คอลมนHR Tips : สรางความสข สงเสรมความผกพนใหบคลากร

บทความวจย การเปรยบเทยบพฤตกรรมการบรโภคแบบพอเพยงของแรงงานตางเจนเนอเรชนในนคมอตสาหกรรมนวนคร

อาจารยดร.นราเขตยมสข,อไรวรรณรงไหรญ ผสงเสรมการเรยนร : บทบาทในการสรางเสรมการเรยนรองคการภาครฐ

พงศศรสขประวทย,อาจารยดร.มณฑลสรไกรกตกล สมรรถนะของครไทยในศตวรรษท 21 : ปรบการเรยน เปลยนสมรรถนะ

ฉตรชยหวงมจงม,รองศาสตราจารยดร.องอาจนยพฒน

บทความวเคราะห/บทความวชาการ การจดการทนมนษยยคสอสงคมออนไลน

ยศธรทวพล,รองศาสตราจารยดร.ศรพรแยมนล,รองศาสตราจารยดร.กมลพรสอนศร, รองศาสตราจารยดร.นภเรณสจจรกษธระฐต การประเมนระบบการออมเพอการเกษยณอายของประเทศไทย

ดร.วทยาปนทอง,จรเดชภานรตนะ การปฏรปคานยมของสงคมไทยเพอน�าประเทศไทยสสงคมประชาธปไตย

ศาสตราจารยพศษฐดร.จ�าเนยรจวงตระกล

100.-

ntelligenceJOURNAL OF

ISSN 1905-5986

สถาบนเสรมศกษาและทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร

ปท 12 ฉบบท 2 กรกฎาคม – ธนวาคม 2560

Editor Ta lkสวสดทานผอานทกทาน

วารสาร HR intelligence ฉบบนเปนฉบบท 2 (กรกฎาคม - ธนวาคม 2560) ของปท 12 ซงยงอยภายใตกระแสการปฏรปและยทธศาสตรของ

ประเทศซงมกจะเนนการปรบเปลยนในภาพใหญๆ ในเชงโครงสรางเกอบทงสน แตในมมกลบกนกลบหลงลมการขบเคลอนประเทศทเรมจากระดบจลภาค

ซงหลายประเทศทประสบความส�าเรจไดน�าไปใชบนความเชอน การศกษา วเคราะห และการเสนอแงมมใหมๆ ในการจดการทนมนษยกควรมสวน

ส�าคญในการผลกดนใหเกดการเปลยนแปลงและการปฏรปใหไดผลเปนรปธรรมและเกดความยงยน อยางไรกตาม ขอมลสารสารเทศ ความร และวทยาการ

ใหมๆ ลวนเปนสงจ�าเปนในการขบเคลอนประเทศ HR Intelligence หวงเปนอยางยงวาจะเปนสอกลางระหวาง นกวจย นกปฏบต นกวชาการ และ

ผมอ�านาจในสงคมทก�าลงใหความสนใจตอการปฏรปและผลกดนยทธศาสตรไดน�าเอาแงมมและผลการวจยไปใชประโยชน

HR Intelligence ฉบบนจะขอเรมตนดวย HR Tips ทมเปนประจ�านน ฉบบนเปนเรอง “การสรางความสขและสงเสรมความผกพนใหกบบคลากร”

โดยขอเสนอของ ผชวยศาสตราจารย ดร.สนสา ชอแกว นนองคการตองสรางความสขและความผกพนไปพรอมกบการสรางความรสกวาไดรบการยอมรบ

และใหเกยรต หรอทเรยกวา EVP (Employee Value Proposition) ไดอยางนาสนใจ ทานทสนใจแนวทางตดตามอานไดในรายละเอยด

เปนทนายนดวาวารสารในครงปหลงนมผน�าเสนอบทความถง 6 เรอง นบเปนการพฒนาองคความรดานทรพยากรมนษยทจะชวยใหเหน

แงมมของขอเทจจรงและแนวทางในการน�าไปใชในการปฏรปไดหลากหลายมากขน

งานวจยเรองแรกเปนงานของ ดร.นราเขต ยมสข ทศกษาเปรยบเทยบพฤตกรรมการบรโภคแบบพอเพยงของแรงงานในเจนเนอเรชนตางๆ

ในนคมอตสาหกรรมนวนคร ทผลการศกษาพบวา เจนเนอเรชนบมพฤตกรรมบรโภคพอเพยงมากกวาเจนเนอเรชนเอกซและวาย สวนพฤตกรรมบรโภค

พอเพยงเปนอยางไร ใครคอเจนเนอเรชนบ ตดตามไดในเลมครบ

บทความชนท 2 เรอง “ผสงเสรมการเรยนร (LO Agent)” โดย คณพงศศร สขประวทย ผศกษาและเสนอผลวจย บทบาททส�าคญ 4 บทบาท

ไดแก การเปนตวกลางในการประสาน การเปนผกระตนเรงเรา บทบาทของการเปนนกประชาสมพนธ และบทบาทของการเปนผอ�านวยใหเกดการเรยนร

และยงพบบทบาทในการสรางเสรมการเรยนรในองคการภาครฐ จ�าเปนตองมบทบาทในลกษณะของการเปนจตอาสาและการตดตามการด�าเนนงาน

เพอรายงานผบงคบบญชา จะดวยเหตผลใดนน หาค�าตอบไดในบทความ

บทความชนท 3 เปนเรอง สมรรถนะครไทยในศตวรรษท 21 : ปรบการเรยนเปลยนสมรรถนะ โดย คณฉตรชย หวงมจงม ทพบปญหาของคร

ในดานการยดตดกบรปแบบการสอน การขาดจตวญญาณของความเปนคร และพบสมรรถนะอก 7 ประการทมความจ�าเปนในศตวรรษท 21 ผสนใจ

อานผลการวจยในรายละเอยดในเลมวามสมรรถนะใดบาง

การจดการในยคดจตอล ท�าใหวงการ HR ลวนตองปรบตวในการน�าเทคโนโลยสารสนเทศมาใช คณยศธร ทวผล ไดเสนอเปน ล�าดบท 4

เรอง การจดการทนมนษยยคสอสงคมออนไลน โดยสาระส�าคญใหเหนวาสอสงคมออนไลนถกน�ามาใชในการจดการ นบตงแต การสรรหาคนเกงและ

พนกงานเจนวาย การสรางความรวมมอ การตดตอสอสาร รวมถงการสรางแบรนดใหกบนายจาง ขณะทยงพบปญหาเรองความสอดคลองกบลกษณะ

ของธรกจ ปญหาการละเมดความเปนสวนตวและปญหาจรยธรรม

การเขาสสงคมผสงอายท�าใหการก�าหนดยทธศาสตรและการปฏรปประเทศจ�าตองพจารณาความทาทายความเสยงและอปสรรคทจะเกดขนใน

อนาคต การวเคราะหโดยอาศย หลกสถต และอนกรมเวลา ตลอดจนการใชสมการถดถอย จะท�าใหผตดสนใจมขอมลทส�าคญ บทความชนท 5 เรอง

การประเมนระบบการออมเพอการเกษยณอายของประเทศไทย โดย ดร.วทยา ปนทอง กเปนอกเรองหนง ทอาศยหลกเศรษฐศาสตรและการวเคราะห

ทางสถต ท�าใหทราบปญหาตางๆ โดยเฉพาะความไมพอเพยงของรายไดทกระทบกบระบบการออมและจะสงผลตอภาระการเงนการคลงทเพมขนใน

อตรารอยละ 10 ตอป

สวนบทความสดทายเปนความพยายามสงเคราะหองคความรการเปลยนแปลงองคการมาใชในการปฏรปคานยมของสงคมไทย โดย ดร.จ�าเนยร

จวงตระกล ทเสนอแบบจ�าลอง VAVRIEM Model ในบทความเรอง “การปฏรปคานยมของสงคมไทยเพอน�าประเทศสสงคมประชาธปไตย” อะไรคอ

สวนประกอบทส�าคญของตวแบบน ตดตามรายละเอยดไดใน HR Intelligence

ขอขอบคณส�าหรบผสงบทความทกทาน และยนดรบบทความวจยและบทความวชาการดานการจดการทรพยากรมนษยใหมๆ ในฉบบตอๆ ไป

และในโอกาสครบก�าหนดของการเปนบรรณาธการวารสาร HR Intelligence กขอขอบคณ ทกทานในกองบรรณาธการ ทรวมกนพจารณา กลนกรอง

บทความ ฝายธรการ ผประสาน ผเขยนบทความ และผตดตามอานวารสารทกทานและถอโอกาสสวสดปใหมเลยนะครบ

ผชวยศาสตราจารย ดร.ภาคภม ฤกขะเมธบรรณาธการวารสาร

บ ร ร ณ า ธ ก า ร ช ว น ค ด

เจาของ สถาบนเสรมศกษาและทรพยากรมนษยมหาวทยาลยธรรมศาสตร

กองบรรณาธการ วารสาร HR Intelligence :

บรรณาธการ ผชวยศาสตราจารยดร.ภาคภมฤกขะเมธ

ผชวยบรรณาธการ อาจารยดร.จรวรรณเดชานพนธ

กองบรรณาธการวชาการ รองศาสตราจารยดร.ไตรรตนโภคพลากรณ

ผอ�ำนวยกำรสถำบนเสรมศกษำและทรพยำกรมนษย

ผชวยศาสตราจารยดร.ธญญลกษณวระสมบต

รองผอ�ำนวยกำรฝำยบรหำรสถำบนเสรมศกษำและทรพยำกรมนษย

ผชวยศาสตราจารยดร.ภาคภมฤกขะเมธ

คณะรฐศำสตรมหำวทยำลยธรรมศำสตร

อาจารยดร.จรวรรณเดชานพนธ

คณะรฐศำสตรมหำวทยำลยธรรมศำสตร

รองศาสตราจารยดร.กรยากลกลการ

คณะเศรษฐศำสตรมหำวทยำลยธรรมศำสตร

อาจารยดร.อดศรจนทรสข

คณะวทยำกำรเรยนรและศกษำศำสตรมหำวทยำลยธรรมศำสตร

อาจารยปญชรศมเตชะวชรกล

คณะศลปศำสตรมหำวทยำลยธรรมศำสตร

ศาสตราจารยดร.จระหงสลดารมภ

เลขำธกำรมลนธพฒนำทรพยำกรมนษยระหวำงประเทศ

ดร.สราวธไพฑรยพงษ

สถำบนวจยเพอกำรพฒนำประเทศไทย(TDRI)

ผชวยศาสตราจารยดร.เดชาเดชะวฒนไพศาล

คณะพำณชยศำสตรและกำรบญชจฬำลงกรณมหำวทยำลย

รองศาสตราจารยดร.สมบตกสมาวล

คณะพฒนำทรพยำกรมนษยสถำบนบณฑตพฒนบรหำรศำสตร(นดำ)

ntelligenceJOURNAL OF

ntelligence

ผชวยศาสตราจารยดร.จกรกรชสงขมณ

คณะรฐศำสตรจฬำลงกรณมหำวทยำลย

ผชวยศาสตราจารยดร.สรวฒปดไธสง

บณฑตวทยำลยมหำวทยำลยศรนครนทรวโรฒ(ประสำนมตร)

ดร.ณฐวฒพงศสร

ผชวยผวำกำรสำยทรพยำกรบคคลและพฒนำองคกรธนำคำรแหงประเทศไทย

คณทายาทศรปลง

กรรมกำรผจดกำรบรษทเดอะไนลคอนซลตงจ�ำกด

คณะผจดท�าวารสาร คณยรนนทตามกาล

คณชนกฤตคงเจรญพร

คณอไรวรรณรงไหรญ

ส�านกงาน โครงการวารสารHRIntelligence

สถาบนเสรมศกษาและทรพยากรมนษยมหาวทยาลยธรรมศาสตร

เลขท2ถนนพระจนทรแขวงพระบรมมหาราชวงเขตพระนครกรงเทพฯ10200

โทรศพท026133305โทรสาร022265324

Website:http://www.journalhri.comE-mail:hri.tu.journal@gmail.com

ก�าหนดออก-ชวงเวลาตพมพ วารสารHRintelligenceเปนวารสารราย6เดอน(1ปม2ฉบบ)

ฉบบท1เดอนมกราคม-มถนายน

ฉบบท2เดอนกรกฎาคม-ธนวาคม

ออกแบบและพมพท บรษทธรรมนตเพรสจ�ากดโทรศพท025550713www.dst.co.th

ntelligenceJOURNAL OF

6 HRTips:สรางความสขสงเสรมความผกพนใหบคลากร

ผชวยศาสตราจารยดร.สนสาชอแกว

บทความวจย

9 การเปรยบเทยบพฤตกรรมการบรโภคแบบพอเพยงของแรงงานตางเจนเนอเรชนในนคม

อตสาหกรรมนวนคร

อาจารยดร.นราเขตยมสข,อไรวรรณรงไหรญ

27 ผสงเสรมการเรยนร:บทบาทในการสรางเสรมการเรยนรองคการภาครฐ

พงศศรสขประวทย,อาจารยดร.มณฑลสรไกรกตกล

47 สมรรถนะของครไทยในศตวรรษท21:ปรบการเรยนเปลยนสมรรถนะ

ฉตรชยหวงมจงม,รองศาสตราจารยดร.องอาจนยพฒน

บทความวชาการ

64 การจดการทนมนษยยคสอสงคมออนไลน

ยศธรทวพล,รองศาสตราจารยดร.ศรพรแยมนล,รองศาสตราจารยดร.กมลพรสอนศร,

รองศาสตราจารยดร.นภเรณสจจรกษธระฐต

80 การประเมนระบบการออมเพอการเกษยณอายของประเทศไทย

ดร.วทยาปนทอง,จรเดชภานรตนะ

96 การปฏรปคานยมของสงคมไทยเพอน�าประเทศไทยสสงคมประชาธปไตย

ศาสตราจารยพศษฐดร.จ�าเนยรจวงตระกล

สารบญ Content

ปท 12 ฉบบท 2 กรกฎาคม - ธนวาคม 2560

HR Tips ผชวยศาสตราจารย ดร.สนสา ชอแกวคณะรฐศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร

ntelligenceJournal of

6 สถาบนเสรมศกษาและทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร

แมวาเรองของความสขและความผกพนเปนเรองท

ดเหมอนจะไมทาทายเทากบประเดนอนๆ ในการบรหาร

ทรพยากรมนษย แตการทพนกงานไมมความสขและขาด

ความผกพนนนอาจเป นภยเงยบตอทงหนวยงานและ

ตวบคลากรเอง เพราะความสขและความผกพนสงผลตอการ

ทมเทท�างาน การทบคลากรไมมความสขและความผกพน

กอาจน�าไปสปญหาการลาออกในทสด1 ดงนน ในบทความ

HR Tips ฉบบน ผเขยนจงอยากกลาวถงเรองความสขและ

ความผกพน โดยเนนการตอบค�าถามสามขอตอไปน “อะไร

คอความสขและความผกพนของบคลากร?” “หนวยงานจะร

ไดอยางไรวาบคลากรมความสขและความผกพนอยในระดบ

ใด?” “หนวยงานจะสรางความสขและสงเสรมความผกพน

ใหบคลากรไดอยางไรบาง?”

ค�ำถำมแรก “อะไรคอควำมสขและควำมผกพนของบคลำกร?”

หากจะหาค�าตอบวา “อะไรคอความสข” คงจะไมม

ค�าตอบทตายตว แตจากผลการวจยของมหาวทยาลยฮารวารด

สรางความสข สงเสรมความผกพนใหบคลากร

(Harvard University) เรองความสข ซงไดท�าการศกษาจาก

กลมตวอยาง 724 คน ทนาสนใจคอ งานวจยชนนใชเวลาวจย

คอนขางยาวนาน โดยท�าการเกบขอมลตงแตกลมตวอยาง

เปนนกศกษาชนปท 1 จนกระทงระยะเวลาของการวจยผาน

ไปกวา 75 ป (กลมตวอยางหลายคนไดเสยชวตแลว รวมทง

ผวจยรนแรกๆ) ผลของการวจยชนนไดค�าตอบแบบสรปวา

ชวตทมความสขไมใชชวตทประสบความส�าเรจในหนาทการ

งานเทานน หรอไมใชเพยงความส�าเรจทางดานการเงนเพยง

อยางเดยว หากแตเปนการมความสมพนธทมความหมาย

(Meaningful Connection) ของผคนรอบตว แมวาค�าตอบ

จากการวจยจะไมตายตวเหมอนกบการวจยหรอการพสจน

ทางวทยาศาสตร แตจากความทมเทในการเกบขอมลดวย

ระยะเวลาในการวจยอนยาวนานกไดใหมมมองสะทอนเรอง

ความสข จากค�าตอบของงานวจยชนนดเหมอนวาความสข

จะมาพรอมกบความผกพน (ตอคนรอบตวซงคนเหลานนคอ

ความสมพนธทมความหมาย) จะดแคไหน หากบคลากรได

มความสมพนธทมความหมายซงหมายถง การมหวหนางาน

และมเพอนรวมงานทท�าใหเกดความสขทกครงทไดพบเจอ

1ในรอบปทผานมา (พ.ศ. 2560) ผเขยนไดมโอกาสเปนวทยากรในหลกสตรการสรางความสขและความผกพนใหกบบคลากรมาหลายรน ท�าให

มโอกาสไดแลกเปลยนกบผเขารบการอบรมซงมทงผบรหาร หวหนางาน ฝาย HR หลายทานไดสะทอนวา หนวยงานใหความส�าคญกบสอง

ประเดนนมากขน เพราะมปจจยทกระทบส�าคญ 2 ประการ คอ ความเปลยนแปลง โดยเฉพาะอยางยงการเปลยนแปลงโครงสรางองคกร

และชองวางของชวงวยของบคลากร (Generation Gap) ท�าใหเกดปญหาการสอสาร ความไมเขาใจ และการลาออกของบคลากรรนใหมใน

อตราสวนทมากขนกวาทผานมา

สถาบนเสรมศกษาและทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร 7

กน พรอมทจะชวยเหลอ ท�างานเปนทมเดยวกน และพรอม

ทจะสงความสขและความผกพนไปยงลกคาหรอผรบบรการ

ค�ำถำมขอสอง “หนวยงำนจะรไดอยำงไรวำบคลำกร มควำมสขและควำมผกพนอยในระดบใด?”

จากรายงานความสขของคนทวโลก (World Happiness

Report)2 ซงไดท�าการส�ารวจความสขของคนใน 155 ประเทศ

ไดอธบายวาความสขเปนอตวสย (Subjectivity) และบรษท

ทปรกษาชอดงอยางบรษทแกลลพ (Gallup World Poll) กได

สรางมาตรวดความสขแบบงายๆ ทเรยกวา ขนบนไดแหง

ความสข (The Cantril Ladder) ค�าถามขอส�าคญม 2 ขอ

คอ ค�าถามขอแรก “หากระดบความสขของคณวดไดทตวเลข

0-10 โดยตวเลข 10 แทนความสขทสดในชวตของคณ และ

ตวเลข 0 แทนความเลวรายทสดในชวตของคณแลว ขณะน

คณมความสขอยในระดบใด?” ค�าถามขอสอง “อก 5 ป

ขางหนา คณคดวาคณจะมความสขอยในระดบใด?” ค�าถาม

ทงสองขอนดเหมอนจะเปนค�าถามธรรมดา แตไมธรรมดา

เพราะค�าถามขอแรกสะทอนใหเหนมมมองของบคลากรตอ

คณคาของตวเองและความสมพนธรอบตวแบบองครวม และ

ขอทสองสะทอนเรองความหวงและการขบเคลอนอนาคต

ซงอาจจะหมายรวมทงอนาคตของบคลากรและอนาคตของ

หนวยงานดวย...เมออานถงจดนแลว ผเขยนอยากใหผอาน

ลองตงค�าถามนกบตวเองดวาความสขปจจบนและความสข

ในอก 5 ปขางหนาจะอยในระดบใด? เมอตอบไดแลวลองด

คาเฉลยของคนทวโลกทเชงอรรถ3

นอกจากการวดระดบความสขดงทได อธบายใน

ขางตนแลว ในประเทศไทยกมหนวยงานทไดจดท�าคมอเพอ

ส�ารวจความสขของบคลากร อาท คมอองคกรแหงความสข

ของส�านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.)

ในคมอนไดอธบายตววดเรองความสขไวทงหมด 9 ดาน

ซงประกอบไปดวยมตทวดจากอตวสย เชน มน�าใจด

มจตวญญาณด และมตทวดแบบวตถวสย (Objectivity) เนน

มาตรวดทประเมนไดโดยไมตองอาศยการตความสวนบคคล

เชน การมสขภาพกายด และสขภาพการเงนด4 เปนตน

เมอเราทราบวาความสขของบคลากรวดไดอยางไร

แลว ค�าถามถดไปคอ แลวหนวยงานจะทราบไดอยางไรวา

บคลากรมความผกพน ในประเดนนบรษทเอออน ฮววท

(Aon Hewitt) ไดอธบายวา บคลากรทเรยกไดวามความ

ผกพน (Engagement) นนประกอบดวยองคประกอบ

3 ประการ ไดแก ประการแรก การพดถงหนวยงานในทาง

ทด (Say) ประการทสอง การคงอยและทมเทท�างานอยาง

เตมความสามารถ (Stay) และประการสดทาย การสงมอบ

ผลงานทเหนอความคาดหมายหรอพยายามสรางสรรคผลงาน

ใหดยงขน (Strive) จะเหนไดวา ความหมายของความผกพน

ในทนมากกวาแคการพจารณาทอตราการลาออกของบคลากร

หากแตเนนการพจารณาจากคนทอยวาอยอยางมความผกพน

หรอไม...ผอานทไดอาน HR Tips ฉบบทแลวอาจจะยงพอจ�า

กรณของบรษทมตรผลไดวา แนวปฏบต (Practice) หนง

ทมตรผลใชเพอการรกษาบคลากรคอ การสมภาษณเหตผล

ของการคงอย (Stay Interview) โดยมแนวคดวาเกบขอมล

2http://worldhappiness.report/3คาเฉลยของความสข ณ ปจจบนประมาณ 7.3 และคาเฉลยของความสขในอก 5 ปขางหนา คอ 8.4 การทคาเฉลยเพมขนสะทอนใหเหนถง

ความหวงตอการใชชวตและการงานในอนาคต4มาตรวดของ สสส. ม 5 ระดบ คะแนนต�าสดคอ 1 สงสดคอ 5

8 สถาบนเสรมศกษาและทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร

จากคนทยงอยดกวาคนทจากเราไปแลว และยงเกบขอมลการ

ลงทนพฒนาบคลากรเพอพจารณาวาบคลากรแตละคนได

สงมอบมลคาเพมมากนอยเพยงใด การด�าเนนการเชนน

จะท�าใหทราบทงสงทบคลากรพดถงหนวยงาน การทมเท

ระหวางการคงอย และผลงานทบคลากรพยายามพฒนาให

ดยงขน

ค�ำถำมขอสำม “หนวยงำนจะสรำงควำมสขและ สงเสรมควำมผกพนใหบคลำกรไดอยำงไรบำง?”

กอนจะตอบค�าถามขอทสาม หนวยงานจะตองตอบ

ค�าถามสองขอแรกใหไดกอนวา อะไรคอความสขและความ

ผกพนในแบบฉบบของหนวยงานเรา และบคลากรมความสข

และความผกพนในระดบใด เมอทราบค�าตอบทงสองขอ

กอนหนานแลว จงน�าเอาผลทไดมาจดล�าดบความส�าคญและ

วางแนวทางในการจดการตามล�าดบ บคลากรมความสข

ในดานใดนอยทสดใหเตมเตมในดานนน สวนดานใดทมมาก

กใหพยายามสงเสรมใหคงทหรอเพมขน ทส�าคญคอการสราง

ความสขพรอมกบการสงเสรมความผกพนนนจะตองท�าให

บคลากรรสกวาตวเองไดรบเกยรตผานขอเสนอเชงคณคาท

สงมอบใหกบบคลากร (Employee Value Proposition) หรอ

ทเรยกโดยยอวา EVP โดย EVP ทหนวยงานมอบใหบคลากร

มความหมายครอบคลมทงในสวนทเปนตวเงนและไมใช

ตวเงน โดย EVP ทเปนตวเงน เชน เงนเดอน โบนส สวสดการ

อนๆ ทตมลคาเปนตวเงนได และ EVP ทไมใชตวเงน เชน

การมอบหมายงานททาทาย การสรางวฒนธรรมองคกรแบบ

เนนการมสวนรวม การสรางเสรมภาพลกษณของหนวยงาน

และท�ากจกรรมเพอสงคมเพอใหพนกงานเกดความภมใจท

เปนสวนหนงของหนวยงาน เปนตน ทงน หลกการของการใช

EVP ไมใชการยดเยยดสงทหนวยงานอยากจะใหกบบคลากร

เทานน หากแตหนวยงานตองพงตระหนกวา ขอเสนอ

เชงคณคาจะตองมองในมมมองของผรบ (บคลากร) มากกวาผให

(หนวยงาน) เนนการสอสารและการมสวนรวมของบคลากร

สงททาทายของการน�าเอา EVP มาใชคอ ความตองการของ

บคลากรแตละคนอาจจะไมเหมอนกน ดงนน การน�าเอา EVP

มาใชจงมาพรอมกบความยดหยนในการออกแบบขอเสนอ

และมทางเลอกหลากหลาย บคลากรแตละคนอาจจะได

ผลตอบแทนไมเหมอนกน แตตองมความรสกเปนธรรมและ

ไดรบคณคาจากสงทหนวยงานมอบให

...หวงวา HR Tips ครงนจะสรางความสขใหผอาน แลว

พบกนใหมใน HR Tips ฉบบหนาคะ...

ปท 12 ฉบบท 2 กรกฎาคม - ธนวาคม 2560ntelligenceJournal of

บทความวจยอาจารย ดร.นราเขต ยมสขอาจารยประจ�า คณะสงคมสงเคราะหศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร

อไรวรรณ รงไหรญนกวจย สถาบนเสรมศกษาและทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร

สถาบนเสรมศกษาและทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร 9

การเปรยบเทยบพฤตกรรมการบรโภคแบบพอเพยงของแรงงานตางเจนเนอเรชน

ในนคมอตสาหกรรมนวนครบทคดยอ

การเปรยบเทยบพฤตกรรมการบรโภคแบบพอเพยงของแรงงานตางเจนเนอเรชนในนคมอตสาหกรรมนวนคร ม

วตถประสงคเพอเปรยบเทยบความแตกตางของแรงงานในเขตนคมอตสาหกรรมนวนครตางเจนเนอเรชน บ เอกซ และวาย

ตอพฤตกรรมการบรโภคแบบพอเพยง การศกษาในครงนเปนการวจยเชงส�ารวจ (Survey Research) วเคราะหขอมลทางสถต

ดวยการหาความถ รอยละ คาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐานเพอศกษาขอมลสวนบคคล สวนพฤตกรรมการบรโภคแบบ

พอเพยง ใช F-test ทดสอบสมมตฐาน

ผลการศกษา พบวา กลมตวอยางสวนใหญเปนเพศหญง รอยละ 56.70 สวนใหญเปนเจนเนอเรชนเอกซ รอยละ 43.00 รอง

ลงมา ไดแก เจนเนอเรชนวาย รอยละ 36.50 และเจนเนอเรชนบ รอยละ 21.50 ตามล�าดบ สวนใหญท�างานอยในอตสาหกรรม

อเลกทรอนกส รอยละ 54.20 กจกรรมยามวางของเจนเนอเรชนบและเอกซสวนใหญ คอ ดโทรทศน อยบานนอนพกผอน

รอยละ 80.23 และ 52.15 ตามล�าดบ สวนเจนเนอเรชนวายสวนใหญมกจกรรมยามวาง คอ ดหนง ฟงเพลง รอยละ 58.22

ระดบพฤตกรรมการบรโภคแบบพอเพยงของแรงงานในนคมอตสาหกรรมนวนครอยในระดบปานกลาง เมอพจารณาเปน

รายองคประกอบ พบวา ไมตามกระแส มคาเฉลยสงทสด รองลงมาคอ การรคณคาทรพยสนและจากผลการทดสอบสมมตฐาน

การวจย พบวา แรงงานในนคมอตสาหกรรมนวนครทมเจอเนอเรชนแตกตางกนจะมพฤตกรรมการบรโภคแบบพอเพยง

แตกตางกน โดยทเจนเนอเรชนบมพฤตกรรมการบรโภคแบบพอเพยงมากกวาเจนเนอเรชนเอกซและวาย ดงนน ผควบคม

นโยบายภาครฐควรสงเสรมใหมการผลต เนอหาทบรรจหลกเศรษฐกจพอเพยงในรปแบบทหลากหลาย สามารถน�าเสนอให

เขาใจไดอยางงายดาย และชวนใหตดตามอยางตอเนอง ผานสออนเทอรเนต สอสงคมออนไลน และสอโทรทศน อกทงฝาย

ทรพยากรบคคลขององคการควรด�าเนนการจดกจกรรม การรณรงค พรอมทงการสรางตนแบบบคลากรดานการพอเพยงเพอ

เปนปจจยกระตนใหพนกงานปฏบตตาม

ค�ำส�ำคญ : พฤตกรรมการบรโภคแบบพอเพยง, แรงงาน, เจนเนอเรชน, นคมอตสาหกรรมนวนคร

10 สถาบนเสรมศกษาและทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร

A comparison of Workers of Different Generations on

Sufficient Consumption Behavior in Navanakorn

Industrial Estate

AbstractThe objective of the research was to compare the differences between workers of Generations B, X and Y

regarding sufficient consumption behaviors. Data was captured from questionnaire. And analyzed using statistical

tools of percentage, mean, and standard deviation regarding sufficient consumption behavior while the hypothesis

was tested by the F-test.

The findings on personal data showed that the majority of the sample were female (56.7%). Forty three percent

were Generation X, meanwhile the rest were Generation Y and Generation B (36.5% and 21.5%, respectively).

Most of them worked in the electronic industry (54.2%). The leisure activities of Generations B and X were watching

television and resting at home (80.23% and 52.15 respectively). While those of most of the Generation Y (58.22%)

were watching movies and listening to music.

The sufficient consumption behaviors of workers in Navanakorn Industrial Estate were at a moderate level.

The investigation of each component of the sufficient consumption behavior reveals that non-fashionable style

were at the highest average value, followed by appreciation of asset. The testing of the hypothesis reveals

that workers with different generations had different patterns of sufficient consumption behaviors. Generation B

particularly exercised more sufficient consumption behavior than Generation X and Generation Y. Therefore,

public sector should be support the creative several contents about sufficient consumption behaviors thru social

media and private sector (HR) should be create activities or campaign to motivating sufficient consumption

behaviors of workers.

Keywords : Sufficient Consumption Behavior, Workers, Generations, Navanakorn Industrial Estate

สถาบนเสรมศกษาและทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร 11

บทน�ากระแสโลกาภวตนสรางกระบวนการเปลยนแปลงตอ

ระบบโลกทงระบบ โดยการเปลยนแปลงในระบบดงกลาว

สงผลทงตอดานบวกและดานลบทเชอมโยงความสมพนธของ

ระบบสงคมโลกไว ดงนน การไรพรมแดนทเกดขน ทงใน

ระบบขอมลขาวสาร ความร และการพฒนาศกยภาพของ

คนนน โลกไรพรมแดนจงเปนการทท�าใหทกคนเกดความ

ตระหนกและมองถงเปาหมายการพฒนารวมกนทงในระดบ

โลก สงคม และระบบอนๆ รวมกน บนพนฐานความซบซอน

จะมการออกแบบอยางไรใหเกดการพฒนาขนอยางยงยน

(พชย วาศนาสง, 2549, น.11) เมอพจารณาจากปรากฏการณ

ส�าคญในการพฒนาของโลกาภวตนแลว มฐานจากเทคโนโลย

สารสนเทศและการสอสารเปนพลงขบเคลอนสงคม ท�าใหเกด

การไหลของขอมลขาวสารจากพนทหนงไปยงพนทหนงไดดวย

ความรวดเรว ดวยพลงของขอมลขาวสารเมอมองในมมมต

เชงเศรษฐกจ นอกจากนน โลกาภวตนยงหมายถงความส�าคญ

ของระบบทนนยม การคาเสร การแบงงานกนท�าในระดบ

สากล โลกาภวตนนนยงเชอมโยงถงวฒนธรรมการบรโภคของ

ผคนจากทหนงสทหนงอกดวย ผานกระบวนการส�าคญการ

ครอบโลกทางวฒนธรรม เนองจากระบบสอสารไรพรมแดน

กอใหเกดระบบชมชนโลกทกเหตการณสามารถเคลอนและ

ลนไหลอยางรวดเรว ท�าใหเกดการครอบโลกทางวฒนธรรม

อทธพลของวฒนธรรมและอ�านาจของเศรษฐกจจากประเทศ

ทพฒนาแลวไดไหลบาเขาสประเทศอนอยางรนแรง กอใหเกด

กระแสวฒนธรรมโลก (Neo - Westernization) ครอบง�าทาง

ความคด การมองโลก การแตงกาย การบรโภคนยม (อารย

นยพนจ, 2556)

กระแสโลกาภวตนและวฒนธรรมโลกทเขามาใน

ประเทศไทยสงผลตอวถชวตคนไทยทงระดบครอบครว

ชมชน และประเทศ ท�าใหผคนมงแสวงหาความสขสวนตว

มากกวาการค�านงถงผลประโยชนของสวนรวม สงคมเกด

ภาวะตางคนตางอย รปแบบพฤตกรรมการบรโภคทบงบอก

ตวตนทสงขนและเปลยนแปลงไป สงผลประเดนทางสงคมอนๆ

ตามมา เชน พฤตกรรมการบรโภคเกนความจ�าเปน การ

บงบอกสถานะทางสงคมผานรปแบบการใชชวตหรอการ

ใชเงนเพอแสวงหาความสขเปนหลก เปลยนจากการประหยด

อดออมและความรสก “พอเพยง” ในการด�ารงชวตและการ

เกดความสมดลในชวตทเปนพนฐานเศรษฐกจแนวพทธของ

ไทยมาอยางชานาน

กระแสการบรโภคนยมทเขามามบทบาทผานกระแส

โลกาภวตนนน มปรากฏการณส�าคญทเกดขนในสงคมไทย

คอ การพฒนากรอบคดเศรษฐกจพอเพยง “…ความพอเพยงน

กแปลวาความพอประมาณและความมเหตผล” พระราช

ด�ารสของพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช

มหตลาธเบศรรามาธบด จกรนฤบดนทร สยามนทราธราช

บรมนาถบพตร เรอง เศรษฐกจพอเพยง วนศกรท 4 ธนวาคม

พ.ศ. 2541 (กองทนเงนใหกยมเพอการศกษา (กยศ.), 2551, น.

164) ขางตนแสดงวา พฤตกรรมทพอเพยงมองคประกอบใน

ขนพนฐานอยางนอยสองประการ ประการแรก ไดแก ความ

พอประมาณ กลาวคอ บคคลจกตอง “รจกพอ” ซงในทนจะขอ

ตความอยางแคบวาหมายถง ความพอในการบรโภค (ซงจะ

มนยตอไปถงความพอในการถอครองทรพยสน) อกประการ

หนงคอความมเหตผล กลาวคอ บคคลตองตดสนใจในทาง

เศรษฐกจอยางมเหตมผล (สมชย จตสชน, 2543, น.3) ดงนน

การใชหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงเปนแนวทางในการ

ด�ารงชวต คอทางเลอกของคนและกลมคนจ�านวนหนงในการ

ด�าเนนชวตและด�าเนนกจกรรมทางดานเศรษฐกจ เพอปรบตว

ใหสามารถอยรอดในสภาพเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอม

ในปจจบนไดอยางมความสขตามอตภาพ

ในชวงวยหรอยคสมยหรอเจนเนอเรชน (Generation)

หมายถง กลมคนทมอายร นราวคราวเดยวกน โดยกลม

ยคสมยหรอเจนเนอเรชนถกมองวามอทธพลทส�าคญตอ

พฤตกรรมการบรโภค ส�าหรบการแบงทวไปมอย 3 กลม

ยคสมย ประกอบดวย 1) เจนเนอเรชนบ ทอยในชวงวยแรงงาน

และยงไมเกษยณจากการท�างาน เกดในป พ.ศ. 2498-2507

เปนผมความภกดตอองคการของตนเองสงกวากลมอน หาก

12 สถาบนเสรมศกษาและทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร

ก�าลงท�างานอยกก�าลงสะสมเงนเพอใชชวตในบนปลายอยาง

มความสข สามารถเดนทางทองเทยวไดตามใจปรารถนา

หากเกษยณจากท�างานแลวกเปนผ บรโภคทพรอมจะซอ

สนคาตามความตองการของตน มทศนคตทดตอการซอ

จบจายใชสอยสนคาเพอตวเองและบคคลใกลชด รคณคาของ

เงน ตงใจท�างานและมมานะเพอสรางฐานะใหกบครอบครว

(เดชา เดชะวฒนไพศาล, 2551) 2) กลมเจนเนอเรชนเอกซ คอ

แรงงานทเกดในป พ.ศ. 2508-2522 ใหความส�าคญกบเรอง

ความสมดลระหวางงานกบครอบครว (Work-life Balance)

มแนวคดและการท�างานในลกษณะรทกอยางท�าทกอยางได

เพยงล�าพง ไมพงพาใคร มความคดเปดกวาง พรอมรบฟง

ขอตตง เพอการปรบปรงและพฒนาตนเอง การท�างาน

เจนเนอเรชนเอกซเปนกลมทมความตงใจและความทะเยอทะยาน

เพราะเกดมาในยคทการแขงขนสง แตรจกจดสรรเวลาท�างาน

และเวลาพกผอนใหคลองตว ในดานการใชจาย มความ

รอบคอบในการใชจายและมการวางแผนทางการเงนเปนอยางด

เรยกวาเปนกลมทใชเงนเปน อะไรทไมจ�าเปนจรงๆ กไมซอ

แตอะไรทจ�าเปน ถงจะแพงแคไหน กควกตงคจายไดโดย

ไมลงเล (รชฎา อธสนธสกล และออยอมา รงเรอง, 2548)

3) กลมเจนเนอเรชนวาย แรงงานทเกดในป พ.ศ. 2523-2543

เปนกลมทมลกษณะทแตกตางจากกลมอน ชชวาล ทตศวช

(2553) กลาวถง คนยคสมยนวา เปนกลมทมพฤตกรรรม

การใชชวตทแตกตางกนกบยคสมยอนอยางมาก ถอวาเปน

ผขบเคลอนเศรษฐกจทงในแงผผลตและผบรโภค เจนเนอเรชน

วายเตบโตมาในยคของการเปลยนแปลงอยางมากของสภาพ

แวดลอมทางสงคม เศรษฐกจ และการเมอง รวมทงเทคโนโลย

ทกาวหนา เปนวยทเพงเรมเขาสวยท�างาน มลกษณะนสยชอบ

แสดงออก มความเปนตวของตวเองสง ไมชอบอยในกรอบ

และไมชอบเงอนไข เจนเนอเรชนวายเปนคนทนสมย ไมตกยค

และมกเบองาย เปนกลมคนททนโลก ทนเทคโนโลย

จากสภาพการท�างานในโลกปจจบนทมความเครยด

จากการท�างาน แรงงานจ�านวนมากตองท�างานลวงเวลาเพอ

ใหไดคาแรงงานทเพมมากขน ประกอบกบแรงงานสวนใหญ

ในเขตอตสาหกรรมเปนผทตองยายถนฐานมาจากตางจงหวด

เพอเขามาท�างานในโรงงานอตสาหกรรม ท�าใหเกดความรสก

โดดเดยวจากการหางไกลจากครอบครวของตน ปจจยตางๆ

เหลานลวนสงผลใหแรงงานมรปแบบการด�ารงชวตในเมอง

เพอผอนคลายความเครยดจากการท�างาน สนธยา บางบอ

(2552) กลาวถงวถชวตของแรงงานในโรงงานอตสาหกรรม

วา มวถชวตของคนในสงคมเมองทหนไมพนเรองความบนเทง

ทพอใหชวยผอนคลาย และสถานททรวบรวมความบนเทง

ราคายอมเยาส�าหรบแรงงานคงหนไมพนหางสรรพสนคา

ทเปนแหลงรวมความบนเทง ไมวาจะเปนสถานททเยนสบาย

โรงหนง รานอาหาร หรอเสอผาททนสมย แรงงานมแนวโนม

ทถกการโฆษณาชกจงใหบรโภค ซงเราเคยไดยนวาการบรโภค

คอหนทางสการพกผอนหยอนใจและการหาความสข ทงน

อาจเปนเพราะการบรโภคเกยวของกบอารมณมากกวาเหตผล

สอดคลองกบ วนศา โชคปลอด (2554) ไดท�าการศกษาการ

กอหนนอกระบบของแรงงานโรงงานอตสาหกรรมแหงหนง

พบวา พฤตกรรมในการไมมวนยใชเงน การใชจายอยางฟมเฟอย

และใชจายไปกบการเทยว ดมกน รวมถงการเสยงโชคลนรบ

รางวลตางๆ เปนหนงในพฤตกรรมส�าคญทเกดความไมพอเพยง

และกอหน นอกจากนนในงานวจยของ จฑามาศ แกวพจตร

(2552) ทไดส�ารวจพฤตกรรมการใชจายของแรงงานโรงงาน

อตสาหกรรมแหงหนงพบวา แรงงานสวนใหญ (รอยละ 43)

มรายจายมากกวารายรบ และมวธการแกปญหาโดยการกยม

และวธการแกไขมากกวา 1 วธการ เชน จ�าน�า ใชบตรเครดต

กดเงนสดมาใช ดงนน จะเหนไดวาจากงานวจยสวนใหญท

ไดศกษาแรงงานโรงงานอตสาหกรรมสวนใหญมแนวโนมใน

การบรโภคอยางไมพอเพยง พฤตกรรมรวมคอพฤตกรรมการ

บรโภค โดยสวนใหญนนพฤตกรรมการบรโภคทแสดงออกคอ

การบรโภคนยม ดวยเหตผลประการส�าคญคอการสะทอนการ

พกผอน การมงแสวงหาความสขทเกดขนเพอชดเชยจากการ

ท�างาน

ภายใตกระแสการบรโภคนยมในปจจบนและภาวะ

หนสนของแรงงานสงผลใหการบรโภคอยางพอเพยงจะเปน

สถาบนเสรมศกษาและทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร 13

แนวทางส�าคญของการอยรอด จงเปนทนาสนใจวาแรงงาน

แตละกล มเจนเนอเรชนนนมพฤตกรรมการบรโภคแบบ

พอเพยงมากนอยเพยงใดและมพฤตกรรมแตกตางกน ดงนน

ผ วจยจงสนใจทจะศกษาเปรยบเทยบความแตกตางของ

เจนเนอเรชนตอพฤตกรรมการบรโภคแบบพอเพยงของ

แรงงานในนคมอตสาหกรรมนวนคร เพอเขาใจในความ

แตกตางของพฤตกรรมในแตละกลมยคสมยตอพฤตกรรมการ

บรโภคแบบพอเพยง โดยบรบททส�าคญของนคมอตสาหกรรม

นวนคร เนองจากเปนบรษททประกอบกจการทางดานเขต

อตสาหกรรมแหงแรกของประเทศไทย บรษท นวนคร จ�ากด

เรมกอตงเมอวนท 26 มนาคม 2514 และเปนหนงในบรษท

ทด�าเนนการมาเปนเวลายาวนานกวา 41 ป ไดจดทะเบยน

ในตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย (The Stock Exchange

of Thailand, SET) เปนบรษทมหาชน เมอป 2545 มบรษท

รวมกนอยภายในโครงการมากกวา 200 บรษท ไมวาจะเปน

ญปน สงคโปร ไตหวน สหรฐอเมรกา และอนๆ โดยธรกจ

สวนใหญในเขตอตสาหกรรม ไดแก อตสาหกรรมอเลกทรอนกส

อตสาหกรรมชนสวนยานยนต อตสาหกรรมอาหาร และ

อตสาหกรรมสนบสนน และนวนครเปนแหลงรวมแรงงาน

ฝมอจ�านวนมาก

ดงนน การศกษานจงเปนเสมอนการศกษาน�ารอง

(Pilot Study) น�ามาสแนวทางการเขาใจพฤตกรรมการบรโภค

ของแตละกลมเจนเนอเรชน และพฒนาสแนวทางการปรบ

พฤตกรรมการบรโภคแบบพอเพยง ขยายผลสเขตสงเสรม

อตสาหกรรมอนๆ ตอไป

วตถประสงคของการวจยเพอเปรยบเทยบความแตกตางของแรงงานในนคม

อตสาหกรรมนวนครตางเจนเนอเรชน บ เอกซ และวาย

ตอพฤตกรรมการบรโภคแบบพอเพยง

สมมตฐานของการวจยเจนเนอเรชนทแตกตางกนมผลตอพฤตกรรมการ

บรโภคแบบพอเพยงแตกตางกน

แนวคดและทฤษฎทเกยวของในการวจยครงน ผวจยไดศกษาเอกสารและงานวจย

ทเกยวของ และไดน�าเสนอตามหวขอตอไปน

1. พฤตกรรมกำรบรโภคแบบพอเพยง

พฤตกรรมการบรโภคแบบพอเพยง หมายถงพฤตกรรม

การใชจายสนคาและบรการตามความเหมาะสมกบศกยภาพ

ของตนเอง ไมใชจายจนเกนตว ผานการวางแผนและ

บรหารการใชจายอยางรคณคา และค�านงถงคณภาพและ

ประโยชนมากกวาตราสนคาเปนส�าคญ (นราเขต ยมสข,

2557) พฤตกรรมการบรโภคแบบพอเพยง ประกอบดวย

องคประกอบส�าคญ 5 องคประกอบดงน

องคประกอบท 1 การรคณคาของทรพยสน เปนการ

ใชประโยชนจากสนคาและบรการทตนเองเลอกซอใหได

ประโยชนสงสด และการดแลรกษาเพอใหใชอยางยาวนาน

(สระยา สมมาวาจ, 2546 ; กงออ มะลนล, 2552 ; ปรยานช

พบลสราวธ, 2552)

องคประกอบท 2 การคนหาขอมล หมายถง การ

แสวงหารายละเอยดของสนคาหรอบรการเพอน�ามาประเมน

ทางเลอกกอนตดสนใจ (Schiffman and Kanuk, 2007 ;

Solomon, 2007 ; Blackwell, Miniard, and Engel, 2006 ;

ระววรรณ ธรณ และคณะ, 2551)

องคประกอบท 3 การเปรยบเทยบ เปนการใหความ

ส�าคญกบการเทยบเคยงคณลกษณะของสนคา และความคมคา

ในการตดสนใจซอ (ธงชย สนตวงษ, 2549 ; มทน วเศษสข,

2550 ; Blackwell, Miniard, and Engel, 2006)

องคประกอบท 4 การไมตามกระแส หมายถง การ

เลอกซอสนคาทเหมาะกบตนเอง และไมเลอกซอสนคาตาม

กระแสนยมของสงคม ลกษณะของพฤตกรรมไมตามกระแส

เปนการตดสนใจบรโภคตามความเหมาะกบตนเอง ซงตอง

14 สถาบนเสรมศกษาและทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร

ซอเพราะเปนความตองการของตนเองอยางแทจรง มใชการ

เลอกซอสนคาตามกระแสนยมของสงคม (สมชย จตสชน,

2542 ; นพพร จนทรน�าช, 2544 ; สระยา สมมาวาจ, 2546 ;

ระววรรณ ธรณ และคณะ, 2551 ; สดใจ จงวรกจวฒนา, 2551 ;

พรชนก ทองลาด, 2553)

องคประกอบท 5 การบรโภคตามความจ�าเปน หมายถง

การเลอกซอสนคาหรอบรการโดยพจารณาถงความตองการ

จรงในการใชประโยชนและคมคาทไดรบ รวมถงการเพกเฉย

ตอสงทไมจ�าเปนหรอการเปลยนสงอนทเหมาะสมมากกวามา

ทดแทนกน (พระไพศาล วสาโล, 2545 ; อภชา ทรกษ, 2551 ;

ระววรรณ ธรณ และคณะ, 2551 ; สเมธ ตนตเวชกล, 2552)

สรปไดวา ความพอเพยงเปนรปแบบปรากฏการณทาง

สงคม เพอสรางกระบวนการเพอตอตานกระแสโลภาภวตนท

เขามา โดยการสรางลกษณะรวมคอ การนยามในเรองของ

พจารณาตามความเหมาะสมกบศกยภาพของตนเอง ไมใชจาย

จนเกนตว อาจเปนเพราะการพจารณาความเหมาะสม

ของตนเองนนเปนการประเมนศกยภาพและความพรอมของ

ตนเองทจะสามารถมการบรโภค สงผลตอการวางแผนและ

บรหารการใชจายอยางรคณคา การบรโภคตองรจกมการ

วางแผนการใชจ ายทใหความส�าคญกบคณคาของสงท

แลกเปลยน การบรโภคทไรการวางแผนจะน�าไปสการสราง

ภาระหนสนหรอการลมละลาย ดงนน ความพอเพยงเปนการ

ค�านงถงคณภาพและประโยชนมากกวาตราสนคาเปนส�าคญ

โดยตดสนใจบรโภคโดยค�านงถงคณภาพหรอประโยชน

2. ลกษณะควำมแตกตำงของเจนเนอเรชน

เจนเนอเรชน หมายถง กลมคนทางสงคมทมรนราว

คราวเดยวกนผานประสบการณจากเหตการณส�าคญและ

สภาพแวดลอมคลายคลงกน ท�าใหมความคด ความรสก และ

การกระท�าไปในทศทางเดยวกน เจนเนอเรชนนนเกยวของ

กบเรองของอายและววฒนาการทางสงคมตามล�าดบเวลา ซง

นกวจยชาวตะวนตกโดยเฉพาะจากประเทศสหรฐอเมรกา

เปนกลมแรกๆ ทเรมใหความส�าคญเกยวกบแนวคดเรอง

เจนเนอเรชน เพราะท�าใหสามารถเขาถงการเปลยนแปลงของ

สงคมได (Mannheim, 1952, pp. 286-287 อางถงใน ทศน

ศรกตตศกด, 2554, น. 12) หรออาจกลาวไดอกนยหนงวา แนวคด

เกยวกบเจนเนอเรชนเปนสงจ�าเปนตอพนฐานความเขาใจ

โครงสรางของสงคมทมทงความตอเนองและการเปลยนแปลง

(Takatoshi, 2004, pp.85 อางถงใน ทศน ศรกตตศกด,

2554, น.12) ปจจบนแรงงานและผบรโภคถกแบงแยกออกเปน

3 เจนเนอเรชนส�าคญ เจนเนอเรชน บ เอกซ และ วาย ทม

ความแตกตางกนอยางมากทงในเรองเทคโนโลย การด�าเนน

ชวต และการท�างาน โดยมรายละเอยดดงน

2.2.1 เจนเนอเรชนบ มชอเรยกอน เชน Baby

Boomer หรอ Boomer Generation คอ คนทเกดในชวงป

พ.ศ. 2489 - 2507 เกดหลงชวงสงครามโลกครงท 2 (Hass

and Serow, 2002, pp.150) เปนชวงทกระตนใหมการเกด

มากๆ เพอทดแทนคนทเสยชวตในชวงสงครามโลกครงท 2

สาเหตทเรยกชวงเจนเนอเรชนนวา เบบบมเมอร สบเนอง

มาจากชวงหลงสงครามโลกครงท 2 ไดเกดปรากฏการณ

การเกดของเดกเปนจ�านวนมาก อนมสาเหตมาจากการสญเสย

จ�านวนประชากรในชวงสงครามโลกครงท 2 ท�าใหตองเรง

ฟนฟประเทศ และเพมจ�านวนประชากรอยางเรงดวนเพอ

พฒนาประเทศ นอกจากน ววฒนาการเรองการคมก�าเนด

ยงไมแพรหลาย จงท�าใหแตละครอบครวจงมจ�านวนบตรมาก

(เดชา เดชะวฒนไพศาล, 2552) อยในชวงทสงคมไทย

สวนใหญยงเปนสงคมชนบท เนนภาคเกษตรกรรม ประชากร

ไมหนาแนนมาก (โครงการสขภาพคนไทย, 2559) และอยใน

ชวงทการเมองของไทยไมมเสถยรภาพ ขาดความมนคง เกด

การปฏวต รฐประหาร มอตราการเกดสงขนอยางรวดเรว

เนองจากยงไมมการคมก�าเนด ขาดการวางแผนครอบครว

และเทคโนโลยใหมทางการแพทย (พชรา โพธไพฑรย และ

คณะ, 2559) จากงานวจยในซกโลกตะวนตกยงพบวา คน

กลมนมคณลกษณะหรอพฤตกรรมรวมคอ ความมงมนกบ

การท�างานหนก และใหความส�าคญกบผลงาน มความเคารพ

และปฏบตตามกฎกตกา (Bell & Narz, 2007 อางถงใน พชรา

สถาบนเสรมศกษาและทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร 15

โพธไพฑรย และคณะ, 2559, น.114) กลมเจนเนอเรชนบ

นบเปนผมก�าลงซอกลมใหญทสดของการทองเทยวภายใน

ประเทศ มความคดทวาการทองเทยวไมใชความฟมเฟอย

แตเปนความจ�าเปน และยอมจายเพอความหรหรา คน

กลมนตองการมปฏสมพนธทางวฒนธรรม ประสบการณท

สนกสนานกบคนในวยเดยวกนภายใตผน�าทมความสามารถ

ความพงพอใจของกลมนสามารถวดไดจากทางกจกรรมท

ทาทายจตใจ และหรอทางรางกาย ไปจนถงการนอนเฉยๆ

ใหคนนวดในสปา คนรนนตองการขอมลทพรอมสรรพส�าหรบ

พวกเขา (Marconi, 2001)

2.2.2 เจนเนอเรชนเอกซ เจนเนอเรชนเอกซม

ชอเรยกอน เชน Thirteenth, Baby Busters, Lost Generation

และ Xers คอ คนทเกดในชวงป พ.ศ. 2508 - 2522 เตบโต

ใตรมเงาอทธพลของเจนเนอเรชนบ (Casey Carlson &

Deloite & Touche Study, n.d.) เตบโตในชวงวกฤตเศรษฐกจ

ครอบครวและสงคมทไมมความมนคง กลาวคอ เปนชวงท

บรษทลดจ�านวนพนกงาน ลดเงนเดอน คนตกงาน เตบโต

เพยงล�าพง เนองจากพอแมตองออกไปท�างาน หรออยใน

ครอบครวพอแมเลยงเดยว เนองจากมอตราการหยารางสง

(Tolbize, 2008) อยในชวงทสงคมไทยไดรบการเปลยนแปลง

ทงภายในและภายนอก การเปลยนแปลงภายในคอ นโยบาย

ของรฐบาลทม งเนนการพฒนาเศรษฐกจ ตงแตมการเรม

วางแผนพฒนาเศรษฐกจ ฉบบท 1 (พ.ศ. 2504) ประเทศไทย

จงไดเขาสภาคอตสาหกรรม มการคาขายระหวางประเทศ

เพมมากขน (ญาดา สามารถ, 2558) ความเปลยนแปลงท

ส�าคญหนงของประเทศไทยในยคทเจนเนอเรชนเอกซไทย

เตบโต คอ การเรมไดรบอทธพลจากตะวนตก เชน การม

ระบบเคเบลทวทมการเผยแพรรายการจากตางประเทศ การ

เขามาของรานอาหารจานดวน (Fast Food) และรานสะดวกซอ

เปนตน เจนเนอเรชนเอกซเตบโตมาในวฒนธรรมไทยทเรม

มการเปดรบตางชาตมากขน (โครงการสขภาพคนไทย, 2559)

ผบรโภคเจนเนอเรชนเอกซตองการใหเขาถงดวยความซอสตย

และตรงไปตรงมา และคาดหวงกบค�าสญญาของการท�าการ

ตลาด คนกลมนมก�าลงซอและสามารถเขาถงเทคโนโลยเปน

อยางด เปนกลมทมแนวโนมชอบไปสงสรรคในกลมตวเอง

เจนเนอเรชนเอกซยงคงเดนทางดวยเหตผลทางธรกจและ

มความตองการเปนเอกเทศเฉพาะ ดงนน จงตองมการออกแบบ

เตยง ทวจอแบน เกมสคอนโซล (ส�าหรบพกผอน) สญญาณ

อนเตอรเนตแบบไรสายความเรวสงส�าหรบการท�างานบน

โนตบค เครองเลนดวด ฟตเนส และยานธรกจทเปดตลอด

24 ชวโมง กาแฟสด อาหารเชาเพอสขภาพ คลบมระดบ ฝกบว

หรหราทฉดน�าไดแรงๆ และผาปทนอนททออยางละเอยด

(Marconi, 2001)

2.2.3 เจนเนอเรชนวำย เจนเนอเรชนวาย ม

ชอเรยกอน เชน Millennial, Nexters, Echo Boomers, Net

Generation, Digital Natives, Generation Me, Generation

Next และ Millennium Generation คอ คนทเกดในชวง

ป พ.ศ. 2523 - 2543 คนกลมนเกดและเตบโตในชวงทม

การเตบโตทางเศรษฐกจ (Nicholas, 2009) และการเจรญ

กาวหนาทางเทคโนโลย เตบโตมาพรอมกบคอมพวเตอรและ

อนเตอรเนตซงไดกลายมาเปนสวนหนงในชวตของพวกเขา

ถกเลยงดดวยความดแลเอาใจใสและคมครองเปนอยางด

อยในยคเศรษฐกจผบรโภค (Casey Carlson & Deloite &

Touche Study, n.d.) เจนเนอเรชนนเกดในชวงทประเทศไทย

ยงคงพฒนาสอตสาหกรรมตางๆ อยางตอเนอง สงคมเรม

เขาสยคประชาธปไตย เปนชวงทมการเปดรบอารยธรรมและ

เทคโนโลยจากตางชาตทงจากตะวนตกและเอเชย ผลกระทบ

จากการพฒนาทางเศรษฐกจและอตสาหกรรมนน เรมปรากฏ

ปญหาสงคมตางๆ เชน โรคเอดส อาชญากรรม โสเภณ

สงแวดลอม เปนตน ท�าใหรฐบาลตระหนกถงวธการแกปญหา

ของคนในประเทศ ดวยการมงเนนการสงเสรมดานการศกษา

สงผลใหคนรนหลงมการศกษาทสงขน (ธรรมรตน อยพรต,

2556) สงทสรางความเปลยนแปลงตอประเทศไทยและ

คนเจนเนอเรชนวายอยางมาก คอการเปดบรการอนเทอรเนต

ในป 2538 ท�าใหรปแบบการตดตอสอสารเปลยนไปอยาง

สนเชง (โครงการสขภาพคนไทย, 2559) ทงน เจนเนอเรชนวาย

16 สถาบนเสรมศกษาและทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร

ตองการไดรบการยอมรบ มพฤตกรรมตดเพอน รอบรและเชยวชาญในการใชเทคโนโลยตางๆ และตองการความเปนอสระ

(เดชา เดชะวฒนไพศาล, 2552) ผบรโภคเจนเนอเรชนวายจะไดรบอทธพลจากพอแมรนเบบบมเมอรตงแตตอนยงเปนเดกและ

ยงคงยดมนในแบรนดนนๆ พวกเขาจะมสวนรวมกบแบรนดผานทางบรษททอยเบองหลงผลตภณฑ ซงท�าใหคนกลมนมการ

ระลกถงผลตภณฑไดอยางมนยส�าคญ คนรนนจะชอบแบรนดทเปนเอกลกษณรวมไปถงเหมาะสมกบตนเองมาก เจนเนอเรชนวาย

มพฤตกรรมการบรโภคคลายกบเจนเนอเรชนเอกซ เชน การใชลอบบเปนพนทอเนกประสงค การเขาถงสญญาณอนเตอรเนต

แบบไรสาย (Marconi, 2001)

สรปไดวา เจนเนอเรชนทแตกตางกนน�ามาสรปแบบการใชชวต (Life Style) ทแตกตางกนดวย ทงน กระแสโลกาภวตน

สงผลตอความคดและความเชอ เปนสงก�าหนดรปแบบการบรโภค สะทอนการบรโภคบงบอกตวตน (Self-referencing

Consumerism)

วธด�าเนนการวจยประชากรในการศกษาครงนเปนแรงงานในนคมอตสาหกรรมนวนคร จ�านวน 54,491 คน (ขอมลจากกรมโรงงาน

อตสาหกรรม ณ วนท 1 พฤษภาคม 2558) จาก 3 เจนเนอเรชน ไดแก เจนเนอเรชนบ คอ แรงงานทเกดในป พ.ศ. 2498 - 2507

(อายระหวาง 51 - 60 ป) เจนเนอเรชนเอกซคอ แรงงานทเกดในป พ.ศ. 2508 - 2522 (อายระหวาง 36 - 50 ป) และ

เจนเนอเรชนวาย คอ แรงงานทเกดในป พ.ศ. 2523 - 2543 (อายระหวาง 15 - 35 ป) ใชวธการก�าหนดขนาดกลมตวอยาง

ดวยตารางส�าเรจของ Krejcie and Morgan (1970) (อางถงใน สมชาย วรกจเกษมสกล, 2554, น.175) ดงนน จ�านวน

กลมตวอยางทจะเกบขอมลครงนคอ 400 คน

ใชวธการสมตวอยางแบบชนภม (Stratified Sampling) ตามเจนเนอเรชนของแรงงานส�านกงานสถตแหงชาต พบวา

เจนเนอเรชนบ มสดสวนประมาณรอยละ 21 เจนเนอเรชนเอกซ มสดสวนประมาณรอยละ 42 และเจนเนอเรชนวาย มสดสวน

ประมาณรอยละ 37 ดงตารางตอไปน

ตำรำงท 1 ประชากรและกลมตวอยางจากการสมตวอยางแบบชนภม

สถาบนเสรมศกษาและทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร 17

เครองมอทใชในการวจยเครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล คอแบบ

สอบถามพฤตกรรมการบรโภคแบบพอเพยง เปนมาตราสวน

ประมาณคา (Rating Scale) 4 ระดบ จ�านวน 20 ขอ ผวจย

ไดท�าการทดสอบความเชอมน (Reliability) ของแบบสอบถาม

ไดคาความเชอมนเทากบ 0.856

เกบรวบรวมขอมลจากกลมตวอยางเพยงครงเดยว

(One-shot Case Study) ใชวธการแจกแบบสอบถาม

แบบบงเอญ (Accidental Sampling) ตามสดสวนจ�านวน

เจนเนอเรชนในตารางท 1 ใหแกพนกงานทท�างานทนคม

นวนครในกลมอตสาหกรรมตางๆ ไดแก อเลกทรอนกส

เคมภณฑหรอพลาสตก ยานยนต โลจสตกส อาหารหรอ

วตถดบ แมพมพ และสงทอ

วธการวเคราะหขอมลวธการวเคราะหขอมลใชการวเคราะหดวยคาเฉลย

รอยละ สวนเบยงเบนมาตรฐาน และการทดสอบ F-test โดย

ใชโปรแกรมคอมพวเตอรส�าเรจรป

ในการวเคราะหขอมลเชงปรมาณโดยผวจยไดก�าหนด

เกณฑการแปลผล คาเฉลยจากแบบสอบถาม ดงน

คาเฉลย 1.00 - 2.00 คะแนน ถอวามพฤตกรรมการ

บรโภคแบบพอเพยงอยในระดบนอย

คาเฉลย 2.01 - 3.00 คะแนน ถอวาพฤตกรรมการ

บรโภคแบบพอเพยงอยในระดบปานกลาง

คาเฉลย 3.01 - 4.00 คะแนน ถอวาพฤตกรรมการ

บรโภคแบบพอเพยงอยในระดบมาก

ผลการศกษา1. ขอมลสวนบคคลของกลมตวอยำง

จากการศกษาพบวา แรงงานในนคมอตสาหกรรม

นวนคร เมอจ�าแนกตามเพศพบวา เปนเพศหญงมากกวา

เพศชาย เปนเพศหญง รอยละ 56.70 เพศชาย รอยละ 43.30

โดยเปน เจนเนอเรชนเอกซ รอยละ 43.00 รองลงมา ไดแก

เจนเนอเรชนวาย รอยละ 36.50 และเจนเนอเรชนบ รอยละ

21.50 ตามล�าดบ ทงน กลมตวอยางสวนใหญมสถานภาพโสด

รอยละ 55.20 รองลงมา สถานภาพสมรส รอยละ 38.20 และ

สถานภาพหยาหรอแยกกนอย รอยละ 6.50 ตามล�าดบ กลม

ตวอยางสวนใหญท�างานอยในอตสาหกรรมอเลกทรอนกส

รอยละ 54.20 รองลงมา อตสาหกรรมเคมภณฑหรอพลาสตก

รอยละ 14.60 อตสาหกรรมยานยนต รอยละ 13.60 อตสาหกรรม

โลจสตกส รอยละ 8.10 อตสาหกรรมอาหารหรอวตถดบ รอยละ

7.10 อตสาหกรรมแมพมพ รอยละ 1.50 และอตสาหกรรม

สงทอ รอยละ 1.00 ตามล�าดบ

กลมตวอยางสวนใหญมต�าแหนงปฏบตการ รอยละ

77.40 รองลงมา ต�าแหนงหวหนา รอยละ 22.60 มรายได

ตอเดอนสงสด เทากบ 100,000 บาทตอเดอน และรายได

ตอเดอนต�าสด เทากบ 7,000 บาท โดยมคาเฉลยรายไดตอ

เดอนโดยประมาณ เทากบ 18,044 บาท ทงน กลมตวอยาง

สวนใหญมประสบการณการท�างานสงสด เทากบ 35 ป และ

มประสบการณการท�างานต�าสด เทากบ 1 ป โดยมคาเฉลย

ประสบการณการท�างานเฉลยประมาณ 11 ป กลมตวอยาง

สวนใหญมแหลงรายไดจากงานประจ�าเพยงอยางเดยว รอยละ

91.90 รองลงมา มแหลงรายไดจากงานประจ�าและรายได

เสรมอนๆ รอยละ 8.10 โดยกลมตวอยางสวนใหญ ม

สถานภาพทางเศรษฐกจรายไดพอดกบรายจาย รอยละ 49.60

รองลงมา สถานภาพทางเศรษฐกจมเงนเหลอเกบ รอยละ

28.90 สถานภาพทางเศรษฐกจมหนสนทสามารถจดการได

รอยละ 14.20 และสถานภาพทางเศรษฐกจมหนสนทยาก

ตอการจดการ รอยละ 7.30 ตามล�าดบ

กลมตวอยางสวนใหญ มภมล�าเนาภาคอสาน รอยละ

33.40 รองลงมา ภาคกลาง รอยละ 21.60 กรงเทพฯ และ

ปรมณฑล รอยละ 14.10 ภาคใต รอยละ 13.40 ภาคเหนอ

รอยละ 12.30 และภาคตะวนออก รอยละ 5.10 ตามล�าดบ

ทงน กลมตวอยางสวนใหญมคาใชจายในการอยอาศยแบบ

ตนเองเปนผเสยคาใชจายทงหมด รอยละ 60.90 รองลงมา

มคาใชจายในการอยอาศยแบบอยรวมกบผอนโดยแบงภาระ

18 สถาบนเสรมศกษาและทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร

คาใชจาย รอยละ 24.10 มคาใชจายในการอยอาศยแบบอยกบครอบครว ญาต โดยไมเสยคาใชจาย รอยละ 9.60 มคาใชจาย

ในการอยอาศยแบบอยกบเพอน คนรจก โดยไมเสยคาใชจาย รอยละ 3.00 และมคาใชจายในการอยอาศยแบบบานหรอหองพก

สวสดการ รอยละ 2.30 ตามล�าดบ

กจกรรมยามวางของกลมตวอยางใหญ 3 อนดบแรก ส�าหรบกลมตวอยางเจนเนอเรชนบ มกจกรรมยามวาง คอ

ดโทรทศน อยบานนอนพกผอน รอยละ 80.23 รองลงมา คอ Shopping เดนหาง รอยละ 37.21 และอานหนงสอ รอยละ 33.72

ตามล�าดบ กลมตวอยางเจนเนอเรชนเอกซ มกจกรรมยามวาง คอ ดโทรทศน อยบานนอนพกผอน รอยละ 52.15 รองลงมา

คอ เลนเกม เลนอนเทอรเนต เลนโทรศพทมอถอ คยโทรศพท Social Network รอยละ 30.65 และ ดหนง ฟงเพลง รอยละ

29.03 และกลมตวอยางเจนเนอเรชนวาย มกจกรรมยามวาง คอ ดหนง ฟงเพลง รอยละ 58.22 รองลงมา คอ ดโทรทศน อย

บานนอนพกผอน รอยละ 52.74 และ เลนเกม เลนอนเทอรเนต เลนโทรศพทมอถอ คยโทรศพท Social Network รอยละ 38.36

2. พฤตกรรมกำรบรโภคแบบพอเพยงของแรงงำนในนคมอตสำหกรรมนวนคร

ตำรำงท 2 คาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐานของกลมตวอยางจ�าแนกตามระดบพฤตกรรมการบรโภคแบบพอเพยง

ของแรงงานในนคมอตสาหกรรมนวนคร

จากผลการศกษาพบวา ระดบพฤตกรรมการบรโภคแบบพอเพยงของแรงงานในนคมอตสาหกรรมนวนครของกลมตวอยาง

สวนใหญมพฤตกรรมการบรโภคแบบพอเพยงอยในระดบปานกลาง โดยมคาเฉลย 2.96 เมอพจารณาเปนรายองคประกอบพบวา

กลมตวอยางมพฤตกรรมการบรโภคแบบพอเพยง ไมตามกระแส มคาเฉลยสงสดคอ 3.03 รองลงมา คอ การรคณคาทรพยสน

มคาเฉลยเทากบ 2.97 การบรโภคตามความจ�าเปน มคาเฉลยเทากบ 2.96 การเปรยบเทยบ 2.93 และการคนหาขอมล มคา

เฉลยเทากบ 2.92 ตามล�าดบ

สถาบนเสรมศกษาและทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร 19

3. ผลกำรทดสอบสมมตฐำนกำรวจย

กำรทดสอบสมตฐำน แรงงานในนคมอตสาหกรรมนวนครทมเจอเนอเรชนแตกตางกน จะมพฤตกรรมการบรโภคแบบ

พอเพยงแตกตางกน

ตำรำงท 3 ผลการวเคราะหความแปรปรวนเพอเปรยบเทยบคาเฉลยพฤตกรรมการบรโภคแบบพอเพยงของแรงงานใน

นคมอตสาหกรรมนวนคร จ�าแนกตามเจนเนอเรชน

จากตารางท 3 มคา F เทากบ 19.901 และคา Sig. เทากบ .000 ซงนอยกวาระดบนยส�าคญ ดงนน จงปฏเสธ H0 ทระดบ

นยส�าคญ 0.05 กลาวคอ เจนเนอเรชนแตกตางกน มพฤตกรรมการบรโภคแบบพอเพยงแตกตางกน จากนนจงท�าการทดสอบ

หาคาความแตกตางรายคดวยวธการทดสอบ LSD (Least Significant Difference) ดงตารางท 4

ตำรำงท 4 การเปรยบเทยบเชงพหคณเพอทดสอบความแตกตางระหวางคาเฉลยพฤตกรรมการบรโภคแบบพอเพยงเปน

รายค จ�าแนกตามเจนเนอเรชน

* หมายถง คทมคาเฉลยแตกตางกนอยางมนยส�าคญทางสถตทระดบนยส�าคญ 0.05

20 สถาบนเสรมศกษาและทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร

จากตารางท 4 เมอทดสอบความแตกตางระหวาง

คาเฉลยพฤตกรรมการบรโภคแบบพอเพยง ของกลมตวอยาง

จ�าแนกตามเจนเนอเรชนแลว พบค ทมคาเฉลยคะแนน

พฤตกรรมการบรโภคแบบพอเพยง แตกตางกนอยางม

นยส�าคญทางสถตทระดบ 0.05 ดงตอไปน

กลมตวอยางทมเจนเนอเรชนบ มคาเฉลยพฤตกรรม

การบรโภคแบบพอเพยง ( = 3.21) มากกวากลมตวอยาง

ทมเจนเนอเรชนเอกซ ( = 2.93)

กลมตวอยางทมเจนเนอเรชนบ มคาเฉลยพฤตกรรม

การบรโภคแบบพอเพยง ( = 3.21) มากกวากลมตวอยาง

ทมเจนเนอเรชนวาย ( = 2.86)

โดยสรปแลว เมอพจารณาจากคาเฉลยพฤตกรรมการ

บรโภคแบบพอเพยง พบวา กลมตวอยางทมเจนเนอเรชนบ

มพฤตกรรมการบรโภคแบบพอเพยงสงทสด

การอภปรายผลการวจยในนคมอตสาหกรรมนวนครมเจนเนอเรชนครบทง

3 เจนเนอเรชน คอ บ เอกซ และวาย โดยพบวามความแตกตาง

ของแรงงานเจนเนอเรชนบกบเจนเนอเรชนเอกซและวาย

ตอพฤตกรรมการบรโภคแบบพอเพยง พบวา มความแตกตาง

กนอยางมนยส�าคญ โดยเจนเนอเรชนบมพฤตกรรมการบรโภค

แบบพอเพยงโดยรวมมากกวาเจนเนอเรชนเอกซและวาย ทงน

อาจเนองมาจากเงอนไขของสภาพแวดลอมทางเศรษฐกจ

สงคม และการเมองทหลอหลอมประสบการณรวมกนใน

ชวงชวตทผานมา ทเจนเนอเรชนบมความแตกตางกนจาก

เจนเนอเรชนเอกซและวาย สงผลใหกลมแรงงานเจนเนอเรชนบ

มพฤตกรรมในการบรโภคอยางพอเพยงแตกตางกนออกไป

หากเราพจารณาสภาพแวดลอมปจจบน (Current Conditions)

และประสบการณกลมรวมกน (Cohort Experience) ท

สงผลตอพฤตกรรมของแตละเจนเนอเรชนตามแนวคดของ

Smith and Clurman (1997) จะพบวา เจนเนอเรชนบ

เกดในชวงหลงสงครามโลกครงทสองและอยในชวงทการเมอง

ของไทยขาดความมนคง เกดการปฎวต รฐประหาร บอยครง

มอตราการเกดทสงขนเรอยๆ เนองจากยงไมมการคมก�าเนด

การวางแผนครอบครว หรอเทคโนโลยใหมทางดานการแพทย

(พชรา โพธไพฑรย และคณะ, 2559) สงผลใหครอบครว

ของเจนเนอเรชนบเปนครอบครวขยาย การอบรมเลยงด

ในชวงชวตในวยเดก ผ ปกครองอาจไมไดใหความสนใจ

มากนก ซงเปนผลมาจากจ�านวนบตรและภาวะทางเศรษฐกจ

สงคมในชวงกอนและระหวางแผนพฒนาเศรษฐกจแหงชาต

ฉบบท 1 โดยรวมแลวเจนเนอเรชนบ สภาพสงคมมปจจยท

ก�าหนดจากสภาพแวดลอมทางสงคม (Social Determinant)

ระบอบการสะสมทนยคหลงฟอรดมงไปสลทธสข-บรโภค

นยม (Hedonistic Consumerism) แตตลาดยงวางกรอบ

การแลกเปลยนภายใตสงสรางทางสถาบนเชงสงคม (Socio

Institutional Constructs) ซงประกอบอยในความสมพนธ

ทางอ�านาจ (Elliott, 2000) ซงเปนสวนผสมระหวางบรโภคท

เฟองฟกบการบรโภคทเหลอมล�าของคนกลมตางๆ ปจจยเชง

โครงสรางทงสภาพประชากรทเนนนโยบายการเพมประชากร

และปจจยทางวฒนธรรมน�าไปสสถานการณการบรโภคทอย

ในระดบเกนกวาความจ�าเปนขนพนฐานสงมาก การบรโภคอย

บนเงอนไขของความตองการทถกเรงเรา และถกผกขาดโดย

กลมผทมงคงทสดทงในระดบประเทศและระหวางประเทศ

(วรดลย ตลารกษ, 2551) ดงนน เจนเนอเรชนบจงตองเรยนร

การใชชวตดวยตนเองเปนหลก ท�างานหนก เพอทจะมรายได

ทพอเพยงเหมาะสมตอการบรโภค ซงคณลกษณะดงกลาวจาก

ผลการวจยพบทประชากรในนคมอตสาหกรรมนวนคร โดย

งานวจยในซกโลกตะวนตกพบวา คนกลมนมความมงมนกบ

การท�างานหนกและใหความส�าคญกบผลงาน มความเคารพ

และปฏบตตามกฎกตกา (Bell & Narz, 2007) คนรนนจงเปน

คนทรคณคาของเงน ขยนขนแขงในการท�างาน มมานะ เพอ

สรางฐานะใหกบครอบครว

ขณะทเจนเนอเรชนเอกซนนเกดในชวงทประเทศไทย

มการพฒนาดานเศรษฐกจ สงคม และการเมอง การผลต

เพอทดแทนสนคาน�าเขาเรมอมตว ไทยยงเรมหามาตรการ

ใหมๆ ในการขบดนเศรษฐกจมากขนดวย โดยมการวางแผน

สถาบนเสรมศกษาและทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร 21

พฒนาเศรษฐกจตงแตป พ.ศ. 2504 ในขณะเดยวกนกม

ความกาวหนาทางวทยาศาสตรและการเปลยนแปลงของ

เทคโนโลยท�าใหการตดตอสอสารสะดวกมากขน นอกจากนน

ยงเกดเครองมอเครองใชทอ�านวยความสะดวกมากมาย

ซงชวยสงเสรมคณภาพชวตของแตละบคคล การวางแผน

พฒนาเศรษฐกจท�าใหประเทศไทยกลายเปนระบบเศรษฐกจ

แบบเปดทมการตดตอคาขายกบตางประเทศมากขน พงพา

เศรษฐกจโลกหรอทเรยกวายคโลกาภวตน ท�าใหเกดการ

เปลยนแปลงทางดานสงคมและวฒนธรรมของไทย ส�าหรบ

เจนเนอเรชนวายซงก�าลงเขาสตลาดแรงงานและจะกลายเปน

ประชากรหลกในอนาคต คนกลมนเกดในชวงทไทยเรมเขาส

ยคประชาธปไตย มการพฒนาสอตสาหกรรมอยางตอเนอง

และเปดรบอารยธรรมตางชาตทงตะวนตกและเอเชย ซงม

สวนท�าใหเกดปญหาทางสงคม เชน โรคเอดส อาชญากรรม

โสเภณ สงแวดลอม เปนตน (ธรรมรตน อยพรต, 2556)

ท�าใหรฐบาลเรงสงเสรมการศกษาเพอเปนทางออกหนงใน

การแกปญหา ท�าใหคนรนหลงมการศกษาทสงขน นอกจากน

ยงเปนชวงทมการสอสารโทรคมนาคมทคลองตว สามารถ

เขาถงขอมลขาวสารตางๆ ไดตลอดเวลา มเครองมอ

อปกรณอเลกทรอนกสทอ�านวยความสะดวกในชวตประจ�าวน

ไมวาจะเปนโทรศพทมอถอ คอมพวเตอร กลองดจตอล

อนเตอรเนต บตรเครดต ฯลฯ แตในขณะเดยวกนกเปนชวง

ทเกดวกฤตการณตางๆ ไมวาจะเปนภาวะเศรษฐกจฟองสบ

ทสงผลตอธรกจตางๆ และภยธรรมชาตทรนแรงและคาด

ไมถง (พชรา โพธไพฑรย และคณะ, 2559) ดงนน จะเหนได

วาเงอนไขการกอเกดพฤตกรรมการบรโภคแบบพอเพยงของ

เจนเนอเรชนบนนมความแตกตางกบเจนเนอเรชนเอกซและ

เจนเนอเรชนวายทมพฤตกรรมการบรโภคฟมเฟอยมากกวา

จากอทธพลกระแสโลกาภวตน ท�าใหมการใชทรพยากรอยาง

สนเปลอง ไมคมคา และปรมาณของเสยเพมขน เปนปจจยเสยง

ทท�าใหการพฒนาไมยงยน กระแสบรโภคนยมท�าใหมการ

ใชทรพยากรเพมขนอยางตอเนองเพอตอบสนองความตองการ

บรโภคจนเกนขดความสามารถในการฟนตวและรองรบของ

ระบบนเวศ (ส�านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจ

และสงคมแหงชาต, 2553)

อยางไรกตาม เมอพจารณารายดานแลวพบวา

เจนเนอเรชนบมพฤตกรรมการบรโภคแบบพอเพยงมากกวา

เจนเนอเรชนเอกซในทกดาน และมากกวาเจนเนอเรชนวาย

เกอบทกดานยกเวนดานการบรโภคตามความจ�าเปน ผวจยม

ความเหนวาเจนเนอเรชนบอาจมความตองการในการใชสนคา

เพอตอบสนองความตองการในชวงวยใกลเกษยณอายจากการ

ท�างานเพอการผอนคลายหรอพกผอนของตนเองจากชวงเวลา

ทท�างานมาอยางยาวนานหลายสบป จากผลการวจยพบวา

กลมแรงงานในเจนเนอเรชนบของแรงงานนคมอตสาหกรรม

นวนครเนนกจกรรมยามวางคอรปแบบการพกผอนเปนหลก

ในขณะทปจจบนนกการตลาดในหลายๆ ประเทศ พงเปา

เนนท�าการตลาดกบกลมเจนเนอเรชนบ เนองจากเปนกลม

ผบรโภคทมขนาดใหญ มก�าลงซอ มศกยภาพในการบรโภค

สนคา อกทงเปนผบรโภคทมทศนคตทดตอการซอจบจาย

ใชสอยสนคาเพอตวเองและบคคลใกลชด ผบรโภคกลมนหาก

ก�าลงท�างานอยกก�าลงสะสมเงนเพอใชชวตในบนปลายอยาง

มความสข สามารถเดนทางทองเทยวไดตามใจปรารถนา

หากเลกท�างานแลวกเปนผบรโภคทพรอมจะซอสนคาตาม

ความตองการของตน (เรวด วงษวฒนะ, 2557, น.12) ทงน

พบวาในกลมเจนเนอเรชนเชนเอกซและวายนน แรงงานนคม

อตสาหกรรมนวนครเนนกจกรรมในการพกผอน คอ การเลน

Social Network กจกรรมพกผอนหยอนใจอนๆ เปนล�าดบ

มความสมพนธกบการบรโภคทเกดขน

ในปจจบนเราจะเหนไดชดเจนวาแรงงานทงสอง

เจนเนอเรชนมวถชวตสวนใหญเปนไปในแนวทางเดยวกน ม

ความเชอในเรองการท�างานอยางเตมท เพอใหไดเงนจ�านวน

มากส�าหรบการใช ชวตและซ อสนค า เพ อตอบสนอง

ความพงพอใจและสะทอนความมตวตนของตนเองในสงคม

นอกจากนน การทแรงงานในปจจบนมคาแรงขนต�ามากกวา

คนเจนเนอเรชนบในชวงเรมตนการท�างานระยะแรกอยางมาก

สงผลใหคณภาพชวตและความสามารถในการบรโภคและกอ

22 สถาบนเสรมศกษาและทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร

หนสนยงมเพมมากขน สอดคลองกบงานวจยในตางประเทศ

ของ Marconi (2001) ทพบวา เจนเนอเรชนวายมพฤตกรรม

การบรโภคคลายกบเจนเนอเรชนเอกซซงใกลเคยงกบกลมตน

ทสด พวกเขามความตองการคลายกน ภายใตทศทางทม

การพฒนาของกระแสโลกาภวตนเขามาอยางตอเนองใน

สองเจนเนอเรชนดงกลาว ซงสอและภาวการณรบรของสอ

มผลส�าคญตอพฤตกรรมการบรโภครวมดวย ดงสะทอนได

จากพฤตกรรมของแรงงานในนคมอตสาหกรรมนวนครท

ทงสองเจอเนอเรชนมงเนนการเสพสอขาวสารและเทคโนโลย

พรอมทง Social Media

อยางไรกตาม เจนเนอเรชนเอกซมพฤตกรรมการ

บรโภคแบบพอเพยงในดานการรคณคาของทรพยสน และดาน

การคนหาขอมลมากกวาเจนเนอเรชนวายอยางมนยส�าคญ

ผวจยมองวาเจนเนอเรชนเอกซเปนกลมยคสมยทตองการ

ใชประโยชนจากสนคาหรอบรการนนใหเกดประโยชนมากทสด

และการดแลรกษาเพอใหใชอยางยาวนาน อาจเปนเพราะดวย

อายในขณะท�าวจยคอ อายระหวาง 36 - 50 ป ถอวาเปนชวง

อายวยกลางคนทมครอบครว มกเนนการใชสนคาทความคมคา

ยงยนมากกวากลมคนเจนเนอเรชนวายซงอยในชวงวยหนม

สาวทมการใชจายเพอความสบายใจของตนเอง สอดคลอง

กบท Smith and Clurman (1997) ใหความเหนวา ชวงชวต

(Life Stage) เปนจงหวะทผบรโภคไดเดนทางมาถง และม

ความส�าคญตอพฤตกรรมการแสดงออกของคนทมยคสมย

ทแตกตางกน เชนเดยวกบการคนหาขอมลทแรงงานกลม

เจนเนอเรชนเอกซพยายามแสวงหารายละเอยดของสนคาหรอ

บรการ เพอใหไดความแนชดของเกณฑและทางเลอกในการ

ตดสนใจกอนทจะท�าการบรโภคในสนคาหรอบรการนน ขณะท

กลมแรงงานเจนเนอเรชนวายอาจใหความส�าคญตอการหา

ขอมลทนอยกวา และเปนไปไดวาสนคาหรอบรการทแรงงาน

กลมนซอหรอใชอาจมราคาหรอมความซบซอนทนอยกวามาก

ดงนน แลวผวจยจงเหนถงประเดนส�าคญคอ เจนเนอเรชน

มอทธพลคอนขางสงตอพฤตกรรมการบรโภคของบคคล

ทงในดานการท�างานและการเปนผบรโภค การท�าความเขาใจ

เรองความชอบและไมชอบของแตละเจนเนอเรชนสะทอนถง

พฤตกรรมความพอเพยง เชนเดยวกบการดงดด จงใจผบรโภค

ทงน ในการศกษาส�าคญคอการเชอมโยงใหเหนแนวทางตอโดย

เปนความแตกตางและความตองการระหวางเจนเนอเรชน

ของผบรโภคและผเกยวของ ซงสถานการณดงกลาวในกลม

แรงงานในระบบจะเปนตวสะทอนทส�าคญในการพฒนาเรอง

แนวคดเรองการออม การพฒนารปแบบพฤตกรรมพอเพยง

ในกลมดงกลาวตอไป

ขอเสนอแนะทไดจากการวจยจากการวจยพบปรากฏการณส�าคญทางสงคมคอ

ปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงทมความสมพนธกบรปแบบการ

ด�าเนนชวต สภาพแวดลอมทางกายภาพ และสภาพแวดลอม

ทางสงคมและวฒนธรรม ซงเปนปจจยส�าคญทมอทธพลตอ

คานยมตามปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงของแรงงานในนคม

อตสาหกรรมนวนคร ดงนน ในการเสรมสรางและปลกฝง

คานยมและพฤตกรรมตามปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงใน

แรงงานแตละเจนเนอเรชนในนคมอตสาหกรรมนวนคร

จงควรด�าเนนการใน 3 ระดบ

1. ระดบบคคล : พฤตกรรมความพอเพยงในแตละวย

ทงในกลมเจนเนอเรชนบ เอกซ และวาย มความแตกตาง

กน แตทงหมดมาจากกระบวนการปจจยทางสงคมเปน

กระบวนการก�าหนด ดงสอดคลองกบผลการศกษาท

กลาวถงกระบวนการกอใหเกดประสบการณรวม (Cohort

Experience) ทเกดขนกบแตละชวงวยและสงผลอนมาน

มาถงพฤตกรรม ดงนน กระบวนการส�าคญในการสราง

ภมคมกนทางสงคมผานการใหความร จงเปนกระบวนการ

ทส�าคญในแตละกล มตางมการรบสอทส�าคญมากนอย

ตางกนไป การเปดรบสอออนไลน (Social Media) สงผลตอ

พฤตกรรมส�าคญและตวแบบอยางมาก ดงนน แนวทางส�าคญ

คอ สอทน�าเสนอเนอหาเกยวกบหลกเศรษฐกจพอเพยง โดยท

สถาบนเสรมศกษาและทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร 23

ผควบคมนโยบายภาครฐควรสงเสรมใหมการผลตเนอหาท

บรรจหลกเศรษฐกจพอเพยงในรปแบบทหลากหลาย สามารถ

น�าเสนอใหเขาใจไดอยางงายดาย และชวนใหตดตามอยาง

ตอเนองผานชองทางหลก ไดแก สออนเทอรเนต สอสงคม

ออนไลน และสอโทรทศน ควรท�าการวจยเพอคนหารปแบบ

ของเนอหาทน�าเสนอเกยวกบเศรษฐกจพอเพยง ไมวาจะเปน

สารคด ละคร และอนๆ ผานสอตางๆ จะสรางประสทธผล

ตอการท�าความเขาใจและสามารถดงดดความสนใจใหตดตาม

อยางตอเนอง ทงน หนวยงานทมบทบาทส�าคญในการน�ามาส

การปฏบตคอ กรมประชาสมพนธ กองทนพฒนาสอปลอดภย

และสรางสรรค กระทรวงวฒนธรรม และกระทรวงศกษาธการ

ทมบทบาทส�าคญในการสรางสอเพอการพฒนาคนไทยใหเขา

สกระบวนการประเทศไทย 4.0 ผานฐานปรชญาเศรษฐกจ

พอเพยงและความเปนไทย

2. ระดบองคการ : ส�าหรบการพฒนาในการสงเสรม

พฤตกรรมพอเพยงนน ในระดบองคการหรอโรงงาน ส�าหรบ

นคมอตสาหกรรมนวนครนน ปจจยหลกส�าคญทใกลชด

กบแรงงานในแตละเจนเนอเรชนมากทสดและสงผลตอการ

สงเสรมพรอมทงการปรบพฤตกรรม “ความพอเพยง” คอ ฝาย

ทรพยากรบคคลทด�าเนนการไดหลายแนวทางดวยกน ทง

รปแบบกจกรรม การรณรงค พรอมทงการสรางตนแบบ

บคลากรดานการพอเพยงเพอเปนปจจยกระตนตวแบบ ดง

ตวอยาง เชน ผน�าหรอผกอตงองคการแสดงพฤตกรรมเปน

แบบอยาง (Role Model) ในรปแบบพฤตกรรมพอเพยง กอให

เกดการสงเสรมใหพนกงานแสดงพฤตกรรมเชนเดยวกนกบ

ผน�า และใชการขดเกลาทางสงคมในองคการ (Socialization)

กอใหเกดเปนรปแบบพฤตกรรมรวม และพฒนาจนเกด

เปนวฒนธรรมองคการ และสรางกระบวนการเปลยนผาน

(Transformation) ความพอเพยงออกมาเปนคณลกษณะ

รวมของบคลากรในองคกร และน�ามาสการปฏบตการใน

องคกรในทกมตทงการปฐมนเทศพนกงานใหม การฝกอบรม

พฒนา การประเมนผลการปฏบตงาน การสรางแบบอยาง

จากพนกงานและผบรหารดเดน เรองเลาและต�านานภายใน

องคการ เพลงประจ�าหนวยงาน ค�าขวญ หรอคานยมของ

องคการ และการประกวดหรอการแขงขนในองคการ เปนตน

3. ระดบมหภาค (ระดบประเทศ) : ปรชญาของ

เศรษฐกจพอเพยงสงผลตอการพฒนาเศรษฐกจในทศทาง

ตรงกนขาม นนหมายถงประเทศไทยโดยหนวยงานภาครฐ

ทเกยวของ ควรสงเสรมและรณรงคใหประชาชนในประเทศไทย

รวมถงการประกอบธรกจของภาคเอกชนไดรบความร และ

ท�าความเขาใจกบหลกการปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงอยาง

เขมขน เพอปองกนปญหาเศรษฐกจ จากทงภายในและจาก

ตางประเทศ เนองจากปญหาเศรษฐกจดงกลาวอาจเกดขน

อยางหลกเลยงไมได ในกระแสเศรษฐกจโลกาภวตนทใหความ

ส�าคญกบเรองของการเงนและการลงทน เพราะเมอเกดปญหา

จากเศรษฐกจกระแสโลกาภวตน จะท�าใหประชาชนและ

ผประกอบการภาคเอกชนสามารถด�ารงชวตอยางมภมคมกน

และท�าธรกจตอไปไดดวยความไมประมาท เพราะมฐานราก

ทมนคงทยดปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงเปนภมคมกนทด

ทสด อกทงประชาชนและผประกอบการภาคเอกชนควรด�ารง

ชวต และท�าธรกจดวยความมเหตผล มความพอประมาณ

ควบคกบการใชความรและคณธรรม แนวทางดงกลาวอาจ

น�ามาสการพฒนาเปนนโยบายส�าคญในนคมอตสาหกรรม

ตนแบบ เพอกอใหเกดการขยายผลระดบประเทศ พรอมทง

สรางใหเกดภมคมกนทแทจรงใหแกประเทศ

24 สถาบนเสรมศกษาและทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร

รายการอางองกองทนเงนใหกยมเพอการศกษา (กยศ.). (2551). พระราชด�ารสพระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช มหตลาธเบศร

รามาธบด จกรนฤบดนทร สยามนทราธราช บรมนาถบพตร พระราชทานแกคณะบคคลตางๆ ทเขาเฝาทลละออง

ธลพระบาท ถวายชยมงคล เนองในโอกาสวนเฉลมพระชนมพรรษา ณ ศาลาดสดาลย สวนจตรลดา พระราชวงดสต

วนศกรท 4 ธนวาคม พ.ศ. 2541 ใน พระบรมราโชวาทและกระแสพระราชด�ารสของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวภมพล

อดลยเดช. กรงเทพมหานคร: ร�าไทยเพรส.

กงออ มะลนล. (2552). ปจจยทางจตสงคมทเกยวของกบพฤตกรรมการประหยดตามหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงของ

นกเรยนชนมธยมศกษาตอนตน. (ปรญญานพนธมหาบณฑต), มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ, บณฑตวทยาลย, สาขา

วชาวจยพฤตกรรมศาสตรประยกต.

โครงการสขภาพคนไทย. (2559). เจนเนอเรชนในประเทศไทย. สขภาพคนไทย 2559. นครปฐม : สถาบนวจยประชากรและ

สงคม มหาวทยาลยมหดล.

จฑามาศ แกวพจตร. (2552). ภาวะหนสน ระดบความเครยด ความสข และบทบาทของนกพฒนาทรพยากรมนษยในโรงงาน

อตสาหกรรม. วารสารพฒนบรหารศาสตร, 49 (3), 251-274.

จรประภา อครบวร. (2553). ทศนคตของคน 3 generation กบการบรหารทรพยากรมนษยในมต 3R : กรณศกษาองคกรภาครฐ

องคกรรฐวสาหกจและธรกจเอกชน. สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร, คณะพฒนาทรพยากรมนษย.

ญาดา สามารถ. (2558). รปแบบภาวะผน�าทสงผลตอความผกพนตอองคกรของเจนเนอเรชนเอกซและเจนเนอเรชนวาย.

วทยานพนธหลกสตรปรญญาบรหารธรกจมหาบณฑต, จฬาลงกรณมหาวทยาลย, คณะพาณชยศาสตรและการบญช,

สาขาบรหารธรกจ.

เดชา เดชะวฒนไพศาล. (2552). การรบรคณลกษณะของเจนเนอเรชนวายและแรงจงใจในการท�างาน : มมมองระหวาง

เจนเนอเรชนตางๆ ในองคกร. จฬาลงกรณธรกจปรทศน, 31 (121), 1 - 25.

เดชา เดชะวฒนไพศาล. (2551). เจนเนอเรชนวายกบความทาทายใหมในการบรหารทรพยากรบคคล. จฬาลงกรณวารสาร,

20 (80), 32-52.

ทศน ศรกตตศกด. (2554). เจนเนอเรชนในองคกร บคลกภาพหาองคประกอบ และปจจยจงใจในการท�างาน : กรณศกษา

พนกงานบรษทประกนภยแหงหนง. งานวจยสวนบคคลของหลกสตรศลปศาสตรมหาบณฑต, มหาวทยาลยธรรมศาสตร,

คณะศลปศาสตร, สาขาวชาจตวทยาอตสาหกรรมและองคการ.

ธงชย สนตวงษ. (2549). พฤตกรรมผบรโภคทางการตลาด (พมพครงท 11). กรงเทพฯ : ประชมชาง.

ธรรมรตน อยพรต. (2556). คานยมในการท�างานทสงผลตอพฤตกรรมการเปนสมาชกทดขององคกรของเจนเนอเรชนตางๆ.

วารสารบรหารธรกจ, 36 (138), 40-62

นราเขต ยมสข. (2557). การพฒนาพฤตกรรมการบรโภคอยางพอเพยงของผบรโภคกลมเจนเนอเรชนวาย. (วทยานพนธ

ดษฎนพนธ). มหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาพระนครเหนอ, บณฑตวทยาลย, สาขาวชาจตวทยาอตสาหกรรม

และองคการ.

สถาบนเสรมศกษาและทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร 25

นพพร จนทรน�าช. (2544). สงคมบรโภคนยม : ปญหา ทฤษฎและทางออก, วารสารมนษยศาสตรสงคมศาสตร, 19 (1), 18-26.

ปรยานช พบลสราวธ. (2552). แบบรางสรางคนคณภาพ…แบบพอเพยง. ใน จงกลน สายะบตร (บรรณาธการ), การบรหาร

ทรพยากรบคคลตามหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง. กรงเทพฯ : สมาคมการจดการงานบคคลแหงประเทศไทย.

พรชนก ทองลาด. (2553). แนวคดทางการวจยพฤตกรรมการบรหารการเงนตามปรชญาเศรษฐกจพอเพยงของผประกอบการ.

ล�าปาง : คณะวทยาการจดการ มหาวทยาลยราชภฏล�าปาง.

พระไพศาล วสาโล. (2545). เสนโคงแหงความสข สดบทกขบรโภคนยม. กรงเทพฯ : พมพด.

พชย วาศนาสง. (2549). โลกาภวตน : หมนตามโลก สารพนสาระทควรร เพอทนกระแสโลก. กรงเทพฯ: ปาเจรา.

พชรา โพธไพฑรย และคณะ. (2559) ความสอดคลองระหวางบคคลกบองคกรในเรองคานยมในการท�างานทมผลตอทศนคต

ในการท�างานของเจนเนอเรชนตางๆ ในองคกร, จฬาลงกรณธรกจปรทศน, 38 (147), 107-137.

มทน วเศษสข. (2550). การศกษาพฤตกรรมบรโภคตามปรชญาเศรษฐกจพอเพยงของพทธศาสนกชนในเขตกรงเทพมหานคร.

(ภาคนพนธปรญญามหาบณฑต), สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร, คณะพฒนาสงคมและสงแวดลอม.

ระววรรณ ธรณ และคณะ. (2551). ชวตทพอเพยงในมมมองของนกศกษาภายใตกระแสโลกาภวตน. กรงเทพฯ : มหาวทยาลย

เทคโนโลยราชมงคลพระนคร, คณะศลปศาสตร.

เรวด วงษวฒนะ. (2557). รปแบบการด�าเนนชวตของเจนเนอเรชนบในจงหวดนครสวรรค. รายงานการศกษาอสระปรญญา

บรหารธรกจมหาบณฑต. สาขาวชาการตลาด, มหาวทยาลยเชยงใหม.

รชฎา อธสนธสกล และ ออยอมา รงเรอง. (2548). การสรางความเขาใจรวมเกยวกบเจเนอเรชนวาย (Generation Y) เพอการ

ประยกตใชในทท�างาน. สารนพนธวทยาศาสตรบณฑต (การพฒนาทรพยากรมนษยและองคการ). โครงการบณฑตศกษา

การพฒนาทรพยากรมนษย, สถาบนพฒนบรหารศาสตร.

วรดลย ตลารกษ. (2551). Hedonistic Consumerism - สข-บรโภคนยม บรโภคนยมแนวความสข : หวใจของระบบทนนยม

หลงสมยใหม. สบคนเมอ 1 สงหาคม 2559, จากเวบไซต : http://v1.midnightuniv.org/midnighttext/0009999837.html.

วนศา โชคปลอด. (2554). การเปนหนนอกระบบของพนกงาน : กรณศกษา นคมสวนอตสาหกรรมเครอสหพฒนศรราชา

จงหวดชลบร. (งานนพนธ). คณะรฐศาสตรและนตศาสตร สาขาวชาการบรหารงานยตธรรมและสงคม, มหาวทยาลยบรพา

สมชาย วรกจเกษมสกล. (2554). ระเบยบวธการวจยทางพฤตกรรมศาสตรและสงคมศาสตร. อดรธาน : อกษรศลปการพมพ

สนธยา บางบอ. (2552). วถชวตและภาระหนสนของสาวโรงงาน กรณศกษา บรษท วาไทยอตสาหกรรม จ�ากด (มหาชน).

รายงานการศกษาคนควาอสระ. บณฑตวทยาลย สาขาพฒนาสงคม, มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

สมชย จตสชน. (2543). พฤตกรรมทไมพอเพยงกบผลกระทบทางเศรษฐกจ. กรงเทพฯ : สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย.

สดใจ จงวรกจวฒนา. (2551). รายไดและความโนมเอยงในการใชจายของครวเรอนเกษตรกรกบความพอเพยงทางเศรษฐกจ.

กรงเทพฯ : ส�านกวจยเศรษฐกจการเกษตร, ส�านกงานเศรษฐกจการเกษตร, กระทรวงเกษตรและสหกรณ.

สเมธ ตนตเวชกล. (2552). ตองเขาใจ…ตองศรทธาและกลาท�า. ใน จงกลน สายะบตร (บรรณาธการ), การบรหารทรพยากร

บคคลตามหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง. กรงเทพฯ : สมาคมการจดการงานบคคลแหงประเทศไทย.

สระยา สมมาวาจ. (2546). บรโภคนยม : วฒนธรรมสากลในยคโลกาภวตน, วารสารสโขทยธรรมาธราช, 16 (1) , 80-90.

ส�านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต. (2553). ทศทางแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต

ฉบบท 11. กรงเทพฯ : เอกสารประกอบการประชมประจ�าป 2553 ของ สศช.

26 สถาบนเสรมศกษาและทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร

อภชา ทรกษ. (2551). ทางรอดในภาวะเศรษฐกจถดถอยโดยใชหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง. กรงเทพฯ : ดอกหญาวชาการ.

อารย นยพนจ และคณะ. (2557). การปรบตวภายใตกระแสโลกาภวตน Adjustment under Globalization. วารสารวชาการ

มหาวทยาลยราชภฏสงขลา, 7 (1), 3 - 6.

Bell, N.S., & Narz, M. (2007). “Meeting the challenges of age diversity in the workplace”, The CPA Journal, 77 (2),

pp.56 - 60.

Blackwell, R., Miniard, P. W., & Engel, J. F. (2006). Consumer behavior (10th ed). Mason, OH : Thomson/South-Western.

Casey Carlson & Deloitte & Touche Study. “Overcoming Generational Gap in the Workplace.” United Nations

Joint Staff Pension Fun : 1 - 13.

Elliott, John E. (2000). Adam Smiths Conceptualization of Power, Market And Politics. Review of Social Economy.

HAAS III,W.H., & Serow,W.J. (2002). “The Baby Boom, Amenity Retirement Migration, and Retirement Communities :

Will the Golden Age of Retirement Continue?” Research on Aging, 24 (1), 150 - 164.

Little, A. W. & Green, A. (2009). Successful globalisation, education and sustainable development. International

Journal of Educational Development, 29 (2), 166 - 174.

Marconi, J. (2001). Future marketing : Targeting seniors, boomers, and generations X and Y. Chicago, IL : NTC

Contemporary Publishing Group Inc.

Nissanke, M. & Thorbecke, E. (2006). Channels and policy debate in the globalization- inequality-poverty nexus.

World Development, 34 (8), 1338 - 1360.

Schiffman, Leon G., Kanuk, Leslie Lazar. (2007). Consumer behavior. (9th ed). Upper Saddle River, NJ : Pearson/

Prentice Hall.

Smith, J.W. & Clurman, A. (1997). Rocking the Ages : The Yankelovich Report on Generational Marketing. New York :

Harper Business.

Solomon, Michael R. (2007). Consumer Behavior : Buying, Having, and Being. (7th ed). Upper Saddle River, NJ :

Prentice Hall.

Tolbize. A (2008). “Generation differences in the workplace.” Research and Training Center on Community Living.

ปท 12 ฉบบท 2 กรกฎาคม - ธนวาคม 2560ntelligenceJournal of

บทความวจยพงศศร สขประวทยมหาบณฑตโครงการปรญญาโททางบรหารธรกจ เนนการบรหารทรพยากรมนษยและองคการ

คณะพาณชยศาสตรและการบญช มหาวทยาลยธรรมศาสตรอาจารย ดร.มณฑล สรไกรกตกล

อาจารยประจ�าสาขาวชาการบรหารองคการ การประกอบการ และทรพยากรมนษย คณะพาณชยศาสตรและการบญช มหาวทยาลยธรรมศาสตร

สถาบนเสรมศกษาและทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร 27

ผสงเสรมการเรยนร : บทบาทในการสรางเสรมการเรยนรองคการภาครฐ

บทคดยองานวจยครงนมวตถประสงคเพอศกษาการรบรบทบาทของผสงเสรมการเรยนร (LO Agent) ขององคการภาครฐ ใน

ฐานะเปนผปฏบตงานดานการสงเสรมการเรยนรทองคการไดจดตงขน เกบขอมลจากการสมภาษณเชงลกกบผสงเสรมการเรยนร

(LO Agent) จ�านวน 10 ทาน รวมทงรวบรวมขอมลจากเอกสารภายในองคการ เชน ค�าสง ประกาศ คมอการปฏบตงาน

รายงานตางๆ น�ามาใชเปนขอมลในการวเคราะหรวมกน

ผลการวจยพบวา บทบาทของผสงเสรมการเรยนร (LO Agent) สามารถสรปไดเปน 6 บทบาท โดยม 4 บทบาท

ทสอดคลองกบบทบาทของ Facilitator ในระดบกลม ไดแก บทบาทตวกลางผประสานงาน บทบาทผกระตนเรงเรา บทบาท

นกประชาสมพนธ และบทบาทการเปนผอ�านวยใหเกดการเรยนร ส�าหรบบรบทขององคการภาครฐมการคนพบเพมเตมอก

2 บทบาท ไดแก บทบาทของการเปนจตอาสา และบทบาทในการตดตามการด�าเนนงาน ทงน มสาเหตมาจากการท�างาน

ภาครฐก�าหนดใหต�าแหนงผสงเสรมการเรยนร (LO Agent) เปนสายงานสนบสนน โดยอาศยความเสยสละของพนกงาน

ในการใหความรวมมอท�าหนาทดงกลาว จงเกดเปนทมาของจตอาสา สวนบทบาทการตดตามผลการด�าเนนงานมาจากการ

ท�างานทยดตดขนตอนทตองรายงานใหกบผบงคบบญชารบทราบอยางสม�าเสมอ

ค�ำส�ำคญ : บทบาท ผอ�านวยการเรยนร ผสงเสรมการเรยนร องคการภาครฐ องคการแหงการเรยนร

28 สถาบนเสรมศกษาและทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร

The Learning Organization Agent : Roles of Facilitating

Learning in a State-Enterprise Organization

AbstractThis research aims to study the perception toward roles of the Learning Organization Agents (LO Agent)

in a State-Enterprise organization which involving in the learning activities. A qualitative research method was

employed. Data was collected from an in-depth interview with ten LO Agents. A secondary data such as internal

announcements, standard operating procedures and reports in an organization were also analyzed to verify and

support the finding.

The finding shows that the facilitator performs eight roles, which are Coordinator, Stimulator, Communicator,

Learning Guidance, Volunteer, Monitoring, Compromiser, and Observer. By the way, the LO Agent performs six

roles. The four roles are considered as group facilitation including Coordinator, Stimulator, Communicator, and

Learning Guidance. In a State-Enterprise Organization, the results reveal two additional roles including Volunteer,

and Monitoring. As LO Agent in this sample organization is considered as a supporting position, so volunteer roles

are emerged. In the realm of bureaucracy procedure, updating and reporting to supervisor are regular process,

so monitoring role are needed.

Keywords : Roles, Facilitator, Learning Organization Agent, State-Enterprise Organization, Learning

Organization

สถาบนเสรมศกษาและทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร 29

บทน�าในยคปจจบนการด�าเนนงานขององคการ ไมวาจะ

เปนของภาครฐหรอภาคเอกชนตางไดรบผลกระทบจากการ

เปลยนแปลงสภาพแวดลอมทางดานการเมอง เศรษฐกจ

สงคม และเทคโนโลย ทมความกาวหนาไปอยางรวดเรว

(Farazmand, 1999) เพอใหเกดการปรบตวไดอยางทนทวงท

ทงองคการภาครฐและภาคเอกชนจงหนมาใหความส�าคญกบ

การรบมอกบความเปลยนแปลงภายในองคการ เพอใหสอดรบ

กบสภาพแวดลอมภายนอก องคการจงมความจ�าเปนทจะ

ตองหาหนทางในการปรบตวใหเขากบปจจยภายนอกตางๆ

ทเกดขน โดยประเดนหลกทมการน�ามาใชในการปรบตวคอ

การสรางใหองคการกลายเปนองคการแหงการเรยนร เพอท

จะท�าใหทกคนในองคการเกดความเขาใจ และคนหาหนทาง

ในการปรบเปลยนบรบทการด�าเนนงานขององคการใหตอบรบ

กบสภาพการเปลยนแปลงไปอยางรวดเรว สงผลใหองคการ

สามารถด�าเนนกจการไดอยางตอเนองและยงยน

การสรางใหเกดการเรยนรภายในองคการสามารถ

เกดขนไดจากการเรยนรในสงทประสบผลส�าเรจและความ

ผดพลาด ส�าหรบการด�าเนนงานขององคการทประสบผลส�าเรจ

อนเนองจากการปฏบตงานทเปนไปตามแผน ยอมจะสงผลให

องคการเกดการรบรถงความส�าเรจทไดรบ และเกดเปนการ

เรยนรในทสด (Single-loop Learning) นอกจากการเรยนร

จากผลส�าเรจทไดรบแลว การเรยนรจากความผดพลาดเปน

อกหนงเรองส�าคญทสรางใหเกดการเรยนรขนภายในองคการ

การเรยนรจากความผดพลาดหรอการปฏบตงานทไมเปนไป

ตามเปาหมาย (Double-loop Learning) การเรยนรดงกลาว

จะเปนการเรยนรในเชงลบทเกดขน และพยายามหาแนวทาง

เพอปรบปรงการด�าเนนงานตอไปเพอใหองคการสามารถกลบมา

บรรลเปาหมายไดอกครง (Robert M. Fulmer, 1994) การ

สรางการเรยนรใหเกดขนในองคการเปนสงจ�าเปน ส�าหรบ

องคการภาครฐทมการปฏบตงานโดยยดถอกฎระเบยบอยาง

เครงครด มรปแบบการท�างานทแตกตางจากหนวยงาน

ภายนอกอนๆ ไดรบการกลาววาเปนองคการทใหบรการลาชา

และไมทนสมย (Farazmand, 2015) ควรทจะน�าลกษณะการ

เรยนรในบรบทตางๆ เขาไปปรบใชเพอใหเกดการเปลยนแปลง

วถการท�างานแบบเดม อนเปนการเพมประสทธภาพการ

ท�างานใหดขน เปนองคการภาครฐยคใหมทมงเนนและใสใจ

การบรหารคณภาพใหเกดขนอยางตอเนองถาวร

เพอเป นการตอบสนองตอการยกระดบคณภาพ

องคการภาครฐจงไดมการจดตงเกณฑการประเมนคณภาพ

องคการภาครฐขน ซงหนงในเกณฑการประเมนทมการ

ก�าหนดเปนเรองทเกยวของกบการจดการความรขององคการ

ในการสรางใหเปนองคการแหงการเรยนร โดยมส�านกงาน

คณะกรรมการพฒนาระบบราชการและส�านกงานคณะ

กรรมการนโยบายรฐวสาหกจเปนผ ด�าเนนการประเมน

องคการภาครฐ ตดตามกระบวนการท�างาน การพฒนาใน

มตตางๆ เพอใหการปรบปรงตามขอเสนอแนะชวยใหองคการ

ภาครฐดงกลาวสามารถไปปรบปรงพฒนาจดการองคการ

ในการสรางความมประสทธภาพและประสทธผล สามารถ

ใชงบประมาณลงทนภาครฐไดอยางคมคา เกดประโยชนกบ

ประชาชนสวนใหญ ส�าหรบเกณฑทใชในการประเมนองคการ

ภาครฐทองคการผตรวจประเมนไดก�าหนดขนประกอบไปดวย

7 หมวด โดยหมวดท 1 เกยวของกบการน�าองคการ หมวดท 2

เกยวของกบกลยทธทองคการน�ามาใช หมวดท 3 เกยวของ

กบลกคา หมวดท 4 เกยวของกบการวด การวเคราะห และ

การจดการความร หมวดท 5 เกยวของกบบคลากร หมวด

ท 6 เกยวของกบการปฏบตการ และหมวดท 7 เกยวของ

กบผลลพธโดยรวม (ส�านกงานคณะกรรมการพฒนาระบบ

ราชการ, 2557 และส�านกงานคณะกรรมการนโยบาย

รฐวสาหกจ, 2556.) จากเกณฑการประเมนทง 7 หมวด

องคการภาครฐมความจ�าเปนทจะตองด�าเนนการรายงานผล

ใหกบองคการผตรวจประเมนเพอทจะประเมนการพฒนาการ

ทง 7 หมวดทก�าหนด

จากเกณฑการประเมนในหมวดท 4 ซงมความ

เกยวของกบการประเมนการเรยนรขององคการอนจะชวยให

องคการเกดการพฒนาอยางยงยน ท�าใหหนวยงานภาครฐ

30 สถาบนเสรมศกษาและทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร

หนมาใหความส�าคญกบการจดการความร มการด�าเนนงาน

โดยการจดตงคณะท�างานเกยวกบการสรางใหเกดบรรยากาศ

ในการเรยนรใหเกดขนภายในองคการ เพอตอบสนองเกณฑ

ดงกลาว รวมทงยงเปนการสรางใหองคการเกดการเปลยนแปลง

สามารถพฒนาสองคการแหงการเรยนร ซงกลมผท�างาน

ดงกลาวเปนกลมทมชอเรยกวา Facilitator ท�าหนาทในการสราง

สงเสรมใหเกดการเรยนรในองคการ ส�าหรบในบรบทภาษา

ไทยมการแปลความหมายของ Facilitator ไวหลายค�า เชน

กระบวนกร วทยากรกระบวนการ ผอ�านวยการเรยนร หรอ

ผสงเสรมการเรยนร เปนตน ดงนน ผทเขามาท�าหนาทส�าคญ

ดงกลาวใหกบองคการจงมความจ�าเปนทจะตองเขาใจบทบาท

หนาทของตนเอง เพอทจะสงเสรมการเรยนรภายในองคการ

ใหประสบผลส�าเรจตามทองคการตองการ

เพอใหตระหนกและเขาใจถงบทบาททมความส�าคญ

ของคณะผสงเสรมการเรยนรภายในหนวยงาน ชวยใหการ

ด�าเนนงานบรรลเปาหมาย การศกษาบทบาทของต�าแหนงท

เขามาท�าหนาทรบผดชอบสงเสรมใหเกดการเรยนรในองคการ

จงมความส�าคญ เพราะองคความรทสามารถสรางความ

ไดเปรยบเชงการแขงขนไดอยางยงยน ซงเปนองคความรทมา

จากตวบคคลซงเปนแรงงานทมความร ท�าใหปจจยดานบคคล

จงเปนพนฐานส�าคญทจะพฒนาองคการใหเจรญกาวหนาได

อยางรวดเรว (วระชย คลายทอง, 2550) นอกจากน ประเดน

ทางดานบคคลยงเปนสวนประกอบส�าคญทจะชวยสรางเสรม

ใหองคการเกดการเรยนร สรางสรรคความร คดพฒนาตอยอด

และน�าความรไปใชในทสด ซงจะชวยสงผลใหประสทธภาพ

ขององคการดขน ท�าใหองคการสามารถอยไดอยางยงยน

(Garavan, 1997)

เนองจากการสงเสรมการเรยนรจะเกดขนไดตองอาศย

สภาพแวดลอมทเหมาะสมทเกดจากตวบคลากร ตองไมเปน

การบงคบซงเปนเหตผลของการตอตาน การสงเสรม

การเรยนรจงควรทจะเปนความสมครใจทจะท�า ดงนน

บคคลทรบบทบาทหนาทในการสงเสรมใหเกดการเรยนร

จงตองมใจรก มความสมครใจ มความตองการทจะเรยนร

(Lombardo & Eichinger, 2001) ตองการทจะเหนองคการ

เกดการเปลยนแปลง แตอยางไรกตาม หากบทบาทในการ

สงเสรมการเรยนรไดถกมอบหมายใหกบบคคลทไมไดมความ

เตมใจทจะเรยนร อาจเปนเพราะมสาเหตมาจากบทบาทท

ไดรบไมสอดคลองกบความคาดหวงสวนบคคล หรอมความ

เขาใจในบทบาททไมสอดคลองกน ยอมทจะสงผลเสยตอ

การปฏบตงาน และยงเปนการเสยเวลาส�าหรบการพฒนา

ตวบคคลใหเกดความรใหมทจะน�าไปสงเสรมใหเกดการพฒนา

ในองคการตอไป ดงนน การรบทราบซงบทบาทของผทจะ

เขามาท�าหนาทในการสงเสรมการเรยนรภายในองคการ จงเปน

สงททกคนในองคการควรทราบ เพอทจะไดตรวจสอบกบ

ความตองการ ความคาดหวงของตนเอง มเวลาท�าความเขาใจ

ในบทบาท และท�าความเขาใจในหนาทของผสงเสรมการเรยนร

ใหเกดความเขาใจการท�างานดานการสงเสรมการเรยนร

จวบจนสามารถปฏบตหนาทของตนเองไดเปนอยางดสามารถ

เขาไปมสวนชวยสรางสรรคองคการใหกลายมาเปนองคการ

แหงการเรยนร เปนองคการทมคณภาพ สะทอนออกมาเปน

ผลลพธตามทองคการคาดหวง งานวจยนจงมงทจะศกษา

บทบาทของผสงเสรมการเรยนร (LO Agent) ขององคการ

ภาครฐ ในประเดนการรบรบทบาทของการเปนผปฏบตงาน

ดานการสงเสรมการเรยนรในองคการ ทมสวนชวยผลกดน

ใหเกดกระบวนการเรยนรในองคการ

แนวคดทเกยวของกบบทบาทหนาทจากการทบทบาทเปนตวก�าหนดพฤตกรรม สถานะ

หนาท ทบคคลตองยดถอหรอปฏบตตามขอบเขตทสงคม

เปนผก�าหนด อนหมายรวมถงประเดนทเกยวของกบการ

ด�ารงต�าแหนงหนาทการท�างาน มการพจารณาถงขอบเขต

ของการรบผดชอบ นอกจากน บทบาทสามารถขยายความ

ไดถงบรรทดฐานทางสงคมทแสดงใหเหนถงการอยรวมกน

มการปฏสมพนธรวมกนภายในสงคม เพอใชเปนตวกลางใน

การประสานความเชอมโยงซงกนและกน (ไพบลย ชางเรยน,

2516) จากการศกษาในเรองของบทบาทของ Biddle (1986)

สถาบนเสรมศกษาและทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร 31

ไดใหค�านยามถงบทบาทเปนเรองของความเปนฉนทามต

(Consensus) ความเหนพองตองกนทางสายกลาง ความคาดหวง

เดยวกนทยดถอโดยคนในสงคม สงส�าคญของแนวคดนคอ

บทบาททางสงคมเกดขนจากการทมนษยมบรรทดฐาน

รวมกนท�าใหสงผลส�าคญตอสมาชกทมต�าแหนงตางๆ ในสงคม

(Gordon, 1937 ; Cohen, 1979) นอกจากความเหนพอง

ตองกนแลวบทบาทยงตองแสดงถงความเขาใจ ความ

สอดคลอง (Conformity) ทสามารถอธบายไดถงความยนยอม

พรอมใจในรปแบบของพฤตกรรมทมรวมกน ซงจะท�าใหเกด

ความรวมมอทางสงคมและความประทบใจระหวางระดบ

ของบคคลเพมมากขน เพราะกลมคนมความสอดคลองใน

ความคาดหวงรวมกน แตอยางไรกตาม ความสอดคลองน

ไมไดเกดขนตลอด ในกรณทความคาดหวงเปลยนแปลงไป

อาจสงผลตอความสอดคลองเชนกน (Gordon, 1937 ; Broom

& Selnick, 1977)

เพอใหเกดความเขาใจในบทบาทมากยงขน การเขามา

สวมบทบาท (Role Taking) จงเปนเรองทมความส�าคญ

เพราะการสวมบทบาทจะชวยใหเกดการพฒนาตนเองอยาง

ตอเนอง และการเขาไปมสวนรวมในสงคมซงเปนลกษณะ

ทส�าคญของการสวมบทบาท (Mead, 1934) ทง 2

องคประกอบนตางเปนสวนส�าคญของการสวมบทบาท (การ

รบรบทบาทของผอน) การสวมบทบาทจงมงเนนทความส�าคญ

ในสวนของความคาดหวง เพอพจารณาวาผอนมมมมองและ

คาดหวงในตนเองอยางไร การสวมบทบาททประสบผลส�าเรจ

จะท�าใหบคคลสามารถพฒนาตนเอง และเพมระดบความ

รวมมอในสงคมได โดยการปฏบตตามบทบาทเพอแสดงออก

ถงความเปนเจาของสถานภาพตามทสงคมคาดหวง (Gordon,

1937) นอกจากน การทบคคลจะปฏบตตามบทบาททตดตว

ออกมาไดหรอไมนน จะขนอยกบระดบการยอมรบบทบาท

ของทงตนเองและสงคมรอบขาง ซงจะสงผลกลบมายงความ

สอดคลองกบบทบาทตามความคาดหวงของสงคมและการ

รบรบทบาทของตนเอง

จากความเขาใจทเกดขนจากการสวมบทบาททไดรบ

มความสอดคลองจากการรบรบทบาททไดก�าหนดไวใหทราบ

โดยทวกน ซงจะท�าใหเกดความเขาใจทตรงกน ความขดแยง

ของบทบาท (Role Conflict) จงไมเกดขน แตอยางไรกตาม

เมอสงทคดไมมความสอดคลอง หรอมสวนรวม หรอมความ

คาดหวงรวมกบพฤตกรรมของบคคลอน (Cohen, 1979) ซง

หมายถง ความคาดหวงระหวางบคคลมความแตกตางและ

เขากนไมได มการโตแยง ไดรบแรงกดดนจากความขดแยง

ท�าใหเกดความเครยด เกดความขดแยงทางบทบาท ซง

สามารถอธบายไดจากความคาดหวงทแสดงออกมาพรอมกน

ในปจจบนทเขากนไมไดกบพฤตกรรมของตนเอง แนวความคดน

มแรงดงดด และจะปรากฏเปนปญหาในระดบสงคมทซบซอน

มการศกษาวาความขดแยงในบทบาทสงผลตอแรงกดดนและ

ความเครยด และสงผลตอการท�างาน เชน มผลการด�าเนนงาน

ทต�า ความผกพนในองคการต�า และสงผลดานลบอนๆ

ตามมา (Tett & Meyer, 1993)

เพอทจะใหเขาใจถงบทบาทอยางลกซงจงตองมความ

เขาใจถงความสมพนธระหวางกนขององคประกอบดานตางๆ

ซงจะชวยใหสามารถปฏบตตามบทบาทไดเปนอยางด สงผล

ตอการท�างานเกดขนอยางราบรน การสรางใหทกคนใน

องคการรบทราบถงบทบาททตรงกนในลกษณะบทบาทตางๆ

จงเปนสงส�าคญ เพอใหบคลากรทกๆ คนในองคการไดเขามา

รบรและรบทราบ เขาใจความหมายของต�าแหนง หนาท

การท�างานทตองรบผดชอบ รวมถงสามารถน�าไปเปรยบเทยบ

กบความสอดคลองของตนเอง วเคราะหพจารณาถงความ

สอดคลองในระดบเบองตน และพรอมทจะเขาไปสวมบทบาท

อนจะสงผลตอการท�างานทราบรนตอไป แตอยางไรกตาม

หากไมเกดความสอดคลองกน ผสวมบทบาทสามารถหลกเลยง

การเขาไปสวมบทบาทดงกลาวได สงผลใหคนทเขามา

ด�าเนนงานดงกลาวทดแทนสามารถปฏบตงานไดเปนอยางด

และสงผลดตอองคการ รวมถงสามารถหลกเลยงการเกด

ความขดแยงของบทบาท เพราะมการรบทราบถงบทบาท และ

32 สถาบนเสรมศกษาและทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร

ด�าเนนการวเคราะหความสอดคลองรวมกนของบทบาทกน

มากอน ท�าใหผทเขามาท�างานสามารถด�าเนนการสวมบทบาท

ไดเปนอยางด และสงผลใหการท�างานดขน

ความหมายและบทบาทหนาทของ FacilitatorFacilitator คอ ผทเขาใจในระบบของการเรยนร

สามารถคนหาวธทเหมาะสมตอการเรยนรในระดบกลม เพอท

จะท�าใหกลม/องคการสามารถใชระบบการเรยนรมาใชในการ

สรางและพฒนาการท�างานทเปนอยใหเกดผลทดขนอยาง

ตอเนอง (Pedler, 1996) พรอมกนนเปนผใหการสนบสนน

ทงแรงกายและแรงใจในการสรางสงคมรอบขางใหใสใจตอ

การเรยนร พรอมยอมรบตอการเปลยนแปลงไปในทศทางทด

อนจะน�าไปสเปาหมายทมรวมกนของทกคนในกลมหรอองคการ

(ทวศกด นพเกสร, 2545)

ส�าหรบรายงานในประเทศไทยจากการศกษา คนควา

ต�ารา บทความวชาการ และงานวจยตางๆ พบวามการให

ความหมายของค�าวา Facilitator ออกมาหลากหลายรปแบบ

มทงการเรยกตามค�าศพทเดมในลกษณะของค�ายอ เชน ฟา

และการบญญตค�าขนมาใชใหม เชน ผด�าเนนการสนทนา

วทยากรกระบวนการ กระบวนกร ผ สงเสรมการเรยนร

ผอ�านวยการกลม และผอ�านวยการเรยนร เปนตน

บทบาทของ Facilitator เปนบทบาททมาจากการ

ประยกตทกษะดานตางๆ มารวมกน ไมวาจะเปนทกษะใน

การบรหารจดการ ทกษะดานการด�าเนนกจกรรมแลกเปลยน

เรยนร ทกษะดานความเปนผน�า ทจะตองเขาใจความตองการ

ของสมาชกในกลม กระตนใหสมาชกแสดงความคดเหน หรอ

ทกษะในการสอสาร เพอจดการกบการสอสารทสอออกไปใหม

ความชดเจนและเขาใจถกตองตรงกน ทกษะในการวเคราะห

บคคล เพอหาสาเหตของพฤตกรรมทสมาชกในทมแสดงออก

วามาจากสาเหตใดและสามารถจดการสาเหตเหลานนได

บทบาทของ Facilitator จงเปนบทบาททตองไดรบการฝกฝน

โดยบทบาทของ Facilitator แบงออกเปน 6 บทบาท (สถาบน

พฒนาขาราชการพลเรอน, 2545 ; กลมสงเสรมการถายทอด

วฒนธรรม ส�านกสงเสรมและเผยแพรวฒนธรรม ส�านกงาน

คณะกรรมการวฒนธรรมแหงชาต กระทรวงวฒนธรรม, 2551)

ประกอบไปดวย

1) บทบาทการเป นผ ประสานงาน (Role of

Coordinator) โดยด�าเนนการจดกระบวนการหรอกจกรรม

ใหเกดการแลกเปลยนเรยนร เปนทงผใหความรและผรบ

ความร พรอมกบขยายขอบเขตการเรยนร ใหสมาชกไดน�า

ไปปฏบตจรง

2) บทบาทการเปนผกระตนเรงเรา (Role of Stimulator)

เปนผด�าเนนการกระตนเรงเรากลมใหคดและแสดงความคด

เหน คดทบทวนใครครวญ ถงประเดนทก�าลงพดคย รวมถง

การวางแผนลงมอปฏบต

3) บทบาทในการเปนผ สงเกตการณ (Role of

Observer) เปนผด�าเนนกจกรรมดวยความเปนกลาง ไมถอ

อคต ไมใหความสนใจกบแรงกดดนตางๆ ใหความสนใจ

ในการฟงการสนทนาของกล ม สงเกตความเปนไปของ

กระบวนการทเกดขนกบกลม

4) บทบาทในการเปนผ สรางบรรยากาศ (Role

of Learning Creator) ท�าหนาทในการรบผดชอบดแล

กระบวนการ พรอมกบปรบสถานการณในแตละชวง มงเนน

ใหเกดการเรยนร สรางใหมการสอสารอยางเปดเผยและ

เทาเทยมกน รวมถงการใหก�าลงใจภายในกลม

5) บทบาทในการเป นผ ช วยสอสาร (Role of

Communicator) ชวยชแนะหรอตงค�าถามสะทอนความคด

แสดงความคดเหน ประสบการณเมอกลมด�าเนนมาถงจดท

สมาชกเกดการแสดงความคดเหนกนนอยลง

6) บทบาทในการเปนพเลยงใหเกดการเรยนร (Role

of Learning Guidance) ใหค�าแนะน�า รวมถงสะทอนให

ผเขารวมกระบวนการเรยนร ไดเหนและยอมรบศกยภาพของ

ตนเองและผอน รวมถงชใหเหนประเดนทจะพฒนาและสราง

การเปลยนแปลง

สถาบนเสรมศกษาและทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร 33

วธการวจยการวจยครงนเปนงานวจยเชงคณภาพ (Qualitative Research) ท�าการศกษาในองคการภาครฐทใหบรการดานระบบ

สาธารณปโภคพลงงาน โดยผวจยจดเกบขอมลปฐมภม (Primary Data) จากการสมภาษณเชงลก (In-depth Interview) กบ

Facilitator ขององคการ ซงมาจากการแตงตงคณะท�างานในการสรางเสรมใหเกดบรรยากาศแหงการเรยนรขององคการ ม

ต�าแหนงทเรยกวา “ผสงเสรมการเรยนร” หรอ “The Learning Organization Agent : LO Agent” เปนคณะท�างานดงกลาว

ค�าถามวจยในครงน คอ บทบาทของผสงเสรมการเรยนร (LO Agent) ในหนวยงานเปนอยางไร ซงมงคนหาความเขาใจใน

บทบาททสะทอนออกมาเปนความรสกของผสงเสรมการเรยนร (LO Agent) โดยมค�าถามทใชในการสมภาษณเปนค�าถามเกยวกบ

ประเดนดานการรบรบทบาทของผสงเสรมการเรยนร (LO Agent) โดยมการเลอกกลมผใหขอมลแบบเฉพาะเจาะจง (Purposive

Sampling) ด�าเนนการสมภาษณ ผสงเสรมการเรยนร (LO Agent) ทไดรบการแตงตงใหด�ารงต�าแหนงเปนระยะเวลาไมต�ากวา

3 ป จากการวเคราะหขอมลไปพรอมกบการเกบขอมล พบวา ขอคนพบจากการวเคราะหมความอมตว โดยไมพบประเดน

ใหม จากการสมภาษณผสงเสรมการเรยนร (LO Agent) ในรายท 10 ส�าหรบรายละเอยดของผใหขอมลปรากฏดงตารางท 1

ตำรำงท 1 รายละเอยดผใหขอมลการสมภาษณแบบรายบคคล

34 สถาบนเสรมศกษาและทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร

นอกจากน ผวจยไดศกษาขอมลทตยภม (Secondary

Data) อนไดแก รายงานการประชม ค�าสงทเกยวของกบ

ผสงเสรมการเรยนร (LO Agent) ทไดรบอนญาตจากองคการ

น�ามาใชวเคราะหรวมกบขอมลปฐมภมทไดรบเพอตรวจสอบ

ความสอดคลองระหวางกนของขอมล และสนบสนนใหขอมล

ทไดรบมความชดเจนมากยงขน

การตรวจสอบความเทยงตรงของขอมลจากการวจย

มการถอดบทสมภาษณเปนความเรยงบนทกลงในกระดาษ

พรอมกบจดสงใหกบผสงเสรมการเรยนร (LO Agent) ท�าการ

พจารณาตรวจสอบความถกตองตรงตามประเดนทไดเคยให

ขอมลไว รวมถงการใชวธการตรวจสอบสามเสาของขอมล

(สภางค จนทรวานช, 2553) เปนการตรวจสอบแหลงเวลา

แหลงสถานท และแหลงบคคล เพอเพมความเทยงตรงจาก

ขอมลทไดรบในแตละรายบคคล และลดปญหาทเกดจาก

การน�าขอมลมาเพยงแหลงเดยว (Yeasmin & Rahman, 2012)

ส�าหรบแหลงเวลาตรวจสอบโดยการสมภาษณผใหขอมลใน

ชวงเวลาทแตกตางกน เพอใหสามารถเปรยบเทยบความ

แตกตางในรปแบบของขอมล แหลงสถานทผวจยด�าเนนการ

เกบขอมลจากผใหขอมลทมภาระหนาทการปฏบตงานใน

หนวยงานทแตกตางกน เพอตรวจสอบขอมลทไดรบจาก

หนวยงานทแตกตางกนมความแตกตางกนหรอไม และดาน

แหลงบคคล ผวจยด�าเนนการตรวจสอบผใหขอมลโดยการ

เกบขอมลมชวงวยทแตกตางกน เพอเปรยบเทยบขอมลท

ไดรบจากกลมผสงเสรมการเรยนร (LO Agent) ในวยท

ตางกนมความเหมอนหรอตางกนอยางไร

ส�าหรบกระบวนการวเคราะหขอมล ผวจยมงเนนการ

วเคราะหเนอหาทไดรบจากการถอดบทสมภาษณ พรอมกบ

น�ามาวเคราะหจดหารปแบบ (Pattern) ของขอมล เปนการ

วเคราะหขอมลบนรปแบบของการวเคราะหจดหมวดหมของ

เนอหา (Thematic Analysis) เพอทจะสามารถน�ามาสรปเปน

รปแบบของขอมลทคนพบ ซงจะเปนค�าตอบของค�าถามการ

วจย (Braun & Clarke, 2006)

ผลการศกษาจากผลการสมภาษณเชงลกผสงเสรมการเรยนร (LO

Agent) และการสบคนเอกสารค�าสงขององคการในเรองท

เกยวของกบบทบาทของผสงเสรมการเรยนร (LO Agent)

มเนอความทก�าหนดบทบาทหนาทของผสงเสรมการเรยนร

(LO Agent) วา “....มหนาทความรบผดชอบถายทอดความร

เกยวกบองคการแหงการเรยนร (Learning Organization)

สนบสนน ประสานกจกรรมการพฒนาทมหนวยงานดวย

เครองมอองคการแหงการเรยนร (Learning Organization

Tool) และสรางบรรยากาศการเรยนรของหนวยงาน...” โดย

ค�าสงดงกลาวเปนการก�าหนดบทบาทหนาทโดยกวางของ

ผสงเสรมการเรยนร (LO Agent)

จากค�าสงดงกลาวสามารถสรปบทบาทของผสงเสรม

การเรยนร (LO Agent) ออกเปน 4 บทบาทดวยกนประกอบไป

ดวย 1) บทบาทในการสนบสนนงานดานการสงเสรมการเรยนร

2) บทบาทในการประสานงานดานการประสานงานดานการ

สงเสรมการเรยนร 3) บทบาทในการถายทอดประชาสมพนธ

และ 4) บทบาทในการสรางบรรยากาศการเรยนรใหเกดขน

จากค�าสงดงกลาวเปนค�าสงทไดประกาศออกมาใหรบทราบ

โดยทวกนทงองคการ

ผลทไดรบจากการสมภาษณผ ส งเสรมการเรยนร

สามารถสรปลกษณะบทบาทของผสงเสรมการเรยนร (LO

Agent) ไดเปน 6 บทบาท ไดแก 1) บทบาทในการเปน

ตวกลางผ ประสานงาน 2) บทบาทของผ กระตนเรงเรา

3) บทบาทนกประชาสมพนธ 4) บทบาทในการเปนผอ�านวย

ใหเกดการเรยนร 5) บทบาทของการเปนจตอาสา และ

6) บทบาทในการตดตามการด�าเนนงาน ตามภาพท 1

สถาบนเสรมศกษาและทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร 35

ภำพท 1 สรปบทบาทของผสงเสรมการเรยนร (LO Agent)

1. บทบำทในกำรเปนตวกลำงผประสำนงำน เปนบทบาททท�าหนาทในการเปนตวกลางคอยประสานงานทงในระดบ

บคคล ระดบหนวยงาน และในระดบนโยบาย เปนผท�าความเขาใจทง 2 ฝงท�าหนาทเปนสอกลางในการรบสงสาร ใหมความ

เขาใจทถกตอง รวมถงรบผดชอบดแลเรองการสงเสรมการเรยนร ถายทอดนโยบายทไดรบมาไปสการปฏบตของหนวยงานของ

ผประสานงาน พรอมกบรบฟงผลตอบรบจากผทรบนโยบายไปปฏบต เพอน�าไปคดคน หากระบวนการ วธการปรบปรงแกไข

ใหการท�างานมประสทธภาพดยงขน ตามตวอยางค�ากลาวของผใหขอมลดงตอไปน

“....จะเหมอนกบเปนคนทเปนตวกลางคอยสอบถามหนวยงานทเกยวของแลวกน�ามาแจงเขา...” ผใหขอมล 1

“....เรากจะเปนคนคอยประสานงานวา รปแบบมนถกตองไหม หรอเราควรจะปรบเปลยนแกไขอยางไร และกจะมเรอง

เปนแกนน�าในการหาทพฒนาทม ท�ากจกรรมตางๆ ...” ผใหขอมล 4

“....เปนตวเชอมระหวางหนวยงาน ระหวางผบรหารกบพนกงานทวไปเลย ทกระดบ ทงพนกงานออฟฟศ พนกงาน

ทเปนผปฏบต พนกงานภาคสนาม เปนตวเชอมระหวางพนกงานกบนโยบายทองคการตองการ โดยใช LO Agent เปนเครองมอ

หลก เปนตวแทน...” ผใหขอมล 8

2. บทบำทของผกระตนเรงเรำ บทบาททเกยวของกบผสงเสรมการเรยนร (LO Agent) ในการสรางแรงจงใจในการท�า

กจกรรมใหเกดขนกบพนกงานในองคการ ส�าหรบขอบเขตความรบผดชอบของผสงเสรมการเรยนร (LO Agent) ภายในหนวยงาน

เปนการกระตนเพอใหเกดการด�าเนนงานหรอเขารวมการท�ากจกรรมใหส�าเรจตามแผนทไดก�าหนด และเกดการเรยนรจาก

กจกรรมทเกดขน ตามตวอยางลกษณะขอมลทผใหขอมลอธบายถงดงตอไปน

“....มหนาทรายงานความคบหนาในทประชมทมของเขตทกเดอน เหมอนเรากตองคอยกระตนดวย...” ผใหขอมล 1

“....สรางการกระตนใหเกดขน ใหคนในองคการเกดการเรยนรทงองคการ แลวจะท�าอยางไรใหเกดการกระตนกบพนกงาน

ใหเกดการเรยนร เลยกลายเปนวามนตองมผแทนของพนกงานซงมาจากการคดเลอก...” ผใหขอมล 7

36 สถาบนเสรมศกษาและทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร

“....กเลยแนะน�าไปวาพลองคดดวาพมนองมาขอ

ค�าปรกษาหรอค�าแนะน�าเรองอะไรบอยทสด เหมอนเราไป

จดประเดนใหเขา พเขากมาบอกวาเปนเรองของการจดตารางกะ

เขากเลยท�าเรองนมาเขยน แลวกไปชวยเขาหาขอมลวา

จะเขยนเรองนขอบเขตตองประมาณไหน กไดความรผเกษยณ

ออกมา...” ผใหขอมล 9

3. บทบำทนกประชำสมพนธ เปนบทบาทในการ

แลกเปลยนขาวสารระหวางผรบสารกบผสงสาร โดยมงเนนท

การสอสารอยางมประสทธภาพ สรางความเขาใจใหเกดขน

ระหวางผรบสารและผสงสาร พรอมกนนบทบาทดานการ

ประชาสมพนธของผสงเสรมการเรยนรเปนการสงสารเดยวกน

ใหกบบคคลในหลายระดบ จงมความจ�าเปนทจะตองเขาใจ

ผรบสารในแตละระดบ เพอทจะเลอกวธการสอสารไดตรงกบ

ลกษณะของบคคล อนจะสงผลใหเกดความเขาใจในสารทรบ

ไดอยางถกตองเขาใจ ตามตวอยางค�ากลาวของผสงเสรมการ

เรยนร (LO Agent) ในบทบาทของนกประชาสมพนธตอไปน

“....และอะไรกแลวแตท LO Agent เรยนรมา

รบทราบมา ตองมการน�าเสนอผบงคบบญชาอยางชดเจน...”

ผใหขอมล 3

“....เปนการประชาสมพนธ เวลาเราไปประชมหรอ

รบนโยบายมากจะให LO Agent มาประชาสมพนธเสยงตามสาย

ในเขตวามเรองแบบนนะ เปนแบบนนะ ใหความรไปเลย ให

ความรเกยวกบกฎระเบยบอะไรอยางนไปเลย...” ผใหขอมล 5

“....เพอเปนคนกระจายในสวนของการเรยนรใน

องคการ มการใชเครองมออะไรในการเรยนร เพราะจะใหมา

สอนคนทงองคการมนไมได เรา LO Agent ซงเปนตวแทน

กไปกระจายตอในหนวยงาน” ผใหขอมล 9

4. บทบำทในกำรเปนผอ�ำนวยใหเกดกำรเรยนร เปรยบ

เสมอนกบบทบาทในการเปนวทยากร เปนผใหความรในเรอง

ทเกยวของกบการใชเครองมอของการจดการความร แต

บทบาทของผสงเสรมการเรยนร (LO Agent) มใชท�าหนาท

ในการใหขอมลแตเพยงอยางเดยว ยงมเรองของการเขาไป

ดแล กระตน สงเสรมใหสมาชกในกลมเกดแนวความคด

ทจะเรยนรตอยอด และพฒนาใหเกดองคความรตอไป ท�าให

บทบาทในดานของวทยากรอยางเดยวไมเพยงพอส�าหรบ

ผสงเสรมการเรยนร (LO Agent) ตองมการสนบสนนอยาง

เตมท ตามตวอยางค�ากลาวทไดรบจากผใหขอมลดงน

“....เพอมาสนบสนน เพอกระต นใหพนกงานใน

องคการ ในหนวยงานของเรา เกดการเรยนร อยากทจะ

Alert อยากทจะมความรเพมขน โดยผาน LO Agent คอ

LO Agent เปนตวกระตนใหเกดการเรยนรและสนบสนนอย

เบองหลง...” ผใหขอมล 7

“....เรากจะเหมอนคนคนหนงทตองไปสอนใหเขา

ใชเครองมอ สอนเขาใหรบรวาการเกบความรไมไดมแคการ

เลาเรองเพยงอยางเดยว ยงมวธการอนๆ อกมาก...” ผใหขอมล 9

“....เรากตองเขาไปอย ในกระบวนการท�างานของ

เขา และบทบาทของการเปนวทยากรในการใหค�าแนะน�า

เอาเครองมอทเกยวของกบการเรยนรมาใชในการท�างาน...”

ผใหขอมล 10

5. บทบำทของกำรเปนจตอำสำ เปนบทบาทในการ

อาสาเขามารบหนาทผสงเสรมการเรยนร (LO Agent) เปน

เรองของความเสยสละทเกดขนภายในจตใจของผสงเสรม

การเรยนร (LO Agent) เอง เพออาสาเขามารบหนาทเพมเตม

จากงานประจ�าทไดรบมอบหมาย แสดงใหเหนถงความ

ตงใจในการท�างานของสวนรวมเสมอนกบงานประจ�าของ

ตนเอง มความตองการใหงานดานการสงเสรมการเรยนร

เกดทวทงองคการ ใหความรวมมอเขารวมประชมวางแผน

อยางเตมใจ เพอใหเกดการพฒนาในองคการอยางตอเนอง

โดยมเปาประสงคเดยวกนขององคการ คอการสรางใหเปน

องคการแหงการเรยนร ความเสยสละทเกดจากจตอาสาของ

ผสงเสรมการเรยนร (LO Agent) เปนสงทแสดงใหเหนถง

ความผกพนระหวางพนกงานดวยกน และระหวางพนกงาน

กบองคการไดเปนอยางด สอดคลองกบงานวจยของ Green

B.C. & Chalip L. (2004) ทสรปไดวาความผกพนระหวางกน

ของพนกงานกบองคการ และพนกงานกบพนกงานเกดจาก

การท�ากจกรรมหรอการท�างานรวมกน บทบาทในการเปน

สถาบนเสรมศกษาและทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร 37

ผสงเสรมการเรยนร (LO Agent) เปนบทบาททเพมขนจาก

หนาทความรบผดชอบหลก ไมไดรบผลตอบแทนเพมเตม

การเขามาท�าหนาทดงกลาวจงเปนเรองของอาสาสมครอยาง

แทจรง ดงตวอยางขอมลทสะทอนมาจากผสงเสรมการเรยนร

(LO Agent) ดงตอไปน

“...งาน LO Agent มา นายกขอมา พกตดสนใจเขาไป

ชวย เขามาแลวกโอเคนะ แตภาระงานกตามมามากขน ก

อยางทบอก เราเสยสละมาแลวกตองท�าใหด ใหเปนหนา

เปนตาของหนวยงาน...” ผใหขอมล 9

“...ดๆ แลวมนกเปนงานทตองอาศยในเรองของความ

เสยสละจตอาสาสวนหนงดวยเหมอนกน เพราะตอนแรกๆ ก

ยงไมรสกอะไรหรอกนะ แตพอท�าไปเรอยๆ กรเลยวาคนทเขา

มาท�าแลวเขาท�าอยางตงใจจรงๆ นอาสามาเองมากๆ อนนน

ตอบตามทไดเหนนะ...” ผใหขอมล 2

“...สงทส�าคญทสดคอ จตอาสา...พอใหความส�าคญ

กบ LO Agent เวลาเราปฏบตงานอะไรกจะไมตดขด อก

อยางหนงทไมมการรองเรยน งาน LO Agent ทเราท�า เราท�า

ดวยจตอาสานะครบ ไมไดท�าดวยการบงคบ...” ผใหขอมล 3

“...ตองมจตอาสาทจะท�าดวย เพราะถาเราไมมตรงน

แลวเรากไมสามารถทจะท�ามนได พเชอวา LO Agent ของ

องคการเราหลายๆ คนจะคดแบบพ อยางเชนเขตพ ทพสงเกต

เวลาท�าอะไรมนจะรวมมอกนด และประสบผลส�าเรจดวย มน

คลายๆ กบวาทกคนมจตอาสา คดไปทางเดยวกน อยากทจะ

ท�า อยากทจะชวย...” ผใหขอมล 5

6. บทบำทในกำรตดตำมกำรด�ำเนนงำน เปนบทบาท

ทสบเนองจากหลายๆ บทบาทของผสงเสรมการเรยนร (LO

Agent) ทเรมตนงานจากการวางแผนการปฏบตงาน การน�า

แผนไปปฏบต รวมถงการรายงานผลทตองสงใหกบหนวยงาน

อนส�าหรบทกๆ กระบวนการทผ สงเสรมการเรยนร (LO

Agent) เขาไปมสวนรวม เปนการตรวจสอบถงความกาวหนา

ของการปฏบตงาน และในกรณท เกดความผดพลาด

ผสงเสรมการเรยนร (LO Agent) สามารถทจะเขาไปชวย

ด�าเนนการแกไขไดอยางรวดเรว นอกจากนการทไดจดท�า

ระบบการรายงานผลการจดกจกรรม กเปนอกสวนหนงของการ

ตดตามผลการปฏบตงานของแตละหนวยงาน เพอให

หนวยงานทท�าหนาทรบผดชอบดแล เหนภาพรวมของกจกรรม

การสงเสรมการเรยนรทไดจดขน และสามารถตรวจสอบ

ไดอยางสะดวกมากขน ตามตวอยางขอมลทไดรบจากการ

สมภาษณ ดงตอไปน

“...ท�าตงแต คด น�าเสนอ และกตองรายงาน ตงแต

กระตน ตดตาม และกรายงานดวย เพราะทกอยางมนตอง

Control ทกอยาง เราตองคอยบอกนายวาตอนนกจกรรมน

มนไปถงไหนแลว อะไรทเราตองการใหนายชวย หรอตอนน

อะไรทนายตองท�า...” ผใหขอมล 1

“...แลวหลงจากทมการวางแผนวาจะท�ากจกรรม

อะไรๆ เรากตองตดตามการจดท�ากจกรรมนน ซงจรงๆ ก

เปนคณะท�างานกบเขาดวย...” ผใหขอมล 2

“...ทเปนสวนการตดตามงานดวยครบ เพราะสวนใหญ

หนวยงานพอย คนละท บท. (แผนกบรหารทวไป) กอย

คนละทกน ท�าใหบางครงการด�าเนนการหรอท�ากจกรรมอะไร

ทเกยวของกบ LO Agent ทตองมการสงแผน การสงผล และ

อะไรพวกน LO Agent กตองตดตามดวย...” ผใหขอมล 3

“คดวาตอไป LO Agent ตองคอยตดตามงานกบ บท.

ดวย ไมเชนนนจะมผลกบงบประมาณในปถดไป อาจถกตด

หรอลดงบลง” ผใหขอมล 6

จากขอมลทไดรบจากการสมภาษณผ สงเสรมการ

เรยนร (LO Agent) ขององคการภาครฐทไดรบ สามารถสรป

บทบาททรบรไดเปน 6 บทบาท โดยแตละบทบาทมความ

สอดคลองกบกระบวนการด�าเนนงานในการสงเสรมใหเกด

การเรยนรขององคการ และสงผลใหองคการกลายมาเปน

องคการแหงการเรยนรตอไป

38 สถาบนเสรมศกษาและทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร

อภปรายและสรปผลการวจยจากบทบาทในแตละบรบททไดท�าการศกษาสามารถสรปผลไดดงตอไปน บทบาทจากการทบทวนวรรณกรรมประกอบไป

ดวย 6 บทบาท ไดแก 1) บทบาทการเปนผประสานงาน 2) บทบาทการเปนผกระตนเรงเรา 3) บทบาทในการเปนผสงเกตการณ

4) บทบาทในการเปนผสรางบรรยากาศ 5) บทบาทในการเปนผชวยสอสาร และ 6) บทบาทในการเปนพเลยงใหเกดการเรยนร

ส�าหรบบทบาททไดมการระบในค�าสงขององคการเรองการแตงตงผแทนหนวยงานดานการพฒนาสองคการแหงการเรยนร

ของผสงเสรมการเรยนร (LO Agent) ประกอบไปดวย 4 บทบาท ไดแก 1) บทบาทในการสนบสนนงานดานการสงเสรมการ

เรยนร 2) บทบาทในการประสานงานดานการประสานงานดานการสงเสรมการเรยนร 3) บทบาทในการถายทอดประชาสมพนธ

และ 4) บทบาทในการสรางบรรยากาศการเรยนรใหเกดขน

สดทายบทบาททเกดขนจากการรบรของผสงเสรมการเรยนร (LO Agent) ทไดรบจากการสมภาษณ ประกอบไปดวย

6 บทบาท ไดแก 1) บทบาทในการเปนตวกลางผประสานงาน 2) บทบาทของผกระตนเรงเรา 3) บทบาทนกประชาสมพนธ

4) บทบาทในการเปนผอ�านวยใหเกดการเรยนร 5) บทบาทของการเปนจตอาสา และ 6) บทบาทในการตดตามการด�าเนนงาน

ซงสามารถสรปเปรยบเทยบบทบาททไดรบในแตละแหลงทมาตามตารางท 2 และตารางท 3

ตำรำงท 2 ตารางแสดงการเปรยบเทยบลกษณะของบทบาทระหวางค�าสงขององคการเรองการแตงตงผแทนหนวยงาน

ดานการพฒนาสองคการแหงการเรยนร และการรบรของผสงเสรมการเรยนร (LO Agent)

สถาบนเสรมศกษาและทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร 39

จากตารางแสดงผลการเปรยบเทยบลกษณะของ

บทบาทในแตละแหลงทมา เมอพจารณาลกษณะของบทบาท

ทมาจากค�าสงขององคการเรองการแตงตงผแทนหนวยงาน

ดานการพฒนาสองคการแหงการเรยนรและบทบาททผสงเสรม

การเรยนร (LO Agent) รบร สามารถอธบายไดในมต

ดานความเปนฉนทามตและความสอดคลองตามแนวคดของ

Biddle ทไดใหแนวคดของบทบาททมความเปนฉนทามตไววา

เปนสงทตองรบทราบโดยทวกน ทงน ในบรบทขององคการท

ไดท�าการศกษามการระบในค�าสงเรองการแตงตงผ แทน

หนวยงานดานการพฒนาสองคการแหงการเรยนรถงลกษณะ

ของบทบาททเกดขน และมความเปนฉนทามตคอมการประกาศ

ใหรบรโดยทวกน ไดแก 1) บทบาทในการสนบสนนงานดาน

การสงเสรมการเรยนร 2) บทบาทในการประสานงานดาน

การประสานงานดานการสงเสรมการเรยนร 3) บทบาท

ในการถายทอดประชาสมพนธ และ 4) บทบาทในการสราง

บรรยากาศการเรยนรใหเกดขน

ถงแมวาจะมค�าสงขององคการเรองการแตงตงผแทน

หนวยงานดานการพฒนาสองคการแหงการเรยนรทไดก�าหนด

บทบาทหนาทของผสงเสรมการเรยนร (LO Agent) โดย

ภาพรวม แตเมอมการศกษาถงการรบรถงบทบาททแทจรงของ

ผสงเสรมการเรยนร (LO Agent) พบวาผสงเสรมการเรยนร

(LO Agent) มการรบรรบทราบบทบาทจากการทไดด�าเนน

กจกรรม ท�างานดานการสนบสนนสงเสรมการเรยนรทงสน

6 บทบาท ไดแก 1) บทบาทในการเปนตวกลางผประสานงาน

2) บทบาทของผกระตนเรงเรา 3) บทบาทนกประชาสมพนธ

4) บทบาทในการเปนผอ�านวยใหเกดการเรยนร 5) บทบาท

ของการเปนจตอาสา และ 6) บทบาทในการตดตามการ

ด�าเนนงาน

จากแหลงทมาของบทบาทของผสงเสรมการเรยนร

(LO Agent) ทง 2 แหลง คอ จากค�าสงขององคการเรอง

การแตงตงผแทนหนวยงานดานการพฒนาสองคการแหงการ

เรยนร และการรบรของผสงเสรมการเรยนร พบวาในมตดาน

ความสอดคลองปรากฏความสอดคลองตรงกนอย 3 บทบาท

คอ 1) บทบาทในการเปนผประสานงาน 2) บทบาทในการ

เปนผกระตนเรงเรา และ 3) บทบาทในการเปนผชวยสอสาร

และมบทบาททไมสอดคลองตรงกนอย 4 บทบาท โดยม

1 บทบาททไดรบการประกาศในค�าสง แตผสงเสรมการเรยนร

(LO Agent) ไมเกดการรบร ไดแก บทบาทในการเปน

ผสรางบรรยากาศ และอก 3 บทบาทเปนบทบาททผสงเสรม

การเรยนร (LO Agent) รบรขนเองจากการทไดเขามาสมผส

มาด�าเนนงานทเกยวของกบการจดการความรขององคการ

ไดแก บทบาทในการเปนพเลยงใหเกดการเรยนร บทบาทของ

การเปนจตอาสา และบทบาทในการตดตามการด�าเนนงาน

ส�าหรบบทบาทในการสรางบรรยากาศทมการประกาศ

ในค�าสงฯ แตไมเกดความสอดคลองกบการรบรของผสงเสรม

การเรยนร (LO Agent) มสาเหตมาจากการก�าหนดการท�างาน

ในประเดนดานการจดการความรเปนอ�านาจหนาทของ

หนวยงานทรบผดชอบโดยตรง ท�าใหรปแบบของการด�าเนนงาน

มแบบแผนทแนนอน ประกอบกบบทบาทการประชาสมพนธ

ของผสงเสรมการเรยนร (LO Agent) ทมการสอสารอยาง

รวดเรวในปจจบน ท�าใหพนกงานในองคการเกดการ

รบทราบกจกรรมหรอสงทจะตองด�าเนนการตอไปทนท ดงนน

บทบาทในการสรางบรรยากาศในการเรยนรขององคการจง

ไมถกกลาวถง นอกจากน ยงมลกษณะของการบงคบบญชา

ของผบงคบบญชาทไดสงการลงมา เปนสงทไมสะทอนให

เหนถงการสรางบรรยากาศแหงการเรยนรไดอยางชดเจน

รวมถงบทบาทของผสงเสรมการเรยนร (LO Agent) ไมควร

ทจะน�าลกษณะของการบงคบบญชาเขามาเกยวของ เพราะ

ท�าใหการสงเกตพฤตกรรมการเรยนรมความล�าบากขน และ

ไมสะทอนถงความเปนจรงทไดรบจากผลลพธในกจกรรม

สงเสรมการเรยนรภายในองคการ ผสงเสรมการเรยนร (LO

Agent) จงควรทจะหาวธการทสรางสรรคและแปลกใหม

ในการสรางบรรยากาศแหงการเรยนรใหเกดขนกบองคการ

ส�าหรบบทบาททไมมความสอดคลองกนกบความเปนฉนทามต

แตเปนบทบาททผ สงเสรมการเรยนร (LO Agent) รบร

และรสกได ไดแก บทบาทการเปนพเลยงแหงการเรยนร ซง

40 สถาบนเสรมศกษาและทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร

เปนบทบาททเกดขนตามความเขาใจของผสงเสรมการเรยนร (LO Agent) ทมความตระหนกรบรวาตนเองตองท�าหนาทกระตน

สนบสนนใหเกดการเปลยนแปลงไปในทศทางทดขน ผานการสอน การแนะน�า การแลกเปลยนถายโอนความรซงกนและกน

ในสวนของบทบาทของการเปนจตอาสา เปนบทบาทของการเสยสละในการเขามาท�าหนาทของสวนรวม เพอใหองคการ

สามารถด�าเนนการตามแผน และบรรลวตถประสงคในการเปนองคการแหงการเรยนรได ซงเกดจากการทผรบหนาทในการ

สงเสรมการเรยนรมความพงพอใจกบความสามารถของตนเอง มงทจะอาสาท�างานเพอสวนรวม และเตมใจทจะแสดงศกยภาพ

ของตนเองออกมา ซงแสดงใหเหนถงความผกพนตอองคการไดอยางชดเจน (Haivas, Hofmans & Pepermans, 2013.) และ

เปนบทบาททเกดขนจากจตใจภายในของผสงเสรมการเรยนร (LO Agent) โดยทองคการมไดก�าหนดไวในค�าสงขององคการ

รวมถงในบรบทขององคการภาครฐ การท�างานทเพมเตมจากหนาทงานหลกทไดรบ นอกจากไมไดรบคาตอบแทนทเพมขนแลว

ยงเปนการเพมภาระหนาท แตบทบาทของจตอาสาทเกดขนเปนเครองยนยนถงความผกพนทเกดขนกบองคการ ทแสดงใหเหน

ถงความเสยสละในการท�างานเพอสวนรวมไดเปนอยางด

ส�าหรบบทบาทในการตดตามการด�าเนนงานเปนบทบาททเกดขนของผสงเสรมการเรยนร (LO Agent) ทตองท�าหนาท

ดแล การสงเสรมการเรยนรในระดบหนวยงานและระดบองคการ ทงน เปนเพราะการด�าเนนงาน/กจกรรม/โครงการแตละอยาง

มแผนการด�าเนนงานเปนตวก�ากบ หากมการกระท�าทนอกเหนอจากแผนการท�างาน ตองมการชแจงทซบซอนและยงยาก ดงนน

การด�าเนนกจกรรมการสงเสรมการเรยนรขององคการภาครฐจงควรทจะมการตดตามแผนการด�าเนนงานเปนระยะๆ เพอทจะ

ตรวจสอบใหการด�าเนนงานเปนไปตามแผนมากทสด และในกรณทเกดปญหาจะท�าใหสามารถแกไขปญหาทเกดขนไดโดยเรว

ตำรำงท 3 ตารางแสดงการเปรยบเทยบลกษณะของบทบาทระหวางการทบทวนวรรณกรรม และการรบรของผสงเสรม

การเรยนร (LO Agent)

สถาบนเสรมศกษาและทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร 41

ความสอดคลองระหวางบทบาททผสงเสรมการเรยนร

(LO Agent) รบร เปรยบเทยบกบบทบาทจากการทบทวน

วรรณกรรมในตารางท 3 พบวามบทบาททสอดคลองตรงกน

4 บทบาท ไดแก บทบาทในการเปนผประสานงาน บทบาท

ในการเปนผกระตนเรงเรา บทบาทในการเปนพเลยงใหเกด

การเรยนร และบทบาทในการเปนผชวยสอสาร ทง 4 บทบาท

เปนบทบาททผสงเสรมการเรยนร (LO Agent) รบรจากการ

ทไดปฏบตงาน ซงเกดความสอดคลองขนเองจากการด�าเนนงาน

ดานการดแลจดการเกยวของกบการสงเสรมการเรยนรภายใน

องคการ

ส�าหรบบทบาทในการเปนผ สรางบรรยากาศและ

บทบาทในการเปนผสงเกตการณเปนบทบาททคนพบในการ

ทบทวนวรรณกรรม ทผสงเสรมการเรยนรไมรบร ในประเดน

บทบาทในการสรางบรรยากาศทมการกลาวถงมากอนหนาน

คอ การบรหารงานภาครฐทมรปแบบการท�างานทแนนอน

มแผนการด�าเนนงาน ท�าใหเกดความรสกวาเปนการท�างาน

ตามค�าสงของผบงคบบญชา ซงถอเปนหนาททตองปฏบต

บทบาทในการสรางบรรยากาศจงไมเกดขนกบผสงเสรมการ

เรยนร (LO Agent) ส�าหรบในสวนของบทบาทผสงเกตการณ

เปนบทบาททพบในการทบทวนบทวรรณกรรมทผสงเสรมการ

เรยนร (LO Agent) พงม แตอยางไรกตามไมมการระบถง

บทบาทดงกลาวในค�าสงองคการเรองการแตงตงผ แทน

หนวยงานดานการพฒนาสองคการแหงการเรยนร สาเหตท

ท�าใหผสงเสรมการเรยนร (LO Agent) ไมตระหนกถงบทบาท

ดงกลาว เปนเพราะบทบาทการเปนผสงเกตการณเปนบทบาท

ทม งเนนการสงเสรมการเรยนรในรปแบบกลมขนาดเลก

ท�าใหผสงเกตการณจะสามารถควบคมและดแลผเขารวมได

อยางใกลชดและทวถง แตส�าหรบในบรบทของหนวยงาน

ทมจ�านวนบคลากรเปนจ�านวนมาก ประกอบกบสถานทของ

หนวยงานบางหนวยงานไมไดอยในพนทหรอบรเวณเดยวกน

ท�าใหบทบาทของผสงเกตการณท�าหนาทไดไมชดเจน เพราะ

ผสงเสรมการเรยนร (LO Agent) จะสามารถสงเกตการณได

เฉพาะพนททตนเองประจ�าการอย จงท�าใหไมเกดความรบร

ในบทบาทของการสงเกตการณ ในสวนของบทบาทการเปน

จตอาสา และบทบาทในการตดตามการด�าเนนงานยงคงเปน

บทบาททเกดขนจากการรบรของผสงเสรมการเรยนร (LO

Agent) ขององคการภาครฐทไดท�าการศกษา มบรบทมาจาก

การเปนองคการภาครฐ เพราะมการขออาสาสมครชวยเหลอ

ในการท�างานและการตดตามแผนการด�าเนนงานตามรปแบบ

การปฏบตงานภาครฐทไดกลาวมากอนหนา

จากการชแจงบทบาทของผสงเสรมการเรยนร (LO

Agent) ใหรบทราบโดยทวกนภายในองคการ เปนการสราง

ความเปนฉนทามตในตวบทบาททเกดขน ซงจะสงผลท�าให

บคลากรสามารถพจารณาถงความสอดคลองระหวางบทบาท

ทตนเองคาดหวงกบบทบาทของผสงเสรมการเรยนร (LO

Agent) ทไดมการก�าหนดไว ดวยวธการนจะชวยใหการสวม

บทบาทในการเปนผสงเสรมการเรยนร (LO Agent) เกดขนจน

สามารถปฏบตงานดานการสงเสรมการเรยนรไดอยางราบรน

เกดการแลกเปลยนขอมลความร ความเชยวชาญ ขอผดพลาด

และประสบการณในการท�างาน และชวยพฒนาคณภาพการ

ท�างานใหดยงขน เกดการกระตนและพฒนาบคลากรภายใน

องคการใหเกดการแลกเปลยนความคด ความรทมประโยชน

ระหวางกน (ระบล พนภย, วโรจน เจษฎาลกษณ และจนทนา

แสนสข, 2559) อนจะสงผลตอการพฒนาในระดบองคการ

ตอไป แตอยางไรกตาม หากบทบาททรบทราบจากการประกาศ

ขององคการเกยวกบผสงเสรมการเรยนร (LO Agent) ม

ความชดเจน แตบคลากรทเขามาท�าหนาทไมสามารถท�าการ

สวมบทบาทได เพราะมความไมสอดคลองเกดขนกบลกษณะ

สวนบคคล การฝนเขามารบบทบาทผสงเสรมการเรยนร (LO

Agent) เพราะไมกลาทจะปฏเสธผบงคบบญชา ประเดน

ดงกลาวจะสงผลดานลบในการสนบสนนกจกรรมสงเสรมการ

เรยนรใหเกดขนกบองคการ เปนเพราะผทเขามาท�าหนาทไมม

ความเตมอกเตมใจในการด�าเนนงานดงกลาว การท�างานจง

สะทอนออกมาในรปแบบของการท�าดวยความไมมมานะ

ไมไดสมครใจท�า ไมไดท�าดวยจตอาสา แตท�าดวยค�าสงบงคบ

ซงจะท�าใหเกดความขดแยงในตวบทบาท และสงผลใหการ

42 สถาบนเสรมศกษาและทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร

สงเสรมการเรยนรภายในองคการเกดขนในชวงเวลาสนๆ เมอไมไดใหความส�าคญ กจกรรมเหลานนกจะหายไปจนท�าใหพนกงาน

ในองคการไมเหนถงความส�าคญและไมเกดการเรยนรขององคการอยางแทจรง

บทสรปสรปผลจากการทบทวนวรรณกรรม ส�าหรบบทบาท Facilitator สามารถสรปเปน 6 บทบาท ไดแก 1) บทบาทในการ

เปนผประสานงาน 2) บทบาทในการเปนผกระตนเรงเรา 3) บทบาทในการเปนพเลยงใหเกดการเรยนร 4) บทบาทในการเปน

ผชวยสอสาร 5) บทบาทในการเปนผสรางบรรยากาศ และ 6) บทบาทในการเปนผสงเกตการณ และบทบาทของผสงเสรม

การเรยนร (LO Agent) ในองคการภาครฐสามารถสรปออกมาไดเปน 6 บทบาทเชนกน ประกอบดวย 1) บทบาทการเปน

ผประสานงาน 2) บทบาทการเปนผกระตนเรงเรา 3) บทบาทของนกประชาสมพนธ 4) บทบาทในการเปนผอ�านวยการใหเกด

การเรยนร 5) บทบาทของการเปนจตอาสา และ 6) บทบาทในการตดตามการด�าเนนงาน ทมาของบทบาทจากการทบทวน

วรรณกรรมและจากการรบรของผสงเสรมการเรยนร (LO Agent) สามารถน�ามาสรปรวมไดเปน 8 บทบาท ดงภาพท 2 คอ

1) บทบาทของตวกลางผประสานงาน 2) บทบาทของผกระตนเรงเรา 3) บทบาทของนกประชาสมพนธ/เปนผชวยสอสาร

4) บทบาทของการเปนผอ�านวยใหเกดการเรยนร/เปนพเลยงใหเกดการเรยนร 5) บทบาทของการเปนจตอาสา 6) บทบาทในการ

ตดตามการด�าเนนงาน 7) บทบาทในการเปนผสงเกตการณ 8) บทบาทในการเปนผสรางบรรยากาศ

ภำพท 2 บทบาทของผสงเสรมการเรยนร

สถาบนเสรมศกษาและทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร 43

จากการท�างานดานการสงเสรมการเรยนร ของ

ผสงเสรมการเรยนรท�าใหเกดการรบรบทบาทของการเปน

จตอาสา และบทบาทในการตดตามการด�าเนนงานเปนบทบาท

ทคนพบเพมเตมจากการศกษาในบรบทของการบรหารงาน

ภาครฐทก�าหนดใหมผสงเสรมการเรยนร (LO Agent) และ

จดใหเปนงานดานการสนบสนนองคการ มการขออาสาสมคร

เขามาด�าเนนการ บทบาทดานจตอาสาของผสงเสรมการ

เรยนร (LO Agent) จงเกดขน รวมถงกระบวนการท�างาน

ทยดถอล�าดบขนตอน ตองไดรบการพจารณาหรอความคดเหน

จากหวหนางาน พรอมกบการรายงานผลการด�าเนนงานอย

ตลอดเวลา จงเกดเปนบทบาทของการตดตามการด�าเนนงาน

แตอยางไรกตาม การด�าเนนงานขององคการภาครฐยงคง

ขาดบทบาทในการเปนผสงเกตการณ และบทบาทในการเปน

ผสรางบรรยากาศซงเปนขอจ�ากดในระบบการท�างานของ

ภาครฐ เกดจากการยดถอกฎระเบยบอยางเครงครด

จากการศกษาเรอง ผสงเสรมการเรยนร : บทบาท

ในการสรางเสรมการเรยนรองคการภาครฐ ท�าใหทราบถง

บทบาททขาดหายไป และบทบาทเพมเตมเขามาของ

ผสงเสรมการเรยนร (LO Agent) ในองคการภาครฐ โดยทง

8 บทบาท ตางเปนบทบาททคอยสนบสนนซงกนและกน ชวย

สรางใหเกดการเรยนรภายในหนวยงาน สรางบรรยากาศแหง

การเรยนร อนจะสงผลใหองคการเกดการเปลยนแปลงของ

องคการตามมา นอกจากน ผสงเสรมการเรยนร (LO Agent) ซง

เปนกลมบคคลส�าคญทด�าเนนงานดานการสงเสรมการเรยนร

ภายในองคการ จะเปนผทชวยใหองคการเกดการพฒนา

อยางตอเนองสอดคลองกบหลกการบรหารทรพยากรมนษย

ทมประสทธภาพ สงผลใหการพฒนาบคลากรในการเขามาเปน

ผสงเสรมการเรยนร (LO Agent) ตรงกบวตถประสงค และ

สงผลตอผลการปฏบตงานขององคการ (CANIA, 2014) การ

ก�าหนดนโยบายดานการสรรหาบคลากรจงควรทจะมระบบ

การคดเลอกทมศกยภาพ สามารถสรางความมนใจไดวา

บคคลทรบเขามาท�าหนาทดงกลาวมความสนใจและมความ

สามารถตามบรบทของการสงเสรมการเรยนร โดยการ

คดเลอกเขามาท�างานดงกลาว บคคลเหลานนตองแสดงให

เหนถงความรและความสามารถทเกดการพฒนาจากการท�างาน

(มงคลชย วรยะพนจ และพส เดชะรนทร, 2551) พรอมกนน

การคดเลอกตองสามารถสรรหาบคลากรทแสดงบทบาทท

ผสงเสรมการเรยนร (LO Agent) ไดอยางครบถวนทง 8 บทบาท

ทไดจากการวจยในครงน รวมถงหาวธการสรางหรอพฒนา

บทบาททขาดหายไปของผสงเสรมการเรยนร (LO Agent)

ในกลมปจจบนใหเกดขน อนไดแก บทบาทในการเปน

ผสงเกตการณ และบทบาทในการเปนผสรางบรรยากาศ โดย

การเขารบการฝกอบรม หลกสตรในการเปน Facilitator หรอ

การเขารวม Workshop ในการจ�าลองสถานการณการเรยนร

ในรปแบบตางๆ ซงจะท�าใหผเขารวมไดสมผสกบประสบการณ

จรง และสามารถสรางบทบาทในการสรางการเรยนรให

เกดขน ซงบทบาทดงกลาวเปนบทบาททมความส�าคญและ

จ�าเปนส�าหรบการสงเสรมการเรยนร ถงแมวาองคการทท�าการ

ศกษาจะเปนองคการภาครฐ มการสงงานทมงอาศยการบงคบ

บญชาเปนหลก แตส�าหรบการสงหรอการบงคบในบรบทของ

การสงเสรมการเรยนรเปนสงทไมกอใหเกดผลด บทบาท

ทง 2 ทขาดหายไปจงควรทจะสรางขนมาทดแทนใหเกดกบ

ผสงเสรมการเรยนร (LO Agent) ขององคการภาครฐ เพอทจะ

ชวยสรางบรรยากาศแหงการเรยนรใหเกดขนภายในหนวยงาน

และองคการ รวมถงสรางใหพนกงานรสกถงความเสร ไมปดกน

ทางความคด ยอมรบแนวคดใหมๆ เขามา พรอมกนนบทบาท

ในการสงเกตการณจะชวยใหทราบถงปญหาทเกดขนจาก

การสงเสรมดานการเรยนรไดอยางรวดเรว สงผลใหสามารถ

จดการแกไขปญหาไดอยางทนทวงท รวมถงการท�างานเกด

ความราบรน มความตอเนอง และเกดความยงยนในทสด

เนองจากการวจยในครงนเปนการศกษาในบรบทของ

องคการภาครฐทมรปแบบลกษณะการท�างานแบบเปนขน

เปนตอน มกฎระเบยบทตองปฏบตมาหลากหลายวธ ท�าให

บทบาททคนพบเปนบทบาททผสงเสรมการเรยนร (LO Agent)

รบรจากการทไดด�าเนนการแบบเปนขนเปนตอน ท�าตามค�าสง

ผบงคบบญชา หรอท�าตามกฎระเบยบขอบงคบ ผลการวจย

44 สถาบนเสรมศกษาและทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร

ทไดรบจงอธบายไดในบรบททเฉพาะเจาะจง อาจมความ

แตกตางในดานการท�างานในองคการรปแบบอนๆ การน�าผล

การวจยในครงนไปอธบายบทบาทหนาทของ Facilitator ใน

ภาพรวมควรพงระวง ดงนน หากมการศกษาในองคการภาค

เอกชนเพมขน ทมกระบวนการท�างานทแตกตางกนมโครงสราง

ขององคการ ล�าดบขนตอนการบงคบบญชานอย การท�างาน

ทเนนการตดสนใจดวยความรวดเรว มรปแบบการวดผลการ

ด�าเนนงานทชดเจน เทยงตรง ประเดนดงกลาวจงอาจทจะชวย

ท�าใหการรบรบทบาทของ Facilitator ในองคการภาคเอกชน

ไดเพมมากขน ซงอาจจะมบทบาทเพมขน หรอลดลงตาม

บรบทขององคการ และเปนประเดนทนาสนใจเพอน�าผลมาท�า

การศกษาและเปรยบเทยบตอไป

สถาบนเสรมศกษาและทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร 45

เอกสารอางองกลมสงเสรมการถายทอดวฒนธรรม ส�านกสงเสรมและเผยแพรวฒนธรรม ส�านกงานคณะกรรมการวฒนธรรมแหงชาต กระทรวง

วฒนธรรม. (2551). คมอวทยากรกระบวนการ คานยมทพงประสงค ส�าหรบชมชน/หมบาน. กรงเทพฯ : โรงพมพชมนม

สหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย จ�ากด.

คณะกรรมการนโยบายรฐวสาหกจ, ส�านกงาน. ระบบประเมนคณภาพรฐวสาหกจ (เกณฑวธการประเมน). สบคนจาก http://

www.sepo.go.th/tinymce/plugins/filemanager/thumbs/SEPA/เอกสารเผยแพร/1.pdf

คณะกรรมการพฒนาระบบราชการ, ส�านกงาน. เกณฑคณภาพการบรหารจดการภาครฐ พ.ศ. 2558. สบคนจาก http://www.

opdc.go.th/uploads/files/2557/2.1.pdf

ทวศกด นพเกสร. (2545). วทยากรกระบวนการ : พฒนาสขภาวะชมชน. เชยงใหม : วนตาการพมพ.

ไพบลย ชางเรยน. (2516). สารานกรมศพททางสงคมวทยา. กรงเทพฯ : แพรวทยา.

มงคลชย วรยะพนจ และ พส เดชะรนทร (2551). Transforming the Organizations in Thai Public Sector into Learning

Organizations : An Explanatory Case Study Research. จฬาลงกรณธรกจปรทศน, 117-118, 58 - 72. (in Thai)

ระบล พนภย, วโรจน เจษฎาลกษณ และ จนทนา แสนสข (2559). ความสามารถในการแบงปนความรและผลการด�าเนนงาน

ของธนาคารพาณชยไทย. จฬาลงกรณธรกจปรทศน, 147, 25 - 63.

วระชย คลายทอง. (2550). รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550. กรงเทพมหานคร : ก. พล (1996).

สถาบนพฒนาขาราชการพลเรอน ส�านกงาน ก.พ. (2545). การพฒนาโดยการเรยนรจากการปฏบต. กรงเทพฯ : หางหนสวน

จ�ากด ส�านกพมพฟสกสเซนเตอร

สภางค จนทวานช. (2553). วธการวจยเชงคณภาพ. กรงเทพฯ : ส�านกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

Biddle, B.J. (1986). Recent Development in Role Theory. Annual Review of Sociology, 12, 67-92

Braun, V & Clake, V. (2006). Using Thematic Analysis in Psychology. Qualitative Research in Psychology 2016, 3,

77-101.

Broom, L, and Selnick, P. (1977). Sociology. NewYork : Harper & Row, 34 - 35.

CANIA, L. (2014). The Impact of Strategic Human Resource Management on Organizational Performance. Economia

Seria Management, 17 (2), 373-383.

Cohen, B J. (1979). Introduction to Sociology. New York : McGraw-Hill.

Farazmand, A. (1999). Globalization and Public Administration. Public Administration Review, 59 (6), 509-522.

Farazmand, A. (2015). Governance in the Age of Globalization : Challenges and Opportunities for South and

Southeast Asia. Springer International Publishing Switzerland, (11) DOI 10.1007/978-3-319-15218-9_2

Garavan, T.N. (1997). Training, development, education and learning : different or the same?, Journal of European

Industrial Training, 21 (2), 39-50.

Gordon, A. (1937). Personality : A psychological interpretation. New York : Holt, Rinehart, & Winston.

46 สถาบนเสรมศกษาและทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร

Green, B. C., & Chalip, L. (2004). Paths to volunteer commitment : Lessons from the Sydney Olympic Games.

Volunteering as leisure/leisure as volunteering : An international assessment, 49-67.

Haivas, S., Hofmans, J., & Pepermans, R. (2013). Volunteer engagement and intention to quit from a self-determination

theory perspective. Journal of Applied Social Psychology, 43 (9), 1869-1880.

Lombardo, M.M., and Eichinger, R.W., (2001). High Potentials as High Learners. Human Resource Management

Winter, 39 (4), 321-330.

Mead, G. H. (1934). Mind, Self and Society. Chicago : Univ. Chicago Press.

Pedler, M. (1996). Action Learning for Managers. Lemons and Crean Publishing.

Robert M. Fulmer, (1994). A model for changing the way organizations learn. Planning Review, 22, 20-24.

Tett, R.P. & Meyer, J.P. (1993). Job Saticfaction, Organizational Commitment, Turnover Intention, and Turnover :

Path Analysis Based on Meta-Analysis Findings. Personnel Psychology, 46, 259-293.

Yeasmin, S. & Rahman, K. F. (2012). Triangulation' Research Method as the Tool of Social Science Research.

BUP Journal, 1 (1), 154-163.

ปท 12 ฉบบท 2 กรกฎาคม - ธนวาคม 2560ntelligenceJournal of

บทความวจยฉตรชย หวงมจงม

นกศกษาปรญญาเอก การวจยและพฒนาศกยภาพมนษย

มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ

รองศาสตราจารย ดร.องอาจ นยพฒน

อาจารยประจ�าภาควชาวดและประเมนผล

คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ

สถาบนเสรมศกษาและทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร 47

สมรรถนะของครไทยในศตวรรษท 21 : ปรบการเรยน เปลยนสมรรถนะ

บทคดยอการวจยครงนมวตถประสงคของการวจย 1. เพอศกษาปญหาในการจดการเรยนการสอนของครผสอนระดบการศกษา

ขนพนฐานในปจจบน 2. เพอศกษาและท�าความเขาใจเกยวกบสมรรถนะของครผสอนระดบการศกษาขนพนฐานในศตวรรษ

ท 21 ผวจยใชแนวทางการศกษาวจยเชงคณภาพ เกบขอมลดวยวธการสมภาษณเชงลกจากผใหขอมลส�าคญเกยวกบสมรรถนะ

ของครผสอนระดบการศกษาขนพนฐานในศตวรรษท 21 รวม 6 คน ซงผเชยวชาญและผทรงคณวฒมความเหนตรงกนวาโลก

มการเปลยนแปลงอยางรวดเรว และครผสอนระดบการศกษาขนพนฐานบางคนยงไมสามารถกาวทนความเปลยนแปลง ผวจย

จงท�าการวเคราะหแบบอปนยขอมลจากการสมภาษณ พบวา ปญหาของครผสอนในปจจบน ม 2 ประการ คอ 1. ครยงคงใช

รปแบบการสอนแบบดงเดม และ 2. ครผสอนขาดจตวญญาณในความเปนคร ส�าหรบสมรรถนะของครผสอนระดบการศกษาขน

พนฐานในศตวรรษท 21 ม 7 สมรรถนะ คอ 1. สมรรถนะดานการจดการเรยนการสอนโดยยดนกเรยนเปนศนยกลาง 2. สมรรถนะ

ดานการวดประเมนผลเพอการพฒนาและค�านงถงความแตกตางหลากหลายระหวางบคคล 3. สมรรถนะดานคอมพวเตอรและ

เทคโนโลย และการรเทาทนสอ 4. สมรรถนะดานคณธรรม จรยธรรม และจรรยาบรรณในวชาชพ 5. สมรรถนะดานการท�างาน

เปนทมและการแลกเปลยนเรยนรรวมกน 6. สมรรถนะดานการขามวฒนธรรม 7. สมรรถนะดานการเปนผอ�านวยความสะดวก

และแนะแนวทาง ขอเสนอแนะจากผลการวจยครงนจะเปนประโยชนตอผบรหาร หนวยงานทเกยวของทจะน�าไปใชในการวางแผน

การผลตและพฒนาครผสอนเพอใหครผสอนมสมรรถนะทเหมาะสมกบศตวรรษท 21 ตอไป

ค�ำส�ำคญ : สมรรถนะของคร ศตวรรษท 21 ปรบเปลยนสมรรถนะ

48 สถาบนเสรมศกษาและทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร

Competency of Thai Teacher in 21st Century :

Wind of Change

AbstractThe objectives of the research were (1) to study the problems of basic education teachers and (2) to study

and understand of teachers’ competencies in the 21st century. The methodology of the research was qualitative

research using in-depth interview of six experts on the teachers’ competency in the 21st century. Those six

experts stated that the world society has been dramatically changed but at present some of the teachers still

cannot keep up with the times. The findings obtained from qualitative analysis are as follows : (1) Regarding styles

in teaching, the teacher use traditional teaching style are still dominant in actual classroom practice. And

(2) Teachers lack teaching spirit. From the interview with experts, it was found that the teachers’ competencies at

the basic education in the 21st century are (1) student-centred teaching competency, (2) formative evaluation

taking into individual learner difference competency (assessment and evaluation taking into account individual

learner difference), (3) computing and ICT literacy competency, (4) morality and professional ethics competency,

(5) teamwork and professional learning community competency, (6) cross cultural awareness competency, and

(7) coaching and facilitating competency. The results have implications for administrators and stakeholders to

create necessary teacher training and development to prepare them to be teachers of 21st century.

Keywords : teacher competency, 21st century, changing competency

สถาบนเสรมศกษาและทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร 49

บทน�าในอดตการศกษาเปนการจดการเรยนการสอนเพยง

เพอความตองการของทองถน ขาดมาตรฐานทเปนเอกภาพ

ประชาชนมโอกาสในการไดรบการศกษาทไมเทาเทยมกนและ

มมาตรฐานทแตกตางกน การเปลยนแปลงทางการศกษา

นนเปนกระบวนของววฒนาการทเรมจากชวตความเปนอย

แบบสงคมเกษตรกรรม ผานสยคปฏวตอตสาหกรรมและใน

ปจจบนเราก�าลงเรยนรอยในยคท 3 คอยคของเทคโนโลย

สารสนเทศ (บรม โอทกานนท และคณะ, 2550) ครผสอน

เปนบคคลส�าคญในกระบวนการเปลยนแปลงทางการศกษา

เพราะวาครเปนกลไกส�าคญในการพฒนาคณภาพผเรยน

ใหพรอมทจะออกไปสสงคมทมการแขงขนสง และเนองจาก

สภาพสงคมทมความเปลยนแปลง สงผลใหรปแบบการ

จดการเรยนการสอนเปลยนไป ดงนน ครผสอนจงมความ

จ�าเปนทจะตองมการพฒนา ความร ทกษะ และเจตคต

ทเปนสงทท�าใหเกดสมรรถนะของครผสอน แตการทครผสอน

จะมสมรรถนะทสง ครจะตองไดรบการพฒนาอยางตอเนอง

จนเกดความร ทกษะ และเจตคตทด จนเกดความสามารถ

ในการจดการเรยนการสอนทมประสทธภาพ อกทงระเบยบ

ขาราชการพลเรอน พ.ศ. 2551 มาตรา 72 ระบไววา ให

สวนราชการมหนาทด�าเนนการใหมการเพมพนประสทธภาพ

และเสรมสรางแรงจงใจแกขาราชการพลเรอนสามญเพอให

ขาราชการพลเรอนสามญมคณภาพ คณธรรม จรยธรรม

คณภาพชวต มขวญและก�าลงใจในการปฏบตราชการ ใหเกด

ผลสมฤทธตอภารกจของรฐ ซงสอดคลองกบรฐธรรมนญแหง

ราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 ไดบญญตไวชดเจนใน

มาตรา 80 (3) โดยระบวา “จดใหมการพฒนาคณภาพครและ

บคลากรทางการศกษาใหกาวหนาทนการเปลยนแปลงของ

สงคมโลก” พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542

แกไขเพมเตม (ฉบบท 2) พ.ศ. 2545 และ (ฉบบท 3) พ.ศ. 2553

มาตรา 52 ไดมบทบญญตใหกระทรวงศกษาธการสงเสรม

ใหมระบบกระบวนการผลต การพฒนาคร คณาจารย และ

บคลากรทางการศกษาใหมคณภาพและมาตรฐานทเหมาะสม

กบการเปนวชาชพชนสง โดยการก�ากบและประสานให

สถาบนทท�าหนาทผลตและพฒนาคร คณาจารย รวมทง

บคลากรทางการศกษาใหมความพรอม และมความเขมแขง

ในการเตรยมบคลากรใหมและการพฒนาบคลากรประจ�าการ

อยางตอเนองโดยรฐพงจดสรรงบประมาณใหอยางเพยงพอ

(ส�านกงานเลขาธการครสภา, 2551) และมาตรา 80 แหง

พระราชบญญตระเบยบขาราชการครและบคลากรทางการ

ศกษา พ.ศ. 2547 ยงไดระบใหมการพฒนาขาราชการคร

และบคลากรทางการศกษากอนแตงตงใหด�ารงต�าแหนง

บางวทยฐานะ เพอเพมพนความร ทกษะ เจตคตทด คณธรรม

จรยธรรม และจรรยาบรรณวชาชพทเหมาะสม ในอนทจะ

ท�าใหการปฏบตหนาทราชการเกดประสทธภาพ ประสทธผล

และความกาวหนาแกราชการ

ส�านกงานคณะกรรมการขาราชการครและบคลากร

ทางการศกษา (2549) ทศทางของการพฒนาขาราชการคร

และบคลากรทางการศกษาของกระทรวงศกษาธการไดมการ

ก�าหนดใหมระบบการพฒนาทเนนสมรรถนะ (Competency)

ขณะนไดมการก�าหนดหลกเกณฑ เครองมอตางๆ เพอให

ผ บรหารสถานศกษาและขาราชการครเขาส กระบวนการ

ประเมนสมรรถนะ โดยน�าไปเชอมโยง กบกระบวนการเลอน

วทยฐานะของขาราชการครและบคลากรทางการศกษา จาก

การตดตามผลการจดการศกษาของไทย การจดการศกษาและ

การพฒนาคณภาพการศกษา พบวา อปสรรคในการจดการ

ศกษาทตองเรงรดแกไข ไดแก คณภาพคร ผบรหารสถาน

ศกษา คณภาพผเรยน หลกสตร การจดการเรยนรและการ

บรหารจดการศกษา (กระทรวงศกษาธการ, 2552) ประกอบ

กบ ผลการวเคราะหปญหา การจดการศกษามหลายประการ

ดานคณภาพการศกษา คณภาพของผเรยนต�ากวาเกณฑ

สถานศกษาไมไดมาตรฐานตามเกณฑ ดานผลผลตและการ

พฒนาครอาจารย ปญหาการขาดแคลนครโดยรวมทง

เชงปรมาณและเชงคณภาพ ดานประสทธภาพการบรหารและ

การจดการศกษา หนวยปฏบตยงไมมอสระและคลองตวใน

การบรหารจดการ ดานเทคโนโลยเพอการศกษา ปญหาขาด

50 สถาบนเสรมศกษาและทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร

การพฒนาสอทมคณภาพ ดานการเรยนการสอนและการ

พฒนาผเรยน ดานการศกษาตลอดชวตยงไมเปนวถชวตของ

คนในชาต (เจรญวชญ สมพงษธรรม และคณะ, 2554, น.4)

สอดคลองกบรายงานการวจย มาตรฐานวชาชพครการศกษา

ขนพนฐาน (ส�านกงานสงเสรมสงคมแหงการเรยนรและพฒนา

คณภาพเยาวชน, 2557) พบวา สภาพปญหาการเรยนการสอน

ของคร ประกอบดวย ครขาดความพรอมในการใชหลกสตร

โดยครสวนหนงไมเขาใจวธการสอน ไมถนดการสอนบางกลม

ประสบการณ จงไมสามารถดดแปลงหรอยดหยนการสอน

อยางเหมาะสม ครมภารกจมากไมสามารถเตรยมการสอนได

ครไมสามารถจดกจกรรมทเนนการพฒนาลกษะนสยของ

ผเรยน สอนโดยยดครเปนศนยกลาง ครมเจตคตการใชสอ

การสอนท�าใหยงยาก รวมถงครขาดความรและทกษะในการ

วางแผนเตรยมการสอน และวนครแหงชาต ป 2556 ส�านกงาน

สงเสรมสงคมแหงการเรยนรและคณภาพเยาวชน ไดส�ารวจ

ความเหนของครสอนด จ�านวน 210 คน เพอสอบถามถง

ปจจยทเปนอปสรรคของการท�าหนาทคร และแนวทางการ

สงเสรมครใหสามารถปฏบตหนาทไดดยงขน ซงพบวา ปญหา

ส�าคญทเกยวของกบสมรรถนะครทกลายเปนอปสรรคของ

การท�าหนาทคร คอ ขาดทกษะดานไอซท ครรนใหมขาด

จตวญญาณ ขณะทครรนเกาไมปรบตว ขาดอสระในการจด

การเรยนการสอน และส�าหรบปจจยสงเสรมการท�าหนาทของ

ครใหเกดประสทธภาพมากขน ครสอนดสะทอนวา อนดบ 1

คอ การอบรม แลกเปลยน และสรางเครอขายการเรยนร

การพฒนาตนเองในเรองไอซท

จะเหนไดวา ครผสอนพบปญหาอยางมาก ทงจาก

ปจจยภายนอกและปจจยภายในตวของครผสอนเอง แตอก

สงหนงทเหนไดชดจากการส�ารวจคอ ครผสอนยงมความตองการ

การพฒนาตนเองเพอเพมประสทธภาพของตนในการพฒนา

นกเรยนใหเขาสศตวรรษท 21 ตอไป แตแนวทางในการพฒนา

สมรรถนะของครผสอนในศตวรรษท 21 ยงไมมแนวทางการ

พฒนาทชดเจน ผวจยจงสนใจทจะศกษาเกยวกบสมรรถนะ

ของครผสอนระดบการศกษาขนพนฐานในศตวรรษท 21

โดยใชวธการเกบขอมลจากการสมภาษณเชงลก (In-depth

Interview) จากกลมผเชยวชาญและผทรงคณวฒ เพอสรป

สมรรถนะของครผสอนทไดจากการสมภาษณ เปนแนวทาง

ในการพฒนาครผสอนระดบการศกษาขนพนฐานในศตวรรษ

ท 21 ตอไป

ค�าถามการวจย1. วกฤตปญหาของครผ สอนระดบการศกษาขน

พนฐานทเกดขนในปจจบนมอะไรบาง ตามความรบรและ

มมมองของผเชยวชาญและผทรงคณวฒ

2. สมรรถนะของครผสอนระดบการศกษาขนพนฐาน

ในศตวรรษท 21 มสมรรถนะอะไรบาง

วตถประสงคของการวจย1. เพอศกษาปญหาในการจดการเรยนการสอนของคร

ผสอนระดบการศกษาขนพนฐานในปจจบน

2. เพอศกษาและท�าความเขาใจเกยวกบสมรรถนะของ

ครผสอนระดบการศกษาขนพนฐานในศตวรรษท 21

วธด�าเนนการวจย การวจยเรองนไดรบการออกแบบสบเสาะหาค�าตอบ

ของค�าถามการวจยใหบรรลวตถประสงคขางตนโดยใช

แนวทางการศกษาวจยเชงคณภาพ ดวยการเกบขอมลจาก

การสมภาษณเชงลกจากผใหขอมลส�าคญ (Key informants)

โดยมวธด�าเนนการวจยดงน

1. กลมตวอยำง

ผใหขอมลส�าคญในครงน คอ กลมผเชยวชาญและ

ผทรงคณวฒ เพอการสมภาษณเชงลกเกยวกบสมรรถนะของ

ครผสอนระดบการศกษาขนพนฐานในศตวรรษท 21 รวม

6 คน ผวจยใชการเลอกกลมตวอยางแบบไมอาศยความ

นาจะเปน โดยเลอกกลมตวอยางแบบเจาะจง ซงผวจยได

ก�าหนดเกณฑการคดเลอกผเชยวชาญหรอผทรงคณวฒไว

จ�านวน 2 ขอ ดงน 1) มความรและความเขาใจเกยวกบ

สถาบนเสรมศกษาและทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร 51

การบรหารทรพยากรมนษย/พฒนาศกยภาพมนษย โดย

พจารณาจากระดบการศกษาทส�าเรจเปนระดบปรญญาเอก

สาขาบรหารทรพยากรมนษย/พฒนาศกยภาพมนษย และ/

หรอ 2) มประสบการณท�างานดานการพฒนาสมรรถนะ

ของครและบคลากรทางการศกษา โดยมเกณฑพจารณาคอ

2.1) การเปนหวหนาโครงการ/คณะท�างานโครงการวจยดาน

การพฒนาสมรรถนะของครและบคลากรทางการศกษา

2.2) การเปนผทรงคณวฒดานการพฒนาสมรรถนะของคร

และบคลากรทางการศกษาหรอเปนอาจารยผสอนดานการ

บรหารทรพยากรมนษย/พฒนาศกยภาพมนษย หรอการ

พฒนาสมรรถนะนสตนกศกษาในระดบมหาวทยาลย

ผวจยมขนตอนในการคดเลอกผเชยวชาญหรอผทรง

คณวฒ โดยคดเลอกผทมคณสมบตเบองตนตรงตามเกณฑใน

การคดเลอก จ�านวน 10 ทาน จากนนผวจยน�ารายชอของ

ผเชยวชาญและผทรงคณวฒไปขอความเหนชอบจากทปรกษา

การวจย โดยทปรกษาการวจยเหนชอบและเรยงล�าดบในการ

ตดตอ จ�านวน 8 ทาน จากนนผวจยไดตดตอผเชยวชาญและ

ผทรงคณวฒ ซงผเชยวชาญและผทรงคณวฒสะดวกทจะ

ใหการสมภาษณ จ�านวน 6 ทาน

นอกจากน เนองจากผเชยวชาญและผทรงคณวฒ

ทใหสมภาษณในครงน เปนผทมความรความสามารถ ซงม

ประสบการณท�างานทแตกตางกน เพอใหเกดความชดเจน

ในการจดกลมขอมล น�าขอมลมาท�าการยนยนและใหเกด

ความเทยงตรง ผวจยจงไดแบงผเชยวชาญและผทรงคณวฒ

ออกเปน 3 กลม ไดแก

กลมทหนง เปนผออกนโยบายในการพฒนาครผสอน

และเกยวของกบการก�ากบตดตามการจดการเรยน การสอน

ของครผสอน จ�านวน 2 ทาน คอ 1) รองเลขาธการส�านกงาน

คณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน และ 2) ทปรกษา

ส�านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน

กลมทสอง ผออกนโยบายเพอก�ากบการผลตนสต

ระดบอดมศกษา และเปนผทบรหารมหาวทยาลยในการ

ผลตนสตเพอเปนครผสอน จ�านวน 2 ทาน คอ 1) ทปรกษา

ส�านกงานคณะกรรมการการอดมศกษา และ 2) อธการบด

มหาวทยาลยรฐบาล

กลมทสาม ผทสนบสนนและพฒนาวชาชพครและ

ผบรหารโรงเรยนทท�าหนาทบรหารสถานศกษาและก�าหนด

แนวทางในการสอนใหกบครผสอน จ�านวน 2 ทาน คอ

1) ทปรกษาของส�านกงานเลขาธการครสภา และ 2) ผกอตง

และอ�านวยการโรงเรยนเอกชน

2. เครองมอทใชในกำรวจย

ผวจยใชวธการสมภาษณเชงลกเกบรวบรวมขอมลโดย

แนวทางในการก�าหนดกรอบค�าถามส�าหรบการสมภาษณ

(Main Questions) ไดมาจากการศกษาวจย บทความ เอกสาร

และสอสงพมพตางๆ ทมประเดนทเกยวของ โดยน�าขอมล

จากการศกษาวจย บทความ เอกสาร และสอสงพมพตางๆ

ดงกลาวมาใชเทยบเคยงกบประเดนทตองการศกษาในครงน

จนไดแนวค�าถามในการสมภาษณทครอบคลมเนอหาและได

ขอมลทตองการตามทระบไวในวตถประสงค หลงจากไดแนว

ค�าถามส�าหรบการสมภาษณแลว ผวจยไดน�าแบบสมภาษณท

ไดพฒนาขนไปขอความเหนชอบและตรวจสอบจากทปรกษา

การวจยเพอตรวจสอบความถกตองเหมาะสมกอนทจะน�า

ไปใชในการวจย และสงใหผเชยวชาญ จ�านวน 5 ทาน เพอ

พจารณาตรวจความถกตองสมบรณของเนอหาทตองการจาก

การสมภาษณ ตลอดจนการใชภาษาอกครงหนง และน�าไป

ปรบปรงแกไขตามขอเสนอแนะ

โดยแบบสมภาษณผทรงคณวฒเกยวกบองคประกอบ

ของสมรรถนะของครผสอนระดบการศกษาขนพนฐาน ใน

ศตวรรษท 21 ในครงนเปนแบบสมภาษณมรปแบบกงม

โครงสราง (Semi-structure Interview) ซงผวจยสรางขนโดย

เปนขอค�าถามปลายเปดสอบถามเกยวกบความคดเหนของ

องคประกอบและตวชวดของสมรรถนะของครผสอนระดบการ

ศกษาขนพนฐานในศตวรรษท 21

3. กำรวเครำะหขอมล

ขอมลทไดจากการสมภาษณ ผวจยน�ามาวเคราะห

เนอหาสาระส�าคญ (Content Analysis) ดวยวธการวเคราะห

52 สถาบนเสรมศกษาและทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร

แบบอปนย (Analytic Induction) ตามขนตอนดงน

1. หลงจากการสมภาษณ ผวจยน�าเทปบนทกเสยงของ

ผใหขอมลแตละรายมาเปดฟง จากนนท�าการถอดเทปแบบ

ค�าตอค�า แลวพมพบนทกขอมลเกบไว

2. ผวจยอานขอมลทไดจากการถอดเทปอยางละเอยด

หลายครง เพอท�าใหเกดความเขาใจในเนอหา แลววเคราะห

จดแยกประเภทของขอมล (Classification) ตามรหส

(Codes) จากนน ดงขอความหรอประโยคส�าคญตามเนอหา

ทเกยวของกบสมรรถนะของครผสอนมาสงเคราะหเปนแกน

เรอง (Themes) เชอมโยงเขาดวยกนอยางมความหมาย

ทชวยใหเกดความรและเขาใจเกยวกบสมรรถนะของครผสอน

ระดบการศกษาขนพนฐานในศตวรรษท 21 ไดกระจางชดขน

4. ควำมนำเชอถอของขอมล

ผวจยไดใชวธการตรวจสอบและวเคราะหความนาเชอถอ

ของขอมลในการวจยเชงคณภาพ โดยการตรวจสอบขอมล

ทใชกนมากในการวจยเชงคณภาพ คอ การตรวจสอบขอมล

แบบสามเสา (Triangulation) (องอาจ นยพฒน, 2551,

น.343-344) การเชอมโยงแบบสามเสาเปนการสะทอนให

เหนวาขอมลหลกฐานและผลของการศกษาวจยทอาศย

วธการตความขอมลหลกฐานทรวบรวมได มความไววางใจ

ไดวามความถกตองตรงกบความเปนจรงทสรางสรรคขน โดย

ผวจยเลอกกระท�าโดยอาศยวธการรวบรวมขอมลหลกฐาน

จากหลายแหลง (Data Triangulation) ดงนน ผวจยจงเกบ

รวบรวมขอมลจากผเขารวมในการวจย แบงเปน 3 กลม

จ�านวนทงหมด 6 คน

สรปผลการวจย1. วกฤตปญหำของครผสอนระดบกำรศกษำขนพนฐำนท

เกดขนในปจจบน ตำมควำมรบรและมมมองของผเชยวชำญ

และผทรงคณวฒ

ปญหาของครผ สอนในปจจบนจากการสมภาษณ

ผเชยวชาญและผทรงคณวฒ ผวจยสรปและตความไดอย

2 ประการ คอ 1. ครยงคงใชรปแบบการสอนแบบดงเดม

2. ขาดจตวญญาณในความเปนคร

1. ครยงคงใชรปแบบกำรสอนแบบดงเดม ดวยความคด

ทวา ครจะตองมความรมากกวานกเรยน จงท�าใหรปแบบ

การเรยนการสอนเปนลกษณะทครถายทอดความรใหนกเรยน

โดยการเลา บอก สอนตามหนงสอ หนงสอมเนอหาเชนไร

กสอนใหกบนกเรยนไปอยางนน ดงค�าใหสมภาษณของ

ผ เชยวชาญและผ ทรงคณวฒจ�านวน 3 ทาน ซงมผ ให

ค�าสมภาษณ ตอไปน

“ครกสอนอยางเดยวในโรงเรยน คอ ผดหลกทเราควร

จะท�า เราตองการใหผเรยนไดเกดการเรยนร ทนในการเรยน

รเคาเรยนรอยางไร ไมใชวาคนสอนกสอนเอา สอนเอา เรา

ตองการใหเคารจกคด รจกวเคราะห รจกหาค�าตอบดวยตว

เขาเองเปนหลก ไมใชไปฟงแลวกทองจ�าอยางเดยว”

(ผบรหารโรงเรยนเอกชน)

“ขาดทกษะในการสอนใหคนคดเปนท�าเปน และก

แกปญหาเปน”

(ทปรกษาส�านกงานเลขาธการครสภา)

“ครจ�านวนหนงไมไดวเคราะหความตองการของ

ผ เรยน แลวกไมไดค�านงถงความแตกตางของผ เรยน

ครจ�าพวกนกจกรรมทออกมากจะเหมอนๆ กน”

(รองเลขาธการคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน)

2. ครขำดจตวญญำณในควำมเปนคร เรองจตวญญาณ

ในความเปนครนนเปนเรองทพดมาโดยตลอด ดงเชน พลเอก

เปรม ตณสลานนท ประธานองคมนตรและรฐบรษ กลาวถง

ครอาชพและอาชพคร วามความตางกน โดยครอาชพ คอ คร

ทเปนครดวยใจรก เปนครดวยจตและวญญาณ มความเปน

ครทกลมหายใจตงแตเกดจนตาย สวนอาชพคร คอ คอครท

ใชวชาทร�าเรยนมาเปนเครองมอในการหาเลยงชพ ไมไดเปน

ครดวยความรกสมครใจ ซงจะสอดคลองกบค�าสมภาษณของ

ผเชยวชาญ จ�านวน 2 ทาน ทใหสมภาษณถงปญหาและความ

ส�าคญของจตวญญาณความเปนครในปจจบนวา

สถาบนเสรมศกษาและทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร 53

“ครทขาดจตวญญาณ ในกลมนครสวนใหญจะเปน

อยบาง”

(ทปรกษาส�านกงานคณะกรรมการการศกษาขน

พนฐาน)

“ครจะท�า best ตรงน ตามนยามเพอรบรางวล โดย

ไมค�านงถงทจะขอรบรางวลหรอขอประเมนวทยฐานะ มนจะ

ชวยท�าใหเดกของเคาดขนหรอเปลา”

(รองเลขาธการคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน)

สอดคลองกบ ธวชน โรจนาว (2544, บทคดยอ) ได

ศกษาเรอง เสนทางการเปนครแหงชาต : การวจยพหกรณ

ศกษา พบวา คณลกษณะของครแหงชาตประกอบดวย

1) มความรกและศรทธาในการเปนคร 2) มความทมเทและ

รบผดชอบในการท�างาน 3) มการบรหารเวลาและวางแผน

การท�างานทด 4) มบคลกภาพทดนาเชอถอและนาศรทธา

5)มความคดกวางไกลและมความคดสรางสรรค 6) พฒนา

ตนเองในการศกษาหาความรตลอดเวลา 7) เขาใจพฤตกรรม

และความแตกตางของนกเรยน 8) สามารถถายทอดความรแก

เพอนคร 9) สรางความสมพนธและความรวมมออนดระหวาง

โรงเรยนกบชมชน 10) มความรและความสามารถในการจด

กจกรรมการเรยนการสอน 11) มมนษยสมพนธทดกบทกคน

จากปญหาและสาเหตเหลาน ผวจยเหนวาควรทจะ

หาทางแกไขปญหา ปรบวธการสอน หาวธอนๆ เขามาเสรม

การเรยนการสอน เพอตอบสนองความแตกตางระหวางบคคล

ใหผเรยนไดฝกคด ฝกปฏบต ฝกแกปญหาดวยตนเอง โดย

ครจะตองมจตวญญาณในความเปนครทจะทมเทการสอน

เพอนกเรยน และเสรมสรางสมรรถนะของครใหเปนครใน

ศตวรรษท 21 สามารถจดการเรยนการสอนใหกบนกเรยนได

มประสทธภาพทามกลางสงคมมการเปลยนแปลง

2. สมรรถนะของครผสอนระดบกำรศกษำขนพนฐำนใน

ศตวรรษท 21

สมรรถนะของครผสอนระดบการศกษาขนพนฐานใน

ศตวรรษท 21 จากขอมลเชงคณภาพทไดจากการสมภาษณ

พบวา ผเชยวชาญและผทรงคณวฒทราบดวา ศตวรรษท 21

การจดการเรยนรใหกบนกเรยนมการเปลยนแปลงไปเปนอยาง

มาก และปจจบนครผสอนระดบการศกษาขนพนฐานบางคน

ยงไมสามารถทจะกาวทนความเปลยนแปลงของโลกได ผวจย

ไดท�าการวเคราะหเนอหาและสงเคราะหขอมลทไดจากการ

สมภาษณผเชยวชาญและผทรงคณวฒ เพอใหไดสมรรถนะ

ของครผสอนระดบการศกษาขนพนฐานในศตวรรษท 21 ซง

ผวจยไดสรปและตความไดเปน 7 สมรรถนะ ดงน

1. สมรรถนะดำนกำรจดกำรเรยนกำรสอนยดนกเรยน

เปนศนยกลำง

การจดการเรยนการสอน ปจจบนครผสอนจะใชวธ

สอนทยดครเปนศนยกลาง (Teacher - Centered Method)

เปนการสอนทครเปนผสอน ครเปนผด�าเนนกจกรรมการเรยน

การสอนเปนสวนใหญ การจดการเรยนการสอนหรอการ

จดการเรยนรในศตวรรษท 21 นน Ketevan Kobalia & Elza

Garakanidze (2010) ไดท�าการวจยและใหแนวทางการ

จดการศกษาวา จะตองเปลยนแปลงยทธศาสตรทางการศกษา

คอการเปลยนวธการสอนจากเดม คร - หนงสอ - นกเรยน

เปนวธการสอนแบบใหมคอ นกเรยน - หนงสอเรยน - คร

ซงสะทอนใหเหนวาการจดการเรยนรในศตวรรษท 21 นน

จะตองปรบเปลยนใหนกเรยนเปนศนยกลาง ใหนกเรยนเปน

ผเรยนรดวยตนเอง

วธการทครผสอนใชสอนโดยยดผเรยนเปนศนยกลาง

เพอพฒนาผ เรยนทงทางดานความรและทกษะผานการ

ท�างานวธการหนงคอ การจดการเรยนรเปนแบบโครงการ

(PBL : Project Based Learning) เปนการก�าหนดรปแบบ

ในการท�างานอยางเปนระเบยบ มกระบวนการทชดเจน เพอ

ใหสามารถผลตชนงาน หรอผลงานทสมพนธกบหลกสตร

และสามารถน�าไปใชประโยชนกบชวตจรง ดงนน จงตองให

นกเรยนออกแบบโครงการดวยตนเอง ดงเชนค�าใหสมภาษณ

ของทปรกษาส�านกงานเลขาธการครสภาทวา “ตองใหนกเรยน

เรยนรดวยตนเองอยางมาก และครคอยแนะน�า คอยช คอย

กระตน ถาเคายงไมร กคอยแนะน�า…น�าเรองทนกเรยนไป

ศกษาดวยตนเองแลวไมเขาใจมาอภปรายกน มาแลกเปลยน

กน teach less learn more”

54 สถาบนเสรมศกษาและทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร

ดงนน ครคอผมบทบาทส�าคญทควรสงเสรมใหนกเรยน

ไดเรยนรจากการปฏบตจรงไดเรยนรกบเพอนและบคคลอน

นอกเหนอจากคร ครตองคอยใหค�าแนะน�าและคอยเสรม

ความรโดยทยงไมบอกค�าตอบใหกบนกเรยนโดยทนท เพอ

ใหเกดการเรยนรจากการปฏบตดวยตนเอง โดยครผสอน

จะตองปรบเปลยนตนเองโดยครจะตองเปนผออกแบบการ

เรยนร เปลยนจากผสอน เปนผฝก และท�าหนาทอ�านวย

ความสะดวก ดงค�าสมภาษณตอไปน

“ครสมยกอนนนเปน Teacher ดงนน จะตองเปลยน

มาเปน ผมมองวาเปน 2 อยาง คอ คนอ�านวยความสะดวก

ในการเรยน เรยกวา Facilitator … ดงนน ครจะตองมาท�า

หนาทเปนผอ�านวยความสะดวกใหนกเรยน กบอกตวหนง

นาจะเปน Coaching ทแนะน�ากลเมดเดดพรายใหกบนกเรยน

ในการเรยนร”

(ทปรกษาของส�านกงานคณะกรรมการการศกษา

ขนพนฐาน)

“ครจะตองคอยไกดเคาวาจะหาความรไดทไหน คร

ไมจ�าเปนตองรไปทกเรอง แตสามารถบอกไดวาสามารถไป

หาความรไดทไหน”

(ทปรกษาของส�านกงานคณะกรรมการการอดมศกษา)

“ครคอผอ�านวยความสะดวกใหผเรยนไดเกดการเรยนร

มนคนละเรองกน มนคนละวธ ฉะนนครจะช เชน ลองไปด

ตรงโนนตรงน ไปถามคนนนคนน ไปถามภมปญญาชาวบาน

ถามผร คอเดกจะตองรจกคนหาขอมล ลองไปอาน ไปคนหา

ทหองสมด เปนตน”

(ผบรหารโรงเรยนเอกชน)

2. สมรรถนะดำนกำรวดประเมนผลเพอกำรพฒนำและ

ค�ำนงถงควำมแตกตำงหลำกหลำยระหวำงบคคล

การวดและประเมนผลนน พมพนธ เดชะคปต (2558,

น.93) ไดอธบายวา ผสอนตองมสมรรถนะ การประเมนผล

การเรยนร เพอเปนแนวทางการประเมนผลผเรยนวา ได

บรรลตามวตถประสงค ตวชวด และมาตรฐานการเรยนรของ

หลกสตรมากนอยเพยงใด ในศตวรรษท 21 จะตองเปนการวด

ท เปลยนไปจากเดม คอจากเดมเปนการวดเพอตดสน

ผลการเรยนซงจะขนอยกบการทดสอบและนกเรยนจะตอง

พยายามหาค�าตอบทถกตองเพอใชในการท�าขอสอบ แต

ในการจดการเรยนการสอนในศตวรรษท 21 นน วจารณ พานช

(2558) ระบวา กระบวนการเรยน การสอน การไดรบ

ความร และการตรวจสอบความร คอกระบวนการเดยวกน

และเกดขนพรอมๆ กนในขณะทมการเรยนการสอนเกดขน

การประเมนจะไมเปนเพยงแตในการทดสอบเทานน แตยง

มการสงเกตนกเรยน ดการท�างานของนกเรยน และประเมน

ไปถงมมมองของนกเรยนดวย ซงจากค�าใหสมภาษณของ

ผเชยวชาญและผทรงคณวฒ จ�านวน 3 ทาน ทใหความเหน

สอดคลองกน ดงค�าใหสมภาษณทวา

“การวดผลในศตวรรษท 21 จะตองใช ICT เขามาชวย

สามารถวดตรงไหนกได พรอมตรงไหนกวดตรงนน”

(ทปรกษาของส�านกงานคณะกรรมการการศกษาขน

พนฐาน)

นอกจากจะเปนการประเมนมมมอง วดและประเมนผล

ไดทกท ทกเวลาแลว การวดและประเมนผลในศตวรรษ

ท 21 นน จะตองวดผลเพอการพฒนานกเรยนอยางแทจรง

กลาวคอ (บรพาทศ พลอยสวรรณ, ม.ป.ป.) เปนการตคา

หรอความหมายของขอมล หรอปรากฏการณของสงตางๆ ท

ตองการประเมน โดยเทยบขอมลทวดไดกบเกณฑทตงไวแลว

ใชคาหรอความหมายนนไปเปนจดเนนหรอแนวทางในการ

ปรบปรง เปลยนแปลง หรอแกไขใหดขน ดงค�าสมภาษณทวา

“ครตองวเคราะหเดกเปน ครตองออกแบบการเรยนร

ใหเหมาะสมกบเดกแตละคน การวดและประเมนผลไมเนน

การได-ตก แตเนนการวดเพอการพฒนา”

(รองเลขาธการคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน)

ซงจะสอดคลองกบ วจารณ พานช (2557, น.59) ทวา

ทานทเปนครทงหลายตองเปนนกประเมนแบบ Assessment

เนนการประเมนเพอพฒนา (Formative Assessment)

ประเทศเราตองพยายามท�าใหครประเมนเดกไดเกง ตองเกง

ดานประเมนวาเดกไดเรยนรสงทเราอยากใหเขาร หรอทเรา

สถาบนเสรมศกษาและทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร 55

ตงเปาไว เชนเดยวกบค�าสมภาษณของทปรกษาส�านกงาน

คณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน ไดระบถงการวดผล

จะตองเปลยนวธจากการวดเพอตดสน เปนการวดเพอการ

พฒนาและใชวธการวดทหลากหลายมากกวารปแบบการวด

โดยใชการท�าแบบทดสอบทใชในศตวรรษท 20 ดงค�าสมภาษณ

ของทปรกษาของส�านกงานคณะกรรมการการศกษาขน

พนฐานทวา “การวดประเมนผลจะตองเปลยน … เปลยนเปน

Formative Assessment คอการวดความเจรญกาวหนาสงสม

วดหลายวธ วดหลายทกษะ เชน วดวธพด เขยน ผลกจะ

วเคราะหความเปนนกเรยนคนนนได เปลยนจากการวดเพอ

ตดสนเปนการวดเพอพฒนา”

แนวคดเรองลกษณะวธการวดและประเมนผลการเรยนร

หลายรปแบบนน Paris (2014, อางถงใน องอาจ นยพฒน,

2558, น.48) ไดอธบายลกษณะของการวดและประเมนการ

เรยนรในศตวรรษท 21 วา จะเนนวดประเมนทกษะดานการ

พดและการสนทนามากยงขน นอกจากการเขยนเปนตวอกษร

และศาสตราจารย นพ.วจารณ พานช ทไดระบวา การ

อภปรายปากเปลา Oral Discussions ครเสนอหวขอทนาสนใจ

หรออาจรวมมอกนกบนกเรยน หยบยกเอาสงทนกเรยนสนใจ

มาตงเปนหวขออภปรายหรอใหมการอภปรายในหวขอตางๆ

ทตองการประเมน การวดผลประเมนผลปากเปลา ในลกษณะ

เชนน ผประเมนสามารถจะรไดถงคณภาพ และคณสมบตของ

ผถกประเมนไดอยางชดเจนทเดยว

นอกจากทการวดประเมนผลการเรยนร ผสอนจะค�านงถง

ความสอดคลองตามจดประสงค ประเมนตามสภาพจรง

วธการและเครองมอ สอดคลองกน ผเรยนมสวนรวมในการ

ประเมน น�าผลการประเมนไปพฒนาผเรยนอยางตอเนองแลว

การวดประเมนผลจะตองค�านงถงความแตกตางหลากหลาย

ระหวางบคคล โดยการวดประเมนผล ครผสอนทค�านงถง

ความแตกตางระหวางบคคล โดยจะตองน�าผลจากการวด

ประเมนผลนนไปใชในการออกแบบ การจดการเรยนรส�าหรบ

นกเรยนทมความแตกตางกน ดงค�าสมภาษณทวา

“เราจะน�าเรองการวดประเมนไปวดเดกทมความ

แตกตางทางการเรยนรไดอยางไร มนตองถามค�าถามแบบน

ไมใชแควา ออกขอสอบอยางไร ความยากงายของขอสอบ

หาอยางไร เวลาเราเรยนเราจะเรยนกนแบบน แตถาบอกวา

เดกหองนมความแตกตางทางการเรยนรกนอย เดกหองน

learning style ทหลากหลายมากเลย เดก 30 คน ในหองน

แลวคณจะวดยงไง วดวธเดยวกนทงหมดเลยหรอเปลา หรอ

คณวดแบบหลากหลาย วดแบบเดยว วดแบบกลม”

(อธการบดมหาวทยาลยแหงหนง)

3. สมรรถนะดำนคอมพวเตอรและเทคโนโลย และ

กำรรเทำทนสอ

กระบวนการและรปแบบการเรยนรของศตวรรษท 21 ม

ความเปลยนแปลงไปเปนอยางมาก ความสามารถดานการใช

คอมพวเตอรหรอเทคโนโลย ครทกคนควรทจะตองมสมรรถนะ

ในดานน Liang et al. (2005, pp.197) ในสหรฐอเมรกา

ครผสอนจะถกรองขอใหเรยนรวธการสอนแบบใหมๆ และใน

เวลาเดยวกนกก�าลงเผชญความทาทายจากการเปลยนแปลง

อยางรวดเรวและความหลากหลายของเทคโนโลย มครเพยง

จ�านวนนอยมากทรสกพรอมทจะบรณาการเทคโนโลยเขาไป

ในการจดการเรยนการสอน และจากผลการวจยของ รงนภา

จตรโรจนรกษ ในป 2556 ส�านกงานสงเสรมสงคมแหงการ

เรยนรและคณภาพเยาวชนไดส�ารวจความเหนของครสอนด

จ�านวน 210 คน เพอสอบถามถงปจจยทเปนอปสรรคของ

การท�าหนาทคร และแนวทางการสงเสรมครใหสามารถปฏบต

หนาทไดดยงขน ซงพบวาปญหาทเปนอปสรรคปญหาหนงคอ

ครขาดทกษะดานไอซท โดยความเปนจรงแลว ครผสอน

จะสามารถใชไอซทในการจดการเรยนการสอนมานานแลว

เพยงแตยงใชรปแบบเดม แตถาหากครสามารถทจะใช

คอมพวเตอร เทคโนโลย สารสนเทศ และการสอสาร พฒนา

คณภาพการศกษา กระตนความสนใจแกผ เรยน โดยใช

คอมพวเตอรเปนสอในการสอน รวมไปถงการสรางสอจาก

คอมพวเตอร ท�าใหผเรยนมความเขาใจในบทเรยนมากยงขน

สอดคลองกบงานวจยของ พมพนธ เดชะคปต (2558, น.11)

56 สถาบนเสรมศกษาและทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร

ทไดขอสรปวา ทกษะทส�าคญอยางยงส�าหรบครยคใหม เพอ

สรางเดกยคใหม อนเปนยคเทคโนโลยสารสนเทศ คอ ครตอง

เปนผมสมรรถนะดานคอมพวเตอร ดงค�าใหสมภาษณของผ

เชยวชาญและผทรงคณวฒ จ�านวน 2 ทาน สอดคลองกบท

ปรกษาส�านกงานคณะกรรมการการอดมศกษาทใหสมภาษณ

วา “ทกษะพนฐานคอมพวเตอร ครตองม”

“สมรรถนะของครยคใหมกจะตองมทกษะในการ

สบคน ทกษะในการใชเครองมอสอสาร ทกษะในการ

น�าเสนอ…เครองมอกคอสงทอยในหอง ทวมทเสยบแฮนดไดรฟ

(handy drive) อยขางหลง สามารถเปดได ไมใชงมอยสามนาท

กเปดไมได”

(ทปรกษาส�านกงานคณะกรรมการการศกษาขน

พนฐาน)

จากค�าใหสมภาษณ แสดงใหเหนวา ครทกคนจะตอง

มความสามารถเรองการใชคอมพวเตอรระดบพนฐานและ

ความสามารถดานการใชสอเทคโนโลยเปนสมรรถนะจ�าเปน

ขนพนฐานของครผสอนระดบการศกษาขนพนฐาน ดวยระบบ

เทคโนโลยและสารสนเทศทกาวหนา และรปแบบการสอสาร

ททนสมยมากยงขน เครองมอและชองทางในการตดตอสอสาร

ททนสมย รวดเรวทนใจ ใชงานงาย ราคาประหยด โทรศพท

มอถอเปนเครองมอทท�าใหเราเขาถงบคคลหรอกลมคน เขาถง

ขอมลขาวสารและแหลงความร ท�าใหนกเรยนสามารถทจะ

เขาถงขอมลขาวสารไดอยางรวดเรว แตเนองจากนกเรยน

ยงขาดวฒภาวะ ขาดความสามารถในการคดวเคราะหเนอหา

ทมากบสออยางเหมาะสม แมแตพอแมผปกครอง หรอคร

ผ สอนเอง กยงขาดความรความเขาใจในเรองของการ

เทาทนสอ ครผสอนจงตองท�าหนาทชแนะและแนะน�าการใช

เทคโนโลยอยางถกตอง

การเสาะแสวงหาความรเกดขนไดไมยาก นกเรยน

สามารถทจะน�าคอมพวเตอรหรอโทรศพทมอถอเขามาใชใน

การสบคนขอมล และอาจจะตงค�าถามทครไมสามารถทจะ

ตอบไดหรอไมรค�าตอบมากอน ดงนน ครจะตองปรบตวและ

พฒนาตนเองใหร เทาทนเทคโนโลยอย เสมอ พรอมกนน

ครผสอนยงจะตองรจกพฒนาตนเองใหเกดการเรยนรเทคนค

หรอวธการสอนแบบใหมๆ เพอใหเดกมคณภาพมากยงขน

ดงค�าใหสมภาษณทปรกษาคณะกรรมการการอดมศกษาวา

“จะตองใชเทคโนโลยเขามารวมกบครดวย เพราะเมอมน

มสอเขามาครกตองใชเทคโนโลยเขามา ในการกาวไป

พรอมกบเดก จงจะปรบตวทนกบเดกในยคน”

การสงเสรมและพฒนาศกยภาพดานไอซทของ

นกเรยน ใหร จกคดวเคราะหและเลอกสอทสรางสรรค

เหมาะสมกบชวงวยของตนเอง มวจารณญาณในการรบสอ

รวมไปถงการใชสอเพอการศกษาเรยนร พฒนาตนเอง

มากกวามงใชเพอความบนเทงในลกษณะของการเสพสอ

ผวเผน สามารถใชทกษะความรดานไอซท ในการสรางสอดๆ

ทเปนประโยชนตอสงคมและประเทศชาตตอไป (ถนอมพร

เลาหจรสแสง, ม.ป.ป.) นอกจากในการอบรมทกษะ ใหครผสอน

สามารถสรางและ/หรอใชประโยชนจากทรพยากรและเนอหา

การเรยนรในรปแบบดจตอลแลว ครผสอนควรมความรความ

เขาใจและสามารถประยกตใชศกยภาพของการน�าไอซทไปใช

ในลกษณะของเครองมอ (Tool) การจดสงแวดลอมการเรยนร

ซงเนนทกษะกระบวนการคดของผเรยน

4. สมรรถนะดำนคณธรรม จรยธรรม และจรรยำบรรณ

ในวชำชพ

จากการทโลกพฒนาไปทกดาน ทงดานเศรษฐกจ

สงคม การเมอง แตสงทไมพฒนาไปพรอมดวย คอ คณธรรม

จรยธรรม เพอการสอนนกเรยนใหเปนคนทมคณธรรม

จรยธรรมนน ครผสอนจ�าเปนตองมคณธรรมจรยธรรมดวย

กอปรกบพทธศาสนา คอศาสนาประจ�าชาตไทยซงเปน

ศนยรวมของจตใจ เปนทรวมของกจกรรม พธการตางๆ ใน

การด�าเนนชวต และจากศาสนานเองเปนพนฐานของคณธรรม

จรยธรรมและศลธรรมของคนในดานตางๆ ดงนน คณธรรม

จรยธรรมและจรรยาบรรณในวชาชพจงเปนสมรรถนะทจ�าเปน

ตอครผสอนในศตวรรษท 21 ดงเชน พมพนธ เดชะคปต

(2558) กลาวไววา การพฒนาครไทยในยคศตวรรษท 21

กตองเปนการพฒนาใหครไทยมทกษะ 7c ของครมออาชพ

สถาบนเสรมศกษาและทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร 57

ควบค ไปกบการเปนครผ มจตวญญาณคร มคณธรรม

จรรยาบรรณคร หรอเรยกรวมวา ความเปนผมคณธรรม

จรยธรรม หรอเปน Ethics Character ประกอบกบผเชยวชาญ

และผทรงคณวฒทใหสมภาษณเกอบทกทานจะใหความ

ส�าคญเรองคณธรรม จรยธรรม ของครเปนอยางมาก ดงค�า

ใหสมภาษณของผเชยวชาญและผทรงคณวฒ ทใหความเหน

ไดอยางสอดคลองกน จ�านวน 4 ทาน ตอไปน

“เราตองการพฒนามนษยใหเปนมนษยทสมบรณ และ

ทส�าคญตองมคณธรรม จรยธรรม ขาดไมไดนะครบ”

(ผบรหารโรงเรยนเอกชน)

“ครจะตองมเรองของคณธรรม กลมความดงาม โดย

เฉพาะเรองความรกความเมตตากบนกเรยน พใหความส�าคญ

ตนๆ เลย”

(รองเลขาธการคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน)

“ครจะมมาตรฐาน เรยกวาคณธรรมตามมาตรฐาน

ก�าหนดต�าแหนงตามจรรยาบรรณวชาชพ รวมทงคานยม

12 ประการ เปนอะไรทครไทยควรม”

(ทปรกษาส�านกงานคณะกรรมการการศกษาขน

พนฐาน)

“ครจะตองมคณธรรมจรยธรรมในตว ตองมตองเปน

แบบอยาง เปน model เปน idol”

(ทปรกษาส�านกงานเลขาธการครสภา)

จากการสมภาษณผเชยวชาญและผทรงคณวฒผวจย

ไดจดประเภทของคณธรรม จรยธรรม และจรรยาบรรณ ใน

วชาชพ ไวเปนกลมๆ ตามทผใหสมภาษณใหขอมลมา เพอให

เกดประเดนทชดเจนตามประเดนยอยทผเชยวชาญและผทรง

คณวฒใหขอมลมา ดงน

4.1 ควำมรกและควำมเมตตำตอศษย

จากทในศตวรรษท 21 สภาพสงคมทเปลยนแปลง

ไปอยางมากทงดานการสอสาร เทคโนโลยตางๆ ซงนอกจาก

จะสงผลกระทบตอผคนในเชงบวกแลว ในเชงลบกปรากฏ

เชนกน ดงนน ภาพความส�าเรจทเกดจากการพฒนานกเรยน

ใหเปนไปตามความมงหวงนน จงตองอาศยครผสอนในการ

ด�าเนนการตางๆ เพอการดแลชวยเหลอนกเรยนอยาง

ใกลชดดวยความรกและเมตตาทมตอศษย และมความภมใจ

ในบทบาททมสวนส�าคญตอการพฒนาคณภาพชวตของ

นกเรยนใหเตบโตงอกงาม เปนบคคลทมคณคาของสงคมตอไป

โดยครผสอนใหความเอาใจใสชวยเหลอสงเสรม ใหก�าลงใจ

ในการศกษาเลาเรยนแกศษยอยางเสมอภาคและเทาเทยม

ดงค�าสมภาษณตอไปน

“ครไมตองเกงทางวชาการ แตครเขาใจเดก รกเดก

ตองรกเดก และไมดาเดก ไมตเดก ไมใชความรนแรง…แนนอน

ครตองรกเดก ไมตะโกนใสเดก ไมดาเดก ไมลงโทษเดก ไมต

เดก พอตเดก เดกกคดในใจวาสกวนกตองตคนอนบาง”

(ผบรหารโรงเรยนเอกชน)

“ครจะตองรกศษย จะตองเอาใจใส ท�าการสอนศษย

โดยไมจ�าแนก เทาเทยมกน…การรกลกศษย พรอมททมเท

พฒนา เอาใจใสใหเดกพฒนาเปนผใหญเตบโตขนอยาง

เขมแขง ทงเชงวชาการและเชงจตใจ”

(รองเลขาธการคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน)

นอกจากครผ สอนมความรกและความเมตตา

ตอนกเรยนแลว ครผสอนในศตวรรษท 21 จะตองมความ

เสยสละ พยายามทจะท�าเพอลกศษย โดยเสยสละทงทรพยสน

และอทศเวลาใหลกศษยทงในและนอกเวลาราชการ ดงท

รองเลขาธการคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานใหสมภาษณ

วา “เรองความรกความเมตตากบผเรยน เพราะไดเหนมา

เปนเชงประจกษ ถาครรกเดก อะไรๆ มนดตามมา สอไมม

เงนตอหวไมพอ ถาครรกเมตตาตอเดก ครจะไปหามาจนได”

4.2. กำรเปนตนแบบ แบบอยำงทด เปนตวอยำง

ทด

การแสดงออกอยางสม�าเสมอของครทนกเรยน

สามารถสงเกตรบรไดเอง เพอใหผ เรยนยดถอและน�าไป

ปฏบตตาม ครผสอนในศตวรรษท 21 จงถายทอดคณธรรม

จรยธรรมดวยการแสดงตนเปนตวอยาง รวมทงการวางตน

ใหเหมาะสมเปนแบบอยางทดแกศษย ทงทางกาย วาจา และ

จตใจ ดงค�าสมภาษณตอไปน

58 สถาบนเสรมศกษาและทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร

“ครตองเปนตนแบบจรงๆ เปนตวอยางของความด

ตลอดเวลา เราอยากใหเดกเปนคนอยางไรครตองเปนอยางนน”

(ผบรหารโรงเรยนเอกชน)

“การเปนตวแบบทด เปนผลตอเนองจากครทม

เจตคตทดตอวชาชพ การพด การประพฤตตว การแตงกาย

มนจะออกมาชดเจนมากยงขน”

(รองเลขาธการคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน)

5. สมรรถนะด ำนกำรท�ำงำนเป นทมและกำร

แลกเปลยนเรยนรรวมกน

ความสามารถในการสอนของครผสอนแตละคนยอม

มความสามารถทแตกตางกน หากเปนในศตวรรษท 20 เดม

นน ครเพยงผเดยวสามารถทจะสอนไดทกวชา และสามารถ

ทจะท�างานธรการอนๆ ควบคไปดวยได แตเมอยคสมยและ

สงคมเปลยนไป ครผสอนทมความสามารถเขามาสโรงเรยน

มากขน จากเดมทครจะตองสอนแตเพยงผเดยว ทกวชา

กลบกลายเปนวา ครยคใหมในศตวรรษท 21 จะมความเกง

เฉพาะดานทตนเรยนมา เชน ครบางคนเกงวชาคณตศาสตร

ครบางคนเกงวชาภาษาไทย ซงความสามารถของครท

แตกตางกนนน จงตองปรบเปลยนวธการท�างานหรอวธสอน

ใหเกดประสทธภาพมากทสด โดยใชความรวมมอรวมกนทจะ

สอนและพฒนาเดกนกเรยน พรอมทงสงตอและเขาใจนกเรยน

ทมความแตกตางหลากหลายเปนรายบคคล ดงท รฐบาล

ควนสแลนด (Queensland) ประเทศออสเตรเลย (Australia)

ไดระบวาทกษะการท�างานเปนทมเปนหนงคณลกษณะ

11 ประการ ของครสอนด (Good Teacher) (Department of

Education and Training, Queensland Government, 2015)

สอดคลองกบ พรศร เทยนอดม (2546, น.75-80) ไดศกษาปจจย

ทสงเสรมคณภาพการท�างานของครตนแบบ พบวาปจจยท

สงเสรมคณภาพชวต การท�างานของขาราชการครตนแบบ

ทง 3 ปจจย ไดแก ปจจยสวนบคคล ปจจยเกยวกบงาน และ

ปจจยเกยวกบองคการ ซงการท�างานรวมกบผอนและความ

สมพนธกบผอน มความส�าคญในระดบมาก ดงนน สมรรถนะ

ดานการท�างานเปนทมจงมความส�าคญเปนอยางมากในการ

จดการเรยนการสอนศตวรรษท 21 ดงค�าใหสมภาษณของ

ผเชยวชาญและผทรงคณวฒ ทใหความเหนไดอยางสอดคลอง

กน จ�านวน 4 ทาน ตอไปน

“การแลกเปลยนครตองรวมมอกน ท�างานดวยกน

อยางทนเราประชมอาทตยละครง และเราจะปรกษาหารอกน

วามอะไรทเราตองท�าใหดขน”

(ผบรหารโรงเรยนเอกชน)

“ครทสอนวชาเดยวกน ระดบชนเดยวกน เคาจะมา

เจอกน มาแลกเปลยนเรยนรดวยกน มาท�าแผนการสอน

ดวยกน และมาแลกเปลยนเรยนรรวมกน”

(ทปรกษาส�านกงานเลขาธการครสภา)

วธการท�างานเปนทม ชองทางหนงนน ไมเพยงเฉพาะ

จ�ากดอยแคในโรงเรยนเพยงอยางเดยว เพราะในแตละชนเรยน

จะมนกเรยนทมความสามารถทหลากหลายและแตกตางกน

ดงนน ครทกคนมความจ�าเปนอยางยงทจะตองแสวงหาวธการ

ทจะชวยใหนกเรยนทกคนสามารถเรยนร ดงทโครงการการ

พฒนาชมชนครผเรยนรบนฐานนวตกรรมสรางสรรคทางการ

ศกษา (2557) ไดใหความหมายของชมชนแหงการเรยนรทาง

วชาชพ หรอ Professional Learning Community หมายถง

การรวมมอ รวมใจกนของคร ผบรหารโรงเรยน ส�านกงานเขต

พนทการศกษา และมหาวทยาลย เพอพฒนาการเรยนรทาง

วชาชพ โดยมงผลสมฤทธไปทผเรยน เพอใหผเรยนสามารถ

พฒนาการเรยนรไดดวยตนเองผานการวางแผน การมวสย

ทศนรวมกน การแลกเปลยนเรยนรซงกนและกน จนเกดเปน

วฒนธรรมหรอชมชนของการแลกเปลยนเรยนรในโรงเรยน

หรอตางโรงเรยนกน ดงค�าสมภาษณตอไปน

“คนทไปท�างานเรองนนกจะมาคยกน น�าประสบการณ

มาคยกน กจะเกดคอเดยวกน เปนชมชนนกปฏบต ปจจบน

เรยกวา PLC”

(ทปรกษาส�านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน)

“การแลกเปลยนเรยนร PLC อนนคอการท�างานเปน

ทมนนเอง”

(รองเลขาธการคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน)

สถาบนเสรมศกษาและทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร 59

6. สมรรถนะดำนกำรขำมวฒนธรรม

ความทนสมยของการคมนาคมและการสอสาร

รปแบบใหมๆ ท�าใหโลกปจจบนทแคบลง การยายถนฐาน

ท�าไดสะดวกขน ไมวาจะเพอประโยชนทางการงาน การสราง

ครอบครวใหมหรอแมแตการศกษา จงท�าใหในโรงเรยนม

ความหลากหลายของเชอชาต ศาสนา และวฒนธรรม ดงนน

ครผสอนจงตองมความเขาใจในเรองดงกลาว และสามารถท

จะถายทอดความรใหกบนกเรยนได ดงเชน Lynch & Hanson

(1998, อางถงใน ณชาภา จนทรเพญ, 2556, น.1162) อธบาย

ไววาผทมสมรรถนะขามวฒนธรรม คอผทมความสามารถ

ในการคด รสก และแสดงออกในทางทยอมรบ เคารพใน

ความหลากหลายทางชาตพนธ สงคม วฒนธรรม และภาษา

ซงจะสอดคลองกบ วจารณ พานช. (2555, น.19) ทกษะของ

คนในศตวรรษท 21 ทคนทกคนตองเรยนรตงแตชนอนบาล

ไปจนถงมหาวทยาลย และตลอดชวต คอ 3R x 7C ซงทกษะ

ดานความเขาใจ ตางวฒนธรรม ตางกระบวนทศน (Cross-

cultural Understanding) เปนองคประกอบหนงในนน ซง

จะสอดคลองกบค�าใหสมภาษณของทปรกษาส�านกงานคณะ

กรรมการการอดมศกษาทวา “ครตองมความรในเรองของ

ความแตกตางทางวฒนธรรม เทคนคการสอนตางๆ” และหาก

เปนไปได วจารณ พานช. (2555, น.45-46) ครตองศกษา

หาชองทางท�าความรจกเพอรวมมอกบครในประเทศอนทสนใจ

การเรยนรขามวฒนธรรม (Cross Culture Learning) รวมกน

7. สมรรถนะดำนกำรเปนผอ�ำนวยควำมสะดวกและ

แนะแนวทำง

ศตวรรษท 21 เทคโนโลยสารสนเทศกาวหนาไปมาก

หากจะใหครสอนแบบเดมอยคงเปนไปไดยาก การปรบตวให

เขากบสถานการณเชนนจงถอเปนสงส�าคญ เดมครมบทบาท

ในการถายทอดความรใหกบศษย แตครในศตวรรษใหมจง

จ�าตองเปลยนบทบาทเปนผอ�านวยความสะดวกในการเรยนร

แทน โดยท�าหนาทวางแผนจดกจกรรมทเนนผเรยนเปนส�าคญ

โดยใหผเรยนเปนผคด ลงมอปฏบตจรง แสวงหาความรและ

คนพบค�าตอบดวยตนเองใหมากทสด ดง พมพนธ เดชะคปต

(2558, น.11) ในการพฒนาทกษะดานการจดการเรยนรใน

ชนเรยนเปนจดส�าคญ ทตองท�าใหครไทยปรบวธเปลยนวธสอน

โดยใหเดกมสวนรวมในการคด ท�า พด มากขน เพอคนหา

สรางความรดวยตนเอง สวนครตองสอนใหนอยลง แตกลบ

ไปเปนผเตรยมประสบการณเรยนรใหมากขน กระตนใหเดก

แสวงหาสารสนเทศ สรางความร ประยกตความร ซงเปนไป

ตามค�ากลาวของรฐมนตรการศกษาสงคโปรทกลาววา Teach

Less Learn More ในการพฒนาศกยภาพใหครไทยไดมทกษะ

7C ของครมออาชพนน ขอเสนอแนะทส�าคญ คอ การใชระบบ

ชแนะ (Coaching) และกระบวนการพเลยง (Mentoring)

สอดคลองกบค�าใหสมภาษณของผเชยวชาญและผทรงคณวฒ

จ�านวน 3 ทาน ดงน ทปรกษาส�านกงานคณะกรรมการการ

อดมศกษาใหสมภาษณวา “ครจะตองคอยไกดเคาวาจะ

หาความรไดทไหน ครไมจ�าเปนตองรไปทกเรอง แตสามารถ

บอกไดวาสามารถไปหาความรไดทไหน”

หนาทของครในศตวรรษใหมจะไมใชเพยงการสอน

หากแตตองเปลยนเปนการจดการเรยนรโดยมนกเรยนเปน

ศนยกลาง วจารณ พานช (2555, น.15) ครตองไมสอน แต

ตองออกแบบการเรยนร และอ�านวยความสะดวก (Facilitate)

ในการเรยนร ใหนกเรยนเรยนรจากการเรยนแบบลงมอท�า

แลวการเรยนรกจะเกดจากภายในใจและสมองของตนเอง

สอดคลองกบค�าใหสมภาษณตอไปน

“ครคอผอ�านวยความสะดวกใหผเรยนไดเกดการเรยนร

มนคนละเรองกน มนคนละวธ ฉะนนครจะช เชน ลองไปด

ตรงโนนตรงน ไปถามคนนนคนน ไปถามภมปญญาชาวบาน

ถามผร คอเดกจะตองรจกคนหาขอมล ลองไปอาน ไปคนหา

ทหองสมด เปนตน”

(ผบรหารโรงเรยนเอกชน)

“ครสมยกอนนนเปน Teacher ดงนนจะตองเปลยนมา

เปน ผมมองวาเปน 2 อยาง คอ คนอ�านวยความสะดวกในการ

เรยน เรยกวา Facilitator…กบอกตวหนงนาจะเปน Coaching

ทแนะน�ากลเมดเดดพรายใหกบนกเรยนในการเรยนร”

(ทปรกษาส�านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน)

60 สถาบนเสรมศกษาและทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร

ตำรำงท 1 เปรยบเทยบสมรรถนะของครผสอนเดม กบสมรรถนะของครผสอนในศตวรรษท 21 ทไดจากการสมภาษณ

ผเชยวชาญและผทรงคณวฒ

จากตารางท 1 พบวา ความแตกตางของสมรรถนะครในศตวรรษท 21 ทตางจากสมรรถนะเดมคอ การวดประเมนผล

เพอการพฒนา และค�านงถงความแตกตางหลากหลายระหวางบคคล คอมพวเตอรและเทคโนโลย และการรเทาทนสอ การ

แลกเปลยนเรยนรรวมกน การขามวฒนธรรม และการเปนผอ�านวยความสะดวกและแนะแนวทาง ซงแสดงใหเหนวา ชวง

ระยะเวลาเพยง 10 ป สมรรถนะของครผสอนไดปรบเปลยนไป สาเหตเกดจากการเปลยนแปลงของ สงคม เทคโนโลย นกเรยน

สามารถเรยนรไดดวยตนเอง ดงนน ครผสอนตองปรบเปลยนวธการจดการเรยนการสอน วธการวดประเมนผล และจะตอง

พฒนาตนเองอยเสมอ เพอใหรเทาทนการเปลยนแปลงของสงคม ดงท ไพฑรย สนลารตน กลาวไวจากการเสวนา ครไทยใน

ยคศตวรรษท 21 ในการประชมอภวฒนการเรยนรสจดเปลยนประเทศไทย ทจดขนโดยส�านกงานสงเสรมสงคมแหงการเรยนร

และคณภาพเยาวชน (สสค.) และส�านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.) วา “ครตองเรงปรบตวใหทนตอ

การเปลยนแปลงของโลกและขอมลขาวสารในปจจบน จงเสนอแนวทางการพฒนาคร ผานองคประกอบ 3 ไดแก การผลตคร

ทตองมกระบวนการใหไดบคลากรทมคณภาพ การพฒนาครทมอยในปจจบนใหรจกปรบตวเขาสโลกยคปจจบน และการใชคร

ใหสามารถท�างานไดอยางมประสทธภาพ” (ส�านกงานสงเสรมสงคมแหงการเรยนรและคณภาพเยาวชน, 2557) ดงนน ครผสอน

จะตองพฒนาและปรบตวใหเขาสโลกในยคศตวรรษท 21 พรอมทจะกาวทนความเปลยนแปลงและกาวทนโลกทเปลยนไป

สถาบนเสรมศกษาและทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร 61

ขอเสนอแนะขอเสนอแนะระดบผก�ำหนดนโยบำย

1. หนวยงานทเกยวของควรรวมกนก�าหนดหลกสตร

การผลตและพฒนาครผ สอน ใหเปนไปตามสมรรถนะ

(Competency) ทเปนทศทางเดยวกน

2. หนวยงานทเกยวของ ควรมระบบการตดตามและ

ประเมนผลดวยตนเอง (Self Assessment Report) พรอม

ก�าหนดหวงเวลาในการตดตามของหนวยงานตนสงกด เพอ

ใหครผสอนมสมรรถนะตามเกณฑมาตรฐาน

ขอเสนอแนะระดบผบรหำรสถำนศกษำ

1. ควรสงเสรมและสนบสนนใหครผสอนไดพฒนา

ตนเองใหมสมรรถนะทพรอมในการปรบการจดการเรยน

การสอนในศตวรรษท 21

2. ควรสงเสรมใหเกดชมชนแหงการเรยนรทางวชาชพ

หรอ Professional Learning Community เพอพฒนาการ

เรยนรทางวชาชพผานการแลกเปลยนเรยนรซงกนและกน

ขอแสนะแนะระดบครผสอน

1. ควรพฒนาตนเองอย เสมอเพอใหมสมรรถนะ

ทพรอมกบการเปลยนแปลงในศตวรรษท 21

2. ควรมการรวมมอกนในการแลกเปลยนความร

ทงภายในโรงเรยนและภายนอกโรงเรยน เพอยกระดบวธการ

จดการเรยนการสอนใหเหมาะสมกบบรบทของโรงเรยน

3. ควรปรบสมรรถนะของตนเองดานการวดประเมนผล

โดยใชการวดประเมนผลเพอการพฒนา โดยจะตองค�านงถง

ความแตกตางของนกเรยนแตละคน ดานการใชคอมพวเตอร

และเทคโนโลยโดยเฉพาะการรเทาทนสอและการเปนผอ�านวย

ความสะดวกและแนะแนวทางใหกบนกเรยน

ขอเสนอแนะในกำรท�ำวจยครงตอไป

1. ควรเปลยนกลมตวอยางเปนกลมครผสอนซงเปน

มมมองจากผปฏบตการ โดยการสมภาษณเพอขยายทศนะ

ตามมมมองของผปฏบตการวามมมมองอยางไรกบสมรรถนะ

ของครผสอนในศตวรรษท 21 เพราะในการวจยครงน ผให

ขอมลเปนนกวชาการทบรหารงานอยระดบนโยบาย อาจจะ

ไมไดสมผสกบปญหาในการปฏบตวาเกดจากเหตการณใด

เพอใหเขาใจกลมครผสอนซงเปนผปฏบตการมากยงขน

2. ควรมการวจยถงปจจยทส งผลตอสมรรถนะ

ครผสอนระดบการศกษาขนพนฐานในศตวรรษท 21

3. ควรมการท�าวจยตอเนองเพราะสมรรถนะของ

ครผสอนอาจมการเปลยนแปลงตามยคสมยและเทคโนโลย

ทพฒนาขน เพอทราบถงสมรรถนะของครผสอนทจ�าเปนตอ

การพฒนาตอไป

62 สถาบนเสรมศกษาและทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร

รายการอางองกระทรวงศกษาธการ. (2552). กรอบสมรรถนะของครแหงเอเชยตะวนออกเฉยงใตในศตวรรษท 21. สบคนเมอ 24 มถนายน

2556 จาก http://www.moe.go.th/moe/th/news/detail.php?NewsID=13037&%20Key=news2

โครงการการพฒนาชมชนครผเรยนรบนฐานนวตกรรมสรางสรรคทางการศกษา. (2557). ชมชนแหงการเรยนรทางวชาชพ.

สบคนเมอ 18 สงหาคม 2559 จาก http://www.teachersaslearners.com/front/blog_one/88

เจรญวชญ สมพงษธรรม และคณะ. (2554). รายงานการวจยฉบบสมบรณ เรอง การศกษาแนวโนมคณลกษณะของครไทยใน

ทศวรรษหนา (พ.ศ. 2562). การศกษาวจยเกยวกบการพฒนาวชาชพและผประกอบวชาชพทางการศกษา, สบคนเมอ 24

มถนายน 2556 จาก htpp://www.ksp.or.th/ksp2009/upload/ksp_kuru_research/files/2223-4625.pdf

ณชาภา จนทรเพญ. (2556). การพฒนาตวบงชและแบบวดสมรรถนะขามวฒนธรรมของคร : การทดสอบความไมแปรเปลยน

ของการวดตามภมหลงของคร. วารสารอเลกทรอนกสทางการศกษา An Online Journal of Education, 8 (1), 1151-1165.

ถนอมพร เลาหจรสแสง. (ม.ป.ป.). การเรยนรในยคสมยหนา : ตอนรปแบบและทฤษฎการเรยนรอนาคต. สบคนเมอ 12 กนยายน

2559 จาก http://thanompo.edu.cmu.ac.th/load/journal/50-51/next-generation%20of%20learning.pdf

ธวชน โรจนาว. (2544). เสนทางการเปนครแหงชาต : การวจยพหกรณศกษา. วทยานพนธครศาสตรมหาบณฑต. กรงเทพฯ :

บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

บรม โอทกานนท และคณะ. (2550). กระแสของการเปลยนแปลง. สบคนเมอ 12 สงหาคม 2559 จาก http://www.oknation.

net/blog/jazz-zie/2007/10/12/entry-31

บรพาทศ พลอยสวรรณ. (ม.ป.ป.). แนวคด หลกการ ของการประเมนเพอการพฒนา. สบคนเมอ 14 กนยายน 2559 จาก http://

hpc13.anamai.moph.go.th/download/document/hospital_dental/แนวคด_หลกการ_ของการประเมนเพอ

การพฒนา.pdf

พรศร เทยนอดม. (2546). ปจจยสงเสรมคณภาพชวตการท�างานของขาราชการครตนแบบ. วทยานพนธครศาสตรมหาบณฑต.

กรงเทพฯ : บณฑตวทยาลย สถาบนราชภฏจนทรเกษม.

พมพนธ เตชะคปต. (2558). การจดการเรยนรในศตวรรษท 21 (พมพครงท 2). กรงเทพฯ : โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

วจารณ พานช. (2555). วถสรางการเรยนรเพอศษยในศตวรรษท 21. กรงเทพฯ : มลนธสดศร-สฤษดวงศ.

_______. (2557). การสรางการเรยนรสศตวรรษท 21 (พมพครงท 2). กรงเทพฯ : มลนธสยามก�ามาจล.

_______. (2558). การวดผลประเมนผลแหงศตวรรษท 21. สบคนเมอ 12 กนยายน 2559 จาก https://www.gotoknow.org/

posts/589130

ส�านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน. (2553). คมอการประเมนสมรรถนะคร ส�านกงานคณะกรรมการการศกษา

ขนพนฐาน สบคนเมอ 9 สงหาคม 2559 จาก http://www.tmk.ac.th/teacher/capasity.pdf

ส�านกงานคณะกรรมการขาราชการครและบคลากรทางการศกษา. (2549). กฎหมายและหนงสอเวยนของ ก.ค.ศ. กรงเทพฯ :

โรงพมพครสภา.

ส�านกงานเลขาธการสภาการศกษา. (2551). รวมกฎหมายสภาครและบคลากรทางการศกษาส�าหรบผประกอบวชาชพทางการศกษา.

กรงเทพฯ : สกสค.

สถาบนเสรมศกษาและทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร 63

ส�านกสงเสรมสงคมแหงการเรยนรและคณภาพเยาวชน. (2557). ยทธการเปลยน ‘ครเฉย’ สครยคศตวรรษท 21 สบคนเมอ

12 สงหาคม 2559 จาก http://seminar.qlf.or.th/Seminar/Topic/29

องอาจ นยพฒน. (2551). การออกแบบการวจย : วธการเชงปรมาณ เชงคณภาพ และผสมผสานวธการ. กรงเทพ : โรงพมพ

แหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

_______. (2558). ขอไดเปรยบเชงความสมพนธระหวาง มาตรฐานผลการเรยนรตามกรอบ TQF กบทกษะการเรยนรในศตวรรษ

ท 21 และการวดประเมนผเรยนในโลกยคใหมของการเรยนรในศตวรรษท 21. สบคนเมอ 15 กนยายน 2559 จาก http://

academic.swu.ac.th/LinkClick.aspx?fileticket=9iKWLnpqp1k%3D&tabid=7316&portalid=43&mid=19139

Department of Education and Training, Queensland Government. (2015). Quality of a Good Teacher. Retrieved

August, 15, 2016, from http://education.qld.gov.au/hr/recruitment/teaching/qualities-good-teacher.html

Ketevan Kobalia & Elza Garakanidze. (2010). The Professional Competencies of The 21st Century School Teacher.

Problems of education in the 21st century, (2010) 20, 104-108.

Liang et al. (2005). Are Teachers in China Ready to Teach in the 21st Century? Journal of Technology and Teacher

Education, (2005) 13 (2), 197-209.

ปท 12 ฉบบท 2 กรกฎาคม - ธนวาคม 2560

บทความวชาการ ยศธร ทวพลนกศกษาปรญญาเอก หลกสตรรฐประศาสนศาสตรดษฎบณฑต คณะสงคมศาสตรและมนษยศาสตร มหาวทยาลยมหดล รองศาสตราจารย ดร.ศรพร แยมนลภาควชาสงคมศาสตร คณะสงคมศาสตรและมนษยศาสตร มหาวทยาลยมหดลรองศาสตราจารย ดร.กมลพร สอนศรภาควชาสงคมศาสตร คณะสงคมศาสตรและมนษยศาสตร มหาวทยาลยมหดลรองศาสตราจารย ดร.นภเรณ สจจรกษ ธระฐตภาควชาสงคมศาสตร คณะสงคมศาสตรและมนษยศาสตร มหาวทยาลยมหดล

ntelligenceJournal of

64 สถาบนเสรมศกษาและทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร

การจดการทนมนษยยคสอสงคมออนไลน

บทคดยอบทความนมงศกษาโดยอยบนฐานการตงค�าถามวา (1) สอสงคมออนไลนถกน�ามาใชกบการจดการทนมนษยภาครฐและ

เอกชนดานใดบาง (2) อะไรคอขอจ�ากดในการน�าสอสงคมออนไลนมาใชกบการจดการทนมนษย (3) ปญหาจรยธรรมทส�าคญของ

การใชสอสงคมออนไลนในการจดการทนมนษยมอะไรบาง การศกษาพบวา (1) สอสงคมออนไลนถกน�ามาใชกบการจดการทน

มนษยดานการสรรหา โดยเฉพาะการสรรหาคนเกงและพนกงานเจนวาย (Generation Y) รวมถงการสรางแบรนดนายจาง การ

สรางความรวมมอและการตดตอสอสาร การคดเลอกพนกงานบนสอสงคมออนไลนและการใชสอสงคมออนไลนในทท�างาน

(2) ขอจ�ากดสอสงคมออนไลนในการจดการทนมนษย ไดแก ความไมสอดคลองของคานยมพนกงานกบธรกจ ความไมสอดคลอง

ของสอสงคมออนไลนกบระบบดงเดมของบรษท ความไมเปนสวนตวและความไมปลอดภยของขอมล ในขณะท (3) ปญหา

จรยธรรมการใชสอสงคมออนไลนส�าหรบการจดการทนมนษย ไมวาจะเปนการวเคราะหตามความหลากหลาย ความเทาเทยม

และการเขาถง พบวา มประเดนปญหาจรยธรรม อยางไรกตาม การน�าสอสงคมออนไลนมาใชกบการจดการทนมนษยสวนใหญ

เปนบรษทเอกชนชนน�าของโลก ในขณะทองคกรภาครฐยงมขอจ�ากดหลายประการ

ค�ำส�ำคญ : การจดการทนมนษย สอสงคมออนไลน

สถาบนเสรมศกษาและทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร 65

Human Capital Management in the Era of Social Media

AbstractThe objective of this paper was to investigate these following questions : (1) What dimensions of human

capital management in public sector and private sector are the objectives of social media use?; (2) What are the

limitations of social media applied to human capital management?; and (3) What are important ethical issues of

social media applied to human capital management? The results found that : (1) The social media were used for

the human capital management in terms of recruitment, especially talent acquisition, Generation Y employees,

employee branding, collaboration and communication, employee selection via social media, and social media

use in workplace ; (2) There were several limitations of social media applied to human capital management such

as inconsistency of employee value and business value, inconsistency of social media and conventional system of

the company, no privacy, and insecurity of data ; and (3) Regarding the ethical issues of social media applied to

human capital management, an analysis of diversity, fairness, and access was conducted. The findings revealed

that there were ethical issues related to the social media as mentioned above. Additionally, the social media

were widely used for the human capital management in the world’s leading private companies while there were

many limitations of social media use in the public sectors.

Keywords : Human Capital Management, Social Media

66 สถาบนเสรมศกษาและทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร

1. บทน�า ปจจบนธรกจทกประเภททวโลกไดเขาสยคแหงการแขงขนเพอแยงชงสวนแบงทางการตลาดกนอยางรนแรง จงไมเปน

ทแปลกใจมากนกวาเพราะเหตใดองคประกอบส�าคญของการบรหารงานภาคธรกจจงเกดการเปลยนแปลงอยางรวดเรว โดย

เฉพาะการจดการทนมนษยซงไดรบอทธพลจากการเปลยนแปลงเทคโนโลยและนวตกรรมทางธรกจแบบใหมจนถกน�ามาใช

อยางแพรหลายในปจจบน หรอทเรยกวา สอสงคมออนไลน อทธพลดงกลาวสงผลใหการจดการทนมนษยเขาสยคสอสงคม

ออนไลนทมแนวทางการจดการทนมนษยเปลยนแปลงไปจากเดมอยางถอนรากถอนโคน โดยเฉพาะมตการสรรหาบคลากรทม

ความพยายามเปลยนแปลงใหเปนระบบการสรรหาอเลกทรอนกส (E-Recruiting) เพอลดตนทนบรษทและเพมความรวดเรวใน

การสรรหาบคลากร โดยมวตถประสงคเพอการสรางโอกาสการเขาถงบคลากรทเปนกลมเปาหมายของบรษท (Hysa, Zdonek &

Mularczyk, 2015) ซงนอกเหนอจากการจดการทนมนษยโดยอาศยสอสงคมออนไลนมตการสรรหาบคลากร ยงมการน�ามาใช

กบการจางงาน (Hiring) การสรางความรวมมอ การตดตอสอสาร การจดการคนเกง (Talent Management) และการสรางแบรนด

ภายใน (Internal Branding) ซงเปนกลยทธการจดการทนมนษยอยางครบวงจร (Zafar & Rastogi, n.d.) อยางไรกตาม เมอ

พจารณาจากขอมลการจดการทนมนษยโดยอาศยสอสงคมออนไลน พบวา ผประกอบการ แรงงาน และพนกงานบรษทเรมม

การใชสอสงคมออนไลนเพมขน โดยผประกอบการกวา 76% ของบรษทในประเทศสหรฐอเมรกามการใชลงอน (LinkedIn) กวา

161 ลานยเซอร (Users) ซงเปนสอสงคมออนไลนทางดานอาชพเพอสรรหาบคลากรเปนการเฉพาะ ในขณะเดยวกนกวา 84%

ของวยแรงงานมเฟซบค (Facebook) และใชสอดงกลาวเขาถงแหลงขอมลการจางงานรวมถงมวถชวตบนเครอขายออนไลน

เชนเดยวกบแรงงานหนาใหมกวา 41% ใชสอสงคมออนไลนเปนชองทางหลกในการคนหางานทตนมความสนใจ และสดทาย

กวา 60% ของพนกงานบรษท มการชวยนายจางเผยแพรขอมลบนสอสงคมออนไลนเพอประชาสมพนธขอมลส�าคญของบรษท

(Isaacson & Peacey, 2012) ซงเปนการเปลยนแปลงแนวทางการจดการทนมนษยอยางไมเคยเกดขนมากอน จนกระทงบรษท

ชนน�าของโลกเรมก�าหนดนโยบายสรางสอบนสงคมออนไลน โดยมเหตผลส�าคญเพอน�ามาจดการกบทนมนษยดานตางๆ

ภำพท 1 การใชสอสงคมออนไลนกบการจดการองคกร. จาก Social Networks Application for Human Resources

(pp.48), โดย Nassiriyar, Sadeghzadeh, Haghshenas & Shahbazi, 2015, Journal of Education. 1(3), 45-51.

สถาบนเสรมศกษาและทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร 67

แมทผานมาการใชสอสงคมออนไลนแสดงใหเหนวา

เปนตวแปรส�าคญของการกอใหเกดประโยชนกบองคกรอยาง

แพรหลาย ทงระดบปจเจกบคคลและองคกร เชน การสรรหา

ซงสามารถด�าเนนการไดอยางรวดเรวจากการเผยแพรและ

ประชาสมพนธขอมลบนสอออนไลนประเภทตางๆ จนกระทง

บรษทสามารถเลอกพนกงานทมความเหมาะสมกบเปาหมาย

ของธรกจได ฯลฯ เปนตน แตการจดการทนมนษยโดยอาศย

สอสงคมออนไลนยงปรากฏขอจ�ากดในการน�ามาใชอยาง

เหมาะสม ตลอดจนขอโตแยงทางดานจรยธรรมบางประการ

เชน ความไมเทาเทยมกนในการเขาถงการสมครงาน ความ

เปนสวนตว ความถกตองแมนย�าของขอมล และการตดสนใจ

จากขอมลบนอนเตอรเนต ซงอาจมขอจ�ากดของความ

นาเชอถอและความถกตอง (Zhang, 2014) เปนตน ในขณะ

เดยวกนยงคงปรากฏปญหาการน�าสอสงคมออนไลนส�าหรบ

การจดการทนมนษยเพอตดตามและควบคมการท�างานของ

พนกงานมากกวาการสงเสรมการท�างาน ดงนน จากสภาพ

การเปลยนแปลงทางดานเทคโนโลยและนวตกรรมทสงผล

ใหการจดการทนมนษยของบรษทชนน�ามความจ�าเปนตอง

น�าเทคโนโลยดงกลาวมาปรบปรงแนวทางท�างานเพอใหเกด

ประโยชน แตทามกลางประโยชนมากมายปรากฏนยบางอยาง

เกยวกบขอจ�ากดและขอถกเถยงทางดานจรยธรรม จงเปน

เหตใหผเขยนศกษาการจดการทนมนษยยคสอสงคมออนไลน

โดยมวตถประสงคการวเคราะห ไดแก (1) ลกษณะการน�าสอ

สงคมออนไลนมาใชกบการจดการทนมนษย (2) ขอจ�ากดของ

สอสงคมออนไลนในการจดการทนมนษย และ (3) ปญหา

จรยธรรมการใชสอสงคมออนไลนส�าหรบการจดการทนมนษย

2. บทวเคราะหปจจบนการน�าสอสงคมออนไลนมาใชกบการจดการ

ทนมนษยถอเปนทปรากฏอยางแพรหลายในธรกจชนน�า

ของประเทศพฒนาแลว ซงเปนผลมาจากการเปลยนแปลง

พฤตกรรมมนษยทวโลกทหนมาใชบรการสอสงคมออนไลน

ประเภทตางๆ จนกระทงกลายเปนสวนหนงของวถชวตและ

ท�าใหการจดการทนมนษยของภาคธรกจเปลยนแปลงไป โดย

เฉพาะการประชาสมพนธขอมลขาวสารเกยวกบการรบสมคร

และสรรหาบคลากร ซงเดมอาศยการโฆษณาผานเวบไซต โดย

การอาศยสอลกษณะดงกลาวถอวามขอจ�ากดเกยวกบความ

สามารถในการตอบโตระหวางแผนกการจดการทรพยากรมนษย

และผสมคร ท�าใหขอมลขาดความทนสมยและไมสอดคลอง

กบวถชวตของแรงงานในปจจบน ดงนน สอสงคมออนไลน

ทมความสามารถในการตอบโตแบบรวดเรวระหวางผสมคร

และแผนกการจดการทรพยากรมนษยจงเปนทนยมทวโลก

จนกระทงปจจบนกลายเปนเครอขายออนไลนขนาดใหญทม

อทธพลตอการจดการทนมนษย โดยเฉพาะการสรรหา การ

จดการคนเกง และการสรางแบรนดภายในองคกร ฯลฯ ซง

กอใหเกดประโยชนตอภาคธรกจและเปนเครองมอส�าคญใน

การเปลยนแปลงระบบการจดการทนมนษยทถกยอมรบวาม

ประสทธภาพ

โดยมบลอก (Blog) กเกล (Google) มายสเปซ

(MySpace) ยทป (YouTube) ยาฮ (Yahoo) สอสงคม

ออนไลนดงกลาวมแนวคดเกยวกบการจดการทนมนษย

ไมแตกตางกน โดยอยบนพนฐานการสรางชมชนแหงการ

แบงปนและเผยแพรขอมล จนกระทงกอใหเกดการเขาถง

ขอมลสารสนเทศทมประโยชนตอภาคธรกจและการจดการ

ทนมนษย ส�าหรบการจดการทนมนษยยคสอสงคมออนไลน

เปนการเนนการสรรหาบคคลทมความสามารถเขาสองคกร

การจดการคนเกง การสรางแบรนดภายในองคกร การ

ทดสอบบคลากรและการสรางความรวมมอในกลมพนกงาน

อยางไรกตาม เปนทคาดการณวาในป ค.ศ. 2018 อทธพล

ของสอสงคมออนไลนนาจะมบทบาทส�าคญอยางยงตอการ

จดการทนมนษย ซงอาจท�าใหระบบการจดการทนมนษยแบบ

ดงเดม จ�าเปนตองถกยกเลก (Bondarouk, Ruel, Axinia &

Arama, 2013)

68 สถาบนเสรมศกษาและทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร

ตำรำงท 1 สอสงคมออนไลนขนาดใหญทมอทธพลตอการจดการทนมนษย

หมำยเหต. จาก Social Networking (p.99), โดย Weaver, A. C., & Morrison, B. B., 2008, Computer, 41 (2), 97-100.

จากภาพท 2 จะเหนวาระบบเดมในการตดตอสอสารเนนการตดตอสอสารผานโทรศพทมอถอและจดหมายอเลกทรอนกส

เปนหลก ท�าใหขาดการเชอมโยงระหวางแผนกตางๆ อยางเปนรปธรรม เชน แผนกการจดการทนมนษย ผจดการ ผสมคร และ

ตวแทนจดหางาน ท�าใหทงผสมครและแผนกการจดการทนมนษยขาดการตดตอกนโดยตรง ซงเปนอปสรรคตอการสรรหาตลอดจน

การรกษาคนเกง ดงนน การเปลยนแปลงจากการตดตอสอสารแบบเดมสสอสงคมออนไลนทมการปฏสมพนธระหวางผสมคร

และนายจาง ยอมท�าใหเกดการจดการทนมนษยทมความสอดคลองกบยคสมยแหงการเปลยนแปลง

สถาบนเสรมศกษาและทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร 69

ภำพท 2 สอออนไลนระบบเดมกบการจดการทนมนษย. จาก Recruitment Strategies : A power of E-Recruiting

and Social Media (p.17), โดย Sharma, N. 2014, International Journal of Core Engineering & Management (IJCEM).

1 (5), 15-35.

2.1 การน�าสอสงคมออนไลนมาใชกบการจดการทนมนษยในภาครฐและเอกชน

เดมการจดการทนมนษยนยมการสรรหาพนกงานดวยการใหผสมครสงประวตสวนตวทางอเมล รวมถงสงขอมลอนๆ

ทบรษทตองการ วธการดงกลาวท�าใหบรษทเขาถงพนกงานกลมเปาหมายอยางจ�ากด โดยสวนใหญนกศกษาจบใหมและผม

ความสามารถนยมมวถชวตทฝงตวอยกบเทคโนโลยสมยใหมทมความสะดวก อนเปนสงทสอดคลองกบวถชวตของคนกลม

ดงกลาว ดงนน การปรบตวของบรษทเพอการสรรหาพนกงานจงจ�าเปนตองกาวเขาสการอาศยสอสงคมออนไลนทเปรยบเสมอน

ชมชนขนาดเลกและมพนกงานเจนวายในตลาดแรงงานขนาดใหญจ�านวนมาก (Bennett, Maton, & Kervin, 2008) โดยจาก

ขอมล พบวา (ตารางท 2) มการน�าสอสงคมออนไลนมาใชกบการจดการทนมนษยดานการสรรหามากทสด ทงการพจารณา

โดยจ�าแนกตามอตสาหกรรม ขนาดธรกจ และประเภทบคลากร (ยกเวนนกปฏบตงาน) ในขณะทดานการสรางความรวมมอ

และการสอสารมเพยงธรกจโทรคมนาคมและธรกจขนาดเลก ส�าหรบประเดนการจดการคนเกงมการน�าสอสงคมออนไลนมาใช

เพยงธรกจประเภทเดยว ไดแก เทคโนโลย สวนการสรางแบรนดภายในองคกรมการใชกบเทคโนโลยและผมความสามารถในการ

ตดสนใจขององคกร โดยจากบรษทจ�านวนมากในประเทศสหรฐอเมรกาทมการน�าสอสงคมออนไลนมาใชประโยชนดานการ

สรรหา พบวา ท�าใหบรษทมความสามารถในการพฒนาขอมลทมความทนสมยตลอดเวลา โดยมประโยชนส�าหรบการสรรหา

คณสมบตของพนกงานทบรษทตองการและมศกยภาพสอดคลองกบเปาหมายบรษท แตอยางไรกตามเปนทนาสงเกตวาบทบาท

การน�าสอสงคมออนไลนมาใชกบการจดการทนมนษยของภาครฐยงคงมขอจ�ากดแทบทกกระบวนการ เชน การสรรหา การจดการ

คนเกง การสรางแบรนดนายจาง และการสรางความรวมมอ เปนตน

70 สถาบนเสรมศกษาและทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร

การอาศยสอสงคมออนไลนสวนใหญของภาคธรกจถอวาประสบความส�าเรจดานการสรรหาหรอกลาวอกนยหนงวาเกอบ

ทกประเภท ขนาด และภาคธรกจ หรอแมวาการสรรหาดงกลาวอาจไมประสบความส�าเรจจากการคนหาพนกงานเขามาท�างาน

กบบรษทได แตบทบาทการอาศยสอสงคมออนไลนของภาคธรกจในการสรรหาสามารถกอใหเกดการเผยแพรประชาสมพนธ

ต�าแหนงงาน ซงเปนการเปดโอกาสการเขาถงแนวทางการจดการทรพยากรมนษยของบรษทและมผลตอบรษทส�าหรบการสรรหา

ครงตอไป โดยสามารถคาดการณภาพลกษณพนกงานใหมทบรษทตองการได (Hysa, Zdonek & Mularczyk, 2015)

ตำรำงท 2 การใชสอสงคมออนไลนส�าหรบการจดการทนมนษย

หมำยเหต. จาก Social media : Impact and relevance in managing human resources in India (pp.23), โดย

Pareek, A., Jindal, P.R., Nair, S., & Muthyala, S.K., 2012, From wipro : http://www.wipro.com/Documents/Social_

Media_Report_Feb_2012.pdf.

สถาบนเสรมศกษาและทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร 71

2.1.1 กลยทธการสรรหา (Recruitment Strategy)

บนสอสงคมออนไลน

สอสงคมออนไลนถอเปนการประชาสมพนธทม

ความเหมาะสมตอการสรรหาบคลากรของบรษททกประเภท

โดยเฉพาะเฟซบค โดยสอออนไลนบนเครอขายอนเทอรเนต

ท�าใหบรษทประหยดตนทนการโฆษณาและกอใหเกด

ทางเลอกของบรษทจากจ�านวนพนกงานทสนใจสมครเขาท�างาน

จนกระทงท�าใหนายจางสามารถคาดหวงคณภาพของผสมคร

ไดมากกวาระบบเดม (Coyle-Shapiro, Hoque, Kessler,

Pepper, Richardson & Walker, 2013) โดยเปนชองทางการ

สรรหาอเลกทรอนกส (E-Recruitment) มประโยชนตอตนทน

บรษท รวดเรว มประสทธภาพ รวมถงจ�านวนการเขาถง

การสมครงานของผหางานและคณภาพผสมคร โดยบรษท

สามารถเผยแพรต�าแหนงงานทเปนความตองการสตลาด

แรงงานขนาดใหญได ซงเปนประโยชนตอนายจาง โดยมความ

แตกตางกบการประชาสมพนธดวยวธการลงหนงสอพมพ

(Sharma, 2014) อยางไรกตาม ในประเทศสหรฐอเมรกามการ

ใชสอสงคมออนไลนเพอการสรรหาอยางแพรหลายในป ค.ศ.

2012 โดยใหความส�าคญกบสอประเภทตางๆ มเปาหมายเพอ

คนหาบคลากรเขามาท�างาน ไมเพยงแตลงอน เฟซบค และ

ทวตเตอร มการใชเวบไซต เชน RateMyEmployer.ca จนเกด

การแลกเปลยนขอมลระหวางนายจางและผสมคร (Beaudin,

2014) โดยเฉพาะกลมวยแรงงานทมการเปลยนแปลงวถการ

ใชชวตทเนนความทนสมยมากยงขน ซงมบรษททน�าสอสงคม

ออนไลนมาใชเพอการจดการทนมนษยทงภาครฐและภาค

เอกชน ดงน

- บรษทเอกชนขนาดใหญ เชน บรษทยพเอส (UPS)

บรษทขนสงสนคาและไปรษณยใหบรการดานการสงพสด ม

ขนาดธรกจใหญทสดของประเทศสหรฐอเมรกา มสาขาอย

ทวโลกกวา 200 ประเทศ และมพนกงาน 400,000 คน บรษท

มความตองการจางงานสง จงใชกลยทธการสรรหาคนเกง โดย

ใหความส�าคญกบเฟซบค ทวตเตอร และกเกล รวมถง

สอสงคมออนไลนอน การด�าเนนการดงกลาวบรษทท�าไดอยาง

มประสทธภาพ เนองจากมผเชยวชาญดานสอสงคมออนไลน

ท�าหนาทก�าหนดคานยมดานตางๆ ทมความแตกตางกน

เชน การจางงานทมความแตกตางกนของคาตอบแทน ความ

สามารถ และต�าแหนงงาน ฯลฯ เปนตน

- บรษท โซเดกซโซ (Sodexo) กอตงในประเทศ

ฝรงเศส ซงเปนบรษททเตบโตขนดานการเปนผน�าธรกจการ

บรการเพอคณภาพชวตระดบโลก มพนกงาน 425,000 จาก

80 ประเทศทวโลก บรษทมพนกงานมากเปนอนดบท 20 ของ

โลก และใชสอสงคมออนไลนมาตงแตป ค.ศ. 2007 จนกระทง

ประสบความส�าเรจ และมแอพพลเคชนส�าหรบการสมครงาน

ซงผ สมครสามารถเลอกต�าแหนงงานจากโทรศพทมอถอ

โดยมผเขามาใชบรการกวา 1.5 ลานคน เกดการจางงาน

แกบรษทกวา 53% จนกระทงเปนบรษททมสามารถในการ

เลอกพนกงานและดงดดคนเกงเขามาท�างานไดดกวาคแขง

(Vorhauser-Smith, 2013)

- บรษทลอรอล (L’Oreal) บรษทขนาดใหญดาน

ความงามของโลก มสาขาทวโลกกวา 130 ประเทศ และ

พนกงาน 68,900 คน บรษทดงกลาวใชสอสงคมออนไลนกบ

การจดการทนมนษยดานการสรรหาในหลายประเทศ เชน

อนเดยและฟลปปนส โดยเฉพาะอยางยงในประเทศองกฤษ

เปนตน โดยใชลงอนในกระบวนการสรรหาจนบรษทมความ

สามารถสรรหาบคลากรระดบผจดการกวา 6,000 คนตอป

นอกจากนนมความพยายามสรางแบรนดทเปนเอกลกษณ

เกยวกบเวบไซตและสอสงคมออนไลนในการเลอกงาน โดย

พจารณาจากทตงประเทศ ต�าแหนง และขอบเขตงานทม

ลกษณะเฉพาะ (Zafar & Rastogi n.d.)

- องคกรปกครองสวนทองถน โดยเฉพาะระดบเคาต

(County) เทศบาล (Municipal) และเมอง (City) ในมลรฐ

นอรทแคโรไลนา เซาทแคโรไลนา และจอรเจย มการจางงาน

โดยอาศยสอสงคมออนไลนคดเปน 14% เทานน โดยม

ขอจ�ากดส�าคญจากกฎหมายทมการปกปองการเขาถงกลม

ผสมครงานเพอใหเกดความเทาเทยมกน โดยการวาจางจ�าเปน

ตองระมดระวงเกยวกบขอมลภาพถาย ศาสนา การฝกใฝ

72 สถาบนเสรมศกษาและทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร

ทางการเมองและสถานภาพผสมคร ซงอยภายใตกฎหมาย

สทธมนษยชน ค.ศ. 1964 (The Civil Rights Act of 1964)

ทเปนหนาทมลรฐเพอใหการจดการทนมนษยมกอใหเกด

ความแตกตางทางโอกาส (Tufts, Jacobson & Stevens, 2015)

2.1.1.1 การจดหาคนเกง (Talent Acquisition)

หลายบรษทในประเทศสหรฐอเมรกาใชวธการ

คนหาคนเกงดวยการอาศยชองทางสอสงคมออนไลนเพอให

เกดการเขาถงกลมผมความสามารถอยางแทจรง วธดงกลาว

สงผลใหบรษทมความสามารถในการแขงขนทางธรกจเพมขน

และแผนกการจดการทนมนษยเกดการเปลยนแปลงบทบาท

การท�างานในการคนหาคนเกงเขามาท�างานกบองคกรได

อยางรวดเรว (Zafar & Rastogi, n.d.) ซงนอกเหนอจากการ

คนหาคนเกงจากแหลงผมความสามารถบนสอสงคมออนไลน

การใชสอสงคมออนไลนทมจ�านวนผมความสามารถจ�านวน

มากกอใหเกดการแขงขนระหวางกลมผสมครจนกระทงบรษท

สามารถเลอกผสมครไดตรงตามความตองการมากยงขน

อทธพลของผใชสอสงคมออนไลนจ�านวนกวา

พนลานคน สงผลใหบรษทเรมมการเปลยนแปลงบทบาทการ

จดการทนมนษย ซงอาศยสอสงคมออนไลนเขามาเปนเครองมอ

ส�าคญส�าหรบการคนหาคนเกง การศกษาของ Hunt (2010)

เชอวาวธการดงกลาวสามารถคดเลอกคนไดอยางเหมาะสม

จากการเปลยนแปลงของเทคโนโลยทสามารถท�าใหเกดการ

ตดตอสอสารสองทาง โดยบรษทมโอกาสเสนอความตองการ

ของตนแกคนเกงในรปแบบตางๆ เพอดงดดความสนใจ โดย

เฉพาะรปภาพและวดโอ ซงมผลโดยตรงตอผสมครทมความ

สามารถและบรษทสามารถพจารณาศกยภาพผสมครทม

ความสามารถไดจ�านวนมากขน (Doherty, 2010) โดยสามารถ

เกบขอมลผสมครเพอเปนสารสนเทศทส�าคญใหแกองคกรได

ดงนน ความทนสมยของสอสงคมออนไลนจงไดรบการยอมรบ

ในฐานะเครองมอการเปลยนแปลงชองทางการตดตอสอสาร

ระหวางบรษทและพนกงานใหมประสทธภาพมากยงขน

2.1.1.2 การสรรหาบคลากรเจนวาย (Recruit

Generation Y)

การสรรหาบคลากรยคใหมจ�าเปนตองทราบ

พฤตกรรมกลมเปาหมายของพนกงานทบรษทตองการเพอ

ใหเกดการเขาถงกลมเปาหมายมากทสด โดยปจจบนกลม

เปาหมายของพนกงานทบรษทตองการมกเปนกลมบคลากร

เจนวาย กลมดงกลาวถกยอมรบวามความพรอมดานศกยภาพ

ความสามารถ การท�างานอยางสรางสรรค ความกระตอรอรน

ในการท�างาน และกลาไดกลาเสย ดงนน การเขาถง

กลมบคลากรเจนวายจงไมสามารถอาศยวธการสรรหาแบบ

เดมได (Papakonstantinidis, 2014) บรษทจ�าเปนตองอาศย

เทคโนโลยหรอนวตกรรมทมความทนสมยเพอสรางความ

ไดเปรยบในการสรรหา สอสงคมออนไลนจงถกน�ามาใชอยาง

แพรหลายเพอสรรหาบคลากรเจนวายเขามาท�างานใหบรรล

เปาหมายและความตองการของบรษท

ความจ�าเปนและความส�าคญของการสรรหา

บคลากรเจนวายอยบนพนฐานการเปลยนแปลงวถชวตของ

พนกงาน กลมเจนวายนยมใหความส�าคญกบการเปลยนแปลง

เทคโนโลยทมความทนสมย กลมดงกลาวเปนกลมคนทม

ความสามารถในการเขาถงเทคโนโลยและจดการกบเทคโนโลย

ไดอยางหลากหลาย มความสามารถเรยนรเครองมอใหมๆ

ทมความเกยวของกบเทคโนโลย โดยมทกษะพนฐานจนถง

ขนสง นอกจากนนกลมบคคลเจนวายยงนยมใชเทคโนโลย

อยางหลากหลายเพอการอ�านวยความสะดวกในชวตประจ�าวน

(Reisenwitz & Iyer, 2009) การปรบเปลยนกลยทธองคกร

เพอการเขาถงกลมคนดงกลาวจงมความจ�าเปนตองอาศย

เทคโนโลยสอสงคมออนไลน ซงไดรบการยอมรบจากกลม

คนเจนวาย

2.1.2 การสรางแบรนดนายจาง (Employer

Branding)

การสรางแบรนดนายจางเปนการใหความส�าคญกบ

สถาบนเสรมศกษาและทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร 73

องคกรเพอรองรบการสรรหาพนกงาน ตลอดจนเปนกจกรรม

สอสารองคกร โดยเปนการสรางแรงจงใจใหแกพนกงาน

บรษทอนและแสดงใหเหนวาองคกรมกระบวนการจดการ

ทนมนษยทมความเหมาะสม ดงนน การสรางกระบวนการรบร

แกพนกงานภายนอกโดยการสรางแบรนดนายจางจงหน

ไมพนการอาศยสอสงคมออนไลนเพอใหเกดภาพลกษณ

องคกรทด โดยเฉพาะการจางงานแกพนกงานอยางคมคา

รวมถงวฒนธรรมการท�างานทดและคานยมองคกรทมความ

เหมาะสม อยางไรกตาม แนวทางดงกลาวเปนทแพรหลาย

ในประเทศสหรฐอเมรกา โดยบรษทสวนใหญอาศยบลอก

ทวตเตอร และเฟซบคเปนเครองมอส�าคญในการเผยแพร

ขอมลตางๆ ของบรษทเพอใหเขาถงกลมแรงงานขนาดใหญ

นอกเหนอจากการน�าสอสงคมออนไลนมาใชเพอ

การสรางแบรนดนายจางโดยเนนการใหความส�าคญกบการ

จางงานทมความคมคาเพอดงดดบคลากรภายนอกเขามา

ท�างานกบบรษท โดยเฉพาะพนกงานทมความสามารถสง

การสรางแบรนดนายจางโดยสอสงคมออนไลนยงถกน�ามาใช

กบการสงเสรมคานยมและความสามารถของพนกงานภายใน

องคกรดานตางๆ เชน คานยมการแลกเปลยน เรยนร และการ

แบงปนขอมล (Bondarouk, Ruel, Axinia & Arama, 2013)

โดยเปนวธการทมอทธพลตอกระบวนการจดการทนมนษย

2.1.3 การสรางความรวมมอและการตดตอสอสาร

ปจจบนการจดการทนมนษยพยายามอาศย

สอสงคมออนไลนเขามาจดระเบยบการตดตอสอสารและการ

สรางความรวมมอระหวางพนกงานภายในองคกร โดยเปน

พนฐานขององคกรทเนนการตดตอสอสารภายใน และเปน

กลยทธสรางความผกพนตอองคกร โดยเฉพาะพนกงาน

เจนวายทมการใชสอสงคมออนไลนผกตดกบการใชชวต

ดงนน การสรางความรวมมอจากบคลากรกลมดงกลาวจงม

ความจ�าเปนตองเลอกสอสงคมออนไลนทเขาถงบคลากรอยาง

แทจรง จงจะท�าใหบรษทไดรบความรวมมอและเกดการตดตอ

สอสารทมประสทธภาพ

ประเดนดงกลาวอย บนพนฐานการสรางความ

สมพนธระหวางพนกงาน ผบรหารจงจ�าเปนตองออกแบบ

ระบบการตดตอสอสารบนสอสงคมออนไลนเพอใหเกดความ

รวมมอและการตดตอสอสารระหวางกนอยางมประสทธภาพ

โดยน�าสอสงคมออนไลนมาสรางชองทางการตดตอสอสาร

เพอการจดการทนมนษยอเลกทรอนกส ซงไมเพยงแตการ

เผยแพรหรอประชาสมพนธนโยบายการจดการทนมนษยของ

บรษท แตยงสามารถน�ามาสการพฒนาหรอการกระตนการ

ท�างานของพนกงานใหประสบความส�าเรจได ซงเปนชองทาง

ทประหยดงบประมาณ ระยะเวลา และเขาถงกลมพนกงานได

อยางกวางขวางภายในระยะเวลาอนสน

2.1.4 การคดเลอกพนกงานบนสอสงคมออนไลน

การคดเลอกพนกงานบนสอสงคมออนไลนอาจ

ไมไดรบความนยมเทากบการสรรหาและถกวพากษวจารณ

วามขอบกพรองเกยวกบการคดเลอก โดยเฉพาะการคดเลอก

ดวยวธการสมภาษณ การพจารณาจากบคคลอางอง การ

ทดสอบทางกายภาพ หรอแมกระทงวธการทดลองงาน ซงม

ขอสงเกตเกยวกบความนาเชอถอ ความแมนตรง ความเปน

สากล และประโยชนของวธการดงกลาว จนกระทงการใช

สอสงคมออนไลนส�าหรบการคดเลอกไมเปนทยอมรบมากนก

74 สถาบนเสรมศกษาและทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร

ตำรำงท 3 เปรยบเทยบการคดเลอกโดยอาศยสอสงคมออนไลนกบวธอน

หมำยเหต. จาก Legal and Ethical Implications of Using Social Media in Human Resource Management

(p.69), โดย Zhang, L., (2014), International Journal of Innovation - IJI. 2(1), 65-76.

ดงนน การคดเลอกโดยอาศยสอสงคมออนไลนจงมประโยชนเฉพาะการเขาถงผสมครงานอยางทวถงและมแนวโนมทจะ

สามารถคนหาผมประสบการณและความสามารถไดมากกวาวธอน ในทางตรงกนขามเมอพจารณาจากความนาเชอถอ ความ

แมนตรง และความเปนสากล พบวา อยในระดบต�า โดยเปนวธการทไมสามารถสรางหลกประกนไดวาบรษทจะสามารถ

คดเลอกพนกงานไดอยางมคณภาพ ดงนน ในการคดเลอกจงนยมใชการทดสอบภายภาพ การรบร และการทดลองงาน มากกวา

การใชสอสงคมออนไลน

2.1.5 การใชสอสงคมออนไลนในทท�างาน (Social media in workplace)

นอกเหนอจากการน�าสอสงคมออนไลนมาใชเพอการสรรหา การสรางแบรนดนายจาง การสรางความรวมมอ และ

การตดตอสอสาร บรษทชนน�ายงมความพยายามน�าสอสงคมออนไลนเพอการท�างานภายในองคกร โดยเฉพาะการน�ามาสราง

สงคมการท�างานทเนนการมสวนรวมดานการแลกเปลยนขอมลการท�างาน รวมถงผลงานและการเผยแพรผลการท�างานทประสบ

ความส�าเรจของพนกงาน ซงกอใหเกดการแลกเปลยนเรยนรรวมกนระหวางพนกงาน จนกระทงกลายเปนวฒนธรรมการท�างาน

ทเนนการบรรลเปาหมายองคกรรวมกน

การอาศยสอสงคมออนไลนจงถกน�ามาประยกตใชกบการท�างานภายในองคกรอยางหลากหลายนอกเหนอจากการ

จดการทนมนษย เชน การใชสอสงคมออนไลนส�าหรบการเผยแพรหนงสอ นโยบายการบรหารงาน รายงานประจ�าปของบรษท

ซงเปนการสรางฐานขอมลเพอใหพนกงานเขาถง (Guerin, 2017) โดยจะเปนประโยชนตอการพฒนาพนกงานของบรษท ทงดาน

การตนตวตอการบรรลเปาหมายบรษท การเปลยนแปลงแนวนโยบายเรงดวนของบรษทและสามารถตดตามขอมลความส�าเรจ

ของบรษทไดอยางรวดเรว

2.2 ขอจ�ากดของสอสงคมออนไลนในการจดการทนมนษย

แมวาการจดการทนมนษยโดยอาศยสอสงคมออนไลนสามารถสรางประโยชนใหแกบรษท เชน ท�าใหบรษทมศกยภาพ

ในการสรรหาคนเกงและน�าสอสงคมออนไลนมาสรางความรวมมอ การสอสารภายในองคกร การสรางแบรนดนายจาง และ

ภาพลกษณทเหมาะสม เปนตน โดยสามารถเขาถงกลมคนวยแรงงานหรอนกศกษาจบใหมทมศกยภาพจ�านวนมหาศาลบนพนท

สถาบนเสรมศกษาและทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร 75

สอสงคมออนไลน ซงกอใหเกดการประหยดงบประมาณดาน

การจดการทนมนษยของบรษท อยางไรกตาม การศกษา

จ�านวนไมนอยตางระบตรงกนวาการจดการทนมนษยโดย

อาศยสอสงคมออนไลนยงคงมขอจ�ากดทบรษทจ�าเปนตอง

น�ามาพจารณา

2.2.1 ความไมสอดคลองระหวางคานยมพนกงาน

กบธรกจ

ปญหาความไมสอดคลองระหวางคานยมพนกงาน

กบคานยมธรกจ สงผลใหบรษทสญเสยงบประมาณส�าหรบ

การปรบเปลยนพฤตกรรมพนกงานใหมความสอดคลองกบ

คานยมธรกจเพอใหบรรลเปาหมายของบรษทรวมกน โดย

บางบรษทอาจมอตราการลาออกสงเนองจากมความขดแยง

ทางคานยมระหวางพนกงานและบรษท ดงนน การไดมาของ

บคลากรจากกลยทธการสรรหาคนเกง การสรรหาบคลากร

เจนวาย การสรางแบรนดนายจาง การสรางความรวมมอและ

การตดตอสอสาร การคดเลอกพนกงานโดยอาศยสอสงคม

ออนไลน อาจท�าใหบรษทไดพนกงานทมความสามารถและ

เขาถงกลมคนเปนจ�านวนมาก จนกระทงสงผลใหบรษทม

ตวเลอก แตท�าใหบรษทไดพนกงานทมคานยมทไมสอดคลอง

กบธรกจ ประเดนดงกลาวเปนผลมาจากความรวดเรวใน

การคดกรองบคลากร ซงขาดความรอบคอบในการพจารณา

วฒนธรรม ความตองการและเปาหมายชวตของพนกงาน จง

ท�าใหการจดการทนมนษยจ�าเปนตองพจารณาอยางรอบคอบ

มากขน

2.2.2 ความไมสอดคลองของสอสงคมออนไลนกบ

ระบบดงเดมของบรษท

แมวาบรษทจ�านวนไมนอยพยายามน�าระบบการ

สรรหาบคลากรบนสอสงคมออนไลนมาใชอยางแพรหลาย

โดยมเปาหมายเพอตองการเพมความรวดเรวและประหยด

งบประมาณของบรษท แตตองยอมรบวาระบบดงเดมของการ

สรรหาบคลากรดวยวธการสมครดวยตนเองยงคงมการใชงาน

อยในปจจบน ลกษณะดงกลาวอาจกอใหเกดความซบซอน

ของระบบการสรรหา จนกระทงท�าใหการสรรหา การทดสอบ

และการสมภาษณเกดความไมเทาเทยมกนในการพจารณา

คณสมบตของผสมคร โดยเฉพาะบรษททมการเปดรบสมคร

พนกงานโดยอาศยสอสงคมออนไลนและระบบดงเดม ท�าให

เกดขอถกเถยงเกยวกบความเทาเทยมทางโอกาสของกลม

ผสมคร รวมถงกระบวนการรบสมครทมความแตกตางกน

อยางไรกตาม นอกเหนอจากเหตผลดงกลาว การเปลยนแปลง

ของบรษททมการใชกระบวนการจดการทนมนษยดงเดมอาจ

จ�าเปนตองอาศยงบประมาณและบคลากรทมความทนสมย

ซงกอใหเกดพนกงาน 2 กลม ไดแก กลมทมทกษะความ

สามารถในการใชสอสงคมออนไลนและกลมทขาดทกษะ

ความสามารถ ซงลกษณะดงกลาวยอมท�าใหเกดความซ�าซอน

ในการจดการทนมนษยและท�าใหบรษทประสบปญหาการ

จดการทนมนษยทขาดประสทธภาพ

2.2.3 ความไมเปนสวนตวและความไมปลอดภย

ของขอมล

ขอจ�ากดของการใชสอสงคมออนไลนแทบทก

ประเภทอยบนพนฐานการเปดเผยขอมลสวนตวแกสาธารณะ

ซงเสยงตอการถกโจรกรรมและเงอนไขความเปนสวนตว จง

เปนทถกเถยงกนวาการใชสอสงคมออนไลนเพอการจดการ

ทนมนษย โดยเฉพาะการสรรหาและการคดเลอก ผสมคร

ควรถกไดรบการปกปองขอมลมากนอยเพยงใด รวมถงผเขาถง

ขอมลของผสมครควรเปนกลมบคคลใดและการใหขอมล

ของผสมครแกบรษทควรจ�ากดขอบเขตขอมลเพอความเปน

สวนตวและความปลอดภยของขอมลเพยงใด

ความเปนสวนตวถอเปนประเดนส�าคญในกลม

พนกงานเจนวายและพนกงานยคใหม การถกเถยงเกยวกบ

ประเดนดงกลาวอยบนพนฐานการเผยแพรขอมลสวนตวของ

ผสมครหรอพนกงานออกสสาธารณะ (Lusk, 2014) โดยอาจ

จ�าเปนตองน�าประเดนกฎหมายเขามาพจารณาความสามารถ

ของบรษทตอการเปดเผยขอมลของพนกงานหรอผสมคร

เขาท�างาน ซงตองก�าหนดความสามารถในการเขาถงของ

ผบรหารหรอแผนกการจดการทนมนษยภายในบรษทใหม

ความเหมาะสม รวมถงมาตรการการเผยแพรขอมลผสมครทม

76 สถาบนเสรมศกษาและทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร

ขอมลสวนตวตงแตระดบพนฐาน เชน เชอชาต จนกระทงถงขอมลสวนอน เชน การฝกใฝทางการเมอง

2.3 ปญหาจรยธรรมของการใชสอสงคมออนไลนในการจดการทนมนษย

หลงจากสอสงคมออนไลนถกน�ามาใชอยางแพรหลายในกระบวนการจดการทนมนษย ขอพจารณาประเดนทางจรยธรรม

ของการใชสอสงคมออนไลนจงถกกลาวถงมากยงขน โดยเฉพาะในประเทศพฒนาแลว ซงพยายามชใหเหนถงจดออนบาง

ประการของการน�าสอสงคมออนไลนมาประยกตใช จนกระทงเกดความระมดระวงตอการใชสอสงคมออนไลนในการจดการ

ทนมนษย จากการศกษาของ Zhang (2014) ระบวา จากการวเคราะหการใชสอสงคมออนไลนในการจดการทนมนษย ตาม

หลกอรรถประโยชน (Analysis Based on Utilitarian Principle) หลกสทธ (Rights Principle) หลกการกระจายความเทาเทยม

(Distributive Justice Principle) สะทอนใหเหนวาการจดการทนมนษย ซงเรมตงแตการสรรหาบคลากรโดยอาศยสอสงคม

ออนไลนอาจน�ามาสขอจ�ากดของประเดนจรยธรรม กลาวคอ มปญหาการเขาถงและการไดรบอนญาตใหเขาถงขอมลผสมคร

ซงอาจถกน�ามาใชประโยชนนอกเหนอจากการสมครเขาท�างานกบบรษท รวมถงการคดเลอกผสมคร ซงอาจมความแตกตางกน

ในการทดสอบความสามารถจนสงผลใหเกดความไมเปนธรรมจากการพจารณาความสามารถในชวงเวลาทแตกตางกน

นอกเหนอจากประเดนจรยธรรมในการสรรหาและการคดเลอกจากขอมลการใชสอสงคมออนไลน พบวา มความ

แตกตางกนของกลมผใชสอสงคมออนไลน โดยจากภาพท 4 จะเหนไดวากลมลาตโน (Latino) มสดสวนการใชลงอนต�ากวากลม

ผวด�า (Black) ในขณะทกลมคนผวขาว (White) มสดสวนการใชอนสตาแกรม (Instagram) ต�ากวากลมคนผวด�าหรอคนกลม

อนๆ ซงสะทอนใหเหนวาแมภาพรวมจะมการใชเฟซบคไมแตกตางกน แตกลมคนมความแตกตางกนในสอสงคมออนไลน

ประเภทอน ดงนน หากน�าการจดการทนมนษยมาใชเพอการสรรหาหรอการคดเลอก ฯลฯ อาจสงผลใหเกดปญหาทางดาน

จรยธรรมเกยวกบประเดนความหลากหลาย ความเทาเทยม การเขาถง และโอกาสการไดงานท�า

ตำรำงท 4 ความแตกตางของกลมคนทใชสอสงคมออนไลน

หมายเหต. จาก Social Media Update 2014 (pp.2), โดย Pew Research Center’s, 2014. Retrieved January 30,

2017, From Pewinternet : http://www.pewinternet.org/2015/01/09/social-media-update-2014/

ขอมลความแตกตางของกลมผใชบรการสอสงคมออนไลนจงท�าใหกระบวนการสรรหาโดยอาศยสอสงคมออนไลนเพอการ

จดการทนมนษยมขอจ�ากดและปญหาความไมเทาเทยมกน โดยมความแตกตางระหวางการเขาถงขอมลของผใชสอออนไลน

กลมตางๆ ซงบางกลมทไมไดอาศยสอสงคมออนไลนประเภทเดยวกบนายจางอาจมขอจ�ากดในการเขาถงโอกาส โดยเฉพาะ

การสรรหา ดงนน ประเดนจรยธรรมการใชสอสงคมออนไลนในการจดการทนมนษยจงควรใหความส�าคญกบโอกาสการเขาถง

กระบวนการตางๆ ในการจดการทนมนษยอยางเทาเทยมถง โดยพจารณาถงกลมผเขาถงขอมลอยางหลากหลาย

สถาบนเสรมศกษาและทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร 77

3. สรปปจจบนสอสงคมออนไลนมอทธพลตอบรษทผประกอบ

ธรกจอยางแพรหลาย โดยเฉพาะการน�าสอดงกลาวมาใชใน

องคกรเพอการจดการทนมนษยเพอมงหวงใหเกดการสราง

ความไดเปรยบของบรษทจากการทแรงงานสวนใหญนยมใช

สอสงคมออนไลน เชน เฟซบค ลงอน และทวตเตอร ฯลฯ

เปนตน โดยการน�าสอสงคมออนไลนมาใชส�าหรบการจดการ

ทนมนษยสวนใหญ บรษทนยมใหความส�าคญกบกลยทธการ

คนหาพนกงาน การสรรหาคนเกง รวมถงบคลากรเจนวาย

นอกจากนนยงมความพยายามน�าสอสงคมออนไลนมาใชกบ

ภารกจอนของธรกจ เชน การสรางแบรนดนายจาง การสราง

ความรวมมอและการตดตอสอสาร การคดเลอกพนกงาน

บนสอสงคมออนไลน การใชสอสงคมออนไลนในทท�างาน ซง

บรษทเหลานนเหนวาอทธพลสอสงคมออนไลนมผลทางบวก

ตอคณภาพบรษทและชวยใหประหยดงบประมาณดานการ

สรรหาบคลากร โดยกรณศกษาทมการน�าสอสงคมออนไลน

มาใชกบการจดการทนมนษยสวนใหญเปนภาคเอกชน เชน

บรษทยพเอส โซเดกซโซ และ ลอรอล ซงน�ามาใชกบการ

สรรหา ในขณะทภาครฐ พบวา มการใชอยางจ�ากดและสวนใหญ

น�ามาใชงานเพอการควบคมและก�ากบบคลากรมากกวาการใช

เพอสรางความไดเปรยบ เชน องคกรปกครองสวนทองถน

ระดบเมอง เคาต และเทศบาลในประเทศสหรฐอเมรกา

อยางไรกตาม แมวาสอสงคมออนไลนจะมประโยชนตอบรษท

ผประกอบธรกจ แตการศกษาจ�านวนไมนอยตางระบวาการ

น�าสอสงคมออนไลนมาใชกบการจดการทนมนษยอาจตอง

เผชญกบปญหาความแตกตางของคานยมพนกงานกบธรกจ

ความไมสอดคลองของสอสงคมออนไลนกบระบบดงเดมของ

บรษท ความไมเปนสวนตวและความไมปลอดภยของขอมล

ตลอดจนปญหาทางจรยธรรมทประเทศพฒนาแลวสวนใหญ

ใหความส�าคญ ซงเมอพจารณาถงความหลากหลาย การเขาถง

และความเทาเทยม ท�าใหเหนวาการน�าสอสงคมออนไลนมาใช

ยงคงมขอจ�ากด

78 สถาบนเสรมศกษาและทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร

เอกสารอางองBeaudin, G. (2014). Human Resources Management in the Era of Social Media. Retrieved January 30, 2017, From

Langlois : http://langlois.ca/human-resources-management-in-the-era-of-social-media/.

Bennett, S., Maton, K., & Kervin, L. (2008). The 'digital natives' Debate : A Critical Review of the Evidence. British

Journal of Educational Technology. 39 (5), 775-786.

Bondarouk, T., Ruel, H., Axinia., E. & Arama, R. (2013). What Is the Future of Employer Branding Through Social

Media? Results of the Delphi Study into the Perceptions of HR Professionals and Academics. In Bondarouk,

T. & Olivas-Junjan, M.R. (Eds.), Social Media in Human Resources Management. (pp.23 - 57). Bradford :

Emerald Group Publishing.

Coyle-Shapiro, J., Hoque, K., Kessler, I., Pepper, A., Richardson, R., & Walker, L. (2013). Human resource management.

London : University of London.

Doherty, R. (2010). Getting Social with Recruitment. Strategic HR Review. 9 (6), 11-15.

Guerin, L. (2017). Smart Policies for Workplace Technologies : Email, Social Media, Cell Phones & More. Berkeley :

NOLO Publisher.

Hunt, K.G. (2010). Finders Keepers : Social Media Strategies Help Find Top Talent. Journal of Property Management.

75 (6), 36-40.

Hysa, B., Zdonek, I. & Mularczyk, A. (2015). Social Media-The Challenges and The Future Direction of The Recruitment

Process in HRM Area. Studia Ekonomiczne, 54-67.

Isaacson, K. & Peacey, S. (2012). Human Resources and Social Media. In Kahn, W. A. (Ed.), Psychological Conditions

of Personal Engagement and Disengagement at Work. Academy of management journal. 33 (4), 692-724.

Lusk, R. E. (2014). Facebook’s newest friend--Employers : Use of Social Networking in HiringChallenges US Privacy

Constructs. Capital University Law Review. 42 (3), 709-762.

Nassiriyar, M., Sadeghzadeh, A., Haghshenas, M., & Shahbazi, R., (2015). Social Networks Application for Human

Resources. AASCIT Journal of Education. 1 (3), 45-51.

Papakonstantinidis, S. (2014). Social Recruiting : Exploring the Impact of Online Social Networking Sites (SNS) on Digital

Natives' Occupational Opportunities (Doctoral dissertation). University of Leicester, the School of Management.

Pareek, A., Jindal, P.R., Nair, S., & Muthyala, S.K. (2012). Social Media : Impact and Relevance in Managing Human

Resources in India. Retrieved January 30, 2017, From wipro : http://www.wipro.com/Documents/Social_

Media_Report_Feb_2012.pdf.

Pew Research Center’s. 2014. Social Media Update (2014). Retrieved January 30, 2017, From Pewinternet : http://

www.pewinternet.org/2015/01/09/social-media-update-2014/.

Reisenwitz, T. H., Iyer, R. (2009). Differences in Generation X and Generation Y : Implications for the Organization

and Marketers. Marketing Management Journal. 19 (2), 91-103.

สถาบนเสรมศกษาและทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร 79

Sharma, N. (2014). Recruitment Strategies : A power of E-Recruiting and Social Media. International Journal of Core

Engineering & Management (IJCEM). 1 (5), 15-35.

Tufts, S. H., Jacobson, W.S., & Stevens, M.S. (2015). Status Update : Social Media and Local Government Human

Resource Practices. Review of Public Personnel Administration. 32 (2), 193-207.

Vorhauser-Smith, S. (2013). Three Companies Nailing Social and Mobile for H.R. Retrieved January 30, 2017, From

Forbes : https://www.forbes.com/sites/sylviavorhausersmith/2013/0/09/three-companies-nailing-social-

mobile-for-hr/#418f5fb02892.

Weaver, A. C., & Morrison, B. B. (2008). Social Networking. Computer. 41 (2), 97-100.

Zafar, M. & Rastogi, N. n.d. Social Media and HR Practices. Retrieved January 30, 2017, From https://www.

academia.edu/6902619/Social_Media_and_HR_Practices.

Zhang, L. (2014). Legal and Ethical Implications of Using Social Media in Human Resource Management. International

Journal of Innovation - IJI. 2 (1), 65-76.

ปท 12 ฉบบท 2 กรกฎาคม - ธนวาคม 2560

บทความวชาการ ดร.วทยา ปนทอง

คณะกรรมการจดท�าพจนานกรมศพทเศรษฐศาสตร ราชบณฑตสภา

อดตทปรกษาดานนโยบายและแผนงาน (นกวเคราะหนโยบายและแผนระดบ ทรงคณวฒ)

ส�านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต

จรเดช ภานรตนะ

อดตผอ�านวยการเฉพาะดานวชาการคอมพวเตอรระดบสง ส�านกงานเศรษฐกจการคลง

กระทรวงการคลง

ntelligenceJournal of

80 สถาบนเสรมศกษาและทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร

การประเมนระบบการออมเพอการเกษยณอายของประเทศไทย

บทคดยอการศกษาครงนมวตถประสงคเพอประเมนระบบการออมเพอการเกษยณอายของประเทศไทยดานความครอบคลม

ประชากร ความเพยงพอของรายได และความยงยนทางการคลง

การศกษาใชขอมลทตยภมทเปนขอมลอนกรมเวลารายปในชวงระยะเวลาป พ.ศ. 2540 - 2559 ประกอบดวย จ�านวน

ประชากรวยแรงงาน ผลตภณฑมวลรวมในประเทศ เบยยงชพผสงอายในระบบประกนสงคม รายงานสถานการณดานการคลง

การออม และการลงทน โดยการศกษาครอบคลมประชากรวยแรงงานทงในและนอกระบบ ความเพยงพอของรายไดตอการด�ารงชพ

ขนพนฐานภายหลงเกษยณอาย และความยงยนทางการคลงของประเทศในอนาคต มการวเคราะหขอมลในเชงพรรณนาและ

เชงปรมาณ สถตทใช ไดแก สถตเชงพรรณนา การวเคราะหอนกรมเวลา และสมการถดถอยอยางงาย

ผลการศกษาพบวา การประเมนระบบการออมเพอการเกษยณอายของประเทศไทย ดานครอบคลมมความครอบคลม

ประชากรวยแรงงานในระบบทงหมด ยกเวนแรงงานนอกระบบบางสวนและแรงงานทไมอยในตลาด แตมปญหาดานความ

เพยงพอของรายไดทประชากรบางกลมซงเปนประชากรสวนใหญของประเทศมรายไดภายหลงเกษยณอายอตรารอยละ 19 ซง

ไมเพยงพอตอการด�ารงชพขนพนฐาน และจะมปญหาความไมยงยนทางดานการคลงเนองจากเปนภาระตองบประมาณทเพมขน

เปนประจ�าทกปอตราเฉลยรอยละ 10 นอกจากน การทประชากรเขาสผสงวยมากขนแลวยอมมผลกระทบตองบลงทนเพอพฒนา

ประเทศและระบบเศรษฐกจของประเทศ รวมทงปญหาการจดท�างบประมาณแบบสมดลในอนาคต

ค�ำส�ำคญ : การประเมนระบบการออม การออมเพอการเกษยณอาย ความครอบคลมประชากรวยแรงงาน ความเพยงพอ

ของรายไดหลงเกษยณอาย และความยงยนทางการคลง

สถาบนเสรมศกษาและทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร 81

The Evaluation on Thailand’s Retirement Saving System

AbstractThis study aims to evaluate Thailand’s retirement saving systems on three dimensions, namely, the coverage

of population, the adequacy of their income after retirement, and fiscal sustainability.

The study uses secondary data such as time series data during the years 1997 - 2016 consisting the working

age population, Gross Domestic Product, old aged allowance in social security system, fiscal report data, investment

and saving data. Accordingly, the study covered the population of working age for both formal and informal

sectors, the adequacy of their income for basic living after retirement, and the fiscal sustainability of the country

in the future. The data were analyzed in descriptive and quantitative methods using descriptive statistics, time

series analysis, and simple regression equations.

The evaluation on Thailand’s retirements saving system shows that the system covers most part of the working

population, but low participation is among informal workers and working-age people who are not currently in

the labor force. For the adequacy rate 19%, most Thai people are at risk to have inadequate income to afford to

meet basic needs after retirement. The unsustainable fiscal burden on the government budget had increased an

average rate 10% every year due to the increase in elderly population, thus affected the investment budget for

national development and the economic system, including the preparation of balanced budgets in the future.

Keywords : The Evaluation on Retirement Saving System, the Coverage of the Working Age Population, the

Adequacy of Retirement Income, and the Fiscal Sustainability

82 สถาบนเสรมศกษาและทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร

1. บทน�าในปจจบนโลกก�าลงกาวสสงคมผสงอาย (Aging Society1) เกดจากปจจย 2 ปจจย ประกอบดวย (1) อตราการเกด

ลดต�าลง และ (2) อตราการมชวตทยนยาวมากขน จากการพฒนาการทางดานการแพทย และความตระหนกเรองสขภาพ

ของประชากร รวมทงประชากรสวนใหญซงอยในวยแรงงานและผสงอายไดมการดแลตนเองใหมสขภาพแขงแรงมากขน สงผล

ใหเกดการเปลยนแปลงโครงสรางอายของประชากร ทงประชากรในกลมประเทศทพฒนาแลว (More Developed Countries)

และประชากรในประเทศทก�าลงพฒนา (Less Developed Countries)

ส�าหรบกรณประเทศไทยพบวาก�าลงเขาสสงคมผสงอายตงแตป พ.ศ. 25512 เปนตนมา จากภาพท 1 และขอมลตารางท 1

โดยรอยละ 10 ของประชากรไทยเปนประชากรทมอายตงแต 60 ปขนไป และจากการคาดการณในป พ.ศ. 2568 ประเทศไทย

จะเปนสงคมผสงอายโดยสมบรณ ซงประชากรสงอายจะมถงรอยละ 20 ของจ�านวนประชากรไทย และในป พ.ศ. 2578 หรอใน

อก 20 ป ประเทศไทยจะเปน “สงคมสงวยระดบสดยอด” (Super Aged Society) โดยประมาณการวาจะมประชากรผสงอาย

เพมเปนรอยละ 303 ของจ�านวนประชากรไทยทงประเทศ

ภำพท 1 แสดงขอมลการเขาสการเปนสงคมผสงอายของประเทศไทย

ทมำ : ส�านกงานสถตแหงชาต การคาดประมาณประชากรของประเทศไทย 2543 - 2573 ของส�านกงานคณะกรรมการ

พฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต และมลนธสถาบนวจยและพฒนาผสงอายไทย

1องคการสหประชาชาตใหค�านยามวากรณทประเทศใดมประชากรอาย 60 ปขนไปเกนรอยละ 10 หรออาย 65 ปขนไปเกน

รอยละ 7 ของประชากรทงหมด กลาวไดวาประเทศนนไดกาวสสงคมผสงอาย และจะเปนสงคมผสงอายอยางสมบรณ โดยมสดสวนเพมขน

รอยละ 20 เปนรอยละ 24 ตามล�าดบ สวนสงคมผสงอายระดบสดยอด จะมจ�านวนของประชากรผสงอาย 60 ปขนไปเกน

รอยละ 25 ของประชากรทงหมด2ส�านกงานสถตแหงชาต ส�านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต และมลนธสถาบนวจยและพฒนาผสงอายไทย.3มลนธสถาบนวจยและพฒนาผสงอายไทย สถานการณผสงอายไทย พ.ศ. 2556

สถาบนเสรมศกษาและทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร 83

การทประเทศไทยเขาสสงคมผสงอายนน จะสงผลกระทบ

ตอประเทศไทยดานตางๆ โดยเฉพาะในประเดนตอไปน

1.1 สดสวนของประชากรวยแรงงานลดลงตอ

ประชากรทงหมด ซงสงผลตอการจดเกบรายไดโดยรวมของ

ประเทศลดลง และอาจสงผลตอการลดลงของผลตภณฑ

มวลรวมในประเทศ (Gross Domestic Product : GDP)

เชนเดยวกน

1.2 ภาวการณพงพาของประชากรวยสงอายตอ

ประชากรวยแรงงานจะเพมสงขน

1.3 ภาครฐตองจดเตรยมคาใชจายในการดแล

ผสงอายทเพมขน ขณะทผสงอายมความสามารถในการสราง

รายไดทลดลง หรอไมสามารถมรายไดเลย

ทงน ภาครฐมการก�าหนดนโยบายทส�าคญเพอเปนการสราง

หลกประกนดานรายไดส�าหรบผสงอายภายหลงเกษยณอาย

โดยมระบบการออมเพอการเกษยณอายของประเทศไทย

ทมความหลากหลายรปแบบ ตามมาตรฐานของธนาคารโลก

ซงเปนการเตรยมการเพอใหผสงอายสามารถด�ารงชพอยได

อยางเพยงพอ และไมอยใตเสนความยากจนกระทงสนอายขย

แตทผ านมายงไมเคยมการศกษาเกยวกบประสทธภาพ

และสมรรถนะของระบบทงๆ ทโครงสรางประชากรของ

ประเทศไทยก�าลงกาวสสงคมผสงอาย ซงจะตองใชงบเงนบ�านาญ

ในงบประมาณแผนดนทนบวนจะสงขน

การศกษานจงมงประเมนประสทธภาพและสมรรถนะ

ของระบบการออมเพอการเกษยณอายของประเทศไทย โดย

ใชกรอบแนวทางในการประเมนสมรรถนะของธนาคารโลก

ทเปนมาตรฐานสากล ในมตของความครอบคลมของระบบ

การออมเพอการเกษยณอายของประชากรวยแรงงานทงหมด

ความเพยงพอของรายไดภายหลงเกษยณอายในการด�ารงชพ

ขนพนฐาน และความยงยนในดานผลกระทบทจะเกดตอ

ภาระงบประมาณและการคลงของประเทศในอนาคต รวมทง

เสนอแนะแนวทางในการด�าเนนการตอไป โดยหวขอตอไป

จะกลาวถงแนวคด ทฤษฎทใชในการศกษา วธการศกษา

ผลการวเคราะหขอมล สรปผล และขอเสนอแนะ

2. แนวคด ทฤษฎทใชในการศกษา2.1 ทฤษฎเสำหลก 5 เสำ ตำมนยำมของธนำคำรโลก

(ระบบบ�ำนำญ)4

ระบบการออมเพอการเกษยณอาย เปนระบบบ�านาญ

ซงธนาคารโลกก�าหนดกรอบแนวคดในการปฏรประบบ

บ�านาญใหประเทศตางๆ เพอแกไขปญหาใหแกประชาชนให

สามารถด�ารงชพอยไดภายหลงเกษยณอาย หรอเมอประชาชน

เขาสวยชราภาพ

หากประชาชนมเงนออมพอใชหลงเกษยณอาย ภาครฐ

สามารถลดภาระคาใชจายการดแลดานสวสดการแกผสงอาย

และท�าใหภาครฐน�างบประมาณสวนทเหลอไปใชลงทนส�าหรบ

การพฒนาประเทศ เพอลดความเสยงภาระทางการคลง และ

หนสาธารณะทสงขน ซงจะกอใหเกดปญหาตอประเทศได

โดยกรอบแนวคดเพอการรองรบสงคมผ สงอายให

สามารถด�ารงชพขนพนฐานไดดวยการออมจ�านวนขนต�า

เพอใหเพยงพอกบการด�ารงชพภายหลงเกษยณอาย และ

ไมอยภายใตเสนความยากจนหรอภาวะขดสนทไมอาจยอมรบ

ได ซงธนาคารโลกไดก�าหนดรปแบบการออมทงภาคสมครใจ

และภาคบงคบ เพอรองรบการใชชวตหลงเกษยณอาย ภายใต

ทฤษฎเสาหลก 5 เสา ดงตอไปน

เสำหลกท 0 : A Non-Contribution System “Zero

Pillar” เปนระบบหลกประกนทางสงคมทประชาชนไมตองม

การออมหรอจายเงนสะสมเขากองทนแตอยางใด ภาครฐ

ใหการชวยเหลอแกประชาชนในวยเกษยณอายแบบใหเปลา

4การสรางความมนคงทางการเงนหลงเกษยณอายใหคนไทย. ฝายวจย ส�านกงานคณะกรรมการก�ากบหลกทรพยและตลาดหลกทรพย.

กนยายน 2557.

84 สถาบนเสรมศกษาและทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร

เพอใหผสงวยสามารถด�ารงชพพนฐานขนต�าไดอยางเพยงพอ

และใหครอบคลมผสงอายหรอผยากไรไมมทพง (Means-

tested) ไดทงหมด

เสำหลกท 1 : A Mandatory System “First Pillar”

เปนระบบบ�านาญภาคบงคบใหแกประชาชน ซงไดก�าหนด

ผลประโยชนทจะไดรบภายหลงเกษยณอาย (Defined

Benefit System) โดยมการก�าหนดใหนายจาง ลกจาง หรอ

ภาครฐ จายเงนเขากองทน โดยมหนวยงานภาครฐเปน

ผบรหารกองทนดงกลาว โดยสมาชกทสงออมเงนจะไดรบ

ผลประโยชนตามทไดก�าหนดไวลวงหนา ส�าหรบรองรบเมอ

สมาชกเกษยณอาย ใหมรายไดอยางเพยงพอส�าหรบการ

ด�ารงชพได และไมตกอยใตเสนความยากจนเทานน

เสำหลกท 2 : A Mandatory System “Second

Pillar” เปนระบบบ�านาญภาคบงคบใหแกประชาชน ซง

ก�าหนดจ�านวนเงนสะสมเขากองทนเพอรองรบการเกษยณอาย

(Defined Contribution System) ซงมการบรหารจดการโดย

องคกรทจดตงขนมาโดยเฉพาะอยางมออาชพ โดยมการจาย

เงนออมเขาสกองทน ประกอบดวย ลกจาง นายจาง หรอภาครฐ

และมวตถประสงคเพมเตมจากการออมใน Pillar 1 ซงผท�าการ

ออมจะไดรบเงนสะสมพรอมผลตอบแทนจากกองทนเมอ

เกษยณอาย ทงน การออมในระบบสามารถก�าหนดรปแบบให

ผออมก�าหนดเลอกนโยบายการลงทนไดดวยตนเอง และเลอก

รปแบบของการรบเงนออมทสะสมไวหลงเกษยณอายเปน

เงนกอนหรอเปนรายเดอน

เสำหลกท 3 : A Voluntary System “Third Pillar” เปน

ระบบบ�านาญภาคสมครใจ โดยก�าหนดจ�านวนเงนออมเพอ

การเกษยณอาย (Defined Contribution System) ซงผออม

จะไดรบเงนทออมไวพรอมผลประโยชนทเกดขนเมอเกษยณอาย

ทงน รปแบบการออมดงกลาวมลกษณะเปนรายบคคล ซงม

หลายรปแบบโดยภาคเอกชนเปนผจดตงและบรหารจดการ

กองทน

เสำหลกท 4 : A Non-financial System “Fourth Pillar”

เปนระบบทใชทรพยสนและการเขาถงสวสดการอนๆ เพอ

รองรบการใชชวตหลงเกษยณอาย โดยการสนบสนนในดาน

สนเชอหรอการสนบสนนอยางไมเปนทางการ เชน บาน

ซงอาจน�ามาเปนสนเชอส�าหรบผ สงอาย หรอทเรยกวา

Reverse Mortgage เปนตน

ทงน พฒนาการของระบบการออมเพอการเกษยณอาย

ในตางประเทศไดมการพฒนาจากสงคมเกษตรกรรมส

สงคมอตสาหกรรม ท�าใหรปแบบการพงพงระบบการเงน

ทไมเปนทางการ ไดมการปฏรปเขาสระบบทเปนทางการ

เพอสรางหลกประกนรายไดยามชราภาพใหแกประชากร

วยแรงงานของประเทศ ระบบการออมเพอการเกษยณอายใน

ประเทศทพฒนาแลว สวนใหญมลกษณะเปนระบบหลายเสา

หลก (Multi Pillars System) ซงประกอบดวยสวสดการทรฐ

จดใหแกประชาชนเพอเปนหลกประกนทางรายไดขนพนฐาน

การออมภาคบงคบทมการก�าหนดผลตอบแทน (Defined

Benefit) การออมภาคบงคบแบบก�าหนดเงนสะสม (Defined

Contribution) และการออมภาคสมครใจ เพอใหประชากร

วยแรงงานมชองทางการออมเพมเตม ระบบการออมแบบ

หลายเสาหลก เปนระบบทสามารถตอบโจทยดานการสราง

ความครอบคลม ความเพยงพอ และความยงยนของระบบการ

ออมไดซงมหลายประเทศ เชน ประเทศชล กลมประเทศใน

แถบลาตนอเมรกา และกลมประเทศ OECD5 (Organization

for Economic Cooperation and Development) เปนตน

ไดท�าการปฏรประบบการออมเพอการเกษยณอายโดยอาศย

แนวคดดงกลาว รวมทงการปรบรปแบบการออมจาก Defined

Benefit เปน Defined Contribution มากขน ซงจะชวย

5OECD เปนองคการเพอความรวมมอทางเศรษฐกจและการพฒนาของประเทศกลมยโรป โดยมประเทศทพฒนาแลวทไมไดอยในทวปยโรปเขา

เปนสมาชกดวย ไดแก ออสเตรเลย แคนาดา นวซแลนด สหรฐอเมรกา และญปน OECD ด�าเนนกจกรรมเพอความรวมมอทางวชาการดาน

วทยาศาสตรเปนสวนใหญโดยเนนปญหาของสารเคมทมผลกระทบตอสงแวดลอม

สถาบนเสรมศกษาและทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร 85

ลดภาระงบประมาณอนเนองมาจากการเปลยนแปลงของ

โครงสรางประชากร เพราะมสดสวนประชากรผสงอายมากขน

กรอบแนวคดของธนาคารโลกดงกลาวเปนระบบ

บ�านาญส�าหรบไวใชในการสนบสนน และสรางความแขงแกรง

ของระบบการออมเพอการเกษยณอาย เพอเตรยมความพรอม

ของประเทศตางๆ ในการเขาสสงคมผสงอาย ในการสราง

ความมนคงทางการเงนใหกบประชาชนโดยรวม และแตละ

ประเทศสามารถน�ากรอบแนวคดดงกลาวไปประยกตใชตาม

ความเหมาะสมของแตละประเทศ

2.2 แนวคดกำรประเมนระบบกำรออมเพอกำร

เกษยณอำยของธนำคำรโลก

แนวคดการประเมนสมรรถนะระบบบ�านาญหรอระบบ

ประกนผสงอายตามมาตรฐานซงก�าหนดโดยธนาคารโลก

ประกอบดวย ความครอบคลม ความเพยงพอ และความยงยน

การประเมนระบบการออมในดานความครอบคลม

(Coverage) มตวชวดคอสดสวนของประชากรวยแรงงาน

ทเข าส ระบบการออมเพอการเกษยณอายตอประชากร

วยแรงงานทงหมด ซงประกอบดวยแรงงานในระบบและ

แรงงานนอกระบบ หากสดสวนเขาใกลรอยละ 100 แสดงวา

มแรงงานในระบบและนอกระบบเขาสระบบการออมเพอการ

เกษยณอายดงกลาวเกอบทงหมด

การประเมนระบบการออมในดานความเพยงพอ

(Adequacy) มเปาหมายวาประชากรวยแรงงานทเปน

ผประกนตนจะตองมรายไดภายหลงเกษยณอายใหเพยงพอ

เพอทดแทนรายไดในปจจบน โดยอตราการทดแทนรายไดจาก

เงนบ�านาญของผสงอายจะถกก�าหนดดวยตวชวดประสทธผล

ของระบบประกนตนผ สงอาย โดยการค�านวณหาอตรา

เงนทดแทนเปนสดสวนรอยละของรายไดหลงเกษยณอาย

เมอเปรยบเทยบเปนรอยละของรายไดในวยท�างาน ซงจะใช

เกณฑของส�านกงานเศรษฐกจการคลงรวมกบ Deloitte &

Touche Consulting Group ประเทศไทย (2545) ทมผลของ

การศกษาวารายไดทเพยงพอตอการด�ารงชพและมชวต

ความเปนอยในระดบพนฐาน ควรมอตราทดแทนรายไดหลง

เกษยณอาย (Replacement Rate) อยในอตราทดแทน

ประมาณรอยละ 50 - 60 ของเงนเดอนเดอนสดทาย จะท�าให

ผไดรบบ�านาญยงคงรกษาสภาพการด�ารงชพไดเหมอนกบ

กอนการเกษยณอาย

การประเมนระบบการออมในด านความย งยน

(Sustainability) มตวชวดหลายตวทเกยวของ ประกอบดวย

การจายเงนบ�านาญในปจจบน การขาดดลการคลง มลคา

ปจจบนของการคาดการณการจายเงนบ�านาญ และมลคา

ปจจบนของการจายภาษรายได การศกษาครงนจะใชการ

จายเงนบ�านาญ และงบประมาณรายจายคดเปนรอยละของ

ผลตภณฑมวลรวมในประเทศ หรอรอยละของงบประมาณ

ในแตละปเมอเทยบกบผลตภณฑมวลรวมในประเทศตาม

มาตรฐานรปแบบการประเมนของธนาคารโลก

3. วธการศกษาในการประเมนประสทธภาพและสมรรถนะของระบบ

การออมเพอการเกษยณอายของประเทศไทย จะด�าเนนการ

โดยแยกออกเปน 3 หวขอ ตามเกณฑการประเมนทเปน

มาตรฐานของธนาคารโลก ดงน

3.1 กำรวเครำะหดำนควำมครอบคลม ของระบบการ

ออมเพอการเกษยณอายของประเทศไทย เปนการวเคราะห

โครงสรางของประชากร เพอค�านวณหาสดสวนของประชากร

ในวยแรงงานทอย ในระบบการออมเพอการเกษยณอาย

ประเภทตางๆ เมอเทยบกบประชากรวยแรงงานทงหมด เพอ

พจารณาวาสดสวนของประชากรทมสทธไดรบหลกประกน

ทางสงคมกรณชราภาพมมากนอยเพยงใด หากสดสวนเขา

ใกลรอยละ 100 แสดงวามแรงงานในระบบและนอกระบบ

เขาสระบบการออมเพอการเกษยณอายดงกลาวเกอบทงหมด

3.2 กำรวเครำะหดำนควำมเพยงพอ ของระบบการ

ออมเพอการเกษยณอายของประเทศไทย โดยการวเคราะห

ความเพยงพอของรายไดหลงเกษยณอายตอการด�ารงชพ ซง

เปนการวเคราะหความเพยงพอของประชากรวยแรงงานใน

ระบบและนอกระบบ โดยก�าหนดเงอนไขการสงเงนออมสะสม

86 สถาบนเสรมศกษาและทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร

ระยะเวลาการสงเงนสะสม อตราผลตอบแทน และอตราการ

เตบโตของคาซงรวมอตราเงนเฟอและอตราคาจางทแทจรง

ส�าหรบการค�านวณอตราทดแทนของรายได ภายหลง

เกษยณอาย ซงประกอบดวยขาราชการบ�านาญ ลกจางทเปน

ผประกนตน และผประกอบอาชพอสระตางๆ โดยคดเปน

สดสวนรอยละของรายไดหลงเกษยณอายตอรายไดกอนการ

เกษยณอาย เพอเทยบกบเกณฑความเพยงพอทใช หาก

มากกวาเกณฑถอวามความเพยงพอ

3.3 กำรวเครำะหดำนควำมยงยน ของระบบการออม

เพอการเกษยณอายของประเทศไทย โดยการวเคราะหภาระ

งบประมาณทจดสรรส�าหรบระบบการออมเพอการเกษยณอาย

เนองจากความยงยนทางการคลงเกยวของกบการจดสรร

งบประมาณเมอเปรยบเทยบกบผลตภณฑมวลรวมในประเทศ

โดยค�านวณภาระงบประมาณทจดสรรส�าหรบระบบการ

ออมเพอการเกษยณอายแตละชนด และสดสวนเงนบ�านาญ

ชราภาพตอผลตภณฑมวลรวมในประเทศและตองบประมาณ

ส�าหรบการวเคราะหขอมลในการศกษาครงน ประกอบ

ดวยการวเคราะหขอมลเชงพรรณนาและการวเคราะหขอมล

เชงปรมาณ โดยมการวเคราะหอนกรมเวลาดวยสมการ

ถดถอยอยางงายเพอพยากรณคาแนวโนมของขอมลอนกรม

จนถงป พ.ศ. 2565 ดงน

Econ_Ind = a + b

โดย Econ_Ind เปนตวแปรเศรษฐกจมหภาคทศกษา

จดเกบรวบรวมเปนรายป ประกอบดวย 1) ผลตภณฑมวลรวม

ในประเทศ 2) กองทนประกนสงคม 3) กองทนบ�าเหนจบ�านาญ

ขาราชการ 4) กองทนส�ารองเลยงชพ 5) กองทนส�ารองเลยงชพ

ส�าหรบลกจางประจ�าของสวนราชการ 6) กองทนสงเคราะห

ครภาคเอกชน 7) ปรมาณเบยยงชพผสงอาย 8) วงเงน

งบประมาณ 9) งบประมาณรายจายประจ�า 10) งบประมาณ

รายจายลงทน โดยขอมลทงหมดมหนวยเปนลานบาท

เปนตวแปรอสระ หนวยทใชคอ ป พ.ศ.

ทงน ตวแปรเศรษฐกจมหภาคทศกษา (Econ_Ind) ทง

10 ตวแปร ส�าหรบป พ.ศ. 2540 - 2558 ซงเปนขอมลจรง และ

ส�าหรบป พ.ศ. 2559 ซงเปนตวเลขประมาณการของหนวยงาน

เจาของขอมล ไดน�ามาใชในการประมาณการสมประสทธ a

และ b ของสมการถดถอย เพอใชในการประมาณการตวแปร

เศรษฐกจมหภาคทง 10 ตวแปรส�าหรบป พ.ศ. 2560-2565

การศกษาครงนใช ข อมลทตยภม (Secondary

Data) และเอกสารสงพมพออนไลน ประกอบดวย 1) ขอมล

โครงสรางงบประมาณ ของส�านกนโยบายการคลง ส�านกงาน

เศรษฐกจการคลง และระบบฐานขอมลอเลกทรอนกสบน

Website ของส�านกงานเศรษฐกจการคลง (www.fpo.go.th)

2) ขอมลผลตภณฑมวลรวมในประเทศ โครงสรางของ

ประชากรไทย ประมาณการประชากร จากส�านกงานคณะ

กรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต (www.

nesdb.go.th) 3) ขอมลจ�านวนสมาชก กองทนประกนสงคม

ตามมาตรา 33, 39, และ 40 (เฉพาะสวนของบ�าเหนจ) การ

จายเงนบ�าเหนจบ�านาญขาราชการ กองทนบ�าเหนจบ�านาญ

ขาราชการ กองทนส�ารองเลยงชพ และกองทนรวมเพอการ

เลยงชพ จากส�านกงานประกนสงคม กระทรวงแรงงาน 4)

ขอมลกองทนการออมแหงชาต และการจดสรรงบประมาณ

ภาครฐเขาสระบบการออม จากส�านกนโยบายการออมและ

การลงทน กระทรวงการคลง 5) ขอมลประชากรวยแรงงาน

กระทรวงแรงงาน 6) ขอมลเบยยงชพผสงอาย จากกระทรวง

พฒนาสงคมและความมนคงของมนษย และกระทรวง

มหาดไทย 7) ขอมลกองทนสงเคราะหครเอกชนจากกระทรวง

ศกษาธการ 9) สงพมพจากหองสมดส�านกงานเศรษฐกจการ

คลง ซงสวนใหญเปนงานวจยของส�านกงานเศรษฐกจการคลง

ทเกยวของกบการออมเพอการเกษยณ กองทนการออมตางๆ

และเอกสารวชาการเพอการบรรจแตงตงขาราชการใหสงขน

สถาบนเสรมศกษาและทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร 87

4. ผลการวเคราะหขอมล4.1 กำรวเครำะหดำนควำมครอบคลม

ตารางท 1 แสดงขอมลประชากรผมสทธไดรบหลกประกนทางสงคมกรณชราภาพ จากการวเคราะหพบวา ปจจบน

ประเทศไทยมจ�านวนประชากรประมาณ 65.1 ลานคน ประกอบดวย ประชากรวยแรงงานหรอผทมอายระหวาง 15 - 60 ป

จ�านวนประมาณ 42.96 ลานคน หรอคดเปนรอยละ 65.99 ของประชากรทงหมด และประชากรทไมใชวยแรงงานหรอมผท

มอายนอยกวา 15 ปหรอสงกวา 60 ปขนไป ประมาณ 22.14 ลานคน หรอรอยละ 34.01 ของประชากรทงหมด โดยแยกเปน

ประชากรทมอายไมถง 15 ป ประมาณ 11.79 ลานคน หรอรอยละ 18.11 ของประชากรทงหมด และในวยเกษยณ ประมาณ

10.35 ลานคน หรอรอยละ 15.90 ของประชากรทงหมด ซงในกรณของประชากรวยชราภาพนน ภาครฐไดจดใหมสวสดการ

ดานการชราภาพแบบถวนหนา โดยจายเบยยงชพตามระดบของความชราในอตราทเพมสงขน

สวนระบบการออมเพอการเกษยณส�าหรบประชาชนวยแรงงานซงมอายระหวาง 15 - 60 ป จ�านวนประมาณ 42.96 ลานคน

ดงกลาว ไดจดแบงออกเปนผทอยในตลาดแรงงานประมาณ 34.42 ลานคน หรอรอยละ 52.87 ของประชากรทงหมด ใน

จ�านวนนมประชาชนทเปนแรงงานในระบบ (ผทมรายไดประจ�า มเงนเดอนทแนนอน หรอเรยกวา “มนษยเงนเดอน”) ซงไดแก

ขาราชการ พนกงานของบรษทเอกชน พนกงานรฐวสาหกจ รวมถงพนกงานและลกจางตามสญญาจางในหนวยงานราชการ

รวมประมาณจ�านวน 16.49 ลานคน หรอรอยละ 25.33 ของประชากรทงหมด และแรงงานนอกระบบ (ผทประกอบอาชพอสระ

มรายไดไมแนนอน) ประมาณ 17.93 ลานคน หรอรอยละ 27.54 ของประชากรทงหมด ซงไดแก ผประกอบธรกจสวนตว

ผประกอบอาชพเกษตรกรรม และผรบจางทวไป นอกจากน ในกลมผทอยในวยแรงงาน มบางสวนทไมอยในตลาดแรงงาน เชน

อยระหวางศกษาเลาเรยน ไมไดท�างาน หรอเปนผทพพลภาพ เปนตน รวมประมาณจ�านวน 8.54 ลานคน หรอคดเปนรอยละ

13.12 ของประชากรทงหมด

ตำรำงท 1 แสดงขอมลประชากร ผมสทธไดรบหลกประกนทางสงคมกรณชราภาพ

ทมำ : ขอมล ณ ธนวาคม 2558 จากส�านกงานสถตแหงชาต และกระทรวงแรงงาน

88 สถาบนเสรมศกษาและทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร

จากการวเคราะหตวเลขของส�านกงานสถตแหงชาต

และกระทรวงแรงงานพบวา แรงงานในระบบจ�านวนประมาณ

16.49 ลานคน คดเปนรอยละ 38.38 (รอยละ 38) ของ

ประชากรวยแรงงาน มหลกประกนดานชราภาพตามการ

ออมภาคบงคบ อาท เสาหลกท 0 เบยยงชพผสงอาย ระบบ

บ�าเหนจบ�านาญขาราชการแบบเดม เสาหลกท 1 กองทน

ประกนสงคม (มาตรา 33, มาตรา 39) เสาหลกท 2 กองทน

บ�าเหนจบ�านาญขาราชการ (กบข.) กองทนสงเคราะหตาม

กฎหมายวาดวยโรงเรยนเอกชน หรอเสาหลกท 3 กองทน

ส�ารองเลยงชพ กองทนรวมเพอการเลยงชพ กองทนการออม

แหงชาต (กอช.) สวนแรงงานนอกระบบ ซงมจ�านวนประมาณ

17.93 ลานคน มเพยงจ�านวนประมาณ 3 ลานคน หรอรอยละ

16.73 ของแรงงานนอกระบบทงหมด มการออมเพอการ

เกษยณอาย ไดแก กองทนประกนสงคม (มาตรา 40) และ

กองทนการออมแหงชาต ซงเปนภาคสมครใจ หรอการออม

ในรปแบบอน และอกประมาณ 14.93 ลานคน คดเปนรอยละ

83.26 ไมมการออมเพอการเกษยณอาย ในสวนประชากรใน

วยแรงงานทไมอยในตลาดแรงงานจ�านวนประมาณ 8.54 ลานคน

นน ซงอาจจะอยในภาคการศกษา หรอไมท�างาน หรอวางงาน

หรอพการ ภาครฐจะตองมมาตรการ รวมทงด�าเนนการสงเสรม

ใหมการออมเพอการเกษยณอายดวย เพอลดภาระการดแล

ไดในยามชราภาพ

สรปผลการศกษาวเคราะห พบวาประชากรวยแรงงาน

ของไทยประมาณ 23.47 ลานคน ซงเปนแรงงานนอกระบบ

สวนหนงและแรงงานทไมอยในตลาดแรงงานทงหมด ไมอย

ในระบบการออมเพอการเกษยณอาย หรอคดเปนรอยละ

54.63 ของประชากรวยแรงงานทงหมด แตเมอประชากร

วยแรงงานเหลานเขาสภาวะชราภาพกจะไดรบสวสดการ

จากภาครฐดวยกนทงสน

4.2 กำรวเครำะหดำนควำมเพยงพอ

หวข อ นจะท�าการ ว เคราะห อตราการทดแทน

เงนบ�านาญเพอชราภาพเพอเปนตวชวดประสทธภาพของ

ระบบการประกนรายไดของคนในวยชรา ทงน รายไดหลง

การเกษยณอายเพอทดแทนรายไดกอนเกษยณอาย6 ควร

จะอยในอตราประมาณรอยละ 50 - 60 ของเงนเดอนเดอน

สดทาย ดงนน จะเหนวาแรงงานในระบบสวนทเปนขาราชการ

ทอยในระบบบ�านาญแบบเดม (เสาหลกท 0) และเปนสมาชก

ของ กบข. (เสาหลกท 2) จะมรายไดหลงเกษยณอายเปน

เงนบ�านาญรอยละ 50 - 70 ของเงนเดอนเดอนสดทาย ซงอย

ในเกณฑทเพยงพอตอการด�ารงชพขนพนฐาน

สวนแรงงานในระบบทเปนสมาชกของกองทนประกน

สงคม (เสาหลกท 1) ประมาณ 16 ลานคน จะมรายไดตอเดอน

ต�ากวาเกณฑมาตรฐานมาก และจะมความยากจนในวยชรา

หากไมมการออมเพมเตมในระหวางวยท�างาน โดยคาดการณ

วาจะมรายไดหลงเกษยณอายเพยงรอยละ 19

นอกจากน ส�าหรบแรงงานนอกระบบจ�านวนประมาณ

18 ลานคน และไมอยในตลาดแรงงานอกจ�านวนประมาณ

9 ลานคน รวมเปนประมาณ 27 ลานคน จะไดรบเงนนอยกวา

กลมผออมอนๆ เพราะสวนใหญจะตองพงพาเบยยงชพ และ

เพอใหเกดความเพยงพอดงกลาว กลมแรงงานนอกระบบ

จะตองมการออมเพมเตม เชน การเขาเปนสมาชกกองทน

การออมแหงชาต เปนตน ซงเปนภาคสมครใจ และท�าการออม

ตงแตอาย 15-60 ป โดยจะไดรบเงนสนบสนนในรปแบบของ

เงนบ�านาญหลงเกษยณอาย ทงน จะสามารถด�ารงชพขน

พนฐานตามเกณฑมาตรฐานไดในกรณทมการออมอยาง

ตอเนอง ซงเมอรวมกบเบยยงชพทไดรบจากภาครฐ (เสาหลก

ท 0) จงท�าใหคาดวาจ�านวนเงนทไดรบนนเพยงพอตอการ

ด�ารงชพตอไป

6ผลการศกษาของส�านกงานเศรษฐกจการคลงรวมกบ Deloitte & Touche Consulting Group ประเทศไทย รายงานวารายไดทเพยงพอตอการ

ด�ารงชพหลงเกษยณอายของคนไทยมอตราทดแทนรายไดหลงเกษยณอาย (Replacement Rate)

สถาบนเสรมศกษาและทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร 89

การคาดการณรายไดหลงเกษยณของผประกนตนในกองทนประกนสงคมวาจะมรายไดไมเกนรอยละ 19 ของเงนเดอน

เดอนสดทายซงจะไมเพยงพอตอรายจายนน ค�านวณมาจากสมมตฐาน (1) ผลประโยชนตอบแทนทไดรบจากกองทนประกน

สงคมในรปของเงนบ�านาญ เพอค�านวณหาอตราทดแทนของรายได โดยมวธการรอยละ7 20 + 1.5 หมายความวาผประกนตน

ตองเปนสมาชกมาแลว 20 ป และไดรบผลประโยชนทดแทนรอยละ 20 ของเงนเดอนเฉลย 5 ปสดทาย โดยเงนเดอนเฉลย

ทไดดงกลาวจะตองไมเกน 15,000 บาท และหลงจากปท 20 ผประกนตนจะไดรบผลประโยชนเพมขนอกปละรอยละ 1.5

(2) ผประกนตนจะตองเรมท�างานเมออาย 25 ป และอยในระบบประกนสงคมอก 35 ป และไดรบบ�านาญใหเมอผประกนตน

เกษยณอายท 60 ป (3) มอตราการเตบโตของคาจาง (Wage Growth) รอยละ 5 (4) ค�านวณทระดบคาจางเรมตนเฉลยต�ากวา

10,000 บาท โดยเรมตนท 7,600 บาท (5) โดยใชขอมลอางองจากรายไดและจ�านวนแรงงานมาจากส�านกงานประกนสงคม

ตงแตต�ากวา 1,650 - 15,000 บาท

ผลจากการค�านวณ เมอผประกนตนอยในระบบตงแตเรมตนจนเกษยณอายท 60 ป จะมรายไดในเดอนสดทายจ�านวน

39,965.80 บาท และรายไดเฉลย 5 ปสดทายเทากบ 36,336.00 บาท แตมขอก�าหนดเงอนไขของรายไดทจะน�ามาค�านวณ

บ�านาญไมเกน 15,000 บาท ซงมระยะเวลาในการสงเงนออมเขากองทนเปนเวลา 35 ป

ดงนน การค�านวณบ�านาญ = เงนบ�านาญรายเดอน8 = {[20 + (1.5*(t-15))]*w}/100

โดยท t = ระยะเวลาทสงเงนสมทบกรณชราภาพ = 35 ป

w = คาจางเฉลย 60 เดอนสดทาย = 36,336 (15,000)

เงนบ�านาญ = ((20 + (1.5*20))*15,000)/100 = 7,500 บาท

เมอเปรยบเทยบกบสดสวนรอยละรายไดกอนเกษยณอายหรอเงนเดอนเดอนสดทาย = 18.77 หรอประมาณ รอยละ 19

ซงนอยกวาสดสวนรอยละ 50 ของรายไดกอนการเกษยณอาย โดยรวมจะเหนวาแรงงานดงกลาวมรายไดจากเงนบ�านาญ

รวมกบเบยยงชพทไดรบอก 600 บาท กไมเพยงพอกบรายไดทเหมาะสมซงขาดอกประมาณรอยละ 31 จงจะมรายไดในระดบ

รอยละ 50 ของรายไดกอนการเกษยณอาย

7ตามพระราชบญญตประกนสงคม8ตามพระราชบญญตประกนสงคม

ภำพท 2 แสดงอตรารอยละของรายไดทสามารถทดแทนรายไดหลงเกษยณอายเพอใหมความเพยงพอ

90 สถาบนเสรมศกษาและทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร

สรปผลการวเคราะหความเพยงพอของรายไดหลง

เกษยณอายตอการด�ารงชพ พบวาขาราชการบ�านาญแบบ

เดมและสมาชกกองทนบ�าเหนจบ�านาญแหงชาตมรายได

ไมนอยกวารอยละ 50 ของรายไดเดม สวนแรงงานในระบบ

ซงเปนผประกนตนของกองทนประกนสงคมมรายไดเพยง

รอยละ 19 และแรงงานนอกระบบหรอแรงงานอสระนน

สวนใหญเมอเกษยณอายแลวจะพงพาเพยงเบยยงชพ โดยรวม

ประชากรวยแรงงานสวนใหญจะมรายไดภายหลงเกษยณอาย

ยงไมเพยงพอตอการด�ารงชพขนพนฐานได

4.3 กำรวเครำะหดำนควำมยงยน

4.3.1 กำรวเครำะหภำระงบประมำณส�ำหรบระบบ

กำรออมเพอกำรเกษยณอำย

การจดสรรงบประมาณเพอรองรบการชราภาพท

เพมขนอยางตอเนองอาจสงผลกระทบตอเสถยรภาพดานการ

คลงได ตารางท 2 เปนตวเลขขอมลการประมาณการการ

จดสรรงบประมาณส�าหรบเงนบ�านาญเพอการชราภาพ ไดแก

การสงเคราะหเบยยงชพคนชรา กองทนประกนสงคม เงน

เบยหวดบ�าเหนจบ�านาญ กองทนบ�าเหนจบ�านาญขาราชการ

และกองทนการออมแหงชาต พบวาภาครฐจะตองด�าเนนการ

จดสรรงบประมาณในปงบประมาณ พ.ศ. 2558 จ�านวน

สงถง 297,215 ลานบาท โดยจ�าแนกเปนการจดสรรเพอการ

สงเคราะหเบยยงชพส�าหรบผสงอายจ�านวน 75,466 ลานบาท

การจายเงนสมทบเขากองทนประกนสงคมจ�านวน 15,175

ลานบาท จายเปนเงนเบยหวดบ�าเหนจบ�านาญขาราชการ

จ�านวน 160,223 ลานบาท และจายเงนสมทบเขากองทน

บ�าเหนจบ�านาญขาราชการจ�านวน 46,351 ลานบาท เมอ

วเคราะหเปรยบเทยบกบผลตภณฑมวลรวมในประเทศ และ

งบประมาณรายจายประจ�าป พ.ศ. 2558 จะเหนวาม

เงนบ�านาญเพอการชราภาพตอผลตภณฑมวลรวมในประเทศ

คดเปนสดสวนรอยละ 2.22 และตองบประมาณรายจาย

คดเปนสดสวนรอยละ 11.54

ในป พ.ศ. 2559 รฐบาลก�าหนดกรอบวงเงน

งบประมาณเปนจ�านวน 2,776,000 ลานบาท โดยจายเงนบ�านาญ

เพอการชราภาพเปนจ�านวน 311,478 ลานบาท เพมขนจาก

ป พ.ศ. 2558 จ�านวนรอยละ 4.79 ซงแยกเปนกองทนประกน

สงคมเพมขนรอยละ 53.54 เงนเบยหวดขาราชการบ�านาญเพม

รอยละ 9.66 สวนเงนส�าหรบเบยผสงอายลดลงรอยละ 12.8

และเงนกองทนบ�าเหนจบ�านาญขาราชการลดลงเพยงเลกนอย

คดเปนรอยละ 0.4 เทานน เนองจากอาจมการเปลยนแปลง

ในดานขอมลและมขาราชการบางกลมลาออกจากการเปน

สมาชกกองทน ทงน สวนของการจายเงนเขากองทนการออม

แหงชาตจ�านวน 633 ลานบาทนน เพราะไดมการเปดรบ

สมาชกกองทนการออมแหงชาตเมอวนท 20 สงหาคม พ.ศ.

2558 ณ ท�าเนยบรฐบาล ดงนน จงไมมตวเลขเปรยบเทยบ

กบป พ.ศ. 2558

จากตวเลขประมาณการในป พ.ศ. 2560 - 2568

หรอในอก 10 ปขางหนา พบวาในป พ.ศ. 2568 รฐบาลจะตอง

รบภาระในการจดสรรงบประมาณส�าหรบจายเขาสระบบ

บ�านาญเพอการชราภาพเปนจ�านวนประมาณ 738,820 ลาน

บาท ซงเมอเปรยบเทยบสดสวนรอยละทเพมขนจากป พ.ศ.

2559 คดเปนรอยละ 248.58 หรอ 2.49 เทา โดยในป พ.ศ.

2568 มจ�านวนเงนบ�านาญเพอการชราภาพอยในสดสวน

รอยละ 3.93 ตอ GDP และสดสวนรอยละ 20.29 ตอวงเงน

งบประมาณ ซงเปนตวเลขทเพมขนสงมากและเปนภาระ

ทางการคลงของรฐบาล โดยพจารณาจากตวเลขทรฐบาล

จะตองจายเบยหวดบ�าเหนจบ�านาญใหแกขาราชการท

เกษยณอายสงถง 462,017 ลานบาท คดเปนสดสวนรอยละ

12.69 ตองบประมาณรายจายประจ�าป พ.ศ. 2568

ดงนน การคาดการณวาภายใน 20 ปขางหนาผสงอาย

ทเปนขาราชการบ�านาญกจะทยอยเสยชวตลง อาจสงผล

ท�าใหการจายเงนเบยหวดบ�าเหนจบ�านาญลดลงไดบาง เพราะ

ขาราชการสวนใหญในอก 20 ป จะอยในระบบของกองทน

บ�าเหนจบ�านาญขาราชการทงหมด จากการวเคราะหเหนได

วาภาครฐจายเงนสมทบเขาสกองทนมเพมขนอยางตอเนอง

และมแนวโนมเพมสงขนทกป โดยรฐบาลจายเงนบ�านาญเพอ

การชราภาพคดเปนอตราเพมเฉลยรอยละ 10.00 ตอป ซงเปน

สถาบนเสรมศกษาและทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร 91

สดสวนทเพมขนทกป โดยภาพรวมของกองทนบ�าเหนจบ�านาญขาราชการมสดสวนเพมขนเฉลยรอยละ 9.56 ตอป การจาย

เงนสงเคราะหเบยยงชพผสงอายมอตราเพมขนเฉลยรอยละ 5.35 ตอป กองทนประกนสงคมมเพมขนเฉลยรอยละ 10.63 เบยหวด

บ�าเหนจบ�านาญขาราชการเพมขนเฉลยรอยละ 11.38

ตำรำงท 2 แสดงขอมลการจดสรรงบประมาณภาครฐเขาสระบบการออมเพอการเกษยณอาย ป พ.ศ. 2558 - 2568

หนวย : ลานบาท

ทมำ : ส�านกนโยบายการออมและการลงทน ส�านกงานเศรษฐกจการคลง และค�านวณโดยผวจยปงบประมาณ พ.ศ.

2558 - 2559 เปนขอมลจรง จากเอกสารงบประมาณ ณ วนท 12 พฤษภาคม 2559

หมำยเหต 1. รายการกองทนประกนสงคมเปนตวเลขกรณชราภาพและสงเคราะหบตร

2. ใชสมมตฐานวาการตงงบประมาณใหแกกองทนประกนสงคม และ กบข. ไดเตมจ�านวน ตงแตป พ.ศ.

2560 เปนตนไป

3. ขอมลป พ.ศ. 2560 - 2568 เปนขอมลประมาณการโดยการพยากรณแนวโนมของขอมล โดย

คาสมประสทธของสมการถดถอยมนยส�าคญทางสถตทระดบ 0.05

สรป ผลการวเคราะหความยงยนไดดงน

(1) รฐมภาระงบประมาณทสงขน จากการจายเงนบ�านาญขาราชการและเบยยงชพส�าหรบผสงอายมแนวโนมเพมสงขน

สงผลกระทบในระยะยาวตอภาระการคลงของรฐบาลในอนาคตได

92 สถาบนเสรมศกษาและทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร

(2) ภาครฐมแนวโนมทจะตองจายเงนเพมขนใหแก

กองทนตางๆ ประกอบดวย กองทนประกนสงคม กองทน

บ�าเหนจบ�านาญขาราชการ การสงเคราะหเบยยงชพผสงอาย

กองทนส�ารองเลยงชพส�าหรบลกจางประจ�าของสวนราชการ

กองทนสงเคราะหครฯ กองทนการออมแหงชาต

(3) จากการทประชากรวยแรงงานลดลงจะสงผลตอ

ความสามารถในการผลตและผลตภณฑมวลรวมในประเทศ

ไมสามารถเพมขนตามศกยภาพ ขณะทภาครฐมการจดสรร

งบประมาณเพมสงขน เพราะมการใชจายในรปสวสดการแก

ประชากรผสงอายทมเพมขน ท�าใหในอนาคตประเทศไทย

มสดสวนของงบประมาณตอผลตภณฑมวลรวมในประเทศ

เพมขนมผลกระทบตอความยงยนทางการคลงได

5. สรปผลการศกษา การประเมนระบบการออมเพอการเกษยณอายของ

ประเทศไทย สามารถสรปผลทง 3 มต คอ ดานความ

ครอบคลม ความเพยงพอ และความยงยน ไดดงน

1) ดานความครอบคลมส�าหรบประชากรวยแรงงาน

ทงในระบบและนอกระบบ พบวาแรงงานรอยละ 54.63 ของ

แรงงานทงหมดไมอยในระบบการออมเพอการเกษยณอาย

อยางไรกตาม อาจกลาวไดวาหลงจากแรงงานเหลานเกษยณ

เขาสวยชรา กจะไดรบสวสดการจากรฐเปนเบยยงชพตลอดไป

โดยมสาระส�าคญดงน

(1) ระบบการออมเพอการเกษยณอายภาคบงคบ

ส�าหรบแรงงานในระบบ และอยในตลาดแรงงาน ซงมอาย

ระหวาง 15 - 60 ป โดยมสดสวนประมาณ 1 ใน 3 สวนของ

ประชากรวยแรงงานทงหมด เปนสมาชกในกองทนตางๆ เชน

กองทนประกนสงคม และกองทนบ�าเหนจบ�านาญขาราชการ

เปนตน

(2) ระบบการออมเพอการเกษยณอายภาคสมครใจ

โดยมสดสวนของประชากรวยแรงงานนอกระบบและไมอยใน

ตลาดแรงงานประมาณ 2 ใน 3 สวนของประชากรวยแรงงาน

ทงหมด สามารถเขาสระบบการออมโดยผานกองทนการออม

แหงชาต (นวพร วรยานพงศ) และกองทนประกนสงคม (ตาม

มาตรา 40) ได

(3) ประชากรวยแรงงานเมอเกษยณอายหรอเขาส

วยชราจะไดรบเบยยงชพ ซงภาครฐจะจายใหแกผสงอาย

ตงแต 60 ปขนไป เพอใหสามารถด�ารงชพอยได

2) ดานความเพยงพอของรายไดภายหลงเกษยณอาย

จะมความเพยงพอเฉพาะประชากรวยแรงงานในกลมของ

ขาราชการบ�านาญทจะมรายไดรอยละ 50 ของรายไดกอน

การเกษยณอายเทานน แตส�าหรบกลมประชากรวยแรงงานอน

สวนใหญยงไมมความเพยงพอตอการด�ารงชพ โดยทผลการ

ค�านวณมลคารายไดภายหลงเกษยณอายของกลมประชากร

ดงกลาวจะมรายไดเพยงรอยละ 19 ของรายไดกอนการ

เกษยณอาย ซงเปนตวเลขทต�ากวาเกณฑทการศกษานใช ซง

ก�าหนดวาไมควรต�ากวารอยละ 50-60 ของรายไดกอนเกษยณ

ดงนน จะเหนวารายไดของประชากรวยแรงงานส�าหรบ

ประเทศไทยไมเพยงพอตอการด�ารงชพภายหลงเกษยณอาย

3) ดานความยงยนของระบบการออม พบวาระบบ

การออมเพอการเกษยณอายทภาครฐไดด�าเนนการรองรบ

ประชากรวยแรงงานเมอเกษยณอายแลวนน สวนใหญจะเปน

ภาระทางดานการคลงทงทางตรงและทางออม อกทงในแตละป

รฐบาลจะตองจดสรรงบประมาณคอนขางสงเพอสมทบ

จ�านวนเงนออมเขาสกองทนทมการเตบโตขนทกป รวมทง

การจายเบยยงชพทสงขนเพราะมประชากรเขาสวยชราภาพ

มากขนเชนกน ยกเวนกองทนบ�าเหนจบ�านาญขาราชการ

ทจะมภาระลงไดในอนาคต อกทงจากการทประเทศไทยเขาส

สงคมผสงอายมากขน ท�าใหมสดสวนของประชากรวยแรงงาน

ลดลงเมอเปรยบเทยบกบประชากรโดยรวมทงหมด ซงสงผล

ท�าใหภาครฐจดเกบรายไดทเปนภาษอากรของประเทศลดลง

และอาจสงผลท�าใหผลตภณฑมวลรวมในประเทศลดลงได

ในอนาคต หรออาจกลาวไดวาสงคมผสงอายมผลกระทบตอ

ระบบเศรษฐกจของประเทศ

สถาบนเสรมศกษาและทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร 93

ทงน ผลการศกษาสามารถสรปไดดงตารางท 3 ดงน

ตำรำงท 3 สรปผลการประเมนระบบการออมเพอการเกษยณอายของประเทศไทย

6. ขอเสนอแนะ จากผลการศกษาพบวา การประเมนระบบการออมเพอการเกษยณอายของประเทศไทยมประเดนทควรจะด�าเนนการปฏรป

พฒนา หรอปรบปรงใหมความสมบรณ ส�าหรบการดแลดานสวสดการเพอการชราภาพของผสงอายอยางแทจรง ดงตอไปน

1) ดานความครอบคลม ส�าหรบประชากรวยแรงงานในระบบ ซงเปนภาคบงคบ เมอเกษยณอายจะไดรบเบยยงชพและ

เงนออมจากประกนสงคมตามขอก�าหนดแบบถวนหนา แตเพอใหผลมความครอบคลมมากขนส�าหรบประชากรวยแรงงานทอย

ในภาคสมครใจและแรงงานนอกระบบ เนองจากเปนกลมของประชากรทมรายไดไมแนนอน กอใหเกดปญหาหนสน ดงนน

ภาครฐจะตองด�าเนนการในเชงรกและสรางแรงจงใจ เพอดงดดจ�านวนแรงงานดงกลาวเขาสระบบการออมเพอการเกษยณอาย

เพอใหมความครอบคลมทกครวเรอน มการสนบสนนและสงเสรมใหประชาชนไดรบความร วธการวางแผนการเงนส�าหรบ

การใชจายและเหลอเงนออมไวใชในยามชราภาพ

94 สถาบนเสรมศกษาและทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร

2) ดานความเพยงพอ ภาครฐจะตองรบเรงใหมการ

จดตงกองทนภาคบงคบใหประชากรวยแรงงานในระบบ ซง

เปนภาคบงคบ สงเงนออม นายจางสมทบ และภาครฐใน

การสนบสนน โดยก�าหนดจ�านวนเงนสะสมทมการค�านวณ

รายไดเพอใหเพยงพอตอการด�ารงชพภายหลงเกษยณอาย

ซงเปนการเพมเตมจากกองทนส�ารองเลยงชพเดมทเปนภาค

สมครใจ และภาครฐควรหาแนวทางในการชะลอการจาย

เงนบ�านาญออกไปไดอกระยะหนง และเพมระยะเวลาของ

การออมเพอการเกษยณอายเพมขน โดยก�าหนดอตราการ

จดสงเงนออม และเงนสะสม หรอเงนสมทบในแตละกองทน

ตามความเหมาะสมของระบบเศรษฐกจ และคาครองชพท

เปนปจจบน รวมทงมการปรบเปลยนนโยบายดานการลงทน

ของกองทนทบรหารจดการโดยภาครฐ เพอใหเกดผลตอบแทน

ทสงขน

3) ดานความยงยน ภาครฐตองจดหากองทนบ�านาญ

ทชวยลดภาระดานการคลงของภาครฐลงไดในอนาคต การ

จดหาแหลงเงนลงทนเพอรองรบการเพมขนของกองทนท

ภาครฐบรหารจดการ เพอลดภาระทางดานการคลง การสราง

ธรรมาภบาลในการบรหารกองทน และภาคประชาชนตองม

สวนรวมในการชวยสรางความยงยนได

อยางไรกตาม การศกษาเพอประเมนระบบการออม

เพอการเกษยณอายครงนครอบคลมทง 3 มต คอความ

ครอบคลม ความเพยงพอ และความยงยน เพอหาขอคนพบ

และขอเสนอแนะในภาพรวม ผทสนใจท�าการศกษาตอยอด

อาจจะท�าการวจยเพมเตมเชงลกในแตละมต เพอใหได

ขอคนพบและขอเสนอแนะเชงลกยงขน นอกจากนในเรองของ

การวเคราะหความสมพนธของตวแปรทศกษาเพอประมาณการ

แนวโนมในอนาคต ผศกษาอาจใชสมการในรปแบบอนได

เชน ใชสมการถดถอยเชงซอนหรอเชงพห เปนตน ซงจะชวย

แกไขขอจ�ากดของการประมาณการแนวโนมโดยใชตวแปร

เวลาเพยงอยางเดยวหรออาจจะท�าการศกษา โดยวธการ

ส�ารวจขอมลจากแบบสอบถามเพอท�าการจดเกบขอมลจาก

ประชากรวยแรงงานทงในระบบและนอกระบบซงจะท�าให

มความหลากหลายของแนวทางการศกษา รวมทงการศกษา

ขอมลของประชากรวยแรงงานทอยในภาคเอกชนทมรายไดสง

เพอเปรยบเทยบกบภาพรวมของประชากรวยแรงงานทงหมด

สถาบนเสรมศกษาและทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร 95

บรรณานกรมกองทนบ�าเหนจบ�านาญขาราชการ. (2556). ระบบการออมเพอการเกษยณตามหลกสากล. สบคนจาก https://www.gpf.or.th/

thai2013/about/pension.asp.

นวพร วรยานพงศ. (2555). กองทนการออมแหงขาต (กอช.) กรงเทพมหานคร : ส�านกนโยบายการออมและการลงทน ส�านกงาน

เศรษฐกจการคลง.

ปราโมทย ประสาทกล และปทมา วาพฒนวงศ. (2559). ประชากรไทยในอนาคต. สบคนจาก http://www.ipsr.mahidol.

ac.th/IPSR/AnnualConference/ConferenceII/Article/Article02.htm

เศรษฐศาสตรนาร. อนกรมเวลา (Time Series). (2559). สบคนจาก www.fpo.go.th/S-I/Source/ECO/ECO24.htm

สปาณ จนทรมาศ. (2556). การพฒนาระบบการออมเพอการชราภาพของแรงงานนอกระบบ กรงเทพมหานคร : ส�านกงาน

เศรษฐกจการคลง.

ส�านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต. (2559). ขอมลเศรษฐกจและสงคม. สบคนจาก www.nesdb.

go.th

ส�านกงานสถตแหงชาต กระทรวงเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร. (2554). ประมวลสถตส�าคญของประเทศไทย พ.ศ.

2554 สบคนจาก www.nso.go.th

ส�านกนโยบายการออมและการลงทน ส�านกงานเศรษฐกจการคลง (สศค.) และสถาบนวจยนโยบายเศรษฐกจการคลง (สวค.)

กระทรวงการคลง. (2548). การออม การลงทน และการประเมนระบบความปลอดภยทางสงคมของประเทศไทย.

กรงเทพมหานคร : ส�านกงานเศรษฐกจการคลง.

ส�านกนโยบายการคลง ส�านกงานเศรษฐกจการคลง. (2559). รายงานสถานการณดานการคลง ปงบประมาณ พ.ศ. 2559 ตงแต

ตลาคม 2558 - พฤษภาคม 2559.

Axel van Trotsenburg. (2015). Live Long and Prosper : Aging in East Asia and Pacific สบคนจาก http://www.worldbank.

org/th/news/press-release/2015/04/13/developing-east-asia-pacific-growth-remains-robust-in-2015

Dr.Sartsada & Mrs.Navaporn Wiriyanupong. (2015). The Evaluation on Thai Pension System.

ปท 12 ฉบบท 2 กรกฎาคม - ธนวาคม 2560

บทความวชาการ ศาสตราจารยพศษฐ ดร.จ�าเนยร จวงตระกล

Distinguished Professor, Far East University, South Korea

ntelligenceJournal of

96 สถาบนเสรมศกษาและทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร

การปฏรปคานยมของสงคมไทยเพอน�าประเทศไทยสสงคมประชาธปไตย

บทคดยอบทความนมจดมงหมายทจะน�าเสนอกระบวนการปฏรปคานยมของสงคมไทยเพอน�าประเทศไทยไปสสงคมประชาธปไตย

โดยไดทบทวนวรรณกรรมทเกยวของ แลวน�ามาสงเคราะหเปนแบบจ�าลองเพอใชเปนแนวทางการปฏรปคานยมเพอการปฏรป

สงคมไทยไปสสงคมประชาธปไตย กระบวนการปฏรปคานยมของสงคมไทยตามแบบจ�าลองทสงเคราะหขนใหมเรยกวา “แบบ

จ�าลองแววเรยม” (VAVRIEM Model) ประกอบดวย ขนตอนเจดขน คอ (1) การก�าหนดวสยทศนและเปาหมายทชดเจนของ

สงคมไทย (2) การสรางความตระหนกรบรในวสยทศนและเปาหมายของสงคมไทย (3) การระบคานยมรวมทสงเสรมสนบสนน

วสยทศนและเปาหมายของสงคมไทย (4) การสรางความพรอมและยอมรบการเปลยนแปลงคานยมรวมของสงคมไทย (5) การน�า

คานยมรวมของสงคมไทยทไดคดสรรแลวสการปฏบต (6) การตดตามและประเมนผลการปฏบต และ (7) การแกไขปญหาและ

ปรบปรงการด�าเนนงานอยางตอเนอง แบบจ�าลองนสามารถน�าไปพจารณาปรบใชในการด�าเนนการตอไปเพอใหการเปลยนแปลง

การปกครองของไทยบรรลผลและน�าประเทศไทยสสงคมประชาธปไตยตามเปาหมาย

ค�ำส�ำคญ : การปฏรป คานยม สงคมไทย ประชาธปไตย

สถาบนเสรมศกษาและทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร 97

Thai Cultural Values Reform For A Democratic Society

AbstractThe objective of this paper is to present a process for reforming Thai cultural values to align with democratic

values. In order to propose a reform process, various literature reviews were made and “VAVRIEM Model” was

developed and presented as a new reform process. The proposed reform process comprises of seven steps :

(1) creating a clear vision and objective of Thai society ; (2) creating awareness of vision and objective of Thai

society among Thai people ; (3) identifying and creating the desired core Thai cultural values that align with

democratic society; (4) creating readiness for change and acceptance of the identified and created core Thai

cultural values that support democratic society among Thai people ; (5) implementing the identified and created

core Thai cultural values that support democratic society in Thai society ; (6) making follow-up and evaluation of

the implementation of the identified and created core Thai cultural values that support democratic society in Thai

society ; and, (7) taking all necessary corrective actions. It is recommended that the proposed reform processes

be implemented in order to achieve the goals outlined in this paper.

Keywords : Reform, values, Thai society, democracy

98 สถาบนเสรมศกษาและทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร

บทน�าคานยมเปนปจจยทมความส�าคญยงตอความส�าเรจ

ในการจดการการเปลยนแปลง การเปลยนแปลงใดๆ กตาม

จะบรรลผลตามเปาหมายหรอไมเพยงใด ยอมขนอยกบ

การเปลยนแปลงคานยมของคนเปนส�าคญ ประเทศไทย

ได เปลยนแปลงการปกครองของประเทศจากระบอบ

สมบรณาญาสทธราชยมาเปนระบอบประชาธปไตยอนม

พระมหากษตรยทรงเปนประมข เมอวนท 24 มถนายน 2475

นบถงปจจบนเปนเวลา 85 ปมาแลว แตปรากฏวาการปกครอง

ของประเทศไทยกยงไมไดเปนประชาธปไตยโดยสมบรณตาม

เปาหมายและตามเจตนารมณของการเปลยนแปลงทได

ก�าหนดไวตงแตตน สาเหตส�าคญสวนหนงทการเปลยนแปลง

ไมบรรลผลเนองมาจากคานยมของสงคมไทยสวนใหญไมได

มการปรบเปลยนหรอปฏรปใหสอดคลองกบคานยมของสงคม

ประชาธปไตย

บทความนมวตถประสงคทจะน�าเสนอแนวทางในการ

ปฏรปคานยมของสงคมไทยเพอเปนฐานในการปฏรปสงคม

ไทยไปสสงคมประชาธปไตย โดยปรบปรงมาจากขอเสนอเพอ

การปฏรปคานยมของสงคมไทยเพอสงเสรมและสนบสนนการ

ปฏรปการปกครองของประเทศไทยใหเปนประชาธปไตยโดย

สมบรณอนมพระมหากษตรยทรงเปนประมข การน�าเสนอใน

บทความนจะแบงออกเปนหาตอน ประกอบดวย (1) บทน�า

คอตอนน (2) การทบทวนวรรณกรรม (3) การสงเคราะห

วรรณกรรมเพอสรางแบบจ�าลองเพอการปฏรปคานยมของ

สงคมไทย (4) การน�าเอาแนวทางการปฏรปคานยมของ

สงคมไทยสการปฏบตซงม 7 ขนตอนคอ ขนตอนท 1 : การ

ก�าหนดวสยทศนและเปาหมายท ชดเจนของสงคมไทย

ขนตอนท 2 : การสรางความตระหนกรบรในวสยทศนและ

เปาหมายของสงคมไทย ขนตอนท 3 : การระบคานยมรวม

ทสงเสรมสนบสนนวสยทศนและเปาหมายของสงคมไทย

ขนตอนท 4 : การสรางความพรอมรบการเปลยนแปลงคานยม

และการยอมรบคานยมรวมของสงคมไทย ขนตอนท 5 : การน�า

คานยมรวมของสงคมไทยทไดคดสรรแลวส การปฏบต

ขนตอนท 6 : การตดตามและประเมนผลการปฏบต ขนตอน

ท 7 : การแกไขปญหาและปรบปรงการด�าเนนงานอยางตอเนอง

และ (5) สรปและเสนอแนะ

การทบทวนวรรณกรรมบทความนมจดมงหมายทจะน�าเสนอกระบวนการ

เพอการปฏรปคานยมของสงคมไทยเพอน�าสงคมไทยสสงคม

ประชาธปไตย เพอเปนแนวทางในการก�าหนดกระบวนการ

เพอการปฏรปคานยมของสงคมไทยสสงคมประชาธปไตย จะ

ไดน�าเสนอการทบทวนวรรณกรรมประกอบดวย (1) แนวคด

เกยวกบคานยม (2) ลกษณะของคานยมไทย (3) คานยม

ประชาธปไตย (4) แนวคดเกยวกบการปฏรป : แบบจ�าลองการ

เปลยนแปลง (5) แนวคดเกยวกบความพรอมและยอมรบการ

เปลยนแปลง (6) แนวคดเกยวกบการตอตานการเปลยนแปลง

(7) กรณศกษาการเลกทาสและการเปลยนแปลงการปกครอง

ของประเทศไทยจากระบอบสมบรณาญาสทธราชยมาเปน

ระบอบประชาธปไตย

แนวคดเกยวกบคานยมค�าวา “คานยม” หรอ “Value” นน Carlopio and

Andrewartha (2008) อธบายไววา เปนคณลกษณะหนง

ของบคคล ทมความยงยนและคงทนถาวร เปนรากฐาน

ของทศนคตและความชอบสวนตวของบคคล เปนฐานของ

การตดสนใจทส�าคญ เปนทศทางของชวต และรสนยมสวนตว

ของบคคล (จ�าเนยร จวงตระกล, 2553ก, ค) ในขณะท

Peters and Waterman (1982) อธบายวาคอความเชอ

พนฐาน (Basic Beliefs) ของบคคล หรออาจจะเรยกไดวาเปน

กระบวนทศนของบคคล (Creswell, 2014) องคการหรอสงคม

(จ�าเนยร จวงตระกล, 2553ข)

คานยมถอวาเปนสวนหนงของวฒนธรรม ซงเปน

“แบบแผนรวมของจตใจซงแยกสมาชกของมนษยกลมหนง

ออกจากอกกล มหนง” (Hofstede, 1984, pp.21) ซง

Trompenaars and Hampden-Turner, 1998) แบงวฒนธรรม

สถาบนเสรมศกษาและทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร 99

ออกเปนสามชนคอ (1) ชนนอก คอวฒนธรรมทชดแจง

“วฒนธรรมทชดแจงเปนสวนทสามารถสงเกตเหนไดจรง

เชน ภาษา อาหาร อาคาร บานเรอน อนสาวรย การเกษตร

ศาลพระภม ตลาดแฟชนหรอศลปะ” (pp.21) “สงเหลานเปน

สญลกษณของวฒนธรรมทลกลงไป” (pp.21) (2) ชนกลาง

คอปทสถานและคานยม ปทสถาน (Norms) เปนความรสกรวม

ของกลมวาอะไร “ถก” อะไร “ผด” ในขณะทคานยม

(Values) ก�าหนดค�าจ�ากดความของ “ความด” และ “ความ

ชว” และ (3) ชนใน คอแกนหรอศนยกลางของขอสมมตฐาน

เกยวกบการด�ารงอย สวนคณลกษณะรวมทส�าคญของ

คานยมประกอบดวย (1) วฒนธรรมเปนหนาท (2) วฒนธรรม

เปนสงคม (3) วฒนธรรมเปนขอก�าหนด (4) วฒนธรรม

เรยนรได (5) วฒนธรรมชขาดได (6) วฒนธรรมเปนคานยม

(7) วฒนธรรมสะสมได และ (8) วฒนธรรมสามารถปรบได

(Runyon, 1977 ; จ�าเนยร จวงตระกล, 2553ก, ค)

จากแนวคดดงกลาวขางตน คานยมจงเปนสงส�าคญ

มาก เพราะคานยมเปนตวบงการใหมนษยตดสนใจกระท�า

หรอไมกระท�าการอยางใดอยางหนง ซงถาหากบคคลม

คานยมทสอดคลองกบวสยทศนและเปาหมายขององคการ

หรอสงคมแลวยอมสงผลใหการประพฤตปฏบตไปในทศทางท

สนบสนนและสงเสรมวสยทศนและเปาหมายใหประสบความ

ส�าเรจ การทเราจะปฏรปสงคมไทยใหเปนสงคมประชาธปไตย

นนจ�าเปนจะตองมคานยมรวมของคนในสงคมไทยทสงเสรม

และสนบสนนระบอบประชาธปไตย ซงในปจจบนนจะเหน

วาคานยมของสงคมไทยมหลายสวนซงอาจจะแบงออกได

เปนสามกลมคอ (1) คานยมดงเดม (2) คานยมทลอกเลยนแบบ

ของตางชาตมา และ (3) คานยมทสรางขนมาใหม ในบรรดา

คานยมทงสามกลมนนยงแบงออกไดเปนสองกลมใหญคอ

(1) คานยมทสงเสรมและสนบสนนการปกครองในระบอบ

ประชาธปไตย และ (2) คานยมทตอตานการปกครองใน

ระบอบประชาธปไตย คานยมของสงคมไทยนนมหลากหลาย

และมความแตกตางจากคานยมของประเทศอนมาก

โดยเฉพาะอยางยงประเทศตะวนตก เนองจากการปกครอง

ในระบอบประชาธปไตยนนเปนระบอบการปกครองทน�า

เอาแบบอยางมาจากประเทศตะวนตก ซงมค านยมท

แตกตางไปจากสงคมไทย ดงนน คานยมไทยบางอยางจงอาจ

ไมสอดคลอง หรอสงเสรมและสนบสนนระบอบการปกครองใน

ระบอบประชาธปไตย ประเดนนจงอาจเปนสาเหตหนงทท�าให

การน�าเอาระบอบการปกครองระบอบประชาธปไตยมาใชใน

ประเทศไทยยงไมประสบผลส�าเรจ กลาวคอยงไมสามารถ

ถอไดวาประชาธปไตยในประเทศไทยเปนประชาธปไตยโดย

สมบรณ ดงนน การทจะปฏรปการปกครองของประเทศไทย

ใหเปนประชาธปไตยโดยสมบรณจงจ�าเปนตองมการปฏรป

คานยมของสงคมไทยดวย

ลกษณะของคานยมไทย คานยมไทยมลกษณะทแตกตางไปจากคานยมตะวนตก

เปนอยางมาก มทงคานยมทฝงลกอยในสงคมไทยและสบทอด

ตอเนองมาอยางยาวนานกบคานยมทพยายามก�าหนดหรอ

สรางขนมาใหมตามยคสมยของผน�าหรอรฐบาลทตองการ

ใหเกดขนซงสวนใหญแลวมกจะไมมกระบวนการในการ

เปลยนแปลงทตอเนองเพอใหเกดเปนคานยมทมการปฏบต

กนอยางจรงจงในสงคมไทย

ส�าหรบคานยมทฝงรากลกมาอยางยาวนานในสงคม

ไทยทส�าคญไดแก (1) การประนประนอมแบบพบกนครงทาง

(2) ความเกรงใจ (3) การตอบแทนบญคณ (4) การ

รกษาหนา (5) การรกษาน�าใจ (6) การใหอภยแบบไมเปนไร

(Komin, 1990) เปนตน คานยมตางๆ เหลานฝงลกแนนอย

ในสายเลอดของคนไทยอยางลกซงจนยากทจะปรบเปลยน

ได คานยมเหลานมกจะมผลสองดานเสมอ กลาวคอถาหาก

มการใชอยางตรงไปตรงมาแลวจะกอใหเกดความสงบสขใน

สงคมอยางเชนทเปนมาในอดต แตในทางกลบกนหากใชไป

ในทางทไมเหมาะสมโดยเฉพาะอยางยงในทางการเมองและ

การบรหารอาจน�าไปสปญหาและความขดแยงอยางรนแรง

ในสงคมได เชน เกรงใจทจะคดคานการกระท�าทไมถกตอง

หรอตอบแทนบญคณกนดวยการใชกฎหมายเออประโยชน

100 สถาบนเสรมศกษาและทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร

ให เปนตน เพอใหเหนความแตกตางระหวางคานยมไทยกบคานยมตะวนตก จ�าเนยร จวงตระกล และ โอกาส เตพละกล

(Joungtrakul & Teparagul, 2012) ไดน�าเสนอและเปรยบเทยบคานยมของสงคมไทยกบคานยมตะวนตกดงแสดงไวในตารางท 1

ตำรำงท 1 : เปรยบเทยบคานยมของสงคมไทยกบคานยมตะวนตก

ทมำ : ปรบจาก Joungtrakul and Teparagul, 2012, pp.152.

จากตารางท 1 ขางตนจะเหนวาคานยมของสงคมไทยทน�ามาพจารณาเปรยบเทยบกบคานยมตะวนตกนจะมความแตกตาง

กนแบบเปนตรงกนขาม เนองจากคานยมประชาธปไตยเปนคานยมตะวนตก การปฏรปสงคมไทยใหเปนสงคมประชาธปไตย

จงจ�าเปนตองปฏรปคานยมไทยไปสคานยมประชาธปไตยโดยตองค�านงถงคานยมตะวนตกประกอบดวย

สวนคานยมทก�าหนดขนนนในทนจะน�าเสนอคานยม 12 ประการตามนโยบายของคณะรกษาความสงบแหงชาต ไดแก

(1) มความรกชาต ศาสนา พระมหากษตรย (2) ซอสตย เสยสละ อดทน มอดมการณในสงทดงามเพอสวนรวม (3) กตญญ

ตอพอแม ผปกครอง ครบาอาจารย (4) ใฝหาความร หมนศกษาเลาเรยนทงทางตรงและทางออม (5) รกษาวฒนธรรมประเพณ

ไทยอนงดงาม (6) มศลธรรม รกษาความสตย หวงดตอผอน เผอแผและแบงปน (7) เขาใจเรยนรการเปนประชาธปไตยอนม

พระมหากษตรยทรงเปนประมขทถกตอง (8) มระเบยบวนย เคารพกฎหมาย ผนอยรจกการเคารพผใหญ (9) มสต รตว รคด รท�า

รปฏบตตามพระราชด�ารสของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว (10) รจกด�ารงตนอยโดยใชหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยงตาม

พระราชด�ารสของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว รจกอดออมไวใชเมอยามจ�าเปน มไวพอกนพอใช ถาเหลอกแจกจายจ�าหนาย

และพรอมทจะขยายกจการเมอมความพรอม เมอมภมคมกนทด (11) มความเขมแขงทงรางกายและจตใจ ไมยอมแพตออ�านาจ

ฝายต�า หรอกเลส มความละอายเกรงกลวตอบาปตามหลกของศาสนา (12) ค�านงถงผลประโยชนตอสวนรวมและของชาต

มากกวาผลประโยชนของตนเอง (สถาบนพระปกเกลา. http://www.wiki.kpi.ac.th : retrieved 21 October 2017) คานยม

ดงกลาวนมทงผสนบสนนและผคดคาน ซงผคดคานเหนวาเปนคานยมทตอตานความเปนประชาธปไตย (สถาบนพระปกเกลา.

http://www.wiki.kpi.ac.th: retrieved 21 October 2017)

สถาบนเสรมศกษาและทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร 101

คานยมประชาธปไตย แนวคดเกยวกบการปกครองแบบประชาธปไตยเปน

แนวคดแบบตะวนตก หมายถงการ ปกครองของประชาชน

โดยแตละเอกบคคลมสทธในการออกเสยงเกยวกบเรองทจะ

ท�าโดยถอเอาเสยงขางมากตดสน (Carr, 2016. Democracy :

Who invented democracy/ http://www.quart.us :

retrieved 21 October 2017) การถอเอาเสยงขางมากใน

การตดสนใจเรองตางๆ รวมทงการออกกฎหมายมาบงคบใช

จงเปนลกษณะการปกครองแบบจากลางขนบน การปกครอง

แบบประชาธปไตยในยคแรกเกดขนทกรงเอเธนส เมอ 510 ป

กอนครสตกาล (510 BC) (Carr, 2016. Democracy : Who

invented democracy/ http://www.quart.us: retrieved 21

October 2017) จากนนแนวคดนไดกระจายออกไปอยาง

กวางขวาง ในประเทศองกฤษเรมตนเมอพระเจาจอหนแหง

องกฤษ ทรงลงพระปรมาภไธยใน Magna Carta or Great

Charter หรอกฎบตรใหญแหงอสรภาพ เมอวนท 15 มถนายน

1215 ก�าหนดใหทกคนตองอยภายใตกฎหมายโดยเสมอภาค

กน รวมทงพระมหากษตรยดวย (Magna Carta-British

History. http://www.history.com, retrieved 21 October

2017) มความเสมอภาคทางกฎหมายโดยเฉพาะประเดนสทธ

ทจะไมถกจ�าคกโดยมชอบดวยกฎหมาย (Chivers, 2017. From

Magna Carta to universal suffrage, the 1000-year history

of British democracy. http://www.telegraph.co.uk:

retrieved 21 October 2017) ตอมาในป 1776 อาณานคม

อเมรกาไดประกาศอสรภาพจากองกฤษ และไดใชกฎบตรใหญ

แหงอสรภาพนเปนแมแบบในการก�าหนดโครงสรางและเนอหา

ของรฐธรรมนญของสหรฐอเมรกา (Magna Carta-British

History. http://www.history.com, retrieved 21 October

2017)

หลกการพนฐานส�าคญของประชาธปไตยอยทอสรภาพ

(Liberty) ความเทาเทยม (Equality) และความยตธรรม

(Justice) อนเปนคานยมพนฐานของระบอบการเมองแบบ

ประชาธปไตย คานยมประชาธปไตยสนบสนนความเชอทวา

ความสงบเรยบรอยของสงคมสามารถเกดขนไดในขณะทตอง

รกษาเสรภาพ แตความสงบเรยบรอยกบเสรภาพตองสมดลกน

(Democratic Values - Liberty, Equality, Justice, http://

www.ushistory.org/gov/ld.asp: retrieved 21 October

2017) ส�าหรบตวอยางคานยมประชาธปไตยทเหนไดอยาง

ชดเจนปรากฏในค�าประกาศอสรภาพและในรฐธรรมนญของ

สหรฐอเมรกา ประกอบดวย (1) ชวต (Life) พลเมองแตละคน

มสทธทจะปกปองชวตของตนเอง (2) อสรภาพ (Liberty)

รวมถงเสรภาพในการทจะเชอในสงทตนเองตองการ เสรภาพ

ในการเลอกเพอน และเสรภาพทจะมความคดและความเหน

เปนของตนเอง เสรภาพในการแสดงความคดในทสาธารณะ

สทธในการทจะประชมเปนกลม สทธในการทจะมงานท�า

ทถกตองตามกฎหมายหรอธรกจ (3) การแสวงหาความสข

(Pursuit of Happiness) พลเมองแตละคนสามารถหาความสข

ตามแนวทางของตนไดตราบทไมเปนการละเมดสทธของ

ผอน (4) ความยตธรรม (Justice) คนทกคนควรจะไดรบ

การปฏบตอยางเปนธรรมในความไดเปรยบและเสยเปรยบ

ของประเทศ ไมควรใหสทธพเศษแกบคคลใดหรอกลมใด

(5) ประโยชนสวนรวม (Common Good) พลเมองควรท�างาน

รวมกนเพอประโยชนของทกคน รฐบาลควรออกกฎหมายเพอ

ประโยชนของทกคน (6) ความเทาเทยม (Equality) ทกคน

ควรไดรบการปฏบตอยางเดยวกน ไมวาบดามารดาหรอปยา

ตายายจะเกดทใด มเชอชาตใด นบถอศาสนาใด หรอมเงน

เทาใด พลเมองทงปวงมความเทาเทยมทางการเมอง สงคม

และเศรษฐกจ (7) ความจรง (Truth) รฐบาลและพลเมอง

ไมควรโกหก (8) ความหลากหลาย (Diversity) ความแตกตาง

ทางภาษา การแตงกาย อาหาร สถานทเกดของบดามารดา

ปยาตายาย เชอชาต ศาสนา ไมเพยงเปนสงทอนญาตใหม

แตเปนการยอมรบวาเปนสงส�าคญ (9) อ�านาจอธปไตย

มาจากปวงชน (Popular Sovereignty) อ�านาจของรฐบาล

มาจากประชาชน (1) ความรกชาต (Patriotism) หมายถง

102 สถาบนเสรมศกษาและทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร

การอทศตนเพอประเทศและคานยมรวมประชาธปไตยทพด

และท�า (Core Democratic Values Defined, https://

www.learningtogive.org: retrieved 21 October 2017)

นอกจากนในรฐธรรมนญของสหรฐอเมรกายงไดก�าหนด

ความเชอพนฐานอนเปนคานยมรวมประชาธปไตยไวดงตอไปน

(1) การปกครองโดยกฎหมาย (Rule of Law) (2) การแบงแยก

อ�านาจ (Separation of Powers) (3) รฐบาลเปนตวแทน

(Representative Government) (4) การตรวจสอบและถวงดล

(Checks and Balance) (5) สทธสวนบคคล (Individual

Rights) (6) เสรภาพในศาสนา (7) การใชอ�านาจรวมกนสอง

ระดบ (Federalism) (8) พลเรอนควบคมทหาร (Civilian

Control of the Military) (Core Democratic Values List,

https://1.cdn.edl.io: retrieved 21 October 2017)

จากการพจารณาแนวคดเกยวกบคานยมรวมถง

ลกษณะของคานยมไทยและคานยมประชาธปไตยแลวจะ

เหนวาคานยมไทยกบคานยมตะวนตกนนสวนใหญมความ

แตกตางกนแบบตรงกนขาม และเมอพจารณาเปรยบเทยบ

กบคานยมประชาธปไตยแลวมบางสวนทอาจจะเปนไปได

ยากในการทจะเปลยนแปลงไปสคานยมประชาธปไตย เชน

ประเดนเกยวกบพลเรอนเปนผควบคมทหาร เปนตน ดงนน

จงมความจ�าเปนทจะตองมการศกษาหาแนวทางในการทจะ

ปรบปรงเปลยนแปลงหรอปฏรปคานยมของสงคมไทยให

สงเสรม สนบสนน หรอสอดคลองกบคานยมประชาธปไตย

ตอไป

แนวคดเกยวกบการปฏรปค�าวา “ปฏรป” ตรงกบภาษาองกฤษวา “reform”

ตามพจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2542 (2546,

น.648 ) ใหความหมายวา คอ “ปรบปรงใหสมควร เชน ปฏรป

บานเมอง” เปนตน สวน Macmillan English Dictionary for

Advanced Learners (2002, pp.1186) ไดใหความหมายของ

ค�าวา “reform” ไว 3 ประการ ซงสามารถสรปความเปนภาษา

ไทยไดวา (1) การเปลยนแปลงทมงทจะแกไขสถานการณ

ทผดหรอไมเปนธรรม หรอการท�าใหระบบท�างานอยางม

ประสทธผล (2) เพอปรบปรงสถานการณโดยการแกไขสงทผด

หรอไมเปนธรรม หรอท�าใหระบบท�างานมประสทธผลมากขน

(3) เพอเปลยนพฤตกรรมของตนเองหรอของบคคลอนเพอ

ไมใหเปนสงทผดกฎหมายหรอเปนอนตรายอกตอไป

ดงนน การปฏรปจงเปนการเปลยนแปลงทงพฤตกรรม

และระบบเพอแกไขหรอปรบปรงระบบใหสามารถท�างานได

อยางมประสทธผลมากขน การปฏรปจงเปนการเปลยนแปลง

จากสงทมอยใหดขนหรอใหมประสทธผลมากขน ดงนน ใน

การปฏรปจงจ�าเปนตองมการจดการการเปลยนแปลง เพอ

เปนแนวทางในการปฏรปคานยมของสงคมไทยไปสคานยม

ในสงคมประชาธปไตย ในสวนนจะไดน�าเสนอแนวคดหรอ

ทฤษฎการเปลยนแปลงทส�าคญและเกยวของเพอเปนแนวทาง

ในการพจารณาตอไป

สถาบนเสรมศกษาและทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร 103

แบบจ�ำลองทฤษฎสนำม (Field Theory) : แบบจ�าลองนเปนแบบจ�าลองการเปลยนแปลงในยคตนๆ แบงเปนสามขนตอน

(Lewin, 2000 orig. 1951) ดงภาพท 1

ภำพท 1 : แบบจ�าลองการเปลยนแปลงทฤษฎสนาม

ทมำ : Change management model-Lewin, https:// www.pinterest.com: retrieved 22 October 2017.

จากภาพท 1 กระบวนการเปลยนแปลงแบงเปนสามขนตอน คอ (1) การเตรยมความพรอมใหคนพรอมทจะเปลยนแปลง

ทเรยกวาการละลายน�าแขง (Unfreeze) คอการละลายพฤตกรรมเดมและท�าใหคนมความพรอมทจะเปลยนและยอมรบการ

เปลยนแปลง (2) ด�าเนนการจดการการเปลยนแปลง (Change : Implementation) คอการจดการใหมการเปลยนแปลงจาก

เดมไปสสงใหมตามทตองการหรอทก�าหนดวางแผนไว (3) การท�าใหการเปลยนแปลงยงยนหรอการท�าใหแขงตว (Refreeze

or Making it Stick) แบบจ�าลองนงายแกการท�าความเขาใจการเปลยนแปลงในภาพรวม แตในการน�าไปใชจะตองก�าหนด

รายละเอยดแตละขนตอนใหชดเจนซงในแตละกรณอาจไมเหมอนกน ในการน�าไปใชจงตองมการวางแผนทเรยกวา

การเปลยนแปลงอยางมแผน (Planned Change) (Lewin, 2000 orig. 1951 ; Swanson & Holton III, 2001)

แบบจ�ำลองควำมสอดคลองตองกน (Congruence Model) : แบบจ�าลองนเสนอแนวทางการจดการการเปลยนแปลง

ขนาดใหญ (Large-scale Change) (Nadler & Tushman, 1980, 1989) โดยเสนอวาไมมรปแบบทดทสดในการจดองคการ

และมการเปลยนแปลงเกดขนอยางตอเนองและไดแบงการเปลยนแปลงออกเปน 4 ประเภท ดงแสดงในภาพท 2

104 สถาบนเสรมศกษาและทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร

ภำพท 2 : ประเภทของการเปลยนแปลง 4 แบบ

ทมำ : Nadler and Tushman, 1989, 196.

จากภาพท 2 จะเหนวามแกนดานแนวตงและแกนดานแนวนอน เมอมองตามแกนแนวตงมสองประเภท คอ (1) ประเภท

คาดการณลวงหนาได เปนการวางแผนอยางเปนระบบเพอการเปลยนแปลง โดยมความมงหมายทจะชงความไดเปรยบของ

สถานการณทคาดการณไวลวงหนา (2) ประเภทตงรบ เกดขนตามเหตจ�าเปนของสภาพแวดลอมหรอแรงบบคนทไมไดคาดหมาย

แกนแนวนอนมการเปลยนแปลงสองประเภทเชนกน (1) คอ ประเภทคอยเปนคอยไป จะเกยวของกบการปรบ (Adjustments)

ระบบยอยตามทจ�าเปนเพอรกษาองคการใหเปนไปตามทางเดนทเลอกไว (2) ประเภทยทธศาสตรเปนการเปลยน (Alter)

รปแบบหรอทศทางทงหมดขององคการ

ผลของการเปลยนแปลงทง 4 ประเภทดงกลาวกอใหเกดการเปลยนแปลง 4 แบบคอ (1) แบบปรบแตง (Tuning) แบบน

เปนปกตธรรมดาทสด มความรนแรงนอยทสดและเปนแบบทมความเสยงนอยทสด (2) แบบปรบตว (Adaptation) เชนเดยวกบ

การปรบแตงการปรบตวเกยวของกบการเปลยนแปลงแบบคอยเปนคอยไป แตการเปลยนแปลงแบบนเปนการตงรบหรอ

สนองตอบปญหาทมาจากภายนอกทเกดขนหรอสนองตอบตอเหตการณหรอแรงบบคนทมตอองคการ (3) แบบเปลยนแปลง

ใหม (Re-orientation) เปนแบบคาดการณลวงหนาและแบบยทธศาสตร เรยกอกอยางหนงวา เปนการดดกรอบเดม (Frame

Bending) เนองจากองคการไดเปลยนทศทางทส�าคญ แตกไมถงกบแตกหกจากวธการเกาขององคการ (4) แบบการสรางใหม

(Re-creation) ความบบคนของการแขงขนสงผลใหเกดการเปลยนแปลงอยางรนแรงและเสยงทสด การเปลยนแปลงแบบน

เรยกอกอยางหนงวา เปนการหกกรอบเดม (Frame Breaking) (จ�าเนยร จวงตระกล, 2553ก, ค) แบบจ�าลองนมประโยชนใน

การวเคราะหปญหาและชวยใหสามารถหาแนวทางในการเปลยนแปลงเพอแกไขปญหาได (Congruence Model. https://leg4.

wikispaces.com/Congruence+Model : retrieved 23 October 2017) รวมทงชวยใหเขาใจพลวตของการเปลยนแปลงได

ดขน (Mercer Delta Consulting LLC, 2003) นอกจากน ยงออกแบบมาส�าหรบการเปลยนแปลงขนาดใหญ จงสามารถน�ามา

ใชเปนแนวทางในการปฏรปคานยมของสงคมไทยไดโดย พจารณาวาการเปลยนแปลงคานยมใด จะตองใชวธการเปลยนแปลง

แบบใดทเหมาะสมทสดทจะกอใหเกดคานยมประชาธปไตยขนในสงคมไทย

สถาบนเสรมศกษาและทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร 105

แบบจ�ำลองกำรเปลยนแปลงแบบ 8 ขนตอน (8 Steps to Change Management) : แบบจ�าลองนมแปดขนตอน

(J. P. Kotter, 2002, 2007, 2012) ดงแสดงในภาพท 3 ซงอธบายไดดงตอไปน (1) ก�าหนดส�านกแหงความเรงดวน (Establishing

a sense of urgency) ดวยการตรวจสอบสภาพความเปนจรงทางการตลาดและการแขงขน ระบและปรกษาหารอเกยวกบ

วกฤตการณทงทเปนอยและทอาจเกดขนหรอโอกาสทส�าคญ (2) สรางแนวทางความรวมมอ (Creating the guiding coalition)

โดยตงกลมทมอ�านาจเพยงพอทจะท�าการเปลยนแปลง แลวท�าใหกลมท�างานรวมกนเหมอนทมงาน (3) พฒนาวสยทศนและ

ยทธศาสตร (Developing a vision and strategy) โดยการสรางวสยทศนเพอชวยน�าทางความพยายามในการเปลยนแปลง

และพฒนายทธศาสตรเพอใชด�าเนนการใหบรรลวสยทศน (4) สอสารวสยทศน (Communicating the change vision) โดย

ใชชองทางการสอสารทกอยางทมเพอสอสารอยางตอเนองใหทกคนพบกบวสยทศนและยทธศาสตร และใชแนวทางความรวมมอ

เปนแบบจ�าลองพฤตกรรมทคาดหวงของพนกงาน (5) มอบอ�านาจในการปฏบตการแบบกวาง (Empowering broad-based

action) โดยก�าจดสงกดขวาง แลวท�าการเปลยนแปลงระบบหรอโครงสรางทขดขวางวสยทศน การเปลยนแปลงและสนบสนน

ภำพท 3 : แบบจ�าลองการเปลยนแปลง 8 ขนตอน

ทมำ : 8 Steps to Change Management, https:// www.pinterest.com : retrieved 22 October 2017.

106 สถาบนเสรมศกษาและทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร

การด�าเนนงานแบบเสยงและแบบทไมเปนความคดดงเดม (6) สรางชยชนะระยะสน (Generating short-term wins) โดย

วางแผนเพอใหเกดการปรบปรงผลงานทเหนไดชดเจนหรอ “ชยชนะ” และ สรางชยชนะใหเกดขน พรอมใหการยอมรบและให

รางวลอยางชดเจนแกผกอใหเกดชยชนะ (7) รวบรวมผลทเกดขนและผลตการเปลยนแปลงมากขน (Consolidating gains and

producing more change) โดยใหเครดตทเพมขนเพอเปลยนระบบโครงสรางและนโยบายทงปวงทไมเหมาะสมไปกนไมได และ

ทไมเหมาะกบวสยทศนในการแปลงโฉม ด�าเนนการจาง เลอนขน และพฒนาพนกงานทสามารถด�าเนนการเปลยนแปลงตาม

วสยทศน และสรางกระบวนการใหมทเขมแขงโดยใชโครงการใหม แนวทางและสอน�าการเปลยนแปลงใหม (8) สรางแนวทาง

ใหมทเปนศนยกลางทางวฒนธรรม (Anchoring new approaches in the culture) ดวยการสรางผลการปฏบตงานทดขน

โดยเนนพฤตกรรมทเนนลกคาและผลตภาพความเปนผน�าและการจดการทมประสทธผลมากกวาเดม และสรางความเชอมโยง

ระหวางพฤตกรรมใหมและความส�าเรจขององคกร พรอมทงพฒนาแนวทางในการพฒนาผน�าและแผนทดแทน (จ�าเนยร จวง

ตระกล, 2553ก,ค) แบบจ�าลองนมประโยชนในการน�ามาปรบใชในการก�าหนดกระบวนการปฏรปคานยมของสงคมไทยเพอให

ไดคานยมทจะน�าสงคมไทยไปสสงคมประชาธปไตย

แบบจ�ำลองแอดกำร (ADKAR Model) : แบบจ�าลองนมหาสวนคอ (1) การรบร (Awareness) (2) ความปรารถนา (Desire)

(3) ความร (Knowledge) (4) ความสามารถ (Ability) (5) การเสรมแรง (Reinforcement) (Hiatt, 2006 ; What is the ADKAR

Model, https://www.prosci.com/adkar/adkar-model: retrieved 22 October 2017) ดงแสดงในภาพท 4

ภำพท 4 : แบบจ�ำลอง ADKAR

ทมำ : Prosci ADKAR Model, https://www.pinterest.com : retrieved 22 October 2017.

สถาบนเสรมศกษาและทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร 107

จากภาพท 4 การจดการการเปลยนแปลงจะเรมตนดวยการท�าความเขาใจความจ�าเปนทจะตองมการเปลยนแปลงและ

เขาใจลกษณะธรรมชาตของการเปลยนแปลง (Awareness) จากนนผมสวนเกยวของจะตองมความปรารถนาทจะใหเกดการ

เปลยนแปลงคอการใหการสนบสนนและเขารวมในการเปลยนแปลง (Desire) ตอมากตองมความร คอรวาจะเปลยนอยางไร

น�าทกษะใหมและพฤตกรรมใหมมาใชปฏบต (Knowledge) จากนนน�าไปสความสามารถมาใชในการเปลยนแปลงและกอให

เกดผลในทางปฏบต (Ability) แลวท�าการเสรมแรงหรอตอกย�าดวยการท�าใหการเปลยนแปลงยงยน สรางวฒนธรรมและความ

สามารถเพอท�าใหการเปลยนแปลงประสบความส�าเรจ (Reinforcement) แบบจ�าลองนมความเรยบงาย แตมพลงเนองจากได

น�าเอาปจจยทส�าคญทกอใหเกดการเปลยนแปลงมาบรณาการเขาดวยกนซงสามารถน�าไปเปนแนวทางในการจดการปฏรป

คานยมของสงคมไทยได

แบบจ�ำลองตนไมสำมตน (The Three Tree Model) : แบบจ�าลองนพฒนาขนโดย จ�าเนยร จวงตระกล เมอป 2548

(2005) (Joungtrakul, 2009) ประเดนส�าคญของแบบจ�าลองนแบงเปน 3 สวนคอ สวนทหนง การจดการการเปลยนแปลงใดๆ

จะตองท�าใหครบวงจรทงสามสวน คอ โครงสราง กระบวนการ และพฤตกรรม ดงแสดงในภาพท 5

ภำพท 5 : กระบวนการจดการการเปลยนแปลงแบบองครวม 3 สวน

ทมำ : ดดแปลงจาก จ�าเนยร จวงตระกล, 2553ข, น. 51.

จากภาพท 5 เปนการเปรยบเทยบการจดการการเปลยนแปลงแบบองครวม 3 สวน วาเหมอนกบการทจะน�าคนขาม

แมน�าจากฝงแมน�าทอยดานซายมอไปยงฝงขวามอของภาพ ซงสวนของโครงสรางคอวสยทศนและเปาหมายกคอการทคนจะ

เดนขามแมน�าจากฝงซายมอไปอยฝงขวามอ สวนของกระบวนการคอสะพานทใชเปนทางใหคนเดนขามแมน�า ส�าหรบสวนของ

พฤตกรรมกคอการทคนเดนทางตามสะพานและขามแมน�าไปอยฝงขวามอส�าเรจ การทจะท�าใหคนเดนตามสะพานขามแมน�า

จากฝงซายมอไปอยฝงขวามอนน เราจ�าเปนทจะตองเตรยมการหลายอยางทงดานปทสถานและคานยม

สวนทสอง คอการเปลยนแปลงจะตองค�านงถงคานยม ถาคานยมไมเปลยน การเปลยนแปลงจะไมเกดและไมยงยน

ดงภาพท 6

108 สถาบนเสรมศกษาและทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร

ภำพท 6 : การน�าเอาคานยมประชาธปไตยซงเปนคานยมตะวนตกมาใชกบสงคมไทย

ทมำ : ดดแปลงจาก จ�าเนยร จวงตระกล, 2553ข, น. 52.

จากภาพท 6 เปนการเปรยบเทยบเพอชใหเหนวาการเปลยนแปลงการปกครองของประเทศไทยเมอป 2475 เปนการ

น�าเอาคานยมประชาธปไตยแบบตะวนตกเขามาใชในสงคมไทยโดยไมมการเปลยนแปลงคานยม ตนไมตนทหนงแทนตนไม

ตะวนตกทเปนคานยมประชาธปไตยสบทอดตอเนองมาหลายพนป ตนไมตนทสองแทนตนไมไทยทเปนคานยมไทยสบทอด

ตอเนองมาประมาณ 800 ป เมอวนท 24 มถนายน 2475 มการเปลยนแปลงการปกครองจากสมบรณาญาสทธราชย (การ

ใชอ�านาจปกครองจากบนลงลาง) มาเปนแบบประชาธปไตย (การใชอ�านาจปกครองจากลางขนบน) เปนการเปลยนแปลงอยาง

รนแรง เปรยบไดกบการตดล�าตนของตนไมไทยทงไปแลวน�าเอาล�าตนของตนไมประชาธปไตยตะวนตกมาเสยบตอเปนตนไม

ตนทสาม ท�าใหเกดชองวางเพราะไมมการเปลยนแปลงคานยมใหเปนคานยมประชาธปไตย การเปลยนแปลงจงไมเกด แมนบ

ถงวนนเปนเวลากวา 85 ปแลวกตาม

สวนทสาม เปนขอเสนอในการด�าเนนการจดการการเปลยนแปลงทคางอยใหเกดการเปลยนแปลงใหสมบรณ โดยจะ

ตองท�าสามอยางพรอมกนตอเนองไป เปรยบกบการจดการตนไมสามตน คอตนไมไทยเดม ตนไมไทยพฒนา และตนไมไทย

ใหม ดงแสดงในภาพท 7

สถาบนเสรมศกษาและทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร 109

ภำพท 7 : การเปลยนแปลงตามแนวทางของแบบจ�าลองตนไมสามตน

ทมำ : ดดแปลงจาก จ�าเนยร จวงตระกล, 2553ข, น. 56.

จากภาพท 7 อธบายไดวา ตนไมตนทหนง ตองคนหาสงทดทมอยคอคานยมไทยทสงเสรมประชาธปไตยมาใชเพอ

ใหการเปลยนแปลงเกดขน เรยกวาเปนการพฒนาเอกลกษณไทย (Identity Identification and Development : I&D) ในขณะ

เดยวกนตนไมตนทสอง กตองพยายามปรบคานยมประชาธปไตยใหเขากบคานยมไทย เปนการคดลอกแลวน�ามาพฒนาตอยอด

(Copy and Development : C&D) และตนไมตนทสาม เปนการสรางคานยมใหมขนมาเปนคานยมประชาธปไตยของไทย

(Research and Development : R&D) แบบจ�าลองนมขอเสนอสามสวนคอ จะตองจดการการเปลยนแปลงใหครบวงจร เนน

การเปลยนแปลงคานยม และเสนอแนะใหด�าเนนการตอเนองใหการเปลยนแปลงเกดผลอยางสมบรณ จงสามารถน�ามาเปน

แนวทางในการพจารณาด�าเนนการปฏรปคานยมของสงคมไทยได

แนวคดเกยวกบความพรอมและยอมรบการเปลยนแปลงการเปลยนแปลงใดๆ ในสงคมยอมเกยวของกบคน หากคนไมเปลยน การเปลยนแปลงยอมไมเกดขน การจดการการ

เปลยนแปลงจงตองท�าใหคนมความพรอมทจะเปลยนแปลงโดยวธการตางๆ เพอสรางความพรอมและลดหรอขจดการตอตาน

การเปลยนแปลง ในทนจะน�าเสนอแนวคดและทฤษฎเกยวกบความพรอมรบการเปลยนแปลงสองแนวคดดงตอไปน

แนวคดบวสเหลำตำมค�ำสอนของพระพทธเจำ พระพทธเจาทรงสงสอนมานานกวา 2,500 ปแลววา คนสามารถแบงออก

ไดเปนสกลม (บวสเหลา, https://phatpark.wordpress.com : retrieved 22 October 2017) ดงภาพท 8

110 สถาบนเสรมศกษาและทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร

ภำพท 8 : บวสเหลา

ทมำ : ดดแปลงจาก บวสเหลา, https://phatpark.wordpress.com : retrieved 22 October 2017.

จากภาพท 8 จะเหนภาพดอกบวสกลมทใชแทนการแบงคนออกเปนสกลมเปรยบเสมอนบวสเหลา (บวสเหลา, https://

phatpark.wordpress.com : retrieved 22 October 2017) กลาวคอ (1) บวพนน�า เปรยบไดกบคนทมความเฉลยวฉลาด สามารถ

เรยนรและเขาใจสงตางๆ ไดโดยงาย มความพรอมทจะปรบเปลยนไปตามสภาพแวดลอมทเปลยนแปลงอยตลอดเวลา (2) บว

เสมอน�า เปรยบไดกบคนทมสตปญญาปานกลาง ตองการขอมลและค�าอธบายเพมเตมจ�านวนหนงจงสามารถเรยนรได เมอได

เรยนรแลวกจะกลายเปนบวพนน�าตอไป (3) บวในน�า เปรยบเสมอนคนทไมมสตปญญาและไมเฉลยวฉลาดเหมอนคนกลมทหนง

และสอง แตถาไดรบขอมล ค�าอธบายความชวยเหลอตางๆ กสามารถทจะเรยนรได แตอาจตองใชเวลาและความชวยเหลอมาก

แตกมโอกาสทจะเรยนรไดเชนกน (4) บวใตน�า เปรยบเสมอนคนโงและไมมความพรอมทจะเรยนรหรอปรบตว ไมเปนตวของ

ตวเอง และอาจไมสามารถเปลยนแปลงไดหรอจะเปลยนแปลงกตอเมอคนอนๆ ไดเปลยนแปลงไปแลวเทานน แนวคดนแมวา

จะมอายยาวนานกวา 2,500 ปแลว แตกยงสามารถน�ามาใชกบการจดการการเปลยนแปลงได กลาวคอจดใหมการประเมนความ

พรอมตอการเปลยนแปลงของคนแลวแบงออกเปน 4 กลม และเขาถงกลมทหนงกอน เพอท�าความเขาใจและน�ามาชวยเปนสอ

น�าการเปลยนแปลง (Change Agent) และตามดวยกลมท 2 เพอเพมกลมทมความพรอมตอการเปลยนแปลงใหมากขนและ

อาจตองใชเวลากบกลมท 3 มากขน สวนกลมท 4 นนใหขอมลและค�าชแจงท�าความเขาใจตามกระบวนการและตามควรแก

กรณ หากมการตอตานการเปลยนแปลงกด�าเนนการจดการการตอตานการเปลยนแปลงตามความเหมาะสมตามควรแกกรณ

ทฤษฎกำรกระจำยนวตกรรม ทฤษฎน Roger ไดพฒนาขนเมอป 1962 (Rogers, 1983) ระบวาโดยทวไปแลวในสงคม

จะประกอบดวยคน 5 กลม คอ กลมท 1 คอ นกนวตกรรม มประมาณรอยละ 2.5 กลมท 2 ผทยอมรบโดยเรว มประมาณ

รอยละ 13.5 กลมท 3 คอกลมทยอมรบเรวกลมใหญ มประมาณรอยละ 34 กลมท 4 กลมทยอมรบทหลงมประมาณรอยละ 34

เชนกน และกลมท 5 กลมลาหลงมประมาณรอยละ 16 ดงภาพท 9

สถาบนเสรมศกษาและทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร 111

ภำพท 9 : ความพรอมรบการเปลยนแปลงของคนหากลม

ทมำ : Rogers, 1983, pp.247.

ทฤษฎนมสวนคลายคลงกบทฤษฎบวสเหลาของพระพทธเจาซงสามารถน�ามาปรบใชในการปฏรปคานยมของสงคมไทย

ไปสคานยมประชาธปไตยได

แนวคดเกยวกบการตอตานการเปลยนแปลงการตอตานการเปลยนแปลงเปนอกมมมองหนงซงมองในทางตรงกนขามกบความพรอมรบการเปลยนแปลง กลาวคอ

ถาหากคนทอยในกระบวนการการเปลยนแปลงมความพรอมรบการเปลยนแปลงแลวการตอตานการเปลยนแปลงจะไมเกดขน

หรอไมรนแรง แตโดยธรรมชาตแลวความพรอมรบการเปลยนแปลงของคนจะตางกนดงทไดศกษามาแลวขางตนนนในการจดการ

การเปลยนแปลง นอกจากจะตองสรางความพรอมรบการเปลยนแปลงของคนแลวยงจ�าเปนตองมการจดการการเปลยนแปลง

ควบคไปดวย

สำเหตของกำรตอตำนกำรเปลยนแปลง การตอตานการเปลยนแปลงมาจากสาเหตหลายประการ Armstrong (2010)

เสนอวา (1) การชอกจากการเปลยนแปลงเพราะเปนสงใหมทอาจมผลทางลบ (2) ความกลวทางดานเศรษฐกจ (3) ความ

ไมสะดวกสบาย (4) ความไมแนนอน กอใหเกดความวตกกงวล (5) ความกลวดานสญลกษณ (6) คกคามความสมพนธ

สวนบคคล (7) คกคามตอสถานภาพและทกษะ (8) ความกลวในดานความสามารถ ในขณะท Kreitner (2007) เหนวาสาเหต

ของการตอตานการเปลยนแปลงประกอบดวย (1) เกดความประหลาดใจ (2) ความเฉอยชา (3) ความเขาใจผดหรอความไมร

หรอขาดขอมล (4) คกคามสภาพการจางงาน

กำรจดกำรกำรตอตำนกำรเปลยนแปลง การทจะสามารถจดการการตอตานการเปลยนแปลงไดดนนจะตองวเคราะห

หาสาเหตของการตอตานการเปลยนแปลงแลวใชวธการทเหมาะสมในการจดการตอตานการเปลยนแปลงในแตละกรณ วธการ

เอาชนะการตอตานการเปลยนแปลงโดยทวไปแลวประกอบดวย (1) การใหการศกษาและการสอสาร (2) การใหมสวนรวม

และเขามาเกยวของ (3) การอ�านวยความสะดวกและสนบสนน (4) การเจรจาและท�าขอตกลง (5) การปรบเปลยนตาม

ความเหมาะสมและการน�ามาเปนพวก (6) การบงคบทงทางตรงและทางออม (Kreitner, 2007)

112 สถาบนเสรมศกษาและทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร

กลาวโดยสรป การตอตานการเปลยนแปลงมหลายสาเหต ดงนน ในการจดการการเปลยนแปลงจงจ�าเปนตองค�านงถง

ประเดนการตอตานการเปลยนแปลงและหาแนวทางปองกนและแกไขและจดการการตอตานการเปลยนแปลงควบคไปกบการ

สรางความพรอมและยอมรบการเปลยนแปลงควบคกนไปดวย

กรณศกษาการเลกทาสและการเปลยนแปลงการปกครองของประเทศไทยจากระบอบสมบรณาญาสทธราชยมาเปนระบอบประชาธปไตย

จ�าเนยร จวงตระกล (Joungtrakul, 2016) ไดศกษาเปรยบเทยบกรณศกษาการเปลยนแปลงขนาดใหญทเกยวของกบ

ประชาธปไตยของประเทศไทยคอกรณการเลกทาสในรชสมยพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว ซงเรมตนเมอป 2417

และมาสนสดในป 2448 ซงใชเวลา 31 ป กบกรณการเปลยนแปลงการปกครองจากระบอบสมบรณาญาสทธราชยมาเปนระบอบ

ประชาธปไตย เมอวนท 24 มถนายน 2475 พบวา การด�าเนนการจดการการเปลยนแปลงเปนแบบตรงกนขามทส�าคญสรปได

ดงตารางท 2

ตำรำงท 2 : เปรยบเทยบการเลกทาสและการเปลยนแปลงการปกครองของประเทศไทย

จากระบอบสมบรณาญาสทธราชยมาเปนระบอบประชาธปไตย

ทมำ : Joungtrakul, 2016, pp.34-52.

สถาบนเสรมศกษาและทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร 113

ผลการสงเคราะหวรรณกรรมเปนแบบจ�าลองกระบวนการเพอการปฏรปคานยมของสงคมไทยสสงคมประชาธปไตย

จากการทบทวนวรรณกรรมขางตนผเขยนไดน�ามาสงเคราะหเปนแบบจ�าลองการเปลยนแปลงเพอปฏรปคานยมของสงคม

ไทยโดยใชชอวา “แบบจ�าลองแววเรยม : VAVRIEM Model” ดงแสดงในภาพท 10

ภำพท 10 : แบบจ�าลองการเปลยนแปลงเพอปฏรปคานยมของสงคมไทย-แบบจ�าลองแววเรยม : VAVRIEM Model

จากภาพท 10 จะเหนวา แบบจ�าลองการเปลยนแปลงเพอปฏรปคานยมของสงคมไทยทสรางขนใหมนมกระบวนการ

7 ขนตอน ประกอบดวย (1) การก�าหนดวสยทศนและเปาหมายทชดเจนของสงคมไทย (Create Share Vision : V) (2) การ

สรางความตระหนกรบรในวสยทศนและเปาหมายของสงคมไทย (Awareness of Share Vision : A) (3) การระบคานยมรวม

ทสงเสรมและสนบสนนวสยทศนและเปาหมายของสงคมไทย (Create Share Values : V) (4) การสรางความพรอมและการ

ยอมรบการเปลยนแปลงคานยมรวมของสงคมไทย (Create Readiness and Acceptance : R) (5) การน�าคานยมรวมของ

สงคมไทยทไดคดสรรแลวสการปฏบต (Implementation of Share Values : I) (6) การตดตามและประเมนผลการปฏบต

(Evaluation of Implementation Process : E) (7) การแกไขปญหาและปรบปรงการด�าเนนงานอยางตอเนอง (Monitoring and

Take Corrective Actions : M) โดยในทนจะตงชอแบบจ�าลองนตามชอยอภาษาองกฤษของแตละขนตอนคอ VAVRIEM และ

ในล�าดบตอไปจะไดน�าเสนอแนวทางการน�าแบบจ�าลอง “แววเรยม : VAVRIEM Model” นไปใชปฏบตตอไป

114 สถาบนเสรมศกษาและทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร

แนวทำงกำรน�ำแบบจ�ำลองกำรเปลยนแปลงเพอปฏรป

คำนยมของสงคมไทยสกำรปฏบต

จากทไดสงเคราะหวรรณกรรมและสรางแบบจ�าลอง

การเปลยนแปลงเพอปฏรปคานยมของสงคมไทยขางตนคอ

แบบจ�าลอง “แววเรยม : VAVRIEM Model” ซงมทงหมด

7 ขนตอน แลวในล�าดบตอไปจะไดน�าเสนอการน�าแบบจ�าลองน

ไปใชเพอเปนแนวทางในการใชปฏบตตอไปโดยจะไดอธบาย

ในแตละขนตอนและเปรยบเทยบกบกรณการเปลยนแปลงการ

ปกครองของประเทศไทยจากระบอบสมบรณาญาสทธราชย

มาเปนระบอบประชาธปไตยพอสงเขปตามล�าดบดงตอไปน

ขนตอนท 1 : กำรก�ำหนดวสยทศนและเปำหมำยทชดเจน

ของสงคมไทย

การก�าหนดวสยทศนทชดเจนในการเปลยนแปลง

คานยมไทยไปสคานยมประชาธปไตยนนจะสงผลใหเกด

วสยทศนและเปาหมายรวมอนจะเปนการสรางพลงรวมให

ความคดความเหนไปในทศทางเดยวกนอนจะชวยใหเกด

การก�าหนดยทธศาสตรและกลยทธตางๆ ทจะน�ามาใชใน

การขบเคลอนการเปลยนแปลงใหบงเกดผลส�าเรจตอไป

การเปลยนแปลงการปกครองของประเทศไทยจากระบอบ

สมบรณาญาสทธราชยมาเปนระบอบประชาธปไตยเมอวนท

24 มถนายน 2475 นนมวสยทศนทประกาศไวในประกาศ

ของคณะราษฎร (สถาบนพระปกเกลา, https://wiki.kpi.

ac.th : retrieved 22 October 2017) แตการสอสารและการ

ด�าเนนการใหเกดเปนวสยทศนรวมของประชาชนไมสามารถ

กระท�าไดดวยประสบปญหาตางๆ รวมทงการตอตานการ

เปลยนแปลงในรปแบบตางๆ ในเวลาตอมา การปรบแตง

และการสอสารวสยทศนประชาธปไตยมไดด�าเนนการอยาง

ตอเนองและทวถง จงขาดความชดเจนและไมเกดเปนวสยทศน

รวมของประชาชนทจะเปนเปาหมายรวมอนจะน�าไปสคานยม

ประชาธปไตย ดงนน ในขนตอนทหนงนจงจ�าเปนตองระบ

วสยทศนประชาธปไตยของไทยใหชดเจนอกครงหนงเพอเปน

ฐานในการน�าไปสการก�าหนดคานยมรวมประชาธปไตยของ

ประชาชนไทยตอไป (Hiatt, 2006 ; Joungtrakul, 2009, 2016 ;

J. P. Kotter, 2002, 2007, 2012)

ขนตอนท 2 : กำรสรำงควำมตระหนกรบรในวสยทศนและ

เปำหมำยของสงคมไทย

การสรางความตระหนกรบรจะชวยใหคนทอย ใน

กระบวนการการเปลยนแปลงมความเขาใจถงความจ�าเปน

ทจะตองเปลยนแปลง ดงนน จงจ�าเปนตองสรางความเขาใจ

ในรปแบบตางๆ เชน การใหการศกษา การสอสารดวย

วธการตางๆ ท�าใหเกดความปรารถนาทจะเขามามสวนรวม

ทจะผลกดนใหการเปลยนแปลงบรรลผล การเปลยนแปลงการ

ปกครองของไทยเมอวนท 24 มถนายน 2475 นนยงไมบงเกด

ผลสมบรณเนองจากการรบรและความเขาใจของประชาชน

ยงไมลกซงและทวถง โดยเฉพาะกลมรากหญาซงเปนคน

สวนใหญและเปนผมสทธลงคะแนนเสยงสวนใหญของประเทศ

จงจ�าเปนตองมการด�าเนนการอยางตอเนองตอไปเพอใหเกด

วสยทศนและเปาหมายรวมของประชาชน อนจะน�าไปสการ

มคานยมประชาธปไตยรวมกนของประชาชนไทยและสงคม

ไทย (Hiatt, 2006 ; What is the ADKAR Model, https://

www.prosci.com/adkar/adkar-model: retrieved 22

October 2017)

ขนตอนท 3 : กำรระบคำนยมรวมทสงเสรมและสนบสนน

วสยทศนและเปำหมำยของสงคมไทย

การระบค า นยมร วมท ส ง เส รมและสนบสนน

วสยทศนประชาธปไตยนนเปนสงจ�าเปน การเปลยนแปลง

การปกครองของประเทศไทยเมอวนท 24 มถนายน 2475 นน

เปนการเปลยนแปลงขนาดใหญและเปนการเปลยนแปลงอยาง

รนแรงและเฉยบพลน (Nadler & Tushman, 1989) เนองจาก

จ�าเปนตองปกปดแผนการตางๆ ไวเปนความลบ การรบร

ของประชาชนผทอยในกระบวนการการเปลยนแปลงจงไมม

เพราะถกจ�ากดอยในกลมผวางแผนการเปลยนแปลงเทานน

เมอเปลยนแปลงแลวกเผชญกบการตอตานการเปลยนแปลง

และปญหาตางๆ จ�านวนมาก สวนทเกยวของกบการสราง

คานยมประชาธปไตยจงขาดหายไป อนเปนการด�าเนนการ

เปลยนแปลงทไมครบวงจร อยางไรกตาม เนองจากการ

สถาบนเสรมศกษาและทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร 115

เปลยนแปลงไดด�าเนนการไปแลวเปนเวลากวา 85 ป แตการ

เปลยนแปลงยงไมบรรลเปาหมายจงจ�าเปนตองสรางคานยม

ประชาธปไตยใหเกดขน ซง Kotter ( 2002, 2007, 2012) ให

ความส�าคญกบการสรางคานยมภายหลงการเปลยนแปลง

มากเพอใหเกดการปฏบตจนเปนวฒนธรรมและความยงยน

การระบคานยมประชาธปไตยตองอาศยการวจยหลาย

รปแบบ (Creswell, 2014) เพอคนหาคานยมไทยทสงเสรม

สนบสนนประชาธปไตย เพอสงเสรมใหมการปฏบตอยาง

ทวถงและตอเนอง ในขณะเดยวกนกคนหาคานยมไทยท

ตอตานหรอไมสงเสรมสนบสนนประชาธปไตยและด�าเนนการ

ท�าลายใหสนไป อกทงยงจะตองคนหาคานยมใหมทสงเสรม

สนบสนนประชาธปไตยทยงไมมในสงคมไทยแลวสรางสรรค

ใหเกดขนและมการปฏบตอยางตอเนองตอไป (Hiatt, 2006;

Joungtrakul, 2009; J. P. Kotter, 2002, 2007, 2012)

ขนตอนท 4 : กำรสรำงควำมพรอมและกำรยอมรบกำร

เปลยนแปลงคำนยมรวมของสงคมไทย

การสรางความพรอมและการยอมรบการเปลยนแปลง

การเปลยนแปลงใดๆ จะเกดขนหรอไมนนขนอยกบความ

พรอมของคนทอยในกระบวนการการเปลยนแปลงยอมรบ

การเปลยนแปลงนนหรอไม ถาคนไมยอมรบกอาจเกดการ

ตอตานการเปลยนแปลง การปฏรปคานยมไทยไปสคานยม

ประชาธปไตยจงจ�าเปนตองสรางความพรอมและยอมรบท

จะเปลยนแปลงและมการจดการการตอตานการเปลยนแปลง

ดวยวธการตางๆ เชน การใหการศกษา การใหมสวนรวม การ

แลกเปลยนตางๆ เปนตน ทงน อาจอาศยแนวคดบวสเหลา

ของพระพทธเจา (บวสเหลา, https://phatpark.wordpress.

com: retrieved 22 October 2017) และทฤษฎการกระจาย

นวตกรรมของ Rogers (1983) รวมทงแนวคดการจดการการ

ตอตานการเปลยนแปลงของ Armstrong (2010) และการ

เอาชนะการตอตานการเปลยนแปลงของ Kreitner (2007)

ประกอบกนเปนแนวทางในการด�าเนนงาน

ขนตอนท 5 : กำรน�ำคำนยมรวมของสงคมไทยทไดคดสรร

แลวสกำรปฏบต

การน�าคานยมไทยทไดคดสรรแลวสการปฏบตจรง

ขนตอนนมความส�าคญยง จ�าเปนตองมการวางแผน มการ

ก�าหนดยทธศาสตร และด�าเนนการใหครบถวนกระบวนการ

และทวถงประชาชนทกกลมโดยเฉพาะอยางยงกลมรากหญา

ในสงคม วธการหรอกลยทธทจะใชอาจแตกตางกนไปในแตละ

กลมขนอยกบความพรอมและบรบท ประการส�าคญคอความ

ทวถง ทนการณ และตอเนอง (Hiatt, 2006 ; Joungtrakul,

2009 ; J. P. Kotter, 2002, 2007, 2012 ; Kreitner, 2007 ; Lewin,

2000 orig. 1951 ; Nadler & Tushman, 1989 ; Rogers, 1983)

ขนตอนท 6 : กำรตดตำมและประเมนผลกำรปฏบต

การตดตามและประเมนผลการปฏบต เปนการท�าให

แนใจวาการเปลยนแปลงนนจะบงเกดผล การตดตามและ

ประเมนผลตองกระท�าอยางตอเนอง เมอพบความส�าเรจกน�า

มาเผยแพรและขยายผล มการใหรางวลแกความส�าเรจเพอ

เปนแรงจงใจใหสรางความส�าเรจมากขนและเปนตวอยางแก

คนกลมอน ในขณะเดยวกนหากพบปญหากด�าเนนการแกไข

ปรบปรงอยางทนทวงท ประการส�าคญยงกคอจะตองกระท�า

อยางตอเนองเปนระยะๆ ตามเวลาทก�าหนดไว เชน รายวน

รายสปดาห รายเดอน รายไตรมาส รายครงป และรายป โดย

จะตองมการบนทกและสอสารใหประชาชนไดรบทราบอยาง

ทวถงและทนกาล (Hiatt, 2006 ; Joungtrakul, 2009 ; J. P.

Kotter, 2002, 2007, 2012 ; Lewin, 2000 orig. 1951)

ขนตอนท 7 : กำรแกไขปญหำและปรบปรงกำรด�ำเนนงำน

อยำงตอเนอง

กจกรรมของขนตอนนจะสอดแทรกอยในทกขนตอน

ของการด�าเนนงาน ทงน เนองจากเปนธรรมชาตของการ

จดการการเปลยนแปลงทจะต องเผชญกบปญหาหรอ

ขอขดของตางๆ ซงจะตองจดการแกไขปญหาตางๆ ใหส�าเรจ

ลลวงไปดวยด และท�าใหการเปลยนแปลงสามารถเดนหนา

116 สถาบนเสรมศกษาและทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร

บรรลผลตามเปาหมายไดและมความยงยน การด�าเนนการ

ในขนตอนนจงตองอาศยแนวคดหลายแนวคดผสมผสาน

กนไปตามบรบทตางๆ (Armstrong, 2010 ; Hiatt, 2006 ;

Joungtrakul, 2009 ; J. P. Kotter, 2002, 2007, 2012 ; Kreitner,

2007 ; Lewin, 2000 orig. 1951 ; Nadler & Tushman, 1989 ;

Rogers, 1983) การท�าใหการเปลยนแปลงคานยมมความ

ยงยนนนเปนสงทจะตองท�าอยางตอเนอง กลาวคอเมอ

การเปลยนแปลงเกดขนแลวจะตองท�าใหสงทเกดขนตามท

ตองการนนมการประพฤตปฏบตอยางตอเนอง สงทตองการ

กคอตองท�าใหคานยมทชวยผลกดน สงเสรม และสนบสนน

ใหวสยทศนและเปาหมายทพงประสงคของสงคมไทยบรรลผล

ทส�าคญคอ จะตองก�าหนดใหเปนวาระแหงชาต เปน

ขอผกมดของสงคมไทยทจะตองปฏบตรวมกนอยางตอเนอง

ผกมดประชาชนทกภาคสวน ผกมดผน�า ผกมดนกการเมอง

นอกจากน อาจจ�าเปนตองออกกฎหมายมาบงคบวาไมวา

ใครหรอพรรคการเมองใดจะมาเปนรฐบาล กจะตองท�าและ

ด�าเนนการตอไป หามยกเลกหรอเลอนการปฏบตออกไปเพอ

สงเสรมใหเกดความตอเนอง เปนตน

สรปและเสนอแนะการเปลยนแปลงคานยมเปนสงส�าคญทจะท�าให

การเปลยนแปลงเกดขนและมความยงยน ประเทศไทยได

เปลยนแปลงการปกครองจากระบอบสมบรณาญาสทธราชย

มาเปนระบอบประชาธปไตยเปนเวลากวา 85 ปแลว แต

ประชาธปไตยกยงไมมความตอเนองและยงยน จงจ�าเปน

ต องมการปรบเปล ยนโดยการปฏ รปค า นยมให เกด

คานยมประชาธปไตยขนในสงคมไทย การเปลยนแปลง

เปนประชาธปไตยจงจะเกดขนและมความตอเนองและ

ยงยน การปฏรปคานยมของสงคมไทยเพอใหไดคานยม

ทสอดคลอง สงเสรม และสนบสนนใหเกดการปกครองใน

ระบอบประชาธปไตยโดยสมบรณ อนมพระมหากษตรยทรง

เปนประมขอยางยงยนตอไป เปนเรองส�าคญซงจะตองท�า

อยางครบวงจรและตอเนอง ประเดนส�าคญยงกคอ การน�า

การมสวนรวมของประชาชน และผมสวนไดสวนเสยทกภาคสวน

การมความเหนพองตองกน และการน�าสการปฏบตอยาง

จรงจงและตอเนองอยางยงยน อนจะสงผลใหการปฏรป

สงคมไทยบงเกดเปนผลส�าเรจตามวสยทศนและเปาหมาย

ของสงคมไทยตามทวาดหวงไวไดซงกคอ ประเทศไทยมการ

ปกครองในระบอบประชาธปไตยโดยสมบรณอนมพระมหา

กษตรยทรงเปนประมข มความมงคง มนคง และยงยนตอไป

ทงน ในบทความนไดน�าเสนอแบบจ�าลองแววเรยม : VAVRIEM

เพอใชเปนแนวทางในการด�าเนนการ

อยางไรกตาม เนองจากแบบจ�าลองนสรางขนจากการ

สงเคราะหขอมลจากการทบทวนวรรณกรรมจ�านวนหนงจง

อาจจะไมสามารถน�าไปใชแบบสามญการ (Generalization)

ได จงสมควรท�าการวจยเพอทดสอบแบบจ�าลองน การวจย

อาจใชวธการวจยแบบผสม (Mixed Methods Research)

(Creswell, 2014 ; Creswell & Plano Clark, 2007) คอ ท�าทง

การวจยเชงคณภาพและการวจยเชงปรมาณตามยทธศาสตร

การวจยแบบผสมแบบใดแบบหนง เชน การท�าวจยทงสอง

อยางควบคกนไปเพอเปรยบเทยบผลการวจย (Concurrent

Triangulation) หรอท�าการวจยแบบหนงกอนแลวตามดวย

อกแบบหนง เชน ท�าการวจยเชงปรมาณกอนแลวท�าการวจย

เชงคณภาพเพออธบายผลการวจยเชงปรมาณ (Sequential

Explanatory) หรอท�าการวจยเชงคณภาพกอนแลวท�าการ

วจยเชงปรมาณตามมาเพอส�ารวจทดสอบหรอยนยนผลการ

วจยเชงคณภาพ (Sequential Exploratory) (Creswell, 2014 ;

Creswell & Plano Clark, 2007) เปนตน อกประการหนง

แบบจ�าลองนสรางขนจากการทบทวนวรรณกรรมและแบบ

จ�าลองการเปลยนแปลงทใชในองคการเปนสวนใหญ การน�า

มาใชในการจดการการเปลยนแปลงในสงคมอาจเปนขอจ�ากด

หนงในทางปฏบตได ในการน�าไปใชจงจ�าเปนตองพจารณา

ประเดนนประกอบดวย

สถาบนเสรมศกษาและทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร 117

อางอง จ�าเนยร จวงตระกล. (2553ก). การบรหารทรพยากรมนษยเชงยทธศาสตร : ทฤษฎและการปฏบต. กรงเทพมหานคร : บรษท

ศนยกฎหมายธรกจอนเตอรเนชนแนล จ�ากด.

จ�าเนยร จวงตระกล. (2553ข). การวจยเชงคณภาพ : เครองมอสรางองคความรเพอการพฒนาประเทศ. กรงเทพมหานคร : บรษท

ศนยกฎหมายธรกจอนเตอรเนชนแนล จ�ากด.

จ�าเนยร จวงตระกล. (2553ค). การพฒนาทรพยากรมนษย : ทฤษฎและการปฏบต. กรงเทพมหานคร : บรษท ศนยกฎหมาย

ธรกจอนเตอรเนชนแนล จ�ากด.

บวสเหลา. Online available at : https://phatpark.wordpress.com: retrieved 22 October 2017.

ราชบณฑตสถาน. (2546). พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2542. กรงเทพมหานคร : บรษท นานมบคสพบลเคชนส

จ�ากด.

สถาบนพระปกเกลา. คานยม 12 ประการตามนโยบายของคณะรกษาความสงบแหงชาต. Online available at: http://www.

wiki.kpi.ac.th: retrieved 21 October 2017.

สถาบนพระปกเกลา. ประกาศของคณะราษฎร. Online available at : https://wiki.kpi.ac.th: retrieved 22 October 2017.

Armstrong, M. (2010). Armstrong's Essential Human Resource Management Practice : A Guide to People Management.

London : Kogan Page.

Carlopio, J., & Andrewartha, G. (2008). Developing Management Skills : A Comprehensive Guide For Leaders

(4 ed.). Frenchs Forest NSW : Pearson Education Australia.

Carr, 2016. Democracy: Who invented democracy?. Online available at : http://www.quart.us : retrieved 21 October

2017.

Change management model-Lewin. Online available at: https:// www.pinterest.com : retrieved 22 October 2017.

Chivers, 2017. From Magna Carta to universal suffrage, the 1000-year history of British democracy. Online available

at : http://www.telegraph.co.uk : retrieved 21 October 2017.

Congruence Model. Online available at : https://leg4.wikispaces.com/Congruence+Model : retrieved 23 October

2017.

Core Democratic Values Defined. Online available at : https://www.learningtogive.org : retrieved 21 October 2017.

Core Democratic Values List. Online available at : https://1.cdn.edl.io: retrieved 21 October 2017.

Creswell, J. W. (2014). Research Design : Qualitative, Quantitative, and Mixed Methods Approaches (4 ed.). Los

Angeles : SAGE.

Creswell, J. W., & Plano Clark, V. L. (2007). Designing and Conducting Mixed Methods Research. Thousand Oaks :

Sage.

Democratic Values - Liberty, Equality, Justice. Online available at : http://www.ushistory.org/gov/ld.asp: retrieved

21 October 2017.

118 สถาบนเสรมศกษาและทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร

8 Steps to Change Management. Online available at : https:// www.pinterest.com: retrieved 22 October 2017.

Hiatt, J. M. (2006). ADKAR : A Model for Change in Business, Government and Our Community Loveland, Colorado :

Prosci Research.

Hofstede, G. (1984). Culture's Consequences : International Differences in Work-Related Values. London : Sage.

Joungtrakul, J. (2009). Industrial Democracy and Best Practice in Thailand. Saarbrucken, Germany : LAP Lambert

Academic Publishing AG & Co. KG.

Joungtrakul, J. (2016). Making Change Last : Is It an Impossible Task in Thailand. AFBE Journal, 9 (1), 34-52.

Joungtrakul, J., & Teparagul, O. (2012). Social dialogue in Thailand. In C. Perryer & D. Plowman (Eds.), Business

Development in Asia (pp.149-156). Broadway, Western Australia : Juniper Press Asia.

Komin, S. (1990). The Psychology of the Thai People : Values and Behevioral Patterns. Bangkok : National Institute

of Development Administration (NIDA), Research Center.

Kotter, J. (2016). The 8-Step Process for Leading Change. Retrieved 31 May 2916, from Kotter International.

Kotter, J. P. (2002). The Heart of Change : Real-life Stories of How People Change their Organizations. Boston,

Mass : Harvard Business School Press.

Kotter, J. P. (2007). Leading Change : Why Transformation Efforts Fail. January 2007 (Best of HBR), 1-11. Retrieved

from Harvard Business Review. website : www.hbrreprints.org

Kotter, J. P. (2012). Leading Change. Boston, Mass : Harvard Business Review Press.

Kreitner, R. (2007). Management (10 ed.). Boston, MA. : Houghton Mifflin Company.

Lewin, K. (2000 orig. 1951). The Field Approach : Culture and Group Life as Quasi-Stationary Processes. In W. L.

French, C. H. Bell & R. A. Zawacki (Eds.), Organization Development and Transformation : Managing Effective

Change (5th ed., pp.115). Boston : Irwin McGraw-Hill.

Magna Carta-British History. Online available at : http://www.history.com : retrieved 21 October 2017.

Mercer Delta Consulting LLC, (2003). The Congruence Model : A Roadmap for Understanding Organizational

Performance. Online available at : https://ldt.stanford.edu/-gwarman/Files/Congruence_Model.pdf : retrieved

23 October 2017.

Nadler, D. A., & Tushman, M. L. (1980). Frameworks for Organizational Behavior - A model for diagnoseing

organizational behvior : Applying a congruence perspective. AMA-COM, https:///pdf.hs.colu,bia.edu/

Congruence-Model.pdf : retrieved 23 October 2017.

Nadler, D. A., & Tushman, M. L. (1989). Organizational Frame Bending : Principles for Managing Reorientation. The

Academy of Management EXECUTIVE, 3 (3), 194-204.

Peters, T.J., & Waterman, R.H. (1982). In Search of Excellence : Lessons from America's Best-Run Companies.

New York : Harper & Row, Publishers.

สถาบนเสรมศกษาและทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร 119

Prosci ADKAR Model. Online available at : https://www.pinterest.com : retrieved 22 October 2017.

Rogers, E. M. (1983). Diffusion of Innovations (3 ed.). New York : The Free Press.

Runyon, K. E. (1977). Consumer Behaviour and the Practice of Marketing. Columbus, Ohio : Charles E. Merrill.

Swanson, R. A., & Holton III, E. F. (2001). Foundations of Human Resource Development. San Francisco : Berrett-Koehler.

Trompenaars, F., & Hampden-Turner, C. (1998). Riding the Waves of Culture : Understanding Cultural Diversity in

Global Business (2nd ed.). New York : McGraw-Hill.

What is the ADKAR Model?. Online available at : https://www.prosci.com/adkar/adkar-model : retrieved 22

October 2017.

120 สถาบนเสรมศกษาและทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร

บทความทจะลงตพมพในวารสารจะตองเปนบทความทไมเคยไดรบการตพมพเผยแพรหรออยระหวางการพจารณา

ลงตพมพในวารสารอนๆ การละเมดลขสทธถอเปนความรบผดชอบของผสงบทความโดยตรง

นโยบายการพจารณากลนกรองบทความ (Editorial Policy)

วารสาร HR intelligence ประสงครบพจารณาบทความวชาการและบทความวจยทงภาษาไทยและภาษาองกฤษทม

เนอหาเกยวของกบการบรหารและพฒนาทรพยากรมนษย วตถประสงคเพอเปนสอกลางส�าหรบเผยแพรผลงานและบทความ

ทางวชาการ ดงนน บทความทจะไดรบลงตพมพจะตองผานการพจารณากลนกรองโดยผทรงคณวฒในสาขาทเกยวของเพอ

ลงตพมพเผยแพรในวารสาร และจะตองเปนบทความทแสดงใหเหนถงคณภาพทางดานวชาการหรอประสบการณของนกบรหาร

จดการและพฒนาทรพยากรมนษยทเปนประโยชนในวงกวาง

ขอบเขตของวารสาร HR intelligence จะครอบคลมเนอหาทเกยวของกบ “คน” ในหลายมต ไมวาจะเปนดานการ

บรหารและพฒนาทรพยากรมนษยในองคการภาครฐ ภาคเอกชน องคกรพฒนาชมชน ชมชน ตลอดจนองคความรทเสรมสราง

จนตนาการความคดสรางสรรค สรางทกษะ สรางปญญาใหกบ “คน” ในสงคมไทย เพอเสรมสรางศกยภาพและเตรยมความพรอม

ทจะรบมอกบสถานการณทเปลยนแปลงและสามารถด�าเนนชวตอยรวมกนไดอยางมความสข วารสารเปดรบบทความ

ทงในสาขาวชาทางสงคมศาสตร อาท สาขาวชาการบรหารจดการองคการ การพฒนาทรพยากรมนษย สวสดการสงคมและ

แรงงาน ประชากรศาสตร จตวทยา สงคมวทยา มานษยวทยา รฐศาสตร เศรษฐศาสตร นตศาสตร ตลอดจนสหสาขาวชา

ทบรณาการสาขาวชาทางสงคมศาสตรเขากบสาขาวชาทางวทยาศาสตรทศกษาเกยวกบ “คน”

ขอก�าหนดของบทความตนฉบบ (Manuscript Requirements)

ผทประสงคจะสงบทความจะตองเขยนชอ-สกล และสถานทท�างานหรอสถานศกษา รวมทงขอมลทตดตอไวในสวนทแยก

ออกจากบทความ ผสงบทความควรตรวจสอบความถกตองของการตพมพตนฉบบ เชน ตวสะกด วรรคตอน และความเหมาะสม

ความสละสลวยของการใชภาษา รวมทงควรก�าหนดประเภทของบทความใหชดเจนวาเปนบทความวจยหรอบทความวชาการ

องคประกอบของบทความทง 2 ประเภท ดงรายละเอยดตอไปน

1) บทความวชาการ หวขอและเนอหาตองเปนการเสนอแนวคดหรอการวเคราะห รวมถงเสนอแนวคดใหมในการพฒนา

ตองชประเดนทผเขยนตองการน�าเสนอใหชดเจนและมล�าดบเนอหาทเหมาะสมเพอใหผอานสามารถเขาใจไดชดเจน โดย

เปนไปตามหลกวชาการหรอตามประสบการณทางวชาชพของผเขยน เพอเปนแนวทางในการน�าไปใชประโยชนตอการพฒนา

ค�าแนะน�าส�าหรบผประสงคสงบทความลงตพมพในวารสาร HR Intelligence

สถาบนเสรมศกษาและทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร 121

ทรพยากรมนษยและองคการทน�าไปประยกตใชตอไปได บทความทจะสงตองมความยาว 12-20 หนากระดาษ A4 พมพดวย

ฟอนท Cordia New ขนาด 15 พอยท พรอมบทคดยอภาษาไทยและภาษาองกฤษทมความยาวไมเกน 280 ค�า โดยเรยบเรยง

ตามล�าดบหวขอดงตอไปน

1. สวนน�า บอกถงทมา หลกการ และเหตผลของบทความทเขยน

2. เนอหา เนอหาเปนสวนของเรองราวทน�าเสนอ ตองสอดแทรกแนวคด ทศนคต และแสดงความคดเหนในแงมม

ตางๆ และทส�าคญตองยกแหลงอางองมาประกอบ

3. สวนสรป เปนสวนทขมวดประเดนทงหมดดวยถอยค�าทสน งาย ไดใจความ กระตนใหผอานไดคดตาม

2) บทความวจย ตองเสนอการวจยและผลทไดรบอยางเปนระบบ สรปผลการวจยทจะน�าไปใชประโยชนตอไปได

บทความทจะสงตองมความยาว 12-20 หนากระดาษ A4 พมพดวยฟอนท Cordia New ขนาด 15 พอยท พรอมบทคดยอ

ทงภาษาไทยและภาษาองกฤษทมความยาวไมควรเกน 280 ค�า บทความตองเสนอองคความรทไดจากการวจย โดยเรยบเรยง

ตามล�าดบหวขอดงตอไปน

1. บทน�า ประกอบดวยความส�าคญและทมาของปญหาวจย พรอมทงเสนอภาพรวมของบทความ แนวคด ทฤษฎ

และงานวจยทเกยวของ

2. วธการวจย เชน วตถประสงค สมมตฐาน ประชากรกลมตวอยาง เครองมอทใชในการวจย สถตทใชในการวเคราะห

3. ผลการศกษา การอภปรายผลการวจย และขอเสนอแนะ

หลกเกณฑการอางองเอกสาร

ในกรณทผสงบทความตองการอางองเอกสารภาษาไทยในเนอเรอง ควรใชชอตามดวยปทตพมพในเอกสาร เชน (อเนก,

2554) หรอ อเนก (2554) การอางองในกรณทผแตง 2 คน เชน วทยาและมานะ (2523) หรอ (วทยาและมานะ, 2535) สวนการ

อางองในกรณทผแตงมากกวา 3 คนขนไป เชน (วทยาและคณะ, 2554) หรอ วทยาและคณะ (2554) แลวแตโครงสรางประโยค

ส�าหรบบทความทตองการอางองเอกสารภาษาองกฤษในเนอเรอง ควรใชชอตามดวยปทตพมพในเอกสาร เชน

(Voss, 2010) หรอ Voss (2010) การอางองในกรณทผแตง 2 คน เชน Sharwa and Jandalk (1978) หรอ (Sharwa and

Jandalk 1978) สวนการอางองในกรณทผแตงมากกวา 3 คนขนไป เชน (Paul et al., 1999) หรอ Paul et al. (1999) แลวแต

โครงสรางประโยค

หลกเกณฑการเขยนบรรณานกรมหรออางองเอกสารทายเรอง

ผสงบทความตองเรยงล�าดบเอกสารภาษาไทยอยในสวนแรกและเอกสารภาษาตางประเทศอยในสวนทสอง โดยเรยง

ชอผแตงตามอกษรแตละภาษา โดยใชรปแบบการเขยนอางองตามระบบ APA (American Psychological Association)

ดงตวอยางตอไปน

122 สถาบนเสรมศกษาและทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร

วารสารและนตยสาร

รปแบบ : ชอผแตง. (ปทพมพ). ชอเรอง. ชอวารสาร, ปท (ฉบบท), หนาแรก-หนาสดทาย.

Author(s). (Year of publication). Title of article. Title of periodical or journal, Volume (issue), First-last page.

ตวอยาง

องศนนท อนทรก�าแหง และคณะ. (2549). การวเคราะหความสมพนธเชงเหตและดชนวดภาวะวกฤตชวตสตรไทยสมรส

วยกลางคนทท�างานนอกบานในกรงเทพมหานครและปรมณฑล. วารสารพฤตกรรมศาสตร, 12 (1), 561-589.

Acton, G. J., Irvin, B. L., & Hopkins, B. A. (1991). Theory-testing research : building the science. Advance in

Nursing Science, 14 (1), 52-61.

หนงสอ

รปแบบ : ชอผแตง. (ปทพมพ). ชอหนงสอ. เมองทพมพ : ส�านกพมพ.

ตวอยาง

วจารณ พานช. (2551). การจดการความร ฉบบนกปฏบต. พมพครงท 4. กรงเทพฯ : สถาบนสงเสรมการจดการความร

เพอสงคม.

Chakravarthy, B., Zaheer, A., & Zaheer, S. (1999). Knowledge sharing in organizations : A field study. Minneapolis :

Strategic Management Resource Center, University of Minnesota.

กรณทหนงสอไมปรากฏชอผแตงหรอบรรณาธการ ใหขนตนดวยชอหนงสอ

ตวอยาง

Merriam-Webster’s collegiate dictionary (10th ed.). (1993). Springfield, MA : Merriam-Webster

รายงานการประชมหรอสมมนาทางวชาการ

รปแบบ : ชอผแตง. (ปทพมพ). ชอเรอง. ชอเอกสารรวมเรองรายงานการประชม, วน เดอน ป สถานทจดพมพ. เมองทพมพ :

ส�านกพมพ.

ตวอยาง

กรมวชาการ. (2538). การประชมปฏบตการรณรงคเพอสงเสรมนสยรกการอาน, 25-29 พฤศจกายน 2528 ณ วทยาลยคร

มหาสารคาม จงหวดมหาสารคาม. กรงเทพฯ : ศนยพฒนาหนงสอ กรมวชาการ กระทรวงศกษาธการ

Deci, E. L., & Ryan, R. M. (1991). A motivational approach to self : Integration in personality. In R. Dienstbier

(Ed.), Nebraska Symposium on Motivation : Vol.38 Perspectives on Motivation (pp.237-288). Lincoln :

University of Nebraska Prees.

สถาบนเสรมศกษาและทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร 123

บทความจากหนงสอพมพ

รปแบบ : ชอผแตง. (ปทพมพ, เดอน วนท). ชอเรอง. ชอหนงสอพมพ, หนาทน�ามาอาง.

ตวอยาง

สายใจ ดวงมาล. (2548, มถนายน 7). มาลาเรยลาม 3 จว. ใตตอนบน สธ.เรงคมเขมกนเชอแพรหนก. คม-ชด-ลก, 25.

Di Rado, A. (1995, March 15). Trekking through college : Classes explore modern society using the world of

Star Trek. Lost Angeles Time, p. A3.

วทยานพนธ

รปแบบ : ชอผแตง. (ปทพมพ). ชอวทยานพนธ. ชอปรญญา, สถาบนการศกษา.

ตวอยาง

พนทพา สงขเจรญ. (2528). วเคราะหบทรอยกรองเนองในวโรกาสวนเฉลมพระชนมพรรษา 5 ธนวาคม. ปรญญานพนธ

การศกษามหาบณฑต, มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.

Darling, C. W. (1976). Giver of due regard : the poetry of Richard Wilbur. Ph.D. Thesis, University of Conecticut,

USA.

สออเลกทรอนกส

รปแบบ : ชอผเขยน. (ปทเผยแพรทางอนเทอรเนต). ชอเรอง. สบคนเมอ..........., จาก ชอเวบไซต เวบไซต: URL Address

ตวอยาง

ประพนธ ผาสกยด. (2551). การจดการความร...สอนาคตทใฝฝน. สบคนเมอ 27 มนาคม 2552, จาก การจดการความร

คณะแพทยศาสตรศรราชพยาบาล เวบไซต : http://www.si.mahidol.ac.th/km/admin/add_information/

document/document_files/95_1.pdf

Lynch, T. (1996). DS9 trials and tribble-ations review. Retrieved October 8, 1997, from Psi Phi : Bradley’s Science

Fiction Club Website : http://www.bradley.edu/psiphi/DS9/ep/503r.html

124 สถาบนเสรมศกษาและทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร

กระบวนการพจารณากลนกรองบทความ (Review Process)

บทความทจะไดรบการพจารณาลงตพมพจะตองผานการพจารณาจากกองบรรณาธการและผทรงคณวฒในสาขา

ทเกยวของโดยจะมกระบวนการดงตอไปน

1. กองบรรณาธการจะแจงใหผสงบทความทราบเมอกองบรรณาธการไดรบบทความเรยบรอยสมบรณ

2. กองบรรณาธการจะตรวจสอบหวขอและเนอหาของบทความถงความเหมาะสมและสอดคลองกบวตถประสงคของ

วารสาร รวมถงกองบรรณาธการจะตรวจสอบถงประโยชนทงทางดานทฤษฎและแนวทางการน�าไปใชในการบรหารและพฒนา

ทรพยากรมนษย

3. ในกรณทกองบรรณาธการพจารณาเหนควรใหด�าเนนการสงบทความเพอท�าการกลนกรองตอไป บรรณาธการจะสงให

ผทรงคณวฒในสาขาทเกยวของตรวจสอบคณภาพของบทความวาอยในระดบทเหมาะสมจะตพมพหรอไม โดยในกระบวนการ

พจารณากลนกรองน ผทรงคณวฒจะไมสามารถทราบขอมลของผสงบทความ (Double-Blind Process)

4. เมอผทรงคณวฒไดพจารณากลนกรองบทความแลว กองบรรณาธการจะตดสนใจโดยองตามขอเสนอแนะของผทรง

คณวฒวาบทความนนๆ ควรจะลงตพมพในวารสารหรอควรทจะสงใหกบผสงบทความน�ากลบไปแกไขกอนพจารณาอกครงหนง

หรอปฏเสธการลงตพมพ

การสงบทความ (Paper Submission)

ผทประสงคจะสงบทความกบวารสาร HR intelligence กรณาสงตนฉบบบทความในรปแบบของไฟล Microsoft Word โดย

บทความภาษาไทย พมพดวยฟอนท Cordia New ขนาด 15 พอยท

บทความภาษาองกฤษ พมพดวยฟอนท Cordia New ขนาด 15 พอยท

และสงบทความออนไลนท http://www.journalhri.com

หรอสามารถสงในรปของเอกสารทางไปรษณยพรอมไฟลมาไดท

คณชนกฤต คงเจรญพร

โครงการวารสารทรพยากรมนษย

สถาบนเสรมศกษาและทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร

เลขท 2 ถนนพระจนทร เขตพระนคร กรงเทพฯ 10200

โทรศพท 0 2613 3302 โทรสาร 0 2226 5324

Website : http://www.journalhri.com

E-Mail : hri.tu.journal@gmail.com

สถาบนเสรมศกษาและทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร 125

126 สถาบนเสรมศกษาและทรพยากรมนษย มหาวทยาลยธรรมศาสตร