Η συμφωνία για το πυρηνικό πρό-γραμμα του Ιράν, η οποία υπογρά-φτηκε τον Νοέμβριο στη Γενεύη,αποτελεί σημαντικό σταθμό στηνπορεία προσέγγισης μεταξύ Ουάσι-γκτον και Τεχεράνης μετά από πε-ρισσότερες από τρεις δεκαετίεςαντιπαραθέσεων. Οπωσδήποτε, ταεμπόδια παραμένουν πολλά, αλλά ηισλαμική δημοκρατία φαίνεταιαποφασισμένη να επωφεληθείαπό τα νέα δεδομένα στη ΜέσηΑνατολή και να προχωρήσει σεεποικοδομητικό διάλογο τόσο μετις Ηνωμένες Πολιτείες όσο και μετις γειτονικές της χώρες.

Του Shervin Ahmadi*

Aι δύο χώρες γνωρίζο-νται από παλιά. Απότη μία πλευρά, ο ρό-λος της CIA στο πρα-ξικόπημα κατά της

εθνικιστικής κυβέρνησης του Μοχάμεντ Μο-σαντέγκ, το 1953. Από την άλλη, οι όμηροιστην αμερικανική πρεσβεία, το 1979. ΣτοΙράν, όπως και στις Ηνωμένες Πολιτείες, ταεπεισόδια αυτά παραμένουν ακόμη ιδιαίτεραζωντανά στη συλλογική μνήμη. Παρ’ όλα αυτά,η Τεχεράνη φαίνεται να θέλει να γυρίσει σελί-δα και να δείξει για πρώτη φορά εμπιστοσύνηστην αμερικανική κυβέρνηση του προέδρουΜπάρακ Ομπάμα. Πρόκειται για απόφαση μεανυπολόγιστο αντίκτυπο στην περιφερειακήπολιτική κονίστρα.

Η στροφή αυτή όχι μόνο δεν είχε στοιχείααυτοσχεδιασμού, αλλά ήταν πολύ προσεκτι-κά προετοιμασμένη, όπως δείχνει ο τρόποςμε τον οποίο οργανώθηκαν οι τελευταίες προ-εδρικές εκλογές στο Ιράν. Το καθεστώς, επι-θυμώντας να αποφύγει κάθε κίνδυνο αντιπα-ραθέσεων μεταξύ των εμπίστων του, παραμέ-ρισε όλους τους αμφιλεγόμενους υποψηφί-ους. Οι ψηφοφόροι αντιλήφθηκαν σωστά τοκρυφό διακύβευμα των εκλ γών και ψή-

φισαν μαζικά υπέρ του υποψηφίου που υπο-στήριζε τον τερματισμό της αντιπαράθεσης μετις ΗΠΑ. Ο νέος πρόεδρος Χασάν Ροχανί,που εξελέγη από τον πρώτο γύρο με ποσοστόσυμμετοχής 72%, ήταν πια σε θέση ισχύος γιανα διαπραγματευθεί.

Η επιλογή αυτή δεν πηγάζει από μια αγγελι-κή θεώρηση της κυβέρνησης Ομπάμα και τωνπροθέσεών της: η Τεχεράνη είναι πεπεισμένηότι η κατάσταση στη διεθνή και περιφερειακήσκηνή έχει εξελιχθεί και ότι οι Ηνωμένες Πο-λιτείες δεν είναι πλέον σε θέση να ξεκινήσουνπόλεμο εναντίον της.

Οι επιφυλάξεις του Αμερικανού προέδρουνα διατάξει στρατιωτικά πλήγματα κατά τηςΣυρίας και η προσχώρησή του στη λύση τηςκαταστροφής του χημικού οπλοστασίου τουΜπασάρ Αλ Άσαντ επιβεβαίωσαν την αλλα-γή στις περιφερειακές ισορροπίες. Μολονότιο ρόλος της Ρωσίας υπογραμμίστηκε από ταδυτικά μέσα ενημέρωσης,1 οι Ιρανοί διαβε-βαίωναν από την αρχή ότι η πρόταση για κα-ταστροφή του χημικού οπλοστασίου της Συ-ρίας ήταν δική τους και ότι οι ίδιοι είχαν πείσειτη Δαμασκό να την αποδεχθεί. Ό,τι κι αν συ-νέβη, η αμερικανική στροφή έπεισε την ισλα-μική δημοκρατία ότι είχε έρθει πια η ώρα όχιτου πολέμου, αλλά της διαπραγμάτευσης,έστω κι αν θα χρειαζόταν να υποχωρήσει σεορισμένα σημεία για να εξομαλυνθούν οισχέσεις με την Ουάσιγκτον.

Οι δύο χώρες έχουν ορισμένα κοινά στρα-τηγικά συμφέροντα στο Αφγανιστάν και στο

Ιράκ και έχουν τις ίδιες ανησυχίες για τις εξε-λίξεις στο Πακιστάν. Διατηρούν, όμως, καιανταγωνιστικές πολιτικο-στρατιωτικές συμμα-χίες. Το Ιράν υποστηρίζει τη λιβανέζικη Χεζ-μπολάχ, τη Συρία και την παλαιστινιακή Χα-μάς. Οι Ηνωμένες Πολιτείες βρίσκονται σεσυμμαχία με τις πετρελαιοπαραγωγούς μο-ναρχίες του Κόλπου και με το Ισραήλ. Ακόμηκι αν η Μέση Ανατολή γίνεται λιγότερο σημα-ντική για τις Ηνωμένες Πολιτείες, οι δεσμοίαυτοί είναι αδιανόητο να τεθούν υπό αμφι-σβήτηση.

Στον οικονομικό τομέα μια προσέγγιση θαμπορούσε να καταλήξει σε γρήγορα αποτελέ-σματα, όπως το ξεπάγωμα των ιρανικών περι-ουσιακών στοιχείων στις Ηνωμένες Πολιτείεςκαι η υπογραφή επικερδών συμβάσεων σεκλάδους όπου το Ιράν έχει επείγουσες ανά-

γκες, ιδιαίτερα στην αεροπλοΐα. Οι αμερικα-νικές εταιρείες είναι καλά τοποθετημένες για νατις αποσπάσουν, καθώς, παρά τις κυρώσειςκατά του Ιράν, έχουν διατηρήσει έμμεση πα-ρουσία στη χώρα. Άλλο πλεονέκτημα; Η ση-μαντική ιρανική διασπορά στις Ηνωμένες Πο-λιτείες, η οποία διατηρεί πάντοτε τους δε-σμούς της με τη μητέρα πατρίδα. Οι Ηνωμέ-νες Πολιτείες διαθέτουν, επίσης, συμπαγή πο-λιτιστική βάση στο Ιράν, το οποίο, κατά παρά-δοξο τρόπο, είναι η μόνη χώρα της περιοχής -μαζί με το Ισραήλ- όπου δεν υπάρχει εχθρικό,αντιαμερικανικό αίσθημα, καθώς η σχετικήπροπαγάνδα έχει αποδειχθεί αντιπαραγωγι-κή.

Αλλά ο αναπροσανατολισμός της εξωτερι-κής πολιτικής του Ιράν δεν αφορά μόνο τιςσχέσεις με την Ουάσιγκτον. Κάθε άλλο. Η Τε-χεράνη έχει καθορίσει εδώ και πολύ καιρότους στρατηγικούς άξονες της πολιτικής της, οιοποίοι υπαγορεύονται από τα περιφερειακάτης συμφέροντα και από τους συσχετισμούςδυνάμεων μάλλον, παρά από την ιδεολογία.

Τα τελευταία δέκα χρόνια, τα βήματα προό-δου του ιρανικού καθεστώτος στη διεθνή σκη-νή είναι εντυπωσιακά. Το καθεστώς κινήθηκεμε μεγάλη επιδεξιότητα και ρεαλισμό στο πεδίοαυτό, το δεύτερο σημαντικότερο στα μάτιατων Ιρανών ηγετών μετά το στρατιωτικό πεδίο.Αρκετά εξειδικευμένα κέντρα έρευνας δημι-ουργήθηκαν γύρω από το Συμβούλιο τωνΑνώτατων Συμφερόντων του καθεστώτος καιγύρω από το υπουργείο Εξωτερικών. Από το1997, το Κέντρο Στρατηγικών Μελετών, πουιδρύθηκε το 1989, κάτω από την εποπτείατου Συμβουλίου, εκπονεί διαρκώς μελέτες γιαζητήματα - κλειδιά και τις προωθεί στην ηγεσίατης χώρας. Μέρος των μελετών αυτών δημο-σιεύεται στην τρίμηνη έκδοση του κέντρου,στο οποίο επικεφαλής ήταν ο Ροχανί, ο σημε-ρινός πρόεδρος της χώρας.2 Οι αναλύσειςπου γίνονται εκεί και οι οποίες απέχουν πολύαπό το ύφος της επίσημης προπαγάνδας, θυ-μίζουν πολύ περισσότερο τις παραδοσιακέςαρχές της στρατηγικής, ενώ το περιοδικό δενδιστάζει να συνεργάζεται και με ξένους ειδι-κούς.

Το Ιράν κινείται μέσα σε ένα πολύπλοκο πε-ριβάλλον επιδεικνύοντας μεγάλη ευελιξία.Στο ανατολικό μέτωπο το Πακιστάν αποτελείτην κύρια πηγή ανησυχίας. Ο ρόλος του Πακι-στάν στο Αφγανιστάν, η συμμαχία του με τιςΗΠΑ, το καταφύγιο που προσφέρει στους πιοακραίους ισλαμιστές, για να μη μιλήσει κανείςγια το πυρηνικό του οπλοστάσιο, προκαλούνανησυχία στο Ιράν, όπως επίσης και η αστά-θεια που πηγάζει από τις αντιφατικές δεσμεύ-σεις της γειτονικής χώρας. Αποφεύγοντας να θί-ξει το ζήτημα της τύχης των σιιτών του Πακι-στάν,3 η Τεχεράνη ελπίζει να σταθεροποιήσει

* O Shervin Ahmadi είναι υπεύθυνος της ιρανικής έκδοσηςτης Le Monde diplomatique.

Η Τεχεράνη έχει καθορίσει εδώ

και πολύ καιρό τους

στρατηγικούς άξονες της

πολιτικής της, οι οποίοι

υπαγορεύονται από τους

συσχετισμούς δυνάμεων, παρά

από την ιδεολογία

ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΣΤΗ ΣΕΛΙΔΑ 4

LE MONDEdiplomatique

Η ΑΥΓΗΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ

EΛΛΗΝΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

ΚΥΡΙΑΚΗ 19 IANOYAΡΙΟΥ 2014TEYXOΣ 53

Ο κόσμος από τη σκοπιά της Τεχεράνης

Στο Ιράκ η βία εξαπλώνεται καθη-μερινά. Ποτέ δεν είχε φτάσει σετέτοια κλιμάκωση μετά το τέλοςτου πολέμου των πολιτοφυλακών,μεταξύ 2006 και 2008, και τηναποχώρηση των Ηνωμένων Πολι-τειών, στα τέλη του 2011. Η κρίσηστη Συρία υποδαυλίζει, εξάλλου,την αντιπαλότητα και στο γειτονικόΙράκ. Στη Βαγδάτη ο πρωθυπουρ-γός Νούρι Αλ Μαλίκι ακολουθείπολιτική θρησκευτικών διακρίσε-ων. Και η διεύρυνση του πεδίουτων μαχών αποσταθεροποιεί ολό-κληρη την περιοχή.

Του Feurat Alani*

«Aώς σταματάμεέναν καμικάζι;».Να η ερώτησηπου απασχολείτην κυβέρνηση στη Βαγδάτη,

στις 30 Νοεμβρίου 2013, πάνω από δέκαχρόνια μετά την πτώση του καθεστώτος τουΣαντάμ Χουσεΐν. Αντιμέτωπες με τις καθημερι-νές δολοφονικές επιθέσεις, οι δυνάμειςασφαλείας του ιρακινού κράτους οργάνωσανσεμινάριο για να βοηθήσουν τους ιδιοκτήτες κα-φενείων. Πρόσληψη ιδιωτικού φρουρού, πε-ριορισμός των πελατών: περίπου εκατό έμπο-ροι από τη Βαγδάτη άκουσαν τις συμβουλέςτων ελάχιστα πειστικών, ουσιαστικά ανήμπο-ρων, αστυνομικών. Ολόκληρη η χώρα συ-γκλονίζεται από επιθέσεις που έχουν στοιχίσειτη ζωή σε περισσότερους από 6.000 ανθρώ-πους, το 2013.

Εύλογη είναι η διαπίστωση ότι η κυβέρνη-ση, αφού δεν καταφέρνει να εξαλείψει τη βία,προσπαθεί να ζήσει μαζί της. «Πάντα η ίδιαιστορία. Όταν μια βόμβα εκραγεί σε κάποια

αγορά, η αστυνομία και ο στρατός επιβάλ-λουν απαγόρευση κυκλοφορίας στην περιο-χή, αλλά φτάνουν πάντοτε μετά! Η κυβέρνησηλειτουργεί σαν πυροσβέστης, σβήνοντας τηφωτιά. Αλλά το θέμα είναι να σταματήσει τουςπυρομανείς«, λέει εξοργισμένος ο ΜοκλάςΑλ Ζουράισι, δημοσιογράφος που ζει στη Βα-γδάτη.

Στην πρωτεύουσα του Ιράκ κάθε οικογένειαφέρνει στο μυαλό της ξανά και ξανά την τραγι-κή ιστορία της, την πίκρα της και τους νεκρούςτης. «Μετά το τέλος της αμερικανικής κατοχής,τίποτα δεν άλλαξε. Εκρήξεις τότε, εκρήξεις καιτώρα. Το ίδιο ισχύει για την ανεργία και για ταυπόλοιπα προβλήματα που περνούν οι Ιρακινοί.Οι Αμερικανοί μάς άφησαν τον θάνατο γιακληρονομιά. Τουλάχιστον, οι Άγγλοι είχαν κα-τασκευάσει γέφυρες και σχολεία«, δηλώνεικάτοικος της Βαγδάτης κάνοντας αναφοράστην κατοχή της χώρας από τους Βρετανούςμετά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο.

Τα αίτια της βίας είναι πολλαπλά. Για να τακατανοήσει κανείς, πρέπει να επιστρέψει στο2003, λίγο μετά την πτώση του μπααθικού κα-θεστώτος του Σαντάμ Χουσεΐν. Ο Αμερικανόςδιοικητής Πολ Μπρέμερ αποφασίζει να δια-λύσει τους μηχανισμούς ασφαλείας του ιρακι-νού κράτους και να το εκκαθαρίσει από τα«μπααθικά» στοιχεία. Πρόκειται για αυθαίρε-τη και καταστροφική πολιτική επιλογή, που θέ-τει στο κοινωνικό περιθώριο σχεδόν ένα εκα-τομμύριο ανθρώπους με προσόντα και πείρα.Μέσα σε λίγες ημέρες, το Ιράκ περνά από έναασφυκτικό αστυνομικό καθεστώς σε μια διοι-κητική έρημο. Η πολιτική αυτή εκκαθάριση,που είχε στόχο όποιον είχε συνεργαστεί στενάή και πιο χαλαρά με το καθεστώς, εξηγεί, σεκάποιο βαθμό, την ευάλωτη θέση της χώρας.

Η αποδυνάμωση του κράτους προκάλεσεμε σχεδόν φυσικό τρόπο την όξυνση των θρη-σκευτικών εντάσεων μεταξύ σουνιτών και σιι-τών, οι οποίες έφτασαν στο απόγειό τους μετάτην επίθεση στο μαυσωλείο της Σαμάρα, ένανιερό τόπο των σιιτών, στις 21 Φεβρουαρίου2006. Εκείνη την εποχή το συγκεκριμένο γε-γονός είχε εκληφθεί ως κήρυξη πολέμου. Πα-ρά τις εκκλήσεις για ηρεμία από όλες τις θρη-σκευτικές ηγεσίες, σιίτες μαχητές εκδικήθηκανχτυπώντας σουνιτικά τζαμιά. «Ήταν η δική μας11η Σεπτεμβρίου«, θυμάται ένας Ιρακινός,του οποίου ο αδελφός δολοφονήθηκε απόκάποιον μαχητή κατά τη διάρκεια των αντιποί-νων.

Για περισσότερα από δύο χρόνια, οι σιιτι-

κές πολιτοφυλακές, ιδιαίτερα οι δύο πιο γνω-στές -ο Στρατός του Μάχντι, του σαντριστικούκινήματος, και η ταξιαρχία Μπαντρ του Ανώ-τατου Ισλαμικού Συμβουλίου του Ιράκ-,1 ορ-γάνωναν εφόδους εναντίον σουνιτών, τουςαπήγαν και, συνήθως, τους βασάνιζαν καιτους εκτελούσαν. Σουνιτικές πολιτοφυλακέςαπάντησαν πλήττοντας τις σιιτικές γειτονιές τηςΒαγδάτης με παγιδευμένα αυτοκίνητα. Δενπερνούσε ημέρα με λιγότερους από 100 νε-κρούς να κείτονται στα πεζοδρόμια της πόληςή να επιπλέουν στον Τίγρη. Αν και καθυστε-ρημένα, και για προφανείς λόγους πολιτικήςαντιπαλότητας, ο πρωθυπουργός Νούρι ΑλΜαλίκι εξαπέλυσε, στις 24 Μαρτίου 2008,μεγάλης κλίμακας επιχειρήσεις στο Σαντρ Σίτιπροκειμένου να αφοπλίσει τον Στρατό τουΜάχντι του Μοκτάντα Αλ Σαντρ. Στη συνέ-χεια, μολονότι η βία άρχισε να υποχωρείστους δρόμους, μετατοπίστηκε για να τροφο-δοτήσει τις αντιπαλότητες στο εσωτερικό τηςπολιτικής τάξης της χώρας.

Η βία διαποτίζει πλέον τον πυρήνα της ρη-τορικής του Αλ Μαλίκι, ο οποίος χρησιμοποι-εί ένα απλουστευτικό και μανιχαϊστικό λεξιλό-γιο, όπου οι λέξεις «τρομοκράτης» και «μπαα-θιστής» υποδεικνύουν τους σουνίτες.

Για να εξηγήσει κανείς την κρίση ασφάλειαςμετά την αποχώρηση των αμερικανικών στρα-τευμάτων, πρέπει να ανατρέξει και στον ρόλοτων πολιτοφυλάκων της Sahwa - «αφύπνιση»στα αραβικά. Αυτά τα μέλη σουνιτικών φυλώνσυμμάχησαν με τον αμερικανικό στρατό γιανα πολεμήσουν την Αλ Κάιντα στη Μεσοποτα-μία. Σύμφωνα με τον στρατιωτικό σχεδιασμό

του Αμερικανού στρατηγού Ντέιβιντ Πετρέ-ους, το surge2 θα λειτουργούσε μόνον χάρηστη συνεργασία των σουνιτικών φυλών, συ-νεργασία που συμβόλιζε ο χαρισματικόςΑμπντούλ Σατάρ Αμπού Ρίτσα, ο οποίος δο-λοφονήθηκε στις 13 Σεπτεμβρίου 2007 απόκομάντο της Αλ Κάιντα.

Η πολιτοφυλακή αυτή, με δύναμη100.000 ανδρών, κατέγραψε σημαντικέςεπιτυχίες εκδιώκοντας από διάφορες πόλειςτο παρακλάδι της Αλ Κάιντα στη Μεσοποτα-μία. Τα μέλη της Sahwa θα έπρεπε να ενσω-ματωθούν στον τακτικό στρατό του Ιράκ, αλ-λά η υπόσχεση αυτή του Αλ Μαλίκι δεν τηρή-θηκε ποτέ. Μόνο το 20% των πολιτοφυλάκωνέγιναν δεκτοί. Οι υπόλοιποι εγκαταλείφθηκανκαι έγιναν δακτυλοδεικτούμενοι από ένανπρωθυπουργό όλο και πιο καχύποπτο απένα-ντι στους σουνίτες.

Σήμερα, η χώρα έχει αλλάξει. Η Βαγδάτηδεν είναι πια εκείνη η πόλη-χωνευτήρι, όπουσυναντούσε κανείς ανθρώπους από όλες τιςεπαρχίες. Εκτός από σπάνιες εξαιρέσεις, οισουνίτες ζουν στις σουνιτικές και οι σιίτες στιςσιιτικές συνοικίες. Στο υπόλοιπο Ιράκ ο «ήπιοςδιαμελισμός» ανάμεσα στον κουρδικό Βορ-ρά, το σουνιτικό κεντρικό τμήμα και τον σιιτικόΝότο, τον οποίο ονειρευόταν ο Τζο Μπάι-ντεν,3 αποτελεί ήδη πραγματικότητα.

Παρά τους μαιάνδρους των εξελίξεων καιτις υποσχέσεις που αθετήθηκαν, η κάθοδοςτου Ιράκ στην Κόλαση θα μπορούσε να έχειαποτραπεί εάν ο Αλ Μαλίκι είχε δώσει πραγ-ματικό περιεχόμενο στο προεκλογικό του σύν-θημα για «εθνική συμφιλίωση». Πολύ περισ-

LE MONDEdiplomatiqueEΛΛΗΝΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

Υπεύθυνη έκδοσης: Βάλια Καϊμάκη Συντακτική ομάδα: Κορίνα Βασιλοπούλου, Θανάσης Κούτσης, Χάρης Λογοθέτης, Βασίλης Παπακριβόπουλος Επικοινωνία: info@monde-diplomatique.gr Αρχείο κειμένων: www.monde-diplomatique.gr Facebook: www.facebook.com/monde.diplomatique.gr

LE MONDEdiplomatiqueEΛΛΗΝΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ

«Μετά το τέλος της

αμερικανικής κατοχής, τίποτα

δεν άλλαξε. Εκρήξεις τότε,

εκρήξεις και τώρα. Το ίδιο ισχύει

για την ανεργία και για τα

υπόλοιπα προβλήματα που

περνούν οι Ιρακινοί»

Καταστροφή του ΚΡΑΤΟΥΣ, βία των ΠΟΛΙΤΟΦΥΛΑΚΩΝ

ΙΡΑΚΣΥΡΙΑ

* Ο Feurat Alani είναι δημοσιογράφος.

σότερο που, μετά τον ερχομό του στην κυβέρ-νηση, πολλά σουνιτικά συμβούλια φυλών τονείχαν εμπιστευθεί. Ο Αλ Μαλίκι, όμως, συνέ-χισε να τροφοδοτεί τις αντιπαραθέσεις μεταξύσουνιτών και σιιτών, όπως και μεταξύ Αρά-βων και Κούρδων, ενώ παραμέρισε με επιθε-τικό τρόπο όσους δεν ήταν ικανοποιημένοιαπό την πολιτική του. Η απομόνωσή του ξεκί-νησε με την απομάκρυνση του Τάρεκ Αλ Χα-σέμι, του σουνίτη αντιπροέδρου, ο οποίος κα-τηγορήθηκε για «τρομοκρατία». Την επόμενηχρονιά ήταν η σειρά ενός άλλου σουνίτη, τουΡάφι Αλ Ισάουι, αντιπροέδρου της κυβέρνη-σης και υπουργού Οικονομικών, με το ίδιοπρόσχημα.

Στις 21 Δεκεμβρίου 2012, δηλαδή ένανχρόνο μετά την αποχώρηση των Αμερικανών,μια τεράστια λαϊκή κινητοποίηση ξεκίνησε στηΦαλούτζα, στον οδικό άξονα που οδηγεί στηΒαγδάτη, στην «πλατεία της αξιοπρέπειας».Επεκτάθηκε σε ολόκληρο το σουνιτικό τμήματης χώρας. Η συμμαχία μεταξύ Αλ Μαλίκι καισουνιτικών φυλών δεν ήταν πια δυνατή.

Στις κινητοποιήσεις αυτές αρχηγοί σουνιτι-κών φυλών με σημαντική επιρροή, όπως οιΝτουλαϊμί, Ζουμαϊλί και Μαχάμντα, ζήτησαντην παραίτηση του πρωθυπουργού. Κάποιοιτον χαρακτήρισαν μαριονέτα του Ιράν ή «σα-φαβίδη», όρος απαξιωτικός που χρησιμοποι-είται για τους Ιρανούς συντηρητικούς. Από το ξε-κίνημά του, το λαϊκό αυτό κίνημα εξέφρασετην αλληλεγγύη του στη συριακή εξέγερση,παρομοιάζοντας τον Αλ Μαλίκι με τον Μπα-σάρ Αλ Άσαντ. Ανάμεσα στο πλήθος και τιςσημαίες του Ιράκ, το έμβλημα του ΕλεύθερουΣυριακού Στρατού διακρινόταν καθαρά. Ημάχη των σουνιτών του Ιράκ είχε υπερβεί ταεθνικά σύνορα: ο εχθρός δεν ήταν πια μόνονο Αλ Μαλίκι, αλλά ο σιιτικός άξονας Δαμα-σκού - Βαγδάτης - Τεχεράνης.

Οι διασυνδέσεις μεταξύ των σουνιτών τηςεπαρχίας Αλ Ανμπάρ και της συριακής εξέ-γερσης στην άλλη πλευρά των συνόρων μπο-ρούν να εξηγήσουν, σε κάποιο βαθμό, τηναναζωπύρωση των βιαιοτήτων στο Ιράκ. Μετη μάχη της εξουσίας να έχει πάρει όλο και πε-ρισσότερο θρησκευτική διάσταση, πολλοίΙρακινοί έχουν φανταστεί ένα σενάριο παρό-μοιο με της Συρίας «για να εξισορροπηθεί οσυσχετισμός δυνάμεων στην περιοχή«, θέλεινα πιστεύει ο σεΐχης Ραφέχ Αλ Ζουμαϊλί. Σύμ-φωνα με τον συγκεκριμένο φύλαρχο, εάν τοκαθεστώς της Δαμασκού έπεφτε, η Τεχεράνηθα έχανε έναν σημαντικό σύμμαχο. «Εάν οισουνίτες πάρουν την εξουσία στη Συρία, θα

είμαστε πιο δυνατοί απέναντι στην ενίσχυσητων σιιτών στη Βαγδάτη« αναλύει ο Αλ Ζου-μαϊλί.

Το ιρακινό ισοδύναμο του Ελεύθερου Συ-ριακού Στρατού, το οποίο ελάχιστα αναφέ-ρουν τα μέσα ενημέρωσης, δημιουργήθηκεέξι μήνες πριν από τις διαδηλώσεις των σουνι-τών. Σε επίσημη διακήρυξή του, στις 19 Ιουλί-ου 2012, ο Ελεύθερος Ιρακινός Στρατός έθε-τε τρεις στόχους: «Να πολεμήσουμε την ιρανι-κή εισβολή στο Ιράκ, να υποστηρίξουμε τονσυριακό λαό και τον Ελεύθερο Συριακό Στρα-τό και να ενώσουμε τους σουνίτες μαχητέςόλου του Ιράκ κάτω από μία και μόνη ση-μαία«.

Ποιος είναι πίσω από τον νέο αυτό σχηματι-σμό; Διαθέτει κάποια πραγματική επιρροή; Εί-ναι ακόμη πολύ νωρίς για να το πει κανείς. Θαδημοσιεύσει στο Διαδίκτυο βίντεο από τις επι-θέσεις του κατά του τακτικού στρατού του Ιράκκαι, στη συνέχεια, θα εξαφανιστεί σταδιακά,μέχρι τη σύλληψη του -άγνωστου, ακόμη- αρ-χηγού του, τον Φεβρουάριο του 2013, κοντάστο Κιρκούκ.

Η συμμαχία μεταξύ της Αλ Κάιντα στη Με-σοποταμία και της αντίστοιχης οργάνωσης στηΣυρία αποτελεί άλλη μια απόδειξη των «φυσι-κών» δεσμών που ενώνουν τους σουνίτες σεΙράκ και Συρία. Κάτω από τη σημαία της ορ-γάνωσης Ισλαμικό Κράτος στο Ιράκ και το Λε-βάντε (EIIL) οι μαχητές της Αλ Κάιντα διασχί-ζουν με ευκολία τα σύνορα Ιράκ - Συρίας, ταοποία ελέγχουν οι αντάρτες. Το EIIL, το οποίοσχηματίστηκε το 2006 στο Ιράκ ως πλατφόρ-μα για τις διάφορες ομάδες των ένοπλωνισλαμιστών, αποτελεί πλέον σημαντική ψηφίδατου φρικτού πολέμου που μαίνεται στη Συρία.

Η οργάνωση δεν συναντά προβλήματα στιςκινήσεις και τον ανεφοδιασμό της. Στην πε-ριοχή αυτή των συνόρων οι συμμαχίες μεταξύτων φυλών είναι αρχαίες. Είναι πολύ εύκολογια έναν κάτοικο της Φαλούτζα ή του Αλ Κάιμνα επισκεφθεί και να καταλύσει στη συριακήπλευρά των συνόρων, στο Αμπού Καμάλ.

Η συριακή διένεξη επεκτάθηκε πραγματικάκαι στο Ιράκ τον Μάρτιο του 2013. Εκείνη τηνπερίοδο, περίπου 40 Σύροι στρατιώτες καιδημόσιοι υπάλληλοι σκοτώθηκαν στην ιρακινήεπαρχία Αλ Ανμπάρ. Είχαν καταφύγει εκεί με-ρικές ημέρες πριν, για να γλυτώσουν από επί-θεση των ανταρτών. Στο συγκεκριμένο επει-σόδιο έχασαν τη ζωή τους και επτά Ιρακινοίστρατιώτες.

Μολονότι η κατάσταση στις δύο χώρεςοφείλεται σε διαφορετικά αίτια, η κρίση έχειπάρει και στις δύο θρησκευτική τροπή. Ο συ-ριακός εμφύλιος πόλεμος έχει φέρει αντιμέ-τωπες μια εξέγερση με κυρίαρχο το σουνιτικόστοιχείο και μια συμμαχία εθνοτικών και θρη-σκευτικών μειονοτήτων που υποστηρίζουν τηνκυβέρνηση Αλ Άσαντ. Στο Ιράκ η κυβέρνησημε κυρίαρχο το σιιτικό στοιχείο αμφισβητείταιαπό σουνίτες που αμφιταλαντεύονται μεταξύπολιτικής και ένοπλης αντιπολίτευσης.

Μάλλον δεν είναι σύμπτωση το ότι οι θρη-σκευτικές συγκρούσεις αναζωπυρώνονται στοΙράκ τη στιγμή που ο συριακός εμφύλιος πό-λεμος κλιμακώνεται. Ακόμη και η αμερικανι-κή κυβέρνηση αποδίδει σημαντικό ρόλο στοΙράκ όσον αφορά τη συριακή κρίση. Κατά τηνεπίσκεψη του Αλ Μαλίκι στην Ουάσιγκτον,στα τέλη του Οκτωβρίου του 2013, ο Αμερι-κανός πρόεδρος Μπάρακ Ομπάμα φέρεταινα του είχε ζητήσει να αξιοποιήσει τις καλέςσχέσεις του με την Τεχεράνη για να προτρέψειτον Αλ Άσαντ να εγκαταλείψει «βελούδινα»την εξουσία. Άλλωστε το Ιράκ δέχεται όλο καιμεγαλύτερες πιέσεις από την πλευρά του Ιράν,της κυριότερης σιιτικής δύναμης στην περιοχή,αλλά και από τη Σαουδική Αραβία και τηνΤουρκία, δύο μεγάλες σουνιτικές χώρες, βα-σικούς χρηματοδότες της εξέγερσης κατά τουκαθεστώτος Άσαντ.

Μετά από δέκα χρόνια πρωτοφανούς βίας,το Ιράκ βρίσκεται παγιδευμένο σε μια δίνηαπό μάχες εξουσίας μεταξύ σουνιτών και σιι-τών, οι οποίες τροφοδοτούνται από τη συρια-κή διένεξη. Η κυβέρνηση του Αλ Μαλίκι προ-σπαθεί να αψηφήσει τα νέα περιφερειακά δε-δομένα. Ο εκλογικός νόμος που ψηφίστηκεαπό το κοινοβούλιο και ορίζει τις επόμενεςβουλευτικές εκλογές για τις 30 Απριλίου2014 αντιμετωπίζεται ως ανέκδοτο. Ο λαός

γελά με τους βουλευτές του για την ευκολία μετην οποία ψηφίζουν νόμους που εξυπηρετούντα προσωπικά τους συμφέροντα και την ανι-κανότητά τους να συμφωνήσουν σε κάποιαβασικά ζητήματα. Ο Ιρακινός διανοούμενοςκαι κοινωνιολόγος Αμίρ Αχμέντ εγγράφει τιςεκλογές αυτές στο ρεύμα του θεάτρου του πα-ραλόγου. Συγκρίνει την πολιτική σκηνή τουΙράκ με το θεατρικό έργο Περιμένοντας τονΓκοντό, του Σάμιουελ Μπέκετ. «Σε κάθε εκλο-γική αναμέτρηση, η πολιτική τάξη μάς ανακοι-νώνει την έλευση ενός ανθρώπου που μαςυπόσχεται την αλλαγή. Αλλά αυτός δεν έρχεταιποτέ. Όσο περιμένουμε, εισβάλλουν στη χώ-ρα μας, τη λεηλατούν. Οι Ιρακινοί περιμένουντον Γκοντό...«.

«Η ενισχυμένη παρουσία του Ιράν στη χώραέχει αυξήσει την καχυποψία και τον φόβοστον αραβικό κόσμο«, συνεχίζει ο Αχμέντ.«Αυτή η βίαιη αλλαγή περιφερειακής πολιτι-κής βρίσκεται στη ρίζα των εντάσεων. Επίσης,δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι το Ιράκ είναι μιαχώρα πλούσια σε πετρέλαιο, γεγονός πουπροκαλεί την απληστία των ξένων δυνάμεων.Οι δυνάμεις αυτές επιδιώκουν να υποδαυλί-σουν τη βία παρά να σταθεροποιήσουν τηνκατάσταση, καθώς είναι πιο εύκολο να εκμε-ταλλευθείς μια αδύναμη και ασταθή παρά μιαδυνατή και ισορροπημένη χώρα«. Το πετρέ-λαιο, να ποια είναι μάλλον η πραγματική δυ-στυχία του Ιράκ...

1 Ο σαντρισμός είναι ένα ρεύμα που εκπροσωπείτους μη προνομιούχους και τους αποκλεισμένουςαπό το σιιτικό κατεστημένο. Το συμβούλιο, πουιδρύθηκε το 1982, διαθέτει ένοπλη πτέρυγα, τηνταξιαρχία Μπαντρ, μια πολιτοφυλακή με δύναμη8-15.000 στρατιωτών.2 Στις 10 Ιανουαρίου 2007 ο Τζορτζ Μπους ο νεό-τερος αποφασίζει να αποστείλει επιπλέον 30.000Αμερικανούς στρατιώτες στο Ιράκ. Ορίζει επικεφα-λής του surge («ενίσχυση») τον στρατηγό Πετρέ-ους.3 Για την επίλυση του ιρακινού προβλήματος, ο -τό-τε γερουσιαστής και σήμερα αντιπρόεδρος τωνΗνωμένων Πολιτειών- Μπάιντεν επεξεργάστηκεσχέδιο διαίρεσης του Ιράκ σε τρεις κοινοτικές καιθρησκευτικές ζώνες, κατά το πρότυπο της διχοτό-μησης της Βοσνίας, το 1995. Βλ. Helene Cooper,«Biden plan for «soft partition» of Iraq gainsmomentum», The New York Times, 30 Ιουλίου2007,http://www.nytimes.com/2007/07/30/world/americas/30iht-letter.1.6894357.html?_r=0.

Παρά τους μαιάνδρους των

εξελίξεων και τις υποσχέσεις

που αθετήθηκαν, η κάθοδος του

Ιράκ στην Κόλαση θα μπορούσε

να έχει αποτραπεί εάν ο Αλ

Μαλίκι είχε δώσει πραγματικό

περιεχόμενο στο προεκλογικό

του σύνθημα για «εθνική

συμφιλίωση»

3/33Η ΑΥΓΗ

ΚΥΡΙΑΚΗ 19 IANOYAΡΙΟΥ 2014

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: XAΡΗΣ ΛΟΓΟΘΕΤΗΣ

LE MONDEdiplomatique

LE MONDEdiplomatique

τις σχέσεις της με το Ισλαμαμπάντ υπολογίζο-ντας στην ενεργειακή του εξάρτηση. Το σχέδιοενός «αγωγού φυσικού αερίου για την ειρή-νη», ο οποίος προοριζόταν αρχικά να μετα-φέρει το φυσικό αέριο του Ιράν στην Ινδία μέ-σω Πακιστάν, υπογράφτηκε, τελικά, τονΜάρτιο του 2013 μεταξύ Τεχεράνης καιΙσλαμαμπάντ. Κάτω από τις αμερικανικές πιέ-σεις, η Ινδία ακύρωσε τη συμμετοχή της στοσχέδιο το 2005,4 αλλά το Ιράν είναι πεπει-σμένο ότι οι ενεργειακές ανάγκες αυτού του οι-κονομικού γίγαντα θα τον υποχρεώσουν, με-σοπρόθεσμα, να επανεξετάσει τη θέση του.

Στο Αφγανιστάν η Τεχεράνη διατηρούσεπάντοτε καλές σχέσεις με την κυβέρνηση πουεγκατέστησαν οι Αμερικανοί, την οποία προ-τιμά από τους Ταλιμπάν. Οι οικονομικές συ-ναλλαγές υπολογίζεται ότι έχουν οκταπλασια-στεί τα τελευταία τέσσερα χρόνια, φτάνονταςσε αξία τα 5 δισεκατομμύρια δολάρια. Ακόμηκι αν οι αριθμοί αυτοί μοιάζουν υπερβολικοί,τα ιρανικά προϊόντα έχουν εισβάλει στην αφ-γανική αγορά, παρά τις πιέσεις των ΗΠΑ, οιοποίες υποψιάζονται ότι η Τεχεράνη προσπα-θεί με τον τρόπο αυτόν να παρακάμψει τιςεμπορικές κυρώσεις που της έχουν επιβλη-θεί.5

Στο Ιράκ, η πτώση του Σαντάμ Χουσεΐναπάλλαξε το Ιράν από έναν από τους χειρότε-ρους εχθρούς του και του επέτρεψε να ενι-σχύσει την πολιτική επιρροή του στη χώρααυτήν και στην ευρύτερη περιοχή. Αφήνονταςπίσω έναν από τους μακρύτερους πολέμουςτου 20ού αιώνα (1980-1988), οι δύο χώρεςέχουν γίνει οικονομικοί εταίροι και πολιτικοίσύμμαχοι.

Επί καθεστώτος Χουσεΐν η Τεχεράνη είχεβοηθήσει ενεργά τη σιιτική αλλά και κουρδικήαντιπολίτευση στο Ιράκ. Μετά το 2003, ορι-σμένες ομάδες διατήρησαν τους στενούς δε-σμούς τους με το Ιράν και του επέτρεψαν να ενι-σχύσει την επιρροή του στην ιρακινή πολιτικήσκηνή. Ο πρωθυπουργός Νούρι Αλ Μαλίκιθεωρείται πολύ κοντά στην Τεχεράνη, ενώ οΚούρδος ηγέτης Τζαλάλ Ταλαμπανί έπαιξε ση-μαντικό ρόλο στην προσέγγιση μεταξύ Ηνω-μένων Πολιτειών και Ιράν. Η πρώτη επίσημηδιαπραγμάτευση μεταξύ των δύο χωρών, μεθέμα τη σταθερότητα στο Ιράκ, οργανώθηκε το2007 με πρωτοβουλία του Ταλαμπανί.

Οι σχέσεις με την Άγκυρα, έναν ακόμη δυ-τικό γείτονα, αποδεικνύονται πιο λεπτές. Οιοικονομικοί δεσμοί ενισχύονται εδώ και δέκαχρόνια, με τις εμπορικές συναλλαγές ναέχουν περάσει από τα 2,1 δισεκατομμύριαδολάρια, το 2002, στα 21,3 δισεκατομμύ-ρια δολάρια, το 2012.6 Μετά τις αμερικανικέςκυρώσεις, οι ιρανικές εταιρείες με έδρα ταΗνωμένα Αραβικά Εμιράτα, οι οποίες πραγ-ματοποιούσαν μεγάλο μέρος των εισαγωγώντης χώρας, μεταφέρθηκαν στην Τουρκία. ΗΤεχεράνη αντιμετωπίζει την Άγκυρα ως πολύσημαντικό στρατηγικό εταίρο, πολύ περισσό-τερο που η γοητεία της Ευρώπης ξεθωριάζεικαι κοινές περιφερειακές φιλοδοξίες μπο-ρούν να φέρουν κοντά τις δύο χώρες, μολο-νότι συνεχίζουν να διαφωνούν για το μέλλοντης Συρίας. Αλλά, ακόμη και στο συγκεκριμέ-νο ζήτημα, δεδομένης της παράτασης τουαδιεξόδου, είναι πιθανές κάποιες συγκλίσεις,όπως απέδειξε η επίσκεψη του Τούρκουυπουργού Εξωτερικών Αχμέτ Νταβούτογλουστην Τεχεράνη, στις 27 Νοεμβρίου.7

Ο Ψυχρός Πόλεμος συνεχίζεται ανάμεσα

στο Ιράν και τον νότιο γείτονά του, τη Σαουδι-κή Αραβία. Τη δεκαετία του 1980, το βασίλειοείχε υποστηρίξει τον Σαντάμ Χουσεΐν στον πό-λεμο κατά του Ιράν και, το 1987, στη Μέκ-κα, η αστυνομία είχε ανοίξει πυρ εναντίονπροσκυνητών που διαδήλωναν κατά τωνΗνωμένων Πολιτειών και του Ισραήλ, σκοτώ-νοντας πάνω από 400 ανθρώπους, μεταξύτους 250 Ιρανούς. Αργότερα, οι διμερείςσχέσεις εξομαλύνθηκαν επί προεδρίας Χα-σεμί Ραφσαντζανί (1989-1997) και Μοχά-μαντ Χαταμί (1997-2005), οι οποίοι επισκέ-φτηκαν αρκετές φορές το βασίλειο. Το2003, η αμερικανική εισβολή στο Ιράκ προ-κάλεσε νέες εντάσεις, με το Ριάντ να ανησυχείγια την ενίσχυση της επιρροής του Ιράν καιγια την πολιτική περιθωριοποίηση των σουνι-τών. Η προεδρία του Μαχμούντ Αχμαντινε-τζάντ (2005-2013), με τις προκλητικές θέσειςπου διατύπωνε, δεν συνέβαλε καθόλου στηνεκτόνωση της έντασης.

Η Χεζμπολάχ κατηγόρησε το Ριάντ για τηνεπίθεση κατά της πρεσβείας του Ιράν στη Βη-ρυτό, στις 19 Νοεμβρίου 2013, ενώ εξελίσ-σονταν στη Γενεύη οι διαπραγματεύσεις για τοπυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν. Και στην πολι-τική σκηνή του Λιβάνου οι δύο χώρες αντα-γωνίζονται, με τη Σαουδική Αραβία να υπο-στηρίζει τον πρώην πρωθυπουργό Σαάντ Χα-ρίρι, αλλά και ριζοσπαστικές σουνιτικές ομάδεςπου συχνά συνδέονται με την Αλ Κάιντα.

Το ξεπάγωμα των σχέσεων μεταξύ Τεχερά-νης και Ουάσινγκτον περιέπλεξε την κατά-σταση. Το Ιράν θα προσπαθήσει να υφάνειπρονομιακούς δεσμούς με τους Αμερικανούςσε ορισμένα ζητήματα, όπως η ασφαλής απο-χώρηση των συμμαχικών δυνάμεων από τοΑφγανιστάν ή η εκμετάλλευση των πετρελαι-οπηγών του νότιου Ιράκ, κάτι που κινδυνεύεινα αποδυναμώσει τη θέση της ΣαουδικήςΑραβίας. Επομένως ο Ψυχρός Πόλεμος με-ταξύ Τεχεράνης και Ριάντ θα συνεχιστεί.

Τις τελευταίες εβδομάδες το Ιράν έχει εξα-πολύσει επίθεση γοητείας προς τις άλλες χώ-ρες του Κόλπου με την επίσκεψη, στις αρχέςΔεκεμβρίου, ου Μοχάμαντ Ζαβάντ Ζα-ρίφ, του αρχιτέκτονα της συμφωνίας με τιςΗνωμένες Πολιτείες, στο Ομάν, στο Κουβέιτ,στο Κατάρ και στα Ηνωμένα Αραβικά Εμιρά-τα. Στην τελευταία αυτή χώρα, ο Ζαρίφ άφη-σε να εννοηθεί ότι το Ιράν είναι έτοιμο νααναθεωρήσει ελαφρώς τη θέση του στο πρό-βλημα των νησιών. Τα τρία νησιά, ο ΜεγάλοςΛόφος, ο Μικρός Λόφος και το Αμπού Μού-σα προσαρτήθηκαν από το καθεστώς του σά-χη, το 1968, αλλά διεκδικούνται από ταΗνωμένα Αραβικά Εμιράτα.

Παραδοσιακά οι σχέσεις με το Κατάρυπήρξαν πάντοτε καλές. Η Ντόχα δεν υπο-στήριξε το Ιράκ στον πόλεμο με το Ιράν, όπωςέκαναν οι άλλες χώρες του Κόλπου και, το2006, όταν ήταν μέλος του ΣυμβουλίουΑσφαλείας του Οργανισμού ΗνωμένωνΕθνών δεν υπερψήφισε τις κυρώσεις κατάτου Ιράν. Η συριακή διένεξη, όμως, προκά-λεσε χάσμα μεταξύ των δύο χωρών, καθώς ηβοήθεια του Κατάρ στους ισλαμιστές μαχητέςδεν μπορούσε να αφήσει αδιάφορη την Τε-χεράνη. Επιπλέον στην Ντόχα κατέφυγε οπρώην αντιπρόεδρος του Ιράκ Τάρεκ ΑλΧα-σέμι, ο οποίος διώκεται από τις δικαστικέςαρχές της χώρας του για «χρηματοδότησητρομοκρατικών επιθέσεων«.

Για να αντιμετωπίσει τις ανακατατάξεις στηδιεθνή σκηνή, η Τεχεράνη αναζητά εταίρους.Το Ιράν είναι ήδη χώρα - παρατηρητής τουΟργανισμού Συνεργασίας της Σαγκάης(SCO) και ονειρεύεται να γίνει μέλος τωνBRICS (Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία, Κίνα, ΝότιαΑφρική), μολονότι το μικρό οικονομικό βά-ρος του, με εξαίρεση τον κλάδο της ενέργειας,αποτελεί μειονέκτημα. Εξάλλου, οι χώρεςBRICS έχουν εκφράσει σε αρκετές περιπτώ-σεις την ανησυχία τους για τις στρατιωτικέςαπειλές κατά του Ιράν.

Κατά τη διάρκεια της θ τείας του Αχμα-ντινετζάντ, το Ιράν έκανε σοβαρά ανοίγματαστη Λατινική Αμερική. Δύο πρόεδροι, ο ΟύγοΤσάβες της Βενεζουέλας και ο Έβο Μοράλεςτης Βολιβίας, επισκέφθηκαν την Τεχεράνη καιοι εμπορικές σχέσεις ενισχύθηκαν σε τέτοιοβαθμό που, το 2009, η Χίλαρι Κλίντον, τότευπουργός Εξωτερικών των Ηνωμένων Πολι-τειών, εξέφρασε δημόσια την ανησυχία τηςγια τις διπλωματικές επιτυχίες του Ιράν στηΛατινική Αμερική.8

Με την Ευρώπη, μετά την επανάσταση του1979 οι σχέσεις χαρακτηρίζονται από διακυ-μάνσεις. Τον Σεπτέμβριο του 1992, στο Βε-ρολίνο, η δολοφονία αρκετών μελών του Δη-μοκρατικού Κόμματος του Ιρανικού Κουρδι-στάν (PDKI), μεταξύ των οποίων και ο γενικόςγραμματέας του Σαντέγκ Σαραφκαντί, προ-κάλεσε τη διακοπή του «κριτικού διαλόγου»μεταξύ Ευρωπαϊκής Ένωσης και Τεχεράνης.Χρειάστηκε να έρθει η εκλογή του Χαταμί, το1997, για να αποκατασταθεί η επαφή τωνδύο πλευρών. Στη συνέχεια, το 2003, ενώ οπόλεμος στο Ιράκ μόλις είχε αρχίσει, η Ευρώ-πη, με εκπροσώπους τη Γερμανία, τη Γαλλίακαι το Ηνωμένο Βασίλειο, ξεκίνησε διαπραγ-ματεύσεις με το Ιράν γύρω από το πυρηνικότου πρόγραμμα. Η Τεχεράνη αποδέχτηκεορισμένες παραχωρήσεις, όπως το πάγωμα

του εμπλουτισμού και την εφαρμογή του συ-μπληρωματικού πρωτοκόλλου της Συνθήκηςγια τη Μη Διάδοση των Πυρηνικών Όπλων. ΟιΗνωμένες Πολιτείες, όμως, έχοντας μεθύσειαπό την «εύκολη νίκη» τους στο Ιράκ, οδήγη-σαν την όλη διαδικασία σε ναυάγιο. Τον Δε-κέμβριο του 2006, η Ευρωπαϊκή Ένωση ψή-φισε την απόφαση 1737 του ΣυμβουλίουΑσφαλείας, με την οποία επιβάλλονταν οιπρώτες κυρώσεις των Ηνωμένων Εθνών στοΙράν, ενώ υιοθέτησε ακόμη πιο αυστηρές κυ-ρώσεις για τα κράτη-μέλη της. Το 2012 το Ευ-ρωπαϊκό Συμβούλιο επέβαλε εμπάργκο στιςεξαγωγές ιρανικού πετρελαίου και πάγωσεπεριουσιακά στοιχεία της ιρανικής κεντρικήςτράπεζας.

Παρ’ όλα αυτά, ορισμένες ευρωπαϊκές χώ-ρες διατήρησαν τις εμπορικές σχέσεις τους μετο Ιράν. Βέβαια, οι συναλλαγές υποχωρούν:μέσα σε δύο χρόνια οι ιρανικές εξαγωγέςπρος την Ευρώπη περιορίστηκαν από τα 16,5δισεκατομμύρια ευρώ στα 5,6 δισεκατομμύ-ρια και οι εισαγωγές συρρικνώθηκαν από τα10,5 δισεκατομμύρια ευρώ στα 7,4.9 Η ΒΡπροσπαθεί να παρακάμψει το καθεστώς τωνκυρώσεων για να μπορέσει να επενδύσει στοσχέδιο Chah Deniz 2, σε συνεργασία με ιρα-νική εταιρεία. Το Λονδίνο έπαιξε σημαντικόρόλο στις διαπραγματεύσεις που κατέληξανστη συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμματου Ιράν. Μετά την εκλογή του Ροχανί, το κα-νάλι BBC Farsi, με μεγάλη ακροαματικότηταστο Ιράν, δίνει μια θετική εικόνα της χώρας. ΗΤεχεράνη επιδιώκει να αξιοποιήσει τις νέεςπεριφερειακές φιλοδοξίες του Λονδίνου,10

τη στιγμή που το Παρίσι εμφανίζεται πια τε-λείως απαξιωμένο. Εάν η επανάληψη τωνσχέσεων με την Ουάσιγκτον επιβεβαιωθεί, οιευρωπαϊκές εταιρείες κινδυνεύουν να χά-σουν την προνομιακή θέση που απολαμβά-νουν εδώ και τριάντα χρόνια στην ιρανικήαγορά...

1 Βλ. Jacques Lévesque, «Επιστροφή στην παγκό-σμια σκηνή με τολμηρή διπλωματία», Le Μondediplomatique, Νοέμβριος 2013,http://www.monde-diplomatique.gr/spip.php?article488.2 www.isrjournals.ir/en.3 Βλ. Christophe Jaffrelot, «Le Pakistan miné parles affrontements entre sunnites et chiites», LeMonde diplomatique, Δεκέμβριος 2013.4 Michael T. Klare, «Oil, geopolitics, and thecoming war with Iran», 11 Απριλίου 2005,http://www.tomdispatch.com/post/2312.5 Michael Makinsky, «Iran-Afghanistan, lesdimensions économiques d’uneinterdépendance, ou commerce etinvestissements comme outils d’influence», στο«L’Afghanistan 2014: retrait ou retraite?»,EurOrient, τ.40, Παρίσι, 2013.6 Bijan Khajehpour, «Five trends in Iran-Turkeytrade, energy ties», 31 Οκτωβρίου 2013,http://www.al-monitor.com/pulse/originals/2013/10/iran-turkey-trade-energy-ties-increase-five-reasons.html.7 Βλ. Ali Mohtadi, «Damas, l’allié encombrant deTéhéran», Le Monde diplomatique, Οκτώβριος2013.8 Les Echos, Παρίσι, 4 Μαΐου 2009.9 http://ec.europa.eu.10 Βλ. Jean-Claude Sergeant, «Επανεξετάζει τοΛονδίνο τη σχέση του με την Ουάσιγκτον», LeMonde diplomatique, Σεπτέμβριος 2010,http://www.monde-diplomatique.gr/spip.php?article291.

4/34Η ΑΥΓΗ

ΚΥΡΙΑΚΗ 19 IANOYAΡΙΟΥ 2014

ΣΥΝΕΧΕΙΑ ΑΠΟ ΤΗ ΣΕΛΙΔΑ 1

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ: XAΡΗΣ ΛΟΓΟΘΕΤΗΣ