notes8a

ΔΙΔΑΚΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ ΤΟΥ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ Σύγχρονες Στρατηγικές στο πλαίσιο της Ιστορικής Εκπαίδευσης

Θεσσαλονίκη, Φεβρουάριος-‐Μάρτιος 2015 Αρμόδιος Τσιβάς

Δρ. Επιστημών Αγωγής, Σχολικός Σύμβουλος Συντονιστής Επιμορφωτικού Προγράμματος

8η ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ: «Η ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ»

Σημαντικά χαρακτηριστικά των εγχειριδίων ιστορίας 1. Challenging Το εγχειρίδιο ιστορίας δεν δίνει τελικές απαντήσεις, αλλά ανοίγει το δρόμο για τις περαιτέρω ερωτήσεις και προσωπική έρευνα. Υποκινεί την κριτική σκέψη, αναπτύσσει τις προσωπικές κρίσεις. 2. Active and creative Το εγχειρίδιο ιστορίας ενθαρρύνει την ανεξάρτητη μάθηση. Οι μαθητές πρέπει να είναι σε θέση να χρησιμοποιήσουν το κείμενο χωρίς την παρέμβαση του δασκάλου, και να μάθουν από την εμπειρία. Πρέπει να ενθαρρύνει μια σπειροειδή ανάπτυξη δεξιοτήτων και στάσεων. Θα συμβάλει στην προσωπική ανάπτυξη των μαθητών. Περιέχει το διαφορετικό είδος στόχων και αναθέσεων(εργασιών). 3. Academically and pedagogically updated Το εγχειρίδιο ιστορίας πρέπει να εφαρμόζει τα αποτελέσματα των σύγχρονων επιστημών Πρέπει να ψάξει για την αλήθεια. Πρέπει να γραφεί χωρίς εθνική προκατάληψη ως προτεραιότητα. Τα γεγονότα πρέπει να είναι ακριβή. 4. Multiperspective Το εγχειρίδιο ιστορίας προσφέρει πλουραλιστικές ερμηνείες του παρελθόντος. Περιλαμβάνει πηγές, οι οποίες υπερασπίζουν διαφορετικές απόψεις. Αντιτάσσεται στην προκατάληψη και στα στερεότυπα. Εφαρμόζει τα νέα στοιχεία στην εκπαίδευση ιστορίας όπως το γένος, τα ανθρώπινα δικαιώματα, η πολυπολιτισμικότητα και οι ίσες ευκαιρίες. Προσφέρει μια ισορροπία μεταξύ των τοπικών, περιφερειακών, εθνικών, ευρωπαϊκών και παγκόσμιων προοπτικών. 5. Age-‐group and abilities Τα εγχειρίδια ιστορίας αναφέρονται στην ηλικία των παιδιών και τη φωτίζουν. Λαμβάνει υπόψη το επίπεδο του αναγνώστη. Προσφέρει τη διαφοροποίηση στους στόχους και τις δραστηριότητες από την αρχή (ή και) ως το τέλος 6. Language Τα εγχειρίδια ιστορίας πρέπει να λάβουν υπόψη τις γλωσσικές δεξιότητες της ηλικίας που αναφέρεται, αλλά πρέπει επίσης να ενισχύσει τις εννοιολογικές και γλωσσικές δεξιότητες. 7. Cover the curriculum Τα εγχειρίδια ιστορίας πρέπει να καλύπτουν το πρόγραμμα σπουδών αλλά πρέπει να αφήνουν χώρο και χρόνο για καινοτομίες-‐πειραματισμούς και εκτός διδακτέας ύλης δραστηριότητες.

8

8. attractive Τα εγχειρίδια ιστορίας πρέπει να είναι ελκυστικά. Οι απεικονίσεις πρέπει να είναι λειτουργικό υλικό πηγών, όχι μόνο διακοσμήσεις. 9. Relations to additional materials Τα εγχειρίδια ιστορίας πρέπει να περιέχουν αναφορές στη μυθιστοριογραφία, και άλλο υλικό όπως τα πολυμέσα και η τεχνολογία πληροφοριών. 10. Cross curricular topics Τα εγχειρίδια ιστορίας πρέπει να προσφέρουν σε εκπαιδευτικούς και παιδιά διαθεματικές προτάσεις και σχέδια εργασίας. Leeuw-‐Roord. van der J., 'Reflections on history textbooks in Europe.' History textbooks all over Europe. What makes a good history textbook? (September 1996) http://mitya.bos.ru/euroclio/world/textbooks.html





Αξιολόγηση του περιεχομένου και της παιδαγωγικής των εγχειριδίων ιστορίας Περιεχόμενο Ποια ιστορική περίοδος ή περίοδοι καλύπτονται; Πώς είναι οργανωμένο το περιεχόμενο ως προς τη δομή και τη σειρά; Η δομή του περιεχομένου του βιβλίου είναι σύμφωνη με τη δομή ή το πλαίσιο που χρησιμοποιείται στη διδακτέα ύλη της ιστορίας; Πόσες σελίδες αφιερώνονται σε κάθε περίοδο; Πόση έμφαση δίνεται στην πολιτική, διπλωματική, οικονομική, κοινωνική και πολιτιστική ιστορία; Το βιβλίο εστιάζει κυρίως στην εθνική ιστορία, την τοπική ιστορία, την ευρωπαϊκή ιστορία ή την παγκόσμια ιστορία ή σε κάποιο συνδυασμό τους; Παιδαγωγικές προσεγγίσεις Ποιες προαπαιτούμενες γνώσεις; Ποιες προαπαιτούμενες ικανότητες και αντιλήψεις; Λειτουργεί σαν βιβλίο εργασιών καθώς και σαν βιβλίο «κειμένου»; Αν το βιβλίο περιλαμβάνει εργασίες, ερωτήσεις, ασκήσεις και ασκήσεις αξιολόγησης, ποια φαίνεται να είναι η λειτουργία τους; Πώς σχετίζονται με το κείμενο κάποιες εικόνες, φωτογραφίες, χάρτες και διαγράμματα; Το βιβλίο έχει «οργανωτές εκ των προτέρων» στην αρχή κάθε κεφαλαίου; Το βιβλίο προσπαθεί να παρουσιάσει στο μαθητή τις βασικές ιστορικές έννοιες; Το βιβλίο προσπαθεί να συμπεριλάβει το μαθητή στα ιστορικά γεγονότα; Πώς παρουσιάζει το βιβλίο τις ιστορικές διαδικασίες; Πώς ενισχύει την αίσθηση των μαθητών για τη χρονολογική στιγμή; Το βιβλίο παρέχει ευκαιρίες στο μαθητή να αναπτύξει μια συγκριτική προοπτική; Εγγενή χαρακτηριστικά των βιβλίων ιστορίας Η ισορροπία ανάμεσα στο κείμενο και τα άλλα στοιχεία (εικόνες, χάρτες, στατιστικούς πίνακες, αποσπάσματα από επίσημα έγγραφα, επιστολές, εικόνες δειγμάτων τέχνης, εργασίες, ερωτήσεις, ασκήσεις αξιολόγησης) είναι κατάλληλη για το εύρος της ηλικίας ή το επίπεδο της ικανότητας για τον οποίο έχουν δημιουργηθεί; Υπάρχουν παραδείγματα μονοαιτιακών, υπεραπλουστευμένων ή υποβιβασμένων εξηγήσεων ιστορικών γεγονότων και εξελίξεων; Προσφέρει μια πολλαπλότητα ερμηνειών του παρελθόντος; Το κείμενο είναι προκατειλημμένο;

8

Το παρόν αντιμετωπίζεται σαν το αναπόφευκτο αποτέλεσμα των γεγονότων του παρελθόντος; Θα προκαλέσει το μαθητή να σκεφτεί την ιστορία σαν επιστημονικό κλάδο; Είναι πιθανό αυτό το βιβλίο να προκαλέσει το ενδιαφέρον για το θέμα και την περιέργειά τους για το παρελθόν; Το υλικό στο βιβλίο αντανακλά πρόσφατη έρευνα ή τρέχουσα σκέψη μεταξύ των ιστορικών; Το κείμενο είναι γραμμένο με έναν τρόπο που είναι κατάλληλος για το εύρος της ηλικίας και το επίπεδο της ικανότητας αυτού για τον οποίο έχει δημιουργηθεί το βιβλίο; Εξωγενείς παράγοντες στην αξιολόγηση των βιβλίων ιστορίας Πότε εκδόθηκε για πρώτη φορά το βιβλίο; Ο συγγραφέας δείχνει σαφή στοιχεία ότι γνωρίζει την τρέχουσα πρακτική στην τάξη; Το βιβλίο (ή μέρη από αυτό) έχει δοκιμαστεί στον τομέα του ή έχει δοκιμαστεί με δασκάλους και μαθητές; Καθορίζει ένα συγκεκριμένο αναγνωστικό κοινό; Ο πρόλογος ή η εισαγωγή δίνει μια ένδειξη για την προσέγγιση του συγγραφέα, του σκοπούς και τους αντικειμενικούς του στόχους; Θα απαιτεί σεβαστό συμπληρωματικό υλικό; Η ποιότητα του σχεδιασμού (διάταξη, σύνθεση χρωμάτων, τυπογραφία, κλπ.) είναι ομοιόμορφη; Θα επιβιώσει από την καθημερινή χρήση στην τάξη για ένα εύλογο χρονικό διάστημα; Είναι καλά σχεδιασμένο για την τιμή; Stradling R., Teaching 20th-‐Century European History, Council of Europe Publishing, 2001, σ.258-‐263





Η αξιοποίηση των εγχειριδίων ιστορίας ΕΝΔΟΓΕΝΕΙΣ – ΕΞΩΓΕΝΕΙΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ Η ΔΟΜΗ Οι ενότητες Τα κεφάλαια Το αφηγηματικό κείμενο Δομικά στοιχεία Δυνατότητες αξιοποίησης Το εκπαιδευτικό υλικό: Οι ιστορικές πηγές Οι δραστηριότητες Τρόποι προσέγγισης Στρατηγικές Μέθοδοι Τεχνικές

8

notes8a

Documents