revista këshilla mjekësore nr 11

5/27/2018 Revista Kshilla Mjeksore nr 11

1/32


2/32

www.keshillamjekesore.info

Shndetin tuaj e keni ju n dor dhe askush

tjetr, profilaksia shron cdo smundje

pikrisht duke mos lejuar shfaqjen e saj

Kujdesini pr vetn!

Me dashuri Stafi i Kshilla Mjeksore!

Ditt ndrkombtare t caktuara nga OBSH pr smundjet prkatse pr muajin Prill:

Prilli muaji i ndergjegjesimit ndaj lindjeve cezariane.2 Prill Dita e Autizmit

7 Prill Dita Botrore e Shendetit

11 Prill Dita Botrore e Parkinsonit

17 Prill Dita Botrore e Hemofilis

24 Prill Dita Botrore e Meningitit

25 Prill Dita Botrore e Malaries


3/32


Stafi dhe prmbajtja:

Kristina BRAJNIKU (Redaktore)

1. Cfar sht Parkinsoni?

2.Trajtimi i Parkinsonit

Dukagjin ZEQIRAJ (Kryeredaktor)

1.Cilat jan rreziqet e lindjeve me rrug cezariane

2. Lindja cezariane

Hatixhe KASHARI (Anetare)1. Hemofilia

2. Pse kura e hemofilis nuk shkon mir??-Inhibitort

Edita BILALI (Anetare)

1. Disa fakte rreth autizmit

2. Mitet rreth Autizmit

Ylber KALLJA (Antar)

1. Shndeti, si ta ruajm at, faktort dmtues!

2. Meningiti

Ylberze OSMANI (Antare)

1. Shtatznsit ektopike

Luida GJINAJ (Anetare)

1. Malarja


4/32


1. Lindja cezariane

Dukagjin ZEQIRAJ

UMT, Mjeksi e Prgjithshme

sht procedur e cila sjell n jet nj fmij. Kjo realizohet duke br nj prerje n pjesn e

prparme t barkut dhe t mitrs s nns. Ky operacion mund t jet i: planifikuarpra nevoja

pr operacion bhet e dukshme gjat shtatznis, urgjent pra kjo detyrohet t bhet gjatndrlikimeve n lindje. Lindja cezariane realizohet prmes anestezionit regjional, ku nn

anestezion sht pjesa e poshtme e trupit t nns, e gjith procedura zgjat 35-40 minuta. Disanga kto lindje realizohen nn anestezionin e prgjithshm.

Kur duhet br kjo procedur:dihet kjo realizohet kur lindja normale vagjinale rrezikon jetne fetusit apo t nns, disa nga kto raste jan:

Prparim jo adekuat Fryti i madh

Lindje t parakohshme Kur keni nj placenta previa( kur placenta mbulon daljen e

mitrs) Kur ju keni ndonj infeksion viral

Kur pozita e fetusit nuk sht n pozitn e duhur

Keni parasysh ju nuk keni t drejt q t zgjidhni pr nj procedur t

till prderisa ju nuk keni nevoj t obligueshme pr t. Gjithmonsht e rrugs q ju t lindni me rrug normale.

Udhzime t reja: N vitin 2011 NICE (shkurtes) jan publikuar

udhzime t reja mbi prerjet cezariane. Disa nga kto rekomandimejan:

Disa gra q kan HIV apo q m hert kan pasur lindjecezariane duhet ofruar mundsin e lindjes normale

Duhet t prdorni antibiotik para operacionit


5/32


Nse krkohet pr lindje cezariane angazho nj doktor psikiatr pr ta bindur q t lindme rruge normale

Rreziqet: si do operim tjetr edhe ky operim ka rreziqet e tija,

te tilla si infeksion i plags, vshtirsi n frymmarrje pr

beben.


6/32


2. Cilat jan rreziqet e lindjeve merrug cezariane

Dukagjin ZEQIRAJ

UMP, Mjeksi e Prgjithshme

Se cilat jan rreziqet e lindjeve me kt rrug pr ju dhe beben tuaj mund ta kuptoni n ktshkrim, t shkurtr.

Rreziqet pr nnn:prfshijn:

Infeksion i plags

Infeksion i mitrs ( endometritis), e cila mund t shkaktoj ethe, dhimbje barku, shkarkime

jo normale vaginale.

Tromboz e venave t kmbve.

Gjaktderdhje t teprta

Dmtime n fshikzen urinare apo n ureter

Kohve t fundit pothuajse infeksionet jan menjanuar pasi, ordinohen antibiotik para ndrhyrjeskirurgjike. Nj rrezik tjetr q zakonisht atakohet tek lindjet cezariane t pa planifikuara sht

aspirimi, me aspirimi kuptojm kalimin e prmbajtjs s lukthit n mushkri gjat operacionit.Mund t shkaktoj pneumoni aspirative mjaft serioze.

Rreziqet pr beben: nuk jan vertetuar ndrlikime serioze t

fmijs suaj gjat lindjeve cezariane t tilla si: gjakderdhje turnore,

dmtim t klavikules, dmtim t pleksusit brahial, paraliz cerebrale

apo vdekje. Megjithat problemi kryesor sht se beba merr frym

me veshtirsi, zakonisht sht m e theksuar n femijt q kan

lindur para kohe, ndrsa fmijet t cilt kan lindur pas javs s 39ky ndrlikim paksohet dukshem. Nj tjetr ndrlikim sht

tahipnea ( kur bebi merr frym shpesh e nganjher dhe n mnyr tparregullt), ky ndrlikim zhduket pas 2-3 ditve.


7/32


3. Disa fakte rreth autizmit

Edita BILALI

UMT, Master Shkencor, Farmaci

1) Autizmi ditt e sotme prek 1 n 88 fmij dhe 1 n 54 djem2) Shifrat e prevalencs s Autizmit jan n rritje3) Autizmi sht paaftsi serioze zhvillimore q po pson rritjen m t shpejt n SHBA4) Autizmi i kushton mesatarisht nj familjeje 60.000 $ n vit .5) Autizmi merr m pak se 5% t financimit t krkimit t smundjeve shum m pak t

prhapura t fmijris

6) Djemt jan gati pes her m shum t predispozuar sesa vajzat q t ken autizm7) Nuk ka ende zbulime mjeksore apo kur pr autizmin.8) Ndrhyrja cilsore e hershme tek autizmi mund t bj m shum se sa t prmirsoje

sjelljen , ajo mund t prmirsoj edhe funksionin e trurit .

9) Edhe pse mund t mos flasin deri n moshn 4 vjecare, kjo nuk do t thot se fmijt meautizm nuk do t flasin kurr . Hulumtimet tregojn se shumica do t flasin , n fakt , atado t msojn t prdorin fjal , dhe gati gjysma do t msojn t flasin rrjedhshm .

10)Megjithse autizmi ka tendenc t jet thuajse i prhershm , disa fmij me ktsindrom prparojn aq shum saq nuk plotsojn m kriteret diagnostike pr autizm .Cilsia e lart e ndrhyrjes s hershme mund t jet celsi i suksesit .

11)Shum vllezr e motra m t vogla t fmijve meAutizm manifestojn vonesa zhvillimore , q

krkojn ndrhyrjen e hershme .

12)Studimet konfirmojn at q prindrit e fmijveautik thon se ndryhen nga fmijt me autizm : Kjosht e zakonshme dhe e frikshme por nuk vjen nga

pakujdesia e prindrve .

13)Acid folik duhet t merret n javt para dhe pasi njgrua mbetet shtatzn , cka mund t zvogloj

rrezikun e shfaqjes s autizmit .


8/32


14)Nj nga mnyrat m t mira pr t promovuar aftsitsociale n shkolla sht q tu msohet shokve t klass sesi ti gjnden afr nj personi me aftsi zhvillimore t

kufizuara.

15)Hulumtuesit mund t zbulojn simptomat e para t autizmitq n 6 muajt e par t jets - nj zbulim ky q mund toj n ndrhyrje m t hershme pr t prmirsuar

rezultatet .

16)Ilaet e para pr trajtimin e simptomave kryesore tautizmit jan duke treguar premisa n provat e para klinike .


9/32


4. Mitet rreth Autizmit

Edita BILALI

UMT, Master Shkencor, Farmaci

Pr Autizmin sht folur shum vitet e fundit por jo t gjitha ato cfar thuhen jan t vrteta. Mposht po ju listojm disa nga mitet pr t cilat mund t keni dgjuar t flitet.

1) Njerzit me Autizm nuk duan miq rrotull tyre.2) Autizmi sht nj paaftesi intelektuale.3) Autizmi sht pasoj e sjelljes s keqe prindrore. 4) Fmijt autik nuk jan t dashur.5) Sjelljet riprsritse t tyre duhet t ndalohen.6) Ekziston nj epidemi Autizmi.7) Njerzit autik nuk kan sens humori.8) Autikt nuk ndjejne dhe prjetojn emocione.9) Personat me autizm jan t rrezikshm.10)Cdokush me autizm sht dijetar.11)Adultt me autizm nuk prjetojn dshira e nevoja

seksuale.

12)Personat me autizm nuk mund t ken lidhje dashurieme t tjer.


10/32


5. Shndeti, si ta ruajm at,faktort dmtues

Ylber KALLJA

UMT, Fakulteti Shkencave

Mjeksore Teknike, Master Shkencor.

Cfarshtshndet i?Ndoshta mendoni se paraja sht gjithcka por jo, ato jan domosdoshmri. T jesh ishndetshm do t thot t kesh gjithcka. Ai sht nj aspect shum i rndsishm i jets

njerzore. Shndeti sht mungesa e smundjes. Njerzit flasin m shum pr shndetin kur aimungon, pra flasin m shum pr smundjen.

Organizata Botrore e Shndetsis e prkufizon shndetin si nj gjendje e mirqnies s plot

fizike, mendore dhe shoqrore dhe jo thjesht munges e smundjes apo e pafuqis fizike torganizmit.

Mbrojtja e shndetit ht nj nga sfidat m t mdha t shndtit public, mjeksis, shndetitmjedisore, vet individit etj.

Faktort mjedisore tlidhur me shndetin.

Faktort mjedisor q ndikojn n shndetin e popullats apo organizmit jan:

1) Faktort fizik; temperatura, rrezatimi diellor, lagshtia, shtypja barometrike, jonizimi i

ajrit, zhurmat etj.

2) Faktort kimik; lndt inorganike dhe organike n ujin e pishm, ajrin atmosferik dhe n

tok.3) Faktort biologjik; mikroorganizmat saprofite dhe patogjene t pranishm n ajrin

atmosferik, tok, ujin e pishm etj.

4) Faktort e ushqyerjes; komponentt e racionit ushqimor, proteinat, lipidet,

karbohidratet, kriprat minerale dhe vitaminat, mbiushqyerja dhe nnushqyerja.5) Faktort socio-ekonomik; niveli ekonomik, niveli i edukimit, gjendja e punsimit,

profesioni etj.


11/32


6) Stili i jetess; aktiviteti fizik, mnyra e t ushqyerit, duhanpirja dhe prdorimi i alkolitdhe i drogave.

Mnyrat e ruaj tjes sshndeti t.

Promocini shndetsore sht nj aktivitet i rndsishm nruajtjen e shndetit dhe parandalimin e patologjive. Mepromocion shndtesore kuptojme cdo aktivitet q synon

prandalimin, ndrgjegjsimin, garantimin, kontrollin dheprmirsimin e shndetit.

sht e kshillueshme q cdo individ t kryej analiza

periodike cdo gjasht muaj. Kjo bn q patologji t

ndeyshme t depistohen dhe t zbulohen n kohn e duhur.Duke arritur kt mund t bhet i mundur trajtimi i

smundjeve te cilat n faza m t avancuara mund t jenvdekjeprurse.

Kujdesuni m shum pr veten tuaj, pr shndtin tuaj, bni aktivitet fizzik, ushqehuni

rregulllisht dhe shndetshm, bni kontrolle periodike tk mjeku, krkoni ndihmn e tij n rastnevoje, mos neglizhoni asgj n lidhje me shndetin tuaj, vlersoni cdo shqetsim me seriozitet.


12/32


6. Cfar sht Parkinsoni?

Kristina Brajniku



Smundja e Parkinsonit sht emruar e till nga Xhejms Parkinson n vitin 1817, i cili pr ktsmundje ka dhn kt prcaktim Lvizja e pavullnetshme, dridhse me paksim t forcsmuskulore n pjest q sjan n lvizje, madje edhe kur jepet ndihm, me prirjen pr t prkulur

trupin prpara dhe pr t kaluar nga ecja n vrapim. Ndjenjatdhe intelekti mbeten t pandryshuara.

Parkinsoni sht nj smundje q prek moshn e mesme ose tvonshme, me prparim t ngadalt dhe ecuri t gjat. Zakonishtndodhia sht sporadike, mendohet se trashgimia ndikon rreth1-2%.Klinika: N formn e zhvillimit t plot t tij ky crregullimzakonisht nuk ngatrrohet me nj tjetr. Shnja t tilla si:qndrimi i krrusur, ngrirja dhe ngadalsimi i lvizjeve,shprehja e ngrir e fytyrs dhe dridhja ritmike e gjymtyrve qvshtirson nj lvizje aktive t vullnetshme e bjn lehtsitshtt diagnostikueshm at. Crregullimi fillon n mnyr jo tbarabart, domethn n formn e nj dridhjeje t leht t njres

dore ose t njrs kmb. Gjithashtu, tipike jan m shum osem pak hipokinezit e prgjithshme dhe ngrirja e muskulaturs,kshtu q edhe kur dridhja nuk duket, smundja e tradhtonvetn me nj vshtrim t ngulitur dhe shprehje t palvizshmet fytyrs, me z monoton, ngadalsim t prgjithshm,paksim t gjith veprimtaris lvizse dhe me munges tlvizjeve spontane, karakteristike pr njeriun normal.Kur dridhja sht e vogl, t smurit shpesh jan n gjndjeti shmangin ato duke vendosur duart e tyre mbi tavolin osekraht mbi nj kolltuk, ose duke i mbajtur ato n xhepa.Dridhja megjithat ka karakter valzues, nga nj koh n

tjetrn ka ecuri prparuese. Ajo sht n prgjithsi m eshprehur n duar, por mund t jet edhe tek kmbt (si pasojdhe e trungut), n buz, gjuh, muskujt e qafs dhe duket miren qepalla kur ato jan t mbyllura. Shpeshtsia e tyre sht 4-5 n sekond, por tek disa t smur mbizotron n 5-7 nsekond.Ato nuk kan paraliz t plot, ndonse dobsimi i lvizjeve sht karakteristik kur smundjazhvillohet n mnyr t plot. Nuk vihen re as ndryshime ndijsore, megjithse jan t zakonshme


13/32


dhimbjet e thella n kyce dhe muskuj. I smuri bhet kaq i pa aft nga ngrirja, sa nuk sht as izoti i vets. Ndrkaq sht vn re se t smurt rnd munden q nn veprimin e nj stresi tmadh emocional t arrijn t kryejn veprime t plota lvizse me shpejtsi dhe sukses.Megjithse kjo shmangie e prkohshme nn nj provokim t plot nuk mund t mbahet gjat,gjithsesi vlen t theksohet q rndesa e shenjave ndikohet tepr nga faktort emocional, rndohet

nga ankthi, tensioni dhe fatkeqsit, gjndja prmirsohet kur i smuri ndodhet n gjndje tknaqshme.

Me gjith natyrn prparuese t smundjes, mund t arrihet shum me ann e nj trajtimi t mirdhe t smurt mund t jetojn mir pr vite me rradh.Keqsimi mendor nuk sht shnj e qndrueshme e Parkisnonit, por n shkalln e fundit tsmundjes mund t shfaqet demenca.


14/32


7. Trajtimi i Parkinsonit

Kristina Brajniku



Megjithse nuk njihet ndonj mjekim, i cili mund t ndaloj apo t shroj degjeneriminneurologjik q qndron n bazn e smundjes s Parkinsonit, ekzistojn disa metoda q sjellin

nj far lehtsimi t shenjave klinike n shum t smur. Pjes e rndsishme e programitterapeutik sht mbajtja e nj shndeti t mir t prgjithshm dhe e nj efikasiteti

neuromuskulor me ann e nj programi t planifikuar ushtrimesh, aktiviteti dhe pushimi.

Mjekimi fizik luan nj rol t rndishm n arritjen e ktyre qllimeve. Prvec ksaj i smuri ka

nevoj pr ndihm t vazhdueshme emocionale pr t prballuar shqetsimin e smundjes, pr t

kuptuar natyrn e saj dhe pr tiu kundrvn asaj me kurajo. Krahas ktyre masave mbshtetse,

t cilat prdoren n shum smundje kronike, t smurt n prgjithsi krkojn nj programmjekimi t menduar me kujdes n mnyr q t kundrveprohet me sukses ndaj crregullimeve

patofiziologjike q prodhojn paaftsit e prmendura m sipr. Ky trajtim zakonisht bhet me

medikamentet prkatse, por n disa raste mund t bhen edhe ndrhyrje stereoataksike

kirurgjikale, kjo ka t bj me vendosjen precise t ndrhyrjes n vatrat e dmtuara n brthamatqendrore t trurit ose n globus pallidus, apo n talamusin ventrolateral. Prfundimet m t mira

ndodhin n t smurt me mosh relativisht t re, n gjndje shndeti fizik dhe mendor t mir,

ku simptoma mbizotruese sht m tepr rigiditeti bilateral (i dyanshm) sesa akinezia.Mendimet e kirurgve ndryshojn prsa i prket brjes s lezionit dhe vendosjes ideale tndrhyrjes. Sukseset me L-dopa kan paksuar s tprmi nevojn e terapis kirurgjikale.

Mjekimi me medikamente vendoset sipas nevojs s t smurit, q ndryshon sipas stadit t

smundjes dhe shfaqjeve mbizotruese. Zakonisht mendikamentet antikolinergjike jan m

veprueset n paksimin e dridhjes n qetsi, kurse propanololi sht m i mir pr dridhjen ne

lvizje. L-dopa prmirson akinezin dhe mungesn e drejtpeshimit. Medikamentetantikolinergjike kan m pak veprim mbi kto dy simptoma.

Vendosja pr t filluar mjekimin me nj bar dhe zgjedhja e barit ndikohet

nga stadi i smundjes. Pr prcaktimin e stadit t smundjes kshillohetshkalla Hohn dhe Yahr:


15/32


Stadi ICrregullim i njnashm.

Stadi IICrregullim i dyanshm, por pa anomali t qndrimit t leht.

Stadi IIICrregullime t dyanshme me paqndrueshmri n qndrim, i smuri bn jet t

pavarur.Stadi IVCrregullime t dyanshme me paqndrueshmri n qndrim, i smuri ka nevoj pr

ndihm.

Stadi VZhvillimi i smundjes sht i plot, i rnd, i smuri kufizohet n krevat ose karrige.

Pr t smurt me formn e leht t smundjes (stadi I dhe II) nuk sht nevoja e mjekimit osemund t jepet vetm nj medicament antikolinergjik.

Levodopa krkohet pr stadet III, IV, V dhe pr secilin rast duhet dhn doza m e vogl q jep

rezultatin m t mir. Kjo bn paksimin e veprimeve ansore, diskinezive, dukurin on-off (kjo

dukuri konsiston me nj fillim t menjhershm dobsie dhe akinezie e q vazhdon pr pakminuta deri n nj or), konfuzon mendor dhe humbjen e efikasitetit.

Medikamentet antikolinergjike t prmendura kan aftsi t bllokojn receptort e muskarins

dhe n kt mnyr paksojn transmetimin kolinergjik. Ato veprojn mir jo vetm n

lehtsimin e dridhjes n qetsi n formn e leht t Parkinsonit por ato mund t kombinohen me

Levodopn n mjekimin e formave t rnda t smundjes. Medikamentet kolinergjike gjithashtuprmirsojn distonin dhe shenjat parkinsonike t medikamenteve neuroleptike.

Medikamentet antikolinergjike q prdoren m shum jan: Triheksifenidili (Artane),

Benzotropin (Cogentin), Biperiden (Akineton), dhe Prociklidin (Kemadrin). Propanololi(Inderal), nj antagonist beta-adenergjik, vepronmir n zbutjen e dridhjes me denduri t

shpesht t Parkinsonit dhe n sindromin edridhjes hereditare.

KUJDES! M jekimi me medikamentet

prkatse vazhdohet gj i thmonpas kontakti t

me mjekun neurolog sipas prshkr imi t tti j me

medikamentet prkatse dhe me dozat

prkatse pr stadin e caktuar tsmundjes!


16/32


8. Hemofilia

Hatixhe KASHARI

UMT, Mjeksi e Prgjithsme

Hemofilia sht nj rregullim kongenital i gjakut ku gjaku nuk koagulohet si duhet. Kjo mundt oje n hemoragji spontane pas lndimeve apo procedurave kirurgjikale. Trashgohet nmenyr reesive pmes kromozomit X. Gjaku prmban proteina tquajtura faktor koagulimi.Njerzit me hemofili kan nivele t ulta t faktorit VIII ose IX. Ashprsia e shfaqjes ssmundjes varet nga sasia e faktorve t koagulimit n gjak,sa m i ult niveli i tyre aq m e

rnd sht smundja.

Shkaqet.

Hemofilia shkaktohet nga nj mutacion n nj nga gjenet prgjegjs pr kodimin e faktorve tkoagulimit q trashgohet n mnyr recesive. Kto gjene ndodhen n kromozomin X. Meshkujtkan nj kromozom X dhe nj Y, kurse femrat jan XX. Meshkujt trashegojne X nga nna dhe Ynga babai,kurse femrat trashgojn nga nj X nga secili prind.

Kromozomi X prmban shum gjene q nuk ndodhen tek Y. Kjo do t thot q meshkujt kanvetm nj kopje t gjeneve q ndodhen tek X,kurse femrat i kan n kopje t dyfishta sepse kan

dy kromozome X. Kshtu q meshkujt do jen hemofilik nse trashgojn nj kromozon X nganna ku gjeni sht defektoz. Defekti mund t ket ndodhur n gjenin q prgjigjet pr faktorinVIII ose IX. Edhe femrat mund t lindin hemofilike,por m rrall. N kto raste t dykromozomet X prmbajn gjene mutante,ose gjeni n njrin X sht mutant, kurse gjeni n X-intjetr mungon ose sht inaktiv. Femrat t cilat kan vetm nj gjen mutant dhe tjetrin e kannormal jan bartese t hemofilis. Megjithse zakonisht bartsit e smundjes nuk manifestojnsimptoma,ndonjher mund t ndodhe e kundrta. Pr m tepr nna mund tja trashgoje gjenindefektoz femijve t saj.

Megjithse hemofilia trashgohet brez pas brezi n familje,ndodh q t shfaqet edhe n rastet panj histori familjare pr antare me hemofili sepse ndonjher ndodh q n familje t ket femra

bartse dhe meshkuj t shndetshm thjesht pr fat. Dmth. gjeni ka qene i pranishem por ishteshfaqur m par.

T kihen parasysh:

1. T bhet nj kontroll vjetor n nj qendr t trajtimit t hemofilis.2. Vaksinimi pr hepatit A dhe B.3. T trajtohen gjakrrjedhjet hert dhe n mnyr adekuate.


17/32


4. Aktiviteti fizik dhe mbajtja e peshs normale pr t mbrojtur artikulacionet.5. T bhen rregullisht teste pr infeksione blood-borne infections.

Llojet e hemofilis:

M t zakonshmet jan:

- Hemofilia A (Hemofilia klasike)Shkaktohet nga deficenca e faktorit VIII.

- Hemofilia B (Christmas Disease)Shkaktohet nga deficenca e faktorit IX.

Shenja dhe simptoma:

Hemoragji n artikulacione. Kjo mund t sjell enjtje

dhe dhimbje ose tendosje t artikulacioneve. Mshpesh prek gjunjt,brrylat,kyet e kmbeve. Mundt oj n smundje kronike t kyeve.

Dukuri hemoragjike n lkur (mavijosje) ose nmuskuj dhe n inde t buta duke dhn hematoma.

Hemoragji nga kaviteti i gojs ose mishrat edhmbve. Gjakrrjedhja mezi ndalon pas heqjes snj dhmbi prshembull.

Hemoragji intrakraniale n bebet pas lindjeve tveshtira. Hemoragjia n kok,ndonjher dhe n tru

m tej on n probleme afatgjata si psh.paralizat. Gjak n fee dhe urine. Hemoragji t shpeshta nga hundt q mezi ndalojn. Mund t shkaktohet vdekje n rast se hemoragjia nuk

ndalon ose nse ka ndodhur n tru.

Hemofilia ndodh n 1/5000 e lindjeve t bebeve meshkuj.Forma A sht katr her m e shpesht se forma B dhe gatigjysma e t smurve hemofilike vuajn nga gjendje trnduara t saj.

Diagnoza

T gjith ata q kan histori familjare t hemofilis duhet t ekzaminojn menjher bebetmeshkuj nse jan apo jo hemofilik.

Rreth 1/3 e bebeve t diagnostikuara si hemofilike nuk kan asnj anetar t smur n familje.


18/32


Testet screening pr gjakun.

Gjak komplet (CBC)- Ky test mat sasin ehemoglobins,prmasat dhe numrin e qelizave t kuqe tgjakut,t seris s bardh dhe t trombociteve. CBC sht

normale tek hemofilikt. Megjithat nse nj hemofilik bnhemoragji masive ose ka patur gjakrrjedhje pr nj kohrelativisht t gjat kuptohet q qelizat e gjakut dhe nivelet ehemoglobins do t jen t ulura.

Koha e tromboplastins- APTT(Activated Partial Thromboplastin Time)- Ky test matkohn e koagulimit. Mat aftsin koaguluese t faktorve VIII, IX, XI dhe XII. Nse nj ngakta faktort jan n nivele shum t ulta koha e koagulimit do t jet me e gjat. Tekhemofilikt testi do t tregoj zgjatje t kohs s koagulimit.

Koha e protrombins- PT(Prothrombin Time)- Edhe ky test mat gjithashtu kohn e

koagulimit. Mat kryesisht aftsit koaguluese t faktoreve I,II, V,VII dhe X. Nse ndonj ngakta faktor sht n nivele t ulta kohzgjatja e koagulimit rritet. N shumicn e personavehemofilik ky test rezulton normal.

Testi pr Fibrinogjenin - Ky test i ndihmon gjithashtu mjekt pr t shqyrtuar koagulimin tekpacienti. Ky test bhet sbashku me teste t tjera t koagulimit ose kur pacienti ka nj PTdhe/ose APTT jo normale. Fibrinogjeni sht nj emr tjetr i faktorit I t koagulimit.

Teste t faktorve t koagulimit.- Jan teste q tregojn tipin e hemofilis dhe rndesn eshfaqjes s smundjes. Kjo ka shum rndsi pr t dhn trajtimin e duhur.

hemofilia Nivelet e Faktorit VIIIose IX n gjak

Jo e pranishme 50% - 100%hemofilia e leht 5% - 50%hemofili e moderuar 1% - 5%hemofiili e rnd M pak se 1%

Trajtimi

Faktort e koagulimit t gjakut.

Mnyra m e mir pr t trajtuar hemofilin sht t zvendsosh faktort e koagulimit qmungojn. Kjo gj sht arritur prmes injektimit intravenoz t ktyre faktorve n gjak.

Dhnia e koncentrateve t faktorve t koagulimit t derivuar nga plazma.


19/32


Plazma sht nj derivat i gjakut. Ajo ka ngjyr si n t verdhe dhe prmban proteina t tillasi:antitrupa,albumin dhe faktor koagulimi. Koncentratet e faktorve t koagulimit nxirren ngaplazma. Gjaku dhe derivatet e tij duhet patjeter t shqyrtohen pr prezenc virusesh. Proteinat empiksjes(koagulimit) s gjakut ndahen nga elementt e tjer t plazms,purifikohen dheshndrrohen n nj produkt farmaceutik. Ky product sht i testuar dhe kurrsesi pa asnj element

viral t mundshm.

Koncentratet rekombinante t faktorve t koagulimit.

Deri m 1992 t gjitha produktet pr zvendesimin e faktorve t koagulimit jan prodhuar ngaplazma humane. N vitin 1992 administrata e ShBA pr ushqimin dhe medikamentet(U.S. Foodand Drug Administration (FDA)) aprovoi koncentrate t faktorit VIII t rekombinuar q nukrrjedh nga plazma humane. Koncentrati sht prodhuar prmes inxhinieris gjenetike dukeprdorur teknologjin e AND. Kto koncentrate preparohen n mnyr t till q t mos kenasnj mbetje virale t mundshme.Pr m tepr kta faktor t prodhuar nga industriafarmaceutike nuk prmbajn albumin dhe asnj element tjetr plazmatik kshtu q nuk mund t

transmetojn asnj lloj mbetje virale. Kto medikamente mund t prdoren n kushtet ehemoragjis pr ta ndaluar at ose edhe pr rol profilaksik,pr t parandaluar gjakrrjedhjet emundshme. Sot hemofilikt dhe familjart e tyre mund t msojne si ti marrin faktort ekoagulimit n kushtet e shtpis kjo do t thote se hemoragjia mund t menaxhohet m shpejt.

Medikamente t tjera:DDAVP (Desmopressin Acetate)sht nj preparat kimik qsht i ngjashm me nj hormon q prodhohet normalisht nga trupi yn. Ai liron faktorin VIIInga depot indore. Tek njerezit me hemofili t leht ose t moderuar, ky preparat mund tndihmoj n rritjen e niveleve vetjake t faktorit VIII, kshtu q kta t smur nuk kan nevojt marrin faktor koagulimi nga jasht. Ky preparat jepet intravenoz (DDAVP) ose me sprajnga hunda(Stimate).

Amicar (Epsilon Amino Caproic Acid)sht preparat q jepet me rrug venoze ose nga gojasi tablete ose leng-shurup. Ai mbron koagulat nga shkatrrimi duke i stabilizuar ato. Prdoretshpesh pr hemoragjit nga kaviteti i gojs ose pas heqjes s ndonj dhmbi. Kjo sepse kymedikament funksionon duke bllokuar nj enzime t pshtyms q kontribuon n procesin ekoagulimit.

Cryoprecipitatesht nj substanc q derivon nga plazma. sht e pasur me faktor VIII dhesht prdorur mjaft n t kaluarn pr t penguar hemoragjit serioze. Megjithat meqnese nukka asnj metod pr t vrar viruset si HIV-i dhe ai i hepatitit n prbrje t preparateve tcryoprecipitate, ai nuk prdoret m n ShBA,por fatkeqsisht prdoret n shumicn e vendeve n

zhvillim.


20/32


9. Pse kura e hemofilis nuk shkon

mir? Inhibitort

Hatixhe KASHARI

UMT, Mjekesi e Prgjithshme

Hemofilikt sot mund t jetojn nj jet cilsore,por megjithat komplikimet mund t ndodhin.Afrsisht 15-20% e t smurve hemofilik do t zhvillojn nj antitrup(inhibitor) kundrpreparatit(ilait) q merret pr t trajtuar ose parandaluar episode hemoragjike. Shfaqja e ktijinhibitori n organizm sht ndr komplikimet m serioze dhe m t kushtueshme t hemofilis.

Inhibitort

Njerzit hemofilik prdorin preparate koncentrate t faktorve t koagulimit. Kto preparateprmirsojn koagulimin dhe prdoren pr t ndaluar ose parandaluar hemoragjin. Inhibitorishfaqet kur sistemi imunitar i trupit nuk e pranon m faktorin e koagulimit q merr nga jasht(faktorin VIII pr hemofilin A dhe faktorin IX pr hemofilin B) si nj pjes normale t gjakut.Organizmi e konsideron si dika t huaj dhe e shkatrron at duke perdorur inhibitort.

Inhibitort ndalojn funksionin e faktorit t koagulimit. Pacientt t cilt kan nj inhibitor ttill nuk reagojn si duhet ndaj trajtimit. Inhitort m shpesh shfaqen gjat vitit t par ttrajtimit,por mund t shfaqen dhe m von.

Kujdesi pr pacientt me inhibitor sht nj sfid m vete. Kostoja e kujdesit shndetsor shtmjaft e lart sepse sasia dhe kostoja e medikamenteve q krkohen n kt rast sht mjaft elart. Gjithashtu kjo kategori e t smurve me hemofili kan dyfishin e riskut t hospitalizohenpr shkak t ndrlikimeve hemoragjike.

Faktor risku dhe shkaqe.

Shkencetart ende nuk kan arritur t gjejn se far e shkakton konkretisht shfaqjen einhibitorve. Megjithat disa studime flasin pr disa faktor risku t mundshm:

Mosha Raca/etniciteti Tipi i defektit t gjenit hemofilik o


21/32


Frekuenca dhe sasia e preparative mjekuese(inhibitoret tipikisht shfaqen brenda 50 hervemarrje t faktorit t koagulimit me preparate)

Historia familjare Llojet e preparateve pr mjekim

Prezenca e rregullimeve imune

Diagnoza

Pr t diagnostikuar inhibitort bhet nj test i gjakut qmat nivelet e inhibitorit-titri i inhibitorit. Njsia matse quhet Bethesda units (BU). Sa m e lartBU aq m shume inhibitor sht i pranishm. Titri shum i ult sht m pak se 5 BU dhe titri ilarte shum m tepr se 5 BU.

Inhibitort gjithashtu i ndajm me ndjeshmri t ult dhe me ndjeshmri t lart,bazuar nfaktin sesa fuqishm reagon sistemi imunitar nga ekspozimi i prsritur ndaj faktorit t

koagulimit q merret nga jasht si medikament. Kur njerezve me inhibitorme ndjeshmri tlart u jepen faktor,titri i inhitorit rritet shum shpejt dhe neutralizon medikamentin e marr, icili e humbet tashm funksionin e tij mjekues. Ktyre t smurve nuk mund tu vazhdohetterapia me faktor koagulues.

Kur njerzve me inhitore me ndjeshmri t ult u jepen faktor, titri i inhibitorit nukndryshon,nuk rritet, kshtu q kta t smur mund t vazhdojn t marrin faktor koagulimi ngajasht.

Trajtimi

Trajtimi i t smurve hemofilik t cilt kan zhvilluar inhibitor sht kompleks dhe nj ndrsfidat m t mdha t kujdesit ndaj pacientve hemofilik n ditt e sotme. Nse sht e mundurkta pacient duhet t trajtohen me kujdesin adekuat n qendra t specializuara pr trajtimin ehemofilis.N bot njihen si HTC(hemophilia treatment center).

Trajtimi i mundshm i personave hemofilik prfshin:

Koncentrate t faktorve t koagulimit n doza t larta.Pacientt q kan inhibitor mendjeshmri t ult mund t trajtohen me doza t larta t faktorve t koagulimit nmnyr t till q t mbizotrohet efekti i inhibitorit dhe t mjaftoj edhe pr efektinmjekues koagulant t faktorit q jepet nga jasht. sht shum e rndsishme t testohet

gjaku dhe t matet niveli i faktorit t koagulimit.

Agjentt Bypass:Produkte speciale t gjakut prdoren pr t trajtuar pacientt t ciltkan inhibitor me ndjeshmri t lart. Kta quhen zakonisht agjent bypass. N vend qt zvendsojn faktorin koagulues q mungon ata anashkalojn faktort t cilt janbllokuar nga inhibitori. Njerzit q marrin medikamente t tilla duhet t monitorohen mekujdes q gjaku t mos koagulohet m tepr se duhet..


22/32


Terapia e induktimit t tolerancs immune-Immune Tolerance Induction (ITI): Qllimi i terapise ITI sht t ndaloj reaksionin e inhibitorit dhe t msoj organizmin tpranoj faktorin e koagulimit q jepet nga jasht. Me ITI t smurt marrin sasi t mdhat faktorve t koagulimit do dit pr disa jav ose muaj. ITI krkon ekspertizmjekesore t specializuar,sht e kushtueshme dhe krkon koh pr shfaqjen e efekteve

terapeutike. N shum raste ITI arrin ta largoj pranin e inhibitorit. Megjithat pacienttmund ta ken t domosdoshme t marrin sasi t mdha t faktorit t koagulimit pr viteme radh pr t penguar rishfaqjen e inhibitorit.


23/32


10. Meningiti

Ylber KALLJA



Duramater (cipa e jashtme) e cila kontakton me periostin e kockave t koks dhe mesiprfaqen kockore t kanalit vertebral.

Araknoidea (cipa e mesme) e cila formon hapsirn subaraknoidale e cila sht e mbushur me

likid cerebrospinal. Piamater (shtresa e brendshme) e cila kontakton me siprfaqen e trurit.

Inflamacini i meningjeve quhet meningitis.

Duke u bazuar mbi llojin e shkakatarit meningitet ndahen n:

Meningitis bakterial (Kryesisht Koket) Meningitis viral (Enteroviruset, Rotaviruset, Herpes virus) Meningitis parazitar (Trikomonasi)

TRURIPIAMATERH S.A L C-Sp

ARAKNOIDEAH S.DURALE


24/32


Meningitis mykotik.

PORTA E HYRJES:

Ruga indirekte, me an t rrugs hematogjene dhe limfatike nga vatra t ndryeshmeinflamacioni.

Rruga direkte me an t traumave kraniale dhe kolons vertebrale. Rruga jatrogjene nga mungesa e sterilitetit gjat punksionit lumbar.

FAKTORET FAVORIZUES:

Vatrat e infeksionit n organizm. Iimuniteti i ulur. Kalimi i barriers hematocefalike nga mikroorganizmat. Kequshqyerja.

KARAKTERISTIKAT KLINIKE:

Meningitet klinikisht karakterizohen me:

Temperatur t lart mbi 39 C. T vjella me presion. Dhimbje e fort e koks dhe peristente. Rigiditet nukal i muskujve t qafs dhe t shpins. Fryerje dhe pulsim t fontanels s madhe tek latantt.

Konvulsione. Septicemi. Shok septik dhe koma.

DIAGNOZA:

Prova Brudzinski. Prova Kerning. Hemograma ku kemi:

o

Leukocitoz.o Rritje e eritrosedimentit.o Devijacion i majt i formuls leukocitare.

Punksioni lumbar ku kemi:o Rritje t presionit t likidit cerebrospinal.o Ulje e glukozs.


25/32


o Rrritje e albuminave.o Likid transparent n raste jo bakteriale.o Llikid i turbullt ose purulent n rastet babteriologjike.

Antibiogram e likidit cerebrospinal.

TRAJTIMI

Trajtimi sht dy llojesh:

Trajtimi baz q konsiston n prdorimin e antibiotikoterapis e cila fillohet fillimisht mespektr t gjer dhe m pas sipas antibiograms.

Trajtimi simptomatik q konsiston n :o Prdorimin e manitolit pr uljen e edemave cerebrale.o Prdorimin e analgjezikve pr dhimbjet.o

Prdorimin e antipiretikve pr t ulur temperaturn.

KOMPLIKACIONET

I kemi dy llojesh, t hershme dhe t vonshme:

T hershme:o Sepsicemi.o Shok septik.o Abscces cerebral.

o

Vdekje. T vonshme:o Hemiplegji.o Hidrocefali tek fmijt.o Epilepsi.


26/32


11. Malarja

Luida GJINAJ



Malarja shkaktohet nga paraziti njqelizor i gjinis Plasmodium, q transmetohet nga femrat e

mushkonjs Anopheles. Ekzistojn disa qindra specie t plastmodiumeve. Njeriu smuret nga 4

specie t tilla si: Plastmodium falciparum, q shkakton malarjen tropica, tre ditshe.

Plastmodium vivax q shakton malarjen terciana, tre ditshe. Plastmodium ovale q shkaktonmalarjen terciana, tre ditshe. Plastmodium malarie, q shkakton malarjen quartna, katr ditshe.

Manifestimet klinike:Malarja karakterizohet nga ethja, splenomegalia dhe anemia. Pas

zhvillimit t plot t shnjave klinike, smundja paraqitet me krizat tipike t malarjes. N

periudhn e ethes i smuri krkon t mbulohet me disa batanije sepse ka t ftoht, pastaj vjen

faza e nxeht, me temperatur t lart kur i smuri nga t nxehtt krkon t zbulohet. Kjo

periudh pasohet nga djers e bollshme. Gjat dekursit t mtejshm smundja rndohet dheshoqrohet me shnja komplekse dhe ndrlikime, si: diarre, cefale, distresi respiratore, ikter,

defekte t koagulimit, shok, insifiens renale dhe hepatike, encefalopati akute, edem

pulmonare dhe cerebrale, kom dhe vdekje nse nuk trajtohet.

Dekursi i zakonshm i smundjes: Pas disa

javsh me temperatur t lart, gradualisht ajo

reduktohet dhe shnjat apo simptomat zhduken.

Pacienti ka zhvilluar nj imunitet humoral dheqelizor q qojn drejt shrimit, por pacienti nuk

sht sterilizuardhe si pasoj pas pak javsh

mund t ndodhin recidiva, por m pak virulente seataku i par. Pas disa periudhave t tilla, smudjazhduket.

Masat parandaluese: Parandalimi kundr

malarjes konsiston n masa kundr mushkonjavedhe n prdorimin e kemioprofilaksis. Kjo e fundit prdoret tek ata q do t udhtojn n vendete infektuara dhe pr residentt joimun t zonave malarike.


27/32


Masat kundr mushkonjave kosnistojn n inkurajimin e masave pr t zhdukur ujrat e ndenjura

ku zhvillohen larvat e mushkonjave ose duke prdorur larvicid apo peshq larvivor, n rastet kurnuk jan t munduara kto duhet t zhduken kta ujra mbledhs. Npr banesa mund t prdoren

preparate insekticidesh t tipit sprajt gjat nats. N zonat epidemike mund t prdoren rrjetat e

krevatit t lagura apo imprenjuar me insekticid t tipit pyretrum etj. Duhet t prdoren kmisha

me mng t gjata. Donatort gjskut duhet t seleksionohen: Individt q kan marrkimiprofilaksi apo kan br kimiterapin kundr malarjes, mund t japin gjak vetm tre vite pasprfundimit t terapis.

Mjekimi i shpejt i rasteve me malarje akute apo kronike sht nj mnyr e mir pr t

parandaluar prhapjen e infeksionit. Ata individ q do t vizitojn zonat endemike t malarjes,qofshin kto t rritur apo fmij duhet ti nnshtrohen kimioprofilaksis.


28/32


1. Shtatznsit ektopike

Ylberze OSMANI

UMT, Mjeksi e Prgjithshme

*Sqarim vizatimor:

Shtatznsia ektopike nnkupton ndrlikim,n kuadr t s cilit kemi implant t embrionit jashtzgavrs s mitrs.Me prjashtime t rralla nj shtatznsi e till nuk qndron deri n fund e prm tepr paraqet rrezik pr nnn pasi q shoqrohet me hemorragji t rnd e cila rrezikon jetn

e nns.Shumica e shtatznsive ndodhin n tubat e fallopit por gjithashtu edhe n qafn emitrs,vezoreve dhe bark.Nj shtatznsi ektopike sht nj urgjenc mjeksore dhe nse nuktrajtohet si duhet mund t oj n vdekje.


29/32


Zbulimi i shtatznsis ektopike n periudhn e ngjizjes s hershme sht arritur kryesisht pr

shkak t aftsive t zgjeruara diagnostike.Pavarsisht nga t gjitha sukseset e dukshme ndiagnostikim,shtatznsia ektopike mbetet nj burim serioz i morbiditetit dhe mortalitetit tnnave n gjith botn,veanrisht n vendet me kujdes t dobt para lindjes.

N nj shtatznsi ektopike tipike,embrioni aderon n tuba t fallopit duke prfshir ent egjakut,ka shoqrohet me gjakderdhje dhe rezulton n abort.Pra aborti tubal sht lloj i

zakonshm i abortit pa ndonj inflamacion.Dhimbja shkaktohet nga prostaglandinat e lshuara n

faqen e implantimit dhe nga gjaku i lir n kavitetin peritoneal.Ndonjher gjakderdhja mund t

jet e rnd dhe e mjaftueshme pr t krcnuar shndetin apo jetn e gruas.Zakonisht kjo

shkall e gjakderdhjes sht pr shkak t voness n diagnoz por ndonjher,sidomos nse

implantimi i embrionit sht n tubin proximal( pak para se t hyj n mitr ),ai mund tprfshij arterie aty pran duke shkaktuar gjakderdhje t rnd m hert se zakonisht.

Nse nuk trajtohen,rreth gjysma e shtatznsive ektopike do t zgjidhen pa trajtim.Kto jan

aborte t tubave.Trajtimi me metotreksat i shtatznsive ektopike ka ulur nevojn prkirurgji.Megjithat,ndrhyrja kirurgjike sht ende e nevojshme n rastet kur tubi fallopian ka

shprthyer apo sht n rrezik pr t shprthyer.Kjo ndrhyrje mund t jet laparoskopike oseprmes nj prerje m t madhe t njohur si laparotomi.

N raste t rralla t shtatznsis ektopike mund t ket dy vez t fekonduara:nj jasht mitrs

dhe tjetra brenda.Kjo njihet si shtatznsi heterotopike.Shpesh shtatznisia intrauterine (brendamitrs) zbulohet m von se ajo ektopike,kryesisht pr shkak t natyrs s dhimbshme t

shtatznsis ektopike.Edhe pse t rralla,shtatznsit heterotopike jan duke u br m t

zakonshme,ndoshta pr shkak t rritjes s prdorimit t IVF (in vitro fertilitetit).Norma e

mbijetess n fetusit gjat shtatznsin jasht mitrs sht rreth 70%.

Ekziston nj lloj tjetr i shtatznsis ektopike e ashtuquajtur shtatznsi ektopike perzistente,e

cila i referohet rritjes pas intervenimit kirurgjikal pr heqje t shtatznsis ektopike.N kt rast

bhet fjal pr disa inde (ndoshta t mbetura n thellsi) q i shptojn heqjes dhe vazhdojn

rritjen duke gjeneruar rritje t reja t niveleve t HCG(gonadotropina korionike humane) dheparaqitjes s simptomave klinikegjakderdhjes,gj q mund t prevenohet me dhnie tmetotreksatit.

Kemi gjithashtu llojin e shtatznsis me lokacion t panjohur.Ky sht term i prdorur pr nj

shtatznsi ku ka nj test pozitiv shtatznsie,por nuk kemi vizualizim t saj me prdorim tultrasonografis transvaginale.

Incidenca

Incidenca sht n mes t 1 dhe 2% lindje t gjalla n vendet e zhvilluara.N mes t 93 dhe 98%

e shtatznive ektopike jan t vendosura n nj tub fallopian,prej t cilave 13% jan t vendosuran isthmus,75% n ampulla dhe 12% n fimbrie.N mes t 5 dhe 42% t grave me nj test


30/32


shtatznsie pozitiv,t ekzaminuara me ultraz kan nj shtatzni me lokacion t panjohur.6-20%e grave diagnostikohen n mnyr suspekte me shtatznsi ektopike.

Shenjat dhe simptomat

Deri n 10 % e grave me shtatznsi ektopike nuk kan simptoma dhe nj e treta nuk kanmanifestime klinike fare.Simptomet jan shpesh jo-specifike dhe t vshtira pr tu dalluar ngaato t rregullimeve t tjera urogjenitale dhe gastrointestinale duke prfshir ktu apendicitin,

salpingitin,abortin,rrotullimin ovarian ose infeksionin n traktit urinar.Prezantimi klinik i

shtatznsis ektopike ndodh n nj mesatare prej 7.2 javsh pas ciklit t fundit menstrual.Shenjat e hershme prfshijn:

- gjakderdhjen vaginale

- dhimbjen e barkut q shpesh paraqitet me vones apo edhe mungon fare.

Tiparet m pak t zakonshme t shtatznsis ektopike prfshijn t przierat,t vjellat dhe

diarren(barkqitjen).N rast rupture mund t ket distension barku,ndjeshmri t barkut,peritonitdhe shok hemorragjik.

Shkaqet

Ka numr t konsiderueshm t faktorve rrezikues pr shtatznsit ektopike.Megjithat,m se

nj e treta e rasteve paraqesin raste ku faktort e rrezikut nuk mund t identifikohen.Faktort errezikut prfshijn:

- smundje inflamatore t pelvikut,shterpsi,prdorimi i nj pajisje intrauterine,ekspozimin

e mparshm ndaj DES (diethylstilbestrol),ndrhyrje kirurgjike tubale,ndrhyrjekirurgjike intrauterine,pirja e duhanit,shtatznsia ektopike e mparshme etj.

Edhe pse tekstet m t vjetra sugjerojn nj lidhje n mes endometriozs dhe shtatznsis

ektopike,kjo nuk sht e bazuar n dshmi.

Diagnoza

- Ultrasonografi transvaginale

- Laparaskopi- Laparatomi

-Culdocentesis (marrja e lngut n hapesirn midis mitrs dhe rektumit q m tepr na jept dhna pr hemoragji t brendshme).

Trajtimi

a). Medikamentoz: metotreksat

b).Kirurgjik (sidomos nse ve sht paraqitur hemoragjia)


31/32


Komplikimet

Gjaku n qesen Morrison (n mes t mlis dhe t veshkave) pr shkak t nj shtatznsie

ektopike t rupturuar.Komplikimi m i zakonshm sht hemorragjia e brendshme,e cila

mund t oj n shok hipovolemik.Vdekja nga ruptura sht e rrall n grat q kan qasje n

pajisje moderne mjeksore.

Progonza

Kur shtatznsit ektopike trajtohen ather prognoza pr nnn sht shum e mir,sidomos

n vendet perndimore ku vdekja maternale sht e rrall.Megjithat shumica e fetuseve

vdesin ose shtatznsia ndrprehet.Pr shembull n Mbretrin e Bashkuar,n mes t viteve

2003 dhe 2005 ka pasur 32.100 shtatznsi ektopike q kan rezultuar me 10 vdekje

maternale (q do t thot se 1 n 3,210 gra me nj shtatznsi ektopike vdes). Pavarsishtktyre n Afrik norma e vdekjeve sht shum e lart dhe shtatznsit ektopike jan

shkaku kryesor i vdekjeve tek grat e moshs riprodhuese.


32/32


revista këshilla mjekësore nr 11

Documents