stabilite_kriterleri

8/6/2019 stabilite_kriterleri

1/54


2/54

A- INTACT STABLTE KURALLARI

Belli bir ama iin ina edilen gemiler, amalarna uygun olarak alabilmeleriiin yeterli sephiyeye ve stabiliteye sahip olmaldr. Gemiler sefere kmadan nce,ykleme esnasnda limanda ve sefer boyunca da denizde emniyetli bir ekildeseyredebilmesi iin, gerekli stabilite kriterlerini salamaldr. Gemilerin stabiliteleri ileilgili almalar ok eskilere dayanmasna ramen, gemilere uygulanan ilk Uluslararasstabilite kurallar A.167 nergesiyle 1968 ylnda uygulanmaya balanmtr. Bunergedeki kriterler Raholann 1939 ylnda yapt almalar baz alnarakgelitirilmitir. Rahola sz konusu almasnda, daha nce devrilen gemilerinstabilitelerini incelemi ve baz kriterler gelitirmitir. A.167 nergesi geminin balangmetasantr ykseklii ve geminin dorultucu moment kolu erisi altnda kalan alandeerleri iin baz kriterleri iermektedir. Bu kriterlerin uygulamalar karmak olmayp

ok basittir.Ancak herhangi bir fiziksel modele dayanmad iin gelitirilmesi zor olupemniyet derecesi de bilinmemektedir. A.167 nergesi 100 mden kk yk ve yolcugemilerine uygulanmak zere yrrle konulmutu. A.167 nergesinin uygulanmasndankazanlan deneyim sonras, bu nergedeki kriterlerin 100 metreden byk yk ve yolcugemilerine uygulanmas IMO (Uluslararas denizcilik rgt) tarafndan tavsiyeedilmitir. Bu nergedeki kriterler tavsiye olmasna ramen, lkeler ve klas kurulular

bu kriterlerin uygulanmasn zorunlu klmlardr.

A.167 nergesindeki kriteler gemilere etki eden d etkilerle ilgili herhangi birunsuru nazari dikkate almamaktadr. Bu yzden, IMO 1985 ylnda A.562 nergesiylehava kriterlerini yrrle koymutur. Bu nergedeki kriterler A.167 nergesinde

olmayan d etkilerden, kt hava koullarnda gemilerin salamas gereken kriterler olupzellikle projeksiyon alanlar byk olan yolcu, ro-ro konteyner vb. gibi gemi tiplerineA.167deki kriterlere ilave olarak uygulanmaya balanmtr. IMO A.562 nergesindekikriterlerin 45 m ve zeri balk gemilerine de uygulanmasn tavsiye etmitir.

IMO 1993 ylnda gemilere uygulanan stabilite kriterlerini A.749(18) nergesindetoplayarak yrrle koymu ve daha nce konuyla ilgili yaynlad nergeleriyrrlkten kaldrmtr.

IMO 1 ubat 2002 tarihinde de kapasiteleri 5000 DWT ve zeri olan petroltankerleri iin, MARPOL Ek I, Madde 25A ile stabilite kriterlerini yrrle koymutur.

Yolcu, yk gemileri ve tankerler iin uygulanmakta olan bu kriterler aa

daverilmitir.

2/54


3/54

1- YK ve YOLCU GEMLER N STABLTEKRTER

1.1. =30oye kadar dorultucu moment kolu erisi altnda kalan alan deeri 0,055mradyandan az, =40o veya su alma asna(1) kadar hangisi daha kkse,dorultucu moment kolu erisi altnda kalan alan deeri 0,09 mradyandan azolmamaldr. =30oden =40o veya su alma asna kadar, hangisi dahakkse, dorultucu moment kolu erisi altnda kalan alan deeri 0,03mradyandan az olmamaldr.

1.2. Dorultucu moment kolu deeri, =30o veya daha byk bir ada minimum

0,2 m olmaldr.1.3. Maksimum dorultucu moment kolu deeri, =25oden az tercihen =30o dendaha byk bir ada olmaldr.

1.4. Balang metasantr ykseklii 0,15 mden az olmamaldr.

1.5. Yolcu gemilerinde ilave olarak yolcularn bir tarafta toplanmalarndan dolayoluacak meyil as =10o yi gememelidir.

Yolcularn bir tarafta toplanmalarnda, oluacak yatrc momentin hesabaadaki kabullere gre yaplacaktr:

a) Yolcularn her birinin arl 75 kg alnabilir ancak bu deer 60 kgdandaha az alnamaz. Bu deere ek olarak yolcularn bagajlarda yetkiliidarenin ngrd oranda eklenir.

b) Yolcularn arlk merkezleri aada ifade edildii gibi kabul edilmelidir:

Ayaktaki yolcular iin bulunduklar gverteden itibaren 1m. yksekliktealnmaldr. Gerekmesi durumunda yolcularn bulunduklar gvertenin sehimve iyer deerleri de dikkate alnabilir.Oturan yolcular iin oturduklar yerdenitibaren 0,3 m ykseklikte alnmaldr.

1.6. Yolcu gemilerinde ilave olarak geminin dnmesinden dolay oluacak meyilas =10oyi gememelidir. Dnme esnasnda oluan yatrc momentaadaki fomlden hesaplanr:

M 0,02 W KGT

2

V

LR

02

=

(1) Su alma as: tekne, st yap veya gverte evleri zerinde su gemez ekildekapatlamayan aklklarn su iine girmeye baladklar adr.

Mteakip su dolmalara yol amayan kk aklklar, bu kriter kapsamndaak olarak dnlmeyebilir.

3/54


4/54

Burada;MR = Yatrc moment (m-t)W = Geminin arl (t)KG = Geminin arlk merkezinin kaideden uzakl (m)

T = Geminin ortalama draft deeri (m)V0 = Servis hz (m/s)

2- HAVA KRTER

Bu kriter 1 maddesinde verilen kriterlere ek olarak, 24m ve daha byk boydakigemilere uygulanr. Gemiler, yalpa ve rzgarn bileik etkisi altnda tm yklemedurumlarnda bu kriterin gereklerini karlamaldr. ekil 1de gsterilen b alan aalanna eit veya daha byk olmaldr.

ekil 1: Hava kriterinde kullanlan deerler

ekildeki deerler aadaki gibi hesaplanmaldr:

lw1 = Geminin su st projeksiyon alanna, duraan rzgar basnc etki etmesidurumunda yapaca meyil as deeridir.

lw1 = (PAZ / 1000gD) (m)

4/54


5/54

Burada:

P = Rzgar basnc deeri: 504 Pa alnr. Gemilerin korumal sularda seyiryapmas durumunda yetkili idarenin onayyla bu deer azaltlabilir.

A = Su hatt alannn stnde gemi ve gverte zerindeki ykn projeksiyonalan (m2)

Z = A alannn alan merkezi ile geminin su alt projeksiyon alan merkezi veyaortalama draft deerinin yars arasndaki mesafe (m);

= Deplasman (t)

g = Yer ekimi ivmesi 9.81 m/s2

lw2 = 1,5 lw1

0 = Duraan rzgar etkisi altnda geminin yapt meyil as. Bu a deeriyetkili idare tarafndan snrlanabilir.Genel olarak =160 veya gvertekenarnn suya girdii ann %80ninden hangisi kkse o alnabilir.

1 = Geminin rzgar tarafndaki yalpa as

1 = 109kX1X2(rs)1/2 (derece)

Burada:

X1 = Tablo 1den elde edilen bir katsay,

X2 = Tablo 2den elde edilen bir katsay,

Tablo 1B/d X1= 3,5 0,80

Tablo 2

CB X2


6/54

0,60 0,950,65 0,97

>= 0,70 1,0

k = Aada verilen bir katsay

k = 1,0 Yuvarlak karinal ve lama ve yalpa omurgasz gemi iin

k = 0,7 Yuvarlak karinal olmayan gemi iin

k = Yuvarlak karinal ve lama ve/veya yalpa omurgal gemi iin tablo 3tenalnacaktr.

Tablo 3

(Ak100 / LB) k

0 1,01,0 0,981,5 0,952,0 0,882,5 0,793,0 0,743,5 0,72

>= 4,0 0,70Burada:

Ak = Yalpa omurgalarn toplam alan veya lama omurgann projeksiyon alan, herikisinin bulunmas durumunda bu alanlarn toplam deeri ( m2)

L = Geminin su hatt boyu (m)

B = Geminin kalp genilii (m)

r 0,73 0,6OG

T=

OG = Arlk merkezi ile su hatt arasndaki mesafe ( Arlk merkezi su hattnnstndeyse +, altndaysa - ) (m)

T = Geminin ortalama kalp draft (m)

s = Tablo 4den elde edilen bir katsay,

Tablo 4

T1 s


7/54

12 0,06514 0,05316 0,04418 0,038

>= 20 0,035

T1 = Yalpa periyodu

TC B

GM1 1 2

2=

( ) /(saniye)

Burada:

C

B

T

L

= +

0 373 0 023 0 043 100, , ,

L = Geminin su hatt boyu (m)

B = Geminin kalp genilii (m)

T = Geminin ortalama kalp draft (m)

CB = Blok katsays

GM = Serbest su yzeyi dzeltmesi yap

lm

metasantr ykseklii (m).

Not = Tablolardaki ara deerler lineer interpolasyonla elde edilmelidir.

3. GVERTELERNDE KERESTE YK TAYANGEMLER

Bu kriterler boylar 24 mden byk ve gvertelerinde kereste yk tayan gemilereuygulanr. Bu gemiler ayrca 1966 uluslararas ykleme snr szlemesinin 41 - 45maddelerinin gereklerini de yerine getirmek zorundadrlar.

Burada kereste, odun, ktk, selloz odunu, srk ve dier tipteki serbest olarak veyapaketlenmi olarak tanan yk anlamndadr. Selloz vb. gibi rnler bu kategoriyegirmemektedir. Burada gvertedeki kereste yk, fribord veya st yap gvertelerindekapatlmam,havaya ak olarak tanan kereste yk anlamn ifade eder.

Gvertelerinde kereste yk tayan gemiler, yetkili idarenin izniyle 1.3- 1.4 ve havakriterinin yerine, aadaki stabilite kriterlerini salamaldrlar.

3.1 =40o veya su alma asna kadar hangisi daha kkse, dorultucu momentkolu erisi altnda kalan alan deeri 0,08 mradyandan az olmamaldr.

3.2 Dorultucu moment kolu deeri, minimum 0,25 m olmaldr.

7/54


8/54

3.3 Sefer boyunca, serbest su yzeyi dzeltmesi yaplm ve gvertedeki ykn

deniz suyu ile slanmas ve/veya havaya ak yzeylerdeki buz etkisi, nazaridikkate alnm durumda, balang metasantr ykseklii, 0,10 mden azolmamaldr.

3.4 Gemilerin, yalpa ve rzgarn bileik etkisi altnda tm ykleme durumlarndahava kriteri gereklerini karlama durumlarnn analizinde, duraan rzgaretkisi altnda geminin yapt meyil as (0) olarak , =16

0 alnabilir, ancak burada, gverte kenarnn suya girdii ann %80ninden kk ifadesikullanlmayabilir.

4. BALIKI GEMLER

Bu blmde verilen kriterler, gverteli ak deniz balk gemilerine uygulanr. Bugemiler 4.1 ve 4.2de verilen kriterleri tm ykleme koullarnda salamaldrlar. Bukriterlerden herhangi birinden sapma ancak yetkili idarenin, bu sapmann gemininalma emniyetini etkilemeyeceine kanaat getirmesi durumunda olabilir.

4.1.1 24 mden byk balk gemileri iin, yk ve yolcu gemileri iin 1 maddesindeverilen stabilite kriterleri, balang metasantr ykseklii ile ilgili olan madde hariaynen uygulanmaldr. Balang metasantr ykseklii, tek gverteli gemiler iin 0,35mden az olmamaldr. Komple bir st yapya sahip gemiler veya 70 m ve zeri

boydaki gemilerde, metasantr ykseklii yetkili idarenin izniyle azaltlabilir, ancak budeer hibir zaman 0,15 mden az olamaz.

4.1.2 Yalpa omurgasndan farkl dzenlemelerle yalpa asn belli bir limittetutulmas durumunda, yetkili idare 4.1.1 maddesindeki kriterlerin tm almaartlarnda saland hususunda yeterli kanaata sahip olmaldr.

4.2. Balk gemileri iin hava kriteri

4.2.1 Yetkili idare boylar 45m ve zeri balk gemilerine 2. maddedeki havakriterini uygulayabilir.

4.2.2 Boylar 24 ile 45 m arasndaki balk gemileri iin, yetkili idare 2. maddedeki

hava kriterini uygulayabilir. Yalnz rzgar basn kuvveti deeri aadaki tablodanalnabilir.

h (m) 1 2 3 4 5 6 ve zeriP (Pa) 316 386 429 460 485 504

Burada h, geminin su hatt zerinde kalan, dey projeksiyon alan merkezinin, suhattna olan uzakldr.

4.3.1 Boyu 30 mden kk gverteli balk gemileri iin aadaki yaklak

formlle elde edilen, metasantr yksekliinin tm alma artlarnda salanmasgerekir.

8/54


9/54

GM Bf

B

f

B

B

D

s

min , , , , , ,= +

+

0 53 2 0 075 0 37 0 82 0 014 0 032

12

L

Burada:

L = Maksimum ykl su hatt boyu (m)

ls = Geminin bordasndan bordasna uzanan kapal st yap boyu (m)

B = Maksimum ykl su hattndaki en byk genilik (m)

D = Gemi ortasnda, gverte kenarnda, geminin kaide hattndan en stgverteye kadar dey olarak llen derinlik (m)

f = Gverte kenarnda, en st gverteden gerek (actual) su hattnallen en dk fribord deeri (m)

Bu forml aada zellikleri verilen gemilere uygulanabilir:

.1f

Bdeeri, 0,02 - 0,20 arasnda

.21s

Ldeeri 0,60dan daha kk

.3B

Ddeeri 1,75- 2,15 arasnda

.4 Ba ve k iyer deeri, 1966 ykleme snr szlemesinin 38(8) maddesindeifade edilen standart iyer deerinden en az eit veya daha byk olmaldr.

.5 Hesaplamalara dahil edilen st yap ykseklii 1,8 mden az olmamaldr.

Yukarda verilen parametrelere uymayan gemilerde yukardaki formln kullanlmasdurumunda dikkatli olunmaldr.

4.3.2 Yukardaki formln kullanlmasndan, 4.1 ve 4.2 maddelerindeki stabilitekriterlerinin saland anlam karlmamaldr.Ancak geminin apraz stabiliteerileri, KM erisi ve GZ erisinin elde edilemedii durumlarda, geminin stabilitesihakknda bir kanaata sahip olmak iin kullanlmaldr.

4.3.3 Hesaplanan GMmin deeri, geminin tm ykleme koullarndaki gerek GMdeerleri ile karlatrlmaldr. GM hesabnda yalpa testi, yalnzca deplasmandeerinin tespit edilmesine ynelik meyil tecrbesi yaplmas veya baka yaklak

9/54


10/54

metotlarn kullanlmas durumunda, hesaplanan GMmin deerine bir emniyet payeklenmelidir.

5- ZEL AMALI GEMLER

Bu maddedeki kriterler 500 gross tondan byk zel amal gemilere uygulanr.Yetkili idare amaca uygun ve uygulanabilir bulmas durumunda, 500 gross tondankk gemilere de uygulayabilir. Bu madde kapsamndaki zel amal gemileraada tariflenmitir:

Mekanik olarak kendinden tahrikli, fonksiyonuna uygun olarak gvertesinde yolculardahil 12den fazla zel personeli tayan gemiler. Buradaki zel personel ifadesi,yolcu, gemi alan, bir yandan kk ocuklar dndaki ve geminin zelliindendolay ve gemide yaplacak zel bir i iin gemide grev alan tm ahslardr.(aratrma, sevkiyat, srvey gemileri, gemi adamlar eitim gemileri, avlanma amacolmayan balina ve balk fabrika gemileri, dier deniz kaynaklar ile ilgili avlanmahari ilevleri olan gemileri veya dizaynlar ve alma prensipleri yukarda amalananve yetkili idare tarafndan bu gruba dahil edilen gemiler)

zel amal gemiler 1. maddede ifade edilen kriterleri salamaldrlar. Ancak benzerdizayn ve zelliklere sahip 100 mden kk zel amal gemilere 7.2 maddesindekikriterler alternatif olarak uygulanabilir.

6. DKME YK TAIYAN GEMLER

Dkme yk tayan gemiler, MSC 23(59) nergesiyle yrrle konulan, dkmeykn emniyetli tanmas iin uluslararas kodda ifade edilen artlar yerinegetirmelidirler. Bu kriterler , 500 gros tondan kk gemiler de dahil olmak zeretm dkme yk gemilerine uygulanr. Dkme yk terimi, buday, msr, yulaf, avdar,arpa, pirin, baklagiller, tohum ekirdei ve doal yaplar benzerlik gsteren rnleriifade etmektedir. Dkme yk gemileri, dkme ykleri serbest bir ekilde tayangemileri ifade etmektedir.

6.1 Dkme yk gemileri seyir boyunca aadaki stabilite kriterlerinisalamaldrlar:

.1 Dkme ykn kaymasndan dolay oluacak meyil as =12oden veya 1Ocak 1994 tarihinden sonra ina edilen gemilerde, gverte kenarnn suyagirdii adan (hangisi kkse) daha byk olmamaldr.

.2 Dorultucu moment kolu erisinde, dorultucu moment kolu ile yatrcmoment kolu arasndaki mesafenin maksimum olduu durumdaki a veya=40o veya su alma as, hangi a daha kkse, bu aya kadar, dorultucumoment kolu erisi ile yatrc moment kolu erisi arasnda kalan net veyaartk alan tm ykleme durumlarnda 0,075 mradyan deerinden azolmamaldr.

10/54


11/54

.3 Balang metasantr ykseklii, serbest su yzeyi dzeltmesi yapldktansonra, 0,30 mden az olmamaldr.

ekil 2: Dkme yk gemilerinin stabilitesi

Ykn yatay hareketinden dolay olutuu kabul edilen volmetrik yatrc moment.

0 =

Depolama faktr Deplasman

40 = 0.8 0

7. AIK DENZ KMAL GEMLER

Bu maddedeki artlar boylar 24 m ve zeri olan ak deniz ikmal gemilerine

uygulanmaldr. 7.2 maddesindeki alternatif stabilite kriterleri boylar 100den kkgemilere uygulanr. Ak deniz ikmal gemileri, ak deniz yaplarna malzeme vetehizat tamak zere hizmet veren ve ba taraflarnda yaam ve kpr ve ktaraflarnda havaya ak gverte eklinde dizayn edilen gemilerdir.

7.1 1. maddede verilen stabilite kriterler, zelliklerinden dolay 1. maddedekikriterlerin uygulanabilir olmayanlar hari, tm ak deniz ikmal gemilerineuygulanr.

7.2 zelliklerinden dolay 1. maddedeki kriterlerin uygulanabilirlii olmayangemilere, aadaki kriterler tavsiye edilir.

11/54


12/54

7 .2.1 Maksimum dorultucu moment kolu deeri =15 de meydana geliyorsa ,=15oye kadar dorultucu moment kolu erisi altnda kalan alan deeri 0,07mradyandan, eer maksimum dorultucu moment kolu deeri =30 ve stndemeydana geliyorsa , =30oye kadar dorultucu moment kolu erisi altnda kalan alandeeri 0,055 mradyandan az olmamaldr. Eer maksimum dorultucu moment kolu

deeri =15 - =30 arasnda meydana geliyorsa, dorultucu moment kolu erisialtnda kalan alan deeri

0,055 + 0,001 (30 - max) m-radyandan az olmamaldr.

max: Dorultucu moment kolunun maksimum olduu a

7.2.2 =30oden, =40oye veya su alma asna kadar, hangisi daha kkse,dorultucu moment kolu erisi altnda kalan alan deeri 0,03 mradyandan azolmamaldr.

7.2.3 Dorultucu moment kolu deeri, =30 veya daha byko bir ada,minimum 0,2 m olmaldr. .

7.2.4 Maksimum dorultucu moment kolu deeri, =15den daha az bir adameydana gelmemelidir.

7.2.5 Balang metasantr ykseklii 0,15 mden az olmamaldr.

8- TANKERLER

Bu kriterler kapasiteleri 5000 DWT ve zeri olan, ina szlemeleri 1 ubat1999dan sonra yaplan, ina szlemesinin olmamas durumunda, omurgasnn kzaakonma veya buna ait benzer safha (at a similar stage of construction) tarihi 1 Austos1999dan sonra olan ve teslim tarihleri 1 ubat 2002den sonra olan petroltankerlerine uygulanr. Byk deiimler geiren tankerlerde, szlemeleri 1 ubat1999dan sonra yaplan, deiim iine balama tarihi 1 Austos 1999dan sonra olanve deiimin tamamlanma tarihi 1 ubat 2002den sonra olan petrol tankerlerine deuygulanr.Petrol tankerleri, olas en kt yk ve balast yklenmesi durumunda, herhangi birykleme draft iin, pratik ykleme ve boaltma ile uyumlu, petrol transferiesnasnda ara kademelerde dahil olmak zere, 8.1 ve 8.2 maddelerdeki kriterleri

salamaldrlar. Tm bu yklemelerde, balast tanklar tam dolu kabul edilmeyecektir.

8.1 Limanda, 0 meyil asnda llm deerlerle serbest su yzeyi dzeltmesiyaplm balang metasantr ykseklii 0,15 mden az olmamaldr.

8.2 Denizde aadaki kriterlerin salanmas gerekir:

8.2.1 =30oye kadar dorultucu moment kolu erisi altnda kalan alan deeri 0,055mradyandan az, =40o veya su alma asna(2) kadar hangisi daha kkse,

(2) Su alma as: tekne, st yap veya gverte evleri zerinde su gemez ekildekapatlamayan aklklarn su iine girmeye baladklar adr. Mteakip su dolmalarayol amayan kk aklklar, bu kriter kapsamnda ak olarak dnlmeyebilir.

12/54


13/54

dorultucu moment kolu erisi altnda kalan alan deeri 0,09 mradyandan azolmamaldr. =30oden =40o veya su alma asna hangisi daha kkse, dorultucumoment kolu erisi altnda kalan alan deeri 0,03 mradyandan az olmamaldr.

8.2.2 Dorultucu moment kolu deeri, =30o veya daha byk bir ada minimum0,2 m olmaldr.

8.2.3 Maksimum dorultucu moment kolu deeri, =25oden az tercihen =30o dendaha byk bir ada olmaldr.

8.2.4 0 meyil asnda llm deerlerle serbest su yzeyi dzeltmesi yaplmbalang metasantr ykseklii 0,15 mden az olmamaldr.

9- PONTONLAR

Bu maddedeki kriterler denizar ve sevk sistemi olmayan, insansz alan,yalnzcagverte yk tayan, blok katsays 0,9 ve zeri olan, Genilik/ Derinlik oran 3 veyadaha byk olan, adam geme delikleri haricinde ambar az olmayan pontonlarauygulanr.

9.1 Maksimum dorultucu moment kolunun meydana geldii aya kadar,maksimum dorultucu moment kolu erisi altnda kalan alan deeri 0,08mradyandan az olmamaldr.

9.2 0,54 Kpa( 30 m/s)lk uniform dalm rzgar basnc altnda pontonunyapaca meyil as, sz konusu ykleme durumunda, fribordun yarsna karlkgelen ay gememelidir. Bu durumda rzgarn yatrc moment kolu deeri, rzgaralan merkezinden draftn yarsna llr.

9.3.1 Pozitif stabilite aral :

L< = 100 m iin 20L> = 150 m iin 15olmaldr.

Ara deerler interpolasyonla bulunur.

10. YKSEK HIZLI TEKNELER

Bu kurallar, uluslararas sefer yapan yksek hzl;

a) Tam ykl olarak bir snma mahallinden itibaren, iletme hz(maksimumhzn % 90) ile 4 saatten fazla seyir yapmayan yolcu,

b) Tam ykl olarak bir snma mahallinden itibaren, iletme hz(maksimumhzn % 90) ile 8 saatten fazla seyir yapmayan 500 GRT ve daha bykyk teknelerine uygulanr.

13/54


14/54

Yksek hzl tekne, maksimum hz aada belirtilen deere veya bu deerdendaha fazla deere sahip teknedir.

3,7V0,1667 (m/sn)

Burada:

V = Dizayn su hattna karlk gelen deplasman hacmi

10.1 AYAKLI TEKNELERE AT STABLTE KRTERLER

Ksmen batm kaldrc ayakl ve/veya tamamen batm kaldrc ayakl hidrofoiltekneler, izin verilen tm ykleme durumlarnda, aadaki kurallar salamayayetecek stabiliteye sahip olmaldr. Bu teknelerin stabiliteleri; deplasman, gei veayaklar zerinde seyir durumlarnda incelenmelidir. Stabilite incelemelerinde, dkuvvetlerin etkileri de dikkate alnmaldr. Aada zetlenen yntemler, stabilite

almalar iin bilgi niteliindedir.

10.1.1 Suya Ksmen Batm Ayaklar

.1 Deplasman durumu

Tekne, dnme veya rzgar basnc nedeniyle meydana gelen yatrc momentleremaruz kaldnda, =10oden daha fazla meyil yapmamaldr.

a) Dnme nedeniyle oluan yatrma momenti

Teknenin deplasman durumundaki manevras nedeniyle oluan yatrma momenti,aadaki formlle hesaplanabilir:

[ ]M VKG

LkNmR = 0196 02,

Burada;

MR = Yatrma momenti,

V0 = Teknenin dn hz (m/s),

= Deplasman (t),

L = Teknenin su hatt boyu (m),

KG = Arlk merkezinin omurgadan ykseklii (m).Bu forml, dnme dairesi yarapnn, teknenin boyuna olan oran 2 ile 4 arasnda ise,uygulanr.

b) Rzgar basnc nedeniyle oluan yatrma momenti

14/54


15/54

MV yatrma momenti, tm meyil alarnda sabit olarak alnmal ve aadakiformlle hesaplanmaldr:

Mv = 0,001 Pv Av Z (kNm)

Burada;

Pv rzgar basnc = [ ]26

2

2V

kNmw

750

Av rzgar alan = Teknenin, st yaplarn ve su hatt zerindeki eitli yaplarnyanal yzeylerinin projeksiyon alan, (m2)

Z = Rzgar alan moment kolu; Rzgar alan merkezinin su

hattndan olan dey mesafesidir, (m)

Vw = En kt hava artlarna karlk gelen rzgar hz (m/sn)

.2 Hava kriterini salayacakekilde devirme momenti ile yatrma momentiarasndaki bant

Bir ayakl teknenin deplasman durumundaki stabilitesi, K hava kriterine uygunlukynnden, aadaki ekilde kontrol edilebilir:

K MM

c

v

= > = 1

Burada;

Mc = Yalpa hesaba katlarak hesaplanan minimum devirme momenti,

Mv = Dinamik olarak uygulanan, rzgar basnc nedeniyle oluan yatrmamomenti.

.2.1 Deplasman durumunda Mc minimum devirme momentinin incelenmesi.

Minimum devirme momenti, yalpa dikkate alnarak statik ve dinamik stabiliteerilerinden hesaplanr.

.1 Statik stabilite erisi kullanldnda, Mc , ekil 3de belirtildii zere, yalpadikkate alnarak, devirme momenti ile dorultucu moment (veya momentkolu) erilerinin altnda kalan alanlar eitlenerek hesaplanr.

Burada; z yalpa genlii ve MK da S1 ve S2 taral alanlar eit olacak tarzdaapsis eksenine paralel olarak izilen bir dorudur.

Mc = OM, (eer, ordinat ekseni lei momenti ifade ediyorsa)

15/54


16/54

Mc = OM Deplasman, (eer, ordinat ekseni lei moment kolunu ifadeediyorsa),

ekil 3: Statik stabilite erisi

.2 Dinamik stabilite erisi kullanldnda, nce A yardmc noktas belirlenmelidir. Bu amala, meyilin genlii, apsis ekseninin sanda olmakzere iaretlenir ve A noktas bulunur (ekil 4e baknz). ift genlie eitolacakekilde, apsis eksenine paralel AA dorusu izilir (AA = 2 z ) vegerekli A yardmc noktas bulunur. Dinamik stabilite erisine AC teetiizilir. A noktasndan apsis eksenine paralel ve 1 radyana (57,3o) eit ABdorusu izilir. B noktasndan, teet hatt ile E noktasnda kesien bir dikmeklr. Eer ordinat ekseni lei momenti ifade ediyorsa, BE mesafesidevirme momentine eittir. Ancak, bu eksen dinamik stabilite kolunu ifadeediyorsa, BE mesafesi devirme kolu olup, bu durumda devirme momenti Mc ,

BE ordinat deeri ile ilgili deplasmann arpmndan hesaplanr.

Mc = 9,81 BE (kNm)

16/54


17/54

ekil 4: Dinamik stabilite erisi

.3 z yalpa genlii; en olumsuz dizayn kouluna uygun deniz durumunda, dalgaynne 90ode hareket eden bir teknenin, 50 salnmndaki maksimum yalpagenlii alnarak, dalgal denizlerde yaplacak tam-lekli testler veya modeltestleri yardmyla belirlenir. Eer bu veriler mevcut deilse, genliin =15oyeeit olduu kabul edilir.

.4 Stabilite erilerinin geerlilii, su dolma asna kadar olmaldr.

10.1.2 Gei ve ayaklar zerindeki seyir durumlar

.1 Teknenin ngrlen servisinin tm ykleme durumlar iin, gei ve ayakl-seyir durumlarndaki stabilite kontrol edilmelidir.

.2 Gei ve ayakl seyir durumlarndaki stabilite, ya hesaplamalar ile veya modeltecrbelerinden elde edilen verilere gre yaplabilir. Stabilite sonular, merkezdna yerletirilen arlklar yardmyla bilinen yatrma momentlerininuygulanmas ve bu momentlerin oluturduu meyil alarnn kaydedilmesisuretiyle dorulanmaldr. Deplasman, ykselme, ayakl seyir ve deplasmanagei durumlar dikkate alndnda, sonular, teknenin gei durumununeitli hallerdeki stabilite deerlerini verecektir.

.3 Bir bordada yolcularn toplanmas nedeniyle oluan meyil as, ayakl seyirdurumunda, =8oyi, gei durumunda, =12oyi gememelidir.

10.1.3 Belirli bir ayak ekli iin, dizayn aamasnda, ayakl-seyir durumundakimetasantr yksekliinin incelenmesi ile ilgili olas yntemlerden biri ekil5de gsterilmitir.

17/54


18/54

Ba ayaktan kesit K ayaktan kesit

+

= S

ltan2LnS

l2tanLnGM

H

HH

B.

BB

nB = Ba ayaktan kaynaklanan ayak yk oran

nH = K ayaktan kaynaklanan ayak yk oran

LB = Ba ayan aklk genilii

LH = K ayan aklk genilii

a = Omurga alt ile su yzeyi arasndaki mesafe

g = Arlk merkezinin omurga alt zerinden mesafesi

lB = Ba ayan yataya gre kalkm as

lH = K ayan yataya gre kalkm as

S = Arlk merkezinin su yzeyinden mesafesi.

ekil 5: Ba ve k ayaktan kesit

10.1.4 Suya Tamamen Batm Ayaklar

.1 Deplasman durumu

10.1.1 maddesi bu tip teknelerin deplasman durumu iin uygundur.

18/54


19/54

.2 Gei durumu

.2.1 Stabilite; normal koullarda ve iletim snrlarnda ve herhangi bir arzadurumunda teknenin hareketlerini, genel durumunu ve tepkisini incelemekzere, dorulanm bilgisayar benzeimleri kullanlarak kontrol edilmelidir.

.2.2 Teknenin su geirmez btnl ve stabilitesi iin tehlikeli bulunan geidurumu srasndaki olas tm sistem arzalarndan veya iletim yntemlerindenkaynaklanan stabilite durumlar incelenmelidir.

.3 Ayaklar zerinde seyir durumu

Ayaklar zerindeki seyir durumundaki stabilite iin 10.1.2 maddesinin koullar dauygulanr.

.4 10.1.2 maddesi bu tip teknelere de uygulanmal ve tm bilgisayar benzeimleri

veya dizayn hesaplamalar, tam lekli testlerle dorulanmaldr.

10.2 OK GVDEL TEKNELERN STABLTES

Ayakl tekneler haricindeki ok gvdeli tekneler, yalpa koullarnda, aada belirtilen yolcu toplanmas veya yksek hzda dnmenin etkilerine kar koyacakyeterli stabiliteye sahip olmaldr. Bu maddede belirtilenlere uygunluk salanmasdurumunda, teknenin yeterli stabiliteye sahip olduu kabul edilir.

.1 GZ erisi altnda kalan alan

asna kadar, GZ erisi altnda kalan alan (A1) en az aadaki kadar olmaldr:

A1 0 05530

= ,o

(m rad)

Burada , aada belirtilen alarn en kdr:

.1 Su ile alma as,

.2 GZin maksimum olduu a,

.3 30o.

.2 Maksimum GZ deeri

Maksimum dorultucu moment kolu deeri, en az =10o lik bir ada olmaldr

.3 Rzgar nedeniyle meyil

Rzgar yatrma momenti kolu, tm meyil alarnda sabit kabul edilmeli ve aadakiekilde hesaplanmaldr:

19/54


20/54

HLPi A Z

19800

=

( )

( )(m) (ekil 6ya baknz).

HL2 = 1,5 HL1 (m)

Burada;

PiVw

=

500

26

2

(Pa),

A = Teknenin en az ektii su hatt zerindeki ksmnn yanal projeksiyon alan(m2),

Z = A alannn merkezi ile, en az ektii suyun yars arasndaki dey mesafe (m),

= Deplasman (t).


HL1 = Rzgar nedeniyle oluan yatrma momenti kolu

HL2 = Rzgar + bora nedeniyle oluan yatrma momenti kolu

HTL = Rzgar + bora + (yolcu toplanmas veya dnme) nedeniyle oluan yatrmamomenti kolu


HL4 = Rzgar + yolcu toplanmas nedeniyle oluan yatrma momenti kolu

m = Maksimum GZ as

d = Su ile dolma as

r = Yalpa as

e = Rzgar, yolcu toplanmas ve dnme etkisi olmakszn denge as

h = HL1, HTL, HL3 veya HL4 yatrma momenti kollar nedeniyle oluan meyil as

ekil 6 : ok gvdeli teknelerin stabilitesi

20/54


21/54

.4 Yolcu toplanmas veya yksek hzda dnme nedeniyle oluan meyil

Hangisi bykse, teknenin bir bordasnda yolcu toplanmas veya yksek hzda dnmenedeniyle oluan meyil, rzgar nedeniyle oluan yatrc kolun (HL2), birleimiuygulanmaldr.

.1 Yolcu toplanmas nedeniyle oluan meyil

Yolcu toplanmas nedeniyle oluan meyilin hesaplanmasnda, aada belirtilenkabuller kullanlarak, yolcu toplanma moment kolu belirlenmelidir.

a- Yolcu dalm 4 kii /m2dir;

b- Her bir yolcunun arl 75 kg. dr;

c- Oturan bir yolcunun arlk merkezinin oturma yerinden itibaren dey

mesafesi 0,3 m. dir;

d- Ayakta duran bir yolcunun arlk merkezinin gverteden itibarendey mesafesi 1,0 m. dir;

e- Yolcularn ve bagajlarn, kendilerine ayrlm bulunan mahallerdebulunduu kabul edilmelidir;

f- Yolcular; toplanma istasyonlarnn bulunduu gvertelerde, mevcutgverte alanlarn bir yannda yer alacak ve en olumsuz meyilmomentini oluturacakekilde datlmaldr.

.2 Yksek hzda dn nedeniyle oluan meyil

Yksek hzda dn nedeniyle oluan meyilin hesaplanmasnda, yksek hzda dnmoment kolu ya aadaki forml kullanlarak belirlenmeli yada sz konusu tekneyeait model test bilgileri veya tecrbeler gibi edeer zel yntemler uygulanmldr.

TLg

V

RKG

d=

1

2

2o

(m)

Burada;

TL = Dnme moment kolu (m),

Vo = Teknenin dn hz (m/sn),

R = Dnme yarap (m),

KG = Omurga zerinden arlk merkezinin dey mesafesi (m),

d = Ortalama draft (m),

21/54


22/54

g = Yer ekimi ivmesi (m/sn2),

.5 Dalgalarda yalpa durumu (ekil 6 )

Teknenin dalgal denizde seyrederken, yalpann, teknenin stabilitesi zerine etkisimatematiksel olarak kantlanmaldr. Burada, GZ erisi altnda kalan artk alan (A2)deeri , yani meyil as (h ) dndaki alan, r yalpa asna kadar en az 0,028 m rada eit olmaldr. Model testlerinin veya dier verilerin bulunmad hallerde, r veya

(d - h) veya=15o alarndan hangisi daha kkse, o a alnmaldr.

10.3 AYAKLI TEKNELER HARCNDEK TEK GVDELTEKNELER

Ayakl tekneler dndaki tek gvdeli tekneler, izin verilen tm ykleme durumlarndaaadaki kriterleri salamaldr:

.1 2. maddeki hava kriterini salamaldrlar. Ancak bu kriterin uygulamasnda,rzgar basn deeri olarak

PVw

=

500

26

2

(Pa), alnabilir.

Burada;


.2 Dorultucu moment kolu erisi altnda kalan alan, maksimum dorultucumoment kolu (GZ), =15ode oluuyorsa, =15oye kadar 0,07 metre-radyandan, maksimum dorultucu moment kolu =30o veya daha byk birada oluuyorsa, =30oye kadar 0,055 metre-radyandan az olmamaldr.Maksimum dorultucu moment kolu =15o ile =30o arasnda oluuyorsa,dorultucu moment kolu erisi altnda kalan ilgili alan en az :

A = 0,055 + 0,001 (30o - maks ) (m.rad)

olmaldr.

Burada;

maks = dorultucu moment kolu erisinin maksimum deere ulat meyil asdr,

.3 = 30o ile = 40o arasndaki veya = 30o ile -eer=40oden kkse- f sualma as arasndaki dorultucu moment kolu erisi altnda kalan alan 0,03(m.rad)dan az olmamaldr,

.4 Dorultucu moment kolu deeri, =30o veya daha byk bir ada minimum

0,2 m olmaldr.

22/54


23/54

.5 Maksimum dorultucu moment kolu deeri =15oye eit veya daha byk birmeyil asnda olumaldr,

.6 Balang metasantr ykseklii GMT , 0,15 mden daha az olmamaldr.

10.4 YOLCU TEKNELERI LE LGL GEREKSNMLER

Bu Ksmn uygulanmasnda, yolcu arl etkilerinin dikkate alnmas gerektiinde,10.1 maddesindeki bilgiler kullanlmaldr:

.1 Deplasman Durumunda Stabilite

Tekne, sakin suda, izin verilen tm ykleme koullar ve oluabilecek kontrolszyolcu hareketleri altnda, yeterli stabiliteye sahip olmal, oluacak meyil as=10oyigememelidir.

.2 Deplasman D Durumda Stabilite

Yolcu hareketlerinin etkisi ve 10.1 maddesine gre yanal rzgar basnc nedenleriylesakin suda oluacak toplam meyil as=10oyi gememelidir.Tm ykleme koullarnda, dnme nedeniyle oluacak meyil =8oyi ve 10.1.1maddesine gre yanal rzgar basnc ve dnme nedenleriyle oluacak toplam meyil=12oyi gememelidir.

11. 100 MDEN BYK KONTEYNER GEMLER

Bu kriterler 100 mden byk konteyner gemilerine uygulanr.Bu kurallar byk postaeimine(flare) ve byk su hattna sahip dier kuru yk gemilerine de uygulanabilir.Yetkili idare 1.3-1.4deki kriterlerin yerine de bu kurallar uyguluyabilir.

11.1 =30oye kadar dorultucu moment kolu erisi altnda kalan alan deeri,0,009/C mradyandan az, =40o veya su alma asna(3) kadar hangisi dahakkse, dorultucu moment kolu erisi altnda kalan alan deeri 0,016/Cmradyandan az olmamaldr.

11.2 =30oden, =40o veya su alma asna kadar, hangisi daha kkse,dorultucu moment kolu erisi altnda kalan alan deeri 0,006/C mradyandanaz olmamaldr.

(3) Su alma as: tekne, st yap veya gverte evleri zerinde su gemez ekildekapatlamayan aklklarn su iine girmeye baladklar adr.Mteakip su dolmalara yol amayan kk aklklar, bu kriter kapsamndaak olarak dnlmeyebilir.

23/54


24/54

11.3 Dorultucu moment kolu deeri, =30o veya daha byk bir ada minimum0,033/C m olmaldr

11.4 Maksimum dorultucu moment kolu deeri en az 0,042/C m olmaldr.

11.5 Su alma asna kadar, dorultucu moment kolu erisi altnda kalan alan deeri0,029/C mradyandan az olmamaldr.

11.6 Yukardaki kriterlerde geen C katsays aadaki formlle ve ekil 7denfaydalanlarak hesaplanr:

C dD

B

d

KG

C

C Lm

B

w

=

' / /

2

1 2 2 1 2100

ekil 7: Konteyner gemilerinde kullanlan deerler

24/54


25/54

d = Ortalama draft m

D = Aadaki formle grehesaplanan ve ambar mezarnalar iinde tanmlananhacimler iin dzeltilmi olan, geminin kalp derinlii,

( )D D h b BBD

l

L

D' = +

2 2 H , ekilde tanmland gibi;

D = Geminin kalp derinlii (m);

BD = Geminin kalp genilii (m);

KG = Serbest su yzeyi dzeltmesi yaplm durumdaki geminin arlk merkezi ,

bu deer draft deerinden az alnamaz (m);

CB = Blok katsays;

Cw = Su hatt katsays

lH = Geminin ortasndan ba ve ka doru L/4 mesafesi iindeki toplam ambar

az boyu (m)

b = Geminin ortasndan ba ve ka doru L/4 mesafesi iindeki ortalama ambar

az genilii (m)

h = Geminin ortasndan ba ve ka doru L/4 mesafesi iindeki ortalama ambar

az ykseklii (m);

L = Gemi boyu (m);

B = Su hatt genilii (m);

Bm = Ortalama drafttaki su hatt genilii (m);

25/54


26/54

B- YARALI STABLTE KTERLER

Gemilerin yaral stabilitesi ile ilgili ilk ciddi uluslararas almaya, Titanic gemisinin1912 ylnda batmasndan sonra SOLAS Konferansnn toplanmas ile balanmtr.

Ancak bu konferans, Birinci Dnya Sava

n

n balamas

nedeni ile bir sonucavarlamadan dalmtr. 1929 ylnda toplanan SOLAS Konferans, yolcu gemilerininyaralanma sonras margin hattna kadar simetrik olarak batma esasna dayal baz

blmeleme esaslar getirmitir. 1948 ylnda toplanan konferansta ise gemilerin yaralstabilite kriterinin de gznne alnmas ngrlmtr. 1960 ylndaki konferansta,yaralanmann gemi boyu zerindeki yerinin ve yara byklnn zerinde durularak,gemi gvenlii asndan, yaralanmann olaslk esasna gre yaplmas gr ilkdefa ortaya atlmtr. Ancak, bu konuda ortak bir karara varlamamsa daalmalarn devam ettirilmesine karar verilmitir.

Bugnk ad ile IMO, 1973 ylnda, olaslk analizine dayal baz kurallarn yolcugemilerine uygulanmasn kararlatrmtr. A265 nergesi olarak ortaya konulan bu

kurallar, 1974 ylnda toplanan SOLAS Konferansnda resmi olarak kabul edilmitir.IMO 29 Nisan 1990da da, SOLAS Blm II-1 Madde 8e ilaveler yaparak, yolcugemilerinin yaralandktan sonra, artk stabiliteleri ile ilgili olarak salamas gerekenstabilite kriterlerini yrrle koymu olup, bu kurallarn 29 Nisan 1990 tarihindensonra ina edilen gemilere uygulanmasna balanmtr.

1977 ylnda kuru yk gemileri iin de benzer almalarn yaplmasna kararverilmitir.

1980lerin banda bir RO-RO-yolcu gemisinin bir baka gemiye arpmassonucunda batmas ve 1987 yl Mart aynda bir baka RO-RO gemisinin n taraftakiara giri kapsnn ak braklmasndan dolay gemiye su girmesi sonucunda batmas

sonunda 194 kiinin lmesi, yk gemilerinin yaralanmas ile ilgili almalarhzlandrmtr. 1987 yl Eyll aynda, olaslk analizine dayal yeni dzenlemelergetirilmi ve bu dzenlemelerin 01.02.1992 tarihinden itibaren 100 metreden bykRO-RO gemileri dahil tm kuru yk gemileri iin yrrle girmesine kararverilmitir.Ayn kurallar 01.07.1998den itibaren, 100 metreden kk ve 80metreden byk Ro-Ro dahil tm kuru yk gemilerine de uygulanmas kararyrrle girmitir.

Yolcu, yk gemileri ve tankerler iin uygulanmakta olan kriterler ile ilgili temelbilgiler aada verilmitir.

1. YOLCU GEMLER

Yolcu gemilerinin yaral stabilite hesaplar, SOLAS Blm II-1 Madde 8 greyaplmakta olup, 29 Nisan 1990tarihinden sonra ina edilen yolcu gemilerineuygulanr.Geminin yaralandktan, varsa kar su dolma ile denge kurulduktan,sonraki nihai denge durumunda aadaki kriterleri salamaldr:

1.1 YARALANMA STANDARTLARI

1.1.1 Yolcu gemileri tm ykleme koullarnda, yaral boy iinde, bir ana blmenin

26/54


27/54

yaralanmas durumunda, stabilite kriterlerini salayacak yeterli stabiliteye sahipolmaldrlar.

1.1.2 Gerekli blmeleme faktr, 0,5 veya daha az fakat 0,33den byk olmasdurumunda, bitiik iki ana blmenin yaralanmas durumunda, stabilite

kriterlerini salayacak yeterli stabiliteye sahip olmaldrlar.

1.1.3 Gerekli blmeleme faktr, 0,33 veya daha az olmas durumunda, bitiik ana blmenin yaralanmas durumunda, stabilite kriterlerini salayacak yeterlistabiliteye sahip olmaldrlar

1.2 YARA BOYUTLARI

Geminin aada boyutlar verilen bir yaraya maruz kald kabul edilecektir:

(i) Yara Boyu: 3 + 0,03 L veya 11 metre, hangisi daha kkse.Gerekli blmeleme faktrnn 0,33 veya daha azolmas durumunda,yara boyu, iki ardk ana sugeirmez perdeyi iine alacak ekilde arttrlr.

(ii) Yara genilii: (Geminin yaz ykl su hattnda, gemi bordasndansimetri hattna dik mesafe) : (B/5),

(iii) Yara Ykseklii : Kaide hattndan, yukar doru snrsz.

1.3 YARALI STABLTE KRTERLER

Geminin yaralandktan, varsa kar su dolma ile denge kurulduktan, sonraki nihaidenge durumunda aadaki kriterleri salamaldr:

1.3.1 Pozitif dorultucu moment kolu erisi, denge asndan itibaren en az =15 birarala sahip olmaldr. 1.3.2 maddesinde salanmas istenen, dorultucumoment kolu erisi altnda kalan alan deerinin, aada verilen oran kadararttrlmas durumunda, bu aralk=10ye kadar azaltlabilir .

(15 / Aralk)

Aralk: Yaral durumda, denge asndan itibaren pozitif stabilite aral (derece).

1.3.2 Denge asndan aada tariflenen alardan kk olanna kadar, dorultucumoment kolu erisi altnda kalan alan deeri en az 0,015 mradyan olmaldr.

.1 Mteakip su dolmalarn meydana geldii a;

.2 Bir blmenin yaralanmas durumunda 22 (denge asndan itibaren) veya ayn

anda iki ve daha fazla bitiik blmenin yaralanmas durumunda =27(denge asndan itibaren)

27/54


28/54

1.3.3 Pozitif stabilite aral iinde, maksimum artk dorultucu moment koludeeri aadaki formlle hesaplanan deerden az olamaz.

GZ = (Yatrc moment / deplasman)+0,04 (m), ancak bu deer hibir zaman 0,1mden az alnamaz.

Yatrc moment deeri olarak, aada deerlerden en by alnr.

.1 Tm yolcularn bir bordada toplanmasndan dolay oluan yatrc moment

.2 Bir bordadaki tm mataforalarla indirilen flika, sal vb. gibi can kurtarmaaralarnn tam dolu durumda oluturduklar yatrc moment ;

.3 Rzgar basncndan dolay oluan yatrc moment

1.4 Yaralanmann ara kademelerinde, maksimum dorultucu moment kolu deeri

en az 0,05 m, pozitif dorultucu moment kolu aral da en az =7 olmaldr.Tm durumlarda geminin tek bir noktadan yaraland ve yalnz bir serbest suyzeyi olutuu kabul edilecektir.

1.5 Asimetrik yaralanmalarda, varsa kar su dolma ile denge kurulduktan sonra,nihai denge durumunda aadaki kriterleri salamaldr:

1.5.1 Simetrik yaralanmalarda pozitif artk metasantr ykseklii, sabit deplasmanmetodu (kayp sephiye) kullanlmas durumunda en az 50 mm olmaldr;

1.5.2 Simetrik olmayan yaralanmalarda, bir blmenin yaralanmas durumundaoluacak meyil as =7yi gememelidir. Ayn anda iki veya daha fazla

bitiik blmenin yaralanmas durumunda, oluacak meyil as olarak yetkiliidarenin onayyla, 12ye msaade edilebilir;

1.5.3 Yaralanmann nihai durumunda, hibir zaman margin hatt suya girmeyecektir.Yaralanmann ara kademelerinde margin hattnn suya girmesi durumunda,yetkili idare, geminin emniyeti asndan gerekli grmesi durumunda bazaratrma ve dzenlemeler isteyebilir.

2. RO-RO YOLCU GEMLER N ZELKURALLAR (STOCKHOLM ANTLAMASI)

Kuzey Bat Avrupa ve Baltk denizinde seyir eden Ro-Ro yolcu gemileri 1.3maddesindeki kurallara ilaveten bu maddenin gereklerini de yerine getirmelidirler.Danimarka, Finlandiya, Almanya, rlanda, Norve, Hollanda, ngiltere ve svelkeleri 27- 28 ubat 1996 ylnda Stockholmda imzaladklar Stockholm anlamasile limanlarna sefer yapacak Ro-Ro yolcu gemilerinin, 1.3 maddesindeki kurallarailaveten, aada ifade edilen Stockholm antlamas gereklerini de salamalargerekmektedir. Bu anlamaya gre geminin yaralanmas durumunda, geminin dizaynsu hattnn stndeki ilk gverteye su dolduu kabul edilerek, bu su dolmasnn,

yaratt etkileri de nazari dikkate alarak, geminin 1.3 maddesindeki kriterleri

28/54


29/54

salamas gerekmektedir. Geminin dizayn su hattnn stndeki ilk gverteye dolansuyun hesab aadaki gibi hesaplanacaktr.

2.1 Ro-Ro yolcu gemisinin yaralanmas sonucunda, geminin dizayn su hattnnstndeki ilk gverteye dolacak olan suyun ykseklii, artk friborda bal

olarak u ekilde hesaplanacaktr: Burada artk fribord fr, geminin dizayn suhattnn stndeki ilk gverteye dolan suyun etkisinin nazari dikkatealnmadan yaralanmas durumunda, yaralanan blme boyu iinde, gverte ilenihai denge durumundaki su hatt arasndaki minimum mesafe deeridir.

fr> = 2,0 m ise hw = 0,0 mfr< = 0,3 m ise hw = 0,5 m

hw = Gverteye dolan suyun ykseklii, m

Artk fribordun 0,3 < fr< 2,0 m aralnda olmas durumundaysa, gvertedeki suyun

ykseklii interpolasyonla bulunur.

2.2 Ro-Ro yolcu gemisinin, Kuzey Bat Avrupa ve Baltk denizinin belirliblgelerinde sefer yapmas durumunda, 2.1 de bulunan gverteye dolan suyunykseklii deeri azaltlabilir. Buna gre; Etkin (significant) dalgayksekliinin 1,5 m veya daha az olan blgelerde hw= 0, etkin dalgaykseklinin 4,0 m veya daha fazla olan blgelerde ise 2.1 maddesindehesaplanan hw deeri alnr. Etkin dalga ykseklinin 1,5 mden byk ve 4,0mden kk olduu blgelerde ise interpolasyonla hesaplanr.

2.3 Gemi model testleri ile, geminin yaral stabilite kriterlerini salandnnispatlanmas durumunda, yetkili idare, 2.1 ve 2.2 maddelerinde ifade edilenhesaplamalara alternatif olarak, gemi model testlerini kabul edebilir.

3. PETROL TANKERLER

Petrol tankerlerinin yaral stabilite hesaplar MARPOL Ek I, Madde 25 greyaplmaktadr. Her bir petrol tankeri kural 3.3de ifade edilen blmeleme ve stabilitekriterlerini 3.2de ifade edilen yan ve dip yaralanmalarnda, tanan ykn younluukadar, geminin trim ve mukavemetine uygun olarak, gerek ksmi ve tam yklemedurumlarna karlk gelen alma draftlarnda salamaldr.


Gemiye uygulanacak olan yara, geminin boyuna bal olarak gemi boyunca aadaifade edilen yerlere uygulanacaktr.

(a) Boyu 225den byk gemilerde, geminin, boyunun herhangi biryerinden yaraland kabul edilecektir.

(b) Boyu 150 mden byk fakat 225 myi gemeyen gemilerde, makinadairesini snrlayan enine perdeler hari, geminin boyunun herhangi biryerinden yaraland kabul edilecektir. Makina dairesi tek banayaralanacaktr.

29/54


30/54

(c) Boyu 150 myi gemeyen gemilerde, makina dairesi hari, bitiik iki

enine perde arasnda geminin, boyunun herhangi bir yerindenyaraland kabul edilecektir. Boylar 100 m veya daha az olangemilerde, 3.3 maddesinde ifade edilen kriterlerin karlanamamas

durumunda, yetkili idare geminin alma emniyetini nemli birekildeetkilememesi gibi durumlarda, bu kriterlerde esneklik salayabilir.

Yk tanklarnda ykn tanmad balastl durumlarda, yaral stabilitehesaplarnn yaplmasna gerek yoktur.

3.2 YARA BOYUTLARI


a) Borda Yaralanmas :

(i) Yara Boyu:( )1

3

2 3

L/

veya 14,5 metre, hangisi daha kkse,

(ii) Yara genilii: (Geminin yaz ykl su hattnda, gemi bordasndan

simetri hattna dik mesafe) :B

5

veya 11,5 metre,

hangisi daha kkse,

(iii) Yara Ykseklii : Simetri hatt zerinde, dip kaplamas kalp hattndan, yukardoru snrsz

(b) Dip Yaralanmas

Ba kaimeden, 0,3 L ka Geminin dier ksm

(i) Yara Boyu : ( )13

2 3 L / veya 14,5 metre, ( )1

32 3

L / veya 5 m.

Hangisi daha kkse Hangisi daha kkse

(ii) Yara genilii:B

6

veya 10 metreB

6

veya or 5 metre


30/54


31/54

(iii) Yara ykseklii: Simetri hatt zerinde, dip kaplamas kalphattndan, llen deer

B

15

veya 6 metre

B

15

veya 6 metre



Tankerler yaral durumlarda aadaki stabilite kriterlerini salamaldrlar:

(a) Yaralandktan sonra geminin meyli ve trimi de nazari dikkate alnarakhesaplanan nihai su hatt, mteakip su dolmalara sebeb verecek olanherhangi bir akln alt ucunun altnda olmaldr. Bu tr aklklara rnek

olarak, hava firarlar ve su geirmez kap

lar veya ambar kapaklar

ile kapat

lanaklklar verilebilir. Su geirmez menhol kapaklar ve mezarnasz aklklar,gemi gvertesinin btnln koruyan kk su geirmez yk tankkapaklar, uzaktan kumandal su geirmez srme kaplar ve almaz tiptekilumbuzlar hari tutulabilir.

(b) Yaralanmann nihai durumunda, asimetrik yaralanmadan dolay oluacakmeyil as =25oyi gememelidir. Gverte kenarnn suya girmediidurumlarda bu deer=30oye arttrlabilir

(c) Geminin, yaralandktan sonraki nihai denge durumunda aadaki kriterlerisalamaldr:

(i) Pozitif dorultucu moment kolu erisi, denge asndan itibaren en az =20lik bir arala sahip olmaldr

(ii) Bu =20lik pozitif stabilite aral iinde, maksimum artk dorultucumoment kolu deeri en az 0,1 m olmaldr.

(iii) Bu =20lik pozitif stabilite aral iinde, dorultucu moment kolu erisialtnda kalan alan deeri en az 0,0175 mradyan olmaldr.

Korunmam aklklar, yaralanan blmeye ait olmadklar srece bu=20lik bir aralk iinde suya girmemelidirler. Ancak (a) paragrafnda ifadeedilen aklklar ile su geirmez olarak kapatlan dier aklklarn, bu=20lik aralk iinde suya girmelerine msaade edilebilir.

(d)Yetkili idare yaralanmann ara kademelerinde geminin yeterli stabiliteye sahipolduuna dair emin olmaldr.

31/54


32/54

4. KMYASAL TANKERLERE AT STABLTE KRTERLER

Petrol veya benzer tutuabilir rnlerden farkl olarak, tehlikeli veya zehirli svkimyasallarn tanmasnda kullanlan, 1 temmuz 1986 tarihinden sonra ina edilen,

500 gros tondan kk gemilerde dahil olmak zere tm kimyasal tankerlerin yaralstabilite hesaplar IBC ( Dkme tehlikeli kimyasal madde tayan gemilerinkontrksiyonu ve tehizat ile ilgili uluslararas kod) kod, Blm 2 Madde 2.9a greyaplmakta olup, yaral durumlarda aadaki stabilite kriterlerini salamaldrlar:


Gemiler aada tariflenen yaralanma standartlarna gore yaralandklarnda, 4.3teifade edilen stabilite artlarn salayabilmelidirler.

.1 Tip 1 gemilerinin, gemi boyunun herhangi bir yerinden yaraland kabuledilir;

.2 Boyu 150 mden daha byk olan Tip 2 gemilerinin, gemi boyunun herhangibir yerinden yaraland kabul edilir;

.3 Boyu 150 m veya daha az olan Tip 2 gemilerinin, k tarafta bulunan makinadairesini snrlayan enine perdeler hari olmak zere, gemi boyunun herhangi

bir yerinden yaraland kabul edilir;

.4 Boyu 225 mden daha byk olan Tip 3 gemilerinin, gemi boyunun herhangibir yerinden yaraland kabul edilir;

.5 Boyu 125 m ve zeri olan ve 225 myi gemeyen Tip 3 gemilerinin, k tarafta bulunan makina dairesini snrlayan enine perdeler hari olmak zere, gemiboyunun herhangi bir yerinden yaraland kabul edilir;

.6 Boyu 125 mden az olan Tip 3 gemilerinin, k tarafta bulunan makina dairesihari olmak zere, gemi boyunun herhangi bir yerinden yaraland kabuledilir.Ancak yetkili idare, makine dairesinin yaralanmas durumunda gemininyzebilirliini nazari dikkate almaldr.

4.2 YARA BOYUTLARIGeminin aada boyutlar verilen bir yaraya maruz kald kabul edilecektir:

(a) Borda Yaralanmas :

(i) Yara Boyu:( )1

3

2 3

L

/veya 14,5 metre, hangisi daha kkse,

32/54


33/54

(ii) Yara genilii: (Geminin yaz ykl su hattnda, gemi bordasndan

simetri hattna dik mesafe) :B

5

or 11,5 metre, hangisi

daha kkse,

(iii) Yara Ykseklii : Simetri hatt zerinde, dip kaplamas kal p hattndan,yukar doru snrsz

(b) Dip Yaralanmas

Ba kaimeden, 0,3 L ka Geminin dier ksm

(i) Yara Boyu :( )1

3

2 3

L

/veya 14,5 metre,

( )1

3

2 3

L

/veya 5 metre,

Hangisi daha kkse hangisi daha kkse

(ii) Yara genilii:B

6

veya 10 metre

B

6

veya 5 metre


(iii) Yara ykseklii: Simetri hatt zerinde, dip kaplamas kal p hattndan,llen deer

B

15

veya 6 metre

B

15

veya 6 metre



4.3.1 Kimyasal tankerler yaralanmann herhangi bir aamasnda aadaki stabilitekriterlerini salamaldrlar:

(a) Yaralandktan sonra geminin meyli ve trimi de nazari dikkate alnarakhesaplanan nihai su hatt, mteakip su dolmalara sebeb verecek olanherhangi bir akln alt ucunun altnda olmaldr. Bu tr aklklara rnekolarak, hava firarlar ve su geirmez kaplar veya ambar kapaklar ilekapatlan aklklar verilebilir. Su geirmez menhol kapaklar vemezarnasz tip kapaklar olan aklklar, gemi gvertesinin btnlnkoruyan kk su geirmez yk tank kapaklar, uzaktan kumandal sugeirmez srme kaplar ve almaz tipteki lumbuzlar hari tutulabilir.

33/54


34/54

(b) Asimetrik yaralanmadan dolay oluacak meyil as =25oyigememelidir. Gverte kenarnn suya girmedii durumlarda bu deer=30oye arttrlabilir.

(c) Yaralanmann ara kademelerinde artk stabilite deerleri, yetkili idare

tarafndan yeterli bulunmaldr. Ancak hi bir zaman 4.3.2 maddesindekideerlerden nemli bir farkllk arz etmemelidir.

4.3.2 Geminin yaralandktan sonraki nihai denge durumunda aadaki kriterlerisalamaldr

.1 (i) Pozitif dorultucu moment kolu erisi, denge asndan itibaren enaz =20 lik bir arala sahip olmaldr

(ii) Bu =20lik pozitif stabilite aral iinde, maksimum artk

dorultucu moment kolu deeri en az 0,1 m olmaldr.

(iii) Bu =20lik pozitif stabilite aral iinde, dorultucu momentkolu erisi altnda kalan alan deeri en az 0,0175 mradyanolmaldr.

Korunmam aklklar, yaralanan blmeye ait olmadklar srece bu=20lik bir aralk iinde suya girmemelidirler. Ancak 4.3.1 (a) paragrafnda ifadeedilen aklklar ile su geirmez olarak kapatlan dier aklklarn, bu =20likaralk iinde suya girmelerine msaade edilebilir.

.2 Acil g kayna, her koulda almaldr.

5. GAZ TANKERLERNE AT STABLTE KRTERLER

37.8o mutlak scaklkta 2,8 bardan byk bir buhar basncna sahip svlatrlmgazlar ve IGC ( Svlatrlm Gazlar tayan gemilerin kontrksiyonu ve tehizatile ilgili uluslararas kod) kod blm 19da ifade edilen rnlerin tanmasndakullanlan, 500 gros tondan kk gemilerde dahil olmak zere tm kimyasal

tankerlerin yaral stabilite hesaplar IGC kod, Blm 2, Madde 2.9a gre yaplmaktaolup, yaral durumlarda aadaki stabilite kriterlerini salamaldrlar:


Gemiler aada tariflenen yaralanma standartlarna gre yaralandklarnda, 5.3teifade edilen stabilite artlarn salayabilmelidirler.

.1 Tip 1G gemilerinin, gemi boyunun herhangi bir yerinden yaraland kabuledilir;

34/54


35/54

.2 Boyu 150 mden daha byk olan Tip 2G gemilerinin, gemi boyunun herhangibir yerinden yaraland kabul edilir;

.3 Boyu 150 m veya daha az olan Tip 2G gemilerinin, k tarafta bulunanmakina dairesini snrlayan enine perdeler hari olmak zere, gemi boyunun

herhangi bir yerinden yaraland kabul edilir;

.4 Tip 2PG gemilerinin, enine perdeler arasndaki mesafenin, 5.2 a (i)de ifadeedilen yara boyundan daha byk olduu blmeler hari, gemi boyununherhangi bir yerinden yaraland kabul edilir;

.5 Boyu 125 m ve zeri olan Tip 3G gemilerinin, 5.2 a (i)de ifade edilen yara boyundan daha byk olduu blmeler hari, gemi boyunun herhangi biryerinden yaraland kabul edilir;

.6 Boyu 125 mden az olan Tip 3G gemilerinin, 5.2 a (i)de ifade edilen yara

boyundan daha byk olduu blmeler ve k tarafta bulunan makina dairesihari olmak zere, gemi boyunun herhangi bir yerinden yaraland kabuledilir. Ancak yetkili idare, makine dairesinin yaralanmas durumunda gemininyzebilirliini nazari dikkate almaldr.

5.2 YARA BOYUTLARI


(a) Borda Yaralanmas :

(i) Yara Boyu:( )1

3

2 3

L

/veya 14,5 metre, hangisi daha kkse,

(ii) Yara genilii: (Geminin yaz ykl su hattnda, gemi bordasndan simetri

hattna dik mesafe) :B

5

or 11,5 metre, hangisi daha

kkse,

(iii) Yara Ykseklii: Simetri hatt zerinde, dip kaplamas kal p hattndan,yukar doru snrsz

(b) Dip YaralanmasBa kaimeden, 0,3 L ka Geminin dier ksm

(i) Yara Boyu :( )1

3

2 3

L

/veya 14,5 metre,

( )1

3

2 3

L

/veya 5 metre,


35/54


36/54

(ii) Yara genilii:B

6

veya 10 metre

B

6

veya 5 metre


(iii) Yara ykseklii: Simetri hatt zerinde, dip kaplamas kal p hattndan,llen deer

B

15

veya 2 metre

B

15

veya 2 metre



5.3.1 Gaz tankerleri, yaralanmann herhangi bir aamasnda aadaki stabilitekriterlerini salamaldrlar:

(a) Yaralandktan sonra geminin meyli ve trimi de nazari dikkate alnarakhesaplanan nihai su hatt, mteakip su dolmalara sebeb verecek olanherhangi bir akln alt ucunun altnda olmaldr. Bu tr aklklara rnekolarak, hava firarlar ve su geirmez kaplar veya ambar kapaklar ilekapatlan aklklar verilebilir. Su geirmez menhol kapaklar vemezarnasz tip kapaklar olan aklklar, gemi gvertesinin btnlnkoruyan kk su geirmez yk tank kapaklar, uzaktan kumandal su

geirmez srme kaplar ve almaz tipteki lumbuzlar hari tutulabilir.

(b) Asimetrik yaralanmadan dolay oluacak meyil as =30oyigememelidir.

(c) Yaralanmann ara kademelerinde artk stabilite deerleri, yetkili idaretarafndan yeterli bulunmaldr. Ancak hi bir zaman 5.3.2 maddesindekideerlerden nemli bir farkllk arz etmemelidir.

5.3.2 Geminin yaralandktan sonraki nihai denge durumunda aadaki kriterlerisalamaldr

.1 (i) Pozitif dorultucu moment kolu erisi, denge asndan itibaren en az=20 lik bir arala sahip olmaldr

(ii) Bu =20lik pozitif stabilite aral iinde, maksimum artk dorultucumoment kolu deeri en az 0,1 m olmaldr.

(iii) Bu =20lik pozitif stabilite aral iinde, dorultucu moment koluerisi altnda kalan alan deeri en az 0,0175 mradyan olmaldr.

36/54


37/54

Korunmam aklklar, yaralanan blmeye ait olmadklar srece bu=20lik bir aralk iinde suya girmemelidirler. Ancak 5.3.1 (a) paragrafnda ifadeedilen aklklar ile su geirmez olarak kapatlan dier aklklarn, bu =20likaralk iinde suya girmelerine msaade edilebilir.

.2 Acil g kayna, her koulda almaldr.

6- YKSEK HIZLI TEKNELER

6.1 GENEL

Yksek sratli tekneler, msaade edilen tm ykleme durumlarnda, yaralanmadansonra aadaki artlar salamaldr.

6.1.2 YARA BOYUTLARI

Madde 6.1.2.1 6.1.2.2de belirtilenlerden daha kk boyutta olmasna ramendaha olumsuz bir koul oluturan her yaralanma incelenmelidir. Yarann ekli bir

paralel yz olarak kabul edilmelidir.

Aada belirtilen borda yaralar, tekne cidarnn her yeri iin dikkate alnmaldr:

6.1.2.1 Borda Yaralanmalar

.1 Yarann boyuna bykl, hangisi en kkse; 0,751/3 veya (3 m. +0,2251/3) veya 11 m olmaldr.

.2 Yarann tekne iine doru oluan enine bykl, 0,21/3 m. olmaldr. Ancak,teknede ien etekler veya sephiyesiz borda yaplar varsa, oluan yarann enine

bykl, ana sephiyeyi oluturan tekne veya tank yapsnda en az 0,12 1/3 siolmaldr.

.3 Yarann dey bykl, teknenin derinlii olarak alnmaldr.

Burada:

: Dizayn su hattna karlk gelen deplasman hacmi (m3)

6.1.2.2 Srtnme Yaralanmalarna Maruz Alanlardaki Dip YarasnnBykl

.1 Uygulama

.1 Teknenin / teknelerin yzeyinin herhangi bir ksm, aadaki koullardasrtnme yaralanmalarna maruz olarak kabul edilir.

a) Sakin sudaki seyir hznda su ile temasta ise, ve

37/54


38/54

b) Teknenin merkez hatt dzlemine dik ve ekil 8de gsterilen ykseklikte yeralan iki dzlem altnda bulunuyorsa.

BuradaT: Sephiyesiz yaplar hari; dizayn su hattna gre teknenin (ok gvdeli teknelerde

tekil olarak deerlendirilen her bir teknenin) maksimum draft.

ok gvdeli teknelerde, her bir gvde ayr ayr deerlendirilecektir.

.2 Srtnme yaralanmalarnn; omurga ile aadaki ekilde tanmlanan st snrarasndaki teknenin / teknelerin yzeyinde, herhangi bir ba-k hatt dorultusundagrlecei kabul edilecektir.

.3 Yaralanma 6.1.2.16.1.2.3de tanmlananla ayn anda uygulanmayacaktr.

.2 Byklk

.1 ki farkl boyuna yara bykl ayr ayr dikkate alnacaktr.

a) Her bir teknenin su alt sephiye hacminin en u noktasndan llen L boyunun%55i.

b) Tekne boyunun herhangi bir yerine uygulanmak zere L boyunun bir yzdesi;

L = 50 m. ve daha byk teknelerde %35, L


39/54

6.1.2.3 Srtnme Yaralanmalarna Maruz olmayan AlanlardakiYaralarnn Bykl

.1 Uygulama

Bu madde, 6.1.2.2.1de srtnme Yaralanmalarna maruz alan olarak tanmlanmamolan tm tekne ksmlarna uygulanr. Yaralanmalanma 6.1.2.1 veya 6.1.2.2detanmlananla ayn anda uygulanmayacaktr.

.2 Byklk

Aada belirtilen yara bykl esas alnacaktr.

a) Ba-k dorultusundaki yara boyu, hangisi en az ise, 0,751/3 veya (3m +0,225 1/3) veya 11 m. olacaktr.

b) Yarann enine kua 0,2 1/3 olacaktr.

c) Tekne kaplamasnda ieriye doru yara derinlii 0,02 1/3 olacaktr.

6.1.3 Madde 6.1.2.2 ve 6.1.2.3 ok gvdeli teknelere uygularken, dizayn su hattndaveya bu hattn altnda 7 m.ye kadar olan aralklar, bir kerede yaralanan gvdelerinadedinin belirlenmesinde dikkate alnacaktr.

6.1.4 Madde 6.1.26.1.3de belirtilen yaralanmalardan sonra teknede, aada belirilenlerin tamamn salayacak ekilde, sakin suda, yeterli sephiye ve pozitifstabilite bulunacaktr.

1. Karaya kabilen hava yastkl tekneler hari tm teknelerde su dolmas harison erdikten ve denge durumuna ulaldktan sonraki nihai su hatt, ilave su dolmasnaneden olabilecek herhangi bir aklk dzeyinden itibaren, en olumsuz koullarakarlk gelen etkin dalga yksekliinin en az % 50si kadar aada olacaktr.

.2 Karaya kabilen hava yastkl teknelerde, su dolmas sona erdikten ve dengedurumuna ulaldktan sonraki nihai su hatt ilave su dolmasna neden olabilecekherhangi bir aklk dzeyinden itibaren, en olumsuz koullara karlk gelen etkindalga yksekliinin en az %25i kadar aada olacaktr.

.3 Yaral su hattndan, can kurtarma teknesine binme konumuna kadar pozitif birfribord bulunacaktr.

.4 Tahliyeyi organize etmek iin gerekli temel emercensi donanm, emercensitelsiz, g beslemesi ve dahili anons sistemi ulalabilir ve alr durumda olacaktr.

.5 Teknenin artk stabilitesi, aadaki tabloya gre 6.2 ve 6.3 maddelerinde belirtilen ilgili kriterleri salayacaktr. 6.2 ve 6.3 maddelerinde belirtilen pozitifstabilite aral iinde korunmasz hibir aklk suya girmeyecektir.

39/54


40/54

BWL AWP/

GMT

7

3 Madde 6.2 veyaMadde 6.3

Madde 6.2

Burada:

BWL = Dizayn su hattndaki maksimum su hatt genilii (m); ok gvdeli teknelerdebu deer, yan gvdelerin dndan alnacaktr.AWP = Dizayn su hattndaki su hatt alan (m

2) = Dizayn su hattndaki deplasman hacmi (m3)

GMT = Dizayn su hattna karlk gelen ykleme koulunda, serbest su yzeyidzeltmesi yaplm olan enine metasantr ykseklii (m)

6.1.5Madde 6.1.4.1 ve 6.1.4.2de belirtilen su dolma aklklar, hasar kontrol vetahliye

ilemlerinde kullanlan kaplar ve kaportalar da ierecektir. Ancak, su gemezekilde kapatlabilen ve hasar kontrol veya tahliye ilemlerinde kullanlmayankaplar ve kaportalar hari tutulabilir.

6.2 OK GVDEL TEKNELER

6.2.1 ok gvdeli tekneler, teknenin yaralandktan sonraki nihai durumdaaada belirtilen koullar salamas gerekir..1 Gerekli olan A2 alan, 0,028 m radyandan daha az olmamaldr (ekil 9a

baknz),

.2 Maksimum GZ deerinin olutuu a herhangi bir deerde olabilir.

6.2.2 Artk stabilite erisine uygulanacak rzgar yatrma moment kolunun tmmeyil alarnda sabit olduu kabul edilmeli ve aadaki gibi hesaplanmaldr:

( )

( )HL

P A Zd3

9800=

P

Vd

w

=

120 26

2

(Pa),

40/54


41/54

Burada;

A = Teknenin en az ektii su hatt zerindeki ksmnn yanal projeksiyon alan(m2),

Z = A alannn merkezi ile en az ektii suyun yars arasndaki dey mesafe(m),

= Deplasman (t).



HL4 = Rzgar + yolcu toplanmas nedeniyle oluan yatrma momenti kolu

m = maksimum GZ as

d = Su ile dolma as

r = Yalpa as

e = Rzgar, yolcu toplanmas ve dnme etkisi olmakszn denge as

h = HL1, HTL, HL3 veya HL4 yatrma momenti kollar nedeniyle oluan meyilas

ekil 9 : ok gvdeli teknelerin yaral stabilitesi

6.2.3 Yalpa as deerleri iin intact durumdaki stabilite deerlerikullanlmaldr.

6.2.4 Su ile dolma noktas nemlidir ve artk stabilite erisinin son noktasolarak kabul edilir. Bu nedenle A2 alan, su ile dolma asnda bitirilmelidir.

6.2.5 Yaralandktan sonraki nihai denge durumunda, 6.1 maddesindeki kriterlerisalamaldr.

6.2.6 Su ile dolmann ara kademelerinde, maksimum dorultucu moment kolu en az

0,05 m. ve pozitif dorultucu moment kolu aral en az 7o olmaldr. Tm

41/54


42/54

durumlarda, teknede sadece bir aklk ve sadece bir serbest yzeyin kabulyeterlidir.

6.3 Sabit rzgar nedeniyle oluan meyil alar

6.2.2de belirtilen ekilde elde edilen HL3 yatrma momenti kolunun,yaralandktan sonraki artk stabilite erisine uyguland durumda, sabit rzgarnedeniyle oluan meyil as yolcu teknelerinde =15o ve yk teknelerinde de=20oyi gememelidir.

6.3 AYAKLI TEKNELER HARCNDEK TEK GVDEL TEKNELER

Ayakl tekneler haricindeki tek gvdeli tekneler, yaralanmann nihai durumunda 6.3.1,6.3.2 ve 6.3.3 maddelerinin, yaralanmann ara kademelerinde de 6.3.4 maddesiningereklerini yerine getirmelidirler.

6.3.1 Pozitif dorultucu moment kolu erisi, denge asndan itibaren en az =15 birarala sahip olmaldr. 6.3.2 maddesinde salanmas istenen, dorultucu momentkolu erisi altnda kalan alan deerinin, aada verilen oran kadar arttrlmasdurumunda, bu aralk=10ye kadar azaltlabilir .

(15 / Aralk)

Aralk: Yaral durumda, denge asndan itibaren pozitif stabilite aral (derece).

6.3.2 Denge asndan aada tariflenen alardan kk olanna kadar,dorultucu moment kolu erisi altnda kalan alan deeri en az 0,015 mradyanolmaldr.

.1 Mteakip su dolmalarn meydana geldii a;

.2 Bir blmenin yaralanmas durumunda 22 (denge asndan itibaren) veya aynanda iki ve daha fazla bitiik blmenin yaralanmas durumunda =27 (dengeasndan itibaren)

6.3.3 Pozitif stabilite aral

iinde, maksimum , art

k dorultucu moment koludeeri aadaki formlle hesaplanan deerden az olamaz.

GZ=(Yatrc moment / deplasman)+0,04 (m), ancak bu deer hibir zaman 0,1mden az alnamaz.

Yatrc moment deeri olarak, aada deerlerden en by alnr.

.1 Tm yolcularn bir bordada toplanmasndan dolay oluan yatrc moment

.2 Bir bordadaki tm mataforalarla indirilen flika, sal vb. gibi can kurtarma

aralarnn tam dolu durumda oluturduklar yatrc moment ;

42/54


43/54

.3 Rzgar basncndan dolay oluan yatrc moment

6.3.4 Yaralanmann ara kademelerinde, maksimum dorultucu moment koledeeri en az 0,05 m, pozitif dorultucu moment kolu aral en az =7 olmaldr.Tm durumlarda geminin tek bir noktadan yaraland ve yalnz bir serbest su yzeyi

olutuu kabul edilecektir.

6.3YOLCU TEKNELERLE LGL GEREKSNMLER

6.4.1 Deplasman Durumunda, Yaralanmadan Sonraki Sephiye ve Stabilite

Madde 6.1.4 ve 6.1.5deki isteklerin karlanmasna ilave olarak, madde 6.1.1 6.1.3de ayrntlar verilen yaralanmalardan sonra tekne, sakin suda, aada

belirtilenleri salayacak tarzda yeterli sephiyeye ve pozitif stabiliteye sahip olmaldr:

.1 Herhangi bir dorultuda teknenin yatay ile yapt meyil as normalde =10oyiamamaldr. Ancak, uygulamann aka olanaksz olduu hallerde, etkin kaymazgverte yzeylerinin ve yeterli tutunma yerlerinin (rnein; delikler, ubuklar, vs.)salanmas kouluyla, yaralandktan sonra 15 dk. iinde =10oye inmesi halinde,yaralandktan hemen sonra meyilin =15oye kadar olmasna izin verilebilir,

.2 Yolcu blmelerinde veya ka yollarnda oluabilecek su dolumu, yolcularnkan nemli lde engellememelidir,

6.4.2 Madde 6.4.1deki isteklere ilave olarak, kategori B tekneler L gemi boyunun %100nde 6.1.2.2.1de tanmlanan ekilde teknenin/teknelerin yzeyinin herhangi biryerinde 6.1.2.2.2.2de verilen byklkteki srtnme yaralanmalarna maruz kaldktansonra aadaki kriterleri de salayacaktr:

.1 Denge durumunda, teknenin yatayla olan meyil as=20oyi gemeyecektir,

.2 Denge durumunda, pozitif dorultucu moment kolu aral, en az =15o olacaktr,

.3 Denge durumunda, dorultucu moment kolu erisi altnda kalan pozitif alan en az0.015 mrad olacaktr,

.4 Madde 6.1.4.3 ve 6.4.1.2deki istekler salanacaktr,

.5 Su dolmasnn ara kademelerinde maksimum dorultucu moment kolu en az 0,05m ve pozitif dorultucu moment kolu aral, en az =7o olacaktr.

6.4KARGO TEKNELERLE LGL GEREKSNMLER

Madde 6.1.4 ve 6.1.5deki isteklerin karlanmasna ilave olarak, madde 6.1.2 6.1.3de ayrntlar verilen yaralanmalardan sonra tekne, sakin suda, aada

belirtilenleri salayacak tarzda yeterli sephiyeye ve pozitif stabiliteye sahip olmaldr:

.1 Herhangi bir dorultuda teknenin yatay ile yapt meyil as normalde =15oyiamamaldr. Ancak, uygulamann aka olanaksz olduu hallerde, etkin kaymazgverte yzeylerinin ve yeterli tutunma yerlerinin salanmas kouluyla,yaralandktan sonra 15 dk. iinde =15oye inmesi halinde, yaralandktan hemen sonra

meyilin =20o

ye kadar olmasna izin verilebilir.

43/54


44/54

7. KURU YK GEMLER

Boylar 80 mden byk Ro-Ro dahil tm kuru yk gemilerinin yaral stabilite

hesaplar SOLAS Blm II, Ksm B-1e gre yaplmaktadr.

7.1. Tanmlar

Bu blmde aada belirtilmi olan tanmlar uygulanacaktr.

1. Blmeleme Ykl Su Hatt

Blmeleme ykl su hatt, geminin blmelemesinin belirlenmesinde kullanlan bir suhattdr.

2. En Derin Blmeleme Ykl Su Hatt

En derin blmeleme ykl su hatt, gemi iin belirlenmi olan yaz friborduna uygunsu hattdr.

3. Ara Ykl Su Hatt

Ara ykl su hatt, bo geminin ektii su deerinin zerine, en derin blmelemeykl su hatt ile, bo gemi ektii su deeri farknn %60nn eklenmesiyle bulunmu

olan su hatt

d

r.

4. Ls , Blmeleme Boyu

ekil 10da gsterilen Ls , blmeleme boyu, en derin blmeleme ykl su hattndaYzen bir geminin yaralanmas ile girecek suyun dey dorultuda yaylmasnsnrlayan gverte veya gvertelerin, veya bunlarn stnde veya altnda kalan gemiksmlarnn profilgrnteki en byk kalp boyudur.

5. Boy Ortas

Boy ortas, blmeleme boyunun orta noktasdr.

6. K Terminal

K terminal, blmeleme boyunun ktaki ucudur.

7. Ba Terminal

Ba terminal, blmeleme boyunun bataki ucudur.

8. Genilik, B

B genilii, en derin blmeleme ykl su hattndaki veya daha aa seviyedeki en

44/54


45/54

Byk kal p geniliidir.

9. ektii Su, T

T ektii su, boy ortasnda, kalp kaide hattndan, sz konusu su hattna kadar olan

dey uzaklktr.

10. Su Alma Nitelii (permeability),

Bir blmenin su alma nitelii , suyla dolmu olan blmeye giren su miktarnn, oblmenin hacmine olan orandr.

ekil 10: Blmeleme boyu

7.2 YARALI STABLTE KRTER

Kuru yk gemilerinin yaral durumda hesaplanan mevcut blmeleme indeksi, A dee-rinin, gerekli blmeleme indeksi, R deerinden byk veya eit olmaldr.

A > = R

45/54


46/54

7.3 Gerekli Blmeleme Indeksi, R

R = (0,002 + 0,0009 Ls )1/3

Ls>100 m.

R = 1- {1/[ 1+( Ls Ro)/(100(1- Ro))]} Ls>80 m


47/54

J = J - E , E >= 0 ise

J = J + E , E < 0 ise

Boyutsuz olarak en byk yara boyu;

Jmaks =48

Ls ( Bu deer 0,24ten byk olmayacaktr.)

Yarann gemi boyunca varsaylan dalm younluu;

a = 1,2 + 0,8E ( Bu deer 1,2den byk olmayacaktr.)

Yarann gemi boyunca varsaylan dalm fonksiyonu;

F = 0,4 + 0,25 E (1,2 + a)

y = J / Jmaks

p = F1 Jmaks

q = 0,4 F2 (Jmaks)2

F1 = yy

2

3

3 , y < 1 ise

F1 = y 13

, y>= 1 ise

F2 =y y3 4

3 12 , y < 1 ise

F2 =y y2

2 3

1

12 + , y >= 1 ise

pi faktr her bir tek blme iin belirlenecektir.

Eer sz konusu blme geminin tm Ls boyunca uzanyorsa;

pi = 1 (a)

Eer sz konusu blmenin ktaki snr k terminal ile akyorsa;

pi = F + 0,5 a p + q (b)

Eer sz konusu blmenin bataki snrba terminal ile akyorsa;

pi = 1 - F + 0,5 a p (c)

47/54


48/54

Eer sz konusu blmenin her iki ucu da Ls boyunun ba ve k terminalleri arasndayer alyorsa;

pi = a p (d)

Sz konusu blmenin gemi ortasn at durumda, (b), (c) ve (d) formllerinden eldeedilen deerler, y yerine J/Jmaks alnarak bulunan F2 deerinin kullanld qyu verenforml yardm ile belirlenen miktar kadar azaltlacaktr.

7.4.2 Borda blmeleri varsa, her bir borda blmesinin pi deeri, aada .1 veya .2deverilmi olan r azaltma faktr ile arplacaktr. r faktr, i taraftaki blmenin su iledolmamas olasln gsterir. Bir borda blmesinin ve buna bitiik olan i taraftaki bl-menin e zamanl olarak su ile dolmas durumundaki pi deeri, 7.4.4deki forml (1-r)ile arparak elde edilecektir.

r azaltma faktr aadaki formller yardm ile elde edilecektir:

.1 J > =0 2, b

Biin;

r =( )( )

b

B j

b

B

2 3 0 08

0 020 1 0 2

, ,

,, ,

+

+

+ < = ise

r =

( )

( )

0 016

0 02 0 36 0 2

,

, , ,j

b

B

b

B+

+ + >

ise

.2 Jb

B

stabilite_kriterleri

Documents