รายงานการศกษาฉบบสมบรณ

เสนอตอ

สานกงานเศรษฐกจอตสาหกรรม

โดย มลนธสถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย

กนยายน 2551

คณะผวจย

ดร. สมเกยรต ตงกจวานชย สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย ดร. เดอนเดน นคมบรรกษ สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย นายธราธร รตนนฤมตศร สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย นายณฐวฒ ลกษณาปญญากล สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย นางสาวอารยา มนสบญเพมพล สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย นายภชทย สฤษดชยนนทา สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย นางสาวเทยนสวาง ธรรมวณช สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย นายวรดลย ตลารกษ สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย นายวรพงษ สงวนจตร สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย นายเอกภพ นาคพงษ สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย

คณะผประสานงานและจดทารายงาน นางศรเพญ ตงพทธรกษ สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย นางปราณ ไชยพฒ สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย

กตตกรรมประกาศ

คณะผ ว จยขอขอบคณสานกงานเศรษฐกจอตสาหกรรม ท ได ใหการสนบสนน การดาเนนการโครงการวจยนจนสาเรจลลวงไปไดดวยด และขอขอบคณเจาหนาทภาครฐทเกยวของ หนวยงานระหวางประเทศ สถาบนเฉพาะทาง ผประกอบการเอกชนในสาขาตางๆ ตลอดจนนกวชาการและผทรงคณวฒ ทงในประเทศไทยและประเทศญปน ทไดรวมใหความอนเคราะหขอมล ความคดเหน และขอเสนอแนะทเปนประโยชนแกงานวจยชนน ดงตอไปน

สถานเอกอครราชทตไทยประจาประเทศญปน Economic Partnership Division, Trade Policy Bureau, METI Customs and Tariff Bureau, Ministry of Finance Professor Shujiro Urata, Graduate School of Asia-Pacific Studies, Waseda University Japan Business Federation (Nippon Keidanren) Japan External Trade Organization (JETRO) Japan and Tokyo Chamber of Commerce and Industry The Japan Iron and Steel Federation (JISF) Japan Electronics and Information Technologies Industries Association (JEITA) Japan Automobile Manufacturers Association (JAMA) The Japan Textiles Importers Associations (JTIA) Japan Leather and Leather Goods Industries Association (JLIA) กรมศลกากร กรมเจรจาการคาระหวางประเทศ สานกสงเสรมและพฒนาสทธประโยชนทางการคา กรมการคาตางประเทศ สถาบนอาหาร สานกงานโครงการครวไทยสโลก สถาบนยานยนต สมาคมผผลตชนสวนยานยนตไทย สถาบนพฒนาอตสาหกรรมสงทอ สมาคมผประกอบธรกจสงทอเสอผาสาเรจรป สถาบนเหลกและเหลกกลา คณอญชนา วทยาธรรมธช รองอธบดกรมการคาตางประเทศ กระทรวงพาณชย คณวรชย วงศบญสน กรรมการสภาหอการคาแหงประเทศไทย ผประกอบการทใหสมภาษณทกทานทมไดเอยนาม ทงในประเทศไทย และประเทศญปน

i

บทสรปสาหรบผบรหาร

รฐบาลไทยและรฐบาลญปนไดลงนามในความตกลงหนสวนเศรษฐกจ JTEPA ซงมผลบงคบใชแลวตงแตเดอนพฤศจกายน 2550 และกาลงจะบรรลความตกลงหนสวนเศรษฐกจ AJCEP รวมกบประเทศอนในอาเซยน รายงานฉบบนมงทจะศกษาวา ผประกอบการไทยสามารถเกบเกยวผลประโยชนจากความตกลง JTEPA ไดมากนอยเพยงใดในชวงทผานมา ประสบอปสรรคหรอไมอยางไร และควรมการดาเนนการอยางไรเพอใหผประกอบการไทยสามารถเกบเกยวผลประโยชนจากความตกลงดงกลาวไดมากขนในอนาคต

ในทางวชาการ เราสามารถวดประโยชนของความตกลงทางการคาเสรไดจากสวสดการ

สงคม (social welfare) ทเปลยนแปลงไป อยางไรกตาม ในทางปฏบต การวดสวสดการสงคมทเปลยนแปลงไปไมสามารถทาไดโดยงายนก โดยเฉพาะความตกลงทเพงมผลบงคบใชไปไมนานเชน ความตกลง JTEPA ในการศกษาน คณะผวจยไดเสนอใหวดประโยชนของความตกลงทางการคาเสรจาก “มลคาภาษศลกากรทประหยดได” (tariff saving) แทน เนองจากภาษศลกากรเปนอปสรรคทางการคาทสาคญ การลดภาษศลกากรลงจากความตกลงการคาเสรจงนาจะมผลในการชวยเพมปรมาณการคา (trade creation) และเพมสวสดการของสงคม หากไมเกดปรากฏการณทเรยกวา การเบยงเบนทางการคา (trade diversion)

นอกจากวดมลคาภาษศลกากรทประหยดไดแลว คณะผวจยยงไดวเคราะหปจจย 3

ประการ ทมผลตอมลคาภาษศลกากรทประหยดไดคอ 1) ความครอบคลมของมลคาการคาทไดรบการลดภาษศลกากรในความตกลง 2) แตมตอทางภาษทไดรบจากการลดภาษศลกากรใหตากวาอตรา MFN 3) อตราการใชสทธประโยชนทเกดขนจรง เมอความตกลงมผลบงคบใช

การศกษาโดยใชขอมลการใชสทธประโยชนในชวง 5 เดอนแรกหลงจาก JTEPA มผล

บงคบใช (พ.ย. 2550 - ม.ค. 2551) พบวา ในภาพรวม ภาคสงออกของไทยสามารถประหยดภาษศลกากรไดถง 75 ลานเหรยญสหรฐฯ โดยมอตสาหกรรมอาหารไดรบประโยชนจากการประหยดภาษศลกากรมากทสด ตดตามดวยอตสาหกรรมสงทอและเครองนงหม และอตสาหกรรมอญมณและเครองประดบ ทงน ในสวนของอตราการใชสทธประโยชน คณะผวจยพบวา ภาคสงออกของไทยใชสทธประโยชนของ JTEPA โดยเฉลยสงถงรอยละ 55.9 โดยอตสาหกรรมทมอตราการใชสทธประโยชนสงสด 3 ลาดบแรก คออตสาหกรรมอญมณและเครองประดบ (ใชสทธประโยชนรอยละ 96) อตสาหกรรมสงทอและเครองนงหม (รอยละ 71) และอตสาหกรรมอาหาร (รอยละ 66)

ในสวนภาคการสงออกของญปน แมวาผประกอบการญปนไดแสดงความสนใจตอความ

ตกลง JTEPA สงกวาความตกลงการคาเสรอนของญปนกตาม แตโดยรวมแลว ผสงออกญปนยง

ii

ใชสทธประโยชนจาก JTEPA ในอตราทตาเพยงรอยละ 6.5 เทานน ซงทาใหเกดการประหยดภาษศลกากรประมาณ 50 ลานเหรยญสหรฐฯ โดยมอตสาหกรรมยานยนตและชนสวนไดรบประโยชนจากการประหยดภาษศลกากรมากทสด ตดตามดวยอตสาหกรรมเหลกและเหลกกลา และอตสาหกรรมสงทอและเครองนงหม ตามลาดบ ในสวนของอตราการใชสทธประโยชน พบวา อตสาหกรรมทมอตราการใชสทธประโยชนในดานการนาเขาสงสด 3 อนดบ คออตสาหกรรมสงทอและเครองนงหม (ใชสทธประโยชนรอยละ 20) อตสาหกรรมยานยนตและชนสวน (รอยละ 14) และอตสาหกรรมเหลกและเหลกกลา (รอยละ 12)

จากการสมภาษณผสงออกสนคาไปประเทศญปนพบวา ยงมอปสรรคบางประการในการ

ใชสทธประโยชน เชน ความยงยากของขนตอนการขอใบรบรองแหลงกาเนดสนคา การทสนคาสงออกไมไดรบการลดหยอนอตราภาษศลกากรหรอไดรบลดหยอนนอยเกนไป และปญหาลกษณะเฉพาะของการผลตททาใหไมสามารถปฏบตตามกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาได ในทางกลบกนสาหรบผนาเขาสนคาจากญปน พบวา ตนทนในการขอใบรบรองแหลงกาเนดสนคาตอครงสงมากสาหรบสนคาทตองสงมาอยางตอเนองแบบทนเวลาพอด (just-in-time) เชน ชนสวนยานยนต ความกงวลในการแจงโครงสรางตนทนใหหนวยงานออกใบรบรองแหลงกาเนดสนคา ซงเปนภาคเอกชนดวยกน และปญหาในการตรวจสอบใบรบรองแหลงกาเนดสนคาในกรณทประเทศผออกใบรบรองแหลงกาเนดไมใชประเทศทออกใบสงสนคา (invoice) หรอทเรยกวาปญหารอนวอยส (reinvoicing)

ตารางท 1 สรปผลภาพรวมการใชสทธประโยชนดานภาษศลกากรของผประกอบการไทย

ทงในดานการสงออกและการนาเขา (พ.ย.50 - ม.ค.51)

ภาคการสงออก ภาคการนาเขา

มลคาการคาของสนคาทไดรบการลดภาษศลกากร (%) 29.77 38.61 แตมตอภาษศลกากรทไดรบโดยเฉลย (%) 7.82 4.84

อตราการใชสทธประโยชนโดยเฉลย (%) 55.85 6.57

มลคาภาษทประหยดได (ลานเหรยญสหรฐฯ) 75.18 49.46

มลคาการคาทงหมด (ลานเหรยญสหรฐฯ) 7,938.93 13,189.84

สดสวนมลคาภาษประหยดได (%) 0.95 0.37

แมวาโดยทวไป แตมตอภาษศลกากรโดยเฉลยในความตกลง AJCEP จะตากวาของความตกลง JTEPA กตาม ในอนาคต เมอความตกลง AJCEP มผลบงคบใช คาดวา สนคาอตสาหกรรมทอาจไดรบประโยชนจากความตกลงดงกลาวคอ สนคาทใชวตถดบในประเทศไทยและญปนรวมกนไมพอทจะไดแหลงกาเนดสนคาตามกฎของ JTEPA แตใชวตถดบจากกลม

iii

ประเทศอาเซยนและญปนมากพอจนไดแหลงกาเนดสนคาตามกฎของ AJCEP เชน สนคาในกลมอเลกทรอนกสบางรายการ กรณศกษา 8 อตสาหกรรมในการใชสทธประโยชน และ ความรวมมอรายอตสาหกรรม คณะผวจยไดศกษาการใชประโยชนจากความตกลง JTEPA ของอตสาหกรรมการผลตทสาคญ 8 อตสาหกรรม คออตสาหกรรมอญมณ อตสาหกรรมอาหาร อตสาหกรรมเครองหนงและรองเทา อตสาหกรรมสงทอและเครองนงหม อตสาหกรรมไฟฟาและอเลกทรอนกส อตสาหกรรมเฟอรนเจอร อตสาหกรรมยานยนตและชนสวน และอตสาหกรรมเหลกและเหลกกลา โดยเรมจากการวเคราะหโอกาสทอตสาหกรรมดงกลาวจะไดรบจากความตกลงในดานตางๆ ทงการลดอตราภาษศลกากร โครงการความรวมมอ และการรบรองซงกนและกน (MRA) ดงตารางตอไปน ตารางท 2 โอกาสทอตสาหกรรมการผลต 8 อตสาหกรรมอาจไดประโยชนจากความตกลง

JTEPA แตมตอทางภาษ อตสาหกรรม

สงออกไปญปน นาเขาจากญปน โครงการความ

รวมมอ การรบรองรวมกน

1.อญมณและเครองประดบ 2.อาหาร 3.เครองหนงและรองเทา 4.สงทอและเครองนงหม 5.ไฟฟาและอเลกทรอนกส 6.เฟอรนเจอร 7.ยานยนตและชนสวน 8.เหลกและเหลกกลา

1. อตสาหกรรมอญมณและเครองประดบ

ภายใตความตกลง JTEPA และ AJCEP ญปนไดลดภาษศลกากรของสนคาอญมณและเครองประดบลงเหลอรอยละ 0-10 โดยขนอยกบประเภทของสนคา เนองจากอตราภาษของ JTEPA อยในระดบทตากวาของอตราภาษ GSP และไมมการกาหนดเพดานปรมาณการนาเขาในการใชสทธประโยชน ผสงออกอญมณและเครองประดบจากประเทศไทยจงมอตราการใชสทธประโยชนของความตกลง JTEPA สงถงรอยละ 95.6

ในสวนของประเทศไทย ความตกลง JTEPA ไมไดกาหนดใหมการปรบลดอตราภาษ

ศลกากรของไทยในกลมสนคาอตสาหกรรมนมากนก เนองจากภาษศลกากรขาเขาของสนคาสวน

iv

ใหญอยทรอยละ 0 อยแลว ยกเวนสนคาบางรายการ เชน ไขมกธรรมชาต ซงตามความตกลง JTEPA และ AJCEP จะตองทยอยลดภาษศลกากรลงเหลอรอยละ 0 ภายในระยะเวลา 4 ป

กลาวโดยสรป ผสงออกไทยไดใชสทธประโยชนอยางเตมทจากแตมตอทางภาษทไดรบ อยางไรกตาม แตมตอทางภาษดงกลาวจะหมดความสาคญลงไปในอนาคต เนองจากอตราภาษศลกากรของสนคาอญมณและเครองประดบของญปนมแนวโนมทจะลดลงเปน 0 ทงหมดตามกรอบการเจรจาเปดตลาดสนคาทไมใชสนคาเกษตร (NAMA) ขององคการการคาโลก 2. อตสาหกรรมอาหาร

อตสาหกรรมอาหารของไทยมอตราการใชสทธประโยชนในการสงออกสงถงรอยละ 65.6 โดยมสาเหตมาจากการทความตกลง JTEPA ใหสทธพเศษทางภาษศลกากรครอบคลมสนคาหลายรายการมากกวากรณของ GSP และแตมตอทไดรบจากการลดภาษศลกากรของ JTEPA โดยเฉลยสงถงรอยละ 12.4

อปสรรคทสาคญในการใชสทธประโยชนในการสงออกสนคาอาหารตามความตกลง

JTEPA ม 2 ประการคอ ประการแรก สนคาบางรายการไมผานกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคา เชน อาหารแมวไมผานกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาทใชหลกมลคาเพมรอยละ 40 และควรเปลยนไปใชกฎการเปลยนพกดศลกากรทสองหลกแทน ประการทสอง มาตรการดานความปลอดภยของอาหาร (food safety) ของญปนมความเขมงวดมาก เชน กาหนดใหมใบรบรองสขอนามย โรงงานทผลตตองผานการตรวจรบรอง สนคาทจาหนายตองปดฉลากระบรายละเอยดตางๆ ครบถวนตามกฎขอบงคบ เปนตน ซงทาใหสนคาไทยหลายรายการไมสามารถเขาสตลาดญปนได ปญหาดงกลาวสามารถแกไขไดโดยโครงการความรวมมอในอตสาหกรรมอาหารตามความตกลง อยางไรกตาม โครงการสวนใหญยงอยในขนตอนการศกษารวมกน ซงจาเปนตองเรงรดใหเกดเปนโครงการทเปนรปธรรมโดยเรวทสด

3. อตสาหกรรมเครองหนงและรองเทา

ในปจจบน อตราภาษศลกากรของสนคาในกลมเครองหนงและรองเทาของญปนยงอยในระดบทคอนขางสง เนองจาก สนคาสวนใหญไมไดลดภาษในทนท แตจะทยอยลดลงในเวลา 8 ปในกรณของ JTEPA และ 11 ป ในกรณของ AJCEP นอกจากน สนคาบางรายการทไทยสงออกไปญปนจานวนมาก เชน รองเทากฬาทดานบนเปนหนงฟอก กไมไดรบการลดภาษตามกรอบ JTEPA เนองจากญปนยงใหการคมครองอตสาหกรรมเครองหนงและรองเทาอยในระดบทสง

v

อตสาหกรรมเครองหนงและรองเทามอตราการใชสทธประโยชน JTEPA ดานการสงออกจากไทยไปญปนทประมาณรอยละ 34 ในขณะทการนาเขามอตราการใชสทธประโยชนเพยง รอยละ 0.1 ทงน ขอมลจากการสมภาษณชวา ในอนาคตอตสาหกรรมเครองหนงและรองเทาในญปนจะมขนาดเลกลง เนองจากผประกอบการตองไปลงทนเพอผลตสนคาในตางประเทศ ซงเปนโอกาสดทประเทศไทยจะสามารถดงดดการลงทนในอตสาหกรรมดงกลาว 4. อตสาหกรรมสงทอและเครองนงหม

อตสาหกรรมสงทอและเครองนงหมเปนอตสาหกรรมทไดรบประโยชนจากความตกลง JTEPA มากทสดอตสาหกรรมหนง เมอวดจากอตราการใชสทธประโยชน แตมตอทางภาษศลกากรและมลคาภาษศลกากรทประหยดได อยางไรกตาม จากการสมภาษณผสงออกไทย พบวา สนคาบางรายการยงมปญหาในการเขาสตลาดญปน เชน พรม (HS 570320) ไมไดแหลงกาเนดสนคาเนองจากไมผานเกณฑการเปลยนพกดแบบยกเวน (CCex) ซงควรมการเจรจาทบทวนในอนาคต

นอกจากน ความรวมมอในอตสาหกรรมสงทอและเครองนงหมตาม JTEPA กยงไมม

โครงการระหวางรฐบาลทเปนรปธรรม มแตความรวมมอของสมาคมผประกอบการทงสองประเทศ

5. อตสาหกรรมไฟฟาและอเลกทรอนกส อตสาหกรรมไฟฟาและอเลกทรอนกสเปนอตสาหกรรมทมการคากนภายในอตสาหกรรม (intra-industry trade) ระหวางไทยและญปนสง โดยญปนมอตราภาษศลกากรทระดบรอยละ 0 ทกรายการ ในขณะทไทยมอตราภาษศลกากรในระดบตาเกอบทกรายการ ดงนน สทธประโยชนดานภาษศลกากรจากความตกลง JTEPA จงไมไดเปนประเดนสาคญนก

อยางไรกตาม อตสาหกรรมอเลกทรอนกสนาจะไดรบประโยชนจากความตกลง AJCEP ในดานการสงเสรมใหเกดการจดการหวงโซอปทาน (supply chain management) ภายในอาเซยนและญปน เนองจากผประกอบการสามารถเคลอนยายชนสวนตางๆ ภายในอาเซยนอยางคลองตวมากขน นอกจากน บรษทญปนยงตองการใชประโยชนจากความตกลง AJCEP เนองจากตองการเลอกพนทผลตทเหมาะสมทสดของแตละชนสวนภายในอาเซยนเพอเพมขดความสามารถในการแขงขนได

vi

ประโยชนตามความตกลง JTEPA ทสาคญคอ ความตกลงเรองการรบรองซงกนและกน (MRA) ในสวนของผลตภณฑเครองใชไฟฟา สาหรบประเทศไทย สถาบนไฟฟาและอเลกทรอนกส (EEI) จะเปนหนวยตรวจสอบและทดสอบเพอการรบรองมาตรฐานสนคาทจะสงออกไปประเทศญปน โดยขณะนกาลงอยในขนตอนของการรอการตรวจรบรองจากหนวยงานของญปน เชนเดยวกบท สานกงานมาตรฐานอตสาหกรรมยงไมไดรบรองหนวยงานตรวจสอบในประเทศญปน เพราะยงตองมการศกษากฎระเบยบทเกยวของอย

6. อตสาหกรรมเฟอรนเจอร อตสาหกรรมเฟอรนเจอรไมไดรบประโยชนจากความตกลง JTEPA มากนก เพราะอตราภาษศลกากรของสนคาเฟอรนเจอรของญปนสวนใหญอยทระดบรอยละ 0 อยแลว การศกษาพบวา อตราการใชสทธประโยชนในการสงออกของไทยตาม JTEPA ในชวง 5 เดอนแรกอยในระดบเพยงรอยละ 6.4 เทานน เนองจากแตมตอทางภาษศลกากรของ JTEPA เมอเทยบกบอตราภาษศลกากร MFN ในการสงออกไปประเทศญปนมนอยมาก ซงทาใหผสงออกไทยยงคงใชสทธประโยชนของ GSP ในสนคาเฟอรนเจอรบางรายการทมแตมตอทางภาษศลกากรทดกวาอตราภาษศลกากรตาม JTEPA ตอไป 7. อตสาหกรรมยานยนตและชนสวน

ภาคนาเขาอตสาหกรรมยานยนตและชนสวนของไทยไดรบประโยชนจากความตกลง JTEPA มากในแงการประหยดภาษศลกากร โดยในชวง 5 เดอนแรกหลงความตกลงมผลบงคบใช ผนาเขาไทยสามารถประหยดภาษศลกากรไดถง 6 ลานเหรยญสหรฐฯ ซงสวนใหญเกยวของกบการลดภาษชนสวนยานยนตทไทยยงไมสามารถผลตไดเอง จากอตรารอยละ 30 เหลอรอยละ 20 ในขณะทภาคการสงออกของไทยไมไดใชสทธพเศษทางภาษศลกากร เนองจากภาษนาเขาชนสวนรถยนตของญปนอยทรอยละ 0 อยแลว

ปญหาทพบในการใชสทธประโยชนทางภาษศลกากรในการนาเขาชนสวนยานยนตคอ

คาธรรมเนยมการออกหนงสอรบรองแหลงกาเนดสนคา (C/O) ตอครงของญปนทอยในระดบสง ซงไมเออตอการนาเขาชนสวนตอเนองแบบทนเวลาพอด (just-in-time) นอกจากน ในบางกรณปญหาความไมตรงกนของรายละเอยดในหนงสอรบรองแหลงกาเนดสนคา (C/O) และใบกากบสนคา (invoice) ยงทาใหผนาเขาไมไดรบความสะดวกในการใชสทธประโยชน

ในดานโครงการความรวมมอ อตสาหกรรมยานยนตและชนสวนในประเทศไทยนาจะได

ประโยชนจากโครงการสถาบนการพฒนาทรพยากรมนษยดานยานยนต (AHRDI) อยางไรกตาม

vii

ทงสองฝายยงอยในระหวางการปรบความเขาใจของหนวยงานทเกยวของ เนองจากมโครงการทคลายคลงกนอยในปจจบนคอ โครงการพฒนาบคลากรในอตสาหกรรมยานยนต (AHRDP)

8. อตสาหกรรมเหลกและเหลกกลา อตสาหกรรมเหลกและเหลกกลาของไทยสงออกผลตภณฑเหลกไปยงประเทศญปนในมลคาทไมมากนก และภาษศลกากรของญปนอยในระดบรอยละ 0 อยแลว จงไมมสทธพเศษทางภาษศลกากรในความตกลง JTEPA และ AJCEP ในทางกลบกน ความตกลง JTEPA ทาใหไทยซงเปนตลาดสงออกทสาคญเปนอนดบ 3 ของญปนตองลดภาษศลกากรใหแกญปน โดยในสวนของเหลกและเหลกกลาทมการผลตในประเทศไทย ไดมการกาหนดโควตานาเขาไวเพอใหเวลาปรบตวแกผประกอบการ การศกษาพบวา ภายหลงจากความตกลง JTEPA บงคบใช การนาเขาของไทยยงไมไดสงจนเตมโควตา ดงนน รฐบาลไทยจงยงไมจาเปนทจะตองขยายโควตาตามทญปนเรยกรอง อยางไรกตาม ภาครฐควรตดตามขอมลการนาเขาจรงอยางตอเนองและจดสรรโควตานาเขาใหสอดคลองกบสภาวะผลตของอตสาหกรรมเหลกในประเทศ สาหรบโครงการความรวมมอตามความตกลง JTEPA ในอตสาหกรรมเหลกและเหลกกลานน คณะผวจยพบวา ยงอยในชวงเรมตนและยงประสบปญหาความเขาใจทไมตรงกนในการฝกอบรมและพฒนาฝมอแรงงาน ทาใหการฝกอบรมสวนใหญจากดอยเพยงบรษททรวมทนกบญปนเทานน และการทโครงการฝกอบรมทญปนเสนอมายงไมมระดบทสงพอทจะชวยใหเกดการเรยนรเทคโนโลยใหม นอกจากน ยงพบปญหาการประสานงานระหวางหนวยงานรฐของญปน ซงกระทรวงเศรษฐกจ การคาและอตสาหกรรม (METI) เปนผเจรจาทาความตกลง แตการแลกเปลยนอาจารย นกวจย และการใหทนการศกษาตามความตกลงเปนหนาทของกระทรวงศกษาธการ จงเกดปญหาในการประสานงานและการจดสรรงบประมาณ ขอเสนอแนะเชงนโยบาย

เพอสนบสนนใหประเทศไทยสามารถเกบเกยวผลประโยชนจากความตกลง JTEPA และ AJCEP ไดอยางเตมท คณะผวจยมขอเสนอแนะดงตอไปน

• รฐบาลควรจดตง “สานกงานตดตามการใชประโยชนตามความตกลง JTEPA” ขนโดยรายงานตรงตอคณะกรรมการกากบการดาเนนการตามความตกลง JTEPA ทรฐบาลไดตงขนอยางนอยทกไตรมาส โดยสานกงานฯ ดงกลาวจดตงขนเพอตดตามการใชประโยชนจากความตกลง JTEPA เพอเรงรดการใชประโยชน รบฟงปญหาจากภาคเอกชนอยางเปนระบบ และจดเตรยมขอมลใหคณะเจรจาฝายไทยเมอมการ

viii

เจรจาทบทวนความตกลงภายใน 5 ปหรอเรวกวานน โดยสานกงานดงกลาวควรมบคลากรคณภาพสงและมทรพยากรอยางเพยงพอ

• กระทรวงอตสาหกรรมควรสงเสรมใหสถาบนเฉพาะทางภายใตกระทรวงฯ มความเขมแขงเพมขนเพอใหสามารถตอบสนองความตองการจากภาคเอกชนในสาขาอตสาหกรรมตางๆ และทาใหโครงการความรวมมอในอตสาหกรรมตางๆ ตามความความตกลง JTEPA สอดคลองกบความตองการทแทจรงของผประกอบการภาคเอกชน

• ภาครฐควรสนบสนนใหมการศกษาและตดตามการเปลยนแปลงนโยบายการคาและการลงทนของญปน โดยเฉพาะมาตรการทางการคาทไมใชภาษศลกากรของญปนอยางตอเนองเพอใหความรแกผประกอบการไทยเพอเตรยมการปรบตว นอกจากน ควรสนบสนนใหมการศกษาในเชงลกถงลกษณะเฉพาะของตลาดญปนในดานตางๆ เพอสนบสนนใหผประกอบการไทยสามารถเขาสตลาดญปนไดดขน

• ในการเจรจาทบทวนความตกลง JTEPA ภาครฐควรเจรจาตอรองดานภาษศลกากรและกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาใหผประกอบการสามารถใชสทธประโยชนไดมากขน ทงน ในสวนของภาษศลกากร ควรตงเปาหมายใหอตราภาษตามความตกลงอยในระดบเดยวกนกบอตรา GSP หรอตากวาอตรา MFN พอสมควร ในสวนของกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคา ควรเจรจาเพอผอนคลายเกณฑการพจารณาแหลงกาเนดสนคาใหเออตอผผลตสนคาสงออกของไทยบางรายการมากขน เชน อาหารแมว พรม ผามาน และผาปทนอน เปนตน

• รฐบาลควรเรงรดโครงการความรวมมอตางๆ ใหเปนรปธรรมโดยเรว เนองจากทผานมาโครงการความรวมมอในหลายอตสาหกรรมยงไมคบหนาเทาทควร

• กรมศลกากรและกรมการคาตางประเทศ ควรเรงสรางความเขาใจแกผประกอบการในการใชสทธประโยชนจากความตกลง JTEPA เพอแกไขปญหาทผประกอบการจานวนหนงยงขาดความเขาใจในการใชสทธประโยชน และควรชวยอานวยความสะดวกในการใชประโยชนแกผประกอบการในดานตางๆ เชน การเชอมโยงพกดศลกากรใหมตามระบบ HS 2007 เขากบพกด HS 2002 ซงเปนพกดทอยในความ ตกลง เปนตน

ix

Executive Summary Thailand and Japan have concluded the Japan-Thailand Economic Partnership

Agreement (JTEPA), a comprehensive bilateral trade agreement and are in the process of concluding ASEAN-Japan Comprehensive Economic Partnership (AJCEP), a regional trade agreement together with other ASEAN countries. Although both agreements are supposed to be comprehensive in their scope, most benefits are expected to arise from two components: preferential tariff reduction and cooperation programs. The objectives of this study are to examine the benefits granted under JTEPA, which has been effective since November 2007, identify obstacles that prevent them from being fully utilized, suggest some policy recommendations to improve the implementation of JTEPA, and provide inputs to the review of the agreement, which will take place by 2012.

Theoretically, the benefits of the preferential tariff reduction granted by a free trade agreement can be measured by the increase in social welfare it brought about. However, it is impossible to measure the changes in social welfare brought about by tariff reduction under JTEPA, which has just been implemented less than a year. In this study, we argue that the level of tariff savings can be used to measure the benefits. The idea is that tariff is an important trade barrier and, as a result, tariff reduction would promote more trade and thus increase social welfares of FTA partner countries, provided that there is no significant trade diversion. We also decompose the tariff saving rates into three components: the ratio of trade value under preferential tariff rates, the average preferential tariff margin, and the utilization rate of preferential tariffs (See Table 1). Coupled with interviewing exporters and importers, this enables us to identify remaining problems and propose related policy recommendations to solve them.

By analyzing five months of utilization data (November 2007–March 2008) gathered by the Department of Foreign Trade, we found that JTEPA has so far brought about $75 million of tariff savings for Thai export to Japan. The top three beneficiary sectors are processed foods, textile and garment, and jewelry and ornaments. The overall utilization rate is found to be 55.9 percent, with jewelry and ornaments (96 percent utilization rate), textile and garments (71 percent utilization rate) and processed foods (66 percent utilization rate) as the top three beneficiaries.

According to a survey by the Japan External Trade Organization (JETRO),

Japanese companies were interested in JTEPA than in other FTAs that Japan has concluded. However, their utilization rate of JTEPA has been only 6.5 percent, resulting in $48 million of tariff savings. Three sectors that enjoyed most tariff savings are automotives and auto parts, iron and steel and textile and garments. In terms of utilization rate, the top three beneficiary sectors are textile and garments (20 percent utilization rate), automotives and auto parts (14 percent utilization rate) and iron and steel (12 percent utilization rate).

Although Thai exporters appear to benefit significantly from the preferential treatment granted by JTEPA, our interviews with them reveal some problems related to the utilization of JTEPA privileges. Some small exporters complained that the procedure for applying for certificates of origin (C/Os) was still complicated. Others said that the preferential tariff margins were too low and that the rules of origins for

x

some products were too restrictive to be useful. Our interviews with Japanese trade associations, trade promotion authorities and trading firms also showed some problems in utilizing JTEPA privileges from the Japanese perspective. For some companies, a per-shipment fee for issuance of C/O was considered too costly for just-in-time production system. Some Japanese manufacturers were also concerned about revealing their production costs to Japan Chamber of Commerce and Industry (JCCI), the private trade association in charge of issuing C/Os for Japanese exporters. Finally, the issues of re-invoicing, back-to-back certificates, and other aspects of intermediary trade were raised by some multinational companies that have production bases in many countries.

Table 1: Tariff Savings brought about by JTEPA (November 07 – March 08)

Exports from

Thailand Imports to Thailand

Ratio of trade value covered by preferential tariff (%) 29.77 38.61

Average preferential tariff margin (%) 7.82 4.84

Utilization rate of preferential tariffs (%) 55.85 6.57

Tariff savings ($ million) 75.18 48.40

Total trade value ($ million) 7,938.93 13,189.84 Ratio of tariff savings to total trade value (%) 0.95 0.37

As ACJEP has not been implemented, we can only predict the pattern of its utilization. Since the agreement provides a smaller tariff margin than JTEPA for most products, it will be used only for products that are considered non-originating under JTEPA’s rules of origins but are considered originating under AJCEP’s rules, which are more relaxed due to their regional accumulation nature. Products that fall into such group include certain electronics equipments whose parts and components are produced in Japan and more than one ASEAN countries. Case studies of 8 manufacturing industries

Our study also analyzes in a greater detail the benefits of JTEPA for eight Thai manufacturing industries, i.e., jewellery, processed food, leather products, textile and garments, electrical and electronics, furniture, automotives and auto parts, and iron and steel industries. Table 2 shows potential benefits of JTEPA for the industries in our study.

xi

Table 2: Potential benefits of JTEPA for eight Thai manufacturing industries Preferential Tariff Margin Industries

Exports from Thailand

Import to Thailand

Cooperation

Mutual Recognition Agreement

1. Jewelry and ornaments 2. Foods 3. Leather products 4. Textile and garments 5. Electrical and electronics 6. Furniture 7. Automotive and auto parts 8. Iron and steel

1. Jewelry and ornaments

The Thai exporters of jewelry and ornamental products have been major beneficiaries of JTEPA, with a high utilization rate of 95.6 percent. Even with modest tariff reduction of less than 10 percent, this high utilization rate is achieved as there is no quota imposed on import from Thailand. However, in the long run, the tariff margin granted by JTEPA will be lower when Japan reduces its tariff under other trade agreements, including the Non-agricultural Market Access (NAMA) under the auspices of WTO. 2. Processed Foods

The Thai processed food industry has utilized JTEPA’s tariff preferences at a moderately high level of 65.8 percent. This is due to the substantial preferential tariff margin of 12.4 percent and the large number of products that are granted preferential treatment. However, there remain two major problems in utilizing the privileges. Firstly, the rules of origin for some products such as pet foods are found to be too restrictive for Thai exporters. Secondly, Japan’s high food safety standards impose considerable costs on Thai producers and thus reduce access to the Japanese market.

3. Leather Products

The utilization rate of JTEPA privileges by Thai leather product exporters is

modest at 34 percent. This is due to the long phase out of tariff reduction of 8 years for JTEPA (and 11 years for AJCEP). In addition, some major Thai export items, such as sport shoes with outer composition leather, have not been granted any preferential tariff treatment. This indicates that the Japanese leather market is still heavily protected. However, the decline of Japanese leather industries due to high production costs continues to exert pressures on them to relocate overseas, with Thailand as a potential destination. 4. Textile and Garments

As discussed earlier, the Thai textile and garment industry is one major beneficiary of JTEPA, with a high utilization rate of 71 percent. However, there remain certain problems that prevent a higher utilization rate. In particular, the rules of origin for certain products, such as carpets, are overly restrictive for Thai producers. In

xii

addition, cooperation programs for the sector that are expected to bring great mutual benefits have yet to be finalized. 5. Electrical and Electronics Appliances Tariff reduction for electrical and electronic products is not an issue for JTEPA as the tariffs for most products have been cut to zero under the WTO’s Information Technology Agreement. Instead the main focus of JTEPA is to establish a Mutual Recognition Agreement (MRA) that would reduce wasteful duplicated testing costs. The implementation of the scheme is still ongoing as conformity assessment bodies of both sides are applying for accreditation by each other’s competent authority. The electrical and electronic industry is also likely to benefit from AJCEP since producers can select to relocate their production bases optimally anywhere within ASEAN and Japan. 6. Furniture The Thai furniture industry gains very little from JTEPA, with a low utilization rate of 6.4 percent. This is because Japan has either cut its MFN tariff rates to zero or granted GSP to Thai furniture products. 7. Automotives and Auto Parts

Japan assemblers and auto parts producers are major beneficiaries of JTEPA. Within the first five months of JTEPA implementation, they have already enjoyed a total tariff saving of $ 6 million. Almost all of the saving is related to the import of Japanese auto parts and components into Thailand. As car production is based on a just-in-time system, a per-shipment fee for issuance of C/O is cited as a barrier to trade. Another issue to be resolved is whether the Automotive Human Resource Development Institute (AHRDI) program, currently being discussed, should be treated as a new cooperation project under the agreement or as an extension of the existing Automotive Human Resource Development Program (AHRDP). 8. Iron and Steel As Thailand is the third largest market for Japanese iron and steel industry, the Japanese producers expect to benefit from Thailand’s tariff reduction under JTEPA. However, the level of utilization has so far been modest and Thailand’s import quota of steel has not been fully utilized. Another issue to be resolved is the gap in understanding between both sides concerning the scope of the cooperation programs. In particular, the Thai steel producers find the Japanese proposals for technical cooperation as either too elementary or too limited that only Japanese affiliates are allowed to participate. The fact that Japan’s Ministry of Economic, Trade and Industry (METI) has been in charge of the negotiation while the Ministry of Education, Culture, Sports, Science and Technology (MEXT) is currently responsible for implementing the agreed human resource development programs also complicates the issue.

xiii

Policy recommendations To encourage Thai companies to reap more benefits from JTEPA and AJCEP, we propose a number of policy recommendations:

The Cabinet should establish a JTEPA secretariat office to follow up pending issues and to promote greater utilization of JTEPA privileges by Thai companies. The office should provide a forum to receive complaints and suggestions from the private sector and at least provide a quarterly report to the JTEPA Committee. The office should also be responsible for providing background information and recommendations for the review of the agreement.

The Thai government should aim at negotiating for further tariff reduction and relaxation of rules of origin for certain products. In particular, for products that enjoy GSP privileges, the JTEPA’s tariff rates should be lowered to the GSP rates. Products whose rules of origins should be relaxed include animal feed, carpet, bed cover, etc.

The Ministry of Industry should strengthen the capacity of its affiliated industry-specific institutes to be able to better response to the need of the private sector. Governance of cooperation projects under JTEPA should also be made more open to inputs from the private sector.

The government should closely follow changes in Japanese trade policies and regulations and provide early warnings to the private sector to help them better adjust to the changes. Furthermore, in-depth market studies that provide insights to the nature of Japanese markets, including consumers’ preferences and the functioning of its distribution systems for each major export product, should be made available.

The Thai government should put more effort to finalize pending cooperation projects and make them more open to Thai companies. Priority projects that need to be finalized include human resource development for the automotive industry and consumer safety regulations for the processed food industry.

The Customs Department and the Department of Foreign Trade should dedicate more resources to raise awareness and increase understanding of JTEPA among Thai companies.

xv

สารบญ

หนา

บทสรปสาหรบผบรหาร ............................................................................................................ i Executive Summary ................................................................................................................ x บทท 1 บทนา......................................................................................................................... 1 1.1 หลกการและเหตผล ............................................................................................ 1 1.2 วตถประสงคของโครงการ ................................................................................... 2 1.3 เปาหมาย ........................................................................................................... 2 1.4 แนวทางดาเนนงาน............................................................................................. 3 1.5 ผลสมฤทธทคาดหวง........................................................................................... 7 1.6 ระยะเวลาดาเนนการ........................................................................................... 7 บทท 2 ความตกลงหนสวนเศรษฐกจไทย-ญปน (JTEPA) และอาเซยน-ญปน (AJCEP) ...... 9 2.1 ความคบหนาความตกลงการคาเสรของประเทศญปน ........................................... 9 2.2 ความตกลงหนสวนเศรษฐกจไทย-ญปน (JTEPA)................................................. 17 2.2.1 การลดภาษศลกากร ............................................................................... 17 2.2.2 กฎวาดวยแหลงกาเนดสนคา (ROO) ....................................................... 27 2.2.3 มาตรการทไมใชภาษศลกากร (NTM) และมาตรการอนๆ.......................... 30 2.2.4 ความรวมมอ (Cooperations) ................................................................. 36

2.2.5 ความตกลงอนๆ เชน ความตกลงวาดวยการลงทน แรงงาน และ สงแวดลอมทกระทบตอภาคอตสาหกรรม................................................. 45

2.2.6 การทบทวน .......................................................................................... 47 2.3 ความตกลงหนสวนเศรษฐกจอาเซยน-ญปน (AJCEP) .......................................... 48

2.3.1 การลดภาษศลกากร ............................................................................... 48 2.3.2 กฎวาดวยแหลงกาเนดสนคา (ROO) ....................................................... 49 2.3.3 มาตรการทไมใชภาษศลกากร (NTM) และมาตรการอนๆ.......................... 51 2.3.4 ความรวมมอในการพฒนาอตสาหกรรม ................................................... 51 2.3.5 ความตกลงอนๆ เชน ความตกลงวาดวยการลงทน แรงงาน และ สงแวดลอมทกระทบตอภาคอตสาหกรรม................................................. 51

2.4 ขอสรปเกยวกบความตกลง JTEPA และความตกลง AJCEP ................................ 51 2.4.1 การลดภาษศลกากร ............................................................................... 56 2.4.2 กฎวาดวยแหลงกาเนดสนคา (ROO) ....................................................... 57

xvi

หนา

บทท 3 แบบแผนทางการคาและการลงทนระหวางไทยและญปน ........................................ 65 3.1 แบบแผนทางการคา ........................................................................................... 65 3.2 แบบแผนทางการลงทน....................................................................................... 78 3.3 โครงสรางทางการคาของประเทศสมาชกอาเซยนใน 8 อตสาหกรรม ทคดเลอกศกษา.................................................................................................. 88 บทท 4 ประสบการณการใชประโยชนจากความตกลงหนสวนเศรษฐกจ ของประเทศญปน ...................................................................................................... 91 4.1 การศกษาของ Takahashi and Urata (2008) ...................................................... 91 4.2 การศกษาโดย Okayama (2007)......................................................................... 96 4.3 การศกษาโดย Ando (2007)................................................................................ 102 4.4 การสารวจโดย JETRO....................................................................................... 107 บทท 5 การใชสทธประโยชนทางดานภาษศลกากรของผประกอบการไทย.......................... 115 5.1 การใชสทธประโยชนทางดานภาษศลกากรของภาคสงออกไทยจากระบบสทธ พเศษทางภาษศลกากรเปนการทวไปของญปน .................................................... 119 5.1.1 ความครอบคลมของระบบ GSP .............................................................. 119 5.1.2 อตราการใชสทธประโยชนจากระบบ GSP ............................................... 120 5.1.3 อปสรรคในการใชสทธประโยชนจากระบบ GSP....................................... 121 5.2 การใชสทธประโยชนทางดานภาษศลกากรจากความตกลงหนสวนเศรษฐกจไทย- ญปนของภาคสงออกไทย .................................................................................... 125 5.2.1 ความครอบคลมของความตกลง JTEPA .................................................. 125 5.2.2 แตมตอทไดจากความตกลง JTEPA ........................................................ 127 5.2.3 อตราการใชสทธประโยชนจากความตกลง JTEPA ................................... 128 5.2.4 สดสวนมลคาภาษทประหยดไดจากความตกลง JTEPA............................ 129 5.2.5 อปสรรคในการใชสทธประโยชนจากความตกลง JTEPA........................... 130 5.3 การใชสทธประโยชนทางดานภาษศลกากรจากความตกลงหนสวนเศรษฐกจไทย- ญปนของภาคนาเขาไทย ..................................................................................... 133 5.3.1 ความครอบคลมของความตกลง JTEPA .................................................. 133 5.3.2 แตมตอทไดจากความตกลง JTEPA ........................................................ 135 5.3.3 อตราการใชสทธประโยชนจากความตกลง JTEPA ................................... 136 5.3.4 สดสวนมลคาภาษทประหยดไดจากความตกลง JTEPA............................ 137

xvii

หนา

5.3.5 อปสรรคในการใชสทธประโยชนจากความตกลง JTEPA........................... 138 5.4 ขอสรปและแนวทางการแสวงหาผลประโยชนดานภาษศลกากรจากความตกลง JTEPA .............................................................................................................. 139 บทท 6 การใชสทธประโยชนตามความตกลง JTEPA และ AJCEP กรณศกษา 8 อตสาหกรรม .......................................................................................................... 147 6.1 สถานภาพของตลาดและแนวโนมการแขงขน 8 อตสาหกรรมในตลาดญปน............ 147 6.2 กรณศกษาการใชสทธประโยชน 8 อตสาหกรรม ................................................... 149 กรณศกษาท 1: อตสาหกรรมอญมณและเครองประดบ ......................................... 150 กรณศกษาท 2: อตสาหกรรมอาหาร .................................................................... 162 กรณศกษาท 3: อตสาหกรรมเครองหนงและรองเทา ............................................. 181 กรณศกษาท 4: อตสาหกรรมสงทอและเครองนงหม ............................................. 191 กรณศกษาท 5: อตสาหกรรมไฟฟาและอเลกทรอนกส .......................................... 207 กรณศกษาท 6: อตสาหกรรมเฟอรนเจอร............................................................. 217 กรณศกษาท 7: อตสาหกรรมยานยนตและชนสวน ............................................... 227 กรณศกษาท 8: อตสาหกรรมเหลกและเหลกกลา.................................................. 243 6.3 สรปการใชประโยชนจากความตกลง JTEPA และ AJCEP กรณศกษา 8 อตสาหกรรม ...................................................................................................... 258 บทท 7 ขอเสนอแนะทางนโยบาย.......................................................................................... 261 7.1 ขอเสนอแนะเชงนโยบายในภาพรวม .................................................................... 261 7.2 ขอเสนอแนะรายอตสาหกรรม .............................................................................. 267 เอกสารอางอง ......................................................................................................................... 275 ภาคผนวกท 1 การลดภาษตามความตกลง JTEPA สาหรบสนคาสงออกและนาเขาทสาคญ ของไทยทคากบประเทศญปน.............................................................................. 281 ภาคผนวกท 2 ภาพรวมการคาและอตราภาษของไทยและญปน กอนทความตกลง JTEPA จะมผลบงคบใช .................................................................................................. 291 ภาคผนวกท 3 วธคานวณอตราภาษเทยบเทาของมาตรการทางการคาทไมใชภาษ (Ad-Valorem Equivalent: AVE) ......................................................................... 311 ภาคผนวกท 4 รายละเอยดของบรษททตอบแบบสอบถามในการศกษาของ Takahashi and Urata (2008)............................................................................. 313 ภาคผนวกท 5 รายงานการสมภาษณหนวยงานทประเทศญปน ................................................... 315

xviii

สารบญภาพ หนา

ภาพท 2.1 การลดอตราภาษนาเขาของญปนตามความตกลงการคาเสรฉบบตางๆ ........................ 21 ภาพท 2.2 การลดอตราภาษนาเขาของไทย และประเทศคเจรจาอนๆ ตามความตกลงกบญปน ..... 22 ภาพท 2.3 เปรยบเทยบดชนความเขมงวดของกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาของ ความตกลงการคาเสรฉบบตางๆ ................................................................................ 62 ภาพท 2.4 เปรยบเทยบดชนความเขมงวดของกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาในรายสาขาของ JTEPA..................................................................................................................... 62 ภาพท 4.1 สดสวนของวตถดบทบรษทญปนจดหาแยกตามทมาของแหลงวตถดบ ......................... 111 ภาพท 4.2 สดสวนการใชประโยชน FTA และ EPA ในการนาเขาของบรษทญปน ป 2006 และ 2007.................................................................................................... 112 ภาพท 4.3 สดสวนการใชประโยชน FTA และ EPA ในการสงออกของบรษทญปน ป 2006 และ 2007 .................................................................................................. 112 ภาพท 5.1 การคานวณอตราการใชสทธประโยชน ....................................................................... 116 ภาพท 5.2 ความครอบคลมของความตกลง JTEPA สาหรบภาคสงออกไทย ในชวงเดอนพฤศจกายน 2550 ถงเดอนมนาคม 2551................................................. 126 ภาพท 5.3 แตมตอดานภาษศลกากรทภาคสงออกไทยไดรบจากความตกลง JTEPA ในชวง เดอนพฤศจกายน 2550 ถงเดอนมนาคม 2551........................................................... 127 ภาพท 5.4 อตราการใชสทธประโยชนจากความตกลง JTEPA ของภาคสงออกไทย ในชวงเดอนพฤศจกายน 2550 ถงเดอนมนาคม 2551................................................. 128 ภาพท 5.5 สดสวนมลคาภาษทสนคาสงออกไทยประหยดไดจากความตกลง JTEPA ในชวงเดอนพฤศจกายน 2550 ถงเดอนมนาคม 2551................................................. 129 ภาพท 5.6 ความครอบคลมของความตกลง JTEPA สาหรบภาคนาเขาไทย ในชวงเดอนพฤศจกายน 2550 ถงเดอนมนาคม 2551................................................. 134 ภาพท 5.7 แตมตอดานภาษศลกากรทภาคนาเขาไทยไดรบจากความตกลง JTEPA ในชวงเดอน พฤศจกายน 2550 ถงเดอนมนาคม 2551................................................................... 135 ภาพท 5.8 อตราการใชสทธประโยชนจากความตกลง JTEPA ของภาคนาเขาไทย ในชวงเดอนพฤศจกายน 2550 ถงเดอนมนาคม 2551................................................. 136 ภาพท 5.9 สดสวนมลคาภาษทสนคานาเขาจากญปนประหยดไดจากความตกลง JTEPA ในชวงเดอนพฤศจกายน 2550 ถงเดอนมนาคม 2551................................................. 137 ภาพท 5.10 ความสมพนธระหวางอตราการใชสทธประโยชนของภาคสงออกไทยจากความ ตกลง JTEPA เทยบกบแตมตอดานภาษศลกากรทไดรบ ............................................ 145

xix

หนา ภาพท 5.11 ความสมพนธระหวางอตราการใชสทธประโยชนของภาคนาเขาไทยจาก ความตกลง JTEPA เทยบกบแตมตอดานภาษศลกากรทไดรบ .................................... 145 ภาพท 5.12 ประมาณการสดสวนมลคาภาษทประหยดไดจากความตกลง JTEPA กรณทม การขยายขอบเขตความตกลง และ/หรอ มการเพมอตราการใชสทธประโยชน............... 146

xx

สารบญตาราง

หนา ตารางท 2.1 สรปสถานะของความตกลงหนสวนเศรษฐกจ (EPA) ของญปน ................................ 12 ตารางท 2.2 การลดภาษนาเขาของญปนตามความตกลงการคาเสร JTEPA: รายสาขาการผลต .... 23 ตารางท 2.3 การลดภาษนาเขาของไทยตามความตกลงการคาเสร JTEPA: รายสาขาการผลต ...... 24 ตารางท 2.4 ตวอยางสนคาสงออกไทยไปญปนทยงไมไดลดภาษ หรอมการกาหนดโควตา ตามความตกลง JTEPA......................................................................................... 26 ตารางท 2.5 กฎระเบยบสาหรบสนคานาเขาของประเทศญปน ..................................................... 32 ตารางท 2.6 สรปสถานะและปญหาทพบในการดาเนนการโครงการความรวมมอทเกยวกบ กระทรวงอตสาหกรรม ภายใตความตกลง JTEPA .................................................. 37 ตารางท 2.7 หนวยงานทเกยวของกบการดาเนนการโครงการความรวมมอภายใตความตกลง JTEPA เฉพาะทเกยวกบสนคาอตสาหกรรม............................................................ 43 ตารางท 2.8 เปรยบเทยบความตกลง JTEPA และความตกลง AJCEP ในประเดนตางๆ............... 52 ตารางท 2.9 เปรยบเทยบการแบงกลมสนคาภายใตความตกลง JTEPA และความตกลง AJCEP ................................................................................................................. 56 ตารางท 2.10 เปรยบเทยบกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาภายใตความตกลง JTEPA และความ ตกลง AJCEP ....................................................................................................... 57 ตารางท 2.11 เปรยบเทยบอตราภาษศลกากรและความเขมงวดของกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคา แบงตามกลมอตสาหกรรมในความตกลง JTEPA และ AJCEP สาหรบ ภาคสงออกไทย ..................................................................................................... 63 ตารางท 3.1 อตราภาษศลกากรเฉลยของอาเซยนและญปนป 2006 (รอยละ) ............................... 71 ตารางท 3.2 อตราภาษศลกากรเฉลยของไทยและญปนป 2006 จาแนกรายสาขา (รอยละ)............ 72 ตารางท 3.3 อตราภาษศลกากรเฉลยของสมาชกอาเซยนป 2006 จาแนกรายสาขา (รอยละ) ......... 73 ตารางท 3.4 แบบแผนของอตราภาษศลกากรเฉลยของอาเซยนและญปนป 2006 (รอยละ) ........... 74 ตารางท 3.5 สนคาอตสาหกรรม (HS 25-99) ทญปนนาเขาจากไทยทมอตราภาษนาเขาสง ป 2006 (tariff peak).............................................................................................. 75 ตารางท 3.6 อตราภาษเทยบเทาเฉลยของอปสรรคทางการคาทไมใช (Ad-Valorem Equivalents, AVEs) ของไทยและญปน ............................................. 77 ตารางท 3.7 เงนลงทนทางตรงจากตางประเทศสทธเขาสประเทศไทย 1970-2006........................ 81 ตารางท 3.8 เงนลงทนทางตรงจากตางประเทศสทธเขาสประเทศไทย 1970-2006 จาแนกตามสาขาการผลต....................................................................................... 82 ตารางท 3.9 เงนลงทนทางตรง (FDI) จากประเทศญปนป 2006 (ลานเยน) .................................. 83

xxi

หนา ตารางท 3.10 จานวนบรษทตางชาตทเขามาลงทนในประเทศไทยจาแนกตามสาขาการผลต และประเทศผลงทน (ขอมล ณ มกราคม 2008) ....................................................... 84 ตารางท 3.11 ประเทศทเปนเปาหมายสาหรบเปนฐานการผลต (production bases) ในระยะเวลา 5-10 ปขางหนา ................................................................................. 85 ตารางท 3.12 ผลสารวจถงทศทางการพฒนาธรกจของบรษทญปนในประเทศตางๆ ในระยะ 1-2 ปขางหนา (รอยละ) ............................................................................. 85 ตารางท 3.13 ประเทศทเปนเปาหมายสาหรบเปนฐานการผลต (production bases) ในระยะเวลา 5-10 ปขางหนาจาแนกตามสาขาการผลต............................................ 86 ตารางท 3.14 ผลการสารวจบรษทญปนในประเดนการเลอกฐานการผลตในประเทศตางๆ จาแนกตามหนาท (functions) ................................................................................ 87 ตารางท 3.15 โครงสรางการสงออกของ 8 อตสาหกรรมของสมาชกอาเซยน ป 2006...................... 90 ตารางท 3.16 โครงสรางการนาเขาของ 8 อตสาหกรรมของสมาชกอาเซยน ป 2006....................... 90 ตารางท 4.1 การสารวจการใชประโยชนจากความตกลงหนสวนเศรษฐกจโดยบรษทญปน ............. 93 ตารางท 4.2 สาเหตทไมใชประโยชนจาก EPA ........................................................................... 94 ตารางท 4.3 ผลกระทบของความตกลงหนสวนเศรษฐกจตอธรกจกบเมกซโกและมาเลเซย ............ 95 ตารางท 4.4 เหตผลทไมใชประโยชนจากความตกลงหนสวนเศรษฐกจของญปน........................... 97 ตารางท 4.5 ประเทศทบรษทญปนสนใจจะใชประโยชนจากความตกลงหนสวนเศรษฐกจของ ญปนฉบบอนๆ ทกาลงเจรจา.................................................................................. 97 ตารางท 4.6 ผลการสารวจถงขอมลทผประกอบการตองการเพอใชประโยชน จากความตกลงหนสวนเศรษฐกจ ............................................................................ 98 ตารางท 4.7 กลมสนคาหลกทบรษทญปนใชประโยชนจากความตกลงหนสวนเศรษฐกจญปน- เมกซโก ................................................................................................................ 100 ตารางท 4.8 สนคาหลกทไดรบใบรบรองแหลงกาเนดสนคาในความตกลงหนสวนเศรษฐกจญปน- เมกซโก ................................................................................................................ 100 ตารางท 4.9 สนคาหลกทไดรบใบรบรองแหลงกาเนดสนคาในความตกลงหนสวนเศรษฐกจญปน- มาเลเซย ............................................................................................................... 101 ตารางท 4.10 การลงทนทางตรงสทธของญปนในเมกซโก (100 ลานเยน) ...................................... 105 ตารางท 4.11 การคาระหวางญปนและเมกซโกป 2001-2006 (ลานดอลลารสหรฐ).......................... 106 ตารางท 4.12 โควตานาเขาปลอดภาษทเมกซโกจดสรรใหกบบรษทรถยนต ของญปน (หนวย: คน) ........................................................................................... 107 ตารางท 4.13 บรษทขามชาตญปนทใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรฉบบตางๆ .................... 109 ตารางท 4.14 ผลการสารวจผลกระทบของ FTA/EPA ตอบรษทญปนในประเทศไทย ...................... 110

xxii

หนา ตารางท 5.1 สดสวนการใชสทธพเศษทางภาษศลกากรตามระบบ GSP ของญปน ........................ 123 ตารางท 5.2 สรปการใชสทธประโยชนจากระบบ GSP ทญปนใหแกประเทศตางๆ ทสาคญ ในป 2540 ............................................................................................................. 124 ตารางท 5.3 สรปการใชสทธประโยชนจากระบบ GSP ทญปนใหแกประเทศตางๆ สงสด 10 อนดบแรกในป 2547 ........................................................................................ 124 ตารางท 5.4 สนคาทผสงออกไทยจาเปนตองพงพาการใชสทธจากระบบ GSP ตอไป.................... 132 ตารางท 5.5 สนคาทผสงออกไทยยงตองใชสทธจากระบบ GSP ในชวงแรก เนองจากอตราภาษ ตาม JTEPA ยงสงกวา........................................................................................... 132 ตารางท 5.6 สนคาทผสงออกไทยยงตองใชเสยภาษทอตรา MFN ปกตในชวงแรก เนองจาก อตราภาษตาม JTEPA ยงสงกวา ........................................................................... 132 ตารางท 5.7 สรปสทธประโยชนทภาคสงออกไทยไดรบจากความตกลง JTEPA ในชวงเดอน พฤศจกายน 2550 ถงเดอนมนาคม 2551 แยกตามกลมอตสาหกรรม ....................... 141 ตารางท 5.8 ตวอยางสนคาสงออกสาคญของไทยไปญปนทไดรบประโยชนจากความตกลง JTEPA สง ในชวงเดอนพฤศจกายน 2550 ถงเดอนมนาคม 2551 ............................ 141 ตารางท 5.9 สรปสทธประโยชนทภาคนาเขาไทยไดรบจากความตกลง JTEPA ในชวงเดอน พฤศจกายน 2550 ถงเดอนมนาคม 2551 แยกตามกลมอตสาหกรรม ....................... 142 ตารางท 5.10 ตวอยางสนคานาเขาสาคญของไทยจากญปนทไดรบประโยชนจากความตกลง JTEPA สง ในชวงเดอนพฤศจกายน 2550 ถงเดอนมนาคม 2551 ............................ 142 ตารางท 6.1 ปจจยททาใหเกดการเปลยนแปลงสวนแบงตลาดสนคาสงออกของไทยในตลาด ญปน..................................................................................................................... 148 ตารางท ก1.1 สนคาอญมณและเครองประดบทไทยสงออกไปญปน ป 2006................................... 159 ตารางท ก1.2 สนคาอญมณและเครองประดบทไทยนาเขาจากญปนป 2006 ................................... 160 ตารางท ก1.3 การใชสทธประโยชนทางภาษของไทยตามโครงการ GSP ของญปนในสนคา อญมณและเครองประดบ ป 2006-2007.................................................................. 160 ตารางท ก1.4 การใชสทธประโยชนทางภาษศลกากรในดานการสงออกอญมณและเครองประดบ ไปญปนตามความตกลง JTEPA (พ.ย. 2007-ม.ค. 2008) ........................................ 161 ตารางท ก2.1 สนคาอาหารทไทยสงออกไปญปน ป 2006 ............................................................. 173 ตารางท ก2.2 สนคาอาหารทไทยนาเขาจากญปนป 2006.............................................................. 174 ตารางท ก2.3 การใชสทธประโยชนทางภาษของไทยตามโครงการ GSP ของญปนในสนคาอาหาร ป 2006-2007........................................................................................................ 175 ตารางท ก2.4 มาตรการทางการคาทไมใชภาษของญปนในอตสาหกรรมอาหาร .............................. 176

xxiii

หนา ตารางท ก2.5 การใชสทธประโยชนทางภาษศลกากรในอตสาหกรรมอาหารไปญปนตาม ความตกลง JTEPA (พ.ย.2007-ม.ค.2008): 20 สนคาทมการสงออกสงสด................ 178 ตารางท ก3.1 สนคาเครองหนงและรองเทาทไทยสงออกไปญปน ................................................... 187 ตารางท ก3.2 สนคาเครองหนงและรองเทาทไทยนาเขาจากญปน .................................................. 188 ตารางท ก3.3 การใชสทธประโยชนทางภาษของไทยตามโครงการ GSP ของญปนในสนคา เครองหนงและรองเทาป 2006-2007....................................................................... 189 ตารางท ก3.4 การใชสทธประโยชนทางภาษศลกากรในดานการสงออกเครองหนงและรองเทา ไปญปนตามความตกลง JTEPA (พ.ย. 2007-ม.ค. 2008) ........................................ 190 ตารางท ก4.1 สนคาสงทอและเครองนงหมทไทยสงออกไปญปน.................................................... 201 ตารางท ก4.2 สนคาสงทอและเครองนงหมทไทยนาเขาจากญปน................................................... 202 ตารางท ก4.3 การใชสทธประโยชนทางภาษของไทยตามโครงการ GSP ของญปนในสนคาสงทอ และเครองนงหมป 2006-2007................................................................................ 203 ตารางท ก4.4 การใชสทธประโยชนทางภาษศลกากรในดานการสงออกสงทอและเครองนงหม ไปญปนตามความตกลง JTEPA (พ.ย. 2007-ม.ค. 2008) ........................................ 204 ตารางท ก5.1 สนคาเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกสทไทยสงออกไปญปน.................................... 214 ตารางท ก5.2 สนคาเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกสทไทยนาเขาจากญปน................................... 215 ตารางท ก5.3 ประมาณการคาใชจายในการยนขอรบรองเปรยบเทยบกอนและหลงทาความตกลง JTEPA ................................................................................................................. 216 ตารางท ก6.1 สนคาเฟอรนเจอรทไทยสงออกไปญปน ป 2006 ..................................................... 223 ตารางท ก6.2 สนคาเฟอรนเจอรทไทยนาเขาจากญปนป 2006 ..................................................... 224 ตารางท ก6.3 การใชสทธประโยชนทางภาษของไทยตามโครงการ GSP ของญปน ในสนคาเฟอรนเจอรป 2006-2007.......................................................................... 225 ตารางท ก6.4 การใชสทธประโยชนทางภาษศลกากรในดานการสงออกเฟอรนเจอรไปญปน ตามความตกลง JTEPA (พ.ย.2007-ม.ค.2008)....................................................... 225 ตารางท ก7.1 สรปกลยทธ แผนปฏบตการ และตวชวดตามยทธศาสตรการพฒนาอตสาหกรรม ยานยนตพ.ศ. 2550-2554...................................................................................... 231 ตารางท ก7.2 สนคายานยนตและชนสวนทไทยสงออกไปญปน...................................................... 237 ตารางท ก7.3 สนคายานยนตและชนสวนทไทยนาเขาจากญปน ................................................... 238 ตารางท ก7.4 รายการสนคายานยนตและชนสวนภายใต AJCEP ทมการลดภาษ .......................... 239 ตารางท ก7.5 ขอมลการลงทนของผผลตยานยนตญปนไปยงประเทศในเอเซยป 2550.................... 240 ตารางท ก8.1 สนคาเหลกและเหลกกลาทไทยสงออกไปญปน ป 2006 ........................................... 253 ตารางท ก8.2 สนคาเหลกและเหลกกลาทไทยนาเขาจากญปนป 2006 ........................................... 254

xxiv

หนา

ตารางท ก8.3 ปรมาณการสงออกเหลกจากญปนมาไทยป 2550 จาแนกตามชนดสนคา .................. 254 ตารางท ก8.4 ปรมาณการจดสรรโควตานาเขาเหลกตามความตกลง JTEPA.................................. 255 ตารางท ก8.5 สดสวนมลคานาเขาสนคาเหลกทไทยใชมาตรการ AD กบญปน ................................ 256 ตารางท 6.2 สรปประโยชนทคาดวาจะไดรบจากความตกลง JTEPA............................................ 260 ตารางท 6.3 สรปอตราการใชสทธประโยชนดานการสงออกตามความตกลง JTEPA (ในชวง 5 เดอนแรกหลงความตกลงมผลบงคบใช) ................................................... 260

1

บทท 1 บทนา 1.1 หลกการและเหตผล

ในปจจบนประเทศไทยตองเผชญกบสภาวะแวดลอมทางเศรษฐกจระหวางประเทศทมการเปลยนแปลงอยางรวดเรว โดยสวนหนงมความจาเปนตองเปดเสรทางการคาและการลงทนในกรอบตางๆ โดยเฉพาะในกรอบเขตการคาเสร (Free Trade Agreement: FTA) โดยไทยไดลงนามเปนสมาชกในความตกลง FTA ตางๆ เชน ASEAN Free Trade Agreement (AFTA) FTA ไทย-ออสเตรเลย FTA ไทย-นวซแลนด รวมทงความตกลงหนสวนเศรษฐกจไทย-ญปน (Japan-Thailand Economic Partnership Agreement: JTEPA) ซงความตกลง JTEPA เปนความตกลงทมความสาคญมากเนองจากญปนเปนประเทศทมความสมพนธทางเศรษฐกจกบประเทศไทยสงทงในดานการคาและการลงทน ประกอบกบความตกลงดงกลาวจะเรมมผลบงคบใชในไมชา

กระทรวงอตสาหกรรมในฐานะหนวยงานปฏบตการดแลและเสรมสรางความเขมแขงใหกบภาคอตสาหกรรมไทย จงตองการศกษาถงผลกระทบของความตกลง JTEPA ตอภาคอตสาหกรรมไทยวา มการใชประโยชนจากความตกลงดงกลาวมากนอยเพยงใด รวมถงปญหาและอปสรรคตอการใชประโยชนจากความตกลงดงกลาว เพอใชในการกาหนดนโยบาย มาตรการ แผนการปรบตว และแนวทางการแสวงหาประโยชนของภาคอตสาหกรรม ทงในระยะสน ระยะกลางและระยะยาว เพอใหสามารถใชประโยชนจากความตกลง JTEPA อยางไดประโยชนสงสด

อยางไรกตาม เนองจากการลงนาม และการปฏบตตามความตกลง JTEPA มความลาชากวากาหนดการเดมทตงไว การศกษาอตราการใชประโยชน (utilization rate) จากความตกลงจงยงไมสามารถกระทาไดอยางเตมท ในขณะเดยวกน การเจรจาเพอจดทาความตกลงอาเซยน-ญปน (ASEAN-Japan Comprehensive Economic Partnership: AJCEP) กมความคบหนาไปพอสมควร โดยเฉพาะในสวนของสนคาอตสาหกรรม กลาวคอ ณ เดอนกรกฎาคม 2550 อาเซยนและญปนตางแลกเปลยนขอเสนอการเปดตลาดสนคา (offer list) ของตน และไดหารอกนในเบองตนแลว โดยจะนาขอเสนอการเปดตลาดสนคาของแตละฝายไปวเคราะหในรายละเอยดกอนทจะมการประชมตอ1 ประเดนทรฐบาลไทย โดยเฉพาะกระทรวงอตสาหกรรมควรใหความสนใจคอ ขอเสนอการเปดตลาดสนคาอตสาหกรรมของไทยและประเทศสมาชกอาเซยนนนสอดคลองกบความตกลง JTEPA ระหวางไทยและญปน และความตกลง AFTA ของ

1 อยางไรกตาม มาเลเซย กมพชา และลาว ยงไมไดยนขอเสนอการเปดตลาดสนคาของตน

2

ประเทศสมาชกอาเซยนเพยงใด รวมถงความตกลง AJCEP มความสอดคลองกบผลประโยชนของผบรโภคและภาคอตสาหกรรมไทยมากนอยเพยงใด 1.2 วตถประสงคของโครงการ

1.2.1 เพอศกษาความตกลงและเตรยมการในการใชประโยชนของไทยและญปนภายใตความตกลงหนสวนเศรษฐกจทใกลชดไทย-ญปน และความตกลงอาเซยน-ญปน (AJCEP) ในประเดนตางๆ ไดแก การเปดตลาดสนคาอตสาหกรรม การลงทน การดาเนนความรวมมอดาน SMEs ความตกลงดานการยอมรบมาตรฐานรวม (MRA) ตลอดจนการดาเนนโครงการตางๆ ทเกยวของ

1.2.2 เพอใหเหนการเปลยนแปลง แนวโนม โอกาส และอปสรรคของทงฝายไทยและญปนอนเปนผลจากการมความตกลง JTEPA และ AJCEP โดยมงเนน อตสาหกรรมเหลกและเหลกกลา ยานยนตและชนสวน อญมณและเครองประดบ สงทอและเครองนงหม รองเทาและเครองหนง ไฟฟาและอเลกทรอนกส อตสาหกรรมอาหารและเฟอรนเจอร เฉพาะในประเดนทมความสาคญตอการแสวงหาประโยชนของภาคอตสาหกรรมไทย

1.2.3 กาหนดกรอบนโยบาย ยทธศาสตร และแนวทางการปรบตว เพอรองรบผลทจะเกดขนจากการมความตกลง JTEPA และ AJCEP รวมทงสามารถใชประโยชนจากความตกลงใหเกดประโยชนสงสด ทงในระยะสน ระยะกลาง และระยะยาวของภาคอตสาหกรรมโดยรวมและอตสาหกรรมเปาหมายในขอ 1.2.2 1.3 เปาหมาย

1.3.1 สานกงานเศรษฐกจอตสาหกรรม และกระทรวงอตสาหกรรมไดทราบถงแนวโนมการเปลยนแปลงการนาเขา/สงออก การดาเนนความความรวมมอและโครงการตางๆ อนเปนผลจากการมความตกลง JTEPA และ AJCEP และรบทราบผลกระทบทคาดวาจะเกดขนตอภาคอตสาหกรรมของไทย รวมทงมกรอบนโยบายและยทธศาสตรเพอใหภาคอตสาหกรรมสามารถใชประโยชนจากความตกลง JTEPA และ AJCEP ไดอยางเหมาะสมและเกดประโยชนสงสดในอตสาหกรรมเปาหมาย

1.3.2 ผประกอบการอตสาหกรรมไทยไดรบทราบปญหาและอปสรรค รวมทงแนวทางในการปรบตว เพอใหไดประโยชนเพมขนจากความตกลง JTEPA และ AJCEP

3

1.4 แนวทางดาเนนงาน

1.4.1 ศกษาความตกลง JTEPA ในประเดนตางๆ เพอใหทราบถงจดแขงและจดออน ตลอดจนผลกระทบของความตกลง JTEPA ตอภาคอตสาหกรรมไทย ทงในดานการคา การลงทน การดาเนนความรวมมอ โครงการตางๆ และอปสรรคทางการคาของญปนทงในดานมาตรฐานสขอนามย กฏแหลงกาเนดสนคา ฯลฯ ทงน การศกษานจะเรมจากการตดตามรวบรวมขอมลความคบหนาของความตกลง JTEPA และ AJCEP โดยรวบรวมขอมลทจาเปนและใชแนวทางในการวเคราะหดงน

• วเคราะหแบบแผนทางการคาระหวางไทยและญปน และแบบแผนทางการคาระหวางอาเซยนและญปน และศกษาวา AFTA มสวนชวยเพมความสามารถในการแขงขนของประเทศไทยและความสามารถในการดงดดการลงทนจากญปนมาสอาเซยนและไทยอยางไร

• รวบรวมขอมลความตกลง JTEPA และ AJCEP ในดานตางๆ ทงเนอหา สถานะ และประเดนทมการตกลงกนไปแลว หรอทจะมการตกลงกนในอนาคต

• วเคราะหความตกลงทมการตกลงไปแลวอยางละเอยด โดยเนนสวนทเกยวของกบสนคาอตสาหกรรมคอ

- อตราภาษศลกากร - มาตรการทไมใชภาษศลกากร (NTMs) โดยเฉพาะมาตรฐานดาน

สงแวดลอม และมาตรฐานสนคา - กฎวาดวยแหลงกาเนดสนคา - ความตกลงอนๆ เชน ความตกลงวาดวยการลงทน แรงงาน

สงแวดลอมทกระทบตอภาคอตสาหกรรม • สมภาษณคณะเจรจาฝายไทยเพอใหทราบสถานะลาสดและประเดนปญหา

ของการเจรจา • นาเสนอนโยบายในการเจรจาทบทวน (Review) ความตกลง JTEPA และ

นโยบายในการเจรจาความตกลง AJCEP ใหสามารถเออประโยชนแกภาคอตสาหกรรมไทยมากขน

ขอมลปฐมภมและทตยภมดงกลาวขางตนจะนามาใชเปนฐานในการวเคราะหเชงคณภาพ (Qualitative) และดานปรมาณ (Quantitative) ในหวขอตอๆ ไป

1.4.2 ศกษาแนวทางการเจรจาทาความตกลง AJCEP เพอใหทราบถงความเหมอนและความแตกตางระหวาง AJCEP กบ JTEPA รวมทงความสอดคลองหรอขดแยง เพอกาหนดแนวทางการเจรจา AJCEP ในดานอตสาหกรรมและแหลงกาเนดสนคาทเหมาะสมและ

4

เพอใหเกดประโยชนสงสดกบไทย ทงน การศกษาในขนตอนนจะประกอบดวยแนวทางดงตอไปน

• เปรยบเทยบแนวทางการเจรจาทาความตกลง AJCEP และ JTEPA จากขอมลของหนวยงานทเกยวของ เชน คณะเจรจาฝายไทย หนวยงานเจรจาฝายญปน และ ASEAN Secretariat

• สมภาษณคณะเจรจาฝายไทยเพอใหทราบสถานะลาสดและประเดนปญหาของการเจรจา รวมทงสอบถาม ASEAN Secretariat เพอใหทราบสถานะลาสดของทาทและแนวทางการเจรจาของประเทศสมาชกอาเซยนตางๆ ในประเดนทเกยวของ

• วเคราะหผลของการรวมตวกนเปนประชาคมเศรษฐกจอาเซยน (AEC) ตอการทาความตกลง AJCEP รวมทงโอกาสในการมผลบงคบใชของ AJCEP

• วเคราะหขอจากดจากการเจราความตกลง JTEPA และนาเสนอแนวทางการเจรจาในกรอบ AJCEP

1.4.3 วเคราะหถงแนวทางในการแสวงหาประโยชนของภาคอตสาหกรรมไทยจาก

การทาความตกลง JTEPA และ AJCEP ในรปของกรอบนโยบาย มาตรการ และกลยทธทเกยวของกบกระทรวงอตสาหกรรม รวมถงกจการทไทยจะสามารถใชประโยชนจากการมความตกลงทง 2 ฉบบ ใหเกดประโยชนสงสด ทงน การศกษาในขนตอนนจะประกอบดวยแนวทางดงตอไปน

ก) ศกษาความสอดคลองระหวางความตกลง AFTA JTEPA และ AJCEP ในดานอตราภาษศลกากร

ข) ศกษาความสอดคลองระหวางความตกลง AFTA JTEPA และ AJCEP ในดานกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคา

ค) วเคราะหถงปจจยทผสงออกและผนาเขาของไทยจะเลอกใชประโยชนจากความตกลง JTEPA หรอความตกลง AJCEP ในรายอตสาหกรรมทคดเลอกมาศกษาโดย

- ใชขอมลจากผลการศกษาใน ก) และ ข) - สมภาษณหรอระดมสมองกบผประกอบการเพอใหเขาใจถงปจจยท

กาหนดแนวทางในการตดสนใจ ง) ศกษาแนวทางในการแสวงหาประโยชนจากความรวมมอในดานตางๆ ท

เกยวของกบอตสาหกรรมในกรอบของ JTEPA เชนความรวมมอในดาน วสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม และความรวมมอในอตสาหกรรมเฉพาะสาขาเชน ความรวมมอทเกยวกบอตสาหกรรมยานยนต

5

จ) เสนอแนะโอกาสและแนวทางในการสงออกสนคาอตสาหกรรมไทยภายใตความตกลง JTEPA หรอ AJCEP ทจะเปนประโยชนตออตสาหกรรมไทย ตลอดจนเสนอแนวทางในการเจรจาทบทวน (review) ความตกลง JTEPA ทจะมขนเพอใหอตสาหกรรมไทยไดรบประโยชนสงสด

ฉ) สงเคราะหกรอบนโยบาย มาตรการและกลยทธทเกยวของกบกระทรวงอตสาหกรรมจากสภาพปญหาทพบในการศกษา โดยเชอมโยงผลการศกษาของโครงการตงแตระยะท 1 จนถงระยะท 3

1.4.4 คดเลอกกลมอตสาหกรรมทจะทาการศกษาในเชงลก 8 รายสาขา คอ

อตสาหกรรมเหลกและเหลกกลา ยานยนตและชนสวน อญมณและเครองประดบ สงทอและเครองนงหม รองเทาและเครองหนง ไฟฟาและอเลกทรอนกส อตสาหกรรมอาหาร และเฟอรนเจอร เฉพาะในประเดนทมความสาคญตอการแสวงหาประโยชนของภาคอตสาหกรรมไทย เพอศกษาในเชงลกเพอเตรยมความพรอมใหอตสาหกรรมดงกลาวไดประโยชนสงสดจากความตกลง JTEPA และความตกลง AJCEP มากทสด ในหวขอน คณะผวจยจะศกษาประเดนตางๆ ดงตอไปน

• โครงสรางการคาของประเทศสมาชกอาเซยนใน 8 อตสาหกรรมทคดเลอกศกษา

• โครงสรางของหวงโซการผลตระหวางประเทศ (international supply chain) และบทบาทของบรษทขามชาต (multinational companies: MNCs) ในอตสาหกรรม 8 รายสาขาดงกลาว โดยการศกษาจากงานวจยทผานมา สมภาษณหรอประชมระดมสมองกบผประกอบการไทย และผประกอบการบรษทขามชาต

• สถานภาพของตลาดและแนวโนมการแขงขน และแนวโนมการลงทนในตลาดดงกลาวใน 8 สาขาอตสาหกรรมทคดเลอกมาศกษา โดยเฉพาะการลงทนในอตสาหกรรมเหลกของบรษทญปนและแนวทางในการดงดดการลงทนในอตสาหกรรมดงกลาวของรฐบาลไทย

• การเปลยนแปลงของอปสรรคทางการคาจากการทาความตกลงการคาเสร JTEPA และความตกลง AJCEP ในดานตางๆ คอ

ก. ความแตกตางของอตราภาษศลกากรกอนและหลงการทาความตกลง

ข. ลกษณะของกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาวาเออหรอเปนอปสรรคตอการผลตการสงออกและการนาเขาวตถดบและชนสวนของผประกอบการในประเทศไทย

6

ค. อปสรรคทไมใชภาษศลกากรทยงเหลออยเชน กฎระเบยบดานเทคนค (technical measure)

ง. กฎระเบยบอนๆ ทเกยวของ เชน กฎระเบยบดานสงแวดลอม

ทงน คณะผวจยวเคราะหขอมลทตยภมตางๆ ในเชงปรมาณ และสมภาษณหรอประชมระดมสมองกบผประกอบการไทย และสมภาษณผประกอบการบรษทขามชาต (MNCs) โดยแยกแตละสาขา เพอใหไดทราบขอมลในเชงคณภาพ

1.4.5 คณะผวจยเดนทางไปสารวจขอมลและดงานในประเทศญปน ในสวนทเกยวของ

กบความตกลงการคา JTEPA และ AJCEP และกลมอตสาหกรรมทคดเลอกขนมาศกษา พรอมดวยเจาหนาทสานกงานเศรษฐกจอตสาหกรรมไมเกน 4 คน โดยคาดวา จะดงานและเกบขอมลในดานตางๆ ดงตอไปน

- กระบวนการและพธการศลกากร (customs procedure) - กระบวนการนาเขาและการกระจายสนคาอตสาหกรรมทนาเขาจาก

ประเทศไทย - ขอจากด หรอมาตรการทางการคาทไมใชภาษศลกากร (NTBs) ทยงคง

เปนอปสรรคตอการสงออกของสนคาไทยไปญปน เชน มาตรฐานดานเทคนคทเกยวของกบอตสาหกรรมทเลอกมาศกษา และมาตรฐานความปลอดภยทเกยวของกบผลตภณฑอาหาร และการตดฉลากสนคาทผานมาตรฐานสงแวดลอม เปนตน

- โครงสรางพนฐานในการรบรองซงกนและกน (MRA) สาหรบสนคาในกลมเครองใชไฟฟา

- แนวโนมของการลงทนจากประเทศญปนมายงประเทศไทยและความตนตวของนกธรกจญปนในการมาลงทนในประเทศไทย เมอความตกลงการคา JTEPA และ AJCEP บงคบใชแลว

- ความเปนไปไดในการเรยกรองใหญปนเปดเสรเพมเตมใหแกสนคาอตสาหกรรมไทยบางรายการ เชน เครองหนง ในกระบวนการทบทวนความตกลงทจะมขนในอนาคต

ทงน คณะผวจยจะจดทาแผนการเดนทางในรายละเอยดเพอขออนมตจากสานกงานเศรษฐกจอตสาหกรรมกอนเดนทางอยางนอย 1 เดอน

1.4.6 เสนอผลงานการศกษาตอสาธารณชน ไดแก สถาบนการศกษา สถาบนวจย เจาหนาทของรฐ หรอภาคเอกชนทเกยวของ เพอฟงขอคดเหนและนามาปรบปรงกอนสงมอบงานใหสานกงานเศรษฐกจอตสาหกรรมภายหลงการจดสมมนา

7

1.5 ผลสมฤทธทคาดหวง คาดวา การศกษานจะทาใหเกดผลสมฤทธดงน

1.5.1 กระทรวงอตสาหกรรมและผประกอบการไทยมขอมล/ความรเรองโอกาสการใชประโยชนจากความตกลง JTEPA และ AJCEP ของทงฝายไทยและญปน

1.5.2 กระทรวงอตสาหกรรมและผประกอบการไทยทราบขอมลเกยวกบแนวโนมผลกระทบ ปญหา และอปสรรคทางการคาและความรวมมอ ทอาจสงผลใหอตสาหกรรมไทยไมสามารถใชประโยชนจากความตกลง JTEPA และ AJCEP เพอเปนฐานขอมลในการเจรจาตอรองกบประเทศญปนในอนาคตเพอใหมการปรบลด/ยกเลกอปสรรคดงกลาวลง รวมทงใชเปนแนวทางในการปรบโครงสรางอตสาหกรรมไทยเพอใหสามารถไดประโยชนจากอตราภาษทลดลง ตลอดจนสามารถใหคาแนะนาแกภาคอตสาหกรรมไทยในการแสวงหาผลประโยชนจากความตกลง JTEPA และ AJCEP

1.5.3 กระทรวงอตสาหกรรมมแผนงานรองรบในการใชประโยชนจากความตกลง JTEPA และ AJCEP ในอตสาหกรรมเปาหมายทง 8 สาขา รวมทงมแนวทางและยทธศาสตรในการชแนะเพอใหภาคอตสาหกรรมของไทยสามารถปรบตวและมแนวทางการใชประโยชนจากความตกลงไดอยางเหมาะสม 1.6 ระยะเวลาดาเนนการ

10 เดอน นบตงแตการลงนามในสญญา โดยมแผนการในการศกษาดงตอไปน

กจกรรม\เดอนท 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 จดทาและสงรายงานการศกษาขนตน

ศกษาความตกลง JTEPA และ AJCEP

เปรยบเทยบอตราภาษและ ROOs จดทาและสงรายงานความกาวหนา เดนทางไปดงานประเทศญปน วเคราะหอตสาหกรรม 8 สาขา จดทาและสงรางรายงานฉบบสมบรณ

จดสมมนาเพอเสนอผลงานการศกษา

จดทาและสงรายงานฉบบสมบรณ

9

บทท 2 ความตกลงหนสวนเศรษฐกจไทย-ญปน (JTEPA) และอาเซยน-ญปน (AJCEP)

เนอหาในบทนจะรวบรวมและศกษาความตกลง JTEPA ในประเดนตางๆ โดยเนนการเปดเสรสนคาอตสาหกรรมและประเดนอนๆ ทเกยวของ เพอใหทราบถงจดแขงและจดออน ตลอดจนผลกระทบของความตกลง JTEPA ตอภาคอตสาหกรรมไทย ทงในดานการคา การลงทน การดาเนนความรวมมอ โครงการตางๆ และอปสรรคทางการคาของญปนทงในดานมาตรฐานสขอนามย กฎวาดวยแหลงกาเนดสนคา และอนๆ

รายงานฉบบนจะเรมจากการตดตามรวบรวมขอมลความคบหนาของความตกลง JTEPA และ AJCEP โดยเนอหาประกอบดวย 3 สวน สวนแรกจะสรปความคบหนาความตกลงการคาเสรของประเทศญปนในสวนทเกยวกบสนคาอตสาหกรรม สวนทสองจะสรปเนอหาในความตกลงหนสวนเศรษฐกจไทย-ญปน (JTEPA) ในประเดนตางๆ และสวนสดทายสรปความตกลงอาเซยน-ญปน (AJCEP) 2.1 ความคบหนาความตกลงการคาเสรของประเทศญปน หลงป 2000 ญปนไดเรมเนนนโยบายการเจรจาการเปดเสรระดบทวภาค (Free Trade Agreement: FTA) หรอญปนใชชอวาความตกลงหนสวนทางเศรษฐกจ (Economic Partnership Agreement: EPA) เพอเนนวานอกจากการเปดเสรแลวยงเนนดานความรวมมออกดวย ญปนไดเรมทาความตกลงหนสวนทางเศรษฐกจกบสงคโปรเปนประเทศแรก โดยมผลบงคบใชในเดอนพฤศจกายนป 2002 จากนน ญปนไดเดนหนาทาความตกลงหนสวนเศรษฐกจกบอกหลายประเทศ ปจจบน ความตกลงของญปนทลงนามและมผลบงคบใชแลวมจานวน 6 ฉบบไดแก ความตกลงญปน-สงคโปร (2002) ญปน-เมกซโก (2005) ญปน-มาเลเซย (2006) ญปน-ชล (2007) ญปน-อนโดนเซย (2008) และญปน-ไทย (JTEPA) ซงเรมมผลบงคบใชเมอ 1 พฤศจกายน 2007 นอกจากน ญปนยงไดเจรจาทาความตกลงอกหลายฉบบทลงนามแลวแตยงไมมผลบงคบใชหรอกาลงอยในชวงเจรจา เชน ความตกลงอาเซยน-ญปน ความตกลงญปน-เกาหลใต ความตกลงญปน-ฟลปปนส ความตกลงญปน-เวยดนาม เปนตน โดยในภมภาคเอเซยตะวนออก ญปนมยทธศาสตรระยะยาวในการจดตงเขตการคาเสรเอเซยตะวนออก (East Asia EPA) หรอความตกลง ASEAN + 6 (อาเซยน + ญปน เกาหลใต จน อนเดย ออสเตรเลย และนวซแลนด) ซงจะมสมาชกจานวน 16 ประเทศ ความตกลงหนสวนเศรษฐกจของญปนทมผลบงคบใชแลว มสาระสาคญในสวนทเกยวกบการเปดเสรสนคา ดงน

10

ความตกลงหนสวนเศรษฐกจญปน-สงคโปร (JSEPA) ความตกลง JSEPA มผลบงคบใชเมอวนท 30 พฤศจกายน 2002 อตราภาษเฉลยของญปนภายใตความตกลงเทากบรอยละ 4.4 (ป 2006) ในขณะทอตราภาษ MFN เฉลยของญปนเทากบรอยละ 6.5 สงคโปรจงไดสทธพเศษทางภาษโดยเฉลยประมาณรอยละ 2.1 ทงน ประเทศสงคโปรมอตราภาษ MFN เปนรอยละ 0 อยแลว (ยกเวนสนคาเพยงไมกชนด เชน เบยร) ดงนน ญปนจงไมไดสทธพเศษทางภาษในการเขาสตลาดสงคโปร ภายใตความตกลง JSEPA ไดลดภาษประมาณรอยละ 98 ของมลคาการคาระหวางกนของสองประเทศ โดยในสวนประเทศญปนไดยกเวนการลดภาษสนคาออกจากความตกลงประมาณรอยละ 24 ของจานวนสนคาของญปน โดยสนคาในกลมนคอสนคาเกษตร เครองหนงและผลตภณฑ และรองเทา ภายใต JSEPA สนคารอยละ 77.9 ของจานวนสนคาทงหมดมอตราภาษเทากบรอยละ 0 หรอตากวาอตรา MFN

เมอเดอนเมษายน 2006 ประเทศทงสองไดเรมเจรจาเพอทบทวน (review) ความตกลง JSEPA เปนครงแรกหลงมผลบงคบใชมาประมาณ 3 ปกวา โดยญปนไดเปดตลาดสนคาเพมขน เชน ผกสดบางชนดลดภาษเปนรอยละ 0 หลงป 2008 และผลไมบางชนดทยอยลดภาษลง อยางไรกตาม เนองจากสงคโปรไมไดเปนประเทศเกษตรกรรม ดงนน แมญปนจะเปดตลาดเพมเตมในสวนของสนคาเกษตร แตสงคโปรกไมนาจะไดประโยชนจากการลดภาษเหลานมากนก ทงน การทบทวนครงนประเดนสาคญของการเจรจาเนนการเปดเสรภาคบรการเพมเตมโดยเฉพาะภาคการเงนและประกนภยมากกวาในสวนของการเปดเสรสนคา ความตกลงหนสวนเศรษฐกจญปน-เมกซโก (JUMSEPA) ความตกลง JUMSEPA บงคบใชเมอ 1 เมษายน 2005 อตราภาษเฉลยของญปนภายใตความตกลงเทากบรอยละ 4.2 ในขณะทอตราภาษ MFN เฉลยของญปนเทากบรอยละ 6.5 เมกซโกจงไดสทธพเศษทางภาษโดยเฉลยประมาณรอยละ 2.3 โดยสนคาเกษตรจานวนมากและสนคาอตสาหกรรมบางชนดไดยกออกจากการเจรจา เชน ขาว ขาวสาล ไมอด ผลตภณฑนม แอปเปล ปลาทนา เครองหนงและผลตภณฑ และรองเทา ภายใตความตกลงน สนคารอยละ 86.4 ของสนคาทงหมดมอตราภาษตากวารอยละ 0 หรอตากวาอตรา MFN โดยสนคารอยละ 78.7 มอตราภาษรอยละ 0 (duty free rate) ความตกลง JUMSEPA ไดลดภาษนาเขาลงประมาณรอยละ 96 ของมลคาการคาระหวางกน

จากการประเมนขององคการการคาโลกพบวา หลงจากความตกลงบงคบใช 9 เดอน มลคาการสงออกจากญปนไปเมกซโกเพมขนรอยละ 37.8 เมอเทยบกบชวงเดยวกนของปกอนหนา โดยสนคาสงออกจากญปนไปเมกซโกทมเพมขนสง ไดแก สนคากลมยานยนตและชนสวน

11

ในขณะทการสงออกจากเมกซโกไปญปนไดเพมขนรอยละ 23.4 ในชวงเดยวกน ทงน ในเดอนกนยายน 2006 ไดมการลงนามหลงจากเจรจาเพมเตมเพอปรบปรงเงอนไขการเปดเสร (protocol) โดยมผลบงคบใชเดอนเมษายน 2007 การทบทวนทาใหญปนปรบลดอตราภาษและระยะเวลาในการลดภาษบางสนคาเพมเตม เชน สมและเนอวว เปนตนซงมผลทาใหมการเปดเสรสนคาเพมเตม โดยญปนลดอตราภาษสนคาในโควตาใหตากวาอตรา MFN อยางนอยรอยละ 10-20 เชนในสนคา เนอไก เนอหม เครองในวว เนอววตากแหง (beef jerky) และลดภาษเปนรอยละ 0 ในสนคาเชน ไกงวงสก สวนเมกซโกเปดตลาดเพมขนโดยลดภาษในโควตา (ในปท 3 ถงปท 5) ใหตากวาอตรา MFN อยางนอยรอยละ 10-20 เชนในสนคาเนอสตวหลายรายการ ความตกลงหนสวนเศรษฐกจญปน-มาเลเซย (JMEPA) ความตกลง JMEPA ลงนามเมอวนท 13 ธนวาคม 2005 และมผลบงคบใชเมอวนท 13 กรกฎาคม 2006 อตราภาษเฉลยภายใตความตกลงของญปนเทารอยละ 3.7 ในขณะทอตราภาษ MFN เฉลยของญปนเทากบรอยละ 6.5 มาเลเซยจงไดสทธพเศษทางภาษโดยเฉลยประมาณรอยละ 2.8 สนคาเกษตรจานวนมากและสนคาอตสาหกรรมบางชนดไดยกออกจากการเจรจา เชน ผลตภณฑนม สปปะรด ขาว ขาวสาล เนอและผลตภณฑเนอ ไมและผลตภณฑไม ปลาและผลตภณฑปลา และเครองหนงและผลตภณฑ ภายใต JMEPA สนคารอยละ 89.9 ของสนคาทงหมดมอตราภาษเทากบรอยละ 0 หรอตากวาอตรา MFN โดยมสนคารอยละ 82.7 ทมอตราภาษเทากบรอยละ 0 ทงนภายใตความตกลง JMEPA ลดภาษลงประมาณรอยละ 97 ของมลคาการคาระหวางสองประเทศ ความตกลงหนสวนเศรษฐกจญปน-ชล ความตกลงนลงนามเมอเดอนมนาคมป 2007 และมผลบงคบใชเมอเดอนกนยายนป 2007 ภายใตความตกลงญปนไดลดภาษลงเปนรอยละ 0 ทนทสาหรบสนคาเนอสตวบางรายการ และสนคาอตสาหกรรม เชน โพลเมอร ผลผลตจากยางพารา ผาไหม เปนตน สาหรบไวน ญปนลดภาษเปนรอยละ 0 หลงจากปท 12 อยางไรกตาม ญปนไดยกสนคาออกจากความตกลงหลายรายการ เชน ผลตภณฑรองเทาหนง เนอวว ปลาทนา ปลาซารดน เปนตน ในฝายของชลไดทยอยลดภาษสนคาอตสาหกรรมบางรายการเปนรอยละ 0 เชน ยานยนต เครองจกรอตสาหกรรม และโดยสดทายจะลดภาษเปนรอยละ 0 หลงจากปท 10 ในสนคาอตสาหกรรมเกอบทงหมด สาหรบความคบหนาของความตกลงอนๆ ของญปนสรปในตารางท 2.1 โดยความตกลงหนสวนเศรษฐกจของญปน-ไทย (JTEPA) ไดกลาวในหวขอ 2.2

12

ตารางท 2.1 สรปสถานะของความตกลงหนสวนเศรษฐกจ (EPA) ของญปน ความตกลงในสวนของการเปดเสรสนคา ความตกลง สถานะในปจจบน

การลดอตราภาษศลกากร กฎวาดวยแหลงกาเนดสนคา (rules of origin: RoO)

มาตรการอนๆ

1. ความตกลง EPA ของญปนไดลงนามไปแลว ญปน-สงคโปร

- ลงนามความตกลงเดอนมกราคม 2002 มผลบงคบใชพฤศจกายน 2002 - เจรจาทบทวนความตกลงบางสวนเดอนเมษายน 2006 ลงนามความตกลงทไดแกไขเพมเตมในเดอนมนาคม 2007 มผลบงคบใชในเดอนมกราคม 20078

ความตกลงทไดแกไขเพมเตมใหม ญปน: ลดภาษเปน 0% ทนทในเดอนมกราคม 2008 ในสนคาเชน ผกสด เชน ผกกาด ผกกระหลา หนอไมฝรง - ผลไม เชน มะมวง ทเรยน และปลาบางชนดทยอยลดภาษลงภายในป 2020 (การทบทวนเนนการเปดเสรภาคบรการเพมเตม)

ใชเกณฑการเปลยนพกดอตราศลกากรและมลคาเพม 60%

อนญาตใหใชมาตรการปกปอง(safeguard) กบสนคาทไดรบผลกระทบหรออตสาหกรรมภายใน ประเทศไดรบความเสยหายอยางรายแรง

ญปน-เมกซโก

- ลงนามในเดอนกนยายน 2004 มผลบงคบใชเดอนเมษายน 2005 - ลงนามหลงจากเจรจาปรบปรงเงอนไขการเปดเสร (protocol) ในเดอนกนยายน 2006 มผลบงคบใชเดอนเมษายน 2007

ญปน: ลดภาษเปน 0% ทนท สาหรบสนคาเกษตร ผลตภณฑปาไม จานวน 1,100 รายการจาก 2,247 รายการ เชน มะเขอเทศ กระเทยม กระหลาปล ผกกาดหอม แครอท เนอสตวและเครองในสตวบางรายการ ปลาบางรายการ รวมทงสนคาเสอผาสงทอหลายรายการ - กาหนดสนคาโควตาปลอดภาษและทยอยลดภาษสนคาในโควตาในระยะเวลา 5 ป เชน เนอหมบางรายการ - ทยอยลดภาษเปน 0% หลงจากป 2015 เชน กลวย แปงขาวโพด ผกและถวแปรรป ผลไมแปรรป เชน ลกแพร ลกพช นาผลไม ผลตภณฑจากหนงบางรายการ - ยกเวนในความตกลง เชน ขาว ขาวสาล นาตาล ผลตภณฑจากนาตาล มนฝรง ผลตภณฑนม ผลไมบางรายการ ปลาทนา ปลาคอด ไมอด เครองหนง ผลตภณฑจากหนง และรองเทาหนง เมกซโก: ลดภาษเปน 0 ทนท สาหรบสนคาดจตล สนคาอเลคทรอนกส สวนใหญ - ทยอยลดภาษเปน 0 ภายใน 5 ป เชน รถแทรกเตอร

ใชเกณฑการเปลยนพกดอตราศลกากร และมลคาเพม 50%

อนญาตใหใชมาตรการปกปอง(safeguard) กบกบสนคาทไดรบผลกระทบหรออตสาหกรรมภายใน ประเทศไดรบความเสยหายอยางรายแรง แตตองไมใชมาตการปกปองตดตอกนนานเกนเกน 3 ปและมากทสดตองไมเกน 4 ป

12

13

ความตกลงในสวนของการเปดเสรสนคา ความตกลง สถานะในปจจบน การลดอตราภาษศลกากร กฎวาดวยแหลงกาเนดสนคา

(rules of origin: RoO) มาตรการอนๆ

-ทยอยลดภาษเปน 0% ภายใน 10 ป เชน รถยนตนงบคคล อะไหลรถยนต, สนคาบางรายการ มการใชโควตาปลอดภาษในปแรก และใชอตราภาษอตราตาตงปท 2 ถงปท 5 หลงจากทง 2 ประเทศเจรจาปรบปรงเงอนไขของความตกลง (protocol) ในป 2006 ญปน: ลดอตราภาษสนคาในโควตาใหตากวาอตรา MFN อยางนอย 10-20% เชน เนอไก เนอหม เครองในวว เนอววตากแหง (beef jerky) ลดภาษเปน 0% เชน ไกงวงสก เมกซโก: ลดภาษในโควตาปท 3 ถง ปท 5 ใหตากวาอตรา MFN อยางนอย 10-20%เชน เนอสตวหลายรายการ (จากปท 3 ถงปท 5)

ญปน-มาเลเซย

ลงนามเดอนธนวาคม 2005 มผลบงคบใชเดอนกรกฎาคม 2006

ญปน: ลดภาษเปน 0% ทนท เชน มะมวง ทเรยน มะละกอ กง แมงกระพรน - ลดภาษเปน 0% ภายใน 2015 ป สาหรบสนคาเกษตรและสนคาประมงหลายรายการ - ลดภาษใหเปน 0% หลงจาก 2015 ป สาหรบสนคาเกษตร เชน ไขของนก ผกบางชนด เชน burdock มนฝรง หอม มะเขอยาว ผลตภณฑจากเมลดงาและเมลดขาว ชา และอาหารสตว สนคาอตสาหกรรม เชน เชน โพลเอสเตอร เครองหนง รองเทาบางรายการ - ยกเวนสนคาบางรายการในความตกลง เชน ขาว ขาวสาล นาตาล และผลตภณฑจากนาตาล ผลตภณฑจากนม ถว เนย และผลไม และผลตภณฑจากผลไมบางรายการ ปลาบางชนด เชน buri tara Aji มาเลเซย: ลดภาษเปน 0% ทนท เชนรถยนต, ทยอยลดภาษเปน 0% ภายในป 2010 เชน ชนสวนยานยนต, ทยอยลดภาษเปน 0% ภายป 2015 เชนรถยนตขนาดเลกทแขงกบรถยนตแหงชาตมาเลเซย และสนคาเหลก

ใชเกณฑการเปลยนพกดอตราศลกากร และมลคาเพม 50 % ทงนสนคาบางรายการอนญาตใหใชวตถดบจากกลมประเทศอาเซยนมาผลตได

อนญาตใหใชมาตรการปกปอง(safeguard) กบสนคาไดรบผลกระทบในกรณทพสจนไดวาอตสาหกรรมภายใน ประเทศไดรบความเสยหายอยางรายแรง

13

14

ความตกลงในสวนของการเปดเสรสนคา ความตกลง สถานะในปจจบน การลดอตราภาษศลกากร กฎวาดวยแหลงกาเนดสนคา

(rules of origin: RoO) มาตรการอนๆ

ญปน-ชล

ลงนามเดอนมนาคม 2007 มผลบงคบใชเดอนกนยายน 2007

ญปน: ลดภาษลงเปน 0 ทนท สาหรบเนอสตวบางรายการ และสนคาอตสาหกรรม เชน โพลเมอร ผลผลตจากยางพารา ผาไหม - ลดภาษเปน 0% หลงจาก 12 ป เชน ไวน - ยกเวนในขอตกลง เชน ผลตภณฑรองเทาหนง เนอวว ปลาทนา ปลาซารดน ชล: ทยอยลดภาษสนคาอตสาหกรรมบางรายการเปน 0% เชน รถยนต เครองจกรอตสาหกรรม - ลดภาษเปน 0% หลงจาก 10 ป เชน สนคาอตสาหกรรมเกอบทงหมด

ใชเกณฑการเปลยนพกดอตราศลกากร และเกณฑมลคาเพม 60-40 %

อนญาตใหใชมาตรการปกปอง(safeguard) กบสนคาทไดรบผลกระทบในกรณทพสจนไดวาอตสาหกรรมภายใน ประเทศไดรบความเสยหายอยางรายแรง

ญปน-ไทย

ลงนามเดอนเมษายน 2007 มผลบงคบใชเดอนพฤศจกายน 2007

ญปน: ลดภาษเปน 0% ทนท เชน สนคาในกลมอาหาร ผลผลตเกษตรแปรรรป สนคาปโตรเคมและพลาสตกอญมณและเครองประดบ เสอผา, เครองนงหม - ทยอยลดภาษเปน 0% ภายใน 5 ป เชน ทนากระปอง สนคากลมโพลเอทลน(ภาษเปน 0% ในปท 6) - ตองมการเจรจากนหลงจาก 5 ป เชน สนคาในกลมนาตาล - สนคาทไมอยในความตกลง เชน ขาว (ดรายละเอยดของไทยและญปนไดในหวขอ 2.2)

-ใชเกณฑการเปลนพกดอตราศลกากร และมลคาเพม 40 % ทงนสนคาบางรายการอนญาตใหใชวตถดบจากกลมประเทศอาเซยนมาผลตได

อนญาตใหใชมาตรการปกปอง(safeguard) กบสนคาทไดรบผลกระทบในกรณทพสจนไดวาอตสาหกรรมภายใน ประเทศไดรบความเสยหายอยางรายแรง

ญปน-อนโดนเซย

ลงนามเดอนสงหาคม 2007 มผลบงคบใชเดอนกรกฎาคม 2008

ญปน: ลดภาษเปน 0% ทนท 93% ของมลคาสนคานาเขาจากอนโดนเซย เชน ผลตภณฑจากไม เนอสตวเชน แกะ แพะ และกง - ลดภาษภายเปน 0% ภายใน 4 ป และ 6 ป เชนสนคาสงทอ เสอผาและเครองนงหม ทยอยลดภาษเปน 0% ภายใน 8 ป เชน ผลตภณฑจากยางพารา ยางรถยนต ผลตภณฑเครองหนงบางรายการ ลดภาษเปน 0% ภายใน 16 ป เชน ไขมก เครองประดบจากหนมคา กาไรเซรามก กาไรททาจากแกว - สนคาทยกเวนในความตกลง เชน เนอวว ปลาเทราท ปลาแซลมอน

- ใชเกณฑการเปลยนพกดอตราศลกากร และมลคาเพม - ใหประเทศคสญญาเปนเจาของเรอเดนทะเลอยางนอย 50% และตองเปนลกเรอจากประเทศของตน 75 %

อนญาตใหใชมาตรการปกปอง(safeguard) กบกบสนคาทไดรบผลกระทบหรออตสาหกรรมภายใน ประเทศไดรบความเสยหายอยางรายแรง แตตองไมใชมาตการปกปองตดตอกนนานเกนเกน 4 ปและมากทสดตองไมเกน 5 ป

14

15

ความตกลงในสวนของการเปดเสรสนคา ความตกลง สถานะในปจจบน การลดอตราภาษศลกากร กฎวาดวยแหลงกาเนดสนคา

(rules of origin: RoO) มาตรการอนๆ

ปลา Mackerel สวนสนคาทจะตองมการเจรจาอกคอ ปลาทนา อนโดนเซย: ลดภาษาเปน 0% ทนท 96% ของมลคาสนคานาเขาจากญปน

ญปน-ฟลปปนส

ลงนามเมอเดอนมถนายน 2007 ในปจจบนอยในขนตอนการพจารณาของรฐสภาฟลปปนส

ญปน: ลดภาษเปน 0% ทนท เชน กง ป กงมงกร กลวย สบปะรด ผกสดสดแทบทกชนด เชน กระหลา แครรอท - ลดภาษเปน 0% ภายใน 16 ป เชน แยม ผลไมแปรรปทมนาตาลบางรายการ - สนคาทตองเจรจาหลายรายการ เชน แปงมนสาปะหลง แปงขาวโพด ปลาทนา ปลาเทราท ปลา cod ปลาซารดน ปลา Mackerel -สนคายกเวนในขอตกลง เชน ผลตภณฑจากนม ทนา blue fin นอกจากน ญปนตกลงเปดเสรภาคบรการ วชาชพพยาบาลดวย ฟลปปนส: ลดภาษเปน 0% ทนท เชน เหลก และผลตภณฑจากเหลก - ลดภาษเหลอ 0% ภายใน 3 ป เชน รถยนต และชนสวนยานยนตทกประเภท

-ใชเกณฑการเปลยนพกดอตราศลกากร และมลคาเพม 50 % ทงนสนคาบางรายการสามารถใชอนญาตใหใชวตถดบจากกลมประเทศอาเซยนมาผลตได -ใหประเทศคสญญาเปนเจาของเรอเดนทะเลอยางนอย 60% และตองเปนลกเรอจากประเทศคสญญาอยางนอย 75 %

อนญาตใหใชมาตรการเรงดวน (emergency measure) กบสนคาไดรบผลกระทบในกรณทพสจนไดวาอตสาหกรรมภายใน ประเทศไดรบความเสยหายอยางรายแรง

ญปน-บรไน

ลงนามเมอเดอนมถนายน 2007

ญปน: ลดภาษเปน 0% ทนท เชน ทเรยน มะมวง - ทยอยลดภาษสนคาเปน 0% ภายในป 2023 ยกเวนในความตกลง เชน ปลาทนา (ปลาทนา yellow fin จะเจรจาในปท 5) ปลาซารดน ปลา mackerel ผลตภณฑเครองหนงและรองเทาหนง บรไน: ลดภาษเปน 0% ภายใน 3 ป เชน รถยนต และชนสวนยานยนต ลดภาษเปน 0% ภายใน 5 ป เชน สนคาอเลคทรอนกส และเครองจกร

- ใชเกณฑการเปลยนพกดอตราศลกากร และมลคาเพม - กฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาใชบงคบใหประเทศคสญญาเปนเจาของเรอเดนทะเลอยางนอย 50% และตองเปนลกเรอจากประเทศอาเซยน 75 %

-ญปนสงวนการใชมาตรการ national treatment ตามกฎหมายภายในประเทศ ตอสนคาหลายรายการ เชน ผลตภณฑเครองหนง - อนญาตใหใชมาตรการปกปอง(safeguard) กบสนคาทไดรบผลกระทบ

15

16

ความตกลงในสวนของการเปดเสรสนคา ความตกลง สถานะในปจจบน การลดอตราภาษศลกากร กฎวาดวยแหลงกาเนดสนคา

(rules of origin: RoO) มาตรการอนๆ

ญปน-อาเซยน

ลงนามแลวและกาลงอยในขนตอนการรบรองความตกลงอยางเปนทางการของแตละประเทศ

- ลดภาษเปน 0% ทนท สาหรบสนคาสวน 92% ของจานวนสนคาทงหมด ทยอยลดภาษตงแต 1-10 ป - สวนสนคาทเหลอจะอยในบญชอน คอ สนคาออนไหว - สนคาทไมอยในความตกลงตกลง เชน ขาว เนอวว

- บรไน มาเลเซย อนโดนเซย ไทย สงคโปร ฟลปปนส ตกลงเบองตนลดภาษสนคานาเขาจากญปนมลคา 90 % ของมลคาการนาเขาจาก ASEAN เปน 0% ภายใน 10 ป เชน รถยนต สนคาอเลคทรอนกส

- สวนเวยดนามลดภาษนาเขาใหเปน 0% ภายใน 15 ป กมพชา พมา ลาว จะลดภาษใหเหลอ 0% ภายใน ภายใน 18 ป

ใชมลคาเพม 40 % แบบสะสมได

ญปน-เกาหลใต การเจรจาเรมตนเดอนธนวาคม 2003 การเจรจาหยดชะงกลงตงแตเดอนพฤศจกายน 2004 ญปน-เวยดนาม เรมเจรจาตลาคม 2006 อยระหวางการเจรจา โดยเจรจารอบท 5 เดอนตลาคม 2007 ญปน-อนเดย เรมเจรจาเดอนมกราคม 2007 อยระหวางการเจรจา โดยเจรจารอบท 4 เดอนกนยายน 2007 ญปน-สวตเซอรแลนด

เรมเจรจาเดอนมากราคม 2007 อยระหวางการเจรจา โดยเจรจารอบท 4 เดอนพฤศจกายน 2007

ญปน-ออสเตรเลย

เรมเจรจาเดอนเมษายน 2007 อยระหวางการเจรจา โดยเจรจารอบท 2 เดอนสงหาคม 2007

ทมา: รวบรวมขอมลสถานะลาสด ณ วนท 11 กนยายน 2551 โดยคณะผวจย

16

17

2.2 ความตกลงหนสวนเศรษฐกจไทย-ญปน (JTEPA) 2.2.1 การลดภาษศลกากร ในภาพรวม สนคาทไทยและญปนนามาลดหรอยกเลกภาษหรอกาหนดโควตาพเศษภายใตความตกลง JTEPA คดเปนกวารอยละ 90 ของรายการสนคาทงหมดทมการคาระหวางกน หรอกวารอยละ 95 ของมลคานาเขาจากอกประเทศหนงตามขอมลป 2005 สนคาทนามาลดหรอยกเลกภาษศลกากรของญปนตามความตกลง JTEPA สามารถแบงไดเปน 4 กลม คอ

1. สนคาทยกเลกหรอลดภาษทนทหรอทยอยลดภาษ: ตวอยางเชน สนคาสงทอและเครองนงหม ใหยกเลกภาษทนท (อตราภาษ MFN ประมาณรอยละ 2.7-13.4), สนคารองเทาและเครองหนง ตกลงใหยกเลกภาษภายใน 7-10 ป (อตราภาษ MFN ประมาณรอยละ 2.7-30), สนคาปโตรเลยมและผลตภณฑพลาสตก ตกลงยกเลกทนทหรอยกเลกใน 5 ปขนอยกบสนคา (อตราภาษ MFN ประมาณรอยละ 2.5-21.3) เปนตน

2. สนคาทกาหนดโควตาพเศษ: เชน แปงมนสาปะหลงดดแปลง กาหนดโควตาปลอดภาษ 2 แสนตน, กลวย กาหนดโควตาปลอดภาษ 4,000 ตนในปแรกและทยอยเพมจนเปน 8,000 ตนในปท 5, เนอหมและแฮมแปรรป กาหนดโควตา 1,200 ตน โดยกาหนดภาษในโควตาเทากบรอยละ 16 (อตราภาษ MFN เทากบรอยละ 20) เปนตน

3. สนคาทจะนามาเจรจาใหมใน 5 ป หรอเรวกวานนเมอมการตกลงกนได: เชน นาตาลทรายดบ สบปะรดกระปอง แปงมนสาปะหลงดบ เปนตน

4. สนคาทญปนยกออกจากการเจรจา: เชน ขาวและผลตภณฑททาจากขาว นมและผลตภณฑ สนคาทมสวนผสมของแปงและนาตาลในอตราสวนทสง สนคาทจาหนายโดยรฐบาล เชน ขาว ขาวสาล และขาวบารเลย อยางไรกตาม ในความ ตกลงระบวาหากทงสองฝายเหนพองตองกนกสามารถนามาเจรจาใหมไดในเวลา 10 ป หรอเรวกวานนเมอมการตกลงกนได

ในสวนของประเทศไทย สามารถแบงกลมสนคาตามความตกลง JTEPA ไดเปน 4 กลม

เชนกน คอ 1. สนคาทยกเลกหรอลดภาษทนทหรอทยอยลดภาษ: ตวอยางเชน ยานยนต

ขนาดเกน 3,000 ซซขนไป ลดภาษลงรอยละ 5 ตอป จากอตราปจจบนรอยละ 80 เปนรอยละ 75 ในปแรกและทยอยลดจนเปนรอยละ 60 ในปท 4 แลวคงอตราภาษไวจนกวาจะมการเจรจากนใหม สนคาเหลกอนๆ และผลตภณฑเหลก มทงการ

18

ยกเลกภาษทนท การคงภาษไว 6 ปแลวยกเลกในปท 7 และการคงภาษไว 8 ป แลวเรมลดภาษในปท 9 และยกเลกในปท 10 ซงขนอยกบรายสนคา เปนตน

2. สนคาทกาหนดโควตาพเศษ: ตวอยางเชน กาหนดโควตาปลอดภาษกบสนคาเหลก ไดแก

- เหลกรดรอนกดกรดเคลอบนามน ใหโควตา 440,000 ตนในปแรก - เหลกรดรอนหนากวางสาหรบนาไปรดเยนตอ (ทมสวนผสมของคารบอน

นอยกวา 0.01%) ใหโควตา 230,000 ตนในปแรก - เหลกรดรอนหนากวางทนาไปรดเยนตอ (ทมสวนผสมของคารบอน

0.01-0.1%) เพอใชในอตสาหกรรมยานยนต ใหโควตา 280,000 ตนในปแรก

โดยไทยจะกาหนดปรมาณโควตาเหลกสาหรบแตละปตงปท 2 เปนตนไป จนกวาจะยกเลกในปท 11 โดยคานงถงขอเสนอแนะจากเจาหนาทรฐและผเชยวชาญดานเหลกและเหลกกลาซงเปนสมาชกของกลมหารออตสาหกรรมเหลกกลาญปน-ไทย (Japan-Thailand Steel Dialogue) โดยอตราภาษในโควตาจะตองเปนรอยละ 0สวนภาษนอกโควตาจะคงภาษไว 10 ปและยกเลกภาษในปท 11 เปนตน

3. สนคาทจะนามาเจรจาใหมในปท 6: ไดแก สนคากลมยานยนต เชน ยานยนตขนาดตากวา 3,000 ซซ

4. สนคาทไทยยกออกจากการเจรจา: ไดแก สนคาในกลมยาสบและไหมดบ (10 รายการตามรหส HS 6 พกด)

การศกษาของสถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย (2550) ไดวเคราะหการลดอตรา

ภาษนาเขาของญปนและไทยตามความตกลงหการคาเสรฉบบตางๆ โดยมสรปไดดงน ก. การลดภาษนาเขาตามความตกลง JTEPA ของญปน

• ญปนลดภาษนาเขาใหแกไทยตามความตกลง JTEPA จากระดบภาษเฉลยรอยละ 2.67 เหลอรอยละ 0.80 ในปแรก จากนนคอยๆ ลดภาษลงจนในปท 16 ระดบภาษเฉลยเทากบรอยละ 0.17 โดยการทภาษนาเขาของญปนในปสดทายไมเปนรอยละ 0 เปนผลมาจากการคงภาษสนคาเกษตรบางรายการ (ภาพท 2.1)

• การลดภาษนาเขาของญปนใหแกไทย เมกซโก และฟลปปนสตามความตกลงหนสวนเศรษฐกจกบประเทศเหลาน ไมไดลดลงเหลอรอยละ 0 ในปสดทาย โดยในกรณ JTEPA มสนคาของไทยในหมวดผลตภณฑเนอสตวอนๆ (เชน เนอไกชนดแกลลสโดเมสตกส) และผลตภณฑอาหารอนๆ (เชน ซอสมะเขอเทศ) ซงไมไดลดภาษเหลอรอยละ 0 (ตารางท 2.2)

19

• นอกจากน ยงมสนคาสงออกจากไทยไปญปนอก 58 รายการสนคา (ตามรหส HS 6 พกด) ทยงไมไดมการตกลงลดภาษหรอกาหนดวาตองมการเจรจาเพมเตมในปท 5 หรอมการกาหนดโควตา สนคาเหลานมมลคาการสงออกในป 2005 เทากบ 429,055 ลานดอลลารสหรฐ หรอคดเปนรอยละ 2.91 ของมลคาการสงออกของไทยไปญปน ตวอยางเชน นาตาลทไดจากออย สงสกดจากมอลต สบปะรด เปนตน (ดตวอยางสนคาในตารางท 2.4)

• ญปนไดตกลงลดภาษศลกากรตอสนคาเกษตรของไทยบางรายการ โดยไมไดลดภาษใหกบประเทศคคาอนในความตกลงการคาทวภาค ตวอยางเชน

- นามนถวเหลองอนๆ ปลาทนา ปลาสคปแจก และปลาโบนโต ซงเปนสนคาทญปนนาเขาทงจากไทยและมาเลเซย โดยสนคาเหลานไดลดภาษตาม JTEPA แตไมไดลดภาษตาม JMEPA

- พชผกอนๆ ทปรงแตงหรอทาไวไมใหเสยแบบเอาเปลอกออก ซงเปนสนคาทญปนนาเขาทงจากไทยและเมกซโก โดยสนคาเหลานไดลดภาษตาม JTEPA แตไมไดลดภาษตามความตกลงญปน-เมกซโก

• ในทางกลบกน มสนคาบางรายการทญปนไมไดลดภาษใหกบไทย แตลดภาษใหกบประเทศอนในความตกลงอนๆ ตวอยางเชน

- ปลาองโชว ไมอดพลายวด ไมอดวเนยรและลามเนเตดวดทคลายกน ซงเปนสนคาทญปนนาเขาทงจากไทยและมาเลเซย โดยสนคาเหลานไดลดภาษตามความตกลง JMEPA แตไมไดลดภาษตาม JTEPA

- ปลาทนาครบเหลอง นาผงธรรมชาต ไวนททาจากองนสด เกลอ ซงเปนสนคาทญปนนาเขาทงจากไทยและเมกซโก โดยสนคาเหลานไดลดภาษตามความตกลงญปน-เมกซโกแตไมไดลดภาษตาม JTEPA

ข. การลดภาษนาเขาของไทยตามความตกลง JTEPA

• การวเคราะหการลดภาษนาเขาของไทย มาเลเซย เมกซโก สงคโปร และฟลปปนสตามความตกลงหนสวนเศรษฐกจททากบญปน พบวาระดบภาษเฉลยตงตนของมาเลเซย คอรอยละ 12.9 ซงอยในระดบทสงกวาไทย ซงมอตราภาษนาเขาเฉลยรอยละ 9.09 1 ทงน การทอตราภาษนาเขาของมาเลเซยซงจดเกบจากสนคาญปนสงกวาอตราภาษนาเขาของไทยซงจดเกบจากสนคาญปน เนองมาจากภาษนาเขา

1 เมอเปรยบเทยบระดบภาษเฉลยอยางงาย (simple average) ระหวางไทยและมาเลเซยในสนคาททงสองประเทศนาเขาจากญปน พบวาไทยจะมภาษเฉลยอยางงายสงกวามาเลเซย กลาวคอ ภาษเฉลยอยางงายของไทยเทากบรอยละ 18.34 และภาษเฉลยอยางงายของมาเลเซยรอยละ 8.56 อยางไรกตาม เมอพจารณาจากภาษเฉลยแบบถวงนาหนกดวยมลคานาเขา (import weighted) จะพบวา ภาษเฉลยแบบถวงนาหนกของไทยตากวามาเลเซย โดยภาษเฉลยแบบถวงนาหนกของมาเลเซยเทากบ 12.96 ในขณะทภาษเฉลยแบบถวงนาหนกของไทยเทากบรอยละ 9.09

20

ในกลมยานยนตของมาเลเซยอยในระดบสง เชนเดยวกบในกรณเมกซโก ซงจะพบวาภาษนาเขาเฉลยสงถงรอยละ 18.29 เนองมาจากภาษนาเขาในกลมยานยนตและอปกรณไฟฟาของเมกซโกอยในระดบสง สาหรบประเทศฟลปปนส ภาษนาเขาอยในระดบตาคอรอยละ 2.32 เทานน สวนกรณสงคโปรมอตราภาษนาเขาอยท รอยละ 0 อยแลว (ภาพท 2.2)

• กรณ JTEPA ในปแรกหลงความตกลงมผลบงคบใช ไทยลดภาษนาเขาใหกบญปนจากรอยละ 9.09 เหลอรอยละ 7.18 และทยอยลดภาษเรอยๆ จนในปท 6 เหลอ รอยละ 2.87 (ปท 6 มการลดภาษในกลมยานยนตเหลอรอยละ 0 หลายสนคา) และทยอยลดลงเรอยๆ จนในปท 11 ภาษนาเขาของไทยทเรยกเกบจากญปนอยในระดบรอยละ 0.55 (ตารางท 2.3)

• ทงน มภาษนาเขาสนคาของไทยทในปท 11 ยงไมลดเหลอรอยละ 0 อกหลายรายการ เชน สนคาในหมวดยานยนตและชนสวน (เชน รถนงแบบจป (HS 870324.2) และรถนงอนๆ (HS 870324.9) ปท 11 ภาษเทากบรอยละ 60) และหมวดอปกรณขนสงอนๆ (เชน สวนประกอบรถจกรยานยนตอนๆ โดยปท 11 ภาษเทากบรอยละ 30)

• ในขณะทในปแรกหลงความตกลง JMEPA มผลบงคบใช มาเลเซยลดภาษนาเขาใหกบญปนจากรอยละ 12.9 เหลอรอยละ 11.1 จากนนทยอยลดลงเรอยๆ จนในปท ปท 11 เหลอรอยละ 0.11 สาหรบกรณ JPEPA ฟลปปนสลดภาษนาเขาใหกบญปนจากรอยละ 2.32 เหลอรอยละ 1.47 ในปแรก และเหลอรอยละ 0.50 ในปท 11 ในกรณความตกลงญปน-เมกซโก เมกซโกลดภาษนาเขาใหกบญปนจากรอยละ 18.29 เหลอรอยละ 11.84 ในปแรก และทยอยลดลงจนเหลอรอยละ 0.003 ในปท 11

ตารางในภาคผนวกท 1 แสดงตวอยางสนคาสงออกของไทยไปญปน 50 อนดบแรก ซง

คดเปนรอยละ 56 ของมลคาการสงออกสนคาไทยไปญปนในป 2006และสนคานาเขาของไทยจากญปน 50 อนดบแรก คดเปนรอยละ 49 ของมลคาการนาเขาของไทยจากญปนในป 2006 โดยแสดงผลคกบอตราภาษ MFN ในป 2006 และตารางเวลาลดภาษตามความตกลง JTEPA และกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคา เพอใหเหนภาพรวมของการลดภาษในความตกลง JTEPA รายสนคาสาคญๆ

21

ภาพท 2.1 การลดอตราภาษนาเขาของญปนตามความตกลงการคาเสรฉบบตางๆ

0.0

0.5

1.0

1.5

2.0

2.5

3.0

การลดภาษของญปน (ญปน-ไทย) 2.67 0.80 0.71 0.61 0.52 0.43 0.35 0.30 0.26 0.24 0.22 0.20 0.19 0.19 0.18 0.18 0.17

การลดภาษของญปน (ญปน-มาเลเซย) 0.68 0.04 0.04 0.03 0.03 0.02 0.02 0.02 0.01 0.01 0.01 0.01 - - - - -

การลดภาษของญปน (ญปน-เมกซโก) 1.84 0.91 0.88 0.84 0.81 0.77 0.74 0.73 0.71 0.71 0.71

การลดภาษของญปน (ญปน-สงคโปร) 1.34 0.01 0.01 0.01 - - - - - - -

การลดภาษของญปน (ญปน-ฟลปปนส) 2.26 0.27 0.23 0.20 0.17 0.14 0.11 0.09 0.06 0.04 0.02

MFN ป 1 ป 2 ป 3 ป 4 ป 5 ป 6 ป 7 ป 8 ป 9 ป 10 ป 11 ป 12 ป 13 ป 14 ป 15 ป 16

ญปน-ไทย

ญปน-เมกซโก

ญปน-ฟลปปนส

ญปน-มาเลเซย

ญปน-สงคโปร

%

ทมา: สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย (2550) หมายเหต: 1. อตราภาษนาเขาทแสดงในภาพเปนอตราภาษนาเขาแบบถวงนาหนกดวยมลคาการนาเขา

ของสนคาทมการคากนระหวางประเทศ 2. ความตกลงการคาเสรญปน-สงคโปรเรมบงคบใชเมอ พ.ย. 2002 ความตกลงการคาเสรญปน-

เมกซโกเรมบงคบใชเมอ เม.ย. 2005 ความตกลงการคาเสรญปน-มาเลเซยเรมบงคบใชเมอก.ค.2006 ความตกลงการคาเสรญปน-ฟลปปนสคาดวาจะบงคบใชในป 2007

3. การลดภาษตามตารางการลดภาษเปนการคานวนเฉพาะจากสนคาทมการตกลงการลดภาษเทานน โดยไมไดนบรวมสนคาทไมไดลดภาษหรอตองมการเจรจาเพมเตม หรอมการกาหนดโควตา ซงในกรณของไทยม 58 รายการสนคา (HS 6 พกด) คดเปนรอยละ 2.91 ของมลคาการสงออกของไทยไปญปน สาหรบความตกลง JMEPA สนคาสงออกมาเลเซยไปญปนทยงไมไดลดภาษหรอตองมการเจรจาเพมเตมมทงหมด 32 รายการ คดเปนรอยละ 5.80 ของมลคาการสงออกของมาเลเซยไปญปน กรณความตกลงญปน-เมกซโก สนคาสงออกเมกซโกไปญปนทยงไมไดลดภาษหรอตองมการเจรจาเพมเตมหรอมการกาหนดโควตาคดเปนรอยละ 3.17 ของมลคาการสงออกของเมกซโกไปญปน สวนกรณความตกลง JPEPA สนคาสงออกฟลปปนสไปญปนทยงไมไดลดภาษหรอตองมการเจรจาเพมเตมคดเปนรอยละ 0.17 ของมลคาการสงออกของฟลปปนสไปญปน

22

ภาพท 2.2 การลดอตราภาษนาเขาของไทย และประเทศคเจรจาอนๆ ตามความตกลงกบญปน

0

2

4

6

8

10

12

14

16

18

20

การลดภาษของไทย 9.09 7.18 6.56 6.00 5.48 5.12 2.87 2.59 1.72 1.32 0.93 0.55 0.55 0.55 0.55 0.55 0.55

การลดภาษของมาเลเซย 12.90 11.10 9.91 7.59 6.33 4.84 3.54 2.39 1.37 0.88 0.37 0.11 0.11 0.11 0.11 0.11 0.11

การลดภาษของเมกซโก 18.29 11.84 9.75 7.66 5.57 3.48 2.06 0.73 0.48 0.24 0.00

การลดภาษของสงคโปร 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00

การลดภาษของฟลปปนส 2.32 1.47 1.30 1.13 0.95 0.84 0.74 0.69 0.64 0.59 0.55 0.50

MFN ป 1 ป 2 ป 3 ป 4 ป 5 ป 6 ป 7 ป 8 ป 9 ป 10 ป 11 ป 12 ป 13 ป 14 ป 15 ป 16

ไทย

เมกซโก

มาเลเซย

ฟลปปนส

สงคโปร

%

ทมา: สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย (2550) หมายเหต: 1. อตราภาษนาเขาทแสดงในภาพเปนอตราภาษนาเขาแบบถวงนาหนกดวยมลคาการนาเขา

ของสนคาทมการคากนระหวางประเทศ 2. ความตกลงการคาเสรญปน-สงคโปรเรมบงคบใชเมอ พ.ย. 2002 ความตกลงการคาเสรญปน-เมกซโกเรมบงคบใชเมอ เม.ย. 2005 ความตกลงการคาเสรญปน-มาเลเซยเรมบงคบใชเมอก.ค.2006 ความตกลงการคาเสรญปน-ฟลปปนสคาดวาจะบงคบใชในป 2007

23

ตารางท 2.2 การลดภาษนาเขาของญปนตามความตกลงการคาเสร JTEPA: รายสาขาการผลต (รอยละ) สาขา MFN-

weighted ป 1 ป 2 ป 3 ป 4 ป 5 ป 6 ป 7 ป 8 ป 9 ป 10 ป 11 ป 12 ป 13 ป 14 ป 15 ป 16

เมลดธญพช 0.230 - - - - - - - - - - - - - - - - ผกและผลไม 5.315 1.915 1.660 1.430 1.170 0.930 0.680 0.450 0.190 0.120 0.060 - - - - - - พชและธญพชอนๆ 4.040 0.002 0.001 0.001 0.001 0.001 0.000 0.000 - - - - - - - - - ผลตภณฑจากสตวอนๆ 0.380 0.110 0.090 0.080 0.070 0.060 0.050 0.040 0.030 0.020 0.010 - - - - - - ผลตภณฑจากปา 8.515 0.005 0.004 0.004 0.003 0.002 0.001 0.001 - - - - - - - - - ประมง 4.050 0.500 0.430 0.360 0.300 0.220 0.160 0.090 0.030 0.020 0.010 - - - - - - ถานหน 3.900 - - - - - - - - - - - - - - - - ผลตภณฑเนอสตวอนๆ 21.320 5.410 4.920 4.430 3.940 3.450 2.970 2.960 2.960 2.960 2.960 2.960 2.960 2.960 2.960 2.960 2.960 นามนพช 4.280 0.380 0.370 0.360 0.350 0.340 0.340 0.330 0.330 0.330 0.330 0.330 0.330 0.330 0.330 0.330 0.330 นาตาล 2.996 2.600 2.300 1.900 1.500 1.100 0.800 0.400 - - - - - - - - - ผลตภณฑอาหารอนๆ 9.846 4.992 4.343 3.698 3.123 2.577 2.040 1.710 1.390 1.250 1.120 0.990 0.920 0.850 0.780 0.810 0.640 เครองดมและยาสบ 16.531 1.032 0.931 0.821 0.719 0.618 0.520 0.410 0.310 0.200 0.100 - - - - - - สงทอ 6.479 - - - - - - - - - - - - - - - - เครองนงหม 9.260 0.170 0.150 0.120 0.100 0.070 0.050 0.020 - - - - - - - - - เครองหนง 15.734 10.530 9.250 8.000 6.730 5.460 4.180 2.910 1.630 1.100 0.550 - - - - - - ผลตภณฑจากไม 1.110 0.570 0.500 0.440 0.370 0.210 0.250 0.180 0.110 0.080 0.040 - - - - - - เคมภณฑ/ยาง/พลาสตก 1.680 0.060 0.050 0.030 0.020 0.010 - - - - - - - - - - - ผลตภณฑจากแรอนๆ 1.530 0.001 0.001 0.001 0.001 0.001 0.000 0.000 - - - - - - - - - เหลก 0.001 - - - - - - - - - - - - - - - - โลหะอนๆ 0.768 - - - - - - - - - - - - - - - - ผลตภณฑโลหะ 0.688 - - - - - - - - - - - - - - - - เครองจกรและอปกรณ 0.300 - - - - - - - - - - - - - - - - อตสาหกรรมอนๆ 3.402 0.270 0.230 0.190 0.150 0.120 0.080 0.040 - - - - - - - - - ทมา: สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย (2550)

23

24

ตารางท 2.3 การลดภาษนาเขาของไทยตามความตกลงการคาเสร JTEPA: รายสาขาการผลต (รอยละ) สาขา MFN-

weighted

ป 1 ป 2 ป 3 ป 4 ป 5 ป 6 ป 7 ป 8 ป 9 ป 10 ป 11

เมลดธญพช 35.930 31.880 27.960 23.910 19.990 15.940 12.020 7.970 4.050 - - - ผกและผลไม 25.730 0.750 0.570 0.380 0.300 0.220 0.150 0.120 0.090 0.060 0.030 - เมลดพช/ผลไมนามน 40.000 36.360 32.730 29.090 25.450 21.820 18.180 14.550 10.910 7.270 3.640 - พชและธญพชอนๆ 3.930 2.673 2.324 1.975 1.626 1.277 0.929 0.636 0.342 0.049 0.025 - ผลตภณฑจากสตวอนๆ 1.500 1.180 0.899 0.619 0.338 0.194 0.051 0.034 0.017 - - - ผลตภณฑจากปา 10.700 6.507 5.617 4.728 3.840 2.991 2.143 1.429 0.714 - - - ประมง 5.430 2.591 2.520 2.147 1.775 1.411 1.040 0.698 0.357 0.017 0.017 0.017 ถานหน 1.000 - - - - - - - - - - - แรอนๆ 1.590 0.603 0.482 0.361 0.241 0.120 - - - - - - เนอวว 10.000 - - - - - - - - - - - ผลตภณฑเนอสตวอนๆ 23.610 20.705 17.793 14.888 11.983 9.071 6.805 4.539 2.266 - - - นามนพช 13.070 10.974 9.262 7.544 5.827 4.114 2.398 1.605 0.813 0.022 0.011 - ผลตภณฑนม 28.310 25.124 21.928 18.742 15.556 12.435 9.324 6.219 3.105 - - - ขาวขดส 30.000 27.270 24.550 21.820 19.090 16.360 13.640 10.910 8.180 5.450 2.730 - นาตาล 65.000 59.090 53.180 47.270 41.360 35.450 29.550 23.640 17.730 11.820 5.910 - ผลตภณฑอาหารอนๆ 9.060 4.972 4.464 3.956 3.448 2.948 2.364 1.853 1.345 0.856 0.552 0.249 เครองดมและยาสบ 55.780 48.582 41.406 34.233 27.057 19.885 12.708 10.128 7.543 4.962 2.479 - สงทอ 5.660 0.087 0.070 0.052 0.035 0.017 - - - - - - เครองนงหม 35.510 1.232 1.073 0.915 0.762 0.608 0.454 0.301 0.148 - - - เครองหนง 17.680 15.636 13.591 11.548 9.501 7.459 5.413 3.406 1.395 0.929 0.466 - ผลตภณฑจากไม 10.420 9.005 7.596 6.185 4.656 3.434 2.205 1.110 0.015 - - - กระดาษและการพมพ 5.610 5.489 5.460 4.555 3.110 1.588 0.069 0.055 0.041 0.027 0.014 - ปโตรเลยม 0.180 0.122 0.069 0.016 0.006 0.006 - - - - - - เคมภณฑ/ยาง/พลาสตก 6.980 5.762 5.375 4.864 4.338 3.787 3.076 2.469 1.861 1.239 0.620 -

24

25

สาขา MFN-weighted

ป 1 ป 2 ป 3 ป 4 ป 5 ป 6 ป 7 ป 8 ป 9 ป 10 ป 11

ผลตภณฑจากแรอนๆ 11.390 8.025 4.780 1.533 0.401 0.206 0.010 0.006 0.003 - - - เหลก 6.240 5.158 4.525 4.523 4.522 4.520 4.519 3.552 3.552 2.629 1.707 - โลหะอนๆ 3.550 2.905 2.312 1.399 0.903 0.460 - - - - - - ผลตภณฑโลหะ 13.090 10.198 9.183 8.166 7.160 6.560 5.865 5.864 5.863 2.931 - - ยานยนตและชนสวน 30.040 24.050 23.690 23.320 22.960 22.600 10.140 9.780 4.370 4.020 3.660 3.300 อปกรณขนสงอนๆ 16.730 14.088 12.664 11.239 9.815 9.780 9.745 9.714 9.684 9.653 9.622 9.592 อปกรณอเลกทรอนกส 0.780 0.571 0.428 0.286 0.144 0.075 0.006 0.004 0.002 - - - เครองจกรและอปกรณ 5.590 4.329 3.392 2.455 1.542 1.001 0.095 0.092 0.089 0.072 0.058 0.058 อตสาหกรรมอนๆ 11.880 9.067 6.629 4.191 2.148 1.155 0.162 0.108 0.054 0.001 0.001 0.000 ทมา: สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย (2550)

25

26

ตารางท 2.4 ตวอยางสนคาสงออกไทยไปญปนทยงไมไดลดภาษ หรอมการกาหนดโควตา ตามความตกลง JTEPA รหส HS สนคา สดสวนการนาเขา (%) ภาษ MFN (%) ขอตกลงการลดภาษ 170111 นาตาลทไดจากออย 1.10 35 เยนตอกก. เจรจาการลดภาษในปท 5 หรอ เมอทงสองประเทศตกลงจะเจรจากน (R4) 350510 เดกซทรน และโมดไฟดสตารช 0.73 6.80 ภาษในโควตาลดลงเหลอรอยละ 0 โดยมปรมาณโควตาปละ 2 แสนตน (Q7) 190190 สงสกดจากมอลต 0.24 29.80 ไมมการเจรจาตกลงทจะลดภาษ (x) 200820 สบปะรด 0.17 46.80 เจรจาการลดภาษในปท 5 (R1) 110814 สตารชทาจากมนสาปะหลง 0.15 25.00 เจรจาการลดภาษในปท 5 หรอ เมอทงสองประเทศตกลงจะเจรจากน (R4) 190219 เสนหมหรอเสนกวยเตยว 0.11 34 เยนตอกก. ไมมการเจรจาตกลงทจะลดภาษ (x) 030232 ปลาทนาครบเหลอง (ทนนสอลบาคาเรส) 0.08 3.50 เจรจาการลดภาษในปท 5 (R1) 200949 นาผลไมอนๆ (ไมใชนาสม/สประรด) 0.06 25.50 เจรจาการลดภาษในปท 5 (R1) 190220 พาสตายดไส 0.04 23.80 ไมมการเจรจาตกลงทจะลดภาษ (x) 030234 ปลาบกอายทนา (ทนนสโอเบซส) 0.03 3.50 เจรจาการลดภาษในปท 5 (R1) 160415 ปลาแมกเคอเรล 0.03 9.60 เจรจาการลดภาษในปท 5 (R1) 291814 กรดซทรก 0.02 6.50 เจรจาการลดภาษในปท 5 (R1) 160100 ไสกรอก 0.02 10.00 เจรจาการลดภาษในปท 5 (R1) 160416 ปลาองโชว 0.02 9.60 เจรจาการลดภาษในปท 5 (R1) 160413 ปลาซารดน 0.02 9.60 เจรจาการลดภาษในปท 5 (R1) 080300

กลวย 0.01

25.00

ภาษในโควตาลดลงเหลอรอยละ 0 โดยมปรมาณโควตาปแรก 4 พนตน ปตอไปเพมปละ 1 พนตนจนปท 5 เทากบ 8 พนตน (Q2)

441299 ไมอดพลายวดอน ๆ 0.01 6.00 เจรจาการลดภาษในปท 5 (R1) 160242 ขาหนาและสวนตดของขาหนาของสกร 0.01 20.00 เจรจาการลดภาษในปท 5 (R1) 290544 ด-กลซทอล (ซอรบทอล) 0.01 17.00 เจรจาการลดภาษในปท 5 (R1) 150710 นามนถวเหลอง 0.01 13.2 เยนตอกก. เจรจาการลดภาษในปท 5 (R1) หมายเหต: 1/ สนคาสงออกไทยไปญปนทยงไมไดลดภาษหรอตองมการเจรจาเพมเตม หรอมการกาหนดโควตา มทงหมด 58 รายการสนคา HS 6 พกด โดยมมลคาสงออกในป 2005

เทากบ 429,055 พนลานUS$ หรอคดเปนรอยละ 2.91 ของมลคาการสงออกของไทยไปญปน สาหรบความตกลง JMEPA สนคาสงออกมาเลเซยไปญปนทยงไมไดลดภาษหรอตองมการเจรจาเพมเตมมทงหมด 32 รายการ มลคาการสงออกเทากบ 806,685.04 พนลานUS$ หรอคดเปนรอยละ 5.80 ของมลคาการสงออกของมาเลเซยไปญปน กรณความตกลงญปน-เมกซโก สนคาสงออกเมกซโกไปญปนทยงไมไดลดภาษหรอตองมการเจรจาเพมเตมหรอมการกาหนดโควตาคดเปนรอยละ 3.17 ของมลคาการสงออกของเมกซโกไปญปน สวนกรณความตกลง JPEPA สนคาสงออกฟลปปนสไปญปนทยงไมไดลดภาษหรอตองมการเจรจาเพมเตมคดเปนรอยละ 0.17 ของมลคาการสงออกของฟลปปนสไปญปน

26

27

2.2.2 กฎวาดวยแหลงกาเนดสนคา (ROO)

โดยหลกการแลว สนคาสงออกจะไดรบสทธพเศษทางภาษตามความตกลงการคาเสรไดกตอเมอสนคาสงออกผานเกณฑแหลงกาเนดสนคาตามกฎทกาหนดไวในความตกลงนนๆ กฎวาดวยแหลงกาเนดสนคามขนเพอปองกนการสวมสทธหรอการฉวยโอกาสใชประโยชนความตกลง จากประเทศทไมไดเปนภาคของความตกลงการคาเสร เชน การนาเขาจากประเทศทสามแลวสงออกจากประเทศไทยไปญปนโดยไมไดผานกระบวนการผลตหรอใชวตถดบภายใน ประเทศ เปนตน ดงนน กฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาจงตงขนเพอรบประกนวาสนคาสงออกไดใชวตถดบหรอมกระบวนการผลตอยางมนยสาคญในประเทศผสงออกอยางแทจรง อยางไรกตาม หากกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาตงเกณฑไวเขมงวดมากเกนไปกมกจะเปนอปสรรคทางการคา และทาใหความตกลงการคาเสรทเกดขน ไมมผลในการเพมปรมาณการคาระหวางประเทศคคาไดอยางทควรจะเปน กฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาอยในความตกลง JTEPA บทท 3 ขอท 27 – 47 โดยกฎวาดวยแหลงกาเนดตามความตกลง JTEPA สามารถแบงออกไดเปน 4 เกณฑ ดงน

1. การมวตถดบภายในประเทศทงหมด (wholly-obtained) โดยสนคาตองผลตจากวตถดบภายในประเทศผสงออกทงหมดจงจะถอวาเปนสนคาทไดแหลงกาเนดสนคาของประเทศผสงออก ตวอยางสนคาทใชกฎน ไดแก สนคาเกษตรตางๆ เชน สตวมชวต ผกและผลไมสด สนคาทเปนทรพยากรธรรมชาต เปนตน

2. การเปลยนพกดศลกากร (change in tariff classification) โดยการพจารณาการเปลยนพกดอตราศลกากรของวตถดบและของสนคาทจะสงออกทจะตองตางกนจงจะถอวาเปนสนคาทไดแหลงกาเนดของประเทศผสงออก การเปลยนพกดอตราศลกากรอาจพจารณาท 2 พกด (CC) 4 พกด (CTH) หรอ 6 พกด (CTSH) รวมทงอาจมขอยกเวนโดยหามเปลยนจากพกดสนคาบางชนดรวมดวย ตวอยางสนคาทใชกฎน ไดแก สนคาเกษตรแปรรปและสนคาอตสาหกรรมตางๆ เชน ยางแผนรมควน ปลาหมกแชเยน สนคาอเลกทรอนกสและคอมพวเตอร เหลกและผลตภณฑเหลก เปนตน โดยในสนคาบางรายการอาจใหเลอกใชกฎแบบท 2 หรอ 3 (การมมลคาเพมภายในประเทศรอยละ 40) กได หรออาจะใหเลอกใชกฎแบบท 4 (ผานกระบวนการผลตทกาหนด) ดวยกได

3. การมมลคาเพมภายในประเทศ (value added) โดยการพจารณาจากกระบวนการผลตสนคาของประเทศผสงออกทาใหมลคาเพมของสนคาไมตากวารอยละ 40 ของราคาสนคา (ตามราคา F.O.B.) ตวอยางสนคาทใชกฎน ไดแก สนคาเกษตรแปรรปและสนคาอตสาหกรรมตางๆ เชน อาหารสนขและแมว เครองยนต โดยในบางสนคาสามารถใหเลอกใชกฎแบบท 2 หรอ 3 หรอ 4 ไดดวย

28

4. เกณฑกระบวนการผลต (specific process) สนคาของผสงออกจะตองผานกระบวนการผลตทเฉพาะเจาะจงบางชนดจงจะไดแหลงกาเนดสนคา ตวอยางสนคาทใชกฎน ไดแก เคมภณฑ และสงทอ

ตวอยางกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาสาหรบสนคาบางรายทนาสนใจตามความตกลง

JTEPA มดงน2 • สงทอและเครองนงหม: สนคาสงทอใชเกณฑทกาหนดใหสนคาตองผานกระบวน

การผลตอยางนอยสองขนตอนในประเทศ (two-process rule) สวนสนคาเครองนงหมใชกฎทอนญาตใหสนคาผานกระบวนการผลตขนแรกในประเทศคภาคหรอประเทศสมาชกอาเซยนไดกอนจะมาผานการตดเยบในประเทศภาคทเปนผสงออก (two-process rule with ASEAN cumulation) หรอหมายความวาผผลตสามารถนาเขาผาวตถดบจากประเทศสมาชกเพอมาตดเยบแลวสงออกได

• รองเทา: ใชเกณฑการเปลยนพกดโดยผผลตสามารถนาเขาหนงจากประเทศทสามเพอมาตดเยบทาชนสวนและประกอบเปนรองเทาภายในประเทศได

• ปโตรเคม เคมภณฑ พลาสตก: ใชกฎ 3 ทางเลอก โดยผผลตสามารถเลอกใชเกณฑการเปลยนพกด หรอเกณฑมลคาเพมภายในประเทศอยางนอยรอยละ 40 หรอเกณฑกระบวนการผลตเฉพาะกได โดยเกณฑกระบวนการผลตเฉพาะประกอบดวย (1) ปฏกรยาเคม (2) การแยกไอโซเมอร (3) การทาใหบรสทธ และ (4) กระบวนการเทคโนโลยทางชวภาพ

• สนคาเกษตรและประมง: - สนคาเกษตรและประมงทไมมการแปรสภาพหรอผานการแปรรปอยางงาย

กฎกาหนดใหตองใชวตถดบในประเทศทงหมด (wholly-obtained) - สนคาเกษตรแปรรปและประมงแปรรปเกอบทกชนด หากใชวตถดบนาเขา

จากประเทศทสามใหใชเกณฑการเปลยนพกด ยกเวนสนคาอาหารสนขและแมว ซงใชเกณฑมลคาเพมภายในประเทศอยางนอยรอยละ 40

- กฎวาดวยแหลงกาเนดของสนคาสงออกสาคญบางประเภทมลกษณะพเศษ เชน กฎของปลาทนา สคปแจคและโบนโตแปรรปชนดตางๆ กาหนดใหมเกณฑการเปลยนพกดโดย มเงอนไขในกรณใชปลาวตถดบทไมไดแหลงกาเนด โดยปลาแตละชนดจะตองไดมาโดยการทาประมงในประเทศสมาชกอาเซยน หรอไดมาโดยเรอประมงทจดทะเบยนและแลนภายใต ธงของประเทศทสมาชกอาเซยนจากทะเลทอยนอกทะเลอาณาเขตของประเทศทไมใชคภาคนน

2 เนอหาสวนหนงสรปจากกระทรวงตางประเทศ (2549) “เรองนารเกยวกบความตกลงหนสวนเศรษฐกจไทย-ญปน”

29

- สาหรบสนคากงแปรรป ผก ผลไม ถวปรงแตง และนาผลไมบางชนด หากใชวตถดบนาเขาจากประเทศทสาม วตถดบตองมถนกาเนดจากประเทศสมาชกอาเซยน สาหรบของผสมบางชนดซงอาจมผลไมเมองหนาวเปนสวนผสม กฎอนญาตใหนาเขาวตถดบจากประเทศทสามได

• สนคาอตสาหกรรมอนๆ เชน ผลตภณฑโลหะ เครองจกรกล เครองใชไฟฟาอเลกทรอนกส เฟอรนเจอร ของเลน ใชกฎ 2 ทางเลอก โดยผผลตสามารถเลอกใชเกณฑการเปลยนพกดหรอเกณฑมลคาเพมภายในประเทศได

นอกจากน กฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาในความตกลง JTEPA ยงมบทบญญตตางๆ

ซงรวมถง หลกการตอไปน - Accumulation ซงอนญาตใหรวมสนคาทไดแหลงกาเนดของประเทศภาค

อนเปนสนคาทไดแหลงกาเนดของประเทศภาคทเปนผสงออกได ในการพจารณาแหลงกาเนดสนคา

- De Minimis ซงอนญาตใหไมตองพจารณาการเปลยนพกดศลกากรของวตถดบทไมไดแหลงกาเนดบางรายการ หากวตถดบนนมมลคา ปรมาณหรอนาหนกรวมไมเกนกวาทกาหนดไว

- มการระบกระบวนการผลตทไมถอวาไดแหลงกาเนด (non-qualifying operation)3

ในดานการบรหารจดการ JTEPA กาหนดใหการออกหนงสอรบรองแหลงกาเนดสนคา

(certification of origin) ดาเนนการโดยกระทรวงพาณชยของไทย และกระทรวงเศรษฐกจการคาและอตสาหกรรม (METI) ของญปน หรอหนวยงานอนทจะมาแทนทหนวยงานทงสอง

3 เชน การถนอมรกษาผลตภณฑ การอบแหง การแชแขง การเกบในนาเกลอ การเปลยนบรรจภณฑ การแบงบรรจ การจดใหเปนชด การถอดแยกออกจากกน การบรรจในขวด ซอง กลอง การดาเนนการบรรจหบหออยางงายอนๆ การเกบรวมชนสวนและสวนประกอบ เปนตน

30

2.2.3 มาตรการทไมใชภาษศลกากร (NTM) และมาตรการอนๆ ประเทศญปนเปนประเทศทมอตราภาษศลกากร (MFN) อยในระดบทคอนขางตา อยางไรกตาม ประเทศญปนถอเปนประเทศหนงทมกฎระเบยบสาหรบสนคานาเขาจากตางประเทศทงในดานความปลอดภยและมาตรฐานทางเทคนคสาหรบสนคาตางๆ จานวนมาก จากการรวบรวมของกรมการคาตางประเทศ ญปนมกฎระเบยบซงเปนมาตรการทไมใชภาษศลกากร (NTM) ในสนคาหลายประเภท ซงสามารถสรปไดดงน (ดรายละเอยดในตารางท 2.5)

• มาตรการสขอนามย (SPS) สวนใหญเปนกฎระเบยบทใชกบสนคาเกษตรโดยทวไป เชน ผลไม ดอกไม ซงตองผานเกณฑความปลอดภยและการปองกนโรคระบาดทอาจปนเปอนมากบสนคา นอกจากนยงมกฎระเบยบดานสขอนามยทใชกบสนคาอตสาหกรรม เชน เสอผาเครองนงหม ของเดกเลน เครองใชบนโตะอาหาร อาหารกระปอง ยา เครองสาอาง ซงตองผานมาตรฐานความปลอดภยและมใบรบรองตามกฎหมายภายในประเทศทเกยวของ

• มาตรการทางเทคนคตอการคา (TBT) มทงกฎระเบยบสาหรบสนคาเกษตรและสนคาอตสาหกรรม เชน เสอผาเครองนงหม เฟอรนเจอร คอมพวเตอร อาหารทะเลแปรรป ขาว ผลไมกระปอง อาหารทมสวนประกอบของสงมชวตดดแปลงพนธกรรม เปนตน โดยมาตรการทางเทคนคมทงการกาหนดใหตดฉลาก เชน ฉลากสวนผสม GMOs ฉลากระบวาอาหารกอภมแพ การปดฉลากเปนภาษาญปนและระบขอมลตางๆ ทกฎหมายตองการใหครบถวน การไดรบรองมาตรฐานอตสาหกรรมของญปน (JAS Mark) เปนตน

• มาตรการดานสงแวดลอม ใชกบสนคา 5 ประเภท ไดแก รองเทาหนงเครองหนงสงมชวตดดแปลงพนธกรรม ถานไฟฉาย รถยนต และสตวนาบางชนด (ดรายละเอยดในตารางท 2.5)

• มาตรการอนๆ เชน สาหรบผกบางชนดมการควบคมการนาเขาหรอหามการนาเขา สาหรบขาวและผลตภณฑขาวมการกาหนดเงอนไขการนาเขา เปนตน

ทงน ความตกลง JTEPA ไดกลาวถงมาตรการทไมใชภาษศลกากรไวในขอท 21 โดยม

ระบวา ประเทศภาคแตละฝายจะตองไมนามาตรการทไมใชภาษศลกากรมาใชแกการนาเขาสนคาจากภาคอกฝาย หรอการสงออกหรอการจาหนายเพอสงออกสนคาไปยงภาคอกฝายทไมสอดคลองกบพนธกรณของตนภายใตความตกลง WTO และภาคแตละฝายจะตองใหความมนใจในความโปรงใสของมาตรการทไมใชภาษศลกากรของตนทใชไดและจะตองใหความมนใจในการปฏบตตามพนธกรณของตนภายใตความตกลง WTO อยางครบถวน ในรายงานฉบบตอไปคณะผวจยจะไดวเคราะหในประเดนนวามมาตรการทไมใชภาษศลกากรใดบางของญปนทไมสอดคลองกบพนธกรณภายใต WTO เพอนาไปสการขจดอปสรรคทางการคาตอไป

31

นอกจากน ในความตกลง JTEPA ยงมมาตรการปกปองแบบทวภาค (bilateral safeguard measures) ซงโดยมหลกการวา หากผลของการยกเลกหรอลดภาษภายใตความ ตกลง JTEPA กอใหเกดความเสยหายแกอตสาหกรรมภายใน ประเทศทไดรบผลกระทบสามารถใชมาตรการปกปองเพอปองกนหรอแกไขความเสยหายและปรบตวได โดยมาตรการดงกลาว ไดแก การระงบการลดภาษสนคาดงกลาว หรอการขนอตราภาษในระดบทไมเกนอตรา MFN ทใชอยในวนทเรมใชมาตรการ หรออตรา MFN กอนทความตกลง JTEPA จะมผลบงคบใช โดยใชอตราทตากวา

การใชมาตรการปกปองจะกระทาไดกตอเมอหนวยงานของฝายทไดรบความเสยหายได

ดาเนนการไตสวนตามกระบวนการทระบไวตามความตกลงวาดวยมาตรการปกปองของ WTO ทงน ขอบทเรองมาตรการปกปองของ JTEPA ไดกาหนดขนตอนและเงอนไขตางๆ สาหรบการใชมาตรการปกปองไว เชน ขนตอนการแจงเกยวกบการไตสวน การปรกษาหารอ ระยะเวลาการใชมาตรการปกปอง การชดเชยการสญเสยสทธประโยชนทางภาษศลกากรทเกดจากการใชมาตรการปกปอง ตลอดจนการใชมาตรการปกปองชวคราวกอนทกระบวนการไตสวนจะเสรจสนสาหรบกรณทความลาชาในการใชมาตรการปกปองอาจกอใหเกดความเสยหายทยากจะเยยวยา

32

ตารางท 2.5 กฎระเบยบสาหรบสนคานาเขาของประเทศญปน ลาดบ สนคา มาตรการ มาตรการสขอนามย (Sanitary and Phytosanitary Measures : SPS) 1 มงคด และมะมวง

ผานการอบไอนารอน มเจาหนาทกกกนพชญปนมาควบคมและลงนามรบรองรวมกบเจาหนาทไทย เพอกาจดแมลงวนในผลไมและตองมใบรบรองสขอนามยจากกรมวชาการเกษตรกากบมาพรอมการนาเขา ตาม Plant Quarantine Law และ Food Sanitation Law

2 ผก ขมนขาว หนาวว หงอนไก ชา มนมอเสอ ขง มะพราว

ตองมใบรบรองสขอนามยจากกรมวชาการเกษตรของไทย การสงสวนของพชทอยใตดนบางชนดตองไดรบการตรวจรบรองวาปลอดภยจากไสเดอนฝอย ตาม Plant Quarantine Law และ Food Sanitation Law

3 มะละกอ พรกหยวก แตง มนเทศ มะเขอเทศ แกวมงกร ถวพม มะเขอยาว

ตองตรวจสอบยาฆาแมลงทตกคางในผกสด หามนาเขาหากมศตรพช ตาม Plant Quarantine Law และ Food Sanitation Law

4 เมลดแฟงและแคนตาลป ตองผานการตรวจสอบโรค Bacterial Fruit Blotch เพอปองกนการระบาดของโรค 5 ดอกกลวยไม เขมงวดเรองดนทตดมากบตน หรอสวนของตนกลา ตาม Plant Quarantine Law และ Food

Sanitation Law 6 ผลไมกระปอง

- มคณภาพตาม Food Sanitation Law และ Product Liability Law และใชระบบ HACCP - ผลไมทแชในนาตาล แอลกอฮอล ไมจาเปนตองผานการตรวจสอบโรคพช - ผนาเขาผลไมกระปองเปนครงแรกตองยนรายละเอยดของสวนประกอบและขนตอนการผลตตอ MHLW ตาม Food Sanitation Law, Product Liability Law

7 สารปรงแตงอาหาร

- อนญาตใหใชสารบางชนดเชน 2-Ethyl-3-methylpyrazine เปนสารปรงแตงอาหารตาม Food Sanitation Law และ the Standards and Specifications for Foods and Food Additives

8 อาหารทะเลแปรรป เชน ปลาทนากระปอง

- ตองมใบรบรองสขอนามย โดยหนวยงานของรฐบาลไทยทผานการเหนชอบจากรฐบาลญปน นอกจากนยงมขอกาหนดเกยวกบสารตกคางในปรมาณทกาหนด - เขมงวดเรองการตรวจสอบดานความปลอดภยของสนคาอาหาร แตสนคาทผานการรบรอง Pre-Certification สามารถนาเขาไดโดยไมตองหยดตรวจทดานศลกากร เพยงแตเกบตวอยางสนคาไวตรวจสอบภายหลงตาม Food Sanitation Law - ญปนใชระบบ Pre-Certification ซงเทยบไดกบระบบ HACCP สนคาปศสตว

9 อาหารทะเลสดและแชแขง - ปลาปกเปา ตองมใบรบรองสขอนามยทออกโดยกรมประมง - เนอปลาหรอสตวนาทะเลทมเปลอก เชน กง ป หอย ทใชทาซาชม ตองระบรายละเอยดเกยวกบจานวน bacillus ไมเกน 100,000/g - กงแชเยน แชแขง ตองไมมสาร Oxolinic acid และ Oxytetracycline ตกคาง - หามมคารบอนไดออกไซดเจอปนอยในเนอปลาสด - อาหารทะเลแชแขงตองระบรายละเอยดเกยวกบจานวน bacilli ไมเกน 3,000,000/g - ผนาเขาตองแจงการนาเขาไปยงดานตรวจกกกนสตว และตองผานการตรวจและไดรบการประทบตรา “Passed” บนเอกสารแจงการนาเขา - ญปนอนโลมใหนาเขาไดเฉพาะโรงงานทไทยผานการตรวจสอบจากกรมประมงเทานน

10 อาหารกระปอง - กาหนดมาตรฐานของสารปนเปอนทอนญาตใหมไดในกระปองโลหะสาหรบบรรจอาหาร ตาม Food Sanitation Law

11 ยา และเภสชภณฑ - ตองมใบรบรองและใบอนญาตการผลต การนาเขา และการจาหนาย รวมทงถกกากบดแลในทกขนตอน ตาม Pharmaceutical Affairs Law

12 ผลตภณฑยา - ตองไดมาตรฐานตาม Regulations for Structure and Equipment of Drug Stores 13 เครองสาอาง

- ตองมใบอนญาตโรงงาน โดยสนคาตองมคณสมบตตามทกาหนด เชน มาตรฐานของสงทหามเจอปน มาตรฐานดานการทดสอบ และความบรสทธของสนคา และหามโฆษณาเกนกวาความเปนจรง

14 สนคาอาหารทกชนด - มการควบคมสารเคมทางการเกษตร

33

ลาดบ สนคา มาตรการ - ญปนอางองจากคามาตรฐานของ CODEX และคามาตรฐานของประเทศสหรฐฯ EU แคนาดา ออสเตรเลย และนวซแลนด

15 ขาวและผลตภณฑ

- ตองผานการตรวจวเคราะหสารเคมตามขนตอน โดยเจาหนาทของ MHLW จะทาการสมตรวจสนคาทกลอตโดยการเกบตวอยางสนคา ณ ดานนาเขาในประเทศญปน

16 เครองดม เชน นา , Soft Drink , เบยร , ไวน

- ตองมใบรบรองการนาเขา ตองยน “import notification of food” ทดานกกกน - ไมอนญาตใหมตะกอน รวมทงตองไมตรวจพบ สารหน ตะกวและแคดเมยม - เครองดมทมสวนผสมของแอลกอฮอล ตองแจงลวงหนาหากมสารปรงแตง สารแตงส สารเพมความหวานทนอกเหนอจากทกาหนดไว - เครองดมทมสวนผสมของพชหรอสตวตองใชกระบวนการผานความรอน

17 เครองปรงรส เครองมอประกอบอาหาร

- ตองมการตรวจสอบคณภาพใหไดตามมาตรฐาน และไมมสารเคมในระดบทกอใหเกดอนตรายแกผบรโภค ตาม Food Sanitation Law

18 เครองใชบนโตะอาหาร อปกรณใชใผลตอาหาร

- ตาม Food Sanitation Law สนคาทไมผานมาตรฐานจะถกทาลาย สงกลบ หรออนญาตให นาเขา แตตองนาไปใชงานอยางอน

19 ของเดกเลน - ของเลนสาหรบเดกตองไมมสวนผสมของสารโลหะหนก สารหน และสารทกอใหเกดอนตรายตอสขภาพ โดยผนาเขาตองนาสนคาตวอยางสงไปตรวจสอบ ณ หองปฏบตการ และนาหนงสอรบรองมายนยน - ในแตละทองถนกาหนดประเภทของเลนทจดวาเปนอนตรายแตกตางกน

20 เสอผา เครองนงหม - หามการนาเขาสนคาทใชสารเคมอนตราย 2. มาตรการทางเทคนคตอการคา (Technical Barriers to Trade: TBT) 1 อาหารทมสวนประกอบ

ของสงมชวตดดแปลง พนธกรรม

- กาหนดใหปดฉลากระบสวนผสม GMOs (Genetically Modified Organisms) เชนในปลาทนากระปอง เตาเจยว ซอสถวเหลอง และสนคาปศสตว

2 อาหารกอภมแพ

- ตองปดฉลากอาหารกอภมแพ - หามปดฉลากโดยใชคาวา “อาจจะมสารกอภมแพ”

3 ผลตภณฑพลาสตก ไดแก อางลางมอ ขวดนา ถาด ฯลฯ

- ตองปดฉลากเปนภาษาญปน โดยระบประเภท อณหภมทนความรอน-เยน ความจ จานวน ขอควรระวงในการใช และชอ ทอย เบอร-โทรศพทของผตด ฉลาก - สามารถปดเครองหมายมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม (JIS Mark) ไดตามความ สมครใจ

4 เครองดม เชน นา เบยร ไวน

- ตองปดฉลากระบชอสนคา สวนผสม สารปรงแตง วธการเกบรกษา วนเดอนปท ผลต ชอและสถานทผลต ตาม Food Sanitation Law

5 ผกสดและผลไมสด - ตองปดฉลากระบชอสนคา และแหลงผลต ตาม JAS Law 6 ผลไมกระปอง - ตองปดฉลากระบอาหารกอภมแพ ในกรณทมสวนประกอบของ สม กว ลกพช

แอปเปล และกลวย - ตองปดฉลากระบรายละเอยด เชน ชอสนคา สวนประกอบ นาหนก/ปรมาณ ชอ ผผลต วนทเดอนปทผลต และวธการเกบรกษา เปนตน - สามารถปดฉลากมาตรฐานสนคาอาหาร(JAS Mark) ไดโดยความสมครใจ - ตาม Food Sanitation Lawและ JAS Law

7 เนอสตว อาหารทม สวนประกอบของเนอสตว เชน ขาวอบ และสต

- ตองมใบรบรองการตรวจสอบสขอนามยจากกรมปศสตววาไมมสารปฏชวนะตกคาง และโรงงานผลตตองไดรบการตรวจสอบและรบรอง ตองผานการตรวจ ณ ดาน กกกนสตว ณ ทาเรอ/สนามบน - ผลตภณฑทบรรจกระปองตองผานกระบวนการฆาเชอ Foot and Mouth Disease

8 ขาว

- ตองระบชอสนคา ชอสายพนธ วนทสขาว ปรมาณบรรจ และชอ ทอย เบอรโทรศพทของผจดจาหนาย

9 สนคาเกษตรอนทรย (ไมรวมสนคาปศสตว)

- ตองไมใชปยเคมและยาฆาแมลงในการผลต โดยผผลตสามารถปดฉลาก “อาหาร เกษตรอนทรย” ไดหากผานการรบรองจากองคกรรบรอง(Certificated body) ท

34

ลาดบ สนคา มาตรการ ไดรบการขนทะเบยนไวกบ JAS

10 อาหารทะเลสดและแชแขง

- อาหารทะเลสด ตองตดฉลากระบ ชออาหาร ประเทศผผลต - อาหารทะเลแปรรปตองตดฉลากระบ ชออาหาร วตถดบ ปรมาณ ชอผผลต วน หมดอาย และวธการเกบรกษา - สามารถประทบตรา JAS Mark ไดโดยความสมครใจ

11 อาหารทะเลแปรรป

- อาหารทะเลแปรรป เชน เนอปลาตมสก หอยเมนปรงรส ปลาซารดนตากแหง สามารถประทบตรา JAS Mark ไดโดยความสมครใจ

12 เนอสตว และผลตภณฑ

- ตองปดฉลากระบชออาหาร ชอและทอยของผผลต วนเดอนปทผลต วธการเกบรกษา ในกรณทใชสารปรงแตงตองระบสารปรงแตงทใชทงหมด ตองไมมสารปรงแตงเจอปนอยในขนตอนสดทาย - ตองปดฉลากระบประเทศแหลงกาเนด ชออาหาร สวนประกอบ ปรมาณ ผผลต วนบรรจ และวธการเกบรกษา รวมทงตองประทบตรา JAS Mark

13 ของเลน ทมมอเตอรหรอ ใชไฟฟาเปนสวนประกอบ

ตองระบหนวยวดแรงดนไฟฟา หนวยวดกาลงไฟฟา ชอผผลต และ ผนาเขาตองตด PSE Mark รวมทงตองมวธการผลตทสอดคลองกบมาตรฐานสากลตามเทคนค - บรรจภณฑและหบหอตองระบประเภทของวสดทใชทานนๆ

14 สารปรงแตงอาหาร

- ตองปดฉลากระบสารปรงแตงทใชในอาหารทกชนด - สารทไดรบการยกเวนไมตองตดฉลาก ไดแก สารทใชในขนตอนการผลตอาหาร โดยสามารถตกคางอยในอาหารไดไมเกนปรมาณทกาหนดและไมมผลกระทบตออาหารนน สารทใชเกดขนในวตถดบ ในระดบทนอยมาก และสารปรงแตงทใชเปนอาหารเสรม

15 เสอผา เครองนงหม

- ผผลตหรอผจาหนายตองปดฉลากสนคาเปนภาษาญปน โดยมรายละเอยดทตอง ระบ ดงน ประเภท และสดสวนของเสนใย วธดแลรกษา คณสมบตการกกกนนา โดยใชสญลกษณ และชอ ทอย เบอรโทรศพทของผปดฉลาก และประเทศทผลต - ตดเครองหมายมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม(JIS Mark) ไดโดยความสมครใจ

16 เฟอรนเจอร

- ตองเปนไปตามมาตรฐานทกาหนด ตาม Building Standards Law, Household Goods Quality Labeling Law และ Consumer Products Safety Law

17 เครองคอมพวเตอร เครองปรบอากาศ โทรทศน ตเยน และเครองซกผา

- ผผลตและผนาเขาตองควบคมสารเคมอนตราย 6 รายการ คอ ตะกว ปรอท โครเมยม แคดเมยม PBB และ PBDE ในการผลตมใหสารเคมเจอปนเกนกวามาตรฐาน 1) ประทบเครองหมายแสดงสวนประกอบสารเคมลงบนตวสนคา 2) ประทบเครองหมาย ระบสญลกษณสารเคมลงในสมดแจงรายการสนคา 3) เผยแพรขอมลของสารเคมทเจอปนอยในสนคาผานทางเวบไซต

18 ผลตภณฑเครองใชไฟฟา และอเลกทรอนกส

1) ตองระบรายละเอยดวธการใช ขอควรระวง ทอย เบอรโทรศพทของผปดฉลาก เปนภาษาญปน 2) สนคาประเภท Specified Electrical Appliances and Materials จานวน 112 รายการ เชน สายไฟฟา หมอแปลง สวตช และบลลาสต 2.1) โรงงานตองผานการตรวจสอบและรบรองโดยหนวยงานทขนทะเบยนกบ กระทรวงเศรษฐกจ การคาและอตสาหกรรม 2.2) สนคาตองเปนไปตามมาตรฐานทกาหนด โดยตองผานการตรวจสอบและรบรอง 2.3) ตองประทบเครองหมายมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรมบนตวสนคา 2.4) ตองมสาเนาใบรบรองของโรงงาน 3) สนคาประเภท Other Electrical Appliance and Materials จานวน 340 รายการ เชน โทรทศน เครองเสยง ตเยน และอปกรณสองสวาง เปนตน 3.1) สนคาตองเปนไปตามมาตรฐานทกาหนด 3.2) ตองประทบเครองหมายมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม

มาตรการดานสงแวดลอม 1 รองเทาหนง เครองหนง

สตวปา พชพนธธรรมชาตทใกลสญพนธ

- ไมขดตอ Washington Convention เกยวกบการทาลายสตวปาและพชพนธธรรมชาต (Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Fauna and Flora)

2 สงมชวตดดแปลง - ตองมใบอนญาตนาเขา ในกรณทเปนสงมชวตทนาเขาเพอการทดลอง เพาะพนธหรอเพาะเชอ

35

ลาดบ สนคา มาตรการ พนธกรรม ตองขออนญาตจากหนวยงานรบผดชอบ โดยตองไดรบการรบรองวาสงมชวตนนจะไมแพรกระจาย

สนาหรออากาศ ยกเวนในกรณทนาเขาเพอการรกษาโรคหรอชวยชวตคนโดยมการรองขอจากหนวยงานรบผดชอบ

3 ถานไฟฉาย

ผนาเขาหรอผผลตสนคาอปกรณอเลกทรอนกสทมถานไฟฉายเปนสวนประกอบ จะตองจดเกบถานไฟฉายทใชแลวจากผบรโภค เพอนากลบมาใชใหม หากผนาเขาไมดาเนนการจดตงระบบจดเกบถานไฟฉายใหเสรจสนภายใน 1 ป จะถกปรบในอตรา 5 แสนเยน

4 รถยนต สารอนตรายทมกฎหมายหามใช และ/หรอควบคมการใชงาน เชน สารทาลายชนโอโซน ไดแก สารในกลมคลอโรฟลออโรคารบอน ไฮโดรโบรโมฟลออโรคารบอน ซงเปนสารทใชทาความเยน สารทาโฟม สารดบเพลง และสารลางสารละลาย โพลคลอรเนท-แนบธาลน ซงเปนสารหลอลน, ส , สารเพมความเสถยร ฉนวน , สารหนวงการตดไฟ 3) ไตรบวทวทน ไตรฟนลทน ซงเปนสารเพมความเสถยร ไตรบวทวทนออกไซดซงเปนสารฆาเชอโรค, สารตานเชอรา, ส ,เมดส, สารกนเปอน, สารทาความเยน, สารทาโฟม, สารดบเพลง, นายาลางสารละลาย ตามกฎหมายควบคมสารเคมญปน

5 สตวนาบางชนด ปลาเฮอรรง แมคเคอเรล ปลาหมก

กาหนดโควตาการนาเขา

มาตรการอนๆ 1 ขาวและผลตภณฑขาว - กาหนดเงอนไขการนาเขา โดยจดการประมล 2 วธ ไดแก แบบ Ordinary Import Tender เปน

ขาวทใชในอตสาหกรรม 90-95% และแบบ Simultaneous Buy and Sale เปนขาวทใชในการบรโภค 5-10% (ผนาเขาและผคาสงทไดขนทะเบยนแลว หรอผทไดรบการกาหนดภายใตกฎหมายเปนผมสทธทาการยนการประมล) - การนาเขาระบบโควตา จะถกรฐบาลญปนโดย Food Agency กาหนดใหเกบไวประมาณ 2 ป แลวจงระบายออกสตลาด เพอไมใหเกดการแขงขนกบขาวภายในประเทศ

2 ผก ควบคมการนาเขาโดยอนญาตใหนาเขาได 21 ชนด ไดแก คนชาย คะนา ผกชฝรง ผกชลาว ผกช โหระพา ใบกระเพรา

3 พชผก หามนาเขา พชทกาหนด เชน แตงชนดตางๆ ฟกทอง เชน มะเขอชนดตางๆ มะแวง มะอก เชน พรกชนดตางๆ เฉพาะสวนทเปนเถา ตน ใบ และสวนทอยใตดน เชน มนเทศ ผกบง เชน ถวแขก

ทมา: สรปและรวบรวมจากกรมการคาตางประเทศ 2550

36

2.2.4 ความรวมมอ (Cooperations) JTEPA วางกรอบความรวมมอระหวางไทย-ญปน 9 สาขาหลก 4 เชน ความรวมมอในดานเกษตรปาไมและประมง ความรวมมอในดานการเสรมสรางสภาพแวดลอมทางธรกจ ความรวมมอในดานวสาหกจขนาดยอมและขนาดกลาง (SMEs) และความรวมมอในดานการสงเสรมการคาการลงทน เปนตน

กรอบความรวมมอดงกลาวมความเกยวของกบภาคอตสาหกรรมตางๆ เชน ความรวมมอในดานเกษตรปาไมและประมง ไดกาหนดความรวมมอเรองความปลอดภยดานอาหาร (Food Safety) และความรวมมอระหวางทองถน (Local-to-local linkage) ซงเกยวเนองกบอตสาหกรรมอาหาร นอกจากนยงม ความรวมมอในดานวสาหกจขนาดยอมและขนาดกลาง ซงมงเนนการสรางศกยภาพสาหรบ SMEs การสงเสรมความรวมมอทางธรกจ การพฒนาตลาด การเขาถงแหลงการเงน และการแลกเปลยนขอมล เพอสนบสนนความรวมมอในภาคเอกชน และนโยบายการพฒนา SMEs ของประเทศภาคทงสอง

นอกจากนในแถลงการณรวมของรมว.กระทรวงพาณชยประเทศไทย และ รมว.กระทรวงเศรษฐกจ การคา และอตสาหกรรมประเทศญปน ไดตกลงทจะอานวยความสะดวกใหความรวมมอระหวางเอกชนภายใตโครงการความรวมมออก 7 สาขา ซงเปนโครงการทเกยวของกบดานอตสาหกรรมโดยตรง 4 โครงการไดแก โครงการความรวมมอเรองครวไทยสโลก 5 โครงการความรวมมออตสาหกรรมเหลกไทย-ญปน 6 โครงการสถาบนพฒนาทรพยากรมนษยในอตสาหกรรมยานยนต7 และโครงการความรวมมอดานสงทอและเครองนงหม8

คณะผวจยไดสรปสถานะและปญหาทพบในการดาเนนงานโครงการความรวมมอท

เกยวของกบภาคอตสาหกรรมดงกลาวไวในตารางท 2.6

4 รายละเอยดอยในบทท 5 ในความตกลงเพอการปฏบตตามระหวางรฐบาลแหงราชอาณาจกรไทยและรฐบาลญปนตามขอ 12 ของความความตกลงระหวางราชอาณาจกรไทยและญปนสาหรบความเปนหนสวนทางเศรษฐกจ 5 รายละเอยดอยในแถลงการณรวมของรฐมนตรวาการกระทรวงพาณชยแหงราชอาณาจกรไทยและรฐมนตรวาการกระทรวงเศรษฐกจ การคาและอตสาหกรรมของญปน (เอกสารแนบ 1) 6 รายละเอยดอยในแถลงการณรวมของรฐมนตรวาการกระทรวงพาณชยแหงราชอาณาจกรไทยและรฐมนตรวาการกระทรวงเศรษฐกจ การคาและอตสาหกรรมของญปน (เอกสารแนบ 2) 7 รายละเอยดอยในแถลงการณรวมของรฐมนตรวาการกระทรวงพาณชยแหงราชอาณาจกรไทยและรฐมนตรวาการกระทรวงเศรษฐกจ การคาและอตสาหกรรมของญปน (เอกสารแนบ 3) 8 รายละเอยดอยในแถลงการณรวมของรฐมนตรวาการกระทรวงพาณชยแหงราชอาณาจกรไทยและรฐมนตรวาการกระทรวงเศรษฐกจ การคาและอตสาหกรรมของญปน (เอกสารแนบ 7)

37

ตารางท 2.6 สรปสถานะและปญหาทพบในการดาเนนการโครงการความรวมมอทเกยวกบกระทรวงอตสาหกรรม ภายใตความตกลง JTEPA

โครงการความรวมมอ

แผนการดาเนนการ สถานะการดาเนนการ และปญหาทพบ

โครงการสถาบนพฒนาทรพยากรมนษยในอตสาหกรรมยานยนต - การรวมมอกนดานการวจยและพฒนา

• การขอใหญปนชวยสนบสนนการจดตงสถาบนพฒนาทรพยากรมนษยของอตสาหกรรมยานยนต

• การรวมกนพฒนาหลกสตรการฝกอบรมทงภาคทฤษฎและภาคปฏบต สาหรบใชในสถาบนพฒนาทรพยากรมนษยของอตสาหกรรมยานยนต

• การขอใหญปนสงผเชยวชาญมาแนะนาหรอฝกอบรมใหแกบคลากรดานยานยนตของไทย ซงจะครอบคลมตงแตผบรหารระดบสง วศวกรทดสอบ วศวกรการผลต หวหนางาน แรงงานทมทกษะ และผฝกสอน

- ยงไมมการดาเนนการใดๆ ทเปน รปธรรม แมวาไทยจะไดเคยขอความรวมมอไปบางแลว แตมกไดรบคาตอบวา การดาเนนการใดๆ ยงคงตองใชชองทางผาน JICA ซงมลกษณะเปนการขอความชวยเหลอเปนโครงการโครงการไป (project-type, request-based)

- ยงไมมความชดเจนของโครงการพฒนาฝมอแรงงานเดมทไดดาเนนการอย (โครงการพฒนาบคลากรในอตสาหกรรมยานยนตไทย หรอ Automotive Human Resource Development Project: AHRDP) วาจะตอเนองเปนโครงการใหม (โครงการสถาบนพฒนาทรพยากรมนษยของอตสาหกรรมยานยนต: AHRDIP) ภายใตความตกลง JTEPA หรอทงสองโครงการจะดาเนนการตอควบคกนไป

38

โครงการความ

รวมมอ แผนการดาเนนการ สถานะการดาเนนการ

และปญหาทพบ โครงการความรวมมอดานสงทอและเครองนงหม - การรวมมอกนดานการวจยและพฒนา

• การขอใหญปนชวยสนบสนนการจดตงศนยวจยและพฒนาดานสงทอและเครองนงหม รวมทงโรงงานทดลอง (pilot plant) ในไทย

• การขอใหญปนสงผเชยวชาญมาแนะนาหรอฝกอบรมใหแกบคลากรดานสงทอและเครองนงหมของไทย ขอบเขตของการแนะนาหรอฝกอบรมจะครอบคลมการจดการธรกจทเกยวของทงหมด เรมตงแตการออกแบบ การจดการการผลต โลจสตกส การกระจายสนคา การจดการหวงโซอปทาน การรกษาสงแวดลอม จนถงการพฒนาทรพยากรมนษย

- มคณะอนกรรมการวางแผนงานรวมระหวางไทย-ญปน 3 ดาน 1) การออกแบบดไซนผา 2) การทดสอบในหองปฏบตการ 3) การออกแบบผลตภณฑ - ลกษณะการดาเนนงานเปนการฝกอบรม-ใหความร และขอความรวมมอในเรองทฝายญปนสามารถชวยได - มปญหาในเรองของงบประมาณสนบสนนในการประสานงานระหวางประเทศ

- การรวมมอกนดานการตลาด

• การขอใหญปนใหขอมลดานการตลาดตางๆ เชน ชองทางการกระจายสนคา แนวโนมความตองการของตลาด

• การรวมมอกนจดงานแสดงสนคา การจบคธรกจ และการประสานงานกนระหวางการเดนทางไปดงาน

- ภาคเอกชนจดกจกรรมเยยมชมกนเองระหวางสมาคมผประกอบ- การในไทย และในญปน - ขาดภาครฐตดตามผล เพอวางแผนนโยบายสนบสนน

39

โครงการความ

รวมมอ แผนการดาเนนการ สถานะการดาเนนการ

และปญหาทพบ โครงการความรวมมอดานอตสาหกรรมเหลกและเหลกกลา - การรวมมอกนดานการวจยและพฒนา

• การรวมกนพฒนาหลกสตรการฝกอบรมทงภาคทฤษฎและภาคปฏบต สาหรบใชในสถาบนเหลกและเหลกกลาแหงประเทศไทยและในมหาวทยาลยของไทย • การขอใหญปนสงผเชยวชาญมาแนะนาหรอฝกอบรมใหแกบคลากรดานเหลกและเหลกกลาของไทย ซงจะครอบคลมตงแตผเชยวชาญภาคสนามของบรษทลงทนรวมไทย-ญปน วศวกร ชางเทคนค และผฝกสอน ขอบเขตของการแนะนาหรอฝกอบรมจะครอบคลมตงแตการออกแบบ เทคโนโลยการกอสราง (บานโครงเหลก โครงสรางอาคารททาจากเหลก (pre-engineer building) เหลกโครงสรางสาเรจรป (pre-fabricated structure) และเครองจกรการเกษตร) เทคโนโลยการบรหารจดการดานสงแวดลอม

- มการดาเนนการทเปนรปธรรมบางแลว เชน ประเทศไทยไดสงผแทน 10 คนเขารวมประชมเชงปฏบตการทประเทศญปนในเรองการปรบปรงเทคโนโลยดานสงแวดลอมและการประหยดพลงงาน - ญปนตกลงจะสงผเชยวชาญมาประเทศไทยในหวขอการสรางบานดวยเหลก ซงคาดวาผเชยวชาญจะมาภายในป2551

40

โครงการความ

รวมมอ แผนการดาเนนการ สถานะการดาเนนการ

และปญหาทพบ โครงการสงเสรมการคาและการลงทนเพอผลกดนให”ครวไทยสโลก” (Kitchen of the World) - การรวมมอกนดานการวจยและพฒนา

• การขอใหญปนสงผเชยวชาญมาแนะนาหรอฝกอบรมใหแกบคลากรดานอาหารของไทย ขอบเขตของการแนะนาหรอฝกอบรมจะครอบคลมตงแตการออกแบบและพฒนาผลตภณฑอาหารเพอสขภาพและผลตภณฑอาหารแบบใหมอนๆ การจดการการผลต เทคโนโลยการผลตแบบปลอดสารพษ การทาหบหอ โลจสตกส การกระจายสนคา การจดการหวงโซอปทาน

- การรวมมอกนดานการตลาด

• การขอใหญปนใหขอมลดานการตลาดตางๆ เชน ชองทางการกระจายสนคา แนวโนมความตองการของตลาด

• การรวมมอกนจดงานแสดงสนคา การประสานงานกนระหวางการเดนทางไปดงาน

• การขอใหญปนชวยสนบสนนการจดตงศนยกระจายสนคาอาหารไทย

- มการลงนามบนทกความเขาใจ (MOU) ในการสงพอครวไทยเขาไปทางานในญปน ซงจากเดมตองมประสบการณการทางาน 10 ปลดลงเหลอ 5 ป

41

โครงการความ

รวมมอ แผนการดาเนนการ สถานะการดาเนนการ

และปญหาทพบ โครงการความรวมมอดานความปลอดภยของอาหาร (food safety) - การรวมมอกนดานการวจยและพฒนา

• การขอใหญปนสงผเชยวชาญมาแนะนาหรอฝกอบรมใหแกบคลากรดานอาหารของไทย เกยวกบระบบการตรวจและรบรองคณภาพอาหาร

• การสงเสรมการลงทนของภาคเอกชนในการจดตงหองปฏบตการทดสอบอาหาร และการพฒนาเครอขายระหวางหองปฏบตในทงสองประเทศ

• การรวมกนบงชและแกไขการใชมาตรการสขอนามยและสขอนามยพชทอาจเขาขายเปนอปสรรคทางการคา

- ฝายไทยเสนอโครงการ 4 โครงการใหกบรฐบาลญปนรวมศกษา ไดแก (1) โครงการประเมนความเสยง (Risk Assessments) เสนอโดยกรมปศสตว (2) โครงการ Pre-certification HACCP เสนอโดยกรมประมง (3) โครงการการปรบปรงบรรจภณฑสาหรบผลไมและผก (Improvement package in fruits and vegetable) เสนอโดยกรมวชาการเกษตร (4) โครงการเสรมสรางความเขมแขงในกระบวนการการรบรอง (Project of strengthening the accreditations capacity production system certificate) เสนอโดยสานกงานมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาต

- โครงการทง 4 ไดเนนในเรองระบบความปลอดภยของอาหาร การสงเสรมความสามารถในการแขงขนของผผลต และการพฒนาความสามารถของหนวยงานกลางทเกยวของกบนโยบายอาหาร

42

โครงการความ

รวมมอ แผนการดาเนนการ สถานะการดาเนนการ

และปญหาทพบ ความรวมมอในดาน วสาหกจขนาดยอมและขนาดกลาง(SME) - การสรางศกยภาพสาหรบ SMEs และอนๆ

• ในการประชมครงท1 เมอเดอนพฤษภาคม ฝายญปนเสนอการจดตง venture capital และ micro finance สาหรบ SMEs ในไทย

• ฝายญปนเสนอการพฒนาระบบการเงนทมความเชอมโยงกบการใหคาปรกษาทางธรกจ ซงมการวางแผนรวมวจยรวมกนเพอทางแนวทางดาเนนงาน

• วางแผนการประชมครงท2 ภายใน ธ.ค. 51 หรอ ม.ค. 52

- อยระหวางการเตรยมการประชมรวมครงทสอง โดยมการทาวจยเพอเตรยมความพรอมของฝายไทยในการเจรจากบฝายญปน

ทมา: รวบรวมโดยคณะผวจย ณ สงหาคม 2551

43

ตารางท 2.7 หนวยงานทเกยวของกบการดาเนนการโครงการความรวมมอภายใตความตกลง JTEPA เฉพาะทเกยวกบสนคาอตสาหกรรม

โครงการความรวมมอ หนวยงานฝายไทย หนวยงานฝายญปน

โครงการสถาบนพฒนาทรพยากรมนษยของอตสาหกรรมยานยนต

สถาบนยานยนต - กองยานยนต กระทรวงเศรษฐกจการคาและอตสาหกรรมญปน

- Japan Automobile Manufacturers Association (JAMA)

- Japan Auto Parts Industry Association (JAPIA)

โครงการความรวมมอดานอตสาหกรรมสงทอและเครองนงหม

สหพนธอตสาหกรรมสงทอแหงประเทศไทย (ซงประกอบดวยสมาคมผประกอบการในสาขาสงทอและเครองนงหมตางๆ)

- Int’l Textile Trade Office กระทรวงเศรษฐกจการคาและอตสาหกรรมญปน

- Japan Textile Federation - Japan Spinners’ Association - Japan Chemical Fibers

Association - Japan Wool Spinners’

Association - Japan Cotton & Staple Fiber

Weavers’ Association - Japan Silk & Synthetic Fabric

Industrial Federation - Japan Textiles Finishers

Association - Japan Knitting Industry

Association - Japan Export Clothing

Manufacturers Association - Japan Textiles Importers

Associations - Japan Apparel Industry Council - Japan Textile Export

Organization โครงการความรวมมอดานอตสาหกรรมเหลกและเหลกกลา

สถาบนเหลกและเหลกกลาแหงประเทศไทย

Japan Iron and Steel Federation (JISF)

44

โครงการความรวมมอ หนวยงานฝายไทย หนวยงานฝายญปน โครงการสงเสรมการคาและการลงทนเพอผลกดนให “ครวไทยสโลก” (Kitchen of the World)

สถาบนอาหาร องคการสงเสรมการคาระหวางประเทศของญปน (JETRO)

โครงการความรวมมอดานความปลอดภยของอาหาร (food safety) ภายใตความรวมมอในสาขาเกษตร ปาไม และประมง

สานกงานมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาต

กระทรวงเกษตร ปาไม และประมง

ความรวมมอในดาน SMEs สานกงานสงเสรมวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม

กระทรวงเศรษฐกจ การคาและอตสาหกรรม

45

2.2.5 ความตกลงอนๆ เชน ความตกลงวาดวยการลงทน แรงงาน และสงแวดลอมท กระทบตอภาคอตสาหกรรม

ในบทการลงทนในความตกลง JTEPA นน สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย (2550) ไดวเคราะหผลกระทบไววาขอผกพนของไทยในดานการลงทนใหสทธนกลงทนญปนเขามาลงทนในประเทศไทยตามทกาหนดไวในกฎหมายภายในประเทศเทานน แตไทยไดใหขอผกพนในการคมครองการลงทนโดยตรงจากญปนซงนาจะเปนประโยชนตอการดงดดการลงทน เนองจากในปจจบนไทยยงไมมสนธสญญาทวภาคดานการลงทน (BIT) กบญปน สวนการใหการสงเสรมและคมครองการลงทนทจากดเฉพาะการลงทนโดยตรง (FDI) จากญปนไมนาจะมผลเสยในการดงดดการลงทนจากญปนเทาใดนกเนองจากเกอบรอยละ 80 ของการลงทนสะสมของญปนในประเทศไทยเปนการลงทนโดยตรง อกจานวนหนงเปนเงนกโครงการระยะยาวซงไดรบการคมครองเชนกน ขอผกพน pre-establishment ของไทย มระดบการผกพนตากวากฎหมายในปจจบนจงไมนาจะมผลกระทบอยางใดตอการลงทนจากญปน เพราะนกลงทนญปนจะเลอกทจะไมใชสทธตาม JTEPA ทงน สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย (2550) สรปไววาบทบญญตวาดวยการลงทนภายใต JTEPA มความรดกมมากกวาความตกลงอนทไทยเคยลงนามในอดต เชน TAFTA ในหลายเรอง เชน การกาหนดนยามทชดเจนในเรองนกลงทนทางตรงทจะไดรบสทธตามความตกลง การระบขอยกเวนสาหรบหลกการ MFN ทจะไมขยายไปสประเทศทสามทลงนามกบประเทศภาคฝายใดฝายหนงในภายหลง เปนตน สาหรบเรองแรงงานและสงแวดลอมนน ไมมขอบทดงกลาวในความตกลง JTEPA ซงแตกตางจากความตกลงการคาเสรทจดทากบสหรฐอเมรกา สวนประเดนดานผลกระทบตอสงแวดลอม ซงเคยมผเปนหวงวา JTEPA จะทาใหเกดการทะลกเขามาของสนคาใชแลวและขยะจากญปนซงจะสงผลกระทบตอสงแวดลอมนน ไทยยงคงมอานาจเตมทในการหามนาเขาสนคาทมมลพษไดเชนเดม นอกจากน คณะผวจยพบวาในชวง 5 เดอนแรกหลงความตกลง JTEPA มผลบงคบใชนน ไมมการนาเขาขยะภายใต JTEPA ตามทเปนหวงกนแตอยางใด มเพยงการนาเขาสนคาใชแลวตลอดระยะเวลาทผานมาเพยง 2 รายการ คอตแชแขงแบบเปดดานบน (HS 84183000800) และกลองชมสายโทรศพท (HS 85369029800) โดยมมลคารวมกนเพยง 7 ลานบาท โดยเปนการนาเขาของบรษทผผลตเพอนาไปใชในอตสาหกรรม ไมใชนาเขามาเปนขยะ (ดกลองขอความท 2.1 ประกอบ) อยางไรกตาม เพอความสบายใจของทกฝาย ควรมการตดตามขอมลในประเดนนอยางตอเนองตอไป

46

กลองขอความท 2.1 ขอมลการนาเขาขยะ/สนคาทใชแลวจากญปน

ในการศกษาน คณะผวจยไดวเคราะหขอมลการนาเขาขยะ/สนคาใชแลวทไทยควบคมการนาเขา ดงตอไปน ตวอยางสนคาควบคมการนาเขาภายใต Basel Convention ของกรมโรงงานอตสาหกรรมและกรมควบคมมลพษ

ขยะ/ของเสยเคมภณฑ (HS 3825) ขยะพลาสตก (HS 3915) ยางทใชแลว (HS 400400 และ HS 401220) เครองใชไฟฟาและชนสวนทใชแลว (HS 84 และ HS 85) แบตเตอรทใชแลว (HS 8548)

“สนคา” ทศกษาเพมเตม เศษนามน (HS 271091 และ HS 271099) ขเถา/กากทเหลอจากการเผาไหมขยะเทศบาล (HS 262110)

สวนขเถาและสแลกอนๆ (HS 262190) ทมหลายฝายเปนหวง ไมใชขยะทอยภายใตการควบคมการนาเขา เนองจากเปนวสดผสมทใชในการผลตคอนกรตและซเมนต หรอใชในการขดผวโลหะ

ตารางขางลางแสดงสถตการนาเขาขยะ/สนคาใชแลวจากญปน จากการวเคราะหขอมล พบวา แมจะมการนาเขาขยะพลาสตกและขยะ/ของเสยเคมภณฑเพมขนโดยตลอด แตการเพมขนนนไมเกยวกบ JTEPA เพราะเปนการนาเขาทไมมการขอใชสทธประโยชน ทงน ในชวง 5 เดอนแรกของการบงคบใชความตกลง พบวา ไมมการนาเขาขยะภายใต JTEPA มเพยงการนาเขาสนคาใชแลวเพยง 2 รายการ คอตแชแขงแบบเปดดานบนและกลองชมสายโทรศพท

การนาเขาขยะ/สนคาใชแลวจากญปนเฉลยตอเดอน

ป 2548 2549 2550 2551*

ขเถา (ตน) 0.00 0.00 0.00 0.00

เศษนามน (ตน) 46.20 34.12 30.34 20.66

ขยะ/ของเสยเคมภณฑ (ตน) 0.00 0.00 0.43 1.72

ขยะพลาสตก (ตน) 30.68 31.97 57.52 156.92

ยางทใชแลว (ตน) 5.19 9.56 4.30 4.63

แบตเตอรทใชแลว (ตน) 341.55 13.40 4.57 4.29

เครองใชไฟฟาทใชแลว (ลานเครอง) 32.49 25.40 22.26 10.74

หมายเหต: * สาหรบป 2551 ใชขอมลเฉลยชวงเดอน ม.ค. – ก.ค. 2551

47

2.2.6 การทบทวน

แมจะมสนคาบางรายการถกตดออกจากการเจรจาในความตกลง JTEPA แตความตก

ลงนไดมบทบญญตใหทบทวนในบทท 2 เรองการคาสนคา (ขอ 26 การทบทวน) ซงเฉพาะเจาะจงกวาการทบทวนทวไปทงฉบบ (general review) ในความตกลงหนสวนเศรษฐกจของญปนททากบประเทศอนๆ9 ขอบทการทบทวนในเรองการคาสนคาใน JTEPA ซงครอบคลมถงการทบทวนตารางการลดภาษศลกากรและรายการสนคาทถกตดออกจากการเจรจา ชวยรบประกนวา ในการทบทวนทวไปในปท 10 ทจะเกดขนจะตองมการทบทวนเรองการคาสนคาดวย หรอแมกระทงกอนการทบทวนทวไปในปท 10 การทบทวนในเรองการคาสนคากยงอาจเกดขนไดหากทงสองฝายเหนพองกนในเรองดงกลาว ซงหมายความวา สนคาสงออกของไทยทถกตดออกจากการเจรจา อาจมโอกาสนากลบมาเจรจาเปดเสรไดในอนาคต

9 ความตกลงการคาเสรอนๆ ของญปนนน มเฉพาะขอบทการทบทวนในลกษณะเปนการทวไป (General Review) เชน มาตรา 161 ใน JPEPA บญญตใหมการทบทวนทวไปในป 2011 และหลงจากนนทกๆ 5 ป สวน JSEPA กาหนดใหมการทบทวนทวไปในป 2007 ในขณะท JTEPA กาหนดใหมทงการทบทวนทวไปในมาตราท 169 และการทบทวนการลดภาษศลกากรของสนคาเปนการเฉพาะในมาตรา 26

48

2.3 ความตกลงหนสวนเศรษฐกจอาเซยน-ญปน (AJCEP)

ผนาอาเซยนและญปนไดลงนามในกรอบความตกลงหนสวนเศรษฐกจอาเซยน-ญปน (Framework for Comprehensive Economic Partnership between ASEAN and Japan) เมอวนท 8 ตลาคม 2003 โดยในกรอบเจรจาครอบคลม 4 ประเดน คอ การเปดเสร กฎเกณฑทางการคา การอานวยความสะดวกทางการคา และความรวมมอทางเศรษฐกจ

การเจรจาครงท 11 ในเดอนพฤศจกายน 2007 ณ ประเทศฟลปปนส คณะเจรจาไดแถลงวาคณะเจรจาสามารถสรปผลการเจรจาในสวนของการเปดเสรสนคาไดแลว โดยผนาทง 11 ประเทศไดแถลงการณผลการเจรจาในการประชมสดยอดอาเซยนในวนท 21 พฤศจกายน 2007 ณ ประเทศสงคโปร หลงจากนนไดมการปรบถอยคาทางกฎหมายเพอใหเกดการดาเนนการตามกระบวนการภายในของแตละประเทศ ปจจบนญปนไดดาเนนการกระบวนการภายในเรยบรอยแลว สวนประเทศอาเซยนทงหมดอยในระหวางการดาเนนการกระบวนการภายใน เชน ขอความเหนจากรฐสภา เพอใหความตกลงมผลบงคบใชตอไป

ทงน ความตกลง AJCEP มการเจรจารวม 11 ครง ใชเวลา 4 ปนบจากมการลงนามใน

กรอบการเจรจา โดยใหญปนไปเจรจาทวภาคกบประเทศตางๆ ในอาเซยนกอนแลวนามาผนวกเปนความตกลงอาเซยน-ญปน แตไมสามารถปฏบตไดจรง จงไดนาแนวทางการเจรจาของอาเซยน-เกาหลใตและอาเซยน-จนมาใช

2.3.1 การลดภาษศลกากร

ในการคาเสรดานการคาสนคาไดมการกาหนดรปแบบ (modality) ในการลดภาษ โดยแบงกลมสนคาทจะนามาลดภาษ ดงน

(1) สนคาลดภาษปกต (normal track) จะตองลดภาษลงเปน 0 ภายใน 10 ป สาหรบประเทศญปน มรายการสนคาประมาณรอยละ 93 ของมลคาการนาเขาจากอาเซยน และรอยละ 92 ของจานวนรายการสนคาทงหมด และสมาชกอาเซยนเดม 6 ประเทศ (บรไน ดารสซาลาม อนโดนเซย มาเลเซย ฟลปปนส สงคโปร และไทย) + เวยดนาม มรายการสนคาประมาณรอยละ 90 ของจานวนรายการสนคาทงหมด หรอมลคาการนาเขาจากญปนของแตละประเทศ สาหรบกลมประเทศ CLM (กมพชา ลาว และพมา) มรายการสนคาประมาณรอยละ 85 ของจานวนรายการสนคาทงหมดหรอมลคาการนาเขาจากญปนของแตละประเทศ

(2) สนคาออนไหว (sensitive list) กาหนดใหลดภาษลงเหลอรอยละ 0-5 ใน 10 ป จานวนไมเกนรอยละ 3.8 ของมลคาการนาเขาสาหรบประเทศญปน และของ

49

มลคาการนาเขาหรอจานวนรายการสนคาทงหมดสาหรบสมาชกเดม 6 ประเทศของอาเซยน สวนเวยดนาม จานวนไมเกนรอยละ 4 ของมลคาการนาเขาหรอจานวนรายการสนคาทงหมด และสาหรบกลมประเทศ CLM (กมพชา ลาว และพมา) จานวนไมเกนรอยละ 8 ของมลคาการนาเขาหรอจานวนรายการสนคาทงหมด

(3) สนคาออนไหวสง (highly sensitive list) หมายถงกลมสนคาทยงตองไดรบการคมครองสงตอไป จงกาหนดใหลดภาษลงเหลอไมเกนรอยละ 50 ภายใน 10 ป 15 ป และ 18 ป สาหรบญปนและอาเซยนเดม 6 ประเทศ เวยดนาม และกลม CLM ตามลาดบ

(4) สนคายกเวน (exclusion list) หมายถงกลมสนคาทจะไมนามาลด/ยกเลกภาษ กาหนดใหญปนมรายการสนคาในกลมนไดไมเกนรอยละ 1 ของมลคาการนาเขา แตไมไดระบสดสวนสนคาในกลมนสาหรบสมาชกเดม 6 ประเทศของอาเซยน สาหรบกลมประเทศ CLMV (กมพชา ลาว พมา และเวยดนาม) มรายการสนคาในกลมนไดไมเกนรอยละ 3 ของมลคาการนาเขาหรอจานวนรายการสนคาทงหมด

ในการเปดตลาดสนคาของญปนนน สนคารอยละ 90 ของมลคาการนาเขาของญปนจากอาเซยนจะลดภาษเปน 0 ทนททความตกลงมผลใชบงคบ ในขณะทไทยไมไดเปดตลาดสนคาไปมากกวาความตกลง JTEPA ทมผลใชบงคบแลวในปจจบน ทงน ประโยชนทไทยไดรบเพมเตมเมอเทยบกบความตกลง JTEPA ไดแก การเปดตลาดสนคาเพมขน/เรวขน 71 รายการ คดเปนมลคา 53 ลานเหรยญสหรฐฯ สนคาทสาคญ ไดแก ผลตภณฑจากปลา กลวย ผลตภณฑอาหารแปรรป ผลตภณฑปโตรเคม ไมอด ไมแปรรป

2.3.2 กฎวาดวยแหลงกาเนดสนคา (ROO)

กฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาภายใตความตกลง AJCEP สามารถแบงออกไดเปน 4 เกณฑดงน

1. การมวตถดบภายในประเทศทงหมด (wholly-obtained) โดยสนคาตองผลตจากวตถดบภายในประเทศผสงออกทงหมดจงจะถอวาเปนสนคาทไดแหลงกาเนดสนคาของประเทศผสงออก ตวอยางสนคาทใชกฎน ไดแก สนคาเกษตรตางๆ เชน สตวมชวต ผกและผลไมสด สนคาทเปนทรพยากรธรรมชาต เปนตน

2. การเปลยนพกดศลกากร (change in tariff classification) โดยการพจารณาการเปลยนพกดอตราศลกากรของวตถดบและของสนคาทจะสงออกทจะตอง

50

ตางกนจงจะถอวาเปนสนคาทไดแหลงกาเนดของประเทศผสงออก การเปลยนพกดอตราศลกากรอาจพจารณาท 2 พกด (CC) 4 พกด (CTH) หรอ 6 พกด (CTSH) รวมทงอาจมขอยกเวนโดยหามเปลยนจากพกดสนคาบางชนดรวมดวย ตวอยางสนคาทใชกฎน ไดแก สนคาเกษตรแปรรปและสนคาอตสาหกรรมตางๆ เชน ยางแผนรมควน ปลาหมกแชเยน สนคาอเลกทรอนกสและคอมพวเตอร เหลกและผลตภณฑเหลก เปนตน โดยในสนคาบางรายการอาจสามารถใหเลอกใชกฎแบบท 2 หรอ 3 (การมมลคาเพมภายในประเทศรอยละ 40) กได หรออาจะใหเลอกใชกฎแบบท 4 (ผานกระบวนการผลตทกาหนด) ดวยกได

3. การมมลคาเพมภายในประเทศ (value added) โดยการพจารณาจากกระบวนการผลตสนคาของประเทศผสงออกทาใหมลคาเพมของสนคาไมตากวารอยละ 40 ของราคาสนคา (ตามราคา F.O.B.) ตวอยางสนคาทใชกฎน ไดแก สนคาเกษตรแปรรปและสนคาอตสาหกรรมตางๆ เชน อาหารสนขและแมว เครองยนต โดยในบางสนคาสามารถใหเลอกใชกฎแบบท 2 หรอ 3 หรอ 4 ไดดวย

4. เกณฑกระบวนการผลต (specific process) สนคาของผสงออกจะตองผานกระบวนการผลตทเฉพาะเจาะจงบางชนดจงจะไดแหลงกาเนดสนคา ตวอยางสนคาทใชกฎน ไดแก เคมภณฑ และสงทอ

นอกจากน กฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาในความตกลง AJCEP ยงมบทบญญตตางๆ

ซงรวมถงหลกการตอไปน - Accumulation ซงอนญาตใหรวมสนคาทไดแหลงกาเนดของประเทศภาค

อนเปนสนคาทไดแหลงกาเนดของประเทศภาคทเปนผสงออกได ในการพจารณาแหลงกาเนดสนคา

- De Minimis ซงอนญาตใหไมตองพจารณาการเปลยนพกดศลกากรของวตถดบทไมไดแหลงกาเนดบางรายการ หากวตถดบนนมมลคา ปรมาณหรอนาหนกรวมไมเกนกวาทกาหนดไว

- มการระบกระบวนการผลตทไมถอวาไดแหลงกาเนด (non-qualifying operation)10

ในดานการบรหารจดการ AJCEP กาหนดใหการออกหนงสอรบรองแหลงกาเนดสนคา

(certification of origin) ดาเนนการโดยกระทรวงพาณชยของไทย และกระทรวงเศรษฐกจ การคาและอตสาหกรรม (METI) ของญปน หรอหนวยงานอนทจะมาแทนทหนวยงานทงสอง 10 เชน การถนอมรกษาผลตภณฑ การอบแหง การแชแขง การเกบในนาเกลอ การเปลยนบรรจภณฑ การแบงบรรจ การจดใหเปนชด การถอดแยกออกจากกน การบรรจในขวด ซอง กลอง การดาเนนการบรรจหบหออยางงายอนๆ การเกบรวมชนสวนและสวนประกอบ เปนตน

51

2.3.3 มาตรการทไมใชภาษศลกากร (NTM) และมาตรการอนๆ

ความตกลง AJCEP มขอบทใหมการจดตงคณะทางานเพอดแลแกไขอปสรรคทอาจเกดจากมาตรการสขอนามยและสขอนามยพชและมาตรการขอจากดดานเทคนค อยางไรกตาม ความตกลงไมมการระบใหจดตงคณะทางานดานการลดอปสรรคทางการคาทไมใชภาษดานอนๆ 2.3.4 ความรวมมอในการพฒนาอตสาหกรรม

ความตกลง AJCEP มขอบทเกยวกบการดาเนนการความรวมมอใน 14 สาขา เชน การ

อานวยความสะดวกทางการคา สภาพแวดลอมทางธรกจ พลงงาน สารสนเทศ และการสอสาร เปนตน อยางไรกตาม ความตกลง AJCEP ไมมขอบทเกยวกบความรวมมอในการพฒนาอตสาหกรรมอยางเฉพาะเจาะจง (ad hoc) ซงแตกตางจากกรณความตกลง JTEPA อยางไรกตาม ประเทศภาคความตกลงสามารถเสนอโครงการดาเนนการความรวมมอเพมเตมไดอก 2.3.5 ความตกลงอนๆ เชน ความตกลงวาดวยการลงทน แรงงาน และสงแวดลอมท

กระทบตอภาคอตสาหกรรม

จนถงปจจบน ยงไมมการเปดเสรดานการคาบรการและดานการลงทนภายใตความ

ตกลง AJCEP เนองจากประเทศภาคมความเหนตรงกนวา การเปดเสรดานการคาบรการและดานการลงทนมการตกลงในความตกลงทวภาคระหวางประเทศในอาเซยนสวนใหญกบญปนแลว สาหรบเรองแรงงานและสงแวดลอมนน ไมมขอบทดงกลาวในความตกลง AJCEP เชนกน 2.4 ขอสรปเกยวกบความตกลง JTEPA และความตกลง AJCEP

ในหวขอน คณะผวจยไดสรปเปรยบเทยบความเหมอนและความแตกตางระหวางความตกลง JTEPA กบความตกลง AJCEP โดยจะเนนหนกไปทประเดนการลดอตราภาษศลกากรและกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคา ซงเปนประเดนสาคญในการแสวงหาประโยชนจากความตกลงทง 2 ฉบบ สวนประเดนอนๆ สามารถดประกอบไดจากตารางท 2.8

52

ตารางท 2.8 เปรยบเทยบความตกลง JTEPA และความตกลง AJCEP ในประเดนตางๆ ประเดน ความตกลง JTEPA ความตกลง AJCEP

การลดอตราภาษศลกากรของญปน

ญปน แบงสนคาออกเปน 5 กลม คอ 1. สนคาปกต ซงจะ

- ลดอตราภาษลงเหลอ 0% ทนท (A) หรอ

- ทยอยลดอตราภาษลงทนทจนเหลอ 0% ภายใน 3, 5, 7, 10 หรอ 15 ป (B)

2. สนคาทมโควตา (Q) ซงจะ - ลดอตราภาษในโควตาลงทนท

เหลอ 0% ไดแก กลวย (HS 080300) สบปะรด (HS 080430) โมดฟายดสตารช (HS 350510)

- ลดอตราภาษในโควตาลงทนท แตไมเหลอ 0% ไดแก เนอหมปรงแตง (HS 160241, 160242)

- ลดอตราภาษในโควตาลง แตไมเหลอ 0% ในปท 3 ไดแก โมลาสทไดจากออย (HS 170310)

3. สนคาออนไหว ซงจะทยอยลดอตราภาษลงทนท แตไมเหลอ 0% (P) 4. สนคาออนไหวสง ซงจะตองนามาเจรจากนอกครงหนง (Re) 5. สนคานอกรายการลดภาษ (X)

ญปน แบงสนคาออกเปน 4 กลม คอ 1. สนคาปกต ซงจะ

- ลดอตราภาษลงเหลอ 0% ทนท (A) หรอ

- ทยอยลดอตราภาษลงทนทจนเหลอ 0% ภายใน 5, 7, 10 หรอ 15 ป (B)

2. สนคาออนไหว ซงจะทยอยลดอตราภาษลงทนท แตไมเหลอ 0% (R) 3. สนคาออนไหวสง ซงจะคงอตราภาษไวทอตราเดมตลอด (C) 4. สนคานอกรายการลดภาษ (X)

53

ประเดน ความตกลง JTEPA ความตกลง AJCEP การลดอตราภาษศลกากรของไทย

ไทย แบงสนคาออกเปน 5 กลม คอ 1. สนคาปกต ซงจะ

- ลดอตราภาษลงเหลอ 0% ทนท (A) หรอ

- ทยอยลดอตราภาษลงทนทจนเหลอ 0% ภายใน 3, 5, 7, 10 หรอ 15 ป (B)

2. สนคาทมโควตา ซงจะ - ลดอตราภาษในโควตาลงทนท

เหลอ 0% และจะมการยกเลกระบบโควตาภาษในปท 11 ทาใหอตราภาษตงแตปท 11 จะเหลอ 0% (Q) ไดแก เหลก (HS 7208)

- ทยอยลดอตราภาษในโควตาลงเหลอ 0% ในปท 6 หรอ 11 (P1-P8)

3. สนคาออนไหว ซงจะ - ทยอยลดอตราภาษลงทนท แต

ไมเหลอ 0% (P) - ลดอตราภาษลงเหลอ 5% ทนท

แลวเหลอ 0% ในปท 6 (P12) ไดแก ทองแดง (HS 740311, 740312, 740319)

- ลดอตราภาษลงเหลอ 0% หลงจากทอตราภาษของประเทศอาเซยนเดมทงหมดเหลอ 0% แลว (P13 และ P14)

4. สนคาออนไหวสง ซงจะตองนามาเจรจากนอกครงหนง (Re) 5. สนคานอกรายการลดภาษ (X) ไดแก บหรและยาสบ (HS 240110, 240120, 240130, 240210, 240220, 240290, 240310, 240391, 240399) และไหมดบ (HS 5002)

ไทย แบงสนคาออกเปน 5 กลม คอ 1. สนคาปกต ซงจะ

- ลดอตราภาษลงเหลอ 0% ทนท (A) หรอ

- ทยอยลดอตราภาษลงทนทจนเหลอ 0% ภายใน 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8 หรอ 10 ป (B) หรอ

- คงอตราภาษไวทอตราเดม กอนทจะลดลงเหลอ 0% ในปท 7, 10 หรอ 11 (B*)

2. สนคาทมโควตา ซงจะทยอยลดอตราภาษในโควตาลงเหลอ 0% ในปท 11 (Q) ไดแก หอม (HS 070310, 071220) กระเทยม (HS 070320, 071290) ขาวโพดสาหรบเลยงสตว (HS 100590) และนามนปาลม (HS 151321, 151329) 3. สนคาออนไหว ซงจะ

- ทยอยลดอตราภาษลงทนท แตไมเหลอ 0% (R)

- ลดอตราภาษลงเหลอ 5% ทนท แลวเหลอ 0% ในปท 6 (P) ไดแก ทองแดง (HS 740311, 740312, 740319)

4. สนคาออนไหวสง ซงจะคงอตราภาษไวทอตราเดมตลอด (C) 5. สนคานอกรายการลดภาษ (X)

54

ประเดน ความตกลง JTEPA ความตกลง AJCEP กฎวาดวยแหลงกาเนดสนคา

- เกณฑทใชในการพจารณา ไดแก การเปลยนพกดศลกากร การกาหนดสดสวนมลคาเพม และการผานกระบวนการผลตทเฉพาะเจาะจง

- อนญาตใหมการสะสมวตถดบจากประเทศไทยและญปน และในบางรายการอนญาตใหมการสะสมวตถดบจากประเทศอาเซยนไดดวย

- มการใชเกณฑ de minimis ในสนคา HS 19-24, 28-97

- เกณฑทใชในการพจารณา ไดแก การเปลยนพกดศลกากร การกาหนดสดสวนมลคาเพม และการผานกระบวนการผลตทเฉพาะเจาะจง

- อนญาตใหมการสะสมวตถดบจากประเทศอาเซยนและญปน

- มการใชเกณฑ de minimis ในสนคา HS 16, 18-23, 28-97

การลดอปสรรคทางการคาทไมใชภาษ

ใหมการจดตงคณะทางานเพอดแลแกไขอปสรรคทอาจเกดจากมาตรการสขอนามยและสขอนามยพช และมาตรการขอจากดดานเทคนค โดยในเบองตนมการระบอยางชดเจนวาจะจดตงคณะทางานพเศษดานความปลอดภยของอาหาร และคณะทางานดานการยอมรบมาตรฐานรวมสนคาในกลมอเลกทรอนกส อยางไรกตาม ยงไมมการระบใหจดตงคณะทางานดานการลดอปสรรคทางการคาทไมใชภาษดานอนๆ

ใหมการจดตงคณะทางานเพอดแลแกไขอปสรรคทอาจเกดจากมาตรการสขอนามยและสขอนามยพช และมาตรการขอจากดดานเทคนค อยางไรกตาม ยงไมมการระบใหจดตงคณะทางานดานการลดอปสรรคทางการคาทไมใชภาษดานอนๆ

การใชมาตรการปกปอง

อนญาตใหประเทศภาคใชมาตรการปกปองได

อนญาตใหประเทศภาคใชมาตรการปกปองได

การอานวยความสะดวกทางการคา

อนญาตใหประเทศนอกความตกลงออกใบแจงราคาแทน (third-party re-invoicing)

- ไมอนญาตใหประเทศนอกความตกลงออกใบแจงราคาแทน (third-party re-invoicing)

- อนญาตใหประเทศอาเซยนอนออกใบ C/O แทนประเทศผผลตจรง (back-to-back issuance)

ขอบทเกยวกบแรงงานและสงแวดลอม

มการระบวา ในการสงเสรมการลงทน ประเทศภาคตองไมคลายความเขมงวดในการบงคบใชมาตรการดานสงแวดลอม

ไมมขอบททเกยวของโดยตรง

การเปดเสรดานการคาบรการ

มการเปดเสรดานน ยงไมมการเปดเสรดานน

การเปดเสรดานการลงทน

มการเปดเสรดานน ยงไมมการเปดเสรดานน

55

ประเดน ความตกลง JTEPA ความตกลง AJCEP ความรวมมอทางเศรษฐกจ *

ครอบคลมดานบรการทางการเงน และดานการสงเสรมการคาและการลงทนผานการดาเนนการ 7 โครงการ **

ครอบคลมดานมาตรการทเกยวของกบการคา ดานทรพยสนทางปญญา ดานการขนสงและโลจสตคส และดานนโยบายการแขงขนทางการคา

หมายเหต: * ทงความตกลง JTEPA และ AJCEP ยงมความรวมมอในดานอนๆ อกทเหมอนกน ไดแก ดานการเกษตร ปาไม และการประมง ดานการพฒนาทรพยากรมนษย ดานมาตรการทเกยวของกบการคาและการลงทน ดานสภาวะการประกอบธรกจ ดานเทคโนโลยสารสนเทศและการสอสาร ดานพลงงานและสงแวดลอม ดานวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม และดานการทองเทยว

** ไดแก โครงการสงเสรมการคาและการลงทนเพอผลกดนให “ครวไทยสโลก” โครงการความรวมมอดานอตสาหกรรมเหลกและเหลกกลา โครงการสถาบนพฒนาทรพยากรมนษยของอตสาหกรรมยานยนต โครงการการอนรกษพลงงาน โครงการเศรษฐกจสรางมลคา โครงการความเปนหนสวนระหวางภาครฐและภาคเอกชน และโครงการความรวมมอดานอตสาหกรรมสงทอและเครองนงหม

56

2.4.1 การลดภาษศลกากร

ในภาพรวม ญปนแบงกลมสนคาภายใตความตกลง JTEPA และความตกลง AJCEP ไมแตกตางกนมากนก (ดตารางท 2.9 ประกอบ) อยางไรกตาม เมอพจารณาในรายสนคา พบวา สนคาสวนหนงถกจดอยในกลมสนคาทแตกตางกน เชน

• สนคาทมความออนไหวสง ซงจะคงอตราภาษไวทอตราเดมตลอด (C) ภายใตความตกลง AJCEP แตอยในรายการลดภาษ JTEPA คดเปนมลคา 0.28 ลานเหรยญสหรฐฯ เชน เดกซทรน (HS 350510100) สตวนาทไมมกระดกสนหลงบางชนด (HS 30799121) ปลาบางชนด (HS 30490095)

• สนคาทอยนอกรายการลดภาษ (X) ภายใตความตกลง AJCEP แตอยในรายการลดภาษ JTEPA คดเปนมลคา 0.01 ลานเหรยญสหรฐฯ เชน โมลาสสจากออย (HS 170310099) นามนถวเหลองอนๆ (HS 150790000)

• สนคาทจะตองนามาเจรจากนใหม (Re) หรออยนอกรายการลดภาษ (X) ภายใตความตกลง JTEPA แตอยในรายการลดภาษ AJCEP คดเปนมลคา 0.05 ลานเหรยญสหรฐฯ เชน ผลตภณฑเบเกอรอนๆ บางชนด (HS 190590329) ปลาแปรรปบางชนด (HS 160420020)

ตารางท 2.9 เปรยบเทยบการแบงกลมสนคาภายใตความตกลง JTEPA และความตกลง AJCEP

ความตกลง JTEPA ความตกลง AJCEP

กลมสนคา จานวนสนคา

สดสวนมลคาการคา (รอยละ)

จานวนสนคา

สดสวนมลคาการคา (รอยละ)

สนคาปกต - ลดลงเหลอ 0% ทนท (A) 7,314 86.78 7,287 86.52 - ลดลงเหลอ 0% ภายใน 3 ป (B3) 4 0.04 0 0.00 - ลดลงเหลอ 0% ภายใน 5 ป (B5) 88 3.28 55 1.75 - ลดลงเหลอ 0% ภายใน 7 ป (B7) 268 1.21 80 0.99 - ลดลงเหลอ 0% ภายใน 10 ป (B10) 303 0.19 460 0.90 - ลดลงเหลอ 0% ภายใน 15 ป (B15) 117 0.01 1 0.00

สนคาทมโควตา (Q) 7 0.83 0 0.00 สนคาทมความออนไหว (P ภายใต JTEPA และ R ภายใต AJCEP) 15 3.58 244 4.30 สนคาทมความออนไหวสง (Re ภายใต JTEPA และ C ภายใต AJCEP) 345 2.54 357 2.61 สนคานอกรายการลดภาษ (X) 650 1.53 627 2.93 รวม 9,111 100.00 9,111 100.00

57

เมอพจารณาอตราภาษของไทยและประเทศอาเซยนอนๆ ตามความตกลง AJCEP เทยบกบความตกลง AFTA พบวา อตราภาษตามความตกลง AFTA ของสนคาสวนใหญอยในระดบทตากวาอตราภาษตามความตกลง AJCEP เนองจากในขณะนอตราภาษของไทยและประเทศอาเซยนอนๆ โดยเฉพาะอยางยงประเทศในกลมอาเซยนเดม (ยกเวนสงคโปร) อยในระดบ 0แลวไมนอยกวารอยละ 80 ของรายการสนคาทงหมด ดงนน ผประกอบการไทยยงนาจะใชประโยชนจากความตกลง AFTA ในการสงออกหรอนาเขาจากประเทศในกลมอาเซยนตอไป 2.4.2 กฎวาดวยแหลงกาเนดสนคา (ROO)

ในภาพรวม กฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาภายใตความตกลง JTEPA มลกษณะแตกตางจากความตกลง AJCEP ตรงทความตกลง JTEPA อนญาตใหผผลตสนคา 1,209 รายการ เชน ยางธรรมชาตรมควน (HS 400121000) ยางธรรมชาตชนด TSNR (HS 400122000) ยางธรรมชาตอนๆ (400129000) สามารถเลอกใชเกณฑพจารณาเกณฑใดกไดระหวางเกณฑการเปลยนพกดศลกากร เกณฑการสะสมมลคาเพม หรอเกณฑการผานกระบวนการผลตทเฉพาะเจาะจง ความตกลง JTEPA จงอาจเออตอการผลตของผผลตสนคาดงกลาวมากกวา (ดตารางท 2.10 ประกอบ) อยางไรกตาม การถอวาวตถดบจากอาเซยนเปนวตถดบทไดแหลงกาเนดสนคาตามความตกลง AJCEP อาจเออตอการผลตของผผลตสนคาบางรายมากกวากได

ตารางท 2.10 เปรยบเทยบกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาภายใตความตกลง JTEPA และ

ความตกลง AJCEP ความตกลง JTEPA ความตกลง AJCEP

กฎวาดวยแหลงกาเนดสนคา จานวนสนคา

สดสวนมลคาการคา (รอยละ)

จานวนสนคา

สดสวนมลคาการคา (รอยละ)

พจารณาจาก 1 เกณฑบงคบ 3,525 19.87 3,216 23.88 - Ccex 625 5.91 540 3.90 - CC 1,670 7.20 1,938 12.40 - CTHex 516 1.53 82 0.28 - CTH 422 1.35 265 1.38 - CTSHex 0 0.00 0 0.00 - CTSH 131 0.38 11 0.00 - WO 75 1.26 3 0.04 - VA 86 2.25 377 5.88 - P 0 0.00 0 0.00

พจารณาจาก 2 เกณฑบงคบ 1,642 4.74 1,790 2.17

58

ความตกลง JTEPA ความตกลง AJCEP

กฎวาดวยแหลงกาเนดสนคา จานวนสนคา

สดสวนมลคาการคา (รอยละ)

จานวนสนคา

สดสวนมลคาการคา (รอยละ)

- CCexandVA 0 0.00 0 0.00 - CCexandP 95 0.16 61 0.20 - CCandVA 159 0.53 0 0.00 - CCandP 664 3.68 864 1.69 - CTHexandVA 0 0.00 0 0.00 - CTHexandP 0 0.00 845 0.28 - CTHandVA 44 0.23 0 0.00 - CTHandP 680 0.13 20 0.00 - CTSHexandVA 0 0.00 0 0.00 - CTSHexandP 0 0.00 0 0.00 - CTSHandVA 0 0.00 0 0.00 - CTSHandP 0 0.00 0 0.00 - VAandP 0 0.00 0 0.00

พจารณาจาก 2 เกณฑทางเลอก 2,735 60.91 4,105 73.95

- CCexorVA 0 0.00 5 0.01 - CCexorP 0 0.00 0 0.00 - CCorVA 358 3.71 211 0.17 - CCorP 0 0.00 0 0.00 - CTHexorVA 5 1.11 10 2.58 - CTHexorP 0 0.00 0 0.00 - CTHorVA 1,503 34.22 3,824 69.60 - CTHorP 83 2.68 0 0.00 - CTSHexorVA 3 0.74 0 0.00 - CTSHexorP 0 0.00 0 0.00 - CTSHorVA 783 18.46 55 1.60 - CTSHorP 0 0.00 0 0.00 - VAorP 0 0.00 0 0.00

พจารณาจาก 3 เกณฑทางเลอก 1,209 14.47 0 0.00

- CCorVAorP 16 0.01 0 0.00 - CTHorVAorP 778 14.13 0 0.00 - CTSHorVAorP 415 0.33 0 0.00

รวม 9,111 100.00 9,111 100.00

59

Productivity Commission (2004) ไดสรปหลกการพนฐานในการออกแบบกฎวาดวยแหลงกาเนดของสนคาในความตกลงการคาเสรวาควรจะมลกษณะดงตอไปน คอ

• กฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาในความตกลงการคาเสร (FTA text) ควรมความชดเจน

• กฎควรสอดคลองกบเปาหมายของการทาความตกลงการคาเสร คอเพอลดอปสรรคทางการคา

• กฎควรสอดคลองกนระหวางความตกลงการคาเสรแบบทวภาคฉบบตางๆ ของประเทศ

• ควรหลกเลยงการออกกฎเฉพาะสาหรบแตละสนคา • ควรหลกเลยงกฎทจะทาใหเกดการบดเบอนในการจดสรรทรพยากรในประเทศ • ไมควรทาใหเกดอปสรรคในการพฒนานวตกรรมและเทคโนโลยของประเทศ • ควรหลกเลยงตนทนในการตรวจสอบและปฏบตตามของธรกจและรฐ • การตดสนตามหลกเกณฑกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาควรมความแนนอน

ชดเจน และสอดคลองกน • การปฏบตการของหนวยงานทเกยวของควรมความโปรงใสและตรวจสอบได

เมอวเคราะหกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาตามความตกลงการคาเสรของไทยทผานมา

พบความไมสอดคลองกบหลกพนฐานขางตนบางประการ โดยเฉพาะกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาตามความตกลงการคาเสรของไทยฉบบตางๆ ไมสอดคลองกน ยกตวอยางเชน ความ ตกลง AFTA ใชเกณฑพจารณามลคาเพมรอยละ 40 เปนหลก ในขณะทความตกลงการคาเสรไทย-ญปน (JTEPA) ใชการพจารณาการเปลยนพกดศลกากรและ/หรอการพจารณามลคาเพม ซงทาใหสนคาหลายรายการมกฎวาดวยแหลงกาเนดแตกตางกนไป นอกจากน ความตกลงทผานมาของไทยและประเทศตางๆ มกมการออกกฎเฉพาะสาหรบแตละสนคา (specific rule) ในสนคาบางรายการซงไมสอดคลองกบหลกการพนฐานขางตน เนองจากการออกกฎเฉพาะสาหรบสนคาอาจเออใหเกดการลอบบ (lobby) ของผประกอบการบางรายทตองการกดกนสนคานาเขา ความไมสอดคลองกนของกฎระหวางความตกลงและการมกฎเฉพาะสาหรบสนคาเปนสองประเดนหลกทจาเปนตองมการแกไขในอนาคต

คณะผวจยไดประมาณการดชนความเขมงวดของกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคา (RoO restrictiveness index) ของความตกลง JTEPA โดยเปนการวเคราะหจากความตกลง (text) ไมไดใชขอมลโครงสรางการผลตของประเทศคคา ซงสนคาทอยภายใตกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาทมความเขมงวดมากอาจไดแหลงกาเนด หากประเทศคคาในภาคมโครงสรางการผลตทสอดคลองกบกฎ อยางไรกตาม การวเคราะหกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาจากความตกลงกทา

60

ใหเหนถงภาพรวมของความเขมงวดของกฎไดในระดบหนง ทงน ดชนความเขมงวดของกฎวาดวยแหลงกาเนดมคาตงแต 0 ถง 1 กฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาทมความเขมงวดมากจะมคาดชนความเขมงวดสง

การประมาณการดชนความเขมงวดของกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาของ JTEPA และ และ AJCEP พบวาดชนดงกลาวอยทระดบ 0.588 และ 0.578 ตามลาดบ ซงถอวาอยในระดบทคอนขางเขมงวด 11 (ภาพท 2.3) โดยเมอเปรยบเทยบดชนความเขมงวดของกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาของความตกลงทงสอง กบความตกลงการคาเสรอนๆ พบวา

• ดชนความเขมงวดของกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาของ JTEPA และ AJCEP อยในระดบทเขมงวดกวาของความตกลงการคาเสรอนๆ และมคาใกลเคยงกบความตกลงการคาเสรแหงทวปอเมรกาเหนอ (NAFTA) ซงมกถกมองวาเปนความตกลงการคาเสรทมความเขมงวดมาก

• เมอเทยบกบความตกลงการคาเสรทไทยทากบประเทศคคาอนๆ กฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาของ JTEPA และ AJCEP มความเขมงวดใกลเคยงกบของ TAFTA แตมความเขมงวดมากกวา ACFTA และกรอบความตกลงการคาเสรไทย-อนเดยคอนขางมาก เนองจาก ACFTA ไมมกฎเฉพาะสนคาในการพจารณากระบวนการผลตทสาคญ ในขณะททง JTEPA และ TAFTA มกฎเกณฑน สวนกรอบความตกลงการคาเสรไทย-อนเดยเปนเพยงโครงการเรงลดภาษ ซงมความครอบคลมเพยงบางสนคาเทานน เมอความตกลงดงกลาวมผลครอบคลมจานวนสนคามากขน กฎวาดวยแหลงกาเนดสนคานาจะมความเขมงวดมากขน

• เมอเทยบกบความตกลงการคาเสรทญปนทากบประเทศคคาอนๆ จะเหนวา กฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาของ JTEPA มความเขมงวดนอยกวา ความตกลงญปน-เมกซโก แตมความเขมงวดมากกวาความตกลงญปน-มาเลเซย (JMEPA) และความตกลงญปน-ฟลปปนส (JPEPA) เนองจากการพจารณาการเปลยนพกดของสนคาสวนใหญตาม JMEPA เปนการเปลยนทระดบฮารโมไนซ 6 หลก ในขณะท JTEPA และ JPEPA เปลยนท 4 หลก สวนความตกลงญปน-เมกซโกเปลยนท 2 หลก นอกจากน เกณฑการสะสมสาหรบการคานวณสดสวนมลคาเพมของวตถดบภายในประเทศ

11

การทดชนความเขมงวดของกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาของ JTEPA อยในระดบทคอนขางเขมงวด เนองมาจากเกณฑหลกตางๆ ซงมนาหนกมาก มความเขมงวดสง เชน การกาหนดใหสนคาสวนใหญตองผานเกณฑการเปลยนพกดอตราศลกากรทระดบฮารโมไนซ 4 หลก การกาหนดสดสวนขนตาของวตถดบในประเทศทตองใชในกระบวนการผลตไวคอนขางสง การระบใหใชกระบวนการผลตทเฉพาะเจาะจงในบางอตสาหกรรม เชน สนคาในกลมเคมภณฑและพลาสตกตองผานการทาปฏกรยาเคม และสนคาในกลมสงทอและเครองนงหมตองมการถก ทอ ตดเยบในประเทศผผลต เปนตน

61

ภาค (accumulation) ตาม JMEPA และ JPEPA มความยดหยนมากกวา JTEPA และ ความตกลงญปน-เมกซโกตรงทอนญาตใหไมตองนาราคาวตถดบทไมไดแหลงกาเนดทงหมดมาคดรวม แตสามารถนาเฉพาะราคาของวตถดบนนเพยงแคสวนทไมไดแหลงกาเนด ซงมลกษณะคลายๆ การสะสมแบบเตมมลคา (full accumulation)12

เมอพจารณาในรายอตสาหกรรม พบวากฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาของ JTEPA

สาหรบกลมเครองนงหม อาหารแปรรป และสงทอ มความเขมงวดมากกวากลมอตสาหกรรมอนๆ และเปนทนาสงเกตวา กฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาของ JTEPA มความเขมงวดกบสนคาสงออกจากไทยมากกวาสนคาสงออกจากญปนในหลายอตสาหกรรม ยกเวนเพยงกลมอตสาหกรรมไม ยานพาหนะอนๆ อเลกทรอนกส และอญมณ (ภาพท 2.4)

12 เชน ในการผลตพดลม หากมการใชวตถดบคอมอเตอรทไมไดแหลงกาเนดสนคา ซงมมลคา 100 บาท ผผลตจะตองนามลคา 100 บาทนนไปหกออกจากราคา F.O.B. แตถามอเตอรนนมโครงสรางตนทนจาก 3 สวน คอทองแดงทไมไดแหลงกาเนดสนคา โครงเหลกทไดแหลงกาเนดสนคา และตนทนการผลตอนๆ รวมทงกาไร ซงมมลคา 70, 10 และ 20 บาท ตามลาดบ ความตกลง JMEPA และ JPEPA อนญาตใหผผลตพดลมนามลคาเพยงแค 70 บาท มาคานวณ

62

ภาพท 2.3 เปรยบเทยบดชนความเขมงวดของกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาของ ความตกลงการคาเสรฉบบตางๆ

ทมา: สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย (2550)

ภาพท 2.4 เปรยบเทยบดชนความเขมงวดของกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคา ในรายสาขาของ JTEPA

0.000 0.100 0.200 0.300 0.400 0.500 0.600

คาดชนความเขมงวดเฉลยดวยมลคาการคา

อาหารสงทอ

เครองนงหมเครองหนง

ไมกระดาษและสงพมพ

เคมภณฑพลาสตก

เหลกโลหะอนๆ ทไมใช

ยานยนตและชนสวนยานพาหนะอนๆอเลกทรอนกส

เครองจกรกลและอญมณอนๆรวม

เฉลยดวยมลคาการสงออกของไทยไปญปน เฉลยดวยมลคาการนาเขาของไทยจากญปน ทมา: สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย (2550)

63

โดยสรป ความตกลง JTEPA และ AJCEP ตางกมจดแขงและจดออนแตกตางกนในรายสนคา กลาวคอบางรายการสนคา อตราภาษตามความตกลงหนงอาจจะตากวาอกความตกลงหนง และกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาภายใตความตกลงหนงอาจจะมความยดหยนมากกวาอกความตกลงหนง หากผประกอบการเลอกใชประโยชนจากความตกลงทเหมาะสมและสอดคลองกบระบบการผลตของตน นาจะชวยใหมลคาการคาขยายตวมากขนได

จากการศกษา พบวา ผประกอบการในกลมเครองหนงสวนใหญควรใชประโยชนจาก

ความตกลง JTEPA เนองจากอตราภาษตามความตกลง JTEPA ตากวาและกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคามความยดหยนกวา ในขณะทผประกอบการในกลมสงทอ กลมเหลกและเหลกกลา กลมยานยนตและชนสวน และกลมอญมณ ควรใชประโยชนจากความตกลง JTEPA เชนกน แมวาอตราภาษตามความตกลงทง 2 ฉบบจะไมแตกตางกน แตกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาภายใตความตกลง AJCEP มความยดหยนกวา สวนผประกอบการในกลมอาหารแปรรป กลมเครองนงหม กลมอเลกทรอนกส และกลมเฟอรนเจอร ควรใชประโยชนจากความตกลง AJCEP เนองจากกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาภายใตความตกลง AJCEP มความยดหยนกวา แมวาอตราภาษตามความตกลงทง 2 ฉบบจะไมแตกตางกน (ดตารางท 2.11 ประกอบ)

ตารางท 2.11 เปรยบเทยบอตราภาษศลกากรและความเขมงวดของกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาแบงตามกลมอตสาหกรรมในความตกลง JTEPA และ AJCEP

สาหรบภาคสงออกไทย อตราภาษตาม JTEPA

ตากวา อตราภาษไมตางกน อตราภาษตาม AJCEP

ตากวา RoO ของ AJCEP

ยดหยนกวา อาหารแปรรป

เครองนงหม อเลกทรอนกส เฟอรนเจอร

ไมสามารถเปรยบเทยบความเขมงวดของ RoO

ระหวางกนได

RoO ของ JTEPA ยดหยนกวา

เครองหนง สงทอ เหลกและเหลกกลา ยานยนตและชนสวน อญมณ

65

บทท 3 แบบแผนทางการคาและการลงทนระหวางไทยและญปน เนอหาในบทนจะกลาวถงแบบแผนทางการคาและการลงทนระหวางประเทศไทยและญปนโดยสงเขป รวมทงวเคราะหถงแนวโนมการคาและการลงทนของญปนในอนาคต และแนวโนมความตองการสนคาของญปนเพอเปนขอมลพนฐานในการวเคราะหแนวทางการใชประโยชนจากความตกลงหนสวนเศรษฐกจไทย-ญปน (JTEPA) และความตกลงหนสวนเศรษฐกจอาเซยน-ญปน (ASEAN-Japan EPA) 3.1 แบบแผนทางการคา การคาระหวางประเทศไทยและญปน

ประเทศไทยและญปนมความสมพนธทางการคาและการลงทนระหวางกนมาอยางยาวนาน ในปจจบน มลคาการสงออกและนาเขาระหวางไทยและญปนไดขยายตวเพมขนอยางมากโดยมลคาการสงออกของไทยไปญปนไดเพมจาก 982 ลานดอลลารสหรฐในป 1980 เปน 16,571 ลานดอลลารสหรฐในป 2006 หรอเพมถง 16 เทา และในดานการนาเขา มลคาการนาเขาของไทยจากญปนไดเพมจาก 1,952 ลานดอลลารสหรฐในป 1980 เปน 25,848 ลานดอลลารสหรฐในป 2006 นอกจากการคาระหวางประเทศแลว ญปนยงเปนผลงทนจากตางประเทศทสาคญทสดของประเทศไทย ซงจะกลาวตอไปในหวขอท 3.2 การเปลยนแปลงสดสวนของตลาดสงออกหลกของไทยจากป 1980 เทยบกบป 2006 ชวา สดสวนการสงออกของไทยไปตลาดญปนไดลดลงเลกนอยจากรอยละ 15.1 ของการสงออกรวมของไทยในป 1980 เหลอรอยละ 12.7 ของการสงออกของไทยในป 2006 โดยตลาดสงออกทมสดสวนลดลงมากทสดไดแกตลาดสหภาพยโรป โดยสดสวนการสงออกของไทยไปสหภาพยโรปลดจากรอยละ 26.0 ในป 1980 เหลอรอยละ 13.8 ในป 2006 ทงน ตลาดสงออกทไทยใหนาหนกเพมขนในการสงออกคอ ประเทศจน (เพมจากรอยละ 1.9 ในป 1980 เปน 9.0 ในป 2006) กลมอาเซยน (เพมจากรอยละ 17.8 ในป 1980 เปนรอยละ 20.8 ในป 2006) และเกาหลใต (เพมจากรอยละ 0.8 ในป 1980 เปนรอยละ 2.0 ในป 2006) ในดานการนาเขา สดสวนการนาเขาจากญปนของไทยลดลงเลกนอยจากรอยละ 21.2 ของการนาเขารวมของไทยในป 1980 เหลอรอยละ 20.1 ของการนาเขาไทยในป 2006 โดยแหลงนาเขาทมสดสวนเพมมากขนของไทย ไดแก จน อาเซยน เกาหลใต ในขณะทสดสวนการนาเขาของไทยจากสหรฐอเมรกาและสหภาพยโรปกมสดสวนนอยลง ดงนน ในปจจบน การคาของไทยกบภมภาคเอเซยมความสาคญเพมมากขนเมอเทยบกบในอดต (ดรายละเอยดในตารางภาคผนวกท 2.1-2.4)

66

กลมสนคาสงออกทสาคญของไทยไปประเทศญปน คอเครองจกรไฟฟา (HS 85) และเครองจกรกล (HS 84) โดยสองกลมสนคานมสดสวนการสงออกถงรอยละ 26.0 และ 15.4 ของมลคาการสงออกรวมของไทยในป 2006 รองลงมาคอ กลมพลาสตกและยาง (รอยละ 11.3) อาหารปรงแตง (รอยละ 10.0) โลหะและผลตภณฑโลหะ (รอยละ 6.9) เครองวดและตรวจสอบ (รอยละ 4.7) ผลตภณฑจากสตว (รอยละ 3.5) และยานยนต (รอยละ 3.5) สวนกลมสนคานาเขาทสาคญของไทยจากญปน ไดแก เครองจกรไฟฟา (HS 85) มสดสวนนาเขารอยละ 24.3 ของการนาเขาของไทยจากญปน รองลงมาคอ โลหะและผลตภณฑโลหะ (รอยละ 21.0) เครองจกรกล (รอยละ 20.6) พลาสตกและยาง (รอยละ 7.3) และผลตภณฑเคม (รอยละ 7.2) สนคาสงออกและนาเขาของไทยกบญปนอยในกลมสนคาคลายกนเนองจากเกดการคาระหวางอตสาหกรรม (intra-industry trade) ซงเปนปรากฎการณทางการคาสาคญทเกดขนในเอเซยตะวนออกในชวงทศวรรษทผานมา1 (ดรายละเอยดในตารางภาคผนวกท 2.5-2.6) ในดานการสงออกจากไทยไปญปน ในชวงป 2002-2006 มลคาการสงออกของไทยไปญปนขยายตวเฉลยตอปรอยละ 14 เมอพจารณาจากรหสภาษศลกากร HS 2 พกด กลมสนคาทมอตราการขยายตวสงสด คอเชอเพลงทไดจากแร (HS27) นกเกล (HS75) หนงดบหนงฟอก (HS 41) และทองแดง (74) อยางไรกตามกลมสนคาเหลานมมลคาการสงออกไมสงมากนก โดยกลมสนคาทมมลคาการสงออกสง คอเครองจกรไฟฟา (HS 85) มอตราการขยายตวรอยละ 14 เครองจกรกล (HS 84) มอตราการขยายตวรอยละ 20 ยาง (HS 40) มอตราการขยายตวรอยละ 25 และของปรงแตงจากเนอสตวและปลา (HS 16) มอตราการขยายตวรอยละ 13 ทงน กลมสนคาทไทยสงออกไปญปนในอนดบตนๆ คอเครองจกรไฟฟา เครองจกรกล ยาง อปกรณและเครองอปกรณทใชในทางทศนศาสตร ยานยนต ลวนมอตราภาษนาเขาของญปนเปนรอยละ 0 อยแลว มเพยงของปรงแตงจากเนอสตวและปลาเทานนทอตราภาษนาเขาของญปนเฉลยเทากบ รอยละ 9 (ดรายละเอยดในตารางภาคผนวกท 2.7) เมอพจารณาสนคาสงออกของไทยใหละเอยดขนโดยคดเลอกสนคาสงออกทสาคญของไทยไปญปนจากรหส HS 4 พกดทมมลคาสงออกสงสด 50 อนดบแรก ซงคดเปนรอยละ 70.54 ของการสงออกรวมของไทยไปญปน โดยพบวาสนคาสงออกจากไทยไปญปน 10 อนดบแรก สวนใหญมอตราภาษนาเขาของญปนรอยละ 0 ยกเวนเพยงเนอสตว (HS 1602) และถานหน (HS 2710) ทมอตราภาษนาเขาของญปนเทากบรอยละ 12.8 และรอยละ 1.3 ตามลาดบ โดยในกลมสนคาสงออก 50 อนดบแรกน สนคาทมอตราภาษนาเขาจากญปนสงสด ไดแก นาตาล (HS 1710) มอตราภาษเฉลยรอยละ 35.8 รองลงมาคอ เนอสตว (HS 1602) อตราภาษรอยละ 12.8 และสตวนาจาพวกกงและหอย (HS 0307) ทมอตราภาษเฉลยรอยละ 7.7 ดงนน การเปดเสรตาม

1 โปรดดรายละเอยดในงานของ World Bank (2007) “An East Asian Renaissance: Ideas for Economic Growth”

67

ความตกลงหนสวนเศรษฐกจไทย-ญปนจะไดประโยชนกตอเมอสนคาเหลานไดรบการลดภาษ (ดราย ละเอยดในตารางภาคผนวกท 2.8) ในดานการนาเขาของไทยจากญปน อตราการขยายตวของการนาเขาของไทยจากญปนในชวงป 2002-2006 เฉลยเทากบรอยละ 16 โดยกลมสนคาทไทยนาเขาจากญปนสงคอเครองจกรกล (HS 84) เหลกและเหลกกลา (HS 72) ยานยนต (HS 87) พลาสตก (HS 39) ของททาดวยเหลก (HS 73) ลวนมอตราการขยายตวเฉลยตอปประมาณรอยละ 10-20 ทงน ในกรณเครองจกร เหลกและเหลกกลาของไทยมอตราภาษนาเขาเฉลยไมสงนก คอรอยละ 2.1 ในกลมเครองจกร และรอยละ 4.6 ในกลมเหลกและเหลกกลา ในขณะทยานยนต พลาสตก และของททาดวยเหลกยงคงมอตราภาษนาเขาเฉลยคอนขางสง คอยานยนตมอตราภาษนาเขาเฉลยรอยละ 39.3 พลาสตกมอตราภาษนาเขารอยละ 18.4 และของทาดวยเหลกมอตราภาษนาเขารอยละ 9.4 (ดรายละเอยดในตารางภาคผนวกท 2.9) เมอคดเลอกสนคานาเขาทสาคญของไทยจากญปนจากรหส HS 4 หลก 50 อนดบแรก ซงคดเปนสดสวนรอยละ 64.5 ของการนาเขาของไทยจากญปน สนคานาเขาหลกๆ ของไทยจากญปนดงกลาวมเพยงไมกรายการทมอตราภาษนาเขาของไทยเปนรอยละ 0 โดยสวนใหญอยในกลมอเลกทรอนกส คอวงจรรวม (HS 8542) ซงเปนสนคานาเขาอนดบหนงของไทยจากญปน ไดโอด ทรานซสเตอร (HS 8541) วงจรพมพ (HS 8534) เปนตน ในขณะทสนคานาเขาจากญปนเปนอนดบสอง คอสวนประกอบยานยนต (HS 8708) มอตราภาษนาเขาเฉลยรอยละ 21.6 สวนสนคานาเขาอนๆ ทยงคงมภาษนาเขาสงไดแกสวนประกอบเหลกและเหลกกลา (HS 7326) สวนประกอบพลาสตก (HS 3926) แชสซสทมเครองยนตตดตง (HS 8706) โพลอะซทล (HS 3907) ยานยนต (HS 8702) แผนบาง ฟลม ฟอยล (HS 3919) (ดรายละเอยดในตารางภาคผนวกท 2.10) โดยในสวนตอไปจะแสดงใหเหนถงภาพรวมของโครงสรางอตราภาษของไทยและญปน รวมทงสมาชกอาเซยนบางประเทศ รวมทงดถงอปสรรคทางการคาทไมใชภาษของไทยและญปนดวย โครงสรางอตราภาษนาเขาของไทยและญปน

โครงสรางการปกปองอตสาหกรรมของไทยและญปนวเคราะหไดจากอตราภาษศลกากรดงแสดงในตารางท 3.1 พบวา โดยรวมแลว ประเทศญปนมอตราภาษเฉลยนอยกวาไทย โดยญปนมอตราภาษเฉลยอยางงายรอยละ 5.6 ในขณะทไทยมอตราภาษเฉลยอยางงายรอยละ 10.0 อยางไรกตาม เมอดจากอตราภาษเฉลยแบบถวงนาหนกดวยมลคานาเขาจะพบวาอตราภาษเฉลยของไทยและญปนใกลเคยงกน คออยประมาณรอยละ 4.5-4.8 สาหรบกลมสนคาเกษตร ประเทศญปนมอตราภาษเฉลยสงกวาไทย กลาวคอ ญปนมอตราภาษเฉลยแบบถวงนาหนกในสนคาเกษตรเทากบรอยละ 27.0 ในขณะทไทยมอตราภาษดงกลาวรอยละ 12.7 ในทางกลบกน อตรา

68

ภาษในกลมสนคาทไมใชสนคาเกษตร (สนคาอตสาหกรรม ประมง และปาไม) ของญปนจะตากวาประเทศไทย โดยอตราภาษเฉลยแบบถวงนาหนกของไทยเทากบรอยละ 4.5 ในขณะของญปนอตราภาษตาเพยงรอยละ 1.9

เมอเปรยบเทยบอตราภาษของประเทศตางๆ ในอาเซยนพบวาประเทศเวยดนามและ

กมพชามอตราภาษนาเขาเฉลยอยางงายสงสด คอรอยละ 16.8 และ 14.3 ตามลาดบ ในขณะทสงคโปรและบรไนมอตราภาษดงกลาวตาสด คอรอยละ 0 และรอยละ 3.3 ตามลาดบ ในกรณสนคาเกษตร ประเทศทมอตราภาษเฉลยอยางงายสงสดในอาเซยน คอเวยดนามและไทย ประเทศทมอตราภาษเฉลยอยางงายสงสดในกลมสนคาทไมใชเกษตร คอเวยดนามและกมพชา

สาหรบอตราภาษนาเขารายสาขาการผลต (ตารางท 3.2) ในกลมสนคาเกษตร ญปนม

อตราภาษนาเขาสงสดในกลมผลตภณฑนม (อตราภาษรอยละ 178.1) รองลงมาคอ ธญพช (รอยละ 76.6) และนาตาล (รอยละ 27.3) ในขณะทสนคาเกษตรไทยทมอตราภาษสงไดแก เครองดมและยาสบ (รอยละ 34.2) และนาตาล (รอยละ 32.3) รองลงมาคอ ผลตภณฑจากสตว (รอยละ 28.1) และผลไมและผก (รอยละ 27.6) ในสวนของสนคาทไมใชสนคาเกษตร โดยทวไปญปนมอตราภาษคอนขางตา ยกเวนเครองหนงและรองเทา (รอยละ 15.0) และเครองนงหม (รอยละ 9.2) ในสวนของประเทศไทย อตราภาษสงในกลมยานยนต (รอยละ 20.7) เครองนงหม (รอยละ 24.5) ผลตภณฑจากปลาและปลา (รอยละ 14.5) และเครองหนงและรองเทา (รอยละ 12.7) ในกรณสมาชกอาเซยนสวนใหญพบวาทกประเทศมอตราภาษสงสดในกลมเครองดมและยาสบ ยกเวนประเทศฟลปปนสทอตราภาษสงสดในกลมผลตภณฑจากสตว (ตารางท 3.3) ตารางท 3.4 แสดงแบบแผนทางภาษของอาเซยนและญปน พบขอสงเกตทนาสนใจคอ

• ประเทศสงคโปรและบรไนเปนประเทศทมสดสวนสนคานาเขาทปลอดภาษสงทสด โดยสดสวนสนคานาเขาทปลอดภาษของสงคโปรเทากบรอยละ 100 บรไนเทากบ รอยละ 79.9 ในขณะทญปนมสดสวนดงกลาวเทากบรอยละ 52.6 และไทยมสดสวนเพยงรอยละ 18.3

• ประเทศไทยเปนประเทศทมสดสวนสนคาทคดภาษตอปรมาณหรอตอหนวย (non ad-valorem duty) สงสดคอรอยละ 21.9 ของรายการสนคาทงหมด ในขณะทสดสวนดงกลาวของญปนเทากบรอยละ 3.6 โดยในประเทศอาเซยนอนๆ จะพบวาสนคาทคดภาษตอปรมาณมสดสวนทตามาก

• เมอพจารณาสดสวนของสนคาทมอตราภาษมากกวารอยละ 15 ซงแสดงวาสนคาทอตราภาษสงของประเทศมสดสวนเทาไหร พบวาประเทศเวยดนามมสดสวนสนคาดงกลาวสงสด คอรอยละ 40.7 ของรายการสนคาทงหมด รองลงมา คอไทย (รอยละ

69

22.6) มาเลเซย (รอยละ 21.8) ในขณะญปน มสดสวนดงกลาวเพยงรอยละ 3.7 เทานน

• สาหรบสดสวนสนคาทมอตราภาษมากกวา 3 เทาของอตราภาษเฉลยของแตละประเทศ พบวาประเทศบรไนมสดสวนสนคาทมอตราภาษสงกวา 3 เทาของอตราภาษเฉลยของบรไนสงสดรอยละ 12.2 รองลงมาคอ ลาวและมาเลเซย ในขณะทสดสวนดงกลาวของไทยและญปนเทากบรอยละ 3.1 และ 3.4 ตามลาดบ

• สาหรบอตราภาษสงสด (maximum tariff) พบวาในกรณมาเลเซยและบรไนมสนคาบางรายการทคดเปนอตราภาษมากกวารอยละ 1,000 อตราภาษสงสดของไทยคอรอยละ 283 ในขณะทอตราภาษสงสดของญปนเทากบรอยละ 958

เมอคดเลอกสนคา HS 6 หลกทมอตราภาษนาเขาของญปนสงมาก (tariff peak) เฉพาะ

ในสาขาอตสาหกรรมจานวน 30 รายการแรกของญปน (ตารางท 3.5) พบวาสวนใหญเปนสนคาจาพวกรองเทา (HS 64) ซงมอตราภาษ (แปลงเปนอตราภาษตอราคา) อยในชวงรอยละ 20-350 เชน รองเทาทมพนรองเทาดานนอกทาดวยหนงฟอก (HS 640320) ญปนมอตราภาษนาเขาสงถงรอยละ 354.2 รองเทาอนๆ ทมโลหะปองกนหวรองเทา (HS 640340) มอตราภาษนาเขารอยละ 195.7 เปนตน โดยสนคาทมภาษสง (tariff peak) เหลานบางสนคาจะลดภาษเหลอ 0 ในป 2013-2016 ตามความตกลงหนสวนเศรษฐกจไทย-ญปน (JTEPA) แตมสนคาหลายรายการทญปนตดออกจากการเจรจา ทงน หากพจารณาเฉพาะสนคาทไทยไดสงออกไปตลาดโลกสงในกลมนจะพบวาม 2 สนคาคอ

• รองเทากฬาทมพนรองดานนอกทาดวยยาง พลาสตก หนงฟอกอนๆ (HS 640319) ซงไทยสงออกไปตลาดโลกมลคา 398 ลานดอลลารสหรฐ แตสงออกเขาตลาดญปนไดเพยง 0.2 ลานดอลลารสหรฐ โดยตลาดญปนมอตราภาษนาเขารอยละ 28.5 ในขณะทความตกลง JTEPA ไดตดสนคานออกจากการเจรจา

• รองเทาอนๆ ทมพนรองดานนอกทาดวยยาง พลาสตก หนงฟอกอนๆ (HS 640399) ไทยสงออกไปตลาดโลก 169 ลานดอลลารสหรฐ ขณะทสงออกไปญปน 10.9 ลานดอลลารสหรฐ โดยตลาดญปนมอตราภาษนาเขารอยละ 126 ทงนสนคาในกลมนบางสนคา (HS 10 หลก) ลดเหลอรอยละ 0 ในป 2016 ตามความตกลง JTEPA แตบางสนคาไดตดออกจากการเจรจา

กลาวโดยสรป สนคาอตสาหกรรมของญปนทมอตราภาษสงมาก เปนสนคาทไทยสงออก

ไปตลาดโลกไมมากนกเมอเทยบกบสนคาสงออกหลกของไทย อยางไรกตาม หากสามารถเจรจาเพมเตมใหญปนลดภาษใหเรวขนหรอนาสนคาทตดออกจากการเจรจาเขามาสการลดภาษกจะชวยใหสนคาสงออกไทยเขาสตลาดญปนไดมากขน

70

อปสรรคทางการคาทไมใชภาษ (NTB)

แมวาญปนจะมอตราภาษนาเขาทสงในบางรายการ แตโดยรวมแลวญปนมอตราภาษนาเขาเฉลยตากวาประเทศไทย อยางไรกตาม ญปนเปนประเทศทยงคงมการใชมาตรการทไมใชภาษ (NTM) สงในระดบหนง การศกษาของ Kee et al. (2008) ซงใชขอมลอตราภาษและอปสรรคทางการคาทไมใชภาษในกลมประเทศ 78 ประเทศ ซงประกอบดวยประเทศพฒนาแลวและกาลงพฒนาซงรวมทงประเทศญปนและไทย โดยเมอควบคมปจจยตางๆ โดยใชแบบจาลองทางเศรษฐมต จะพบวามาตรการทางภาษและมาตรการทางการคาทไมใชภาษเปนเครองมอทใชทดแทนกน (substitute) โดยเมอประเทศลดอตราภาษนาเขาลงประเทศจะแทนทโดยการใชมาตรการทางการคาทไมใชภาษ

ทงน การศกษานไดแปลงอปสรรคทางการคาทไมใชภาษเปนอตราภาษศลกากร (Ad-

Valorem Equivalents, AVEs) ในสนคา HS 6 หลก โดยตารางท 3.6 แสดงอตราภาษเทยบเทาดงกลาว (AVE) ของประเทศไทยและญปน โดยจะเหนไดวาคาเฉลยของอปสรรคทางการคาทไมใชภาษเมอแปลงเปนอตราภาษศลกากรของประเทศญปนเทากบรอยละ 11.27 สงกวาคาเฉลยของไทยทอยในระดบรอยละ 6.19 โดยกลมสนคาทม AVEs สงของญปนสวนใหญเปนสนคาเกษตร ไดแก กลมไขมนจากสตวและพช (AVE เทากบรอยละ 44.95) อาหารปรงแตง (AVE เทากบรอยละ 40.65) สตวมชวตและผลตภณฑจากสตว (AVE เทากบ รอยละ 35.95) อยางไรกตาม เปนทนาสงเกตวาญปนยงคงมอปสรรคทางการคาทไมใชภาษในกลมสนคาอตสาหกรรมบาง โดยเฉพาะในกลมเครองใชไฟฟา (HS 85) โดยมอตรา AVE เทากบ รอยละ 20.71 และอาหารปรงแตงเทากบรอยละ 40.65 ทงน ในกรณประเทศไทยมอปสรรคทางการคาทไมใชภาษในสนคาเกษตร แตมอปสรรคนอยในกรณสนคาอตสาหกรรม อยางไรกตามฐานขอมลทใชในการศกษาของ Kee et al. (2008) เปนขอมลป 2001 ในปจจบนอาจจะมการเปลยนแปลงไปบาง แตทผานมาญปนกมแนวโนมทจะใชมาตรการดานมาตรฐานทางเทคนคและความปลอดภยทางอาหารทเขมงวดขน (ดการทบทวนทก 3 ปไดจาก Trade Policy Reviewประเทศญปน ฉบบลาสดคอป 2007) ดงนน มาตรการทางการคาทสาคญของญปนทกระทบตอ 8 อตสาหกรรมไทยมอยในอตสาหกรรมอาหารและเครองใชไฟฟา (นอกจากนนเปนภาคเกษตรซงอยนอกเหนอขอบเขตการศกษาน) อยางไรกตาม จากการศกษาพบวามาตรการตางๆ ของญปนในอตสาหกรรมอาหารสอดคลองตามกตกาสากลและไมเลอกปฎบตซงไดเสนอเนอหาในบทท 6 (กรณศกษาท 2) สวนในกรณเครองใชไฟฟา ญปนมมาตรฐานภาคบงคบตามกฎหมาย DENAN ซงตามความตกลง JTEPA มความตกลงเรองการรบรองรวมกน (MRA) ในมาตรฐานสนคาไฟฟาและอเลกทรอนกส ซงจะชวยใหผผลตและสงออกสนคาไทยและญปนประหยดเวลาและคาใชจายในการรบรองมาตรฐาน (ดรายละเอยดในบทท 6 กรณศกษาท 5)

71

ตารางท 3.1 อตราภาษศลกากรเฉลยของอาเซยนและญปนป 2006 (รอยละ) ทกสนคา

สนคาเกษตร

สนคาทไมใชสนคา

เกษตร

เฉลยอยางงาย

เฉลยถวงนาหนก

เฉลยอยางงาย

เฉลยถวงนาหนก

เฉลยอยางงาย

เฉลยถวงนาหนก

สดสวนของภาษทคดตอปรมาณ

(Non ad-valorem duties)

ญปน 5.6 4.5 24.3 27.0 2.8 1.9 3.6 ไทย 10.0 4.8 22.1 12.7 8.2 4.5 21.9 มาเลเซย 8.5 4.6 12.3 16.0 7.9 4.0 0.7 อนโดนเซย 6.9 4.8 8.2 6.1 6.8 4.7 0.2 ฟลปปนส 6.3 3.7 9.6 14.5 5.8 2.8 0.0 สงคโปร 0.0 0.0 0.2 1.3 0.0 0.0 0.0 บรไน 3.3 .. 5.2 .. 3.0 .. 0.7 เวยดนาม 16.8 .. 24.2 .. 15.7 .. 0.0 กมพชา 14.3 10.9 18.1 9.2 13.7 11.1 0.0 ลาว 9.7 .. 19.5 .. 8.2 .. 0.2 พมา 5.6 .. 8.7 .. 5.1 .. 0.0 ทมา: WTO (2007) “Trade Profiles 2007”, www.wto.org

72

ตารางท 3.2 อตราภาษศลกากรเฉลยของไทยและญปนป 2006 จาแนกรายสาขา (รอยละ)

อตราภาษ MFN ของญปน อตราภาษ MFN ของไทย สาขา เฉลย สดสวนภาษ

รอยละ 0

คาสงสด เฉลย สดสวนภาษ

รอยละ 0

คาสงสด

เกษตร

ผลตภณฑจากสตว 15.5 45.7 495 28.1 13.8 50

ผลตภณฑนม 178.1 0 706 15.8 0 30

ผลไม ผก พช 12.9 19.8 646 27.6 1.1 123

กาแฟ ชา 16.7 22.2 239 23.1 0 40

ธญพช 76.6 9.6 809 19.4 0.6 62

นามน พชนามน 10.8 45.9 563 19.1 0 40

นาตาล 27.3 10.9 131 32.3 0 65

เครองดม ยาสบ 15.5 32.1 93 34.2 2.2 283

ฝาย 0.0 100.0 0 0.0 100.0 0

สนคาเกษตรอนๆ 6.3 69.2 958 10.3 3.2 30

อตสาหกรรม

ผลตภณฑจากปลา ปลา 5.7 3.7 15 14.5 0 154

เหมองแร โลหะ 1.0 70.5 10 5.9 28.9 30

ปโตรเลยม 0.7 72.1 8 9.4 24.0 20

เคมภณฑ 2.5 30.8 16 3.8 43.4 30

ไม กระดาษ 0.9 79.2 10 6.8 23.4 138

สงทอ 5.5 8.2 25 8.1 0 30

เครองนงหม 9.2 0 13 24.5 0 60

เครองหนง รองเทา 15.0 52.7 724 12.7 9.7 30

เครองจกร 0.0 100.0 0 4.7 15.5 30

เครองไฟฟา 0.2 96.1 5 8.3 23.2 30

ยานยนต 0.0 100.0 0 20.7 5.7 80

เครองจกรอนๆ 1.1 77.0 8 11.0 14.2 141

ทมา: WTO (2007) World Tariff Profiles 2006, www.wto.org

73

ตารางท 3.3 อตราภาษศลกากรเฉลยของสมาชกอาเซยนป 2006 จาแนกรายสาขา (รอยละ) สาขา มาเลเซย อนโดน

เซย ฟลป ปนส

สงคโปร บรไน เวยด นาม

ลาว กมพชา พมา

เกษตร ผลตภณฑจากสตว 0.5 4.2 21.3 0.0 0.0 20.1 24.9 27.8 10.7 ผลตภณฑนม 3.4 5.0 3.9 0.0 0.0 21.9 8.5 25.8 3.4 ผลไม ผก พช 3.8 5.1 9.4 0.0 0.0 30.6 30.3 14.0 11.5 กาแฟ ชา 9.0 4.8 15.8 0.0 1.5 37.9 24.2 26.7 14.0 ธญพช 5.1 5.6 10.9 0.0 0.1 27.4 9.2 19.8 8.7 นามน พชนามน 1.7 4.2 5.6 0.0 0.0 13.4 12.0 9.1 1.7 นาตาล 2.8 8.3 16.0 0.0 0.0 17.7 12.5 7.0 5.4 เครองดม ยาสบ 148.1 56.0 8.2 3.0 89.8 66.6 31.3 33.1 23.2 ฝาย 0.0 4.0 2.6 0.0 0.0 6.0 8.0 7.0 0.8 สนคาเกษตรอนๆ 0.6 4.3 3.4 0.0 0.0 7.8 9.8 15.5 3.1 อตสาหกรรม ผลตภณฑจากปลา/ปลา 2.2 4.9 8.0 0.0 0.0 31.3 12.7 18.9 8.2 เหมองแร โลหะ 10.9 6.8 4.7 0.0 0.2 10.2 5.8 11.2 3.4 ปโตรเลยม 1.1 2.2 4.9 0.0 0.5 17.5 14.9 14.8 1.8 เคมภณฑ 3.3 2.4 3.8 0.0 0.4 5.2 6.8 9.6 2.3 ไม กระดาษ 10.7 5.3 7.1 0.0 4.4 17.2 14.1 11.8 6.5 สงทอ 10.5 9.2 9.3 0.0 0.9 30.4 8.9 9.7 8.4 เครองนงหม 16.0 14.1 14.9 0.0 0.0 49.3 10.0 28.5 17.2 เครองหนง รองเทา 13.9 7.7 6.7 0.0 3.4 19.0 11.0 18.0 5.3 เครองจกร 3.6 2.3 2.3 0.0 7.0 5.4 6.0 14.6 1.7 เครองไฟฟา 6.5 6.1 3.7 0.0 14.4 12.8 6.8 24.3 4.3 ยานยนต 11.5 12.3 8.6 0.0 10.0 22.2 13.5 16.1 4.2 เครองจกรอนๆ 4.9 7.2 4.8 0.0 5.0 15.2 10.3 14.9 6.5

ทมา: WTO (2007) World Tariff Profiles 2006, www.wto.org

74

ตารางท 3.4 แบบแผนของอตราภาษศลกากรเฉลยของอาเซยนและญปนป 2006 (รอยละ) อตราภาษ

เฉลย สดสวนสนคา

ปลอดภาษ

สดสวนสนคาทคดภาษตอ

หนวย (non ad valorem)

สดสวนสนคาทภาษมากกวา รอยละ 15

สดสวนสนคาทภาษมากกวา 3เทาของคาเฉลย

อตราภาษสงสด

ญปน 5.6 52.6 3.6 3.7 3.4 958 ไทย 10.0 18.3 21.9 22.6 3.1 283 มาเลเซย 8.5 57.4 0.7 21.8 7.3 >1,000 อนโดนเซย 6.9 21.5 0.2 3.1 0.9 170 ฟลปปนส 6.3 2.7 0 3.0 3.0 65 สงคโปร 0 100 0 0 0 125 บรไน 3.3 79.9 0.7 10.2 12.2 >1,000 เวยดนาม 16.8 32.6 0 40.7 0.8 150 กมพชา 14.3 5.5 0 19.3 0 35 ลาว 9.7 0 0.2 13.4 8.1 40 พมา 5.6 3.5 0 5.4 5.4 40 ทมา: WTO (2007) World Tariff Profiles 2006, www.wto.org

75

ตารางท 3.5 สนคาอตสาหกรรม (HS 25-99) ทญปนนาเขาจากไทยทมอตราภาษนาเขาสง ป 2006 (tariff peak)

HS สนคา ญปนนาเขาจากไทย (พน US$)

มลคาสนคาทไทยสงออกไปตลาดโลก

(พน US$)

สวนแบงตลาดในการนาเขาของ

ญปน (รอยละ)

อตราภาษนาเขาของ

ญปน (รอยละ)

อตราภาษตามความตกลง

JTEPA (รอยละ)

1 500100 รงไหม 0 35 0 356.3 ตดออกจากการเจรจา

2 640320 รองเทาทมพนรองเทาดานนอกทาดวยหนงฟอก

0 1,315 0 354.2 ภาษเหลอ 0 ในปท 2016

3 500200 ไหมดบ 515 700 1.15 223.8 ไหมจากปา ลดภาษเหลอ 0 ไหมอนๆ เจรจาในปท 5

4 640340 รองเทาอน ๆ ทมโลหะปองกนหวรองเทาประกอบอยดวย

48 6,293 2.91 195.7 ภาษเหลอ 0 ในปท 2016

5 640590 รองเทาอน ๆ 240 6,042 1.64 180.7 - บางสนคาลดเหลอ 0 ในป 2013-2016 - บางสนคาตดออกจากการเจรจา

6 640419

รองเทาทมพนรองเทาดานนอกทาดวยยาง พลาสตก หนงฟอก หรอหนงอด และสวนบนของรองเทาทาดวยวตถทออนๆ

4,234 18,249 0.7 150.5 - บางสนคาลดเหลอ 0 ในป 2013-2016 - บางสนคาตดออกจากการเจรจา

7 640399

รองเทาทมพนรองเทาดานนอกทาดวยยาง พลาสตก หนงฟอก หรอหนงอด และสวนบนของรองเทาทาดวยหนงฟอกอนๆ

10,955 169,027 1.87 126 - บางสนคาลดเหลอ 0 ในป 2016 - บางสนคาตดออกจากการเจรจา

8 640420 รองเทาทมพนรองเทาดานนอกทาดวยหนงฟอกหรอหนงอด

228 4,401 1.12 94.3 - บางสนคาลดเหลอ 0 ในป 2016 - บางสนคาตดออกจากการเจรจา

9 640359

รองเทาทมพนรองเทาดานนอกทาดวยยาง พลาสตก หนงฟอก หรอหนงอด สวนบนรองเทาทาดวยหนงฟอกอนๆ

36 1,965 0.02 93.5 - บางสนคาลดเหลอ 0 ในป 2016 - บางสนคาตดออกจากการเจรจา

10 640510 รองเทาอนๆ มสวนบนรองเทาทาดวยหนงฟอกหนงอด

0 4,436 0 72 - บางสนคาลดเหลอ 0 ในป 2016 - บางสนคาตดออกจากการเจรจา

11 640391 รองเทาอนๆ หมขอเทา 1,969 44,636 1.03 71.1 - บางสนคาลดเหลอ 0 ในป 2016 - บางสนคาตดออกจากการเจรจา

12 640351 รองเทาอน ๆ ทมพนดานนอกทาดวยหนงฟอก หมขอเทา

62 271 0.11 56.7 - บางสนคาลดเหลอ 0 ในป 2016 - บางสนคาตดออกจากการเจรจา

13 640312 รองเทาสก รองเทาสาหรบสกแบบครอสคนทรยและ รองเทาสาหรบสโนวบอรด

0 240 0 28.5 ตดออกจากการเจรจา

14 640319 รองเทาทมพนรองดานนอกทาดวยยาง พลาสตก หนงฟอกอนๆ

275 398,901 1.2 28.5 ตดออกจากการเจรจา

15 640610 สวนบนของรองเทา 3,304 4,505 1.69 17.8 - บางสนคาลดเหลอ 0 ในป 2013

76

HS สนคา ญปนนาเขาจากไทย (พน US$)

มลคาสนคาทไทยสงออกไปตลาดโลก

(พน US$)

สวนแบงตลาดในการนาเขาของ

ญปน (รอยละ)

อตราภาษนาเขาของ

ญปน (รอยละ)

อตราภาษตามความตกลง

JTEPA (รอยละ)

- บางสนคาตดออกจากการเจรจา

16 640212 รองเทาสก รองเทาสาหรบสกแบบครอสคนทรยและ รองเทาสาหรบสโนวบอรด

82 128 0.17 17.5 - บางสนคาลดเหลอ 0 ในป 2013 - บางสนคาตดออกจากการเจรจา

17 640110 รองเทาทมโลหะปองกนหวรองเทาประกอบอยดวย

0 170 0 16.9 - บางสนคาลดเหลอ 0 ในป 2013 - บางสนคาตดออกจากการเจรจา

18 640192 หมขอเทาแตไมหมเขา 5 5,614 0 16.9 - บางสนคาลดเหลอ 0 ในป 2013 - บางสนคาตดออกจากการเจรจา

19 430390

เครองแตงกาย ของทใชประกอบกบเครองแตงกายและ ของอน ๆ ทาดวยหนงเฟอรอนๆ

13 85 0.07 16 ตดออกจากการเจรจา

20 430310 เครองแตงกายและของทใชประกอบกบเครองแตงกาย

13 8 0.01 15.4 ตดออกจากการเจรจา

21 420330 เขมขดและสายสะพาย 1,689 3,697 0.95 14.3 - บางสนคาลดเหลอ 0 ในป 2013 - บางสนคาตดออกจากการเจรจา

22 640691 สวนประกอบของรองเทาทาดวยไม

0 16 0 14.2 - บางสนคาลดเหลอ 0 ในป 2013 - บางสนคาตดออกจากการเจรจา

23 640699 สวนประกอบของรองเทาทาดวยวตถอน

70 3,634 0.15 14.2 - บางสนคาลดเหลอ 0 ในป 2013 - บางสนคาตดออกจากการเจรจา

24 420321 ถงมอทกชนดทออกแบบเปนพเศษสาหรบใชในการกฬา

5,903 53,414 14.85 13.7 - บางสนคาลดเหลอ 0 ในป 2013 - บางสนคาตดออกจากการเจรจา

25 420329 ถงมอทกชนดอนๆ 4 912 0 13.3 - บางสนคาลดเหลอ 0 ในป 2013 - บางสนคาตดออกจากการเจรจา

26 420310 เครองแตงกาย 165 423 0.1 13 ลดเหลอ 0 ในป 2013

27 420340 ของทใชประกอบกบเครองแตงกายอนๆ

0 275 0 13 ลดเหลอ 0 ในป 2013

28 430230 หนงทงตว และชนหรอสวนตดของหนงดงกลาวทประกอบเขาดวยกน

5 0 0.15 12.4 ตดออกจากการเจรจา

29 620111 เสอโอเวอรโคต เสอกนฝน ทาดวยขนแกะหรอขนละเอยดของสตว

29 2,861 0.05 11 ลดภาษเหลอ 0 ในปแรก

30 620112 เสอโอเวอรโคต เสอกนฝนทาดวยฝาย

188 1,949 0.32 11 ลดภาษเหลอ 0 ในปแรก

ทมา: ขอมลการคาจาก TradeMap ขอมลอตราภาษตามความตกลงจากตารางลดภาษ JTEPA หมายเหต: 1. อตราภาษนาเขาของญปนเปนอตราภาษทแปลงเปนภาษตอราคาแลว (Equivalent ad valorem tariff) 2. JTEPA ปท 1 เรมจาก 1 พฤศจกายน 2007 – 31 มนาคม 2008, ปท 2 เรมจาก 1 เมษายน

2008- 31 มนาคม 2009

77

ตารางท 3.6 อตราภาษเทยบเทาเฉลยของอปสรรคทางการคาทไมใช (Ad-Valorem Equivalents, AVEs) ของไทยและญปน

HS กลมสนคา ไทย ญปน

HS 1-5 สตวมชวต ผลตภณฑจากสตว 43.61 35.95

HS 6-14 ผลตภณฑจากพช 33.32 29.53

HS 15 ไขมนจากสตวและพช 43.76 44.95

HS 16-24 อาหารปรงแตง 37.16 40.65

HS 25-27 ผลตภณฑแร - 2.64

HS 28-38 ผลตภณฑเคม 3.77 10.28

HS 39-40 พลาสตกและยาง - 2.38

HS 41-43 หนงดบหนงฟอก 2.89 6.80

HS 44-46 ไมและผลตภณฑ - 3.95

HS 47-49 กระดาษ - 2.04

HS 50-63 สงทอ 0.11 14.55

HS 64-67 รองเทา - 5.23

HS 68-70 ซเมนต เซรามก - 3.82

HS 71 อญมณ 1.03 -

HS 72-83 โลหะและผลตภณฑ - 1.06

HS 84 เครองจกรกล 0.48 1.08

HS 85 เครองไฟฟา - 20.71

HS 86-89 ยานยนต - 5.95

HS 90-92 เครองวด 4.39 3.82

HS 94-96 ผลตภณฑเบดเตลด 0.07 4.82

HS 97-99 ศลปกรรมและอนๆ - 11.14 เฉลยทกสนคา 6.19 11.27 ทมา: Kee et al. (2008) หมายเหต: 1. อปสรรคทางการคาทไมใช (NTBs) ทใชในการศกษากรณไทยและญปนเปนขอมลป 2001 2. ดวธการคานวณอตราภาษเทยบเทาในภาคผนวกท 3

78

3.2 แบบแผนทางการลงทน การลงทนทางตรงจากญปนในประเทศไทย

ประเทศญปนเปนประเทศทเขามาลงทนทางตรงในประเทศไทยสงทสดเมอเปรยบเทยบกบประเทศอนๆ โดยสดสวนการลงทนไดเพมจากรอยละ 30.39 ของการลงทนทางตรงจากตางประเทศในชวงป 1970-79 เปนรอยละ 40.41 ในชวงป 2000-06 ในขณะทสดสวนดงกลาวในกรณการลงทนจากสหรฐอเมรกาไดลดลงจากรอยละ 36.10 ในชวงป 1970-79 เปนรอยละ 8.36 ในชวงป 2000-06 โดยประเทศทลงทนในประเทศไทยสงรองลงมาจากญปน คอสงคโปร (ตารางท 3.7)

โดยภาพรวมแลว เงนลงทนทางตรงจากตางประเทศเขามาสประเทศไทยใน

ภาคอตสาหกรรมเปนหลก คอคดเปนรอยละ 53.6 ของเงนลงทนทางตรงจากตางประเทศในชวงป 2000-06 สวนใหญเปนกลมอตสาหกรรมเครองใชไฟฟา เครองจกร และยานยนต รองลงมาคอ เคมภณฑและโลหะและอโลหะ ในสวนของภาคบรการ เงนลงทนทางตรงจากตางประเทศสวนใหญเขามาในสาขาบรการทางการคาและการเงน (ตารางท 3.8) เมอพจารณาเฉพาะเงนลงทนทางตรงจากประเทศญปนในป 2006 พบวาญปนเขามาลงทนในไทยสงสดในสาขายานยนต รองลงมาคอ เครองใชไฟฟา และเหลก โลหะและอโลหะ ในสวนของบรการ ญปนเขามาลงทนทางตรงเพมในบรการคาสงและคาปลก และบรการขน (ตารางท 3.9) เมอพจารณาจานวนบรษทตางชาตทเขามาลงทนในประเทศไทยจากฐานขอมล Investment Map ของ UNCTAD (ตารางท 3.10) พบวา ประเทศญปนเปนประเทศทมบรษทเขามาลงทนในประเทศสงสดคอ 482 บรษท จากจานวน 975 บรษท2 หรอคดเปนรอยละ 49 ของจานวนบรษทตางชาตทเขามาลงทนในไทย รองลงมาเปนการลงทนจากสหรฐอเมรกา (151 บรษท) เยอรมน (64 บรษท) และองกฤษ (รอยละ 26 บรษท) โดยญปนไดเขามาลงทนสวนใหญในกลมอตสาหกรรม ซงอตสาหกรรมทมบรษทญปนเขามาลงทนมากทสด คอกลมเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกส (77 บรษท) รองลงมา คอ ยานยนต (66 บรษท) เครองจกรและอปกรณ (58 บรษท) และโลหะและผลตภณฑ (รอยละ 50)

2 ตวเลขดงกลาวเปนตวเลขทนบซา โดยบางบรษทอาจอยในสาขาการผลตมากกวา 1 สาขา ในรายงานฉบบตอไปคณะผวจยจะวเคราะหลงในรายละเอยดตอไปเพอใหตวเลขไดสะทอนขอมลอยางแทจรง

79

แนวโนมการลงทนของญปน JETRO (2007)3 ไดสารวจประเทศทเปนเปาหมายสาหรบการเปนฐานการผลต (production bases) ในระยะเวลา 5-10 ปขางหนา (ป 2012-2017) ของบรษทญปนพบวา ประเทศจนอยในอนดบหนง (รอยละ 27.5 ของบรษททตอบทงหมด) รองลงมาคอ เวยดนาม (รอยละ 20.8) และไทย (รอยละ 18.7) โดยเมอพจารณาเฉพาะบรษทญปนทไมไดอยในประเทศนนๆ (โดยตดบรษทญปนทอยในประเทศนนๆ ออกจากการพจารณา) พบวาประเทศทเปนเปาหมายเปลยนจากจนเปนเวยดนาม โดยจนลงมาเปนอนดบ 2 ในขณะทไทยยงคงเปนอนดบ 3 ตามเดม สวนอนดบ 4 และ 5 ไดแกอนเดยและมาเลเซยตามลาดบ (ตารางท 3.11) เมอสอบถามถงทศทางการพฒนาธรกจของบรษทญปนในประเทศตางๆ ในระยะ 1-2 ปขางหนา (ป 2008-2009) พบวาในกรณประเทศไทย บรษทรอยละ 65.8 ตองการขยายงาน รอยละ 30.9 ตองการคงสถานะเดม โดยมเพยงรอยละ 2.6 ทตองการลดขนาดและรอยละ 0.7 เทานนทตองการยายไปประเทศอนหรอถอนออกจากประเทศ (ตารางท 3.12) ทงน ในกรณเวยดนามและอนเดย บรษทเกอบทงหมดตองการขยายงาน ในขณะทในกรณสงคโปร มบรษทถงรอยละ 11.7 ทตองการลดขนาด โดยบรษทในฮองกงและสงคโปรเปนสองประเทศทมสดสวนของบรษททตองการยายไปประเทศอนหรอถอนออกจากประเทศมากทสด สาหรบบรษทญปนทตองการลดขนาดและยายไปประเทศอนๆ นน ประเทศทเปนเปาหมายใหมของบรษทเหลาน ไดแก ไทย เวยดนาม และจน โดยสาหรบประเทศไทย บรษททตองการยายเขามาไทย คอบรษทในกลมอตสาหกรรมเคมภณฑ เครองใชไฟฟาและชนสวนอเลกทรอนกสทตงอยในประเทศสงคโปรและอนโดนเซย ในกรณเวยดนาม บรษททตองการยายเขาไปเวยดนาม คอบรษทในกลมเครองไฟฟาและอปกรณอเลกทรอนกสในไทยและมาเลเซย ตารางท 3.13 แสดงประเทศในเอเซยทเปนเปาหมายสาหรบเปนฐานการผลต (production bases) ในระยะเวลา 5-10 ปขางหนาโดยจาแนกตามอตสาหกรรมทสาคญ ดงน

• อตสาหกรรมชนสวนยานยนตและจกรยานยนต ประเทศไทยและจนเปนประเทศเปาหมายอนดบแรก รองลงมาคอ อนเดยและเวยดนาม

• อตสาหกรรมยานยนตและจกรยานยนต ประเทศไทยเปนประเทศเปาหมายอนดบแรก รองลงมาคอ อนเดยและอนโดนเซย

• อตสาหกรรมเครองจกร ประเทศจนเปนประเทศเปาหมายอนดบแรก รองลงมาคอ เวยดนามและไทย

3 การสารวจทาขนระหวางเดอนตลาคมถงธนวาคม 2007 โดยสงแบบสอบถามไปใหกบ 4,559 บรษทญปนทดาเนนงานในอาเซยน 6 ประเทศ (ไทย มาเลเซย สงคโปร อนโดนเซย ฟลปปนส และเวยดนาม) จน ฮองกง อนเดย เกาหลใต และไตหวน บรษทไดตอบแบบสอบถาม 1,745 บรษท หรอรอยละ 38.3 ของแบบสอบถามทสงทงหมด

80

• อตสาหกรรมเคมภณฑ ประเทศจนเปนประเทศเปาหมายอนดบแรก รองลงมาคอ ประเทศไทยและเวยดนาม

• อตสาหกรรมผลตภณฑโลหะ ประเทศเวยดนามเปนประเทศเปาหมายอนดบแรก รองลงมาคอ ไทยและจน

• อตสาหกรรมอเลกทรอนกสและเครองใชไฟฟา ประเทศจนและเวยดนามเปนประเทศเปาหมายอนดบแรก รองลงมาคอ มาเลเซยและไทย

• อตสาหกรรมชนสวนอเลกทรอนกสและเครองใชไฟฟา ประเทศจนและเวยดนามเปนประเทศเปาหมายอนดบแรก รองลงมาคอ มาเลเซยและไทย

• อตสาหกรรมผลตภณฑอโลหะ ประเทศไทยเปนประเทศเปาหมายอนดบแรก รองลงมาคอ เวยดนามและมาเลเซย

• อตสาหกรรมเหลกและเหลกกลา ประเทศเวยดนามเปนประเทศเปาหมายอนดบแรก รองลงมาคอไทย

• อตสาหกรรมเสอผาและเครองนงหม ประเทศจนเปนประเทศเปาหมายอนดบแรก รองลงมาคอ เวยดนามและไทย

นอกจากน จากการสารวจดงกลาว (ตารางท 3.14) พบวาบรษทญปนสวนใหญเลอกไทย

เปนฐานการผลตสนคาระดบกลางและตา (mid and low end) สาหรบตลาดทองถน (บรษทรอยละ 39.1 ของบรษททตอบแบบสอบถาม) และเปนฐานการผลตสนคาระดบสง (high-end) สาหรบตลาดสงออกเปนหลก (บรษทรอยละ 39.1 ของบรษททตอบแบบสอบถาม) รองลงมาคอ เลอกไทยเปนฐานการผลตสนคาระดบสงสาหรบตลาดทองถน (รอยละ 35.3 ของบรษททตอบแบบสอบถาม) และฐานการผลตสนคาระดบกลางและตาสาหรบตลาดสงออก (รอยละ 28.3 ของบรษททตอบแบบสอบถาม) ทงน มบรษทญปน 39 บรษท คดเปนรอยละ 21.2 ของบรษททตอบแบบสอบถามเลอกไทยเปนฐานการสงออกโดยใชประโยชนจากความตกลงการคาเสร อยางไรกตาม มบรษทสวนนอยทเลอกไทยเปนฐานการวจยและพฒนา

ในกรณของเวยดนาม บรษทญปนสวนใหญเลอกเวยดนามเปนฐานการผลตสนคา

ระดบกลางและตาเพอสงออก (รอยละ 63.7 ของบรษททตอบแบบสอบถาม) ในขณะทบรษทญปนสวนใหญเลอกอนเดยเปนฐานการผลตสนคาระดบกลางและตาสาหรบตลาดทองถน (รอยละ 57.5 ของบรษททตอบแบบสอบถาม) เชนเดยวกบกรณจนทบรษทญปนสวนใหญเลอกจนเปนฐานการผลตสนคาระดบกลางและตาสาหรบตลาดทองถน (รอยละ 50) อยางไรกตาม ในกรณจน ญปนไดเลอกใหจนเปนฐานการผลตสนคาระดบสงสาหรบตลาดทองถนดวย (รอยละ 46.7)

81

ตารางท 3.7 เงนลงทนทางตรงจากตางประเทศสทธเขาสประเทศไทย 1970-2006 มลคา (ลานบาท) สดสวน (รอยละ)

1970-79 1980-89 1990-99 2000-06 1970-79 1980-89 1990-99 2000-06

ญปน 4,968.80 49,586.10 211,540.87 624,670.51 30.39 39.20 25.91 40.41 สหรฐ 5,902.66 22,863.80 154,120.36 129,297.95 36.10 18.07 18.88 8.36 สหภาพยโรป 2,674.50 13,909.90 134,075.36 129,770.62 16.36 11.00 16.42 8.40 อาเซยน 5 1,088.40 7,193.20 94,441.65 424,567.58 6.66 5.69 11.57 27.47 อาเซยน 9 1,113.80 7,316.00 95,088.50 426,355.89 6.81 5.78 11.65 27.58 บรไน 3.10 13.10 23.37 365.97 0.02 0.01 0.00 0.02 อนโดนเซย 37.10 79.60 1,616.63 989.16 0.23 0.06 0.20 0.06 มาเลเซย 102.10 473.70 3,386.30 21,440.10 0.62 0.37 0.41 1.39 ฟลปปนส 45.70 -31.30 933.57 7,564.83 0.28 -0.02 0.11 0.49 สงคโปร 900.40 6,658.10 88,481.78 394,207.54 5.51 5.26 10.84 25.50 กมพชา 0.00 0.00 122.62 548.55 0.00 0.00 0.02 0.04 ลาว 20.50 125.50 441.59 1,257.00 0.13 0.10 0.05 0.08 พมา 1.20 -2.70 15.93 113.90 0.01 0.00 0.00 0.01 เวยดนาม 3.70 0.00 66.70 -131.15 0.02 0.00 0.01 -0.01 ฮองกง 1,336.80 14,155.10 98,685.93 53,538.45 8.17 11.19 12.09 3.46 ไตหวน 37.10 9,277.50 34,601.42 23,848.96 0.23 7.33 4.24 1.54 เกาหลใต 64.10 616.60 6,593.07 13,936.20 0.39 0.49 0.81 0.90 จน 0.00 523.70 169.60 4,052.86 0.00 0.41 0.02 0.26

โลก 16,352.36 126,501.20 816,363.74 1,545,745.85 100.00 100.00 100.00 100.00

ทมา: ธนาคารแหงประเทศไทย

82

ตารางท 3.8 เงนลงทนทางตรงจากตางประเทศสทธเขาสประเทศไทย 1970-2006 จาแนกตามสาขาการผลต

มลคา (ลานบาท) สดสวน (รอยละ) 1970-79 1980-89 1990-99 2000-06 1970-79 1980-89 1990-99 2000-06

อตสาหกรรม 5,394.70 56,742.43 316,295.62 829,287.20 33.0 44.9 38.7 53.6

อาหารและนาตาล 570.80 4,451.69 22,141.85 41,002.99 3.5 3.5 2.7 2.7 สงทอ 2,046.50 3,790.88 14,386.83 13,640.68 12.5 3.0 1.8 0.9 โลหะและอโลหะ 247.20 6,543.02 46,046.04 75,346.01 1.5 5.2 5.6 4.9 เครองใชไฟฟา 1,148.30 20,385.25 88,311.26 200,607.85 7.0 16.1 10.8 13.0 เครองจกร/ยานยนต 328.30 2,900.91 68,146.04 264,635.24 2.0 2.3 8.3 17.1 เคมภณฑ 647.90 6,819.13 38,422.28 91,921.02 4.0 5.4 4.7 5.9 ผลตภณฑปโตรเลยม 215.70 1,626.10 4,900.98 21,577.39 1.3 1.3 0.6 1.4 อปกรณกอสราง -67.70 209.30 3,369.08 6,256.27 -0.4 0.2 0.4 0.4 อนๆ 257.70 10,016.15 30,571.27 114,299.76 1.6 7.9 3.7 7.4 การเงน 2,340.50 6,290.47 69,676.38 148,651.31 14.3 5.0 8.5 9.6 การคา 3,520.10 19,915.18 182,753.55 160,503.20 21.5 15.7 22.4 10.4 กอสราง 1,893.10 14,536.16 37,612.66 7,296.49 11.6 11.5 4.6 0.5 เหมองแร 1,927.20 9,282.27 12,810.14 52,313.48 11.8 7.3 1.6 3.4 เกษตร 14.60 1,832.50 1,794.22 1,756.22 0.1 1.4 0.2 0.1 บรการอนๆ 1,023.69 6,854.75 51,840.40 124,195.17 6.3 5.4 6.4 8.0 การลงทน 0.00 0.00 38,588.60 70,680.14 0.0 0.0 4.7 4.6 อสงหารมทรพย 238.51 10,474.24 101,745.44 11,012.30 1.5 8.3 12.5 0.7 อนๆ -0.04 573.20 3,246.73 140,050.33 0.0 0.5 0.4 9.1

รวม 16,352.36 126,501.20 816,363.74 1,545,745.85 100.0 100.0 100.0 100.0

ทมา: ธนาคารแหงประเทศไทย

83

ตารางท 3.9 เงนลงทนทางตรง (FDI) จากประเทศญปนป 2006 (ลานเยน) โลก อาเซยน บรไน กมพชา อนโดนเซย มาเลเซย พมา ฟลปปนส สงคโปร ไทย เวยดนาม จน อตสาหกรรม 4,016,592 755,092 824 - 66,198 332,149 3,942 28,890 64,206 215,209 43,674 567,023

อาหาร 118,929 27,365 X - 1,207 451 - 2,490 16,223 5,101 1,960 21,626 สงทอ 21,153 10,118 - - 5,022 X - X - 4,191 -123 10,988 ไม 48,777 9,425 - - 316 459 - 1,144 2,576 3,078 1,606 4,141 เคมภณฑ ยา 513,366 53,285 914 - 10,220 7,485 - 4,952 13,669 12,062 3,983 55,090 ปโตรเคม 340,375 -2,361 - - - X -309 - -426 - - X ยาง เครองหนง 128,800 21,431 - - 3,472 X - X 2,631 13,641 1,545 26,629 แกว เซรามก 317,397 42,633 - - 4,562 22,232 - 2,307 3,867 8,697 -578 13,648 เหลก โลหะ อโลหะ 209,224 32,078 - - -7,577 3,480 - 4,732 2,413 24,606 4,425 30,877 เครองจกร 193,533 24,678 - - 2,216 499 - 1,686 7,995 8,353 3,657 59,407 เครองไฟฟา 822,031 353,065 - - 9,668 278,803 - -729 20,503 33,320 11,500 148,658 ยานยนต 1,002,169 145,926 - - 34,271 7,537 X 3,096 2,000 90,945 3,,824 132,979 เครองวด 164,856 15,430 - - -3755 7,135 - 7,394 -3,301 2,681 5,276 21,905

เกษตรและบรการ 1,829,287 53,954 - 458 20185 13335 -254 13855 -19776 15501 10650 150,223 การเพาะปลก ปาไม 4,825 -310 - - X - - X - - X 1,533 ประมง 3,264 -58 - - -334 - - - - X - 467 เหมองแร 183,472 5,225 - - 2,631 X - 7,474 -4,121 X -1,614 - กอสราง -6,942 5,831 - - 462 2,363 - 212 -1,391 2,411 1,775 -2,774 ขนสง 175,739 15,021 - - 308 X - 839 11,814 971 857 11,002 สอสาร -393,744 -4,942 - - - X - 178 -2,620 -2,435 - 2,673 คาสงคาปลก 635,251 -12,059 - X 281 982 X 6,199 -44,354 23,744 1,295 73,367 การเงน ประกน 653,283 25,426 - - 16,647 3,822 - -2,708 20,045 -18,686 6,306 27,527 อสงหารมทรพย -94,642 -1,918 - X -629 X - -469 -1,468 233 18 3,752 บรการอนๆ 22,583 7,853 - - 19 530 - -47 5,493 -3 1,838 11,498

รวม 5,845,879 809,045 824 458 86,384 354,484 3,688 42,745 44,430 230,709 54,324 717,236 ทมา: ASEAN-Japan Center (2007) “ASEAN-Japan Statistical Pocketbook 2007” หมายเหต: X หมายถงขอมลไมเปดเผย

83

84

ตารางท 3.10 จานวนบรษทตางชาตทเขามาลงทนในประเทศไทยจาแนกตามสาขาการผลต และประเทศผลงทน (ขอมล ณ มกราคม 2008)

สาขา ฝรงเศส เยอรมน ญปน มาเลเซย สงคโปร สวตเซอรแลนด องกฤษ สหรฐ โลก

ภาคเกษตรและอตสาหกรรม

ปาไม ประมง 1

อาหาร เครองดม ยาสบ 6 1 1 1 5 17

ปโตรเลยม ถานหน 1 10 1 4 16

สงทอและเครองนงหม 2 1 29 1 2 1 3 1 43

ยางและพลาสตก 2 30 3 2 3 4 48

เคมภณฑ 2 7 30 5 4 8 64

ไมและผลตภณฑ 1 9 1 1 2 1 16

สงพมพ 5 1 2 8

โลหะและผลตภณฑ 2 2 50 2 2 8 73

อโลหะ 3 3 5 1 3 15 เครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกส 3 4 77 3 3 1 4 11 115

ยานยนต 1 5 66 2 2 3 5 90

เครองจกรและอปกรณ 1 6 58 4 1 4 6 88

เครองวด 2 15 1 1 2 4 26

อตสาหกรรมอนๆ 3 2 16 1 1 1 5 33

ภาคบรการ

โรงแรม ภตตาคาร 3 1 1 6

กอสราง 4 1 5 1 1 1 16

การเงน 2 1 3 1 3 9 20

ขนสง สอสาร 2 6 5 1 1 7 29

คาสงคาปลก 9 17 49 5 9 10 39 163

บรการการศกษา 1 1

ไฟฟา แกส นา 1 1 3

บรการธรกจ 2 3 7 2 4 6 21 56

บรการภาครฐ 1 1 2 บรการสวนบคคล ชมชน 1 1 1 1 4

รไซเคล 3 1 1 1 7 สขภาพ บรการทางสงคม 1 1 2

บรการอนๆ 1 1 3 1 1 6 13

รวม 44 64 482 19 26 26 58 151 975

ทมา: ประมวลผลจากขอมลจาก InvestmentMap หมายเหต: ตวเลขดงกลาวเปนตวเลขทนบซา โดยบรษทบางบรษทอาจอยในสาขาการผลตมากกวา 1 สาขา

85

ตารางท 3.11 ประเทศทเปนเปาหมายสาหรบเปนฐานการผลต (production bases) ในระยะเวลา 5-10 ปขางหนา

รวม พจารณาเฉพาะบรษทญปนทไมไดอยในประเทศนนๆ

ประเทศ จานวนบรษท สดสวน (รอยละ) จานวนบรษท จานวนบรษท จน 270 27.5 เวยดนาม 194 เวยดนาม 204 20.8 จน 100 ไทย 184 18.7 ไทย 90 อนเดย 80 8.1 อนเดย 63 มาเลเซย 74 7.5 มาเลเซย 12 ทมา: JETRO (2008) หมายเหต: บรษททตอบทงหมด 983 บรษท

ตารางท 3.12 ผลสารวจถงทศทางการพฒนาธรกจของบรษทญปนในประเทศตางๆ

ในระยะ 1-2 ปขางหนา (รอยละ) ขยายงาน คงสถานะ

เดม ลดขนาด ยายไปประเทศ

อนหรอถอนออกจากประเทศ

ไทย 65.8 30.9 2.6 0.7 มาเลเซย 52.8 40.3 6.3 0.7 สงคโปร 55.0 30.0 11.7 3.3 อนโดนเซย 53.1 38.3 7.4 1.2 ฟลปปนส 59.2 38.4 1.6 0.8 เวยดนาม 92.6 7.4 0.0 0.0 อนเดย 90.6 9.4 0.0 0.0 จน 65.9 31.4 2.4 0.3 ฮองกง 68.0 20.0 8.0 4.0 ไตหวน 47.2 48.6 4.2 0.0 เกาหลใต 72.0 28.0 0.0 0.0 เอเซยรวม 62.1 33.3 3.8 0.8 ทมา: JETRO (2008) หมายเหต:: การขยายงาน ไดแก การเพมการลงทน การกระจายการผลต และการเพมสนคาทมมลคาสงขน

86

ตารางท 3.13 ประเทศทเปนเปาหมายสาหรบเปนฐานการผลต (production bases) ในระยะเวลา 5-10 ปขางหนาจาแนกตามสาขาการผลต

ชนสวนยานยนตและจกรยานยนต (149 บรษท)

ยานยนตและจกรยานยนต (23 บรษท)

เครองจกร (49 บรษท)

ประเทศ จานวนบรษท

สดสวน (รอยละ)

ประเทศ จานวนบรษท

สดสวน (รอยละ)

ประเทศ จานวนบรษท

สดสวน (รอยละ)

ไทย 44 29.5 ไทย 9 39.1 จน 14 28.6 จน 43 28.9 อนเดย 5 21.7 เวยดนาม 10 20.4 อนเดย 15 10.1 อนโดนเซย 5 21.7 ไทย 9 18.4 เวยดนาม 15 10.1 จน 2 8.7 อนเดย 6 12.2

มาเลเซย 1 4.3 อนโดนเซย 3 6.1 ฟลปปนส 13 8.7 ฟลปปนส 1 4.3 มาเลเซย 3 6.1

เคมภณฑ (92 บรษท) ผลตภณฑโลหะ (77 บรษท) อปกรณอเลกทรอนกสและเครองใชไฟฟา (85 บรษท)

ประเทศ จานวนบรษท

สดสวน (รอยละ)

ประเทศ จานวนบรษท

สดสวน(รอยละ)

ประเทศ จานวนบรษท

สดสวน (รอยละ)

จน 32 34.8 เวยดนาม 21 27.3 จน 24 28.2 ไทย 16 17.4 ไทย 20 26.0 เวยดนาม 22 25.9 เวยดนาม 15 16.3 จน 15 19.5 มาเลเซย 11 12.9 อนเดย 9 9.8 อนเดย 7 9.1 ไทย 10 11.8 อนโดนเซย 4 4.3 ฟลปปนส 6 7.8 อนเดย 7 8.2

ชนสวนอเลกทรอนกสและเครองใชไฟฟา (78 บรษท)

ผลตภณฑอโลหะ (29 บรษท) เหลกและเหลกกลา (27 บรษท)

ประเทศ จานวนบรษท

สดสวน (รอยละ)

ประเทศ จานวนบรษท

สดสวน (รอยละ)

ประเทศ จานวนบรษท

สดสวน (รอยละ)

จน 28 35.9 ไทย 8 27.6 เวยดนาม 8 29.6 เวยดนาม 18 23.1 เวยดนาม 6 20.7 ไทย 6 22.2 มาเลเซย 13 16.7 มาเลเซย 4 13.8 จน 3 11.1 ไทย 8 10.3 ฟลปปนส 3 10.3 อนเดย 2 7.4

อนโดนเซย 2 7.4 ฟลปปนส 3 3.8 จน 3 10.3 อาเซยนอนๆ

2 7.4

เสอผาและเครองนงหม (41 บรษท)

ประเทศ จานวนบรษท

สดสวน(รอยละ)

จน 19 46.3 เวยดนาม 10 24.4 ไทย 4 9.8 อนเดย 2 4.9 อนโดนเซย 1 2.4 ฟลปปนส 1 2.4 ทมา: JETRO (2008)

87

ตารางท 3.14 ผลการสารวจบรษทญปนในประเดนการเลอกฐานการผลตในประเทศตางๆ จาแนกตามหนาท (functions) ไทย มาเลเซย เวยดนาม อนเดย จน

จานวน สดสวน (รอยละ)

จานวน สดสวน (รอยละ)

จานวน

สดสวน (รอยละ)

จานวน

สดสวน (รอยละ)

จานวน สดสวน (รอยละ)

รวม 184 100 74 100 204 100 80 100 270 100 ฐานการผลตสนคาระดบกลางและตา (mid and low-end) สาหรบตลาดทองถน

72 39.1 17 23.0 55 27.0 46 57.5 135 50.0

ฐานการผลตสนคาระดบสง (high-end) สาหรบตลาดทองถน 65 35.3 17 23.0 20 9.8 34 42.5 126 46.7 ฐานการผลตสนคาระดบกลางและตา สาหรบสงออก 52 28.3 26 35.1 130 63.7 26 32.5 82 30.4 ฐานการผลตสนคาระดบสง สาหรบตลาดสงออก 72 39.1 44 59.5 43 21.1 11 13.8 58 21.5 ฐานการวจยและพฒนาสาหรบทองถน 18 9.8 8 10.8 2 1.0 5 6.3 30 11.1 ฐานการวจยและพฒนาสาหรบสนคาใหมๆ 17 9.2 10 13.5 1 0.5 4 5.0 21 7.8 ฐานการสงออกโดยใชประโยชนจาก FTA/EPA 39 21.2 9 12.2 12 5.9 3 3.8 10 3.7 อนๆ 6 3.3 2 2.7 3 1.5 4 5.0 6 2.2 ทมา: JETRO (2008)

87

88

3.3 โครงสรางทางการคาของประเทศสมาชกอาเซยนใน 8 อตสาหกรรมทคดเลอกศกษา

เนอหาในบทท 6 จะเปนการศกษาการใชสทธประโยชนตามความตกลง JTEPA และ AJCEP ใน 8 อตสาหกรรม ดงนน เนอหาในสวนนจะสรปโครงสรางทางการคาของประเทศสมาชกอาเซยน ใน 8 อตสาหกรรมทศกษา เพอเปนพนฐานในการเขาใจโครงสรางการคา และหวงโซการผลตระหวางประเทศและบทบาทของบรษทขามชาตของอตสาหกรรมตางๆ

อาเซยนประกอบดวยสมาชก 10 ประเทศ โดยสมาชกอาเซยนอาจแบงเปน 2 กลมคอ

กลมประเทศกาลงพฒนา ไดแกประเทศสมาชกอาเซยนเดม 6 ประเทศ คอ สงคโปร มาเลเซย ไทย ฟลปปนส อนโดนเซย และบรไน อกกลมคอกลมประเทศพฒนานอย ไดแก กมพชา ลาว พมาและเวยดนาม หรอเรยกกนวากลมประเทศ CLMV โดยภาพรวมแลวอาเซยนประกอบดวยสมาชกทมเศรษฐกจหลายระดบ ประเทศสงคโปรและบรไนถอเปนประเทศทมผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศตอประชากรคอนขางสง สวนไทย มาเลเซย ฟลปปนสและอนโดนเซยอยในระดบปานกลาง สวนสมาชก CLMV ยงมผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศตอประชากรตา

โครงสรางการผลตของประเทศสมาชกอาเซยนเดม 6 ประเทศจะเนนหนกไปทภาค

บรการและภาคอตสาหกรรม โดยภาคเกษตรมประมาณรอยละ 10 ของผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศเทานน สาหรบประเทศไทย มลคาภาคอตสาหกรรมคดเปนรอยละ 44 ของผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศ อยางไรกตาม สมาชกอาเซยนใหม 4 ประเทศ ยงคงมภาคเกษตรในสดสวนทสงโดยเฉพาะพมาและลาว

สาหรบโครงสรางการสงออกของสมาชกอาเซยนเดมพบวาในป 2006 สมาชกอาเซยน

เดมยกเวนบรไนและอนโดนเซยมการสงออกสงในกลมสนคาเครองจกร อเลกทรอนกส อปกรณขนสง ซงคดเปนสดสวนประมาณรอยละ 60 ของการสงออกรวมของแตละประเทศ ในขณะทบรไนมสดสวนการสงออกสงสดในกลมเชอเพลง (รอยละ 94) กมพชามสดสวนการสงออกสงในกลมสงทอเครองนงหมและอนๆ (รอยละ 94) เมอพจารณาเฉพาะ 8 อตสาหกรรมทศกษาในรายงานฉบบน (ดตารางท 3.15) อตสาหกรรมสงออกหลกของไทยไดแกอเลกทรอนกส (รอยละ 23.5) อาหาร (รอยละ 23.5) ในกรณสงคโปร มาเลเซย ฟลปปนส สวนใหญเปนการสงออกอเลกทรอนกส ในขณะท กมพชา เวยดนามและลาว สวนใหญเปนการสงออกสงทอและเครองนงหม

89

สาหรบในดานนาเขา สมาชกอาเซยนสวนใหญทงสมาชกเดมและสมาชกใหมนาเขาสงในกลมเครองจกร อเลกทรอนกส อปกรณขนสง อตสาหกรรมพนฐาน และเชอเพลง เมอพจารณาเฉพาะ 8 อตสาหกรรม จะพบวาไทย สงคโปร มาเลเซยและฟลปปนสนาเขาในอตสาหกรรมอเลกทรอนกสเปนสดสวนทสง สวนพมา เวยดนาม กมพชา สวนใหญนาเขาในอตสาหกรรมสงทอและเครองนงหม ทงน เมอใชดชนการคาภายในอตสาหกรรม (intra-industry trade index) พบวากลมอตสาหกรรมอเลกทรอนกสและเครองจกรของไทยมดชนการคาภายในอตสาหกรรมสงกวาอตสาหกรรมอนๆ โดยเฉพาะเปนการคาภายในอตสาหกรรมระหวางไทยกบมาเลเซย สงคโปร ฟลปปนส อนโดนเซย รวมไปถงญปน เกาหลใต และจน ดวย4

สาหรบบทบาทของบรษทขามชาตในดานการลงทนนน ประเทศผลงทนทางตรงในไทย

และอาเซยนมากเปนอนดบหนงหรออนดบตนๆ ไดแกญปน โดยญปนเลอกไทยเปนเปาหมายสาหรบเปนฐานการผลตใน 5-10 ปขางหนาสาหรบอตสาหกรรมชนสวนยานยนตและชนสวนจกรยานยนต ยานยนตและจกรยานยนต และผลตภณฑอโลหะ (ตารางท 3.13) สวนสมาชกอาเซยนอนๆ ทญปนตองการลงทน เชน เวยดนาม เปนเปาหมายการลงทนในผลตภณฑโลหะ เหลกและเหลกกลา มาเลเซยในอตสาหกรรมชนสวนอเลกทรอนกสและเครองใชไฟฟา เปนตน ทงน รายงานของ METI (2007) พบวาการทาความตกลงการคาเสรของญปนไดสงผลใหบรษทขามชาตของญปนจดวางเครอขายการผลตและการขายทเหมาะสมในประเทศทเขาไปลงทนเพอลดตนทนและใชประโยชนจากการประหยดจากขนาด โดยบรษทญปนจะมงลงทนในประเทศทเปนศนยกลางหรอฮบของสนคานนๆ เชน ผผลตรถยนตรายหนงไดวางระบบการผลตรถยนตนงสวนบคคลในประเทศไทย ผผลตโทรทศนรายหนงยายการผลตจากฟลปปนสไปมาเลเซย ผผลตเครองเลนดวดรายหนงยายการผลตจากไทยไปมาเลเซย ผผลตโทรทศนรายหนงยายการผลตจากอนเดยมาไทย เปนตน

ในสวนของหวงโซการผลตระหวางประเทศนน ใน 8 อตสาหกรรมทศกษานน ม 4

อตสาหกรรมท มบรษทขามชาตญปนเขามาลงทนในไทยมาก ไดแก อเลกทรอนกสและเครองใชไฟฟา ยานยนตและชนสวน โลหะและผลตภณฑอโลหะ และสงทอและเครองนงหม (ตารางท 3.10) โดยเฉพาะอเลกทรอนกสและเครองใชไฟฟา และ ยานยนตและชนสวน ซงมแบบแผนทางการคาทเรยกวา “triangle trade” กลาวคอญปนผลตชนสวนทใชเทคโนโลยการผลตสงในญปนแลวสงตอไปยงโรงงานในประเทศอาเซยนเพอใหผลตตอในกระบวนการทใชแรงงานเขมขน จากนนจงสงออกสนคาขนปลายไปยงตลาดสหรฐอเมรกา ยโรป ออสเตรเลยหรอกลบมายงญปน สาหรบเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกสนนญปนไดวางหวงโซการผลตไวในอาเซยน โดยใชชนสวนสาคญบางอยาง เชน จอแสดงภาพแบบแบน (flat panel) จากญปน สวนในกรณยานยนต ไทยเปนฐานการผลตทสาคญสาหรบปกอพและรถยนตนงสวนบคคล เปนตน

4 ดเพมเตมในสถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย )2551(

90

ตารางท 3.15 โครงสรางการสงออกของ 8 อตสาหกรรมของสมาชกอาเซยน ป 2006 (รอยละ)

ไทย สงคโปร พมา เวยดนาม มาเลเซย อนโดนเซย กมพชา บรไน ลาว ฟลปปนส ยานยนต 7.8 1.1 0.0 0.4 0.5 1.6 0.1 0.0 0.0 3.2 อเลกทรอนกส 23.5 44.6 0.1 4.7 43.5 6.4 0.1 0.1 0.1 55.8 อาหาร 10.4 0.8 5.2 10.7 5.7 8.8 0.7 0.1 0.3 3.3 เฟอรนเจอร 0.9 0.1 0.3 5.9 1.4 1.8 0.0 0.0 0.2 0.6 สงทอ เครองนงหม 5.4 1.1 9.0 17.2 1.8 9.4 87.5 1.7 21.5 6.0 เหลก เหลกกลา 1.5 1.0 0.0 0.4 1.6 1.7 0.2 0.1 0.0 0.9 อญมณ เครองประดบ 2.8 1.1 1.6 0.5 1.1 0.7 1.2 0.0 2.5 0.9 เครองหนง รองเทา 0.9 0.2 1.0 14.9 0.1 1.7 5.5 0.0 0.8 0.3 อนๆ 46.8 50.1 82.7 45.4 44.3 67.9 4.7 97.9 74.5 29.0 รวม 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100

ทมา: ประมวลผลขอมลจาก TradeMap

ตารางท 3.16 โครงสรางการนาเขาของ 8 อตสาหกรรมของสมาชกอาเซยน ป 2006 (รอยละ)

ไทย สงคโปร พมา เวยดนาม มาเลเซย อนโดนเซย กมพชา บรไน ลาว ฟลปปนส ยานยนต 3.7 1.7 2.8 2.8 2.5 3.9 4.5 10.4 9.2 2.2 อเลกทรอนกส 17.5 36.9 2.7 6.7 37.7 3.4 4.1 6.0 4.3 41.3 อาหาร 2.5 1.2 8.9 3.8 2.6 4.2 5.0 9.9 6.3 3.9 เฟอรนเจอร 0.1 0.2 0.3 0.2 0.3 0.1 0.1 1.0 0.1 0.1 สงทอ เครองนงหม 1.9 1.5 11.3 10.4 1.1 1.8 34.1 7.2 6.3 2.6 เหลก เหลกกลา 6.4 1.8 8.3 7.8 4.2 5.8 1.1 7.6 4.2 2.4 อญมณ เครองประดบ 3.2 1.7 0.1 1.8 1.5 0.0 0.5 0.2 1.0 0.4 เครองหนง รองเทา 0.2 0.3 0.8 2.2 0.1 0.2 0.5 0.7 0.4 0.2 อนๆ 64.5 54.7 64.8 64.3 50.0 80.5 50.1 56.9 68.2 47.0 รวม 100 100 100 100 100 100 100 100 100 100

ทมา: ประมวลผลขอมลจาก TradeMap

91

บทท 4 ประสบการณการใชประโยชนจากความตกลงหนสวนเศรษฐกจ ของประเทศญปน

ประเทศญปนทาความตกลงการคาเสรหรอความตกลงหนสวนเศรษฐกจฉบบแรกกบประเทศสงคโปร โดยมผลบงคบใชเมอเดอนพฤศจกายนป 2002 ตอมาญปนไดทาความตกลงหนสวนเศรษฐกจกบเมกซโกซงมผลบงคบใชเมอเดอนเมษายน 2005 และความตกลงหนสวนเศรษฐกจญปน-มาเลเซยซงมผลบงคบใชเมอเดอนกรกฎาคม 2006 โดยหลงจากนน ประเทศญปนไดทาความตกลงหนสวนเศรษฐกจกบอกหลายประเทศรวมทงกบประเทศไทย (JTEPA) ซงมผลบงคบใชเมอเดอนพฤศจกายน 2007 ทงน เนอหาในบทนจะกลาวถงประสบการณการใชประโยชนจากความตกลงหนสวนเศรษฐกจของญปนในมมมองของบรษทญปน โดยคณะ ผวจยจะสรปผลการสารวจการใชสทธประโยชนตามความตกลงฉบบตางๆ ของญปนซงไดจดทาโดยหนวยงานตางๆ ของญปนรวมทงการศกษาของนกวชาการญปน รวมทงระบถงปญหาและอปสรรคทเกดขนในมมมองของญปน เพอเปนขอมลพนฐานซงจะเปนประโยชนตอการสงเสรมใหเกดการใชสทธประโยชนตามความตกลงหนสวนเศรษฐกจระหวางไทยกบญปน (JTEPA) และความตกลงอาเซยน-ญปน (ASEAN-Japan EPA) 4.1 การศกษาของ Takahashi and Urata (2008) ก. การใชประโยชนจากความตกลงหนสวนเศรษฐกจ (EPA)

Takahashi and Urata (2008) ไดรายงานผลการสารวจการใชประโยชนจากความตกลงหนสวนเศรษฐกจของบรษทญปนซงมการสารวจโดย Chamber of Commerce and Industry ในโอซากา โกเบ และเกยวโต รวมกบ JETRO โดยผประกอบการทตองการขอใบรบรองแหลงกาเนดสนคาเพอใชสทธประโยชนตามความตกลงการคาฉบบตางๆ ของญปนจะขอใบรบรองไดจาก Chamber of Commerce and Industry ตามสาขาในเมองตางๆ การสารวจนมขนในเดอนพฤศจกายน 2006 โดยผสารวจไดสงแบบสอบถามทางจดหมายอเลกทรอนกสจานวน 4,204 ชดใหกบบรษททเปนสมาชก Chamber of Commerce and Industry โดยแบบสอบถามตอบกลบมาจานวน 469 แบบสอบถาม คดเปนรอยละ 11.2 ของแบบสอบถามทสงทงหมด

ตารางท 4.1 แสดงการใชประโยชนจากความตกลงหนสวนเศรษฐกจของบรษทญปนใน

3 ความตกลง คอความตกลงหนสวนเศรษฐกจระหวางญปน-สงคโปร (JSEPA) ความตกลงหนสวนเศรษฐกจระหวางญปน-เมกซโก และความตกลงหนสวนเศรษฐกจระหวางญปน-มาเลเซย (JMEPA) ในกรณของความตกลงหนสวนเศรษฐกจญปน-สงคโปรซงมผลบงคบใชไป

92

เมอพฤศจกายน 2002 นนพบวามบรษทญปนเพยง 17 บรษทจากบรษททตอบแบบสอบถาม 496 บรษททระบวาไดใชประโยชนจากความตกลง หรอคดเปนรอยละ 3.6 เทานน โดยกอนหนานการสารวจของ JBIC ไดพบตวเลขใกลเคยงกน คอมบรษทเพยงรอยละ 5.5 ทตอบแบบสอบถามวาไดใชประโยชนจากความตกลงหนสวนเศรษฐกจญปน-สงคโปร ทงน เมอพจารณาบรษทญปนเฉพาะทมการคากบสงคโปรเทานน (ตดบรษททไมไดสงออกหรอนาเขาจากสงคโปรออกไป) พบวาอตราการใชประโยชนสงขนเลกนอยจากรอยละ 3.6 เปนรอยละ 4.6 ของบรษททตอบแบบสอบถามทงหมด เหตผลทการใชประโยชนจากความตกลงหนสวนเศรษฐกจญปน-สงคโปรคอนขางตากเนองจากสงคโปรมอตราภาษนาเขาเปนรอยละ 0 ในสนคาทงหมด (ยกเวนเครองดมบางรายการ) บรษทญปนจงไมจาเปนตองใชความตกลงหนสวนเศรษฐกจญปน-สงคโปรเพอสงออกไปสงคโปรเพราะไมไดแตมตอทางภาษแตอยางใด ในกรณความตกลงหนสวนเศรษฐกจญปน-เมกซโก พบวามบรษทญปน 59 บรษท จาก 469 บรษท ทใชประโยชนจากความตกลง หรอคดเปนรอยละ 12.6 ของบรษททตอบแบบสอบถามทงหมด โดยเมอตดบรษททไมไดมความสมพนธทางการคากบเมกซโกออกไปจะสงผลใหการใชประโยชนสงขนเปนรอยละ 17.6 ของบรษททตอบแบบสอบถาม โดยบรษทสวนใหญใชประโยชนจากความตกลงเพอสงออกสนคาไปเมกซโก แตมเพยงบรษทเดยวทใชประโยชนจากความตกลงเพอนาเขาสนคาจากเมกซโก โดยบรษทในสาขายานยนตและเหลกของญปนเปนสาขาหลกทใชประโยชนจากความตกลงในการสงออกสนคาไปเมกซโก ในกรณความตกลงหนสวนเศรษฐกจญปน-มาเลเซย ม 26 บรษทจาก 469 บรษททใชประโยชนจากความตกลงหรอคดเปนรอยละ 5.5 ของบรษททตอบแบบสอบถามทงหมด โดยการใชประโยชนเพมเปนรอยละ 7.0 เมอตดบรษททไมไดมความสมพนธทางการคากบมาเลเซยออก อยางไรกตาม ความตกลงหนสวนเศรษฐกจญปน-มาเลเซยเพงบงคบใชเมอเดอนกรกฎาคม 2006 หรอกอนการสารวจเพยง 5 เดอน จงเปนเพยงตวเลขเบองตนในชวงแรกหลงบงคบใชเทานน ทงน บรษทประมาณครงหนงตอบวา “เคยไดยนเกยวกบความตกลงหนสวนเศรษฐกจแตไมไดใชประโยชนจากความตกลง” โดยบรษทประมาณรอยละ 37 ไมเคยไดยนเกยวกบความตกลงหนสวนเศรษฐกจ ซงสะทอนวาการเผยแพรขอมลเกยวกบความตกลงในญปนอาจยงทาไดไมกวางขวางเพยงพอ (ดตารางท 4.1)

93

ตารางท 4.1 การสารวจการใชประโยชนจากความตกลงหนสวนเศรษฐกจ โดยบรษทญปน

ญปน-สงคโปร

EPA

ญปน-เมกซโก

EPA

ญปน-มาเลเซย

EPA ใชประโยชนจาก EPA 17 59 26 3.6% 12.6% 5.5% - ทงสงออกและนาเขา 8 8 8 1.7% 1.7% 1.7% - สงออกอยางเดยว 5 45 10 1.1% 9.6% 2.1% - นาเขาอยางเดยว 3 1 7 0.6% 0.2% 1.5% เคยไดยนเกยวกบ EPA แตไมไดใชประโยชน 246 205 237 52.5% 43.7% 50.5% ไมเคยไดยนเกยวกบ EPA แตสนใจ 57 21 56 12.2% 4.5% 11.9% ไมเคยไดยนเกยวกบ EPA และไมสนใจ 119 150 121 25.4% 32.0% 25.8% ไมตอบ 30 34 29 6.4% 7.2% 6.2% รวม 469 469 469 ทมา: Takahashi and Urata (2008) สาเหตทบรษทญปนไมใชประโยชนจากความตกลงหนสวนเศรษฐกจหรอใชประโยชนไมมากเทาทควรแสดงในตารางท 4.2 โดยบรษทประมาณครงหนงใหเหตผลทไมใชประโยชนวาเนองจากการคากบประเทศทงสามทมความตกลงกบญปนมมลคาคอนขางตา จงไมมแรงจงใจทจะใชประโยชน เนองจากบรษทเหนวาการเสยคาใชจายเพอใหไดเอกสารตางๆ เพอขอสทธประโยชนไมคมกบกาไรทจะไดจากการใชสทธภายใตความตกลง โดยแมวาประเทศทงสามจะเปนคคาทสาคญของญปนแตกไมไดมมลคาการคาสงเทากบประเทศคคาอนๆ โดยเฉพาะจนและสหรฐอเมรกา จากขอมลการคาระหวางประเทศพบวาญปนสงออกไปเมกซโกเพยงรอยละ 1.4 ของการสงออกของญปน โดยสดสวนการสงออกไปตลาดสงคโปรและมาเลเซยกเปนเพยงรอยละ 2 ของการสงออกของญปนโดยรวมเทานน นอกจากนน เหตผลทไมใชประโยชนตาม

94

ความตกลงกเนองจากบรษทไมมขอมลหรอความรเกยวกบความตกลงหนสวนเศรษฐกจและไมรวาจะใชประโยชนไดอยางไร (ประมาณรอยละ 22-24)

ตารางท 4.2 สาเหตทไมใชประโยชนจาก EPA ญปน-

สงคโปร EPA

ญปน-เมกซโก

EPA

ญปน-มาเลเซย

EPA ไมมขอมลหรอความรเกยวกบ EPA / ไมรวาจะใชประโยชนไดอยางไร

56 33 57

22.8% 16.0% 24.1% กระบวนการขอใบรบรองแหลงกาเนดสนคายงยากซบซอน

2 3 7

0.8% 1.5% 3.0% แตมตอทางภาษนอยมากและไมจงใจทจะใชประโยชน

9 2 5

3.7% 1.0% 2.1% ไดสทธประโยชนอนๆ กบประเทศคคาอยแลวโดยไมตองใช EPA

2 0 0

0.8% 0.0% 0.0% มลคาการคากบประเทศคคานอยมากและไมมแรงจงใจจะใชประโยชน

125 112 111

50.8% 54.6% 46.8% อนๆ 43 37 37 17.5% 18.0% 15.6% ไมตอบ 9 18 20 3.7% 8.8% 8.4% รวม 246 205 237 ทมา: Takahashi and Urata (2008) ดงนน สรปไดวาความตกลงทงสามฉบบขางตนอาจจะยงไมเปนทนาสนใจสาหรบบรษทจานวนมากของญปน ทงน เมอใหบรษทระบประเทศคคาทสาคญ บรษทสวนใหญจะระบใหจนเปนประเทศทเปนประเทศคคาทสาคญทสดของญปน โดยบรษท 129 แหง ใหจนอยอนดบสงสด บรษท 81 แหงใหสหรฐอเมรกาอยอนดบสงสด และบรษท 40 แหงใหเกาหลใตอยอนดบสงสด โดยประเทศทมความสาคญในลาดบรองลงไป ไดแก ไตหวน สงคโปร ฮองกง อนโดนเซย

95

และไทย โดยเมกซโกและมาเลเซยไมอยใน 5 อนดบแรกในความคดของบรษทญปนททาการสารวจ ข. ผลกระทบจากความตกลงการคาเสรตอบรษทญปน การสอบถามในประเดนผลกระทบจากความตกลงหนสวนเศรษฐกจทงสามฉบบตอบรษทญปนพบวา (ดตารางท 4.3) บรษทประมาณรอยละ 20 ระบวามลคาการขายเพมขน อยางไรกตาม บรษทสวนใหญระบวาผลกระทบยงไมชดเจนและมลคาการขายไมเปลยนแปลง ทงน บางบรษทไดใหขอมลวากระบวนการกรอกแบบฟอรมเพอขอใบรบรองแหลงกาเนดสนคาใชเวลานานและมตนทนสงซงสงผลใหบรษทไมใชประโยชนจากความตกลง โดยบรษทคดวามปญหาในกรณความตกลงหนสวนเศรษฐกจญปน-มาเลเซยมากกวาปญหาในกรณความตกลงหนสวนเศรษฐกจญปน-เมกซโก ซงอาจเกดจากความตกลงหนสวนเศรษฐกจญปน-มาเลเซยเพงมการบงคบใชไดไมนานเมอเทยบกบความตกลงหนสวนเศรษฐกจญปน-เมกซโก ตารางท 4.3 ผลกระทบของความตกลงหนสวนเศรษฐกจตอธรกจกบเมกซโกและมาเลเซย

ญปน-เมกซโก EPA ญปน-มาเลเซย EPA จานวน สดสวน (%) จานวน สดสวน (%)

มลคาการขายเพมขน 7 11.9 3 11.5 มลคาการขายเพม แตกาไรไมเปลยนแปลง

5 8.5 2 7.7

มลคาการขายไมเปลยนแปลง 16 27.1 8 30.8 ตนทนเพม และกาไรลดลง 2 3.4 0 0.0 ผลกระทบยงไมชดเจน 28 47.5 13 50.0 ไมตอบ 1 1.7 0 0.0 รวม 59 100.0 26 100.0 ทมา: Takahashi and Urata (2008)

96

4.2 การศกษาโดย Okayama (2007) ก. ผลการสารวจการใชสทธประโยชนโดยใชแบบสอบถามบรษทญปน การสารวจจดทาขนโดย Tokyo Chamber of Commerce and Industry (TCCI) โดยสงแบบสอบถามจานวน 4,369 ฉบบใหกบสมาชก TCCI ระหวางมกราคม-กมภาพนธ 2007 โดยมเปาหมายเพอสารวจการใชสทธประโยชนของบรษทญปนใน 3 ความตกลง คอความตกลงหนสวนเศรษฐกจญปน-สงคโปร ความตกลงหนสวนเศรษฐกจญปน-เมกซโก และความตกลงหนสวนเศรษฐกจญปน-มาเลเซย ทงน มบรษททตอบกลบจานวน 289 ฉบบ คดเปนรอยละ 6.6 ของจานวนแบบสอบถามทสงไปทงหมด ในจานวนนมบรษทขนาดเลกทมพนกงานนอยกวา 100 คนจานวน 159 ฉบบ (คดเปนรอยละ 55.01 ของจานวนบรษททตอบแบบสอบถาม) ผลการสารวจพบวาบรษทญปนทใชสทธประโยชนจากความตกลง 3 ฉบบ มจานวน 67 บรษท หรอคดเปนรอยละ 23.7 ของบรษททตอบแบบสอบถาม โดยสวนใหญใชสทธประโยชนตามความตกลงหนสวนเศรษฐกจญปน-เมกซโก (40 บรษท) รองลงมาคอความตกลงหนสวนเศรษฐกจญปน-มาเลเซย (17 บรษท) และใชสทธประโยชนนอยสดคอความตกลงหนสวนเศรษฐกจญปน-สงคโปร (10 บรษท) ในกรณทบรษทไมใชประโยชนจากความตกลง สาเหตหลกเกดจากมลคาการคากบประเทศในความตกลงตามาก (ตารางท 4.4) รองลงมาเกดจากไมทราบวธการใชประโยชน โดยทมบรษทสวนนอยทใหเหตผลวาเกดจากแตมตอทางภาษนอย และกระบวนการขอใบรบรองแหลงกาเนดสนคามความซบซอน

ทงน ประเทศทบรษทญปนใหความสนใจมากทสดทจะใชประโยชนจากความตกลงของญปนฉบบอนๆ ไดแก ประเทศไทย ในความตกลงหนสวนเศรษฐกจไทย-ญปน (JTEPA) (160 บรษทตอ 289 บรษททตอบ) รองลงมา ไดแก ความตกลงหนสวนเศรษฐกจญปนกบเกาหล อนเดย เวยดนาม และอาเซยน ตามลาดบ

เนองจากมบรษทจานวนหนงไมทราบวธการใชประโยชนตามความตกลง ดงนนเมอ

สอบถามวาบรษทญปนตองการขอมลใดเพมเตมเพอใหใชประโยชนจากความตกลงมากขนพบวา ขอมลททางบรษทญปนตองการมากทสดคอ อตราภาษของตลาดตางๆ และการกากบดแลการนาเขาของตลาดตางๆ รองลงมาคอ ขอมลตลาดตางประเทศและกระบวนการขอใบรบรองแหลงกาเนดสนคา สาหรบขอมลอนๆ ทบรษทตองการ ไดแก เงอนไขดานโลจสตกส เงอนไขในการขอใบรบรองแหลงกาเนดสนคา การเตรยมตวเพอใชความตกลง การจางงานแรงงานทองถน และการขอใบอนญาตเพอเขาไปลงทน (ดตารางท 4.6)

97

ตารางท 4.4 เหตผลทไมใชประโยชนจากความตกลงหนสวนเศรษฐกจของญปน ญปน-มาเลเซย

EPA ญปน-เมกซโก

EPA ญปน-

สงคโปร EPA แตมตอทางภาษนอย 6 4 6 กระบวนการขอใบรบรองแหลงกาเนดสนคาซบซอน

3 4 3

ไมทราบวธการใชประโยชน 21 18 18 มลคาการคานอยมาก 45 48 46 ทมา: Okayama (2007) ตารางท 4.5 ประเทศทบรษทญปนสนใจจะใชประโยชนจากความตกลงหนสวนเศรษฐกจ

ของญปนฉบบอนๆ ทกาลงเจรจา รวม ประเทศ บรษทขนาด

เลก บรษทขนาดกลางและใหญ จานวน รอยละของผตอบ

แบบสอบถาม เกาหลใต 77 73 150 51.9 ไทย 78 85 163 56.4 อนโดนเซย 60 61 121 41.9 บรไน 25 14 39 13.5 เวยดนาม 68 73 141 48.8 อาเซยน 61 77 138 47.8 อนเดย 73 80 153 52.9 เอเซยตะวนออก 47 61 108 37.4 ชล 33 25 58 20.1 GCC 24 43 67 23.2 ออสเตรเลย 52 54 106 36.7 สวสเซอรแลนด 35 21 56 19.4 ทมา: Okayama (2007)

98

ตารางท 4.6 ผลการสารวจถงขอมลทผประกอบการตองการเพอใชประโยชน จากความตกลงหนสวนเศรษฐกจ

ผลสารวจ จานวน สดสวน (รอยละ) การเตรยมตวเพอใช EPA 47 16.3 การขอใบอนญาตเพอเขาไปลงทน 29 10.0 การจางงานแรงงานทองถน 30 10.4 เงอนไขในการขอใบรบรองแหลงกาเนดสนคา 42 14.5 กระบวนการขอใบรบรองแหลงกาเนดสนคา 82 28.4 เงอนไขดานโลจสตกส 67 23.2 ขอมลตลาดตางประเทศ 94 32.5 การกากบดแลการนาเขา 103 35.6 อตราภาษศลกากร 114 39.4

รวม 289 100.0 ทมา: Okayama (2007) ข. การใชสทธประโยชนโดยพจารณาจากจานวนการออกใบรบรองแหลงกาเนดสนคา เนอหาสวนนแสดงผลการใชสทธประโยชนตามความตกลงหนสวนเศรษฐกจญปน-เมกซโกและความตกลงหนสวนเศรษฐกจญปน-มาเลเซยโดยพจารณาจากจานวนการออกใบรบรองแหลงกาเนดสนคาโดย Tokyo Chamber of Commerce and Industry (TCCI)

1. กรณความตกลงหนสวนเศรษฐกจญปน-เมกซโก หลงความตกลงมผลบงคบใชปแรกคอชวงเดอนเมษายน 2005 - มนาคม 2006 TCCI ไดออกใบรบรองแหลงกาเนดสนคาใหผประกอบการญปนทงหมดจานวน 8,456 ใบโดยเปนสนคา 173 รายการ (พจารณา HS 6 พกด) หลงจากนนอก 1 ป คอชวงเดอนเมษายน 2006 - กมภาพนธ 2007 TCCI ไดออกใบรบรองแหลงกาเนดสนคาเพมขนเปน 23,289 ใบ สนคาเพมเปน 248 รายการ โดยสนคาสวนใหญทไดรบใบรบรองแหลงกาเนดสนคา ไดแก สนคากลมเหลกและเหลกกลา (HS72) ยานยนตและชนสวน (HS87) เครองไฟฟา (HS85) และเครองจกร (HS84) (ดตารางท 4.7) ทงน โดยรวมแลวหลงความตกลงบงคบใช 2 ป (เมษายน 2005-กมภาพนธ 2007) มการออกใบรบรองแหลงกาเนดสนคา 31,745 ใบ รวมเปนสนคา 287 รายการ กลมสนคาทมสดสวนการออกใบรบรองแหลงกาเนดสนคามากทสดคอยานยนตและชนสวนคดเปนรอยละ 38.1 รองลงมาคอเหลก (รอยละ 20.1) เครองใชไฟฟา (รอยละ 10.2) และ เครองจกร (รอยละ 10.1) ตามลาดบ โดยสนคาทไดรบใบรบรองแหลงกาเนดสนคาสงสด ไดแก ชนสวนยานยนต (HS 870829) รถยนต 1,500-3,000 ซซ (HS 870323) อปกรณใหแสงสวาง

99

สาหรบรถยนต (HS 851220) ชนสวนของเครองยนต (HS 840991) และ เหลกรดรอน (HS 720827) (ดตารางท 4.8) การทญปนยงใชสทธประโยชนตามความตกลงไมสงมากนกอาจเกดจากเหตผลตอไปน

• ภายหลงความตกลงมผลบงคบใช รฐบาลเมกซโกไดลดภาษนาเขาลง 2 ครง (unilateral) ซงทาใหอตราภาษ MFN ตากวาอตราภาษตามความตกลง EPA จานวนหลายรายการ โดยเมอพจารณาท HS 8 หลกจะมสนคาทอตราภาษ MFN ตากวา EPA ประมาณ 5,000 กวารายการ สงผลใหผประกอบการไมมแรงจงใจในการใชสทธประโยชนตามความตกลงเนองจากไมไดรบแตมตอทางภาษ

• การนาเขาของเมกซโกภายใตโครงการสทธประโยชนอนๆ เชน PROSEC ผประกอบการไมจาเปนตองยนขอใบรบรองแหลงกาเนดสนคาตอกรมศลกากรของเมกซโก ซงทาใหบางสนคาใชสทธประโยชนตามความโครงการ PROSEC มากกวาทจะใชตามความตกลงหนสวนเศรษฐกจซงตองยนขอใบรบรองแหลงกาเนดสนคา

• รถยนตสาเรจรปทนาเขาในโควตาไมตองยนขอใบรบรองแหลงกาเนดสนคา ดงนน การพจารณาการใชสทธประโยชนจากการออกใบรบรองแหลงกาเนดสนคาจงไมสะทอนการใชสทธประโยชนในสวนของรถยนตสาเรจรป

• สนคาทสงผาน (transshipped) สหรฐหรอประเทศอนๆ มกมปญหาในการแสดงตอกรมศลกากรวาสนคาเหลานนไมไดสญเสยแหลงกาเนดสนคาไประหวางการสงสนคาผานประเทศนอกความตกลง

• การตความเกยวกบรหสภาษศลกากรระหวางกรมศลกากรของญปนและของเมกซโกทแตกตางกนในบางสนคา เชน ยางลอรถยนต ซงกรมศลกากรญปนจะพจารณาจากเสนผานศนยกลางของขอบยางดานใน ในขณะทกรมศลกากรเมกซโกพจารณาจากเสนผานศนยกลางจากขอบยางดานนอก ซงทาใหอตราภาษแตกตางกนและทาใหลดภาษตางกน

• ตนทนในการขอใบรบรองแหลงกาเนดสนคาสงในมมมองของผประกอบการบางราย เชน คาธรรมเนยม ตนทนในการตรวจสอบแหลงกาเนดสนคาของวตถดบตางๆ และเวลาทใชในการเตรยมเอกสาร

100

ตารางท 4.7 กลมสนคาหลกทบรษทญปนใชประโยชนจากความตกลงหนสวนเศรษฐกจญปน-เมกซโก

กลมสนคา เม.ย.2005-ม.ค.2006 เม.ย.2006-ก.พ.2007 1 HS 72 เหลกและเหลกกลา 36.0 14.3 2 HS 87 ยานยนตและชนสวน 30.9 40.8 3 HS 85 เครองไฟฟาและอปกรณ 7.5 11.2 4 HS 84 เครองจกรและสวนประกอบ 6.2 11.6 5 HS 40 ยาง 5.0 4.5 6 HS 90 อปกรณตรวจสอบและเครองวด 4.8 2.7 7 HS 96 ผลตภณฑเบดเตลด 3.3 3.8 8 HS 32 สยอม หมก 2.1 2.1 9 HS 33 เครองสาอาง 0.9 - 10 HS 29 เคมภณฑอนทรย 0.7 - 11 HS 83 ของเบดเตลดทาดวยโลหะ - 2.4 12 HS 73 ของทาดวยเหลกและเหลกกลา - 2.3 รวม 97.4 95.7 ทมา: Okayama (2007)

ตารางท 4.8 สนคาหลกทไดรบใบรบรองแหลงกาเนดสนคาในความตกลงหนสวน

เศรษฐกจญปน-เมกซโก รหส HS สนคา อตราภาษ

8708.29 สวนประกอบและอปกรณประกอบของยานยนต

MFN 7 % > EPA 0 %

8703.23 รถยนตความจของกระบอกสบเกน 1,500 - 3,000 ลกบาศกเซนตเมตร

MFN 50 % > EPA (นอกโควตา) 14.2 % (2006) > EPA (นอกโควตา) 11.4 % (2007)

8512.20 เครองอปกรณไฟฟาสาหรบใหแสงสวางสาหรบรถจกรยานหรอยานยนต

MFN 10 % < EPA 14.4 % (2006) < EPA 12.6 % (2007) > EPA 9.0 % (2009)

8409.91 สวนประกอบใชสาหรบใชกบเครองยนตสนดาปภายในแบบลกสบทจดระเบดดวยประกายไฟ

MFN 7 % < EPA 7.8 % (2006) > EPA 5.2 % (2007)

7208.27 ผลตภณฑเหลกรดรอนความหนานอยกวา 3 มลลเมตร

MFN 7 % > PROSEC 3 % > EPA 0%

ทมา: Okayama (2007)

101

2. กรณความตกลงหนสวนเศรษฐกจญปน-มาเลเซย ความตกลงหนสวนเศรษฐกจญปน-มาเลเซยมผลบงคบใชเมอวนท 13 กรกฎาคม 2006 โดยในชวง 8 เดอนแรกหลงความตกลงมผลบงคบใช (กรกฎาคม 2006-กมภาพนธ 2007) การออกใบรบรองแหลงกาเนดสนคามจานวน 2,486 รายการ โดยเปนสนคาจานวน 91 สนคา สนคาหลกทผประกอบการญปนมาขอใบรบรองแหลงกาเนดสนคา ไดแก ยานยนต (HS 870321-870323) เครองสาหรบขดเจาะ (HS 842952) ชนสวนยานยนต (HS 840991) และโทรทศนส (HS 852812) (ดตารางท 4.9) ทงน เนองจากความตกลงเพงมผลบงคบใชไดไมนานนกจงยงมการใชสทธประโยชนนอย อยางไรกตาม แนวโนมการขอใบรบรองแหลงกาเนดสนคาคอยๆ เพมขนเรอยๆ สาหรบสนคาบางรายการเชนในอตสาหกรรมอเลกทรอนกสและเครองใชไฟฟา ผประกอบการญปนไดรบสทธประโยชนจากการยกเวนภาษในกรณนาเขามาผลตเพอสงออกอยแลวกอนการมความตกลง ดงนน ผประกอบการในกลมสนคานจงไมจาเปนตองมาขอใบรบรองแหลงกาเนดสนคา นอกจากน ภายหลงความตกลงมผลบงคบใช รฐบาลมาเลเซยไดลดภาษนาเขาลงหนงครง (unilateral) ซงมผลใหอตราภาษ MFN ตากวาอตราภาษตามความตกลงในบางสนคาซงสงผลใหผประกอบการเลอกใชตามอตราภาษ MFN จงไมมาขอใบรบรองแหลงกาเนดสนคา

ตารางท 4.9 สนคาหลกทไดรบใบรบรองแหลงกาเนดสนคาในความตกลงหนสวนเศรษฐกจญปน-มาเลเซย

รหส HS สนคา อตราภาษ 8703.21-8703.23 ยานยนต ชนสวน CKD MFN 10% > EPA 0% 8429.52 เครองจกรทโครงสรางสวนบน

หมนได 360 องศา MFN 5% > EPA 0%

8409.91 สวนประกอบใชสาหรบใชกบเครองยนตสนดาปภายในแบบลกสบทจดระเบดดวยประกายไฟ

MFN 30% = EPA 30% (จนถง 2007)

8528.12 โทรทศนส MFN 30% > EPA 27.3% (2006) > EPA 24.6% (2007)

ทมา: Okayama (2007)

102

ทงน จากประสบการณของหนวยงานออกใบรบรองแหลงกาเนดสนคา พบวาคาถามหรอขอมลทผประกอบการตองการทเกยวของกบการใชสทธประโยชน ไดแก

• ขนตอนการใชสทธประโยชนตามความตกลง • รหสสนคาสงออกหรอนาเขา • อตราภาษนาเขาของประเทศเปาหมาย • นยามของคาทใชในความตกลงบางคา เชน คาวา “originating goods” และ

“non-originating goods” • กฎเฉพาะ (PSR) สาหรบบางสนคา • การคานวณวตถดบภายในประเทศ • การกรอกคาขอใบรบรองแหลงกาเนดสนคา

Okayama (2007) ไดใหขอเสนอแนะไวในรายงานวาหนวยงานทเกยวของควรใหขอมลตางๆ ไมเพยงกบผสงออก แตควรใหขอมลดงกลาวกบผผลตชนสวนดวย และควรใหขอมลทงดานเอกสารทเกยวกบการสงออกและการปรบปรงบญช นอกจากนน ควรจดทาคมอการใชสทธประโยชนตามสาขาการผลตทสาคญและคมอสาหรบสนคาบางรายการ และควรใชรหส HS 2007 สาหรบทกคเจรจาเพอใหไดมาตรฐานเดยวกน โดยตองลดความแตกตางของดลยพนจในการตความรหสภาษ (tariff classification) ของกรมศลกากรของประเทศในความตกลง และควรจดทารายการสนคาสงออกหรอนาเขาทไมจาเปนตองยนใบรบรองแหลงกาเนดสนคาตอกรมศลกากรในตลาดเปาหมาย 4.3 การศกษาโดย Ando (2007) ภายหลงการทาความตกลงหนสวนเศรษฐกจญปน-เมกซโก การคาระหวางสองประเทศไดเพมขนโดยเฉพาะดานการสงออกจากญปนไปเมกซโก โดยการสงออกโดยรวมเพมขนจาก 8.1 พนลานดอลลารสหรฐในป 2001 เปน 13.1 พนลานดอลลารสหรฐในป 2005 และ 15.3 พนลานดอลลารสหรฐในป 2006 สนคาสงออกจากญปนทมมลคาเพมขนอยในกลมเครองใช ไฟฟา ยานยนต และเครองจกรสาหรบวดและตรวจสอบ (precision machinery) สาหรบดานการลงทนทางตรงจากญปนไปเมกซโก พบวามการลงทนมากขนอยางมนยสาคญในป 2005 และ 2006 (ตารางท 4.10) โดยการลงทนของญปนหลงการบงคบใชความตกลงหนสวนเศรษฐกจญปน-เมกซโกสวนใหญเปนการขยายการผลตรถยนตในเมกซโก และการจดตงบรษทลกเพอขายสนคาในเมกซโก และการขยายการผลตโทรทศนแบบจอแบน (flat-panel LCD TV) ในเมกซโก

103

สนคาสงออกหลกของญปนไปเมกซโกอยกลมเครองจกร (machinery) โดยเฉพาะเครองไฟฟา (HS 85) ยานยนต (HS 86-89) และเครองจกรสาหรบวดและตรวจสอบ (HS 90-92) เปนกลมสนคาทเตบโตอยางรวดเรว (ตาราง 4.11) เมอพจารณาสนคาในระดบพกด 4 หลกทมสดสวนการสงออกสงในป 2005 พบวาสนคาสงออกหลกจากญปนไปเมกซโกเปนชนสวนและสวนประกอบเครองไฟฟาและชนสวนยานยนตและรถยนต อยางไรกตามสนคาสงออกหลกเหลานสวนใหญลวนเสยภาษในอตรารอยละ 0 ภายไตอตราภาษ MFN หรอภายใตการลดภาษแตฝายเดยวของเมกซโกตามโครงการ PROSEC ดงนน การเตบโตของการสงออกสนคากลมนไมไดเกดจาก EPA เปนปจจยหลก เชน การสงออกชนสวนและสวนประกอบของโทรทศนและวทย (HS 8529) และโทรทศนจอแบน (Flat-panel LCD) มภาษ MFN เปนรอยละ 0 อยแลว ปจจยหลกของการเตบโตของการสงออกสนคานจากญปนไปเมกซโกเกดจากความตองการสนคาสาเรจรปทขยายตวอยางมากในสหรฐอเมรกา ดงนน บรษทญปนจงไดเขาไปตงโรงงานอยบรเวณใกลพรมแดนระหวางเมกซโกและสหรฐอเมรกาแลวผลตสนคาสาเรจรปเพอสงออกไปสหรฐอเมรกา สนคาทไดรบประโยชนโดยตรงจากการลดภาษตามความตกลงญปน-เมกซโกพบไดในสนคารถยนต (HS 8703 และ HS 8704) ซงมมลคาเพมขนอยางรวดเรว โดยทวไปแลว การสงออกรถยนตไปเมกซโกมอตราภาษนาเขาถงรอยละ 50 อยางไรกตาม รฐบาลเมกซโกไดใหบรษทตางชาตทมฐานการผลตรถยนตในเมกซโกสามารถนาเขาไดภายใตโควตาปลอดภาษ ซงโควตามสดสวนประมาณรอยละ 10 ของการผลตในเมกซโก ดงนน บรษทผผลตรถยนตญปนทมโรงงานในญปน (เชน นสสน ฮอนดา โตโยตา และมตซบซ) จงสามารถสงออกรถยนตไปเมกซโกไดโดยไมตองเสยภาษภายในโควตาดงกลาว นอกจากน ภายใต EPA ไดเพมโควตาปลอดภาษของรถยนตใหกบญปน ซงมสดสวนประมาณรอยละ 5 ของการขายในตลาดเมกซโกโดยโควตาดงกลาวใหกบบรษทผผลตของญปนไมวาจะมฐานการผลตในเมกซโกหรอไมกตาม ดงนน บรษทผผลตรถยนตอนๆ ของญปน เชน มาสดา ซซก อซซ และซบาร ซงไมมฐานการผลตในเมกซโกกสามารถสงออกไปเมกซโกภายใตโควตานได ในกรณของรถยนต EPA มสวนโดยตรงททาใหญปนสงออกและเขาไปลงทนในเมกซโกเพมขน (ตารางท 4.12) ประเดนหนงทนาสนใจคอการทอตราภาษ EPA สงกวาอตราภาษ MFN ซงพบในบางสนคาในกรณความตกลงหนสวนเศรษฐกจญปน-เมกซโก โดยอตราภาษตามความตกลงในบางสนคามระยะเวลาลดภาษ 3-10 ปจากฐานภาษในป 2003 โดยเมอวนท 31 ธนวาคม 2004 เมกซโกไดลดภาษ MFN ของสนคา 9,366 รายการ และไดลดภาษ MFN เพมเตมอก 6,089 รายการเมอวนท 30 กนยายน 2006 ซงทาใหสนคากวาครงหนงของสนคาอตสาหกรรมของเมกซโกทมการทยอยลดภาษตามความตกลงมอตราภาษ MFN ตากวา EPA ในเดอนมกราคม

104

2007 ซงนาจะสงผลใหผประกอบการเลอกใชตามอตราภาษ MFN และไมใชประโยชนจากความตกลงเนองจากไมไดแตมตอทางภาษ ในดานการนาเขาของญปนจากเมกซโก สนคานาเขาหลกของญปน ไดแก กลมสนคาเกษตรและประมง (HS 01-24) และกลมสนคาแร (HS 25-27) โดยเฉพาะเกลอ (HS 2501) และ สนแรและหวแรโมลบดนม (HS2613) โดยสองกลมสนคานคดเปนสดสวนนาเขาจากเมกซโกในป 2006 ประมาณรอยละ 20 และ 17 ตามลาดบ การลดภาษของญปนตามความตกลงหนสวนเศรษฐกจญปน-เมกซโกสามารถแบงออกไดเปน 4 ประเภท คอ (1) การใชโควตานาเขา โดยภาษนาเขาในโควตานอยกวาภาษ MFN ครงหนง (2) ลดภาษในปท 3-10 (3) ลดภาษทอยในอตรารอยละ 3-3.5 เปนรอยละ 0 และ (4) นาสนคาบางรายการออกจากตารางการลดภาษ

ทงน ในบรรดาสนคานาเขาของญปนจากเมกซโก สนคาทมอตราการเตบโตสงสดคอ เนอวว โดยการนาเขาของญปนจากเมกซโกภายใตความตกลงใชโควตาภาษ โดยกาหนดโควตา 10 ตนเสยภาษรอยละ 0 ในปแรกและปทสอง ในขณะทภาษนอกโควตาเทากบรอยละ 50 หรอรอยละ 12.8 ขนอยกบสวนของเนอวว การเพมขนของการนาเขาเนอววจากเมกซโกไมไดเกดจากการเปดเสรเปนหลกเนองจากโควตาทกาหนดคอนขางเปนปรมาณทนอย แตเกดจากญปนหามนาเขาเนอจากสหรฐอเมรกาเนองจากโรคววบา (Bovine Spongiform Encephalopathy) เมกซโกจงเปนแหลงนาเขาอกแหลงหนงทดแทนสหรฐ สนคาสาคญอกรายการซงมสดสวนในการนาเขาจากเมกซโกสงสด ไดแก เนอหม โดยเนอหมนาเขาจากเมกซโกตามความตกลงอยภายใตโควตาภาษ โดยโควตาเทากบ 38,000 ตนในป 2005 และเพมขนเรอยๆ จนเทากบ 80,000 ตนในป 2009 โดยหลงความตกลงมผลบงคบใช การนาเขาหมจากเมกซโกไดเพมขนซงสวนหนงเกดจากภาษในโควตาตามความตกลงตากวาภาษ MFN นอกจากสนคาขางตนแลว การนาเขาสนคาบางรายการไดเพมขนเลกนอย เชน อะโวคาโด (จาก 6.2 พนลานเยนในป 2004 เปน 6.8 พนลานเยนในป 2006) มะมวง (1.0 พนลานเยนในป 2004 เปน 1.6 พนลานเยนในป 2006) กงแชแขง (0.6 พนลานเยนในป 2004 เปน 0.8 พนลานเยนในป 2006) โดยสนคาเหลานไดรบแตมตอเลกนอยประมาณรอยละ 1-3 สาหรบ นาสมแชแขงมการนาเขาเพมขนเลกนอย (0.2 พนลานเยนในป 2004 เปน 0.4 พนลานเยนในป 2006) โดยนาสมแชแขงไดรบแตมตอในโควตาประมาณรอยละ 12.75

105

ตารางท 4.10 การลงทนทางตรงสทธของญปนในเมกซโก (100 ลานเยน) 2005 2006 2001 2002 2003 2004

Q1 Q2 Q3 Q4 รวม Q1 Q2 Q3 Q1-Q3 อตสาหกรรม -231 -120 -157 -114 -621 -128 -165 -102 -395 อาหาร 0.01 0.01 0.04 n.a. 0.06 2 n.a. n.a. n.a. สงทอ -102 . . . -102 . . . . ไม . . . . . . . . . เคมภณฑ ยา -10 n.a. -0.20 -1 -12 -3 -57 2 -12 ปโตรเลยม . . . . . . . . . ยาง . . . . . . . . . แกว เซรามก . . . . . . . . . เหลก โลหะ อโลหะ 2 2 1 26 31 n.a. n.a. -12 n.a. เครองจกรทวไป -3 -22 -32 -11 -67 n.a. n.a. -6 n.a. เครองไฟฟา -1 -8 -10 -1 -20 -5 -1 0.3 -6 ยานยนต -110 -101 -116 -114 -441 -107 -84 -85 -277 เครองจกรสาหรบวด ตรวจสอบ . . . . . . . . . เกษตรและบรการ 22 -38 -38 -13 -66 -6 -51 -27 -84 เกษตรและปาไม . . . . . . . . . ประมง . . . . . . n.a. . . เหมองแร n.a -0.07 -0.06 -0.05 -0.2 -2 n.a n.a กอสราง . . . . . . . . . ขนสง . . . . . . . . . สอสาร . . . . . . . . . คาสงคาปลก 17 n.a -28 -2 -13 3 -10 3 -4 การเงน ประกนภย . . -0.2 -0.7 -0.9 n.a n.a n.a n.a อสงหารมทรพย . . . . . . . . . บรการอนๆ -2 -15 -7 -10 -35 n.a -7 n.a n.a รวม -3 -298 -428 -200 -209 -158 -194 -127 -688 -134 -216 -129 -479 ทมา: Bank of Japan หมายเหต: คาตดลบ แสดงวาเปนการลงทนทางตรงสทธจากญปนไปเมกซโก

105

106

ตารางท 4.11 การคาระหวางญปนและเมกซโกป 2001-2006 (ลานดอลลารสหรฐ) ญปนสงออกไปเมกซโก ญปนนาเขาจากเมกซโก รหส HS กลมสนคา

2001 2002 2003 2004 2005 2006 2001 2002 2003 2004 2005 2006 01-05 สตวมชวต ผลตภณฑจากสตว 0.8 0.4 0.5 0.6 1.6 0.9 228.9 244.4 241.7 283.7 324.3 324.7 06-14 ผลตภณฑจากพช 1.5 1.2 0.5 0.5 0.8 1.7 150.7 133.6 154.7 179.1 178.7 176.9 15 ไขมนจากสตวและพช 0.1 0.2 0.2 0.2 0.2 0.4 2.0 2.0 1.3 3.3 3.2 4.0 16-24 อาหารปรงแตง 3.4 4.2 3.4 3.9 4.5 6.3 40.9 41.0 34.9 47.4 40.9 49.4 25-27 ผลตภณฑแร 13.3 51.3 21.2 24.7 25.3 70.2 383.3 272.1 250.7 312.2 453.6 479.4 28-38 ผลตภณฑเคม 245.9 331.7 270.1 282.6 301.0 327.7 119.6 84.3 100.5 96.3 70.3 72.5 39-40 พลาสตกและยาง 337.9 357.1 421.1 472.1 526.3 586.8 30.1 5.3 6.1 7.4 10.4 12.5 41-43 หนงดบหนงฟอก 3.0 4.0 3.4 0.8 0.3 0.4 2.2 1.6 2.1 2.0 2.7 3.4 44-46 ไมและผลตภณฑ 3.0 3.4 3.5 1.3 0.3 0.3 1.3 0.8 0.9 0.7 1.1 0.8 47-49 กระดาษ 47.3 69.8 64.6 44.8 65.7 35.3 2.7 4.0 4.9 4.7 4.0 2.3 50-63 สงทอ 30.2 27.5 27.2 28.6 33.4 46.1 33.5 26.9 25.1 25.1 30.2 33.8 64-67 รองเทา 0.1 0.1 0.1 0.1 0.3 0.1 1.3 2.2 1.0 1.4 5.2 5.0 68-70 ซเมนต เซรามก 42.8 87.7 78.6 85.7 173.9 184.2 2.4 2.1 2.6 20 1.8 1.4 71 อญมณ 2.0 2.8 1.2 2.3 3.0 23.1 50.7 49.2 48.7 88.9 63.0 152.5 72-83 โลหะและผลตภณฑ 652.2 664.5 640.4 843.2 951.1 1,142.6 5.7 14.4 10.6 42.7 29.6 43.5 84 เครองจกรกล 1,574.3 1,662.3 1,393.4 2,050.5 2,102.1 2,356.5 372.7 383.0 226.5 206.1 285.5 335.3 85 เครองไฟฟา 3,863.8 4,359.6 3,099.9 4,359.2 5,606.7 6,193.5 228.6 221.5 243.6 284.5 308.5 293.8 86-89 ยานยนต 670.0 859.0 921.1 1,316.8 1,842.6 2,525.2 249.0 224.0 241.0 227.9 276.3 287.3 90-92 เครองวด 314.6 329.9 397.1 801.0 1,111.7 1,332.4 64.1 48.9 75.5 179.7 226.1 290.3 94-96 ผลตภณฑเบดเตลด 46.6 56.4 47.9 52.1 59.0 64.4 8.7 22.4 94.9 154.2 189.9 207.7 93, 97-99 ศลปกรรมและอนๆ 232.4 475.4 199.2 211.7 267.9 396.0 28.4 15.9 14.8 22.7 30.0 43.3 รวม 8,085.2 9,348.5 7,594.6 10,583.0 13,077.8 15,294.0 2,006.6 1,799.7 1,782.2 2,172.0 2,535.2 2,819.9

ทมา: Ando (2007)

106

107

ตารางท 4.12 โควตานาเขาปลอดภาษทเมกซโกจดสรรใหกบบรษทรถยนต ของญปน (หนวย: คน)

โควตาสาหรบผผลตทมฐานการผลตในประเทศ

โควตาภายใต EPA บรษท

2005 2006 2005 2006 บรษททมฐานการผลตในเมกซโก 58,218 65,305 46,599 45,270 นสสน 27,218 29,305 23,718 23,029 ฮอนดา 5,000 9,000 8,900 8,652 โตโยตา 16,000 17,000 6,664 6,487 มตซบซ 10,000 10,000 7,317 7,102 บรษททไมมฐานการผลตในเมกซโก 0 0 8,240 11,315 มาสดา 0 0 3,340 5,502 ซซก 0 0 3,000 4,092 อซซ 0 0 1,900 1,221 ซบาร 0 0 0 500 รวม 0 0 54,839 56,585

ทมา: Ando (2007) 4.4 การสารวจโดย JETRO JETRO (2006) ไดรายงานการประเมนผลกระทบของความตกลงหนสวนเศรษฐกจระหวางญปน-เมกซโกหลงบงคบใช 1 ป โดยระหวางเดอนเมษายน-ธนวาคม 2005 เมกซโกนาเขาจากญปนเพมขนรอยละ 22.3 เมอเทยบกบชวงเวลาเดยวกนของปกอน โดยมมลคา 10.4 พนลานดอลลารสหรฐ ในขณะทญปนนาเขาจากเมกซโกในชวงเดยวกนเพมขนรอยละ 19.2 มมลคา 1.9 พนลานดอลลารสหรฐ มลคาการคารวมระหวางประเทศเพมขนรอยละ 21.9 ซงมากกวาอตราการเตบโตเฉลยของการคาระหวางสองประเทศในชวงทศวรรษทผานมาซงเทากบรอยละ 7.9 การเพมขนของการนาเขาของเมกซโกจากญปนสวนใหญเกดขนจากสาขายานยนต โดยเฉพาะรถยนตนงสวนบคคลขนาดเลกและรถบรรทกซงเตบโตถงรอยละ 42.0 (มลคา 996 ลานดอลลารสหรฐ) โดยปจจยสาคญเกดจากการใชระบบโควตาปลอดภาษในความตกลงหนสวนเศรษฐกจญปน-เมกซโกสาหรบรถยนตสาเรจรปทนาเขาจากญปน ซงสงผลใหผผลตรถยนตทไมไดมฐานการผลตสามารถสงออกไปเมกซโกได เนองจากกอนหนาน โควตาปลอดภาษของรฐบาลเมกซโกออกใหกบบรษทตางชาตทมฐานการผลตในเมกซโกเทานน นอกจากน การนาเขาของเมกซโกจากญปนเพมขนในสนคาทมการลดภาษตามความตกลงดวย อาทเชน จกรยานยนตมากวา 250 ซซ ระบบจายไฟฟา และรางรถไฟ เปนตน

108

การนาเขาของญปนจากเมกซโกในชวงเดอนเมษายน-ธนวาคม 2005 ไดเพมขนในสนคาเกษตรทมการลดภาษและการใชโควตาภาษ โดยการนาเขานาสมเพมขนรอยละ 46.3 เมอเทยบกบชวงเดยวกนของปกอนหนา (มลคา 2.5 ลานดอลลารสหรฐ) การนาเขากลวยจากเมกซโกเพมขนรอยละ 7.3 (มลคา 2.82 ลานดอลลารสหรฐ) การนาเขาเนอววจากเมกซโกเพมขน 3 เทา (มลคา 38 ลานดอลลารสหรฐ) อยางไรกตาม กรณเนอววน การนาเขาทเพมขนมากเกดจากญปนหามนาเขาเนอววจากสหรฐอเมรกาซงเกดโรคววบาขนนบตงแตเดอนธนวาคม 2003 การลงทนของญปนในเมกซโกในป 2005 ไดเพมขน 3 เทา โดยมมลคาเทากบ 629 ลานดอลลารสหรฐ ทงน บรษทผผลตรถยนตไดมฐานการผลตในเมกซโกกอนความตกลงจะบงคบใช โดยหลงความตกลงมผลบงคบใช บรษทผผลตรถยนตดงกลาวไดประกาศแผนทจะขยายการลงทนผลตเพมขนในเมกซโก นอกจากน บรษทญปนอนๆ ไดใหความสนใจเขาไปลงทนในเมกซโกเพมขนเพอใชเมกซโกเปนฐานการผลตในการเขาสตลาดอเมรกาเหนอซงไดสทธประโยชนตามความตกลง NAFTA นอกจากน ความตกลงหนสวนเศรษฐกจญปน-เมกซโกไดใหประโยชนในดานอนๆ แกบรษทญปนอก เชน บรษทญปนสามารถเขาประมลในการจดซอจดจางภาครฐของเมกซโกได โดยเฉพาะการจดซอจดจางในโรงไฟฟาและโรงพยาบาล และภายใตความตกลงซงสงผลใหภาษนาเขาของเมกซโกภายใตความตกลงกบญปนไดลดตาลงนาจะสงผลใหบรษทญปนทเขารวมประมลมโอกาสชนะการประมลมากขน นอกจากนน เมกซโกไดผกพนภายใตความตกลงทจะยกระดบสภาพแวดลอมทางธรกจ เชน การปรบปรงดานความปลอดภยในทาอากาศยานกรงเมกซโกซต การเพมระดบความคมครองทรพยสนทางปญญาใหกบบรษทญปน และการปรบปรงกระบวนการตรวจคนเขาเมองทพรมแดนสหรฐ-เมกซโกซงใกลกบแหลงทบรษทญปนตงฐานการผลตเพอสงออก JETRO ไดสารวจความคดเหนของบรษทขามชาตเมกซโกทประกอบธรกจในละตน อเมรกา โดยการสารวจจดขนในชวงมกราคม-กมภาพนธ 2006 โดยการสอบถามผประกอบการญปนถงประโยชนทไดจากความตกหนสวนเศรษฐกจญปน-เมกซโก ผลการสารวจพบวาบรษท สวนใหญใหความเหนความความตกลงมประโยชนตอบรษทโดยเฉพาะกลมยานยนต โดยบรษทรอยละ 66.7 ใหความเหนวาไดประโยชนจากการลดภาษตามความตกลง รอยละ 12.3 ใหความเหนวาไดประโยชนจากกระบวนการศลกากรทงายขน และรอยละ 10.5 ไดประโยชนจากการปรบปรงสภาพแวดลอมทางธรกจ

109

นอกจากการสารวจเกยวกบความตกลงหนสวนทางเศรษฐกจญปน-เมกซโกแลว JETRO ไดสารวจบรษทขามชาตญปนทประกอบธรกจในประเทศอนๆ โดยเฉพาะในเอเซยตะวนออก โดยไดสารวจพบวาบรษทญปนไดใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรฉบบ ตางๆ บาง ทงความตกลงหนสวนเศรษฐกจของญปนกบประเทศตางๆ และความตกลงการคาเสรทญปนไมไดเปนประเทศในความตกลงดวย โดยบรษทขามชาตญปนสวนใหญไดใชประโยชนจากความตกลงเขตการคาเสรอาเซยน (AFTA) และความตกลงหนสวนเศรษฐกจญปน-มาเลเซย รองลงมาคอใชสทธประโยชนจากความตกลงการคาเสรไทย-ออสเตรเลย (TAFTA) ความตกลงการคาเสรจน-ฮองกง และความตกลงการคาเสรไทย-อนเดย (TIFTA) ตามลาดบ (ตารางท 4.13) ตารางท 4.13 บรษทขามชาตญปนทใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรฉบบตางๆ

ความตกลงการคาเสร จานวนบรษท สดสวน (n=37) อาเซยน 24 64.9 ญปน-มาเลเซย 15 40.5 ไทย-ออสเตรเลย 8 21.6 จน-ฮองกง 7 18.9 ไทย-อนเดย 6 16.2 อาเซยน-จน 4 10.8 ไทย-นวซแลนด 2 5.4 ทมา: JETRO อางจาก METI (2007)

110

ทงน จากการสมภาษณหนวยงาน JETRO ทประเทศญปนในประเดนการใชสทธประโยชนตามความตกลง JTEPA และ AJCEP หนวยงาน JETRO ไดเสนอผลสารวจลาสดเกยวกบผลกระทบของ FTA ตอการดาเนนการของบรษทญปนในประเทศไทย ผลการสารวจจากตารางท 4.14 ชวา ผลประโยชนของความตกลงตางๆ ทเกยวของกบประเทศไทยและญปน ในความเหนของบรษทญปนในประเทศไทยเปนไปตามลาดบเรยงจากมากไปหานอยดงตอไปน คอ 1) JTEPA 2) AFTA 3) AJCEP 4) ASEAN+3

ตารางท 4.14 ผลการสารวจผลกระทบของ FTA/EPA ตอบรษทญปนในประเทศไทย

FTA/EPA ดชน Thai-Japan 1.12 Zero tariff in ASEAN Free Trade Area 0.93 Japan-ASEAN 0.87 ASEAN+3 0.48 Thai-USA 0.35 Thai-India 0.29 India-ASEAN 0.28 Thai-Korea 0.07 Thai-China 0.05 Japan-India 0.00 Japan-Korea -0.04 China-ASEAN -0.10 Japan-China -0.14

ทมา: Thai FTA/EPA and Japanese Affiliated Companies, JETRO หมายเหต: ผลทางบวก=2 ผลทางบวกเลกนอย=1 ผลทางลบ=-2 ผลทางลบเลกนอย=-1 คาดชนในตารางคานวณจากคาเฉลยของผตอบแบบสอบถามทงหมด

ความเหนของบรษทญปนในประเทศไทยจากผลการสารวจดงกลาวอธบายไดจากขอมล

ของสดสวนในการจดหาวตถดบของบรษทญปนในแตละประเทศ และขนาดของตลาดดงรายละเอยดตอไปน

• บรษทญปนในประเทศไทยใชวตถดบภายในประเทศไทยเปนสดสวนสงถงรอยละ 54 และนาเขาจากญปนรอยละ 31.5 ดงแสดงในภาพท 4.1 จงทาให JTEPA เกดประโยชนคอนขางมากตอผประกอบการในการเคลอนยายสนคาระหวางกน

• เนองจากในปจจบนจนยงไมมศกยภาพเพยงพอทจะผลตชนสวนยานยนตดวยระบบการผลตแบบทนเวลาพอด (Just-in-time production) โดยยงตองใชเวลา

111

ในการผลตถง 2-3 เดอน บรษทญปนจงไมเหนประโยชนของความตกลงระหวางจนและอาเซยนตออตสาหกรรมยานยนตมากนก ซงสะทอนไปยงผลการสารวจทมดชนตดลบ

• ในกรณของอนเดย บรษทญปนจาเปนตองใชวตถดบหรอชนสวนภายใน ประเทศมาก เนองจากภาษนาเขาเฉลยอยทรอยละ 10 และ มอตราภาษทเรยกเกบจรง (effective rate) อยทรอยละ 30 จงมแนวโนมทบรษทญปนจะใชไทยเปนฐานการผลตแลวสงสนคาไปขายทอนเดยโดยใชความตกลงอนเดย-อาเซยน หรอความตกลงไทย-อนเดย เชน กรณของบรษทโซน

ภาพท 4.1 สดสวนของวตถดบทบรษทญปนจดหาแยกตามทมาของแหลงวตถดบ (รอยละ)

51.6

26.5

27.3

39.5

29.6

41.3

53.9

39.6

40.1

14.6

23

12.1

11.9

18.4

13

5.2

11.5

11.7

41.2

52.3

38.8

34

32.1

31.5

37.8

37.2

2.2

5.2

2.8

3.2

7.5

5.7

2.7

4.1

4

7.2

4.1

5.5

6.6

10.5

7.9

6.7

7

7

24.4

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100

India

Vietnam

Philippines

Indonesia

Singapore

Malaysia

Thailand

ASEAN

Total

Local ASEAN JAPAN CHINA Others

ทมา: Japanese-Affiliated Manufacturers in Asia – ASEAN and India (survey 2007)

นอกจากน JETRO ยงไดดาเนนการสารวจการใชประโยชนของ FTA และ EPA ของบรษทญปนในกลมประเทศอาเซยน ทงในดานการนาเขาและสงออก ผลการสารวจแบงออกเปน 3 ระดบ ไดแก บรษททใชประโยชนจาก FTAหรอ EPA ในปจจบน บรษททกาลงพจารณาวาจะใชประโยชนจาก FTA หรอ EPA ในอนาคต และ บรษททไมมแผนทจะใชประโยชนจาก FTA หรอ EPA ในกรณของบรษทญปนในประเทศไทยนน ภาพท 4.2 และภาพท 4.3 แสดงใหเหนวาประมาณรอยละ 50 ของบรษทญปนทงหมดไมมแผนทจะใชประโยชนจาก FTA หรอ EPA ทงในดานการนาเขาและสงออก เมอเปรยบเทยบระหวางป 2006 และ 2007 บรษทญปนในประเทศไทยมการใชประโยชนจาก FTA และ EPA คอนขางคงทในสวนของการสงออก และมแนวโนมการใชประโยชนลดลงในสวนของการนาเขา

112

ภาพท 4.2 สดสวนการใชประโยชน FTA และ EPA ในการนาเขาของบรษทญปน ป 2006 และ 2007 (รอยละ)

33.319.4

9.524

10.811.4

20.817.719.4

22.415.7

19.317.7

14.91616.716.716.9

4029

33.320

2314.6

37.741.8

23.612.1

20.514.8

35.935

29.523.8

29.924

26.751.6

57.256

66.274

41.540.5

5765.563.8

65.946.4

50.154.5

59.553.4

59.1

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100

India(2006)India(2007)

Vietnam(2006)Vietnam(2007)

Philippines(2006)Philippine(2007)Indonesia(2006)Indonesia(2007)Singapore(2006)Singapore(2007)

Malaysia(2006)Malaysia(2007)Thailand(2006)Thailand(2007)

ASEAN(2006)ASEAN(2007)

Total(2006)Total(2007)

currently use considering using no plan to use

ทมา: Japanese-Affiliated Manufacturers in Asia – ASEAN and India (survey 2007)

ภาพท 4.3 สดสวนการใชประโยชน FTA และ EPA ในการสงออกของบรษทญปน ป 2006 และ 2007 (รอยละ)

113

446.6

14.315.215.7

18.514.7

32.523.7

26.823

18.218.819.719.319.218.6

4824

32.823.822.121.7

40.347.1

26.316.4

21.124.6

40.638.4

31.329.631.8

29.4

4872

60.661.962.762.6

41.238.2

41.259.9

52.152.4

41.242.8

4951.1

4952

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100

India(2006)India(2007)

Vietnam(2006)Vietnam(2007)

Philippines(2006)Philippine(2007)Indonesia(2006)Indonesia(2007)Singapore(2006)Singapore(2007)

Malaysia(2006)Malaysia(2007)Thailand(2006)Thailand(2007)

ASEAN(2006)ASEAN(2007)

Total(2006)Total(2007)

currently use considering using no plan to use

ทมา: Japanese-Affiliated Manufacturers in Asia – ASEAN and India (survey 2007)

ผลการสารวจเกยวกบเหตผลทบรษทญปนทอยในอาเซยนไมมแผนการทจะใช FTA ชวา สาเหตสาคญของการไมใชประโยชนจากความตกลงเนองจากการนาเขาของผประกอบการไมจาเปนตองใชประโยชนจาก FTA หรอ EPA เพราะบรษทไดรบประโยชนจากสทธทางภาษจากกระบวนการอนๆ อยแลว เชน เขตสงเสรมการสงออก (Export Processing Zone: EPZ) สทธพเศษจากการสงเสรมการลงทน เปนตน ปจจยดงกลาวมสดสวนสงถงรอยละ 63.5 ของเหตผลทงหมด ในขณะทรอยละ 45 ของบรษทไมใช FTA ในการสงออก เนองจากไมเหนประโยชนของ FTA ดวยเหตทอตราภาษศลกากรทวไปอยในระดบทตาอยแลว

115

บทท 5 การใชสทธประโยชนทางดานภาษศลกากรของผประกอบการไทย

ในบทน คณะผวจยไดประเมนวาในชวงเดอนพฤศจกายน 2550 ถงเดอนมนาคม 2551 ความตกลง JTEPA มประโยชนตอภาคอตสาหกรรมไทยมากนอยเพยงใด1 และไดสรปอปสรรคในการใชประโยชนจากความตกลงททาใหผประกอบการไทยไมสามารถไดรบประโยชนจากความตกลงไดอยางเตมท ขอมลทไดเปนประโยชนตอการจดทาขอเสนอแนะเพอใหผประกอบการภาคอตสาหกรรมไทยสามารถใชประโยชนจากความตกลง JTEPA รวมทงความตกลง AJCEP ซงกาลงจะมผลบงคบใชในอนาคตไดมากขน

ในทางวชาการ ประโยชนของความตกลงทางการคาสามารถวดไดจากสวสดการสงคม

(social welfare) ทเปลยนแปลงไป อยางไรกตาม ในทางปฏบตการวดสวสดการสงคมทเปลยนแปลงไปไมสามารถทาไดโดยงายนก โดยเฉพาะความตกลงทเพงมผลบงคบใชไปไมนาน เชน ความตกลง JTEPA ในการศกษาน คณะผวจยไดเสนอใหวดประโยชนของความตกลงการคาเสรจาก “มลคาภาษศลกากรทประหยดได” (tariff saving) แทน เนองจากภาษศลกากรเปนอปสรรคทางการคาทสาคญ การลดภาษศลกากรลงจากความตกลงการคาเสรจงมผลในการชวยเพมปรมาณการคา (trade creation) และเพมสวสดการของสงคม หากไมเกดปรากฏการณทเรยกวา การเบยงเบนทางการคา (trade diversion)

นอกจากวดมลคาภาษศลกากรทประหยดไดแลว คณะวจยยงไดวเคราะหปจจย 3 ประการ

ทมผลตอมลคาภาษศลกากรทประหยดไดคอ 1) ความครอบคลมของมลคาการคาทไดรบการลดภาษศลกากรในความตกลง 2) แตมตอทางภาษทไดรบจากการลดภาษศลกากรตาม FTA ใหตากวาอตรา MFN 3) อตราการใชสทธประโยชนทเกดขนจรง เมอความตกลงมผลบงคบใช ทงน คณะผวจยไดสรปความหมายของคาตางๆ เหลานและสตรในการคานวณไวในภาพท 5.1 และกลองขอความท 5.1 ในขณะทการเปลยนแปลงปรมาณการคาระหวางทง 2 ประเทศ ถกสรปอยในกลองขอความท 5.2

1 ในบทน คณะผวจยไดวเคราะหเพยงแคการแสวงหาประโยชนดานภาษศลกากรเทานน สวนการแสวงหาประโยชนดานอนๆ จากโครงการความรวมมอตางๆ นน คณะผวจยไดวเคราะหไวในบทท 6

116

ภาพท 5.1 การคานวณอตราการใชสทธประโยชน

มลคาการคาสนคานอกรายการลดภาษ

มลคาการคาสนคาทไมไดรบแตมตอดานภาษ มลคาการคาทไมใชสทธประโยชน

มลคาการคาทใชสทธประโยชน

A B

D

C

มลคาการคาสนคาในรายการลดภาษ

มลคาการคาสนคาทไดรบ

แตมตอดานภาษ

โดย A แทนมลคาการคาสนคาทอยนอกรายการลดภาษศลกากรตามความตกลง B แทนมลคาการคาสนคาทอยในรายการลดภาษศลกากร แตไมไดรบแตมตอดานภาษศลกากร เนองจากอตราภาษตามความตกลงเทากบอตราภาษปกต (MFN rate) C แทนมลคาการคาสนคาทไดรบแตมตอดานภาษศลกากร และไดขอใชสทธประโยชนดานภาษศลกากร D แทนมลคาการคาสนคาทไดรบแตมตอดานภาษศลกากร แตไมไดขอใชสทธประโยชนดานภาษศลกากร ดงนน ความครอบคลมของมลคาการคาทไดรบการลดภาษศลกากรในความตกลง

= ( C + D ) (A + B + C + D)

อตราการใชสทธประโยชน = C

( C + D )

117

กลองขอความท 5.1 นยามของคาศพททางเทคนค2

• แตมตอดานภาษศลกากร (tariff margin) หมายถง ผลตางระหวางอตราภาษ MFN ทประเทศภาคความตกลงการคาเสรจดเกบจากสนคานาเขาจากประเทศนอกภาค กบอตราภาษทจดเกบจากประเทศในภาคดวยกน ในการวเคราะหอตราภาษในแตละปของประเทศสมาชกความตกลงการคาเสร จะมสนคาในรายการสนคาทจะมการลดอตราภาษเพยงสวนหนงเทานนทไดรบแตมตอดานภาษศลกากร ในรายงานฉบบน คณะผวจยจะใชมลคาการนาเขาเปนตวถวงนาหนกในการคดแตมตอดานภาษศลกากรโดยเฉลย

• ความครอบคลมของมลคาการคาทไดรบการลดภาษศลกากรในความตกลงการคาเสร หมายถง สดสวนระหวางมลคาการนาเขาทงหมดของสนคาเฉพาะรายการทไดรบแตมตอดานภาษศลกากร กบมลคาการนาเขาทงหมดของสนคาทกรายการ

• อตราการใชสทธประโยชน (preference utilization rate) หมายถง สดสวนระหวางมลคาการนาเขาทใชสทธประโยชนของสนคาเฉพาะรายการทไดรบแตมตอดานภาษศลกากร กบมลคาการนาเขาทงหมดของสนคาเฉพาะรายการทไดรบแตมตอดานภาษศลกากร โดยในกรณความตกลง JTEPA มลคาการนาเขาทใชสทธประโยชนคอมลคาทปรากฏอยใน form JTEPA สวนในกรณระบบ GSP ของญปนจะใชมลคาทปรากฏอยใน form A อตราการใชสทธประโยชนทคานวณไดจะแตกตางจากสดสวนระหวางมลคาการนาเขาทใชสทธประโยชนของสนคาทกรายการกบมลคาการนาเขาทงหมดของสนคาทกรายการ ซงมกมการอางถงโดยทวไป

• มลคาภาษศลกากรทประหยดได (tariff saving) หมายถง ผลตางระหวางมลคาภาษศลกากรทผนาเขาตองเสยกอนทความตกลงการคาเสรจะมผลบงคบใช กบมลคาภาษศลกากรทผนาเขาตองเสยหลงจากทความตกลงมผลบงคบใชแลว โดยสมมตวาปรมาณการคากอนและหลงการบงคบใชความตกลงไมเปลยนแปลง ซงในทางปฏบต คานวณไดจากผลคณระหวางแตมตอดานภาษศลกากรของสนคาแตละรายการกบมลคาการนาเขาทใชสทธประโยชนของสนคารายการนน ทงน เมอนามลคาภาษศลกากรทผนาเขาสามารถประหยดไดทงหมดมาหารดวยมลคาการนาเขาทงหมดของสนคาทกรายการ จะมคาประมาณใกลเคยงกบผลคณของคา 3 คา อนไดแก ความครอบคลมของความตกลงการคาเสร แตมตอดานภาษศลกากรเฉลยแบบถวงนาหนกดวยมลคาการนาเขา และอตราการใชสทธประโยชน ดงตอไปน

มลคาการคาทงหมด

มลคาภาษทประหยดได (%)

มลคาภาษทประหยดไดมลคาการคาทงหมด

=มลคาภาษทประหยดไดมลคาการคาทงหมด

=

มลคาการคาทใชสทธประโยชน x แตมตอภาษมลคาการคาทงหมด= มลคาการคาทใชสทธประโยชน x แตมตอภาษมลคาการคาทงหมด=

=มลคาการคาทไดรบแตมตอภาษมลคาการคาทไดรบแตมตอภาษ

= มลคาการคาทไดรบแตมตอภาษ xมลคาการคาทงหมด

แตมตอภาษ x มลคาการคาทใชสทธประโยชนมลคาการคาทไดรบแตมตอภาษ= มลคาการคาทไดรบแตมตอภาษ x

มลคาการคาทงหมดแตมตอภาษ x มลคาการคาทใชสทธประโยชน

มลคาการคาทไดรบแตมตอภาษ

ความครอบคลมของความตกลง x แตมตอดานภาษ x อตราการใชสทธประโยชน= ความครอบคลมของความตกลง x แตมตอดานภาษ x อตราการใชสทธประโยชน= ความครอบคลมของความตกลง x แตมตอดานภาษ x อตราการใชสทธประโยชน=

มลคาการคาทใชสทธประโยชน x แตมตอภาษ x

2 นยามของคาศพทเหลานใชไดกบทงการสงออกและการนาเขา

118

กลองขอความท 5.2 การเปลยนแปลงมลคาการคากอนและหลงการทาความตกลง JTEPA ตารางขางลางแสดงมลคาการคาระหวางไทยและญปนในชวง 6 เดอนแรกของป 2548 ถงป 2551 โดยหลงจากมความตกลง JTEPA ในชวง 6 เดอนแรกของป 2551 ไทยสงออกไปญปนมลคา 9,878 ลานเหรยญสหรฐฯ เมอเปรยบเทยบกบชวงเดยวกนของปกอนหนา มลคาการสงออกของไทยเพมขนรอยละ 12.97 โดยปจจยททาใหการสงออกสงขนอาจจะมาจากหลายปจจย เชน อปสงคของประเทศญปน การลดภาษตามความตกลง JTEPA อตราแลกเปลยนทแทจรง การเขามาลงทนของตางชาตแลวสงออกไปญปน เปนตน การเพมขนของการคาหลงจากการเปดเสรทางการคาตางๆ จงไมไดมาจากการลดภาษลงตามความตกลงเพยงปจจยเดยวอยางทมกมการเขาใจผดกน การจะทราบวาการเพมขนของมลคาการสงออกของไทยเกดจากความตกลง JTEPA มากนอยเพยงใด จาเปนตองใชเครองมอทางเศรษฐมต (econometrics) เพอแยกผลจากปจจยตางๆ ออกจากกน ซงในกระบวนการวจยจะตองใชขอมลทมจานวนระยะเวลามากกวาน เชน 4-5 ปหลงความตกลง JTEPA มผลบงคบใช เปนตน ดงนน ในขนตนหลงความตกลง JTEPA บงคบใชมาไมถงปน เราเพยงบอกไดวามลคาการสงออกไดเพมขนรอยละ 12.97 และมลคาการนาเขาไดเพมขนรอยละ 23.10 ซงเกดจากหลายๆ ปจจยรวมกน

มลคาการคาระหวางไทยและญปนใน 6 เดอนแรกของป 2548 - ป 2551 การสงออก การนาเขา ชวงเวลา

มลคาสงออกไทยไปญปน

(ลานเหรยญสหรฐฯ)

อตราการเปลยนแปลง

(รอยละ)

มลคานาเขาไทยจากญปน

(ลานเหรยญสหรฐฯ)

อตราการเปลยนแปลง

(รอยละ) ม.ค.-ม.ย. 2548 7,415 - 13,122 - ม.ค.-ม.ย. 2549 7,742 4.40 12,547 -4.38 ม.ค.-ม.ย. 2550 7,843 12.94 13,387 6.69 ม.ค.-ม.ย. 2551 9,878 12.97 16,480 23.10 ทมา ขอมลจากกระทรวงพาณชย

119

5.1 การใชสทธประโยชนทางดานภาษศลกากรของภาคสงออกไทยจากระบบสทธพเศษทางภาษศลกากรเปนการทวไปของญปน

กอนทความตกลง JTEPA จะมผลบงคบใช ผประกอบการภาคสงออกไทยเคยม

ประสบการณในการใชสทธประโยชนจากระบบสทธพเศษทางภาษศลกากรเปนการทวไปของญปน (Japan’s Generalized System of Preference: GSP) มากอนแลว ทผานมา ผประกอบการไทยอาจพบกบอปสรรคบางประการจนไมสามารถใชประโยชนจากระบบ GSP ไดอยางเตมท ในหวขอน คณะผวจยไดรวบรวมอปสรรคและประสบการณในการใชสทธประโยชนจากระบบ GSP ของญปนจากงานวจยตางๆ เพอใชในการวเคราะหวาความตกลง JTEPA จะสามารถชวยแกไขอปสรรคเหลานและสามารถชวยใหผประกอบการไทยไดรบประโยชนในการสงสนคาไปยงญปนไดมากขนหรอไม

5.1.1 ความครอบคลมของระบบ GSP

Komuro (2006) ไดวเคราะหโครงสรางภาษศลกากรของสนคาทระดบ HS 9 หลก รวม 9,272 รายการ ทญปนเรยกเกบกบประเทศตางๆ โดยไดขอสรปทนาสนใจดงตอไปน

• ในจานวนสนคาเกษตรและสนคาอาหารแปรรปทงหมด 2,017 รายการ มสนคา 1,638 รายการทมอตราภาษ MFN มากกวารอยละ 0 อยางไรกตาม ในจานวนน มสนคาทอยในรายการสนคาทไดรบสทธพเศษทางภาษตามระบบ GSP เพยง 339 รายการ หรอคดเปนเพยงรอยละ 20.70 ของจานวนสนคาเกษตรและสนคาอาหารแปรรปทมอตราภาษ MFN มากกวารอยละ 0 สนคาเกษตรและสนคาอาหารแปรรปทมสทธไดรบการลดหยอนภาษตามระบบ GSP เชน เมลดขาวโพด ปลาหมกแชแขง นาผก

• ในจานวนสนคาอตสาหกรรมทงหมด 7,255 รายการ มสนคา 4,432 รายการทมอตราภาษ MFN มากกวารอยละ 0 ในจานวนน มสนคาทอยในรายการสนคาทไดรบสทธพเศษทางภาษตามระบบ GSP 3,285 รายการ หรอคดเปนรอยละ 74.12 ของจานวนสนคาอตสาหกรรมทมอตราภาษ MFN มากกวารอยละ 0 สนคาอตสาหกรรมทอยนอกรายการสนคาทมสทธไดรบการลดหยอนภาษตามระบบ GSP เชน เกลอ ผลตภณฑปโตรเลยม เฟอร เครองหนง รองเทา และไมอด

โดยสรปแลว ระบบ GSP ไมไดครอบคลมสนคาจานวนมากถง 2,446 รายการ ในขณะท

ความตกลง JTEPA มสนคานอกรายการลดภาษทระดบพกดศลกากร 9 หลกเพยง 995 รายการ

120

5.1.2 อตราการใชสทธประโยชนจากระบบ GSP

ในปจจบน ญปนไดใหสทธพเศษทางภาษตามระบบ GSP แกประเทศตางๆ รวม 155 ประเทศ โดยแบงเปนประเทศกาลงพฒนา 108 ประเทศ และประเทศทมระดบการพฒนานอยทสด (LDCs: least-developing countries) อก 47 ประเทศ เมอพจารณาในชวงตงแตป 2543-2546 ซงเปนชวงทประเทศคแขงของไทยในตลาดญปนหลายประเทศถกตดสทธ เนองจากไดรบการเลอนขนเปนประเทศทพฒนาแลว (full graduation) ประเทศไทยเปนประเทศทมการใชสทธพเศษตามระบบ GSP คดเปนมลคามากทสดเปนอนดบทสองรองจากจน สวนประเทศอนๆ ในอาเซยน อยางอนโดนเซย มาเลเซย ฟลปปนส และเวยดนาม มการใชสทธเปนอนดบรองๆ ลงมา เปนทนาสงเกตวา ประเทศในอาเซยนทงหมดมการใชสทธในป 2546 รวมกนคดเปนสดสวนรอยละ 29.6 เมอเทยบกบมลคาการใชสทธตามระบบ GSP ทงหมด (ดตารางท 5.1 ประกอบ)

เมอพจารณาจากขอมลในป 2540 พบวา อตราการใชสทธประโยชนจากระบบ GSP ของ

ภาคสงออกไทยอยในระดบคอนขางสง คออยทระดบรอยละ 63.0 จากการเปรยบเทยบกบอตราการใชสทธประโยชนโดยเฉลยททกประเทศใชสทธตามระบบ GSP ของญปน ซงมคาอยทรอยละ 42.5 พอจะสรปไดวา ภาคสงออกไทยสามารถเกบเกยวประโยชนจากระบบ GSP ของญปนไดดกวาหลายๆ ประเทศ อยางไรกตาม เมอเปรยบเทยบกบประเทศคแขงอนๆ ในอาเซยน เชน มาเลเซย ฟลปปนส และสงคโปร ซงมอตราการใชสทธประโยชนอยในระดบคอนขางสงเชนเดยวกน สนคาสงออกของไทยอาจมความไดเปรยบดานราคาไมแตกตางจากสนคาของประเทศเหลานเทาใดนก (ดตารางท 5.2 ประกอบ) และเมอพจารณาขอมลในป 2547 ซงเปนขอมลลาสดทมการเผยแพร กจะไดขอสรปในลกษณะเดยวกน (ดตารางท 5.3 ประกอบ)

ประเทศจนเปนประเทศทใชสทธประโยชนภายใตระบบ GSP ของญปนเปนอนดบหนงโดยมมลคาสงสดคดเปนรอยละ 58.9 ของมลคาการใชสทธประโยชนททกประเทศใชในป 2547 การขยายตวทางเศรษฐกจของจนอยางรวดเรวอาจสงผลใหจนไดรบการเลอนขนเปนประเทศทพฒนาแลว ซงอาจสงผลบวกตอไทยในการขยายการใชสทธประโยชนจากระบบ GSP ของญปน หากในตอนนนไทยไมไดถกเลอนขนเปนประเทศทพฒนาแลวดวย อยางไรกตาม ไทยมความตกลง JTEPA และ AJCEP กบญปนแลวในปจจบน ผประกอบการไทยนาจะใชประโยชนจากความตกลงทงคเปนหลก โดยเฉพาะในสนคาสวนใหญทไดรบแตมตอทางภาษมากกวาระบบ GSP และมความแนนอนกวา เนองจากการขอใชสทธประโยชนตามระบบ GSP ของญปนมการกาหนดเพดานนาเขาทงเพดานรายสนคา และเพดานของประเทศทใชสทธ ตลอดจนการบรหารจดการเปนแบบมากอนไดกอน

121

5.1.3 อปสรรคในการใชสทธประโยชนจากระบบ GSP

ทผานมา แมวาผประกอบการภาคสงออกของไทยจะสามารถใชประโยชนจากระบบ GSP ของญปนไดในระดบทสงพอสมควร แตผประกอบการไทยยงพบอปสรรคในการใชสทธประโยชน3 เชน

• สนคาอยนอกรายการลดภาษภายใตระบบ GSP • การพบกบปญหาความไมแนนอนวาจะสามารถใชสทธประโยชนไดหรอไม เนองจาก

สนคาถกจากดดวยมาตรการกาหนดเพดานการนาเขาสงสด (ceiling) กลาวคอ สนคาทมการนาเขามาไมเกนเพดานการนาเขาจะยงสามารถไดรบสทธพเศษได โดยอาจจะไดรบการยกเวนภาษ หรอไดรบการลดหยอนภาษลงรอยละ 20 40 60 หรอ 80 ของอตราภาษ MFN แตหากสนคามการนาเขาภายหลงจากทเกนเพดานไปแลว สนคานนจะตองเสยภาษทอตราภาษ MFN ตามปกต หลกเกณฑการพจารณาวาสนคานาเขานนจะยงสามารถไดรบสทธพเศษหรอไมนน จะพจารณาวาการนาเขานนเกนเพดานการนาเขาสงสดของสนคารายการนนหรอไม (per-item ceiling หรออาจเรยกวา global ceiling) และเกนเพดานการนาเขาสงสดของประเทศตนหรอไม (per-country ceiling หรออาจเรยกวา maximum country amount)4 ทงน การบรหารจดการการนาเขาเปนไปตามหลกการขอกอนไดสทธกอน (first-come, first-served) จากขอมลพบวา มสนคาอตสาหกรรมจานวน 1,264 รายการทถกจากดดวยมาตรการกาหนดเพดานการนาเขาสงสด

• กฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาของระบบ GSP ในการพจารณาแหลงกาเนดสนคาหลายรายการมความเขมงวดสง เชน หลกเกณฑการกาหนดสดสวนมลคาเพมขนตา (value added) ไวไมตากวารอยละ 60 ควบคกบหลกเกณฑการเปลยนพกดศลกากรทระดบ 4 หลก

• การใชมาตรการยกเวนการใหสทธพเศษแกสนคานาเขาจากบางประเทศทมระดบความสามารถในการแขงขนสง (country-specific competitiveness-focused GSP exclusion) จากงานวจยของ Komuro (2006) พบวา ตงแตป 2546 ซงเปนปแรกทเรมมการใชมาตรการน จนถงป 2548 ญปนไดเคยใชมาตรการนกบสนคาทนากระปอง ผาปทนอน (mattress) และผานวมทบดวยขนของเปดไอเดอร (eiderdown) อยางไรกตาม งานวจยดงกลาวไมไดระบสนคาจากประเทศทถกญปนใชมาตรการดงกลาว

3 สวนอปสรรคทอาจเกดขนจากการใชมาตรการปกปอง (safeguard) กบสนคาเกษตรและสนคาอาหารแปรรป หากสนคานาเขาภายใตระบบ GSP สงผลกระทบตอผผลตภายในประเทศญปนนน ยงไมพบวาญปนเคยใชมาตรการดงกลาวในชวงทผานมา 4 ซงปกตจะกาหนดเพดานการนาเขาของแตละประเทศไวทไมเกนรอยละ 20 ของปรมาณการนาเขาสงสดทงหมด

122

ความตกลง JTEPA นาจะสามารถชวยแกไขอปสรรคเหลานและสามารถชวยใหผประกอบการไทยไดรบประโยชนในการสงสนคาไปยงญปนไดมากขน เนองจากภายใตความตกลง JTEPA นน

• สนคาสวนใหญอยในรายการลดภาษ • ไมมการจากดการนาเขาดวยมาตรการกาหนดเพดานการนาเขาสงสดของประเทศตน

(per-country ceiling) และมาตรการกาหนดเพดานการนาเขาสงสดรายสนคา (per-item ceiling) ยกเวนสนคา 6 รายการทอาจถกจากดการนาเขาภายใตความตกลง JTEPA ดวยมาตรการการลดหยอนภาษเฉพาะในโควตา (tariff-rate quota) ซงมลกษณะคลายกบมาตรการกาหนดเพดานการนาเขาสงสดรายสนคา

• กฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาภายใตความตกลง JTEPA มความเขมงวดนอยกวาภายใตระบบ GSP เนองจากสาหรบสนคาสวนใหญ มการใชหลกเกณฑการเปลยนพกดศลกากรทระดบ 4 หลก และ/หรอหลกเกณฑการกาหนดสดสวนมลคาเพมขนตาไวไมตากวารอยละ 40

• ไมมการใชมาตรการยกเวนการใหสทธพเศษแกสนคานาเขาจากบางประเทศทมระดบความสามารถในการแขงขนสง

123

ตารางท 5.1 สดสวนการใชสทธพเศษทางภาษศลกากรตามระบบ GSP ของญปน อนดบ 2529 2533 2542 2543 2544

(1,459,638 ลานเยน) 2545

(1,574,839 ลานเยน) 2546

(1,749,895 ลานเยน) 2547

(1,898,818 ลานเยน) 1 เกาหลใต

(24.5%) เกาหลใต (24.1%)

จน (40.3%)

จน (53.6%)

จน (55.5%)

จน (56.1%)

จน (57.6%)

จน (58.9%)

2 ไตหวน (21.2%)

ไตหวน (17.1%)

เกาหลใต (10.6%)

ไทย (10.8%)

ไทย (9.2%)

ไทย (8.8%)

ไทย (7.8%)

ไทย (7.9%)

3 จน (8.7%)

จน (11.3%)

ไตหวน (9.2%)

อนโดนเซย (8.2%)

อนโดนเซย (8.5%)

อนโดนเซย (8.4%)

อนโดนเซย (7.8%)

มาเลเซย (7.2%)

4 ฟลปปนส (6.4%)

บราซล (7.8%)

ไทย (8.9%)

มาเลเซย (7.1%)

มาเลเซย (6.6%)

มาเลเซย (6.6%)

มาเลเซย (6.7%)

อนโดนเซย (6.3%)

5 สงคโปร (4.4%)

ฟลปปนส (4.3%)

อนโดนเซย (6.1%)

ฟลปปนส (5.2%)

ฟลปปนส (5.2%)

ฟลปปนส (5.7%)

ฟลปปนส (5.5%)

ฟลปปนส (5.5%)

6 บราซล (4.4%)

อนโดนเซย (4%)

มาเลเซย (5.8%)

โมรอกโก (2.0%)

เวยดนาม (1.8%)

เวยดนาม (1.9%)

เวยดนาม (1.8%)

เวยดนาม (2.0%)

7 ซาอดอาระเบย (2.8%)

ไทย (3.4%)

ฟลปปนส (4.8%)

อนเดย (1.7%)

อนเดย (1.6%)

อนเดย (1.5%)

อนเดย (1.6%)

อนเดย (1.6%)

8 มาเลเซย (2.4%)

เวเนซเอลา (3.3%)

โมรอกโก (1.4%)

เวยดนาม (1.5%)

บราซล (1.3%)

บราซล (1.3%)

บราซล (1.4%)

บราซล (1.4%)

9 ไทย (2.4%)

มาเลเซย (3%)

บราซล

บราซล (1.5%)

ชล (1.1%)

ชล (1.0%)

แอฟรกาใต (1.1%)

แอฟรกาใต (1.3%)

10 อนโดนเซย (2.3%)

สงคโปร (2.2%)

สงคโปร (1.2%)

ชล (1.3%)

โมรอกโก (0.8%)

โมรอกโก (0.8%)

ชล (1.0%)

ชล (1.1%)

ทมา: Komuro (2006) และ WTO (2007)

123

124

ตารางท 5.2 สรปการใชสทธประโยชนจากระบบ GSP ทญปนใหแกประเทศตางๆ ทสาคญในป 2540

ประเทศคคา มลคานาเขาทงหมด (ลานเหรยญสหรฐฯ)

[1]

มลคานาเขาเฉพาะสนคาทไดรบแตมตอ (ลานเหรยญสหรฐฯ)

[2]

ความครอบคลม (รอยละ)*

[3] = [2] / [1]

มลคานาเขาภายใตการใชสทธ (ลานเหรยญสหรฐฯ)

[4]

อตราการใชสทธประโยชน

(รอยละ) [5] = [4] / [2]

จน 41,438.01 20,604.94 49.7 5,581.37 27.1 เกาหลใต 14,173.13 4,885.71 34.5 2,788.73 57.1 ไตหวน 11,522.39 2,879.84 25.0 2,093.32 72.7 ไทย 8,983.48 1,958.67 21.8 1,233.74 63.0 มาเลเซย 10,476.89 1,192.57 11.4 897.67 75.3 อนโดนเซย 13,686.03 1,584.82 11.6 819.80 51.7 ฟลปปนส 4,883.97 876.39 17.9 598.45 68.3 สงคโปร 5,386.21 319.52 5.9 226.16 70.8 เวยดนาม 2,138.67 803.18 37.6 148.47 18.5 รวมทกประเทศทไดรบสทธ

173,051.06 40,017.22 23.1 17,011.75 42.5

ทมา: UNCTAD (1999) หมายเหต: * คานวณเพมเตมโดยคณะผวจย เพอใหสอดคลองกบคาจากดความในบทน ตารางท 5.3 สรปการใชสทธประโยชนจากระบบ GSP ทญปนใหแกประเทศตางๆ สงสด

10 อนดบแรกในป 2547 การใชสทธ GSP ของญปน

ประเทศคคา

มลคา (ลานเยน) สดสวน (รอยละ)

มลคานาเขารวมจากประเทศคคา

(ลานเยน)*

สดสวนมลคาการใชสทธตอมลคานาเขาของญปนจากประเทศคคา (รอยละ)

จน 1,118,119 58.9 10,194,991 11.0 ไทย 149,590 7.9 1,524,691 9.8 มาเลเซย 137,020 7.2 1,525,670 9.0 อนโดนเซย 118,894 6.3 2,021,100 5.9 ฟลปปนส 104,610 5.5 891,816 11.7 เวยดนาม 38,223 2.0 416,905 9.2 อนเดย 31,107 1.6 282,480 11.0 บราซล 27,036 1.4 394,627 6.9 แอฟรกาใต 24,536 1.3 498,069 4.9 ชล 19,942 1.1 451,773 4.4 โลก 1,898,818 100.0 49,197,465 3.9 ทมา: คณะผวจยคานวณโดยใชขอมลการใชสทธ GSP จาก WTO (2007) และขอมลการนาเขารวมจาก TradeMap

125

5.2 การใชสทธประโยชนทางดานภาษศลกากรจากความตกลงหนสวนเศรษฐกจไทย-ญปนของภาคสงออกไทย

ในสวนน คณะผวจยไดวเคราะหการใชประโยชนของภาคสงออกไทยจากความตกลง JTEPA ตงแตเดอนพฤศจกายน 2550 จนถงเดอนมนาคม 2551 ซงเปนชวงปแรกของการบงคบใชความตกลง โดยมรายละเอยดดงตอไปน 5.2.1 ความครอบคลมของความตกลง JTEPA

ญปนนาสนคาทระดบพกดศลกากร 6 หลกจานวน 4,833 รายการมาไวในรายการลดภาษศลกากรภายใตความตกลง JTEPA สดสวนการสงออกของสนคาในรายการลดภาษนคดเปนรอยละ 97.84 ของมลคาการสงออกทงหมด อยางไรกตาม จากการวเคราะหขอมลพบวา สนคาในรายการลดภาษศลกากรสวนใหญถงรอยละ 68.07 ของมลคาการสงออกทงหมดมอตราภาษ MFN อยทรอยละ 0 อยแลว ความตกลง JTEPA จงมความครอบคลมของมลคาการคาทไดรบการลดภาษศลกากรในความตกลงเพยงรอยละ 29.77 เทานน

เมอพจารณาในรายสาขา พบวา สนคาสงออกของไทยในกลมเครองนงหม กลมสงทอ กลมเครองหนง และกลมอาหารแปรรป สวนใหญอยในรายการลดภาษทไดรบแตมตอดานภาษ ในขณะทสนคาในกลมเหลกและเหลกกลา กลมเครองใชไฟฟา และกลมเฟอรนเจอรเพยงสวนนอยอยในรายการลดภาษทไดรบแตมตอดานภาษ สวนสนคาในกลมยานยนตและชนสวนและในกลมอเลกทรอนกสทงหมดอยในรายการลดภาษทไมไดรบแตมตอดานภาษ เนองจากมอตราภาษ MFN อยทรอยละ 0 อยแลว (ดภาพท 5.2 ประกอบ)

สนคาทไมสามารถใชสทธประโยชนจากความตกลง JTEPA ได เนองจากเปนสนคาทม

ความออนไหวสงซงจะตองนามาเจรจากนอกครงหนง หรอเปนสนคาทอยนอกรายการลดภาษเปนการถาวรภายใตความตกลง JTEPA สวนใหญเปนสนคาในกลมอาหารแปรรป กลมเครองหนง และกลมสนคาเกษตร ตวอยางสนคาทมความออนไหวสงซงจะตองนามาเจรจากนอกครงหนง เชน นาตาลดบ (HS 170111190) และอาหารปรงแตงอนๆ (HS 210690510) ตวอยางสนคาทอยนอกรายการลดภาษเปนการถาวร เชน ปลาหมกกระดองและปลาหมกกลวย (HS 030749190) และขาวทสแลว (HS 100630010) เปนทนาสงเกตวา สนคาทงหมดทไมสามารถใชสทธประโยชนจากความตกลง JTEPA ไดมอตราภาษศลกากรเฉลยแบบถวงนาหนกสงถงรอยละ 202.99

126

ภาพท 5.2 ความครอบคลมของความตกลง JTEPA สาหรบภาคสงออกไทย ในชวงเดอนพฤศจกายน 2550 ถงเดอนมนาคม 2551

0%

20%

40%

60%

80%

100%

สดสวน

สนคานอกรายการลดภาษ 13.88 0.05 0.03 7.77 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 0.39 2.16

สนคาทไมไดรบแตมตอ 0.50 2.95 0.00 0.03 99.46 100.00 100.00 93.43 61.38 98.06 68.43 68.07

สนคาทไดรบแตมตอ 85.62 97.01 99.97 92.20 0.54 0.00 0.00 6.57 38.62 1.94 31.18 29.77

อาหาร สงทอเครองนงห

ม เครองหนง เหลกยานยนตและชนสวน

อเลกทรอนกส

เครองใชไฟฟา อญมณ

เฟอรนเจอร อนๆ รวม

127

5.2.2 แตมตอทไดจากความตกลง JTEPA

หากพจารณาสนคาในรายการลดภาษศลกากรเฉพาะทไดรบแตมตอดานภาษศลกากร พบวา ญปนเกบภาษศลกากรกบสนคานาเขาไทยทผานกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาตามความตกลง JTEPA ในอตราเฉลยรอยละ 1.63 และเรยกเกบกบสนคานาเขาจากประเทศอน (MFN rate) ในอตราทสงถงรอยละ 9.45 ความตกลง JTEPA จงทาใหสนคาสงออกของไทยไดเปรยบสนคาจากประเทศคแขงคดเปนแตมตอเฉลยแบบถวงนาหนกรอยละ 7.82

เมอพจารณาในรายสาขา พบวา สนคาในกลมอาหารแปรรปไดรบแตมตอสงถงรอยละ 12.40 ในขณะทสนคาในกลมเครองนงหมและกลมสงทอไดรบแตมตอรอยละ 8.94 และ 7.31 ตามลาดบ สวนสนคาในกลมเฟอรนเจอรไดรบแตมตอนอยทสดเพยงรอยละ 0.61 (ดภาพท 5.3 ประกอบ) สนคาสงออกทสาคญของไทยทไดรบแตมตอสงโดยเปรยบเทยบ เชน นามนปโตรเลยม (HS 271019) กงปรงแตง (HS 160520) ภาพท 5.3 แตมตอดานภาษศลกากรทภาคสงออกไทยไดรบจากความตกลง JTEPA

ในชวงเดอนพฤศจกายน 2550 ถงเดอนมนาคม 2551

0

2

4

6

8

10

12

14

16

18

อตราภาษ: รอยละ

อตรา MFN 16.09 7.31 9.08 12.28 3.30 0.00 0.00 4.78 5.39 3.80 4.59 9.45

อตรา JTEPA 3.69 0.00 0.13 8.48 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 3.19 0.12 1.63

อาหาร สงทอ เครองนงหม

เครองหนง เหลก ยานยนตและชนสวน

อเลกทรอนกส

เครองใชไฟฟา

อญมณ เฟอรนเจอร อนๆ รวม

12.40

7.31

8.95

3.80

3.30

0.00 0.00

5.39

0.614.51

7.82

4.78

128

5.2.3 อตราการใชสทธประโยชนจากความตกลง JTEPA

ในชวง 5 เดอนแรกทความตกลง JTEPA มผลบงคบใช ผประกอบการไทยสงออกภายใต JTEPA รวมเปนมลคาทงสน 1,320.28 ลานเหรยญสหรฐฯ ผสงออกทใชสทธประโยชนมากทสดในดานมลคาคอผสงออกในกลมอาหารแปรรป ซงใชสทธสงถง 628.57 ลานเหรยญสหรฐฯ หรอคดเปนรอยละ 47.61 ของมลคาการใชสทธประโยชนทงหมด

เมอพจารณาในดานอตราการใชสทธประโยชน ผสงออกไทยใชสทธประโยชนจากความ

ตกลง JTEPA ในระดบทคอนขางสงคอทอตรารอยละ 55.85 ผสงออกไทยในกลมอญมณมความตนตวในการใชสทธประโยชนมากทสด โดยมอตราการใชสทธประโยชนสงถงรอยละ 95.65 รองลงมาเปนผสงออกในกลมเครองนงหม กลมอาหารแปรรป กลมสงทอ และกลมเครองหนง ตามลาดบ สวนผสงออกไทยในกลมเครองใชไฟฟาและกลมเฟอรนเจอรมอตราการใชสทธประโยชนไมสงนก ในขณะทผสงออกไทยในกลมเหลกและเหลกกลาไมไดใชสทธประโยชนจากความตกลง JTEPA เลย (ดภาพท 5.4 ประกอบ)

เนองจากสนคาในกลมยานยนตและชนสวนและกลมอเลกทรอนกสมอตราภาษ MFN อยทรอยละ 0 อยแลว อตราการใชสทธประโยชนของผสงออกไทยในกลมสนคานจงมคาเปน 0

ภาพท 5.4 อตราการใชสทธประโยชนจากความตกลง JTEPA ของภาคสงออกไทย ในชวงเดอนพฤศจกายน 2550 ถงเดอนมนาคม 2551

65.58 64.46

71.22

34.01

0.00 0.00 0.00

14.37

95.65

6.43

47.62

55.85

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

อาหาร

สงทอ

เครองนงหม

เครองหนง

เหลก

ยานยนตและชนสวน

อเลกทรอนกส

เครองใชไฟฟา

อญมณ

เฟอรนเจอร

อนๆ

รวม

อตราการใชสทธประโยชน: รอยละ

129

5.2.4 สดสวนมลคาภาษทประหยดไดจากความตกลง JTEPA

ในภาพรวม ความตกลง JTEPA ชวยทาใหสนคาสงออกไทยประหยดภาษคดเปนมลคา 75.18 ลานเหรยญสหรฐฯ หรอคดเปนรอยละ 0.95 เมอเทยบกบมลคาการสงออกรวมทงหมดจากไทยไปญปน ในมมมองของผนาเขาญปน สนคาสงออกของไทยในกลมเครองนงหมมราคาลดลงโดยเปรยบเทยบสงทสดทรอยละ 7.10 รองลงมาเปนสนคาในกลมสงทอ กลมอาหาร แปรรป กลมเครองหนง และกลมอญมณ ตามลาดบ สวนสนคาในกลมเครองใชไฟฟา กลมเหลกและเหลกกลา และกลมเฟอรนเจอรแทบจะไมไดรบประโยชนจากความตกลง JTEPA เลย (ดภาพท 5.5 ประกอบ) ภาพท 5.5 สดสวนมลคาภาษทสนคาสงออกไทยประหยดไดจากความตกลง JTEPA

ในชวงเดอนพฤศจกายน 2550 ถงเดอนมนาคม 2551

2.88

5.60

7.10

2.80

0.00 0.00 0.00 0.05

2.25

0.00

0.800.95

0

1

2

3

4

5

6

7

8

อาหาร

สงทอ

เครองนงหม

เครองหนง

เหลก

ยานยนตและชนสวน

อเลกทรอนกส

เครองใชไฟฟา

อญมณ

เฟอรนเจอร

อนๆ

รวม

สดสวนมลคาภาษทประหยดได: รอยละ

130

5.2.5 อปสรรคในการใชสทธประโยชนจากความตกลง JTEPA

แมวาในภาพรวม ภาคสงออกไทยจะใชประโยชนจากความตกลง JTEPA ไดในระดบทนาพอใจ แตจากการวเคราะหขอมลและความคดเหนทไดจากการสมภาษณผประกอบการและสมาคมธรกจ พบวา ยงมผสงออกสวนหนงทยงไมสามารถใชประโยชนจากความตกลง JTEPA ได เนองจาก

• ผประกอบการบางรายขาดความเขาใจเกยวกบความตกลง เชน o ไมรวามความตกลง JTEPA o ไมรวาสนคาทเกยวของกบตนมสทธประโยชนไดรบการลดหยอนภาษ o ไมรขนตอนและกระบวนการขอใชสทธประโยชน

• ผประกอบการบางรายขาดความกระตอรอรนในการขอใชสทธประโยชน เชน o ไมใชสทธประโยชน หากลกคาญปนไมไดขอมา o ไมไดแจงใหบรษททเปนตวแทนออกของดาเนนการให o กงวลวาการเปดเผยโครงสรางตนทนการผลตเพอขอใบรบรองแหลงกาเนด

สนคา (C/O) จะทาใหรฐเรยกเกบภาษเงนไดนตบคคลเพมขนกวาทเปนอย • มสนคาอยนอกรายการลดภาษ โดยเฉพาะอยางยงสนคาในกลมอาหารแปรรปและ

กลมเครองหนง ตวอยางสนคาทมความออนไหวสงซงจะตองนามาเจรจากนอกครงหนง เชน นาตาลดบ (HS 170111190) และอาหารปรงแตงอนๆ (HS 210690510) ตวอยางสนคาทอยนอกรายการลดภาษเปนการถาวร เชน ปลาหมกกระดองและปลาหมกกลวย (HS 030749190) และขาวทสแลว (HS 100630010)

• อตราภาษภายใตความตกลง JTEPA ของสนคาบางรายการไมจงใจพอ โดย o สนคา 80 รายการ (47.95 ลานเหรยญสหรฐฯ) จาเปนตองพงพาการใชสทธ

จากระบบ GSP ตอไป เนองจากอตราภาษภายใต JTEPA สงกวา (ดตารางท 5.4 ประกอบ)

o สนคา 22 รายการ (50.85 ลานเหรยญสหรฐฯ) ยงตองใชสทธจากระบบ GSP ในชวงแรก เนองจากในชวงแรกนอตราภาษภายใต JTEPA สงกวา (ดตารางท 5.5 ประกอบ)

o สนคา 17 รายการ (139.80 ลานเหรยญสหรฐฯ) ยงตองเสยภาษทอตรา MFN ปกตในชวงแรก เนองจากในชวงแรกนอตราภาษภายใต JTEPA สงกวา (ดตารางท 5.6 ประกอบ)

o สนคาในบญชทยอยลดภาษลงเหลอรอยละ 0 ภายใน 7 ป (B7), 10 ป (B10) และ 15 ป (B15) ไดรบแตมตอนอย

• มสนคาไมผานกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคา (RoOs) เชน

131

o อาหารสนขและแมว (HS 230910) ไมผานเกณฑสะสมมลคาเพม (VA) 40%

o พรม (HS 570320) ไมผานเกณฑการเปลยนพกดศลกากรทระดบ 2 หลกทยกเวนการเปลยนจากบางพกด (CCex)

o เครองนงหมบางรายการ ไมผานเกณฑการเปลยนพกดศลกากรทระดบ 2 หลกประกอบกบเกณฑการผานกระบวนการผลตทสาคญ (CCandP)

• ผสงออกไมสามารถจดทาระบบบญชใหสอดคลองตามขอกาหนดทระบใน RoOs ได o ผประกอบการขนาดกลางและขนาดยอม (SMEs) ไมมกาลงคนเพยงพอ o ผผลตไมใหความรวมมอในการสงใบ C/O ใหผสงออก o ผสงออกสนคาประมงมปญหาการขอใบรบรองสญชาตเรอและไตกงจาก

เรอประมงเพอขอ C/O • ผประกอบการบางรายเหนวากระบวนการขอใชสทธประโยชนยงยาก และบางครง

ผประกอบการไมไดรบการอานวยความสะดวกเทาทควร o เจาหนาทไมสามารถใหคาแนะนาไดอยางรวดเรวและชดเจน o เจาหนาทมดลยพนจในการตรวจสอบเอกสารแตกตางกน ทาใหถกปฏเสธ

การออกใบ C/O ในบางครง o สานกงานของกรมการคาตางประเทศในสวนภมภาคมกาลงคนไมเพยง

พอทจะใหบรการ o ระบบการขอใบ C/O ทางอนเทอรเนตมปญหาระบบลมเปนบางครง o ขนตอนการขอสงออกสนคาทญปนกาหนดโควตาการนาเขามความยงยาก o การเปลยนไปใชรหสพกดศลกากร HS 2007 ทาใหเกดความสบสน o มปญหาการตความรหสพกดศลกากร เชน ปลาแชเยนแชแขง (HS 03) กบ

ปลาแปรรป (HS 16) สนคาในกลมผลตภณฑไม (HS 44) สนคาในกลมสงทอและเครองนงหม

o ศลกากรญปนใชเวลาในการพจารณาลดหยอนอตราภาษนาน

132

ตารางท 5.4 สนคาทผสงออกไทยจาเปนตองพงพาการใชสทธจากระบบ GSP ตอไป 020630091 020641090 020649091 030751000 090121000 090122000 121220131 160220091 160290290 160300010 160412000 160413010 160413090 160415000 160416000 160419010 160420020 160510021 160530010 160540011 160590212 160590213 160590295 180610200 180620290 180632110 180690220 190190230 190240000 190532000 190590313 190590319 190590329 200190250 210111100 210112110 210210000 210690251 210690297 220410000 220429090 220510000 220590200 220600210 220890123 290544000 291814000 291815010 350510200 350520000 411410000 411420010 411420090 430211000 430219020 430219090 430220090 430230013 430230019 430230029 430310013 430310014 430310019 430310099 430390090 441210910 441210990 441294110 441294120 441294190 441294900 441299110 441299120 441299190 441299910 441299920 441299990 160590290* 220600229* 220890129*

ทมา: สานกงานสงเสรมการคาในตางประเทศประจาประเทศญปน ตารางท 5.5 สนคาทผสงออกไทยยงตองใชสทธจากระบบ GSP ในชวงแรก เนองจาก

อตราภาษตาม JTEPA ยงสงกวา 390110020 390110060 390120010 390130010 390190010 390210010 390220010 390230010 390290010 390311010 390319010 390320010 390330010 390390010 640510300 640520000 640590200 701810000 701890010 940190021 940190029 290611000

ทมา: สานกงานสงเสรมการคาในตางประเทศประจาประเทศญปน

ตารางท 5.6 สนคาทผสงออกไทยยงตองใชเสยภาษทอตรา MFN ปกตในชวงแรก เนองจากอตราภาษตาม JTEPA ยงสงกวา

271011131 271011132 271011143 271011149 271011159 271019143 271019149 271019159 271019165 271019166 271019167 271019169 271019173 271019174 271019175 271019179 290611000**

ทมา: สานกงานสงเสรมการคาในตางประเทศประจาประเทศญปน

133

5.3 การใชสทธประโยชนทางดานภาษศลกากรจากความตกลงหนสวนเศรษฐกจไทย-ญปนของภาคนาเขาไทย

ในสวนน คณะผวจยไดวเคราะหการใชประโยชนของภาคนาเขาไทยจากความตกลง JTEPA ตงแตเดอนพฤศจกายน 2550 จนถงเดอนมนาคม 2551 ซงเปนชวงปแรกของการบงคบใชความตกลง โดยมรายละเอยดดงตอไปน 5.3.1 ความครอบคลมของความตกลง JTEPA

ไทยนาสนคาทระดบพกดศลกากร 8 หลกจานวน 8,235 รายการมาไวในรายการลดภาษศลกากรภายใตความตกลง JTEPA สดสวนการนาเขาของสนคาในรายการลดภาษนคดเปนรอยละ 99.22 ของมลคาการนาเขาทงหมด อยางไรกตาม จากการวเคราะหขอมลพบวา สนคาในรายการลดภาษศลกากรสวนใหญถงรอยละ 61.08 ของมลคาการนาเขาทงหมดมอตราภาษภายใตความตกลงในปแรกของการบงคบใชเทากบอตรา MFN อยแลว ความตกลง JTEPA จงมความครอบคลมของมลคาการคาทไดรบการลดภาษศลกากรในความตกลงเพยงรอยละ 38.61 เทานน

เมอพจารณาในรายสาขา พบวา สนคานาเขาจากญปนในกลมเฟอรนเจอร กลมเครองนงหม กลมสงทอ กลมเครองหนง กลมอาหารแปรรป กลมเหลกและเหลกกลา และกลมยานยนตและชนสวน สวนใหญอยในรายการลดภาษทไดรบแตมตอดานภาษ ในขณะทสนคาใน กลมเครองใชไฟฟา กลมอญมณ และกลมอเลกทรอนกส เพยงสวนนอยอยในรายการลดภาษทไดรบแตมตอดานภาษ (ดภาพท 5.6 ประกอบ)

สนคาทไมสามารถใชสทธประโยชนจากความตกลง JTEPA ได เนองจากเปนสนคาทม

ความออนไหวสงซงจะตองนามาเจรจากนอกครงหนง หรอเปนสนคาทอยนอกรายการลดภาษเปนการถาวรภายใตความตกลง JTEPA สนคาทมความออนไหวสงซงจะตองนามาเจรจากนอกครงหนงทงหมดเปนสนคาในกลมยานยนตและชนสวน เชน (HS 87032353) (HS 87033351) และ (HS 87032393) ในขณะทสนคาทอยนอกรายการลดภาษเปนการถาวร ไดแก ไหมดบ (HS 50020000) และบหรและยาสบ (HS 24 ทงหมด) เปนทนาสงเกตวา สนคาทงหมดทไมสามารถใชสทธประโยชนจากความตกลง JTEPA ไดมอตราภาษศลกากรเฉลยแบบถวงนาหนกสงถงรอยละ 79.30

134

ภาพท 5.6 ความครอบคลมของความตกลง JTEPA สาหรบภาคนาเขาไทย ในชวงเดอนพฤศจกายน 2550 ถงเดอนมนาคม 2551

0%

20%

40%

60%

80%

100%

สดสวน

สนคานอกรายการลดภาษ 0.00 0.00 0.00 0.00 0.00 2.19 0.00 0.00 0.00 0.00 0.02 0.30

สนคาทไมไดรบแตมตอ 21.69 1.84 0.63 21.57 33.59 37.49 99.53 87.21 97.72 0.00 58.14 61.08

สนคาทไดรบแตมตอ 78.31 98.16 99.37 78.43 66.41 60.32 0.47 12.79 2.28 100.00 41.84 38.61

อาหาร สงทอเครองนงหม

เครองหนง

เหลกยานยนตและชนสวน

อเลกทรอนกส

เครองใชไฟฟา

อญมณเฟอรนเจอ

รอนๆ รวม

135

5.3.2 แตมตอทไดจากความตกลง JTEPA

หากพจารณาสนคาในรายการลดภาษศลกากรเฉพาะทไดรบแตมตอดานภาษศลกากร พบวา ไทยเกบภาษศลกากรกบสนคานาเขาจากญปนทผานกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาตามความตกลง JTEPA ในอตราเฉลยรอยละ 7.02 และเรยกเกบกบสนคานาเขาจากประเทศอน (MFN rate) ในอตราทสงถงรอยละ 11.87 ความตกลง JTEPA จงทาใหสนคานาเขาจากญปนไดรบแตมตอเฉลยแบบถวงนาหนกรอยละ 4.85

เมอพจารณาในรายสาขา พบวา สนคาในกลมเครองนงหมไดรบแตมตอสงทสดถง รอยละ 25.00 ในขณะทสนคาในกลมอญมณและกลมยานยนตและชนสวนไดรบแตมตอรอยละ 14.06 และ 12.96 ตามลาดบ สวนสนคาในกลมเฟอรนเจอรและกลมเครองหนงไดรบแตมตอนอยทสดเพยงรอยละ 1.44 และ 1.46 ตามลาดบ (ดภาพท 5.7 ประกอบ) สนคานาเขาทสาคญทไดรบแตมตอสงโดยเปรยบเทยบ เชน (HS 870899) และ (HS 870840) ซงไดรบแตมตอ รอยละ 10 ทง 2 รายการ

ภาพท 5.7 แตมตอดานภาษศลกากรทภาคนาเขาไทยไดรบจากความตกลง JTEPA ในชวงเดอนพฤศจกายน 2550 ถงเดอนมนาคม 2551

0

5

10

15

20

25

30

35

อตราภาษ: รอยละ

อตรา MFN 9.45 6.36 26.80 8.62 3.66 32.13 5.46 8.17 17.01 10.43 7.55 11.87

อตรา JTEPA 4.50 0.11 1.80 7.16 0.01 19.16 1.71 6.15 2.96 8.99 5.47 7.02

อาหาร สงทอเครองนงห

ม เครองหนง เหลกยานยนตและชนสวน

อเลกทรอนกส

เครองใชไฟฟา อญมณ

เฟอรนเจอร อนๆ รวม

4.95

6.25

25.00

1.46

3.65

12.97

3.75

14.05

1.44

2.06

4.85

2.02

136

5.3.3 อตราการใชสทธประโยชนจากความตกลง JTEPA

ในชวง 5 เดอนแรกทความตกลง JTEPA มผลบงคบใช ผประกอบการไทยนาเขาภายใต JTEPA รวมเปนมลคาทงสน 334.38 ลานเหรยญสหรฐฯ ผนาเขาทใชสทธประโยชนมากทสดในดานมลคาคอผนาเขาในกลมยานยนตและชนสวนและกลมเหลกและเหลกกลา ซงใชสทธคดเปนรอยละ 42.90 และ 39.34 ของมลคาการใชสทธประโยชนทงหมด ตามลาดบ

เมอพจารณาในดานอตราการใชสทธประโยชน ผนาเขาไทยใชสทธประโยชนจากความตกลง JTEPA ในระดบทตามากคอทอตรารอยละ 6.57 ผนาเขาไทยในกลมเครองนงหมมความตนตวในการใชสทธประโยชนมากทสดโดยเปรยบเทยบ โดยมอตราการใชสทธประโยชนรอยละ 23.12 รองลงมาเปนผนาเขาในกลมสงทอ กลมยานยนตและชนสวน และกลมเหลกและเหลกกลา ตามลาดบ ในขณะทผนาเขาไทยในกลมอเลกทรอนกสและกลมเฟอรนเจอรไมไดใชสทธประโยชนจากความตกลง JTEPA เลย (ดภาพท 5.8 ประกอบ)

ภาพท 5.8 อตราการใชสทธประโยชนจากความตกลง JTEPA ของภาคนาเขาไทย ในชวงเดอนพฤศจกายน 2550 ถงเดอนมนาคม 2551

0.74

17.70

23.12

0.08

11.89

13.55

0.000.89

2.24

0.00

1.38

6.57

0

5

10

15

20

25

อาหาร

สงทอ

เครองนงหม

เครองหนง

เหลก

ยานยนตและชนสวน

อเลกทรอนกส

เครองใชไฟฟา

อญมณ

เฟอรนเจอร

อนๆ

รวม

อตราการใชสทธประโยชน: รอยละ

137

5.3.4 สดสวนมลคาภาษทประหยดไดจากความตกลง JTEPA

ในภาพรวม ความตกลง JTEPA ชวยทาใหสนคานาเขาไทยประหยดภาษคดเปนมลคา 48.40 ลานเหรยญสหรฐฯ หรอคดเปนรอยละ 0.37 เมอเทยบกบมลคาการนาเขารวมทงหมดของไทยจากญปน ในมมมองของผนาเขาไทย สนคานาเขาจากญปนในกลมเครองนงหมมราคาลดลงโดยเปรยบเทยบสงทสดทรอยละ 6.89 รองลงมาเปนสนคาในกลมยานยนตและชนสวน กลมสงทอ และกลมเหลกและเหลกกลา ตามลาดบ สวนสนคาในกลมทเหลอแทบจะไมไดรบประโยชนจากความตกลง JTEPA เลย (ดภาพท 5.9 ประกอบ) ภาพท 5.9 สดสวนมลคาภาษทสนคานาเขาจากญปนประหยดไดจากความตกลง JTEPA

ในชวงเดอนพฤศจกายน 2550 ถงเดอนมนาคม 2551

0.09

0.71

6.89

0.00

0.37

2.22

0.00 0.00 0.01 0.00 0.03

0.37

0

1

2

3

4

5

6

7

8

อาหาร

สงทอ

เครองนงหม

เครองหนง

เหลก

ยานยนตและชนสวน

อเลกทรอนกส

เครองใชไฟฟา

อญมณ

เฟอรนเจอร

อนๆ

รวม

สดสวนมลคาภาษทประหยดได: รอยละ

138

5.3.5 อปสรรคในการใชสทธประโยชนจากความตกลง JTEPA

ทผานมา ภาคนาเขาไทยไมสามารถใชประโยชนจากความตกลง JTEPA ไดอยางเตมท ทงน จากการวเคราะหขอมลและความคดเหนทไดจากการสมภาษณผประกอบการและสมาคมธรกจ พบวา ผประกอบการไทยสวนหนงไมสามารถใชประโยชนจากความตกลง JTEPA ไดอยางเตมท เนองจากอปสรรคสาคญดงตอไปน

• ผประกอบการไทยโดยเฉพาะอยางยงผประกอบการขนาดกลางและขนาดยอม (SMEs) ไมมกาลงคนเพยงพอสาหรบการตดตอกบกรมศลกากรเพอขอรบการลดหยอนภาษ

• คาธรรมเนยมการออกใบ C/O ของฝงญปนสงเกนไปสาหรบการคาขายชนสวนสนคาทมการซอขายกนบอยครง เชน ชนสวนอเลกทรอนกสและชนสวนยานยนต

• ผประกอบการญปนกงวลวา การเปดเผยโครงสรางตนทนการผลตเพอขอใบ C/O จะทาใหคแขงรขอมล เนองจากผมอานาจออกใบ C/O เปนภาคเอกชนดวยกน

• ยงมความเขาใจทไมตรงกนระหวางผประกอบการญปนกบกรมศลกากรไทยในการตรวจสอบและรบรองใบกากบสนคาทออกโดยประเทศทสาม (third-party re-invoicing) แมจะมความตกลงขนตอนการปฏบตงาน (Operational Procedures) แลวกตาม

• กรมศลกากรไทยใชเวลาในการพจารณาลดหยอนอตราภาษนาน

139

5.4 ขอสรปและแนวทางการแสวงหาผลประโยชนดานภาษศลกากรจากความตกลง JTEPA

ทผานมา ผประกอบการภาคสงออกไทยในภาพรวมสามารถใชประโยชนจากระบบ GSP ของญปนไดในระดบสงถงประมาณรอยละ 63.0 (ขอมลป 2540) อยางไรกตาม ยงมผประกอบการอกสวนหนงทอาจพบกบอปสรรคบางประการจนไมสามารถใชประโยชนจากระบบ GSP ไดอยางเตมท ความตกลง JTEPA นาจะสามารถชวยแกไขอปสรรคเหลานและสามารถชวยใหผประกอบการไทยไดรบประโยชนในการสงสนคาไปยงญปนไดมากขน เนองจากภายใตความตกลง JTEPA นน

• สนคาสวนใหญอยในรายการลดภาษ • ไมมการจากดการนาเขาดวยมาตรการกาหนดเพดานการนาเขาสงสดของประเทศ

ตน (per-country ceiling) และมาตรการกาหนดเพดานการนาเขาสงสดรายสนคา (per-item ceiling)

• กฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาภายใตความตกลง JTEPA สาหรบสนคาสวนใหญมความเขมงวดนอยกวา

• ไมมการใชมาตรการยกเวนการใหสทธพเศษแกสนคานาเขาจากบางประเทศทมระดบความสามารถในการแขงขนสง

ในการประเมนวาความตกลง JTEPA มประโยชนดานภาษศลกากรตอ

ภาคอตสาหกรรมไทยมากนอยเพยงใด คณะผวจยไดใชสดสวนระหวางมลคาภาษทประหยดไดกบมลคาการคาทงหมดเปนตวชวด

จากการศกษา พบวา ในชวง 5 เดอนแรกทความตกลงมผลบงคบใช พบวา ในภาพรวม สนคาสงออกไทยประหยดภาษไดรอยละ 0.95 ของมลคาการสงออกทงหมด (มลคาภาษทประหยดไดรวม 75.18 ลานเหรยญสหรฐฯ) กลาวคอ หากเดมสนคาสงออกไทยมราคา 100 บาท ความตกลง JTEPA จะชวยใหราคาสนคาลดลงในสายตาผนาเขาญปน 95 สตางค ผลประโยชนทไดรบดงกลาวอยในระดบทนาพอใจ เนองจากมผสงออกไทยใชสทธประโยชนในอตรารอยละ 55.85 (มลคาสงออกภายใต JTEPA รวม 1,320.28 ลานเหรยญสหรฐฯ) จากความตกลงทมความครอบคลมของมลคาการคาทไดรบการลดภาษศลกากรในความตกลงรอยละ 29.77 และแตมตอดานภาษรอยละ 7.82

เมอพจารณาในรายอตสาหกรรมพบวา สนคาสงออกของไทยในกลมเครองนงหมมราคา

ลดลงโดยเปรยบเทยบสงทสดทรอยละ 7.10 รองลงมาเปนสนคาในกลมสงทอ กลมอาหารแปรรป กลมเครองหนง และกลมอญมณ ตามลาดบ สวนสนคาในกลมเครองใชไฟฟา กลมเหลกและเหลกกลา และกลมเฟอรนเจอรแทบจะไมไดรบประโยชนจากความตกลง JTEPA เลย (ด

140

ตารางท 5.7 ประกอบ) ตารางท 5.8 สรปตวอยางสนคาสงออกสาคญของไทยไปญปนทไดรบประโยชนจากความตกลง JTEPA สง ในชวงเดอนพฤศจกายน 2550 ถงเดอนมนาคม 2551

สาหรบภาคนาเขาไทยนน จากการศกษา พบวา ในชวง 5 เดอนแรกทความตกลงมผล

บงคบใช พบวา ในภาพรวม ผนาเขาไทยประหยดภาษไดรอยละ 0.37 ของมลคาการนาเขาทงหมด (มลคาภาษทประหยดไดรวม 48.40 ลานเหรยญสหรฐฯ) กลาวคอ หากเดมสนคานาเขามราคา 100 บาท ความตกลง JTEPA จะชวยใหราคาสนคาลดลงในสายตาผนาเขาไทยเพยงแค 37 สตางค ผลประโยชนทไดรบดงกลาวอยในระดบทตามาก เนองจากมผสงออกไทยใชสทธประโยชนในอตราทตามากเพยงรอยละ 6.57 (มลคานาเขาภายใต JTEPA รวม 334.38 ลานเหรยญสหรฐฯ) จากความตกลงทมความครอบคลมของมลคาการคาทไดรบการลดภาษศลกากรในความตกลงรอยละ 38.61 และแตมตอดานภาษรอยละ 4.84

เมอพจารณาในรายอตสาหกรรมพบวา สนคานาเขาเกอบทกกลมแทบจะไมไดรบ

ประโยชนจากความตกลง JTEPA เลย มเพยงสนคานาเขาในกลมเครองนงหมและกลมยานยนตและชนสวนเทานนทไดรบประโยชนอยางมนยสาคญ เนองจากสามารถประหยดภาษไดรอยละ 6.89 และ 2.22 ตามลาดบ (ดตารางท 5.9 ประกอบ) ตารางท 5.10 สรปตวอยางสนคานาเขาสาคญของไทยจากญปนทไดรบประโยชนจากความตกลง JTEPA สง ในชวงเดอนพฤศจกายน 2550 ถงเดอนมนาคม 2551

141

ตารางท 5.7 สรปสทธประโยชนทภาคสงออกไทยไดรบจากความตกลง JTEPA ในชวงเดอนพฤศจกายน 2550 ถงเดอนมนาคม 2551 แยกตามกลมอตสาหกรรม

กลมอตสาหกรรม มลคาการสงออกทงหมด

(ลานเหรยญสหรฐฯ)

ความครอบคลมทแทจรง (รอยละ)

แตมตอทไดรบ

(รอยละ)

อตราการใชสทธประโยชน

(รอยละ)

สดสวนมลคาภาษทประหยดได

(รอยละ) อาหารแปรรป 1,119.33 85.62 12.40 65.58 2.88 สงทอ 135.10 97.01 7.31 64.46 5.60 เครองนงหม 59.85 99.97 8.94 71.22 7.10 เครองหนง 33.29 92.20 3.81 34.01 2.80 เหลก 52.17 0.54 3.30 0.00 0.00 ยานยนตและชนสวน 433.03 0.00 0.00 0.00 0.00 อเลกทรอนกส 1,234.40 0.00 0.00 0.00 0.00 เครองใชไฟฟา 1,264.16 6.57 4.78 14.37 0.05 อญมณ 102.77 38.62 5.39 95.65 2.25 เฟอรนเจอร 108.92 1.94 0.61 6.43 0.00 อนๆ 4,522.12 25.25 4.50 45.20 0.62 รวม 7,938.93 29.77 7.82 55.85 0.95

ตารางท 5.8 ตวอยางสนคาสงออกสาคญของไทยไปญปนทไดรบประโยชนจากความตกลง

JTEPA สง ในชวงเดอนพฤศจกายน 2550 ถงเดอนมนาคม 2551

2.80100.002.824.7924.79เมดพลาสตกโพลคารบอเนต390740

2.0367.56325.0937.13โครงสรางอลมเนยม761090

3.90100.003.928.1628.16คารบอนแบลก280300

3.10100.003.140.0240.02เมดพลาสตกโพลเอธลนเทเรฟธาเลต

390760

3.8398.253.961.8562.96ถงพลาสตกโพลเอธลน392321

6.80100.006.863.0963.09โมดฟายดสตารช350510

2.80100.002.864.4964.49เนอปลาฟลเลตอนๆ030499

1.00100.00169.6569.65กงแชแขง030613

5.2799.505.397.5398.02กงแปรรป160520

0.50100.000.5197.04197.04ไกแปรรป160232

มลคาภาษทประหยดได

(%)

อตราการใชสทธ (%)

แตมตอ (%)

มลคาสงออกภายใต JTEPA(ลานเหรยญสหรฐฯ)

มลคาสงออกทงหมด (ลาน

เหรยญสหรฐฯ)

สนคารหส

2.80100.002.824.7924.79เมดพลาสตกโพลคารบอเนต390740

2.0367.56325.0937.13โครงสรางอลมเนยม761090

3.90100.003.928.1628.16คารบอนแบลก280300

3.10100.003.140.0240.02เมดพลาสตกโพลเอธลนเทเรฟธาเลต

390760

3.8398.253.961.8562.96ถงพลาสตกโพลเอธลน392321

6.80100.006.863.0963.09โมดฟายดสตารช350510

2.80100.002.864.4964.49เนอปลาฟลเลตอนๆ030499

1.00100.00169.6569.65กงแชแขง030613

5.2799.505.397.5398.02กงแปรรป160520

0.50100.000.5197.04197.04ไกแปรรป160232

มลคาภาษทประหยดได

(%)

อตราการใชสทธ (%)

แตมตอ (%)

มลคาสงออกภายใต JTEPA(ลานเหรยญสหรฐฯ)

มลคาสงออกทงหมด (ลาน

เหรยญสหรฐฯ)

สนคารหส

142

ตารางท 5.9 สรปสทธประโยชนทภาคนาเขาไทยไดรบจากความตกลง JTEPA ในชวงเดอนพฤศจกายน 2550 ถงเดอนมนาคม 2551 แยกตามกลมอตสาหกรรม

กลมอตสาหกรรม มลคาการนาเขาทงหมด

(ลานเหรยญสหรฐฯ)

ความครอบคลมทแทจรง (รอยละ)

แตมตอทไดรบ

(รอยละ)

อตราการใชสทธประโยชน

(รอยละ)

สดสวนมลคาภาษทประหยดได

(รอยละ) อาหารแปรรป 81.18 78.31 4.96 0.74 0.09 สงทอ 126.83 98.16 6.24 17.70 0.71 เครองนงหม 3.32 99.37 25.00 23.12 6.89 เครองหนง 5.51 78.43 1.46 0.08 0.00 เหลก 1,666.32 66.41 3.66 11.89 0.37 ยานยนตและชนสวน 1,754.50 60.32 12.96 13.55 2.22 อเลกทรอนกส 1,850.38 0.47 3.75 0.00 0.00 เครองใชไฟฟา 1,591.91 12.80 2.03 0.89 0.00 อญมณ 135.54 2.28 14.06 2.24 0.01 เฟอรนเจอร 31.42 100.00 1.44 0.00 0.00 อนๆ 7,332.95 36.32 2.06 1.32 0.03 รวม 13,189.84 38.61 4.84 6.57 0.37

ตารางท 5.10 ตวอยางสนคานาเขาสาคญของไทยจากญปนทไดรบประโยชนจากความตกลง

JTEPA สง ในชวงเดอนพฤศจกายน 2550 ถงเดอนมนาคม 2551

0.9318.6357.3439.39ทอนเหลกกลาเจออนๆ722830

0.5711.3258.2773.07แผนเหลก/เหลกกลารดรอนหนา<4.75 มม.

720826

1.2312.31108.7871.29เบรกและเซอรโวเบรก870830

17.5143.794011.0925.32รถยนตขนสงบคคล>10 คนอนๆ870290

0.6112.19512.1599.69แผนเหลก/เหลกกลารดรอนหนา<3 มม.720827

4.2084.09512.4914.85ดายไนลอนทนแรงดงสง540219

1.5115.121038.85257.02กระปกเกยร870840

0.8016.06538.91242.26แผนเหลก/เหลกกลาชบสงกะส721049

3.8176.18544.1757.98แผนเหลก/เหลกกลารดเยนหนา<0.5 มม.720918

26.5366.334070.79106.73รถยนตขนสงบคคล>10 คน870210

มลคาภาษทประหยดได

(%)

อตราการใชสทธ

(%)

แตมตอ (%)

มลคานาเขาภายใต JTEPA(ลานเหรยญสหรฐฯ)

มลคานาเขาทงหมด

(ลานเหรยญสหรฐฯ)

สนคารหส

0.9318.6357.3439.39ทอนเหลกกลาเจออนๆ722830

0.5711.3258.2773.07แผนเหลก/เหลกกลารดรอนหนา<4.75 มม.

720826

1.2312.31108.7871.29เบรกและเซอรโวเบรก870830

17.5143.794011.0925.32รถยนตขนสงบคคล>10 คนอนๆ870290

0.6112.19512.1599.69แผนเหลก/เหลกกลารดรอนหนา<3 มม.720827

4.2084.09512.4914.85ดายไนลอนทนแรงดงสง540219

1.5115.121038.85257.02กระปกเกยร870840

0.8016.06538.91242.26แผนเหลก/เหลกกลาชบสงกะส721049

3.8176.18544.1757.98แผนเหลก/เหลกกลารดเยนหนา<0.5 มม.720918

26.5366.334070.79106.73รถยนตขนสงบคคล>10 คน870210

มลคาภาษทประหยดได

(%)

อตราการใชสทธ

(%)

แตมตอ (%)

มลคานาเขาภายใต JTEPA(ลานเหรยญสหรฐฯ)

มลคานาเขาทงหมด

(ลานเหรยญสหรฐฯ)

สนคารหส

143

จากนนคณะผวจยไดทาการศกษาเพอคนหาสาเหตททาใหผประกอบการไทยสวนหนง ไมวาจะเปนภาคสงออกหรอภาคนาเขา ไมสามารถใชประโยชนจากความตกลง JTEPA ไดอยางเตมท จากการวเคราะหขอมลและการรวบรวมความคดเหนทไดจากการสมภาษณผประกอบการและสมาคมธรกจทงทประเทศไทยและญปน พบวา ผประกอบการพบกบอปสรรคในการใชประโยชนจากความตกลง JTEPA ทสาคญดงตอไปน

• ผประกอบการไมสามารถขอใชสทธประโยชนทางภาษภายใตความตกลงได เนองจากสนคาของตนอยนอกรายการลดภาษ สนคาสงออกของไทยทอยนอกรายการลดภาษชวคราวซงจะตองนามาเจรจากนอกครงหนง เชน นาตาลดบ (HS 170111190) และอาหารปรงแตงอนๆ (HS 210690510) ในขณะทสนคาสงออกของไทยทอยนอกรายการลดภาษถาวร เชน ปลาหมกกระดองและปลาหมกกลวย (HS 030749190) และขาวทสแลว (HS 100630010)

• ผประกอบการไมไดรบแตมตอดานภาษศลกากรทจงใจมากพอ จากการวเคราะหพบวา แตมตอดานภาษศลกากรมความสมพนธกบอตราการใชสทธประโยชนคอนขางชดเจน ทงในกรณการสงออกและการนาเขา กลาวคอถาสนคาไดรบแตมตอไมสง อตราการใชสทธประโยชนกมแนวโนมทจะไมสงดวยเชนกน (ดภาพท 5.10 และ 5.11 ประกอบ)

• ผประกอบการไมเขาใจสาระสาคญของความตกลงทเกยวกบตน และ/หรอ ขาดความกระตอรอรนในการขอใชสทธประโยชนทางภาษภายใตความตกลง เชน ไมรขนตอนและกระบวนการขอใชสทธประโยชน หรอเลอกทจะไมดาเนนการขอใชสทธประโยชนหากลกคาญปนไมไดขอมา หรอกงวลวาการเปดเผยโครงสรางตนทนการผลตเพอขอใบรบรองแหลงกาเนดสนคา (C/O) จะทาใหรฐเรยกเกบภาษเงนไดนตบคคลเพมขนกวาทเปนอย

• ผประกอบการไมสามารถผลตสนคา และ/หรอ จดทาระบบบญชใหสอดคลองตามขอกาหนดทระบในกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาได เชน อาหารสนขและแมว (HS 230910) ไมผานเกณฑสะสมมลคาเพม (VA) 40% พรม (HS 570320) ไมผานเกณฑการเปลยนพกดศลกากรทระดบ 2 หลกทยกเวนการเปลยนจากบางพกด (CCex) เครองนงหมบางรายการไมผานเกณฑการเปลยนพกดศลกากรทระดบ 2 หลกประกอบกบเกณฑการผานกระบวนการผลตทสาคญ (CCandP) และสนคาประมงมปญหาการขอใบรบรองสญชาตเรอและไตกงจากเรอประมงเพอขอ C/O

• ผประกอบการเหนวากระบวนการขอใชสทธประโยชนยงยาก และบางครงไมไดรบการอานวยความสะดวกเทาทควร เชน ผประกอบการไทยโดยเฉพาะอยางยงผประกอบการขนาดกลางและขนาดยอม (SMEs) ไมมกาลงคนเพยงพอสาหรบการตดตอกบกรมศลกากรเพอขอรบการลดหยอนภาษ การเปลยนไป

144

ใชรหสพกดศลกากร HS 2007 ทาใหเกดความสบสน มปญหาการตความรหสพกดศลกากรไมตรงกนระหวางหนวยงานศลกากรไทยกบญปน โดยเฉพาะอยางยงปลาแชเยนแชแขง (HS 03) กบปลาแปรรป (HS 16) สนคาในกลมผลตภณฑไม (HS 44) สนคาในกลมสงทอและเครองนงหม และหนวยงานศลกากรทงไทยและญปนใชเวลาในการพจารณาลดหยอนอตราภาษนาน

อปสรรค 2 ประการแรก ซงเปนอปสรรคทเกดจากความจากดของขอบเขตความ

ครอบคลมของความตกลงและแตมตอดานภาษศลกากรนนไมสามารถแกไขได ณ ขณะน เนองจากมการระบอยางชดเจนในความตกลงแลววา การเจรจาในประเดนเหลานจะเกดขนไดในปท 5 หลงจากทความตกลงมผลบงคบใช หรอเรวกวานนไดหากทงไทยและญปนเหนพองตองกน สงทหนวยงานทเกยวของสามารถทาได ณ ขณะนจงเปนการแกไขอปสรรคอนๆ ซงมผลโดยตรงตออตราการใชสทธประโยชน โดยในเบองตนอาจเรมตนทสนคาสงออกหลกทไดรบแตมตอสง แตมอตราการใชสทธประโยชนตาเปนลาดบแรก ขอเสนอแนะและนโยบายเชงรกในการแกไขอปสรรคเหลานจะรวมไปนาเสนอไวในบทท 7

145

ภาพท 5.10 ความสมพนธระหวางอตราการใชสทธประโยชนของภาคสงออกไทยจากความตกลง JTEPA เทยบกบแตมตอดานภาษศลกากรทไดรบ

อาหารสงทอ

อญมณ

อนๆ

เครองใชไฟฟา

เครองนงหม

เครองหนง

เหลก

เฟอรนเจอร

0

20

40

60

80

100

0 2 4 6 8 10 12 14

แตมตอทไดรบ: รอยละ

อตรากา

รใชส

ทธปร

ะโยช

น: รอ

ยละ

หมายเหต: ขนาดวงกลมแทนมลคาการสงออกของสนคาในรายการลดภาษทไดรบแตมตอ ภาพท 5.11 ความสมพนธระหวางอตราการใชสทธประโยชนของภาคนาเขาไทยจาก

ความตกลง JTEPA เทยบกบแตมตอดานภาษศลกากรทไดรบ

อาหาร

สงทอ

อญมณ

เครองนงหม

เหลก

ยานยนตและชนสวน

อนๆ

อเลกทรอนกส

เฟอรนเจอร

เครองหนง

เครองใชไฟฟา

-5

0

5

10

15

20

25

0 5 10 15 20 25 30

แตมตอทไดรบ: รอยละ

อตรากา

รใชส

ทธปร

ะโยช

น: รอ

ยละ

หมายเหต: ขนาดวงกลมแทนมลคาการสงออกของสนคาในรายการลดภาษทไดรบแตมตอ

146

ภาพท 5.12 แสดงผลประมาณการสดสวนมลคาภาษทประหยดไดจากความตกลง JTEPA กรณทมการขยายขอบเขตความตกลง และ/หรอ มการเพมอตราการใชสทธประโยชน จากภาพจะเหนไดอยางชดเจนวา การเพมอตราการใชสทธประโยชนเพยงอยางเดยวจะชวยใหผประกอบการภาคสงออกไทยไดรบประโยชนเพมขนเพยงเลกนอย แตหากมการขยายขอบเขตความครอบคลมและการเพมแตมตอดานภาษศลกากรดวย ผประกอบการภาคสงออกไทยจะไดรบประโยชนสงขนมากทสดถงรอยละ 7.37 ดงนน แนวทางการเพมการแสวงหาผลประโยชนดานภาษศลกากรจากความตกลง JTEPA ในอนาคตสาหรบภาคสงออกไทย ควรเนนหนกไปทการเจรจาใหญปนนาสนคาทอยนอกรายการลดภาษ โดยเฉพาะสนคาในกลมอาหารแปรรปและกลมเครองหนงทแมจะมจานวนไมมากนกแตมอตราภาษ MFN สง ใหมาอยในรายการลดภาษทตองมการลดภาษลงอยางมนยสาคญดวย สวนการสนบสนนใหผประกอบการภาคเอกชนตนตวใชสทธประโยชนจากความตกลงใหมากขนนนเปนประเดนทมความสาคญรองลงมา

ในขณะทแนวทางการเพมการแสวงหาผลประโยชนดานภาษศลกากรจากความตกลง

JTEPA สาหรบภาคนาเขาไทยนน บทบาทหลกนาจะอยทกรมการคาตางประเทศ กระทรวงอตสาหกรรม กรมศลกากร สมาคมธรกจ และหนวยงานทเกยวของ ในการสนบสนนใหผประกอบการภาคเอกชนทกรายอตสาหกรรมมอตราการใชสทธประโยชนเพมสงขนใหไดมากทสด สวนการขยายขอบเขตความครอบคลมและการเพมแตมตอดานภาษศลกากรเปนประเดนทมความสาคญรองลงมา หากการดาเนนการทงสองดานประสบความสาเรจ ผประกอบการภาคนาเขาไทยจะสามารถประหยดภาษไดสงทสดถงรอยละ 6.95 ภาพท 5.12 ประมาณการสดสวนมลคาภาษทประหยดไดจากความตกลง JTEPA กรณท

มการขยายขอบเขตความตกลง และ/หรอ มการเพมอตราการใชสทธประโยชน

0.95

1.70

7.37

0.37

5.59

6.95

0

1

2

3

4

5

6

7

8

สดสวนมลคาภาษทประหยดได: %

ภาคสงออกไทย ภาคนาเขาไทย

ปจจบน กรณอตราการใชสทธเตม 100% กรณอตราการใชสทธเตม 100% และความครอบคลมเตม 100%

147

บทท 6 การใชสทธประโยชนตามความตกลง JTEPA และ AJCEP กรณศกษา 8 อตสาหกรรม

เนอหาในบทน คณะผวจยไดทาการศกษาในอตสาหกรรม 8 อตสาหกรรม โดยเนน

ประเดนการใชสทธประโยชนตามความตกลง JTEPA ทมผลบงคบแลวตงแตเดอนพฤศจกายน 2007 และความตกลง AJCEP ทคาดวาจะมการบงคบใชในอกไมนานน อตสาหกรรมทง 8 อตสาหกรรมททาการศกษา ไดแก อตสาหกรรมอญมณและเครองประดบ อาหาร เครองหนงและรองเทา สงทอและเครองนงหม ไฟฟาและอเลกทรอนกส เฟอรนเจอร ยานยนตและชนสวนและ เหลกและเหลกกลา โดยหลงจากวเคราะหกรณศกษา 8 อตสาหกรรมแลว สวนทายสดของบทนจะเปนบทสรปและขอเสนอแนะเชงนโยบาย 6.1 สถานภาพของตลาดและแนวโนมการแขงขน 8 อตสาหกรรมในตลาดญปน คณะผวจยใชการวเคราะหสวนแบงตลาดคงท (Constant Market Share Analysis หรอ CMS) เพอวเคราะหสถานภาพของตลาดและแนวโนมการแขงขนใน 8 อตสาหกรรมในตลาดญปน โดยการวเคราะหสวนแบงตลาดคงทมแนวคดวา ในชวงเวลาหนงๆ การเตบโตของการสงออกสนคาจากประเทศหนงไปอกประเทศหนงนาจะมอตราการขยายตวไปพรอมๆ กบอตราการขยายตวของการนาเขาโดยรวมของตลาดนนๆ อยางไรกตาม การเตบโตทมากกวาหรอตากวาอตราการขยายตวของการนาเขาโดยรวมของตลาด จะเกดจากปจจย 2 ประการคอ ปจจยดานสนคา (commodity composition effect) และ ปจจยดานความสามารถในการแขงขน (competitiveness effect) สาหรบแนวคดและวธการ ตลอดจนสตรการคานวณดไดจากงานศกษาของสถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย (2549) การวเคราะหสวนแบงตลาดคงทของสนคาสงออกไทยไปตลาดญปนในชวงป 2002-2005 สรปไดดงน

• ญปนนาเขาสนคาจากไทยมากเปนอนดบท 11 โดยประเทศคแขงทสงออกสนคามายงญปนสงสด 5 อนดบแรก ไดแก จน สหรฐ เกาหลใต อนโดนเซย และออสเตรเลย

• อตสาหกรรมสวนใหญของไทยมอตราการขยายตวของการสงออกไปตลาดญปนในชวง 2002-2005 เปนบวก โดยเฉพาะอตสาหกรรมเหลกและเหลกกลา ยานยนตและชนสวน ไฟฟาและอเลกทรอนกส สงทอและเครองนงหม เปนตน ยกเวนเพยงเฟอรนเจอรและผลตภณฑไม

• จากการวเคราะหสวนแบงตลาดคงทพบวาคแขงทสาคญของไทยไดแกจนและเวยดนาม

• สนคาสงออกสวนใหญของไทยไดประโยชนจากอปสงคของตลาดญปนทเตบโต

148

• กลมอตสาหกรรมทไดประโยชนจากการสงสนคาไปในตลาดทกาลงโตดวย (ปจจยดานสนคา) ไดแก อาหาร สงทอ เครองนงหม ยานยนตและชนสวน และเหลกและเหลกกลา (ตารางท 6.1)

• กลมอตสาหกรรมไดประโยชนจากปจจยดานความสามารถในแขงขน ไดแก กลมไฟฟาและอเลกทรอนกส และเหลกและเหลกกลา เปนตน

ทงน การเปดเสรตามความตกลง JTEPA และ AJCEP กบประเทศญปนนาจะชวย

สงเสรมใหมลคาการคาระหวางกนสงขน โดยสนคาไทยนาจะเขาตลาดญปนไดดขน โดยการลดภาษนาเขาของญปนในอตสาหกรรมอญมณและเครองประดบ อาหาร เครองหนงและรองเทา สงทอและเครองนงหม และเฟอรนเจอรจะชวยใหปจจยดานความสามารถในการแขงขนของไทยดขน เมอเทยบกบคแขง สวนสนคายานยนตและชนสวน เหลกและเหลกกลา และไฟฟาและอเลกทรอนกส ซงญปนมอตราภาษเปนศนยอยแลวนน การเปดเสรตามความตกลงดงกลาวจะมผลในดานการทอตสาหกรรมไทยสามารถใชวตถดบและสวนประกอบจากญปนเพอผลตสนคาสงไปตลาดโลกไดดขน รวมทงประโยชนจากความรวมมอในความตกลง JTEPA ซงหากสามารถทาใหเกดขนเปนรปธรรมกจะชวยใหไทยมศกยภาพในการสงออกดขนในอนาคต ทงน รายละเอยดของแตละอตสาหกรรมจะไดนาเสนอตอไปในหวขอท 6.2 ตารางท 6.1 ปจจยททาใหเกดการเปลยนแปลงสวนแบงตลาดสนคาสงออกของไทยใน

ตลาดญปน ปจจยททาใหเกดการเปลยนแปลงสวนแบงตลาด อตราการขยายตว

เฉลยของการสงออกไปญปน ชวงป 2002-2005 (รอยละ ตอป)

อปสงคตลาด ปจจยดานสนคา ปจจยความสามารถในการแขงขน

1.อญมณเครองประดบ 2.91 7.45 -3.44 -1.09 2. อาหาร 1.36 3.98 1.53 -4.15 3. เครองหนง รองเทา 4.69 9.27 -0.86 -3.71 4. สงทอและเครองนงหม - สงทอ 7.13 8.18 1.06 -2.12 - เครองนงหม 3.33 8.90 1.83 -7.40

5. ไฟฟา อเลกทรอนกส 11.96 10.05 -1.28 3.19 6. เฟอรนเจอร ผลตภณฑไม

-3.22 8.03 -0.51 -10.73

7. ยานยนตและชนสวน 16.12 10.95 9.42 -4.25 8. เหลก เหลกกลา 31.92 30.64 0.80 0.47

ทมา: คานวณโดยใช การวเคราะหสวนแบงตลาดคงท (Constant Market Share Analysis) ในตลาดญปน ชวงป 2002-2005

149

6.2 กรณศกษาการใชสทธประโยชน 8 อตสาหกรรม

กรณศกษาของแตละอตสาหกรรมจะประกอบดวย 3 สวน คอสวนแรกเปนการสรปภาพรวมของแตละอตสาหกรรมเพอใหเหนถงโครงสรางและลกษณะเฉพาะของแตละอตสาหกรรม สวนทสองนาเสนอภาพการคาระหวางประเทศของแตละอตสาหกรรมทงโดยการคารวมของไทยและการคาระหวางไทยกบญปน สวนทสามซงเปนสวนทสาคญสาคญทสดคอการวเคราะหการใชสทธประโยชนตามความตกลง JTEPA และ AJCEP โดยในแตละอตสาหกรรม ประเดนทเกยวของกบการใชสทธประโยชนจะมสวนททงเหมอนและแตกตางกน เนองจากบางอตสาหกรรมจะไดประโยชนจากการทภาษศลกากรของญปนลดลง เชน ในอตสาหกรรมอาหาร สงทอและเครองนงหม เครองหนงและรองเทา อญมณและเครองประดบ และเฟอรนเจอร ในขณะทบางอตสาหกรรมจะไดประโยชนจากการลงทนและความรวมมอจากญปน เชน ในอตสาหกรรมเหลกและเหลกกลา ยานยนตและชนสวน และในบางอตสาหกรรมจะไดประโยชนจากความตกลงยอมรบรวมกน (MRA) เชน ในอตสาหกรรมไฟฟาและอเลกทรอนกส เปนตน

150

กรณศกษาท 1: อตสาหกรรมอญมณและเครองประดบ

ก1.1 ภาพรวมอตสาหกรรมอญมณและเครองประดบ ในอดตอตสาหกรรมการผลตอญมณและเครองประดบเปนอตสาหกรรมในครวเรอนท ผลตเพอบรโภคภายในประเทศเทานน ตอมาไดพฒนาโดยอาศยเทคโนโลยการผลตขนสงและพฒนาความรความชานาญบคลากรเพอยกระดบไปสอตสาหกรรมสงออก ในปจจบนธรกจอญมณและเครองประดบไทยประมาณรอยละ 90 เปนธรกจขนาดกลางและขนาดยอม (SMEs) สวนใหญมลกษณะเปนการรบจางผลต (Original Equipment Manufacturing: OEM) ใหกบผประกอบการรายใหญและผวาจางทเปนบรษทตางชาต ขอมลของสถาบนวจยและพฒนาอญมณและเครองประดบแหงชาตพบวาในป 2548 มบรษททจดทะเบยนกบกรมพฒนาธรกจการคา กระทรวงพาณชย กรมโรงงานอตสาหกรรม กระทรวงอตสาหกรรม หรอมชอในทาเนยบสมาชกสมาคม/ชมรมดานอญมณและเครองประดบอยางเปนทางการจานวนประมาณ 1,476 ราย โดยสวนใหญเปนผผลตเครองประดบแท (930 ราย) รองลงมาเปนการเจยระไนพลอย (388 ราย) เจยระไนเพชร (87 ราย) และเครองประดบเทยม (71 ราย) ทงน มผประกอบการไมกรายทสามารถพฒนาไปสการเปนผออกแบบ (Original Design Manufacturing: ODM) และมตราสนคาเปนของตนเอง (Original Brand Manufacturing: OBM) เชน ตราสนคา Premiera, Diamond Today, D’mond, Prima Diamond, Prima Gold เปนตน อตสาหกรรมอญมณและเครองประดบไทยไดจางแรงงานเปนจานวนมากในหลายระดบฝมอ ตงแตการขดหาพลอย การปรบปรงคณภาพพลอย การตงนา การเจยระไน การออกแบบ การขนรป การฝง การประกอบตวเรอน รวมถงการขดเงาและตกแตงตวเรอน ซงแรงงานเหลานมกเปนแรงงานฝมอ และอาศยความประณตบรรจงในการทางานซงเครองจกรไมสามารถทดแทนได และโดยเฉพาะอยางยงแรงงานไทยมฝมอในดานการเผาพลอยซงเปนกระบวนการทสรางมลคาเพมใหแกพลอยสและถอเปนเอกลกษณของอตสาหกรรมอญมณและเครองประดบไทยมาโดยตลอด ทงน การศกษาของสานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาตในป 2548 ไดประมาณการวาตลอดหวงโซอปทานตงแตตนนาถงปลายนาของอตสาหกรรมอญมณและเครองประดบไทยมจานวนแรงงานทงสน 936,300 คน แบงเปนแรงงานในภาคการผลตอญมณจานวน 726,000 คนและแรงงานในภาคการผลตเครองประดบจานวน 210,300 คน

ในดานการสงออก เครองประดบแทเปนสนคาทสรางรายไดสงสดในกลมอตสาหกรรมอญมณและเครองประดบ โดยมสดสวนประมาณรอยละ 50 ของมลคาการสงออกใน กลมอญมณและเครองประดบ รองลงมาคอสนคาอญมณ (เพชรและพลอยส) สงออกประมาณรอยละ 30

151

ของการสงออกในกลม สวนเครองประดบเทยมมมลคาสงออกเพยงรอยละ 3-4 ของมลคาการสงออกในกลม

โดยภาพรวม อตสาหกรรมอญมณและเครองประดบในประเทศไทยอาจแบงไดเปน 3 กลม ดงน

1. อตสาหกรรมการเจยระไนเพชร: เกดจากการยายฐานการผลตของประเทศผผลตเพชรชนนาของโลก เชน เบลเยยมและอสราเอล เพอมาใชประโยชนจากแรงงานฝมอของไทยซงมตนทนคาจางแรงงานตากวา เพชรทเจยระไนในประเทศไทยสวนใหญเปนเพชรทมขนาดตงแต 0.1-1.0 กะรต การเจยระไนมกใชเครองจกรทมเทคโนโลยขนสง เชน เครองเลเซอรชวยในการเจยระไน ซงตองนาเขาจากตางประเทศ ดงนน ธรกจการเจยระไนเพชรจงตองอาศยเงนลงทนคอนขางสง ผประกอบการสวนใหญมกเขาไปตงโรงงานอยภายในเขตนคมอตสาหกรรมตางๆ เพอรบสทธประโยชนในดานภาษอากร อยางไรกตาม ปจจบนนกลงทนตางชาตไดเรมยายฐานการผลตไปยงประเทศจนซงมตนทนคาจางแรงงานตาและสามารถเจยระไนเพชรในขนาดกะรตใกลเคยงกบประเทศไทย

2. อตสาหกรรมการเจยระไนพลอยส: ประเทศไทยถอวามชางฝมอในการเจยระไนพลอยสท มชอเสยงในวงการอญมณและเครองประดบโลก โดยชางฝมอมความสามารถในการปรบปรงคณภาพพลอยสดวยการเผาซงชวยเพมมลคาใหกบพลอยสเปนอยางมาก โดยทวไปอตสาหกรรมการเจยระไนพลอยสของไทยมกมลกษณะเปนอตสาหกรรมขนาดเลก อาศยแรงงานในทองถนเปนสวนใหญ โรงงานเจยระไนมกระจกตวอยภายในจงหวดจนทบรและกระจายอยทกรงเทพ อตสาหกรรมการเจยระไนพลอยสใชเงนลงทนไมมากนก เนองจากไมจาเปนตองใชเครองจกรทมเทคโนโลยระดบสง อาศยเพยงเครองมอและอปกรณทไมซบซอนและสามารถซอไดภายในประเทศ แมแตชาวบานกสามารถรบงานจากผประกอบการไปเจยระไนทบานได

3. อตสาหกรรมการผลตเครองประดบ: อตสาหกรรมการผลตเครองประดบแบงเปนเครองประดบแท (เครองประดบทองคา เครองประดบเงน และเครองประดบแพลทนม) และเครองประดบเทยม โดยประมาณรอยละ 90 ของเครองประดบทงหมดจดอยในกลมเครองประดบแท อตสาหกรรมการผลตเครองประดบในประเทศไทยสวนใหญเปนการผลตเพอการสงออก คณภาพของสนคาอยในระดบปานกลางถงสง การผลตจาเปนตองอาศยเครองจกรทมเทคโนโลยขนสงซงนาเขาจากประเทศอตาลและเยอรมน ในกระบวนการผลตซงประกอบดวยขนตอนการออกแบบ การขนรป การฝง การประกอบตวเรอน

152

และการขดเงาและตกแตงตวเรอนนน ขนตอนท เปนปญหาทสดสาหรบอตสาหกรรมการผลตเครองประดบของไทยคอขนตอนการออกแบบซงถอเปนหวใจสาคญในการสรางมลคาเพมใหกบผลตภณฑ เนองจากปจจบนจานวนนกออกแบบเครองประดบยงมไมเพยงพอตอความตองการ อกทงรปแบบเครองประดบทผลตไดสวนใหญมกเปนลกษณะของการเลยนแบบมากกวาทจะมาจากความคดสรางสรรคของนกออกแบบทงหมด

สนคาอญมณและเครองประดบของไทยมการจาหนายภายในประเทศคดเปนสดสวน

ประมาณรอยละ 20 ของปรมาณการผลตเครองประดบทงหมด โดยรอยละ 80 เปนการสงออกไปตลาดโลก โดยเฉพาะสหรฐอเมรกาและฮองกง สาหรบตลาดภายในประเทศนน สนคาทไดรบความนยมสงคอ เครองประดบเพชร เครองประดบทองคา และเครองประดบตกแตงพลอยส ซงมความหลากหลายทงในดานรปแบบและราคา โดยกลมผบรโภคสวนใหญเปนกลมผทมรายไดปานกลางถงสง ชองทางการจาหนายเครองประดบทสาคญคอรานคาปลกซงมกอยในยานการคา เชน บานหมอ เยาวราช เปนตน นอกจากนน มการจาหนายผานเคานเตอรภายในหองสรรพสนคาหรอรานคาปลกตามศนยกลางคา

ปจจบน ผบรโภคไทยมความนยมในเครองประดบแบรนดเนมมากขน ผประกอบการใน

ประเทศรวมถงบรษทผสงออกสวนหนงจงไดหนมาใหความสาคญตอการสรางตราสนคาเครองประดบเพมขน เชน Premiera, Diamond Today, D’mond, และ Prima Diamond ซงสนคาหลกคอเครองประดบเพชร หรอบางแบรนด เชน Tippy & Matthew กมการนาพลอยเนอออนมาตกแตงตวเรอน สาหรบตลาดเครองประดบเพชรในประเทศไทยขาย โดย Diamond Trading Company (DTC) ของเดอเบยรสรวมกบบรรดาผประกอบการรายใหญ อาทเชน บวต เจมส แฟรงค จวเวลร และบลรเวอร ไดมอนด เปนตน ขณะทเครองประดบทองคาเปนสนคาทนยมในหมคนไทยทงเพอเปนเครองตกแตงและเพอการลงทน นอกจากน ยงมสนคาอญมณและเครองประดบสวนหนงทจาหนายใหกบนกทองเทยวจากตางประเทศ โดยแหลงจาหนายตงอยในยานถนนสลม มเหสกข และเจรญกรง

ก1.2 การคาระหวางประเทศและการคากบประเทศญปนในอตสาหกรรมอญมณและเครองประดบ

ในป 2006 ประเทศไทยสงออกสนคาอญมณและเครองประดบไปตลาดโลก 3,674 ลาน

ดอลลารสหรฐ (ประมาณ 33,455 ลานบาท) คดเปนรอยละ 2.85 ของการสงออกสนคารวมของไทย โดยไทยสงออกอญมณและเครองประดบไปญปน 165 ลานดอลลารสหรฐ (5,520 ลานบาท) หรอคดเปนรอยละ 4.5 ของการสงออกรวมไปญปนในอตสาหกรรมน โดยญปนจดเปน

153

ตลาดสงออกอนดบท 8 ของไทย สาหรบตลาดสงออกอนดบตนๆ ของไทยคอสหรฐอเมรกา มสวนแบงตลาดประมาณรอยละ 25.4 รองลงมาคอฮองกง (รอยละ 10) อสราเอล (รอยละ 9) ออสเตรเลย (รอยละ 8) เบลเยยม (รอยละ 7.4) สวตเซอรแลนด (รอยละ 5.7) และองกฤษ (รอยละ 5.7) เปนตน โดยอาเซยนมสวนแบงตลาดสงออกของไทยในกลมอตสาหกรรมนเพยงประมาณรอยละ 2.3 เทานน สนคาสงออกทสาคญของไทยในกลมอตสาหกรรมอญมณและเครองประดบ ไดแกเครองประดบแท เพชร และพลอยส ซงรวมกนมสดสวนสงกวารอยละ 80 ของมลคาการสงออกในกลมอญมณและเครองประดบรวม สาหรบการสงออกไปตลาดญปน สนคาทไทยสงออกสงสดคอเครองประดบแททาดวยทองและแพลทนม (HS711319) สดสวนรอยละ 24.4 ของการสงออกในกลมนของไทยไปตลาดญปน รองลงมาคอเพชร (HS710239) มสดสวนรอยละ 20.4 เครองประดบแททาดวยเงน (HS711311) มสดสวนรอยละ 17.9 และรตนชาต (HS710391) มสดสวนรอยละ 6.2 โดยสนคาสงออก 10 อนดบแรกในกลมอตสาหกรรมอญมณและเครองประดบไปตลาดญปนมสดสวนรอยละ 96.7 ของการสงออกสนคาพกด 6 หลกในกลมน (ดตารางท ก1.1)

ทงน โดยรวมแลวญปนนาเขาสนคาอญมณและเครองประดบจากตลาดโลกรวม 10,478 ลานดอลลารสหรฐ โดยคดเปนรอยละ 4.64 ของการนาเขารวมของโลก โดยแหลงนาเขาอนดบหนงของญปนในสนคากลมนคอแอฟรกาใต (รอยละ 30.6) สหรฐอเมรกา (รอยละ 11.8) อนเดย (รอยละ 4.7) และออสเตรเลย (รอยละ 4.4) โดยประเทศไทยเปนแหลงนาเขาอนดบท 13 ของญปนมสวนแบงตลาดรอยละ 2.6

สาหรบความสามารถในการแขงขนในดานการสงออกอญมณไทยไปตลาดญปน เมอพจารณาจากดชนความไดเปรยบเชงเปรยบเทยบ (RCA Index) ของสนคาอญมณไทยในตลาดญปน พบวา โดยรวมแลวไทยไดสญเสยความไดเปรยบเชงเปรยบเทยบลง โดยในป 2001 ดชน RCA ของกลมสนคาอญมณและเครองประดบไทยเทากบรอยละ 1.01 ลดลงเหลอ 0.82 ในป 2004 และเพมขนมาเทากบ 0.91 ในป 2006 อยางไรกตาม เมอพจารณารายสนคาจะพบวามสนคาอญมณและเครองประดบของไทยหลายรายการทสงออกไปตลาดญปนสงทยงมความไดเปรยบเชงเปรยบเทยบสง เชน เครองเพชรพลอยทาดวยโลหะมคาจาพวกทองและแพลทนมมดชน RCA เทากบ 1.7 เครองเพชรพลอยทาดวยเงน และรตนชาตจาพวกทบทม มคาดชน RCA เทากบ 5.3 และ 17.9 เปนตน

สาหรบลกษณะตลาดอญมณและเครองประดบของญปนนน การศกษาของสานกงานสงเสรมการคาฯ ณ กรงโตเกยว (2007) พบวา ตลาดเครองประดบและอญมณในประเทศญปนม

154

ขนาดใหญ โดยตลาดคาปลกมมลคาประมาณ 1,250,000 ลานเยน (ประมาณ 387,656 ลานบาท) ญปนสามารถผลตอญมณไดเพยงชนดเดยว คอ มก (Cultured pearls) โดยตลาดเครองประดบญปนตองพงพาการนาเขาวตถดบโดยเฉพาะพลอยสเกอบทงหมดจากตางประเทศ ทงน เครองประดบทผลตโดยชาวญปนมฝมอประณตและพถพถน โดยญปนจะนยมใชเครองประดบทอง 18-carat ขณะทประเทศอนๆ มเครองประดบทองหลายมาตรฐาน อาท 24-carat, 14-carat, 9-carat ทงน พฤตกรรมผบรโภคญปนสามารถจาแนกได 3 กลม คอ

• ตลาดสตรโสด: เครองประดบทจาหนายไดดสาหรบสตรกลมน คอ ตางหทตองเจาะรทห และแหวนแบบตามแฟชนทนสมย สตรโสดจะซอเครองประดบโดยคานงถงการออกแบบและแฟชนสมยนยมมากกวาคณคาของวสด โดยถอวาเครองประดบเปรยบเสมอนสวนหนงของแฟชนรวมกบเสอผาและการแตงหนา การตดสนใจซอจะเนนประโยชนในการสวมใสเพอใหเปนไปตามแฟชน ในปจจบน วยรนสตรอายในวยชวงสบปและชวงยสบปมอทธพลตอตลาดเครองประดบญปนมาก การเลอกซอเครองประดบจะไมคานงถงมลคามากนกแตจะคานงถงแฟชนสมยนยม สามารถใสเขาชดกบเครองแตงกายสไตลตะวนตก และสวมใสไดในหลายๆ โอกาส นอกจากน สตรวยรนทซอเครองประดบเปนครงแรก อาท นกเรยนชนมธยม กมความตองการเครองประดบมากขน

• ตลาดสตรทเปนคหมนหรอจะแตงงาน เครองประดบสาหรบสตรกลมน คอ แหวนหมนและแหวนแตงงาน ความตองการเครองประดบดงกลาวขยายเพมขนอยางมาก แนวโนมความนยมใหมของคนในวยนคอการแตงตวแบบเดยวกนตามแฟชน (unisex-type fashion) ซงปรากฎมากในการแตงกายเสอผาแฟชน แนวโนมปรากฎการณนกเกดขนในวงการเครองประดบ โดยมการออกแบบเครองประดบสาหรบคหนมสาวใหมลกษณะคลายคลงกน ซงกาลงเปนแฟชนนยมในขณะน

• ตลาดสตรทแตงงานแลว เครองประดบทจาหนายไดดสาหรบสตรกลมน คอ แหวนตามแฟชน เขมกลด และสรอยคอ สตรกลมนจะเนนคณคาของวสดและราคาแพงเพอความภาคภมใจและเพมสถานะทางสงคม โดยเนนเครองประดบทมลกษณะไมซาใคร (unique) และหายาก

ในดานการนาเขาของไทย อตสาหกรรมอญมณและเครองประดบไทยเปนอตสาหกรรมทตองพงพาการนาเขาวตถดบจากตางประเทศเกอบทงหมด เนองจากวตถดบอญมณภายในประเทศมไมเพยงพอและรอยหรอลงไปมาก ขณะทแหลงวตถดบโลหะมคาในประเทศกไมเพยงพอทจะตอบสนองตอความตองการทขยายตวอยางตอเนองและรวดเรวเชนกน หากพจารณามลคาการนาเขาสนคาอญมณและเครองประดบของไทยจะพบวากวารอยละ 90 ของ

155

มลคานาเขาเปนสนคาจาพวกวตถดบ โดยสนคานาเขาสาคญ ไดแก ทองคา แพลทนม เพชร โลหะเงน พลอยส ไขมก โดยแหลงนาเขาทสาคญประกอบดวยสวตเซอรแลนด (รอยละ 14.5 ของมลคานาเขาในกลมน) ออสเตรเลย (รอยละ 13.5) ฮองกง (รอยละ 11.2) อนเดย (รอยละ 8.8) อสราเอล (รอยละ 8.7) สหรฐอเมรกาและจน ตามลาดบ ทงน โดยทวไปตนทนวตถดบมสดสวนสงถงประมาณรอยละ 75 ของตนทนการผลตหรอประมาณรอยละ 60 ของตนทนรวมของกจการ (ดตารางท ก1.2) ก1.3 สทธประโยชนจากความตกลง JTEPA และ AJCEP ในอตสาหกรรมอญมณและเครองประดบ อตราภาษศลกากรและมาตรการทางการคาทไมใชภาษของญปน

ภาษศลกากรสาหรบสนคาอญมณและเครองประดบของญปนอยในอตรารอยละ 0-10 ขนอยกบประเภทสนคา โดยสนคาประเภทวตถดบทงเพชร พลอย และโลหะมคาอตราภาษศลกากรเทากบรอยละ 0 สวนเครองประดบแท อตราภาษเทากบรอยละ 5.2-5.4 และเครองประดบเทยม อตราภาษรอยละ 2.7-10 อยางไรกตาม ญปนไดใหสทธพเศษทางภาษศลกากร (Generalized System of Preferences: GSP) แกประเทศกาลงพฒนา โดยในแตละปญปนจะกาหนดเพดานการนาเขารวมภายใต GSP สาหรบแตละสนคาในลกษณะผยนขอกอนไดกอน (First come-First served) ซงโควตาทประกาศในแตละปจะไมเทากน และหากมการนาเขาสนคาเกดเพดานการนาเขารวมหรอเกนรอยละ 20 ของเพดานรวมในแตละสนคา สนคานนจะถกระงบสทธ GSP และจะตองเสยภาษศลกากรในอตราปกตจนกวาจะไดรบการคนสทธโดยอตโนมตในปงบประมาณใหมซงจะเรมตงแตวนท 1 เมษายน - 31 มนาคมของปถดไป โดยในป 2548-2550 ญปนไดใหสทธพเศษทางภาษศลกากรสนคาเครองประดบแทมลคาประมาณ 5.14-5.45 พนลานเยน (ประมาณ 1.59-1.69 พนลานบาท)

ทผานมา ไทยเปนประเทศหนงทไดรบสทธพเศษ GSP จากญปน ซงสงผลให

เครองประดบแท (HS 7113) จากไทยเสยภาษนาเขาลดลงเหลอรอยละ 2.08-2.16 เครองประดบเทยม (HS 7117) เสยภาษในอตรารอยละ 0-2 และเครองทองหรอเครองเงน (HS 7114) และของททาดวยไขมก รตนชาต และกงรตนชาต (HS 7116) ไมเสยภาษศลกากร โดยตารางท ก1.3 แสดงใหเหนวาอตราการใชสทธประโยชนสาหรบอตสาหกรรมอญมณและเครองประดบของไทยทสงไปญปนตามโครงการ GSP เทากบรอยละ 34.7 และรอยละ 33.9 ในป 2006 และ 2007 ตามลาดบ โดยสนคาหลกทไทยใชสทธประโยชนคอเครองประดบแท (HS 7113)

156

สาหรบมาตรการทไมใชภาษอากรนน ญปนหามนาเขาเครองประดบททาจากงาชางและปะการงตามอนสญญาวาดวยการคาระหวางประเทศซงชนดสตวปาและพชปาทใกลจะสญพนธ (Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Fauna and Flora: CITES) นอกจากนน ตามกฎหมายศลกากรญปน ไดหามนาเขาเหรยญปลอม สนคาทผดกฎหมายเครองหมายการคาและลขสทธ สนคาลอกเลยนแบบสนคาทมชอเสยงดวย นอกจากน ตามกฎหมาย Product Liability Law ไดกาหนดเกยวกบความปลอดภยในการใชสนคา โดยอญมณและเครองประดบทนาออกจาหนายจะตองไมเปนอนตรายตอผบรโภค นอกจากน ญปนยงมมาตรฐานทเกยวกบสนคาอญมณและเครองประดบ คอ Whole Mark ไดแก การจดทะเบยนเครองหมายรบรองคณภาพโลหะมคาวาเนอปรมาณ และคณภาพเนอโลหะมคาตรงตามมาตรฐานสากล และ Quality Mark Program ทเปนมาตรฐานโดยสมครใจทกาหนดโดย the Japan Jewelry Association เปนเหมอนเครองหมายการคาทไดรบรองวาเปนเครองประดบททาดวยโลหะมคา สทธประโยชนจากความตกลง JTEPA และ AJCEP ประโยชนทผสงออกไทยจะไดรบจากความตกลง JTEPA และ AJCEP คอการไดรบสทธประโยชนทางภาษศลกากรในการสงออกไปตลาดญปน โดยจากตารางท ก1.1 ซงแสดงรายการสนคาอญมณและเครองประดบทสาคญ 10 อนดบแรกของไทยทสงออกไปตลาดญปน (คดเปนรอยละ 96.7 ของมลคาสนคาในกลมอญมณและเครองประดบทสงออกไปตลาดญปน) จะพบวามสนคา 3 รายการทไดรบประโยชนจากความตกลงทงสอง ไดแก

• เครองเพชรพลอยทาดวยโลหะอนๆ (ทอง แพลทนม) (HS 711319): ไทยสงออกไปญปนมมลคาสงทสดในกลมมมลคา 40.2 ลานดอลลารสหรฐ คดเปนรอยละ 24.4 ของการสงออกในกลมไปญปน โดยสนคานมอตราภาษ MFN ของญปนเทากบรอยละ 5.4 โดยอตราภาษตาม GSP เทากบรอยละ 2.16 ซงตามความตกลง JTEPA และ AJCEP ไดลดอตราภาษเหลอรอยละ 0 ทนท

• เครองเพชรพลอยทาดวยเงน (HS 711311): ไทยสงออกไปญปนมลคา 29.4 ลานดอลลารสหรฐ (รอยละ 17.9 ของการสงออกในกลมนไปญปน) โดยอตราภาษ MFN ของสนคานเทากบรอยละ 5.2 และอตราภาษตาม GSP เทากบ รอยละ 2.08 ตามความตกลง JTEPA และ AJCEP ไดลดอตราภาษเหลอ รอยละ 0 ทนท

• เครองเพชรพลอยทเปนของเทยม (HS 711719): ไทยสงออกไปญปนมลคา 2.3 ลานดอลลารสหรฐ อตราภาษ MFN ของญปนอยทรอยละ 3.7 อตราภาษ GSP รอยละ 0.74 ตามความตกลง JTEPA และ AJCEP ไดลดอตราภาษเหลอ รอยละ 0 ทนท

157

คาดวาผสงออกสนคาดงกลาวของไทยไปญปนจะเปลยนจากการใชสทธตามโครงการ GSP ไปใชสทธตามความตกลง JTEPA ซงมผลบงคบใชไปแลวเมอเดอนพฤศจกายนป 2007 สาหรบสนคาอนๆ ในกลมอญมณและเครองประดบไมไดประโยชนจากความตกลง JTEPA และ AJCEP เนองจากอตราภาษศลกากรของญปนเดมอยทระดบรอยละ 0 อยแลว เชน เพชร รตนชาต เงน เศษโลหะมคา และทองคา เปนตน โดยสนคาอญมณและเครองประดบทจะไดรบสทธในการลดภาษศลกากรภายใตขอตกลง JTEPA และ AJCEP ตองเปนไปตามกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาตามความตกลง โดยความตกลง JTEPA ใชเกณฑการพจาณาการเปลยนพกดศลกากรท 2 หลก 4 หลก และ 6 หลก โดยบางสนคามเกณฑการพจารณามลคาเพมเปนทางเลอกเพมเตม สวนความตกลง AJCEP ใชเกณฑการพจารณาการเปลยนพกดศลกากรท 2 หลก และ 4 หลก โดยบางสนคามเกณฑการพจารณามลคาเพมเปนทางเลอกเพมเตม

จากการวเคราะหขอมลการใชสทธประโยชนจากความตกลง JTEPA ใน 5 เดอนแรก (พ.ย. 2007-ม.ค.2008) พบวาสนคา 3 รายการ ในกลมสนคาอญมณทสงออกไปญปนสงทคาดวาจะใชสทธจาก JTEPA ไดมการใชสทธประโยชนจรงอยางเตมท (ตารางท ก1.3 และก1.4) คอ

• เครองเพชรพลอยทาดวยโลหะอนๆ (ทอง แพลทนม) (HS 711319) อตราการสทธประโยชนรอยละ 100 โดยมมลคาประหยดจากภาษ (tariff saving) เทากบ 1,260 พนดอลลารสหรฐ

• เครองเพชรพลอยทาดวยเงน (HS 711311) อตราการใชสทธประโยชนรอยละ 93 โดยมมลคาประหยดจากภาษเทากบ 730 พนดอลลารสหรฐ

• เครองเพชรพลอยทเปนของเทยม (HS 711719) อตราการใชสทธประโยชนรอยละ 100 โดยมมลคาประหยดจากภาษเทากบ 13.6 พนดอลลารสหรฐ

นอกจากน ยงมสนคาสงออกในกลมอญมณและเครองประดบอก 4 รายการ ทมการใช

สทธประโยชนตาม JTEPA แตสนคาเหลานมมลคาการสงออกนอยมาก ไดแก เครองเพชรพลอยทเปนของเทยมอนๆ (HS711790) ของทาดวยรตนชาต (HS711620) ของทาดวยมก (HS 711610) เครองเงน (HS 711411) โดยสนคา 3 รายการ แรกมอตราการใชสทธประโยชนรอยละ 100 สวนสนคารายการสดทายมอตราการใชสทธประโยชนรอยละ 22.1

สวนในดานของการนาเขาจากญปนซงแสดงในตารางท ก1.2 สนคาอญมณและ

เครองประดบสวนใหญของไทยมอตราภาษ MFN เทากบรอยละ 0 อยแลว ยกเวนไขมกธรรมชาต (HS 710122) ทมอตราภาษรอยละ 0-5 และของอนๆ ทาดวยโลหะมคา (HS 711590) ซงมอตราภาษรอยละ 5-20 สนคาทงสองชนดนตามความตกลง JTEPA และ AJCEP จะทยอยลดภาษเหลอรอยละ 0 ภายใน 4 ปนบจากความตกลงมผลบงคบใช หรอป 2010 สาหรบความตกลง JTEPA สนคาทงสองชนดเปนวตถดบสาหรบทาเครองประดบ โดยเฉพาะ

158

ไขมกธรรมชาตซงไทยพงพาตลาดญปนถงรอยละ 27.5 ของการนาเขาไขมกธรรมชาต การลดภาษตาม JTEPA จงจะชวยใหวตถดบสาหรบการผลตเครองประดบมตนทนทตาลง ทงน ในชวง 5 เดอนแรก หลงความตกลงบงคบใช อตราการใชสทธประโยชนในดานการนาเขายงอยในระดบทตามากเพยงรอยละ 2.24 เทานน

กลาวโดยสรปไดวา ความตกลง JTEPA และ AJCEP ชวยใหสนคาอญมณและเครองประดบไทยมความสามารถในการแขงขนในดานสงออกไปตลาดญปนไดมากขนจากแตมตอทางภาษทไดรบจากความตกลง โดยจากขอมลการขอใชสทธของผสงออกไปญปนตามความตกลง JTEPA 5 เดอนแรก กพบวาผสงออกไทยไดใชสทธประโยชนจากความตกลง JTEPA อยางเตมท สวนในดานการนาเขานน ผผลตเครองประดบไทยนาจะไดประโยชนจากความ ตกลงจากตนทนการนาเขาวตถดบโดยเฉพาะไขมกธรรมชาตจากญปนทตาลง

การลดภาษตามความตกลง JTEPA และ AJCEP เปนเพยงการไดแตมตอทางภาษทอยในระดบทไมสงมากนก เนองจากประเทศกาลงพฒนาตางๆ ยงคงไดสทธประโยชนจากโครงการ GSP ของญปน ซงทาใหไทยไดแตมตอทางภาษประมาณรอยละ 2 กบประเทศกาลงพฒนาเทานน อยางไรกตาม คแขงในตลาดญปนทมสวนแบงตลาดสงกวาไทย 12 ประเทศ ไมมประเทศใดทมความตกลงการคาเสรกบญปนในปจจบน ดงนน ไทยจงไดเปรยบในแงราคาสนคากบประเทศเหลานน โดยประเทศทมความตกลงการคาเสรกบญปนไมไดมการคากบญปนในอตสาหกรรมเหลานมากนก จงถอวาในระยะสนประเทศไทยยงคงไดเปรยบอย อยางไรกตาม ในระยะกลางถงระยะยาว ในรางความตกลงเปดตลาดสนคาทไมใชสนคาเกษตร (NAMA) ภายใตองคการการคาโลก ไดใหสนคาอญมณและเครองประดบเปนสนคาทจะลดภาษลงเหลอรอยละ 0 ซงหากประเทศสมาชกองคการการคาโลกตกลงกนไดตามนน แตมตอทางภาษของไทยตามความตกลง JTEPA และ AJCEP กจะหมดลงไป

159

ตารางท ก1.1 สนคาอญมณและเครองประดบทไทยสงออกไปญปน ป 2006 การสงออกไปญปน

2006 ประเภท รายการ

มลคา (พน US$)

สดสวนตอการ

สงออกในกลม (%)

สดสวนตลาดญปนตอตลาดโลก

(%)

MFN ป 2006

(%)

GSP ป 2006

(%)

JTEPA ป 2007

(%)

AJCEP ปแรก

(%)

711319 เครองเพชรพลอยทาดวยโลหะมคาอนๆ (ทอง แพลทนม)

40,299 24.4 3.5 5.4 2.16 0 0

710239 เพชร 33,726 20.4 5.4 0 - 0 0 711311 เครองเพชรพลอยทา

ดวยเงน 29,486 17.9 5.2 5.2 2.08 0 0

710391 รตนชาต (ทบทม) 20,317 12.3 14.9 0 - 0 0 710691 เงน 11,008 6.7 41.8 0 - 0 0 710399 รตนชาต (โกเมน

เพทาย หยก) 10,310 6.2 9.3 0 - 0 0

711210 เศษโลหะมคา 7,222 4.4 24.7 0 - 0 0 710813 ทองคา 2,885 1.7 3.6 0 - 0 0 711719 เครองเพชรพลอยท

เปนของเทยม 2,338 1.4 1.6 3.7 0.74 0 0

711290 เศษโลหะมคา 2,075 1.3 48.5 0 - 0 0 รวม 10 อนดบแรก 159,666 96.7 - รวมทงหมดในกลม 165,076 100 4.5 ทมา: มลคาการคาจาก Trademap, อตราภาษ MFN จาก TRAIN, อตราภาษ GSP จากกระทรวงการคลง

ญปน, อตราภาษ JTEPA จากความตกลง JTEPA และอตราภาษ AJCEP จากความตกลง AJCEP

160

ตารางท ก1.2 สนคาอญมณและเครองประดบทไทยนาเขาจากญปนป 2006 การนาเขาจากญปน ประเภท รายการ มลคา

(พน US$) สดสวนตอการนาเขาในกลม (%)

สดสวนนาเขาจากญปนตอโลก

(%)

MFN ป 2006

(%)

JTEPA ป 2007

(%)

AJCEP ปแรก

(%)

710812 ทองคายงไมขนรป 139,963 69.6 8.4 0 0 0 710813 ทองคาอนๆ ในลกษณะกง

สาเรจรป 18,315 9.1 8.3 0 0 0

711019 แพลทนม 11,881 5.9 65.1 0 0 0 710692 เงน 10,792 5.4 4.2 0 0 0 710239 เพชรอนๆ 3,577 1.8 0.5 0 0 0 710122 ไขมกธรรมชาต 3,136 1.6 27.5 0-5 4 ป1 4 ป 711590 ของอนๆ ทาดวยโลหะมคา 2,695 1.3 13.6 5-20 4 ป 4 ป 711319 เครองเพชรพลอยทาดวย

โลหะมคา 2,314 1.1 1.3 0 0 0

710210 เพชรไมไดคด 1,767 0.9 97.0 0 0 0 711029 แพลทนม แพลเลเดยมอนๆ 1,140 0.6 43.5 0 0 0 รวม 10 อนดบแรก 195,580 97.3 - รวมทงหมดในกลม 201,003 100 4.9 ทมา: มลคาการคาจาก Trademap, อตราภาษ MFN จาก TRAIN, อตราภาษ JTEPA จากความตกลง

JTEPA และอตราภาษ AJCEP จากความตกลง AJCEP หมายเหต: 1/ หมายถงทยอยลดภาษปละเทาๆ กนใหเหลอรอยละ 0 ภายใน 4 ป ตารางท ก1.3 การใชสทธประโยชนทางภาษของไทยตามโครงการ GSP ของญปนใน

สนคาอญมณและเครองประดบ ป 2006-2007 มลคาการใชสทธ

(พน US$) อตราการใชสทธประโยชน (%)

ประเภท รายการ

2006 2007 2006 2007 711311 เครองเพชรพลอยทาดวยเงน 10,054 10,687 34.1 36.9 711319 เครองเพชรพลอยทาดวยโลหะมคาอนๆ (ทอง แพลทนม) 14,256 10,288 35.4 31.8 711320 เครองเพชรพลอยทาดวยโลหะสามญ 1.9 - 2.2 - 711411 เครองเงน 1.4 0.1 0.7 0.02 711620 ของทาดวยรตนชาต 6.0 - 100 - 711610 ของทาดวยมก - 4.0 - 100 รวม 24,320 20,981 34.7 33.9 ทมา: ขอมลการขอใชสทธประโยชนตามโครงการ GSP ของญปนจากกรมการคาตางประเทศ ขอมลการสงออกจาก

Trademap

161

ตารางท ก1.4 การใชสทธประโยชนทางภาษศลกากรในดานการสงออกอญมณและเครองประดบไปญปนตามความตกลง JTEPA (พ.ย.2007-ม.ค.2008)

มลคาประหยดจากภาษ (Tariff saving)

ประเภท รายการ แตมตอภาษ เมอเทยบกบ

MFN (%)

มลคาการสงออก

(พน US$)

มลคาการใชสทธ (พน US$)

อตราการใชสทธประโยชน

(%)

(พน US$)

สดสวนตอมลคาการสงออก (%)

711319

เครองเพชรพลอยทาดวยโลหะมคาอนๆ (ทอง แพลทนม)

5.4

23,335.9

23,335.9

100.0

1,260.14

5.4

711311

เครองเพชรพลอยทาดวยเงน

5.2

15,009.1

14,051.5

93.6

730.68

4.9

711719

เครองเพชรพลอยทเปนของเทยม

3.7

369.3

369.3

100.0

13.66

3.7

711790

เครองเพชรพลอยทเปนของเทยมอนๆ

10

188.9

188.9 100.0 18.89

10.0

711620 ของทาดวยรตนชาต

5.2

3.8 3.8 100.0 0.20

5.2

711610 ของทาดวยมก 5.2 0.1 0.1 100.0 0.00 5.2

711411 เครองเงน 5.4 44.4 9.8 22.1 0.53 1.2

รวม 7 สนคา - 38,951.5 37,959.3 97.5 2,024 5.19

รวมทกสนคา ทไดแตมตอ 5.39 39,686 37,959 95.6 2,308.4 2.25 ทมา: ขอมลการขอใชสทธประโยชนตามความตกลง JTEPA จากกรมการคาตางประเทศ ขอมลการสงออก

รายเดอนจากกระทรวงพาณชย หมายเหต: 1. อตราการใชสทธประโยชนคดจากมลคาคาขอใชสทธประโยชนภายใตการใชเอกสารรบรอง

แหลงกาเนดสนคา (C/O) หารดวยมลคาการสงออกจรง อตราการใชสทธประโยชนทคานวณไดสามารถมคาสงเกนความเปนจรงและในบางกรณอาจทาใหคาอตราการใชสทธประโยชนมคามากกวารอยละ 100 ได หากผสงออกทขอเอกสารรบรองแหลงกาเนดสนคาไปแลวยงไมไดใชสทธประโยชนในการสงออกจรงในปนนๆ ในรายงานฉบบน หากอตราการใชสทธประโยชนมากกวารอยละ 100 คณะผวจยจะแสดงคาเทากบรอยละ 100 เพอแสดงวาผสงออกมแนวโนมการใชสทธประโยชนอยางเตมท

2. มลคาประหยดจากภาษ (tariff saving) คานวณจากสวนตางจากอตราภาษ MFN กบอตราภาษตามความตกลง JTEPA คณดวยมลคาการใชสทธประโยชน

162

กรณศกษาท 2: อตสาหกรรมอาหาร

ก2.1 ภาพรวมอตสาหกรรรมอาหาร1

อตสาหกรรมอาหารนบเปนอตสาหกรรมสงออกสาคญของไทยโดยมมลคาสงออกคดเปนสดสวนรอยละ 10.5 ของการสงออกสนคาทงหมดของไทย โดยประเทศไทยเปนประเทศทสงออกอาหารเปนอนดบตนๆ ของโลก มลคาสงออกอาหารป 2006 เทากบ 13,550 ลานดอลลารสหรฐ (ประมาณ 456,567 ลานบาท) โดยจากขอมลของกรมโรงงานอตสาหกรรม (ป 2003) ประเทศไทยมโรงงานอตสาหกรรมอาหารรวม 11,721 โรงงาน จาแนกเปนโรงงานขนาดเลก 10,941 โรงงานขนาดกลาง 503 โรงงานและขนาดใหญ 277 โรงงาน โรงงานทสงออกสวนใหญจะเปนโรงงานขนาดใหญและขนาดกลาง สวนโรงงานขนาดเลกจะเปนการผลตเพอขายในประเทศ เมอจาแนกโรงงานอตสาหกรรมอาหารของไทยตามประเภทกลมสนคาและลกษณะการผลตพบวา ในประเทศไทยมโรงงานแปรรปผลตภณฑจากธญพชมากเปนอนดบ 1 มจานวน 4,474 โรงงาน คดเปนรอยละ 38.17 รองลงมาคอขนมอบและผลตภณฑจากแปง มจานวน 1,588 โรง (รอยละ 13.55) แสดงใหเหนวาพนฐานวตถดบเกษตรทสาคญของไทยยงคงเปนธญพช ไมวาจะเปน ขาวเจา ขาวเหนยว ถว ขาวโพด และการแปรรปในระดบอตสาหกรรมพงพาเทคโนโลยขนตนผลตสนคางายๆ โดยสนคาอาหารทตองใชเทคโนโลยการแปรรปในระดบกลางหรอสง เชน การผลตแบบปลอดเชอในอตสาหกรรมนม การบรรจกระปอง การแชแขง ซงมกใชในอตสาหกรรมการแปรรปเนอสตว ประมง ผกและผลไม ยงมจานวนโรงงานไมมากนก

อตสาหกรรมอาหารของประเทศไทยเปนอตสาหกรรมทเนนใชแรงงานในกระบวนการผลตเปนหลก จานวนแรงงานในภาคอตสาหกรรมอาหารของไทยมประมาณ 831,208 คน คดเปนรอยละ 13 ของการจางงานในอตสาหกรรมทงหมด อตสาหกรรมอาหารทมการจางงานมากทสด คออตสาหกรรมผลตภณฑสตวนา มสดสวนการใชแรงงานรอยละ 19.1 ของแรงงานในอตสาหกรรมอาหารทงหมด รองลงมา ไดแก การผลตแปงและผลตภณฑจากธญพช รอยละ 15.2 และการผลตเนอสตว รอยละ 12.9

ในดานการสงออก การสงออกอาหารของไทยเมอจาแนกตามระดบขนการแปรรปสามารถจดแบงได เปน 3 กลมคอ

1 เนอหาในสวนนสวนใหญสรปสาระสาคญจากสถาบนอาหาร (2548) และสถาบนบณฑตบรหารธรกจ ศศนทร แหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย (2546)

163

1. สนคาเกษตรทเปนอาหารพนฐานสาหรบมนษยและสตว ผานการแปรรปขนตน ไมไดใชเทคโนโลยระดบสงและยงไมมการสรางมลคาเพมใหกบสนคามากนก เชน ขาวสาร ถวเมลดแหง ขาวโพด กาแฟ มนสาปะหลงอดเมด ผลไมสด เมลดพชนามนและนามนพชดบ เครองเทศแหง เปนตน สนคากลมนมผประกอบการขนาดกลางถงขนาดใหญ

2. สนคาอาหารแปรรปขนกลาง อาศยเทคโนโลยระดบสงมากขน และตองมการควบคมดแลในกระบวนการแปรรปเขมงวดมากขนเพอใหสนคามคณภาพไดมาตรฐานและปลอดภย อาหารกลมนมการสรางมลคาเพมใหกบสนคาเกษตรมากขนระดบหนง แตยงไมไดมการวจยและพฒนาผลตภณฑในระดบสงขนไป ตวอยางเชน สนคาประเภทเนอสตวดบแชแขง ปลา กง ป ทมการตดแตงแชแขง ตากแหง ดองเกลอ หรอรมควน ผกผลไมทมการตดแตง ทาแหง แชเยน แชแขง ดองหรอทาไวไมใหเสยดวยวธอนๆ แปง นาตาล นามนพชชนดทาใหบรสทธ เปนตน สนคากลมนมผผลตหลากหลายและจานวนมากทสด ตงแตขนาดเลกไปจนถงขนาดใหญทมเงนทนมากกวา 200 ลานบาท สนคามการบรรจในบรรจภณฑขนาดตางๆเพอความสะดวกในการจาหนายถงผบรโภคโดยตรงมากขน

3. สนคาอาหารแปรรปมลคาเพมสง เปนสนคาทตองผานการแปรรปทซบซอน มการทาวจยและพฒนาผลตภณฑอยเสมอเพอใหตรงตามความตองการของตลาด ตลอดจนมการใชเทคโนโลยการผลตระดบสง ตองใชเครองมอเครองจกรในกระบวนการผลตทเจาะจง มบรรจภณฑททนสมยเหมาะสมกบสนคาและมการพฒนาตอเนอง ในกระบวนการผลตตองอาศยความรและความชานาญทางวชาการเพอควบคมคณภาพใหสมาเสมอ ตวอยางเชน อาหารกระปองประเภทตางๆ ทงเนอสตว ประมง และผกผลไม สนคาประเภทแปรรปแลวแชแขงพรอมรบประทาน หรอพรอมปรง ผลตภณฑเครองปรงรสตางๆ เชน ซอส ซปกอน เครองแกงสาเรจรป เครองดม ผลตภณฑนม ผลตภณฑแปรรปจากแปง ขนมอบตางๆ เปนตน

การศกษาของสถาบนบณฑตบรหารธรกจ ศศนทร แหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย

(2546) ไดวเคราะหความสามารถในการแขงขนของไทยในอตสาหกรรมอาหารไวโดยสรปไดดงน

ดานปจจยการผลต: ประเทศไทยมความเหมาะสมของสภาพภมอากาศและการใช

วตถดบภายในประเทศเปนหลก โดยแรงงานทอยในกระบวนการผลตและบรรจภณฑมทกษะฝมอด อยางไรกตาม แรงงานทมทกษะความรดานการวจยและพฒนาและดานตรวจสอบอยใน

164

ภาคธรกจไมมากนก คณภาพของดนและนาเสอมโทรมลง ผลงานวจยและพฒนาผลตภณฑทมมากแตไดรบความสนใจนาไปประยกตใชนอย ตลอดจนขาดแคลนขอมลและผลการวจยดานความปลอดภยอาหาร และยงมขอจากดดานมาตรฐานการตรวจสอบคณภาพอาหาร

เงอนไขดานอปสงค: การบรโภคภายในประเทศไทยมความหลากหลาย บทบาทและ

การแขงขนของธรกจคาปลกและแฟรนไชสอาหารชวยเพมความพถพถนแกผบรโภค นอกจากน การเปนทนยมของอาหารไทยในระดบโลกชวยใหภาพลกษณของอาหารไทยมชอเสยงและเปนทตองการ

อตสาหกรรมทเกยวของและสนบสนน: ปจจยดานบวกคออตสาหกรรมและธรกจ

เกอหนนมการรวมกลมกนอยางชดเจน มความเชอมโยงและเกอหนนกบอตสาหกรรมทองเทยว อยางไรกตาม สมาคมและองคกรท เกยวของดานอาหารมบทบาทท เ ออตอการพฒนาอตสาหกรรมแตผประกอบการขนาดกลางและเลกยงขาดความเขาใจ สถาบนการศกษามความเชอมโยงกบอตสาหกรรมนอย ขาดอตสาหกรรมทพฒนาเทคโนโลยและเครองจกรในการผลตภายในประเทศ ธรกจสนบสนนอตสาหกรรมอาหารยงขาดแคลนวตถดบและปจจยสนบสนนบางประเภท และการขาดการบรหารจดการทดตลาดหวงโซอาหาร

กลยทธและการแขงขน: การแขงขนในประเทศไทยเนนผลตสนคาทสรางมลคาเพม การผลตทเนนคณภาพมแนวโนมสงขน ระดบมาตรฐานการจดจาหนายและการบรโภคในประเทศเรมมแนวโนมสงขน อยางไรกตาม คอไทยยงไมมบทบาทเชงรกในดานการกาหนดมาตรฐานคณภาพอาหารในเวทการคาโลก การขาดการสรางตราผลตภณฑไทย และยงคงมความยงยากซบซอนในกระบวนการและขนตอนของหนวยราชการ ในดานยทธศาสตรของอตสาหกรรมอาหาร แผนยทธศาสตรอตสาหกรรมอาหารแปรรปไทย 2551-2555 ไดตงวสยทศนไววาจะผลกดนผลตภณฑอาหารไทยตดอนดบ 1 ใน 3 ของทางเลอกของผบรโภคทวโลก โดยมเปาหมาย 3 ประการคอ

(1) ผลกดนใหผลตภณฑอาหารแปรรปสงออกหลกของไทยทมมลคาสงออกไมนอยกวา 20,000 ลานบาทตอปเพมขนจาก 5 รายการคอปลาแปรรป อาหารทะเลแปรรป เนอสตวและสวนอนๆ ของสตวทปรงแตงหรอทาไวไมใหเสย ผลไมแปรรป และอาหารปรงแตงเปน 10 รายการ

(2) สงเสรมใหโรงงานอาหารแปรรปของไทยไดมาตรฐานการผลตในระดบสากลไมนอยกวารอยละ 70 ของโรงงานอาหารแปรรปทงหมด และ

(3) ผลกดนผประกอบการอาหารแปรรปของไทยสตลาดโลกจานวนไมนอยกวา 15 ราย

165

ก2.2 การคาระหวางประเทศและการคากบประเทศญปนของอตสาหกรรมอาหาร

ในป 2006 ประเทศไทยสงออกสนคาอาหารไปตลาดโลก 13,550 ลานดอลลารสหรฐ คดเปนรอยละ 10.5 ของการสงออกสนคารวมของไทย โดยไทยสงออกอาหารไปญปน 2,436 ลานดอลลารสหรฐ หรอคดเปนรอยละ 18 ของการสงออกรวมไปญปนในอตสาหกรรมน โดยญปนเปนตลาดสงออกทสาคญมากของไทยโดยอยในอนดบท 2 รองจากสหรฐอเมรกาทมสวนแบงตลาดรอยละ 20 สาหรบตลาดสงออกอนๆ ของไทย ไดแก จน (รอยละ 4.2) องกฤษ (รอยละ 3.8) มาเลเซย (รอยละ 3.7) ออสเตรเลย (รอยละ 2.9) แคนาดา (รอยละ 2.5) และ อนโดนเซย (รอยละ 2.5) สนคาสงออกไปญปนทสาคญของไทยในกลมอตสาหกรรมอาหาร ไดแก ไกปรงแตง (HS 160232) สดสวนรอยละ 14.8 ของสนคาสงออกไปญปนในกลมอาหาร รองลงมา ไดแก กงปรงแตง (HS 160520) สดสวนรอยละ 8.8 อาหารสนขและแมว (HS 230910) มสดสวนรอยละ 7.7 กงอนๆ จาพวกกงกลาดา (HS 030613) มสดสวนรอยละ 7.1 และอาหารสงออกทสาคญอนๆ ไดแก ปลาหมก (HS 030749) นาตาลทไดจากออย (HS 170111) เนอสตวปกอนๆ (HS 160239) เดกซทรนและโมดไฟดสตารช (HS 350510) โดยสนคาสงออก 10 อนดบแรกในกลมอตสาหกรรมอาหารไปตลาดญปนมสดสวนรอยละ 67.9 ของการสงออกสนคาพกด 6 หลกในกลมน (ตารางท ก2.1)

ทงน ตลาดสนคาอาหารญปนเปนตลาดทใหญมากแหงหนงของโลก เนองจากภาคเกษตรและประมงภายในประเทศไมสามารถผลตอาหารไดเพยงพอกบความตองการบรโภคของชาวญปน นอกจากน ตนทนการผลตภายในประเทศญปนกอยในระดบทสงมาก ดงนน ญปนจงนาเขาอาหารจากตางประเทศเปนจานวนมาก และบรษทอาหารญปนจานวนหนงไดยายฐานผลตไปตงยงตางประเทศทมแหลงวตถดบและคาจางแรงงานตาแลวสงอาหารแปรรปกลบมาจาหนายในญปนอกดวย ลกษณะตลาดอาหารของญปนทสาคญ คอการเนนอาหารทประหยดเวลาในการปรงอาหาร การใหความสาคญตอสขภาพ การอนรกษสงแวดลอม โดยอาหารทมแนวโนมทางการตลาดด ไดแก อาหารแบบพรอมรบประทาน (Ready-to-Eat) อาหารเพอสขภาพ อาหารทมคณคาทางโภชนาการสง อาหารทใชกบเครองอบไมโครเวฟ และอาหารสาหรบผสงอาย ในดานการนาเขาของไทย สวนใหญอาหารทไทยนาเขาจากญปนมกเปนสนคาอาหารทไทยผลตเองไมได เชน ปลาทะเลประเภทตางๆ รวมถงซอสปรงแตงตางๆ ซงนาเขามาเพอบรโภคโดยผบรโภคชาวไทยหรอโดยชาวญปนททางานอยในประเทศไทย โดยสนคาอาหารทนาเขามาสงสดปลาโอ (HS 030343) นาเขามาไทยมลคา 45 ลานดอลลารสหรฐ โดยมสดสวน

166

นาเขาประมาณรอยละ 27 ของการนาเขาอาหารจากญปน รองลงมาคอปลาทนา ปลาแมคเคอเรล ซอสปรงแตง อาหารปรงแตงตางๆ เปนตน โดยสนคาอาหารนาเขาสาคญ 10 อนดบแรกทนาเขาจากญปนมสดสวนประมาณรอยละ 78.6 ของการนาเขาอาหารทงหมดจากญปน (ตารางท ก2.2)

ดงนน โดยภาพรวมแลวประเทศไทยเกนดลการคาในอตสาหกรรมอาหารกบประเทศญปนคอนขางมาก โดยในป 2006 ไทยเกนดลการคาอาหารกบญปน 2,269 ลานดอลลารสหรฐ โดยมลคาการนาเขาอาหารจากญปนคดเปนเพยงประมาณรอยละ 7 ของมลคาการสงออกอาหารของไทยไปญปนเทานน ก2.3 สทธประโยชนจากความตกลง JTEPA และ AJCEP อตราภาษศลกากรและมาตรการทางการคาทไมใชภาษของญปน

ภาษศลกากรสาหรบสนคาอาหารของญปนมหลายอตราขนอยกบประเภทสนคา โดยสนคาอาหารและสนคาเกษตรของญปนจานวนมากทมการคดอตราภาษนาเขาตอปรมาณนาเขา (non-ad valorem) ซงหลายสนคาเมอนาอตราภาษทคดตอปรมาณการนาเขามาแปลงเปนอตราภาษตอมลคานาเขาแลวพบวาเปนอตราภาษทสงมาก โดยบางสนคามอตราภาษเกนรอยละ 100 เชน นาตาลทไดจากออย (HS 170111) มอตราภาษตอมลคาถงรอยละ 217 เปนตน สาหรบสนคาอาหารทไทยสงออกไปญปนทมมลคาสงสดคอ ไกปรงแตง (HS 160232) และกงปรงแตง (HS 160520) มอตราภาษนาเขาไมสงมากนกคอประมาณรอยละ 5-6

ประเทศไทยไดรบสทธพเศษทางภาษศลกากรตามโครงการ GSP ของญปนทใหกบ

ประเทศกาลงพฒนาในสนคาอาหารบางสนคา เชน กงปรงแตง อตราภาษ GSP เทากบรอยละ 3.2 อาหารสนขหรออาหารแมวอตราภาษ GSP เทากบรอยละ 0 เปนตน โดยเมอพจารณาการขอใชสทธตามโครงการ GSP ของญปน พบวา อตราการใชสทธประโยชนของไทยในสนคากลมอาหารในป 2006 และ 2007 เทากบรอยละ 21.1 และ 17.7 ตามลาดบ แมโดยภาพรวมอตราการใชสทธประโยชนจะไมสงนก แตสนคาอาหารอนดบตนๆ ทไทยสงออกไปญปนหลายรายการมอตราใชสทธประโยชนคอนขางสง เชน ซอสพรกและอนๆ มะพราว ทเรยน บสกต เดกซทรนและโมตไฟดสตารช เปนตน (ดรายละเอยดในตารางท ก2.3)

สาหรบมาตรการทางการคาทไมใชภาษของญปนในอตสาหกรรมอาหารนน สวนใหญจะเปนมาตรการทเนนเรองความปลอดภยของอาหาร (ดรายละเอยดในตารางท ก2.4) โดยกฎหมายภายในญปนทสาคญคอกฎหมายความปลอดภยดานอาหารขนพนฐาน (Basic Food

167

Safety Law) ซงบงคบใชในป 2003 ซงกฎหมายดงกลาวเกดขนหลงจากทญปนประสบปญหาการระบาดของโรคววบาในป 2001 และปญหาอนๆ ทเกยวกบอาหาร เชน การปดฉลากอาหารเปนเทจ การพบยาปราบศตรพชในผกนาเขา เปนตน โดยญปนไดตงคณะกรรมการความปลอดภยดานอาหารขนเพอกาหนดมาตรการปองกนเมอพบวาสนคาบางอยางอาจมความเสยงตอสขภาพและทาใหกระบวนการประเมนความเสยงรวดเรวขน นอกจากน ญปนยงมกฎหมายวาดวยสขอนามยของอาหาร (Food Sanitation Law) เพอดแลเรองสารตกคางในอาหาร ซงกฎหมายกาหนดใหมการประเมนความความเสยงโดยในกรณทยงไมรขอมลเรองความปลอดภยกจะใชแนวทางระวงไวกอน (precautionary approach) โดยการหามนาเขาและใหมการประเมนความเสยงโดยจดใหมการศกษาหาขอมลตางๆ โดยอาจใชมาตรฐานสากลเปนเกณฑหรอใชมาตรฐานทสงกวามาตรฐานสากลไดเพอปองกนความเสยง การศกษาของปทมาวดและชยนต (2551) เกยวกบนโยบายและมาตรการความปลอดภยดานอาหารและสขอนามยของญปน สรปไดวามาตรการดานความปลอดภยอาหารของญปนไมไดใชเพอกดกนทางการคา แตเกดจากความตองการคมครองผบรโภคภายในประเทศเปนหลก โดยมาตรการมความสอดคลองกบมาตรฐานสากล และไมไดมการเลอกปฏบตระหวางประเทศหรอเลอกปฏบตภายในประเทศ กลาวคอ

• ความสอดคลองกบมาตรฐานสากล: นโยบายและมาตรการความปลอดภยดานอาหารของญปนสอดคลองกบมาตรฐานโลกและอยในกรอบขององคการการคาโลก โดยญปนกาหนดมาตรฐานตามความสนใจของผบรโภคเปนหลก ทงน มาตรฐานอาจมรายละเอยดของขอกาหนดทแตกตางจากของประเทศอนบาง เชน ญปนสนใจเรองสารตกคาง ในขณะทสหภาพยโรปสนใจเชอจลนทรย เปนตน

• การปฏบตเยยงชาตทไดรบอนเคราะหยง (MFN): ไมมการปฏบตทแตกตางระหวางประเทศไทยกบประเทศอนๆ ในการนาเขาสนคาอาหารประเภทเดยวกน ทงน ในกรณทญปนไมนาเขาไกสดจากไทย แตนาเขาจากบราซลแทนเนองจากเหตผลของความเสยงตอไขหวดนกซงมหลกฐานทางวทยาศาสตร นอกจากนน มขอสงเกตจากภาคเอกชนวาแนวทางปฏบตของประเทศนาเขาสวนใหญซงรวมถงญปนดวย มกจะผอนปรนใหกบประเทศเกดใหมตางๆ จงทาใหเสมอนวาการปฏบตตอประเทศเกดใหม เชน จนและเวยดนามดจะไมเขมงวดเทากบการปฏบตตอไทย แตเมอประสบปญหา มาตรการตางๆ ทปฏบตตอประเทศเหลานนกจะเขมงวดขน

• การปฏบตเยยงคนชาต (NT): ญปนมรฐบาลทองถนเปนกลไกสาคญในการกากบดแลความปลอดภยดานอาหารในแตละพนท โดยกลไกการจดการของสนคาทผลตในประเทศอยทรฐบาลทองถน ในขณะทกลไกการจดการของสนคานาเขาอยทรฐบาลกลาง ดงนน การแกปญหาในกรณสนคานาเขาจงใชเวลานานกวา ดงนน

168

การปฏบตทแตกตางระหวางสนคานาเขากบสนคาทผลตในประเทศเกดจากกลไกการทางาน ไมไดเกดจากการกดกนทางการคา

สทธประโยชนจากความตกลง JTEPA และ AJCEP

สนคาอาหารทจะไดรบสทธในการลดภาษศลกากรภายใตขอตกลง JTEPA และ AJCEP ตองเปนไปตามกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาตามความตกลง โดยความตกลง JTEPA ใชเกณฑการพจารณาการเปลยนพกดศลกากรท 2 หลก 4 หลก และ 6 หลก โดยบางสนคามเกณฑการพจารณามลคาเพมเปนทางเลอกเพมเตม ในขณะมบางสนคานอกจากตองเปลยนพกดแลวยงตองมการเพมมลคาเพมตามทกาหนดดวย สวนความตกลง AJCEP ใชเกณฑการพจารณาการเปลยนพกดศลกากรท 2 หลก, 4 หลก และ 6 หลก โดยบางสนคามเกณฑการพจารณามลคาเพม การวเคราะหขอมลการใชสทธประโยชนจากความตกลง JTEPA ใน 5 เดอนแรก (พ.ย. 2007-ม.ค.2008) อตราการใชสทธประโยชนตามความตกลง JTEPA ในกลมอตสาหกรรมอาหารเทากบรอยละ 65.6 โดยสนคาหลายรายการทมอตราการการใชสทธเตมรอยละรอยหรอใกลรอย โดยเฉพาะสนคาอาหารทไทยสงออกไปญปนอนดบตนๆ เชน ไกปรงแตง กงปรงแตง กงอนๆ (กลาดา กามกราม) เดกซทรนและโมดไฟดสตารช ซอสอนๆ เปนตน อยางไรกตาม มสนคาอาหารบางรายการทมการใชสทธตา เชน อาหารสนขและแมว ปลาหมก เนอสตวปกอนๆ เปนตน สาเหตทใชอตราการใชสทธประโยชนนอยในบางรายการเกดจากการไมผานกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคา เชน อาหารสนขและแมว ซงผประกอบการไทยใหสมภาษณวาวตถดบคอปลาสวนใหญนาเขาจากตางประเทศทาใหไมผานกฎการพจารณามลคาเพมทรอยละ 40 ตามความตกลง JTEPA เปนตน ทงน ในชวง 5 เดอนแรกหลงความตกลงบงคบใช อตราการใชสทธประโยชนในดานการนาเขายงอยในระดบทตามากเพยงรอยละ 0.74 เทานน เมอพจารณาคแขงของไทยทสงสนคาอาหารสาคญๆ ไปตลาดญปน พบวาสนคาอาหารอนดบ 1 ของไทยในตลาดญปน คอ ไกปรงแตง คแขงของไทยคอจน สหรฐ และออสเตรเลย ไมมประเทศใดมความตกลงการคาเสรกบญปนในปจจบน (ความตกลงหนสวนเศรษฐกจญปน-ออสเตรเลยกาลงอยในระหวางเจรจา) สวนสนคาอาหารอนดบท 2 คอ กงปรงแตง คแขงของไทยคอ จน เวยดนาม และอนโดนเซย ดงนน หลงความตกลง AJCEP บงคบใช ไทยจะไมไดเปรยบมากกวาเวยดนามและอนโดนเซย แตยงคงไดเปรยบจนอย สาหรบสนคาอาหารอนดบ 3 คออาหารสนขและแมวนน คแขงของไทยคอจนและออสเตรเลย ซงไมมความตกลงการคาเสรกบญปน ดงนน สรปไดวาสาหรบสนคาอาหารหลกๆ ของไทย 3 อนดบแรก ไทยยงคงไดเปรยบ

169

คแขงอยในปจจบน แตในระยะตอไป หลงความตกลง AJCEP บงคบใชและหลงจากความตกลงญปน-ออสเตรเลยบงคบใช ความไดเปรยบดานราคากบประเทศเหลานกจะหมดไป

ทงน จากการสมภาษณหนวยงานเอกชนในประเทศญปน2 พบวา ประเดนหลกของอตสาหกรรมอาหารแปรรปทสงออกไปประเทศญปนในปจจบนคอเรองความปลอดภยดานอาหาร (food safety) เนองจากญปนประสบปญหาเรองมยาฆาแมลงปนเปอนเกยวซาทผลตจากจน ทาใหภาครฐและประชาชนมความตนตระหนกในเรองความปลอดภยของอาหารทนาเขาจากตางประเทศมาก ดงนน ผสงออกไทยจาเปนตองเขมงวดในเรองความปลอดภยดานอาหารเพอสรางความเชอมนแกผบรโภคญปน สาหรบผลกระทบจากความตกลง JTEPA ในสวนของผลตภณฑอาหารนน ผใหสมภาษณใหความเหนวา แมจะไดรบการลดภาษตามความตกลง แตผนาเขาญปนกอาจไมไดรบประโยชนมากนก เนองจากประสบปญหาคาเงนบาทแขงขน ซงทาใหสนคาสงออกของไทยมราคาสงขนในสายตาของประเทศญปน

สาหรบสนคานาตาลซงเปนหนงในสนคาสงออกสาคญของไทยไปญปน จากการ

สมภาษณหนวยงานเอกชนญปน พบวา ญปนมความตองการบรโภคนาตาลประมาณ 2.2 ลานตนตอป แตผลตไดในประเทศเพยง 8-9 แสนตนตอป จงจาเปนตองนาเขาอกประมาณ 1.2-1.3 ลานตนตอป โดยญปนนาเขานาตาลจากประเทศไทยเปนอนดบ 1 หรอ 2 ควบคกบออสเตรเลย โดยนาตาลทนาเขาเปนนาตาลดบ (raw sugar) และนามาสกดใหบรสทธในประเทศ ซงรฐบาลหามการนาเขานาตาลขดส (white sugar) โดยรฐบาลกาหนดระดบราคานาตาลในประเทศสงกวานาตาลทนาเขา 3-4 เทาตว เนองจากเกรงวานาตาลทนาเขามาจะกระทบการผลตบทนาตาล (sugar beet) ในฮอกไกโดและการผลตออย (sugar cane) บนเกาะโอกนาวา โดยเฉพาะกรณของฮอกไกโดซงเปนเขตหนาว ไมสามารถปลกพชอนทดแทนได ทงน ภาษทเกบไดจากการนาเขานาตาลจะนาสงเขากองทนนาตาลเพอชวยเหลอเกษตรกรในประเทศ อยางไรกตาม นาตาลไมไดรบการลดภาษตามความตกลง JTEPA และ AJCEP โดยระบในความตกลง JTEPA วาจะเจรจาใหมในปท 5 หลงจากความตกลงมผลบงคบใช สวนในความตกลง AJCEP ญปนไดตดนาตาลออกจากการเจรจาลดภาษ ประโยชนจากความรวมมอในอตสาหกรรมอาหารตามความตกลง JTEPA

นอกเหนอจากประโยชนจากอตราภาษแลว อตสาหกรรมอาหารยงมประเดนเรอง

ความรวมมอภายใตความตกลง JTEPA ซงมอย 2 ประการ ทเกยวของโดยตรงกบอตสาหกรรม

2 บรษท Mitsui & Co., LTD.

170

อาหารคอ การสงเสรมการคาและการลงทนสาหรบโครงการครวสโลก3 และ ความรวมมอทเกยวกบความปลอดภยอาหาร4 โดยความรวมมอทระบไวในความตกลงในสวนของการสงเสรมการคาและการลงทนประกอบดวยการสงเสรมการสรางผลตภณฑมลคาเพมสง การสงเสรมการตลาดอาหารไทย และการสงเสรมการลงทนเกยวกบธรกจอาหารไทยในญปน

จากการสมภาษณหนวยงานรฐทเกยวของ 2 หนวยงานคอสถาบนอาหารซงเนนไป

ทางการชวยพฒนาผลตภณฑ และสานกสนบสนนนโยบายสนบสนนครวไทยสครวโลก กรมสงเสรมการสงออก ซงเนนดานการตลาดและสงเสรมการลงทน และหนวยงานเอกชน 2 กลมคอกลมผสงออกผลตภณฑอตสาหกรรมอาหาร และกลมภตตาคารทประสงคลงทนในญปน สรปไดวา

สาหรบภาครฐแลวการดาเนนการตามความรวมมอกยงอย เพยงในขนเรมตน

กระบวนการเนองจากความตกลงเพงมผลบงคบใชไมนานนก ทผานมา กรมสงเสรมอตสาหกรรมไดรบความรวมมอกบบรษท KOBELCO ทาแผนจดตงศนยเครอขายบรการทดสอบ วเคราะหวจยทางอตสาหกรรม KOBELCO เปนภาคเอกชนของญปนทมความเชยวชาญในการรบทดสอบ ตรวจสอบ คนควาวจยทางดานอตสาหกรรมและสงแวดลอม ทางกระทรวงอตสาหกรรมไทยจดเตรยมงบประมาณ 107 ลานบาท และสถานทบรเวณกลวยนาไทย ในการจดตดศนย สวนทาง KOBELCO จะสนบสนนดานอปกรณ และผเชยวชาญฝกอบรมใหกบผเชยวชาญจากสถาบนตางๆ ของกระทรวงอตสาหกรรม โดยศนยทดสอบนจะใหบรการทดสอบตรวจสอบกบอตสาหกรรมทกสาขาทมงานทดสอบตรวจสอบ เชน ชนสวนอตสาหกรรม วตถดบ เหลก รวมทงสารปนเปอนในอาหาร อยางไรกตาม ความรวมมอระหวางไทยกบญปนดงกลาวไมไดรเรมจากความรวมมอตามความตกลง JTEPA

สาหรบประเดนดานความรวมมอเกยวกบความปลอดภยอาหารและการเชอมทองถนส

ทองถน ซงเนนในเรองการพฒนาทรพยากรมนษย การพฒนาวทยาศาสตรและเทคโลยทางอาหาร การเสรมสรางความแขงแกรงของระบบอาหารและการสงเสรมสหกรณ เพอการปรบปรงคณภาพและความปลอดภยของผลตภณฑเกษตรทยงยน ซงมสานกงานมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาต และกรมสงเสรมสหกรณ กระทรวงเกษตรและสหกรณเปนจดตดตอ จากการสอบถามความคบหนาพบวาทางฝายไทยไดเสนอโครงการ 4 โครงการ ใหกบทางรฐบาลญปนรวมศกษาในความรวมมอทจะดาเนนการประชมในระดบอนกรรมการภายใน 3 เดอน (ไมเกนพฤศจกายน 2551) ไดแก โครงการประเมนความเสยง (Risk Assessments) เสนอโดยกรมปศสตว โครงการ 3 รายละเอยดอยในแถลงการณรวมของรฐมนตรวาการกระทรวงพาณชยแหงราชอาณาจกรไทยและรฐมนตรวาการกระทรวงเศรษฐกจ การคาและอตสาหกรรมของญปน 4 รายละเอยดอยในบทท 5 ในความตกลงเพอการปฏบตตามระหวางรฐบาลแหงราชอาณาจกรไทยและรฐบาลญปนตามขอ 12 ของความความตกลงระหวางราชอาณาจกรไทยและญปนสาหรบความเปนหนสวนทางเศรษฐกจ

171

Pre-certification HACCP เสนอโดยกรมประมง โครงการการปรบปรงบรรจภณฑสาหรบผลไมและผก (Improvement package in fruits and vegetable) เสนอโดยกรมวชาการเกษตรและโครงการเสรมสรางความเขมแขงในกระบวนการการรบรอง (Project of strengthening the accreditations capacity production system certificate) เสนอโดยสานกงานมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาต โครงการทง 4 ไดเนนในเรองระบบความปลอดภยของอาหาร การสงเสรมความสามารถในการแขงขนของผผลต และการพฒนาความสามารถของหนวยงานกลางทเกยวของกบนโยบายอาหาร

ในสวนของภาคเอกชน ผประกอบการไทยสวนใหญสนใจอยเพยงการใชสทธประโยชน

ในดานภาษศลกากรเปนหลก โดยประเดนสาคญของสนคาประเภทอาหารทเอกชนสนใจ คอ การตรวจสารเคมใหไดตามมาตรฐานทหนวยงานดานศลกากรกาหนด โดยประเทศไทยยงไมมหองปฏบตการ วธการตรวจสอบ ความรหรอประสบการณทเพยงพอในการตรวจสอบสารเคม ทาใหตองเสยโอกาสในการสงออกทไปตดดานอยทางศลกากรญปนหากผลการตรวจไมผาน และในบางกรณ ผประกอบการไมไดตดตามการเปลยนแปลงขอกาหนดตางๆ ของญปน ทาใหมความเขาใจผดพลาดคลาดเคลอนสงผลใหเสยโอกาสในการคาเชนกน ดงนน ประเดนทผประกอบการไทยทตองการสงสนคาอาหารเขาไปญปนตองการคอความรวมมอกบหนวยงานญปนทจะจดอบรมสมนาใหความรเรองมาตรฐานการนาเขา การตดฉลากทถกตอง และการตรวจสอบสารเคม โดยเฉพาะการตรวจสอบสารเคมควรทจะไดรบความชวยเหลอในเรองเทคนคการตรวจสอบสารเคมและพฒนาหองปฏบตการไทยใหมมาตรฐานเปนทยอมรบ หรอมการตงหองปฏบตการญปนในไทยทจะรบรองผลการตรวจไดโดยทไมตองตดดานศลกากรนานเกนความจาเปนและเสยโอกาสทางการคา

สาหรบประเดนเรองการสนบสนนการประกอบธรกจรานอาหารในญปน ความคบหนา

คอมการลงนามบนทกความเขาใจ (MOU) ในการสงพอครวไทยเขาไปทางานในญปน ซงจากเดมตองมประสบการณการทางาน 10 ปลดลงเหลอ 5 ป โดยนาจะลดอปสรรคของการเขาไปทางานในญปนลง

ในดานการสงเสรมการตลาดและการลงทน จากการสมภาษณกรมสงเสรมการสงออกให

ความเหนวา ทผานมาภาครฐไดทากจกรรมสนบสนนในโครงการครวไทยสโลก ซงมการขอความรวมมอกบทางองคกรความรวมมอระหวางประเทศของญปน หรอ JICA (Japan International Cooperation Agency) และ กระทรวงเศรษฐกจ การคาและอตสาหกรรมของญปนหรอ METI (Ministry of Economy, Trade and Industry) อยเสมอๆ ในการแนะนาทศทางการตลาดสนคาเกษตร โดยทผานมาทงสองหนวยงานของญปนไดสนบสนนใหมการจดอบรมและสมมนาโดยเชญวทยากรจากญปนมารวมใหความร และ JICA ไดสงผชานาญการมาประจา

172

ใหคาปรกษากบทางกรมสงเสรมการสงออก โดยปญหาทเกดขนกคอความรวมมอเหลานไมเกดผลสมฤทธทางธรกจ เพราะขอมลมกจะไมเพยงพอ โดยขาดความละเอยดในเชงลก การอบรมจะเปนการอบรมเพยงแคไมกชวโมง (เชน เพยงครงวน) ทาใหขาดความลกทางดานเนอหาทจะนาไปปฏบตจรงได นอกจากนน คาแนะนาเชงนโยบายจากขอมลของผชานาญการจาก JICA เมอนาไปใชแลวไมคอยประสบผลสาเรจเพราะขอมลตางๆ มกจะเปนขอมลทวไป ไมเจาะลกถงกลมผบรโภคทแทจรง ดงนน หากมความรวมมอในอนาคตควรเปนการฝกอบรมหรอใหความรกบทางไทยแลวสามารถวดผลสมฤทธไดชดเจน โดยอาจใชดชนชวดตางๆ เชน จานวนการเขาไปเปดรานใหมของคนไทยในญปน มลคาการสงออกทเพมขน หรอการตดตอทางทางธรกจมจานวนมากขน เปนตน นอกจากน สงทผประกอบการและผสงออกไทยตองการคอขอมลความรตางๆ ททนสมย โดยเฉพาะขอมลการวจยทางการตลาดในเชงลกเปนขอมลทจาเปนในทศทางทางการตลาด และมราคาสงมากในการจางทปรกษาซงกจการขนาดกลางและขนาดยอมไมมงบประมาณเพยงพอ

173

ตารางท ก2.1 สนคาอาหารทไทยสงออกไปญปน ป 2006 การสงออกไปญปน 2006 ประเภท รายการ มลคา (พน US$)

สดสวนตอการสงออกในกลม (%)

สดสวนตลาดญปนตอตลาด โลก (%)

MFN (%)

GSP (%)

JTEPA (%)

AJCEP (%)

160232 ไกปรงแตง/ทาไวไมใหเสย

337,169 14.8 44.2 6 - 0%หรอ3% ในปท 16 /เจรจาใน

ปท 5 *

0/คงเดม/ยงไมระบ (R)*

160520 กงปรงแตง/ทาไวไมใหเสย

214,606 8.8 18.8 4.8-5.3 3.2 0/บางสนคาตดออกจากเจรจา*

0/ตดออกจากเจรจา*

230910 อาหารสนขหรอแมว

186,394 7.7 48.4 0 - 30 เยน* ตอกโลกรม

0 0 ทนท/ 0 ในปท 10

0/11 ป

030613 กงอนๆ (กลาดา กามกราม)

172,420 7.1 16.4 1 - 0 0

030749 ปลาหมก 166,491 6.8 48.0 0-15 - 0 ปท 6/บางสนคาตดออกจากเจรจา*

คงเดม/ตดออกจากเจรจา*

170111 นาตาลทไดจากออย

152,587 6.3 40.7 35.30 -103.10 เยน* ตอกโลกรม

- เจรจาปท 5 ตดออกจากเจรจา

160239 เนอสตวปกอนๆ 133,823 5.5 67.7 0-21.3 - 0/ปท6/ 0/คงเดม/ 6ป*

350510 เดกซทรนและโมดไฟดสตารช

98,854 4.1 33.7 6.8-21.3

0 โควตา (Q7)/เจรจาปท

5

คงเดม/ตดออกจากเจรจา*

030490 ปลาอนๆ 96,555 4.0 58.2 10 - 0/2%/ ปท6-8/ตดออกจาก

เจรจา/เจรจาปท 5

0/คงเดม/6ป/11 ป/ตดออกจากเจรจา*

160414 ปลาทนา สคปแจก 94,939 3.9 7.3 7.2-9.6% 7.2 0 ปท 6 ยงไมระบ (R)

รวม 10 อนดบแรก 1,653,838

67.9 -

รวมทกสนคาในกลม 2,436,183

100 18.0

ทมา: มลคาการคาจาก Trademap, อตราภาษ MFN จาก TRAIN, อตราภาษ GSP จากกระทรวงการคลงญปน, อตราภาษ JTEPA จากความตกลง JTEPA และอตราภาษ AJCEP จากความตกลง AJCEP

หมายเหต: * ขนอยกบสนคาในระดบ 10 พกด

174

ตารางท ก2.2 สนคาอาหารทไทยนาเขาจากญปนป 2006 การนาเขาจากญปน 2006 ประเภท รายการ

มลคา (พน US$)

สดสวนตอการนาเขาในกลม (%)

สดสวนนาเขาจากญปนตอโลก (%)

MFN 2008 (%)

JTEPA 2007 (%)

AJCEP ปแรก

(%)

030343 ปลาสคปแจกหรอปลาโอ

45,480 27.2 7.7 5 0 0

030341 ปลาแอลบาคอร ปลาทนาครบยาว

30,898 18.5 34.9 5 0 0

030374 ปลาแมคเคอเรล 20,672 12.4 32.3 5 5% ตลอด11 ป

ตดออกจากการเจรจา

210690 อาหารปรงแตงอนๆ 7,607 4.6 4.9 1-5%* 54.55% (0% ป11)

0% ปท 11

210390 ซอสพรกและอนๆ 6,243 3.7 33.7 5 3.75-4 (0% ป 4-5)

0% ปท 3-4

110100 แปงขาวสาล แปงเมสลน

4,854 2.9 14.6 5 20 (0% ป 9)

0% ปท 9

230990 อาหารเลยงสตวอนๆ

4,663 2.8 3.1 9 7.50 (0% ป 5)

0% ปท 6

030342 ปลาทนาครบเหลอง 4,184 2.5 3.2 5 0 0 030329 ปลาแซลมอนอนๆ 3,873 2.3 24.6 5 4.17

(0% ป 6) 0% ปท 6

030349 ปลาทนาอนๆ 2,781 1.7 31.6 5 0 0 รวม 10 อนดบแรก 131,255 78.6 - รวมทกสนคาในกลม 167,027 100 ทมา: มลคาการคาจาก Trademap, อตราภาษ MFN จาก TRAIN, อตราภาษ JTEPA จากความตกลง

JTEPA และอตราภาษ AJCEP จากความตกลง AJCEP หมายเหต: *อตราอากรตามบญชทายประกาศกระทรวงการคลง ม.12 (MFN 20-60%)

175

ตารางท ก2.3 การใชสทธประโยชนทางภาษของไทยตามโครงการ GSP ของญปนในสนคาอาหารป 2006-2007

มลคาการใชสทธ (พน US$)

อตราการใชสทธประโยชน (%)

ประเภท รายการ

2006 2007 2006 2007 160520 กงปรงแตง/ทาไวไมใหเสย 101,416 73,200 47.3 35.4 350510 เดกซทรนและโมดไฟดสตารช 59,527 55,365 60.2 47.5 210390 ซอสพรกและอนๆ 36,044 28,052 95.8 70.5 160420 ปลาปรงแตงหรอทาไวใมใหเสย 24,171 16,898 47.8 35.2 160414 ปลาทนา ปลาสคปแจก 20,826 14,181 21.9 13.8 160590 เปาฮอ 21,906 13,502 51.3 37.6 081190 มะพราว มะมวงหมพานต 7,798 7,245 89.8 76.2 200600 ทเรยน สบปะรด กลวย 1,661 5,975 100.0 103.1 151590 นามนเตงกาวง 8,784 5,581 85.2 58.3 200899 ลนจ ลาไยกระปอง 5,159 5,535 39.2 40.9 030759 ปลาหมกยกษแชเยนแชแขง 4,521 3,967 85.7 83.2 190590 บสกต เคก 5,239 3,251 100.0 100.0 160419 ปลาฮอรสแมกเคอเรล 3,044 3,206 84.4 100.3

220890 แซมซทมตวยาผสม อารแรคหรอสราทาจากสบปะรด บทเทอร 1,242 2,510 94.1 76.1

180500 ผงโกโกทไมเตมนาตาล 2,828 2,100 100.0 86.5 รวม 15 สนคา 304,165 240,569 51.4 39.7

รวม 334,784 254,698 21.1 17.7 ทมา: ขอมลการขอใชสทธประโยชนตามโครงการ GSP ของญปนจากกรมการคาตางประเทศ, ขอมลการ

สงออกจาก Trademap หมายเหต: ในป 2007 อตราภาษ MFN ของสนคาเฟอรนเจอรญปนหลายรายการลดลงเหลอรอยละ 0 จง

ทาใหสนคาสงออกของไทยไมจาเปนตองขอใชสทธตามโครงการ GSP

176

ตารางท ก2.4 มาตรการทางการคาทไมใชภาษของญปนในอตสาหกรรมอาหาร รายการสนคา มาตรการทางการคาทไมใชภาษของญปน 1. เนอไก 1. ตองมใบรบรองสขอนามยทออกโดยกรมปศสตวของไทยกากบมาพรอมการนาเขา

2. โรงงานผผลตตองผานการตรวจรบรองโรงงาน 3. ตองปดฉลากระบชออาหาร ชอ/ทอยผผลต(ผนาเขา) วนเดอนปทผลต วธเกบรกษา แหลงกาเนด 4. สามารถประทบเครองหมาย JAS Mark ไดโดยความสมครใจเมอสนคาไดมาตรฐานตาม Japanese Agricultural Standard

2. อาหารทะเลแชแขงและแปรรป

1. ตองมใบรบรองสขอนามยทออกโดยกรมประมงของไทยกากบมาพรอมการนาเขา 2. โรงงานผผลตตองผานการตรวจรบรองโรงงาน 3. ตองผานการตรวจกกกน ณ ดานนาเขา แตในกรณทสนคามใบรบรอง Pre-Certification สามารถนาเขาไดโดยไมตองหยดตรวจทดานศลกากร แตเกบตวอยางสนคาไวเพอตรวจสอบ 4. มการกาหนดปรมาณสารตกคาง ดงน 4.1 ตองม Sodium Saccharin ไมเกน 0.2 ppm 4.2 หามมสาร Oxolinic Acid และ Oxytetracycline ตกคางในกงแชเยนและแชแขง 4.3 ตองม Antibiotic Oxytertracyclineไมเกน 0.1 ppm 5. มการกาหนดคาจลนทรย ดงน 5.1 ตองม Bacillus ไมเกน100,000/g และมคา Colon Bacillus เปนลบ สาหรบกง ป หอยทใชทาซาชม 5.2 ตองม Bacilli ไมเกน 3,000,000/g และมคา Escherichia-Coli (E-coli) เปนลบ สาหรบทนาและเยลโลเทล 6. ตองตดฉลากระบ ชออาหาร วตถดบ ปรมาณ ชอผผลต วนหมดอาย และวธการเกบรกษา 7. สามารถประทบเครองหมาย JAS Mark ไดโดยความสมครใจเมอสนคาไดมาตรฐานตาม Japanese Agricultural Standard 8. ตองปดฉลากสนคาอาหารกอภมแพ ไดแก หอยอาวาบ (awabi) หรอหอยทากขนาดใหญ (abalone) ปลาหมก ไขปลา(ikura) กง ป และปลาแซลมอน 9. มการกาหนดโควตาการนาเขาสาหรบ ปลาเฮอรรง ปลาคอด ปลาแมคคาเรล ปลาหมก (ยกเวน mongo-ika) และหอยแครง

3. อาหารทะเลกระปอง

1. ตองมใบรบรองสขอนามยทออกโดยกรมประมงของไทยกากบมาพรอมการนาเขา 2. ตองผานการตรวจกกกน ณ ดานนาเขา แตในกรณทสนคามใบรบรอง Pre-Certification สามารถนาเขาไดโดยไมตองหยดตรวจทดานศลกากร แตเกบตวอยางสนคาไวเพอตรวจสอบ 3. ตองตดฉลากระบ ชออาหาร วตถดบ ปรมาณ ชอผผลต วนหมดอาย วธการเกบรกษาและประเทศผผลต 4. สามารถประทบเครองหมาย JAS Mark ไดโดยความสมครใจเมอสนคาไดมาตรฐานตาม Japanese Agricultural Standard 5. กาหนดมาตรฐานสารปนเปอนทอนญาตใหมไดในกระปองสาหรบบรรจ ไดแก สารหน แคดเมยม ตะกว ฟนอล ฟอรมาลดไฮด และสวนทเหลอจากการระเหย (Residue on Evaporate)

4. ผกสดแชเยนแชแขง

1. ตองมใบรบรองสขอนามยทออกโดยกรมวชาการเกษตรของไทยกากบมาพรอมการนาเขา 2. มการกาหนดคาสารตกคางทางการเกษตรตาม Positive List System

177

รายการสนคา มาตรการทางการคาทไมใชภาษของญปน กระปองและแปรรป

3. ผนาเขาผลไมกระปองเปนครงแรกตองยนรายละเอยดของสวนประกอบและขนตอนการผลตตอกระทรวงสาธารณสข แรงงานและสวสดการของญปน(MHLW) 4. ผกสดตองปดฉลากระบชอสนคาและแหลงผลต 5. ผกบรรจกระปองตองปดฉลากระบรายละเอยดเกยวกบ ชอสนคา สวนประกอบ นาหนก/ปรมาณ ชอผผลต วนเดอนปทผลต และวธการเกบรกษา 6. สามารถประทบเครองหมาย JAS Mark ไดโดยความสมครใจเมอสนคาไดมาตรฐานตาม Japanese Agricultural Standard 7. กาหนดมาตรฐานสารปนเปอนทอนญาตใหมไดในกระปองสาหรบบรรจ ไดแก สารหน แคดเมยม ตะกว ฟนอล ฟอรมาลดไฮด และสวนทเหลอจากการระเหย (Residue on Evaporate)

5. ผลไม 1. ตองมใบรบรองสขอนามยทออกโดยกรมวชาการเกษตรกากบมาพรอมการนาเขา 2. มการกาหนดคาสารตกคางทางการเกษตรตาม Positive List System 3. ตองผานการอบไอนารอนโดยตองมเจาหนาทกกกนพชญปนมาควบคมการอบไอนาและลงนามรวมกบเจาหนาทกกกนพชไทย วตถประสงคเพอกาจดแมลงวนในผลไม 4. ผลไมบรรจกระปองตองปดฉลากระบรายละเอยดเกยวกบ ชอสนคา สวนประกอบ นาหนก/ปรมาณ ชอผผลต วนเดอนปทผลต และวธการเกบรกษา 5. สามารถประทบเครองหมาย JAS Mark ไดโดยความสมครใจเมอสนคาไดมาตรฐานตาม Japanese Agricultural Standard 6. กาหนดมาตรฐานสารปนเปอนทอนญาตใหมไดในกระปองสาหรบบรรจ ไดแก สารหน แคดเมยม ตะกว ฟนอล ฟอรมาลดไฮด และสวนทเหลอจากการระเหย (Residue on Evaporate)

6. สงปรงรสอาหาร

ตองมการตรวจสอบคณภาพใหไดตามมาตรฐานและไมมสารเคมในระดบทกอใหเกดอนตรายแกผบรโภค

ทมา: กรมการคาตางประเทศ

178

ตารางท ก2.5 การใชสทธประโยชนทางภาษศลกากรในอตสาหกรรมอาหารไปญปนตามความตกลง JTEPA (พ.ย.2007-ม.ค.2008): 20 สนคาทมการสงออกสงสด

มลคาประหยดจากภาษ (Tariff saving)

ประเภท รายการ แตมตอภาษ เทยบกบ

MFN (%)

มลคาการ

สงออก (พน US$)

มลคาการใชสทธ

(พน US$)

อตราการใชสทธ

ประโยชน (%)

(พน US$)

สดสวนตอมลคาการสงออก

(%) 160232 ไกปรงแตง/ทาไวไมใหเสย 0.50 197,041 197,041 100.0 985 0.5 160520 กงปรงแตง/ทาไวไมใหเสย 5.30 98,018 97,529 99.5 5,169 5.3 230910 อาหารสนขหรอแมว 2.90 91,113 250 0.3 7 0.0 030613 กงอนๆ (กลาดา กามกราม) 1.00 69,652 69,652 100.0 697 1.0 350510 เดกซทรนและโมดไฟดสตารช 6.80 63,094 63,094 100.0 4,290 6.8 030749 ปลาหมก 0.60 56,446 12,719 22.5 76 0.1 170111 นาตาลทไดจากออย - 56,234 6 0.0 - - 160414 ปลาทนา สคปแจก 4.30 55,230 19,427 35.2 835 1.5

210690 อาหารปรงแตงทไมไดระบหรอรวมไวในทอน 278.65 28,737 3,263 11.4 9,092 31.6

160239 เนอสตวปกอนๆ 1.00 26,779 1,670 6.2 17 0.1 110814 สตารชทาจากมนสาปะหลง - 22,770 1 0.0 - -

100630 ขาวทสบางแลวหรอสทงหมด จะขดหรอไมกตาม - 18,611 0 0.0 - -

210390 ซอสอนๆ 5.40 15,640 15,240 97.4 823 5.3 160590 สตวนาจาพวกครสตาเซย อนๆ 4.50 14,291 4,374 30.6 197 1.4

160420 ปลาทปรงแตงหรอทาไวไมใหเสยอน ๆ 2.60 14,249 2,110 14.8 55 0.4

160411 ปลาแซลมอนทบรรจภาชนะทอากาศผานเขาออกไมได 3.30 13,313 2,753 20.7 91 0.7

200820 สบปะรด - 10,681 5,483 51.3 - - 160249 เนอสตวอน ๆ รวมถงของผสม 4.00 9,758 2,461 25.2 98 1.0 110290 แปงอนๆ 1.90 8,627 0 0.0 - - 100640 ปลายขาว - 8,236 0 0.0 - -

รวม 20 สนคา 878,520 497,073 56.6 22,432 2.55 รวมทกสนคาทไดแตมตอ 12.4 958,405.3 628,566.5 65.6 32,196.2 2.9

ทมา: ขอมลการขอใชสทธประโยชนตามความตกลง JTEPA จากกรมการคาตางประเทศ, ขอมลการสงออกรายเดอนจากกระทรวงพาณชย

179

กรอบท ก2.1 การสงเสรมการคาและการลงทนสาหรบโครงการ “ครวไทยสโลก” ในความตกลง JTEPA

เพอสนบสนนโครงการ “ครวไทยสโลก” ประเทศไทยและญปนจะรวมมอกนเพอสนบสนนการสงออกผลตภณฑอาหารไทยหลากหลายชนด รวมถงเครองปรง อาหารเตรยมสาเรจ อาหารพรอมปรง และอาหารพรอมรบประทาน ไปยงตลาดโลกรวมถงตลาดญปน

โครงการสนบสนนรวมกนนจะดาเนนการภายใตหนสวนขององคการการคาตางประเทศญปน (เจโทร) สถาบนอาหารของประเทศไทย และองคการทเกยวของ ตามทเหมาะสม โดยเจโทรและสถาบนฯ จะเปนจดตดตอ

โครงการนรวมถง 1. การสงเสรมการสรางสรรคผลตภณฑมลคาเพมสง

1.1 สนบสนนการปรบปรงและยกระดบมาตรฐานและคณภาพของผลตภณฑอาหารไทยทจะไปยงตลาดโลก

1.2 สนบสนนการสรางมลคาผลตภณฑ (อาท การบรรจหบหอทดขน การวจยและพฒนาผลตภณฑใหม การตรวจสอบแหลงทมาของผลตภณฑ อาหารเพอสขภาพ และขอสนเทศทจาเปนสาหรบการออกแบบและนาเสนอผลตภณฑ)

1.3 สนบสนนการปรบปรงเทคโนโลยและทกษะการจดการทจาเปนสาหรบอตสาหกรรมอาหารไทย (อาท การบรรจหบหอ กระบวนการแปรรป ลอจสตกส การจดการโซอปทานการควบคมคณภาพ)

1.4 สนบสนนการปรบปรงเทคโนโลยการผลตแบบอนทรย และการพฒนาผลตภณฑสขภาพอนทรย

1.5 แนะนาเทคโนโลยทเกยวกบอาหารจากญปนแกผผลตอาหารไทย 1.6 สงเสรมความรวมมอดานการแบงปนและแลกเปลยนขอมลเกยวกบอาหาร

2. การตลาดสาหรบอาหารไทย 2.1 สรางโอกาสสาหรบการพฒนาชองทางใหมๆ เพอจาหนายผลตภณฑอาหารไทย 2.2 เปาหมายของการสงเสรมการตลาดจะรวมถงผนาเขา การคาอเลกทรอนกสรานอาหาร

ซเปอรมารเกต รานสะดวกซอ และบรการจดเลยง 2.3 การสงเสรมผลตภณฑอาหารไทย และอาหารไทย ผานเทศกาลอาหารการจดการแสดง

เคลอนท และชองทางอนๆ ทเหมาะสม 3. การสงเสรมการลงทนทเกยวกบอาหารไทยในญปน

3.1 สงเสรมการจดตงรานอาหารไทยในญปน 3.2 สงเสรมการจดตงคลงสนคาอาหารไทย แฟรนไชสรานอาหารไทย และรานอาหารรปแบบ

อนๆ ในญปน 4. อนๆ

กจกรรมอนๆ ททงสองฝายเหนวาเกยวของ ทมา: แถลงการณรวมของรฐมนตรวาการกระทรวงพาณชยแหงราชอาณาจกรไทยและรฐมนตรวาการกระทรวง

เศรษฐกจ การคาและอตสาหกรรมของญปน (www.mfa.go.th/jtepa)

180

กรอบท ก2.2 ความรวมมอทเกยวกบความปลอดภยอาหาร ในความตกลง JTEPA

สาขาของความรวมมอเกยวกบความปลอดภยอาหาร

1. การพฒนาอยางทวถงของอตสาหกรรมอาหารซงครอบคลมทกขนตอนตงแตฟารมถงตลาด รวมถงระบบการกระจายสนคาอาหาร ดงเชน ระบบการควบคมความเยนในสนคาอาหารและระบบการบรรจในบรรจภณฑ 2. การพฒนาทรพยากรมนษย 3. การพฒนาและการสงเสรมเทคโนโลยใหมๆ 4. ระบบการควบคมคณภาพ การตรวจสอบ และการออกใบรบรอง 5. การใชการวเคราะหความเสยง และ 6. สาขาอนๆ ของความรวมมอตามทอาจจะตกลงกน

รปแบบของความรวมมอเกยวกบความปลอดภยอาหาร

1. การแลกเปลยนความเหนและขอมลทางวชาการเกยวกบความปลอดภยอาหาร 2. การแลกเปลยนผเชยวชาญ 3. การสมมนา การประชมเชงปฏบตการ และการฝกอบรม 4. การปรกษาหารอบนพนฐานทางวทยาศาสตรเพอบงชและพจารณาเกยวกบประเดนทเฉพาะเจาะจงทอาจจะเกดจากการใชมาตรการสขอนามยและสขอนามยพช (ซงตอไปในความตกลงฉบบนจะเรยกวา “เอสพเอส”) โดยมวตถประสงคเพอบรรลวธแกปญหาททงสองฝายยอมรบได 5. การปรกษาหารอเพอดาเนนความพยายามทจะรวมมอกนระหวางคภาคในเวทระหวางประเทศในสวนท

เกยวกบมาตรการ เอส พเอส 6. การสงเสรมการลงทนของภาคเอกชนเกยวกบหองปฏบตการทดสอบอาหาร 7. การเสรมสรางความแขงแกรงของระบบการควบคมคณภาพ การตรวจสอบ และการออกใบรบรอง 8. การพฒนาเครอขายระหวางหองปฏบตการในประเทศของคภาค 9. การเสรมสรางความแขงแกรงในการใชการวเคราะหความเสยง และ 10. รปแบบอนๆ ของความรวมมอตามทอาจจะตกลงกน

ทมา: บทท 5 ในความตกลงเพอการปฏบตตามระหวางรฐบาลแหงราชอาณาจกรไทยและรฐบาลญปนตามขอ 12

ของความความตกลงระหวางราชอาณาจกรไทยและญปนสาหรบความเปนหนสวนทางเศรษฐกจ (www.mfa.go.th/jtepa)

181

กรณศกษาท 3: อตสาหกรรมเครองหนงและรองเทา ก3.1 ภาพรวมอตสาหกรรมและการผลต

อตสาหกรรมเครองหนงและรองเทามสดสวนรอยละ 2.93 ของผลผลตมวลรวม

ภายในประเทศของภาคอตสาหกรรมในป 2006 (รอยละ 1.15 ของผลผลตมวลรวมภายในประเทศโดยรวม) โดยมมลคาเทากบ 46,487 ลานบาท จากขอมลโรงงานทจดทะเบยนกบกรมโรงงานอตสาหกรรมอตสาหกรรมในป 2005 อตสาหกรรมรองเทาและเครองหนงของไทยมประมาณ 997 โรงงาน และมการจางงาน 96,681 คน โดยโรงงานกวารอยละ 90 เปนอตสาหกรรมขนาดกลางและขนาดเลก (SMEs) อตสาหกรรมรองเทามจานวนโรงงานและแรงงานสงสดคอมจานวน 498 โรง และมแรงงาน 62,662 คน สวนอตสาหกรรมเครองหนงมจานวน 245 โรงงานและมแรงงานประมาณ 19,976 คน อตสาหกรรมเครองหนง เปนอตสาหกรรมทมโครงสรางการผลตทไมซบซอนนก การผลตอาศยแรงงานและทกษะความชานาญของแรงงานอยมาก โดยฝมอแรงงานไทยมคณภาพและเปนทยอมรบของตลาดตางประเทศ และการพฒนาในเชงแฟชนสงกวาคแขงในภมภาคอาเซยน อตสาหกรรมเครองหนงเปนอตสาหกรรมทสรางมลคาเพมใหกบหนงสตว ปญหาสาคญของอตสาหกรรมเครองหนงคอความจาเปนทตองพงพาวตถดบจากตางประเทศเนองจากวตถดบในประเทศไมเพยงพอ มคณภาพไมสมาเสมอหรอมคณภาพตากวามาตรฐานทตลาดสงออกตองการ นอกจากนน ไทยยงไมสามารถขนไปแขงในตลาดบนทเนนการออกแบบอยางอตาลและฝรงเศสได สาหรบอตสาหกรรมรองเทาถอเปนอตสาหกรรมทมความสาคญในการเปนสนคาทผลตเพอสงออกเปนสวนใหญ โดยเปนอตสาหกรรมทใชแรงงานเปนหลกซงประเทศไทยมความไดเปรยบดานแรงงานทมฝมอการตดเยบทด โครงสรางอตสาหกรรมเรมจากอตสาหกรรมฟอกหนง ซงวตถดบ ไดแก หนงฟอกแตงสาเรจและวตถดบอนๆ เชน หนงแท หนงเทยม ยางสงเคราะหและพลาสตก และกาว ดาย ชนสวนตางๆ ซงหาไดจากในประเทศและพงพาการนาเขาอกสวนหนง สวนอตสาหกรรมปลายนา ไดแก อตสาหกรรมรองเทาประเภทตางๆ และสวนประกอบ ผประกอบการรองเทาในประเทศสวนใหญผลตรองเทาสาหรบตลาดระดบกลางและระดบลาง โดยรองเทากฬาเปนสนคาทผลตเพอสงออกเปนหลก (ประมาณรอยละ 60 ของการสงออกรองเทา) โดยผประกอบสวนใหญเปนผผลตรายใหญทมกระบวนการผลตชนสวนและอตสาหกรรมสนบสนนครบวงจร รองลงมาเปนการสงออกสนคารองเทาหนงทมสดสวนประมาณรอยละ 25 การสงออก สาหรบรองเทาแตะและรองเทาประเภทอนๆ มมลคาการสงออกไมมากนก

182

ตลาดรองเทาในประเทศไทยโดยรวมมสวนแบงตลาดรอยละ 30 สวนใหญรอยละ 70 เปนการสงออกไปตลาดโลก ตลาดรองเทาในประเทศตองแขงขนกบสนคานาเขาจากตางประเทศทมราคาจาหนายตากวาโดยเฉพาะจนและประเทศกลมอาเซยน ผประกอบการสวนหนงปรบเปลยนเปาหมายไปสลกคาทมกาลงซอสง โดยเนนการออกแบบทแปลกใหมและทนสมย โดยรองเทาหนงมการปรบปรงผลตภณฑจนสามารถตอบสนองความตองการตลาดในประเทศทงสนคาระดบกลางและลางได แตประเทศไทยยงมการนาเขารองเทาหนงทงระดบบนและระดบกลางซงเปนแบรนดตางประเทศ สวนสนคารองเทาลาลองในประเทศเปนสนคาทมราคาขายไมแพง ผประกอบการรายใหญทมแบรนดเปนทรจกมสวนแบงตลาดในประเทศประมาณครงหนง สวนทเหลอเปนผประกอบการขนาดกลางและยอมทไมมตราสนคาชดเจน สวนใหญผลตเพอรองรบความตองการในประเทศเปนหลก สาหรบปญหาสาคญของอตสาหกรรมรองเทากคอการตองแขงขนกบคแขงตางประเทศทไดเปรยบดานตนทนแรงงานทตากวาและมแหลงวตถดบทหาไดในประเทศ เชน จน อนโดนเซย และเวยดนามทเปนคแขงในตลาดระดบลาง สวนตลาดระดบบนนน อตาล ฝรงเศสและสวสเซอรแลนดมความไดเปรยบดานการออกแบบ คณภาพการผลตและฝมอตดเยบและเทคโนโลยการผลต นอกจากน การรบจางผลตจากแบรนดตางประเทศเพยงไมกรายทาใหเกดความเสยงของผประกอบการ เมอผวาจางเลกจาง ผรบจางผลตกไมสามารถดาเนนธรกจตอไปได เนองจากไมไดกระจายความเสยงไว และการรบจางผลตถาไมสามารถดาเนนการใหเปนไปตามเงอนไขของลกคาไดกจะถกเลกจาง นอกจากน ปญหาสาคญอกประการกคอการขาดแคลนวตถดบหนงดบทใชเปนวตถดบหลกในการผลตทงดานปรมาณและคณภาพ ทาใหตองพงพาการนาเขาจากตางประเทศ สงผลใหตนทนการผลตสงกวาคแขงทมแหลงวตถดบภายในประเทศ นอกจากนน ในสวนของตลาดระดบบนกมปญหาในการออกแบบและสรางแบรนดของตนเอง

183

ก3.2 การคาระหวางประเทศและการคากบประเทศญปน ในป 2006 ประเทศไทยสงออกสนคาเครองหนงและรองเทาไปตลาดโลก 1,199 ลาน

ดอลลารสหรฐ คดเปนรอยละ 0.93 ของการสงออกสนคารวมของไทย โดยไทยสงออกเครองหนงและรองเทาไปญปน 81.5 ลานดอลลารสหรฐ หรอคดเปนรอยละ 6.8 ของการสงออกรวมไปญปนในอตสาหกรรมน ญปนจดเปนตลาดสงออกอนดบท 4 ของไทย รองจากสหรฐอเมรกาซงเปนตลาดใหญทสดของไทยทมสวนแบงตลาดรอยละ 28.8 เบลเยยม (รอยละ 8.9) และองกฤษ (รอยละ 7.1) สาหรบตลาดอนๆ ของไทย ไดแก เดนมารก สหรฐอาหรบเอมเรตส เนเธอรแลนด ฝรงเศส เยอรมน สวสเซอรแลนด แคนาดา และอตาล

สนคาหลกทไทยสงออกไปญปน ไดแก รองเทากฬา (HS640319 HS640219 และ

HS640411) คดเปนรอยละ 42.4 ของกลมเครองหนงและรองเทาทสงไปญปน รองลงมาเปนพวกกระเปาประเภทตางๆ ทงกระเปาถอ กระเปาใสสตางค การเปาเอกสาร เปนตน สาหรบ ตลาดสนคาเครองหนงในประเทศญปนนนถอเปนตลาดขนาดใหญ สนคาเครองหนงทวางจาหนายในตลาดมทงทเปนตราสนคาตางประเทศซงบรษทญปนซอลขสทธมา (licensing brand) ตราสนคาทมชอเสยงจากตางประเทศทเขามาทาการตลาดและเปดรานจาหนายเอง (private brand) และตราสนคาทผลตโดยบรษทญปนเอง (house brand) ซงสวนหนงบรษทญปนไปจางผผลตในตางประเทศทาการผลตสนคาเครองหนง ประเทศญปนนาเขากระเปาหนงรอยละ 60 ของความตองการรวม รองเทารอยละ 70 ผลตภณฑเครองหนงขนาดเลก อาท กระเปาสตางค และเขมขดรอยละ 70 – 80 ซงผลตภณฑเครองหนงขนาดเลกรอยละ 80 นาเขาจากจน สนคาจากจนไดเขามาครองตลาดในเกอบทกประเภทสนคา โดยมตงแตระดบราคาถกจนถงระดบราคาแพง ในกรณการนาเขารองเทา สวนใหญญปนนาเขาชนสวนของรองเทาและนามาประกอบเองโดยผผลตชาวญปนเพอใหเขากบรปรางเทาของชาวญปน การประกอบหรอผลตรองเทาในญปนตองอาศยผทเชยวชาญในการตดเยบและเขาใจรปรางของเทาชาวญปน

ผบรโภคชาวญปนนยมสนคาเครองหนงทมตราสนคาทาจากประเทศยโรป โดยเฉพาะอยางยง จากอตาลและฝรงเศส ซงมใหเลอกซอหลากหลายตราสนคา ภาพพจนของสนคาเครองหนงทผลตจากประเทศอตาลและฝรงเศสเปนสงสาคญและประทบใจมากกวาคณภาพของตวสนคาเอง ถงแมในปทผานมา สนคาเครองหนงททาจากวสดใยสงเคราะหไดรบความนยมจากผบรโภคชาวญปนโดยเฉพาะอยางยงจากกลมวยรน อยางไรกตาม มแนวโนมวา หากภาวะเศรษฐกจกระเตองขน ชาวญปนจะหนกลบไปนยมสนคาเครองหนงททาจากหนงสตวแทๆ อกโดยเฉพาะอยางยงสนคาเครองหนงททาจากประเทศอตาล อยางไรกตาม สนคาททาจากใยสงเคราะหหรอวสดทไมใชหนงจะยงคงไดรบความนยมจากกลมวยรนและหนมสาววยทางานอยเนองจากมราคาถกผบรโภคกลมหลกของสนคาเครองหนงจะเปนสตรในทกวย กลมสตรอาย

184

นอยและอยในวยทางานจะเปนกลมทใหความสนใจซอหาสนคาเครองหนงมากทสด สตรญปนจะนยมสนคาเครองหนงทมแฟชนลานาสมย และตองการสนคาเครองหนงในหลายรปแบบเพอใหเหมาะแกเสอผาทสวมใสในหลายวาระโอกาสอาท งานพธ งานสงคม ทางาน เลยงสงสรรค ใสลาลอง และอนๆ

ญปนนาเขากระเปาทาดวยหนงเพมขน แตกมแนวโนมวาผบรโภคจะหนไปนยมกระเปาททาดวยวสดอยางอนๆ เชน ผาผสมเสนใยไนลอนทมลกษณะเบา ทาความสะอาดงาย และราคาถก การนาเขาเครองแตงกายทาดวยหนงเพมขนอยางมากในระยะปทผานมา โดยเฉพาะเครองแตงกายทาดวยหนงผลตจากจนไดรบความนยมจากวยรนญปนมาก เนองจากมราคาถกกวาเครองแตงกายทาดวยหนงจากประเทศยโรปและสหรฐอเมรกา

สาหรบรองเทาหนง ชาวญปนนยมใชรองเทาหนงทมราคาถกลง สวนใหญผลตโดย

โรงงานของญปนในประเทศจนและในเขมร ในอนาคตสนคาจากยโรปและสหรฐอเมรกาจะไมสามารถแขงขนกบสนคาจากจนและเขมรได เพราะมราคาแตกตางกนถง 3 เทา ในอนาคต ตลาดสนคาเครองหนงสาหรบผสงอายจะมแนวโนมเตบโตขน เนองจากสดสวนผสงอายตอประชากรทงหมดเพมขน ผลตภณฑเครองหนงทเหมาะกบผสงอายควรจะเนนความประณต คงทนใชงานไดนาน มประโยชนใชสอยสง งายและสะดวกในการใชงาน และมรปแบบแฟชนตามสมยนยม

ในดานการนาเขาสนคาของไทยจากญปนในกลมอตสาหกรรมเครองหนงและรองเทาม

มลคาเพยง 3.7 ลานดอลลารสหรฐในป 2006 เนองจากญปนไมมความสามารถในการแขงขนในอตสาหกรรมนจงไมไดสงออกไปตาประเทศนก สนคาทไทยนาเขาจากญปนสวนใหญเปนสายนาฬกาหนง (HS911390) กระเปาใสเครองใชในหองนา (HS420292) เปนตน โดยภาพรวมแลว ไทยนาเขาเครองหนงและรองเทาจากญปนเพยงรอยละ 1.7 ของการนาเขาสนคาในกลมนจากโลก

ก3.3 สทธประโยชนจากความตกลง JTEPA และ AJCEP อตราภาษศลกากรและมาตรการทางการคาทไมใชภาษของญปน

อตราภาษศลกากรของสนคาเครองหนงและรองเทาของญปนคอนขางสงโดยมคาเฉลย

ประมาณรอยละ 15 โดยสนคารองเทาและเครองหนงทไทยสงออกไปญปนสงสดอยางรองเทากฬาทดานบนเปนหนงฟอก (HS 640319) มอตราภาษถงรอยละ 27-30 นอกจากนบางสนคายงมโควตาการนาเขาดวย เชน รองเทาหนง ทงน บางสนคาในกลมเครองหนงและรองเทาอย

185

ในโครงการ GSP ทญปนใหกบประเทศกาลงพฒนาตางๆ รวมทงประเทศไทย อยางไรกตาม อตราภาษตาม GSP กยงคงอยในระดบสงอยคอประมาณรอยละ 6-12.8

จากขอมลการใชสทธประโยชนทางภาษของไทยตามโครงการ GSP ของญปนในสนคา

เครองหนงและรองเทาป 2006-2007 โดยมลคาการใชสทธประโยชนในกลมสนคาตามโครงการ GSP เทากบ 11.8 ลานดอลลารสหรฐและ 11.2 ลานดอลลารสหรฐในป 2006 และ 2007 ตามลาดบ อตราสทธประโยชนตามโครงการ GSP ในสนคากลมนเทากบรอยละ 18.6 และ รอยละ 22.5 ในป 2006 และ 2007 ตามลาดบ (ดตารางท ก3.3) เหตผลทอตราการใชสทธตาม GSP ไมสงนกเนองจากอตราภาษตาม GSP ไมไดลดลงมาจากอตรา MFN นก จงทาใหแตมตอทางภาษเมอเทยบกบ MFN ไมสงนก

กฎระเบยบอนๆ ในการนาเขาสนคาเครองหนงและรองเทาของญปน คอการนาเขา

สนคาดงกลาวตองไมขดตอขอตกลงตามอนสญญาวาดวยการคาระหวางประเทศซงชนดสตวปาและพชปาทใกลจะสญพนธ (CITES: Convention on International Trade in Endangered Species of Wild Fauna and Flora) ซงมวตถประสงคเพอคมครองสตวปาบางชนด การจาหนายสนคาเครองหนงในตลาดญปนจะตองเปนไปตามกฎหมาย Household Goods Quality Labeling Law ซงเกยวกบการปดฉลากสนคา และกฎหมาย Act against Unjustifiable Premiums and Misleading Representations ซงเกยวกบการใหของแถมและการโฆษณาหลอกลวง สทธประโยชนจากความตกลง JTEPA และ AJCEP

เมอความตกลง JTEPA มผลบงคบใชจะมการยกเลกโควตาการนาเขารองเทาหนงของญปนทนท และสนคาสวนใหญจะลดภาษจนเหลอ 0 ภายใน 8 ป อยางไรกตาม มบางสนคาทยงไมลดภาษ เชน รองเทากฬาทดานบนเปนหนงฟอก (HS 640319) ซงเปนสนคาทไทยสงออกไปญปนสงสด (รอยละ 23.4 ของการสงออกไปญปน) โดยตามความตกลง JTEPA ไดตดสนคานออกจากการเจรจาลดภาษ และในความตกลง AJCEP ไดคงอตราภาษเดมตอไป จาก Trade Policy Review ประเทศญปนฉบบลาสด ป 2007 ซงจดทาโดยองคการการคาโลกไมพบวาสนคานมโควตาหรอมาตรการทางการคาทไมใชภาษ (NTM) ทงน ศาสตราจารย Urata นกวชาการชนนาผเชยวชาญดานการคาระหวางประเทศของญปนใหความเหนวาการปกปองอตสาหกรรมดงกลาวเกดจากปจจยดานปญหาการเมองและสงคมทเกยวกบการแบงแยกชนชน (discrimination) ของกลมคนทเรยกวา “บระคมน” (Burakumin) ในชวงกอนหนาน และเนองจากบระคมนเปนกลมคนทมอาชพเกยวกบอตสาหกรรมเครองหนง ในปจจบนรฐบาลจงพยายามท จะใหความดแลเปนพเศษกบคนกลม น หรอกลาวไดว า เปนการ reverse discrimination

186

เมอวเคราะหการใชสทธประโยชนจากขอมลการขอใบรบรองแหลงกาเนดสนคาในชวง 5 เดอนแรกหลงความตกลง JTEPA มผลบงคบใช (พ.ย.2007-ม.ค.2008) พบวาโดยรวมแลวอตราการใชสทธประโยชนในกลมอตสาหกรรมเครองหนงและรองเทาเทากบรอยละ 34.0 โดยมบางสนคาทใชสทธประโยชนเตมรอย เชน กระเปาใสเครองใชในหองนา (HS420292) รองเทาหนง (HS640399) บางสนคาใชสทธคอนขางสง เชน กระเปาใสสตางค (HS420231) และกระเปาถอ (HS 420221) อตราการใชสทธประโยชนเทากบรอยละ 84.8 และ 78.1 ตามลาดบ สนคาสวนใหญทมอตราการใชสทธประโยชนตา สวนหนงนาจะเกดจากการทยอยลดภาษลงของญปนซงใชเวลาถง 8 ปทาใหแตมตอทางภาษในชวงปแรกๆ ไมมากนก เชน รองเทากฬาทดานบนทาดวยยางและพลาสตก (HS 640219) ซงเปนสนคาทไทยสงออกไปญปนสง มอตราการใชสทธประโยชนเพยงรอยละ 24.5 แตมตอทางภาษเมอเทยบกบอตรา MFN เทากบรอยละ 0.8 เทานน สวนคแขงสาคญของไทยในตลาดญปนไดแกจน เวยดนาม อนโดนเซย อตาล และสหรฐ โดยในปจจบน ไทยยงคงไดเปรยบคแขงอย แตหากความตกลง AJCEP มผลบงคบใชความไดเปรยบกบเวยดนามและอนโดนเซยคงจะลดลง อยางไรกตาม การลดภาษตาม AJCEP ในกลมสนคาเครองหนงและรองเทาใชเวลานานกวา JTEPA 3 ป จงทาใหไทยยงคงไดเปรยบคแขงอยอกระยะหนง ทงน ในชวง 5 เดอนแรกหลงความตกลงบงคบใช อตราการใชสทธประโยชนในดานการนาเขายงอยในระดบทตามากเพยงรอยละ 0.08 เทานนสวนหนงนาจะมาจากชวงปแรกแตมตอทางภาษทไดรบจาก JTEPA มเพยงรอยละ 1.4 เทานน

เมอพจารณาคแขงของไทยในสนคาสงทอและเครองนงหมทสาคญๆ ของไทยในตลาด

ญปน พบวาคแขงของไทยไดแกจน อนโดนเซย เวยดนาม และมาเลเซย ซงประเทศเหลานยกเวนจน ทาความตกลง AJCEP กบญปน โดยหลงจาก AJCEP บงคบใชอตราภาษนาเขาของญปนจะลดลงเปนรอยละ 0 ทงหมดเชนเดยวกบการลดภาษตาม JTEPA ดงนน ความไดเปรยบในเชงภาษของไทยกบประเทศอาเซยนเหลานในตลาดญปนกจะหมดไปหลง AJCEP บงคบใช

สาหรบผลกระทบทางฝายญปนนน จากการสมภาษณสมาคมอตสาหกรรมหนงและ

เครองหนงแหงประเทศญปน (Japan Leather and Leather Goods Industries Association: JLIA) พบวา ในปจจบน การนาเขาสนคาเครองหนงของญปนมสดสวนถงประมาณรอยละ 90 ของการบรโภคทงหมด โดยสวนใหญเปนการนาเขาจากประเทศจน รองลงมาคอ เวยดนาม กมพชา เมยนมาร อนโดนเซย บงกลาเทศ และไทย

โดยอตสาหกรรมการผลตเครองหนงในประเทศญปนมแนวโนมหดตวลงอยางตอเนอง

โดยธรกจสวนใหญมขนาดเลกมพนกงานไมถง 20 คน และในปจจบนแทบจะไมมการสงออกเครองหนงไปตางประเทศแลว แนวทางการพฒนาอตสาหกรรมเครองหนงของญปนในขณะนจงมงการผลตสนคาทมคณภาพเกรดปานกลางระหวางคณภาพของจนและยโรปและจะขยายตลาด

187

ไปยงอาเซยน เชน สงคโปรและไทย มากยงขน โดยเมอความตกลง JTEPA มผลบงคบใช จะมการยกเลกโควตาการนาเขารองเทาหนงของญปนทนทและจะลดภาษจนเหลอ 0 ภายใน 8 ป ซงการทา JTEPA และความตกลงหนสวนเศรษฐกจกบประเทศตางๆ สงผลใหผผลตรายเลกของญปนไมสามารถแขงขนไดและเลกธรกจไป ในขณะทผผลตรายใหญมแนวโนมทจะไปลงทนทตางประเทศ เชน ไทย เวยดนาม กมพชา จน และนาเขาจากประเทศเหลานมากยงขน

ตารางท ก3.1 สนคาเครองหนงและรองเทาทไทยสงออกไปญปน

การสงออกไปญปน 2006

ประเภท รายการ

มลคา (พน US$)

สดสวนตอการสงออกในกลม (%)

สดสวนตลาดญปนตอตลาดโลก

(%)

MFN 2007 (%)

GSP 2007 (%)

JTEPA (%)

AJCEP (%)

640319 รองเทากฬา (ดานบนเปนหนงฟอก)

19,039 23.4 4.8 27-30 - ไมลดภาษ (X)

อตราเดม

640219 รองเทากฬา (ดานบนทาดวยยาง พลาสตก)

11,616 14.3 12.6 6.7 - 8 ป 11 ป

420500 ของอนๆ ทาดวยหนงฟอก/อด

9,141 11.2 16.7 3.3-18 6 8 ป 11 ป

420221 กระเปาถอ 7,112 8.7 34.2 8-16 12.8 8 ป 11 ป 420231 กระเปาใสสตางคและ

อนๆ 6,081 7.5 26.0 10-16 12.8 8 ป 11 ป

420212 กระเปาใสเสอผา กระเปาเอกสาร

4,962 6.1 7.6 4.6-16 12.8 8 ป 11 ป

640411 รองเทากฬา (ดานบนทาดวยวตถทอ)

3,792 4.7 6.7 8 - 8 ป 11 ป

640610 สวนประกอบรองเทา 3,102 3.8 68.9 3.4-25 - ไมลดภาษหรอ

8 ป

อตราเดมหรอ 11 ป

420292 กระเปาใสเครองใชในหองนา

2,549 3.1 11.0 8 6.4 8 ป 11 ป

420229 กระเปาถออนๆ 2,187 2.7 34.4 8 6.4 8 ป 11 ป รวม 10 อนดบแรก 69,581 85.5 - รวมทงหมดในกลม 81,510 100 6.79 ทมา: มลคาการคาจาก Trademap, อตราภาษ MFN จาก TRAIN, อตราภาษ GSP จากกระทรวงการคลง

ญปน, อตราภาษ JTEPA จากความตกลง JTEPA และอตราภาษ AJCEP จากความตกลง AJCEP

188

ตารางท ก3.2 สนคาเครองหนงและรองเทาทไทยนาเขาจากญปน การนาเขาจากญปน

2006 ประเภท รายการ

มลคา (พน US$)

สดสวนตอการนาเขาในกลม (%)

สดสวนนาเขาจากญปนตอโลก (%)

MFN 2006 (%)

JTEPA 2007 (%)

AJCEP ปแรก

(%)

911390 สายนาฬกาทาดวยหนง หนงเทยม 1,113 29.4 7.0 5 8 ป1 8 ป 420292 กระเปาใสเครองใชในหองนา 542 14.3 8.0 40 8 ป 8 ป 420500 ของอนๆ ทาดวยหนงฟอก/อด 417 11.0 14.3 30 8 ป 8 ป 640590 รองเทาอนๆ 199 5.3 4.5 40 8 ป 8 ป 420212 กระเปาใสเสอผา กระเปาเอกสาร 189 5.0 1.0 40 8 ป 8 ป 420400 สวนประกอบหนง 179 4.7 40.2 20 8 ป 8 ป 420239 กระเปาใสสตางคอนๆ 152 4.0 10.4 40 8 ป 8 ป 420232 กระเปาใสสตางคพลาสตก/วตถทอ 137 3.6 5.1 40 8 ป 8 ป 640419 รองเทาพนดานนอกทาดวยยาง

พลาสตก หนงฟอก 119 3.1 1.6 40 8 ป 8 ป

640699 สวนประกอบรองเทา 95 2.5 0.6 10 8 ป 8 ป รวม 10 อนดบแรก 3,142 82.9 - รวมทงหมดในกลม 3,789 100 1.7 ทมา: มลคาการคาจาก Trademap, อตราภาษ MFN จาก TRAIN, อตราภาษ JTEPA จากความตกลง

JTEPA และอตราภาษ AJCEP จากความตกลง AJCEP หมายเหต: 1/ หมายถงทยอยลดภาษปละเทาๆ กนใหเหลอรอยละ 0 ภายใน 8 ป

189

ตารางท ก3.3 การใชสทธประโยชนทางภาษของไทยตามโครงการ GSP ของญปนในสนคาเครองหนงและรองเทาป 2006-2007

มลคาการใชสทธ (พน US$)

อตราการใชสทธประโยชน (%)

ประเภท รายการ

2006 2007 2006 2007 640319 รองเทากฬา (ดานบนเปนหนงฟอก) 7.6 - 0.04 - 640219 รองเทากฬา (ดานบนทาดวยยาง พลาสตก) - - - - 420500 ของอนๆ ทาดวยหนงฟอก/อด 2,826.5 1,282.9 30.9 16.9 420221 กระเปาถอ 598.6 1,187.2 8.4 17.6 420231 กระเปาใสสตางคและอนๆ 115.7 2,083.9 1.9 19.7 420212 กระเปาใสเสอผา กระเปาเอกสาร 793.6 1,014.6 15.9 14.9 640411 รองเทากฬา (ดานบนทาดวยวตถทอ) 8,208 6,408 0.22 0.13 640610 สวนประกอบรองเทา - - - - 420292 กระเปาใสเครองใชในหองนา 1,977.3 1,276.2 77.6 64.6 420229 กระเปาถออนๆ 26.2 105.8 1.2 8.6 รวม 10 สนคา 5,902 5,681 11.0 15.0 รวมทงหมดทกสนคา 11,801 11,245 18.6 22.5 ทมา: ขอมลการขอใชสทธประโยชนตามโครงการ GSP ของญปนจากกรมการคาตางประเทศ, ขอมลการ

สงออกจาก Trademap

190

ตารางท ก3.4 การใชสทธประโยชนทางภาษศลกากรในดานการสงออกเครองหนงและรองเทาไปญปนตามความตกลง JTEPA (พ.ย.2007-ม.ค.2008)

มลคาประหยดจากภาษ (Tariff saving)

ประเภท รายการ แตมตอภาษเมอเทยบกบ

MFN (%)

มลคาการ

สงออก (พน US$)

มลคาการใชสทธ

(พน US$)

อตราการใชสทธประโยชน

(%)

(พน US$) สดสวนตอมลคาการสงออก (%)

640219 รองเทากฬา (ดานบนทาดวยยาง พลาสตก)

0.8

4,623.2

1,134.7

24.5

9.08

0.2

420500 ของอนๆ ทาดวยหนงฟอก/อด 14.8 4,333.9 666.1 15.4 98.58 2.3 420221 กระเปาถอ 4.8 3,053.8 2,384.0 78.1 114.43 3.7 420212 กระเปาใสเสอผา/เอกสาร 4.8 3,021.1 134.6 4.5 6.46 0.2 420231 กระเปาใสสตางคและอนๆ 4.8 2,656.7 2,253.4 84.8 108.16 4.1 640610 สวนประกอบรองเทา 0.4 2,470.0 1.4 0.06 0.01 0.0 640411 รองเทากฬา (ดานบนทาดวย

วตถทอ) 1 1,393.8 351.2 25.20 3.51 0.3

420100 เครองอาน สายโยง เชอกจง 4.4 1,132.8 120.2 10.61 5.29 0.5 410719 หนงฟอกอนๆ 19.1 991.0 46.8 4.7 8.93 0.9 420292 กระเปาใสเครองใชในหองนา 2.4 940.1 940.1 100.0 22.56 2.4 420299 กลองใสเครองประดบ 3.8 859.4 346.9 40.4 13.18 1.5 640399 รองเทาหนง 10.4 698.0 698.0 100.0 72.60 10.4 420229 กระเปาอนๆ 2.4 613.8 28.8 4.70 0.69 0.1 420291 กระเปาเครองกฬา 3 556.6 176.2 31.65 5.29 0.9 420222 การเปาเสอผาดานนอกเปน

พลาสตกหรอวตถทอ 4.8 367.3 278.2 75.7 13.35 3.6

รวม 15 สนคา - 27,711 9,560 34.5 482.12 1.74 รวมทกสนคาทไดแตมตอ 3.8 30,690.9 10,437.6 34.0 932.8 2.8 ทมา: ขอมลการขอใชสทธประโยชนตามความตกลง JTEPA จากกรมการคาตางประเทศ, ขอมลการสงออกรายเดอนจาก

กระทรวงพาณชย หมายเหต: 1. อตราการใชสทธประโยชนคดจากมลคาคาขอใชสทธประโยชนภายใตการใชเอกสารรบรองแหลงกาเนด

สนคา (C/O) หารดวยมลคาการสงออกจรง อตราการใชสทธประโยชนทคานวณไดสามารถมคาสงเกนความเปนจรงและในบางกรณอาจทาใหคาอตราการใชสทธประโยชนมคามากกวารอยละ 100 ได หากผสงออกทขอเอกสารรบรองแหลงกาเนดสนคาไปแลวยงไมไดใชสทธประโยชนในการสงออกจรงในปนนๆ ในรายงานฉบบน หากอตราการใชสทธประโยชนมากกวารอยละ 100 คณะผวจยจะแสดงคาเทากบรอยละ 100 เพอแสดงวาผสงออกมแนวโนมการใชสทธประโยชนอยางเตมท

2. มลคาประหยดจากภาษ (tariff saving) คานวณจากสวนตางจากอตราภาษ MFN กบอตราภาษตามความ ตกลง JTEPA คณดวยมลคาการใชสทธประโยชน

191

กรณศกษาท 4: อตสาหกรรมสงทอและเครองนงหม

ก4.1 ภาพรวมอตสาหกรรมสงทอและเครองนงหม

อตสาหกรรมสงทอและเครองนงหมไทยเปนสาขาการผลตท มบทบาทสาคญตอเศรษฐกจของประเทศ โดยเปนสาขาทสรางรายไดผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศ ณ ราคาคงท เปนมลคา 160,459 ลานบาท ในป 2006 หรอคดเปนสดสวนรอยละ 10.1 ของผลตภณฑมวลรวมภาคอตสาหกรรมของประเทศ ขณะเดยวกนยงเปนสาขาการผลตสาคญทมการจางงานสง นอกจากน ในดานการคาระหวางประเทศ อตสาหกรรมสงทอและเครองนงหมไทยมสงออกในลาดบตนๆ ใหกบประเทศและมมลคาการคาทเกนดลอยางตอเนอง สวนในดานการบรโภคเสอผาและเครองนงหมภายในประเทศในป 2005 มมลคาตลาดการบรโภคภายในประเทศ 317,059 ลานบาท โดยตลาดภายในประเทศยงคงมความสาคญอยางมากตอสาขาสงทอและเครองนงหมไทย โดยพบวาสดสวนการพงพาตลาดตางประเทศของอตสาหกรรมเสอผาและเครองนงหมไทยอยทระดบรอยละ 30

โครงสรางอตสาหกรรมสงทอและเครองนงหมไทยสามารถจาแนกออกเปน 3 กลมหลก

ตามโครงสรางของกระบวนการและขนตอนการผลต ไดแก

อตสาหกรรมตนนา ประกอบดวยอตสาหกรรมเสนใย คออตสาหกรรมเสนใยธรรมชาตและอตสาหกรรมเสนใยสงเคราะหหรออตสาหกรรมเสนใยประดษฐ โดยเสนใยประดษฐเปนผลผลตจากอตสาหกรรมปโตรเคม ในป 2006 ประเทศไทยมโรงงานเสนใยประดษฐรวมทงสน 16 โรงงาน เปนโรงงานขนาดใหญ ใชเงนลงทนและเทคโนโลยระดบสง การลงทนสวนใหญเปนการรวมทนกบนกลงทนตางชาต โดยพงพาเทคโนโลยจากบรษทแม มการจางกาลงแรงงานรวม 14,300 คน เสนใยประดษฐทผลตในประเทศไทยม 4 ประเภท คอ เรยอน อะครลก ไนลอน และพอลเอสเทอร

อตสาหกรรมกลางนา มกใชเงนลงทนและเทคโนโลยระดบปานกลางถงสง เชน อตสาหกรรมปนดาย อตสาหกรรมผาทอและผาถก และ อตสาหกรรมฟอก ยอม พมพลาย และแตงสาเรจ

1. อตสาหกรรมปนดาย: นาเสนใยธรรมชาต เชน ฝาย หรอเสนใยประดษฐเขามาตเกลยวหรอปนใหเปนเสนดาย หากเปนเสนใยสน (staple fiber) กจะไดเสนดายชนดเสนดายปน (spun yarn) หากเปนเสนใยยาว (filament) กจะไดเสนดายชนดใยยาว (filament yarn) กระบวนการในการปนดายมการลงทนมากและใชเทคโนโลยระดบปานกลาง ในป 2006 มจานวนโรงงาน 150 โรงงาน และมการจางงาน 59,980 คน สาหรบ

192

เทคโนโลยสมยใหมของวงการปนดาย คอการปนดายระบบปลายเปด (open end spinning หรอ O.E.S) ซงเปนระบบทสามารถปนดายไดเรวขนมากแตมตนทนทสงขน นอกจากนนแลวอตสาหกรรมปนดายยงมอกกลมหนงทเปนลกษณะของการทาการตกแตงผวเสนดายใยยาวใหมสมบตเฉพาะทดขนทเหมาะแกการใชงาน เชน ทาใหมการนมนวลในการสมผส ดดซมนาไดดขน กลมนเรยกวาเปนการทาเสนดายดวยเทกซเจอร (textured yarn)

2. อตสาหกรรมทอผา: ปจจบนใชระบบไรกระสวย (shuttle less loom) มความเรวในการผลตสง และลดขอเสยตางๆ ของระบบการทอผาแบบเกาไดอยางมาก โรงงานทอผาในป 2006 มอยประมาณ 625 โรง และมการวาจางงานประมาณ 54,470 คน โดยสวนใหญรอยละ 60 ยงเปนเครองทอระบบกระสวยแบบเดม

3. อตสาหกรรมถกผา: ใชทงเครองถกแบบ single และ double มโรงงาน รวม 720 โรงงาน ขนาดของโรงงานมความแตกตางอยางมาก ตงแตโรงงานหองแถวทมเครองจกรเพยงเครองเดยวไปจนถงโรงงานขนาดใหญ มคนงานอยในระบบรวมทงสน 62,860 คน

4. อตสาหกรรมฟอก ยอม พมพลาย และแตงสาเรจ: มกเปนระบบตอเนองอตโนมตทรวมเอากระบวนการตางๆ คอการเตรยม (pretreatment) การยอมหรอพมพ (dyeing or printing) ไปจนถงการตกแตงสาเรจ (finishing) เพอใหเกดความสวยงาม เชน การขดมน การตะกยขน หรอเพอใหไดสมบตเฉพาะตามความตองการ เชน การปองกน แบคทเรย การดดซมความชน เปนตน โรงงานมทงขนาดเลก กลาง และใหญ รวมกน 411 โรงงาน จานวนคนงาน 46,850 คน เปนอตสาหกรรมทสามารถสรางมลคาเพมใหกบผลตภณฑไดอยางมาก แตมกมปญหาในสวนของการบรหารการใชนา ทเปนสงสาคญของกระบวนการทงเรองของการใชนาดและการปลอยนาเสย

อตสาหกรรมปลายนา คออตสาหกรรมเครองนงหม เปนอตสาหกรรมทใชเงนลงทน

เทคโนโลยและเครองจกรในระดบไมสงนก ในขณะทตองใชแรงงานเปนจานวนมากในกระบวน การผลต คณลกษณะของแรงงานในอตสาหกรรมเครองนงหมจะตองมทกษะและประสบการณดานงานฝมอและการตดเยบทประณต มคณภาพสมาเสมอ ในปจจบนประเทศไทยมโรงงานตดเยบเสอผาทมขนาดและมาตรฐานทหลากหลายกระจายอยทกพนท จานวนทงสน 2,528 โรงงาน ประกอบดวยโรงงานขนาดเลกทดาเนนการตดเยบตงแตเสอโหลราคาถก ไปจนถงโรงงานขนาดใหญทตดเยบเสอผาทมตราสนคาจากตางประเทศ โดยอตสาหกรรมในสวนน มการจางกาลงแรงงานมากทสดในหวงโซอปทานการผลตเปนจานวน 824,500 คน

193

อญชนา (2008)5 กลาววาจากการศกษาของหนวยใหคาปรกษาสถาบนบณฑตพฒน บรหารศาสตร ในเรองโครงสรางของอตสาหกรรมเครองนงหมไทยพบวาในจานวนผประกอบ การทงหมดมจานวนไมถงรอยละ 1 ทมการออกแบบและสรางแบรนดของตนเอง โดยสามารถแบงตามลกษณะการผลตออกเปน 3 กลมหลก ดงน

1. กลมผประกอบการเสอผาบตคหรอหองเสอตางๆ กลมนสามารถแบงออกเปน 3 กลมยอย คอ (1) ระดบบน สวนใหญจะมดไซนของตนเอง ประณตและราคาสงมาก แบรนดทเปนทยอมรบในระดบประเทศมเพยง 4-5 ราย เชน ไขบตค พจตรา นาการา เปนตน (2) ระดบกลางมประมาณ 60-100 ราย (3) ระดบลางมประมาณ 10,000 ราย โดยปญหาหลกของกลมนคอไมสามารถปรบตวใหทนกบแนวโนมแฟชนทเปลยนแปลงอยางรวดเรว

2. กลมผประกอบการผลตเสอฟาสาเรจรป กลมนมความหลากหลายตงแตระดบสนคา ราคา และกลมลกคาทงในและตางประเทศ เชน แบรนดไทยระดบบนทเปนทรจกไดแก Flynow, Stresis, Senada, Greyhound รวมถงบรษทบางบรษททซอลขสทธแบรนดของตางประเทศมาผลต อาทเชน Lacoste. ELLE, DAKS, Jousse เปนตน ดานแบรนดไทยระดบกลางทเปนรจก ไดแก AIIZ, Pena House, Jaspal, Chaps, Dapper, Ten&Co เปนตน สวนแบรนดไทยทอยระดบกลาง-ลาง เชน แมฟาหลวง ภฟา เปนตน จนถงกลมผประกอบการตามยานคาปลกและคาสงซงมจานวนมากทสดถง 20,000 ราย ปญหาหลกของกลมนคอเรองคาเชาสถานทโดยเฉพาะในหางสรรพสนคา การขาดแคลนบคลากรดานแฟชน และการเขาถงแหลงเงนทน

3. กลมผประกอบการ OEMs หรอ ผรบจางผลต โดยแบงเปน OEMs ขนาดใหญประมาณ 30 ราย ขนาดกลางประมาณ 200 รายและขนาดเลกประมาณ 1,300 ราย ปญหาหลกของกลมนคอขาดประสบการณทงในเรองของการออกแบบและการสรางแบรนด

สาหรบขดความสามารถในการแขงขนของอตสาหกรรมสงทอและเครองนงหมไทย

สถาบนพฒนาอตสาหกรรมสงทอ (2007) ไดประเมนไววา 1. ดานปจจยการผลต (Factor Condition): จดแขงของไทยคอการมโครงสราง

พนฐานทมการพฒนาอยางตอเนองเมอเทยบกบประเทศอาเซยนและการมผลตภาพแรงงานทสงขน สวนจดออนของไทย คอการวจยและพฒนาอยในระดบตา ตองพงพาเทคโนโลยจากตางประเทศ การขาดแคลนบคลากรและแรงงานทมทกษะและความร คาจางแรงงานสงกวาและหายากกวาประเทศคแขง และตนทนพลงงานและวตถดบสงขน

5 อญชนา ทฤษฎคณ (2008) “ขดจากดของแฟชนไทยกบขดความสามารถของผนาแฟชนโลก” ไทยแลนด Business Week สงหาคม 2551

194

2. เงอนไขดานอปสงค (Demand Condition): เงอนไขดานบวก คอการทตลาดอาเซยนมแนวโนมขยายตวดและตลาดในประเทศมขนาดใหญ นอกจากนผบรโภคยงใหความสาคญกบการออกแบบททนสมย ผซอตองการซพพลายเออรทมความรวดเรวและบรการแบบเบดเสรจ นอกจากน ตลาดโลกมแนวโนมบรโภคสนคาทเปนมตรตอสงแวดลอมและสนคาทใชเทคโนโลยสง เชน สงทอคณสมบตพเศษและสงทอเทคนค (Functional and Technical Textile) สวนเงอนไขดานลบ ไดแก ระดบรายไดโดยเฉลยของผบรโภคในประเทศยงตา แตมแนวโนมเพมขนตามระดบการเพมของผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศ (GDP) ของประเทศ และรสนยมของผบรโภคในประเทศขาดความตองการแฟชนทประณต (sophisticated demand)

3. อตสาหกรรมทเกยวของและสนบสนน (Related & Supporting Industries): ปจจยดานบวกคอการมอตสาหกรรมสงทอทครบวงจรตลอดหวงโซการผลต การมอตสาหกรรมตอเนองขนาดใหญทสามารถรองรบสงทอเทคนค (Technical Textile) เชน เกษตร ยานยนต การแพทย และทองเทยว (โรงแรม ภตตาคาร และสปา) สวนปจจยลบคอหวงโซอปทาน (supply chain) ขาดความเชอมโยงและสนบสนนเพอสรางมลคาเพมใหกบผลตภณฑในระบบอตสาหกรรมสงทอและเครองนงหม และเพมความเรวในการสงมอบสนคาทตรงกบความตองการของตลาด ขาดการสนบสนนของผประกอบการทมขนาดใหญและมความเขมแขงใหแกผประกอบการรายยอยเพอสรางฐานความเขมแขงของอตสาหกรรมสงทอของประเทศ

4. บรบทดานกลยทธและการแขงขน (Firm Strategy, Structure and Rivalry): ปจจยบวกคอผประกอบการสวนใหญเปน SME ทาใหการปรบตวมความรวดเรว มการพฒนาคลสเตอร แตยงอยในระดบเรมตนของการพฒนา มการรวมกลมเปนสมาคม (Consortium) หลายกลม แตอาจตองมการกาหนดกรอบความรวมมอในการสรางความเขมแขงใหแกอตสาหกรรมทเปนรปธรรมอยางชดเจน สวนปจจยลบคอมการแขงขนสงและใชกลยทธการตดราคา ผผลตเปนผรบจางผลต (OEM) ขาดการออกแบบ และการสรางแบรนดอยางจรงจง สวนใหญผลตสนคาซงมมลคาเพมคอนขางตา และสนคาขาดความหลากหลาย และตลาดสงออกกระจกตวสงกวาคแขง

5. บทบาทของภาครฐ (Role of Government): รฐบาลมความพยายามในการสรางกรอบความรวมมอตางๆ ในระดบประเทศอนภมภาค และภมภาค เพอสรางโอกาสทางการคาและสนบสนนอตสาหกรรมสงทอและเครองนงหม และมการจดตงสถาบนพฒนาอตสาหกรรมสงทอ (THTI) เพอพฒนาอตสาหกรรมสงทอของประเทศ ใหมความเจรญกาวหนาและสามารถแขงขนได อยางไรกตาม การสนบสนนงบประมาณดานวทยาศาสตรและเทคโนโลย (S&T) และการวจยและพฒนา (R&D) ยงคงมนอยและไมมจดเนนทาใหขาดความสอดคลองและตอเนอง จงยงไมสามารถสนบสนนขดความสามารถของอตสาหกรรมไดเทาทควร มการใหความสาคญกบอตสาหกรรมในระดบนโยบาย แต

195

การนาไปสการปฏบตยงไดผลนอย อกทงเงนสบทบ (matching fund) ระหวางภาครฐและภาคเอกชนในการพฒนาอตสาหกรรมอยในระดบตา

ทงน ประเทศไทยไดวางวสยทศนไววาจะเปนศนยกลางสงทอและแฟชนของภมภาค

อาเซยนโดยในยทธศาสตรและแผนแมบทเพอเพมขดความสามารถในการแขงขนสาหรบอตสาหกรรมสงทอและเครองนงหม พ.ศ. 2551-2555 ไดกาหนดยทธศาสตรของอตสาหกรรมดงน การพฒนาและการยกระดบคลสเตอรและหวงโซอปทานของอตสาหกรรม การเพมมลคาใหกบสนคาสงทอและเครองนงหม การพฒนากาลงคนในทกระดบ การทาการตลาดและขยายการลงทนเชงรกในภมภาคอาเซยนและตลาดใหมทมการขยายตวการนาเขาสง การพฒนาตลาดภายในประเทศ การเพมผลตภาพของอตสาหกรรมอยางตอเนอง และการประสานกลไกหนวยงานภาครฐและเอกชนในการสนบสนนการเพมขดความสามารถในการแขงขนของอตสาหกรรมสงทออยางเปนระบบ ก4.2 การคาระหวางประเทศและการคากบประเทศญปน

ในป 2006 ประเทศไทยสงออกสนคาสงทอและเครองนงหมไปตลาดโลก 7,021 ลานดอลลารสหรฐ คดเปนรอยละ 5.45 ของการสงออกสนคารวมของไทย โดยไทยสงออกสงทอและเครองนงหมไปญปน 416.4 ลานดอลลารสหรฐ หรอคดเปนรอยละ 5.9 ของการสงออกรวมไปญปนในอตสาหกรรมน โดยญปนจดเปนตลาดสงออกอนดบท 2 ของไทย รองจากสหรฐอเมรกาซงเปนตลาดใหญทสดของไทยทมสวนแบงตลาดถงรอยละ 30 สาหรบตลาดอนๆ ของไทย ไดแก จน ฮองกง องกฤษ สหรฐอาหรบเอมเรตส ฝรงเศส เวยดนาม เปนตน สนคาสงออกทสาคญของไทยไปญปนอยในกลมเครองนงหมเปนหลก โดยสนคาทสงออกไปญปนสง คอทเชตทาดวยฝาย พรม เชตของบรษ ผาไมทอ กางเกงชนในฝาย หมวก สท แจกเกต เครองยกทรง เปนตน โดยบางสนคาไทยพงตลาดญปนสงมาก เชน พรมทาดวยวตถทออนๆ (HS 570330) มการสงออกไปญปนถงรอยละ 94 เมอเทยบกบการสงออกรวมไปโลก เปนตน

จากการสมภาษณสมาคมผนาเขาสงทอแหงประเทศญปน (Japan Textiles Importers Association: JTIA) และบรษท Mitsui & Co. พบวา ตลาดเสอผาและเครองนงหมของญปนพงพงการนาเขาเปนสดสวนทสงมาก โดยสนคานาเขามสดสวนสงถงรอยละ 94 ของความตองการในป 2006 สดสวนของสนคานาเขาตอความตองการนสงขนอยางตอเนอง เมอเทยบกบสดสวนในป 1996 ซงมเพยงรอยละ 72 ทผานมา ประเทศทญปนนาเขาสนคาเสอผามากทสดคอ จน โดยมสดสวนสงถงรอยละ 90 ของปรมาณการนาเขาทงหมด และมแนวโนมสงขน

196

ในขณะทสวนแบงการตลาดของไทยและประเทศอนๆ มแนวโนมลดลง และเวยดนามสวนแบงการตลาดคอนขางคงท

ลกษณะพเศษของตลาดเสอผาญปนเปนตลาดทลกคามความละเอยดและซบซอน (sophisticate) มาก ลกคาตองการสนคาคณภาพสง มความหลากหลาย และตองการสนคาลอตเลก มวงจรของแฟชนและการผลตทสน การบรโภคมความหลากหลายมาก ตลาดมปรมาณการผลตลน (oversupply) ตลาดมการแขงขนสงมาก มระบบฝากขาย (consignment sales) ของผคาปลก มการเพมขนของบรษททมลกษณะ SPA (Specialty store retailer of Private label Apparel)

รปแบบหลกของการนาเขาสนคาเสอผาในตลาดญปนแบงไดเปน 3 รปแบบ ไดแก 1. แบบโออเอม (Original Equipment Manufacturer: OEM) โดยทผขายรวมมอกบ

บรษทการคา (trading company) ในการกาหนดผาและออกแบบ และใหผผลตในตางประเทศตดเยบให ซงวธนเปนวธการทพบมากทสดในปจจบน

2. คลายกบรปแบบท 1 แตผขายกาหนดลกษณะของผาและออกแบบเอง และใหผผลตในตางประเทศตดเยบให สวนขนตอนการนาเขาจะใชบรษทการคา

3. ผนาเขาญปนไปเลอกซอสนคาทผผลตในตางประเทศออกแบบและเลอกผาเอง

ในสวนของสนคาเสอผาแฟชน ญปนนาเขาจากจนรอยละ 85 เนองจากเหตผล 3 ประการ ไดแก คาแรงถก ระยะทางใกล (สามารถขนสงโดยใชเวลาเพยง 48 ชม.) และ ฝมอแรงงานในการตดเยบของจนพฒนาขนมาก อยางไรกตาม ผนาเขาญปนกพยายามทจะไมพงพาการนาเขาจากจนมากเกนไปและพยายามทจะกระจายการนาเขาจากประเทศอน เชน เวยดนาม ไทย มากขนเพอลดความความเสยง เชน ในขณะนคาแรงในจนมแนวโนมทจะเพมขน ประกอบกบมการขนภาษตางๆ ซงผนาเขาไมสามารถขอคนไดทงหมด เชน การขนภาษมลคาเพมของจนเปนรอยละ 17 และสนคาบางรายการมภาษศลกากรอยแลวรอยละ 10 รวมเปนรอยละ 27 ทอาจไมสามารถขอคนไดทงหมดเมอสงออกจากจน ซงปญหานคลายกบกรณทบรษทญปนประสบในประเทศไทยกอนมความตกลง JTEPA

ทงน ญปนนาเขาสงทอและเครองนงหมจากไทยเพยงรอยละ 4 ของปรมาณการนาเขาทงหมด โดยสวนใหญเปนชดกฬา ปจจยสาคญทมการนาเขาจากไทยนอย ไดแก ผผลตไทยไมคอยยอมรบการสงสนคาจากญปนเพราะไมตองการผลตสนคาลอตเลก และผผลตไทยเลอกทจะไปผลตใหสหรฐฯ และยโรปมากกวา นอกจากนนการทคาแรงไทยสง การแขงคาของเงนบาท และระยะทางระหวางไทยและญปน เปนขอเสยเปรยบของไทยเมอเทยบกบจน โดยเฉพาะอยางยงในกรณการผลตสนคาแฟชนซงมวงจรการขายในระยะสนและเปลยนไปตามฤดกาล

197

ก4.3 สทธประโยชนจากความตกลง JTEPA และ AJCEP อตราภาษศลกากรและมาตรการทางการคาทไมใชภาษของญปน

เสอผาสามารถนาเขาญปนไดเสร ไมมการกาหนดโควตานาเขา อตราภาษศลกากรเฉลยของสนคาสงทอของญปนเทากบรอยละ 5.5 โดยมบางสนคาทมอตราภาษสงถงประมาณรอยละ 25 สวนสนคาเครองนงหมมอตราภาษเฉลยรอยละ 9.2 โดยเครองนงหมบางรายการมอตราภาษสงสดประมาณรอยละ 13

ทผานมา ไทยไดใชสทธประโยชนตามโครงการ GSP ของญปนในสนคากลมสงทอและ

เครองนงหมหลายชนด โดยบางสนคาอตรา GSP ลดลงเปนรอยละ 0 และบางสนคาลดลงมาทรอยละ 3.78 โดยในป 2006 และ 2007 อตราการใชสทธประโยชนของไทยตามโครงการ GSP ของสนคากลมสงทอและเครองหนงเทากบรอยละ 60.9 และรอยละ 44.2 ตามลาดบ โดยสนคาหลายรายการมอตราการใชสทธประโยชนเตมรอย เชน ผาไมทอ (HS 560311) เครองยกทรง (HS 621210) ดายใยยาวทาดวยโพลเอสเทอร (HS 540233) ดายทปนจากเศษไหม (HS 500500) การใชสทธประโยชน GSP ซงนาจะเกดจากแตมตอทางภาษเมอเทยบกบอตรา MFN คอนขางสง เชนเครองยกทรง แตมตอทางภาษสงถงรอยละ 8.4 ผาไมทอแตมตอทางภาษเทากบรอยละ 4.3 เปนตน

นอกจากภาษศลกากรแลว ญปนมขอกาหนดวาเสอผาทนาเขาตองแจงแหลงกาเนด

สนคาใหถกตองและตองมคณลกษณะและคณภาพสนคากากบ กฎหมายศลกากรญปนไดกาหนดเงอนไขเกยวกบการระบแหลงกาเนดสนคากลาวคอ หากมการตรวจพบวาสนคานนๆ ระบแหลงกาเนดสนคาไมถกตองทงทางตรงและทางออม สนคารายการนนจะถกหามนาเขา ทงนรวมถงสนคาปลอมแปลงและลอกเลยนแบบดวย การนาเขาเสอผาทมสวนประกอบของขนสตว ขนนก หรอหนง ทคมครองโดยขอตกลง The Washington Convention จะตองไดรบอนญาตจากกระทรวงการเศรษฐกจ การคา และอตสาหกรรมกอน ซงโดยทวไปจะหามนาเขา นอกจากนญปนมกฎหมายอนๆ ทเกยวของ คอ Laws against Unjustifiable Premiums and Misleading Representation กากบดแลโดยคณะกรรมการการคาทเปนธรรม (Fair Trade Commission) เปนกฎหมายวาดวยการใหของรางวลและโฆษณาหลอกลวง Laws for Control of Household Products Containing Harmful Substances กากบดแลโดยกระทรวงสาธารณสขและสวสดการ กาหนดมาตรฐานสวนผสมในเนอผาทตองไมเปนอนตรายตอผวหนง Household Goods Quality Labeling Law กฎหมายวาดวยฉลากสนคาสงทอของญปนไดกาหนดแบบของฉลาก และรายละเอยด Product Liability Law เปนกฎหมายกาหนดให ผผลต ผนาเขา ตองชดใชคาเสยหายแกผบรโภค กรณทสนคามขอบกพรองและเกดอนตรายตอ

198

ผบรโภค เนองจากการใชสนคา และ Household Commodities Quality Indication Law เปนกฎหมายใหการคมครองผบรโภคมงกาหนดมาตรฐานฉลากและคาอธบายคณภาพและมาตรฐานสนคาประกอบ

สทธประโยชนจากความตกลง JTEPA และ AJCEP

สนคาสงทอทจะไดประโยชนจากความตกลง JTEPA ไดตองเปนสนคาทผานเกณฑการ

ไดแหลงกาเนดสนคา ซงกาหนดไววาหากผผลตนาเขาวตถดบจากประเทศทสาม วตถดบนนตองผานกระบวนการผลตตออกอยางนอยสองขนตอนในประเทศ (two-process rule) เชน ในกรณของการผลตผาผน หากผผลตนาเขาดายจากประเทศทสาม ดายนนจะตองผานกระบวนการฟอกยอมและทอเปนผาภายในประเทศ แตถาผลตจากดายททาในไทยกใหถอวาผานเกณฑแหลงกาเนดสนคาแลว สาหรบสนคาเครองนงหมทจะไดสทธนาเขาตามความตกลง JTEPA ไดจะตองผานเกณฑลกษณะการผาน 2 ขนตอน (two-process rule) เชนกน แตทแตกตางจากเกณฑแหลงกาเนดสนคาสงทอ คอสนคาสามารถผานกระบวนการขนแรกในไทยหรอญปนหรอประเทศสมาชกอาเซยนไดกอนจะมาผานขนตอนทสองในไทย (two-process rule with ASEAN cumulation) ซงหมายความวา ผผลตเครองนงหมสามารถนาเขาวตถดบจากประเทศสมาชกอาเซยนเพอมาตดเยบในไทยตอไป กฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาลกษณะนเปดโอกาสใหผผลตเครองนงหมสามารถเลอกแหลงกาเนดทไมมผลตในไทยเพอมาตดเยบเพมมลคาตอในไทยได

จากการวเคราะหขอมลการใชสทธประโยชนจากความตกลง JTEPA ใน 5 เดอนแรก (พ.ย. 2007-ม.ค.2008) พบวาผสงออกไทยไดใชสทธประโยชนในการสงออกภายใตความตกลง JTEPA ในอตราทสง โดยอตราการใชสทธประโยชนรวมของอตสาหกรรมนเทากบรอยละ 66.6 โดยหากคดเฉพาะสนคา 15 รายการแรกทสงออกไปญปนสงและไดแตมตอทางภาษจาก JTEPA เมอเทยบกบ MFN จะพบวาอตราการใชสทธประโยชนแตละรายการสนคาสงถงรอยละรอยเปนสวนใหญ ซงแสดงวาผประกอบการไทยไดใชประโยชนจากความตกลง JTEPA ในอตสาหกรรมสงทอและเครองนงหมอยางเตมท (ดตารางท ก4.4) ทงน ในชวง 5 เดอนแรกหลงความตกลงบงคบใช อตราการใชสทธประโยชนในดานการนาเขายงอยในระดบทปานกลางคอนขางตา คอรอยละ 23.12 สาหรบการนาเขาเครองนงหม และรอยละ 17.70 สาหรบการนาเขาสงทอ

นอกจากเรองประโยชนจากอตราภาษแลว ความตกลง JTEPA ยงมประเดนดานความรวมมอในอตสาหกรรมสงทอและเครองนงหมอกดวย ประเดนหลกๆ ภายใตความรวมมอในอตสาหกรรมนประกอบดวย (1) การสนบสนนการพฒนาผลตภณฑ (2) การอานวยความสะดวก

199

การลงทนดานเทคโนโลยในไทย (3) การเสรมสรางขดความสามารถการแขงขน (4) การพฒนางานบรหารและโลจสตกส (5) การฝกอบรมและการจดหาผเชยวชาญ และ (6) การจดตงการประชมระดบทางาน

ทงน การดาเนนการของภาครฐดานความรวมมอในความตกลง JTEPA สาหรบ

อตสาหกรรมสงทอและเครองนงหมยงไมไดมการดาเนนการทเปนรปธรรมในระดบปฏบตการนก ทผานมาไดมเพยงการจดสมมนาโดยกรมสงเสรมการสงออก ในเรองทศทางความตองการและทศทางการออกแบบสาหรบตลาดญปน สวนทางสถาบนพฒนาอตสาหกรรมสงทอมการสนบสนนแนะนาผประกอบการใหใชผาพเศษ เชน ผาผนโครงการ T3 ทมความสามารถพเศษหลายอยาง เชน พมพสพมพลายในการออกแบบผลตภณฑ สาหรบตลาดญปน

ในสวนภาคเอกชน จากการสมภาษณสมาคมผประกอบธรกจสงทอเสอผาสาเรจรปไทย(TGMA) ใหความเหนวาผประกอบการมความสนใจในตลาดญปนมาโดยตลอด ผทสงออกอยเดมกไดใชสทธพเศษทางภาษในความตกลง JTEPA แตในประเดนดานความรวมมอทางสมาคมผประกอบธรกจสงทอยงมความสงสยในทศทางของภาครฐของไทยวาจะดาเนนงานกนอยางไร เนองจากการดาเนนธรกจของผประกอบการธรกจสงทอมลกษณะเฉพาะตวของแตละกจการในการทาการตลาดทไมเหมอนกน งานออกแบบและการบรหารงานการผลตสาหรบแตละตลาดกมความแตกตางกน ในการเรมธรกจใหมตองอาศยความสมพนธและการไววางใจจากทงผซอและผขายทงสองฝาย ซงใชเวลาในการพฒนารวมกนเพอใหเกดมลคาเพมทงสองฝาย ดงนน การสนบสนนใหมความรวมมอเพอใหเกดผลทางธรกจจะตองมความหลากหลายไปในแตละประเภทธรกจ ปญหาททางภาคเอกชนพบในการทาการตลาดญปน ไดแก ปญหาการสอสารดวยภาษาญปน และความไมพรอมของผประกอบการบางรายในการผลตตามเงอนไขขอกาหนดทางดานดไซนของผประกอบการญปนเพราะปรมาณการสงซอยงมมลคานอย โดยทางสมาคมประกอบธรกจสงทอเสอผาสาเรจรปไทยมขอเสนอแนะในเรองความรวมมอในกรอบความตกลง JTEPA วาควรจะเพมโอกาสในการพบปะระหวางผประกอบการไทยและญปนเพอเกบขอมลทางการตลาดจงจะสามารถเขาถงการดไซนและประเภทของวตถดบทลกคาตองการได ทางผประกอบการญปนมอยหลายสมาคมทมความสนใจในผประกอบการไทย แตไมสามารถจบคกนระหวางผประกอบการได จงควรมการสนบสนนแลกเปลยนขอมลของผประกอบการทงสองฝายอยางสมาเสมอ จงจะสามารถทราบถงแนวทางการพฒนาผลตภณฑ และความเหมาะสมในการลงทนเพมเตมได และผประกอบการตองการใหรฐเขามาสนบสนนโดยเฉพาะดานการตลาด หรอการไป road show ทประเทศญปน

200

สทธประโยชนจากความตกลง JTEPA และ AJCEP ในมมมองของญปน

จากการสมภาษณสมาคมผนาเขาสงทอแหงประเทศญปน (Japan Textiles Importers Association: JTIA) และบรษท Mitsui & Co. พบวาการมความตกลง JTEPA นาจะชวยใหญปนนาเขาสนคาเสอผาจากไทยสงขน เนองจากผขายญปนตองการทจะกระจายความเสยงจากพงพาการนาเขาจากประเทศจนสง ประกอบกบประเทศไทยมศกยภาพในการผลตเสอผาเนองจากมผาทมคณภาพสงและมชนดของผาทหลากหลาย แตทงนขนอยกบปจจยดานการแขงคาของเงนบาทดวย

ทงน คณะผวจยมขอสงเกตวา คณภาพของผาเปนปจจยสาคญวาผนาเขาญปนจะจาง

ผผลตในไทยตดเยบหรอไม ดงนน แนวทางในการเพมการสงออกสนคาเสอผาและเครองนงหมจากไทยไปยงญปนคอ การพฒนาคณภาพของผา รวมถงการเพมความหลากหลายของผาใหมากขน แลวอาจจางประเทศทมคาแรงถก เชน เวยดนาม หรอกมพชา ตดเยบแลวสงออกไปญปน ซงการมความตกลง AJCEP นาจะกอใหเกดผลดเนองจากจะทาใหสนคาไดแหลงกาเนดสนคางายขน โดยสนคาทไทยมศกยภาพในการสงออกไปญปน ไดแก ชดกฬา เสอสเวตเตอร (sweater) และสนคาแฟชนชาย

201

ตารางท ก4.1 สนคาสงทอและเครองนงหมทไทยสงออกไปญปน การสงออกไปญปน 2006 ประเภท รายการ มลคา

(พน US$) สดสวนตอการสงออกในกลม (%)

สดสวนตลาดญปนตอตลาดโลก

(%)

MFN (%)

GSP (%)

JTEPA (%)

AJCEP (%)

610910 ทเชตทาดวยฝาย 35,961 8.6 18.5 10.90 - 0 0 570330 พรมทาดวยวตถทออน 21,491 5.2 95.0 6.30 3.78 0 0 620520 เชตของบรษหรอ

เดกชาย 19,537 4.7 20.9 7.40 - 0 0

560311 ผาไมทอ 17,733 4.3 71.8 4.30 0 0 0 610990 ทเชตทาดวยวตถทอ

อน 14,531 3.5 7.7 10.90 - 0 0

610821 กางเกงชนในฝาย 13,143 3.2 24.7 7.40 - 0 0 650590 หมวก 12,969 3.1 66.7 5.80 0 0 0 620342 สท แจกเกต 11,925 2.9 8.4 10.00 - 0 0 621210 เครองยกทรง 11,802 2.8 4.3 8.40 0 0 0 570320 พรมไนลอน 10,158 2.4 18.4 6.30 3.78 0 0 รวม 10 อนดบแรก 169,250 40.70 - รวมทงหมดในกลม 416,424 100 5.9 ทมา: มลคาการคาจาก Trademap, อตราภาษ MFN จาก TRAIN, อตราภาษ GSP จากกระทรวงการคลง

ญปน, อตราภาษ JTEPA จากความตกลง JTEPA และอตราภาษ AJCEP จากความตกลง AJCEP

202

ตารางท ก4.2 สนคาสงทอและเครองนงหมทไทยนาเขาจากญปน การนาเขาจากญปน 2006 ประเภท รายการ มลคา

(พน US$) สดสวนตอการนาเขาในกลม (%)

สดสวนนาเขาจากญปนตอโลก

(%)

MFN (%)

JTEPA (%)

AJCEP (%)

540210 ดายในยาวสงเคราะห

32,840 11.88

38.8 5 0 0

550320 เสนใยสนทาดวยโพลเอสเทอร

16,851 6.10

46.5 1 0 0

550330 เสนใยสนทาดวยอะครลก

10,507 3.80

65.2 1 0 0

590390 ผาสงทอทอาบซม เคลอบอนๆ

8,909 3.22

28.4 5 0 0

540761 ผาทออนๆ ทมใยยาวโพลเอสเทอร

6,857 2.48

13.0 5 0 0

591190 สงกนรวและปะเกนทาดวยสงทอ

6,704 2.43

24.8 10 0 0

590699 แผนผาสงทอปนยาง

6,139 2.22

41.2 10 0 0

630790 ผารม สายรดชชพ 5,889 2.13 15.4 30 0 0 580632 ผาทอทาดวยเสน

ใยประดษฐ 5,304

1.92 31.9 5 0 0

540220 ดายทนแรงดงสงทาดวยโพลเอสเทอร

4,821

1.75

20.5 5 0 0

รวม 10 อนดบแรก 113,370 41.01 - รวมทงหมดในกลม 276,431 100 11.42 ทมา: มลคาการคาจาก Trademap, อตราภาษ MFN จาก TRAIN, อตราภาษ JTEPA จากความตกลง

JTEPA และอตราภาษ AJCEP จากความตกลง AJCEP

203

ตารางท ก4.3 การใชสทธประโยชนทางภาษของไทยตามโครงการ GSP ของญปนในสนคาสงทอและเครองนงหมป 2006-2007

มลคาการใชสทธ (พน US$)

อตราการใชสทธประโยชน (%)

ประเภท รายการ

2006 2007 2006 2007 560311 ผาไมทอ 17,733 16,040 100.0 70.9 570320 พรมไนลอน 179 341 1.8 2.1 570330 พรมทาดวยวตถทออน 12,136 9,339 56.5 60.5 650590 หมวก 11,192 6,735 86.3 49.9 560110 ผาอนามยและแทมพอน 906 706 11.8 9.2 630790 หนากากกรองฝน 2,391 1,429 83.2 20.0 621210 เครองยกทรง 11,802 4,569 100.0 75.6 551211 ผาทอทาดวยใยสนสงเคราะห 2,552 2,299 70.5 39.6 540233 ดายใยยาวทาดวยโพลเอสเทอร 2,480 5,219 100.0 91.5 630260 ผาทใชกบหองนาและหองครว 4,715 3,183 94.1 65.6 610343 กางเกงขายาว สามสวน ขาสน ของบรษ 0 0 - 0.0 620462 กางเกงขายาว สามสวน ขาสน ของสตร 1 0 0.0 - 500500 ดายทปนจากเศษไหม 2,800 3,079 100.0 79.7 510710 ดายทาดวยขนแกะหวแลว 1,143 93 28.8 2.7

580421 ผาโปรงชนดทลลและผาตาขายอนๆ ทาดวยเสนใยประดษฐ 5 3 0.2 0.1

รวม 15 สนคา 70,036 53,036 60.75 42.78 รวมทกสนคา 111,467 80,726 60.89 44.28

ทมา: ขอมลการขอใชสทธประโยชนตามโครงการ GSP ของญปนจากกรมการคาตางประเทศ, ขอมลการสงออกจาก Trademap

หมายเหต: ในป 2007 อตราภาษ MFN ของสนคาเฟอรนเจอรญปนหลายรายการลดลงเหลอรอยละ 0 จงทาใหสนคาสงออกของไทยไมจาเปนตองขอใชสทธตามโครงการ GSP

204

ตารางท ก4.4 การใชสทธประโยชนทางภาษศลกากรในดานการสงออกสงทอและเครองนงหมไปญปนตามความตกลง JTEPA (พ.ย.2007-ม.ค.2008)

มลคาประหยดจากภาษ (Tariff saving)

ประเภท รายการ แตมตอภาษ เมอเทยบกบ

MFN (%)

มลคาการสงออก

(พน US$)

มลคาการใชสทธ

(พน US$)

อตราการใชสทธประโยชน

(%)

(พน US$) สดสวนตอมลคาการสงออก (%)

560311 ผาไมทอผา 4.3 15,822.9 15,822.9 100.0 680.4 4.3 610910 ทเชตทาดวยฝาย 10.9 12,718.4 11,410.3 89.7 1,243.7 9.8 650590 หมวก 5.8 5,465.8 5,465.8 100.0 317.0 5.8

620520 เชตของบรษหรอเดกชาย 7.4 5,304.1 4,551.9 85.8 336.8 6.4

620342 สท แจกเกต 10 4,416.3 4,416.3 100.0 441.6 10.0 610821 กางเกงชนในฝาย 7.4 4,530.1 4,422.7 97.6 327.3 7.2

570330 พรมทาดวยวตถทออนๆ 6.3 3,586.6 3,586.6 100.0 226.0 6.3

610990 ทเชตทาดวยวตถทออน 10.9 3,171.4 3,171.4 100.0 345.7 10.9

610520 พรมไนลอน 10.9 3,657.3 3,179.7 86.9 346.6 9.5

610343 กางเกงขายาวทาดวยเสนใยสงเคราะห 10.9 2,569.6 2,569.6 100.0 280.1 10.9

621210 เครองยกทรง 8.4 2,676.0 2,676.0 100.0 224.8 8.4 611610 ถงมอทกชนด 7.4 1,953.1 1,953.1 100.0 144.5 7.4

630260 ผาทใชกบหองนาและหองครว 7.4 2,077.1 2,077.1 100.0 153.7 7.4

540233 ดายใยยาวสงเคราะหทาดวยโพลเอสเทอร 6.6 1,965.8 1,965.8 100.0 129.7 6.6

611599 ถงนอง เสอกางเกงทาดวยวตถทออนๆ 5 3,875.5 2,144.4 55.3 107.2 2.8 รวม 15 สนคาแรก - 73,790.0 69,413.6 94.6 5,305.1 7.2

รวมทกสนคาทไดแตมตอ - 190,888.3 127,083.6 66.6 11,813 6.2

ทมา: ขอมลการขอใชสทธประโยชนตามความตกลง JTEPA จากกรมการคาตางประเทศ, ขอมลการสงออกรายเดอนจากกระทรวงพาณชย

2. มลคาประหยดจากภาษ (tariff saving) คานวณจากสวนตางจากอตราภาษ MFN กบอตราภาษตามความตกลง JTEPA คณดวยมลคาการใชสทธประโยชน

205

กรอบท ก4.1 ความรวมมอสงทอและเครองนงหมภายใตความตกลง JTEPA

รฐบาลไทยและรฐบาลญปนจะสนบสนนความรวมมอระหวางอตสาหกรรมสงทอและเครองนงหมของสองประเทศ โดยมวตถประสงคโดยเฉพาะอยางยงตอไปน

1. เพอสนบสนนการสงเสรมผลตภณฑของอตสาหกรรมสงทอและเครองนงหมไทย รวมถงผลตภณฑของผผลตทองถนทศกยภาพ (อาท ผลตภณฑของวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอมผลตภณฑโครงการหนงตาบลหนงผลตภณฑ) และการเตบโตของผผลตเหลานในตลาดญปนตอไป

(1) ฝายญปนจะจดหาขอสนเทศตอไปนใหแกอตสาหกรรมสงทอและเครองนงหมไทย - ตลาดสงทอและเครองนงหมญปน และแนวโนมในภาคการขายปลก - แนวโนมแฟชนและการออกแบบ

(2) ฝายญปนจะสนบสนนอตสาหกรรมสงทอและเครองนงหมไทยในการพฒนาเครอขายการขายของตนในตลาดญปนผานวธการดงตอไปน

- แนะนาผซอในญปน - ใหขอสนเทศเกยวกบแนวปฏบตทางธรกจในญปน - ใหขอสนเทศเกยวกบระบบโลจสตกสและการสงสนคาในญปน - เขารวมงานแสดงสนคา งานแสดงแฟชน การพบปะทางธรกจในประเทศไทยและญปน

(3) ฝายญปนจะดาเนนความพยายามทจะเชญผซอในญปนเขารวมงานแสดงสนคา/การพบปะทางธรกจทจดขนในญปนหรอประเทศไทย

(4) ฝายญปนจะสนบสนนคณะวจย/สารวจตลาดของอตสาหกรรมสงทอและเครองนงหมไทยทไปญปน 2. เพอรวมมอกนในการอานวยความสะดวกการลงทนดานเทคโนโลยโดยอตสาหกรรมสงทอและ

เครองนงหมญปนในประเทศไทยรฐบาลไทยและรฐบาลญปนจะรวมมอกนในการอานวยความสะดวกแกการลงทนดานเทคโนโลยโดยอตสาหกรรมสงทอและเครองนงหมญปนในประเทศไทย

3. เพอเสรมสรางความแขงแกรงดานความสามารถทางเทคโนโลยของอตสาหกรรมสงทอและ เครองนงหมไทยและญปน

(1) เพอความมงประสงคทจะเสรมสรางความแขงแกรงใหแกกจกรรมการวจยและพฒนาในประเทศไทย ฝายญปนจะสนบสนนการดาเนนการเพอจดตงศนยวจยและพฒนาของประเทศไทย ซงรวมถงโรงงานทดลองดานสงทอ โดยใหคาแนะนาในเรองตอไปนโดยสมเหตผล

ก. โครงสรางและบคลากรสาหรบศนยการวจยและพฒนา ข. อปกรณ/เครองจกรทจะตดตงในศนยการวจยและพฒนาดงกลาว ค. หวขอทจะศกษา/วจยทศนยการวจยและพฒนา

(2) โดยเพมเตมจากขอ (1) ขางตน ฝายญปนจะสงผเชยวชาญไปยงสถาบนสงทอไทย (ทเอชทไอ) เพอควบคมดแลการฝกอบรมและใหขอสนเทศตอไปนแกฝายไทยเพอความมงหมายทจะพฒนาทกษะฝมอทจ ำเปนสาหรบการเพมพนกจกรรมการวจยและพฒนา และศกยภาพในการทดสอบ

ก. การควบคมคณภาพ (รวมถงเทคโนโลยการทดสอบ) การจดการดานการผลตมาตรฐานคณภาพสาหรบผลตภณฑแตละชนด มาตรฐานคณภาพเกยวกบวสด

ข. การรกษาสงแวดลอม เทคโนโลยทประหยดพลงงาน

206

ค. การพฒนาทรพยากรมนษย การจดการโครงสรางภายใน การจดการบคลากรในกรณทอตสาหกรรมของทงสองพบวามความจาเปนตองสงผชานาญเฉพาะทาง/ผเชยวชาญจากญปนไปยงประเทศไทย เพอรวมการสมมนา/การฝกอบรมเกยวกบขอ ก.ถง ค. ขางตน ญปนจะพยายามอยางสมเหตผลทจะรวมมอในเรองตางๆ อาทการคดเลอกผชานาญเฉพาะทาง/ผเชยวชาญ

(3) ฝายญปนจะใหความรวมมอเมอผชานาญเฉพาะทาง/ผเชยวชาญจากอตสาหกรรมสงทอและเครองนงหมไทยไปญปนเพอเยยมชมโรงงาน

4. เพอพฒนาการจดการธรกจ รวมถงโลจสตกส การจดจาหนายสนคา การจดการโซอปทานการออกแบบและการสงเสรมการขายสนคา เพอความมงหมายทจะพฒนาอตสาหกรรมสงทอและเครองนงหมไทยระดบรากหญา

5. ฝายญปนจะใหขอสนเทศทเกยวของเกยวกบการจดการธรกจแกนกออกแบบแฟชนและผาผนของไทย รวมถงโดยผานการจดการฝกอบรม และหากจาเปน ผานการสงผชานาญเฉพาะทาง/ผเชยวชาญจากญปนไปประเทศไทย

6. ทงสองฝายจะจดตงการประชมระดบทางาน ประกอบดวยสมาคมสงทอและเครองนงหมไทยและ ญปนทเกยวของและผแทนจากรฐบาลของทงสองประเทศ เพอหารอรายละเอยดและแลกเปลยนทศนะเกยวกบความรวมมอสงทอและเครองนงหมภายใตความตกลงหนสวนเศรษฐกจไทย-ญปน ทมา: แถลงการณรวมของรฐมนตรวาการกระทรวงพาณชยแหงราชาอาณาจกรไทยและรฐมนตรวาการกระทรวง

เศรษฐกจ การคาและอตสาหกรรมของญปน (www.mfa.go.th/jtepa)

207

กรณศกษาท 5: อตสาหกรรมไฟฟาและอเลกทรอนกส

ก5.1 ภาพรวมอตสาหกรรม1

อตสาหกรรมไฟฟาและอเลกทรอนกส2 เปนอตสาหกรรมทมความสาคญสงในประเทศไทย ในป 2006 ผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศ (GDP) ของอตสาหกรรมนสงถง 161,813 ลานบาท (ณ ราคาป 1988) คดเปนสดสวนรอยละ 4 ของผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศโดยรวม หรอคดเปนถงรอยละ 10.2 ของผลตภณฑมวลรวมของภาคอตสาหกรรมของไทยซงเปนรองเพยงจากอตสาหกรรมยานยนตทมสดสวนรอยละ 10.7 ของผลตภณฑมวลรวมของภาคอตสาหกรรมไทย โดยกลมอปกรณอเลกทรอนกสมสดสวนรอยละ 80 ของอตสาหกรรมกลมน สวนอกรอยละ 20 เปนกลมเครองใชไฟฟา

ขอมลของสถาบนไฟฟาและอเลกทรอนกสพบวาไทยมโรงงานในอตสาหกรรม

เครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกสประมาณ 1,256 โรง และมการจางงานประมาณ 360,110 คน ลกษณะการลงทนสวนใหญเปนการรวมทนกบตางชาตหรอเปนการลงทนจากตางชาตทงหมด โดยเฉพาะโครงการลงทนขนาดใหญจะเปนของตางชาตแทบทงหมด โดยเฉพาะจากประเทศญปน ไตหวน และสหรฐอเมรกา สวนโรงงานสวนใหญในไทยจะเปนโรงงานขนาดกลางและขนาดเลก (SMEs) โดยโรงงานผลตชนสวนอเลกทรอนกสมจานวนโรงงานและการจางงานมากกวาโรงงานเครองใชไฟฟา

การพฒนาของอตสาหกรรมเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกสในประเทศไทยมจดเรมจากการยายฐานการผลตของบรษทขามชาตจากญปน กลมประเทศ NIEs3 และประเทศตะวนตกในชวงปลายทศวรรษ 80 จนถงตนทศวรรษ 90 พฒนาการของอตสาหกรรมขนอยกบนโยบายการลงทนของบรษทขามชาตเปนสาคญ โดยเครอขายบรษทขามชาตในอตสาหกรรมอเลกทรอนกสจะมการจดสรรกระบวนการผลตภายใตเครอขายการผลตระดบโลกซงมบรษทแมเปนแกนหลกในการควบคมอานาจบรหาร การตดสนใจทสาคญและการจดจางกจกรรมการผลตออกไปใหซพพลายเออร โดยซพพลายเออรในเอเชยแบงเปนซพพลายเออรขนสง (higher-tier) เชน บรษทในไตหวนทเปน ODM (Original Design Manufacturer) ซงมความสามารถใน 1 เนอหาในสวนนสวนหนงสรปสาระสาคญจากสถาบนไฟฟาและอเลกทรอนกส (2548, 2551) สานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต (2549) และศนยวจยกสกรไทย (2550, 2551) 2 อตสาหกรรมเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกสของไทยอาจแบงยอยไดเปน 5 กลม ไดแก กลมเครองใชไฟฟาภายในบาน (ตเยน เครองปรบอากาศ พดลม และโทรทศน) กลมชนสวนอเลกทรอนกส (แผงวงจรไฟฟา สายไฟฟาและสายเคเบล และมอเตอรไฟฟา) กลมคอมพวเตอรและสวนประกอบ (พรนเตอร สแกนเนอร กลองดจตอล และโมเดม) กลมอปกรณโทรคมนาคม (เครองรบโทรศพท โทรสาร และอปกรณเครอขายตางๆ) และกลมซอฟตแวร(ระบบบญช ระบบปฏบตการ) 3 ไตหวน ฮองกง สงคโปร และเกาหลใต

208

การออกแบบผลตภณฑ และมเครอขายการผลตเปนของตวเอง และซพพลายเออรขนรอง (lower-tier) ซงมบทบาทเปนผรบจางผลต (OEM) โดยอตสาหกรรมเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกสในประเทศไทยประกอบไปดวยบรษทลกของบรษทขามชาตททาหนาทผลตชนสวนหรอสนคาขนสดทายเพอกระจายไปยงภมภาคทไดรบมอบหมาย ในขณะเดยวกนบรษทเหลานกมเครอขายการผลตภายในประเทศ ซงมทงซพพลายเออรทเปนบรษทลกของบรษทตางชาตและบรษทของคนไทย โดยบรษทของคนไทยทเปน OEM ขนาดกลางและขนาดเลกจดอยในประเภทของซพพลายเออรขนรองทาหนาทรบจางผลตตามสญญาวาจาง

การผลตของอตสาหกรรมอเลกทรอนกสในไทยกระจกตวอยในอตสาหกรรมกลางนาซงเปนขนตอนในการผลตชนสวนและสวนประกอบของสนคาอเลกทรอนกส เชน แผงวงจร การประกอบวงจรพมพ และอตสาหกรรมปลายนา คอการประกอบผลตภณฑ ซงเปนขนตอนในการผลตสนคาขนสดทายของผลตภณฑเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกส โดยไทยยงขาดการเชอมโยงของอตสาหกรรมภายในประเทศทงในแงของอตสาหกรรมตนนาและอตสาหกรรมสนบสนน ในปจจบนการผลตชนสวนอเลกทรอนกสของไทย ยงตองพงพาวตถดบจากตางประเทศในอตราสวนทสงเพอนามาทาการประกอบและสงไปจาหนาย การทไทยยงขาดแคลนอตสาหกรรมสนบสนนการผลตวตถดบเบองตน เชน อตสาหกรรมพลาสตกหลอ อตสาหกรรมโลหะ (Metal Stamped) และขาดแคลนอตสาหกรรมตนนา เชน การออกแบบผลตภณฑและการออกแบบระบบ อนเนองมาจากการขาดแคลนบคลากร รวมไปถงยงไมมอตสาหกรรมเวเฟอร (wafer fabrication) ซงตองใชเงนลงทนสง ทาใหอตสาหกรรมของไทยมมลคาเพมไมสงนก โดยในอตสาหกรรมอเลกทรอนกสมมลคาเพมอยทประมาณรอยละ 25 สวนในอตสาหกรรมเครองใชไฟฟามลคาเพมอยทประมาณรอยละ 40

สมาคมอตสาหกรรมอเลกทรอนกสและเทคโนโลยสารสนเทศแหงประเทศญปน (Japan

Electronics and Information Technologies Industries Association: JEITA) ใหความเหนวาอปสรรคทสาคญของประเทศไทยในการพฒนาอตสาหกรรมเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกสในสายตาของสมาคม คอ คณภาพของแรงงานไทยยงไมไดมาตรฐาน และปญหาเสถยรภาพทางการเมอง สวนความทาทายของอตสาหกรรมอเลกทรอนกส คอการพฒนา “กรนไอท” (Green IT) ทคานงถงปญหาสงแวดลอมในทกดานของการผลต และการพฒนาเทคโนโลย โดยเฉพาะดานนาโนเทคโนโลย (Nanotechnology)

ในดานของนโยบายของรฐนน ตามยทธศาสตรการพฒนาอตสาหกรรมไฟฟาและอเลกทรอนกสป 2551-2555 ไดตงเปาหมายของอตสาหกรรมไววาจะเปนผนาของอาเซยนในการผลตและสงออกสนคาไฟฟาและอเลกทรอนสกภายในป 2555 โดยมงเนนสงเสรมการผลตสนคาทเปนมตรตอสงแวดลอมและประหยดพลงงาน โดยใหความสาคญกบผลตภณฑ 3 กลมซง

209

ประกอบดวยสนคาหลกคออปกรณโทรคมนาคม อปกรณอเลกทรอนกสทใชกบยานยนต คอมพวเตอรและอปกรณประมวลผลขอมล อปกรณอเลกทรอนกสทใชในอตสาหกรรมและการแพทย และสนคาอเลกทรอนกสและเครองใชไฟฟาเพอผบรโภคทวไป โดยมยทธศาสตรและมาตรการสรปไดดงน

• กลมอเลกทรอนกส: ตองการผลกดนใหไทยเปนฐานการผลตอเลกทรอนกสและสรางมลคาเพมไปสอตสาหกรรมคลนลกใหมในทศวรรษหนา โดยมาตรการทจะปฏบตคอการสงเสรมการลงทนจากตางประเทศ การสงเสรมการวจยและพฒนาในสนคาเปาหมาย การสงเสรมการพฒนาบคลากร และการพฒนาศกยภาพของผผลตในประเทศโดยกาหนดมาตรฐานดานโทรคมนาคม

• กลมอปกรณไฟฟา: ตองการเพมขดความสามารถในการแขงขนดวยการเรงสรางนวตกรรมและการออกแบบผลตภณฑ และรกษาตลาดเดม ตลอดจนรกเขาสตลาดใหมทมศกยภาพ โดยเนนการผลตแบบเออตอสงแวดลอม โดยมาตรการทจะปฏบตคอการจดตงศนยบรการครบวงจรดานการพฒนาผลตภณฑและการออกแบบ การผลกดนมาตรฐานบงคบและสงเสรมตตลาดผลตภณฑทเออตอสงแวดลอม และการเรงสรางบคลากรทมทกษะคณภาพดานการวจยและพฒนา

• กลมไฟฟากาลง: ตองการผลกดนใหไทยเปลยนจากผนาเขาเปนผสงออกผลตภณฑไฟฟากาลงทใหญทสดในอาเซยน โดยมาตรการทจะปฏบตคอการกาหนดแผนแมบทดานพลงงานทดแทน การสงเสรมการใชอปกรณประหยดพลงงานทชดเจนและตอเนอง การเรงพฒนามาตรฐานดานไฟฟากาลงในระดบสากลและระบบตดตามตรวจสอบโดยสนบสนนการมสวนรวมของภาคเอกชน การจดตงหองทดสอบไฟฟากาลงสงในประเทศ การเรงพฒนาวศวกรและชางเทคนคใหมคณภาพและเพยงพอ และการสงเสรมความรวมมอดานวจยและพฒนาระหวางเอกชนและภาคการศกษา

ก5.2 การคาระหวางประเทศและการคากบประเทศญปน ประเทศไทยสงออกสนคากลมไฟฟาและอเลกทรอนกสไปตลาดโลกป 2006 มลคา 30,348 ลานดอลลารสหรฐ หรอคดเปนรอยละ 23.5 ของการสงออกรวมของไทย ในดานการนาเขา ไทยนาเขาสนคากลมไฟฟาและอเลกทรอนกสตจากตลาดโลก 22,449 ลานดอลลารสหรฐ หรอคดเปนรอยละ 17.6 อตสาหกรรมนจงมบทบาทสงมากในดานการคาระหวางประเทศของไทย โดยตลาดสงออกหลกของไทยคอสหรฐอเมรกา มสวนแบงตลาดรอยละ 19 ของการสงออกของไทย รองลงมาคอญปน ซงมสวนแบงตลาดรอยละ 12 ตลาดสงออกอนดบถดไปของไทย คอจน (รอยละ 11.4) ฮองกง (รอยละ 12.3) สงคโปร (รอยละ 8.5) เนเธอรแลนด (รอยละ 6.5) ไตหวน (รอยละ 5.7) มาเลเซย (รอยละ 4.9) และเกาหลใต (รอยละ 2.5)

210

สนคาสงออกสาคญของไทยในกลมอตสาหกรรมน ไดแก วงจรรวมประเภทตางๆ เครองประมวลผลขอมล เครองวดโอ โดยสนคารหส HS 6 พกด 10 สนคาแรกทไทยสงไปญปนคดเปนสดสวนรอยละ 76.5 ของสนคาอเลกทรอนกสและเครองไฟฟาทงหมดทไทยสงไปญปนโดยสนคาทมสวนแบงตลาดในญปนสง ไดแก วงจรรวมประเภทตวประมวลผล (รอยละ 41.7 ของการสงออกของไทย) สวนประกอบของตวถอดรหส (รอยละ 47.2) เครองโทรศพทและอปกรณอนๆ (รอยละ 49)

สวนในดานการนาเขา ไทยนาเขาจากจนมากทสดโดยมสดสวนรอยละ 21.1 ของการ

นาเขาของไทย รองลงมาคอญปน (รอยละ 18.3) มาเลเซย (รอยละ 10.7) สหรฐอเมรกา (รอยละ 10.5) ไตหวน (รอยละ 8.7) เกาหลใต (รอยละ 7.5) และสงคโปร (รอยละ 6.9) สนคานาเขาทสาคญของไทย คอสวนประกอบวงจรรวม วงจรความจา แผงวงจรพมพ ไดโอด เครองบนทกเทปแมเหลก เปนตน

เมอพจารณาจากดชนการคาภายในอตสาหกรรม (Intra-Industry Trade Index)4 ของ

ประเทศไทยกบประเทศญปนพบวามคาเทากบ 0.42 ในป 2005 ซงมคาสงสดในทกกลมอตสาหกรรรมทไทยคากบญปน แสดงวาอตสาหกรรมไฟฟาและอเลกทรอนกส นเปนอตสาหกรรมทไทยกบญปนคากนภายในอตสาหกรรมมาก นอกจากน เมอพจารณาจากดชน Spearman RCA Rank Correlation5 ซงแสดงถงสหสมพนธของโครงสรางความไดเปรยบเชงเปรยบเทยบของไทยเทยบกบญปนในอตสาหกรรมไฟฟาและอเลกทรอนกส พบวาสหสมพนธเทากบ 0.1 ซงแสดงวาโครงสรางความไดเปรยบเชงเปรยบเทยบในสนคาสงออกของไทยและญปนไมไดแขงกน ในดานสดสวนการผลตของประเทศญปน กลมผลตภณฑทผลตมากทสดคอกลมอปกรณและสวนประกอบอเลกทรอนกสโดยมมลคาสงถง 96,402 ลานดอลลารสหรฐในป 2007 คดเปนสดสวนรอยละ 51.1 ของการผลตรวมในอตสาหกรรมน รองลงมาเปนการผลตอปกรณอเลกทรอนกสทใชในทางอตสาหกรรม โดยเฉพาะดานการสอสารโทรคมนาคม มสดสวนรอยละ 34.4 ของการผลตรวมของอตสาหกรรมน สวนทเหลอรอยละ 14.5 เปนการผลตสนคาเพอผบรโภค สาหรบในดานความตองการนาเขาของญปน สวนใหญเปนกลมอปกรณและสวนประกอบอเลกทรอนกส (รอยละ 58.5 ของการนาเขาในอตสาหรรมน) โดยเฉพาะวงจรรวม

4 ดชนมคาตงแต 0 ถง 1 หากมคาใกล 1 แสดงวาประเทศทงสองมการคาภายในอตสาหกรรมนน ๆ สง 5 Spearman RCA Rank Coorelation มคาตงแต -1 ถง 1 หากมคาใกล 1 แสดงความลาดบของความไดเปรยบโดยเปรยบเทยบในการสงออก ( RCA) สนคาของไทยและประเทศคคาคอนขางจะตรงกนหรอมความสามารถในการสงออกสนคาใกลเคยงกน ในขณะทหากคาสหสมพนธใกล -1 แสดงวาลาดบของ RCA ของสนคาสงออกของประเทศคคาตรงกนขามกน เชน ประเทศหนงสงออกสนคาเกษตรมาก ในขณะทอกประเทศสงออกสนคาเทคโนโลยมาก คา Spearman RCA Rank Coorelation มแนวโนมทจะใกล -1 สวนหากสหสมพนธมคาใกล 0 แสดงวาลาดบความไดเปรยบในการสงออกไมคอยตรงกน

211

และเซมคอมดกเตอร สวนในกลมอปกรณอเลกทรอนกสเพออตสาหกรรม (รอยละ 33.8 ของการนาเขาในอตสาหกรรมน) เปนการนาเขาอปกรณทเกยวกบคอมพวเตอรและอปกรณดานโทรคมนาคมเปนหลก สดทายในกลมอปกรณสาหรบผบรโภค (รอยละ 7.7 ของการนาเขาในอตสาหกรรมน) สวนใหญเปนอปกรณวดโอ (video equipment) รองลงมาเปนอปกรณอเลกทรอนกสดานเสยง (audio equipment) ก5.3 สทธประโยชนจากความตกลง JTEPA และ AJCEP เนองจากอตราภาษศลกากรของญปนเทากบรอยละ 0 ในกลมอตสาหกรรมนอยแลว ดงนน ประเทศไทยจงไมไดรบประโยชนในแงของภาษศลกากรในการสงออกไปญปนจากความตกลง JTEPA และ AJCEP ในทานองเดยวกน ในดานการนาเขา ประเทศไทยมอตราภาษศลกากรในกลมอตสาหกรรมนตาหรอเปนศนยในหลายรายการ โดยการศกษาของสถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย (2549) พบวาอตราภาษเฉลยในอตสาหกรรมนของไทยเทากบรอยละ 0.78 เทานน ซงความตกลง JTEPA จะทาใหอตราภาษดงกลาวลดลงในปแรกมาอยทอตราเฉลยประมาณรอยละ 0.57 และทยอยลดลงจนเหลอรอยละ 0 ในทสด ดงนน สทธประโยชนดานภาษจงไมไดเปนประเดนสาคญนก

ทงน จากการสมภาษณสมาคมอตสาหกรรมอเลกทรอนกสและเทคโนโลยสารสนเทศแหงประเทศญปน (Japan Electronics and Information Technologies Industries Association: JEITA) สรปความเหนไดวา อตสาหกรรมอเลกทรอนกสไดรบประโยชนจากความ ตกลง JTEPA คอนขางมากในดานการสงเสรมใหเกดการจดการสายโซอปทาน (supply chain management) โดยอตสาหกรรมอเลกทรอนกสคาดหวงประโยชนจากความตกลง AJCEP มากกวาความตกลง JTEPA เนองจากความตองการจะเคลอนยายชนสวนตางๆ ภายในอาเซยนอยางคลองตวมากขน โดยทผานมา ผประกอบการมปญหาการใชอตราภาษ CEPT (Common Effective Preferential Tariff) ของอาเซยน เพราะชนสวนสาคญ เชน จอแสดงภาพแบบแบน (flat panel) จาเปนตองนาเขาจากญปน ซงจะทาใหมลคาวตถดบทใชภายในประเทศ (Regional Content Value หรอ RVC) ไมถงรอยละ 40 ตามกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาเดมของอาเซยน ดงนน การใชการเปลยนพกดศลกากร (Change in Tariff Classification: CTC) อยางทอาเซยนเปลยนมาใชในปจจบนจะชวยทาใหสนคาไดแหลงกาเนดงายขน ในอนาคตเมอความตกลง AJCEP บงคบใช ซงความตกลงใชกฎการเปลยนพกดศลกากรหรอการใชวตถดบภายในประเทศกจะชวยใหการเคลอนยายชนสวนตางๆ ในอาเซยนและญปนคลองตวมากขน อกเหตผลทญปนตองการใชความตกลง AJCEP มาจากการทผผลตญปนมความตองการทจะเลอกพนทผลตทเหมาะสมทสดของแตละชนสวนภายในอาเซยนเพอเพมขดความสามารถในการแขงขน

212

นอกจากน ประโยชนทคาดจะไดรบจากความตกลง JTEPA ทสาคญกคอความตกลงเรองการรบรองรวมกน (Mutual Recognition Agreement: MRA) ในมาตรฐานสนคาไฟฟาและอเลกทรอนกส โดยรปแบบความตกลงการรบรองรวมกนตามความตกลง JTEPA อยในรปแบบการยอมรบใบรบรองซงกนและกน (certificate acceptance) ภายใตขอจากดของกฎหมายแตละฝาย โดยครอบคลมมาตรฐานผลตภณฑไฟฟาและอเลกทรอนกสภายใตขอบงคบของแตละฝาย ซงภายหลงการบงคบใชความตกลง JTEPA หนวยรบรองไทยสามารถขอรบการขนทะเบยนเปนหนวยตรวจรบรอง (registered conformity assessment body หรอ CAB) โดยสามารถตรวจสอบและรบรองผประกอบการไทยสาหรบผลตภณฑไฟฟาและอเลกทรอนกสภายใต DENAN Law6 ของญปนสาหรบมาตรฐานผลตภณฑบงคบ 112 รายการ7 ในขณะเดยวกน หนวยรบรองของญปนสามารถขอรบการแตงตงเปนผตรวจสอบการทาและผตรวจสอบผลตภณฑของสานกงานมาตรฐานอตสาหกรรม (สมอ.) สาหรบมาตรฐานผลตภณฑบงคบ 19 รายการ8 ดงนน ผประกอบการไทยทตองการสงสนคาทเปนผลตภณฑบงคบ 112 รายการ ไปญปนสามารถขอรบการรบรองไดจากหนวยรบรองของไทยทไดรบการจดทะเบยนตาม DENAN Law และผประกอบการญปนทตองการสงสนคาทเปนผลตภณฑบงคบ 19 รายการสามารถขอรบการตรวจสอบโรงงานและตรวจสอบผลตภณฑจากหนวยรบรองของญปนทไดรบการแตงตงตามกฎหมายไทย9

ทงน ในปจจบน สถาบนไฟฟาและอเลกทรอนกสเปนหนวยงานของไทยทอยในขนตอน

กระบวนการยนขอรบรองเปนหนวยตรวจสอบและรบรองของไทยตอทางประเทศญปน จากการสมภาษณเจาหนาทสานกงานมาตรฐานอตสาหกรรม (สมอ.) พบวาอยในขนตอนการดาเนนงานสงเอกสารแสดงความพรอมใหทาง METI สงหนวยงานเขามาตรวจสอบรบรอง โดยคาดวาจะยน

6 DENAN Law แบงสนคาเปน 2 กลม คอ (1) Specified Electrical Appliances and Materials ตาม Denan Law เปนผลตภณฑไฟฟาและอเลกทรอนกสจานวน 112 รายการ ทควบคมใหผผลตและผนาเขาตองผลตและนาเขาผลตภณฑทไดรบการตรวจสอบและรบรองจากหนวยงานทไดรบการขนทะเบยน (Registered Conformity Assessment-Registered CAB) จากกระทรวงเศรษฐกจ การคาและอตสาหกรรม (METI) วาผลตภณฑเปนไปตามเงอนไขทางเทคนคภายใตกฎหมาย Denan Law

เมอไดรบการรบรองแลวจะไดเครองหมาย บนผลตภณฑกอนนาออกจาหนายในทองตลาดญปน และ (2) Other Electrical Appliances and Materials เปนผลตภณฑไฟฟาและอเลกทรอนกสจานวน 340 รายการ ผผลตและผนาเขาไมจาเปนตองไดรบการตรวจสอบจากหนวยตรวจรบรองแตตองปฏบตตามเงอนไขทางเทคนคซงเปนการรบรองตนเองโดยแนบรายงานผลการ

ทดสอบวาผลตภณฑเปนไปตามเงอนไขทางเทคนคทกครงทสงสนคาไปญปน และตองโดยแสดงเครองหมาย บนผลตภณฑกอนนาออกจาหนายในทองตลาดญปน (self declaration) 7 เชน เคเบลประเภทตางๆ เชน rubber insulated cables, synthetic resin insulted calbles, twisted rubber cords, round braided PVC cords เปนตน ฟวสประเภทตางๆ ตเยน อปกรณทาความรอน และอนๆ 8 เชน หลอดไฟฟา ฟวสกามป สายไฟฟาทองแดงหมดวยไวนลคลอไรด บลลาสตสาหรบหลอดฟลออเรสเซนต สตารเตอร เตารดไฟฟาเฉพาะดานความปลอดภย สวตซไฟฟา พดลมกระแสไฟฟาสลบ ระบบกาลงไฟฟา กระตกนารอนไฟฟา เครองปรบอากาศสาหรบหองเฉพาะดานสงแวดลอมและประสทธภาพพลงงาน เปนตน 9 ภทรพร เพงหลง (2550) “ผลตภณฑในขอบขาย JTEPA/MRA” สานกบรหารมาตรฐาน 1, สานกงานมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม

213

เสรจในชวงเดอนกนยายน 2008 น และรบการตรวจรบรองภายใน 3 เดอน โดยทผานมามอปสรรคบางในดานการขาดความพรอมในดานอปกรณและขนตอนการดาเนนงาน ซงอปกรณในการตรวจสอบบางอยางเพงไดรบการตดตง เนองจากทผานมาสถาบนไฟฟาฯ ทาเฉพาะการตรวจสอบ (testing) อยางเดยว สวนงานดานการออกใบรบรอง (certification) นนทผานมาสมอ.เปนผรบผดชอบ ดงนน สถาบนไฟฟาฯ จงตองใชเวลาในการเตรยมกระบวนการตางๆ เพมเตมเพอรบรองใหไดตามมาตรฐานบงคบตาม Denan Law ของญปน

การรบรองรวมกนตามความตกลง JTEPA จะชวยใหผผลตและสงออกสนคาไทยและ

ญปนประหยดเวลาและคาใชจายในการรบรองมาตรฐานผลตภณฑไฟฟาและอเลกทรอนกส เพราะชวยลดตนทนในการตองรบรองสนคาหลายครง จากประมาณการของภทรพร เพงหลง (2550) พบวาการรบรองมาตรฐานผลตภณฑไฟฟาและอเลกทรอนกสจากความตกลง JTEPA จะสงผลใหตนทนในแตละขนตอนลดลงอยางมาก เชน ตนทนคาใชจายในขนตอนทดสอบผลตภณฑอาจลดลงไดถงรอยละ 80 คาตรวจสอบประเมนโรงงานอาจลดลงไดถงรอยละ 55 (ดเพมเตมในตารางท ก5.3)

214

ตารางท ก5.1 สนคาเครองไฟฟาและอเลกทรอนกสทไทยสงออกไปญปน การสงออกไปญปน

2006 ประเภท รายการ

มลคา (พน US$)

สดสวนตอการสงออกในกลม

(%)

สดสวนตลาดญปนตอตลาดโลก

(%)

MFN 2007 (%)

JTEPA (%)

AJCEP (%)

854219 วงจรรวมประเภทวงจรความจา

674,823 18.4 13.3 0 0 0

854211 วงจรรวมประเภทตวประมวลผล

446,194 12.2 41.7 0 0 0

847193 เครองประมวลผลขอมลอตโนมตและสวนประกอบ

381,693 10.4 5.6 0 0 0

847192 เครองประมวลผลขอมลอตโนมตและสวนประกอบ

320,907 8.7 20.3 0 0 0

852990 สวนประกอบของตวถอดรหส 236,847 6.4 47.2 0 0 0 853400 วงจรพมพ 200,956 5.5 19.5 0 0 0 852290 ชดประกอบแผงวงจรพมพ 156,449 4.3 26.6 0 0 0 847199 เครองประมวลผลขอมล

อตโนมตและสวนประกอบ 146,778 4.0 7.8 0 0 0

851782 เครองโทรศพทและอปกรณอนๆ

130,162 3.5 49.4 0 0 0

852110 เครองบนทกหรอถอดวดโอ 113,977 3.1 17.1 0 0 0 รวม 10 อนดบแรก 2,808,786 76.5 - รวมทงหมดในกลม 3,669,329 100 12.09 ทมา: มลคาการคาจาก Trademap, อตราภาษ MFN จาก TRAIN, อตราภาษ JTEPA จากความตกลง JTEPA และ

อตราภาษ AJCEP จากความตกลง AJCEP

215

ตารางท ก5.2 สนคาเครองไฟฟาและอเลกทรอนกสทไทยนาเขาจากญปน การนาเขาจากญปน

2006 ประเภท รายการ

มลคา (พน US$)

สดสวนตอการนาเขาในกลม

(%)

สดสวนนาเขาจากญปนตอโลก

(%)

MFN 2007 หรอม.12 (%)

JTEPA (%)

AJCEP (%)

854290 สวนประกอบวงจรรวม 1,311,548 32.0 38.8 0 0 0 854232 สวนประกอบวงจรความจา 878,349 21.4 21.1 0 0 0 847330 แผงวงจรพมพ 269,092 6.6 6.3 0 0 0 853400 วงจรพมพ 227,737 5.6 22.1 0 ปท 41 0 854220 วงจรรวมทใชในทาง

อเลกทรอนกส 182,089 4.4 36.1 0 0 0

852110 เครองบนทกแบบเทปแมเหลก 152,760 3.7 57.1 10 13.33 ปท 6 854110 ไดโอด นอกจากไดโอดไวแสง

หรอไดโอดเปลงแสง 144,332 3.5 52.1 0 0 0

854129 ไดโอด นอกจากไดโอดไวแสงหรอไดโอดเปลงแสงอนๆ

94,276 2.3 38.4 0 0 0

853229 ตวเกบประจไฟฟา ชนดคาคงท เปลยนคาไดหรอ ปรบตงคาไดอนๆ

69,804 1.7 41.0 0 0 0

852990 สวนประกอบทเหมาะสาหรบใชเฉพาะหรอสวนใหญใชกบของตาม ประเภทท 85.25 ถง 85.28 อนๆ

60,141 1.5 6.4 0-10 0/0 ปท 3

0/ปท 4

รวม 10 อนดบแรก 3,390,128 82.7 - รวมทงหมดในกลม 4,098,970 100 18.3 ทมา: มลคาการคาจาก Trademap, อตราภาษ MFN จาก TRAIN, อตราภาษ JTEPA จากความตกลง

JTEPA และอตราภาษ AJCEP จากความตกลง AJCEP หมายเหต: 1/ ปท 4 หมายถง ลดภาษลงเหลอรอยละ 0 ภายในปท 4

216

ตารางท ก5.3 ประมาณการคาใชจายในการยนขอรบรองเปรยบเทยบกอน

และหลงทาความตกลง JTEPA รายการ กอนทา JTEPA/MRA หลงทา JTEPA/MRA ลดลง

ประมาณ 1. คาทดสอบผลตภณฑ (ขนอยกบ

รายการทดสอบแตละผลคภณฑ) เชน Rubber Insulation Cable 1 ชดตวอยาง 30 เมตร

46,935 บาท (151,000 เยน)

ประมาณการคาใชจายจากหนวยตรวจสอบสมอ. โดยเฉลย 10,000 บาท

78.7%

คาตรวจสอบประเมน 2.1 คาตรวจสอบประเมนโรงงาน 22,379 บาท

(72,000 เยน) 10,000 บาท ตอคนตอวน

55.3% 2

2.2 คาตรวจประเมนเอกสาร 3,729 บาท (12,000 เยน)

- -

คาใบรบรอง 3.1 คาใบรบรองฉบบจรง 6,216 บาท

(20,000 เยน) 5,000 บาท 19.6%

3

3.2 คาสาเนาใบรบรอง 3,729 บาทตอฉบบ (12,000 เยนตอฉบบ)

3,000 บาท 19.5%

คาใบรายงานผลการทดสอบ 4.1 รายการผลการทดสอบฉบบจรง

11,189-18,649 บาท (36,000-60,000 เยน)

5,000-10,000 บาท ประมาณ 46.4-55.3%

4

4.2 คาสาเนารายงานผลการทดสอบ

3,729 บาทตอฉบบ (12,000 เยนตอฉบบ)

3,000-5,000 บาทตอฉบบ

ลดลง 19.5% (หรออาจเพม

34.1%) ทมา: รวบรวมจากภทรพร เพงหลง (2550) “การใชประโยชนจาก JTEPA/MRA” สานกบรหารมาตรฐาน 1,

สานกงานมาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม, เอกสารประกอบการสมมนาประโยชนจาก JTEPA และ MRA http://www.tisi.go.th/JTEPA_MRA/presentation.html

หมายเหต ประมาณการเปนเงนบาทโดยคณะผวจย ใชอตราแลกเปลยนเดอนสงหาคม 2551 (31.8 บาทตอ 100 เยน)

217

กรณศกษาท 6: อตสาหกรรมเฟอรนเจอร

ก6.1 ภาพรวมอตสาหกรรมและการผลต

อตสาหกรรมเฟอรนเจอรมจดเรมตนจากอตสาหกรรมการผลตในครวเรอนทผลตเพอใชและจาหนายภายในประเทศเปนหลก ตอมาเมอรฐบาลมนโยบายอนรกษปาไม อตสาหกรรมเฟอรนเจอรจงเกดการเปลยนแปลงดานโครงสรางการผลต โดยเรมจากเปลยนแปลงการใชวตถดบทใชในการผลตจากไมเนอแขง เชน ไมสก ไมประด ไมมะคา หนมาใชไมยางพาราแทน และหนมาใชวตถดบชนดอน เชน เหลก และพลาสตกในการผลตแทนไม นอกจากน ยงไดปรบเปลยนวธการผลตจากการผลตเฟอรนเจอรไมสาเรจรปเปนการผลตเฟอรนเจอรไมชนดทถอดประกอบได (knocked down furniture) โดยการผลตเฟอรนเจอรไมชนดถอดประกอบไดสวนใหญเปนการผลตในโรงงานอตสาหกรรมขนาดใหญทมงเนนการผลตเพอสงออกเปนหลกและใชเทคโนโลยการผลตททนสมยจากตางประเทศ

อตสาหกรรมเฟอรนเจอรประกอบไปดวย 6 อตสาหกรรมยอยตามลกษณะวตถดบทใช ไดแก เฟอรนเจอรไม เฟอรนเจอรโลหะ เฟอรนเจอรหนง เฟอรนเจอรพลาสตก เฟอรนเจอรหวาย และชนสวนเฟอรนเจอร โดยการสงออกเฟอรนเจอรสวนใหญของไทยกวารอยละ 50 เปนเฟอรนเจอรไม ทงน สานกงานสงเสรมวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม (สสว.) ไดใหขอมลวาในป 2006 อตสาหกรรมเฟอรนเจอรมจานวนผประกอบการรวมทงสน 12,326 ราย โดยเปนวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม (SMEs) จานวน 12,306 ราย และเปนวสาหกจขนาดใหญจานวน 20 ราย ในดานการจางงาน อตสาหกรรมเฟอรนเจอรมจานวนการจางงานรวม 122,086 ราย โดยวสาหกจ SMEs มการจางงาน 103,916 ราย (รอยละ 85) และวสาหกจขนาดใหญมการจางงาน 18,170 ราย ตวอยางผประกอบการทเปนผนาดานเฟอรนเจอรในประเทศไทย ไดแก บรษท บางกอกอนเตอรเฟรน จากด ซงมตราสนคา Index, Logica, Tielsa และ Winner บรษทโมเดอรนฟอรม จากด (มหาชน) มตราสนคา Life by Modernform, Klasse, Casa Bella, Moflex เปนตน

อตสาหกรรมเฟอรนเจอรเปนอตสาหกรรมทอาศยแรงงานฝมอในประเทศ โดยสาหรบเฟอรนเจอรไม นนตนทนการผลตกวารอยละ 50 เปนวตถดบภายในประเทศ ในขณะทเฟอรนเจอรโลหะ ใชวตถดบรอยละ 60 ซงเปนวตถดบนาเขาจากตางประเทศ ปจจบน ตลาดเฟอรนเจอรในตางประเทศมการแขงขนคอนขางสง โดยเฉพาะการแขงขนจากจนและเวยดนาม โดยอตสาหกรรมเฟอรนเจอรของเวยดนามกาลงเตบโตอยางกาวกระโดดทงในดานการผลตและการสงออกจนกลายเปนคแขงทสาคญของไทย ดงจะเหนไดจาก ทผานมาการสงออกผลตภณฑททาดวยไมของเวยดนามจากทมลคาไมถง 300 ลานดอลลารสหรฐ ขยายตวเปน 1,500 ลาน

218

ดอลลารสหรฐในป 2005 และ 1,900 ลานดอลลารสหรฐในป 2006 ในขณะทการสงออกเฟอรนเจอรของไทยโดยรวมอยทระดบประมาณ 1,200 ลานดอลลารสหรฐในป 2006

การศกษาของอจฉราและสทธศกด (2548) แสดงใหเหนวาการแขงขนทเพมขนในอตสาหกรรมเฟอรนเจอรสงผลใหผประกอบการไทยมการปรบตว สาหรบในตลาดตางประเทศ พบวา (1) ในกรณของผสงออกทเปนโรงงานอตสาหกรรมขนาดใหญ สวนใหญจะผลตเฟอรนเจอรไมชนดถอดประกอบไดทเนนการใชเทคโนโลยทนสมยจากตางประเทศ โดยออกแบบตามความตองการของผซอ รวมถงการเปนพนธมตรกบผนาเขาเพอขยายตลาดใหเพมขน นอกจากนน ยงมการใชระบบหวงโซอปทานมาบรหารตนทนดานวตถดบและโลจสตกส เชน การเพมปรมาณสนคาในการขนสงแตละเทยวใหมากขน ขณะทราคาจาหนายตองไมสงมาก เนองจากลกคาในกลมนจะปรบเปลยนเฟอรนเจอรเพอความทนสมยเปนหลก (2) กรณผประกอบการเฟอรนเจอรไมเนอแขงตางๆ จะใหความสาคญในเรองคณภาพสนคาการผลตทไดมาตรฐาน ตลอดจนรปแบบทแปลกใหม เพอเพมคณภาพสนคาตลอดเวลา เนองจากผบรโภคสนคาในกลมนมกาลงซอคอนขางสงและมรสนยมสง จงใหความสาคญกบดานคณภาพของสนคาเปนอยางมาก ขณะทการปรบเปลยนเฟอรนเจอรของผบรโภคในกลมนจะไมบอยนก

นอกจากการแขงขนในตลาดโลกทมเพมขนแลว อตสาหกรรมเฟอรนเจอรของไทยยงคงมปญหาบางประการ โดยกรมสงเสรมการสงออก กระทรวงพาณชย (2551) ไดระบปญหาตางๆ ในอตสาหกรรมเฟอรนเจอรโดยสามารถสรปไดดงน

• ปญหาดานวตถดบโดยเฉพาะ ไมเนอแขงมราคาแพงและขาดแคลน สวนกรณไมยางพาราแปรรป เมอนายางดบราคาดชาวสวนจะชะลอการตดไมทาใหปรมาณไมแปรรปในประเทศไมเพยงพอ

• ปญหาจากอตราแลกเปลยนเงนบาทแขงคาขน และราคานามนเชอเพลงสงขนทาใหคาขนสง คาสาธารณปโภคและตนทนสนคาสงขน ดงนน จงสงผลใหราคาสงออกแพงขนเมอเทยบกบคแขง

• ปญหาจากราคาเหลกรดรอนทใชในการผลตเฟอรนเจอรมราคาทสงขนมากและเหลกทผลตไดในประเทศยงไมมมาตรฐานจงตองนาเขาเหลกคณภาพสงจากตางประเทศ ทาใหตนทนการผลตสงและศกยภาพการแขงขนในตลาดโลกลดลง

• โครงสรางภาษนาเขาวตถดบ เชน กาว เคมภณฑมอตราสง โดยมอตรา MFN ประมาณรอยละ 30

• การขาดแคลนฝมอแรงงาน และ บคลากรในการออกแบบเพอพฒนาตลาดระดบกลางและบน

219

ก6.2 การคาระหวางประเทศและการคากบประเทศญปน ในป 2006 อตสาหกรรมเฟอรนเจอรสงออกไปตลาดโลกรวมมลคา 1,175 ลานดอลลาร

สหรฐ (ประมาณ 39,309 ลานบาท) คดเปนรอยละ 0.9 ของการสงออกสนคารวมของไทย โดยไทยสงออกเฟอรนเจอรไปตลาดหลก 3 แหง คอสหรฐ ญปน และสหภาพยโรป ทงน ไทยสงออกเฟอรนเจอรไปตลาดญปนมลคา 287 ลานดอลลารสหรฐ (9,600 ลานบาท) หรอคดเปนรอยละ 24.4 ของการสงออกในอตสาหกรรมน โดยญปนเปนตลาดสงออกอนดบท 2 ของไทย รองจากสหรฐอเมรกาทมสวนแบงตลาดรอยละ 30 สาหรบตลาดสงออกอนๆ ของไทยคอ องกฤษ (รอยละ 10.9) ออสเตรเลย (รอยละ 4.4) มาเลเซย (รอยละ 2.1) แคนาดา (รอยละ 2.0) อตาล (รอยละ 1.7) และเยอรมน (รอยละ 1.5) เปนตน สนคาสงออกทสาคญในกลมอตสาหกรรมเฟอรนเจอร ไดแก กลมเฟอรนเจอรไมและสวนประกอบเฟอรนเจอร สาหรบการสงออกไปตลาดญปน สนคาทไทยสงออกสงสดคอเฟอรนเจอรไม (HS 940360) มสดสวนรอยละ 40 ของการสงออกในกลมนของไทยไปตลาดญปน รองลงมาคอทนงทมโครงไม (HS 9401) มสดสวนรอยละ 31 และสวนประกอบเฟอรนเจอร (HS 940390) มสดสวนรอยละ 8 โดยสนคาสงออก 10 อนดบแรกในกลมอตสาหกรรมเฟอรนเจอรไปตลาดญปนมสดสวนรอยละ 97.4 ของการสงออกสนคาพกด 6 หลกในกลมน (ตารางท ก6.1)

โดยรวมแลว ญปนนาเขาเฟอรนเจอรจากตลาดโลกรวม 5,867 ลานดอลลารสหรฐ คดเปนรอยละ 3.95 ของการนาเขารวมของโลก คแขงทสาคญของไทยในตลาดญปนในสนคาเฟอรนเจอรคอจน ไตหวนและเวยดนาม โดยประเทศจนครองสวนแบงตลาดเฟอรนเจอรสงสดในญปน มสวนแบงตลาดรอยละ 52.2 ในขณะทไทยอยในอนดบ 2 มสวนแบงตลาดรอยละ 6.1 รองลงไปคอไตหวน (รอยละ 5.2) และเวยดนาม (รอยละ 4.3) โดยจนมความไดเปรยบในแงของตนทนแรงงานทอยในระดบตารวม ทงการพฒนาฝมอแรงงานและคณภาพสนคาไดตามความตองการตลาด ในขณะทเวยดนามซงมนกลงทนตางชาตทงจากจนและไตหวนยายฐานการผลตเขาไปในเวยดนามจานวนมาก เวยดนามจงไดประโยชนจากการรบเทคโนโลยจากตางประเทศ นอกจากเหนอจากทมความไดเปรยบจากตนทนแรงงานตาแลว การพฒนาฝมอแรงงานกเปนไปอยางรวดเรว รวมทงมวตถดบไมเชนเดยวกบไทย

อจฉราและสทธศกด (2548) ไดทาการสมภาษณผประกอบการเฟอรนเจอรในประเทศ

ไทย พบวา ตลาดตางประเทศมความสนใจในเฟอรนเจอรททาจากไมมากกวาโลหะ โดยเฉพาะเฟอรนเจอรในครวเรอน เนองจากไมใหความรสกอบอนและเปนมตรมากกวาโลหะ รวมถงหากมการอบไมอยางดจะมราคาแพง คณภาพสง ทาใหผประกอบการสามารถจาหนายสนคาในราคาท

220

สงกวาตนทนไดถง 2-3 เทา สาหรบลกษณะตลาดสนคาเฟอรนเจอรของญปนนน การศกษาของสานกงานสงเสรมการคาฯ ณ กรงโตเกยว (2007) พบวาความตองการเฟอรนเจอรของญปนขนอยกบปจจยหลายประการ เชน การกอสรางทอยอาศยใหม ตกอาคารใหม การปรบปรงทอยอาศยและตกอาคาร จานวนคสมรส และลกษณะทอยอาศยของญปน เนองจากทอยอาศยมพนทจากด ผบรโภคชาวญปนมกนยมเฟอรนเจอรทมขนาดเลกกระทดรด มประโยชนในการใชสอยสง คณภาพด และดประณตสวยงาม อกทงสวนใหญนยมเฟอรนเจอรแบบสมยใหมทเรยบงาย (simply modern) สวนสไตลการผสมผสานแบบญปน สไตลตะวนตกแบบใหม และสไตลคนทรทใชไมเปนหลกเปนทนยมของชาวญปนเชนกน โดยไมทไดรบความนยมมากชนดหนงคอไมยางพารา เพราะมราคาถก สวยงามและงายตอการตกแตง

นอกจากน เฟอรนเจอรประเภทไมลามเนทสาหรบตลาดระดบลางถงระดบกลาง ไดรบ

ความนยมอยางมากในตลาดญปน ซงสวนใหญมการนาเขาจากไตหวนและเกาหลใต ทงน ผซอเฟอรนเจอรสานกงานรายใหญในประเทศญปน คอ หนวยงานรฐบาลและธรกจเอกชน มความตองการใหผผลตไมเพยงแคทาหนาทผลตและสงสนคาเทานน แตจะตองเสนอบรการออกแบบและวางแผนตาแหนงเฟอรนเจอรในสานกงานใหดวย นอกจากนน เฟอรนเจอรสาหรบผสงอายกกาลงเปนทตองการเพมมากขนจากโครงสรางประชากรทมผสงอายเปนจานวนมาก สาหรบเฟอรนเจอรทใชในธรกจบรการ เชน โรงแรม รานกาแฟประเภททมสาขา กถอเปนชองทางหนงในทางการตลาดในญปน อกทงความตองการเฟอรนเจอรของญปนมกจะขนอยกบฤดกาล โดยเฉพาะในชวงเดอนกมภาพนธ - เมษายน ความตองการสนคาเฟอรนเจอรสานกงานของบรษทธรกจ หนวยงานรฐบาล และโรงเรยนจะมมากในชวงน เนองจากเปนชวงปลายปงบประมาณเกาตอตนปงบประมาณใหมของญปน และเดอนเมษายนเปนชวงเปดเทอมของโรงเรยนในประเทศญปน

ในดานการนาเขา ไทยนาเขาเฟอรนเจอรจากโลกในป 2006 มลคา 183 ลานดอลลาร

สหรฐ (6,122 ลานบาท) โดยสวนใหญเปนการนาเขาจากญปน (รอยละ 31) และจน (รอยละ 20) รองลงมาคอเยอรมน (รอยละ 5) มาเลเซย (รอยละ 5) อนโดนเซย (รอยละ 4.7) และอตาล (รอยละ 3.5) สนคาเฟอรนเจอรทไทยนาเขาจากญปนสวนใหญคอสวนประกอบทนง (HS 940190) ซงมสดสวนถงรอยละ 94 ของการนาเขาเฟอรนเจอรจากญปนทงหมด (ตารางก6.2)

221

ก6.3 สทธประโยชนจากความตกลง JTEPA และ AJCEP อตราภาษศลกากรและกฎระเบยบในดานการนาเขาของญปน

ในปจจบน เฟอรนเจอรทมสวนประกอบเปนหนง (leather-covered furniture) เปนเฟอรนเจอรประเภทเดยวทตองเสยภาษนาเขาญปนในอตรารอยละ 3.8-4.3 ยกเวนเฟอรนเจอรทนาเขาจากประเทศแหลงผลตทไดรบสทธพเศษตามโครงการ GSP ของญปนจะเสยอตราภาษเทากบรอยละ 0 สวนเฟอรนเจอรประเภทอนๆ ทกประเภทไมตองเสยภาษนาเขา

จากขอมลการใชสทธประโยชนของไทยตามโครงการ GSP ของญปนในป 2006-2007

พบวาอตราการใชสทธประโยชนโดยรวมอยในระดบตาคอรอยละ 2.2 และรอยละ 26.1 ในป 2006 และ 2007 ตามลาดบ (ดตารางท ก6.3) สาเหตทอตราการใชสทธตาม GSP ตา สวนหนงนาจะเกดจากการขอยนใชสทธตามโครงการ GSP จะมโควตาซงผยนขอกอนมสทธไดกอนอกทงยงมเพดานของสนคาทงเพดานนาเขารวมและเพดานของแตละสนคาอยดวย อยางไรกตาม มสนคาบางรายการของไทยทมอตราการใชสทธประโยชนตามโครงการ GSP คอนขางสง คอ ฐานรองฟก (HS 9404 ) ทงนเปนทนาสงเกตวาเนองจากในป 2007 อตราภาษ MFN ของสนคาเฟอรนเจอรญปนหลายรายการลดลงเหลอรอยละ 0 จงทาใหสนคาสงออกของไทยไมจาเปนตองขอใชสทธตามโครงการ GSP

ในสวนของมาตรการอนๆ ของญปนนน อตสาหกรรมเฟอรนเจอรของญปนไมม

มาตรการทางการคาทไมใชภาษอากรในการคาระหวางประเทศ อยางไรกตาม ญปนมการกาหนดมาตรฐานอตสาหกรรม (JIS) สาหรบสนคาเฟอรนเจอรสานกงานทกประเภท โดยเปนมาตรฐานโดยสมครใจ นอกจากนน ญปนมการคมครองความปลอดภยของสนคาตามกฎหมาย Product Liability Law โดยผผลต ผแปรรป หรอผนาเขาผลตภณฑสนคาทมความบกพรองทกอใหเกดอนตรายตอชวตหรอรางกายหรอทรพยสนของบคคลตองชดใชคาเสยหายทเกดจากความสญเสยนน สทธประโยชนจากความตกลง JTEPA และ AJCEP การทอตราภาษศลกากรในกลมเฟอรนเจอรของญปนสวนใหญเปนรอยละ 0 อยแลวทาใหการสงออกของไทยไมไดรบประโยชนนกจากความตกลง JTEPA และ AJCEP ดงจะเหนไดจากสนคาเฟอรนเจอร 10 อนดบแรกทสงออกไปญปนในป 2006 มเพยงรายการเดยวทถกเกบภาษศลกากรของญปน (ตารางท ก6.1) คอสวนประกอบทนงอนๆ (HS 940190) ซงมภาษอยทประมาณรอยละ 3.8 แตเดมผประกอบการไทยสามารถใชสทธตามโครงการ GSP ไดโดยอตรา

222

ภาษเปนรอยละ 0 แตตามความตกลง JTEPA และ AJCEP จะทยอยลดภาษศลกากรญปนลง 8 ป และ 11 ป จนเหลอรอยละ 0 ตามลาดบ ดงนน ผสงออกไทยนาจะยงคงเลอกใชสทธตามโครงการ GSP ในชวงปแรกๆ ทความตกลง JTEPA และ AJCEP มผลบงคบใช เนองจากไดแตมตอจาก GSP สงกวา MFN และตามความตกลง JTEPA และ AJCEP

เมอพจารณาการใชสทธประโยชนทางภาษตามความตกลง JTEPA จากขอมลการขอใชสทธในชวง 5 เดอนแรก หลงความตกลง JTEPA มผลบงคบใช (พ.ย. 2550-ม.ค. 2551) โดยในกลมสนคาเฟอรนเจอรทไทยสงออกไปญปนมสนคาเพยง 3 รายการ ทผสงออกขอใชสทธประโยชนตามความตกลง JTEPA โดยจากขอมลตารางท ก6.4 แสดงใหเหนวาอตราการใชสทธประโยชนของสนคาทง 3 รายการ อยในระดบตา ดงเชน สวนประกอบทนงอนๆ (HS 940190) และฐานรองฟกอนๆ (HS 940429) มอตราการใชสทธประโยชนเพยงรอยละ 5.2 และ รอยละ 7.5 สวนฐานรองฟก (HS 940410) มอตราการใชสทธประโยชนรอยละ 43 สาเหตทการใชสทธประโยชนไมสง เมอเทยบกบอตสาหกรรมอน นอกจากจะเกดเนองจากแตมตอทางภาษเมอเทยบกบ MFN ทไมสงนก ยงนาจะเกดจากผประกอบการสวนหนงยงคงใชสทธประโยชนตามโครงการ GSP ซงใหแตมตอมากกวาความตกลง JTEPA และ AJCEP

ปจจบน คแขงของอตสาหกรรมเฟอรนเจอรของไทยในตลาดญปนไดแกจน ซงมสวน

แบงตลาดเปนอนดบ 1 ถงรอยละ 52.2 โดยประเทศไทยเปนผมสวนแบงตลาดเปนอนดบ 2 ในตลาดญปน ดงนน การลดภาษตาม JTEPA และ AJCEP จะชวยใหสนคาไทยใหมความสามารถในการแขงขนในตลาดญปนมากขน อยางไรกตาม หลงความตกลง AJCEP มผลบงคบใช ประเทศเวยดนามและอนโดนเซย ซงเปนประเทศทมสวนแบงตลาดเฟอรนเจอรในตลาดญปนในอนดบท 4 และ 6 กจะไดแตมตอทางภาษเชนเดยวกบไทย ผประกอบการเฟอรนเจอรไทยจงควรใชประโยชนจากความไดเปรยบจาก JTEPA กอนประเทศคแขง

223

ตารางท ก6.1 สนคาเฟอรนเจอรทไทยสงออกไปญปน ป 2006 การสงออกไปญปน

2006 ประเภท รายการ

มลคา (พน US$)

สดสวนตอการสงออกในกลม

(%)

สดสวนตลาดญปนตอตลาดโลก

(%)

MFN 2007 (%)

GSP 2007 (%)

JTEPA ปแรก

(%)

AJCEP (%)

940360 เฟอรนเจอรไม 116,817 40.6 28.2 0 - 0 0 940161 ทนงอนๆ ทมโครงไมแบบม

เบาะ 61,532 21.4 29.1 0 - 0 0

940169 ทนงอนๆ ทมโครงไมแบบอนๆ

30,574 10.6 28.4 0 - 0 0

940390 สวนประกอบเฟอรนเจอร 22,908 8.0 33.8 0 - 0 0 940350 เฟอรนเจอรไมใชในหองนอน 15,574 5.4 40.5 0 - 0 0 940340 เฟอรนเจอรไมใชในหองครว 10,931 3.8 29.9 0 - 0 0 940190 สวนประกอบทนงอนๆ 7,069 2.5 5.0 0-3.8* 0 8 ป 11 ป 940380 เฟอรนเจอรทาดวยหวายหรอ

ไผ 6,205 2.2 17.1 0 - 0 0

940171 ทนงอนๆ มโครงโลหะ 4,882 1.7 31.4 0 - 0 0 940330 เฟอรนเจอรทใชในสานกงาน 3,484 1.2 16.5 0 - 0 0 รวม 10 อนดบแรก 279,976 97.4 - รวมทกสนคาในกลม 287,686 100 24.5 ทมา: มลคาการคาจาก Trademap, อตราภาษ MFN จาก TRAIN, อตราภาษ JTEPA จากความตกลง

JTEPA และอตราภาษ AJCEP จากความตกลง AJCEP หมายเหต: * สวนประกอบทนงอนๆ เฉพาะทมหนงเปนสวนประกอบจะมภาษรอยละ 3.8

224

ตารางท ก6.2 สนคาเฟอรนเจอรทไทยนาเขาจากญปนป 2006 การนาเขาจากญปน

2006 ประเภท รายการ

มลคา (พน US$)

สดสวนตอการนาเขาในกลม (%)

สดสวนนาเขา

จากญปนตอโลก

(%)

MFN (%)

JTEPA (%)

AJCEP (%)

940190 สวนประกอบทนง 54,792 93.8 60.7 10 8 ป1 8 ป 940320 เฟอรนเจอรอนๆ ทาดวยโลหะ 1,626 2.8 12.1 20 4 ป 4 ป 940120 ทนงชนดทใชกบยานยนต 677 1.2 35.6 10 6 ป 6 ป 940380 เฟอรนเจอรทาดวยหวายหรอไผ 347 0.6 3.3 20 4 ป 4 ป 940360 เฟอรนเจอรไม 213 0.4 1.3 20 4 ป 4 ป 940310 เฟอรนเจอรโลหะใชในสานกงาน 182 0.3 7.5 20 4 ป 4 ป 940370 เฟอรนเจอรทาดวยพลาสตก 124 0.2 4.0 20 4 ป 4 ป 940130 ทนงหมนไดทปรบระดบความสงได 119 0.2 3.2 20 4 ป 4 ป 940161 ทนงอนๆ โครงไมแบบมเบาะ 84 0.1 1.4 20 4 ป 4 ป 940390 สวนประกอบเฟอรนเจอร 77 0.1 1.4 10 4 ป 4 ป รวม 10 อนดบแรก 58,241.0 99.7 - รวมทกสนคาในกลม 58,399 100 31.8 ทมา: มลคาการคาจาก Trademap, อตราภาษ MFN จาก TRAIN, อตราภาษ JTEPA จากความตกลง

JTEPA และอตราภาษ AJCEP จากความตกลง AJCEP หมายเหต: 1/ หมายถงทยอยลดภาษปละเทาๆ กนใหเหลอรอยละ 0 ภายใน 8 ป

225

ตารางท ก6.3 การใชสทธประโยชนทางภาษของไทยตามโครงการ GSP ของญปน ในสนคาเฟอรนเจอรป 2006-2007

มลคาการใชสทธ (พน US$)

อตราการใชสทธประโยชน (%)

ประเภท รายการ

2006 2007 2006 2007 940490 ฐานรองฟกอนๆ หมอนและเบาะ 2,871.8 774.6 80.6 62.5 940190 สวนประกอบทนง 810.7 564.6 11.5 11.2 940360 เฟอรนเจอรอนๆ ทาดวยไม 365.2 - 0.3 - 940429 ฐานรองฟกทาดวยวตถอนๆ 158.3 267.0 50.3 100.0 940300 เฟอรนเจอรอนๆ และสวนประกอบ 113.7 - 7.7 - 940161 สวนประกอบทนงอนๆ 41.6 - 0.1 - 940180 ทนงอนๆ 38.2 37.9 12.7 18.1 940179 ทนงอนๆ ทมโครงโลหะ 19.1 - 4.5 - 940410 ฐานรองฟก 19.0 159.0 100.0 100.0 940330 เฟอรนเจอรททาดวยไมใชในสานกงาน 14.4 - 0.4 - 940380 เฟอรนเจอรทาดวยไมไผหรอหวาย 6.9 - 0.1 -

รวม 4,458.8 1,803 2.2 26.1 ทมา: ขอมลการขอใชสทธประโยชนตามโครงการ GSP ของญปนจากกรมการคาตางประเทศ, ขอมลการ

สงออกจาก Trademap หมายเหต: ในป 2007 อตราภาษ MFN ของสนคาเฟอรนเจอรญปนหลายรายการลดลงเหลอรอยละ 0 จงทา

ใหสนคาสงออกของไทยไมจาเปนตองขอใชสทธตามโครงการ GSP

ตารางท ก6.4 การใชสทธประโยชนทางภาษศลกากรในดานการสงออกเฟอรนเจอร ไปญปนตามความตกลง JTEPA (พ.ย.2007-ม.ค.2008)

มลคาประหยดจากภาษ (Tariff saving)

ประเภท รายการ แตมตอภาษเมอเทยบกบ

MFN (%)

มลคาการใชสทธ

(พน US$)

อตราการใชสทธประโยชน

(%)

(พน US$) สดสวนตอมลคาการสงออก (%)

940190 สวนประกอบทนงอนๆ 0.5 91.08 5.21 0.46 0.03 940410 ฐานรองฟก 3.2 29.15 43.87 0.93 1.40 940429 ฐานรองฟกอนๆ 3.8 15.42 7.50 0.59 0.29 รวมทกสนคาทไดแตมตอ 0.6 135.7 6.4 2.0 0.002 ทมา: ขอมลการขอใชสทธประโยชนตามความตกลง JTEPA จากกรมการคาตางประเทศ, ขอมลการสงออก

รายเดอนจากกระทรวงพาณชย

226

กรณศกษาท 7: อตสาหกรรมยานยนตและชนสวน

ก7.1 ภาพรวมอตสาหกรรมยานยนต 10 การสงออกของอตสาหกรรมยานยนตไทยป 2006 มมลคาถง 10,204 ลานบาท และมลคาการผลตจากอตสาหกรรมยานยนตคดเปนรอยละ 10.5 ของผลตภณฑมวลรวมภายในประเทศในภาคการผลต โดยมการจางงานกวา 250,000 คน การผลตรถยนตของอตสาหกรรมยานยนตไทยจดอยในอนดบท 15 ของโลก โดยอตสาหกรรมยานยนตไดกอใหเกดประโยชนตออตสาหกรรมเชอมโยงอนๆ เชน อตสาหกรรมการผลตแมพมพ อตสาหกรรมเหลก อตสาหกรรมการผลตชนสวนพลาสตก เฟอรนเจอร ไฟฟาและอเลกทรอนกส เปนตน

อตสาหกรรมยานยนตเปนอตสาหกรรมทบรษทขามชาตมบทบาทสาคญทงในฐานะทเปนเจาของเทคโนโลยการผลต ควบคมกาลงการผลตทกระจายในประเทศตางๆ ทวโลก และควบคมชองทางการจดจาหนาย ในกรณของไทยในชวงตนของการพฒนาอตสาหกรรมรถยนต บรษทขามชาตเขามาดาเนนธรกจในลกษณะทจดตงบรษทรวมทนกบกลมทนภายในประเทศทมความคนเคยกบตลาดภายในประเทศและกระบวนการกาหนดนโยบายของภาครฐเปนอยางดเพอประกอบรถยนตและจาหนายในประเทศ อยางไรกตาม ตงแตกลางทศวรรษ 1990 โดยเฉพาะอยางยงในชวงวกฤตเศรษฐกจป 1997 เปนตนมา การเปลยนแปลงนโยบายของบรษทขามชาต เหลานและนโยบายเปดเสรการเขามาลงทนของบรษทตางชาตทาใหบรษทขามชาตไดเพมบทบาทความสาคญและเขาดาเนนการบรหารจดการในบรษทเตมท ในขณะทผรวมทนของไทยลดบทบาทความสาคญลงอยางมาก ในป 2007 ปรมาณการผลตรถยนตในประเทศไทยมทงสน 1.3 ลานคน โดยสวนใหญเปนรถกระบะ 1 ตนจานวน 948,370 คน รองลงมาเปนรถยนตนง 329,223 คน โดยภาพรวมแลวผนาตลาดในประเทศคอ Toyota มสวนแบงตลาดประมาณรอยละ 47.4 รองลงมาคอ Isuzu มสวนแบงตลาดรอยละ 26.9 นอกจากนนมการผลตรถยนตเพอสงออกประมาณรอยละ 53 ของการผลตรวม โดยทสวนทเหลอถกขายในประเทศ สาหรบในดานชนสวนยานยนตนน ชนสวนทไทยสงออกมากทสดคอ OEM Parts ซงคดเปนรอยละ 78.2 รองลงมาคอเครองยนตและอะไหล

10 เนอหาในสวนนสรปสาระสาคญจากอาชนน (2551) สถาบนยานยนต (2548) สถาบนยานยนต (2551) และการสมภาษณผประกอบการเอกชน

227

ในกรณของอตสาหกรรมชนสวน ผประกอบการไทยมบทบาทเพยงในชวงตนของการพฒนาอตสาหกรรมถงราวกลางทศวรรษ 1990 ในชวงตนของการพฒนาอตสาหกรรมยานยนตราวตนทศวรรษ 1970 มเพยงบรษทขามชาตทผลตชนสวนจานวนหนงเทานนทตามบรษทขามชาตทผลตรถยนตเขามาลงทนดวย11 สาหรบชนสวนอนๆ บรษทรถยนตนาเขาจากตางประเทศแทน เพราะในขณะนนตลาดรถยนตภายในประเทศยงมขนาดทจากด และความสามารถทางดานเทคโนโลยการผลตของแรงงานไทยโดยรวมยงจากด อยางไรกตามภายหลงทภาครฐกาหนดมาตรการบงคบใชชนสวนภายในประเทศตงแตป 1974 ทาใหบรษทขามชาตรถยนตตองใชชนสวนภายในประเทศเพมขน ดงนน บรษทขามชาตเหลานจงเรมวาจางใหผผลตภายในประเทศ และทาใหอตสาหกรรมประกอบชนสวน (OEM) เรมขยายตวในประเทศไทย ผผลตชนสวนเพมขนอยางรวดเรวจากประมาณ 20 ราย ในชวงกอนป 1970 เปน 180 ราย ในชวงป 1980 และสวนใหญเปนผประกอบการไทย บรษทขามชาตทผลตชนสวนยงคงเขามามสวนรวมในการผลตชนสวนภายในประเทศคอนขางจากดมเพยงประมาณ 20-30 รายเทานน ตอมาปลายทศวรรษ 1980 ความตองการรถยนตของประเทศพฒนาแลวชะลอตวลง ในขณะทการแขงขนในอตสาหกรรมรถยนตของโลกทวความรนแรงมากขนในตลาดประเทศกาลงพฒนาโดยเฉพาะอยางยงตลาดเกดใหมและประเทศกาลงพฒนาตางๆ ไดทยอยเปดเสรในอตสาหกรรมรถยนตของตนในระดบภมภาค12

แนวโนมดงกลาวทาใหบรษทรถยนตรวมกาลงการผลตทเคยกระจายอยทวในประเทศกาลงพฒนาแตละประเทศใหกระจกอยในประเทศใดประเทศหนงในภมภาคหนงเพอขายในภมภาคนนและประเทศใกลเคยงอนๆ นอกจากนน การผลตรถยนตมงเนนทประสทธภาพมากขน และการยายฐานของบรษทขามชาตทผลตชนสวนเขามาในประเทศทเปนศนยกลางเพอรวมกบผผลตรถยนตในการพฒนารถยนตและลดตนทนการจดหาชนสวน ดงในกรณของภมภาคเอเซยตะวนออกเฉยงใต ประเทศไทยไดรบเลอกใหเปนศนยกลางของบรษทขามชาตรถยนต ดงนน บรษทขามชาตชนสวนจานวนมากจงยายฐานเขามาลงทนเพมขนอยางรวดเรว จานวนผผลตชนสวนเพมขนอยางมากจากประมาณ 30 รายในชวงกอนป 1985 เพมเปนกวา 300 รายในปจจบน นอกจากประเภทของชนสวนทผลตในประเทศไทยจะมความหลากหลายเพมมากขน และบรษทขามชาตเขามาเกยวของมความหลากหลายเพมมากขนทงจากทวปยโรปและอเมรกา เชน RW Steering & suspension, Visteon Thailand, Johnson Controls, Delphi Automotive Systems และ Tenneco Automotive จากเดมทบรษทขามชาตญปนมบทบาทนา

11 ชนสวนเหลานน ไดแก ยางรถยนต แบตเตอร ปะเกน ตลบลกปน ซงลวนเปนชนสวนทสนองความตองการของทงโรงงานประกอบและตลาดทดแทน 12 ดรายละเอยดเพมเตมใน อาชนน (2549)

228

ปจจบนอตสาหกรรมรถยนตของไทยไดหนไปสการผลตเพอสงออกเพมมากขนและรถยนตสาเรจรปไดกลายมาเปนสนคาสงออกทสาคญของอตสาหกรรม การปรบโครงสรางการผลตเพอสงออกของอตสาหกรรมรถยนตเกดขนอยางจรงจงภายหลงวกฤตเศรษฐกจ โดยสดสวนการสงออกตอปรมาณการผลตเพมขนจากรอยละ 3 ในป 1996 เปนมากกวารอยละ 50 ในป 2007 ในดานการลงทนจากตางประเทศในอตสาหกรรมยานยนตในชวงปทผานมา วลาวณย (2008)13 ไดสรปขอมลไววาจากชวงตนป 2007 จนถงเดอนมถนายน 2008 สานกงานคณะกรรมการสงเสรมการลงทน (BOI) ของไทยไดอนมตสงเสรมการลงทนในอตสาหกรรมชนสวนและประกอบยานยนตแลวประมาณ 100 โครงการ อาท

• บรษท ทาทา มอเตอรส (ประเทศไทย) จากด ซงเปนกจการรวมทนของ Tata Motors ประเทศอนเดยกบบรษทธนบรประกอบรถยนต จากด ซงเปนผนาเขาและประกอบรถยนตใหเมอรเซเดสเบนซในประเทศไทยไดรบการสงเสรมไปเมอเดอนกรกฎาคม 2007 ในการประกอบรถปกอพขนาด 1 ตน ดวยเงนลงทนประมาณ 1,302 ลานบาท มกาลงการผลตรถปกอพทงสน 35,000 คนตอป ซงจะใชเวลา 5 ป จงจะผลตไดเตมกาลงการผลต สาหรบการขายรอยละ 80 ขายในประเทศ โดยจะใชวตถดบในประเทศกวารอยละ 54 คดเปนมลคากวา 3,914 ลานบาทตอป เชน ชนสวน เครองยนตเพลาหมน ชนสวนระบบบงคบเลยว ชนสวนโครงรถยนต และชนสวนระบบกนสะเทอน เปนตน การลงทนกอใหเกดการจางแรงงานไทย 482 คน

• ในเดอนตลาคมป 2007 บรษทฮอนดา ออโตโมบล (ประเทศไทย) จากด ซงเปนกจการรวมทนไทย-ญปนไดรบอนมตสงเสรมการลงทนเพอผลตรถประหยดพลงงานซงมมลคาเงนลงทน 6,700 ลานบาท คาดวาจะเกดการจางแรงงานไทย 2,460 คน นอกจากน ในเดอนพฤศจกายน ฮอนดา ยงไดรบอนมตใหการสงเสรมการลงทนเพอผลตชนสวนโลหะสาหรบยานพาหนะและประกอบรถยนตของฮอนดาทกาลงขยายกาลงการผลตรถยนตขนาดใหญ เชน ซวค แอคคอรด และซอารว โดยลงทน 7,588 ลานบาท เพอขยายกาลงการผลตใหเปน 210,000 คนตอป และชนสวนโลหะมกาลงการผลตปละ 2,160,000 ชน สนคาทผลตไดจะขายในประเทศรอยละ 40 และสงออกรอยละ 60 ไปยงแถบอาเซยน ออสเตรเลย และนวซแลนด

• บรษทมตซบช มอเตอรส (ประเทศไทย) จากด บรษท โตโยตา มอเตอร ประเทศไทยจากด และกจการของ Amarjit Singh Puri ทมชาวอนเดยเปนผถอหนกไดรบการสงเสรมเพอผลตรถประหยดพลงงานมาตรฐานสากลดวยเชนกน นอกจากนยงม Patrick S. Lancsater ชาวสหรฐอเมรกากไดรบการสงเสรมการลงทนในการตง

13 วลาวณย วรนทรรกษ (2008) “นโยบายและบทบาทของรฐบาล” ไทยแลนด Business Week, สงหาคม 2551, หนา 54-55

229

โรงงานผลตเฟองหนา เฟองหลง เพลาขบหนาและหลง ทจงหวดระยองโดยใชเงนลงทน 1,304 ลานบาท

• บรษท ออโตอลลายแอนซ (ประเทศไทย) จากด ซงเกดจากการรวมทนระหวางตางชาตจากญปนและสหรฐอเมรกาในนามของ Ford Motors ในสดสวนรอยละ 50 Mazda Motor Corporation สดสวนรอยละ 45 และทเหลออกรอยละ 5 ถอหนโดยมาสดา เซลส นนไดรบการสงเสรมเพอผลตรถยนตนงสวนบคคล ชนสวนรถยนตสาเรจรปและชนสวนรถยนตปมขนรป จากการลงทน 20,893 ลานบาท การรวมทนของออโตอลลายแอนซดงกลาวถอวาเปนการเปดกวางเชงนโยบายของรฐบาลไทยทอนมตใหกจการตางชาตรวมทนกนเอง โดยไมมกลมธรกจไทยเขาไปเกยวของ

ในสวนของวสยทศนของการพฒนาอตสาหกรรมยานยนตตามยทธศาสตรการพฒนา

อตสาหกรรมยานยนตพ.ศ. 2550-2554 ยงคงวสยทศนเดมทไดวางไวตามยทธศาสตรการพฒนาฉบบกอนคอ ตองการใหประเทศไทยเปนฐานการผลตยานยนตในเอเซยและสามารถสรางมลคาเพมในประเทศโดยมอตสาหกรรมชนสวนยานยนตทมความแขงแกรง โดยในป 2553 คาดวากาลงการผลตรถยนตจะเพมขนเนองมาจากโครงการสงเสรมการลงทนรถยนตประหยดพลงงานมาตรฐานสากล ยทธศาสตรการพฒนาอสาหกรรมยานยนต พ.ศ. 2550-2554 ทจดทาขนเพอเปนการวางแผนพฒนาใหตอเนองกบยทธศาสตรการพฒนาอตสาหกรรมยานยนต พ.ศ. 2545-2549 พบวามประเดนสาคญหลายประการทเปลยนแปลงไปในการแขงขนทงการแขงขนในประเทศและตางประเทศทจะสงผลอยางมากตอความสามารถในการแขงขนของอตสาหกรรมยานยนตไทย หากไมเรงพฒนาดวยแผนยทธศาสตรทสอดรบตอบรบททเปลยนแปลงไปดงกลาว เชน การขยายตวของตลาดใหมและการพฒนาความสามารถในการแขงขนของประเทศคแขงทเตบโตอยางรวดเรว เชน จน อนเดย กลยทธของผประกอบรถยนตในการจดการหวงโซอปทานซงสงผลตอการตดสนใจลงทนฐานการผลตและเลอกซอชนสวน ประเดนดานสงแวดลอม อาท การประหยดพลงงาน และควบคมการเกดมลพษจากการใชรถยนต ตลอดจนปญหาวกฤตพลงงาน ซงสงผลตอการเปลยนแปลงทางเทคโนโลยยานยนตในอนาคต นโยบายการเปดเสรทางการคาทงในสวนทประเทศไทยทาขอตกลงกบประเทศอน และสวนทประเทศคแขงและประเทศคคามขอตกลงกน และการขยายการลงทนและเพมกาลงการผลตของอตสาหกรรมยานยนตในอนาคตทจะเพมขนถง 2.5 ลานคนในป 2553 ยทธศาสตรการพฒนาอสาหกรรมยานยนต พ.ศ. 2550-2554 ไดวางเปาหมายของอตสาหกรรมยานยนตไวดงน

230

• ในป 2554 อตสาหกรรมยานยนตไทยไดเปนทยอมรบวาเปนฐานการผลตยานยนตทสาคญของเอเชยท มความสามารถในการแขงขนสง หวงโซ อปทานของอตสาหกรรมยานยนตไทยไดพฒนาเปน Lean Supply Chain เปนสวนใหญตลอดทงอตสาหกรรมทงในระบบการผลตของ OEM และ REM สงผลใหผลตภณฑจากการผลตยานยนตและชนสวนมความไดเปรยบในการแขงขนจากประสทธภาพการผลตตลอดหวงโซ และประเทศไทยเปนแหลงจดหาชนสวนยานยนตทสาคญ

• ประเทศไทยเปนศนยกลางการวจย ออกแบบ และวศวกรรม ทสาคญของเอเชย/แปซฟก มเครอขายศนยแหงความเปนเลศ (Center of Excellence: COE) ในดานทสอดคลองกบแผนพฒนาเทคโนโลยตามกรอบของยทธศาสตรฯ มโครงการรวมมอ (Collaboration Projects) กบศนยของเอกชน ทาใหเกดการพฒนาเปนประโยชนดวยกนทงสองฝาย COE จะเปนแหลงสนบสนนอตสาหกรรมทสาคญทรวมถงการบรการการทดสอบทเกยวของ

• บคลากรในอตสาหกรรมยานยนตมความสามารถในระดบสากลทงในดานการบรหารธรกจยานยนตและในการพฒนาและการผลต

• ตลาดอาเซยนไดกลายเปนตลาดรวมทสาคญของประเทศสมาชกทมโครงสรางการผลตทเชอมโยงกนอยางเปนระบบ เปนฐานของตลาดทสาคญทมมาตรฐานทสอดคลองกนนาไปสความไดเปรยบในระดบกาลงผลตและความสามารถในการสงออกยานยนตและชนสวนไปสตลาดโลก

ตารางท ก7.1 สรปกลยทธ แผนปฏบตการ และตวชวดตามยทธศาสตรการพฒนาอตสาหกรรมยานยนตพ.ศ. 2550-2554 สวนปญหาและอปสรรคจากนโยบายภาครฐ วลาวณย (2008) สะทอนความคดเหนจากภาคเอกชนวา เรองโครงสรางภาษสรรพสามตทมการปรบเปลยนบอยทาใหบรษทรถยนตวางแผนการตลาดไดยาก นอกจากน จากการสมภาษณบรษทเอกชนผผลตชนสวนรายใหญแหงหนงไดใหความเหนวาปจจบน รฐบาลยงขาดความชดเจนในการเลอกพลงงานทดแทน ซงหวขอหลกของอตสาหกรรมยานยนต คอโครงการอโคคาร (eco-car) เปนประเดนทผประกอบการและรฐบาลทวโลกจบตาถงความเปนไปของเทคโนโลยและนโยบายของภาครฐ โดยรถยนตขนาดเกน 3,000 ซซ มแนวโนมทจะไมมการผลตอกแลวในอนาคตเพราะราคานามนสงขน โดยอโคคาร คอรถทมการประหยดพลงงานและมประสทธภาพในการทางานสง เชน รถทมเครองยนตใช NGV, Gasohol รวมทงเครองยนตดเซลทมความสะอาดสง และรถประเภทไฮบรด (hybrid) ทงน อตสาหกรรมชนสวนในประเทศไทยมความพรอมทจะปรบตวตามเทคโนโลยดงกลาว ซงจะสามารถตอบสนองไดกตอเมอรฐมนโยบายทชดเจน โดยรถพลงงาน

231

ทางเลอกควรจะดทงสองตลาดคอ ตลาดในประเทศและตางประเทศ เพอทอตสาหกรรมยานยนตจะไดใชกาลงการผลตเตมท

ตารางท ก7.1 สรปกลยทธ แผนปฏบตการ และตวชวดตามยทธศาสตรการพฒนาอตสาหกรรมยานยนตพ.ศ. 2550-2554

กลยทธ แผนปฏบตการ ตวชวด 1. การพฒนาผผลตชนสวนยานยนต

1. จานวนผผลตชนสวน 1,000 รายภายในป พ.ศ. 2554 2. ดชนวตผลตภาพทเพมขน 3. ฐานขอมลเพอวดผลตภาพ เพอใชในการทา Best Practice

Benchmarking 2. การพฒนา Lean Supply Chain 1. 60% ของผผลตชนสวน Tier 1

2. ผผลตชนสวนอะไหลทดแทน 50 ราย 3. ผลตภาพเพมขน 20%

1. การพฒนาอตสาหกรรมยานยนตไทยใหเปน Lean Supply Chain ทงอตสาหกรรม (Developing Lean Supply Chain throughout the Automotive Industry) ) ซงเปนแรงขบเคลอนดานผลตภาพ (Productivity Thrust)

3. การจดทา Best Practice Benchmarketing

1. ฐานขอมล Benchmarking 2. 50% ของผผลตชนสวนทเขารวมในแผนงานท 1 และ 2

4. การสงเสรมพฒนาตลาดภายในประเทศ

1. จานวนยานยนตตอประชากร 2. อตราการขยายตวของตลาด OEM และ REMs

5. การพฒนาตลาดอาเซยนและตลาดสากล

1. อตราการขยายตวของตลาดอาเซยนและตลาดสงออก 2. อตราการขยายตวของชนสวนยานยนตและมลคาเพม

2. การพฒนาตลาดภายในภมภาคเพอการเปนฐานในการขยายไปสตลาดโลก (Developing Regional Market for Furthering the Asian and Global Markets) (Market Thrust)

6. พฒนาโครงสรางพนฐานและระบบการขนสงอจฉรยะ

1. การลดระยะเวลาในการเดนทาง 2. การประหยดการสญเสยของพลงงาน 3. การประหยดตนทนในการขนสง

7. การจดทาแผนทนาทางการพฒนาเทคโนโลย และการพฒนาเทคโนโลยและความสามารถดานวศวกรรม

1. แผนทนาทางการพฒนาเทคโนโลยฯ ภายใน 6 เดอน 2. รอยละของโครงการทสาเรจตามแผนงาน 3. ความสามารถในการออกแบบและวศวกรรม 4. สทธบตรและ Licensing

3. การพฒนาเทคโนโลยและความสามารถดานวศวกรรม (Developing Technologies and Engineering Capability) เปนแรงขบเคลอนดานเทคโนโลยและวศวกรรม (Technology and Engineering Thrust) หรอจดไดวาเปนแรงขบเคลอนดานทรพยสนทางปญญา (Intellectual Capital Thrust)

8. การพฒนาศนยความเปนเลศเฉพาะดาน และศนยทดสอบ

1. รอยละโครงการทดาเนนการตามแผน 2. จานวนโครงการพฒนารวม 3. ศนยความเปนเลศเฉพาะดานทสอดคลองกบแผนพฒนาเทคโนโลย 4. ความสามารถในการบรการทดสอบ

9. การพฒนาทรพยากรมนษย 1. ระดบความสามารถของบคลากรในระดบบรหาร การพฒนาความเปนผนา ผบรหารระดบกลางและระดบการผลต (ตวชวด : ระดบความสามารถ/จานวนบคลากร/จานวนองคกร)

4. การพฒนาทรพยากรมนษย

10. การเสรมสรางความแขงแกรงของการผลต บคลากรด านวศวกรรม ยานยนตและวศวกรรมการผลต

1. จานวนวทยาลยทไดปรบปรงหลกสตรและการถายทอด 2. การพฒนาปรบปรงหลกสตรและการสอนในระดบปรญญาบณฑตสาขาวศวกรรมการผลตและวศวกรรมยานยนต 3. การพฒนาโครงการวจยรวมในการเสรมสรางการศกษาในระดบบณฑตศกษา

11. การสงเสรมการลงทน 1. อตราการขยายตวของการลงทน 5. การสงเสรมการลงทนในและตางประเทศ 12. การพฒนาการเชอมโยง 1. จานวนโครงการพฒนาคลสเตอรอตสาหกรรมและระดบการ

พฒนา 2. จานวนการเชอมโยงระดบสากลและผลลพธ

ทมา: ยทธศาสตรการพฒนาอตสาหกรรมยานยนตพ.ศ. 2550-2554

232

ก7.2 การคาระหวางประเทศและการคากบประเทศญปน

ประเทศไทยสงออกสนคาในกลมยานยนตและชนสวนไปตลาดโลกในป 2006 มมลคา 10,204 ลานดอลลารสหรฐ คดเปนรอยละ 7.9 ของการสงออกรวมของไทย โดยตลาดหลกของไทย ไดแก ออสเตรเลยมสวนแบงตลาดรอยละ 15.02 รองลงมาคออนโดนเซย (รอยละ 6.6) ญปน (รอยละ 6.2) ซาอดอาระเบย (รอยละ 6.1) มาเลเซย (รอยละ 5.3) องกฤษ (รอยละ 5) ฟลปปนส (รอยละ 4.7) สงคโปร (รอยละ 3.4) เปนตน สนคาสงออกหลกของไทยไปญปนสวนใหญคอสวนประกอบยานยนต เชน ถงเชอเพลงทยงไมไดประกอบ เขมขดนรภย ลกสบและเสอสบ จานลอ ฝาครอบดมลอ เครองยนต เปนตน สวนรถยนตทสงออกไปญปนเปนรถยนตสวนบคคลขนาด 1,000-1,500 ซซ โดยประเทศญปนมภาษศลกากรในกลมยานยนตและชนสวนเปนรอยละ 0 อยแลว ดงนนความตกลง JTEPA และ AJCEP จงไมมสทธประโยชนดานภาษนาเขาของญปนเปลยนแปลง (ตารางท ก7.2) สวนในดานการนาเขาของไทยนาเขาจากทกประเทศทวโลกรวมอตสาหกรรมยานยนตและชนสวน 4,752 ลานดอลลารสหรฐ หรอคดเปนรอยละ 3.7 ของการนาเขารวมของไทย ไทยจงเกนดลการคาในอตสาหกรรมยานยนตและชนสวนในป 2006 ประมาณ 5,451 ลานดอลลารสหรฐ โดยแหลงนาเขาหลกของไทยคอญปนมสวนแบงตลาดถงรอยละ 71.1 ทงนเนองจากญปนใชไทยเปนฐานการผลตยานยนต ดงนน จงมการนาเขาชนสวน โดยเฉพาะถงเชอเพลง เครองยนต ลกสบ เสอสบ แชสซส กระปกเกยร เปนตน (ตารางท ก7.3) แหลงนาเขาอนๆ ของไทยคอฟลปปนสมสวนแบงการตลาดรอยละ 6.6 รวมทงอนโดนเซย เยอรมน มาเลเซย จน สหรฐ เกาหลใต และออสเตรเลย เปนตน

ก7.3 สทธประโยชนจากความตกลง JTEPA และ AJCEP สทธประโยชนดานภาษ ในดานการสงออกยานยนตและชนสวนจากไทยไปญปนนน ไทยไมไดรบสทธประโยชนทางภาษ เนองจากอตราภาษศลกากรของญปนในอตสาหกรรมนอยทรอยละ 0 อยแลว ในขณะททางดานการนาเขาของไทย ตามความตกลง JTEPA จะมการลดภาษดงน

• รถยนตขนาดเกน 3,000 ซซ ลดภาษแบบขนบนไดปละ 5% จากรอยละ 80 เหลอรอยละ 75 ในปแรก และลดลงมาจนถงรอยละ 60 และคงไวจนกวาจะมการนามาเจรจาใหม สวนรถยนตขนาดตากวา 3,000 ซซ จะคงภาษไวทรอยละ 80 และนามาเจรจาใหมในปท 6

• ชนสวนยานยนต สาหรบเครองยนตและชนสวนยานยนตทมภาษไมเกนรอยละ 20 จะคงภาษไวทอตราปจจบน และลดเปนรอยละ 0 ในปท 8 สวนชนสวน OEM ทม

233

ภาษมากกวารอยละ 20 ใหลดลงมาทรอยละ 20 เปนเวลา 5 ป และเปนรอยละ 0 ในปท 6 สาหรบชนสวน OEM ทมภาษตากวารอยละ 20 จะคงไวทอตราปจจบนและเปนรอยละ 0 ในปท 8 ทงน หากการลดภาษในเขตการคาเสรอาเซยน (AFTA) มผลหลง 31 มนาคม 2553 กใหเลอนการยกเลกภาษออกไปเปนหลงจากท AFTA มผลแลว 1 ป หรอ 3 ปแลวแตสนคา หรออกนยหนง ไทยจะไมลดภาษชนสวนยานยนตใหญปนกอนการลดใหสมาชกอาเซยน

จากขอมลการใชสทธประโยชนในดานการนาเขา 5 เดอนแรก พบวามอตราการใชสทธ

ประโยชนในสาขายานยนตและชนสวนเทากบรอยละ 13.55 โดยแตมตอทางภาษโดยเฉลยเทากบรอยละ 12.96

สวนในกรณความตกลง AJCEP นน บางสนคาไทยผกพนใหคงทภาษในปจจบนไว เชน

สวนประกอบยานยนตประเภทถงเชอเพลง (HS 870899) แตในบางสนคาไทยตกลงจะยกเลกภาษทนท และบางสนคาจะทยอยลดลงเหลอรอยละ 0 ใน 10 ปสาหรบสนคาบางรายการ อยางไรกตาม สนคาทไทยนาเขาจากญปน 10 อนดบแรกในกลมยานยนตและชนสวน สวนใหญจะคงอตราภาษเดมไวหรอตดออกจากเจรจา ดงนน ผนาเขานาจะใชประโยชนจากความตกลง JTEPA เปนหลกมากกวาความตกลง AJCEP เนองจากสามารถลดภาษมากกวาหรอเรวกวา นอกจากน ประเทศไทยไมตดปญหาในเรองกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาในอตสาหกรรมยานยนตเนองจากมมลคาเพมในประเทศทสงพอจะผานกฎตามความตกลงการคาเสรฉบบตางๆ ได เชน เขตการคาเสรอาเซยนและความตกลงการคาเสรไทย-ออสเตรเลยซงทผานมาไทยสามารถใชสทธประโยชนสงโดยไมตดอปสรรคดานแหลงกาเนดสนคา (ดสถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย (2006 และ 2007)) ดงนน ผสงออกจงไมจาเปนตองใชประโยชนจากกฎการสะสมในอาเซยนตามความตกลง AJCEP อยางไรกตาม หลงความตกลง AJCEP มผลบงคบใช ผประกอบการสามารถนาเขายานยนตและชนสวนยานยนตบางรายการจากญปนได โดยชนสวนบางรายการลดภาษลงทนท14 บางรายการทยอยลดภาษลงในเวลา 11 ป15 และบางรายการเรมลดภาษในปท 1116 ซงถอเปนทางเลอกแกผประกอบการและผบรโภคของไทยนอกเหนอจากความตกลง JTEPA อยางไรกตามสนคาเหลานมมลคาการนาเขาจากญปนไมมากนก โดยในป 2006 มสดสวนเพยงรอยละ 0.54 ของการนาเขาจากญปนในกลมยานยนตและชนสวน (ตารางท ก7.4)

14 เชน HS 860900, HS 870310 15 เชน HS 870421, HS 870431, HS 870510-90, HS 871690 16 ไดแก HS 870821

234

จากการสมภาษณบรษทชนสวนยานยนตรายใหญแหงหนง ใหความเหนเกยวกบการใชสทธประโยชนทางภาษตามความตกลง JTEPA ไววา ไมนาจะมการแขงขนของชนสวน ยานยนตจากประเทศญปน เนองจากไทยนาเขาเฉพาะชนสวนยานยนตทไทยยงไมสามารถผลตไดเปนสวนใหญ โดยความตกลง JTEPA จะทาใหผประกอบรถยนตสามารถเลอกนาเขาชนสวนแตละชนตามทตองการและเสยภาษตามชนสวนนนๆ ไดโดยไมตองนาเขาแบบ CKD โดยอตราภาษชนสวนของไทยตามความตกลง JTEPA ลดลงจากรอยละ 30 เหลอรอยละ 20 ทาใหผประกอบการสามารถนาเขาชนสวนถกลง อยางไรกตาม บรษทพบปญหาบางประการในการใชสทธประโยชนตามความตกลง JTEPA คอคาธรรมเนยมการขอใบรบรองแหลงกาเนดสนคาทตองเสยคาใชจายสงในฝงของญปน โดยอตราคาธรรมเนยมของญปนซงเกบคาธรรมเนยมการขอใบรบรองแหลงกาเนดสนคาขนตา 2,000 เยนตอครง และคาธรรมเนยมตอชนดสนคารายการละ 500 เยนดจะไมสงนก แตสาหรบอตสาหกรรมยานยนตซงเวลานาเขามกจะตองทยอยนาเขาตามระบบ just-in-time จงทาใหมตองเสยคาธรรมเนยมโดยรวมคอนขางสง ดงนน จงนาจะมการเสนอใหญปนลดคาธรรมเนยมดงกลาวลงเพอเปนประโยชนแกทงสองฝาย

นอกจากน จากการสมภาษณสมาคมผผลตยานยนตแหงประเทศญปน (Japan Automobile Manufacturers Association: JAMA) พบวา ในป 2007 มการลงทนของบรษทผลตรถยนตหลายโครงการในประเทศไทยและประเทศอนๆ ในเอเซย และยงมการลงทนของผผลตชนสวนยานยนตในประเทศไทยมากถง 17 โครงการ (ตารางท ก7.5) อยางไรกตาม การลงทนดงกลาวไมนาจะเกดจากผลของความตกลง JTEPA แตเกดจากปจจยอนมากกวา เชน โครงการอโคคาร (eco-car) สาหรบการลงทนในการผลตรถไฮบรด (hybrid) หรอรถดานสงแวดลอมอนๆ ทจะมความสาคญมากขนในอนาคต โดยบรษทโตโยตาไดลงทนในการประกอบรถไฮบรดในจน เนองจากจนออกกฎทเกยวกบรถสงแวดลอมใหม โดยรฐบาลจนจะรบรองบรษททผลตรถเพอสงแวดลอมเพราะทผานมามการแอบอางของบรษทหลายแหงวาสามารถผลตรถทดตอสงแวดลอมได อยางไรกตาม ญปนกยงจะผลตชนสวนสาคญของรถดานสงแวดลอมในญปนอย

ดงนน โจทยสาคญทผผลตชนสวนไทยจาเปนตองเตรยมพรอมหรอพฒนาเพอรองรบการลงทนในอตสาหกรรมยานยนต คอคณภาพ ตนทน และการสงมอบ (Quality-Cost-Delivery: QCD) และเรองพนฐานอนๆ เชน การพฒนาคณภาพ ระบบการขนสงททนเวลาพอด (just-in-time delivery) ทงน อตสาหกรรมยานยนตไทยนาจะไดประโยชนจากความตกลง JTEPA มากกวา AJCEP เนองจากการผลตสวนใหญใชวตถดบภายในประเทศ ประกอบกบผผลตมนโยบายทจะตงฐานการผลตทกระจกตวอยในประเทศใดประเทศหนง

235

ปญหาทเกดขนในการใชประโยชนจาก JTEPA อกประการ คอความไมตรงกนของรายละเอยดสนคาใน C/O และ invoice รวมถงเรองของการระบนาหนกทเปนนาหนกรวม (gross weight) และนาหนกสทธ (net weight) ซงเกดขนเชนเดยวกนในอตสาหกรรมเหลก เปนผลใหทางดานศลกากรไทยไมสามารถรบรองการใชสทธประโยชนของ JTEPA

สทธประโยชนจากความรวมมอภายใต JTEPA

ความรวมมอภายใตความตกลง JTEPA ทเกยวกบอตสาหกรรมยานยนตคอโครงการจดตงสถาบนพฒนาทรพยากรมนษยของอตสาหกรรมยานยนต ซงระบอยในแถลงการณรวมของรฐมนตรวาการกระทรวงพาณชยแหงราชอาณาจกรไทยและรฐมนตรวาการกระทรวงเศรษฐกจ การคา และอตสาหกรรมของญปน โดยโครงการนเรมดาเนนการมาตงแตปลายป 2005 กอนหนาทความตกลง JTEPA จะมผลบงคบใช และภายใตความตกลง JTEPA โครงการนกตองมความรวมมอทใกลชดยงขน โดยมวตถประสงคทสาคญ คอการจดตงศนยพฒนาทรพยากรมนษยสาหรบอตสาหกรรมยานยนตเพอรองรบการลงทนใหมในอตสาหกรรมยานยนต

ความคบหนาของโครงการในขณะนทางฝายญปนไดสงผเชยวชาญมาประเทศไทย

ทงหมด 39 คน และไดฝกอบรมวศวกรทเขารวมโครงการไปแลว 100 คน ปญหาทเกดขน คอผผลตชนสวนยานยนตขนาดกลางและขนาดเลกจานวนมากยงไมไดเขารวมในโครงการ นอกจากน คณะผวจยพบวา ยงมปญหาเรองการสอสารและความเขาใจทไมตรงกนของการดาเนนการโครงการในระดบรฐบาลกบระดบปฏบต โดยเฉพาะปญหาความชดเจนของโครงการพฒนาฝมอแรงงานเดมทไดดาเนนการอย (โครงการพฒนาบคลากรในอตสาหกรรมยานยนตไทย หรอ Automotive Human Resource Development Project: AHRDP) วาจะตอเนองเปนเรองโครงการใหม (โครงการสถาบนพฒนาทรพยากรมนษยของอตสาหกรรมยานยนต หรอ Automotive Human Resource Developmen Institute: AHRDI) ภายใตความตกลง JTEPA หรอทงสองโครงการจะดาเนนการตอควบคกนไป ซงยงอยในระดบการทาความเขาใจกนอกครงระหวางไทยและญปน ทงน สมาคมผผลตยานยนตแหงประเทศญปน (JAMA) ใหสมภาษณเมอปลายเดอนกมภาพนธ 2008 วายงไมไดรบทราบถงขอมลการดาเนนงานจดตงศนยพฒนาทรพยากรมนษยฯ และเสนอใหรฐบาลไทยปรกษากบรฐบาลญปน ในประเดนน คณะผวจยเหนวาควรนาโครงการ AHRDP เดมมาผนวกเปนสวนหนงกบโครงการ AHRDI โดยตอยอดและใชประโยชนจากความรวมมอตามความตกลง JTEPA ทงน ภาคเอกชนไดใหความเหนวาความรวมมอในการพฒนาทรพยากรมนษยในอตสาหกรรมยานยนตตามความตกลง JTEPA ทเกดขนใหมควรจะมแผนการพฒนาบคลากรทหลากหลายใหตรงกบอปสงคแรงงานในระดบตางๆ เพราะมทงแรงงานทอยในอตสาหกรรมเดม

236

และแรงงานทเขาสตลาดใหม ซงตองการทกษะแรงงานทตางกน ดงนน การดาเนนโครงการทเกดใหมอยาง AHRDI จะตองใหความสาคญในเรองความหลากหลายของแรงงานนดวย โดยประเดนการพฒนาบคลากรในอตสาหกรรมน คอแรงงานควรจะมทกษะและความรทใหมอยเสมอ ในสวนของแรงงานทเขามาใหมสถาบนการศกษาทเกยวของควรจะมการวางยทธศาสตรรวมกนของสถาบนการศกษาทจะสามารถใหความชวยเหลอซงกนและกนได และมภาคเอกชนเขามาชวยในการสอนและรบนกศกษาเขาไปฝกหดภาคปฏบต เพอการพฒนาคณภาพของทรพยากรมนษยอยางบรณาการ

ความรวมมอในความตกลง JTEPA เปนความรวมมอระดบรฐกบรฐ ดงนน ถาเปนโครงการความรวมมอทตองประสานงานระหวางรฐกบรฐอาจทาใหเกดความลาชาในการดาเนนงานทงฝายไทยและญปน หรออาจเกดโครงการทไมสมพนธกบความตองการของอตสาหกรรม ดงนน คณะผวจยเหนวาควรจะมชองทางใหภาคเอกชนเขาไปมบทบาทมากขนในคณะกรรมการทเกยวของกบความรวมมอ JTEPA นอกจากนนภาคเอกชนควรจะไดเขาไปดารงตาแหนงเปนคณะกรรมการในสถาบนยานยนตเพมขนเพอใหสถาบนไดทราบความตองการของอตสาหกรรมอยางสมาเสมอ

237

ตารางท ก7.2 สนคายานยนตและชนสวนทไทยสงออกไปญปน การสงออกไปญปน

2006 ประเภท รายการ

มลคา (พน US$)

สดสวนตอการสงออกในกลม

(%)

สดสวนตลาดญปน

ตอตลาดโลก

(%)

MFN (%)

JTEPA (%)

AJCEP (%)

870899 สวนประกอบยานยนต (ถงเชอเพลงทยงไมไดประกอบรวมทงฐานยดเครองยนต)

133,080 21.0 9.2 0 0 0

870821 สวนประกอบยานยนต (เขมขดนรภย)

101,309 16.0 80.9 0 0 0

840999 สวนประกอบยานยนตอนๆ (ลกสบ เสอสบ)

82,683 13.0 41.7 0 0 0

870870 สวนประกอบยานยนต (จานลอ ฝาครอบดมลอ)

72,072 11.4 32.9 0 0 0

840820 เครองยนตใหกาลงไมเกน 60 กโลวตต

58,980 9.3 20.2 0 0 0

870322 รถยนตสวนบคคลความจกระสอบสบ 1,000-1,500 ซซ

54,197 8.5 9.2 0 0 0

840991 สวนประกอบยานยนตอนๆ 47,550 7.5 10.8 0 0 0 870829 สวนประกอบยานยนต

(องคประกอบของชดประกอบประตดานใน)

30,008 4.7 10.5 0 0 0

870893 สวนประกอบยานยนต (คลสซ)

14,610 2.3 33.1 0 0 0

870431 ยานยนตขนของนาหนกไมเกน 5 ตน

8,055 1.3 1.6 0 0 0

รวม 10 อนดบแรก 602,544 95.0 - รวมทกสนคาในกลม 634,491 100 6.2 ทมา: มลคาการคาจาก Trademap, อตราภาษ MFN จาก TRAIN, อตราภาษ JTEPA จากความตกลง

JTEPA และอตราภาษ AJCEP จากความตกลง AJCEP

238

ตารางท ก7.3 สนคายานยนตและชนสวนทไทยนาเขาจากญปน การนาเขาจากญปน

2006 ประเภท รายการ

มลคา (พน US$)

สดสวนตอการนาเขาในกลม

(%)

สดสวนนาเขาจาก

ญปนตอโลก (%)

MFN (%)

JTEPA (%)

AJCEP (%)

870899 สวนประกอบยานยนต (ถงเชอเพลงทยงไมไดประกอบรวมทงฐานยดเครองยนต)

1,298,891 38.5 73.34 30 P13 คงเดม

840820 เครองยนตใหกาลงไมเกน 60 กโลวตต

459,045 13.6 99.01 10 P14 ตดออก

840999 สวนประกอบยานยนตอนๆ (ลกสบ เสอสบ)

389,718 11.5 82.35 10 P14 ตดออก

870600 แชสซสทมเครองยนตตดตง 213,016 6.3 87.19 30 ทยอยลดเหลอ 10% ในปท 11

R

840991 สวนประกอบยานยนตอนๆ 205,582 6.1 65.11 10 P14 ตดออก 870840 กระปกเกยร 183,214 5.4 52.12 30 P13 คงเดม 870210 ยานยนตสาหรบขนสง 10 คน

ขนไป 161,190 4.8 83.67 40 ลดเหลอ

รอยละ 20 ในปท 11

R

870829 สวนประกอบยานยนต (องคประกอบของชดประกอบประตดานใน)

130,441 3.9 76.24 30 P13 คงเดม

870839 สวนประกอบยานยนต 87,262 2.6 71.31 30 P13 คงเดม 870323 รถยนตความจ 1,500-3,000 ซซ 42,844 1.3 26.78 80 เจรจาในป

ท 6

ตดออก

ทมา: มลคาการคาจาก Trademap, อตราภาษ MFN จาก TRAIN, อตราภาษ JTEPA จากความตกลง JTEPA และอตราภาษ AJCEP จากความตกลง AJCEP

หมายเหต: R ยงไมไดระบในความตกลง AJCEP ฉบบทเผยแพร ณ ปจจบน (สงหาคม 2008) P13 หมายถง อตราภาษศลกากรจะตองเปนรอยละ 0 ตงแตวนแรกของปท 6 ในกรณ AFTA

เสรจสมบรณไมชากวาวนท 31 มนาคม 2010 หรอ 12 เดอนหลงจาก AFTA เสรจสมบรณ ในกรณท AFTA เสรจสมบรณชากวาวนท 31 มนาคม 2010

P14 หมายถง อตราภาษศลกากรจะตองเปนรอยละ 0 ตงแตวนแรกของปท 8 ในกรณ AFTA เสรจสมบรณไมชากวาวนท 31 มนาคม 2010 หรอ 36 เดอนหลงจาก AFTA เสรจสมบรณ ในกรณท AFTA เสรจสมบรณชากวาวนท 31 มนาคม 2010

239

ตารางท ก7.4 รายการสนคายานยนตและชนสวนภายใต AJCEP ทมการลดภาษ การนาเขาจากญปน

2006 ประเภท รายการ

มลคา (พน US$)

สดสวนตอการนาเขาในกลม

(%)

AJCEP (%)

860900 คอนเทนเนอรทาดวยโลหะ 0.9 0.03 ลดภาษทนท 870310 ยานยนตทออกแบบโดยเฉพาะ

เพอการเดนทางบนหมะ รวมทงรถทใชในสนามกอลฟและยานยนตทคลายกน

0.5 0.01 ลดภาษทนท

870421 ยานยนตขนสงนาหนกบรรทกไมเกน 5 ตน

11.7 0.35 ทยอยลดภาษใน 11 ป

870431 ยานยนตขนสงนาหนกบรรทกไมเกน 5 ตน

0.4 0.01 ทยอยลดภาษใน 11 ป

870510 รถปนจน 3.3 0.10 ทยอยลดภาษใน 11 ป 870530 รถดบเพลง 0.01 0.00 ทยอยลดภาษใน 11 ป 870540 รถผสมคอนกรต 0.1 0.00 ทยอยลดภาษใน 11 ป 870590 ยานยนตอนๆ 0.1 0.00 ทยอยลดภาษใน 11 ป 870821 เขมขดนรภย 0.6 0.02 เรมลดปท 11 871690 สวนประกอบรถพวง 0.8 0.02 ทยอยลดภาษใน 11 ป รวม 18.4 0.54 ทมา: มลคาการคาจาก Trademap การลดภาษจากความตกลง AJCEP หมายเหต: 1. มสนคาในกลมยานยนตและชนสวนอกบางรายการทมการลดภาษภายใต AJCEP แตอยใน

ระดบ 7 พกด เชน HS 870210.1 ลดภาษทนท แต HS 870210.9 ยงไมลดภาษ (R) ซงมสนคาทอยในลกษณะน 9 รายการ โดย 8 รายการลดภาษลงทนท ไดแก HS 870210.1, 870290.1, 870322.1, 870323.1, 870324.1, 870331.1, 870332.1, 870333.1 และ 1 รายการททยอยลดภาษใน 11 ป ไดแก 870490.9

2. สนคาในกลมยานยนตและชนสวนอนๆ นอกเหนอจากแสดงในตารางนไมลดภาษ (X) หรอคงภาษไวเทาเดม (C) หรอลดภาษตามเงอนไข (R) ซงยงไมไดระบวาจะลดอยางไรในตารางลดภาษในปจจบน

240

ตารางท ก7.5 ขอมลการลงทนของผผลตยานยนตญปนไปยงประเทศในทวปเอเซย ป 2550

บรษท ประเทศ ประเภทยานยนต ลกษณะการลงทน จานวนเงนลงทน

(รอยลานเยน) วตถประสงค

Isuzu อนเดย

รถบสขนาดกลาง ลงทนใหม ตอบสนองความตองการของตลาดทเพมขน

Isuzu มาเลเซย รถยนตเพอการพาณชย

เพมทน 33

Toyota ฟลปปนส MT ลงทนเพม 135 ขยายกาลงการผลตให IMV

Suzuki ไทย (จ.ระยอง)

รถยนตขนาดเลก ลงทนใหม 414 รวมกบโครงการ eco-car

Suzuki จน จกรยานยนต (125 cc)

ขยายการผลต, สรางรานตวแทนจาหนาย

136

Nissan อนเดย รถยนตเพอการพาณชยขนาดเลก

ลงทนใหม 571

Nissan Diesel ออสเตรเลย รถบรรทกขนาดกลางและขนาดใหญ

ขยายบรษทลก 9.1 เพมความสามารถในการขาย

Honda ไทย รถยนตนง สรางโรงงานใหม 230 ขยายการจาหนายในไทยและภมภาคเอเชยแปซฟก

Honda อนเดย รถยนตนง สรางโรงงานใหม 276 ตอบสนองความตองการของตลาดทเพมขน

Honda เวยดนาม รถจกรยานยนต สรางโรงงานใหม 70 ตอบสนองความตองการของตลาดทเพมขน

Honda จน การพฒนารถยนต 4 ลอ

สรางศนยวจย 27 ตอบสนองความตองการของตลาดจน

Mazda ไทย รถยนตนงขนาดเลก สรางโรงงานใหม(รวมกบ Ford)

Mitsubishi Fuso

อนโดนเซย เพมทน

Yamaha จน ศนยกระจายชนสวนยานยนต

สรางศนยซอม-บารง

Yamaha เวยดนาม รถจกรยานยนต สรางโรงงานใหม 54 ตอบสนองความตองการของตลาดทเพมขน

Fuji Juko (Fuji heavy industries)

เกาหลใต รถยนตนง จาหนาย รบมอกบความตองการทสงขนของรถยนตนาเขา

ทมา: Japan Automobiles Manufacturers Association

241

กรอบท ก7.1 โครงการสถาบนการพฒนาทรพยากรมนษยดานยานยนต ตามความตกลง JTEPA

1. วสยทศนหลก เพอสนบสนนเปาหมายสงสดทจะทาใหนโยบาย “ดทรอยทแหงเอเชย” สาเรจเปนจรงในอนาคตอนใกล

โครงการสถาบนการพฒนาทรพยากรมนษยดานยานยนตจะเปนกลไกหนงของหนสวนระหวางประเทศไทยและญปน เพอรฐบาลและภาคเอกชนของทงสองฝายทางานรวมกนในอนทจะ

1.1 ทาใหประเทศไทยเปนฐานการผลตทยงยนระดบโลกในสาขายานยนตทพรอมดวยบคลากรและผเชยวชาญทมคณสมบต

1.2 แกไขปญหาเรองขอจากดดานแรงงานมฝมอในสาขายานยนต 1.3 เพมพนความสามารถของแรงงานดานยานยนต เพอความมงหมายทจะปรบปรงความสามารถในการ

แขงขนของอตสาหกรรมยานยนตไทยในตลาดระหวางประเทศ 2. หลกการทสาคญ

- ความเปนหนสวนทเทาเทยมกนระหวางรฐบาลไทยและญปน - การพฒนาทรพยากรมนษยทยงยนผานการฝกอบรมผฝกสอนไทย และพนกงานทมทกษะสงอนๆ

ตลอดจนถายโอนความรความชานาญทางวชาการและความเชยวชาญทกาวหนาจากตางประเทศ - รฐบาลไทยและรฐบาลญปน โดยประสานงานกบแตละอตสาหกรรม จะจดหาทรพยากรรวมถงทรพยากร

มนษย การสนบสนนทางการเงน และการมสวนรวมทจบตองไมได ตามการจดสรรงบประมาณของแตละฝาย ดวยจตวญญาณของความเปนหนสวนทเทาเทยมกน

- การใชประโยชนทรพยากรทมอยอยางมประสทธภาพ 3. วตถประสงค

- เพอพฒนาระบบและหลกสตรการฝกอบรมทมมาตรฐานสงสาหรบการพฒนาทรพยากรมนษยในสาขายานยนต

- เพอพฒนาผฝกสอนไทยทมความสามารถ ทสามารถถายโอนความรใหแกผรวมงานของตนอยางมประสทธภาพ เพอสนบสนนการขยายความสามารถในการผลตในอนาคต

- เพอเพมพนประสทธภาพของการฝกอบรมทกษะและทกษะดานการเปนผประกอบการทงในเชงคณภาพและปรมาณ เพอสนบสนนการขยายตวของอตสาหกรรมยานยนตของประเทศไทยในอนาคต

- เพอจดตงศนยพฒนาทรพยากรมนษย ซงจะเปนรากฐานของการพฒนาทรพยากรบคคลสาหรบอตสาหกรรมยานยนตไทย ศนยแหงนจะพรอมดวยเครองมอ อปกรณหองปฏบตการ และสงอานวยความสะดวกสาหรบการทดสอบ เพอทจะสนบสนนการพฒนาบคลากรในสาขาการผลตการทดสอบ และการวจยและการพฒนา 4. เปาหมาย

- สาขาการผลต เพอผลตผฝกสอน 1,000 คน และบคลากร 255,000 คน - สาขาการทดสอบคณภาพ เพอผลตผฝกสอน 200 คน และบคลากร 30,000 คน - สาขาการวจยและพฒนา เพอผลตผฝกสอน 100 คน และบคลากร 15,000 คน - หลกสตรการฝกอบรม เพอพฒนาหลกสตรการพฒนาทรพยากรมนษยในสาขาแรงงานฝมอ และผ

ฝกอบรม วศวกรการผลต และทกษะการเปนผประกอบการสาหรบผบรหารระดบสง - ระบบการฝกอบรม เพอพฒนาระบบการฝกอบรมทเปนหนงเดยวสาหรบการพฒนา

ทรพยากรมนษย - ประกาศนยบตร เพอออกประกาศนยบตรใหแกผฝกสอนหลงจากสาเรจการฝกอบรม

5. ระยะเวลา 10 ป ตงแตป 2549 ถง 2559

242

6. การปฏบต รฐบาลญปนและอตสาหกรรมยานยนตญปนยนดทจะมความรวมมอภายใตโครงการน

ตลอดจนการรเรมดงตอไปน ขนตอนท 1 - จดตงศนยพฒนาทรพยากรมนษยสาหรบภาคยานยนตในประเทศไทย ซงจะพรอมดวยเครองมอและ

อปกรณทกาวหนา และสงอานวยความสะดวกทใชงานไดด - พฒนาหลกสตรการฝกอบรม ซงรวมความรทงเชงทฤษฎและเชงปฏบต ตลอดจนออกประกาศนยบตรแก

บคลากรดงตอไปน - วศวกรการผลต - แรงงานฝมอและผฝกอบรม ขนตอนท 2 - สงผเชยวชาญดานยานยนตญปนไปจดหลกสตรการฝกอบรม บนพนฐานของหลกสตรขางตน สาหรบ

บคลากรทกลาวถงขางตน เพอถายทอดวธการฝกอบรมทกษะฝมอ - จดการฝกอบรม บนพนฐานของหลกสตรการฝกอบรมทกาวหนากวา ซงรวมความรทงเชงทฤษฎและเชง

ปฏบต เพอเพมพนทกษะของวศวกรการผลต ผควบคมงาน แรงงานฝมอ และผฝกอบรม - จดการฝกอบรมแกผฝกอบรมไทยในสถานทผลต หรอสถาบนการฝกอบรมในญปนเพอเสรมใหการ

ฝกอบรมทกษะฝมอโดยรวม ขนตอนท 3 - แนะนาหลกสตรแกหนวยงานและสถาบนอนๆ เพอความมงหมายทจะสงเสรมความสอดคลองระหวาง

ความคาดหวงของอตสาหกรรมตอทกษะฝมอของบคคลากรและหลกสตรการฝกอบรมทจดหาให ในสถาบนการศกษา อาท มหาวทยาลย และวทยาลยอาชวศกษา 7. หนวยงานทมสวนรวม

จดประสานงานหลกจะไดแก กองยานยนต กระทรวงเศรษฐกจ การคาและอตสาหกรรม (เมต) และองคการการคาตางประเทศญปน (เจโทร) สาหรบฝายญปน และกระทรวงอตสาหกรรมและสถาบนยานยนตสาหรบฝายไทย หนวยงานอนๆ ทมสวนรวมอาจรวมถง สมาคมผผลตยานยนตญปน (จามา) สมาคมอตสาหกรรมชนสวนยานยนตญปน (จาเปย) สภาอตสาหกรรมแหงประเทศไทย สมาคมอตสาหกรรมยานยนตไทย (ทเอไอเอ) ผประกอบการในอตสาหกรรมยานยนตสถาบนการศกษา และสมาคมวศวกรยานยนตไทย (ทเอสเอว) กรมพฒนาฝมอแรงงาน (กระทรวงแรงงาน) กระทรวงศกษาธการ เปนตน 8. แผนการปฏบต

รฐบาลไทยและรฐบาลญปน โดยประสานงานกบหนวยงานทเขารวมอนๆ ของทงสองประเทศ จะจดตงกลไกหารอเพอพฒนารายละเอยดเกยวกบผเชยวชาญทจะสง คาใชจายทมและประเดนอนๆ เกยวของกบการปฏบตโครงการความรวมมอ และเพอหารอสาขาทเปนความสนใจรวมกนสาหรบความรวมมอในอนาคต โดยเฉพาะอยางยง โครงการการพฒนาทรพยากรมนษยเพอผบรหารระดบสง วศวกรดานการทดสอบ วศวกรดานการวจยและพฒนา และวศวกรดานการพฒนาผลตภณฑ โดยรฐบาลทงสองรบรองวาการรเรมทกลาวถงขางตนจะเปนพนฐานสาหรบการพฒนาทรพยากรมนษยดงกลาวตอไป 9. กรอบเวลาสาหรบการปฏบตแตละขนตอน จะหารอกนตอไป

ทมา: แถลงการณรวมของรฐมนตรวาการกระทรวงพาณชยแหงราชอาณาจกรไทยและรฐมนตรวาการกระทรวง

เศรษฐกจ การคาและอตสาหกรรมของญปน (www.mfa.go.th/jtepa)

243

กรณศกษาท 8: อตสาหกรรมเหลกและเหลกกลา

ก8.1 ภาพรวมอตสาหกรรมเหลกและเหลกกลา1

อตสาหกรรมเหลกถอเปนอตสาหกรรมพนฐานทผลตวตถดบใหกบอตสาหกรรมตอเนองตางๆ สถาบนเหลกและเหลกกลาแหงประเทศไทย (2007) รายงานวาปรมาณการบรโภคเหลกรวมของไทยในป 2006 เทากบ 12.6 ลานตน เปนการบรโภคโดยอตสาหกรรมกอสราง 7.6 ลานตน (รอยละ 60) อตสาหกรรมยานยนต 1.5 ลานตน (รอยละ 12) อตสาหกรรมการผลต 1.4 ลานตน อตสาหกรรมเครองใชไฟฟา 1.0 ลานตน ตามลาดบ โดยแตละอตสาหกรรมมการบรโภคเหลกตางชนดกนไป เชน อตสาหกรรมยานยนตจาเปนตองใชเหลกรดรอนบางชนดทคณภาพสงซงไทยผลตไมไดจงตองนาเขาจากตางประเทศโดยเฉพาะญปน สวนอตสาหกรรมกอสรางสวนใหญจะใชเหลกทรงยาวเปนปรมาณมาก เปนตน

อตสาหกรรมเหลกอาจแบงไดเปน 3 ขน คออตสาหกรรมเหลกขนตน 2 ขนกลาง 3 และ

ขนปลาย4 โดยอตสาหกรรมเหลกของประเทศไทยอยในอตสาหกรรมเหลกขนปลายเปนหลก ซงไดแก ขนตอนการแปรรปผลตภณฑกงสาเรจรป คอเหลกแทงชนดตางๆ ดวยการรดไปเปนเหลกแผนรดรอน หรอนาเหลกแทงเลกไปทาเปนเหลกเสน เปนตน ผลตภณฑจากขนตอนนจะนาไปใชเปนวตถดบในการผลตของอตสาหกรรมตอเนองตางๆ รวมทงเปนวตถดบในการผลตผลตภณฑเหลกอนๆ เชน การนาเหลกรดรอนไปใชเปนวตถดบในการผลตเหลกแผนรดเยน หรอการใชเหลกรดเยนในการผลตเหลกแผนเคลอบ เปนตน สาหรบการผลตผลตภณฑเหลกทสาคญในประเทศมดงน

1. เหลกรดรอน อตสาหกรรมเหลกรดรอนของไทยตองพงพาการนาเขาจากตางประเทศมาโดยตลอดจนกระทงป 1994 (พ.ศ. 2537) ซงไดเรมมการผลตเหลกรดรอนขนในประเทศไทย จนในปจจบนมผผลตจานวน 5 ราย ไดแก บรษท สหวรยาสตลอนดสตร บรษทจสตล บรษทนครไทยสตรปมล บรษทสหวรยาเพลท

1 เนอหาในสวนนสรปสาระสาคญจากสถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย (2551) และสถาบนเหลกและเหลกกลาแหงประเทศไทย (2007) 2 อตสาหกรรมเหลกขนตนเปนอตสาหกรรมการถลงสนแรเหลกใหเปนโลหะเหลกเพอเปนวตถดบในการผลตเหลกกลา ในอตสาหกรรมขนตนเปนการผลตเหลกถลง (pig iron) และเหลกพรน (sponge iron) สาหรบประเทศไทยในปจจบนยงไมมการจดตงโรงงานผลตเหลกขนตน (สถาบนเหลกและเหลกกลาแหงประเทศไทย (2545)) 3 อตสาหกรรมเหลกขนกลางจะนานาเหลกกลาทไดจากการผลตเหลกขนตนไปหลอ เปนผลตภณฑเหลกกงสาเรจรปแบบตางๆ ไดแก เหลกแทงเลก (billet) เหลกแทงใหญ (bloom) สาหรบรดเปนเหลกรปทรงยาวหรอหลอเปนเหลกแทงแบน (slab) สาหรบรดเปนเหลกแผนตอไป 4 อตสาหกรรมเหลกขนปลายเรมจากการนาผลตภณฑเหลกกงสาเรจรปมาขนรปรอน โดยวธการตางๆ เชน การรดรอน (hot rolling) การตขนรปรอน (hot forging) ไดเปนผลตภณฑเหลกสาเรจรป

244

มล และบรษทแอลพเอนเพลทมล ในป 2006 ประเทศไทยผลตเหลกแผนรดรอนได 4.3 ลานตน โดยนาเขาเหลกแผนรดรอนจากตางประเทศ 1.8 ลานตน (นาเขาจากญปนและจนเปนหลก) และสงออกเหลกแผนรดรอนจานวน 0.9 ลานตน (สงออกไปสหรฐอเมรกาเปนหลก) โดยเหลกรดรอนสวนใหญถกนาไปใชในอตสาหกรรมขนรปเยน อตสาหกรรมยานยนต และอตสาหกรรมการกอสราง

2. เหลกรดเยน ประเทศไทยมผผลตในปจจบนจานวน 3 ราย คอบรษทแผนเหลกรดเยนไทย บรษทสยามยไนเตดสตล และบรษทบเอชพ สตล (ประเทศไทย) โดยประเทศไทยผลตเหลกรดเยนได 1.7 ลานตน โดยนาเขาจากตางประเทศ 6 แสนตน (นาเขาจากญปนและเกาหลใตเปนหลก) และสงออก 0.24 ลานตน (สงออกไปมาเลเซยและฮองกงเปนหลก) เหลกรดเยนสวนใหญถกนาไปใชในอตสาหกรรมเฟอรนเจอร อตสาหกรรมเครองใชไฟฟา และอตสาหกรรมยานยนต

3. เหลกแผนเคลอบ ประเทศไทยมผผลตรายใหญ 7 ราย ไดแก บรษทเหลกแผนเคลอบไทย บรษทกรงเทพผลตเหลก บรษทสงกะสไทย บรษทไทยแลนดไอออนเวรค บรษทบเอชพ สตล (ประเทศไทย) บรษทแผนเหลกวลาสไทย และบรษทสยามแผนเหลกวลาส โดยประเทศไทยผลตเหลกแผนเคลอบได 1.0 ลานตน นาเขาจากตางประเทศ 1.3 ลานตน (นาเขาจากญปนและเกาหลใตเปนหลก) และสงออก 0.16 ลานตน (สงออกไปสหรฐอเมรกาเปนหลก) สาหรบเหลกแผนเคลอบจะใชสาหรบอตสาหกรรมกระปอง อตสาหกรรมกอสราง และอตสาหกรรมยานยนตเปนหลก

รฐบาลมนโยบายสงเสรมอตสาหกรรมเหลกไทยเพอเปนอตสาหกรรมทผลตทดแทนการนาเขา โดยการสงเสรมผานทางคณะกรรมการสงเสรมการลงทน สทธประโยชนจากการสงเสรมการลงทนทผประกอบการไดรบอยในรปของบตรสงเสรมการลงทนทมรายละเอยดตางๆ เชน การไดรบยกเวนอากรขาเขาสาหรบเครองจกรเพอใชในการผลต ไดรบลดหยอนอากรขาเขาสาหรบวตถดบหรอวสดทจาเปนตองนาเขาจากตางประเทศ เปนตน ในปจจบน คณะกรรมการสงเสรมการลงทนไดกาหนดหลกการใหสงเสรมการลงทนแกกจการเหลกขนตนโดยใหเหตผลวาอตสาหกรรมเหลกขนตนตองใชเงนลงทนสงมาก ภาครฐจงตองสนบสนนเรองสทธประโยชน และการสนบสนนในเรองของระบบสาธารณปโภคตางๆ อาท พนทตงโครงการ ทาเรอนาลก และแหลงนาอตสาหกรรม และโดยเฉพาะอยางยง การลงทนอตสาหกรรมเหลกขนตนทจะเกดขนในอนาคตขางหนา จะตองอยรวมกบชมชนไดโดยไมกอใหเกดปญหาดานสงแวดลอมดวย5 ทงน ในสวนของโครงสรางอตราภาษเหลกของไทยจากเดมทอยในระดบสงไดทยอยลดตาลงมาตามทผกพนกบองคการการคาโลกและการปรบลดภาษเพมเตมโดยความสมครใจของ

5 สานกงานคณะกรรมการสงเสรมการลงทน “บอรดบโอไอวางกรอบสงเสรมกจการผลตเหลกตนนาปทางไทยเปนศนยกลางผลตเหลกคณภาพสงในอาเซยน” ขาวสาหรบสอมวลชน ฉบบท 171/2550 วนท 13 พฤศจการยน 2550

245

ประเทศไทยเอง โดยไดมการปรบโครงสรางภาษวตถดบ สนคากงสาเรจรป และสนคาสาเรจรป ในอตรารอยละ 1 รอยละ 5 และรอยละ 10 ตามลาดบ ทงน อตราภาษสนคาเหลกลาสดป 2550 ทประกาศตามมาตรา 12 ของพระราชกาหนดพกดอตราศลกากร พ.ศ. 2530 พบวาอตราภาษของไทยในสวนของวตถดบเปนรอยละ 0 และผลตภณฑเหลกขนกลางอยในระดบรอยละ 5 สวนสนคาขนปลายอยในระดบประมาณรอยละ 10-20 ขนอยกบสนคา

การศกษาของสถาบนเหลกและเหลกกลาแหงประเทศไทย (2007) พบวาปญหาสาคญ

ของอตสาหกรรมเหลกของไทยคอระดบประสทธภาพในการผลตยงตา ปญหาการมวตถดบทงเศษเหลกและเหลกกงสาเรจรปไมเพยงพอ การไมมกระบวนการผลตเหลกขนตนหรอการถลงเหลกในประเทศ ซงทาใหการจดหาผลตภณฑเหลกกงสาเรจรปทาไดยากในภาวะทตลาดขยายตวมาก ปญหาการมงเนนผลตสนคาเกรดทวไปและเนนแขงขนทปรมาณการผลตใหไดมากแทนการตระหนกถงอตราผลตอบแทนทจะไดจากการขายผลตภณฑคณภาพสงและการมงเนนเพอสรางมลคาเพมใหสงขน โดยประเทศไทยยงไมสามารถผลตสนคาทมคณภาพสงและมความหลากหลายตามทลกคาตองการได โดยเฉพาะกลมอตสาหกรรมการผลตซงรวมถงยานยนต เครองใชไฟฟา บรรจภณฑ และเครองจกรกลทเนนการใชเหลกคณภาพสง ก8.2 การคาระหวางประเทศและการคากบประเทศญปนของอตสาหกรรมเหลกและเหลกกลา

ประเทศไทยสงออกเหลกและเหลกกลาไปตลาดโลกในป 2006 มลคา 1,986 ลานดอลลารสหรฐ ในขณะทนาเขาจากตลาดโลก 8,271 ลานดอลลาร ไทยจงเปนประเทศทพงพาเหลกจากตางประเทศอยมาก โดยในดานการสงออก ไทยสงเหลกไปสหรฐเปนหลก รองลงมาคอมาเลเซย อนเดย และญปน โดยสนคาทสงออกไปญปนสวนใหญเปนพวกผลตภณฑเหลกขนปลายตางๆ เชน อปกรณตดตงสาหรบการเชอม หลอดทอทาดวยเหลก เศษและของทใชไมไดจาพวกเหลก เปนตน (ตารางท ก8.1)

ในดานการนาเขา ประเทศไทยนาเขาผลตภณฑเหลกขนกลางสงสดคดเปนรอยละ 46.4

ของการนาเขาเหลกทงหมด รองลงมาคอผลตภณฑเหลกขนปลาย (รอยละ 24.8) และผลตภณฑเหลกขนตน (รอยละ 21.1) สาหรบผลตภณฑเหลกขนกลางทไทยนาเขาในสดสวนทสง คอเหลกแผนรดรอน (รอยละ 13.6 ของการนาเขาเหลกทงหมด) และเหลกแผนเคลอบ โดยสนคาเหลกระดบ 6 พกดทไทยนาเขาสง ไดแก เหลกแทงแบน (HS 720712) ของอนๆ ททาดวยเหลก (HS 732690) และเหลกแผนรดรอน (HS 720824) โดยปญหาของอตสาหกรรมเหลกไทยประการหนงคอยงไมมการผลตเหลกคณภาพสงในประเทศไทย ทาใหอตสาหกรรมสาคญตางๆ ตองนาเขาเหลกคณภาพสงจากญปนและเกาหล โดยภาพรวมไทยนาเขาจากญปนรอยละ

246

38.9 ของการนาเขาเหลกโดยรวม รองลงมาคอจน (รอยละ 14.2) เกาหลใต (รอยละ 9.2) และรสเซย (รอยละ 8.4) ตามลาดบ

เมอพจารณาลงในรายละเอยดของผลตภณฑพบวาประมาณรอยละ 61 ของการนาเขา

ผลตภณฑเหลกขนกลางของไทยมาจากประเทศญปนเปนหลก รองลงมาคอเกาหลใต และจน (รอยละ 8.1) ในสวนของผลตภณฑเหลกขนตน ไทยนาเขาสงสดจากรสเซย (รอยละ 45.1 ของการนาเขาผลตภณฑเหลกขนตน) รองลงมาคอจนและบราซล สาหรบผลตภณฑเหลกขนปลาย ไทยนาเขาสงสดจากญปน (รอยละ 41.5 ของการนาเขาผลตภณฑเหลกขนปลาย) รองลงมาคออาเซยน และจน ดงนน ความตกลง JTEPA นาจะมผลตอการลดตนทนการนาเขาเหลกของไทย สาหรบอตสาหกรรมเหลกของญปนนน ญปนถอเปนผผลตเหลกรายใหญเปนอนดบ 2 ของโลก และเปนประเทศผสงออกเหลกอนดบ 2 ของโลก โดยประเทศจนไดขนมาเปนผสงออกเหลกอนดบ 1 แทนญปน ผลตภณฑเหลกกลาของญปนเปนทยอมรบจากทวโลกวามคณภาพสง ปรมาณการผลตเหลกของญปนเพมขนอยางตอเนองจากระดบตากวา 100 ลานตนในชวงกอนป 2000 มาเปน 116.2 ลานตนในป 2006 ซงระดบการผลตทเพมขนเปนผลมาจากความตองการในประเทศทเพมขนภายหลงการฟนตวของเศรษฐกจของญปน รวมทงจากตลาดตางประเทศทขยายตวในทกภมภาคทาใหการสงออกเพมขนอยางตอเนอง

การสงออกเหลกของญปนมยอดรวมประมาณ 35 ลานตนหรอคดเปนรอยละ 30 ของปรมาณการผลตเหลกกลาหลอมของประเทศ โดยในป 2006 การสงออกรอยละ 80.1 เปนการสงออกเหลกทรงแบน รอยละ 10.3 เปนทอเหลก และรอยละ 9.6 เปนเหลกทรงยาว และหากพจารณาตามคณสมบตของเหลกแลว รอยละ 70 เปนการสงออกเหลกชนคณภาพทวไป รอยละ 14.2 เปนการสงออกเหลกพเศษ และรอยละ 12.4 เปนอนกอตและเหลกกงสาเรจรป โดยตลาดสงออกหลกของผผลตเหลกญปนคอเกาหลใต อาเซยน (โดยเฉพาะไทย) จนและไตหวน คดเปนสดสวนรอยละ 25, 22, 20 และ 10 ตามลาดบ โดยญปนเปนผสงออกหลกของเหลกเกอบทกประเภททงเหลกแผนรดรอน เหลกแผนรดเยน เหลกเคลอบสงกะสแบบจมรอน เหลกเคลอบสงกะสดวยไฟฟา เหลกเพลา และทอเหลก

247

ก8.3 สทธประโยชนจากความตกลง JTEPA และ AJCEP ในอตสาหกรรมเหลกและเหลกกลา สทธประโยชนดานภาษศลกากร

ไทยสงออกผลตภณฑเหลกไปญปนไมมากนกและอตราภาษศลกากรของญปนเทากบรอยละ 0 อยแลว ดงนน ในแงตลาดสงออกผลตภณฑเหลกจงไมไดประโยชนจากความตกลง JTEPA และ AJCEP

ดานการนาเขาเหลกของไทยจากญปน จากการสมภาษณสมาคมอตสาหกรรมเหลก

และเหลกกลาแหงญปน (Japan Iron and Steel Federation: JISF) พบวา ประเทศญปนสงออกเหลกมายงประเทศไทยมากเปนอนดบสามรองจากเกาหลใตและจน โดยปรมาณการสงออกคดเปนรอยละ 12 ของปรมาณการสงออกทงหมด ประเทศไทยจงเปนผนาเขาเหลกรายใหญทสดในกลมประเทศทลงนามในความตกลงการเปดเสรกบญปน โดยผผลตยานยนตและอเลกทรอนกสญปนทมฐานการผลตในประเทศไทยเปนผนาเขาเหลกรายสาคญจากญปน สนคานาเขาหลกคอ แผนเหลกคณภาพสง (high-quality steel sheets) โดยเฉพาะอยางยงแผนเหลกรดรอน (ดตารางท ก8.3) ทผานมา ผประกอบการญปนลงทนเปนจานวนมากในอตสาหกรรมปลายนา ซงประกอบดวย processing facility และ coil center เพอสรางหลกประกนใหแกผใชในประเทศไทย

ทงน ตามความตกลง JTEPA สามารถจาแนกการลดภาษเหลกและเหลกกลาของไทย

ไดเปน 4 กลม คอ • เหลกรดรอนทไมมการผลตในประเทศ ไทยยกเลกภาษนาเขาทนททความตก

ลงมผลบงคบใช • เหลกรดรอนทผลตไดไมเพยงพอตอความตองการในประเทศ ไทยกาหนด

โควตาปลอดภาษนาเขาเปนการเฉพาะใหกบอตสาหกรรมยานยนต • เหลกรดรอนอนๆ ไทยจะคงอตราภาษนาเขา 10 ปและยกเลกภาษนาเขาในป

ท 11 นบตงแตวนทความตกลงมผลบงคบใช • เหลกประเภทอนๆ ไทยจะยกเลกภาษนาเขาทนททความตกลงมผลบงคบใช

หรอ คงอตราภาษนาเขาไว 6 ป กอนจะยกเลกภาษนาเขาในปท 7 หรอ คงอตราภาษนาเขาไว 8 ปกอนจะเรมลดอตราภาษนาเขาในปท 9 และยกเลกภาษในปท 10 ขนอยกบประเภทของเหลก

โดยสาหรบเหลกนาเขาทมการกาหนดโควตานาเขาตามความตกลง JTEPA แบงเปน

3 กลม คอ

248

1. กลมท 1 เหลกรดรอนกดกรดเคลอบนามน ซงเปนผลตภณฑเหลกแผนรดรอนเพอใชในอตสาหกรรมตอเนองทวไป (รหสการลดภาษตาม JTEPA คอ Q9)

2. กลมท 2 เหลกรดรอนหนากวางสาหรบนาไปรดเยนตอ (ทมสวนผสมของคารบอนนอยกวา 0.01%) ซงเปนผลตภณฑเพอใชในอตสาหกรรมตอเนอง (รหสการลดภาษตาม JTEPA คอ Q10)

3. กลมท 3 เหลกรดรอนหนากวางทนาไปรดเยนตอ (ทมสวนผสมของคารบอนมากกวา 0.01%) ซงเปนผลตภณฑเพอใชในอตสาหกรรมยานยนต (รหสการลดภาษตาม JTEPA คอ Q11)

ตามความตกลง JTEPA โควตานาเขาเหลกสาหรบกลมท 1 (Q9) กาหนด ปรมาณ

โควตาปแรก 440,000 ตน กลมท 2 (Q10) ปรมาณโควตาปแรก 230,000 ตน และกลมท 3 (Q11) ปรมาณโควตาปแรก 280,000 ตน ปรมาณโควตาสาหรบปทสองและปตอๆ ไป ปรมาณโควตารวมจะตองกาหนดในปกอนหนาโดยภาคผนาเขา โดยคานงถงขอเสนอแนะของเจาหนาทรฐและผเชยวชาญดานเหลกและเหลกกลาซงเปนสมาชกของกลมหารออตสาหกรรมเหลกกลาญปน-ไทยทตงขนในเดอนมนาคม 2004 ในกรณทไมมขอเสนอแนะดงกลาว ภาคผนาเขาจะตองพยายามกาหนดปรมาณโควตารวมในระดบทเหมาะสมบนพนฐานของปรมาณโควตารวมทใชอยในปปจจบน โดยอตราในโควตาของอากรศลกากรจะตองเปนรอยละ 0 และโควตาอตราภาษจะตองยกเลกตงแตวนแรกของปท 11 เปนตนไป

ตารางท ก8.4 แสดงปรมาณการจดสรรโควตานาเขาเหลกทง 3 กลมตามความตกลง

JTEPA และปรมาณการใชโควตานาเขาตามจรง จนถงปจจบนกรมการคาตางประเทศไดจดสรรโควตานาเขาเหลก 3 กลมดงกลาวไปแลว 3 ครง ครงแรกเปนชวงสองเดอนแรกหลงความตกลงมผลบงคบใช (พ.ย.-ธ.ค. 2550) ครงทสองเปนชวงครงปแรกของป 2551 และครงทสามเปนชวงครงปหลงของป 2551 โดยจากขอมลการใชโควตาจรงจะพบวาผประกอบการไมไดนาเขาเหลกเตมตามโควตาทไดรบการจดสรร จงมโควตานาเขาเหลอในเหลกทง 3 กลม โดยจากขอมลการใชโควตาตามจรงลาสดตามการจดสรรรอบท 2 (ม.ค.-ม.ย. 2551) กลมเหลกท 1 และกลมท 2 มอตราการนาเขาจรงเพยงรอยละ 50 และรอยละ 58.5 ของปรมาณการจดสรรโควตา ตามลาดบ สวนกลมเหลกท 3 มอตราการนาเขาจรงรอยละ 75.5 ของปรมาณการใชจรง สาเหตดงกลาวอาจเกดจากการนาเขาของเหลกทเปลยนอยกบปจจยตามฤดกาล และการจดสรรโควตาดงกลาวอาจจะใชเตมทในครงปหลง ดงนน การขยายปรมาณโควตาตามขอเรยกรองของญปนอาจยงไมจาเปนในระยะสนนเนองจากยงมโควตานาเขาเหลอในระดบหนง อยางไรกตาม ภาครฐตองตดตามปรมาณความตองการนาเขาจรงอยางตอเนอง โดยควรจดสรรและปรบโควตานาเขาใหเพยงพอกบความตองการของผประกอบการในแตละชวงของป

249

โดยหากประเทศไทยเปดโควตานาเขาเหลกตามทญปนเสนอใหเพม กจะสงผลกระทบกบผผลตเหลกในประเทศทแขงขนกบเหลกนาเขาดงกลาว โดยจากการสมภาษณผประกอบการเหลกพบวา หลงความตกลง JTEPA มผลบงคบใช ผประกอบการสามารถประกอบธรกจตอไปได แตผประกอบการมกถกกดราคาสนคาและขายสนคาไดยากขน ทงน ในกรณเหลกกลม 1 คอเหลกกดกรดเคลอบนามน (pickle and oil) หรอทเรยกกนวา Q9 ตามชอรหสโควตาลดภาษตามความตกลง JTEPA ซงไทยใหโควตานาเขาปแรก 440,000 ตน จากการสมภาษณผประกอบการเหลกใหความเหนวา แตละป ประเทศไทยมอปสงคใชเหลกชนดนประมาณ 800,000 ตน โดยกอนทจะมความตกลง JTEPA ผใชเหลกดงกลาวจะนาเขาโดยใชสทธประโยชนตามมาตรการสงเสรมการลงทนประมาณรอยละ 50 ของความตองการใช และอกรอยละ 50 ใชจากผผลตในประเทศ ดงนน หลงความตกลง JTEPA บงคบใช จงทาใหในทางปฏบตแลว ผใชเหลกสามารถนาเขาทงหมดตามความตองการโดยเสยภาษศลกากรรอยละ 0 แลวซงเพยงพอตออปสงคในประเทศไทยในปจจบน

ประโยชนดานภาษและแนวโนมการลงทนในมมมองของญปน

การสมภาษณสมาคมอตสาหกรรมเหลกและเหลกกลาแหงญปน (Japan Iron and Steel Federation: JISF) พบวา มสนคาเหลกทมการลดภาษเปน 0 ทนทประมาณรอยละ 50 - 60 ของปรมาณการนาเขาเหลกทงหมดของไทยจากญปน โดยจากการคาดการณของสมาคมอตสาหกรรมเหลกและเหลกกลาของญปน ความตกลง JTEPA นาจะสงผลกระทบตอการคาและการลงทน โดยปรมาณการสงออกเหลกจากญปนมาไทยนาจะเพมสงขน เนองจากผใชซงไดแก ผผลตยานยนตและอปกรณอเลกทรอนกสคาดหวงจะขยายการผลต สวนในดานการลงทน สมาคมอตสาหกรรมเหลกคาดการณวาไมนาจะมการลงทนเพมเตมของอตสาหกรรมปลายนาในประเทศไทย เนองจากบรษทตางๆ ไดลงทนไปมากพอแลว ในขณะทสถานการณการลงทนในอตสาหกรรมตนนายงมความไมแนนอน ขนอยกบกลยทธของแตละบรษท แตโดยสวนใหญบรษทญปนคดวาการรวมศนยการผลตในญปนแลวสงออกจะมประสทธภาพมากกวา อยางไรกตาม หากบรษทญปนจะมาลงทนในอาเซยน ประเทศไทยกนาจะมศกยภาพมากทสดเนองจากมอปสงคของเหลกสงทสด

ในสวนของการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสร อตสาหกรรมเหลกญปนม

แนวโนมทจะไมใชประโยชนจาก ASEAN+3 หรอ ASEAN+6 เพราะระดบการลดภาษจะตากวา ถงแมจะไดแหลงกาเนดงายกวากตาม โดยญปนจะใชความตกลงแบบทวภาคมากกวา สาหรบความทาทายของอตสาหกรรมเหลกของญปน คอเรองสงแวดลอมและการแกปญหาการมปรมาณการผลตลน (oversupply) โดยญปนตองมงสแนวทางการผลตและพฒนาสนคาชนสง (high end) มาแขงขนในตลาดโดยเฉพาะกบจนและอนเดย

250

สมาคมอตสาหกรรมเหลกและเหลกกลาแหงญปน ใหสมภาษณวาอปสรรคของการคา

เหลกทสาคญของบรษทญปนในประเทศไทย คอการทรฐบาลไทยใชมาตรการตอบโตการทมตลาด (Anti-Dumping: AD) ตอแผนเหลกรดรอน (hot-rolled steel sheet) ทนาเขาจากประเทศญปน สวนอปสรรคทมตอการลงทนคอ การจากดจานวนชาวตางชาตในการจางงานในประเทศไทย

จากขอมลกรมการคาตางประเทศพบวา (ตารางท ก8.5) ไทยใชมาตรการตอบโตการ

ทมตลาดกบญปนในสนคาเหลก 2 ประเภทคอ เหลกกลาไรสนมรดเยนชนดมวนแผนและแผนแถบ (อตรา AD 0-50.92%) และเหลกแผนรดรอนชนดมวนและไมมวน (อตรา AD 0-36.25%) จากขอมลการนาเขาสนคาเหลก 2 ประเภทนจากญปนเมอเทยบกบนาเขาจากโลก จะพบวาประเทศไทยพงพาเหลกดงกลาวจากญปนคอนขางมาก โดยไทยนาเขาเหลกกลาไรสนมรดเยนชนดมวนแผนและแผนแถบจากญปนรอยละ 64.9 ของการนาเขาจากโลกในป 2007 และไทยนาเขาเหลกแผนรดรอนชนดมวนและไมมวนจากญปนรอยละ 73.5 ของการนาเขาจากโลกในป 2007 ซงจากตารางท ก8.5 จะพบวาชวงป 2001-2007 ไทยไดใชเหลกจากญปนในสดสวนคอนขางสงอยางคงทมาโดยตลอด ดงนน แมไทยจะเกบอตรา AD กบเหลกของญปน แตผนาเขากยงตองนาเขาจากญปนเนองจากเปนเหลกทมคณภาพสงเชนเดม ซงสงผลใหผนาเขามตนทนคอนขางสงในการนาเขาเหลกทมการเกบอตรา AD และสงผานมายงสนคาทผบรโภคใช อยางไรกตาม หากการใชมาตรการ AD เปนไปตามกฎกตกาสากลกสามารถใชได เพอคมครองผผลตทเสยเปรยบจากการทมตลาดของตางประเทศ

นอกจากการนาเขาเหลกรดรอนและเหลกรดเยนภายใตโควตาของ JTEPA แลวยงม

โควตานาเขาของมาตรการยกเวน AD อกเชนกน ในขณะนโควตานาเขายกเวน AD ไดหมดลงแลวตามการยตของมาตรการ AD สาหรบเหลกทง 3 กลมทไดสนสดลงในป 2551 (เหลกรดรอน Q9 และ Q10 เมอ พ.ค.51 และเหลกรดเยน Q11 เมอม.ค.51) สาหรบมาตรการ AD ในรอบใหมกาลงมการพจารณา ดงนนผประกอบการนาเขาในขณะนจะใชโควตาตาม JTEPA เพยงอยางเดยวเทานน

ทงนหากมการใชมาตรการ AD อกครงอาจจะมปญหาในการจดสรรโควตา และเกด

ความซาซอนในการพจารณาภาษศลกากร ประการแรกอาจจะมความสบสนในการใชโควตาทงสองรวมกน วธการตรวจสอบของดานศลกากรอาจมปญหาในการควบคมโควตา หนวยงานกากบดแลตองมแนวทางนโยบายทสอดคลองกบวธการปฏบต และสภาพความเปนจรงของภาคอตสาหกรรม ประการทสอง การประเมนภาษนาเขาทไดรบการยกเวนจากความตกลง JTEPA และ AD จะมผลซงกนและกนอยางไรบาง จากการสอบถามจากหนวยงานทเกยวของ

251

ไดกลาวถงแนวทางการคานวนไววา จะตองคดภาษ AD เพมจากการภาษใน JTEPA และในสวนของโควตาการยกเวน AD จะมอกหรอไมขนอยกบคณะกรรมการในการพจารณาซงตองรอหลงการพจารณาการประกาศใช AD แลวเสรจกอน

ประโยชนจากความรวมมอในความตกลง JTEPA

ประโยชนอกประการทไทยคาดวาจะไดรบประโยชนจากความตกลง JTEPA คอประโยชนจากความรวมมอซงระบอยในความตกลงเพอการปฏบตตามระหวางไทยและญปนตามขอ 12 ของความตกลง JTEPA (Implementing Agreement) และระบรายละเอยดของโครงการความรวมมอไวในแถลงการณรวมของรฐมนตรวาการกระทรวงพาณชยแหงราชอาณาจกรไทยและรฐมนตรวาการกระทรวงเศรษฐกจ การคาและอตสาหกรรมของญปนดงแสดงในกรอบท ก6.1 ซงจะมความรวมมอใน 4 ดานคอ

1. การเสรมสรางความแขงแกรงของรากฐานทางเทคโนโลยของอตสาหกรรมเหลกไทย

2. การเสรมสรางเทคโนโลยดานสงแวดลอมของอตสาหกรรมเหลกกลาไทย 3. การพฒนาทกษะของชางเทคนคภาคสนามทโรงงานเหลกกลาไทย 4. การสนบสนนการศกษาและพฒนาทกษะสาหรบวศวกรดานเหลกกลา

ความคบหนาของโครงการคอมการดาเนนการของโครงการหลกทฝายญปนนาเสนอ 2 โครงการ ไดแก

1. โครงการ “เสรมสรางความเขมแขงดานเทคโนโลยของอตสาหกรรมเหลกกลาไทย” (Strengthen the technical basis of Thai steel industry) โดยฝายญปนเสนอ 2 โครงการยอย ไดแก

- การจดอบรมเรอง “Introduction to Steel Market Development and Steel Use Promotion Activities for the Construction Area” โดยทางฝายไทยจะสงตวแทนเดนทางไปอบรมและดงานกบผเชยวชาญดานการพฒนาตลาดเหลกและการสงเสรมการใชเหลกของญปน

- การจดอบรมเรอง “Thai Participation in South East Asia Steel Structure Construction Seminar” โดยฝายไทยจะสงตวแทนไปเขารวมอบรมกบผเชยวชาญจากประเทศตางๆ ในเอเชยทประเทศเวยดนาม

2. โครงการ “สนบสนนเทคโนโลยสงแวดลอมของอตสาหกรรมเหลกกลาไทย” (Reinforce environmental technology of Thai steel industry) โดยฝายญปนเสนอ 2 โครงการยอย ไดแก

252

- “Technology Exchange Workshop on Environmental and Energy Conservation Technologies for Electric Arc Furnaces” โดยฝายไทยจะสงตวแทนเขารวมประชมเชงปฏบตการทประเทศญปนในเรองการปรบปรงเทคโนโลยดานสงแวดลอมและการประหยดพลงงาน

- สงผเชยวชาญจากญปนไปใหคาแนะนาเทคโนโลยดานสงแวดลอมและการประหยดพลงงานใหแกผประกอบการไทย

ในสวนของความคบหนาของการพฒนาทกษะของชางเทคนคภาคสนามทโรงงาน

เหลกกลาไทย ทผานมาไดมการฝกอบรมทจากดอยเพยงบรษทไทยทรวมทนกบญปน (Japan-Thai joint venture) เทานน ถงแมฝายไทยจะไดเรยกรองใหมการขยายขอบเขตของโครงการใหครอบคลมผประกอบการไทยทไมใชบรษทรวมทนดวย แตฝายญปนยงยนทจะจากดขอบเขตใหเพยงบรษทไทยทรวมทนกบญปนเทานน เนองจากมปญหาในเรองความลบของความรและเทคโนโลยในการผลต

ผประกอบการเหลกไทยรายใหญแหงหนงใหความเหนวา ประเทศไทยจะไดประโยชน

ในระยะยาวจากความรวมมอตามความตกลง JTEPA อยางไรกตาม ทผานมา มปญหาในประเดนการอบรมและพฒนาทกษะตางๆ ตามความรวมมอทยงเขาใจไมตรงกน อาทเชน ประเทศไทยคาดหวงการถายทอดเทคโนโลยระดบสง แตญปนเสนอใหมการฝกอบรมทกษะการบรหารจดการเบองตน เชน 5ส เทานน

จากการสมภาษณผอานวยการ สถาบนเหลกและเหลกกลาแหงประเทศไทยในประเดน

ความรวมมอ พบวาไทยไดประโยชนพอสมควรแตยงไมเตมทตามทคาดหวงไว โดยหลงความตกลง JTEPA บงคบใช ประเทศไทยไดสงผแทน 10 คนเขารวมประชมเชงปฏบตการทประเทศญปนในเรองการปรบปรงเทคโนโลยดานสงแวดลอมและการประหยดพลงงาน โดยญปนเปนฝายออกคาใชจาย ซงทางไทยไมไดไปรบการอบรมอยางเดยวแตถอเปนการแลกเปลยนความรกนเนองจากผแทนไทยไดนาระบบทไทยพฒนาแลวไปเผยแพรทญปนดวยเชนกน ในสวนของการสงผเชยวชาญจากญปนเพอใหคาแนะนาเทคโนโลยดานสงแวดลอมและการประหยดพลงงานใหแกผประกอบการไทย ญปนตกลงจะสงผเชยวชาญมาประเทศไทยในหวขอการสรางบานดวยเหลก ซงคาดวาผเชยวชาญจะมาในปน อยางไรกตาม ปญหาในดานความรวมมอทเกดขนสวนหนงอาจเกดจากการทกระทรวงเศรษฐกจ การคา และอตสาหกรรมเปนผเจรจาและลงนามในความตกลง สวนการแลกเปลยนอาจารยมหาวทยาลยและนกวจยหรอประเดนดานทนการศกษาและการอบรมเปนของกระทรวงศกษาของญปนจงทาใหมปญหาในการประสานงานและปญหาดานเจาภาพและงบประมาณ

253

สถาบนเหลกและเหลกกลาแหงประเทศไทย คาดวาในอนาคต ญปนนาจะเขามาตงโรงถลงเหลกในประเทศไทย เนองจากชวงหลงทผานมาจนมศกยภาพในการผลตและสงออกเหลกมากขน หากการเขามาตงโรงถลงเหลกในไทยของญปนเกดจรงกนาจะสงผลใหความรวมมอในการถายทอดเทคโนโลยและการพฒนาทกษะตางๆ ดขนกวาทเปนอย เพราะญปนจาเปนตองสรางบคลากรไวรองรบอตสาหกรรม หากญปนจะมาตงโรงถลงในภมภาคอาเซยน คาดวานาจะมาทประเทศไทยเปนอนดบแรก แตกอาจจะไปเวยดนามไดหากสถานการณการเมองในประเทศไทยไมสงบ เหตผลทเลอกประเทศไทยเปนเปาหมายแรกเนองจากตงอยใกลแหลงวตถดบทสามารถนาเขาจากออสเตรเลย และใกลตลาดผบรโภคเหลก โดยเฉพาะการเปนศนยกลางอตสาหกรรมยานยนตในภมภาคอาเซยนของไทย

ตารางท ก8.1 สนคาเหลกและเหลกกลาทไทยสงออกไปญปน ป 2006

การสงออกไปญปน 2006

ประเภท รายการ

มลคา (พน US$)

สดสวนตอการสงออกในกลม (%)

สดสวนตลาดญปนตอตลาดโลก

(%)

MFN (%)

JTEPA (%)

AJCEP (%)

730793 อปกรณตดตงสาหรบการเชอมชน 25,680 22.9 24.8 0 0 0 730640 หลอด ทอทาดวยเหลก เหลกกลา 24,814 22.2 52.5 0 0 0 720421 เศษและของทใชไมไดจาพวก

เหลก 9,519 8.5 10.0 0 0 0

721990 ผลตภณฑเหลกรดทาดวยเหลกกลาไมเปนสนม

8,142 7.3 24.8 0 0 0

730431 หลอด ทอ โพรไฟลกลวง ไรตะเขบ ทาดวยเหลก เหลกกลา

7,333 6.6 59.9 0 0 0

722300 ทอนและเสนอนๆ 7,139 6.4 25.1 0 0 0 730719 อปกรณตดตงของหลอดหรอทอ 6,113 5.5 14.0 0 0 0 730590 หลอดหรอทออนๆ 3,112 2.8 39.0 0 0 0 722090 ผลตภณฑแผนรดทาดวย

เหลกกลาไมเปนสนม 1,970 1.8 55.6 0 0 0

720916 เหลกแผนรดเยน 1,780 1.6 26.3 0 0 0 รวม 10 อนดบแรก 95,601 85.6 - รวมทกสนคาในกลม 111,715 100 5.6 ทมา: มลคาการคาจาก Trademap, อตราภาษ MFN จาก TRAIN, อตราภาษ JTEPA จากความตกลง

JTEPA และอตราภาษ AJCEP จากความตกลง AJCEP

254

ตารางท ก8.2 สนคาเหลกและเหลกกลาทไทยนาเขาจากญปนป 2006 การนาเขาจากญปน 2006 ประเภท รายการ มลคา

(พน US$) สดสวนตอการนาเขาในกลม (%)

สดสวนนาเขาจากญปนตอโลก

(%)

MFN (%)

หรอม.12

JTEPA ป 2007

(%)

AJCEP (%)

721049 เหลกแผนเคลอบ 521,473 16.18 82.4 30 0-5 10 ป

720839 เหลกแผนรดรอน 237,588 7.37 71.6 30 0-5 11 ป 720838 เหลกแผนรดรอน 196,256 6.09 75.9 1-5 0-5 11 ป 720918 เหลกแผนรดเยน 194,559 6.04 80.9 30 0-5 10 ป 720827 เหลกแผนรดรอน 182,642 5.67 89.9 30 0-5 11 ป 720826 เหลกแผนรดรอน 132,618 4.11 83.9 5 0-5 11 ป 721030 เหลกแผนเคลอบ 105,118 3.26 79.8 30 5 10 ป 721499 ทอน เสน 99,185 3.08 63.8 5 0-5 10 ป 730410 หลอด ทอ 84,654 2.63 16.0 1 0 0 722830 ทอน เสน มม รปทรง 73,086 2.27 54.2 5 0 0 รวม 10 อนดบแรก 1,827,179 56.68 - รวมทกสนคาในกลม 3,223,438 100 39 ทมา: มลคาการคาจาก Trademap, อตราภาษ MFN จาก TRAIN, อตราภาษ JTEPA จากความตกลง

JTEPA และอตราภาษ AJCEP จากความตกลง AJCEP

ตารางท ก8.3 ปรมาณการสงออกเหลกจากญปนมาไทยป 2550 จาแนกตามชนดสนคา (หนวย: 1000 ตน)

ชนดสนคา ปรมาณ (%) Hot-rolled steel sheets 1,810 (42.1%) Galvanized sheets 839 (19.5%) Bars and wires 451 (10.5%) Cold-rolled steel sheets 432 (10.0%) รวม 4,302 (100.0%)

ทมา: Japan Iron and Steel Federation

255

ตารางท ก8.4 ปรมาณการจดสรรโควตานาเขาเหลกตามความตกลง JTEPA ปรมาณการจดสรรโควตา ปรมาณการใชโควตาจรง จานวน

ผประกอบการ (ราย)

ปรมาณเหลก (ตน)

จานวนผประกอบการ

(ราย)

ปรมาณเหลกทใชจรง (ตน)

อตราการใชโควตา

(%) กลมท 1 ผลตภณฑเหลกแผนรดรอนเพอใชในอตสาหกรรมตอเนองทวไป (Q9)

ครง 1: พ.ย.-ธ.ค. 2550 62 74,000 26 60,037 81.1 ครง 2: ม.ค.-ม.ย. 2551 62 227,500 39 114,043 50.1 ครง 3: ก.ค.-ธ.ค. 2551 37

(และรายใหมอก 5 ราย)

300,788 n.a. n.a. n.a.

กลมท 2 ผลตภณฑทาดวยเหลกหรอเหลกอนมวนรดรอนเพอใชในอตสาหกรรมตอเนอง (Q10)

ครง 1: พ.ย.-ธ.ค. 2550 1 40,000 1 11,847 29.6 ครง 2: ม.ค.-ม.ย. 2551 2 88,250 2 51,666 58.5 ครง 3: ก.ค.-ธ.ค. 2551 2 93,250 n.a. n.a. n.a. กลมท 3 ผลตภณฑทาดวยเหลกหรอเหลกอนมวนรดรอนสาหรบรดเยนเพอใชในอตสาหกรรมยานยนต (Q11)

ครง 1: พ.ย.-ธ.ค. 2550 2 47,000 2 36,174 77.0 ครง 2: ม.ค.-ม.ย. 2551 2 153,500 2 115,864 75.5 ครง 3: ก.ค.-ธ.ค. 2551 2 153,500 n.a. n.a. n.a. ทมา: รวบรวมจากขอมลกรมการคาตางประเทศและหนงสอพมพประชาชาตธรกจ (10 กรกฎาคม 2551) หมายเหต: 1. กลมท 1 (Q9) ปรมาณโควตาปแรก 440,000 ตน กลมท 2 (Q10) ปรมาณโควตาปแรก

230,000 ตน และกลมท 3 (Q11) ปรมาณโควตาปแรก 280,000 ตน 2. ปรมาณโควตาสาหรบปทสองและปตอๆ ไป ปรมาณโควตารวมจะตองกาหนดในปกอนหนา

โดยภาคผนาเขา โดยคานงถงขอเสนอแนะของเจาหนาทรฐและผเชยวชาญดานเหลกและเหลกกลาซงเปนสมาชกของกลมหารออตสาหกรรมเหลกกลาญปน-ไทยทตงขนในเดอนมนาคม 2004 ในกรณทไมมขอเสนอแนะดงกลาว ภาคผนาเขาจะตองพยายามกาหนดปรมาณโควตารวมในระดบทเหมาะสม บนพนฐานของปรมาณโควตารวมทใชอยในปปจจบน ยกเวนในสภาวการณพเศษ ภาคผนาเขาจะตองแจงใหภาคอกฝายรปรมาณโควตารวมทกาหนดสาหรบปตอไปโดยพลน โดยอตราในโควตาของอากรศลกากรจะตองเปนรอยละ 0 โควตาอตราภาษจะตองยกเลกตงแตวนแรกของปท 11 เปนตนไป

256

ตารางท ก8.5 สดสวนมลคานาเขาสนคาเหลกทไทยใชมาตรการ AD กบญปน เหลกกลาไรสนมรดเยนชนดมวนแผน

และแผนแถบ เหลกแผนรดรอนชนดมวนและไมมวน

มลคานาเขาจากญปน

(พน US$)

สดสวนนาเขาจากญปนตอนาเขาจากโลก

(%)

มลคานาเขาจากญปน (พน US$)

สดสวนนาเขาจากญปนตอนาเขาจากโลก

(%) 2001 54,390 66.0 341,116 65.5 2002 54,003 70.0 459,134 80.2 2003 68,810 64.4 623,083 81.7 2004 90,899 63.9 809,588 76.6 2005 132,646 56.8 1,141,222 71.2 2006 153,282 64.2 889,074 75.1 2007 417,939 64.9 2,156,818 73.5

ทมา ขอมลการคาจาก Trade Map

257

กรอบท ก8.1 โครงการความรวมมออตสาหกรรมเหลกไทย-ญปน ตามความตกลง JTEPA

(1) สรางเสรมความแขงแกรงของรากฐานทางเทคโนโลยของอตสาหกรรมเหลกไทย - สงผเชยวชาญไปยงสถาบนของรฐในประเทศไทย (อาท สถาบนเหลกและเหลกกลาแหง

ประเทศไทย) เปนประจา - ผเชยวชาญอาจใหคาแนะนาทจาเปนแกสถาบนเหลกและเหลกกลาแหงประเทศไทยในการ

พฒนาวสดการเรยนการสอนทจาเปนสาหรบวศวกรและชางเทคนคเกยวกบความสามารถการออกแบบและมาตรฐานและเกยวกบการพฒนาตลาดเหลกกลาสาหรบการสรางโครงสรางพนฐาน การคมครองสงแวดลอม เทคโนโลยการกอสรางโดยเนนบานโครงเหลกกลา อาคารทมการเตรยมการทางวศวกรรมลวงหนาและโครงสรางทมการประกอบลวงหนาตลอดจนเครองจกรการเกษตรโดยเนนอาคารการเกษตร เปนตน ทงน หากจาเปน อาจมการสนบสนนจากอตสาหกรรมทเกยวของ

(2) การเสรมสรางเทคโนโลยดานสงแวดลอมของอตสาหกรรมเหลกกลาไทย 1. การสมมนาดานเทคโนโลยสงแวดลอมในประเทศไทย

- สงผฝกสอนทสามารถถายทอดความเชยวชาญในลกษณะทางานตรงไปรวมสมมนาดานเทคโนโลยสงแวดลอมซงจดโดยฝายไทย

- จดหาวสดการเรยนรทจาเปน (คาดวาจานวนผรวมสมมนาโดยรวมนาจะถง1,000 คนในชวง 5 ป จนถงป 2553) 2. ใหคาแนะนาดานมาตรการสงแวดลอม ณ สถานทจรง

- ผเชยวชาญอาจใหคาแนะนา ณ สถานทปฏบตงานจรง เพอลดการปลอยสารอนตราย เพอลดและนาเศษเหลกไปใชประโยชน เปนตน

(3) พฒนาทกษะของชางเทคนคภาคสนามทโรงงานเหลกกลาไทย 1. ฝกอบรมชางเทคนคภาคสนามของการลงทนรวมไทย-ญปน ผานวธการ (1) การใหคาแนะนาดานเทคนค ณ สถานทจรง และ (2) หลกสตรการฝกอบรมในญปน 2. สนบสนนหลกสตรพฒนาทกษะ (จดโดยฝายไทย) สาหรบชางเทคนคทองถน โดยจดหาวสดการสอนเปนภาษาองกฤษ และโดยการฝกอบรมผฝกสอนไทย

(4) สนบสนนการศกษาและพฒนาทกษะสาหรบวศวกรดานเหลกกลา 1. สงผเชยวชาญเทคโนยเหลกกลาของบรษทเหลก/มหาวทยาลยญปน ไปบรรยายทมหาวทยาลยใน

ประเทศไทย 2. อานวยความสะดวกแกความรวมมอทใกลชดยงขนในการพฒนาการทาวจยรวมการฝกอบรมและ

หลกสตรการเรยนในดานเทคโนโลยเหลกและเหลกกลา ระหวางมหาวทยาลยไทยและมหาวทยาลยญปน โดยประสานงานอยางใกลชดกบอตสาหกรรมเหลกกลาของทงสองประเทศกลมหารออตสาหกรรมเหลกกลาไทย-ญปนจะหารอรายละเอยดของ “โครงการความรวมมออตสาหกรรมเหลก” ไทย-ญปน และสาขาความสนใจรวมกนอนๆ ทเปนไปไดสาหรบความรวมมอในอนาคตภายใตโครงการน และจะรายงานผลของการหารอดงกลาวตอรฐบาลทงสอง ทมา: แถลงการณรวมของรฐมนตรวาการกระทรวงพาณชยแหงราชาอาณาจกรไทยและรฐมนตรวาการกระทรวง

เศรษฐกจ การคาและอตสาหกรรมของญปน (www.mfa.go.th/jtepa)

258

6.3 สรปการใชประโยชนจากความตกลง JTEPA และ AJCEP กรณศกษา 8 อตสาหกรรม จากการวเคราะหกรณศกษา 8 อตสาหกรรมทเสนอในหวขอท 6.1 พบวาแตละอตสาหกรรมไดประโยชนหรอผลกระทบจากความตกลง JTEPA สรปไดดงน (ดตารางท 6.2 ประกอบ)

• อตสาหกรรมทไดประโยชนจากอตราภาษศลกากรของญปนทลดลง ไดแกอตสาหกรรมอญมณและเครองประดบ อาหาร เครองหนงและรองเทา สงทอและเครองนงหม และเฟอรนเจอร โดยจากการวเคราะหขอมลการใชสทธประโยชนในชวง 5 เดอนแรกหลงความตกลง JTEPA บงคบใช สรปไดวา (ดตารางท 6.3)

- อตสาหกรรมทมอตราการใชสทธประโยชนสง คออตสาหกรรมอญมณและเครองประดบ และอตสาหกรรมสงทอและเครองนงหม

- อตสาหกรรมท ม อตราการใชสทธประโยชนในระดบปานกลางคออตสาหกรรมอาหาร เหตผลท อตราการใชสทธประโยชนไมสงนกเนองจากบางสนคาในกลมอาหารมอตราการใชสทธตา ซงนาจะเกดจากแตมตอทางภาษเมอเทยบกบ MFN ในสนคานนตา

- อตสาหกรรมทมอตราการใชสทธประโยชนในระดบตาคออตสาหกรรมเครองหนงและรองเทา สาเหตเกดจากแตมตอทางภาษเมอเทยบกบอตรา MFN ยงไมมากพอในปแรกๆ เนองจากญปนทยอยลดภาษลงโดยเวลาถง 8 ป อกอตสาหกรรมทอตราการใชสทธตาคอเฟอรนเจอร สาเหตนาจะเกดจากอตราภาษพเศษตามโครงการ GSP ของญปนใหแตมตอมากกวาอตราตามความตกลง JTEPA ผสงออกไทยจงยงใชสทธตามโครงการ GSP

• อตสาหกรรมทง 8 อตสาหกรรม อตสาหกรรมตอเนองและผบรโภคไดประโยชนจากการลดอตราภาษนาเขาของไทย ซงทาใหไดวตถดบหรอสนคาทมตนทนตาลง รวมถงผลตภณฑทใชเทคโนโลยระดบสงซงประเทศไทยยงผลตไมได อยางไรกตาม อตสาหกรรมของไทยทแขงขนกบสนคาทนาเขาจากญปนกจะไดรบผลกระทบซงจาเปนตองมการปรบตวหรอเพมขดความสามารถในการแขงขน

• อตสาหกรรมทไดประโยชนโดยตรงจากความรวมมอในความตกลง JTEPA ไดแก อตสาหกรรมอาหาร สงทอและเครองนงหม ยานยนตและชนสวน และเหลกและเหลกกลา ซงจากการสอบถามความคบหนาของความรวมมอในแตละอตสาหกรรม พบวาจนถงปจจบนความคบหนาของความรวมมอยงมไมมากนก โดยมบางโครงการทยงมปญหาการดาเนนงาน เชน โครงการสถาบนทรพยากรมนษยในอตสาหกรรมยานยนต (AHRDIP)

259

• อตสาหกรรมทไดประโยชนจากความตกลงการรบรองรวมกนคออตสาหกรรมไฟฟาและอเลกทรอนกสซงทาใหตนทนการตรวจสอบมาตรฐานสนคาสงออกของทงไทยและญปนลดลง อยางไรกตาม ในปจจบน สถาบนไฟฟาและอเลกทรอนกสกาลงอยในขนตอนกระบวนการยนขอรบรองเปนหนวยตรวจสอบและรบรองของไทยตอทางประเทศญปน

สาหรบประโยชนจากความตกลง AJCEP กรมเจรจาการคาระหวางประเทศ (2008)

สรปไววาญปนเปดตลาดเพมขนหรอเรวขนในความตกลง AJCEP เมอเทยบกบความตกลง JTEPA เพยงจานวน 68 สนคา6 คดเปนมลคา 53 ลานดอลลารสหรฐ ซงคดเปนสดสวนเพยงประมาณรอยละ 0.3 ของมลคาการสงออกของไทยไปญปนเทานน สวนกรณของไทย การเปดตลาดภายใต AJCEP ไมไดเปดมากไปกวาความตกลง JTEPA โดยประเดนทผสงออกไทยนาจะไดรบประโยชนจากความตกลง AJCEP นาจะเกดจากกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาทตามความตกลง AJCEP อนญาตใหสะสมมลคาภายในอาเซยนได ซ งทาใหผประกอบการมความคลองตวในการเลอกวตถดบไดมากกวาความตกลง JTEPA โดยเฉพาะอตสาหกรรมไฟฟาและอเลกทรอนสกทการผลตมลกษณะเปนเครอขายการผลตระหวางประเทศ

เนอหาในบทตอไป คณะผวจยจะเสนอขอเสนอแนะเชงนโยบายเพอใหอตสาหกรรมตางๆ ใชสทธประโยชนตามความตกลง JTEPA ในประเดนตางๆ ไดดขน ซงขอเสนอแนะเชงนโยบายจะประกอบไปดวยขอเสนอโดยทวไปและขอเสนอสาหรบ 8 อตสาหกรรม

6 เชน ปลาหมกปรงแตง ผงโกโก แวฟเฟลและเวเฟอร พซซาแชแขง เพสทรและขนมจาพวกเบเกอรอนๆ เนอปลาแซลมอนแบบฟลเล แหง ใสเกลอ หรอแชนาเหลอ เนอปลาแซลมอนแหงไมรมควน หอยนางรมสดหรอแชแบง สงสกดทไดจากเนอสตวและสตวนา ปลาปรงแตงททาไวไมใหเสย เชน ปลาเฮอรรง ปลาซารดน ปลาแมกเคอเรล ปลาไหล ปลาองโชว และกลวย เปนตน

260

ตารางท 6.2 สรปประโยชนทคาดวาจะไดรบจากความตกลง JTEPA แตมตอทางภาษ อตสาหกรรม

สงออกไปญปน นาเขาจากญปน โครงการความรวมมอ

การรบรองรวมกน

1. อญมณและเครองประดบ 2. อาหาร 3. เครองหนงและรองเทา 4. สงทอและเครองนงหม 5. ไฟฟาและอเลกทรอนกส 6. เฟอรนเจอร 7. ยานยนตและชนสวน 8. เหลกและเหลกกลา ทมา: คณะผวจย ตารางท 6.3 สรปอตราการใชสทธประโยชนดานการสงออกตามความตกลง JTEPA

(ในชวง 5 เดอนแรกหลงความตกลงมผลบงคบใช) อตสาหกรรม อตราการใชสทธประโยชนดาน

การสงออก JTEPA หมายเหต

1. อญมณและเครองประดบ สง - 2. อาหาร ปานกลาง บางสนคาทใชสทธนอย มแตม

ตอทางภาษตา 3. เครองหนงและรองเทา ตา แตมตอทางภาษยงไมมาก

เนองจากญปนทยอยลดภาษลง 8 ป

4. สงทอและเครองนงหม สง - 5. ยานยนตและชนสวน - อตราภาษ MFN เปน 0 อยแลว 6. เหลกและเหลกกลา - อตราภาษ MFN เปน 0 อยแลว 7. ไฟฟาและอเลกทรอนกส - อตราภาษ MFN เปน 0 อยแลว 8. เฟอรนเจอร ตา GSP ใหแตมตอมากกวา ทมา: คณะผวจย

261

บทท 7 ขอเสนอแนะเชงนโยบาย ในบทน คณะผวจยจะนาเสนอขอเสนอแนะเชงโยบายในการสนบสนนใหผประกอบการสามารถเกบเกยวผลประโยชนจากความตกลง JTEPA ทบงคบใชไปแลวและความตกลง AJCEP ทฝายไทยกาลงอยในขนตอนของรฐสภา โดยขอเสนอแนะดงกลาวประกอบไปดวยขอเสนอแนะในภาพรวมและขอเสนอแนะในรายสาขาอตสาหกรรมทศกษาในรายงานฉบบน 7.1 ขอเสนอแนะเชงนโยบายในภาพรวม

1. การกากบการดาเนนการและตดตามความคบหนาตามความตกลง JTEPA

รฐบาลควรตง “สานกงานตดตามการใชประโยชนตามความตกลง JTEPA” ขน โดยรายงานตรงตอคณะกรรมการกากบการดาเนนการตามความตกลง JTEPA ทรฐบาลไดตงขนอยางนอยทกไตรมาส โดยทผานมาในชวงระหวางการเจรจาความตกลง JTEPA รฐบาลไดจดตง “สานกงานเจรจาเขตการคาเสรไทย-ญปน” เปนหนวยงานเฉพาะกจชวคราวในกระทรวงการตางประเทศ ดงนน หลงความตกลงบงคบใช จงควรมสานกงานเฉพาะกจเพอตดตามการใชประโยชนตามความตกลง JTEPA เพอเรงรดการใชประโยชน รบฟงปญหาจากภาคเอกชนอยางเปนระบบ และเตรยมขอมลใหแกคณะเจรจาฝายไทยเมอมการเจรจาทบทวนความตกลงภายใน 5 ป หรอเรวกวานน โดยสานกงานดงกลาวควรมบคลากรคณภาพสงและมทรพยากรอยางเพยงพอ

ทผานมา ญปนแสดงทาททตองการเจรจาใหไทยเปดเสรเพมเตมในหลายสาขา เชน

ยานยนต เหลก สนคาอเลกทรอนกส เปนตน ในขณะท การดาเนนการหลงความตกลง JTEPA บงคบใชในประเดนโครงการความรวมมอยงไมคบหนาเทาทควร ตวอยางเชน ในอตสาหกรรมสงทอและเครองนงหม อตสาหกรรมอาหาร นอกจากน ยงมปญหาความเขาใจไมตรงกนระหวางไทยและญปนในบางอตสาหกรรม เชน เหลกและเหลกกลา สวนในอตสาหกรรมยานยนตและชนสวน มปญหาความไมชดเจนระหวางโครงการพฒนาบคลากรในอตสาหกรรมยานยนต (AHRDP) เดมทมอยแลว ซงเปนโครงการกอนม JTEPA กบโครงการจดตงสถาบนพฒนาบคคลากรในอตสาหกรรมยานยนต (AHRDIP) เปนตน

การมสานกงานตดตามการใชประโยชนตามความตกลง JTEPA จะชวยใหรฐบาลไดรบ

ทราบขอมลซงเปนประโยชนตอการแกปญหาความเขาใจไมตรงกนทเกดขน และมขอมลซงจะทาใหไทยมอานาจตอรองมากขนในการเจรจาทบทวนความตกลงในอนาคต ในขณะเดยวกน กระทรวงอตสาหกรรมควรสงเสรมใหสถาบนเฉพาะทางภายใตกระทรวงฯ มความเขมแขง

262

เพมขนเพอใหสามารถตอบสนองความตองการจากภาคเอกชนในสาขาอตสาหกรรมตางๆ และทาใหโครงการความรวมมอในอตสาหกรรมตางๆ ตามความความตกลง JTEPA สอดคลองกบความตองการทแทจรงของผประกอบการภาคเอกชน

นอกจากน ภาครฐควรสนบสนนใหสานกงานฯ ดงกลาวใหมการสารวจการใชสทธ

ประโยชนของความตกลงการคาเสรอยางสมาเสมอและตอเนอง นอกจากน ควรสารวจความรบร ความเขาใจและอปสรรคของผประกอบการในการใชประโยชนจากความตกลงการคาเสรทมการลงนามกนไปแลวโดยเฉพาะผประกอบการทเปนวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอม (SMEs) ซงยงไมเคยมงานวจยทประเมนการใชประโยชนโดย SMEs จากความตกลงการคาเสรฉบบตางๆ

2. การเจรจาตอรองดานภาษศลกากรและกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคา ปจจยทสาคญซงจะทาใหเกดการใชประโยชนจาก FTA กคอการทอตราภาษศลกากร

ตามความตกลงตองตากวาอตราภาษ MFN มากพอสมควร แมวาผประกอบการภาคสงออกไทยจะสามารถใชประโยชนจากความตกลง JTEPA ในการสงออกไดในระดบปานกลางคอนขางสงแลว แตกมบางอตสาหกรรมทอตราการใชสทธยงไมสงนก เชน อตสาหกรรมเครองหนงและรองเทา อตสาหกรรมเฟอรนเจอร และสนคาอาหารบางรายการ โดยสาเหตหลกนาจะเกดจากแตมตอทางภาษเมอเทยบกบอตรา MFN หรออตรา GSP ไมมากพอ ดงนน เพอใหผประกอบการไทยสามารถแสวงหาผลประโยชนไดมากขน ในกระบวนการทบทวนความตกลง (review) ภาครฐควรผลกดนใหประเทศญปนเรงลดภาษใหเรวขน โดยเปาหมายคอการใหมแตมตอภาษเมอเทยบกบ MFN และ GSP สงมากพอ เชน ในอตสาหกรรมเครองหนงและรองเทา เฟอรนเจอร และสนคาอาหารบางรายการ รวมทงนาสนคาทอยนอกรายการลดภาษหรอยงไมลดภาษเชน นาตาล เขามาอยในรายการลดภาษ

นอกจากน ควรเจรจาผอนคลายกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาสาหรบสนคาบางชนด เชน

สนคาอาหารแมว ซงมผประกอบการไมผานเกณฑพจารณามลคาเพมรอยละ 40 เนองจากวตถดบหลกคอปลาตองนาเขาจากตางประเทศ ควรเจรจาเปลยนไปใชกฎการเปลยนพกดท 2 หลก (CC) สนคาพรมไมผานเกณฑการเปลยนพกด 2 หลกทยกเวนวตถดบบางสนคา (CCex) และเครองนงหมบางรายการ จาพวกผามาน ผาปเตยง ซงมผประกอบการไทยไมผานกฎการเปลยนพกด 2 หลกและกฎเฉพาะของสนคา เปนตน

ในการเจรจาเรงรดใหประเทศญปนเรงลดภาษ ฝายไทยเองกจาเปนจะตองลดภาษดวย

เชนกน จากการสมภาษณหนวยงานตางๆ ในประเทศญปน พบวามประเดนทฝายญปนตองการเรยกรองในประเดนตางๆ ตอไปนเพมเตมในอนาคต

263

- ตองการเจรจาเรองการลดภาษศลกากรสาหรบรถยนตขนาดเกน 3,000 ซซ ในป2009

- ตองการใหมการลดภาษเหลกกลาในอตราทเรวกวาทเปนอย - ตองการใหสนคาอเลกทรอนกสมลคาสง เชน ตเยน 4 ประต เครองลางจาน

อตโนมต ไดรบการลดภาษทนท - ตองการใหลดขอจากดในการลงทนสาขาบรการและบรการหลงการขาย (ซอม-

บารง) - ตองการใหมการคนภาษอยางรวดเรว รฐบาลและหนวยงานทเกยวของจงตองเตรยมกระบวนการปรกษาหารอกบผมสวนได

สวนเสยเพอวเคราะหประเดนขางตน ตลอดจนเตรยมการจดทาแผนการลดภาษฝายไทย โดย ภาครฐควรปรบโครงสรางภาษศลกากรทงหมดของไทยเพอลดการบดเบอนในโครงสรางภาษ และทาใหโครงสรางภาษเออตอการปรบโครงสรางอตสาหกรรม โดยเรงปรบลดอตราภาษใหมความแตกตางกนนอยลง ดวยการลดจานวนอตราภาษศลกากร และตงเปาไปสการมภาษอตราเดยวในทสดทมอตราตาลงจนมอตราเฉลยใกลศนยตามกรอบท 7.1 ซงไดสรปแนวทางการปรบโครงสรางภาษศลกากรภาคอตสาหกรรมของไทย ทเสนอโดยสถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย (2549) นอกจากน นโยบายในการเจรจาเปดเสรการคาและนโยบายการสงเสรมการสงออกจะตองมทศทางเดยวกนและมการดาเนนงานของหนวยงานทรบผดชอบดงกลาวรวมกน

3. การใหขอมล คาปรกษา และจดทาคมอการใชประโยชนแกผประกอบการ

หนวยงานภาครฐทเกยวของควรใหขอมลและคาปรกษาแกผประกอบการอยางตอเนองเพอสรางความตนตวและความเขาใจทถกตองใหแกผประกอบการไทย ตลอดจนตวกลางตางๆ เชน ตวแทนในการตดตอกบศลกากร นอกจากน ควรมการจดทาคมอหรอแนวทางการใชสทธประโยชนตามความตกลงตาง ๆ โดยเฉพาะในกรณตลาดญปน ซงมชองทางการใชสทธประโยชนทางภาษทเกยวของหลายชองทาง เชน อตราภาษทวไป (MFN rate) อตราภาษตามโครงการ GSP ของญปน อตราภาษตามความตกลง JTEPA และอตราภาษตามความตกลง AJCEP โดยแตละชองทางจะมขอดแตกตางกนไปรายสนคา และแตกตางกนไปตามระยะเวลาการลดภาษ

จากการศกษาพบวา บางสนคากยงควรใชอตราภาษตามโครงการ GSP ของญปนซงให

แตมตอทางภาษทสงกวา JTEPA ในปจจบน โดยอตราภาษของบางสนคาตามโครงการ GSP จะตากวาอตราตามความตกลง JTEPA ในชวงปแรกๆ หลงความตกลง JTEPA บงคบใช

264

แตผานไประยะหนง อตราภาษตามความตกลง JTEPA จะตากวา หรอมบางสนคาทอตราภาษ MFN ตากวาอตรา JTEPA และบางสนคาอตราภาษตาม AJCEP ตากวาอตรา JTEPA เปนตน ภาครฐจงควรจดทาคมอเพออานวยความสะดวกและปองกนความสบสน โดยเฉพาะสาหรบผประกอบการขนาดกลางและขนาดยอมเพอใหสามารถใชสทธประโยชนตามความตกลงไดอยางเตมท

นอกจากน ยงควรใหขอมลอนๆ ทเกยวของดวย เชน การพจารณารหสพกดศลกากร

ของสนคาตาม HS 2007 กระบวนการขอใชสทธประโยชนผานชองทางปกตและอนเทอรเนต การแกไขความเขาใจผดวาผสงออกทไมไดเปนผผลตไมสามารถขอใบรบรองแหลงกาเนดสนคาไดหากไมมขอมลโครงสรางตนทน และการแกไขความเขาใจผดวาการเปดเผยโครงสรางตนทนการผลตเพอขอใบรบรองแหลงกาเนดสนคาจะทาใหผประกอบการถกเรยกเกบภาษเงนไดนตบคคลเพมขน เปนตน โดยภาครฐควรเปดเผยขอมลดงกลาวในมมมองทผประกอบการสามารถใชประโยชนไดงาย ตวอยางการปฏบตทดไดแกเวบไซตของรฐบาลสงคโปรทเผยแพรขอมลเกยวกบความตกลงการคาเสร (http://www.iesingapore.gov.sg/) ซงใหขอมลในมมมองของผประกอบการมากกวาในมมมองของคณะเจรจา โดยอยในรปแบบทใชงาย สะดวก และใหขอมลทครบถวน

4. การศกษาและตดตามนโยบายการคาและการลงทน รวมถงมาตรการทาง

การคาทไมใชภาษของญปนอยางตอเนองและมการศกษาเชงลกในมาตรการทสาคญ

ในปจจบน ประเดนเรองภาษศลกากรลดความสาคญลงไปมาก เนองจากประเทศตางๆ

โดยเฉพาะประเทศพฒนาแลวมแนวโนมทจะมอตราภาษโดยทวไปอยในระดบตา ประเดนทมความสาคญมากขนจงเปนเรองมาตรการทางการคาทไมใชภาษตางๆ โดยเฉพาะมาตรฐานสาหรบทงสนคาเกษตรและอตสาหกรรม ประเทศญปนถอเปนประเทศหนงทมมาตรฐานสนคาสงโดยเฉพาะสนคาในกลมอาหารทเนนดานความปลอดภยของอาหาร แมวามาตรการตางๆ ของญปนจะมงคมครองผบรโภค ไมใชมาตรการทจงใจดาเนนการเพอใชเปนอปสรรคเพอกดกนทางการคา แตมาตรการตางๆ กมผลกระทบตอผผลตและผสงออกไทยอยางหลกเลยงไมได โดยเฉพาะเปนการเพมตนทนการผลตเพอใหไดตามมาตรฐานทกาหนด ดงนน ภาครฐควรตดตามการออกกฎหมาย การกากบดแล และมาตรการทางการคาทไมใชภาษของญปนอยางตอเนอง และควรจดทารายงานการเปลยนแปลงมาตรการทางการคาทไมใชภาษของญปนและคคาทสาคญของไทยเปนประจาทกป ตวอยางเชน ในสหรฐอเมรกามรายงาน National Trade Estimate Report on Foreign Trade Barriers โดย USTR ในอาเซยนมฐานขอมลมาตรการทางการคาทไมใชภาษของอาเซยน และในญปนมรายงานมาตรการทางการคาทไมใชภาษของ

265

ประเทศคคาของญปน เปนตน นอกจากน ควรมการศกษาผลกระทบในเชงลกของมาตรการทสาคญตางๆ เพอใหอตสาหกรรมไทยสามารถปรบตวรองรบกบมาตรฐานใหมๆ ดงกลาวไดอยางทนทวงท

ทงน ญปนเปนประเทศคคาทสาคญอนดบตนๆ ของไทย และเปนผลงทนรายใหญทสด

ในประเทศไทย ดงนน หนวยงานทเกยวของจาเปนตองตดตามนโยบายการคาและการลงทนของญปนอยางตอเนอง โดยสามารถศกษาขอมลและเอกสารหลกๆ ของญปนทเกยวของและมการเผยแพรเปนภาษาองกฤษเปนประจา เชน สมดปกขาววาดวยการคาระหวางประเทศทจดทาโดยกระทรวงเศรษฐกจ การคา และอตสาหกรรม (METI) และสมดปกขาววาดวยการคาระหวางประเทศและการลงทนทจดทาโดยองคการสงเสรมการคาตางประเทศของญปน (JETRO) เปนตน สาหรบแหลงขอมลอนๆ เชน Trade Policy Reviews ขององคการการคาโลกทจดทาทกๆ 3 ปสาหรบประเทศพฒนาแลว โดยฉบบลาสดของญปนคอป 2007 เปนตน

5. การสนบสนนใหมการศกษาสภาพตลาดของอตสาหกรรมตางๆ ของญปนอยางตอเนอง

รฐบาลไทยควรสงเสรมใหมการศกษาวจยตลาดญปนในรายสาขาอยางตอเนอง โดยท

ผานมาสถานเอกอครราชทตไทย ณ กรงโตเกยวและหนวยงานราชการไทยในญปน ไดจดทารายงานการตรวจสอบตลาดญปน โดยเผยแพรผานเวบไซต http://www.thaiceotokyo.jp/ ซงชวยลดปญหาทผประกอบการไมสามารถเขาถงขอมลตลาดทเปนภาษาญปน การจดทารายงานตรวจสอบตลาดดงกลาวเปนตวอยางทด ซงภาครฐควรสนบสนนใหขยายขอบเขตมากขน โดยเฉพาะสนคาทไดรบแตมตอทางภาษและมตลาดทมลกษณะเฉพาะ เชน เฟอรนเจอร เครองนงหม อญมณและเครองประดบ และอาหาร นอกจากน ควรสนบสนนใหมการจดทารายงานในลกษณะนในทกประเทศคคาทสาคญของไทย โดยเฉพาะประเทศทมความตกลงการคาเสรรวมกบไทย

6. การแกไขปญหาความไมชดเจนบางประการในกระบวนการศลกากรและการออกใบรบรองแหลงกาเนดสนคา

ทผานมามปญหาความสบสนและไมชดเจนในเรองการออกใบกากบสนคาโดยประเทศทสาม (re-invoicing) เชน การไมมการกลาวถง re-invoicing ในความตกลงการคาเสรอาเซยน-จน โดยในทางปฏบตรฐบาลกลางจนไมยอมรบการ re-invoicing แตรฐบาลทองถนยอมรบ เปนตน ในกรณ JTEPA นน ผประกอบการญปนยงเชอวาไทยไมยอมรบ re-invoicing ซงทาใหบรษทญปนไมกลาใชประโยชนจาก JTEPA โดยเฉพาะในกรณของผผลตชนสวนทตองสงสนคาให

266

ผประกอบการแบบทนเวลา (JIT) อยางไรกตาม จากการสมภาษณเจาหนาทฝายไทย1 ไดชแจงวาประเทศไทยยอมรบ re-invoicing แลว โดยเมอเดอนพฤษภาคม 2551 ทผานมา ประเทศไทยไดยอมรบ re-invoicing สาหรบความตกลงเขตการคาเสรอาเซยน (AFTA) ความตกลงการคาเสรไทย-ออสเตรเลย (TAFTA) ความตกลงการคาเสรไทย-นวซแลนด (TNZFTA) ความตกลงการคาเสรไทย-อนเดย (TIFTA) และความตกลงการคาเสรไทย-ญปน (JTEPA) อยางไรกตาม สาหรบความตกลงอาเซยน-จน (ACFTA) ยงไมยอมรบ re-invoicing2 ดงนน หนวยงานรฐควรชแจงใหกบทางภาครฐและเอกชนของญปนรวมถง JETRO ถงการยอมรบ re-invoicing ของไทยตาม JTEPA และควรผลกดนใหมการยอมรบ re-invoicing ในความตกลงอาเซยน-จน (ACFTA) ซงเปนประโยชนตอผประกอบการทงสองฝาย และสนบสนนใหไทยเปนศนยกลางของสานกงานใหญในภมภาค (regional headquarter) ในบางสาขาอตสาหกรรม

นอกจากน ทผานมาพบปญหาบางประการในกระบวนการศลกากรและการออก

ใบรบรองแหลงกาเนดสนคา ดงน - กรณอตสาหกรรมเหลก เกดปญหาการปฏเสธใบรบรองแหลงกาเนดสนคา

โดยกรมศลกากรไทย เนองจากกรมศลกากรไทยตองการใหรายงานนาหนกรวม (gross weight) ของสนคาในใบรบรองแหลงกาเนดสนคา ในขณะทกรมการคาตางประเทศตองการใหรายงานนาหนกสทธ (net weight) เพอตรวจสอบโควตา

- ปญหาการระบรายละเอยดของสนคา (product description) ในใบกากบสนคา (invoice) และใบรบรองแหลงกาเนดสนคา (C/O) ไมตรงกน โดยรายละเอยดของสนคาทระบในใบกากบสนคาจะเฉพาะเจาะจงมากกวารายละเอยดในใบรบรองแหลงกาเนดสนคาทเปนรายละเอยดตามรหสพกดอตราศลกากร ทาใหมกรณทกรมศลกากรไทยไมสามารถรบรองการใชสทธตาม JTEPA ได

- ปญหาการตความรหสพกดอตราศลกากรทไมสอดคลองกนระหวางฝายไทยกบฝายญปนในบางสนคา โดยเกดปญหาในการตความไมตรงกนของตอนท 44 ไมและผลตภณฑจากไม และกรณการตความสนคาทเกยวกบปลาวาจะอยในตอนท 3 หรอตอนท 16 เปนตน

- ปญหาขอมลในกลองท 1 ซงเปนการระบชอผสงออกในใบรบรองแหลงกาเนดสนคาไมตรงกบขอมลทระบในใบกากบสนคา ซงทาใหกระบวนการนาเขาเกดความลาชา เนองจากกรมศลกากรญปนจะตองขอขอมลเพมเตมจากผนาเขา หรอทาการตรวจสนคาวาตรงกบทระบในใบรบรองแหลงกาเนดหรอไม

1 เจาหนาทรฐจากกรมการคาตางประเทศ 2 Sitthichai Promsuwon (2008)

267

ดงนน กรมศลกากรและกรมการคาตางประเทศจงควรแกไขปญหาดงกลาวใหมความชดเจนและสอดคลองกนเนองจากเปนผลประโยชนของฝายไทยดวย สาหรบปญหาการตความไมตรงกนของพกดศลกากร เปนปญหาทมกเกดขนในความตกลงการคาเสรฉบบตางๆ ดงเชน ทเคยเกดขนในกรณความตกลงหนสวนเศรษฐกจญปน-เมกซโก โดยเฉพาะในชวงเรมตนหลงความตกลงมผลบงคบใช สาหรบแนวทางแกไข นอกจากประเทศคภาคควรใชรหสพกดศลกากรในมาตรฐานเดยวกน เชน HS 2007 แลว ในกรณทมปญหาในบางสนคา กรมศลกากรทงสองฝายควรปรกษาหารอในประเดนการตความรหสภาษใหชดเจน โดยลดความแตกตางของดลยพนจในการตความใหนอยทสด สวนปญหาการระบชอผสงออกในใบรบรองแหลงกาเนดสนคาไมตรงกบทระบในใบกากบสนคานน หนวยงานทเกยวของทงกรมศลกากรและกรมการคาตางประเทศควรแจงใหผประกอบการทราบวาจาเปนตองระบชอผสงออกใหตรงกนในทกเอกสาร 7.2 ขอเสนอแนะรายอตสาหกรรม

อตสาหกรรมเหลกและเหลกกลา

• ภาครฐควรตดตามการใชโควตานาเขาเหลกจรงอยางตอเนองและจดสรรโควตาใหสอดคลองกบสภาวะการผลตของอตสาหกรรมเหลก จากการตรวจสอบขอมลการใชโควตานาเขาเหลกทมการกาหนดโควตาตามความตกลง JTEPA ทง 3 กลมเหลก โดยเฉพาะกลมท 1 (เหลกกดกรดเคลอบนามน) หรอโควตา Q9 พบวา ผประกอบการในประเทศไทยไมไดนาเขาเหลกเตมจานวนตามโควตาทไดรบการจดสรรเนองจากความตองการมความแปรผนตามชวงเวลาของป ซงมแนวโนมทชดเจนวาจะมการใชอยางเตมทในผประกอบการบางราย อยางไรกตาม การขยายปรมาณโควตาตามขอเรยกรองของญปนอาจยงไมจาเปนในระยะสนแตตองตดตามการจดสรรโควตาใหลงตว และไมเปนอปสรรคตอผนาเขา

• ในดานความรวมมอในอตสาหกรรมเหลกนน ภาครฐควรใชสานกงานฯ ทคณะผวจยเสนอใหจดตงขน เพอตดตามความคบหนาและเรงทาความเขาใจกบทางฝายญปนในประเดนทยงมความเหนไมตรงกนอย เชน การพฒนาทกษะของชางเทคนคภาคสนามทโรงงานเหลกกลาไทยซงควรขยายขอบเขตของโครงการใหครอบคลมผประกอบการไทยทไมใชบรษทรวมทนดวย ประเดนการอบรมและพฒนาทกษะทควรยกระดบหลกสตรใหเหมาะสมกบความตองการของประเทศไทย ปญหาการประสานงานกนระหวางกระทรวงเศรษฐกจ การคาและอตสาหกรรมกบกระทรวงศกษาธการของญปนในดานการ

268

เปนเจาภาพใหทนและงบประมาณการฝกอบรม แลกเปลยนอาจารยและนกวจยระหวางสถาบน เปนตน

• ทผานมา ประเทศไทยไดใชมาตรการตอบโตการทมตลาด (Anti-Dumping: AD) ตอแผนเหลกรดรอน (hot-rolled steel sheet) ทนาเขาจากประเทศญปน ซงมาตรการ AD อาจเออตอการปกปองกลมผลประโยชนทผลตสนคาแขงกบสนคานาเขา ดงนน หนวยงานทเกยวของฝายไทยจาเปนตองกากบดแลการใชมาตรการตอบโตการทมตลาดใหเปนไปตามกฎกตกาสากลและตามหลกวชาการอยางเครงครด ไมใหเกดการใชมาตรการอยางไมเปนธรรม เพราะจะเปนการลงโทษอตสาหกรรมตอเนองและผบรโภคในประเทศ

• ผประกอบการเอกชนรายใหญของไทยมความตองการลงทนกจการเหลกขนตนหรอโรงถลงเหลกในประเทศไทย ซงสอดคลองกบนโยบายของรฐและสถาบนเหลกและเหลกกลา นอกจากนยงมแนวโนมวาญปนอาจจะเขามาลงทนเหลกขนตนในไทยในอนาคต อยางไรกตาม ทผานมามกเกดปญหาการไมยอมรบของชมชนทงในประเดนสงแวดลอมและการจดสรรทรพยากร ดงนน เพอใหเกดการยอมรบจากชมชนและไมกอใหเกดปญหาตอสงแวดลอม ภาครฐควรมกระบวนการการปรกษาหารอกบผมสวนไดสวนเสยทโปรงใสอยางรอบดานเพอจดทากตกาการลงทนในโครงการทมผลกระทบตอสงแวดลอมอยางชดเจนและไดรบการยอมรบจากทกฝาย

อตสาหกรรมยานยนตและชนสวน

• ภาครฐควรสงเสรมใหผผลตชนสวนไทยเตรยมพรอมหรอพฒนาตนเองเพอรองรบการลงทนในอตสาหกรรมยานยนต โดยเฉพาะดานคณภาพ ตนทน และการสงมอบ (Quality-Cost-Delivery: QCD) และเรองพนฐานอนๆ เชน การพฒนาคณภาพ ระบบการขนสงททนเวลาพอด (just-in-time delivery) นอกจากน รฐบาลไทยควรเสนอใหญปนลดคาธรรมเนยมการรบรองแหลงกาเนดสนคาในฝงญปนลง เพราะแมวาคาธรรมเนยมการขอใบรบรองแหลงกาเนดสนคาขนตา 2,000 เยนตอครง และคาธรรมเนยมตอชนดสนคารายการละ 500 เยน จะดไมสงนก แตสาหรบอตสาหกรรมยานยนตซงเวลานาเขามกจะตองทยอยนาเขาตามระบบ just-in-time จะทาใหมตนทนคาธรรมเนยมโดยรวมคอนขางสงมาก การลดคาธรรมเนยมการรบรองแหลงกาเนดสนคาของญปนลง จงนาจะเปนประโยชนตอการคาระหวางทงสองประเทศ

269

• นโยบายภาครฐในดานรถยนตทใชพลงงานทางเลอกตางๆ ควรจะชดเจน และไมขดแยงกนเอง เพอใหเอกชนสามารถวางแผนการลงทนและพฒนาเทคโนโลยทเหมาะสมไดลวงหนา และสามารถแขงขนกนไดอยางเสมอภาคบนพนฐานทใกลเคยงกน

• ภาครฐควรสงเสรมการพฒนาทรพยากรมนษยในอตสาหกรรมยานยนตโดยใชประโยชนจากความตกลง JTEPA ตามโครงการสถาบนพฒนาทรพยากรมนษยของอตสาหกรรมยานยนต (AHRDI) โดยอาจตอยอดจาก โครงการพฒนาบคลากรในอตสาหกรรมยานยนตไทย (Automotive Human Resource Development Project: AHRDP) ทมอยเดม ทงน การพฒนาทรพยากรมนษยตามโครงการดงกลาวควรดาเนนการโดยสถาบนยานยนต และเครอขายสถาบนการศกษาตางๆ เชน จฬาลงกรณมหาวทยาลย สถาบนเทคโนโลยไทย-ญปน (Thai-Nichi Institute of Technology) สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาเจาคณทหารลาดกระบง เปนตน โดยคณะกรรมการทดแลโครงการความรวมมอ AHRDI ตามความตกลง JTEPA ควรมตวแทนเสยงขางมากจากภาคเอกชนเพอใหการพฒนาทรพยากรมนษยตรงความตองการของอตสาหกรรม และสงเสรมใหผประกอบการชนสวนยานยนตขนาดกลางและขนาดเลกไดเขารวมโครงการความรวมมอพฒนาบคลากรในอตสาหกรรมยานยนตดวย

อตสาหกรรมไฟฟาและอเลกทรอนกส

• ภาครฐควรใชสานกงานฯ ทคณะผวจยเสนอใหจดตงขนตดตามความ

คบหนาการยนขอเปนหนวยตรวจสอบและรบรองของสถาบนไฟฟาและอเลกทรอนกสทอยในกระบวนการยนขอเปนหนวยตรวจสอบและรบรองของไทยตอกระทรวงเศรษฐกจ การคาและอตสาหกรรมของประเทศญปน เพอใหผประกอบการสามารถใชประโยชนจากความตกลง JTEPA ในดานความตกลงรบรองรวมกน (Mutual Recognition Agreement: MRA) ไดโดยเรว ซงจะชวยลดตนทนการตรวจสอบใหแกผประกอบการไทยทสงสนคาทมมาตรฐานบงคบไปญปน

• ภาครฐควรใชประโยชนจากความรวมมอในดานวทยาศาสตร เทคโนโลย พลงงาน และสงแวดลอม ตามความตกลง JTEPA ในการถายทอดเทคโนโลยการผลตโดยคานงถงสงแวดลอมในทกกระบวนการผลต (Green IT) และการพฒนาเทคโนโลยดานนาโนเทคโนโลย ซงญปนมความเชยวชาญ ควบคไปกบการยกระดบคณภาพแรงงานไทยในดานดงกลาว

270

อตสาหกรรมสงทอและเครองนงหม

• ภาครฐควรเรงกาหนดโครงการการใชประโยชนจากความรวมมอในอตสาหกรรมสงทอและเครองนงหมใหเปนรปธรรมโดยเรว เนองจากประเดนความรวมมอในอตสาหกรรมนเปนประโยชนอยางยงกบภาคเอกชนไทย เชน ในความรวมมอระบวาฝายญปนจะจดหาขอมลเกยวกบตลาดสงทอและเครองนงหมและแนวโนมแฟชนและการออกแบบใหแกไทย ฝายญปนจะสนบสนนอตสาหกรรมสงทอและเครองนงหมไทยในการแนะนาผซอในญปน ใหขอมลเกยวกบแนวทางปฏบตทางธรกจในญปน เขารวมงานแสดงสนคา การพบปะทางธรกจในประเทศไทยและญปน เปนตน (ดรายละเอยดความรวมมอในอตสาหกรรมสงทอและเครองนงหมในกรอบท ก 4.1)

• ภาครฐควรสงเสรมการพฒนาคณภาพของผารวมถงการเพมความหลากหลายของผาใหมากขน เนองจากคณภาพของผาเปนปจจยสาคญวาผนาเขาญปนจะจางผผลตในไทยตดเยบหรอไม

• ภาครฐควรกาหนดกตกา และอานวยความสะดวกทางการคา เชน เรงรดระบบศลกากร พฒนาระบบโลจสตกสและการขนสงเพอสงเสรมพฒนาใหไทยเปนศนยกลางการผลตในอตสาหกรรมสงทอและเครองนงหมในภมภาคอาเซยน และสามารถรองรบแนวทางการดาเนนการธรกจ (business model) ในรปแบบตางๆ รวมทงการจางประเทศทมคาแรงถก เชน เวยดนาม หรอกมพชา ตดเยบเสอผาแลวสงออกไปญปน เพอใชประโยชนอยางเตมทจากความตกลง JTEPA ซงผประกอบการไทยสามารถใชกฎการผลต 2 ขนตอน แบบสะสมมลคาเพมในอาเซยน (two-process rule with ASEAN accumulation) เพอสงออกไปญปนได โดยสนคาทไทยมศกยภาพในการสงออกไปญปน ไดแก ชดกฬา เสอสเวตเตอร (sweater) และเครองนงหมชาย

อตสาหกรรมอญมณและเครองประดบ

• ภาครฐควรสงเสรมการศกษาตลาดอญมณและเครองประดบญปนอยางจรงจง และสนบสนนการยกระดบสนคาและตราสนคาของตนใหเขากบความตองการเฉพาะของญปน เนองจากแตมตอทางภาษทไดจากความตกลง JTEPA ไมสงมากนก อกทงประเทศกาลงพฒนาตางๆ ยงคงไดสทธประโยชนจากโครงการ GSP ของญปน ซงทาใหไทยไดแตมตอทาง

271

ภาษเพยงประมาณรอยละ 2 เทยบกบประเทศกาลงพฒนาเทานน นอกจากนน ในรางความตกลงเปดตลาดสนคาทไมใชสนคาเกษตร (NAMA) ภายใตองคการการคาโลกไดใหสนคาอญมณและเครองประดบเปนสนคาทจะลดภาษลงเหลอรอยละ 0 ซงหากประเทศสมาชกองคการการคาโลกตกลงกนไดตามนน แตมตอทางภาษของไทยตามความตกลง JTEPA และ AJCEP กจะหมดลงไป ดงนน การแขงขนในอนาคตอนใกลในอตสาหกรรมอญมณและเครองประดบจงไมใชการแขงขนกนดวยราคาจากแตมตอทางภาษอกตอไป

• ผผลตเครองประดบไทยควรใชประโยชนจากความตกลงในการนาเขาวตถดบจากญปนโดยเฉพาะไขมกธรรมชาตจากญปน ซงทาใหสามารถนามาผลตเปนเครองประดบไขมกและสงขายในตลาดอนๆ ไดดวยตนทนทถกลง

อตสาหกรรมอาหาร

• ในการทบทวนความตกลง JTEPA ภาครฐควรเจรจาเรงลดภาษสาหรบสนคาอาหารทใชสทธประโยชนนอยจากแตมตอทางภาษทตา เนองจากการวเคราะหขอมลการใชสทธประโยชนจากความตกลง JTEPA พบวาอตราการใชสทธประโยชนตามความตกลง JTEPA ในกลมอตสาหกรรมอาหารเทากบรอยละ 65.6 แมสนคาหลายรายการมอตราการใชสทธเตมรอยละ 100 แตกมสนคาอาหารบางรายการทมการใชสทธตา เชน อาหารสนขและแมว ปลาหมก เนอสตวปกอนๆ เปนตน สาเหตทอตราการใชสทธประโยชนนอยในบางรายการนาจะเกดจากแตมตอทางภาษทไมจงใจ เชน ปลาหมกมแตมตอทางภาษเพยงรอยละ 0.6 และบางสนคาไมผานกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคา เชน อาหารแมว เปนตน

• ภาครฐควรจดกจกรรมตางๆ เชน การเผยแพรกฎระเบยบ การจดอบรมและสมมนา ซงชวยใหผประกอบการไทยเขาใจมาตรฐานการนาเขา การตดฉลากทถกตอง และการตรวจสอบสารเคม ตลอดจนลกษณะเฉพาะของตลาดอาหารญปนทเนนความปลอดภยดานอาหารเปนอยางสง เพอใหผผลตและสงออกไทยเพมความเขมงวดในเรองความปลอดภยดานอาหารเพอสรางความเชอมนแกผบรโภคญปน และเรงจดทาโครงการความรวมมอดานความปลอดภยดานอาหาร (food safety) ใหเปนรปธรรมและตรงความตองการของผประกอบการใหเรวทสด

272

• สงเสรมการพฒนาหองปฏบตการไทยใหมมาตรฐานเปนทยอมรบ หรอสนบสนนใหมการตงหองปฏบตการของญปนในไทย เพอใหสามารถตรวจสอบความปลอดภยของอาหารไดอยางรวดเรว และมตนทนตา

อตสาหกรรมเครองหนงและรองเทา

• ในการทบทวนความตกลง JTEPA ภาครฐควรเจรจาเรงลดภาษใหเรวขน

สาหรบสนคาในอตสาหกรรมเครองหนงและรองเทา เนองจาก สนคาหลายรายการยงมอตราการใชสทธประโยชนตา เนองจากการลดภาษลงของญปนตามความตกลงทมอยจะใชเวลาถง 8 ป ทาใหแตมตอทางภาษในชวงปแรกๆ ไมมากนก

• ภาครฐควรเตรยมความพรอมในการดงดดการลงทนในอตสาหกรรมเครองหนงและรองเทาคณภาพสงจากญปนใหมาลงทนในประเทศไทย เชน โดยการพฒนาแรงงานฝมอและการออกแบบผลตภณฑ เนองจากผผลตเครองหนงและรองเทารายใหญของญปนมแนวโนมทจะไปลงทนทตางประเทศ เชน ไทย เวยดนาม กมพชา จน และนาเขาจากประเทศเหลานมากยงขน

อตสาหกรรมเฟอรนเจอร

• ในการทบทวนความตกลง JTEPA คณะเจรจาควรเจรจาเรงลดภาษสนคา

ในอตสาหกรรมเฟอรนเจอรใหอยในระดบเดยวกบอตราภาษตาม GSP (อตรารอยละ 0) แมวาอตราภาษศลกากรในกลมเฟอรนเจอรของญปนสวนใหญเปนรอยละ 0 อยแลว แตกมสนคาบางรายการทยงมภาษอย โดยแตเดมผประกอบการไทยสามารถใชสทธตามโครงการ GSP ไดโดยอตราภาษเปนรอยละ 0 และตามความตกลง JTEPA และ AJCEP จะทยอยลดภาษศลกากรญปนลง 8 ป และ 11 ป จนเหลอรอยละ 0 ตามลาดบ

• ภาครฐควรสงเสรมใหมการศกษาตลาดเฟอรนเจอรญปนในเชงลกและพฒนาสนคาใหเหมาะสมกบตลาดญปน เชน ทอยอาศยญปนมพนทจากดผบรโภคชาวญปนจงมกนยมเฟอรนเจอรทมขนาดเลกกะทดรด มประโยชนในการใชสอยสง คณภาพด และประณตสวยงาม โดยไมทไดรบความนยมชนดหนงกคอไมยางพารา เพราะมราคาถก สวยงามและงายตอการตกแตง โดยในสวนของผซอเฟอรนเจอรสานกงานรายใหญในประเทศญปน คอหนวยงานรฐบาลและธรกจเอกชน ซงผผลตไมเพยงแตตองทา

273

หนาทผลตและสงสนคาเทานน แตจะตองเสนอบรการออกแบบและวางตาแหนงเฟอรนเจอรสานกงานใหดวย นอกจากนน เฟอรนเจอรสาหรบผสงอายกกาลงเปนทตองการเพมมากขนจากโครงสรางประชากรทมผสงอายเปนจานวนมาก และความตองการเฟอรนเจอรของญปนมกจะขนอยกบฤดกาล โดยเฉพาะในชวงเดอนกมภาพนธ - เมษายน เนองจากเปนชวงปลายปงบประมาณเกาตอตนปงบประมาณใหมของญปน และเดอนเมษายนเปนชวงเปดเทอมของโรงเรยนในประเทศญปน ดงนน หากตองการจะเขาตลาดญปนจาเปนตองมศกษาลกษณะตลาดอยางถองแท

274

กรอบท 7.1 สรปแนวทางการปรบโครงสรางภาษศลกากรภาคอตสาหกรรมของไทย ทมา: สรปจากสถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย (2549) “โครงการศกษาการปรบโครงสรางอตราภาษ

ศลกากรในภาคอตสาหกรรม” เสนอตอ สานกงานเศรษฐกจอตสาหกรรม ธนวาคม 2549.

แนวทางการปรบโครงสรางภาษ - นารายการภาษทอยนอกโครงสรางภาษเขาสโครงสรางภาษ - เรงลดภาษสนคาทยงมภาษสงมาก - ปรบโครงสรางภาษสภาษอตราเดยวทมอตราตาลงจนมอตราเฉลยใกลศนย

คณะผวจยมขอเสนอแนวทางในการปรบโครงสรางภาษในระยะ 15 ปขางหนาดงน - รฐบาลควรมแผนการปฏรปโครงสรางภาษศลกากร 15 ป โดยกาหนดเปาหมายวาเมอครบ 15 ป

อตราภาษศลกากรไทยจะเทากบศนย - แผนการลดภาษเปนแบบคอยเปนคอยไป โดยหลงจากนาสนคาทอยนอกรายการภาษเขาส

โครงสรางภาษนาเขา 1-5-10 % เสรจแลวภายใน 3 ป หลงจากนน โครงสรางภาษควรปรบเปนระบบ 0-5-7 คอลดภาษวตถดบทกชนดใหเปนศนย วธนจะชวยเพมความสามารถในการแขงขนของไทย

- ควรลดภาษสนคาปลายนาเหลอ 7 % เพอลดอตราคมครองทสงใหตาลง - ควรลดขนบนไดภาษใหเหลอ 1 ขนในเวลา 5-10 ป กลาวคอ ภายใน 5 ป ปรบโครงสรางภาษเปน

0-5-5 % และภายใน 10 ป ปรบขนบนไดภาษใหเหลอ 0-3-3% - ขนสดทายภายใน 15 ป ประเทศไทยจะยกเลกภาษนาเขาทกชนด แตมขอยกเวนสาหรบสนคา

บางชนดทมความจาเปนตองใชภาษนาเขาเปนเครองมอในการควบคมปรมาณการคา เชน o สนคาทกอใหเกดปญหาตอสงแวดลอม สขภาพ ความปลอดภย และความมนคง กอาจ

ใชภาษควบคไปกบมาตรการทไมใชภาษ เชน SPS และ TBT และภาษสรรพสามต

o อตสาหกรรมทกอใหเกดผลกระทบภายนอกในเชงบวก (positive externalities) เชน ยานยนต

o ขอยกเวนตามขอตกลง FTA เชน การทไทยไมลดภาษรถยนตทมขนาดเครองยนตเกน 3 พนซซ เปนตน

นอกจากน ยงมขอเสนอดานสถาบนและเครองมอทใชในการปฏรปโครงสรางภาษใน 3 ดาน คอการ

จดตงองคกรรบผดชอบตดตามการลดภาษนาเขา ขอเสนอมาตรการทางเลอกในการปรบตวของอตสาหกรรม และขอเสนอเรองการศกษาเพมเตม โดยสามารถศกษารายละเอยดไดจากรายงานดงกลาว

275

เอกสารอางอง

ภาษาไทย กระทรวงตางประเทศ (2549) “เรองนารเกยวกบความตกลงหนสวนเศรษฐกจไทย-ญปน”

www.mfa.go.th/jtepa ปทมาวด โพชนกล ซซก (2547) “นโยบายและมาตรการความปลอดภยดานอาหารของญปนกบ ผลกระทบและความพรอมของไทย” โครงการพฒนาขอเสนอการวจย เสนอตอ สานกงาน กองทนสนบสนนการวจย. ภทรพร เพงหลง (2550) “ผลตภณฑในขอบขาย JTEPA/MRA” สานกบรหารมาตรฐาน 1, สานกงาน มาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม ภทรพร เพงหลง (2550) “การใชประโยชนจาก JTEPA/MRA” สานกบรหารมาตรฐาน 1, สานกงาน มาตรฐานผลตภณฑอตสาหกรรม วลาวณย วรนทรรกษ (2008) “นโยบายและบทบาทของรฐบาล” ไทยแลนด Business Week, สงหาคม 2551, หนา 54-55 ศนยวจยกสกรไทย (2551) “เฟอรนเจอรและชนสวน: ปจจยลบรมเรา....ทงตลาดในประเทศ- ตางประเทศ” Current Issue ปท 14 ฉบบท 2101 วนท 18 มกราคม 2551 ศนยวจยกสกรไทย (2551) “การชะลอตวของเศรษฐกจสหรฐ: ผลกระทบตออตสาหกรรมเครอง หนงและรองเทาไทย” Current Issue ปท 14 ฉบบท 2120 วนท 17 มนาคม 2551 ศนยวจยกสกรไทย (2551) “ผลตภณฑเครองหนงไทยป 51 เผชญปญหา: จากเศรษฐกจโลกชะลอ ตวเงนเฟอพง” Current Issue ปท 14 ฉบบท 2223 วนท 14 กรกฎาคม 2551 ศนยวจยกสกรไทย (2551) “ความทาทายของอตสาหกรรมเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกสไทย: ปญหาทรอการแกไข” Current Issue ปท 14 ฉบบท 2071 วนท 15 พฤษภาคม 2551 ศนยวจยกสกรไทย (2550) “เสอผาสาเรจรปไทย: เรงใชประโยชนจากขอตกลง JTEPA เพมมลคา สงออก” Current Issue ปท 13 ฉบบท 1982 วนท 27 เมษายน 2550

276

ศนยวจยกสกรไทย (2550) “อตสาหกรรมอเลกทรอนกส: ความสามารถในการแขงขนลดลงจาก การแขงคาของเงนบาท” Current Issue ปท 13 ฉบบท 1984 วนท 19 พฤษภาคม 2550 ศนยวจยกสกรไทย (2550) “เครองประดบแทไทยในตลาดสหรฐฯ: ตองรกดานคณภาพ...ภายหลง ถกตดสทธ GSP” Current Issue ปท 13 ฉบบท 1984 วนท 19 พฤษภาคม 2550 ศนยวจยกสกรไทย (2550) “เสอผาสาเรจรป: ผผลตเรงปรบตว...รบเงนบาทแขงคา” Current Issue ปท 13 ฉบบท 2018 วนท 27 กรกฎาคม 2550 ศนยวจยกสกรไทย (2550) “รองเทากฬา: พษคาเงน ตนทนเพมสจนและเวยดนามไมได” Current Issue ปท 13 ฉบบท 2022 วนท 3 สงหาคม 2550 ศนยวจยและใหคาปรกษา สถาบนบณฑตบรหารธรกจ ศศนทรแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย (2547) “โครงการจดทาระบบการเชอมโยงเครอขายวสาหกจอตสาหกรรมเครองหนง ผลตภณฑสงทอและเครองนงหมและอญมณและเครองประดบ” เสนอตอสานกงาน เศรษฐกจอตสาหกรรม กระทรวงอตสาหกรรม สถาบนพฒนาอตสาหกรรมสงทอ (2551) “ยทธศาสตรและแผนแมบทเพอเพมขดความสามารถใน การแขงขนสาหรบอตสาหกรรมสงทอและเครองนงหม (2550-2554)” รายงานวจยเสนอตอ สานกงานเศรษฐกจอตสาหกรรม กระทรวงอตสาหกรรม สถาบนไฟฟาและอเลกทรอนกส (2548) “โครงการพฒนาฐานขอมลอตสาหกรรมเชงเปรยบเทยบ เพอเพมขดความสามารถในการแขงขน (Competitive Benchmarking)” รายงานวจย เสนอตอ สานกงานเศรษฐกจอตสาหกรรม กระทรวงอตสาหกรรม สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย (2551). โครงการการแสวงหาผลประโยชนจากขอตกลงการ

เปดเสร ระยะท 2, รายงานวจยเสนอตอ สานกงานเศรษฐกจอตสาหกรรม กระทรวงอตสาหกรรม.

สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย (2550) “โครงการวจยขอสงเกตตอรางความตกลง JTEPA”

เสนอต อส าน กงาน เจรจา เขตการค า เสร ไทย -ญป น , กระทรวงการต า งประ เทศ . www.mfa.go.th/jtepa

277

สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย (2549ก) “โครงการการแสวงหาผลประโยชนจากขอตกลงการเปดเสร ระยะท 1”, รายงานวจยเสนอตอ สานกงานเศรษฐกจอตสาหกรรม กระทรวงอตสาหกรรม

สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย (2549ข) “โครงการศกษาการปรบโครงสรางอตราภาษ ศลกากรในภาคอตสาหกรรม” เสนอตอ สานกงานเศรษฐกจอตสาหกรรม ธนวาคม 2549 สถาบนวจยและพฒนาอญมณและเครองประดบแหงชาต (องคการมหาชน) (2549) “การศกษา เปรยบเทยบความสามารถในการแขงขนอญมณและเครองประดบไทยในตลาดโลก” ธนวาคม 2549 สถาบนวจยและพฒนาอญมณและเครองประดบแหงชาต (องคการมหาชน) (2549) “การศกษา มาตรการทางการคาทมใชภาษทผลกระทบตออตสาหกรรมอญมณและเครองประดบ ไทย” ธนวาคม 2549 สถาบนวจยและพฒนาอญมณและเครองประดบแหงชาต (องคการมหาชน) (2549) “ตลาดอญมณและ เครองประดบญปน” ธนวาคม 2549 สถาบนเหลกและเหลกกลาแหงประเทศไทย (2550) “โครงการจดทาขอมลอตสาหกรรมเชง เปรยบเทยบ เพอเพมขดความสามารถในการแขงขนในอตสาหกรรมเหลกและ เหลกกลา” รายงานวจยเสนอตอ สานกงานเศรษฐกจอตสาหกรรม กระทรวงอตสาหกรรม สถาบนอาหาร (2548) “โครงการพฒนาฐานขอมลอตสาหกรรมเชงเปรยบเทยบเพอเพมขด ความสามารถในการแขงขน (competitive benchmarking) สาขาอาหาร” เสนอสานกงาน เศรษฐกจอตสาหกรรม กระทรวงอตสาหกรรม สานกงานคณะกรรมการสงเสรมการลงทน “บอรดบโอไอวางกรอบสงเสรมกจการผลตเหลกตนนาป ทางไทยเปนศนยกลางผลตเหลกคณภาพสงในอาเซยน” ขาวสาหรบสอมวลชน ฉบบท 171/2550 วนท 13 พฤศจการยน 2550 สานกงานสงเสรมการคาฯ ณ กรงโตเกยว (2007) “ตลาดสนคาเครองประดบและอญมณในประเทศ ญปน” รายงานการตรวจสอบตลาด www.thaiceotokyo.jp/thai/

278

สานกงานสงเสรมการคาฯ ณ กรงโตเกยว (2007) “ตลาดสนคาเครองหนงในประเทศญปน” รายงาน การตรวจสอบตลาด www.thaiceotokyo.jp/thai/ สานกงานสงเสรมการคาฯ ณ กรงโตเกยว (2007) “ตลาดสนคาเฟอรนเจอรในประเทศญปน” รายงานการตรวจสอบตลาด www.thaiceotokyo.jp/thai/ สานกงานสงเสรมการคาฯ ณ กรงโตเกยว (2007) “ตลาดสนคาอาหารในประเทศญปน” รายงานการ ตรวจสอบตลาด www.thaiceotokyo.jp/thai/ สานกงานสงเสรมการคาฯ ณ กรงโตเกยว (2549) “ตลาดสนคารองเทาในประเทศญปน” รายงานการ ตรวจสอบตลาด www.thaiceotokyo.jp/thai/ สถาบนวจยสงคม มหาวทยาลยเชยงใหม (2545) “โครงการจดทาแผนแมบทอตสาหกรรมรายสาขา (สาขาอญมณและเครองประดบ)” เสนอสานกงานเศรษฐกจอตสาหกรรม กระทรวง อตสาหกรรม อญชนา ทฤษฎคณ (2008) “ขดจากดของแฟชนไทยกบขดความสามารถของผนาแฟชนโลก” ไทยแลนด Business Week สงหาคม 2551

279

เอกสารความตกลงการคาเสร (FTA text) ความตกลงระหวางราชอาณาจกรไทยและญปนสาหรบความเปนหนสวนเศรษฐกจ (JTEPA)

ความตกลงเพอการปฏบตตามระหวางรฐบาลแหงราชอาณาจกรไทยและรฐบาลญปนตามขอ 12

ของความตกลงระหวางราชอาณาจกรไทยและญปนสาหรบความเปนหนสวนทางเศรษฐกจ

แถลงการณรวมของรฐมนตรวาการกระทรวงพาณชยแหงราชอาณาจกรไทยและรฐมนตรวาการกระทรวงเศรษฐกจ การคาและอตสาหกรรมของญปน

ฐานขอมลทใชในการศกษา

ฐานขอมลอตราภาษนาเขาของ TRAIN (Trade Analysis Information System) โดย UNCTAD (จาก WITS Database)

ฐานขอมลการคาระหวางประเทศของ COMTRADE (Commodity Trade) โดย UNSD (United Nations Statistical Division) (จาก WITS Database)

ตวแปลง (convertor) รหสการจดกลมสนคาจากรหส HS 6 พกดเปนกลมสาขาการผลต 42

สาขา โดย GTAP (Global Trade Analysis Project)

280

ภาษาองกฤษ Ando, Mitsuyo (2007), “Impacts of Japanese FTAs/EPAs: Post Evaluation from the Initial Data”, RIETI Discussion Paper Series 07-E-041, June 2007.

ASEAN-Japan Center (2007) “ASEAN-Japan Statistical Pocketbook 2007”

www.asean.or.jp/eng/

JETRO (2008), “2007 Survey of Japanese Firms in Asia”, Asia & Oceania Div. and China & North Asia Div., Overseas Research Dept., Japan External Trade Organization (JETRO), February 2008

JETRO (2007) “Japanese-Affiliated Manufacturers in Asia – ASEAN and India” www.jetro.go.jp

JETRO (2006) “JETRO Report Examines Effects of Japan-Mexico EPA One Year After its Entry into Force” www.jetro.go.jp

Kee , Hiau Looi, et al. (2008) “Estimating trade restrictiveness indices”, Policy Research Working Paper Series 3840, World Bank., Japan 2008.

http://econ.worldbank.org/WBSITE/EXTERNAL/EXTDEC/EXTRESEARCH/0,,contentMD K:21085342~pagePK:64214825~piPK:64214943~theSitePK:469382,00.html

METI (2007) “White Paper on International Economy and Trade 2007”, Ministry of Economy, Trade and Industry. www.meti.go.jp

Okayama, Hidehiro (2007) “Use of Preferential Treatment Under FTA”, Tokyo Chamber of Commerce and Industry, RIETI Policy Symposiym, March 2007.

Sitthichai Promsuwon (2008) “Third-country reinvoicing may make strong rules under FTA”, The Nation, June 18,2008

Takahashi and Urata (2008) “On the Use of FTAs by Japanese Firms”, Research Institute of Economy (RIETI), Trade and Industry , Discussion papers no.08002,Jan 2008.

WTO (2007) “Trade Policy Review: Japan 2007”, www.wto.org

WTO (2007) “Trade Policy Review: Thailand 2007”, www.wto.org

WTO (2007) “Trade Profiles 2007”, www.wto.org

WTO (2006) “Trade Policy Review – Japan” World Trade Organization. www.wto.org

ภาคผนวกท 1 การลดภาษตามความตกลง JTEPA สาหรบสนคาสงออกและนาเขาท

สาคญของไทยทคากบประเทศญปน

281

ตารางภาคผนวกท 1.1 สนคาสงออกทสาคญของไทยไปญปนป 2006 สงออกไปญปนป 2006 ตารางเวลาการลดภาษตามความตกลง JTEPA ลาดบ

ท รหส HS สนคา

มลคา (พนUS$)

สดสวน (%)

กฎวาดวยแหลง กาเนดสนคา

ภาษ MFN ของญปนป 2006

(6 พกด) % ป 1 ป 3 ป 5 ป 8 ป 10 ป 15 ป 16

1 854229 วงจรรวมทใชในทางอเลกทรอนกส 674,823 4.13 CTSH หรอ 40% 0 0 2 400121 ยางแผนรมควน 552,149 3.38 CTSH 0 0

ไกชนดแกลลสเมสตกส เครองใน ตบ ชนสวน 0 อนๆ มเนอ และสวนอนของสตวจาพวกโค กระบอ หรอสกร

R1 (เจรจาในปท 5)

3 160232* อนๆ

470,992

2.88

CTSH 0-21.30

5.5 4.5 3.5 3 3 3 3 4

400129 ยางแผนอนๆ

446,236 2.73 CTSH หรอ 40% หรอ CR

0 0

5 854210 วงจรรวมทใชในทางอเลกทรอนกส 446,194 2.73 CTSH หรอ 40% 0 0 นามนเบาและสงปรงแตง 408,740 2.50 6 271011*

แอลคลนผสมดวยวธโพลเมอรไรเซชนทอณหภมตามาก, เคโรซน, พาราฟนปกต, นามนดเซลหมนรอบเรว, อนๆ

CTSH หรอ CR 0-3.9, บางสนคา 493-1240 yen/kl

0

7 847170 หนวยเกบขอมล 381,693 2.34 CTSH หรอ 40% 0 0 8 847160 หนวยรบเขาหรอสงออก 320,908 1.96 CTSH หรอ 40% 0 0 9 761010 ประต หนาตาง 236,878 1.45 CTSH หรอ 40% 0-3 0 10

852990 สวนประกอบทใชแลวของอปกรณอเลกทรอนกส (กลอง จอ แผงวงจร) 236,847 1.45

CTSH หรอ 40% 0 0

11 900211 เลนสสาหรบกลองถาย 228,520 1.40 CTSH หรอ 40% 0 0 12 841821 ตเยนแบบคอมเพรสชน 219,075 1.34 CTSH หรอ 40% 0 0 13 160520* กงบรรจภาชนะ 214,606 1.31 CTSH** 4.8-5.3

281

282

สงออกไปญปนป 2006 ตารางเวลาการลดภาษตามความตกลง JTEPA ลาดบท

รหส HS สนคา มลคา (พนUS$)

สดสวน (%)

กฎวาดวยแหลง กาเนดสนคา

ภาษ MFN ของญปนป 2006

(6 พกด) % ป 1 ป 3 ป 5 ป 8 ป 10 ป 15 ป 16

รมควน ตมนา หรอนาเกลอแชเยน แชเยนจนแขง ทาใหเคม แชนาเกลอหรอ ทาใหแหง

0

มขาว X (ตดออกการเจรจา)

อนๆ

0

14 854430 ชดสายไฟจดระเบด 211,701 1.30 CTSH หรอ 40% 0-5.8 0 15 853400 วงจรพมพ 200,957 1.23 CTSH หรอ 40% 0 0

อาหารสนขหรอแมว มแลคโตสไมนอยกวารอยละ10 โดย นาหนก

ตอกก, 54.09 เยนบวก5.45 เยนทกรอยละ 1 ทเกนรอยละ10 โดยนาหนกของ แลคโตสทบรรจอย (ทยอยลดภาษลงทกๆ ป)

0

บรรจภาชนะอดลม ไมมากกวา10 กโลกรมตอภาชนะ

0

16 230910* อนๆ

186,394

1.14

40% 0% บางสนคา 36 ถง 59.5 เยนบวก 6 เยนทกรอยละ 1 ทเกนรอยละ10 โดยนาหนก แลคโตสทบรรจอย

16.36 เยนตอกก, (ทยอยลดภาษทกป) 0 17 030613 กง (กลาดา กามกราม ขาว) 172,420 1.06 CTH 1 0

ปลาหมกแชเยนหรอใสเกลอ มองโก อกะ 2.9 1.8 0.6 0

18 030749*

อนๆ

166,491

1.02

CTH 3.5-15

X (ตดออกการเจรจา)

19 690912 ผลตภณฑเซรามก 159,661 0.98 CTH หรอ 40% 0 0 20 851650 เตาอบไมโครเวฟ 158,122 0.97 CTSH หรอ 40% 0 0 21 852290

ชดประกอบแผงวงจรพมพสาหรบเครองบนทกเสยง 156,450 0.96

CTSH หรอ 40% 0 0

282

283

สงออกไปญปนป 2006 ตารางเวลาการลดภาษตามความตกลง JTEPA ลาดบท

รหส HS สนคา มลคา (พนUS$)

สดสวน (%)

กฎวาดวยแหลง กาเนดสนคา

ภาษ MFN ของญปนป 2006

(6 พกด) % ป 1 ป 3 ป 5 ป 8 ป 10 ป 15 ป 16

22 170111*

นาดาลทไดจากออย 152,587

0.93

CTH หรอ 40% 0% , สาหรบบางสนคา 21.5-35.3 เยนตอกก.

R4 (เจรจาในปท 5 หรอเมอตกลงกนไดขนอยกบเวลาทเรวกวา)

23 847180 หนวยอนๆ ของเครองประมวลผล 146,778 0.90 CTSH หรอ 40% 0 0 24 841430 เครองอดทใชในเครองทาความเยน 143,275 0.88 CTSH หรอ 40% 0 0 25 870899 สวนประกอบยานยนต 133,081 0.81 CTH หรอ 40% 0 0 26 851721 เครองโทรศพท 130,162 0.80 CTSH หรอ 40% 0 0 27 900150 เลนสแวนตาทาดวยวตถอนๆ 128,053 0.78 CTH หรอ 40% 0 0 28 392321

จก ฝา ถง ทาดวยโพลเมอรของเอทลน

127,453

0.78

CTSH หรอ 40% หรอ CR

3.9 0

29 940360 เฟอรนเจอรอนๆ ทาดวยไม 116,817 0.71 CTSH หรอ 40% 0 0 30 852110 เครองบนทกหรอถอดวดโอ 113,977 0.70 CTSH หรอ 40% 0 0 31 841510 เครองปรบอากาศ 106,101 0.65 CTSH หรอ 40% 0 0 32 852721 เครองรบสาหรบวทยกระจายเสยง 103,189 0.63 CTH หรอ 40% 0 0 33 870821 กนชนและสวนประกอบ 101,309 0.62 CTH หรอ 40% 0 0 34 740400 เศษทเปนทองแดง 99,708 0.61 CTSH หรอ 40% 0 0

เดกซทรน เอสเตอรไฟดสตารชและสตารชอนๆ Q7 (โควตาปลอดภาษปรมาณโควตา 2 แสนตนในแตละป)

35 350510*

อนๆ

98,854

0.61

CTH 6.80%, สาหรบบางสนคา21.3% or 25.50 yen/kg R1 (เจรจาในปท 5)

36 854129 ไดโอด ทรานซสเตอร 97,402 0.60 CTSH หรอ 40% 0 0 37 030490* ปลาชอรดฟส ทธฟช

ปลานชชน ปลาทาระ ปลาบร ปลาซาบะ ปลาอวาช ปลาอาย

96,554

0.59

CTH 2-10 X (ตดออกการเจรจา)

283

284

สงออกไปญปนป 2006 ตารางเวลาการลดภาษตามความตกลง JTEPA ลาดบท

รหส HS สนคา มลคา (พนUS$)

สดสวน (%)

กฎวาดวยแหลง กาเนดสนคา

ภาษ MFN ของญปนป 2006

(6 พกด) % ป 1 ป 3 ป 5 ป 8 ป 10 ป 15 ป 16

บาราคทะ สตวทะเลทใชเปนอาหารและชชาโมะ

0

ปลาบลฟนทนา R1 (เจรจาในปท 5) ปลาฟก 3

.1

2.2 1.3 0

ปลาอโทโยร 2 ปลาเซาตเทรนบลฟนทนา X (ตดออกการเจรจา) อนๆ 2

.9

1.8 0.6 0

ปลาทนา ปลาสคปแจกบรรจภาชนะอดลม 5

.3

3.2 1.1 0

ปลาสคปแจก ตม และแหง 6 3.6 1.2 0

38

160414* อนๆ

94,939

0.58

CTSH (ยกเวนจาก chapter 3)

9.6

8 4.8 1.6 0 39 901890 อปกรณทใชทางทนตกรรม 94,652 0.58 CTSH 0 0 40 853650 สวตซอนๆ 93,050 0.57 CTSH หรอ 40% 0 0 41 851711 เครองโทรศพทแบบใชสาย 87,891 0.54 CTSH หรอ 40% 0 0 42 845012

เครองจกรอนๆ ทมเครองทาใหแหงโดยวธหมนเหวยง 85,790 0.53

CTSH หรอ 40% 0 0

43 847330 แผงวงจรพมพทประกอบแลว 85,599 0.52 CTSH หรอ 40% 0 0

284

285

สงออกไปญปนป 2006 ตารางเวลาการลดภาษตามความตกลง JTEPA ลาดบท

รหส HS สนคา มลคา (พนUS$)

สดสวน (%)

กฎวาดวยแหลง กาเนดสนคา

ภาษ MFN ของญปนป 2006

(6 พกด) % ป 1 ป 3 ป 5 ป 8 ป 10 ป 15 ป 16

44 850110 มอเตอรแบบขน 84,452 0.52 CTH หรอ 40% 0 0 45 853690

ตวขวตอสาหรบสายไฟฟาและเคเบล กลองชมสายโทรศพท

83,238

0.51

CTSH หรอ 40% 0 0

46 840999 คารบเรเตอร เสอสบ ลกสบ 82,683 0.51 CTSH หรอ 40% 0 0 47 392690

ของอนๆ ทาดวยพลาสตก 81,786

0.50

CTSH หรอ 40% หรอ CR

0-3.9 0

48 390760

โพล (แลกตกแอซด) 79,044

0.48

CTSH หรอ 40% หรอ CR

3.1 0

49 732690

หางเสอสาหรบเรอ รางรบนา ปลอกยางสาหรบทอเหลก

76,593

0.47

CTSH หรอ 40% 0 0

50 730890

สงกอสรางอนๆ (ทอนา ทอวางสายใตดน รางสาหรบเรอ)

74,531

0.46

CTH หรอ 40% 0 0

รวม 9,249,405 56.6 มลคาสงออกไทยไปญปนรวม 16,338,852 100

ทมา: คณะผวจย โดยขอมลการคาระหวางประเทศและอตราภาษ MFN จาก WITS, การลดภาษและกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาจากความตกลง JTEPA หมายเหต: * ในสนคานยงมสนคายอยอนๆ ในระดบ 10 พกดทอาจมอตราภาษและการลดภาษตามความตกลงทแตกตางกนซงสามารถดรายละเอยดไดในตารางการลดภาษตามความตกลง ** การเปลยนเปนประเภทยอย 1605.20 จากตอนอนใด โดยมเงอนไขวา ในกรณทมการใชวสดทไมไดถนกาเนดในตอนท 3 วสดทไมไดถนกาเนดแตละชนดนน ไดมาโดย

การทาประมงในประเทศทไมใชคภาคซงเปนประเทศสมาชกของอาเซยน หรอไดมาโดยเรอประมงทจดทะเบยนและแลนภายใตธงของประเทศทไมใชคภาคซงเปนประเทศสมาชกของอาเซยน จากทะเลทอยนอกทะเลอาณาเขตของประเทศทไมใชคภาคนน

285

286

ตารางภาคผนวกท 1.2 สนคานาเขาทสาคญของไทยจากญปนป 2006 นาเขาจากญปนป 2006 ตารางเวลาการลดภาษตามความตกลง JTEPA ลาดบ

ท รหส HS สนคา

มลคา (พนUS$)

สดสวน (%)

กฎวาดวยแหลง กาเนดสนคา

ภาษ MFN ไทบป 2005 (6 พกด) %

ป 1 ป 3 ป 5 ป 7 ป 9 ป 10 ป11

1 854290 สวนประกอบวงจรรวม 1,311,548 5.09 CTSH หรอ 40% 0 0 2 870899 สวนประกอบยานยนต 1,298,891 5.04 CTH หรอ 40% 30 20 20 หรอ 0 (หมายเหต 13) ** 3 854229 วงจรรวมทใชในทางอเลกทรอนกส 878,349 3.41 CTSH หรอ 40% 0 0 4 721049* ผลตภณฑเหลกรด ชบหรอเคลอบ 521,473 2.02 CTH หรอ 40% 9 7 5 5 5 2.5 0 5 732690

ของทาดวยลวดเหลกหรอลวดเหลกกลา

460,472

1.79

CTSH หรอ 40% 10 15 15 15 15 7.5 0

เครองยนตสนดาปภายใน ของทใชสาหรบยานยนต รถแวน รถปกอพ - นาเขาสาหรบใชในการประกอบยานยนตตามประเภทท 87.02 - 87.05

20 20 หรอ 0 (หมายเหต14) ***

- อนๆ 20

6 840820*

- อนๆ - สาหรบใชในการประกอบยานยนตตามประเภทท 87.02 - 87.05

459,045

1.78

CTSH หรอ 40% 10

15 15 หรอ 0 (หมายเหต14) ***

7 720810 เหลกแผนรดรอน 420,261 1.63 CTSH หรอ 40% 5 5 8

392690 ของอนๆ ทาดวยพลาสตก (อปกรณนรภย เบาะ สายพาน) 418,755 1.63

CTH หรอ 40% หรอ CR

20 27.27 21.8 16.36 10.9 5.45 2.73 0

286

287

นาเขาจากญปนป 2006 ตารางเวลาการลดภาษตามความตกลง JTEPA ลาดบท

รหส HS สนคา มลคา (พนUS$)

สดสวน (%)

กฎวาดวยแหลง กาเนดสนคา

ภาษ MFN ไทบป 2005 (6 พกด) %

ป 1 ป 3 ป 5 ป 7 ป 9 ป 10 ป11

สวนประกอบยานยนต (คารบเรเตอร เสอสบ)

- นาเขาสาหรบใชในการประกอบยานยนตตามประเภทท 87.02 - 87.05

15 15 หรอ 0 (หมายเหต 14) ***

9 840999* - - อนๆ

389,718

1.51

CTSH หรอ 40% 10

15 10 847950

เครองจกร หนยนตทใชในอตสาหกรรม

337,346

1.31

CTSH หรอ 40% 1 0

11 720826* เหลกแผนรดรอน 328,875 1.28 CTSH หรอ 40% 5 5 0 12 847330 สวนประกอบเครองจกร 269,092 1.04 CTSH หรอ 40% 0 0 13 903180

เครองอปกรณสาหรบใชทดสอบเคเบล

239,493 0.93

CTSH หรอ 40% 3 2.5 1.5 0.5 0

14 853690

เครองอปกรณอนๆ (ขนตอเคเบล กลองชมสายโทรศพท)

229,425

0.89

CTSH หรอ 40% 10 7.5 2.5 0

15 853400 วงจรพมพ 227,737 0.88 CTSH หรอ 40% 0 7.5 2.5 0 16 853710

แปน แผง คอนโซลเพอควบคมไฟฟา 224,660

0.87

CTSH หรอ 40% 10 15 15 หรอ 0 (หมายเหต 13) **

17 870600 แชสซสทมเครองยนตตดตง 213,016 0.83 CTH หรอ 40% 30 28.18 24.5 20.91 17.2 13.6 11.8 10

287

288

นาเขาจากญปนป 2006 ตารางเวลาการลดภาษตามความตกลง JTEPA ลาดบ

ท รหส HS สนคา

มลคา (พนUS$)

สดสวน (%)

กฎวาดวยแหลง กาเนดสนคา

ภาษ MFN ไทบป 2005 (6 พกด) %

ป 1 ป 3 ป 5 ป 7 ป 9 ป 10 ป11

สวนประกอบเครองยนต - - เหมาะสาหรบใชเฉพาะหรอสวนใหญใชกบเครองยนตสนดาปภายในแบบลกสบทจดระเบดดวยประกายไฟ

- นาเขาสาหรบใชในการประกอบยานยนตตามประเภทท 87.02 - 87.05

15 15 หรอ 0 (หมายเหต 14)***

18 840991* - อนๆ

205,582

0.80

CTSH หรอ 40% 10

15 19 854340 เครองสรางแรงดนสงสาหรบรวไฟฟา 203,738 0.79 CTSH หรอ 40% 10 11.25 3.75 0

เหลกแผนรดเยน 6 5 5 5 2.5 0 20 720918*

- ชนคณภาพเหลกทเอมบพ

194,559

0.76

CTH หรอ 40% 7 0

กระปกเกยรและสวนประกอบ - สาหรบใชในการประกอบยานยนตตามประเภทท87.02 - 87.05

20 20 หรอ 0 (หมายเหต 13) ** 21 870840*

- อนๆ

183,214

0.71

CTSH หรอ 40% 30

30 22 854260 วงจรรวมไฮบรด 182,089 0.71 CTSH หรอ 40% 0 0 23 300670

เยลปรงแตงใชในทางการแพทย 175,070

0.68

CTSH หรอ 40% หรอ CR

5 4.17 2.5 0.83 0

เครองยนตสนดาปภายใน - - - มทนงตงแตสามสบทนงขนไป 0

24 870210* - - - อน ๆ

161,190

0.63

40% 40

38.18 34.5 30.9 27.2 23.6 21.8 20 25 870190 แทรกเตอรใชในทางเกษตรอนๆ 159,041 0.62 CTH หรอ 40% 5 20

288

289

นาเขาจากญปนป 2006 ตารางเวลาการลดภาษตามความตกลง JTEPA ลาดบท

รหส HS สนคา มลคา (พนUS$)

สดสวน (%)

กฎวาดวยแหลง กาเนดสนคา

ภาษ MFN ไทบป 2005 (6 พกด) %

ป 1 ป 3 ป 5 ป 7 ป 9 ป 10 ป11

26 852110

เครองบนทกหรอถอดวดโอแบบแทปแมเหลก

152,760

0.59

CTSH หรอ 40% 10 16.67 10 3.33 0

27 853120

แผงสญญาณทมอปกรณซงทาดวยผลกเหลว

146,451

0.57

CTSH หรอ 40% 0 0

28 848071 หบแบบหลอสาหรบงานหลอโลหะ 144,943 0.56 CTSH หรอ 40% 5 4.17 2.5 0.83 0 29 854110 ไดโอด 144,332 0.56 CTSH หรอ 40% 0 0 30 731815 ตะปควง แปนเกลยว 140,840 0.55 CTH หรอ 40% 10 15 7.5 0 31 710812 ทองคายงไมขนรป 139,963 0.54 CTSH หรอ 40% 0 0 32 847710 เครองหลอแบบชนดใชหวฉด 130,563 0.51 CTSH หรอ 40% 5 4.17 2.5 0.83 0 33 870829 สวนประกอบยานยนต 130,441 0.51 CTH หรอ 40% 30 20 20 20 20 หรอ 0 (หมายเหต 13) ** 34 903289 อปกรณสาหรบควบคมอตโนมต 127,696 0.50 CTSH หรอ 40% 10 8.33 5 3.33 0 35 820720 แมพมพ (ดาย) สาหรบดงหรออดรด 122,471 0.48 CTH หรอ 40% 10 8.33 5 1.67 0

กระเบองตดผนง ลกกระสงสาหรบประมง

- - - กระเบองตดผนง 26.67 20 13.3 6.67 0

36 401699* - - - อน ๆ

116,665

0.45

CTSH หรอ 40% หรอ CR

30

13.33 0 37 740990 แผนบางทาดวยทองแดง 111,201 0.43 CTH หรอ 40% 5 3.33 0 38 852330 บตรทมแถบแมเหลกประกอบอยดวย 110,042 0.43 CTH หรอ 40% 10 12.5 7.5 2.5 0 39

290723 ไอโซโพลพลดนไดฟนอล

108,213 0.42 CTSH หรอ 40% หรอ CR

1 0

40 721030 เหลกรดเคลอบ 105,118 0.41 CTSH หรอ 40% 9 7 5 2.5 0 41 761691 ของอนๆ ทาดวยอะลมเนยม 104,892 0.41 CTH หรอ 40% 10 8.33 5 1.67 0

289

290

นาเขาจากญปนป 2006 ตารางเวลาการลดภาษตามความตกลง JTEPA ลาดบท

รหส HS สนคา มลคา (พนUS$)

สดสวน (%)

กฎวาดวยแหลง กาเนดสนคา

ภาษ MFN ภาษ MFN ไทบป 2005 (6 พกด) %

ป 1 ป 3 ป 5 ป 7 ป 9 ป 10 ป11

42 721491* ทอนหรอเสนอนๆ ทาดวยเหลก 104,190 0.40 CTSH หรอ 40% 5 5 5 5 5 2.5 0 43 292610 อะคลโลไนไทรล 102,277 0.40 CTH หรอ 40% 1 0 44 284690

สารประกอบของโลหะแรรเอรท

96,669 0.38 CTH หรอ 40% หรอ CR

1 0

45 850231 ชดกาเนดไฟฟาขบดวยกาลงลม 96,102 0.37 CTH หรอ 40% 10 12.5 7.5 2.5 0 46 391990

แผนบาง ฟลมอนๆ 95,769

0.37

CTH หรอ 40% หรอ CR

17.5 27.27 21.8 13.6 8.1 2.7 0

47 854129 ไดโอด ทรานซสเตอรอนๆ 94,276 0.37 CTSH หรอ 40% 0 0 48 853650 สวตซอนๆ 93,494 0.36 CTSH หรอ 40% 10 8.33 5.00 1.67 0 49 852320 จานแมเหลก 88,499 0.34 CTSH หรอ 40% 0 0 50 870839

เบรกและเซอรโวเบรก

87,262 0.34 CTH หรอ 40% 30 20 20 หรอ 0 (ภายใตหมายเหต

13)** รวม 12,587,767 48.9 มลคานาเขาไทยจากญปนรวม 25,755,218 100

ทมา: คณะผวจย โดยขอมลการคาระหวางประเทศและอตราภาษ MFN จาก WITS, การลดภาษและกฎวาดวยแหลงกาเนดสนคาจากความตกลง JTEPA หมายเหต * ในสนคานยงมสนคายอยอนๆ ในระดบ 10 พกดทอาจมอตราภาษและการลดภาษตามความตกลงทแตกตางกนซงสามารถดรายละเอยดไดในตารางการลดภาษตาม

ความตกลง ** หมายเหต 13 คอ อตราศลกากรจะตองเปนรอยละ 0 ตงแตวนแรกของปท 6 ในกรณท AFTA เสรจสมบรณไมชากวาวนท 31 มนาคม 2010 หรอสบสองเดอนหลงจาก

AFTA เสรจสมบรณ ในกรณท AFTA เสรจสมบรณชากวาวนท 31 มนาคม 2010 *** หมายเหต 14 คออตราศลกากรจะตองเปนรอยละ 0 ตงแตวนแรกของปท 8 ในกรณท AFTA เสรจสมบรณไมชากวาวนท 31 มนาคม 2010 หรอสามสบหกเดอน

หลงจาก AFTA เสรจสมบรณในกรณท AFTA เสรจสมบรณชากวาวนท 31 มนาคม 2010

290

ภาคผนวกท 2 ภาพรวมการคาและอตราภาษของไทยและญปน

กอนทความตกลง JTEPA จะมผลบงคบใช

291

ตารางภาคผนวกท 2.1 มลคาการคาในตลาดหลกของญปนและอาเซยนป 1980 (ลานดอลลารสหรฐ) โลก ญปน สหรฐ สหภาพยโรป จน เกาหลใต อาเซยน อนๆ

ญปน สงออก 130,435 - 31,910 18,217 5,109 5,393 13,549 56,257 นาเขา 141,284 - 24,567 8,357 4,346 3,040 24,735 76,239 อาเซยน สงออก 71,732 21,176 11,660 8,963 698 1,102 12,437 15,695 นาเขา 65,600 14,416 9,869 8,541 1,757 1,074 9,415 20,528 บรไน สงออก 4,589 3,253 395 1 - - 585 356 นาเขา 573 136 115 116 11 1 150 45 อนโดนเซย สงออก 21,909 10,793 4,303 1,433 - 294 2,761 2,325 นาเขา 10,837 3,413 1,409 1,470 197 234 1,400 2,714 ลาว สงออก 23 5 1 1 - 0 4 12 นาเขา 123 14 0 22 - 1 70 17 มาเลเซย สงออก 12,960 2,958 2,119 2,279 217 232 2,943 2,182 นาเขา 10,821 2,471 1,632 1,706 253 202 1,807 2,750 พมา สงออก 415 41 2 51 5 1 113 202 นาเขา 785 343 39 160 29 10 65 139 ฟลปปนส สงออก 5,787 1,540 1,594 1,012 45 203 389 1,004 นาเขา 8,295 1,651 1,951 888 221 145 559 2,280 สงคโปร สงออก 19,377 1,560 2,424 2,481 307 289 4,464 7,852 นาเขา 24,013 4,311 2,389 2,698 629 274 4,164 8,548 ไทย สงออก 6,501 982 823 1,689 124 49 1,157 1,678 นาเขา 9,213 1,952 1,332 1,231 417 198 1,119 2964 เวยดนาม สงออก 171 44 - 16 - 4 21 85 นาเขา 940 125 1 251 - 10 81 472 ทมา: ASEAN-Japan Center (2007) “ASEAN-Japan Statistical Pocketbook 2007”

291

292

ตารางภาคผนวกท 2.2 สดสวนการคาในตลาดหลกของญปนและอาเซยนป 1980 (รอยละ)

โลก ญปน สหรฐ สหภาพยโรป จน เกาหลใต อาเซยน อนๆ ญปน สงออก 100 - 24.5 14.0 3.9 4.1 10.4 43.1 นาเขา 100 - 17.4 5.9 3.1 2.2 17.5 54.0 อาเซยน สงออก 100 29.5 16.3 12.5 1.0 1.5 17.3 21.9 นาเขา 100 22.0 15.0 13.0 2.7 1.6 14.4 31.3 บรไน สงออก 100 70.9 8.6 0.02 - - 12.7 7.8 นาเขา 100 23.7 20.0 20.3 1.8 0.2 26.1 7.8 อนโดนเซย สงออก 100 49.3 19.6 6.5 - 1.3 12.6 10.6 นาเขา 100 31.5 13.0 13.6 1.8 2.2 12.9 25.0 ลาว สงออก 100 23.0 3.9 5.1 - 0.004 17.2 50.8 นาเขา 100 11.2 0.2 17.6 - 0.6 56.9 13.6 มาเลเซย สงออก 100 22.8 16.4 17.6 1.7 2.0 22.7 16.8 นาเขา 100 22.8 15.1 15.8 2.3 1.9 16.7 25.4 พมา สงออก 100 9.9 0.5 12.2 1.2 0.2 27.3 48.6 นาเขา 100 43.7 5.0 20.3 3.7 1.3 8.3 17.7 ฟลปปนส สงออก 100 26.6 27.5 17.5 0.8 3.5 6.7 17.3 นาเขา 100 19.9 23.5 10.7 2.7 1.8 6.7 34.7 สงคโปร สงออก 100 8.1 12.5 12.8 1.6 1.5 23.0 40.5 นาเขา 100 18.0 14.1 11.2 2.6 1.1 17.3 35.6 ไทย สงออก 100 15.1 12.7 26.0 1.9 0.8 17.8 25.8 นาเขา 100 21.2 14.5 13.4 4.5 2.1 12.1 32.2 เวยดนาม สงออก 100 26.0 - 9.3 - 2.6 12.4 49.8 นาเขา 100 13.3 0.1 26.7 - 1.0 8.6 50.2 ทมา: ASEAN-Japan Center (2007) “ASEAN-Japan Statistical Pocketbook 2007”

292

293

ตารางภาคผนวกท 2.3 มลคาการคาในตลาดหลกของญปนและอาเซยนป 2006 (ลานดอลลารสหรฐ) โลก ญปน สหรฐ สหภาพยโรป จน เกาหลใต อาเซยน อนๆ

ญปน สงออก 646,779 - 147,230 94,083 92,789 50,290 76,434 185,953 นาเขา 578,694 - 69,329 59,754 118,444 27,385 80,197 223,586 อาเซยน สงออก 780,922 82,631 109,985 100,923 66,071 29,242 194,333 197,735 นาเขา 699,410 83,152 68,542 68,679 81,207 34,238 184,394 179,198 บรไน สงออก 6,625 2,067 523 199 196 884 1,730 1,027 นาเขา 2,047 111 53 291 110 83 1,165 234 อนโดนเซย สงออก 115,279 22,015 13,038 13,867 8,746 8,908 23,045 25,660 นาเขา 91,534 8,108 3,386 6,934 10,403 3,542 37,983 21,179 ลาว สงออก 1,101 11 8 116 45 2 608 310 นาเขา 1,635 23 7 39 186 19 1,273 88 มาเลเซย สงออก 160,664 14,241 30,191 20,539 11,646 5,806 41,876 36,366 นาเขา 130,477 17,338 16,424 14,946 15,887 7,068 32,035 26,779 พมา สงออก 4,353 226 0 325 230 63 2,381 1,129 นาเขา 3,834 114 8 112 1,328 163 1,771 338 ฟลปปนส สงออก 46,976 7,741 8,608 8,710 4,617 1,408 8,130 7,762 นาเขา 51,532 7,004 8,404 4,460 3,672 3,218 10,211 14,564 สงคโปร สงออก 272,049 14,854 27,621 30,638 26,513 8,736 83,925 79,762 นาเขา 238,790 19,927 30,352 27,253 27,242 10,477 62,343 61,196 ไทย สงออก 130,783 16,571 19,674 18,099 11,806 2,652 27,256 34,725 นาเขา 128,634 25,848 8,673 11,241 13,641 5,071 23,713 40,451 เวยดนาม สงออก 39,531 4,871 8,423 7,782 2,260 780 5,142 10,274 นาเขา 47,941 4,554 1,210 3,281 8,215 4,450 12,876 13,355 ทมา: ASEAN-Japan Center (2007) “ASEAN-Japan Statistical Pocketbook 2007”

293

294

ตารางภาคผนวกท 2.4 สดสวนการคาในตลาดหลกของญปนและอาเซยนป 2006 (รอยละ) โลก ญปน สหรฐ สหภาพยโรป จน เกาหลใต อาเซยน อนๆ

ญปน สงออก 100 - 22.8 14.5 14.3 7.8 11.8 28.8 นาเขา 100 - 12.0 10.3 20.5 4.7 13.9 38.6 อาเซยน สงออก 100 10.6 14.1 12.9 8.5 3.7 24.9 25.3 นาเขา 100 11.9 9.8 9.8 11.6 4.9 26.4 25.6 บรไน สงออก 100 31.2 7.9 3.0 3.0 13.3 26.1 15.5 นาเขา 100 5.4 2.6 14.2 5.4 4.1 56.9 11.4 กมพชา สงออก 100 1.0 53.3 18.2 0.4 0.1 6.7 20.2 นาเขา 100 4.3 0.9 4.1 17.5 4.9 34.3 33.9 อนโดนเซย สงออก 100 19.1 11.3 12.0 7.6 7.7 20.0 22.3 นาเขา 100 8.9 3.7 7.6 11.4 3.9 41.5 23.1 ลาว สงออก 100 1.0 0.8 10.6 4.1 0.2 55.2 28.1 นาเขา 100 1.4 0.5 2.4 11.4 1.2 77.9 5.4 มาเลเซย สงออก 100 8.9 18.8 12.8 7.2 3.6 26.1 22.6 นาเขา 100 13.3 12.6 11.5 12.2 5.4 24.6 20.5 พมา สงออก 100 5.2 0.0 7.5 5.3 1.5 54.7 25.9 นาเขา 100 3.0 0.2 2.9 34.6 4.3 46.2 8.8 ฟลปปนส สงออก 100 16.5 18.3 18.5 9.8 3.0 17.3 16.5 นาเขา 100 13.6 16.3 8.7 7.1 6.2 19.8 28.3 สงคโปร สงออก 100 5.5 10.2 11.3 9.7 3.2 30.8 29.3 นาเขา 100 8.3 12.7 11.4 11.4 4.4 26.1 25.6 ไทย สงออก 100 12.7 15.0 13.8 9.0 2.0 20.8 26.6 นาเขา 100 20.1 6.7 8.7 10.6 3.9 18.4 31.4 เวยดนาม สงออก 100 12.3 21.3 19.7 5.7 2.0 13.0 26.0 นาเขา 100 9.5 2.5 6.8 17.1 9.3 26.9 27.9 ทมา: ASEAN-Japan Center (2007) “ASEAN-Japan Statistical Pocketbook 2007”

294

295

ตารางภาคผนวกท 2.5 สดสวนการสงออกสนคาของไทยไปญปนแยกตามสาขาการผลต (รอยละ) สดสวน ไทยสงออกไปญปน Jญปนนาเขาจากโลก ไทยสงออกไปโลก 2001 2003 2005 2006 2001 2003 2005 2006 2001 2003 2005 2006 HS 1-5

สตวมชวต ผลตภณฑจากสตว 9.5 8.5 4.0 3.5 5.8 5.1 4.2 3.3 4.3 3.2 1.9 1.8

HS 6-14 ผลตภณฑจากพช 1.7 1.7 1.7 1.5 3.6 3.6 2.9 2.6 4.0 3.6 3.4 3.4

HS 15 ไขมนจากสตวและพช 0.0 0.1 0.1 0.1 0.1 0.2 0.2 0.1 0.2 0.2 0.2 0.2

HS 16-24 อาหารปรงแตง 11.5 10.8 10.4 10.0 4.0 3.9 3.5 3.3 7.4 7.5 6.6 6.3 HS 25-27 ผลตภณฑแร 0.8 0.7 2.2 2.7 22.4 23.5 28.9 31.8 3.5 3.2 4.9 5.5 HS 28-38 ผลตภณฑเคม 2.1 2.4 2.9 2.8 6.5 6.9 6.5 6.2 2.6 3.2 3.6 3.8 HS 39-40 พลาสตกและยาง 7.7 8.6 10.1 11.3 2.0 2.2 2.3 2.3 7.7 9.8 11.1 11.7 HS 41-43 หนงดบหนงฟอก 0.4 0.4 0.3 0.3 1.2 1.1 1.0 0.9 1.3 0.8 0.6 0.5 HS 44-46 ไมและผลตภณฑ 1.0 0.9 0.6 0.4 2.9 2.7 2.2 2.1 0.9 0.9 0.8 0.8 HS 47-49 กระดาษ 0.4 0.3 0.3 0.4 1.2 1.2 0.9 0.8 1.2 1.1 1.0 1.0 HS 50-63 สงทอ 3.4 3.3 2.8 2.4 6.7 6.3 5.3 5.0 8.1 6.9 6.1 5.3 HS 64-67 รองเทา 0.7 0.8 0.6 0.5 1.0 1.0 0.8 0.8 1.5 1.1 0.9 0.8 HS 68-70 ซเมนต เซรามก 2.0 2.0 2.2 2.1 0.8 0.9 0.8 0.8 1.2 1.2 1.1 1.0 HS 71 อญมณ 1.3 1.0 1.1 1.0 1.7 1.5 1.6 1.8 2.8 3.1 2.9 2.8 HS 72-83 โลหะและผลตภณฑ 4.2 4.8 5.6 6.9 3.9 4.2 5.0 5.3 3.2 3.6 4.5 5.0 HS 84 เครองจกรกล 14.8 12.6 15.0 15.4 11.0 10.8 10.1 9.4 17.2 16.0 17.6 18.3 HS 85 เครองไฟฟา 25.3 26.3 27.2 26.0 12.8 12.5 11.9 11.7 20.4 21.3 18.8 17.8 HS 86-89 ยานยนต 2.8 4.2 3.2 3.5 3.5 4.3 3.7 3.4 4.3 6.5 8.6 8.9 HS 90-92 เครองวด 3.6 4.3 4.8 4.7 4.5 4.5 4.3 4.5 2.2 2.0 2.0 2.0 HS 94-96 ผลตภณฑเบดเตลด 5.1 4.4 3.6 3.3 2.4 2.4 2.2 2.2 2.5 2.3 2.0 1.7 HS 97-99 ศลปกรรมและอนๆ 1.5 1.7 1.3 1.2 1.7 1.5 1.6 1.6 3.5 2.2 1.4 1.3 มลคารวม (ลานดอลลาร) 9,959 11,399 15,029 16,542 349,057 383,273 515,663 578,897 65,110 80,321 110,083 130,561 ทมา: ประมวลผลจากขอมลจาก TradeMap

295

296

ตารางภาคผนวกท 2.6 สดสวนการนาเขาสนคาของไทยจากญปนแยกตามสาขาการผลต (รอยละ) สนคา ไทยนาเขาจากญปน ญปนสงออกไปโลก ไทยนาเขาจากโลก

2001 2003 2005 2006 2001 2003 2005 2006 2001 2003 2005 2006 HS 1-5

สตวมชวต ผลตภณฑจากสตว 0.4 0.6 0.5 0.5 0.1 0.1 0.2 0.2 2.1 1.8 1.5 1.5

HS 6-14 ผลตภณฑจากพช 0.1 0.1 0.1 0.1 0.3 0.1 0.1 0.1 1.2 1.3 1.0 0.9

HS 15 ไขมนจากสตวและพช 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.1 0.1 0.1 0.1

HS 16-24 อาหารปรงแตง 0.2 0.2 0.2 0.2 0.3 0.3 0.3 0.3 1.8 1.8 1.4 1.5 HS 25-27 ผลตภณฑแร 0.2 0.4 0.3 0.4 0.5 0.4 0.8 1.0 12.6 12.3 18.2 20.3 HS 28-38 ผลตภณฑเคม 6.9 6.5 6.5 7.2 6.5 6.9 7.1 7.0 8.5 8.8 7.9 8.0 HS 39-40 พลาสตกและยาง 7.3 7.4 6.9 7.3 3.7 4.0 4.4 4.5 4.6 4.9 4.3 4.4 HS 41-43 หนงดบหนงฟอก 0.2 0.1 0.1 0.1 0.1 0.0 0.0 0.0 0.8 0.7 0.5 0.5 HS 44-46 ไมและผลตภณฑ 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.6 0.7 0.6 0.5 HS 47-49 กระดาษ 1.2 1.1 0.9 1.0 0.6 0.6 0.6 0.6 1.5 1.5 1.2 1.2 HS 50-63 สงทอ 1.4 1.3 1.2 1.1 1.8 1.6 1.4 1.3 3.7 3.2 2.5 2.3 HS 64-67 รองเทา 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.0 0.1 0.1 0.1 0.1 HS 68-70 ซเมนต เซรามก 1.6 1.2 1.1 1.1 1.1 1.0 1.1 1.1 0.8 0.8 0.7 0.7 HS 71 อญมณ 0.2 0.2 0.3 0.8 0.4 0.5 0.5 0.8 3.1 2.9 3.4 3.2 HS 72-83 โลหะและผลตภณฑ 17.1 17.4 21.2 21.0 6.0 6.5 7.7 8.1 9.7 11.1 13.5 13.4 HS 84 เครองจกรกล 22.2 21.8 20.6 20.6 20.7 20.1 20.1 19.5 16.2 16.4 14.4 14.1 HS 85 เครองไฟฟา 27.3 26.2 25.7 24.3 22.4 22.1 20.6 19.8 23.5 21.8 19.8 19.6 HS 86-89 ยานยนต 9.2 11.3 10.4 10.0 23.0 24.6 23.5 24.5 5.7 5.6 4.9 4.0 HS 90-92 เครองวด 3.9 3.5 3.3 3.6 7.3 6.2 6.3 5.7 2.2 2.4 2.3 2.3 HS 94-96 ผลตภณฑเบดเตลด 0.5 0.5 0.5 0.5 1.1 0.9 1.0 0.8 0.6 0.6 0.4 0.5 HS 97-99 ศลปกรรมและอนๆ 0.2 0.3 0.3 0.3 4.0 4.1 4.4 4.7 0.6 1.1 1.2 1.0 มลคารวม (ลานดอลลาร) 13,879 18,260 26,050 25,843 403,244 471,921 594,853 646,641 62,048 75,816 118,139 128,555 ทมา: ประมวลผลจากขอมลจาก TradeMap

296

297

ตารางภาคผนวกท 2.7 การสงออกของไทยไปประเทศญปนป 2006 ไทยสงออกไปญปน ญปนนาเขาจากโลก ไทยสงออกไปโลก

HS กลมสนคา มลคา (พน US$)

อตราการขยายตวชวง

2002-2006 (%)

สดสวนสงออกของไทยไป

ญปนแตละสนคา(%)

อตราภาษนาเขา

ของญปน (%)

มลคา (พน US$)

อตราการขยายตวชวง 2002-2006 (%)

สดสวนในการนาเขาจากโลกแตละสนคา

(%)

มลคา (พน US$)

อตราการขยายตวชวง 2002-2006

(%)

สดสวนในการสงออกไปโลกในแตละสนคา

(%)

รวมทกสนคา 16,542,490 14 12.67 579,063,900 15 4.8 130,580,000 18 1.1 01 สตวมชวต 130 28 1.28 42.9 249,641 8 1.77 10,193 -20 0.07 02 เนอสตว 8,573 -68 28.55 35.4 6,514,603 0 9.93 30,026 -60 0.04

03 ปลา สตวนาครสตาเซย 566,838 -3 25.97 4 10,856,450 1 15.64 2,182,541 7 3.48

04 ผลตภณฑนม 3,787 0 2.91 98 1,023,286 6 2.22 130,255 -1 0.28 05 ผลตภณฑจากสตว 2,955 -16 13.92 0 595,840 8 10.99 21,230 -8 0.4 06 ตนไมและพชอน ๆ 31,335 11 32.64 0 480,419 6 3.39 95,989 10 0.66 07 พชผก 87,029 10 12.93 12.6 1,925,093 4 5.09 673,175 19 1.82 08 ผลไม 17,637 16 5.16 9.7 2,223,233 3 3.8 341,626 12 0.66 09 กาแฟ ชา 2,999 -3 6.36 2.7 1,392,323 13 6.52 47,150 25 0.22 10 ธญพช 41,603 19 1.57 119.2 4,727,022 5 9.32 2,657,416 12 5.49

11 ผลตภณฑของอตสาหกรรมโมสเมลดธญพช มอลต 47,054 4 10.27 84.5 332,024 2 3.68 458,060 21 5.12

12 เมลดพชและผลไม ทมนามน 7,621 7 8.79 5 3,490,210 3 10.29 86,692 22 0.27 13 ครง 10,070 10 30.2 2.3 316,055 12 8.49 33,339 18 0.97

14 วตถจากพชทใชถกสาน 1,061 3 19.02 1.1 62,271 4 10.2 5,578 4 1.24

15 ไขมนและนามน 11,200 27 5.59 4.6 858,149 11 1.98 200,385 15 0.47 16 ของปรงแตงจากเนอสตว ปลา 953,870 13 23.9 9 4,597,210 10 16.94 3,990,745 13 13.84 17 นาตาล 172,213 25 19.71 30.7 727,115 12 2.37 873,842 0 3.01 18 โกโก 3,933 -6 8.71 19.2 688,266 8 2.96 45,158 15 0.2

19 ของปรงแตงจากธญพช 47,096 -5 11.74 28.7 1,028,333 7 3.21 401,042 16 1.24 20 ของปรงแตงทาจากพชผก ผลไม 131,171 9 9.94 15.2 2,666,824 9 7.61 1,319,388 14 3.71

297

298

ไทยสงออกไปญปน ญปนนาเขาจากโลก ไทยสงออกไปโลก

HS กลมสนคา มลคา (พน US$)

อตราการขยายตวชวง

2002-2006 (%)

สดสวนสงออกของไทยไป

ญปนแตละสนคา(%)

อตราภาษนาเขา

ของญปน (%)

มลคา (พน US$)

อตราการขยายตวชวง 2002-2006 (%)

สดสวนในการนาเขาจากโลกแตละสนคา

(%)

มลคา (พน US$)

อตราการขยายตวชวง 2002-2006

(%)

สดสวนในการสงออกไปโลกในแตละสนคา

(%)

21 ของปรงแตงเบดเตลดทบรโภคได 115,558 21 15.58 24.2 1,352,818 9 3.93 741,749 20 2.25 22 เครองดม สรา 11,790 -15 5.26 10.7 2,731,409 7 3.94 224,334 14 0.33

23 กากและเศษทเหลอจากอตสาหกรรมผลตอาหาร 211,818 7 35.19 0.5 1,975,322 8 5.86 601,849 17 1.87

24 ยาสบ 262 -48 0.32 2 3,429,419 8 12.08 80,691 3 0.32 25 เกลอ กามะถน ดน และหน 19,135 5 2.89 0 1,614,264 9 4.63 662,473 12 2.32 26 สนแร ตะกรน 48 9 0.07 0 20,794,940 35 18.07 67,993 70 0.07 27 เชอเพลงทไดจากแร 420,142 84 6.46 0.6 161,732,200 26 9.27 6,507,877 40 0.39 28 เคมภณฑอนนทรย 75,678 26 31.38 0 5,522,164 17 6.38 241,145 22 0.3 29 เคมภณฑอนทรย 81,021 29 3.18 0 12,256,530 11 3.92 2,548,561 34 0.86 30 ผลตภณฑทางเภสชกรรม 4,677 46 2.54 0 7,589,921 14 2.6 183,991 17 0.06 31 ปย 661 -4 1.2 0 727,524 10 2.3 54,977 20 0.19

32 สงสกดทใชฟอกหนง 7,442 7 3.16 0 1,163,222 9 2.04 235,144 20 0.41 33 เครองหอมเครองสาอาง 100,139 47 13.68 0 2,001,004 7 3.19 731,851 18 1.13 34 สบ 31,479 33 10.69 0 721,670 10 2.13 294,334 25 0.88 35 กาว 109,630 7 31.71 0.9 852,086 8 4.93 345,745 13 2.09

36 ระเบด ไมขดไฟ 1,427 17 15.99 0 88,421 5 2.89 8,927 0 0.32

37 ของทใชในการถายรปหรอถายภาพยนตร 2,486 17 10.29 0 364,221 -3 1.82 24,156 22 0.12

38 เคมภณฑเบดเตลด 43,816 15 13.42 0 4,534,291 12 4.18 326,403 21 0.31 39 พลาสตก 570,169 26 8.78 0.2 9,431,500 15 2.47 6,490,350 26 1.71 40 ยาง 1,292,789 25 14.73 0 4,099,810 22 3.45 8,778,807 28 7.52

41 หนงดบ หนงฟอก 6,749 55 1.99 13.8 334,861 2 1.23 338,869 7 1.18

298

299

ไทยสงออกไปญปน ญปนนาเขาจากโลก ไทยสงออกไปโลก

HS กลมสนคา มลคา (พน US$)

อตราการขยายตวชวง

2002-2006 (%)

สดสวนสงออกของไทยไป

ญปนแตละสนคา(%)

อตราภาษนาเขา

ของญปน (%)

มลคา (พน US$)

อตราการขยายตวชวง 2002-2006 (%)

สดสวนในการนาเขาจากโลกแตละสนคา

(%)

มลคา (พน US$)

อตราการขยายตวชวง 2002-2006

(%)

สดสวนในการสงออกไปโลกในแตละสนคา

(%)

42 เครองหนง 44,300 2 13.91 8.7 4,655,467 10 10.92 318,457 -7 0.82 43 หนงเฟอร เฟอรเทยม 92 -32 3.68 8.5 268,965 5 4.67 2,498 16 0.03 44 ไม 71,991 -7 6.73 1 11,845,930 6 10.49 1,069,621 12 0.98 45 ไมกอกและของทาดวยไมกอก 0 0 0 0 26,328 0 1.49 20 20 0

46 ผลตภณฑทาดวยฟาง 866 -5 6.38 2.6 300,433 0 15.38 13,577 14 0.65 47 เยอไม 3,886 18 3.25 0 1,453,616 5 4.37 119,393 8 0.4

48 กระดาษ 59,893 16 5.51 0 2,535,282 6 1.7 1,086,708 15 0.74 49 หนงสอพมพ 3,996 9 3.84 0 820,632 3 2.2 104,144 14 0.28 50 ไหม 4,126 -10 15.46 25.2 224,289 6 7.52 26,693 8 0.81 51 ขนแกะ 9,916 -15 15.92 2 595,014 0 4.68 62,291 -2 0.47 52 ฝาย 21,042 -1 3.96 3.1 802,983 -3 1.76 530,894 9 1.1

53 เสนใยสงทอ 421 -24 3.97 0.9 77,940 6 2.29 10,592 17 0.3 54 ใยยาวประดษฐ 22,291 11 3.9 2.9 533,485 13 1.56 571,470 12 1.55 55 ใยสนประดษฐ 21,412 16 2.15 4.2 434,031 6 1.55 994,624 12 3.52 56 แวดดง 36,140 36 14.93 0.2 521,059 11 3.5 242,060 17 1.54 57 พรม 34,637 14 27.34 2.7 519,992 10 4.46 126,702 24 1 58 ผาทอชนดพเศษ 3,025 25 1.72 1.1 176,238 7 1.66 176,356 12 1.46 59 ผาสงทอ 3,096 -12 2.1 0 300,103 9 1.91 147,592 9 0.87 60 ผาถก 1,339 -13 0.84 5.7 104,258 5 0.56 159,438 16 0.75 61 เครองแตงกายถกนต โครเชต 137,409 6 6.61 9.6 10,377,970 10 7.58 2,077,522 7 1.41

62 เครองแตงกายไมไดถกแบบนตหรอแบบโครเชต 84,213 2 5.53 8.9 12,050,450 6 7.79 1,523,552 3 0.95

63 ของทาดวยสงทอ 24,718 16 8.23 2.8 2,395,380 9 6.82 300,188 10 0.83

299

300

ไทยสงออกไปญปน ญปนนาเขาจากโลก ไทยสงออกไปโลก

HS กลมสนคา มลคา (พน US$)

อตราการขยายตวชวง

2002-2006 (%)

สดสวนสงออกของไทยไป

ญปนแตละสนคา(%)

อตราภาษนาเขา

ของญปน (%)

มลคา (พน US$)

อตราการขยายตวชวง 2002-2006 (%)

สดสวนในการนาเขาจากโลกแตละสนคา

(%)

มลคา (พน US$)

อตราการขยายตวชวง 2002-2006

(%)

สดสวนในการสงออกไปโลกในแตละสนคา

(%)

64 รองเทา 44,003 7 4.72 78.3 3,820,571 7 4.82 932,932 5 1.25 65 หมวก 13,500 -3 30.86 0 352,665 8 6.29 43,741 5 0.88 66 รม 25 -13 0.45 0 234,964 7 11.71 5,496 -5 0.3 67 ขนแขงและขนออนของสตวปก 23,422 1 43.74 0.6 183,050 8 5.08 53,543 -4 1.76 68 ของทาดวยหน ซเมนต 24,242 8 12.42 0 1,272,137 4 3.91 195,211 20 0.6 69 ผลตภณฑเซรามก 198,960 17 30.56 0 1,041,498 13 3.11 651,027 9 1.94 70 แกวและเครองแกว 130,137 11 26.1 0 2,229,246 17 4.31 498,643 8 0.97 71 ไขมก 165,076 10 4.49 0.2 10,478,850 17 4.9 3,674,974 14 1.59 72 เหลกและเหลกกลา 38,550 24 2.57 0.2 6,141,474 33 1.85 1,500,937 27 0.46 73 ของทาดวยเหลก 305,797 19 14.23 0 5,030,303 20 2.47 2,149,411 30 1.06 74 ทองแดง 193,319 55 17.73 0 2,234,304 33 1.76 1,090,589 54 0.82 75 นกเกล 1,741 70 20.18 1.1 3,147,321 33 10.02 8,626 104 0.03 76 อะลมเนยม 375,821 29 41.74 0 9,507,836 19 7.04 900,310 25 0.66 78 ตะกว 79 -13 1.61 0.6 76,919 44 1.85 4,897 25 0.12 79 สงกะส 1,240 3 2.93 1 170,338 40 1.01 42,272 14 0.23 80 ดบก 52,625 38 26.3 0 344,133 33 8.78 200,100 45 5.34 81 โลหะสามญชนดอน 20,540 -14 41.56 0 1,887,825 34 12.69 49,418 -2 0.33 82 เครองใช ของใชชนดมคม 67,435 30 42.13 0 1,143,359 13 2.67 160,071 23 0.38 83 ของเบดเตลดทาดวยโลหะสามญ 90,641 24 23.98 0 964,142 17 2.21 378,056 28 0.88 84 บอยเลอร เครองจกรเครองใชกล 2,549,163 20 10.65 0 54,692,020 11 3.52 23,925,760 22 1.54 85 เครองจกรไฟฟา เครองไฟฟา 4,303,993 14 18.51 0 67,733,110 12 4.01 23,256,000 11 1.43

86 หวรถจกรของรถไฟ 7 47 0.11 0 212,355 18 1.19 6,634 57 0.03 87 ยานยนต 505,014 13 5 0 14,218,740 8 1.43 10,093,000 36 1.02

300

301

ไทยสงออกไปญปน ญปนนาเขาจากโลก ไทยสงออกไปโลก

HS กลมสนคา มลคา (พน US$)

อตราการขยายตวชวง

2002-2006 (%)

สดสวนสงออกของไทยไป

ญปนแตละสนคา(%)

อตราภาษนาเขา

ของญปน (%)

มลคา (พน US$)

อตราการขยายตวชวง 2002-2006 (%)

สดสวนในการนาเขาจากโลกแตละสนคา

(%)

มลคา (พน US$)

อตราการขยายตวชวง 2002-2006

(%)

สดสวนในการสงออกไปโลกในแตละสนคา

(%)

88 เครองบน 71,952 45 5.46 0 5,065,685 7 3.24 1,317,744 99 0.76 89 เรอ 362 -14 0.23 0 191,547 -4 0.32 157,274 25 0.18

90 อปกรณและเครองอปกรณทใชในทางทศนศาสตร 730,339 20 33.78 0 22,960,020 15 6.08 2,162,209 16 0.58

91 นาฬกา 45,399 -13 11.64 0.1 2,319,188 8 8.52 390,190 3 1.44 92 เครองดนตร 752 0 4.82 0 482,166 8 8.68 15,617 2 0.31

93 อาวธ 0 0 0 0.1 167,241 -3 2.5 19,202 118 0.26 94 เฟอรนเจอร 334,049 0 24.2 0 5,867,036 8 3.99 1,380,164 8 1.01 95 ของเลน 131,564 1 19.85 0 5,701,063 16 6.49 662,763 4 0.97 96 ผลตภณฑเบดเตลด 75,184 16 33.05 0 920,960 10 4.37 227,472 9 1.1 97 ศลปกรรม ของทนกสะสมรวบรวม 30 -14 1.08 0 325,316 12 2.01 2,784 37 0.02 99 อนๆ 203,624 5 12.23 8,854,777 12 2.35 1,664,522 -5 0.42 ทมา: ประมวลผลจากขอมลจาก TradeMap

301

302

ตารางภาคผนวกท 2.8 สนคาสงออกทสาคญของไทยไปญปนตามพกด 4 หลกป 2006 การสงออก

HS

สนคา มลคา (พนดอลลาร)

สดสวน (%)

สดสวนสงออกของไทยไป

ญปนแตละสนคา(%)

สดสวนนาเขาของ

ญปนจากไทยในแตละสนคา (%)

อตราภาษเฉลยของญปน (%)

รวมทกสนคา 16,542,485 12.67 2.92

1 8542 วงจรรวมทใชในทางอเลกทรอนกส 1,136,192 6.87

16.06 1.85 0

2 4001 ยางธรรมชาต 1,003,885 6.07 18.49 55.88 0

3 8471 เครองประมวลผลขอมลอตโนมต 856,534 5.18

7.89 6.59 0

4 1602 เนอสตว สวนอนของสตวหรอเลอกสตวทปรงแตง 494,944 2.99

50.01 29.74 12.8

5 2710 ถานหน ผงถานหนอดเปนกอน 408,740 2.47

10.24 2.7 1.3

6 8708 สวนประกอบและอปกรณประกอบของยานยนต 368,282 2.23

14.73 7.48 0

7 9002 เลนส ปรซม กระจกเงา และวตถเชงทศนศาสตรอน ๆ 299,897 1.81

54.8 1.79 0

8 8517 เครองโทรศพท 296,096 1.79 27.93 10.66 0 9 8541 ไดโอน ทรานซสเตอร 293,987 1.78 29.36 9.08 0

10 8544 ลวด เคเบล 285,534 1.73 34.68 6.76 0 11 1605 สตวนา ป กง 273,209 1.65 20.42 21.63 5.6 12 7610 สงกอสรางทาดวยอะลมเนยม 272,043 1.64 83.43 54.93 0 13 8418 ตเยน 268,488 1.62 28.16 34 0 14 8516 เครองทานารอน 251,028 1.52 36.16 17.74 0 15 8415 เครองปรบอากาศ 239,553 1.45 10.35 18.62 0 16 8529 สายอากาศ 238,695 1.44 35.1 7.94 0

17 8536 ฟวส 214,955 1.30 32.34 7.25 0 18 9999 สนคาอนๆ 203,624 1.23 12.23 10.08 19 8534 วงจรพมพ 200,957 1.21 19.47 7.75 0 20 0306 สตวนาจาพวกครสตาเซย 197,633 1.19 16.58 5.73 1.7

21 2309 ของปรงแตงชนดทใชในการเลยงสตว 188,835 1.14 37.47 21.5 1.3

22 0307 สตวนาจาพวกโมลลสก หอย 186,754 1.13 42.89 13 7.7 23 9403 เฟอรนเจอรอนๆ 180,152 1.09 27.49 7.7 0 24 1604 ปลาทปรงแตง 179,013 1.08 10.81 11.23 7.3 25 8414 เครองสบลม 167,085 1.01 21.02 12.19 0 26 0304 เนอปลา 160,722 0.97 51.69 7.93 3.8 27 6909 ผลตภณฑเซรามก 160,291 0.97 98.51 3 0

28 3923 จก ฝา พลาสตก 158,931 0.96 24.82 10.15 0

29 1701 นาตาล 157,480 0.95 21.44 40.71 35.8 30 8522 สวนประกอบอเลกทรอนกส 156,450 0.95 26.59 17.74 0

31 3907 โพลอะซทล โพลอเทอรอนๆ 147,174 0.89 9.61 11.88 0 32 8527 เครองรบสาหรบ

วทยกระจายเสยง 136,058 0.82 16.63 12.9 0

303

การสงออก

HS

สนคา มลคา (พนดอลลาร)

สดสวน (%)

สดสวนสงออกของไทยไป

ญปนแตละสนคา(%)

สดสวนนาเขาของ

ญปนจากไทยในแตละสนคา (%)

อตราภาษเฉลยของญปน (%)

รวมทกสนคา 16,542,485 12.67 2.92 33 8504 หมอแปลงไฟฟา 132,001 0.80 15.49 5.69 0 34 9001 เสนใยนาแสง 131,613 0.80 28.46 10.71 0 35 8409 สวนประกอบยานยนต 130,234 0.79 20.39 8.02 0 36 8450 เครองซกผา 125,069 0.76 22.44 23.4 0 37 8525 เครองสงวทยโทรทศน 115,819 0.70 15.08 7.57 0 38 4011 ยางนอกชนดอดลม 113,515 0.69 10.15 13.46 0 39 3926 ของอนๆ ทาดวยพลาสตก 107,790 0.65 22.06 2.79 0.2 40 9401 ทนง 107,200 0.65 21.06 6.9 0

41 9018 เครองใชในทางวทยาศาสตรการแพทย 107,010 0.65 36.41 2.86 0

42 8543 เครองจกรไฟฟา 100,233 0.61 22.23 4.39 0

43 7404 เศษและของทใชไมไดทเปนทองแดง 99,708 0.60 30.56 13.68 0

44 8501 มอเตอรไฟฟา 99,510 0.60 14.15 7.88 0

45 3505 เดาซทรน โมตไฟลสตารชอนๆ 99,164 0.60 33.3 47.67 2.3

46 8473 สวนประกอบคอมพวเตอร 88,010 0.53 2.34 2.46 0 47 7326 สวนประกอบเหลกอนๆ 86,851 0.53 19.63 3.06 0 48 8523 จานบนทก เทป 82,444 0.50 22.16 1.71 0

49 8481 แทป กอก วาลว 80,037 0.48 26.92 4.98 0 50 8537 แปน แผง คอนโซล 78,889 0.48 15.17 0.97 0

รวม 11,668,318 70.54 - - - ทมา: ประมวลผลจากขอมลจาก TradeMap

304

ตารางภาคผนวกท 2.9 การนาเขาของไทยจากประเทศญปนป 2006 ไทยนาเขาจากญปน ญปนสงออกไปโลก ไทยนาเขาจากโลก

HS กลมสนคา มลคา (พน US$)

อตราการขยายตวชวง 2002-2006 (%)

สดสวนนาเขาของไทย จากญปนแตละสนคา(%)

อตราภาษของไทย

(%)

มลคา (พน US$)

อตราการขยายตวชวง 2002-2006 (%)

สดสวนในการสงออกของโลกในแตละสนคา (%)

มลคา (พน US$)

อตราการขยายตวชวง

2002-2006 (%)

สดสวนในการนาเขาจากโลกแตละสนคา (%)

รวมทกสนคา 25,842,610 16 20.1 646,725,100 12 5.43 128,584,500 20 1.07 01 สตวมชวต 214 175 0.79 10.7 12,049 -10 0.09 26,970 12 0.19 02 เนอสตว 2 17 0.01 37.8 9,201 21 0.01 13,869 29 0.02 03 ปลา สตวนาจาพวกครสตาเซย 124,577 16 8.4 10.1 991,752 16 1.58 1,483,078 11 2.14 04 ผลตภณฑนม 272 43 0.07 19.2 12,646 24 0.03 373,618 10 0.81 05 ผลตภณฑจากสตว 234 11 0.68 16.7 32,828 13 0.62 34,202 -3 0.63 06 ตนไมและพชอน ๆ 184 87 3.54 38.2 25,583 22 0.18 5,191 26 0.04 07 พชผก 497 20 0.52 54.3 31,110 7 0.08 95,109 37 0.25 08 ผลไม 992 10 0.6 76.3 68,622 16 0.13 165,684 25 0.28 09 กาแฟ ชา 1,077 18 3.29 36.8 40,914 18 0.19 32,730 16 0.15 10 ธญพช 17 -2 0.01 11.3 10,658 13 0.02 240,412 13 0.47

11 ผลตภณฑของอตสาหกรรมโมสเมลดธญพช มอลต

6,175 11 4.2 19.6 75,758 -4 0.85 147,024 8 1.63

12 เมลดพชและผลไม ทมนามน 5,365 18 1.24 29.8 121,145 3 0.38 434,182 4 1.28 13 ครง 1,137 -16 2.12 9.3 33,379 10 0.97 53,635 5 1.44 14 วตถจากพชทใชถกสาน 53 33 0.54 7.1 1,167 7 0.26 9,834 11 1.61 15 ไขมนและนามน 3,328 14 3.14 13.5 87,931 5 0.21 106,085 15 0.24 16 ของปรงแตงจากเนอสตว ปลา 960 0 3.15 52.1 401,805 15 1.39 30,514 20 0.11 17 นาตาล 1,727 29 3.26 28.6 71,492 9 0.25 53,007 14 0.17 18 โกโก 850 137 1.11 18 46,313 15 0.2 76,402 7 0.33 19 ของปรงแตงจากธญพช 3,650 25 1.57 20.5 219,921 9 0.68 232,752 18 0.73

20 ของปรงแตงทาจากพชผก ผลไม 765 9 0.67 47.5 48,593 10 0.14 113,897 20 0.33 21 ของปรงแตงเบดเตลดทบรโภคได 18,896 11 7.99 23.6 517,702 7 1.57 236,590 17 0.69 22 เครองดม สรา 7,244 26 3.54 53.4 193,555 7 0.28 204,697 13 0.3

304

305

ไทยนาเขาจากญปน ญปนสงออกไปโลก ไทยนาเขาจากโลก

HS กลมสนคา มลคา (พน US$)

อตราการขยายตวชวง 2002-2006 (%)

สดสวนนาเขาของไทย จากญปนแตละสนคา(%)

อตราภาษของไทย

(%)

มลคา (พน US$)

อตราการขยายตวชวง 2002-2006 (%)

สดสวนในการสงออกของโลกในแตละสนคา (%)

มลคา (พน US$)

อตราการขยายตวชวง

2002-2006 (%)

สดสวนในการนาเขาจากโลกแตละสนคา (%)

23 กากและเศษทเหลอจากอตสาหกรรมผลตอาหาร

7,612 -8 0.93 7.2 70,014 -5 0.22 821,136 10 2.44

24 ยาสบ 3,681 15 3.03 56.8 234,457 2 0.92 121,495 8 0.43 25 เกลอ กามะถน ดน และหน 9,431 7 5.14 4.9 527,928 15 1.85 183,322 8 0.53 26 สนแร ตะกรน 11,662 57 4.01 1 101,169 38 0.1 290,942 29 0.25 27 เชอเพลงทไดจากแร 82,677 16 0.32 0.6 5,897,205 48 0.35 25,622,740 39 1.47

28 เคมภณฑอนนทรย 350,251 43 33.86 1.9 3,443,474 15 4.24 1,034,554 25 1.19 29 เคมภณฑอนทรย 674,656 25 17.66 1.6 18,585,800 13 6.24 3,819,954 21 1.22 30 ผลตภณฑทางเภสชกรรม 37,806 25 4.49 3.1 2,478,099 5 0.87 842,285 20 0.29 31 ปย 659 -21 0.07 5 105,126 7 0.37 934,160 17 2.96 32 สงสกดทใชฟอกหนง 212,683 -1 24.65 6.2 3,383,858 13 5.97 862,645 3 1.51 33 เครองหอมเครองสาอาง 42,264 17 9.2 28.2 1,024,875 10 1.58 459,517 13 0.73 34 สบ 119,471 11 29.67 7.6 1,285,160 12 3.82 402,635 11 1.19 35 กาว 21,136 7 15.03 3.2 700,812 13 4.23 140,601 13 0.81 36 ระเบด ไมขดไฟ 2,802 432 9.68 18.8 14,123 13 0.51 28,951 36 0.95

37 ของทใชในการถายรปหรอถายภาพยนตร

58,375 -2 33.37 15.6 4,701,992 6 23.06 174,910 4 0.87

38 เคมภณฑเบดเตลด 333,471 16 21 5.7 9,625,849 20 9.1 1,587,837 16 1.47 39 พลาสตก 1,468,953 12 31.73 18.4 19,637,300 18 5.17 4,630,026 15 1.21 40 ยาง 407,736 14 37.75 8.9 9,239,573 11 7.92 1,080,216 17 0.91 41 หนงดบ หนงฟอก 11,378 0 2.38 4.4 217,589 7 0.76 477,532 4 1.76 42 เครองหนง 2,023 12 2.02 38.6 56,617 4 0.15 99,986 26 0.23 43 หนงเฟอร เฟอรเทยม 383 -18 9.02 7.4 1,469 -5 0.02 4,246 -9 0.07 44 ไม 5,899 29 0.92 10.2 82,551 6 0.08 639,133 12 0.57

45 ไมกอกและของทาดวยไมกอก 259 6 13.14 9.5 2,186 29 0.12 1,971 16 0.11 46 ผลตภณฑทาดวยฟาง 98 38 3.03 18 1,447 2 0.07 3,229 27 0.17

305

306

ไทยนาเขาจากญปน ญปนสงออกไปโลก ไทยนาเขาจากโลก

HS กลมสนคา มลคา (พน US$)

อตราการขยายตวชวง 2002-2006 (%)

สดสวนนาเขาของไทย จากญปนแตละสนคา(%)

อตราภาษของไทย

(%)

มลคา (พน US$)

อตราการขยายตวชวง 2002-2006 (%)

สดสวนในการสงออกของโลกในแตละสนคา (%)

มลคา (พน US$)

อตราการขยายตวชวง

2002-2006 (%)

สดสวนในการนาเขาจากโลกแตละสนคา (%)

47 เยอไม 39,439 -8 9.19 1 577,091 30 1.92 429,278 6 1.29 48 กระดาษ 214,168 17 21.88 6.5 2,554,353 3 1.74 978,643 15 0.66 49 หนงสอพมพ 15,843 15 11.1 6.2 597,717 16 1.59 142,693 17 0.38 50 ไหม 470 2 2.26 5.4 119,871 6 3.63 20,788 25 0.7 51 ขนแกะ 3,582 10 4.18 4.4 346,738 -3 2.59 85,707 -9 0.67 52 ฝาย 28,995 -4 3.23 4.4 1,006,264 1 2.08 897,737 5 1.96 53 เสนใยสงทอ 450 6 1.64 5 37,398 13 1.05 27,459 6 0.81 54 ใยยาวประดษฐ 82,511 13 17.95 5 2,102,920 0 5.69 459,586 4 1.34 55 ใยสนประดษฐ 46,317 -2 15.7 4.6 1,446,002 3 5.12 294,972 4 1.05 56 แวดดง 23,327 6 17.3 5.7 849,718 10 5.39 134,835 14 0.9 57 พรม 1,381 30 15.89 30.1 28,670 23 0.23 8,690 14 0.07 58 ผาทอชนดพเศษ 15,489 14 10.92 6.4 287,950 4 2.39 141,896 14 1.33 59 ผาสงทอ 36,274 13 16.38 6.5 741,259 10 4.37 221,403 14 1.41 60 ผาถก 15,427 6 4.07 5 631,687 11 2.96 378,645 10 2.02

61 เครองแตงกายถกแบบนตหรอแบบโครเชต

3,230 48 3.6 29.9 147,228 -7 0.1 89,637 3 0.07

62 เครองแตงกายทไมไดถกแบบนตหรอแบบโครเชต

7,575 15 5.07 54.1 202,205 2 0.13 149,464 34 0.1

63 ของทาดวยสงทอ 13,894 17 16.61 24.5 151,582 7 0.42 83,666 25 0.24 64 รองเทา 728 -13 0.65 33.3 57,138 11 0.08 111,188 19 0.14 65 หมวก 261 20 4.18 28.8 118,298 9 2.37 6,239 33 0.11 66 รม 69 33 1.36 28.8 1,044 -7 0.06 5,069 9 0.25

67 ขนแขงและขนออนของสตวปก 415 13 9.32 28.8 3,321 4 0.11 4,453 11 0.12 68 ของทาดวยหน ซเมนต 55,133 7 31.85 11.4 1,539,411 16 4.77 173,090 12 0.53 69 ผลตภณฑเซรามก 72,065 6 28.88 23.1 1,351,576 13 4.04 249,512 20 0.74 70 แกวและเครองแกว 157,650 11 35.89 9.2 3,950,143 14 7.65 439,277 15 0.85

306

307

ไทยนาเขาจากญปน ญปนสงออกไปโลก ไทยนาเขาจากโลก

HS กลมสนคา มลคา (พน US$)

อตราการขยายตวชวง 2002-2006 (%)

สดสวนนาเขาของไทย จากญปนแตละสนคา(%)

อตราภาษของไทย

(%)

มลคา (พน US$)

อตราการขยายตวชวง 2002-2006 (%)

สดสวนในการสงออกของโลกในแตละสนคา (%)

มลคา (พน US$)

อตราการขยายตวชวง

2002-2006 (%)

สดสวนในการนาเขาจากโลกแตละสนคา (%)

71 ไขมก 201,003 65 4.95 2.9 5,486,479 32 2.37 4,059,595 21 1.9 72 เหลกและเหลกกลา 2,898,924 25 40.96 4.6 25,960,480 20 7.99 7,077,801 26 2.13 73 ของทาดวยเหลก 1,219,728 21 34.57 9.4 11,033,800 18 5.42 3,528,173 29 1.73 74 ทองแดง 497,920 30 17.06 3.9 6,430,318 29 4.85 2,917,911 43 2.3 75 นกเกล 10,570 48 13.74 2.6 564,196 19 1.93 76,947 44 0.24 76 อะลมเนยม 323,543 13 14.94 5.7 2,325,213 12 1.7 2,165,618 23 1.6 78 ตะกว 2,125 -2 1.69 2.5 27,097 9 0.66 125,819 34 3.03 79 สงกะส 9,438 14 7.5 6.4 314,160 27 1.69 125,762 34 0.74 80 ดบก 5,603 59 3.03 1.9 120,041 24 3.21 185,078 170 4.72 81 โลหะสามญชนดอน 46,983 27 49.29 2.9 1,442,186 29 9.5 95,323 31 0.64 82 เครองใช ของใชชนดมคม 329,574 11 51.62 13.7 3,047,239 10 7.24 638,439 13 1.49 83 ของเบดเตลดทาดวยโลหะสามญ 82,671 13 29.66 12.9 1,059,808 14 2.45 278,773 17 0.64 84 บอยเลอร เครองจกรเครองใชกล 5,326,815 15 29.47 2.1 125,937,200 11 8.08 18,074,480 15 1.16

85 เครองจกรไฟฟา เครองอปกรณไฟฟา

6,281,984 13 24.88 2.8 128,037,400 9 7.9 25,248,870 14 1.5

86 หวรถจกรของรถไฟ 1,050 -10 11.14 2.7 913,184 33 3.56 9,427 -7 0.05 87 ยานยนต 2,539,083 14 64.82 39.3 141,692,200 11 14.32 3,916,835 14 0.39 88 เครองบน 38 -69 0 2.9 2,032,246 9 1.17 1,019,366 13 0.65 89 เรอ 34,458 6 16.71 2.6 14,056,890 11 16.09 206,199 14 0.34

90 อปกรณและเครองอปกรณทใชในทางทศนศาสตร

894,181 18 34.82 4.7 35,448,420 12 9.57 2,567,911 22 0.68

91 นาฬกา 33,695 3 9.45 5.7 947,146 -2 3.49 356,599 11 1.31 92 เครองดนตร 5,672 9 20.82 10.3 637,282 1 12.48 27,249 9 0.49 93 อาวธ 20 17 0.07 24.6 83,596 -10 1.13 29,978 43 0.45 94 เฟอรนเจอร 62,386 70 23.24 18.4 1,032,874 16 0.76 268,474 27 0.18 95 ของเลน 24,322 -8 15.49 16.2 2,802,073 8 4.11 157,043 3 0.18 96 ผลตภณฑเบดเตลด 45,841 11 24.78 13.2 1,597,188 2 7.69 184,989 7 0.88

307

308

ไทยนาเขาจากญปน ญปนสงออกไปโลก ไทยนาเขาจากโลก

HS กลมสนคา มลคา (พน US$)

อตราการขยายตวชวง 2002-2006 (%)

สดสวนนาเขาของไทย จากญปนแตละสนคา(%)

อตราภาษของไทย

(%)

มลคา (พน US$)

อตราการขยายตวชวง 2002-2006 (%)

สดสวนในการสงออกของโลกในแตละสนคา (%)

มลคา (พน US$)

อตราการขยายตวชวง

2002-2006 (%)

สดสวนในการนาเขาจากโลกแตละสนคา (%)

97 ศลปกรรม ของทนกสะสมรวบรวม

20 13 2.54 5.4 85,890 14 0.51 787 21 0

99 อนๆ 86,682 25 6.81 N.A. 30,288,110 16 7.62 1,273,602 26 0.34 ทมา: ประมวลผลจากขอมลจาก Trade Map

308

309

ตารางภาคผนวกท 2.10 สนคานาเขาทสาคญของไทยจากญปน 4 หลกป 2006 การนาเขา

HS สนคา มลคา (พน

ดอลลาร) สดสวน (%)

สดสวนในการนาเขาของ

ไทยจากญปนแตละสนคา

(%)

สดสวนการสงออกของ

ญปนมาไทยในแตละสนคา

(%)

อตราภาษเฉลยของไทย

(%)

รวม 25,842,606 20.1 3.54 1 8542 วงจรรวม 2,450,460 9.48 28.03 4.97 0 2 8708 สวนประกอบยานยนต 1,768,072 6.84 68.3 5.85 21.6 3 7208 แผนเหลกรดรอน 887,841 3.44 76.24 15.18 4.3 4 7210 แผนเหลกรดเคลอบ 772,087 2.99 66.61 16.51 8.7 5 8409 สวนประกอบยานยนต 595,306 2.30 75.42 9.11 6.7 6 8408 เครองยนตดเซล 488,820 1.89 93.41 5.82 8.5

7 7326 สวนประกอบเหลกและเหลกกลา 463,617 1.79 35.6 8.81 10.4

8 8536 ฟวส 454,595 1.76 40.58 4.57 5.4 9 3926 สวนประกอบพลาสตก 429,487 1.66 39.92 6.29 13.7

10 8479 เครองจกรและเครองใชกล 406,596 1.57 43.95 3.88 1.2

11 8541 ไดโอด ทรานซสเตอร 377,988 1.46 42.79 7.51 0 12 7318 ตะปควง สลกเกลยว 339,666 1.31 63.73 12.62 10

13 7209 ผลตภณฑแผนรดทาดวยเหลกรดเยน 297,961 1.15 68.61 16.2 7

14 9031

อปกรณ เครองใชและเครองจกรสาหรบวด หรอตรวจสอบ 286,780 1.11 45.39 6.87 2.3

15 8473 สวนประกอบคอมพวเตอร 270,749 1.05 6.3 2.14 0.1

16 8543 เครองจกรไฟฟา และเครองอปกรณไฟฟา 259,662 1.00 29.13 2.46 6.4

17 8537 แปน แผง คอนโซล โตะ 257,908 1.00 34.71 2.53 9

18 8207 เครองมอชนดถอดสบเปลยนได 249,832 0.97 60.22 7.7 10

19 8462

เครองมอกล (รวมถงเครองอด) สาหรบใชงานกบโลหะ 240,952 0.93 61.03 13.32 4.4

20 8480 หบแบบหลอ 236,604 0.92 51.13 13.86 5 21 8534 วงจรพมพ 227,737 0.88 22.14 6.42 0

22 8414 เครองสบลมหรอสบสญญากาศ 219,492 0.85 26.91 4.38 5.2

23 7304 หลอดหรอทอ 218,729 0.85 25.99 1.89 4.4

24 8477 เครองจกรสาหรบใชในงานแปรรปยาง พลาสตก 216,603 0.84 44.27 9.77

4.2

25 8706 แชสซสทมเครองยนตตดตง 213,016 0.82 87.19 35.53 30

26 8523 จานบนทก เทป อปกรณหนวยเกบความจา 209,127 0.81 12.35 5.07 0

27

7409

แผน แผนบางและแถบทาดวยทองแดง 204,861 0.79 64.78 14.77 5

28 8483 เพลาสงกาลง 204,135 0.79 48.7 4.98 3

310

การนาเขา

HS สนคา มลคา (พน

ดอลลาร) สดสวน (%)

สดสวนในการนาเขาของ

ไทยจากญปนแตละสนคา

(%)

สดสวนการสงออกของ

ญปนมาไทยในแตละสนคา

(%)

อตราภาษเฉลยของไทย

(%)

29 8482 บอลลแบรงหรอโรลเลอรแบรง 200,287 0.78 47.72 6.4 1

30 3907 โพลอะซทล โพลอเทอรอน ๆ 191,465 0.74 32.97 5.25 20

31 8531

เครองอปกรณไฟฟาสาหรบใหสญญาณเสยงหรอใหสญญาณทเหนได 186,702 0.72 53.74 6.75 2.9

32 8532 ตวเกบประจไฟฟา 179,542 0.69 42.48 2.34 0

33 8702

ยานยนตสาหรบขนสงบคคลตงแตสบคนขนไป (รวมถงคนขบ) 179,475 0.69 80.33 8.84 40

34 3824 สารยดปรงแตงสาหรบทาแบบหลอหรอแกนห 177,560 0.69 31.49 4.2 5

35 2907 ฟนอล และฟนอล-แอลกอฮอล 172,215 0.67 40.83 26.94 1.2

36 8701 แทรกเตอร 168,793 0.65 66.91 6.74 12.2 37 8525 โทรทศน กลองถายรป 166,484 0.64 9.16 1.08 0.8 38 7108 ทองคา 158,281 0.61 8.36 1.38 0 39 4002 ยางสงเคราะห 156,229 0.60 37.02 11.03 9.5

40 9032

อปกรณและเครองอปกรณสาหรบบงคบหรอควบคมโดยอตโนมต 154,441 0.60 32.02 6.44 5.1

41 8413 เครองสบของเหลว 150,051 0.58 38 5.65 3.3 42 8458 เครองกลงโลหะ 146,940 0.57 72.67 6.89 1

43 7219 ผลตภณฑแผนรดทาดวยเหลกกลาไมเปนสนม 142,848 0.55 21.96 6.48 3.3

44 8544 ลวดและเคเบล 142,658 0.55 18.17 4.95 8.9

45 7225 ผลตภณฑแผนรดทาดวยเหลกกลาเจออน ๆ 138,278 0.54 67.97 6.43 3

46 4016 ของอน ๆ ทาดวยยางวลแคไนซนอกจากยางแขง 129,587 0.50 44.62 5.62 14.2

47 8504 หมอแปลงไฟฟา 126,640 0.49 15.81 3.22 5.2 48 8481 แทป กอก วาลว 124,989 0.48 26.87 6.05 4.5

49 3919 แผน แผนบาง ฟลม ฟอยล 119,761 0.46 52.38 4.91 20

50 8511

เครองอปกรณไฟฟาสาหรบจดระเบดหรอสตารตเครองยนต 118,780 0.46 72.06 4.46 8.4

รวม 16,680,699 64.55 - - - ทมา: ประมวลผลจากขอมลจาก Trade Map

ภาคผนวกท 3 วธคานวณอตราภาษเทยบเทาของ

มาตรการทางการคาทไมใชภาษ (Ad-Valorem Equivalent: AVE)

311

วธคานวณอตราภาษเทยบเทาของ มาตรการทางการคาทไมใชภาษ (Ad-Valorem Equivalent: AVE)

ทแสดงในตารางท 3.6

โดยทวไป เมอเราพจารณามาตรการทางการคาตางๆทไมใชมาตราการทางภาษ เราจะพบความหลากหลายของมาตรการ เชน มาตรฐานทางเทคนค มาตรฐานสขอนามยและสขอนามยพช การตอบโตการทมตลาด การตอบโตการอดหนน การอดหนนภายในประเทศ เปนตน ซงเราไมสามารถเปรยบเทยบกนไดโดยตรงวามาตรฐานใดจะกดกนสนคานาเขามากกวากน การแปลงมาตรการทางการคาทไมใชภาษเปนอตราภาษเทยบเทามประโยชนเพอทาใหเราสามารถเปรยบเทยบไดวามาตรการการคาทไมใชภาษเมอคดอยในรปอตราภาษศลกากรแลวจะมอตราประมาณเทาไร

ในการคานวณอตราภาษเทยบเทาของมาตรการทางการคาทไมใชภาษ (Ad-Valorem

Equivalent: AVE) Kee et al ไดใชแบบจาลองดลยภาพทวไปของสมการอรรถประโยชนทมสนคา n ประเภท และปจจย n ประเภท มาสรปในรปสมการการนาเขา โดยใชขอมลการนาเขา อตราภาษ และ NTB ในการประมาณแบบจาลองทางเศรษฐมต ซงจะทาใหสามารถคานวณผลกระทบของการเปลยนแปลง NTB 1 หนวยตอมลคาการนาเขา (mn,c) โดยแทนเปนสมการได ดงน

DScncn

cn

cn

Corecncn

cn

cn

aveDSm

aveCore

m

,,,

,

,,,

,

lnln

ln

⋅=∂

∂

⋅=∂

∂

ε

ε

โดย cn,ε เปนคาความยดหยนของอปสงคตอราคาของสนคา n ในประเทศ c

ท งน อตราภาษ เทยบเทาของมาตรการทางการคาท ไม ใชภาษ (Ad-Valorem

Equivalent: AVE) จะเทากบ NTB หลก (Core) และเงนอดหนนภาคการเกษตร (DS) DS

cnCore

cncn aveaveave ,,, +=

ดงนน อปสรรคทางการคารวมจะเทากบอตราภาษรวมกบอตราภาษเทยบเทาของมาตรการทางการคาทไมใชภาษ cncncn taveT ,,, +=

312

Kee , Hiau Looi, et al. (2008) Estimating trade restrictiveness indices, Policy Research Working Paper Series 3840, World Bank., Japan 2008. http://econ.worldbank.org/WBSITE/EXTERNAL/EXTDEC/EXTRESEARCH/0,,contentMDK:21085342~pagePK:64214825~piPK:64214943~theSitePK:469382,00.html

ภาคผนวกท 4 รายละเอยดของบรษททตอบแบบสอบถามในการศกษาของ

Takahashi and Urata (2008)

313

รายละเอยดของบรษททตอบแบบสอบถามในการศกษาของ Takahashi and Urata (2008)

ทตงสานกงานของบรษท

โอซากา เกยวโต เฮยวโก เขตคนไซอนๆ อนๆ ไมทราบ รวม จานวน 347 24 40 7 31 20 469 รอยละ 74 5.1 8.5 1.5 6.6 4.3 100 ประเภทของอตสาหกรรม อตสาหกรรม การคา ขนสง บรการ อนๆ ไมทราบ รวม จานวน 205 191 13 15 27 18 469 รอยละ 43.7 40.7 2.8 3.2 5.8 3.8 100 เงนทน (ลานเยน)

<100 101-500 501-1,000 >1,000 ไมทราบ รวม จานวน 239 66 11 86 67 469 รอยละ 51.0 14.1 2.3 18.3 14.3 100 จานวนคนงาน <20 20-49 50-99 100-499 500-999 >1,000 ไมทราบ รวม จานวน 125 58 63 116 37 51 19 469 รอยละ 26.7 12.4 13.4 24.7 7.9 10.9 4.1 100 สาขาการผลต โลหะ เครอง

จกร อเลกทรอนกส

ยานยนต

สงทอ เคม ภณฑ

อาหาร ของเบดเตลด

อนๆ รวม

จานวน 64 135 85 58 75 106 43 56 125 469 รอยละ 13.6 28.8 18.1 12.4 16.0 22.6 9.2 11.9 26.7 100 การคาตางประเทศ ดาเนนการคากบตางประเทศ คาขายในประเทศเทานน ไมทราบ รวม จานวน 435 33 1 469 รอยละ 92.8 7.6 0.2 100

314

สดสวนการคาตางประเทศตอยอดขายรวม (รอยละ) >90 75-89 50-74 25-49 10-24 <10 ไมทราบ รวม

จานวน 71 36 57 72 79 117 3 469 รอยละ 15.1 7.7 12.2 15.4 16.8 24.9 0.6 100 บรษทสาขาในตางประเทศ

ลกษณะงาน ประเทศ จานวน ผลต ขาย บรษทแมในทองถน จดซอ อนๆ

จน 166 102 92 9 21 24 สหรฐ 95 34 75 16 7 15 ไทย 68 41 48 6 10 9 สงคโปร 37 9 34 7 4 3 ฮองกง 36 0 31 3 2 7 ไตหวน 32 16 22 1 3 6 เกาหลใต 31 8 26 1 5 6 อนโดนเซย 27 21 15 1 1 3 มาเลเซย 26 14 19 2 2 4 เวยดนาม 14 10 5 0 1 4 ฟลปปนส 5 3 3 0 0 1

ภาคผนวกท 5 รายงานการสมภาษณหนวยงานทประเทศญปน

315

รายงานการสมภาษณหนวยงานทประเทศญปน

เนอหาสวนนจะนาเสนอรายงานการเดนทางไปเกบขอมลเกยวกบความตกลงหนสวนเศรษฐกจไทย-ญปน (Japan-Thailand Economic Partnership Agreement: JTEPA) และ ความตกลงอาเซยน-ญปน (ASEAN-Japan Comprehensive Economic Partnership: AJCEP) ทประเทศญปน ซงเปนสวนหนงของการศกษาในโครงการการแสวงหาประโยชนจากการความตกลงการเปดเสร โดยคณะผสมภาษณประกอบดวยเจาหนาทจากสานกงานเศรษฐกจอตสาหกรรมและคณะนกวจยจากสถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย ดงรายชอตอไปน

1. คณศรรจ จลกะรตน ผเชยวชาญดานเศรษฐกจอตสาหกรรมระหวางประเทศ 2. คณอจฉรยา เทพฒนพงศ ผอานวยการกองเศรษฐกจอตสาหกรรมระหวางประเทศ 3. คณนอร สขม เจาหนาทวเคราะหนโยบายและแผน 6ว 4. คณอนทรพร ปญญานชต เจาหนาทวเคราะหนโยบายและแผน 6ว 5. ดร.สมเกยรต ตงกจวานชย ผอานวยการวจย สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย 6. คณอารยา มนสบญเพมพล นกวจย สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย คณะผสมภาษณไดเดนทางไปเกบขอมลดวยการสมภาษณหนวยงานทเกยวของกบ

ความตกลงการเปดเสรของญปน ทงในสวนของภาครฐ ภาคธรกจ และนกวชาการ ซงไดแก กระทรวงเศรษฐกจ การคา และอตสาหกรรม (Ministry of Economy, Trade and Industry: METI) และหนวยงานในสงกด กรมศลกากร สมาคมอตสาหกรรมตางๆ ททาการศกษา 5 อตสาหกรรม บรษทการคา (trading company) และนกวชาการจากมหาวทยาลยชนนา ในระหวางวนท 19 - 22 กมภาพนธ 2551 (ดรายละเอยดในตารางท 1)

316

ตารางท 1 หนวยงานในการสมภาษณ Organization Date of interview

1. Economic Partnership Division, Trade Policy Bureau Ministry of Economy, Trade and Industry

February 19, 2008

2. Japan External Trade Organization (JETRO) February 19, 2008 3. Japan Business Federation (Nippon Keidanren) February 19, 2008 4. Professor Shujiro Urata Graduate School of Asia-Pacific Studies, Waseda University

February 19, 2008

5. The Japan Iron and Steel Federation February 20, 2008 6. Japan Electronics and Information Technologies Industries Association

February 20, 2008

7. Mitsui & Co., LTD. February 20, 2008 8. Japan Automobile Manufacturers Association February 21, 2008 9. Japan and Tokyo Chamber of Commerce and Industry February 21, 2008 10. Japan Textiles Importers Associations February 21, 2008 11. Japan Leather and Leather Goods Industries Association February 21, 2008 12.Customs and Tariff Bureau, Ministry of Finance February 22, 2008

สรปขอมลทไดจากการสมภาษณ 1. การทาความตกลงหนสวนเศรษฐกจ (EPA) ของญปนกบประเทศตางๆ ผใหสมภาษณ

1) Economic Partnership Division, Trade Policy Bureau, METI Aya Ishimi, Deputy Director Yoshimitsu Morihiro, Assistant Director, Asia and Pacific Division

2) Japan Business Federation (Nippon Keidanren) Koh Nakajima, Economic Partnership Group, International Economic Affair

Bureau II Yasukiyo Horiuchi, Economic Partnership Group, International Economic

Affair Bureau II

317

Nippon Keidanren คอองคกรความรวมมอทางดานเศรษฐกจ (comprehensive economic organization) ทกอตงขนเมอป ค.ศ. 2002 โดยการควบรวมของ Japan Federation of Economic Organizations และ Japan Federation of Employers’ Associations Nippon Keidanren มสมาชกทงสน 1,662 แหง ประกอบดวยบรษท 1,343 แหง สมาคมอตสาหกรรม 130 แหง และหนวยงานดานเศรษฐกจในภมภาค 47 แหง Nippon Keidanren มเปาหมายทจะสงเสรมความเตบโตทางเศรษฐกจ เสรมสรางความแขงแรงของธรกจภาคเอกชนทจะผลกดนใหเศรษฐกจของประเทศมเสถยรภาพ

3) Professor Shujiro Urata, Graduate School of Asia-Pacific Studies, Waseda

University ศาสตราจารย Shujiro Urata เปนศาสตราจารยดานเศรษฐศาสตรของบณฑตวทยาลย

เอเชยแปซฟกศกษา มหาวทยาลยวาเซดะ (Waseda University) และยงทางานในตาแหนงนกวจยท Japan Center for Economic Research และ Research Institute of Economy, Trade and Industry (RIETI) ในกรงโตเกยว ศาสตราจารย Urata จบการศกษาระดบปรญญาเอกดานเศรษฐศาสตรจากมหาวทยาลยแสตนฟอรด (Stanford University) ประเทศสหรฐอเมรกา งานวจยทสาคญ ไดแก ดานการคาระหวางประเทศ (international trade) ดานการลงทนโดยตรงจากตางประเทศ (foreign direct investment) ดานธรกจขนาดกลางและขนาดยอม ดานการรวมกลมในภมภาค (regional integration) และ ดานความรวมมอทางเศรษฐกจในภมภาคเอเชยแปซฟค (Asia-Pacific Economic Cooperation) นอกจากน ศาสตราจารย Urata ยงเคยดารงตาแหนงทปรกษาของหนวยงานทสาคญหลายแหง อาท ทปรกษาของรฐบาลประเทศอนโดนเซย ธนาคารโลก ธนาคารเพอการพฒนาเอเชย (ADB) องคการเพอความรวมมอทางเศรษฐกจและการพฒนา (Organization for Economic Co-operation and Development: OECD) และทปรกษารฐบาลญปน

1.1 ภาพรวม

โดยภาพรวม รฐบาลญปนมนโยบายสงเสรมการทาความตกลงหนสวนเศรษฐกจ (EPA) กบประเทศตางๆ ใหมากทสดและใหภาคเอกชนเลอกใชความตกลงทเหมาะสมหรอใหประโยชนกบธรกจของตนเอง ทงน รฐบาลญปนไดใหความสาคญในการทาความตกลงทงแบบทวภาค (bilateral agreement) และแบบพหภาค (multilateral agreement) โดยความตกลงแบบทวภาคมขอดในดานการเปดเสรทลกกวา ซงหมายถงการไดลดอตราภาษศลกากรระหวางประเทศภาคในระดบทสงกวา รวมถงความรวมมอกนทางการคาและการลงทนดานตางๆ ทใกลชดยงขน ในขณะทความตกลงแบบพหภาคหรอภมภาคจะมขอบเขตประเทศทเขารวมในความตกลงมากกวา และทาใหสนคาทเกยวของไดแหลงกาเนดงายกวาในกรณของความตกลงแบบทวภาค

318

อาจกลาวไดวา การทาความตกลงทงสองแบบมทงขอดและขอดอยโดยทเปนการแลกเปลยน (tradeoff) ระหวางการลดอตราภาษกบการไดแหลงกาเนดของสนคา

ภาพท 1 แสดงสดสวนของการคาระหวางญปนกบประเทศคคาตางๆ ในป 2006 สาหรบกลมประเทศทไดลงนามในความตกลงแลว ประเทศไทยจดเปนประเทศทมมลคาการคากบญปนมากทสดโดยมสดสวนประมาณรอยละ 3 ของมลคาการคาทงหมดของญปน อยางไรกตาม มลคาทางการคาของญปนกบประเทศทลงนามในความตกลงแลวยงเปนสดสวนคอนขางนอยเมอเปรยบเทยบกบการคากบกลมประเทศจน ฮองกงและไตหวน และกลมประเทศทกาลงอยในระหวางการเจรจา

ภาพท 1 สดสวนมลคาการคากบประเทศททา EPA กบญปนตอมลคาการคาทงหมด

ของญปน ป 2006

ทมา: Trade Statistics of Japan, Ministry of Finance

319

ในเชงของยทธศาสตรการทาความตกลงกบประเทศคคานน ญปนใหความสาคญในการทาความตกลงกบกลมประเทศอาเซยนมากทสด เนองจากตองการใหอาเซยนเปนฐานของความตกลงหนสวนเศรษฐกจ หรอ “Hub of EPAs” ในทวปเอเชย โดยมงทจะใชประเทศในอาเซยนเปนฐานการผลตสนคาเพอสงออกไปยงประเทศตางๆ

สาหรบประเดนเกยวกบปญหาทอาจเกดขนจากการทา EPA พรอมกนหลายความตกลง

นน Nippon Keidanren ชแจงวา เทาทผานมายงไมปรากฏวาแนวทางนมปญหาในเรองความสบสนในการใชประโยชนจากความตกลง หรอทเรยกวา spaghetti bowl problem ดงทนกวชาการแสดงความวตกกงวลในวงกวาง อยางไรกตาม เจาหนาทจากกระทรวงเศรษฐกจ การคา และอตสาหกรรม (METI) กลาววาการมหลาย EPA หรอ FTA ใหผประกอบการไดเลอกนนอาจมตนทนทไมสามารถเลยงไดคอ ความสบสนของผประกอบการ ยกตวอยางเชน ความสบสนเรองเอกสารทใชของความตกลงตางๆ

ประเดนเรองการทาความตกลง CEPEA (Comprehensive Economic Partnership in

East Asia) กระทรวงเศรษฐกจฯ ยนยนวาเปนเหตผลในเรองความตองการขยายตลาดการคาการลงทนของญปนและดานความสมพนธทางการทตเปนสาคญ อยางไรกตาม นกวชาการใหความเหนวาเหตผลสาคญทญปนตองการ CEPEA มากกวา ASEAN+3 นน ไมใชปจจยดานการขยายตลาดเพยงอยางเดยว แตญปนตองการรวมกลมกบประเทศทมการปกครองแบบประชาธปไตยและระบบเศรษฐกจแบบตลาด (market economy) เชน ออสเตรเลยและนวซแลนด เพอมาถวงดลกบจนในการรวมกลมของ CEPEA

สาหรบเรองความเปนไปไดในการขยายขอบเขตการทา MRA (Mutual Recognition

Agreement) METI คอนขางจะไมใหความสนใจในการทา MRA ของสนคากลมอนนอกเหนอจากเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกสทไดมการทา MRA ไปแลว ทงในกรณของ JTEPA หรอ EPA กบประเทศอนๆ

Nippon Keidanren (Japan Business Federation) ไดสารวจบรษทสมาชกเกยวกบ

เหตผลทตองการสงเสรมการทา EPA กบประเทศตางๆ โดยผลการสารวจชวา 5 อนดบแรกของเหตผลทสาคญทสด ไดแก

1) การขยายตลาดการสงออก (เนองจากการลดอตราภาษ และการปรบปรงพธการศลกากร ฯลฯ)

2) การสรางความสมพนธกบประเทศอาเซยน 3) การขยายขอบเขตกจกรรมของบรษทญปน เชน การเพมกจกรรมในดานการกระจายสนคาและบรการ

320

4) การหลกเลยงผลกระทบดานลบจากการทประเทศอนม EPA หรอ FTA (trade diversion effect)

5) การลดความเสยงของธรกจ

1.2 ความคบหนาและประเดนสาคญของการทา EPA ของญปนกบประเทศตางๆ ความคบหนาของการทา EPA ระหวางญปนกบประเทศตางๆ สามารถสรปไดดงตาราง

ตอไปน ตารางท 2 ความคบหนาและประเดนสาคญของการทา EPA ของญปน

ประเทศ ความคบหนาและประเดนสาคญของ EPA ญปน-ฟลปปนส ฟลปปนสยงไมไดปฏเสธความตกลงกบญปนอยางเปนทางการ และม

ความเปนไปไดทจะใหการรบรองความตกลงในอนาคต ญปน-อนโดนเซย ลงนามเรยบรอยแลว รอมผลบงคบใช ญปน-เวยดนาม การเจรจาคอนขางยากลาบาก เนองจากฝายเวยดนามมขอเรยกรองใน

อตสาหกรรมยานยนตหลายประการซงฝายญปนยอมรบไดยาก ญปน-อนเดย การเจรจาเปนไปอยางยากลาบาก โดยเฉพาะในประเดนเกยวกบกฎ

แหลงกาเนดสนคา (Rule of Origin: RoO) แตญปนกยงไมตดอนเดยออกจากแผนการเจรจา

ญปน-ออสเตรเลย ญปนหวงผลดานวตถดบจากทา EPA กบออสเตรเลย และหวงผลในเชงสญลกษณ (symbolic)

ญปน-สหรฐฯ สหรฐฯ รอดทาทการทา EPA ของญปนกบออสเตรเลย ถาประสบความสาเรจกอาจจะพจารณาการทา EPA กบญปน เนองจากฝายสหรฐฯ เหนวา EPA ของญปนไมไดมาตรฐานของสหรฐฯ เชน การทญปนไมยอมเปดเสรสนคาเกษตร

ญปน-สหภาพยโรป สหภาพยโรปลงเลทจะเปดตลาดยานยนต จอภาพแสดงผลแบบแบน (อตราภาษ 10%) และ สนคาโสตทศน (อตราภาษ 14%) ในขณะทญปนกงวลเรองเนอหมจากเดนมารกจะเขามาในตลาดญปนเปนจานวนมาก

321

2. การใชสทธประโยชนของ JTEPA ของบรษทญปน ผใหสมภาษณ

Japan External Trade Organization (JETRO) Isamu Wakamatsu Senior Coordinator, Asian & South Asia Planning Department Seiya Sukegawa Deputy Director, Asia and Oceania Division, Overseas

Research Department Kohei Shiino Deputy Director, International Economic Research Division,

Overseas Research Department Hiroshi Sano Deputy Director, Agriculture and Fisheries Division, Export promotion and Agriculture Department Yusuke Yoshida Asian Cooperation Division, Trade and Economic

Cooperation Department องคการสงเสรมการคาตางประเทศของญปน หรอ JETRO เปนองคกรไมแสวงหากาไร

ทมลกษณะกงรฐบาล กอตงขนในป ค.ศ. 1958 โดยมวตถประสงคหลกคอ การสนบสนนการคาและการลงทนระหวางญปนกบประเทศอนๆ เพอใหการคาระหวางญปนและคคามความสมดลกน

2.1 ภาพรวมการใชประโยชน JTEPA

JETRO ไดสารวจเกยวกบผลกระทบของ FTA และ EPA ตอการดาเนนการของบรษทญปนในประเทศไทย ผลการสารวจจากตารางท 3 ชวา ผลประโยชนของความตกลงตางๆ ทเกยวของกบประเทศไทยและญปน ในความเหนของบรษทญปนในประเทศไทยเปนไปตามลาดบเรยงจากมากไปหานอยดงตอไปน คอ 1) JTEPA 2) AFTA 3) AJCEP 4) ASEAN+3

322

ตารางท 3 ผลการสารวจผลกระทบของ FTA/EPA ตอบรษทญปนในประเทศไทย FTA/EPA ดชน

Thai-Japan 1.12 Zero tariff in ASEAN Free Trade Area 0.93 Japan-ASEAN 0.87 ASEAN+3 0.48 Thai-USA 0.35 Thai-India 0.29 India-ASEAN 0.28 Thai-Korea 0.07 Thai-China 0.05 Japan-India 0.00 Japan-Korea -0.04 China-ASEAN -0.10 Japan-China -0.14

ทมา: Thai FTA/EPA and Japanese Affiliated Companies, JETRO หมายเหต: ผลทางบวก=2 ผลทางบวกเลกนอย=1 ผลทางลบ=-2 ผลทางลบเลกนอย=-1

คาดชนในตารางคานวณจากคาเฉลยของผตอบแบบสอบถามทงหมด ความเหนของบรษทญปนในประเทศไทยจากผลการสารวจดงกลาว ในเบองตนอาจ

อธบายไดจากขอมลของสดสวนในการจดหาวตถดบของบรษทญปนในแตละประเทศ และขนาดของตลาดดงรายละเอยดตอไปน

- บรษทญปนในประเทศไทยใชวตถดบภายในประเทศไทยเปนสดสวนสงถงรอยละ 54 และนาเขาจากญปนรอยละ 31.5 ดงแสดงในภาพท 2 จงทาให JTEPA เกดประโยชนคอนขางมากตอผประกอบการในการเคลอนยายสนคาระหวางกน

- เนองจากในปจจบนจนยงไมมศกยภาพเพยงพอทจะผลตชนสวนยานยนตดวยระบบการผลตแบบทนเวลาพอด (Just-in-time production) โดยยงตองใชเวลาในการผลตถง 2-3 เดอน บรษทญปนจงไมเหนประโยชนของความตกลงระหวางจนและอาเซยนตออตสาหกรรมยานยนตมากนก ซงสะทอนไปยงผลการสารวจทมดชนตดลบ

- ในกรณของอนเดย บรษทญปนจาเปนตองใชวตถดบหรอชนสวนภายในประเทศมากเนองจากภาษนาเขาเฉลยอยทรอยละ 10 และ มอตราภาษทเรยกเกบจรง (effective rate) อยทรอยละ 30 จงมแนวโนมทบรษทญปนจะใชไทยเปนฐานการผลตแลวสงสนคาไปขายทอนเดยโดยใชความตกลงอนเดย-อาเซยน หรอความตกลงไทย-อนเดย เชน กรณของบรษทโซน

323

ภาพท 2 สดสวนของวตถดบทบรษทญปนจดหาแยกตามทมาของแหลงวตถดบ (รอยละ)

ทมา: Japanese-Affiliated Manufacturers in Asia – ASEAN and India- (survey 2007)

นอกจากน JETRO ยงไดดาเนนการสารวจการใชประโยชนของ FTA และ EPA ของบรษทญปนในกลมประเทศอาเซยน ทงในดานการนาเขาและสงออก ผลการสารวจแบงออกเปน 3 ระดบ ไดแก บรษททใชประโยชนจาก FTAหรอ EPA ในปจจบน บรษททกาลงพจารณาวาจะใชประโยชนจาก FTA หรอ EPA ในอนาคต และ บรษททไมมแผนทจะใชประโยชนจาก FTA หรอ EPA ในกรณของบรษทญปนในประเทศไทยนน ภาพท 3 และภาพท 4 แสดงใหเหนวาประมาณรอยละ 50 ของบรษทญปนทงหมดไมมแผนทจะใชประโยชนจาก FTA หรอ EPA ทงในดานการนาเขาและสงออก เมอเปรยบเทยบระหวางป 2006 และ 2007 บรษทญปนในประเทศไทยมการใชประโยชนจาก FTA และ EPA คอนขางคงทในสวนของการสงออก และมแนวโนมการใชประโยชนลดลงในสวนของการนาเขา

324

ภาพท 3 สดสวนการใชประโยชน FTA และ EPA ในการนาเขาของบรษทญปน ป 2006 และ 2007 (รอยละ)

33.319.4

9.524

10.811.4

20.817.719.4

22.415.7

19.317.7

14.91616.716.716.9

4029

33.320

2314.6

37.741.8

23.612.1

20.514.8

35.935

29.523.8

29.924

26.751.6

57.256

66.274

41.540.5

5765.563.8

65.946.4

50.154.5

59.553.4

59.1

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100

India(2006)India(2007)

Vietnam(2006)Vietnam(2007)Philippines(20…

Philippine(2007)Indonesia(2006)Indonesia(2007)Singapore(2006)Singapore(2007)

Malaysia(2007)Malaysia(2006)Thailand(2006)Thailand(2007)

ASEAN(2006)ASEAN(2007)

Total(2006)Total(2007)

currently use considering using no plan to use

ทมา: Japanese-Affiliated Manufacturers in Asia - ASEAN and India- (survey 2007)

ภาพท 4 สดสวนการใชประโยชน FTA และ EPA ในการสงออกของบรษทญปน ป 2006 และ 2007 (รอยละ)

ทมา: Japanese-Affiliated Manufacturers in Asia - ASEAN and India- (survey 2007)

325

ผลการสารวจเกยวกบเหตผลทบรษทญปนทอยในอาเซยนไมมแผนการทจะใช FTA ชวา สาเหตสาคญของการไมใชประโยชนจากความตกลงเนองจากการนาเขาของผประกอบการไมจาเปนตองใชประโยชนจาก FTA หรอ EPA เพราะบรษทไดรบประโยชนจากสทธทางภาษจากกระบวนการอนๆ อยแลว เชน เขตสงเสรมการสงออก (Export Processing Zone: EPZ) สทธพเศษจากการสงเสรมการลงทน เปนตน ปจจยดงกลาวมสดสวนสงถงรอยละ 63.5 ของเหตผลทงหมด ในขณะทรอยละ 45 ของบรษทไมใช FTA ในการสงออก เนองจากไมเหนประโยชนของ FTA ดวยเหตทอตราภาษศลกากรทวไปอยในระดบทตาอยแลว 2.2 ประเดนทฝายญปนตองการใหมการปรบปรงแกไข JTEPA

ในสวนนผสมภาษณสรปขอมลจากการสมภาษณ JETRO และ ขอมลผลการสารวจบรษทสมาชกของ Nippon Keidanren เกยวกบประเดนเรองความตองการใหมการปรบปรงแกไขความตกลง JTEPA ในกระบวนการทบทวนทจะมขนในอนาคต โดยมความตองการดงตอไปน

- ตองการเจรจาเรองการลดภาษศลกากรสาหรบรถยนตขนาดเกน 3,000 ซซ ในป ค.ศ. 2009

- ตองการใหมการลดภาษเหลกกลาในอตราทเรวกวาทเปนอย - ตองการใหสนคาอเลกทรอนกสมลคาสง เชน ตเยน 4 ประต เครองลางจาน

อตโนมต ไดรบการลดภาษทนท - ตองการลดขอจากดในการลงทนสาขาบรการและบรการหลงการขาย (ซอม-บารง) - ตองการใหมการคนภาษอยางรวดเรว - ตองการแกไขปญหาเรองการรบรองการออกใบกากบสนคาโดยประเทศทสาม (re-

invoicing) โดยจะอธบายโดยละเอยดในหวขอ 6.2.3

2.3 การออกใบกากบสนคาโดยประเทศทสาม (Re-invoicing)

ประเดนทมความเกยวของกบการใชประโยชน EPA ในสวนของ “การคาโดยผานตวกลาง” (intermediary trade หรอ merchant trade) คอ การออกใบกากบสนคาโดยประเทศทสาม หรอ รอนวอยซง (re-invoicing) ซงเปนวธการทนยมใชกนมากในเอเซย การคาทใชรอน วอยซง หมายถง เสนทางการคาทสนคาถกขนสงมาจากประเทศผผลต ในขณะทใบกากบสนคาหรอใบอนวอยซออกโดยสานกงานใหญ (headquarter) หรอสานกงานในสวนภมภาค (regional subsidiary) ทตงอยในประเทศทสาม ภาพท 5 แสดงกลไกของการคาทใชรอนวอยซง โดยยกตวอยางกรณทสนคาทผลตในประเทศไทยและสงไปยงประเทศอนโดนเซยโดยตรงพรอมกบใบรบรองแหลงกาเนดสนคา (Form D) ในขณะทใบกากบสนคาจะออกจากสงคโปรไปยงอนโดนเซย โดยรายละเอยดในใบกากบสนคาจะแสดงถงการทสานกงานใหญในสงคโปรซอ

326

สนคาจากบรษทสาขาทตงอยทประเทศไทยและสงไปขายยงอนโดนเซย กลาวคอ เสนทางการเคลอนยายสนคาจะเปนเสนทางตรงจากประเทศผผลต แตเสนทางการคาจะผานประเทศทสามนนเอง

ภาพท 5 แผนภาพแสดงตวอยางการคาทใชรอนวอยซง (re-invoicing) ขอมลการสารวจของ JETRO ชวา สดสวนของการคาทใชการคาโดยผานตวกลางของ

บรษทญปนในประเทศไทยอยทประมาณรอยละ 15 ของบรษททงหมดในการสารวจ (ดภาพท 6) โดยเฉลยบรษทญปนในอาเซยนมการใชรอนวอยซงอยทประมาณรอยละ 16 ของบรษททงหมด

ภาพท 6 สดสวนของบรษทญปนทใชการคาผานตวกลางในการสงออก

(จากบรษททงหมดในการสารวจ)

3.1

25

13.2

20

13.6

16.3

15.3

16

15.3

96.9

75

86.8

80

86.4

83.7

84.7

84

84.7

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100

India

Vietnam

Phillipines

Indonesia

Singapore

Malaysia

Thailand

ASEAN total

Total

Yes No

ทมา: Japanese- Affiliated Manufacturers in Asia (2007), JETRO

Re-invoicing

ไทย

สงคโปร อนโดนเซย

ใบรบรองแหลงกาเนดสนคา (Form D)

327

ตารางท 4 แสดงผลการสารวจเหตผลสาคญทบรษทญปนเลอกใชการออกใบกากบสนคาโดยประเทศทสาม (re-invoicing) โดยเหตผลสาคญของการใชการคาผานตวกลางเรยงลาดบความสาคญจากมากไปนอย ไดแก

1) เพมประสทธภาพของโลจสตกส (logistics) 2) ลดตนทนตางๆ ทเกยวกบกระบวนการสงออก 3) ไมตองเปดเผยราคาหนาโรงงานและราคา FOB (Free on Board) แกลกคา 4) ลดความเสยงจากอตราแลกเปลยนเงนตราตางประเทศ 5) ตองการเปลยนชอผสงออก 6) ลดภาษเงนไดนตบคคล ตารางท 4 เหตผลทบรษทญปนใชการคาผานตวกลาง (merchant trade)

ASEAN

(91) Thailand

(23) Malaysia

(23) Singapore

(8) Indonesia

(15) Philippines

(16) Vietnam

(6) Reason No % No % No % No % No % No % No %

Improve efficiency of logistics as a whole

32 35.2 9 39 5 21.7 5 62.5 7 46.7 5 31.3 1 16.7

Reduce costs by concentrating export-related works

19 20.9 3 13 5 21.7 2 25 2 13.3 5 31.3 2 33.3

Not to disclose ex-factory prices and FOB prices to customers

15 16.5 2 8.7 3 13 NA NA 4 26.7 2 12.5 4 66.7

Reduce exchange risks (netting)

13 14.3 4 17 6 26.1 NA NA 1 6.7 1 6.3 1 16.7

Change the name of exporter

13 14.3 4 17 1 4.4 2 25 2 13.3 2 12.5 2 33.3

Reduce tax costs such as the corporation tax

4 4.4 2 8.7 1 4.4 NA NA NA NA 1 6.3 NA NA

Others 30 33 7 30 11 47.8 1 12.5 4 26.7 6 37.5 1 16.7

ทมา: Japanese- Affiliated Manufacturers in Asia (2007), JETRO ปญหาของการคาทใชรอนวอยซงในขณะนคอ ความสบสนและความไมชดเจนของการ

ยอมรบการทารอนวอยซงของแตละประเทศ เชน การไมมการกลาวถงรอนวอยซงในความตกลง ACFTA โดยในทางปฏบต รฐบาลกลางของจนไมยอมรบการทารอนวอยซง และไมอนญาตใหการคาทใชรอนวอยซงสามารถใชสทธประโยชนจากความตกลง ในขณะทรฐบาลทองถนของจนบางแหงยอมรบการทารอนวอยซง เปนตน ในกรณของ JTEPA เจาหนาทจาก JETRO กลาววา

328

มปญหาททางศลกากรไทยยงไมยอมรบรอนวอยซง ซงอาจเปนสาเหตหนงททาใหการใชประโยชนของ JTEPA ไมสงเทาทควร ขอสงเกตของผสมภาษณ

จากขอเทจจรงทไดจากการสมภาษณขางตน ผสมภาษณไดตรวจสอบระเบยบปฏบตเกยวกบหนงสอรบรองถนกาเนดสนคา (operation procedure) ของ JTEPA พบวามการระบเรองการยอมรบการทารอนวอยซงเอาไว ดงนน ปญหาเรองการไมยอมรบรอนวอยซงจงอาจเกดจากการทฝายปฏบตยงไมเขาใจรายละเอยดของระเบยบปฏบตอยางครบถวน ซงหากเกดความไมแนนอนของการยอมรบรอนวอยซงของฝายไทย บรษทญปนอาจไมกลาใชประโยชนจาก JTEPA โดยเฉพาะในกรณของผผลตชนสวนทตองสงสนคาใหผประกอบแบบทนเวลาพอด (JIT)

3. โครงการความรวมมอภายใต JTEPA

เรองความรวมมอระหวางไทย-ญปนในการสงเสรมการคาและการลงทนภายใตความตกลง JTEPA เปนประเดนสาคญทฝายไทยจะตองตดตามความคบหนา รวมถงปญหาและอปสรรคของโครงการตางๆ เพอใหมการปรบปรงการดาเนนการโครงการในการทบทวนความตกลงทจะมขนในอนาคต คณะผสมภาษณไดสอบถามขอเทจจรงเกยวกบโครงการความรวมมอกบ JETRO ซงเปนหนวยงานทดแลโครงการความรวมมอ 3 โครงการ ไดแก โครงการสงเสรมการคาและการลงทนเพอ “ครวไทยสโลก” โครงการเศรษฐกจสรางมลคา และโครงการจดตงสถาบนพฒนาทรพยากรมนษยของอตสาหกรรมยานยนต โดยโครงการความรวมมอทเกยวกบอตสาหกรรมยานยนตไดสมภาษณสมาคมผผลตยานยนตญปน (Japan Automobile Manufacturers Association: JAMA) ซงเปนผประสานงานหลกของโครงการดงกลาว นอกจากน คณะผสมภาษณยงไดสมภาษณสมาคมอตสาหกรรมเหลกและเหลกกลาแหงญปน (Japan Iron and Steel Federation: JISF) เกยวกบโครงการความรวมมออตสาหกรรมเหลกไทย-ญปนดวย ความคบหนาของโครงการความรวมมอแตละโครงการมรายละเอยดดงตอไปน

3.1 โครงการจดตงสถาบนพฒนาทรพยากรมนษยของอตสาหกรรมยานยนต

โครงการนเรมดาเนนการมาตงแตป ค.ศ. 2006 กอนหนาท JTEPA จะมผลบงคบใช

และภายใตความตกลง JTEPA โครงการนกตองมความรวมมอทใกลชดยงขนโดยมวตถประสงคทสาคญคอ การจดตงศนยพฒนาทรพยากรมนษยสาหรบอตสาหกรรมยานยนตเพอรองรบการลงทนใหมในอตสาหกรรมยานยนต ความคบหนาของโครงการคอ ทางฝายญปนไดสงผเชยวชาญมาประเทศไทยทงหมด 39 คน และไดฝกอบรมวศวกรทเขารวมโครงการไปแลว 100 คน ปญหาทเกดขนคอ ผผลตชนสวนยานยนตขนาดกลางและขนาดเลกจานวนมากยง

329

ไมไดเขารวมในโครงการ นอกจากน คณะผสมภาษณพบวา ยงมปญหาเรองการสอสารและความเขาใจทไมตรงกนของการดาเนนการโครงการในระดบรฐบาลกบระดบปฏบต โดยท JAMA ยงไมไดรบทราบถงขอมลการดาเนนงานจดตงศนยพฒนาทรพยากรมนษยฯ และเสนอใหรฐบาลไทยปรกษากบรฐบาลญปนในประเดนน

3.2 โครงการสงเสรมการคาและการลงทนเพอ “ครวไทยสโลก”

การดาเนนงานทผานมา ทาง JETRO รวมกบ กรมสงเสรมการสงออกและสถาบนอาหารของไทย ไดจดทารายงานเสนอตอรฐบาลไทยเพอสงเสรมการสงออกอาหารไทยไปยงประเทศญปน นอกจากน JETRO ยงมโครงการทจะจดสมมนาเรองระบบระบบการวเคราะหอนตรายและจดวกฤตทตองควบคมในการผลตอาหาร หรอ HACCP (Hazard Analysis and Critical Control Point System) ทกรงเทพฯ และเชยงใหม

3.3 โครงการความรวมมออตสาหกรรมเหลกไทย-ญปน ความคบหนาของโครงการในขณะน ผสมภาษณไดรบทราบถงเกยวกบรายละเอยดเกยวกบการดาเนนการของโครงการหลกทฝายญปนนาเสนอ 2 โครงการ ไดแก

1) โครงการ “เสรมสรางความเขมแขงดานเทคโนโลยของอตสาหกรรมเหลกกลาไทย” (Strengthen the technical basis of Thai steel industry) โดยฝายญปนเสนอรางโครงการยอย 2 โครงการ ไดแก

- การจดอบรมเรอง “Introduction to Steel Market Development and Steel Use Promotion Activities for the Construction Area” โดยทางฝายไทยจะสงตวแทนเดนทางไปอบรมและดงานกบผเชยวชาญดานการพฒนาตลาดเหลกและการสงเสรมการใชเหลกของญปน

- การจดอบรมเรอง “Thai Participation in South East Asia Steel Structure Construction Seminar” โดยฝายไทยจะสงตวแทนไปเขารวมอบรมกบผเชยวชาญจากประเทศตางๆ ในเอเชยทประเทศเวยดนาม

2) โครงการ “สนบสนนเทคโนโลยสงแวดลอมของอตสาหกรรมเหลกกลาไทย” (Reinforce environmental technology of Thai steel industry) โดยฝายญปนเสนอรางโครงการยอย 2 โครงการ ไดแก

- “Technology Exchange Workshop on Environmental and Energy Conservation Technologies for Electric Arc Furnaces” โดยฝายไทยจะสงตวแทนเขารวมประชมเชงปฏบตการทประเทศญปนในเรองการปรบปรงเทคโนโลยดานสงแวดลอมและการประหยดพลงงาน

330

- สงผเชยวชาญจากญปนไปใหคาแนะนาเทคโนโลยดานสงแวดลอมและการประหยดพลงงานใหแกผประกอบการไทย

นอกจากน ในสวนของความคบหนาของโครงการพฒนาฝมอของชางเทคนคในโรงงาน

เหลกในประเทศไทย ทผานมาไดมการฝกอบรมทจากดอยเพยงบรษทไทยทรวมทนกบญปน (Japan-Thai joint venture) เทานน ถงแมฝายไทยจะไดเรยกรองใหมการขยายขอบเขตของโครงการใหครอบคลมผประกอบการไทยทไมใชบรษทรวมทนดวย แตฝายญปนยงยนทจะจากดขอบเขตใหเพยงบรษทไทยทรวมทนกบญปนเทานน เนองจากมปญหาในเรองความลบของความรและเทคโนโลยในการผลต 4. การออกใบรบรองแหลงกาเนดสนคา ผใหสมภาษณ

Japan and Tokyo Chamber of Commerce and Industry Hisashi Emoto Manager, International Division Mitsuo Yamada Project General Manager for Asia, International Division Japan Chamber of Commerce and Industry (JCCI) เปนหนวยงานทไดรบการ

แตงตงจาก METI ในการออกใบรบรองแหลงกาเนดสนคา หรอ C/O ของบรษทผสงออกญปนโดยมสานกงานทงหมด 21 แหง ทวประเทศ และมธรกจทวประเทศเปนสมาชกจานวน 1.43 ลานราย (ถงป ค.ศ. 2006 ) ผลการดาเนนงานทผานมาของ JCCI ชวา การออก C/O ในการสงออกภายใต JTEPA มจานวนมากทสดโดยเฉลยประมาณ 1,500 คาขอตอเดอน (ขอมลตงแตเดอนพฤศจกายน 2550) ในขณะท จานวน C/O ของเมกซโกประมาณ 480 คาขอตอเดอน มาเลเซย 440-460 คาขอตอเดอน ชล 250 คาขอตอเดอน สวนกรณของสงคโปรมนอยมากเนองจากมสนคาเพยง 3-4 รายการทไดลดภาษภายใตความตกลง

4.1 ขนตอนการออก C/O การออก C/O ในการสงออกภายใต EPA ตางๆ มขนตอนโดยสรปดงน

1) บรษทสงออกทตองการขอ C/O จะตองลงทะเบยนกบ JCCI ในขนตอนนใชเวลาประมาณ 3-4 วน และไมเสยคาใชจายแตอยางใด บรษทจะตองมาตดตอดวยตนเองหรอสงเอกสารและหลกฐานตางๆ ทางไปรษณย ทงนการลงทะเบยนบรษทยงไมสามารถลงทะเบยนผานอนเตอรเนตไดเนองจากยงตองใชหลกฐานการตตราประทบ (hanko) ของบรษท ขนตอนการลงทะเบยนนเพอตรวจสอบวา

331

บรษทดงกลาวเปนธรกจของญปนจรง โดยตรวจสอบจากเอกสารการจดทะเบยนบรษท

2) บรษททลงทะเบยนแลวจะสามารถขอ C/O ผานทางอนเตอรเนตได หลงจากไดรบชอผเขาใช (ID) และรหสผาน (password) จาก JCCI โดยจะตองกรอกขอมลทจาเปนตางๆ ในเวบไซต บรษทผสงออกจะรบรองความถกตองของขอมลดวยตนเองและไมมการตรวจสอบความถกตองจาก JCCI เวนแตในกรณทมขอผดพลาด เชน ชอสนคาและรหส HS ไมตรงกน และการตรวจสอบวาขอมลตามคาขอจะไดแหลงกาเนดหรอไม เปนตน

3) JCCI จะออก C/O ในรปกระดาษ โดยใชเวลาประมาณ 2 วนนบแตวนทยนขอผานอนเตอรเนต คาธรรมเนยมในการขอ C/O ประกอบดวย คาธรรมเนยมขนตา (fixed charge) คดเปนเงน 2,000 เยนตอครง และคาธรรมเนยมตอชนดของสนคารายการละ 500 เยน หากขอเกนกวา 20 รายการ รายการตอไปคดรายการละ 50 เยน ทงน อตราคาธรรมเนยมการขอ C/O ไดรบการรบรองจากรฐบาล และใชอตราเดยวกนสาหรบ EPA และ FTA ของทกประเทศททาความตกลงกบญปน

4.2 ปญหาของการออก C/O ของสนคาทสงออกมาประเทศไทย โดยภาพรวม ยงไมมปญหารายแรงเกดขนในกระบวนการออก C/O โดยปญหาทเกดขนในตงแต JTEPA มผลบงคบใช ไดแก 1) กรณของอตสาหกรรมเหลก เกดปญหาการปฏเสธ C/O โดยกรมศลกากรไทย เนองจากกรมศลกากรไทยตองการใหรายงานนาหนกรวม (gross weight) ของสนคาใน C/O ในขณะทกรมการคาระหวางประเทศตองการใหรายงานนาหนกสทธ (net weight) เพอตรวจสอบโควตา 2) ปญหาการระบรายละเอยดของสนคา (product description) ในใบกากบสนคา (invoice) และ C/O ไมตรงกน โดยรายละเอยดของสนคาทระบใน invoice จะมเฉพาะเจาะจงมากกวารายละเอยดใน C/O ทเปนรายละเอยดตามรหสพกดอตราศลกากรทาใหมกรณทกรมศลกากรไทยไมสามารถรบรองการใชสทธของ JTEPA ได

332

5. พธการศลกากร ผใหสมภาษณ

Customs and Tariff Bureau, Ministry of Finance Tadashi Kamikawa Director for Rules of Origin, Tariff Policy and Legal

Division Satoko Kagawa Deputy Director, Office of Economic Partnership Tadashi Yasui Deputy Director, Office of Economic Partnership

ภาพรวมของปญหาทเกดขนในการใชประโยชน JTEPA ในสวนของพธการศลกากรยงไมมปญหาใหญ อยางไรกตาม หลงจาก JTEPA มผลบงคบใชไดเกดปญหาขน 2 ประการ ไดแก

1) การตความรหสพกดอตราศลกากรทไมสอดคลองกนของฝายไทยและญปน เชน การตความของตอนท 44 ของ ไมและผลตภณฑจากไม (woods & woods product) และการตความสนคาทเกยวกบปลาวาจะอยในตอนท 3 (fish) หรอตอนท 16 (fish product)

2) ขอมลในกลองท 1 (ชอผสงออก) ใน C/O ไมตรงกบขอมลทระบในใบกากบสนคา รวมถงมปญหาท C/O ไมตรงกบขนตอนการดาเนนงาน (operating procedure) ตามความตกลง ในกรณน กระบวนการนาเขากจะเกดความลาชา เนองจากกรมศลกากรญปนจะตองขอขอมลเพมเตมจากผนาเขา หรอทาการตรวจสนคาวาตรงกบทระบใน C/O หรอไม

สรปขอมลการสมภาษณรายอตสาหกรรม 6. อตสาหกรรมเหลกและเหลกกลา ผใหสมภาษณ

The Japan Iron and Steel Federation Misuo Kobayashi, Group Leader, International Trade & Cooperation Group, International Economic Affairs Division

สมาคมอตสาหกรรมเหลกและเหลกกลา (Japan Iron and Steel Federation: JISF)

กอตงขนตงแตป ค.ศ. 1948 สมาชกของสมาคมประกอบดวยผผลตเหลกและเหลกกลารายใหญ

333

ของประเทศ และ trading company ทประกอบธรกจซอขายเหลก วตถประสงคของ JISF คอ การสงเสรมการผลต การกระจายสนคา การบรโภค และการซอขายผลตภณฑเหลก

6.1 ภาพรวม

ประเทศญปนสงออกเหลกมายงประเทศไทยมากทสดเปนอนดบสามรองจากเกาหลใตและจน (ตารางท 5) โดยปรมาณการสงออกคดเปนรอยละ 12 ของปรมาณการสงออกทงหมด ตารางท 6 แสดงใหเหนวาประเทศไทยเปนผนาเขาเหลกรายใหญทสดในกลมประเทศทลงนามในความตกลงการเปดเสรกบญปน โดยผผลตยานยนตและอเลกทรอนกสญปนทมฐานการผลตในประเทศไทยเปนผนาเขาเหลกรายสาคญจากญปน สนคานาเขาหลกคอ แผนเหลกคณภาพสง(high-quality steel sheets) โดยเฉพาะอยางยงแผนเหลกรดรอน (ดตารางท 7) ทผานมา ผประกอบการญปนลงทนเปนจานวนมากในอตสาหกรรมปลายนา ซงประกอบดวย processing facility และ coil center เพอสรางหลกประกนใหแกผใช (end user) ในประเทศไทย

ตารางท 5 ปรมาณการสงออกเหลกของญปนป 2550 (หนวย: 1000 ตน)

ประเทศ ปรมาณ (%) เกาหลใต 9,591 (26.0%) จน 6,341 (17.2%) ไทย 4,302 (11.7%) ทงหมด 36,853 (100.0%)

ทมา: Japan Iron and Steel Federation ตารางท 6 ปรมาณการสงออกเหลกของญปนไปยงประเทศทลงนามในความตกลง ประเทศ ปรมาณ (พนตน) ผใชหลก (main user) สงคโปร 661 NA เมกซโก 910 ยานยนต,อปกรณอเลกทรอนกส มาเลเซย 1,113 ยานยนต, อปกรณอเลกทรอนกส ฟลปปนส 453 ยานยนต, กระปอง ไทย 3,724 ยานยนต, อปกรณอเลกทรอนกส ชล 14 พลงงาน อนโดนเซย 946 ยานยนต, อปกรณอเลกทรอนกส บรไน 11 นามน (ทอเหลก)

ทมา: Japan Iron and Steel Federation

334

ตารางท 7 ปรมาณการสงออกเหลกจากญปนมาไทยป 2550 จาแนกตามชนดสนคา (หนวย: 1000 ตน)

ชนดสนคา ปรมาณ (%) Hot-rolled steel sheets 1,810 (42.1%) Galvanized sheets 839 (19.5%) Bars and wires 451 (10.5%) Cold-rolled steel sheets 432 (10.0%) Total 4,302 (100.0%)

ทมา: Japan Iron and Steel Federation

อปสรรคของการคาเหลกทสาคญของบรษทญปนในประเทศไทย คอการทรฐบาลไทยใชมาตรการตอบโตการทมตลาด (Anti-Dumping: AD) ตอแผนเหลกรดรอน (hot-rolled steel sheet) ทนาเขาจากประเทศญปน สวนอปสรรคทมตอการลงทนคอ การจากดจานวนชาวตางชาตในการจางงานในประเทศไทย

ในสวนของการใชประโยชนจาก EPA อตสาหกรรมเหลกญปนมแนวโนมทจะไมใช

ประโยชนจาก ASEAN+3 หรอ ASEAN+6 เพราะระดบการลดภาษจะตากวา ถงแมจะไดแหลงกาเนดงายกวากตาม แตจะใชการทาความตกลงแบบทวภาค (bilateral agreement) มากกวา

ความทาทายของอตสาหกรรมเหลกของญปน คอเรองสงแวดลอมและการแกปญหาการ

มปรมาณการผลตลน (oversupply) โดยญปนตองมงสแนวทางการผลตและพฒนาสนคาชนสง (high end) มาแขงขนในตลาดโดยเฉพาะกบจนและอนเดย

6.2 ผลกระทบจาก JTEPA

ภายใตความตกลง JTEPA มการลดภาษสนคาเหลกกลา (steel) ทกรายการโดยไมมขอยกเวนภายในระยะเวลา 10 ป สนคาบางรายการ เชน แผนเหลก galvannealed และ อเลกทรคลชท (electrical sheets) มการลดภาษเหลอ 0 ทนท และมโควตาภาษ 0 สาหรบแผนเหลกรดรอน (950,000 ตนในปแรกและมการเปลยนแปลงทกป) ผลทตามมากคอ จะมสนคา steel ทมการลดภาษเปน 0 ทนทประมาณรอยละ 50 - 60 ของปรมาณการคาเหลกทงหมด จากการคาดการณของสมาคมอตสาหกรรมเหลกและเหลกกลาของญปน JTEPA นาจะสงผลกระทบตอการคาและการลงทนดงรายละเอยดตอไปน

335

1) ปรมาณการสงออกเหลกจากญปนมาไทยนาจะเพมสงขน เนองจากผใช (end user) ซงไดแก ผผลตยานยนตและอปกรณอเลกทรอนกสคาดหวงจะขยายการผลต

2) ในดานการลงทน สมาคมอตสาหกรรมเหลกคาดการณวาไมนาจะมการลงทนเพมเตมของอตสาหกรรมปลายนาในประเทศไทย เนองจากบรษทตางๆ ไดลงทนไปมากพอแลว ในขณะทสถานการณการลงทนในอตสาหกรรมตนนายงมความไมแนนอน ขนอยกบกลยทธของแตละบรษท แตโดยสวนใหญบรษทญปนคดวาการรวมศนยการผลตในญปนแลวสงออกจะมประสทธภาพมากกวา อยางไรกตาม หากบรษทญปนจะมาลงทนในอาเซยน ประเทศไทยกนาจะมศกยภาพมากทสดเนองจากมอปสงคของเหลกสงทสด

7. อตสาหกรรมเครองใชไฟฟาและชนสวนอเลกทรอนกส ผใหสมภาษณ

Japan Electronics and Information Technologies Industries Association Shigeru Miyagi Vice President, General Manager for International Affairs

Department สมาคมอตสาหกรรมอเลกทรอนกสและเทคโนโลยสารสนเทศแหงประเทศญปน (Japan

Electronics and Information Technologies Industries Association: JEITA) กอตงขนเมอป ค.ศ. 2000 โดยการควบรวมของ the Electronic Industries Association of Japan (EIAJ) และ Japan Electronic Industries Development Association (JEIDA) วตถประสงคของ JEITA คอ การสงเสรมการผลต การคาระหวางประเทศและการบรโภคผลตภณฑอเลกทรอนกสและชนสวนอเลกทรอนกส เพอตอบสนองตอการพฒนาอตสาหกรรมอเลกทรอนกสและเทคโนโลยสารสนเทศ ตลอดจนการเสรมสรางความมงคงของเศรษฐกจโดยรวมของประเทศ ประเภทของผลตภณฑทอยในขอบเขตการดแลของ JEITA อาท อปกรณไฟฟา (electronic devices) อปกรณอเลกทรอนกส (electronic components) เครองใชในครวเรอนระบบดจตอล (digital home appliance equipment) ระบบสารสนเทศและเทอมนล (information systems and terminals) ฯลฯ

7.1 ภาพรวม

อปสรรคทสาคญของประเทศไทยในการพฒนาอตสาหกรรมเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกส คอคณภาพของแรงงานไทยยงไมไดมาตรฐาน และปญหาเสถยรภาพทางการเมอง ความทาทายของอตสาหกรรมอเลกทรอนกสคอ 1) การพฒนา “กรนไอท” (Green IT)

336

ทคานงถงปญหาสงแวดลอมในทกดานของการผลต และ 2) การพฒนาเทคโนโลย โดยเฉพาะดานนาโนเทคโนโลย (Nano technology) 7.2 ผลกระทบจาก JTEPA

อตสาหกรรมอเลกทรอนกสไดรบประโยชนจาก JTEPA คอนขางมากในดานการสงเสรมใหเกดการจดการสายโซอปทาน (supply chain management) และตองการใหมการเปดเสรมากขนไปอก อยางไรกตาม อตสาหกรรมอเลกทรอนกสคาดหวงประโยชนจาก AJCEP มากกวา เนองจากความตองการจะเคลอนยายชนสวนตางๆ ภายในอาเซยนอยางคลองตวมากขน ทผานมาผประกอบการมปญหาการใช CEPT(Common Effective Preferential Tariff) เพราะชนสวนสาคญ เชน จอแสดงภาพแบบแบน (flat panel) จาเปนตองนาเขาจากญปน ซงจะทาใหมลคาวตถดบทใชภายในประเทศ RCV (Regional Content Value) ไมถง 40% ดงนน การใชการเปลยนพกดศลกากร (Change in Tariff Classification: CTC) อยางทอาเซยนใชอยจะชวยทาใหสนคาไดแหลงกาเนดงายขน อกเหตผลหนงทตองการใช AJCEP มาจากการทผผลตญปนมความตองการทจะเลอกพนทผลตทเหมาะสมทสดของแตละชนสวนเพอเพมขดความสามารถในการแขงขน สาหรบการมโครงสรางพนฐานในการรบรองซงกนและกน (Mutual Recognition Agreement) ภายใต JTEPA นน เปนประโยชนอยางมากเพราะชวยลดตนทนในการตองรบรองสนคาหลายครง

8. อตสาหกรรมยานยนต ผใหสมภาษณ

Japan Automobile Manufacturers Association Shinichiro Oka, Group Leader, International Department Takashi Ueno, International Department Mayuko Tsuruoka, International Department

สมาคมผผลตยานยนตแหงประเทศญปน (Japan Automobile Manufacturers Association: JAMA) เปนสมาคมอตสาหกรรมทไมแสวงหากาไรทกอตงขนเมอป ค.ศ. 1967 สมาชกของ JAMA ประกอบดวยผผลตยานยนต 14 แหง โดยครอบคลมประเภทของยานพาหนะตงแต รถยนตนง รถบรรทก รถโดยสารประจาทาง ไปจนถงรถจกรยานยนต ในป ค.ศ. 2002 JAMA ไดควบรวม Japan Motor Industrial Federation (JMIF) Japan Automobile Industry Employers’ Association (JAIEA) JAMA มเปาหมายทจะสงเสรมอตสาหกรรม ยานยนตเพอตอบสนองตอการพฒนาเศรษฐกจและสงคมของประเทศ พนธกจทสาคญยงรวมถง

337

ดานการสงเสรมการรกษาสงแวดลอมและความปลอดภยของการใชรถใชถนน ตลอดจนการปรบปรงสภาพแวดลอมของการทาธรกจระหวางประเทศ

8.1 ภาพรวม

ในปทผานมา มการลงทนของบรษทผลตรถยนตหลายโครงการในประเทศไทยและประเทศอนๆ ในเอเซย (ตารางท 8) และยงมการลงทนของผผลตชนสวนยานยนตในประเทศไทยมากถง 17 โครงการ อยางไรกตาม การลงทนดงกลาวไมนาจะเกดจากผลกระทบของ JTEPA แตเกดจากปจจยอนมากกวา เชน โครงการอโคคาร (eco-car) สาหรบการลงทนในการผลตรถไฮบรด (hybrid) หรอรถดานสงแวดลอมอนๆ ทจะมความสาคญมากขนในอนาคตนน บรษทโตโยตาไดลงทนในการประกอบรถไฮบรด ในจน เนองจากจนออกกฎทเกยวกบรถสงแวดลอมใหม โดยรฐบาลจะรบรองบรษททผลตรถเพอสงแวดลอม เพราะทผานมามการแอบอางของบรษทหลายแหงวาสามารถผลตรถทดตอสงแวดลอมได อยางไรกตาม ญปนกยงจะผลตชนสวนสาคญของรถดานสงแวดลอมในญปนอย

ตารางท 8 ขอมลการลงทนของผผลตยานยนตญปนไปยงประเทศในเอเซยป 2550

บรษท ประเทศ ประเภทยานยนต ลกษณะการ

ลงทน

จานวนเงนลงทน

(รอยลานเยน) วตถประสงค

Isuzu อนเดย

รถบสขนาดกลาง ลงทนใหม ตอบสนองความตองการของตลาดทเพมขน

Isuzu มาเลเซย รถยนตเพอการพาณชย

เพมทน 33

Toyota ฟลปปนส MT ลงทนเพม 135 ขยายกาลงการผลตให IMV

Suzuki ไทย (จ.ระยอง)

รถยนตขนาดเลก ลงทนใหม 414 รวมกบโครงการ eco-car

Suzuki จน จกรยานยนต (125 cc)

ขยายการผลต, สรางรานตวแทน

จาหนาย

136

Nissan อนเดย รถยนตเพอการพาณชยขนาดเลก

ลงทนใหม 571

Nissan Diesel

ออสเตรเลย รถบรรทกขนาดกลางและขนาดใหญ

ขยายบรษทลก 9.1 เพมความสามารถในการขาย

Honda ไทย รถยนตนง สรางโรงงานใหม 230 ขยายการจาหนายใน

338

บรษท ประเทศ ประเภทยานยนต ลกษณะการ

ลงทน

จานวนเงนลงทน

(รอยลานเยน) วตถประสงค

ไทยและภมภาคเอเชยแปซฟก

Honda อนเดย รถยนตนง สรางโรงงานใหม 276 ตอบสนองความตองการของตลาดทเพมขน

Honda เวยดนาม รถจกรยานยนต สรางโรงงานใหม 70 ตอบสนองความตองการของตลาดทเพมขน

Honda จน การพฒนารถยนต 4 ลอ

สรางศนยวจย 27 ตอบสนองความตองการของตลาดจน

Mazda ไทย รถยนตนงขนาดเลก

สรางโรงงานใหม(รวมกบ Ford)

Mitsubishi Fuso

อนโดนเซย เพมทน

Yamaha จน ศนยกระจายชนสวนยานยนต

สรางศนยซอม-บารง

Yamaha เวยดนาม รถจกรยานยนต สรางโรงงานใหม 54 ตอบสนองความตองการของตลาดทเพมขน

Fuji Juko (Fuji heavy industries)

เกาหลใต รถยนตนง จาหนาย รบมอกบความตองการทสงขนของรถยนตนาเขา

ทมา: Japan Automobiles Manufacturers Association

โจทยสาคญทผผลตชนสวนไทยจาเปนตองเตรยมพรอมหรอพฒนาเพอรองรบการลงทนในอตสาหกรรมยานยนต คอ คณภาพ ตนทน และการสงมอบ (Quality-Cost-Delivery: QCD) และเรองพนฐานอนๆ เชน การพฒนาคณภาพ ระบบการขนสงททนเวลาพอด (just in time delivery)

8.2 ผลกระทบจาก JTEPA

อตสาหกรรมยานยนตไดประโยชนจากความตกลงแบบทวภาคมากกวา AJCEP เนองจากการผลตสวนใหญใชวตถดบภายในประเทศ ประกอบกบผผลตมนโยบายทจะตงฐานการผลตทกระจกตวอยในประเทศใดประเทศหนง

339

ปญหาทเกดขนในการใชประโยชนจาก JTEPA คอ ความไมตรงกนของรายละเอยดสนคาใน C/O และ invoice รวมถงเรองของการระบนาหนกทเปนนาหนกรวม (gross weight) และนาหนกสทธ (net weight) เชนเดยวกบปญหาของอตสาหกรรมเหลก เปนผลใหทางกรมศลกากรไทยไมสามารถรบรองการใชสทธประโยชนของ JTEPA

9. อตสาหกรรมสงทอและเสอผาเครองนงหม ผใหสมภาษณ

Japan Textiles Importers Associations Tsuneo Komura, Executive Managing Director

สมาคมผนาเขาสงทอแหงประเทศญปน (Japan Textiles Importers Association: JTIA) กอตงขนตงแตป ค.ศ. 1952 ภายใตกฎหมาย Export and Import Transaction Law JTIA ประกอบดวยสมาชกทเปนบรษทผนาเขาสงทอประมาณ 90 แหง จากจานวนผนาเขาทงหมด 8,000 แหงทวประเทศ อยางไรกตาม สมาชกของ JTIA สวนใหญเปนผนาเขารายใหญ ทาใหมมลคาการนาเขารวมของสมาชกสงถงรอยละ 40 ของมลคาการนาเขาสงทอของประเทศ วตถประสงคของ JTIA คอการสงเสรมการนาเขาของสนคาสงทอและเครองนงหมโดยมงทจะเพมผลประโยชนของสมาชกโดยรวม

Mitsui & Co., LTD.

Mikio Higashiyama Mitsui & Co., LTD เปน general trading company หรอทภาษาญปนเรยกวา “Sogo

Shosha” ทมขนาดใหญทสดแหงหนงของญปน โดย Mitsui & Co ประกอบธรกจหลากหลายสาขา ธรกจทสาคญคอ ธรกจซอขายสนคาทงในและตางประเทศทครอบคลมสนคาเกอบทกประเภท เชน เหลก เครองจกร เคมภณฑ อาหาร เครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกส เปนตน นอกจากน Mitsui & Co ยงประกอบธรกจในดานการประสานงานโครงการอตสาหกรรมในประเทศตางๆ บรการทางดานสอสารและโทรคมนาคม logistics และการเงน รวมถงการหาแหลงนามน กาซธรรมชาต และวตถดบสาหรบการผลตเหลกและเหลกกลา ในปจจบน Mitsui & Co มบรษทลกในประเทศไทยมากกวา 100 บรษท

9.1 ภาพรวม

ตลาดเสอผาและเครองนงหมของญปนพงพงการนาเขาเปนสดสวนทสงมาก โดยสนคา

นาเขามสดสวนสงถงรอยละ 94 ของความตองการ (ป 2006) โดยสดสวนของสนคานาเขาตอ

340

ความตองการนสงขนอยางตอเนองจากรอยละ 72 ในป 1996 ทผานมา ประเทศทญปนนาเขาสนคาเสอผามากทสดคอ จน โดยมสดสวนสงถงรอยละ 90 ของปรมาณการนาเขาทงหมด และมแนวโนมสงขน ในขณะทสวนแบงการตลาดของไทยและประเทศอนๆ มแนวโนมลดลง และเวยดนามสวนแบงการตลาดคอนขางคงท

ลกษณะพเศษของตลาดเสอผาญปน

- เปนตลาดทลกคามความละเอยดและซบซอน (sophisticate) มาก ลกคาตองการสนคาคณภาพสง มความหลากหลาย และตองการสนคาลอตเลก มวงจรของแฟชนและการผลตทสน

- การบรโภคมความหลากหลายมาก ตลาดมปรมาณการผลตลน (oversupply) - ตลาดมการแขงขนสงมาก - มระบบฝากขาย (consignment sales) ของผคาปลก - มการเพมขนของบรษททมลกษณะ SPA (Specialty store retailer of Private

label Apparel)

รปแบบการนาเขาของสนคาเสอผา โดยภาพรวม ชองทางการกระจายสนคาเสอผาทนาเขามาในประเทศญปนสามารถ

แสดงไดดงภาพท 7 อยางไรกตาม รปแบบหลกของการนาเขาสนคาเสอผาในตลาดญปนแบงไดเปน 3 รปแบบ ไดแก

1) รปแบบโออเอม (Original Equipment Manufacturer: OEM) โดยทผขายรวมมอ

กบบรษทการคา (trading company) ในการกาหนดผาและออกแบบ และใหผผลตในตางประเทศตดเยบให ซงวธนเปนวธการทพบมากทสดในปจจบน

2) คลายกบรปแบบท 1 แตผขายกาหนดลกษณะของผาและออกแบบเอง และใหผผลตในตางประเทศตดเยบให สวนขนตอนการนาเขาจะใชบรษทการคา

3) ผนาเขาญปนไปเลอกซอสนคาทผผลตในตางประเทศออกแบบและเลอกผาเอง

341

ภาพท 7 ชองทางการกระจายสนคาเสอผานาเขาของญปน

ทมา: The Japan Textiles Importers Association (2007)

ในสวนของสนคาเสอผาแฟชน ญปนนาเขาจากจนรอยละ 85 เนองจากเหตผล 3 ประการ ไดแก 1) คาแรงถก 2) ระยะทางใกล (สามารถขนสงโดยใชเวลาเพยง 48 ชม.) และ 3) ฝมอแรงงานในการตดเยบของจนพฒนาขนมาก อยางไรกตาม ผนาเขาญปนกพยายามทจะไมพงพาการนาเขาจากจนมากเกนไปและพยายามทจะกระจายการนาเขาจากประเทศอน เชน เวยดนาม ไทย มากขนเพอลดความความเสยง เชน ในขณะนคาแรงในจนมแนวโนมทจะเพมขน ประกอบกบมการขนภาษตางๆ ซงผนาเขาไมสามารถขอคนไดทงหมด เชน การขนภาษมลคาเพมของจนเปน 17% และสนคาบางรายการมภาษศลกากรอยแลว 10% รวมเปน 27% ทอาจไมสามารถขอคนไดทงหมดเมอสงออกจากจน ซงปญหานคลายกบกรณทบรษทญปนประสบในประเทศไทยกอนม JTEPA

ในกรณของประเทศไทย ญปนนาเขาสงทอและเครองนงหมจากไทยเพยงรอยละ 4 ของ

ปรมาณการนาเขาทงหมด โดยสวนใหญเปนชดกฬา สาหรบการสงออกสงทอของไทยนน ญปนถอเปนประเทศทไทยสงออกสงทอมากทสดเปนอนดบ 2 รองจากสหรฐอเมรกา (ดตารางท 9) โดยมลคาการสงออกไปญปนอยทประมาณรอยละ 6 ของการสงออกทงหมด ปจจยสาคญทมการนาเขาจากไทยนอย ไดแก 1) อตราคาแรงสง 2) ผผลตไทยไมคอยยอมรบการสงสนคาจากญปนเพราะไมตองการผลตสนคาลอตเลก และผผลตไทยเลอกทจะไปผลตใหสหรฐฯ และยโรป

342

มากกวา 3) การแขงคาของเงนบาท และ 4) ระยะทางระหวางไทยและญปน ซงเปนขอเสยเปรยบของไทยเมอเทยบกบจน โดยเฉพาะอยางยงในกรณการผลตสนคาแฟชนซงมวงจรการขายในระยะสนและเปลยนไปตามฤดกาล

ตารางท 9 มลคาการสงออกสงทอของไทยไปยงประเทศผนาเขาสงสด 5 อนดบแรก

(หนวย: ลานบาท) ประเทศ 2002 2003 2004 2005 2006

1. สหรฐอเมรกา 84,564 (38.3%)

78,157 (34.5%)

84,094 (33.0%)

85,536 (32.1%)

80,292 (31.1%)

2. ญปน 13,523 (6.1%)

15,639 (6.9%)

17,287 (6.8%)

16,660 (6.2%)

15,232 (5.9%)

3.สหราชอาณาจกร 10,816 (4.9%)

10,462 (4.6%)

11,858 (4.7%)

10,817 (4.1%)

10,609 (4.1%)

4. ฝรงเศส 4,410 (2.0%)

4,978 (2.2%)

7,309 (2.9%)

9,129 (3.4%)

9,590 (3.7%)

5. จน 5,113 (2.3%)

7,345 (3.2%)

10,573 (4.2%)

11,149 (4.2%)

9,468 (3.7%)

รวม 5 อนดบแรก 118,426 (53.6%)

116,581 (51.5%)

131,121 (51.5%)

133,291 (50.0%)

125,191 (48.4%)

ทมา: The Japan Textiles Importers Association หมายเหต: ตวเลขในวงเลบแสดงถงรอยละตอมลคาการสงออกทงหมด

9.2 ผลกระทบจาก JTEPA

การม JTEPA นาจะชวยใหการนาเขาสนคาเสอผาจากไทยสงขน เนองจากผขายญปนตองการทจะกระจายความเสยงของการนาเขาจากประเทศจนมากเกนไป ประกอบกบประเทศไทยมศกยภาพในการผลตเสอผาเนองจากมผาทมคณภาพสงและมชนดของผาทหลากหลาย แตทงน กขนอยกบปจจยดานการแขงคาของเงนบาทดวย

ขอสงเกตของผสมภาษณ

ดงทกลาวไปแลวขางตน คณภาพของผาเปนปจจยสาคญวาผนาเขาญปนจะจางผผลตในไทยตดเยบหรอไม ดงนน แนวทางในการเพมการสงออกสนคาเสอผาและเครองนงหมจากไทยไปยงญปนคอ การพฒนาคณภาพของผา รวมถงการเพมความหลากหลายของผาใหมากขน แลวอาจจางประเทศทมคาแรงถก เชน เวยดนาม หรอกมพชา ตดเยบแลวสงออกไปญปน

343

ซงการม AJCEP นาจะกอใหเกดผลดเนองจากจะทาใหสนคาไดแหลงกาเนดงายขน โดยสนคาทไทยมศกยภาพในการสงออกไปญปน ไดแก ชดกฬา เสอสเวตเตอร (sweater) และสนคาแฟชนชาย

10. อตสาหกรรมหนงและเครองหนง ผใหสมภาษณ

Japan Leather and Leather Goods Industries Association Masatoshi Toyama, Director Isao Matsumaru, Managing Director Takeshi Suzuki, Staff

สมาคมอตสาหกรรมหนงและเครองหนงแหงประเทศญปน (Japan Leather and Leather Goods Industries Association: JLIA) กอตงขนเมอป ค.ศ. 1986 โดยประกอบดวยสมาคมอตสาหกรรมหนงในแตละประเภท 23 แหงทวประเทศ JLIA มพนธกจในดานการแกปญหาตางๆ ทเกดขนในอตสาหกรรมเครองหนง เพอชวยสงเสรมการผลตและการจาหนายสนคาเครองหนงทกประเภท

10.1 ภาพรวม

ในปจจบน การนาเขาสนคาเครองหนงของญปนมสดสวนถงประมาณรอยละ 90 ของการบรโภคทงหมด โดยสวนใหญเปนการนาเขาจากประเทศจน รองลงมาคอ เวยดนาม กมพชา เมยนมาร อนโดนเซย บงกลาเทศ และไทย (ตารางท 10) ทผานมา รฐบาลญปนมนโยบายทตองการปกปองอตสาหกรรมเครองหนงโดยการกาหนดโควตาในการนาเขา ศาสตราจารย Urata มความเหนวาการปกปองอตสาหกรรมดงกลาวเกดจากปจจยดานปญหาการเมองและสงคมทเกยวกบการแบงแยกชนชน (discrimination) ของกลมคนทเรยกวา “บระคมน” (Burakumin) ในชวงกอนหนาน และเนองจากบระคมนเปนกลมคนทมอาชพเกยวกบอตสาหกรรมเครองหนง ในปจจบนรฐบาลจงพยายามทจะใหความดแลเปนพเศษกบคนกลมน หรอกลาวไดวาเปนการ reverse discrimination นนเอง

344

ตารางท 10 การนาเขาสนคาเครองหนงจากประเทศในเอเชยป 2550 รองเทาหนง กระเปาหนง

ประเทศ ปรมาณ (กโลกรม)

มลคา (พนเยน)

ปรมาณ (กโลกรม)

มลคา (พนเยน)

จน 141,137,958 36,668,686 696,209,598 251,771,474 เวยดนาม 3,794,542 8,171,581 6,790,520 5,337,515 ไทย 704,245 1,553,949 5,674,624 3,819,783

กมพชา 5,389,797 11,717,204 NA NA เมยนมาร 1,959,531 4,449,820 NA NA อนโดนเซย NA NA 3,374,640 1,424,462 บงกลาเทศ 2,186,992 3,522,343 NA NA

ทมา: Japan Leather and Leather Goods Industries Association

อตสาหกรรมการผลตเครองหนงในประเทศมแนวโนมหดตวลงอยางตอเนอง โดยธรกจสวนใหญมขนาดเลก มพนกงานไมถง 20 คน และในปจจบนแทบจะไมมการสงออกเครองหนงไปตางประเทศแลว แนวทางการพฒนาอตสาหกรรมเครองหนงของญปนในขณะนจะมงการผลตสนคาทมคณภาพเกรดปานกลางระหวางคณภาพของจนและยโรป และจะขยายตลาดไปยงอาเซยน เชน สงคโปรและไทย มากยงขน 10.2 ผลกระทบจาก JTEPA

เมอ JTEPA มผลบงคบใช จะมการยกเลกโควตาการนาเขารองเทาหนงทนท และจะลดภาษจนเหลอ 0 ภายใน 10 ป ซงการทา JTEPA และ EPA กบประเทศตางๆ สงผลใหผผลตรายเลกไมสามารถแขงขนไดและเลกธรกจไป ในขณะทผผลตรายใหญมแนวโนมทจะไปลงทนทตางประเทศ เชน ไทย เวยดนาม กมพชา จน และนาเขาจากประเทศเหลานมากยงขน

11. อตสาหกรรมอาหาร ผใหสมภาษณ

Mitsui & Co., LTD. Masaaki Kobayashi, Deputy General Manager, Planning & Coordination

Department, Overseas Business Corporate Planning & Strategy Division Yukari Takeda, Trade & Custom Department, Logistics Management Division Shinichi Katsube

345

11.1 ภาพรวม นาตาล

ญปนมความตองการบรโภคนาตาลประมาณ 2.2 ลานตนตอป แตผลตไดในประเทศเพยง 8-9 แสนตนตอป จาเปนตองนาเขาอก 1.2-1.3 ลานตนตอป ญปนนาเขานาตาลจากประเทศไทยเปนอนดบ 1 หรอ 2 ควบคกบออสเตรเลย โดยนาตาลทนาเขาเปนนาตาลดบ (raw sugar) และนามาสกดใหบรสทธในประเทศ และรฐบาลยงหามการนาเขานาตาลขดส (white sugar) รฐบาลกาหนดระดบราคานาตาลในประเทศสงกวานาตาลทนาเขา 3-4 เทาตว เนองจากเกรงวานาตาลทนาเขามาจะกระทบการผลตบทนาตาล (sugar beet) ในฮอกไกโดและการผลตออย (sugar cane) บนเกาะโอกนาวา โดยเฉพาะกรณของฮอกไกโดซงเปนเขตหนาว ไมสามารถปลกพชอนทดแทนได ทงน ภาษทเกบไดจากการนาเขานาตาลจะนาสงเขากองทนนาตาลเพอชวยเหลอเกษตรกรในประเทศ

ผลตภณฑอาหาร โจทยสาคญของผลตภณฑอาหารแปรรปหรออาหารแชแขงทจะสงออกไปญปนในขณะน คอ เรองความปลอดภยดานอาหาร (food safety) เนองจาก ญปนประสบปญหาเรองมยาฆาแมลงปนเปอนเกยวซาทผลตจากจน ทาใหภาครฐและประชาชนมความตนตระหนกในเรองความปลอดภยของอาหารทนาเขาจากตางประเทศมาก ดงนน ผสงออกไทยจาเปนตองเขมงวดในเรองความปลอดภยดานอาหาร เพอสรางความเชอมนแกผบรโภคญปน 11.2 ผลกระทบจาก JTEPA นาตาลเปนสนคาทไมไดลดภาษภายใต JTEPA จงไมไดรบผลกระทบจากการมความตกลง ในสวนของผลตภณฑอาหารนน ถงแมจะไดลดภาษแตผนาเขากไมมประโยชนมากนก เนองจากประสบปญหาคาเงนบาทแขง

346

12. สรปความตองการใชประโยชน EPA ของผประกอบการญปน

อตสาหกรรม EPA เหตผล เหลกและเหลกกลา JTEPA ลดภาษมากกวาแบบ Regional EPA ยานยนต JTEPA ใช local content ในไทยเปนสดสวนสง เครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกส AJCEP - ผประกอบการยงจาเปนตองนาเขาชนสวน

สาคญจากญปน ซงจะทาให RCV ไมถง 40% การใช CTC อยางทอาเซยนใชอยจะชวยทาใหสนคาไดแหลงกาเนดงายขน - ตองการจะเคลอนยายชนสวนตางๆ ภายในอาเซยนอยางคลองตวมากขน

สงทอและเสอผา JTEPA สงเสรมการนาเขาจากไทยมากขน เปนการชวยการกระจายความเสยงของการนาเขาจากจนในสดสวนทสงเกนไป

ทมา: คณะผวจย