1

แผนการจดการเรยนรท 4 หนวยการเรยนร เรอง วจารณงานศลปะ

รายวชาทศนศลป ชนมธยมศกษาตอนปลาย เวลา

เรยน 3 ชวโมงเปาหมายการเรยนร

1. มาตรฐาน ศ 1.1 สรางสรรคงานทศนศลปตามจนตนาการ และความคดสรางสรรค วเคราะห วพากษ วจารณคณคางานทศนศลป ถายทอดความรสก ความคดตองานศลปะอยางอสระ ชนชม และประยกตใช ในชวตประจำาวน

2. ตวชวดชวงชน ม.4-6/8 ประเมนและวจารณงานทศนศลป โดยใชทฤษฎการวจารณศลปะ ม.4-6/9 จดกลมงานทศนศลปเพอสะทอนพฒนาการและความกาวหนาของตนเอง3. เปาหมายหลกสตร วเคราะห วพากษ วจารณคณคางานทศนศลปไดถกตองตามหลกการวจารณงานศลปะ

สาระสำาคญ การแสดงความคดเหนเชงวพากษวจารณผลงานศลปะไดอยางถกตองตามหลกการถอเปนการแสดงออก ซงความรความเขาใจในคณคาของงาน

คำาถามสำาคญ 1. การประเมนและวจารณงานทศนศลป มขนตอนและหลกการอยางไร 2. แฟมสะสมผลงานทศนศลปทสะทอนพฒนาการและ

2

ทศนศลป ซงจะสงผลใหผเรยนมทกษะการคดขนสง ตดสนใจไดอยางมวจารณญาณ

ความกาวหนาของตนเองมลกษณะอยางไร

ผเรยนรอะไร 1. ทฤษฎการวจารณศลปะ 2. การจดทำาแฟมสะสมงานทศนศลป

สมรรถนะสำาคญ 1. ความสามารถในการสอสาร 2. ความสามารถในการแกปญหา 3. ความสามารถในการใชเทคโนโลย 4. ความสามารถในการคด 5. ความสามารถในการใชทกษะชวต

คณลกษณะอนพงประสงค 1. ซอสตยสจรต 2. มวนย 3. ใฝเรยนร 4. อยอยางพอเพยง 5. มงมนในการทำางาน

แนวคดพหศลปศกษาเชงแบบแผน 1. สทรยศาสตร 2. ศลปะวจารณ

การออกแบบการวดประเมนผลชนงาน/ภาระงาน 1. การวจารณผลงานทศนศลป 2. จดทำาแฟมสะสมผลงาน

การประเมนชนงาน/ภาระงาน 1. แบบประเมนการวจารณผลงานทศนศลป

3

1.1 ขนตอนการวจารณ 1.2 การแสดงความคดเหน 2. แบบประเมนแฟมสะสมผลงาน 2.1 องคประกอบ 2.2 เนอหาการนำาเสนอ 2.3 รปแบบความนาสนใจเกณฑการใหคะแนน

ประเดนการประเมน

ระดบคะแนน4 3 2 1

1. การวจารณผลงานทศนศลป 1.1 ขนตอนการวจารณ

วจารณผลงานไดครบถวนทกขนตอนและเรยงลำาดบไดถกตอง

วจารณผลงานไดครบถวนทกขนตอนแตเรยงลำาดบผดเลกนอย

วจารณผลงานไดไมครบตามองคประกอบแตเปนไปตามขนตอนของการวจารณ

วจารณผลงานไดไมครบตามขนตอนและไมเรยงลำาดบตามขนตอนของการวจารณ

1.2 การแสดงความคดเหน

แสดงความคดเหนไดถกตองสมบรณ

แสดงความคดเหนไดถกตองแตขาดความ

แสดงความคดเหนไดถกตองเพยงเลกนอย

แสดงความคดเหนไมถกตองตามหลกการวจารณ

4

ตามหลกการวจารณศลปะ

สมบรณ ศลปะ

ประเดนการประเมน

ระดบคะแนน4 3 2 1

2. แบบประเมนแฟมสะสมผลงาน 2.1 องคประกอบ

แฟมสะสมผลงานมองคประกอบ ทครบถวน

แฟมสะสมผลงานมองคประกอบ ครบถวนแต ยงขาดความสมบรณ

แฟมสะสมผลงานยงขาดองคประกอบ ทสำาคญบางสวน

แฟมสะสมผลงานไมมองคประกอบ ทสำาคญ

2.2 เนอหาการนำาเสนอ

มการนำาเสนอไดถกตอง แสดงใหเหนถงพฒนาการของผลงานไดอยางชดเจน

การนำาเสนอถกตอง แสดงใหเหนถงพฒนาการของผลงานไดแตไมชดเจน

การนำาเสนอสอแสดงถงพฒนาการไดบางสวน

การนำาเสนอไมไมไดสอแสดงถงพฒนาการของผลงาน

2.3 รปแบบความนา

การนำาเสนอท นา

การนำาเสนอทนา

การนำาเสนอ ไมนา

การนำาเสนอ ไม

5

สนใจ สนใจ ผลงานมความสวยงาม สะอาดเรยบรอย

สนใจ ผลงานมความสวยงามแตขาด ความสะอาด

สนใจ มความสะอาดแตขาดความสวยงาม

นาสนใจและขาดสวยงาม ไมสะอาดเรยบรอย

การวางแผนการเรยนรกจกรรมการเรยนร (ซปปาโมเดล CIPPA MODEL) ชวโมงท 1-2 1. ขนการทบทวนความรเดม 1.1 ใหนกเรยนดภาพตวอยางผลงานศลปะ และครถามนกเรยนถามวาชอบหรอไมชอบผลงานชนนน ๆ พรอมใหนกเรยนอธบายเหตผลประกอบ โดยนำาหลกการเกยวกบการจดองคประกอบศลปมาอธบาย 1.2 ครนำาอภปรายถงการแสดงความคดเหนเชงวพากษวจารณ ตอสงตาง ๆ ในชวตประจำาวนของมนษย

2. ขนแสวงหาความรใหม นกเรยนศกษาใบความร เรอง การเคราะห วจารณผลงานศลปะ 3. ขนเชอมโยงขอมลใหมและขอมลเกา ครนำาเสนอทฤษฎการวพากษ วจารณผลงานศลปะ โดยใช PowerPoint และสาธตการวจารณผลงานศลปะโดยใหนกเรยนรวมกนสงเกตขนตอนทถกตอง 4. ขนแลกเปลยนความรความเขาใจกบกลม นกเรยนเขากลม ๆ ละ 5-7 คน ทดลองวจารณผลงาน

6

แลกเปลยนแนวความคดรวมกนเปนกลม 5. ขนสรปและจดระเบยบความร ครมอบหมายงานใหนกเรยนเลอกผลงานศลปะทตนเองชนชอบ 1 ผลงาน แลวเขยนรายงานวจารณผลงานนน ๆ ตามหลกการทฤษฎทเรยนมา

ชวโมงท 3 6. ขนการประยกตใชความร 6.1 ใหนกเรยนดตวอยางแฟมสะสมผลงานประเภทตาง ๆ พรอมใหนกเรยนอภปราย เพอแสดงความคดเหนเกยวกบความสำาคญของแฟมสะสมผลงาน 6.2 ครอธบายถงหลกการจดทำาแฟมสะสมผลงานศลปะ โดยใชเอกสารใบความรประกอบและการประยกตใชความรเกยวกบหลกการวจารณและประเมนผลงานมาใชเพอแสดงถงพฒนาการผลงานของตนเอง 6.3 นกเรยนออกแบบ และจดทำาแฟมสะสมผลงานของตนเอง ตามองคประกอบ ใหมรปแบบทนาสนใจ (ปฏบตงานนอกเวลาในชนเรยน) 6.4 ครประเมนผลงาน และยกตวอยางแฟมสะสมผลงานของนกเรยนททำาไดระดบดเยยม เพอใหคนอน ๆ นำาไปปรบปรงผลงานของตนเองตอไป

สอและแหลงเรยนร 1. ใบความรท 4 เรอง การเคราะห วจารณผลงานศลปะ 2. ภาพตวอยางผลงานศลปะ 3. ตวอยางแฟมสะสมผลงาน 4. PowerPoint ประกอบการบรรยาย

7

บนทกหลงสอนการบรรลเปาหมายการเรยนร

..............................................................................

..............................................................................

..............................................................................

........................................

..............................................................................

..............................................................................

..............................................................................

..............................................................................

..............................................................................

..............................................................................

..............................................................................

..............................................................................

.............................................................ขอคนพบ (จดเดน/ขอจำากด)

..............................................................................

..............................................................................

..............................................................................

........................................

..............................................................................

..............................................................................

..............................................................................

..............................................................................

..............................................................................

..............................................................................

..............................................................................

..............................................................................

.............................................................แนวทางการพฒนา

8

..............................................................................

..............................................................................

..............................................................................

........................................

..............................................................................

..............................................................................

..............................................................................

..............................................................................

..............................................................................

..................... ........................................................

..............................................................................

..............................................................................

..............................................................

ลงชอ ............................................ ครผสอน (นายเอนก ตรภม) .........../.........../..........

ใบความรท 4 เรอง การวเคราะห วจารณงานศลปะหนวยการเรยนรท 4 เรอง วจารณงานศลปะ

รายวชาทศนศลป ชนมธยมศกษาตอนปลาย

ความหมาย

9

การวเคราะหงานศลปะ หมายถง การพจารณาแยกแยะศกษาองครวมของงานศลปะออกเปนสวน ๆ ทละประเดน ทงในดานทศนธาต องคประกอบศลปและความสมพนธตาง ๆ ในดานเทคนคกรรมวธการแสดงออก เพอนำาขอมลทไดมาประเมนผลงานศลปะวามคณคาทางดานความงาม ทางดานสาระและทางดานอารมณความรสกอยางไร

การวจารณงานศลปะ หมายถง การแสดงออกทางดานความคดเหนตอผลงานศลปะทศลปนสรางสรรคขนไว โดยผวจารณใหความคดเหนตามหลกเกณฑและหลกการของศลปะ ทงในดานสนทรยศาสตรและสาระอน ๆ ดวยการตชมเพอใหไดขอคดนำาไปสการปรบปรงพฒนาผลงานศลปะ หรอใชเปนขอมลในการประเมนตดสนผลงาน และเปนการฝกวธด วธวเคราะห คดเปรยบเทยบใหเหนคณคาในผลงานศลปะชนนน ๆ

คณสมบตของนกวจารณ1. ควรมความรเกยวกบศลปะทงศลปะประจำาชาตและศลปะ

สากล2. ควรมความรเกยวกบประวตศาสตรศลปะ3. ควรมความรเกยวกบสนทรยศาสตร ชวยใหรแงมมของ

ความงาม4. ตองมวสยทศนกวางขวาง และไมคลอยตามคนอน5. กลาทจะแสดงออกทงทเปนไปตามหลกวชาการและตาม

ความรสกและประสบการณ

ทฤษฎการสรางงานศลปะทฤษฎการสรางงานศลปะ จดเปน 4 ลกษณะ ดงน

10

1. นยมการเลยนแบบ (Imitationalism Theory) เปนการเหนความงามในธรรมชาตแลวเลยนแบบไวใหเหมอนทงรปราง รปทรง สสน เปนตน

2. นยมสรางรปทรงทสวยงาม (Formalism Theory) เปนการสรางสรรครปทรงใหมใหสวยงามดวยทศนธาต (เสน รปราง รปทรง ส นำาหนก พนผว บรเวณวาง) และเทคนควธการตาง ๆ

3. นยมแสดงอารมณ (Emotional Theory) เปนการสรางงานใหดมความรสกตาง ๆ ทงทเปนอารมณอนเนองมาจากเรองราวและอารมณของศลปนทถายทอดลงไปในชนงาน

4. นยมแสดงจนตนาการ (Imagination Theory) เปนงานทแสดงภาพจนตนาการ แสดงความคดฝนทแตกตางไปจากธรรมชาต และสงทพบเหนอยเปนประจำา

แนวทางการวเคราะหและประเมนคณคาของงานศลปะ การวเคราะหและการประเมนคณคาของงานศลปะ โดยทวไป

จะมการพจารณาจาก 3 ดาน ไดแก

1. ดานความงาม เปนการวเคราะหและประเมนคณคาในดานทกษะฝมอ การ

ใชทศนธาตทางศลปะ และการจดองคประกอบศลปวาผลงานชนนแสดงออกทางความงามของศลปะไดอยางเหมาะสมสวยงามและสงผลตอผดใหเกดความชนชมในสนทรยภาพเพยงใด ลกษณะการแสดงออกทางความงามของศลปะจะมหลากหลายแตกตางกนออกไปตามรปแบบของยคสมย ผวเคราะหและประเมนคณคาจงตองศกษาใหเกดความร ความเขาใจดวย

11

2. ดานสาระ เปนการวเคราะหและประเมนคณคา ของผลงานศลปะ

แตละชนวามลกษณะสงเสรมคณธรรมจรยธรรม ตลอดจนจดประสงคตาง ๆ ทางดานจตวทยาวาใหสาระอะไรกบผชมบาง ซงอาจจะเปนสาระเกยวกบธรรมชาต สงคม ศาสนา การเมอง ปญญา ความคด จนตนาการ และความฝน

3. ดานอารมณความรสก เปนการคดวเคราะหและประเมนคณคา ในดานคณสมบต

ทสามารถกระตนอารมณความรสกและสอความหมายไดอยางลกซงของวสด ซงเปนผลของการใชเทคนคแสดงออกถงความคด พลง ความรสกทปรากฏอยในผลงาน

กระบวนการวจารณงานศลปะตามหลกการและวธการ การวจารณงานศลปะ ถอเปนกระบวนการทมหลกการและ

วธการทชดเจน ซงผทจะวจารณผลงานศลปะไดนน จะตองปฏบตตามขนตอน ดงตอไปน

1. ขนระบขอมลของผลงาน เปนขอมลรายละเอยดสงเขปเกยวกบประเภทของงาน

ชอผลงาน ชอศลปน ขนาด วสด เทคนค วธการ สรางเมอ พ.ศ.ใด ปจจบนตดตงอยทไหน รปแบบการสรางสรรคเปนแบบใด

2. ขนตอนการพรรณนาผลงาน

12

เปนการบนทกขอมลจากการมองเหนภาพผลงานในขนตนวาเปนภาพอะไร เชน ภาพคน ภาพสตว ภาพทวทศน ภาพหนนง เปนตน มเทคนคในการสรางสรรคแบบใด

3. ขนวเคราะห เปนการดลกษณะภาพรวมของผลงานวาจดอยใน

ประเภทใด พจารณารปแบบการถายทอดเปนแบบใด จำาแนกทศนธาตและองคประกอบศลปออกจากภาพรวมเปนสวนยอยใหเหนวามหลกการจดภาพทกลมกลนหรอขดแยงอยางไร

4. ขนตความ เปนการคนหาความหมายของผลงานวา ศลปนหรอผสรางสรรคตองการสอใหผชมผลงานไดรบรเกยวกบอะไร เชน สภาพปญหาในชมชน สงคม และภมปญญาทองถน เปนตน

5. ขนประเมนผล เปนการประเมนคณคาของผลงานศลปะชนนนจากการพจารณาทกขอในเบองตน สรปใหเหนขอดและขอดอยในดานเนอหาและเรองราว หลกทศนธาตและหลกการจดองคประกอบศลป ทกษะ ฝมอ และการถายทอดความงาม เพอการพฒนาหรอตดสนผลงานชนนน

13

ตวอยางการวจารณงานศลปะ

14

1. ขนระบขอมลของผลงาน ประเภทงาน : จตรกรรม ชอผลงาน : โมนาลซา ( Mona Lisa ) ชอศลปน : เลโอนารโด ดา วนช (Leonado

da Vinci) เปนศลปน ชาวอตาเลยน

ขนาดผลงาน : 77 x 53 เซนตเมตร เทคนค วสด : สนำามนบนแผนไม ผลงานสรางเมอป : พ.ศ.2046 - 2049 (

ค.ศ.1503 - 1506 )

15

ปจจบนอยท : พพธภณฑลฟว กรงปารส ประเทศฝรงเศส

รปแบบการสรางสรรค : เปนงานศลปะตะวนตก การถายทอดรปแบบ เหมอนจรงตามลกษณะแบบอยางของศลปะสมยฟ นฟ ศลปะวทยาการ

2. ขนพรรณนาในผลงาน เปนภาพเขยนครงตว (Portrait) สภาพสตรผมยาวมผา

คลม หวผมแสกกลาง เสอคลมดวย สดำาเรยบเหนใบหนาเกอบตรง ลำาตวบดเบยวเลกนอย มอขวาวางควำาสมผสขอมอซายทวางราบอยบนทวางแขนของเกาอ เบองหลงเปนภาพของทวทศนสงบเงยบ บรรยากาศเรนลบ ชวนฝน

3. ขนวเคราะห เปนงานจตรกรรมทมคณคาในการแสดงออกทงในดาน

ความงาม ดานสาระ และดานอารมณความรสก ดานความงาม เปนภาพทสรางสรรคโดยยดทฤษฎการ

เลยนแบบตามธรรมชาต คอ การเลยนแบบความงามตงแตรปราง รปทรง สสน และนำาหนกแสงเงา เปนภาพทมเอกลกษณเฉพาะของเลโอนารโด ดา วนช ในการเขยนภาพผหญง คอ นยมเขยนควบางเลอนราง และมรอยยมมมปากทคลาย ๆ กนกบภาพอน ๆ ของเขา เปนภาพทมเอกลกษณในการจดภาพตามแบบอยางศลปะสมยฟ นฟศลปะวทยาการ (Renaissance) คอ มบคคลเปนประธานของภาพและมฉากหลงเปนทวทศนแสดงบรรยากาศตามจนตนาการ เพราะศลปนในสมยนนมความเชอวามนษยเปน

16

ศนยกลางของจกรวาล เปนผควบคมธรรมชาต ยดมนในเหตผล คณคาของความเปนมนษยอยทความคด ความร และความสามารถ

ดานสาระ เปนภาพทแสดงใหเหนวฒนธรรมการแตงกายของคนชนสงในสมยนน ทงดานเสอผา เครองนงหม และความนยมในการไวผมยาวหวแสกกลางตามสมยนยม ในแฟชนแบบฟลอเรนไทนในอตาล นอกจากทปรากฏใหเหนในภาพโมนาลซา ยงเหนไดในภาพอน ๆ ของเขาอก นอกจากน ภาพโมนาลซายงเปนภาพทเลโอนารโด ดา วนช ถายทอดบคลกของตนเองแฝงไวในใบหนาของโมนาลซา ซงจะมลกษณะเคาโครงรปหนาทคลายกน

ดานอารมณความรสก เปนภาพทแสดงออกใหเหนถงอารมณความรสกภายในของโมนาลซาทแฝงอยในทาทาง และสะทอนใหเหนไดจากนยนตาและรอยยมปรศนา รวมทงความรสกทรบรไดจากบรรยากาศในมานหมอกของฉากหลง

3.1 การวเคราะหทศนธาต เสน แสดงการใชเสนโคงและเสนลกษณะอน ๆ ได

สมพนธกลมกลนกน ทงในสวนของใบหนา เสนผม ผาคลม รอยยบของผา นวมอ แนวเสนของทางเดน และสายนำาลำาธารของฉากหลง

รปราง รปทรง แสดงรปราง รปทรง ลกษณะธรรมชาตของคน และทวทศนไดอยางสวยงาม

ส แสดงภาพสสวนรวมเปนโทนสนำาตาลอมเขยวและดำา เพอใชเปนสญลกษณในการสอความหมาย สนำาตาลหมายถงธรรมชาตหรอโลก สนำาตาลออกดำาหมายถงความสขม ความลกลบซอนเรน และสเขยวหมายถงชวต ขนาด สดสวน แสดง

17

ขนาดของคนไดเหมาะสมกบขนาดภาพ และแสดงสดสวนทางกายวภาคไดถกตอง งดงามตามธรรมชาต

แสงเงา แสดงการใชแสงเงาทกลมกลนเหมอนธรรมชาต แสงเงาสวนรวมของภาพมนำาหนกเขมมด บรเวณใบหนาและมอใหแสงสวางมาก และมนำาหนกเงาออน

บรเวณวาง แสดงบรเวณวางรอบตวโมนาลซาเปนทวทศนอยฉากหลง นอกจากจะทำาใหภาพดโปรงตาไมทบตนเกนไป ยงทำาใหภาพมระยะใกลไกล มมตตนลก และเหมอนจรง

ลกษณะผว แสดงการใชลกษณะผวในสวนของใบหนาและมอดวยการเกลยสใหนมนวลสอดคลอง สมวยและเหมอนจรง โดยเฉพาะมอขวาใหความรสกเหมอนมเลอดเนอจรงๆ

3.2 การวเคราะหหลกองคประกอบศลป เอกภาพ การจดภาพโดยรวมมความเปนเอกภาพดวย

เสน รปราง รปทรง ส แสงเงาทสมพนธกลมกลนกนทงรปคนและธรรมชาต ทำาใหทงภาพดเปนอนหนงอนเดยวกน

ดลยภาพ แสดงภาพโมนาลซาตรงแกนกลาง วางทาอยในแนวรปสามเหลยม จดวางทวทศนไวในบรเวณวาง มลกษณะของดลยภาพแบบซายขวาเทากน ซงใหความรสกสงบทางกายภาพ

จดเดน แสดงจดเดนอยบนใบหนา มดวงตาทใหความรสกเหมอนมองผดผลงานอยตลอดเวลาและรอยยมทเปนปรศนา

ความกลมกลน แสดงการจดภาพของสวนประกอบตางๆ ทางทศนธาต ทงรปแบบของเสน รปราง รปทรง ส ขนาด สดสวน แสงเงา บรเวณวาง และพนผวไดอยางสมพนธกลมกลนกนทงเทคนค วธการสรางสรรค ซงสอดประสานกบอารมณ ความรสกของภาพไดอยางงดงาม

18

ความขดแยง แสดงความขดแยงในดานนำาหนก ส แสงเงา สวนรวมของภาพมความเขมคลำา ตางกบสวนใบหนาทใชนำาหนกส สงเงาออนกวา แตมผลดคอชวยสงเสรมบรเวณสวนของใบหนาใหมความเจดจา เดนชด และงดงามยงขน

4. ขนตความ เปนงานจตรกรรมภาพเหมอน (Portrait) ทมชอเสยงมาก เปนภาพของหญงสาวในทานง แตงกายตามสมยนยมในแฟชนแบบฟลอเรนไทนในอตาล เบองหลงเปนภาพทวทศนภเขาทดนมเบา แสดงออกทางอารมณความรสกบนใบหนา โดยเฉพาะแววตาและรอยยมทเปนปรศนา ไมสามารถจะบอกไดวาเธอกำาลงยม หวเราะ รองไห หรอเธอตองการบอกอะไรบางอยางกนแน ผทไดชมภาพนจะเกดจนตนาการในการสรางความรสกหรออารมณเขาไปในภาพดวย

5. ขนประเมนผล

5.1 หลกทศนธาตและหลกการจดองคประกอบศลป ศลปนนำาหลกทศนธาตและการจดองคประกอบศลปมา

ใชใหเกดความสมพนธกนทงในสวนประธานและสวนรองของภาพ ทำาใหผลงานมเอกภาพ ดลยภาพ จดเดน ความกลมกลนและความขดแยงไดงดงามตามกรรมวธการจดองคประกอบศลปแบบศลปะสมยฟ นฟศลปะวทยาการ (Renaissance)

5.2 ทกษะฝมอและการถายทอดความงาม จตรกรมทกษะและความสามารถในการเขยนภาพ

เหมอนจรง และพฒนากรรมวธการแกปญหาระยะตนลกของภาพ

19

โดยใชเทคนคภาพสหมน (Sfumato) ทำาใหฉากหลงดนมเบา และใชโทนสหนกกบตวนางแบบ นอกจากนจตรกรยงนำาหลกการทศนมตเชงอากาศ (Aerial Perspective) มาใชในการแกปญหาระยะตนลก คอการทำาใหภาพดเหมอน กบมองผานปรมาณอากาศ สของสงทอยในระยะไกลดจางลงเปนลำาดบ ซงจะขนอยกบปรมาณความชนในอากาศ สและเสนรอบนอกของสงทอยระยะไกลในภาพทวทศนจะมความชดเจนนอยกวาสงทอยในระยะใกล ทำาใหภาพดมระยะตนลก ซงปรากฏในสวนฉากหลงของโมนาลซา จดเปนภาพทแสดงระยะตนลกและบรรยากาศยามหมอกลงจดไดอยางนาชม

เอกสารอางอง

กำาจร สนพงษศร. สนทรยศาสตร. กรงเทพมหานคร : พมพครงท 1. สำานกพมพแหง

จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2555. . การวเคราะหวจารณงานศลปะ. (ออนไลน). สบคนจาก :

http://cheeranan.exteen.com/20071216/entry [11 ตลาคม 2556] . Art criticism. (Online). Available :

20

http://instructional1.calstatela.edu/laa/aesthetics_2B.html [9 October 2013] . Art criticism. (Online).. Available : http://en.wikipedia.org/wiki/Art_criticism

[9 October 2013]