بحران

بحران پديده ايس��ت ك��ه بدنبال وقوع ي��ك دگرگو�ن��ي اتفاق و ي��ا تغيي��ر ناگهان��ي ،

شراي�ط محيط�ي ، حو�ادث ، اپيدم�ي ه�ا ، شات س�ياسي درگيريهاي مل�ي و بي�ن قمنا

الملل������ي و ... حادث ميگردد و تلفات و مشكالت قاب��ل توجه��ي براي ي��ك جامع��ه بوجود ميآورد ك�ه مقابل�ه ب�ا اثرات آ�ن در حد توانايي هاي معمول آن جامع�ه ني�ست

برنامه بهداشت محيطآب و فاضالب

حمام و توالتزباله

دفن اجساد سالمت غذا

بهداشت محيطآلودگي هوا

پناهگاه

تعريف خدمت :

طبق گزارش سازمان جهاني بهداشت يك سوم بار بيماريها ناشي از عوامل محيطي

است. و كنترل هر عامل محيطي كه بر سالمت انسان تأثير گذار باشد از قبيل آب ، هوا ، غذا ، جانوران موذي ، مواد زائد جامد(

فاضالب ، و ... در قالب خدمات بهداشت محيط قرار مي گيرد.

هرگونه توسعه در بخشهاي مختلف اقتصادي، اجتماعي، كشاورزي و ... ، باعث پيچيدگي فرآيندهاي مخرب محيطي و نهايتا خدمات

بهداشت محي�ط را با چالش هاي جدي روبرو مي كند .

بلاياعليرغ�م پيشرفتهاي علم�ي زياد متأس�فانه

بش�ر هنوز موف�ق ب�ه پي�ش بين�ي ص�حيح و دقي����ق بروز بالي����ا و حوادث عمده نشده اس�ت. بالي�ا و حوادث عمده شام�ل : )س�يل - زلزل�ه - طوفان - ص�اعقه - آت�ش س�وزي

- هجوم حيوانات و حشرات و حوادث مي باشد. و ...( زائیشيميايي و پرتو

بلاياي طبيعي در ايران

از مهمتري���ن بالياي ط���بيعي ك���ه از پتانس���يلتخري��ب باالي��ي برخوردار اس��ت و بطور معمول

س�يل و زلزل�ه در ايران بوقوع پيوس�ته اس�ت، را مي توان نام برد.

1339آمار تلفات ناشي از زلزله در ايران از سال تاكنون

كشته 450 39الر فروردين و ارديبهشت 1.

كشته 11000 41غرب تهران شهريور و مهر 2.

كشته 10000 47خراسان مرداد و شهريور 3.

كشت#ه 5044 51جنوب كشور فروردي#ن و ارديبهش#ت 4.

كشته 900 56اصفهان فروردين و ارديبهشت 5.

لاياي ادامه ب... كشته 25000 57شرق كشور شهريور و مهر 6.شته ک 600 شمال شرق كشور آبان و آذر 7.كشته 1028 60كرمان خرداد و تير 8. کشته 1300 60كرمان مرداد 9.

كشته 15000 69 گيالن و زنجان تيرماه 10.

كشته 1100 75اردبيل اسفند 11.

كشته 1613 75بيرجند ارديبهشت 12.

30000 حدودا 82 بم ديماه 13.شته ککشته 40حدودا 83 مازندران و قزوين و تهران خرداد 14.

پيامدهاي بلايا تلفات جاني )انسان و دام( – آلودگي محيط مجروح شدن تعداد كثيري از مردم تخري�ب س�يستم هاي آبرس�اني و دف�ع بهداشت�ي

فاضالب – بروز اختالل در تأمي��ن و توزي��ع آ��ب آشاميدني و جمع آوري دفع فاضالب

بروز اختالل در س�يستم جم�ع آوري و دف�ع زبال�هبروز حوادث حوادث شيمياي�ي – آت�ش س�وزيها –

هسته اي )اتمي – راديواكتيو(

ادامه ...پيامدهاي تخري�ب اماك�ن مس�كوني و تجاري – آموزش�ي – خدمات�ي

– افزاي�ش نياز ب�ه خدمات غي�ر محل�ي كاه�ش توان ارائ�ه خدمت در مناطق اعزام كننده

بروز بيماريهاي فص����لي – افزاي����ش بيماران – تلفاتجاني

بروز بيماريهاي واگيردار – بروز اپيدميه���ا – افزاي���شبيماريهاي ثانويه – تلفات جاني ثانويه

بروز بيماريهاي روان�ي – افزاي�ش ناتوان�ي ه�ا – افزاي�شنيازهاي مراقبتي

تخري��ب مناب��ع غذاي��ي – نياز ب��ه تأمي��ن مواد غذاي��ي ازخارج از منطق�ه آس�يب ديده – بروز اشكال در نگهداري

و توزيع مواد غذايي اهدايي بروز اختالالت امنيتي – افزايش ناتواني ها

نيازهاي اساسي آسيب ديدگاندس��ترسي ب��ه آ��ب آشاميدن��ي س��الم و س��يستم دف��ع 1(

بهداشتي فاضالب و زباله دس���ترسي ب���ه تأس���يسات بهداشت���ي )توال���ت- حمام- 2(

رختشويخانه و ....(بهره مندي از مس���كن و س���رپناه مناس���ب )ايمن���ي و 3(

بهداشت( دسترسي به مواد غذائي سالم 4(خدمات پيشگيري از بيماريها 5(آگاهيهاي بهداشت�ي )بهداش�ت محي�ط – بهداش�ت فردي – 6(

بهداشت اجتماعي و رواني(

اساسي بهداشت محيطخدمات ترين اقدام براي رفع نيازهاي

اساسي آسيب ديدگان

نندگان خدمات بهداشت محيط ارائه ك

برنام�ه ريزان برنام�ه هاي بهداش�ت محي�ط : مديران – 1(كارشناس���ان ب���ا تجرب���ه – كارشناس���ان اجراي���ي در

بهداشت محيط )سطوح كشوري و استاني( مجريان برنام�ه هاي بهداش�ت محي�ط : كارشناس�ان – 2(

كاردانان – تكنسين ها – بهورزها )سطوح شهرستاني( ناظري�ن برنام�ه هاي بهداش�ت محي�ط : كارشناس�ان ب�ا 3(

تجربه )سطوح كشوري و استاني( ارگانهاي برون بخش�ي )شرك�ت هاي آ�ب و فاضالب ، 4(

شهرداري ، اس�تانداري، فرمانداري ، جهاد كشاورزي ، رسانه ها ،

–w HO–ونيس�ف ی NGO غيردولت�يی س�ازمانها5( (نيروهاي خارجي

نحوه و چگونگي ارائه خدمت : چها رمرحله مشخص براي انجام

خدمت در نظر گرفته شده است مرحله پيشگيري 1.مرحله آمادگي� 2.مرحله مقابله 3.مرحله بازس�ازي� 4.

– مرحله پيشگيري 1سيستم 1( س�ازی ايم�ن در همکاری و هماهنگ�ی

های تأمين آب آشاميدن�ی - شبکه های جمع آوری و دفع فاضالب

از 2( ايمن بهداشت�ی تأس�يسات ايجاد در همکاری قبيل حمام ، توالت و...

بررس�ی و شناس�ائی پتانس�يل حوادث شيميائی ، 3(تأسيسات ايم�ن س�ازی در و همکاری پرتوزائ�ی

ذيربط ب�رای شرايط اضطرارپي�ش بين�ی س�ايتهای ايمن برای نگهداری امکانات 4(

و ابزار و تدارکات خدمات بهداشت محيط

– مرحله آمادگي 2تهي�ه و تدوي�ن برنام�ه مديري�ت بهداش�ت محي�ط در 1(

باليا و تعيين مسئولين ذيربط آموزش رده هاي اجرايي براي كسب آمادگي 2(آموزش عموم�ي مردم�ي جه�ت ارتقاءأآگاه�ي ه�ا ي 3(

مردمي براي حفظ سالمت خود در باليا جلب مشاركت ارگانهاي برون بخشي 4(آموزش نيروهاي برون بخشي 5(سازماندهي نيروهاي عملياتي 6(تهيه فلوچارت تيم هاي اجرايي و نحوه ارتباطات7(

... ادامه تعيين و تبيين وظايف تيم ها و رده هاي اجرايي 8.تهيه و تدوين برنامه ارزشيابي 9.

هماهنمگي با مديريت هاي بحران كشور 10.

تدارك امكانات الزم براي اجراي برنامه 11.

انجام مانور در پريودهاي زماني تعيين شده 12.

بررسي نقاط ضعف و قوت مانور 13.

س�ازماندهي مجدد نيروه�ا – امكانات و تداركات بر 14.اساس نتايج مانور

ثبت تغييرات انجام شده و نتيجه ارزشيابي مانور15.

– مرحله مقابله 3

فراخوان����ي نيروهاي موظ����ف و 1(استقرا رآنها در محل حادثه

انجام برنام����ه ارزياب����ي س����ريع 2(وضعي��ت موجود در منطق��ه آس��يب

س�اعت 48ديده بنحويك�ه حداكث�ر ت�ا بع����د گزارش و�ضعي����ت موجود و

چگونگي نيازها اعالم گردد. انجام تغييرات الزم بر اس��������اس 3(

گز�ارش ارزيابي سريع

مرحله ادامه مقابله

اجراي برنام���ه هاي كنترل���ي بهداش���ت محي���ط 4(انتقال اجس�اد و نظارت بر دف�ن بهداشت�ی آنها )آ�����ب و فاضالب - زبال�����ه - مواد غذاي�����ي - -

تأس������يسات بهداشت������ي »توال������ت - حمام - رختشويخان���ه ....« - گندزداي���ي - س���مپاشي -

محلهاي اسكان موقت - بهداشت خانوارها ثب�ت اطالعات و آمار ، گزارش ده�ي بر اس�ا س 5(

پريودهاي زماني از پيش بيني شده انجام برنام������ه ارزشياب������ي واجراي تغييرات 6(

موردلزوم در برنامه هماهنگي با ساير بخشهاي بهداشت و درمان 7(هماهنگي با ارگان هاي ذيربط بين بخشي8(

– مرحله بازسازي 4برقراري س��يستم هاي آ��ب آشاميدن��ي ، 1(

فاضالب ، زبال��ه ، تأس��يسات بهداشت��ي )حمام و توالت(

جم�ع آوري امكانات و تجهيزات غي�ر قاب�ل 2( اس�تفاده و احياي آنها براي بهره برداري

های بعدیبررس�ي وضعي�ت موجود بهداش�ت محي�ط 3(

اس���كان موق���ت و شناس���ايي و كنترل محلهاي آلوده ب����ا هماهنگ����ي بخشهاي

ذيربط

ادامه مرحله بازسازی محلهاي آلوده با هماهنگي بخشهاي ذيربط 4(ارزشياب������ي نظام جاري مديري������ت خدمات 5(

بهداشت مح�يط و اصالح� و بازسازي آن ارزياب�ي� شاخص�هاي بهداش�ت محي�ط و ج�اري 6(

كردن نظام مديريت معمول بهداشت مح�يط هماهنگ����ي ب����ا ارگانهاي مس����ئول در ام����ر 7(

بازس��ازي در جه��ت اعمال� ضواب��ط بهداش��ت مح�يطي براي اسكان دائم

اج�راي عم�ليات بهداش�����ت محي�����ط در زمان 8(س�اخ�ت تأس�يسات براي اس�كان دائ�م� و پ�س از

آن

نظام ثبت اطلاعات – گزارش دهيفرم ثب��ت آماري فعالي��ت هاي انجام 1(

شده روزانه شامل : - بازديد از منابع آب

- بازدي�د از مخازن آ�ب )تانكرهاي س�يار – مخازن ثابت(

موارد كلرس��نجي از شبك��ه – تانكرهاي س�����يار – مخازن ثاب�����ت – ظروف نگهداري آ���ب خانواره���ا بر اس���اس

مطلوب و نامطلوب و صفر

نظام ثبت ادامه... - موارد آزماي�����ش آ�����ب )باكتريولوژي�����ك –

شيميايي( بر اساس مطلوب – نامطلوب - ميزان مواد غذايي معدوم شده

- موارد بازدي��د از مراک��ز تهي��ه و توزي��ع مواد غذايي و اماكن عمومي

- موارد بازديد از مراكز بهداشتي درماني - موارد بازديد ا زمحلهاي تجمع زباله

- تعداد توالت هاي احداث شده - تعداد توالت هاي بازسازي شده

- موارد بازدي�د ا زتأس�يسات بهداشت�ي )توال�ت و حمام ... ( و گندزدايي آنها

- ميزان س�طوح گندزداي�ي شده ب�ه مت�ر مرب�ع – ميزان س�طوح سمپاشي شده به مترمربع

- مقدار مواد گندزدايي مصرفي - مقدار سموم مصرفي براي حشرات و جوندگان

- مقدار پركلري�ن مص�رفي براي گندزداي�ي آ�ب و س�اير مص�ارف - تعداد كالس�هاي آموزش�ي تشكي�ل شده و تعداد افراد آموزش

ديده - تعداد موارد آموزشهاي چهره ب���ه چهره)تعداد افراد آموزش

ديده ( - تعداد جلسات درون بخشي و بين بخشي تشكيل شده

اي��ن فرم در پايان ه��ر روز ب��ه مس��ئول س��تاد بحران منطق��ه ارائه خواهد شد

نظام ادامه ...ثبت

– فرم نيازهاي تداركاتي : 2- مواد و تجهيزات مورد نياز در فرم مذكور ثب�ت

و جهت تهيه به مسئولين ارائه ميگردد. – فرم گزارش دهي� 3

- كلي���ه آماره���ا و اطالعات اكي���پ ها در فرم درياف�ت شده از س�وي س�تاد بحران مخص�وص�

ثبت گردد.شهرستان جم�ع بندي و پ�س از تجزي�ه و تحلي�ل از طري�ق اي���ن فرم ب���ه س���تاد اس���تان و متعاقبا ب���ه

مسئولين كشوري گزارش خواهد شد.

نظام ادامه ...ثبت

آب بالیا بهداشت بروز درزلزله • در بوی ژه بحرانها در که مشکالتی ترین ازعمده

به مربوط مشکل شود می دیدگان وآسیب مردم گریبانگیرحادثه بعداز چه حادثه هنگام در چه مشکل این ، است آب

توجهی بی صورت ودر کرده تهدید را مردم سالمت هموارهبحران شدت به برآن ونظارت تأمین در توجهی کم یا

. عادی شرایط در آشامیدنی آب کیفیت شد خواهد افزودهبا که چرا گیرد صورت خاصی حساسیت و دقت با همواره

کننده آلوده عوامل یا فاضالب ورود احتمال غفلت لحظه هربرای وزمینه داشته وجود آبی ومنابع ها شبکه بداخل

وضعیت دلیل همین به شد خواهد فراهم بیماریها افزایشمنابع آلودگی و طرف یک از آب وفقدان بحرانی شرایط

. نماید می مضاعف را حوادث شدت دیگر طرف از آبی

وشکستن • قنوات چاهها، ها، چشمه قبیل از آبی منابع تخریبولوله آشامیدنی آب منابع شکستن ونیز وهوایی زمینی مخازن

قطع با همواره ها خانه وتلمبه تأسیسات وتخریب فاضالب های   بحران شرایط در آبها آلودگی یا آب قطع اصلی دالئل از برق

. آبهای به دیدگان آسیب تا شده موجود آب کمبود باشند میمصرف به را آبی هرگونه حیات ادامه وبرای آورده روی آلودهتانکرهای نصب ویا سیار تانکرهای از آب تأمین حتی برسانند

آسیب اسکان موقت محلهای ویا دیده آسیب نقاط در ثابتمصرف، تا برداشت زمان از الزم حفاظتهای عدم بدلیل دیدگانرا ای لحظه به لحظه وکنترل داشته خاصی نظارت به نیاز خود

. نماید می طلباست روشن برهمه امروزه زنده موجودات زندگی در آب اهمیت

نیست حیات ادامه به قادر هفته یک تا آب وجود بدون انسانشده تشکیل آبی منابع اطراف در همواره بشر اولیه اجتماعات

. است موجودات همه پیدایش منشاء حیات مایع این ویافته افزایش آلوده آبهای تامصرف شد باعث آب کمبود

جمله از بیماریها از بسیاری پیدایش موجب آبها اینگونه ومصرفگردد استفراغ و اسهال

• : بدانیم( سالم آب جهت در باید راکه نکاتی بپاکیزه : و سالم آب

به اگر حتی کننده مصرف برای که است آبی سالم آبآب باشد نداشته خطری شود آشامیده طوالنی مدتظاهر یا طعم دارای اگر اما باشد سالم است ممکن

سوی به را کننده مصرف است ممکن باشد نامطبوعنه آشامیدنی آب رو این از براند سالم کمتر یا دیگر آبهای

" مورد یعنی پاکیزه باید بلکه باشد سالم کامال باید تنهاتوان می را آبی چنین باشد هم کننده مصرف پسند

. ) نامید) نوشیدنی یا پذیرفتنیکه : است آبی سالم آب

1. باشد- زا بیماری زنده عوامل بدون2 . باشد- آور زیان شیمیایی مواد بدون3. باشد- داشته مطبوع طعم4 . باشد- خانگی مصارف برای استفاده قابل

زای بیماری عوامل دارای که نامند می آلوده را آبی . باشد سمی شیمیایی ومواد ضایعات انگلی، یا عفونی

اضطرارعبارتنداز :• شرایط در آب بندی اولویت ترتیبشهری- 1 آبرسانی شبکهوچاهها- 2 ها چشمهسطحی- 3 آبهای

وکیفی کمی نظر از آب به نیازکیفیت با آب دسترسی به نیاز شده جابجا مردم جمعیتی هر مانند

وجایی اردوگاهها مورد در نیاز این دارند کافی مقدار وبه خوببیماریهای اپیدمی وخطر بوده باال آنها در جمعیت تراکم که

. باشد می بیشتر است زیاد آب توسط منتقله . بنابراین: است مردم ماندن زنده اصل، مهمترین واقع در کمیآب میزان شود تأمین منظور این برای نیاز مورد آب حداقل باید

حیات ادامه برای نیاز شبانه 20تا 15مورد در فرد هر برای لیترروزی بندی جیره بحران بروز درمواقع ولی است لیتر 5تا 4روز . نکته این رعایت لذا بود خواهد کافی نیز نفر هر برای

به استفاده بیشترین آب حداقل از شرایط این در که ضروریستجلوگیری آن رفتن وهرز وپاش ریخت از ممکن حد وتا آید عمل

شو�د. خطر: بی سالمتی برای باید مصرفی آب کیفیت نظر از کیفی

. باشد مردم قبول مورد وطعم ظاهر دارای و بوده

بحران :• شرایط در سالم آب تصفیه ساده روشهایآب تأمین منبع انتخاب در بسیارمهم شرایط آب بودن سالم اگرچهآنها آلودگی احتمال که منابعی از اضطراری شرایط در ولی است . ساده روشهای انجام با منتها شود می استفاده هم دارد وجود نیز

. شد خواهد پذیر امکان امر این تصفیهدهی- :1• رسوب و نگهداری

" عوامل معموال باشد می آب بهبود روش ترین ساده نگهداریادامه خود زیست به توانند نمی روز چند از بیش خاص بیماریزای

. براثر است نیاز مورد زیادی مخازن کار این برای ولی دهندته آب در موجود بیماریزای عوامل همراه به معلق مواد رسوبدهی

آب نگهداری ظروف که شود توجه نکته این به باید شوند می نشین " " آلودگی ورود از تا باشد بسته امال آب ودرب بوده تمیز کامال بایدتواند می صورت این غیر در شود جلوگیری آن داخل به وحشرات

. باشد بیماریزا عوامل پرورش برای مناسب محلیجوشاندن- :2

  روش این است بوده مشروب آبهای گندزدایی روش اولیه حرارتپیش اب توزیع سیستم در اشکالی که مواقعی یا اردوگاهها در

مدت به را آب کم مقادیر گندزدایی برای مناسبی روش 1بین آمده. 5تا جوشانند می دقیقه

. آرام اگر باشد شدید باید آب جوشاندن که اینست توجه قابل نکته " شرایط ضمنا بود نخواهد ساز چاره گیرد صورت کوتاهی مدت وبه

. شود آن مجدد آلودگی موجب که باشد ای گونه به نباید نگهداری

آب- :• به کلرزدن3-1: گذاری( کوزه

راحتی وبه بوده آب چاههای گندزدایی راه بهترین گذاری کوزهمعادل که را معمولی کوزه یک ابتدا اینکار برای گیرد می انجام

کوزه 12- 15 خارجی سطح در کرد تهیه دارد گنجایش آب لیترومقدار کرده ایجاد هایی پرکلرین 35تا 25روزنه پودر از گرم

می حل گرم آب محتوی پالستیکی سطل یک ودر برداشته رارا . آن ومابقی کرده کوزه وارد را حاصله محلول سپس نمائیم

محکم را کوزه دهانه کنیم می پر آب از کوزه دهانه تا . آویزان آب سطح متری عمق در باید را فوق کوزه بندیم می

معادل روزانه که را چاهی آب است قادر کوزه این 1200نمائیمضدعفونی هفته یک مدت به شود می برداشت آن از آب لیتر

  بیشتر حجم با آبهای در که دارد وجود کوزه از دیگری نوع نمایدبا را ای کوزه روش این در نمود استفاده توان می وجاری

قطر با سوراخ دو آن دوطرف ودر کرده تهیه باال 6شرایطسپس نمائیم می ایجاد با 75میلیمتر را پرکلرین پودر از 3گرم

مراحل بقیه ریزیم می کوزه درون و نموده مخلوط ماسه لیترتوان می ها کوزه قبیل این از باشد می قبلی کوزه مانند کار

چاههای و وچشمه قنات مانند جاری آبهای گندزدایی جهتنمود استفاده دارند بیشتری برداشت میزان که عمومی

•-3: مادر( کلر از استفادهشرایط در آشامیدنی آب سازی سالم جهت مادر کلر محلول تهیه

می زیر شرح به سالم آشامیدنی آب به دسترسی وعدم اضطراریباشد:

کلسیم- هیپوکلریت پودر خوری مر�با قاشق سه یا خوری غذا قاشق یک� . ) بدست) محلول بزنید وبهم کرده مخلوط آب لیتر یک با را کلر پودر

بس�ته در ظروف در باید که است مادر کلر یا کلر درصد یک محلول آمده ) ( . لیتر یک عفونی ضد برای مات های شیشه شود نگهداری نور از دورنظر مورد آب وارد چکان قطره توسط ق�طره هفت باید آشامیدنی آب

از وپس . 30نمود کرد مصرف آنرا دقیقههر : که این یا کند تهیه خود رابرای مادر کلر تواند می هرخانواده نکته

  تهیه بهداشت مراکز در مادرکه کلر محلول دریافت برای یکبار روز چندآشامیدن برای که آب پراز سطل� یک� ازاء وبه نموده مراجعه است شدهبعد کرده آب وارد را مادر کلر محلول از قاشق یک نمایند می استفاده

از پس زدن بهم . 30از نماید مصرف� آنرا دقیقه3-3: کننده( گندزدایی قرصهای از استفاده

" می توزیع زده مصیبت اف�راد بین امدادگران توسط معموال ق�رصها اینازاء وبه . 20گردد کند می کفایت کلر قرص یک� آشامیدنی آب لیتر

محیط: بهداشت مأمورین یا بهداشت مرکز از توان می را کلر توضیح. گرفت تحویل محل در مستقر

•: آب چاه از حفاظت خصوص در الزم نکات . کنید- مشخص چاه نگهداری جهت را نفر یک

حیوانات- مقابل در را آن چاه دور حصارکشی با . کنید محافظت

از- آب برداشت جهت خصوصی سطلهای از استفادهواز تهیه طناب با ثابت سطل ویک کنید ممنوع را چاه

. نمائید استفاده آنزمین- وبا گیرد قرار آن روی سطل که سکویی یک

. کنید درست باشد نداشته قرارحداقل- ) باید توالتها مانند کننده آلوده منابع 30فاصله

یک و داشته قرار چاه دست پائین در و بوده چاه از متر) شود احداث چاه اطراف زهکشی زمین

روی- و کنید نصب چاه در پمپ موتور یا دستی پمپ یک. بپوشانید را چاه

ورود از پیشگیری هدفشان حفاظتی معیارهای تمامتماس ) اثر در است آب به مدفوع در موجود موجودات

در مدفوع به آلوده خاکهای افتادن با یا ، مستقیم) . غیره و آب داخل

بروز در غذائی مواد بهداشت بالیا

طب • بروز با و یهمزمان سالم غذائی مواد به دسترسی عی ، غذائی مواد فروش و تهیه مراکز تخریب بدلیل مطمئن

زندگی محل تخریب همچنین و طبخ مراکز ، نگهداری انبارهاینگهداری بنحوی خانوار مصرفی غذائی مواد آنجا در که ها بالزده

. شبکه تأسیسات وارده آسیب میگردد روبرو مشکل با شده مینگهداری برودتی سیستمهای در اختالل ایجاد سب برق توزیع

یخسازی ) ( های کارخانه ، ها خانه سرد پذیر فساد غذائی موادآنها در موجود غذائی مواد رفتن هدر به و فساد موجب و گردیده . و گردد غذا حاد کمبود به منجر است ممکن صدمات این شود می

حالت به بالزده اهالی برای غذائی مواد تأمین امر که زمانی تااز خارج کمکهای به حادثه بازماندگان تغذیه برای نگردد بر عای

. باشد می نیاز بالدیده منطقهدر و دیده آسیب ارتباطی راههای و ها جاده ، بال وقوع جریان در

می ایجاد اختالل بالدیده منطقه به غذائی مواد نقل و حمل امراز استفاده به نیاز است ممکن حادثه شدت صورت در که شودبالدیدگان مایحتاج سایر و تغذیه تأمین برای امداد چرخبالهای

باشد

در • حادثه نوع و پذیری فساد میزان به بسته غذائی موادطور به شوند می آلودگی و فساد دچار متفاوت زمانهای

انواع و مرغ ، گوشتی های فراورده و گوشت مثالنا شرایط در نگهداری ساعت چند طی لبنی محصوالت

است ممکن آنها مصرف که شوند می آلودگی دچار مطلوبباشد داشته بهمراه کننده مصرف برای خطرناکی عواقب

بسزائی تأثیر غذائی مواد آلودگی شدت و سعت در بال نوعغذائی مواد با آب تماس بدلیل سیل بروز اثر در مثال داردبه نسبت میکروبی آلودگی و غذا در حالت تغییر ، مختلف

. و کثافات خود بهمراه سیل میباشد شدیدتر بال انواع سایرچاههای ، فاضالب شبکه ، خاک سطح از را بیماریزا جرمهای

منتقل خود راه مسیر غذائی مواد به دامداریها و مستراححصبه ، عفونی بیماریهای از پیشگیری لذابمنظور نماید می

در سیل با که غذائی مواد تمام باید ای روده عفونتهایمی پذیری نفوذ دارای آنها ظروف و گرفته قرار تماس

. نمود معدوم را باشند

بهداشت • به کافی توجه ، متعادل و صحیح تغذیه به دستیابی برای . امکان زیرا ا�ست اساسی عوا�مل� جمله از یقین بطور غذائی مواد

میکروار فعالیت و را�هیابی بدلیل غذا�ئی مواد فساد و آلودگیوجود هموار شیمیائی و فیزیکی عوامل تأثیر تحت یا و ها گانیسم

مختلف مراحل در بهداشتی شرایط رعایت عدم صورت در و دا�شته   پیوسته ا�نسان حیات و سالمت ، غذائی مواد نگهداری و طبخ ، تهیه

. دارد قرار تهدید معرض درمنطقه اهالی دسترسی آ�ن شدت و نوع به بسته بال بروز با همزماندر ا�ینکه به توجه با گردد می ممکن غیر پز و پخت امکانات به زده بال

بازماندگان ، دارد وجود شدید محدودیتهای نیز غذائی مواد تأمینکه غذائی ماده نوع هر است ممکن گرسنگی رفع برا�ی بالیا

مسائل گرفتن نظر در بدون را باشد دا�شته وجود آنها دسترسدر که کنند مصرف غذائی نیازهای تأمین بمنظور صرفأ و بهداشتی

. داشت خواهد بدنبال ناگواری عواقب ص�ورت اینآ�لوده غذاهای مصرف نتیجه در ا�ست ممکن غذائی مس�مومیتهای

. شوند ایجاددر بهداشتی موازین رعایت عدم یا و ماندگی ا�ثر در است ممکن غذا

. عوارض باشد آلوده تولید ا�بتدای از ا�صوال با و توزیع و تهیه چرخهغذائی های مسمومیت اصطالحأ را� آلوده غذای مصرف از ناشی

نامند می

گرسنگی • طبیعی بالیای بروز از پس عوارض دیگر ازخصوصأ غذائی موالد به دسترسی عم بدلیل که استنیروها رسیدن از قبل و بحران بروز اولیه ساعات در

. شود می ایجاد مردمی و امدادی کمکهای وکه ) ( مواردی در وبا شبه التور نظیر بیماریهائی

در مصرفی جات میوه و کاهو ، سبزیجاتبخوبی بالیا بازماندگان نگهداری اردوگاههای

است ممکن و شده منتشر بسرعت نگردد ضدعفونی . نماید مبتال را کنندگان مصرف

مواد( • بهداشت تأمین راهکارهای و کلی اقدامات ببحران زمان در غذائی

بالیای( 1 بازماندگان تغذیه جهت مناسب غذائی موادطبیعی 

بر  تأکید و غذائی مواد تأمین منابع از آگاهی باغذائی جیره برقراری طریق از غذائی نیازهای تأمینبروز هنگام در الزم اقدامات تشریح به سالم و کامل

پردازیم می طبیعی بالیای

بالیای • و حوادث بازماندگان برای غذائی مواد تأمین اقدامات کلی بطور: نمود تقسیم مرحله دو به توان می بروز زمان به توجه با را طبیعی

بحران(  :1-1 اولیه روزهای برای غذائی مواد تأمینفشارهای دلیل به بازماندگان طبیعی بالیای بروز اولیه روزهای در معموال

سرپناه و امکانات نداشتن ، خود نزدیکان دادن دست از ناشی روانیتخریب های خانه بازسازی زمان تا استقرار محل از آگاهی عدم مناسب،

هستند برخوردار ضعیفی ایمنی از طبیعی حوادث و بالیا بروز اثر در شدهعوارض سریعأ باشد داشته وجود آلودگی کمترین آنها تغذیه در چنانچه لذا . مواد مصرف بحران اولیه ساعات در بنابراین مشاهدهمیشود مسمومیت

: شود می توصیه زیر غذائی1-1-1: شده(  کنسرو محصوالت

  تن و مرغ کنسرو ، لوبیا کنسرو ، گوشتی کنسروهای از اعم محصوالت اینهم . باز آید می عمل به آنها تولید در که حساسیتی و دقت علیرغم ماهیشود می توصیه لذا دارد وجود میکروبی فعالیتهای اثر در آلودگی احتمال

بمدت مصرف از حالت 15قبل هیچ� در گیرد قرار جوش حرارت در دقیقهباد آنها قوطی که کنسروهائی از استفاده معتبر مصرف تاریخ داشتن حتیاز است الزم لذا شود نمی توصیه باشند می نشت دارای یا زده زنگ ، کرده

          . گردد خودداری آنها مصرفها( :1-1-2          میوه انواع کمپوت

تأمین سبزیجات و ها میوه مصرف طریق از اغلب ویتامینها اینکه به توجه بامیشود.

کمپوت از استفاده سبزی و میوه به دسترسی امکان بحران شرایط بدلیل . شود واقع مفید ویتامینها تأمین در تواند می ها میو

سبزیجات :• سالمسازیمراحل  به ذیل در سبزیجات سالمسازی نحو به مردم عالقمندی بدلیل علیهذا    سبزی از استفاده امکان صورتیکه در تا پردازیم می سبزیجات سازی سالم

. گیرد قرار استفاده مورد ، باشد داشته وجود سالمزدائ����ی( : انگل تخم الف

و-  1 گل و زائد مواد تا دهید شستشو ، کرده پاک خوبی به را سبزیجات ابتدا . شود طرف بر آن الی

ظرف-  2 یک در آنرا لیتر 5سپس هر ازای به ریخته مایع 5تا 3لیتری قطرهقدری و نمائید آب از پر را ظرف و کرده اضافه آن به معمولی ظرفشوئی

. گیرد قرار کفاب داخل سبزی تمام تا بزنید بهمسالم 5مدت-  3 آب با را سبزی سپس نگهدارید کفاب در را سبزی دقیقه

. شود جدا آن از ظرفشوئی مایع باقیمانده انگلها تخم تا دهید شستشوزادئی( : گن��د ب

پودر  ) ( چایخوری قاشق نصف گرم یک بیماریزا باکتریهای نابودی برایظرف در را . 5پرکلرین سبزی سپس نمائید حل کامال ریخته آب از پر لیتری

  مدت برای را شده انگل . 5تخم دهید قرار فوق محلول در دقیقه: شستشو( ج

جدا آن از کلر باقیمانده تا بشوئید سالم آب با مجددأ را شده گندزدائی سبزی. نمائید مصرف سپس و شود

خشک( :3-1-1 های فرآوردهار استفاده تازه آردی های فرآورده سایر و نان به دسترسی عدم بدلیل

نان و کراکر ، بیسکویت ، خشک نانهایاست . مفید غذائی نیازهای از بخشی تأمین در سوخاری

: معتبر های کارخانه توسط شده بندی بسته های آبمیوه

میوه • مصرف طریق از که هائی ویتامین از بخشی تأمین در شده بندی بسته های آبمیوه از استفاده . بود خواهد مؤثر میشوند تأمین تازه های

پاستوریزه( 5-1-1• لبنی های فرآورده سایر و استرلیزه شیرشیرهای برای مناسبی جایگزین تواند می نگهداری ویژه شرایط به نیاز عدم دلیل به استرلیزه شیر

مهلتی ... در است الزم گردد می تحویل خانوارها به که و ماست ، پنیر ، خامه قبیل از پاستوریزه . گیرد قرار استفاده مورد ، شود می تعیین بهداشت کارشناسان توسط

خشکبار( :6-1-1توصیه ) ...( ... و ، کشمش ، مختلف های میوه برگه و پسته مغز ، بادام مغز ، گردو مغز ها مغز از اعم

گیرد . می قرار مصرف مورد دارند طوالنی ماندگاری معمولی شرایط در که محصوالت این گردد می   مقامات تأئید از پس و شود می بالیای بروز زمان در که غذائی مواد از اعظمی بخش اینکه وجود با

دستورات رعایت هم باز شود می توزیع طبیعی بالیای از دیده آسیب مناطق اهالی بین بهداشتیانواع ) از اعم غذائی مواد مصرف از ناشی مخاطرات کاهش در کارشناسان توسط صادره بهداشتی

. باشد ( می مؤثر بسیار غذائی عفونتهای و مسمومیت2-1: اردوگاهها( در بالزدگان استقرار از پس غذائی مواد تأمین

تا ماه چند است ممکن طبیعی بالیای از دیده آسیب بازسازیمناطق ، حادثه شدت و وسعت به توجه با . در غذائی عادات گرفتن نظر در با متداول غذاهای از دیدگان حادثه تغذیه لذا بیانجامد بطول سال چند

. است پذیر امکان زیر بطریق حادثه وقوع منطقهپذیر( 1-2-1 فساد غیر و خشک غذائی مواد

تری  ... طوالنی ماندگاری دارای که و روغن ، ماکارونی ، شکر ، آرد مانند غذائی مواد این معموالخانه ) ( سرد ، یخچال نگهداری ویژه شرایط به نیاز بدون هستند پذیر فساد غذائی مواد به نسبت

می توزیع امداد نیروهای توسط شده دیده تدارک چادرهای در مستقر خانوارهای بین هفتگی بصورتگردد.

کارشناسان توسط شده ارائه بهداشتی های توصیه طبق بالزده مناطق اهالی است الزم بنابراین )... عالقه ) مورد غذای و نیک گازپیک ، پزی خوراک چراغهای موجود طبخ امکانات به توجه با بهداشتمحل و مرطوب جای در استفاده مورد اولیه مواد دادن قرار از و نمایند مصرف و طبخ ، تهیه را خود

. کنند خودداری خاک و گرد انتشار2-2-1:   پروتئینی( و لبنی های فرآورده

سریع غذائی مواد دیگر و ماهی ، مرغ گوشت اوناع ، خامه ، شیر شامل مواد اینگونه اینکه به توجه با   به بایستی ، دارند نگهداری ویژه شرایط و فریزر ، خانه سرد ، یخچال به نیاز نگهداری جهت الفساد

این مصرف در بهداشتی های توصیه نیز کنندگان مصرف و گردد تحویل ها خانوار به روزانه صورت . کنند مراعات را مواد

•

آبمیوه( :2-1-• و میوهو آید بعمل میوه عفونی ضد و شستشو در کافی دقت شود می توصیهمورد مصرف مهلت انقضاء از قبل معتبر کارخانه در بندی بسته آبمیوه

 . گیرد قرار استفاده4-2-1: استریلیزه( شیر و شده کنسرو های فراورده

شرایط در تولید ف�رآیند در آمده بعمل تمهیدات بدلیل� مواد اینبه لیکن باشند می نگهداری قابل� طوالنی مدت برای نگهداریمعمولی

زنگ ) ( کرده باد متورم ظاهر با کنسرو های قوطی از استفاده وجه هیچمهلت . با استریلیزه شیر همچنین شود نمی توصیه نشتی دارای و زده

قر�ار 6مصرف مصرف مورد آن درب شدن باز از پس بالفاصله ماههگیرد . 

2   بحران( شرایط در غذائی مواد نگهداری شرایطدر ... باید و برنج ، آرد ، شکر� قبیل از فساد به مقاوم غذائی مواد

و حشرات دسترس از خارج و غبار و گرد ، رطوبت از دور به شرایطی . به نیاز پذیر فساد غذائ موتد شوند نگهداری کوتاه مدت در جوندگان

صورتیکه ) ( در و داشته فریزر یا و یخچال در ویژه نگهداری شرایططبیعی ) بالیای بروز بح�ران شرایط در برودتی دستگاههای تأمین امکانبه( هایی مح�ل در است الزم باشد نداشته وجود ح�ادثه وقوع منطقه درف�ساد غذائی مواد مطلوب نگهداری شر�ایط که بحر�ان ایجاد محل از دور

بین روزانه مصرف نیاز میزان به و نموده نگهداری دارد وجود پذیر . شود توریع دیدگان حادثه

غذائی( :• مسمومیتهای بروز هنگام الزم اقداماتبه  مشکوک یا و افتد می اتفاق غذائی مسمومیت مواقعیکه

. شود انجام زیر اعمال باید هستیم غذائی مسمومیتمسئول-  1 بهداشتی مقامات اطالع به ر�ا جریان فاصله بال

مسمومین ویژه بیمارستان به را مسموم یا و رسانیدهبرسانیم.

افراد-  2 یا فرد بوسیله که غذائی مواد باقیمانده نگاهداریدور نباید را مواد این هرگز است شده مصرف مسمومموارد اغلب در آنها روی بر الزم آزمایشات زیرا ریخت

. باشد می مسئولین و پزشک برای خوبی راهنمایمدفوع-  3 و شده استفراغ مواد از هائی نمونه آوری جمع

الزم آزمایشات انجام جهت بیمارصحیح-  4 پاسخ دادن با مسئول مقامات و پزشک با همکاری

زیرا مسئول مقامات به الزم اطالعات و آنها سؤاالت بهعلل شناخت برای ای ارزنده راهنمای تواند می صحیح پاسخ

. باشد بعدی های آلودگی از جلوگیری نتیجه در و آلودگی

پیشنهاد ) • به سالم غذای ومصرف تهیه برای اقدام دهجهانی بهداشت ( :1991سازمان

مصرف- 1  و انتخاب را شده فرآیند سالم غذاهایکنید.

بپزید- 2 کامال را غذابخورید- 3 سریعأ را پخته غذاینگهداری- 4 صحیح طور به و دقت با را پخته غذای

کنید.گرم- 5 کامل بطور مجدد مصرف از قبل را پخته غذای

کنید.کنید- .6 اجتناب جدأ پخته غذای با خام غذای تماس ازصابون- 7 از همواره دستانتان شستشوی هنگام

. کنید استفادهعرضه- 8 عمومی مکانهاب و آشپزخانه سطوح تمامی

. دارید نگه تمیز همیشه را غذاسایر- 9 و جوندگان حشرات دسترس از را ها غذا

. دارید نگه دور حیوانات10. کنید- استفاده سالم و بهداشتی آب از همواره

پناه سر و مسکنباشد • می بحرانها در اقدامات اولین از پناه سر و مسکن تأمین

شرایطی در یا شده تخریب ساختمانها بحرانها غالب در زیرابخطر آن امنیت و بوده سکونت قابل غیر که گرفته قرار

اردوگاههای  در باید ناگزیر دیدگان آسیب بنابراین است افتاده ، مساجد ، مدارس قبیل از محلهایی یا و ساختمانی یا چادریچنین در زیستن ، شوند داده اسکان اماکن گونه این و انبارها

برای مناسب امکانات فقدان و بودن موقت بدلیل محلهائیاثرات است ممکن که داشته بدنبال ای عدیده مشکالت زندگی

. نماید بروز بعد سال چند حتی یا روز چند آننا مساکن و بهداشتی غیر محالت در تحقیقات و بررسیها

و مساکن و محالت این در که است واقعیت این مبین سالممی مشاهده شهری نقاط سایر از بیش بیماریها از بسیاریبر. مشتمل سالم نا اماکن نگهداری های هزینه بعالوه گردد

در ها هزینه سایر و ساکنین سالمت حفظ ، سوزی آتش مخرجاست زیادتر بسیار استاندارد مساکن با مقایسه

چادرها • بین را الزم فواصل که چادری اردوگاههای درگیر بعلت که مشکالتی بر عالوه نمایند نمی رعایت

موجب و شده ایجاد ساکنین برای چادرها طناب کردننیز سوزی آتش احتمال شود می افراد خوردن زمین

ممکن چادر یک سوختن صورت در و یافته افزایشو گرفته فرا را اردوگاه سراسر آتش های شعله است

اردو احداث شود ناپذیری جبران خسارات موجبو بوده سردسیر که مناطقی در چادری گاههای

خطر طرف یک از است جوی ریزشهای دارای هموارهدنبال به را رطوبت ایجاد زمینه و چادر بداخل آب نفوذ

به ناقص سوختهای مصرف دیگر طرف از و داشتهداخل هوای آلودگی موجب گاها گرما تأمین منظوربخطر را ساکنین سالمت خفگی مرز تا و شده چادر

. رعایت با میرسد نظر به ضروری لذا اندازد میپیش امکان حد تا پناه سر و مسکن بهداشت موازین

چنین از ناشی حوادث تا آمده بعمل الزم های بینی. شود داده کاهش ممکن حداقل به شرایطی

•: موقت( اسکان ومحلهای اردوگاهها بهداشتی موازین بکوچکی • کلبه یک یا چادر یک خواه هرمسکن کلی نظر از

میلیونی جمعیت با شهری یادر باشد جنگل اعماق در. بدهد صحیح پاسخ افراد اساسی نیازهای به بایستی

رادر روز شبانه اوقات از ساعت ده از بیش مردم بیشتریعنی زندگی اول سال چند مهمتراینکه گذرانند می خانه

پیری بیماری، اوقات وهمچنین شیرخوارگی دوران. شود می سپری خانه نیزدر وازکارافتادگی

ساکنان تندرستی که وعواملی شرایط به باتوجه بنابرایندراین اندیشی چاره دهد، می قرار خطر معرض در را خانهواجتماعی روانی ، جسمی سالمت تأمین نظر از ها زمینه

. دارد اساسی اهمیت افرادمثل امن درپناهگاههای دیدگان آسیب یافتن اسکان

واردوگاههای مدارس خالی،انبارها، اماکن ساختمانها، " ودر تربوده مطمئن ترجیحا محکم بامصالح ساخته پیش

به تواند می چادری اردوگاههای از برخورداری نیاز صورت. گیرد قرار استفاده مورد سرپناه عنوان

درساختمانها  • باید که وبهداشتی ایمنی نکات از برخیعبارتنداز : شود رعایت وچادرها

1: ساختمانها- باشند( 1-1 دور خطر مناطق هااز محوطهباشند( 2-1 سالم ساختمانهاگیرد( 3-1 صورت مناسب تهویهحدود( 4-1 در زندگی محل سانتیگراد 21تا 19حرارت درجه

است مناسبحتی( 5-1 باشد داشته حریق درمقابل حفاظتی تجهیزات

. باشد دسترس در ماسه پراز سطلهای االمکان6-1 . شود( نگاهداری ساختمان از بیرون باید بنزین یا نفت7-1 . باشد( ساختمان از بیرون مستراح8-1 . شود( تهیه زباله آوری جمع جهت زباله سطلروند( 9-1 می بکار کردن گرم برای که بخاریهایی دودکش

. روند بیرون ساختمان از باید10-1 . شود( خورداری ساختمان دراطراف زباله تخلیه از

•: چادری- اردوگاههایمسؤلین احمرو هالل مأمورین توسط اردوگاهها محل انتخاب

مراکز از فاصله مثل نکاتی رعایت لذا گیرد می صورت اردوگاههافاصله رطوبت، عدم ، زمین شیب مناسب، وسعت آلوده،

نکات اما گیرد قرار توجه مورد باید ابتدا از نکات یایر چادرهاوآن به باید خود سالمت حفظ برای ساکنین که ایمنی بهداشتی

از : عبارتند کنند توجهچادرها( 1-2 وبیرون داخل ونظافت بهداشت رعایتبخاریهای( 2-2 مثل وپزنده کننده گرم وسایل از صحیح استفاده

سوزی آتش مقابل در حفاظت و پزی خوراک چراغهای و نفتیدر( 3-2 وحفاظت چادرها در طبیعی و مناسب تهویه از استفاده

گرفتگی گاز مقابلچادرها( 4-2 داخل کشی وسیم برقی وسایل از صحیح استفاده

سوزی آتش مقابل در وحفاظتزباله( 5-2 صحیح آوری وجمع زباله سطل نصبچادرها( 6-2 اطراف در زباله تخلیه عدمچادرها( 7-2 نزدیکی در مدفوع دفع عدمبهداشتی( 8-2 های وتوصیه دستورات به نمودن وعمل توجه

اردوگاه مسؤلین

•: چادرها صحیح نصب در مشارکتامداد مأمورین توسط قبل از چادرها چنانچه

" رعایت ترتیب و نظم مطمئنا باشد شده نصبولی شود می استفاده کافی فضای واز شده

الزم، فرصت نبودن بدلیل مواقع بعضی در " چادرها برپایی به اقدام رأسا دیدگان آسیب

" نظم آشنایی، عدم بدلیل وگاها نمودهمی ایجاد را ومشکالتی نشده رعایت وترتیبهرگونه از قبل ضروریست منظور بدین کنندنظر رااز چادرها نصب صحیح شرایط ، اقدام

آموزش موارد وسایر جهت فاصله، رعایت. نمایند اقدام وسپس دیده

، حشرات از ناشی مشکالتدر موذی موجودات و جوندگان

اردوگاههاسالمت • و شده ایجاد بحرانها متعاقب که دیگری مشکالت از

عوامل تکثیر و رشد اندازد می بخطر را دیدگان آسیب ، پشه ، مگس قبیل از حشرات تکثیر نیز و بیماریزا میکرو�بیتوان می را موش ویژه به جوندگان تکثیر همچنین و سوسک

زیست محیط همزدن بر بخاطر مواقع بعضی در و برد نامو رطیل ، عقرب ، مار ، گزندگان قبیل از موجوداتی طبیعی

نموده تهدید را دیدگان آسیب امنیت ، منطقه جانوران برخی . کرد خواهند مضاعف را آنها مشکالت و

و ف�ضوالت صحیح نا دفع ، موجودات الشه ، اجساد وجود   فساد ، ماندآبها و ها برکه وجود ، زباله شدن تلنبار ، مدف�وعو بحران او�لیه رو�زهای در بویژه که معضالتی و غذائی مواداسکان محلهای در نظم ایجاد و ساماندهی هنگام تا سپس

و شده شدید تعفن موجب آید می بوجود دیدگان آسیبموذی  موجودات و حشرات ، میکروبها برای مناسبی شرایط

. کنند می فراهم

به • که کنند می ترشح موادی خود از میکروبها بعضیهم حرارت با حتی سموم این و گویند می سم آنهامثل مختلف راههای از است ممکن و نرفته بین از

مسمومیت ایجاد و شده بدن وارد آوده غذای خوردنزدن. نیش طریق از بیماریزا عوامل همچنین نمایندو حشره شدن له و خوردن ، حشره مدفوع ، حشره

به ناقل حشره مدفوع به آلوده هوای استنشاق . بندپایانی از ترس یابند می انتقال سالم اشخاص

عصبی ضایعات به منجر گاهأ عقربها ، عنکبوتها مثلو نیش بصورت آزار و مزاحمت ایجاد شوند، میپوست که اشخاصی و کودکان در ویژه به گزشتحرکات سبب و بوده حساس و ظریف بدنشان

. شوند می آنها پوستیمنابع بر که اقتصادی خسارات بر عالوه موشها

کرده ایجاد بهداشتی مخاطرات کنند می وارد غذائی. گردند می بیماری بروز موجب و

موجودات( • با مبارزه و پیشگیری راههای ب: بیماریزا عوامل و موذی

در مهم عوامل از یکی عمومی بهداشتسالمت تأمین برای ، است مردم سالمت

به هم و فردی صورت به هم بهداشت ، جامعه . بهداشت گردد رعایت باید اجتماعی صورترعایت و یکدیگرند مکمل اجتماعی و فردی

بود نخواهد کافی تنهایی به فردی بهداشتنمی زندگی اجتماع و مردم از جدا انسان زیرا

فرد هر بهداشت رعایت عدم یا رعایت و کند. گذارد می اثر سایرین سالمت روی

محیط-  :• سازی ایمن و بهسازیدر تواند می فرد هر که اقدامی ترین عملی و ترین ساده

موذی موجودات تکثیر و رشد و بیماریزائی عوامل از پیشگیریمیکروبها که معنی بدین است محیط بهسازی دهد نشان خود از

و رشد محیطهائی در موذی موجدات و جوندگان ، حشرات ،باشند داشته زندگی برای را الزم شرایط که کنند می پیدا تکثیر

مثل زائدی مواد ، ناپاکیها ، آلودگیها جز نیست شرایطچیزی ایندر و فاضالب های برکه و ماندآبها ، ها زباله و غذا های پسماندهراحتی به بتوانند بزرگ و کوچک موجودات که شرایطی مجموع . است اقداماتی واقع در محیط بهسازی کنند پیدا تکثیر و رشد

جمع مثل اقداماتی با بعبارتی برد، می بین از را شرایط این کهمواد این کردن دور و زائد مواد و زباله موقع به و صحیح آوریو انبارها آب پوشاندن ، ها فاضالب های چاه و ها پنجره روی

و شخصی حفاظت ، فضوالت و مدفوع صحیح دفع ، آب مخازنمواد گونه ه از استفاده بدون توان می مشابه اقدامات

را محیط ، کننده عفونی ضد مواد و سموم مثل شیمیائیموذی موجودات برای نما و نشو امکا�ن بطوریکه نمود بهسازی

سازی سالم و نظافت رعایت با ، نشود فراهم میکروبها ومحیط کردن آلوده از ، بیماریها از پیشگیری بر عالوه محیط

شرایط همراه و شده خودداری شیمیائی مواد و سموم توسط . شد خواهد حفظ محیط طبیعی

زدا-  ) (:• گند مواد و سموم شیمیائی مواد از استفادهباید ناچار به آلودگی بودن باال دلیل به شرایط دربعضی

این از استفاده اما کرد استفاده نیز شیمیائی مواد ازبهسازی با که بود خواهد مؤثر زمانی هم مواد

شیمیادی مواد و سموم از استفاده ، باشد محیطهمراهرا سمی نوع هر و داشته آگاهی و متخصصین به نیازکرد استفاده مسکونی محیط در راحتی به توان نمی

نکات رعایت با و مربوطه کارشناسان نظر زیر مگرتأثیرات بر عالوه است ممکن صورت این غیر در ، امنی

میکروبها و موجوات مقاومت و محیطی زیست بد . آید بار به زیانهائی و شده افراد مسمومیت موجب

و خانگی مخصوص های بسته در که سمومی بردن بکار ) در ) و شده تهیه اسپری فشار تحت قوطیهای یاو حشرات کاهش در مؤثری کمک بحران شرایط

کرد خواهند موذی موجودات

حفاظت- :• و کنترل روشهایپشه-  :1 و مگس

های-  علف و راکد آبهای بردن بین ازراکد آبهای در سطحی

بند-  پشه و توری نصبفضوالت-  و مدفوع صحیح دفعزباله-  صحیح دفع و آوری جمع

آبهای-  روی گازوئیل یا نفت پاشیدنفاضالب و راکد سطحی

 -، بایگون ، فایکام مثل سمومی از استفادهنظر ) – ( زیر کوپکس آمبوش پرمترین

مربوطه کارشناسان

شپش-  :•تماس علت به موقت پناهای سر و اردوگاها در مردم از تعدادی اسکان

فراهم را حشره این تکثیر و شیوع خطر آلوده افراد با سالم افراد نزدیکوپوست . لباس بین همیشه تقریبأ باشد می ناقل که بدن شپش سلزد میله شپش یا و شپش مدفوع طریق از بیماریزا عوامل انتقال شود می پیدابوده ضعیف فردی بهداشت زمانیکه ها شپش تعداد گیرد، می انجام شده )   سرد) هوا یا و باشد زیاد جمعیت تعداد یا و لباس یا و صابون ، آب کمبود

. کند می پیدا افزایش باشد ، کرد پیدا دسترسی حمام و شستشو مکان به باید ح�شره این کنترل برای

شوینده مواد با لباسها شستشوی ، صابون و گرم آب با بدن شستشویصورت در ، خورشید نور مقابل در آنها نمودن خشک و داغ آب و قوی

، دیگر افراد شانه یا برس از استفاده عدم ، داغ اتوی از استفاده امکانمی دسترسی و امکان صورت در باشد، می مؤثر بسیار موها کردن کوتاه

. کرد استفاده هگزاکلراید بنزن شامپو از راح�تی به توانبه اقدام شپش با مبارزه برای اردوگاها در که شده دیده مواردی در

و نیسشت آن به احتیاجی وجه هیچ به که کنند می اماکن داخل سمپاشیشپش زیرا داشت نخواهد حاصلی اشخاص سالمتی انداختن خطر به جز

بدن به را را خود سریعأ و گذراند می بدن از خارج در کوتاهی بسیار مدت. رساند می

کارشناسان نظر زیر صورتیکه در زیر سموم و شیمیائی مواد از استفاده . میشود توصیه گیرد انجام مربوطه

گامکسان 5    5/2پرمترین پودر و افراد بدن و سر روی هزار و 1در درصد DDT 10. گردد استفاده خواب مح�لهای و لباسها برای درصد

  

ساس:•در اختفا قابل محلهای سایر و ترکها ، شکافها در را خود اوقات اغلب ساسها

ا�ثرا�ت باعث است ممکن آنها نیش و گذارنند می حیوانی و اماکن سقف و دیوارهاو تهوع موجب مواردی در و شده صورت افروختگی بر و خارش شدید، خیلی پوستی

. گردد نبض شدن تنددر که گیرد انجام متخصص کارشناسان نظر زیر باید حشره این با شیمیائی مبارزه

استفاده ، پرمترین ، دلتامترین ، ،فایکام لیندین مثل سمومی از میتوا�ن صورت این . نمود سمپاشی را سطوح و

کک-  :3وسائل نظافت و سرپناها در مردم زندگی محل کردن تمیز با اصوال ها کک کنترل

. صورت در کرد نامناسب حشره این برای را محیط توان می ها لباس و خوابدیگری محل به آلوده منطقه از اردوگاه محل است الزم طاعون به کک آلودگی

. آید بعمل جوندگان النه در جدی بطور کک با مبارزه و شود داده انتقالاز میتوان و گیرد صورت متخصص کارشناسان نظر زیر کک با شیمیائی مبارزه

. کرد استفاده ماالتیون و دیازینون ، فایکام ، بایگون ، آبوش یا کوپکش مثل سمومیسوسک-  :4

نیاز شدن مخفی برای محلی و غذا و آب کافی مقدار به زندگی ادامه برای سوسکها ، ها قفسه و ها گنجه ، ها کمد ا�طراف و پشت ، ها آشپزخانه در غالبأ که داشته

همچنین هستند غذائی مواد نگهداری محل که نواحی و یخچال ، ها شوئی ظرف . کنند می زندگی رودها فاضالب و دودکشها و ها لوله

کش حشره از ا�ستفاده و بوده نظافت و پاکیزگی سوسکها با مبارزه اصلی کلیدایجاد موقت آسایش فقط باشد بهداشت و بهسازی به متکی و همراه آنکه بدون

. ذرا�ت پاش و ریخت از و کرد تمیز کامال را محیط باید لذا نیست اساسی راه و کردهشود . پوشیده ریز توری با فاضالب خروج محل یا کفشور و خودداری غذائی مواد

  که سمومی از استفاده شود بسته کامال کیسه درب و آوری جمع موقع به زبالهفشار تحت قوطیهای و ساده های بسته در و شده تهیه خانگی مصارف برای

) (، سولفاگ ، کوپکس ، ماالتیون ، بایگون مثل کش سوسک قلمهای و اسپرینمود استفاده متخصص کارشناسان نظر زیر فایکام و دیازینون

موش-  :•به نسبت حال عین در و باهوش بسیار حیوانات ها موش

تغییری کوچکترین ، باشند می مشکوک خود اطراف رویدادهایو داده نشان العمل عکس حیوان که گردد می باعث محیط در

. حضور معموال نماید خودداری اشیاء و غذا جویدن و خوردن ازمستقیم بطور که هایی آلودگی روی از توان می را موشها

و مو ، ها لکه یا چربیها ، ادرار ، فضوالت شامل که گذارند میاین توسط خوبی به و باشد می غیره و شده جویده قسمتهای

. نمود شناسائی محل در را موش وجود توان می عالئمیا  منطقه یک به موشها حضور از توان می موش کنترل برای

مواد از استفاده یا موانع ایجاد بوسیله ساختمان یک یا اردوگاهیا و گربه و سگ مثل طبیعی شکارچیان از حمایت ، کننده دور

طعمه که زمانی در بویژه تله قبیل از مکانیکی وسائل ازداشته بدنبال را کودکان مسمومیت احتمال سموم با گذاری

. گردد می پیشنهاد باشدکارشناسان نظر زیر باید سموم از استفاده و گذاری طعمه

و سی اکتوسین ، وارفارین مثل سمومی با و متخصص. گیرد انجام کوماکلر

میکروبی( :• عوامل بردن بین از و زدائی گند جعوامل و آ�لودگیها میتوان گوناگون روشهای و عوامل کمک به

سایر و غذائی مواد ، آب ، رختخواب ، لباس ، محیط در بیماریزا. کرد کنترل یا و برد ا�زبین را� قسمتها

و شده باکتریها نابودی موجب جوشاندن ، دا�دن حرا�رت ، سوزاندنبرخی و آب ، شیر مانند مایعاتی آلودگی کند می پاک را� آلودگی

برد . بین از توان می طریق این از را اجسام ، کننده پاک های پودر ، ص�ابون ، آهک ، الکل مانند مواد از برخی

صورت به هاالمید ، دتول� ، کلر ، آب 5تا 3ساولن لیتر هر در گرم . صورت به کرئولین و گیرد می قرار استفاده بعنوان 5مورد درصد

کرتولین لیتر ده با توان 30مثال می ص�د محلول 60در لیتر . و آب وسائل ، حمام ، توالت زدا�ئی گند برای نمود تهیه ضدعفونی

. گیرند می قرار ا�ستفاده مورد فاض�الب     آهک شیر ، آهک با آب اختالط از ، است زدا گند ا�رزانترین آهک

مورد کم غلظت با مدفوع زدائی گند جهت که آید می بدستگیرد . می قرار استفاده

آلوده اماکن و سطوح ، غذا ، آ�ب زدائی گند برا�ی هاالمید و کلر. گیرد می قرار استفاده مورد

از و کردن پاک برای و میشوند یافت بازار در ها زدا گند از برخی. هستند استفاده قابل میکروبها بردن بین

هالل مسئولین طریق از کننده پاک و کش میکروب موا�د اص�والو گرفت خواهد قرار دیدگان آسیب اختیار در بهداشت و احمر

  . شود می داده توض�یح آنها از استفاده روشهای