1

محيط شناسي در برنامه ريزي استراتژيك

2

نظريه عمومي سيستمها بوسيله برتالنفي 1940سال •در عمق تمام مسائل ، يک سري اصل و •

ضابطه موجود است که بطور افقي تمام نظام هاي علمي را قطع مي کند و رفتار عمومي

سيستمها را کنترل مي نمايد .

3

اهداف نظريه عمومي سيستمها )به )اعتقاد بولدينگ

تعريف مفهوم سيستم و مفاهيم وابسته به آن- 1- طبقه بندي سيستم ها و کشف قوانين سيستم ها به 2

طور عموم و طبقات خاص از سيستمها به طور اختصاصي

- ايجاد مدل هايي )با درجات مختلف عموميت( از 3عملکرد، تحول و به طور کلي رفتار سيستم ها

- ايجاد منطق و روشي مناسب براي بنيان گذاري 4تئوري هاي سيستمي خاص و نيز ايجاد مکانيسمي

(، 1براي بررسي و حل مسائل مربوط به اهداف )(2( ،)3(

4

تعريف محيط سازمان هاكليه عواملي كه بر سازمان اثر گذاشته واز - 1

آن تاثير مي پذيرند. - تعامل ابعاد دروني سازمان با يكديگر و با 2

عوامل خارج از سازمان ، نيروها،مجموعه ا ي متشكل از شرايط- 3

عوامل و مولفه هايي خارجي است كه بر عملكرد سازمان اثر مي گذارند و سازمان

كنترل كمي بر آنها دارد . محيط سازمان ها دو ( عيني. 2( ذهني و )1جلوه دارند : )

5

محيط ويژگي ها

ذهني تصور مدير از عواملوسعت تفكرات و افق برنامه هاي

سازمانحوزه هاي ادراكي مدير از عوامل و پديده

هاادراكات تصورات تلقي ها و احساسات

عيني چيزهاي اطراف سازمانوسعت ارتباطات سازمان

پديده ها و عوامل اطراف سازمانمحسوسات واقعيات و مشاهدات

پيراموني سازمان

6

محيط به رويكردها

بايد • محيط و سازمان روابط ماهيت مورد درمورد محيط و سازمان بين را تغيير مباحث

عناصر مدل به جمله از كه داد قرار بررسيبه سپس نمودو اشاره توان مي تغيير چهارگانه

: پرداخت محيطي تغييرات به رويكردهاايده اصلي در اين مدل آن است كه به مديريت •

كمك كند سازمان را در شرايط تغييرات به صورت موفقيت آميز مديريت نموده و شركت كنندگان

تعيين حوزه و زمانبندي مفيد ،فعال در فرايند تغييرآن را شناسايي كند.

7

مدل عناصر چهارگانه تغييراز • عبارتست سeeرد سeeازمان

، مقررات،سeازماني كeه قوانين كنترل و ،ساختارها،سeيستم هeا

هماهنگeي و حركeت سازمان را جهت مي دهند؛

در يeك سeازمان گرم ارزش ها •و هنجارهاي مشترك هسeتند كه مسeير و جهeت فعاليت و كار و رويeه سeازمان را مشخeص مي وهمسويي تفاهeeم و سeeازند

وجود دارد.تغيير سرد: نتيجه موقعيت •

خارجي يا اضطراري قابل تشخيص از قبيل نزديك شدن به ورشكستي سقوط سهام

ويا تهديد رقابتي غير قابل اجتناب مي باشد.

تغيير گرم: كه از جديت و •پشتكار فردي و حرفه اي

نيروهاي سازمان نشات مي گيرد .

تغييرسرد

تغييرگرم

سازمان

گرم

سازمان سرد

تبديل

اجرانوآوري

مداخله

8

(1 )رويكردها به تغيير در محيطالف- رويكرد تاثير گذاري بر محيط و سيستم •

:بر روي محيط خارجي تاكيد نمي شود و عدم بستههر گونه تاثيرگذاري متقابل بين سازمان با محيط

فرض مي شود:عامل خيلي مهم رويكرد سازگاري با محيطب- •

تعيين كننده و تامين كننده استمرار موفقيت سازمان در دراز مدت را محيط خارجي مي داند از اين رو براي اينكه سازمان ها بتوانند به هستي خود ادامه

بدهند مجبور به پاسخ گويي به انتظارات محيط خارجي و تامين سازگاري با تغييرات هستند

متقابليرويكرد تاثير پذيرج- •

9

fencing)رويكردضربه گيري)•با ايجاد سپرهاي محافظ بين هسته اصلي و يا –

هيات مديران با تغييرات محيطي بايد درصدد بود تا مصونيت هاي الزم را براي آنان ايجاد كرد.

نتيجه اين رويكرد و جداشدن سازمان از تغييرات –محيطي تعامل با آن و تاثيرگذاري و تاثيرپذيري مي

باشد.رويكرد مرزگستري يا صف •

(Breakthrough) شكنيبايد محدوديت ها و مرزها را از ميان برداشت و به –

استقبال تغييرات وتالطم هاي محيطي شتافت .اين رويكرد هوشمندي استراتژيك و پايش روندها، –

رخدادها و تحوالت و ارزيابي اقدامات را ضروري مي شمارند

(2)رويكردها به تغيير در محيط

10

ساز و كارهاي تعامل با محيط از نظررابينز

تغيير برنامه هاي

سازمان ها بر اثر

عوامل بيروني

تدوين سياست ها

و تعيين

اولويت ها متناسب با

تغييرات

استفاده گسترده

از اطالعات

تناسب عملياتي سازمان

ها با محيط

مولفه هاي فني

سياستگذار

- طرح ها و برنامه هاي سازمانها در

چهارچوب سياستهاي استراتژيك

هدايت اجراي - طرحe هاي خود را با تقاضاي

بخش ها

- توسعه و نوآوري در

محصوالت و خدمات متناسب با تغيير نيازها،

هدف ها، ساختار بازار

نوآوري و نياز ها

هنگام مواجهه - با عدم اطمينان ها براي كاستن

ريسك

نحوه بروز - رفتار نسبت به تغييرات و جذب امكانات و بسيج

- سطح شفافيت، ريسك

و سياست ها

11

ساختارهاي محيطي سازمان

12

(Internal Environment)محيط داخليهاي داخل سازمان را در عوامل و مؤلفه•

گيرد. برمي:هاي محيط دروني از جمله مؤلفه•

ها ساختار سازمان و عملكرد آن در مقابل چالش–هاي سازماني جهت ها، چگونگي استراتژي و فرصت

حفظ مشتريان كنوني و جذب مشتريان بالقوه، موقعيت مالي و سطح نقدينگي سازمان به منظور

انجام عمليات روزمره سازمان

13

محيط خارجيتمام عوامل خارج از مرز سازمان است كه ممكن •

.است بالقوه بر سازمان اثرگذار باشند را به ازسازمان خارج ( فضاي1969 ) ويک کارل•

سازمان که کرده گذاري " نام "محيط اطالعاتي عنوان در آن ابهام و کاهش تفسير وتبيين در پي همواره

. محيط است انواع را به (محيط سازماني1983 ) ير و اسکات مي•

تقسيم و سياسي ، اجتماعي شناختي ، فن اقتصاديکنند. مي

چهار محيط را به ( اجزاي1984 ) و هالت گرونيک• اي گذار(،وظيفه و قانون )نظير دولت تسهيالتي بخش

)رقبا و تجار( و ها(، اصلي و بانک ، مشتريان )کارکنان ( تفکيک ها و عامه ،رسانه )جامعه انتشار و پخش

.کنند مي

14

Operating)محيط عملياتيEnvironment)

محيط عملياتي سطحي از محيط بيرون •كه تأثيرات آني و شديدي بر سازمان است

شامل عمليات و سودآوري مؤسسه دارد ومولفه هاي خاص و صريح براي مديريت سازمان مي باشد. مولفه اي اصلي اين

سطح عبارتند از: مشتري، عوامل رقابتي، نيروي کار، تامين کنندگان و عوامل بين

المللي.

محيط خارجي

15

(General Environmentمحيط عمومي)محيط عمومي در برگيرنده ي سطحي از •

محيط بيروني يک سازمان است که شامل عواملي است که به نحوه ي مديريت سازمان

به دليل اهميت اين تاثير بلند مدت مي گذارد. عوامل گاهي تلقي نادرستي از تعريف محيط

خورد و آن پندار ناصحيح سازماني به چشم ميمساوي دانستن محيط عمومي با محيط

برخي از اصلي ترين اين سازماني استعوامل عبارتند از عوامل اقتصادي، اجتماعي ،

سياسي، قانوني، تكنولوژي و .... .

محيط خارجي

16

محيط دور و محيط نزديك شامل" محيط نزديک "يا حوزه فعاليت و" خارجيمحيط •

. محيط دور" يا محيط عمومي است يا محيط رقابتي همان فضايي است كه محيط نزديك•

سازمان يا منطقه مورد مطالعه جايگاه خود را در آن پيدا مي كند .

تري بر عناصر و در محيط نزديك و كاري كه تاثير مستقيم•عملكرد شركت دارد دو مسئله مهم يعني عوامل رقابتي و

گذاري آنها مطرح است. ميزان اثر عوامل رقابتي همچون رقباي فعلي، رقباي جديد، قدرت •

كنندگان مواد، زني تامين كنندگان،e قدرت چانه زني مصرف چانهها و ساير ها، اتحاديه محصوالت جايگزين، قدرت نسبي دولت

هايي مانند مدل پورتر )مدل هاي ذينفع با استفاده از مدل گروهگذاري مشتريان، رقبا، نيروهاي رقابتي( و آگاهي از ميزان اثر

ها، داران، اتحاديه منابع تامين كننده مواد، بستانكاران،e سهام

17

شامل عوامل زيست محيطي محيط دور•)طبيعي( ، اقتصادي ، اجتماعي ، حقوقي ،

فرهنگي ، ديوانساالري )بوروكراسي( و عوامل تكنولوژيك مي باشد كه از خارج سازمان بر آن

تاثير مي گذارند.هرچقدر حوزه فعاليت سازمان با محيط •

عمومي سازگارتر باشد ، سازمان در رسيدن .به اهداف خود موفق تر است

محيط دور و محيط نزديك

18

طبقه بنديابعاد كليدي در محيطهاي

پويايي ميزان ايستايي : (Dynamism )پويايي•يا تالطم محيط را نشان مي دهد.

پويايي سازماني يعني تغيير سيستم با تغيير پذيري –شرايط محيط

تعريف پيچيدگي به (:Complexity( پيچيدگي • كه در اساليدهاي بعد مي وسيله تئوري آشوب

بهتر مشخص مي گردد آيد ميزان بي نظمي و تغييرات در سازمان را گويند.–

19

نظريات طبقه بندي محيط طبقه بندي محيطي برنز و استاكر-1مكانيكي و پويا •

سازمان هاي مكانيكي آنهايي هستند كه محيط –خارج سازمان بر آنها تأثير چشمگيري نخواهد

. داشتهرقدر سازماني از حالت مكانيكي به سمت –

ارگانيكي حركت كند، اثر محيط بر آن بيشتر خواهد شد.

20

عدم اطمينان درک شده در حد متوسط

محيط: تعداد اندکي عناصر در محيط وجود دارد که به هم شبيه و در يک فرآيند پيوسته

تغيير قرار دارند.عناصر: پيچيدگي کم، رسميت کم،

متمرکز)سيستم ساده و ناپايدار(

عدم اطمينان درک شده در سطح باال

محيط: عناصر متعددي در محيط وجود دارد که شبيه به هم نيستند

و در يک فرآيند تغيير پيوسته هستند

ساختار: پيچيدگي کم، رسميت کم و عدم تمرکز

)سيستم ارگانيکي(

عدم اطمينان درک شده در حد پائين

محيط: تعدادي عناصر محدود و شبيه به هم که اساساً ثابت و

غير متغيراندساختار: پيچيدگي زياد، رسميت

زياد و تمرکز)سيستم مکانيکي(

عدم اطمينان درک شده متوسط به پائين

محيط: عناصر متعددي در محيط که شبيه هم نيستند و بدون تغييراند.ساختار: پيچيدگي زياد، رسميت زياد

و عدم تمرکز)سيستم پيچيده و پايدار(

ميزان پيچيدگي محيط ساده زياد )پويا( پيچيده

ميزان تغييرات

محيط

کم )ايستا(

21

نظريات طبقه بندي محيططبقه بندي محيطي امري و -2

تريست: اين محيط نسبتاً بدون محيط تصادفي آرامالف - •

تغيير است. بنابراين، از جانب آن هيچ تهديدي متوجه سازمان نيست. در چنين محيطي توزيع درخواست ها به صورت تصادفي است، سرعت تغييرات بسيار كند و پديده عدم اطمينان در آن بسيار ضعيف است. در چنين محيط برنامه ريزي مي توان انتظار داشت كه

روشهاي اوليه برنامه ريزي كاربرد بيشتري داشته باشند.

: در اين محيط هم تغييرات ب - محيط خوشه اي آرام•زيادي رخ نمي دهد، ولي تهديدات به صورت مجموعه

يا انبوه در مي آيند. سازماني كه در چنين محيطي قرار مي گيرد در مقايسه با محيط تصادفي آرام بايد

بيشتر گوش به زنگ خطرات محيط باشد.

22

اين محيط از محيط هاي قبلي محيط واكنشي متشنج:ج - •پيچيده تر است. در چنين محيطي چندين سازمان و شركت

رقيب در پي هدف هاي مشابهي برمي آيند. امكان دارد يك يا چند سازمان به اندازه اي بزرگ باشند كه بتوانند بر محيط خود

و ساير سازمان ها اعمال نفوذ كنند. رقابت و تعارض از ويژگي هاي عمده اين محيط به شمار رفته و مدل هاي برنامه ريزي قابليت كاربرد خواهند داشت كه انعطاف پذيري بيشتري

را براي سازمان به ارمغان آورند.

: اين نوع محيط از بيشترين پويايي د - محيط بسيار متشنج•برخوردار است و در آن پديده عدم اطمينان در شديدترين

وضع خود است. پديده تغيير و تحول در همه جا و همه وقت حاضر است و اجeeeeeeزاء يا اركان محيط ارتباط بسيار زيادي با

هم دارند. در يك محيط بسيار متشنج سازمان همچنين بايد رابطه اي كه با نهادهاي دولتي، مشتريان و عرضه كنندگان

مواداوليه دارد مرتباً موردارزيابي قرار دهد. با آنكه اين محققان نظر خاصي در رابطه با ساختارها و روشهاي متناسب با محيط هاي پيش گفته ارائه نكرده اند، اما به نظر مي رسد

براي محيط هاي "الف" و "ب" روش هايي با ساختار مكانيكي و محيط هاي "ج" و "د" روش هايي با ساختار كامالً ارگانيك

متناسب باشند.

نظريات طبقه بندي محيططبقه بندي محيطي امري و -2

تريست

23

طبقه بندي محيطي امري و تريست

اطمينان محيطي

قابل پيش بيني

)اطمينان(

بسيار متشنج واكنشي متشنج

خوشه اي آرامتصادفي آرام

غير قابل پيش بيني

)عدم اطمينان(

ريسك پذيري كم

ريسك پذيري ريسك باال

پذيري

24

نظريات طبقه بندي محيططبقه بندي محيطي ريچارد -3

به محيطي اطالق مي گردد - محيط سeeeاده و پايدار:1 ال.دفتكه عوامل خارج از سازمان در آن محيط محدود

هستند و اصوالً تاثير چنداني بر سازمان و عمليات آن نخواهند داشت، ضمناً عeeeeeeوامل به همان صورتي كه

هستند باقي مي مانند يا تغييرشان اندك است.

دراين محيط نااطمينeeeeeاني - محيط ساده و ناپايدار:2زياد است و تغييرات موجب مي شوند مديران نتوانند

به راحتي تصميم بگيرند. به عالوه سازمان هايي هستند كه پيوسته و غيرقابل پيش بيني تغيير مي كنند،

مانند صنايع سازنده كامپيوترهاي شخصي، ابزار موسيقي و اسباب بازي. محيط برنامه ريزي اين قبيل

ا ساده و ناپايدار است و با تغييرات شديد هسازمان عرضه و تقاضا روبرو هستند.

25

سازمان هايي وجود دارند كه محيط پيچيده و پايدار:- 3با عوامل خارجي متفاوت بسياري سروكار دارند، ولي اين عوامل به همان صورت باقي مي مانند يا تغييرات

اندكي دارند و اين خود نشان دهنده عدم اطمينان است. در چنين وضعيتي تعداد عواملي كه بايد تجزيه

و تحليل شوند بسيارند و الزم است در برابر هريك از آنها واكنش مناسب اتخاذ گردد. دفت اعتقاد دارد

گرچه تعداد عوامل خارج از سازمان در محيط هاي پيچيده و پايدار بسيار است و تغييرات كند است اين تغييرات به تدريج رخ مي دهند و قابل پيش بيني اند.

مؤسساتي وجود دارند كه با - محيط پيچيده و ناپايدار:4عوامل محيطي به تعداد زياد و متفاوت روبرو هستند.

درواقع در محيط هاي برنامه ريزي پيچيده و ناپايدار ميزان عدم اطمينان در مقايسه با ساير محيط هاي

مطرح شده در باالترين سطح است.

نظريات طبقه بندي محيططبقه بندي محيطي ريچارد - 3

ال.دفت

26

نظريات طبقه بندي محيط تالطم محيطي انسوف- 4

ناپيوستگي يا عدم تداوم

ملي ) اقتصادي( منطقه اي )تكنولوژي(

تازگي تغيير

هيچ فزوني اندك

فزوني سريع

ناپيوستگي آشنا

ناپيوستگي جديد

عدم قابليت پيش بيني

سرعت تغيير

صفر كندتر از پاسخ

قابل مقايسه با

پاسخ

سريعتر از پاسخ

غيرقابل پيش بيني

قابليت مشاهده

كامل كامالً قابل پيش بيني

قابل پيش بيني

تاحدي قابل پيش بيني

بي ثباتي بسامد تغيير در سطح تالطم

خيلي كم كم متوسط زياد خيلي زياد

مقياس تالطم

1 2 3 4 5

27

نظريات طبقه بندي محيط- طبقه بندي محيطي راوو و 5

همكاران شفافيت و درجه اطمينان باالست و محيط همگن•

مديران به وضوح مي توانند رفتارها و ساختارهاي سازماني خود را با استفاده از نتايج تحقيقات بهبود

بخشند.

به بخش هاي مختلف تقسيم مي شود محيط ناهمگن•و به لحاظ تنوع از شفافيت محيطي كاسته مي شود .

مديران در اين محيط از لحاظ كدر بودن اطالعات با معضل تصميم مواجهه مي شوند.

بنابراين براي ارتقاي بهره گيري بيشتر از محيط •تحقيقات نقش حساسي در اتخاذ تصميم ها بازي مي كند زيرا منبع توليد اطالعات تخصصي است و از پايه

هاي شناخت محسوب مي شود .

28

محرك ها ويژگي ها

وسعت

گسترده

محدود

عمومي

اختصاصي

محيط مشترك تمامي سازمان ها و حاوي مولفه ، اقتصادي، اجتماعي،هاي انفرادي و تركيبي فرهنگي

منابع ، قانوني، فناوري، آموزشي، سياسي،جمعيتي ارتباطي و نظامي، اقليمي،طبيعي

محيط حرفه اي كاري و اختصاصي براي هر سازمان ، مشتريان،و حاوي مولفه هاي اعضاي سازمان

نهادهاي ، رقبا، عوامل توليد،عرضه كنندگان گروه هاي فشار و اتحاديه هاي ،قانونگذار ذي ربط

كارگري

شدت

ضعيف

قوي

، ايستا،سادهثابت با اجزاي غير مرتبط و مرتبط با هم

، پيچيده،پويا ،متغير

واكنشي با عناصر كامالً

متغير

حاوي اطالعات متغير هاي محدود و كوچك كه ممكن توزيع ،است تغيير كندي كنند انتظارات محدود

، وجود اجزاي غير مرتبط به هم،تصادفي خواسته هاپايين بودن عدم اطمينان

انتظارات گسترده و تكاملي حاوي متغيرهاي تكاملي وجود تعداد بسياري از رقبا با هدف ،و تغيير پذير

بزرگ بودن يك يا چند سازمان و تحت تاثير ،مشابه بسيار ،قرار دادن محيط فعاليت ساير سازمان ها

وجود تغيير دائمي در محيط ،باال بودن عدم اطمينانا ارتباط باالي عناصر محيطي،و در همه بخش ه

محيط همگن و ناهمگن از نظر وسعت محرك ها به عمومي و اختصاصي و بر اساس شدت محرك ها به دو گروه محرك هاي

ضعيف و قوي طبقه بندي مي شود

29

نظريات طبقه بندي محيط رنيارد و همكاران- 6

، در اين محيط بيشتر رفتارها محيط با برنامه : عمليات و تصميم ها بر اساس برنامه ،كردارها

ريزي است لذا محيط فضاي برنامه اي به خود مي گيرد.

شناسايي محيط با:•ماهيت تصميم ها در جهت گيري رويدادهاي آتي و هدف –

هاي عالي سازمانميزان گرايش تصميم گيران به هدف و آرمان گرايي–درجه رسميت روابط سازمان ها و ساختارهاي سازمان–

30

نظريات طبقه بندي محيطرنيارد و همكاران- 6

در اين نوع محيط برنامه محيط بدون برنامه:ريزي تعريف نشده است. ميزان پايبندي

مديران به تدوين برنامه ها بسيار كم است. عمليات و وقوع مسائل از قبل پيش بيني

نشده اند.

شناسايي محيط با •ماهيت تصميمات–نوع نگرش و عاقبت انديشي–تكراري بودن يا نبودن تصميمات–ميزان گرايش تصميم به منافع فردي و منافع اجتماعي / –

سازماني

31

نظريات طبقه بندي محيطرنيارد و همكاران- 6

ماهيت بارز اين محيط روشن و :محيط با ساختار سياست ، ماموريت ها ،واضح بودن هدف ها

ها و حتي مسائل و مولفه هاست. از جلوه هاي ديگر اين محيط شفاف بودن سطح وقوع

ارتباطات برنامه ها وحتي مسائل است.

32

نظريات طبقه بندي محيطرنيارد و همكاران- 6

اگر در محيطي هدفها محيط بدون ساختار:ماموريت ها سياست ها و حتي مسائل به طور

كامل و واضح تعريف نشده باشند نمي توان آن ها را فهيميد يا درك كرد.

محيط هايي كه بيشتر جنبه گذر از مرحله اي به •مرحله ديگر را دارند دچار بي ساختاري مي شوند.

هرچه ميزان پايبندي مديران سازمان به فرهنگ سازماني بيشتر شود از ميزان تشتت بي ساختاري

محيط كاسته مي شود

33

محيط پايا و محيط ناپايااساساً زماني كeه هر يك از محيط ها شرايط زير را داشته باشند پايا هستند

:و گرنه ناپايا شناخته مي شوندپذيرش عeناصر محيطي براي بقا• مسئوليت ها و فعاليت در چارچوب اختيارات تعريف ،پذيرش نقش ها •

شدهتبعيت و پايبندي از معeيارها و ضوابط برنامه هاي مدون و حتي نامدون•گردش واضح اطالعات در سطح سلسله مراتب عمودي و افقي •

سازمان/محيطباال بودن اعتماد عeناصر درون محيطي به يكديگر•ميزان دستيابي به هدف ها و افزايش منافع و فوايد•ميزان استقالل و انديشه گرايي اعضاي محيط•ميزان تغيير و پيچيدگي مولفه هاي دانش و فناور ها و سطح پذيرش •

سازمان هاتوانمندي و ميزان معeيارهاي آرامش بخش محيط•

هرچه ميزان پايبندي مديران به تصميم هاي متخذه و معيارهاي . پذيرش تصميم ها بيشتر باشد محيط پايايي باالتري دارد

34

تئوري هاي شناخت محيط و تصميم گيري در آن

- تئوري آشوب1 ادوارد لورنز–

(Garbage can) - تئوري سطل زباله2كوهن ، مارچ و السنتئوري پردازان :– آنان با استفاده از اين مدل مي خواستند تصميم –

گيري در شرايط بسيار مبهم وبي نظم راتوصيف كنند

35

تجزيه و تحليل محيطيهدف از تجزيه و تحليل محيطي، بررسي و •

شناخت عواملي است كه به نوعي بر فعاليت گذارند. اين عوامل و عملكرد سازمان تأثير مي

گاهي با محيط داخل سازمان ارتباط پيدا كنند و گاهي به محيط خارج از سازمان مي

شوند. مربوط مي

36

تجزيه و تحليل راهبرديدر محيط چه فرصت هايي وجود دارد؟•چه تهديداتي براي توفيق سازمان وجود دارد كه بايد •

از آن ها اجتناب كرد؟در مسير تحقق رسالت و چشم انداز سازمان از چه •

قوت ها )شايستگي هاي ممتازو مزيت رقابتي( برخوردار است كه مي تواند به آن ها تكيه كند؟

ضعف هاي سازمان كه مانع توفيق آن مي شوند •كدامند؟

37

لزوم تجزيه و تحليل محيطي در برنامه ريزي استراتژيك

مطالعه وتجزيه و تحليل محيط سازمان ها، • يا شناخت استراتژيك نام شناخت راهبردي

دارد و بر اساس اين شناخت ميزان تحقق مشخص خواهد شد. اهداف تعيين شده

هايي كه تجزيه و تحليل محيطي در سازمان•فرآيند مديريت استراتژيك در آنها به اجرا

. نمايد درآمده است هدف ديگري را دنبال ميها به تجزيه و تحليلي محيطي در اين سازمان

منظور درك بهتر رويدادهاي درون سازماني و هاي اتخاذ شده با افزايش تناسب استراتژيگيرد. محيط سازماني انجام مي

38

چارچوب مفهومي احصاي محيطي

استراتژي هاي سازماني

استراتژي هاي سازماني با دامنه احصاي سازماني در

ارتباط است.

ابعاد موقعيتيعدم اطمينان محيطي يك پيش

بيني كننده خوب از ميزان احصاء است.

استفاده اطالعاتمحرك برنامه ريزي

استراتژيك و يادگيري سازماني

نيازهاي اطالعاتيمتمركز بر بخش هاي مرتبط با بازار محيط

جستجوي اطالعاتگروه گسترده اي از منابع

استفاده مي شوند اما منابع شخصي و ترجيحeي

رفتارهاي مديريتيمديران سطوح باال بيشتر از پايين

تجزيه و تحليل مي كنند.مديران وظيفه اي ماوراي تخصصشان

احصا مي كنند.

39

نوع شناسي محيطبه سيستم مربوط است؟

محيطي )خارجي(

سيستمي نه سيستمي)داخلي(

و نه محيطي

خير بلهبله

خير

سيستم بر آن كنترل دارد؟

منبع فرصت ها و تهديدهامنبع قوت ها و ضعف ها

40

تجزيه و تحليل دروني سازمان) ارزيابي محيط دروني(

تجزيه و تحليل و ارزيابي دروني يك سازمان يا •موسسه تالشي براي در ميان گذاشتن هويت

آن است. هر سازماني در قلمرو واحدهاي وظيفه اي خود داراي •

نقاط قوت و ضعف است. در عين حال نقاط قوت و ضعف همه دواير و واحدها يكسان نيست.

به هنگام تعيين استراتژي ها و اهداف تالش مي شود •از نقاط قوت داخلي سود جسته شود)تقويت شوند( و

نقاط ضعف حتي المقدور از بين برده شوند.مورد ارزيابي قراردادن محيط دروني موسسه •

در هر زمان يك ابزار فرصت دهنده براي تشخيص خطاها و اصالح آن به شمار مي آيد.

41

سلسله مراتب دارايي شركت

دارايي هاي پايه

قابليت

شايستگي

شايستگي كليدي

مزيت رقابتي

عواملي كه سبب ترجيح يا برتري سازمان نسبت به رقيب مي شود

هاCSFشايستگي هاي سازمان در

عواملي كه براي مشتري ارزش مي سازد

عواملي كه اماكن ايجاد ارزش براي مشتري را داشته باشد

باشداختيارگيريدارايي: هرچيز با ارزش كه قابل در

يعني ديگران براي دستيابي به آن نيازمند مجوز از ... باشند

42

ابعاد سيستمي ارزيابي عوامل دروني سازمان

الزم است در بررسي محيط داخلي سازمان عوامل و زمينه هاي حاوي قو ت ها و ضعف ها از چهار بعد زير

مد نظر قرار گيرند:درونداد–فريند–برونداد–دروندادبازخورد– برونداد

فرايند

بازخورد

43

بررسي عوامل دروني سازمانبرخي زمينه ها يا شرايطي دروني سازمان كه مي توانند حاوي •

قوت و ضعف هايي باشند عبارتند از:اهداف و ماموريت ها–ساختار سازماني و ويژگي هاي آن– مديريت ، انگيزش ، سازماندهي و هماهنگي ،مديريت)برنامه ريزي –

كنترل(،منابع انساني آموزش(، توسعه ، نگهداري ، گeمارش ،نيروي انساني )جذب –وضعيت فرهنگ سازماني– مقدار فعلي نيروي عملياتي و ، ظرفيت ،وضعeيت عمليات )فرآيند –

كيفيت(،پشتيباني رابطه بين واحدهاي وظيفه اي سازمان–تحقيق توسعه و تحول در سازمان–سيستم هاي جمع آوري و پردازش اطالعات–وضعيت مالي و تداركاتي سازمان–توزيع جغرافيايي موضوعي و... خدمات و فعاليت ها–

44

نيروي انساني به عنوان مهمترين شايستگي كليدي

نيروي انساني منبع و راهبردي ترين سرمايه سازمان •محسوب مي گردد اگر واجد شايستگي هاي زير

باشد:دانش ومعلومات حرفه اي•مهارت هاي تخصصي•بينش و نگرش•ويژگي هاي شخصيتي•اعتبار عمومي•اعتبار حرفه اي•ويژگي هاي جسماني•

45

برخي راه هاي شناسايي نقاط قوت و ضعف سازمان

مقايسه با عملكرد گذشته سازمان•ارزيابي خدمات سازمان و نظرات دريافت •

كنندگان خدماتمقايسه با حريفان و رقبا•مقايسه با عوامل كليدي موفقيت در انجام •

ماموريت و دستيابي به مطلوبيت هاي استراتژيك

46

تجزيه و تحليل محيط خارجي

47

تغيير و تحوالت نه تنها يك سري فرصت ها و •امكانات را به موسسه عرضه مي كند بلكه

منبع خطر و مشكالت نيز مي تواند باشد. به همين سبب تعقيب رخدادهاي محيط بيروني

. براي مديران موسسات اهميت حياتي دارد

ما در بررسي محيط خارجي در پي يافتن و •شناسايي فرصت ها و تهديدهاي مرتبط با

سازمان هستيم.

منظور از بررسي محيط خارجي

48

تهديدتهديد برآيند وضعيتي است كه عوامل محيطي بر

خالف خواسته ما و خارج از كنترل عمل مي كنند و از اين حيث روند امور مطلوب ما

نيست و احتمال آشفتگي خطر يا زيان براي ما وجود دارد.

بر اين اساس : هر عنصر يا وضعيتي كه موجوديت منافع يا

ارزش هاي حياتي ما را به خطر اندازد تهديد محسوب مي گردد.

49

نيروهاي اجتماعي- فرهنگي

محيط سهامداروظيفه اي

انگروه هاي ذينفع خاص

مشتريان

بستانكاران )واحدهاي اعتباري(

انجمن ها

انجمن هاي اتحاديه

رقبا

كارمندان/ اتحاديه كارگري

تامين كنندگان

محيط اجتماعي

نيروهاي تكنولوژيكeي

نيروهاي سياسي- قانوني

نيروهاي اقتصادي

متغيرهاي محيط خارجي

50

برخي روش هاي سريع و آسان احصاي عوامل خارجي

پيمايش )پرسشنامه – مصاحبه(•طوفان مغزي•دلفي•كارت سفيد•

51

مديران چگونه مي توانند فاكتورهاي استراتژيك خارجي را شناسايي كنند

تحليل اجتماع

انتخاب فاكتورهاي استراتژيك

فرصت ها-تهديدات-

تحليل ذينفعان

تحليل بازار

تحليل دولت

تحليل رقبا

تحليل تامين كننده

تحليل محيط اجتماعيفاكتورهاي اقتصادي- اجتماعي فرهنگي- تكنولوژيكي-

سياسي- قانوني

52

تكنيك هاي احصاي محيطتكنيك هاي احصاي محيط داخلي:•

(IFEماتريس احصاي عوامل داخلي )––SWOT

تكنيك هاي احصاي محيط خارجي:•(EFEماتريس احصاي عوامل خارجي )––eتحليل اجتماعارزيابي شبكه هاي اطالعاتي–روش مطالعه دلفي–ماتريس اولويت مباحث–مدل پورتر–تحليل رقبا –تحليل ذينفعان–

53

مدل رقابتي پورتر

سطح رقابت

تهديد تازه واردها

تهديد ناشي از محصوالت

جايگزين

قدرت چانه زني خريداران

قدرت چانه زني عرضه

كنندگان

54

ماتريس اولويت مباحث

احتمال

رخداد

اولويت متوسط اولويت باال اولويت باال

اولويت پايين اولويت متوسط اولويت باال

اولويت پايين اولويت پايين اولويت متوسط

پايين

باال اثر احتمالي روي شركت

55

با تشكر از بذل توجه شما