บรูไน เขาเปนสมาชิกสมาคมประชาชาติ

แหงเอเชียตะวันออกเฉียงใต (ASEAN)

เมื่อ 7 มกราคม 1984

และจะรวมเปน 1 ในประชาคมอาเซียน

ภายในป ค.ศ. 2015

ตราสัญลักษณอาเซียนเปนตนขาวสีเหลือง 10 ตนมัดรวมกัน

หมายถึงการรวมมือรวมใจเปนหนึ่งเดียวในกลุมประเทศสมาชิกอาเซียน

10 ประเทศ ไดแก ราชอาณาจักรไทย มาเลเซีย สาธารณรัฐฟลิปปนส

สาธารณรัฐอินโดนีเซีย สาธารณรัฐสิงคโปร เนการาบรูไนดารุสซาลาม

สาธารณรัฐประชาธิปไตยประชาชนลาว ราชอาณาจักรก ัมพูชา

สาธารณรัฐสังคมนิยมเวียดนาม และสาธารณรัฐแหงสหภาพเมียนมาร

สีเหลืองของรวงขาวหมายถึงความเจริญรุงเรือง อยูบนพื้นสีแดง

อันหมายถึงความกลาหาญและความกาวหนา โดยมีขอบเสนวงกลม

สีขาวหมายถึงความบริสุทธิ ์ เสนวงกลมสีน้ำเงินรอบนอกสุดหมายถึง

สันติภาพและความมั่นคง

ตราสัญลักษณของอาเซียน

หนึ่งวิสัยทัศน หนึ่งเอกลักษณ หนึ่งประชาคม One Vision, One Identity, One Community

¡“‡≈‡´’¬¡’ª√–™“°√π—∫∂◊Õ»“ π“Õ‘ ≈“¡‡°‘π§√÷Ëß®÷߇ÀÁπ¡— ¬‘¥Õ¬Ÿà∑—Ë«‰ª อิสลามเปนศาสนาประจำชาติบรูไน

อาเซียน มีชื่อยอภาษาอังกฤษวา ASEAN จากชื่อ

เต็มวา Association of Southeast Asian Nations อัน

หมายถึงการรวมตัวกันในกลุมประเทศเอเชียตะวัน

ออกเฉียงใต จำนวน 10 ประเทศ ประกอบไปดวย

ไทย มาเลเซีย ฟลิปปนส อินโดนีเซีย สิงคโปร บรูไน

ลาว กัมพูชา เวียดนาม และพมา ทั้ง 10 ประเทศนี้

จะพัฒนาเปนกลุมประเทศภายใตชื ่อ ประชาคม

อาเซียน ภายในป ค.ศ. 2015

การรวมตัวเปนประชาคมอาเซียนนั้น จะมี

การพัฒนาทั้งสังคม เศรษฐกิจ และการเมืองไป

พรอมกัน โดยไมมีปญหาเรื่องเขตแดนทางการเมือง

การปกครองมาเปนอุปสรรคขวางกั้นในการพัฒนา

ดังคำขวัญของประชาคมอาเซียนที่วา หนึ่งวิสัยทัศน

หนึ่งเอกลักษณ หนึ่งประชาคม (One Vision, One

Identity, One Community) การเคลื ่อนยายทุน

แรงงาน องคความรู ภาษา และวัฒนธรรมระหวาง

ประเทศอาเซ ียน จะเป นปรากฏการณความ

เปลี่ยนแปลงครั้งสำคัญ

คำนำ

บรูไนเปนประเทศขนาดเล็กที ่มีทรัพยากร

น้ำมันมูลคามหาศาล เปนประเทศเดียวในภูมิภาค

เอเชียตะวันออกเฉียงใตที ่ปกครองดวยระบอบ

สมบูรณาญาสิทธิราชย สุลตานดำรงตำแหนงเปน

ทั้งประมุขและหัวหนาฝายบริหารของประเทศ

แมพ้ืนท่ีของประเทศจะถกูแบงออกเปน 2 สวน

โดยมีรัฐซาราวักของประเทศมาเลเซียกั้นขวาง แต

กลับไมมีปญหาเรื่องการแบงแยกดินแดน ประชาชน

สวนใหญของประเทศนับถือศาสนาอิสลาม มีวิถี

ชีวิตความเปนอยูเรียบงาย สมกับชื่อภาษามลายู

ของประเทศวาเนการาบรูไนดารุสซาลาม ซึ่งแปลวา

นครแหงสันติสุข

“รูเขา รูเรา รบรอยคร้ังชนะรอยคร้ัง” ยังใชไดดี

กับการเปลี่ยนแปลงที่กำลังจะมาถึงนี้ การเรียนรูใน

ความเหมือน ความตาง ในหลากหลายมิติ ในกลุม

ประเทศประชาคมอาเซียน จึงเปนพื้นฐานสำคัญ

เพื่อเตรียมตัวเขาสูโลกของประชาคมอาเซียนที่กำลัง

จะเกิดขึ้น

สำนักพิมพสถาพรบุคส

รอยยิ้มและแววตาของเยาวชนมุสลิมบรูไนที่สดใส

สารบัญ แผนที่

l แผนที่แสดงประเทศประชาคมอาเซียน

l แผนที่ประเทศบรูไน

ประวัติศาสตรและตำนาน 12

l บันทึกการเดินทางของชาวจีน วาดวยอาณาจักรโปนิ 12

l บรูไนกอนการเขามาของตะวันตก 14

l ยุคทองของบรูไน 16

l การเขามาของตะวันตก 18

l บรูไนในฐานะอาณานิคมของอังกฤษ 21

l การไดรับเอกราช 24

การเมืองการปกครอง 30

l ระบอบการปกครอง 31

l การแบงเขตการปกครอง 33

l พรรคการเมือง 35

l การเปลี่ยนแปลงทางการเมือง 35

เศรษฐกิจ 38

l ความสัมพันธทางเศรษฐกิจไทยกับบรูไน 43

ภูมิศาสตรและทรัพยากรธรรมชาติ 45

เมืองและสถานที่สำคัญ 73

l เขตบรูไน-มูอารา 74

l เขตเบอไลท 92

l เขตตูตง 93

l เขตเต็มบูรง 95

คนบรูไน 99

การแตงกายของคนบรูไน 108

วัฒนธรรมการกิน 112

เทศกาลงานประเพณี 124

รูจักประชาคมอาเซียน 153

l ขอมูลเฉพาะอาเซียน 154

l อาสามากอนอาเซียน 155

l รวมเปนอาเซียนมีแตประโยชน 157

l อนาคตอันรุงโรจนของประชาคมอาเซียน 163

l ประชาคมอาเซียนคืออะไร? 164

l เสนทางสูความสำเร็จของประชาคมอาเซียน 166

l กฎบัตรคือกฎเหล็กของอาเซียน 170

10 บรูไน * B r u n e i

บ รู ไ น B r u n e i

ครอบครัวมุสลิมบรูไน

12 บรูไน * B r u n e i

ประวัติศาสตร และตำนาน

ประเทศบรูไนดารุสซาลาม ตั้งอยูบริเวณทะเลจีนใตบนชายฝงตะวันตก

เฉียงเหนือของเกาะบอรเนียว อยูติดกับรัฐซาราวักประเทศมาเลเซีย มี

ขนาดพื้นที่ประมาณ 5,765 ตารางกิโลเมตรหรือเทียบไดกับจังหวัด

จันทบุรีของไทย เปนประเทศที่มีประชากรนอยที่สุดแตมั่งคั่งที่สุดใน

บรรดาประเทศสมาชิกในกลุมอาเซียน ดวยมีทรัพยากรทางธรรมชาติที่

สำคัญอยางน้ำมันและกาซธรรมชาติ อันเปนรายไดหลักของประเทศนี้

จากการศึกษา ยังไมมีหลักฐานแนชัดถึงการกำเนิดอาณาจักรนี้

ในยุคกอนประวัติศาสตร นักประวัติศาสตรที ่ศึกษาเกี ่ยวกับบรูไน

สวนใหญ มักตีความจากหลักฐานที่ปรากฏผานบันทึกการเดินทางของ

จีน ที่กลาวถึงอาณาจักรแหงหนึ่งที่ตั้งอยูบริเวณตะวันตกเฉียงเหนือของ

เกาะบอรเนียว

l บันทึกการเดินทางของชาวจีน วาดวยอาณาจักรโปนิ ราวคริสตศตวรรษที่ 7 ชาวจีนในสมัยราชวงศฮั่นไดออกเดินทาง

เพื่อเขามาติดตอคาขายกับอาณาจักรตางๆ ในเอเชียตะวันออกเฉียงใต

ไมวาจะเปน อาณาจักรศรีวิชัย อาณาจักรชวา อาณาจักรมัชปาหิต

เปนตน และในบันทึกของชาวจีนไดกลาวถึงอาณาจักรโปนิ (บางครั้ง

13วิทย� บัณฑิตกุล *

เรียกโปลิ โป-ลิ หรือปูนิ) ซึ่งเปนอาณาจักรที่ตั้งอยูทางตะวันตกเฉียง

เหนือของเกาะบอรเนียว คอยสงบรรณาการใหแกจักรพรรดิจีน

อาณาจักรโปนิเปนรัฐอิสระที่ปกครองตนเอง มีสุลตานเปนเจา

ผูครองนคร และจากหลักฐานทางโบราณคดีอยางเศษถวยกระเบื้อง

ในสมัยราชวงศฮั ่นและเหรียญตางๆ ของจีนที่พบบริเวณปากแมน้ำ

ซาราวัก จึงกลาวไดวา จีนและอาณาจักรโปนิมีการติดตอคาขาย

ระหวางกัน แลวสันนิษฐานกันวาอาณาจักรโปนิที่ปรากฏในบันทึกของ

ชาวจีนหมายถึงประเทศบรูไน สวนชื่อบรูไนยังไมมีหลักฐานแนชัดวา

มีที่มาอยางไร

มีการติดตอคาขายระหวางจีนกับอาณาจักรโปนิ (ประเทศบรูไนปจจุบัน)

14 บรูไน * B r u n e i

หลักฐานจากชวงคริสตศตวรรษที่ 11 เปนบันทึกการเดินทางของ

ชาวจีนในสมัยราชวงศซง ไดกลาวถึงประเทศบรูไนวา เปนอาณาจักร

หนึ่งที่สงเครื่องราชบรรณาการใหแกจักรพรรดิจีน

สวนเร่ืองราวท่ีปรากฏผานหลักฐานของชาวเอเชียตะวันออกเฉียงใต

นั้นระบุวา ราวคริสตศตวรรษที่ 8 ชาวบรูไนสวนใหญทำการประมง

และสามารถขยายอำนาจ แผอิทธิพลขึ้นไปทางตะวันตกเฉียงเหนือ

ทั้งยังสามารถรวบอำนาจจากเมืองตางๆ มาเปนเมืองขึ้นของตน หนึ่งใน

เขตที่ตกเปนเมืองขึ้นของบรูไน ไดแก บริเวณเกาะซูลู ซึ่งปจจุบันเปน

สวนหนึ่งของประเทศฟลิปปนส

l บรูไนกอนการเขามาของตะวันตก กอนบรรดาประเทศมหาอำนาจจากตะวันตกจะเดินทางมายัง

ภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต บรูไนเปนอาณาจักรเล็กๆ ปกครอง

ตนเอง แตยังตองยอมรับอำนาจที่เหนือกวาของอาณาจักรใหญๆ ซึ่ง

ผลัดเปลี่ยนกันเรืองอำนาจ

เมื่อครั้งที่อาณาจักรศรีวิชัยเขมแข็ง มีอำนาจเหนือเสนทางการคา

ในภูมิภาค ก็ไดใชเมืองขึ้นตางๆ ใหคอยคุมเสนทางการคาของตน บรูไน

เปนรัฐหน่ึงท่ีอาณาจักรศรีวิชัยใชควบคุมการคาทางเกาะบอรเนียว ตอมา

เมื่ออาณาจักรมัชปาหิตกาวขึ้นมาเปนผูเรืองอำนาจ บรูไนก็อยูภายใต

อำนาจของมัชปาหิต และตองคอยสงเครื่องบรรณาการให

ปลายคริสตศตวรรษที่ 15 อาณาจักรมะละกาเปนศูนยกลาง

การคาที่ใหญที่สุดในเอเชียตะวันออกเฉียงใต ทั้งยังเปนศูนยกลาง

ของศาสนาอิสลาม มะละกาไดขยายอำนาจเขามายังบรูไน ในชวง

ป ค.ศ. 1459 - 1477 คร้ังน้ีบรูไนถกูข้ึนบัญชีวาเปนสวนหน่ึงของอาณาจักร

15วิทย� บัณฑิตกุล *

มะละกา แตก็นับไดวาเปนผลดีในหลายดาน เชน บรูไนมีความเจริญ

ทางการคามากในฐานะศูนยกลางการคาบนเสนทางของพอคาจาก

โมลุกกะหรือหมูเกาะเครื่องเทศ ซึ่งปจจุบันอยูในเขตประเทศอินโดนีเซีย

ไปสูตะวันตกและจีน นอกจากนี้การที่บรูไนยอมรับศาสนาอิสลาม ยัง

สงผลใหมะละกาและบรูไนมีความสัมพันธอันดีตอกันอีกดวย

นโยบายทางการเมืองของบรูไน ที่ยอมรับอำนาจจากอาณาจักร

ภายนอกที่ผลัดเปลี่ยนกันเขามาครอบครองทั้งในดานเศรษฐกิจและ

บรูไน เมืองทาสำคัญแหงบอรเนียว

ดวยลักษณะภูมิประเทศที่เปนชายฝงทะเล ทำให

บรูไนเปนจุดแวะพักสินคาของกองเรือพอคาชาติ

ตางๆ ตั้งแตปลายคริสตศตวรรษท่ี 15

ในชวงตนคริสตศตวรรษที่

16 หลังจากท่ีมะละกาตกอยูภายใต

การปกครองของโปรตุเกส บรูไน

ก็ไดอิสระในการทำการคาอีกครั้ง

ชวงนี ้เศรษฐกิจของบรูไนรุ งเรือง

มากจากการเปนรัฐศูนยกลางการ

แลกเปลี ่ยนสินคา โดยมีส ินคา

สำคัญคือการบูรและรังนก

บรูไนเปนหนึ่งในเสนทางการคาระหวางจีน

ไปถึงหมูเกาะโมลุกกะทางตะวันตก นอกจากนี้ยังมี

การตั้งสถานีการคาของโปรตุเกส เพื ่อทำการคา

ระหวางจีนกับญี่ปุน ทำใหบรูไนกลายเปนเมืองทา

สำคัญในเสนทางการคาระหวางมะละกากับมาเกา

อีกดวย

16 บรูไน * B r u n e i

การเมือง สงผลใหบรูไนไดรับการยอมรับและมีความสัมพันธอันดีกับ

อาณาจักรใหญๆ ท้ังยังเปนการสรางความม่ันคงใหแกอาณาจักรของตน

ไปพรอมๆ กัน เพราะบรูไนสามารถจัดการปกครองตนเองไดอยางอิสระ

เมื่ออาณาจักรใหญเสื่อมลง บรูไนก็สามารถรอดพนจากอำนาจของ

อาณาจักรเหลานั้นไดทันที

l ยุคทองของบรูไน ชวงปลายคริสตศตวรรษที่ 15 ถึงตนคริสตศตวรรษที่ 16 บรูไน

มีความเจริญรุงเรืองทั้งทางดานการเมืองและเศรษฐกิจเปนอยางมาก

เนื่องจากขณะนั้นอาณาจักรมะละกาที่เคยรุงเรืองและแผอำนาจเหนือ

บรูไนตกเปนอาณานิคมของโปรตุเกส บรูไนจึงสามารถปกครองตนเอง

ไดอยางอิสระอีกครั ้ง บรูไนมีนโยบายที ่จะเจริญความสัมพันธกับ

อาณาจักรตางๆ ที่เขามาติดตอเปนอยางดี จึงมักไมถูกใชความรุนแรง

กดขี่หรือเกิดปญหาความขัดแยงกับชาติตะวันตกมากนัก ขณะที่ในดาน

เศรษฐกิจ บรูไนกลายเปนเมืองทาแวะพักสินคา และเปนรัฐศูนยกลาง

ในการแลกเปลี่ยนสินคาที่สำคัญบนเกาะบอรเนียว

ในคริสตศตวรรษท่ี 16 เศรษฐกิจของบรูไนรุงเรืองข้ึน ท้ังยังสามารถ

ขยายอาณาเขตและแผอิทธิพลไปถึงชายฝงตะวันตกของบอรเนียว แลว

เรียกอาณาบริเวณที่อยูในการควบคุมทั้งหมดวา บรูไน

จากบันทึกในซิลซีฮะห ไดกลาวถึงชวงยุคทองของบรูไนวา มีชาย

คนหน่ึงช่ือ อลัก เบตาตาร ต้ังตัวข้ึนเปนสุลตานนามวา สุลตานมูฮัมหมัด

ชาห พระองคทรงสรางบรูไนใหเปนอาณาจักรที่เขมแข็งและสามารถ

คาขายไดอยางอิสระ ทรงเปนสุลตานพระองคแรกที่เปนชาวมุสลิมและ

นำศาสนาอิสลามเขามาในบรูไน

17วิทย� บัณฑิตกุล *

เนื ่องจากพระองคทรงอภิเษกสมรสกับเจาหญิงมุสลิมจาก

มะละกา ทำใหความสัมพันธระหวางบรูไนกับมะละกาแนนแฟนยิ่งขึ้น

และจากการสงออกสินคาสำคัญอยางขาวกับการบูรไปมะละกา สงผล

ดีตอเศรษฐกิจของบรูไนเปนอยางมาก

พอคาชาวจีนรับซื้อการบูรจากชาวพื้นเมืองในซาราวัก ซึ่งเปนสินคาสำคัญของเกาะบอรเนียว

18 บรูไน * B r u n e i

ภาพวาดกำปง อาเยอร (หมูบานน้ำ) ในบรูไน เมื่อคริสตศตวรรษที่ 19

l การเขามาของตะวันตก คริสตศตวรรษท่ี 16 ชาติมหาอำนาจจากตะวันตก ไดแก โปรตุเกส

สเปน ฮอลันดา และอังกฤษ ไดขยายอำนาจมายังบริเวณหมูเกาะใน

ภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต เพราะตองการแสวงหาทรัพยากรและ

ผลประโยชนทางเศรษฐกิจ

ในชวงเวลานั้น แมจะเปนยุคทองของการติดตอคาขายและความ

เจริญเติบโตทางเศรษฐกิจ แตบรูไนกลับตองเผชิญกับปญหาการเมือง

ภายใน คือมีการแยงชิงอำนาจในชนชั้นปกครอง ความขัดแยงลุกลาม

19วิทย� บัณฑิตกุล *

จนเกิดสงครามกลางเมือง องคสุลตานในขณะนั้นไดรับความชวยเหลือ

จากชาติตะวันตกในการเขามาปราบปราม จึงทรงตอบแทนชาติตะวันตก

ดวยการยกดินแดนในอาณาเขตของบรูไนให

ในสมัยสุลตาน ซัยฟุล ริญาล (Saiful Rijal) ค.ศ.1533-1581 ได

เกิดปญหาความขัดแยงภายในราชสำนัก เมื่อ ศรี เลลา หนึ่งในสมาชิก

ฝายปกครองและเปนพระญาติกับองคสุลตาน กลาวหาวาสุลตาน

ซัยฟุลทรงแยงราชสมบัติไปจากตน ศรี เลลา ไปขอใหสเปนเขามา

ชวยเหลือ โดยสัญญาวาจะยกดินแดนที่เปนอาณานิคมของบรูไนให

กษัตริยสเปนเปนการตอบแทน แมสเปนจะยังเกรงวาโปรตุเกส ซ่ึงกำลัง

พยายามปองกันการขยายอำนาจของประเทศตนในแถบเอเชียตะวัน

ออกเฉียงใต และมีความสัมพันธอันดีกับบรูไนมานาน จะสนับสนุน

อาวุธใหฝายสุลตาน แตสุดทายใน ค.ศ.1578 สเปนก็ชวยเหลือศรี เลลา

จนประสบความสำเร็จ

ศรี เลลา ไดขึ้นเปนสุลตาน และยังคงอิสรภาพในการปกครอง

ตนเองไวได หลังจากสเปนถอนกำลังออกจากบรูไนไปแลว อดีตสุลตาน

ซัยฟุล ไดขอความชวยเหลือจากโปรตุเกสใหมาชวยกูบัลลังกคืน แตก็

ไมสำเร็จ ปญหาความวุนวายจากการแยงชิงอำนาจภายในราชสำนัก

และมีชาติตะวันตกเขามาเกี่ยวของเชนนี้เกิดขึ้นซ้ำแลวซ้ำเลา สงผลให

บรูไนเริ ่มออนแอและเสื ่อมอำนาจ ซึ่งในชวงนี้ถูกสเปนใชกำลังเขา

รุกรานถึง 2 ครั้ง

ปลายคริสตศตวรรษที่ 16 สถาบันการปกครองของบรูไนออนแอ

ลงอยางมาก สุลตานไมไดรับการยอมรับจากตะวันตกในฐานะผูปกครอง

นอกจากนี้ความวุนวายตางๆ ที่เกิดขึ้นยังทำใหบรูไนสูญเสียดินแดน

จนอาณาเขตลดลงเหลือเกือบเทากับประเทศบรูไนในปจจุบัน อีกทั้ง

20 บรูไน * B r u n e i

บรรดาผูปกครองดินแดนอาณานิคมของบรูไน ตางก็ไมยอมรับอำนาจ

ของสุลตานบรูไนอีกตอไป รัฐตางๆ แยกตัวเปนอิสระและแข็งขอตอ

บรูไน จนเกิดการจลาจลในเวลาตอมา

ระบบเศรษฐกิจของบรูไนออนแอลง เมื ่อไดรับผลกระทบจาก

ระบบเศรษฐกิจแบบผูกขาดของฮอลันดา ซึ่งเขามาสรางรากฐานทาง

เศรษฐกิจบริเวณชายฝงทางใตและทางตะวันออกของเกาะบอรเนียว

บรูไนถูกกีดกันทางการคา เกิดการทำลายการคาระหวางพอคาพื้นเมือง

ดวยกันเอง สงผลกระทบถึงความสัมพันธทางการคาระหวางจีนกับ

บรูไน ทำใหสูญเสียบทบาทในฐานะแหลงแวะพักเรือระหวางเสนทาง

การคาในภูมิภาคนี้ไป

ชนพื้นเมืองชาวดะยักกำลังตอสูกับคนขาวดวยลูกดอกอาบยาพิษ เมื่อป ค.ศ. 1848

21วิทย� บัณฑิตกุล *

l บรูไนในฐานะอาณานิคมของอังกฤษ คริสตศตวรรษที่ 18 อังกฤษไดเขามายังบรูไน เพราะตองการ

เสนทางการคาที ่จะติดตอกับจีน และตั้งบริษัทการคาบริเวณเกาะ

บอรเนียว ซึ่งเปนพื้นที่ที่เหมาะแกการติดตอคาขายกับพอคาจีนและ

เปดการคาแบบเสรี กัปตันจอหน เฮอรเบิรต ผูบังคับบัญชาเรือบริตาเนีย

(ซาย) อะฟองโซ เดอ อัลบูเคิรก ชาวโปรตุเกสผูปกครองมะละกา เมื่อป ค.ศ. 1511

(ขวา) ผูวาการเมืองมะละกา ระหวางป ค.ศ. 1603-1606

22 บรูไน * B r u n e i

ไดเกลี้ยกลอมใหสุลตานบรูไนยอมยกเกาะลาบวน ซึ่งปจจุบันเปนสวน

หนึ่งของประเทศมาเลเซีย ใหแกอังกฤษ เพื่อจะไดตั้งบริษัททำการคา

พริกไทยกับบรูไนในป ค.ศ. 1755 นับเปนกาวแรกที่อังกฤษขยายอำนาจ

เขาสูบรูไน อีกท้ังยังพยายามกีดกันชาติตะวันตกอ่ืนๆ ท่ีเขามาคาขายกับ

ประเทศในแถบเอเชียตะวันออกเฉียงใต เพราะในขณะนั ้นการคา

ระหวางจีนกับอังกฤษเจริญขึ้นมาก

ในชวงทศวรรษ 1840 อังกฤษไดปราบปรามโจรสลัดบริเวณเกาะ

บอรเนียว และใชโอกาสนี้ทำสนธิสัญญากับบรูไนในป ค.ศ. 1847 โดยมี

ขอตกลงในการจัดตั้งกงสุล การปองกันเกาะลาบวน และไดรับสิทธิ

ในการยกอาณานิคมของบรูไนใหแกชาติอื่นๆ

ดวยปญหาของบรูไนทั้งทางเศรษฐกิจและการเมืองที่สั ่งสมมา

ยาวนาน ทำใหบรูไนไมสามารถแกปญหาและขอความคุมครองจาก

ชาติตะวันตกอื่นใดไดอีก ดังนั้น ในป ค.ศ. 1888 จึงมีการทำสัญญา

ระหวางอังกฤษกับบรูไน รับรองใหบรูไนเปนรัฐอารักขาของอังกฤษ

โดยบรูไนเต็มใจยอมรับฐานะดังกลาว ซึ่งเปนขอแตกตางจากประเทศ

บรูไน นครแหงสันติสุข

ประเทศบรูไนดารุสซาลาม เร ียกกัน

ทั่วไปในนาม บรูไน มีชื่อเปนทางการวา

เนการา บรูไนดารุสซาลาม (Negara

Brunei Darassalam) มีความหมายวา

ดินแดนแหงความสุข

23วิทย� บัณฑิตกุล *

อื่นๆ ในเอเชียตะวันออกเฉียงใตที่มักจะไมเต็มใจตกเปนอาณานิคมของ

ชาติตะวันตก

แมวาบรูไนจะอยูภายใตการอารักขาของอังกฤษ แตรัฐบาล

อังกฤษก็ไมไดแตงตั้งผู ดูแลผลประโยชนไปประจำที่ราชสำนักบรูไน

บรูไนยังคงมีสุลตานเปนประมุข มีอิสระในการปกครองภายในประเทศ

แตเรื่องความสัมพันธระหวางบรูไนกับชาติตะวันตกอื่นๆ จะตองติดตอ

ผานรัฐบาลอังกฤษเสมอ

เจมส บรูก (ค.ศ. 1803 - 1868)

ที่สุลตานบรูไนยอมยกดินแดน

ซาราวักใหเขาปกครอง

(ระหวาง ค.ศ. 1841 - 1863)

24 บรูไน * B r u n e i

l การไดรับเอกราช ในชวงที่เกิดสงครามโลกครั้งที ่ 2 ประเทศสวนใหญในเอเชีย

ตะวันออกเฉียงใตถูกยึดครองโดยญี่ปุน บรูไนเองก็ถูกญี่ปุนยึดครอง

ตั้งแตเดือนธันวาคม ค.ศ. 1941 และไดรับการปลดปลอยโดยทหารจาก

ออสเตรเลียในเดือนกรกฎาคม ค.ศ. 1945 หลังจากสงครามโลกครั้งที่ 2

ส้ินสุดลง บรูไนไดเรงฟนฟูประเทศอีกคร้ัง โดยเฉพาะอุตสาหกรรมน้ำมัน

ที่หยุดชะงักไป

หลังจากอังกฤษใหเอกราชแกสหพันธมลายาใน ค.ศ. 1957 และ

เตรียมตัวใหสิงคโปรไดมีการปกครองตนเองแลว อังกฤษก็หวังจะไดเห็น

แดนอื่นๆ ของตนในเอเชียตะวันออกเฉียงใตไดรวมกันเปนสหภาพหรือ

สหพันธที่ดำรงอยูตอไปได ใน ค.ศ. 1958 อังกฤษไดเริ่มผลักดันความ

คิดในเรื่องสหพันธบอรเนียวเหนือ ประกอบดวยซาราวัก บอรเนียวเหนือ

และบรูไน แตถูกสุลตาน โอมาร อาลี ไซฟุดดิน แหงบรูไนปฏิเสธ

เนื่องจากทรงรูสึกวาผลประโยชนของบรูไนใกลชิดกับมลายูสวนที่เปน

คาบสมุทรมากกวารัฐเพื ่อนบานทั ้งสอง เมื ่อไมมีบรูไน สหพันธ

บอรเนียวเหนือก็ไมอาจเกิดขึ้นได เพราะรายไดจากน้ำมันของบรูไนมี

ความสำคัญตอความสำเร็จของรัฐที่จะเกิดขึ้นใหมนี้

ตอมามีขอเสนอที่จะรวมดินแดนในเกาะบอรเนียวเขาไปอยูรวม

กับมลายูสวนที่เปนคาบสมุทรเปนสหพันธมาเลเซีย ในขั้นแรกสุลตาน

โอมารทรงกระตือรือรนที ่จะเขาเปนสวนหนึ ่งของสหพันธมาเลเซีย

เนื่องจากมีกลุมชาติพันธุเดียวกัน และรัฐบาลแหงกัวลาลัมเปอรก็หวัง

จะใหประชากรชาวมลายูบนเกาะบอรเนียวมาชวยถวงดุลชาวจีนของ

สิงคโปร

25วิทย� บัณฑิตกุล *

ตนป ค.ศ. 1962 ประเทศบรูไนจัดใหมีการเลือกตั้งทั่วไป พรรค

รักยัตบรูไนซึ่งมี เอ เอ็ม อะซาฮารี เปนหัวหนา ไดชัยชนะอยางทวมทน

แลวไดเรียกรองใหมีรัฐบาลที่มีความรับผิดชอบและใหมีเอกราชโดย

ทันที โดยจะใหบรูไนรวมกับซาบาหและซาราวักเปนสหพันธ เม่ือสุลตาน

โอมารทรงคัดคาน พรรครักยัตบรูไนซึ่งมีกองทัพแหงชาติกาลิมันตัน

ภาคเหนือซึ ่งเปนคอมมิวนิสตหนุนหลังอยู ก็ไดกอกบฏขึ้นในเดือน

ธันวาคม ค.ศ. 1962

สุลตาน โอมาร อาลี ไซฟุดดิน พระราชาธิบดีองคที่ 28 และพระราชินี

26 บรูไน * B r u n e i

การกอกบฏถูกปราบปรามอยางรวดเร็ว ดวยความชวยเหลือ

ของกองทัพอังกฤษและกองทหารกูรขา จากนั้นสุลตานโอมารทรง

ประกาศใหการเลือกตั้งเปนโมฆะ และทรงประกาศภาวะฉุกเฉิน ทำให

พรรครักยัตบรูไนถูกยกเลิก และบรรดาผูนำถูกจับกุมหรือหนีออกนอก

ประเทศ

ชวงเดือนทายๆ ของการเจรจาเรื ่องการรวมเขากับสหพันธ

มาเลเซีย รัฐบาลกัวลาลัมเปอรพยายามเรียกรองความมั่งคั่งจากคลัง

น้ำมันของบรูไน อีกทั้งสุลตานโอมารไมทรงเห็นดวยที่ฐานะของพระองค

จะต่ำลง ดังนั้นผลสุดทายพระองคจึงปฏิเสธที่จะรวมเขากับสหพันธ

มาเลเซีย แมนั่นหมายความวาประเทศจะยังตองพึ่งพาอังกฤษอยูก็ตาม

หลังจากที ่ซาบาหและซาราวักถูกรวมเขาเปนสวนหนึ ่งของ

สหพันธมาเลเซีย ซึ่งภายหลังกลายเปนประเทศมาเลเซีย บรูไนดำรง

ฐานะเปนอิสระ มีสุลตานปกครองแบบสมบูรณาญาสิทธิราชย ทรงมี

อำนาจเหนือคณะองคมนตรี คณะรัฐมนตรี และสภานิติบัญญัติสวน

ใหญ ถึงแมจะทรงใหมีสมาชิกที่ไดรับเลือกตั้งเขามาบางในป ค.ศ. 1965

ป ค.ศ. 1967 สุลตานโอมารทรงสละราชสมบัติใหแกพระโอรส

นามวา เซอรมูดา ฮัสซานัล โบลเกียห (ยศขณะนั้น) สวนสุลตานโอมาร

ทรงมีอิทธิพลอยูในฐานะที่ปรึกษาของราชบัลลังก

ทั้งกษัตริยองคใหมและพระราชบิดายังคงสายสัมพันธอันดีกับ

อังกฤษไว เพื่อปองกันการลวงล้ำอธิปไตยจากรัฐบาลเพื่อนบาน และ

ฝายตรงขามทางการเมืองภายในบรูไนเอง

ป ค.ศ. 1971 บรูไนไดทำขอตกลงกับอังกฤษอีกครั้ง ซึ่งทำให

บรูไนเปนประเทศอิสระ แตสุลตานยังยืนยันใหอังกฤษรับผิดชอบกิจการ

ตางประเทศ และดูแลดานการปองกันประเทศ โดยบรูไนจะเปนผูออก

27วิทย� บัณฑิตกุล *

คาใชจาย ในขณะที่มาเลเซีย อินโดนีเซีย และฝายตรงขามทางการ

เมืองของสุลตาน ไดเรงเราใหบรูไนมีแนวทางการปกครองดวยตนเอง

และเลือกตั้งโดยเสรี

มาเลเซียเสนอมติเรียกรองใหชาวบรูไนเลือกรัฐบาลเองไปยัง

สหประชาชาติ ในป ค.ศ. 1975 และใหยกเลิกขอหามตั้งพรรคการเมือง

และใหผูถูกเนรเทศทางการเมืองทุกคนกลับมายังบรูไนได

สมเด็จพระราชาธิบดีฮัจญี ฮัสซานัล โบลเกียห มูอิซซัดดิน วัดเดาละห

ทรงขึ้นครองราชยเมื่อวันที่ 5 ตุลาคม ค.ศ. 1967

28 บรูไน * B r u n e i

อังกฤษเองก็พยายามผลักดันใหบรูไนเปนเอกราช โดยบังคับ

สุลตานองคปจจุบันและพระบิดา ใหลงพระนามในสนธิสัญญา

มิตรภาพและความรวมมือ มีผลใหบรูไนจะกลายเปนรัฐเอกราช มี

อธิปไตยของตนเองในวันที่ 1 มกราคม 1984 แตรัฐบาลอังกฤษยังตกลง

จะสนับสนุนใหกองทัพทหารกูรขาที่มีนายทหารอังกฤษเปนผูบังคับ

บัญชา ประจำอยูที่บรูไนอยางนอยที่สุดถึง ค.ศ. 1988

สุลตาน โอมาร อาลี ไซฟุดดิน รวมลงพระนามในสนธิสัญญามิตรภาพ

และความรวมมือกับอังกฤษ เมื่อวันที่ 1 มกราคม 1984

29วิทย� บัณฑิตกุล *

ระหวางนั้นมีการคนพบแหลงน้ำมันแหงใหม สรางความมั่งคั่ง

ใหแกประเทศบรูไน สงผลใหความวุนวายอันเกิดจากความไมพอใจ

ทางการเมืองสงบลง อยางไรก็ตาม ภาวะฉุกเฉินที่ประกาศไวตั้งแตเกิด

กบฏป ค.ศ. 1962 ยังคงมีอยูตอไปเปนเวลานาน ผูมีความเห็นแตกแยก

ทางการเมืองทั้งหมดถูกจำคุกหรือเนรเทศ จนกระทั่งปลายทศวรรษ

1970 เมื่อมาเลเซียได ฮุสเซน ออนน ขึ้นเปนนายกรัฐมนตรี ความ

บาดหมางระหวางบรูไนกับมาเลเซียก็ไดรับการเยียวยา ทำใหพรรค

รักยัตบรูไนที ่เปนฝายคานออนแอลงและโดดเดี ่ยว บรรดาหัวหนา

แตกแยกกันจนสลายตัวไปในที่สุด

หลังไดรับเอกราช สุลตานฮัสซานัลทรงดำรงตำแหนงนายก

รัฐมนตรี และรัฐมนตรีวาการกระทรวงกลาโหม บรรดาอนุชาของ

พระองคไดเปนรัฐมนตรีวาการกระทรวงหลักๆ อื่นๆ

การสิ้นพระชนมของอดีตสุลตาน โอมาร อาลี ไซฟุดดิน ในป

ค.ศ. 1986 สงผลใหสุลตานฮัสซานัลเปนอิสระจากที่ปรึกษาการคลังชาว

อังกฤษ และนักธุรกิจชาวจีนที ่มีอิทธิพลในสมัยของพระบิดาของ

พระองค สวนกองทหารกูรขาของอังกฤษยังคงมีบทบาทอยูคูกองทัพ

บรูไนและหนวยทหารสิงคโปร เพื่อความมั่นคงภายในประเทศ