บทท1 ความส าคญและความเปนมาของปญหา

ความขดแยงเปนสงทเราสามารถพบเหนกนไดบอยครงในชวตประจ าวนของเรา ทงใน

ระดบของปจเจกบคคล สงคม หรอแมกระทงระดบประเทศกตาม โดยความหมายของค าวา “ ความขดแยง ” ตามพจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ.2552 “ ขด เปนค ากรยา หมายถง ไมท าตาม ฝาฝน ขนไว แยงกน ไมลงรอยกน ” สวน “ แยง เปนค ากรยา หมายถง ไมตรงหรอลงรอยเดยวกน ตานไว ทานไว ” ซงเมอรวมกนแลวขดแยงคอ “ การกระท าทไมลงรอย ขดขน หรอตอตานกน ” นอกจากนในสวนของWebster Dictionary ไดอธบายความหมายค าวา ความขดแยง (Conflict) ไววา มาจากภาษาลาตน คอ "Confligere" ซงแปลวา การตอส (Fight) การท าสงคราม (Warfare) ความไมลงรอยตอกนหรอเขากนไมได (Incompatible) ตรงกนขามกน (Opposition) จนความแตกตางระหวางกลมหรอเผาพนธ สมพนธภาพทแตกตางกนนท าใหเปนชนวนแหงการตอสแขงขนระหวางกนและจากการศกษาของMarch และ Simon (1958: 102) พบวาความขดแยงแบงออกเปน 3 ประเภท คอ 1. ความขดแยงตอตนเอง (Individual Conflict) เปนความขดแยงทบคคลมตอการกระท าของตนเอง 2. ความขดแยงในองคกร (Organizational Conflict) เมอคนแตละคนมาอยรวมกน ท ากจกรรมตาง ๆ รวมกน จะมความคดเหนตางกน มวธการคดทไมเหมอนกน คานยมอคต การรบรผลประโยชน เกดจากการแบงทรพยากรและงบประมาณมจ านวนจ ากด หรอเกดการเปลยนแปลงเทคนคในการท างาน ความแตกตางในหนาทการท างาน ลวนเปนสาเหตทจะท าใหเกดความขดแยงไดทงสน และ 3.ความขดแยงระหวางองคกร (Inter organization Conflict) เปนความขดแยงทเกดขนระหวางองคกรกบองคกร หรอระหวางกลมกบกลม เชนผลประโยชนขดกน เปนตน ในสวนของประเดนทวา ความขดแยงเปนสงทดหรอไมดนน อาจจะขนอยกบความคดเหนและความเชอของแตละบคคล หากแตความขดแยงทมาพรอมกบความรนแรงแลว เชอไดวาคงไมมใครอยากใหเกดขนอยางแนนอน เพราะผลสดทายทจะเกดตามมากคอ ความสญเสย ซงเปนสงทไมมใครอยากใหเกดขนทงกบตนเอง และเพอนรวมสงคม ในสวนของความขดแยงในประเทศไทยแลว หลายๆเหตการณไดถกตแผผานปรากฏการณตางๆมากมายมายตามหนาประวตศาสตร ไมวาจะเปนเหตการณความขดแยงระหวางชนชนน าซงยตลงดวยการเปลยนแปลงการปกครองในวนท24 ม.ย.2475 หรอความขดแยงระหวางรฐบาลเผดจการกบกระแสเรยกรองประชาธปไตยของประชาชน อนเปนทมาของเหตการณ 14 ตลา 2516 และพฤษภาทมฬ 2535 แตหากจะพดถงความขดแยงทรนแรง ซงท าใหเกดเหตการณทสรางความเสยหายตอเศรษฐกจ สงคม วฒนธรรม อกทงยงคราชวตผบรสทธไปมากมาย นนกคอเหตการณความไมสงบในสามจงหวดชายแดนภาคใต"ประเทศตางทกประเทศมกลมชาตพนธหลายกลยอาศยอยภายในประเทศ กลมชาตพนธทมอ านาจในการปกครองประเทศคอ กลมชาตพนธทเรยกวาเปนชนกลมใหญ แตกลมชาตพนธท

2

อาศยอยในประเทศทกลมของตนไมไดมอ านาจในการปกครองประเทศคอ ชนกลมนอย ในประเทศไทยเราชนกลมใหญคอ คนไทย และชนกลมนอยกคอ คนจน คนญวน คนลาว คนเขมร ชาวเขาเผาตางๆ คนมาเลย(หรอคนมสลมในภาคใต) คนอนเดย รวมถงฝรงจากประเทศตางๆดวย"จากค ากลาวขางตน แสดงใหเหนวาสงคมไทยนนเปนสงคมทมความหลายหลายทางวฒนธรรม(cultural diversity) หรอมความเปนพหวฒนธรรม(cultural pluralism) ซงประกอบดวยชนกลมใหญ ชนกลมนอย ซงอาจมความแตกตางกนทางดานชาตพนธ ภาษา ศาสนา วฒนธรรม ความเชอ โดยตวอยางทเหนไดชดเจนอยางหนงคอ คนมลายมสลม ซงหากพดถงคนมลายมสลม หลายคนอาจมองวาเปนคนมลายทอาศยอยใน 4 จงหวดชายแดนภาคใตของไทย แตแทจรงแลวยงมคนมสลมกระจดกระจดกระจายอยในประเทศไทยอกหลายกลม(อมรา พงศาพชญ, 2547) ไดแก 1) กลมทมบรรพบรษเปนมลายหรอมาเลย ซงเปนกลมใหญสดเปนชนพนเมองเดม นบถอศาสนาอสลาม กลมนนอกจากจะอาศยอยในภาคใตแลวยงมอยในภาคอนเชน พระนครศรอยธยา กรงเทพฯ นครนายก ฉะเชงเทรา เพชรบร เปนตน 2)กลมทสบเชอสายบรรพบรษอาหรบเปอรเซย ซงเดนทางมาตงหลกแหลงอยทางใตของไทยในสมยกรงสโขทย กรงศรอยธยาและกรงรตนโกสนทร คนกลมนนบถอนกายซนนและนกายชอะฮ3)กลมทมเชอสายชวา ซงอาจมาถงไทยกอนสมยสโขทยหรอในสมยสโขทย 4)กลมเชอสายจาม-เขมร ซงเขามาในสมยพระเอกาทศรสยคทอาณาจกรจมปาพายแพแกเวยดนาม ท าใหชาวจามจ านวนหนงทนบถอศาสนาอสลามอพยพจากกมพชาเรยกวา "แขกครว" เขามาอาศยอยในกรงเทพฯ ตากและ สราษฎรธาน 5) กลมเอเชยใต ชาวอนเดยและเปอรเซยทเขามาสมยอยธยารวมท งมสลมอนเดย ปากสถาน อฟกานสถานทอยใตอาณานคมองกฤษไดเขามาเมองไทยเพอท าสนธสญญากบองกฤษใน พ.ศ.2398 กลมเชอสายจนและจนฮอมสลม ซงอพยพมาจากจนตอนใตอยางไรกดความสมพนธทางชาตพนธของไทยมสลมกบไทยพทธนน โดยทวไปไมมปญหา นอกจากกรณไทยมสลมใน 4 จงหวดภาคใต ทงนเพราะไทยมสลมทอาศยอยในภาคอนมจ านวนไมมากและไมไดอยรวมกนแนนหนามากนก แตไทยมสลมใน 4 จงหวดชายแดนภาคใตมจ านวนมาก และมประวตศาสตรความขดแยงทยาวนาน ปญหาจงคงอย ซงหากจะกลาวถงสถานการณความไมสงบในพนทสามจงหวดชายแดนภาคใตน น เปนสถานการณความขดแยง การตอสทมมาอยางยาวนาน ไมวาจะเปน ขบวนการแบงแยกดนแดนหรอขบวนการโจรกอการรายเองกตาม โดยมการวเคราะหกนวา ปญหาสจงหวดชายแดนใต (รวมสตล) คอปญหาความขดแยงระหวางชนสองกลมคอ ชาวมสลมสวนหนงและเจาหนาทของรฐและชาวไทยพทธสวนหนงความขดแยงนเกดจากความแตกตางกนของลกษณะเกอบทกดานของทงสองกลม โดยเฉพาะความเปนมาทางประวตศาสตร ลกษณะวฒนธรรม ศาสนา ภาษา ซงทงสามประการนท าใหเกดภาวะทางจตวทยาของกลม คอการแบงพวกเรา พวกเขา ซงท าใหเกดความตงเครยดในลกษณะตางๆ และมความเขมขนขนเมอมาผสมรวมกบปญหาดานกลมผลประโยชนทางเศรษฐกจ กลมอทธพล กลมขบวนการตางๆ รวมถงนโยบายอนไมเหมาะสมของรฐบาล ตลอดจนความไมเทาเทยมกนจากการใชชวตในสงคม เปนตน (สภาคพรรณ ตงตรงไพโรจน, 2553) ซงเหตการณกไดทวความรนแรงขนอก

3

ครงเมอเกดเหตปลนปนจ านวน 400 กระบอกจากกองพนพฒนาท 4 คายกรมหลวงนราธวาสราชนครนทร อ าเภอเจาะไอรอง จงหวดนราธวาส เมอวนท 4 มกราคมพ.ศ.2547 ซงหลงจากเหตการณครงนน สถานการณความไมสงบในพนทสามจงหวดชายแดนภาคใตกทวความรนแรงมากขนเรอยมาจนถงปจจบน โดยจากสถตเหตการณตงแตป พ.ศ. 2547 จนถงวนท 31 ธนวาคม พ.ศ.2556 พบวามเหตการณความไมสงบเกดขนกวา 9,940 เหตการณ ดวยลกษณะการกอเหตตางๆ ไมวาจะเปนลอบยงหรอวางระเบด ซงจากขอมลสถตในป พ.ศ.2556 พบวามเหตการณลกษณะดงกลาวเกดขนถง 211และ 309 ครงตามล าดบ นอกจากนยงมการกอกวนซงเกดมากกวา 812 ครงในป พ.ศ.2556 ซงเหตการณดงกลาวน ามาซงการสญเสยชวตของประชาชนและเจาหนาทรฐกวา 3,687 คน โดยพบวาประชาชนไดรบความสญเสย 2,289 คน และเจาหนาทรฐกวา 891 คน นอกจากนยงจากเหตการณดงกลาวซงเกดตงแตปพ.ศ.2547 เปนเหตใหมผไดรบบาดเจบกวา 9,079 คน โดยเปนประชาชนผบรสทธถง 5,052คน จากตวเลขขางตน แสดงใหเหนถงความสญเสยทเกดขนทงตอชวตประชาชน ตอเจาหนาท หนวยงานรฐ สงคม และประเทศชาตเปนอยางมาก โดยในการแกไขปญหานนทางรฐบาลตงแตในอดตจนถงรฐบาลชดปจจบน ไดท าการระดมสรรพก าลงตางๆ ลงไปแกไขปญหาในพนทอยางหนก ไมวาจะเปนเครองมอ ยทโธปกรณตางๆกฎหมาย รวมถงการใชเครองมอตางๆ ผานองคการทปฏบตงานอยในพนท โดยรวมงบประมาณทไดจดสรรลงไปในพนทดงกลาวกวา 208,323 ลานบาทและในการทรฐบาลและหนวยงานในพนท ทตางทมเทสรรพก าลงตางๆลงไปเพอเยยวยา และแกไขปญหานน หากจะพดถงในการบรหารหนวยงานราชการหรอองคการตางๆนน ทรพยากรทจ าเปนในการบรหารงานมหลายสง ไมวาจะเปน บคลากร ทน วสด และการจดการ โดยจากปจจยทกลาวขางตน หากจะใหล าดบความส าคญ สงทมความส าคญทสดคงไมพน บคลากร หรอ คน นนเอง โดยบคลากรนน จะเปนตวก าหนดสงตางๆ ไมวาจะเปน ทน วสด หรอการจดการ รวมถงการน าทรพยากรตางๆ มาใชใหเกดประโยชนสงสดแกองคการอกดวย โดยกลไกการบรหารงานนนจะม "ผน า" ซงจะมหนาทตางๆในการบรหารจดการองคการ โดยผ น าหมายถง บคคลในกลมทไดรบมอบหมายใหก ากบและประสานงานใหกจกรรมของกลมมความสมพนธกน ซงผน า อาจเปนผทอาจไดรบการเลอกตงหรอแตงตงหรอเปนผทแสดงตวเปนผทมอทธพลในกลมเพอทจะก ากบและประสานงานทจะน าไปสเปาหมายดวยพลงของกลม (Fiedler and Garcia, 1987)โดยรงสรรค ประเสรฐศร (2544) ไดอธบายวาผน ามหนาทคอ 1)การวางแผน (Planning) ประกอบดวยการก าหนดเปาหมาย และวธการทจะบรรลเปาหมายนน 2)การจดองคการ (Organizing) เปนการออกแบบอ านาจหนาทความรบผดชอบ เพอใหบรรลความในการท างาน ตลอดจนจดบคคลเขาท างาน (Staffing)ประกอบดวยการสรรหา และการคดเลอกพนกงาน 3)การน า (Leading) เปนกระบวนการทท าใหสมาชกองคการท างานรวมกนโดยสอดคลองกบเปาหมายขององคการ ซงตองอาศยการสงการ (Directing)ประกอบการจงใจ และการประสานงานกบพนกงาน และ4)การควบคม (Controlling) ประกอบดวย การตดตามกจกรรม และการแกไขปรบปรงงาน ซงผน านนอาจมทมาหลากหลายไมวาจะเปนการเสนอตว การแตงตง การเลอกตง

4

หากแตปฏเสธไมไดวาการจะเปนผน าทดไดนน จะตองมคณสมบตอยางหนง ซงจะท าใหผน าคนนนเปนทยอมรบและไดรบความเคารพนบถอจะผใตบงคบบญชาและประชาชน ซงคณสมบตนนคอการม "ภาวะผน า"ส าหรบประเทศไทยของเรา การบรหารราชการแผนดนนน มกลไกในการขบเคลอนทส าคญกคอ“ขาราชการ” ซงขาราชการถอเปนทรพยากรบคคลทมคามากทงในสวนของบทบาทในการปฏบตงานราชการการน านโยบายตางๆมาก าหนดเปนแผนงาน โครงการและน าไปสการปฏบต รวมถงการใหบรการอนเปนบรการสาธารณะแกประชาชน ซงจากพระราชบญญตระเบยบบรหารราชการแผนดน พ.ศ. 2534 ซงได

ก าหนดใหมการจดระเบยบการบรหารราชการสวนภมภาค เปน จงหวดและอ าเภอ โดยในการจดการบรหารราชการดงกลาวนน เจาหนาทฝายปกครองในสงกดกระทรวงมหาดไทย ถอเปนก าลงหลกในการด าเนนงานบรหารราชการตางๆ ไมวาจะเปนดานการบรหารงานในพนทนน เชน ผวาราชการจงหวด กมหนาทในการก ากบดแลขาราชการในจงหวด ประสานงานรวมมอกบขาราชการฝายตางๆ การก ากบดแลราชการสวนทองถนตามกฎหมาย หรอ นายอ าเภอ กถอเปนขาราชการฝายปกครองซงมความส าคญต าแหนงหนง ในการเปนหวหนาปกครองบงคบบญชาบรรดาขาราชการในอ าเภอ รวมถงหนาทอนๆตามทกฎหมายก าหนด และทขาดไปไมไดคอ ปลดอ าเภอจงเปนหนงในก าลงหลกทจะปฏบตหนาทในการชวยเหลอนายอ าเภอในการบรหารงานราชการภายในอ าเภอ ซงในการท างานของขาราชการฝายปกครองดงกลาว จะตองมความใกลชดกบประชาชนในทองทเปนอยางมาก และจะตองปฏบตงานโดยมปฏสมพนธกบสภาพแวดลอมตางๆในพนท ไมวาจะเปนทางดานภมศาสตร ประชากรศาสตร หรอปจจยอนๆ ซงในบางครงอาจจะน าความยากล าบากมาสการปฏบตงานแตกตางกน และในพนทสามจงหวดชายแดนภาคใตกเชนกน ดวยลกษณะของสงคม วฒนธรรมศาสนา ประเพณทมความหลากหลาย และแตกตางจากพนทโดยทวไป รวมถงการเกดเหตการณความไมสงบเกดขนในพนท ซงสรางความหวาดกลว และหวาดระแวงแกผคนทอาศยอยในพนทเปนอยางมาก นอกจากนเจาหนาทรฐยงถอเปนอกหนงกลมเปาหมายของผกอความไมสงบในพนท ท าใหการปฏบตงานในพนทดงกลาวนนจะตองอาศยความระมดระวงเปนพเศษ ซงนอกจากคณสมบตหรอทกษะในการปฏบตงานในพนททมความพเศษเชนนแลว คณลกษณะผน ากเปนอกหนงคณสมบตทมความส าคญเชนกน ซงผวจยมความสนใจวา ในพนททมความหลากหลายทางดานวฒนธรรมดงเชนในพนทสามจงหวดชายแดนใตนนเจาหนาทของรฐระดบผน าตองมหนาทอยางไรจะตองมภาวะผน าอยางไรในการปฏบตงานในพนทดงกลาวเพอน าไปประยกตเพอความสนตสขในสามจงหวดชายแดนใต

ผวจยจงมความสนใจทจะศกษาคณลกษณะผน าของเจาหนาทของรฐบนความหลากหลาย วฒนธรรมในสามจงหวดชายแดนใตวาจะตองคณลกษณะผน าเปนอยางไรเพอการไดมาซงขอมลทลกซงและสามารถน าขอมลการวจยไปใชเปนขอมลพนฐานและสามารถใชเปนคณลกษณะผน าของ

5

เจาหนาทของรฐบนความหลากหลายวฒนธรรมในสามจงหวดชายแดนใตอยางถกตองเหมาะสมสอดคลองบรบทประเพณวฒนธรรมตอไป

วตถประสงคของโครงการวจย 1. เพอศกษาถงคณลกษณะผน าของเจาหนาทของรฐบนความหลากหลายวฒนธรรมในสาม

จงหวดชายแดนใต

2. เพอพฒนารปแบบคณลกษณะผน าของเจาหนาทของรฐบนความหลากหลายวฒนธรรมใน

สามจงหวดชายแดนใต

ขอบเขตของโครงการวจย

1. ขอบเขตดานเนอหา

ในการศกษาคณลกษณะผน าของเจาหนาทของรฐบนความหลากหลายวฒนธรรมในสาม

จงหวดชายแดนใตเพอใหเกดความเขาใจตรงกน ผวจยจงไดนยามศพทเฉพาะทใชในการวจยดงน

1. คณลกษณะผน าหมายถง พฤตกรรมของบคคลทคอยอ านวยการใหกจกรรมของกลมเปนไปเพอการบรรลเปาหมายรวมกน 2. ความหลากหลายทางวฒนธรรมหมายถง พนททมความแตกตางทางวฒนธรรม ขนบธรรมเนยมประเพณ ภาษา ศาสนา ของกลมคนหลายกลม 3. เจาหนาทของรฐระดบหวหนาหมายถง หวหนาสวนราชการในจงหวดยะลา ปตตานและนราธวาส 4. เจาหนาทของรฐระดบปฏบตการ หมายถงเจาหนาทของรฐทปฏบตงานในจงหวดยะลา ปตตานและนราธวาส 5. ประชาชนหมายถง ผทอาศยอยในจงหวดยะลา ปตตานและนราธวาส

2 ขอบเขตดานประชากร

ผใหขอมล 1. กลมผเชยวชาญ คอ ผทรงคณวฒเพอดเนอหาของแนวปฏบตและตรวจสอบเครองมอใน

การเกบรวบรวมขอมล จ านวน 13 ทาน ซงประกอบดวย ผเชยวชาญรฐศาสตรการปกครองจาก

กระทรวงมหาดไทย 4 ทาน อาจารยพยาบาลทมประสบการณการใชคณลกษณะผน าทามกลางความ

หลากหลายทางวฒนธรรมจ านวน 1 ทาน และผบรหารระดบหวหนาสวนในสามจงหวดชายแดนใต

จ านวน 8 ทาน

6

2. ก ลมผ ช านาญการปฏบต คอ เจาหนา ทของรฐจากกระทรวงตางๆเพอประเมนความสามารถใชแนวปฏบตและประเมนความพงพอใจ รวมทงปญหาอปสรรคในการใชแนวปฏบต จ านวน 9 คน

3. กลมผมสวนไดสวนเสยทจะน าแนวปฏบตไปทดลองใชและประเมนผลในสามจงหวดชายแดนใต ไดแกประชาชน จ านวน 9 คน

3. ขอบเขตดานเวลา

โดยใชระยะเวลา1ปตงแต ตลาคม 2559 - กนยายน 2560 สถานทเกบขอมล จงหวด ยะลา ปตตานและนราธวาส

ทฤษฎ สมมตฐาน (ถาม) และกรอบแนวความคดของโครงการวจย

กรอบแนวคด/ทฤษฎ

ระยะท 1การศกษาเชงคณภาพ ศกษาเชงปรากฏการณวทยาคณลกษณะผน าของเจาหนาทของรฐบนความหลากหลายวฒนธรรมในสามจงหวดชายแดนใตโดยการสมภาษณเชงลก การวเคราะหขอมลเรมด าเนนการพรอมกบการสมภาษณและการวเคราะหความสมบรณของขอมลเปนรายวนจากการถอดความเทปบนทกเสยงภายหลงการสมภาษณเสรจสนโดยอานขอมลอยางละเอยดค าตอค าหลายๆรอบประโยคตอประโยคหลายๆรอบจนเขาใจรวมกบฟงเทปซ าหลายๆครงใหรหสขอมลจากนนดงขอความส าคญออกมาแลวใหความหมายแตละขอความท าการจดระบบหมวดหมเขยนอธบายประเดนเปนความเรยงอยางละเอยดจากทมวจยถาขอความใดหรอประโยคใดไมชดเจนจะน ากลบไปซกถามเพมเตมเพอความเขาใจทตรงกนบทสนทนาทถอดเทปและผลการวเคราะหขอมลจดหมวดหมขอมลจะถกน ากลบไปใหผใหขอมลแตละรายตรวจสอบความถกตองดานเนอหา (Member checking) การวเคราะหและตความขอมลใชการวเคราะหขอมลเชงคณภาพทวไปตามแนวทางของโพลตและฮงเกลอร (Polit, D. F. & Hungler, B. P.,1999)

ระยะท 2 ระยะการสรางและพฒนารปแบบคณลกษณะผน าของเจาหนาทของรฐบนความหลากหลายวฒนธรรมในสามจงหวดชายแดนใต ประกอบดวย ระยะเตรยมการ โดยแบงออกเปน 5 ขนตอน ไดแก 1) ก าหนดปญหาและขอบเขตของปญหา 2) ทบทวนวรรณกรรม/ หลกฐานเชงประจกษ/ คดเลอกและประเมนคณภาพของหลกฐาน 3) ยกรางแนวปฏบต4) ตรวจสอบโดยผเชยวชาญ 5) ทดสอบหาคาความเทยงของการใชแนวปฏบต และระยะการน าแนวปฏบตไปทดลองใช

7

ระยะเตรยมการ ขนตอนท 1 การก าหนดปญหาและขอบเขตของปญหา วตถประสงคในขนตอนน คอ เพอ

คนหาปญหาภาวะผน า และก าหนดขอบเขตของปญหาทจะศกษา โดยมผทมสวนเกยวของคอ ผวจยและผ ทรงคณวฒ จะรวมกนพจารณาประเดนคณลกษณะผ น าของเจาหนาทของรฐบนความหลากหลายวฒนธรรมในสามจงหวดชายแดนใตวาจะตองมลกษณะเปนอยางไร รวบรวมปญหาและขอเสนอแนะจากการทบทวนหลกฐานเชงประจกษทส ารวจได มาก าหนดเปนปญหาและขอบเขตในการศกษา คอการพฒนารปแบบและก าหนดวตถประสงค กลมเปาหมาย ผลลพธของการพฒนารปแบบ ดงนวตถประสงคในการศกษาครงน คอ เพอพฒนารปแบบคณลกษณะผน าของเจาหนาทของรฐบนความหลากหลายวฒนธรรมในสามจงหวดชายแดนใตและประเมนผลการน ารปแบบไปใช ปญหา อปสรรค ความพงพอใจ กลมเปาหมายคอผน าของเจาหนาทของรฐ ก าหนดผลลพธทเกดขน คอ 1) รปแบบทสรางขนสามารถน าไปใชในปฏบตได โดยเมอน าไปปฏบตจะตองปฏบตไดไมต ากวา 80% และ 2) เจาหนาทของรฐมความพงพอใจในการน ารปแบบไปใช และ3) ประชาชนมความพงพอใจเมอเจาหนาทของรฐน ารปแบบคณลกษณะผน าของเจาหนาทของรฐบนความหลากหลายวฒนธรรมไปใช

จดประชมครงท 1 ในเจาหนาทของรฐระดบหวหนาสวนในจงหวดยะลา ปตตานและนราธวาสเพอชแจงวตถประสงคโครงการ เชญชวนใหเขารวม

ขนตอนท 2 ทบทวนวรรณกรรม/หลกฐานเชงประจกษ/คดเลอก และประเมนคณภาพของหลกฐานเพอน ามาใชในการก าหนดคณลกษณะในสวนรปแบบคณลกษณะผน าของเจาหนาทของรฐบนความหลากหลายวฒนธรรม

ขนตอนท 3 การยกรางรปแบบคณลกษณะผน าของเจาหนาทของรฐบนความหลากหลายวฒนธรรมโดยผวจยรวบรวมขอเสนอแนะทดทสด จากหลกฐานเชงประจกษ น ามาสรปเปนเนอหาในการจดท ารปแบบฉบบราง

ขนตอนท 4 ตรวจสอบโดยผเชยวชาญ น าแนวรปแบบฉบบรางพรอมทงคมอประกอบการใชรปแบบทสรางขน สงใหผทรงคณวฒสาขารฐศาสตรการปกครอง สาขาเชยวชาญอนๆทเชอมโยงความหลากหลายทางวฒนธรรม จ านวน 3 ทาน ตรวจสอบความเหมาะสมของภาษา พรอมประเมนความคดเหนในการน าแนวปฏบตไปใช (Polit& Beck, 2003) ใน 3 ดาน คอ 1) ดานการถายทอด/น าสการปฏบต 2) ดานความเปนไปได และ 3) ดานความคมทน รวมทงแบบประเมนผลเชงกระบวนการและผลลพธ ใหผทรงคณวฒตรวจสอบ จากนนน ามาปรบปรงแกไขตามค าแนะน าและขอเสนอแนะของผเชยวชาญ กอนทจะน าไปทดสอบหาคาความเทยงของการใชรปแบบจากผใชรปแบบ

8

ขนตอนท 5 ทดสอบหาคาความเทยงของการใชรปแบบ ดวยการหาคาความสอดคลองตรงกนหรอเทาเทยมกนของการใชแนวปฏบตระหวาง ผปฏบต 2ราย ในเวลาเดยวกน (inter-rater reliability) หาคาความเทยงโดยการค านวณหาคารอยละของความสอดคลอง (percent of agreement) คาทตองการคอ 1.0

ระยะการน าแนวปฏบตไปทดลองใชโดยจดประชมครงท 2, 3ในเจาหนาทของรฐระดบหวหนาสวนเจาหนาทของรฐระดบปฏบตการและประชาชน ทเขารวมโครงการ ประชมชแจงวตถประสงค อธบายรายละเอยดของรปแบบพรอมทงคมอประกอบ ฝกอบรมการใชรปแบบฉบบยกราง การตอบแบบสอบถามการวจย พรอมทงชแจงการพทกษสทธของผเขารวมวจย

ระยะท 3 คอ ระยะประเมนผล โดยผวจยใหกลมตวอยาง ตอบแบบสอบถามประเมนความสามารถในการปฏบตไดจากการ

น าแนว ทไดไปทดลองใช และแบบสอบถามความพงพอใจของผเขารวมวจย ในการใชแนวปฏบต รวมทงปญหาอปสรรคและขอเสนอแนะจากการทดลองใชรปแบบ น าขอมลทไดไปวเคราะหผล

โดยจดประชมครงท 4 เพอน าเสนอผลการศกษาและขอเสนอแนะเชงนโยบายแกผบรหาร ประโยชนทคาดวาจะไดรบ

1. ผลส าเรจทคาดวาจะไดรบคอองคความรและไดรปแบบคณลกษณะผน าของเจาหนาทของรฐบนความหลากหลายวฒนธรรมในสามจงหวดชายแดนใตทเปนรปธรรมและสามารถบรหารงานทมประสทธภาพมากยงขน อยางย งยน และสอดคลองบรบท ประเพณ วฒนธรรม น าไปสการใหขอเสนอแนะดานนโยบายและการปฏบตแกผเกยวของ รวมทงสามารถตพมพเผยแพร

2. หนวยงานทน าผลงานไปใชประโยชน 1. เจาหนาทของรฐระดบหวหนาสวน เจาหนาทของรฐระดบปฏบตการ

2.หนวยงานราชการตาง 3. สถาบนการศกษาตางๆ 4.องคการภาคเอกชน และองคการอนๆ 5.ประชาชน

บทท2

แนวคดทฤษฎ เกยวกบพหวฒนธรรม

ส าหรบสามจงหวดชายแดนใตประกอบดวยประชากรหลากหลายชาตพนธ หลกๆ ไดแก คนไทยเชอสายมลาย คนไทยพนเมอง และคนไทยเชอสายจน เปนตน ซงคนไทยเหลานจะมวฒนธรรมหลกรวมกน เชน การใชภาษาไทยในการตดตอสอสารทางราชการระหวางกน การเคารพในสถาบนพระมหากษตรย การปฏบตตามกฎหมาย เปนตน ขณะทคนไทยในแตละชาตพนธกจะมวฒนธรรมยอยแตกตางกนไป เชน คนไทยเชอสายมลายสวนใหญจะนบถอศาสนาอสลาม พดภาษามลาย มการแตงกายและวถชวตเปนแบบมลาย คนไทยเชอสายจนกจะปฏบตตามขนบธรรมเนยม ประเพณดงเดมของตน เชน การไหวเจา ไหวบรรพบรษในชวงเทศกาลตรษจน สวนคนไทยพนเมองกจะมวฒนธรรมเฉพาะของตนเอง

ความหมายของวฒนธรรม ค าวา “วฒนธรรม” เปนค าสมาสระหวางภาษาบาลกบสนสกฤต ค าวา “วฒน” หรอ “วทฒน”

มาจากค าบาลแปลวา เจรญงอกงาม สวนค าวา “ธรรม” หมายถง คณความด ดงนนค าวา วฒนธรรมถาหากแปลตามรากศพทมความหมายวา “ลกษณะทแสดงถงความเจรญงอกงาม ความเปนระเบยบเรยบรอย และศลธรรมอนดงามของประชาชน”(พระราชบญญตวฒนธรรมแหงชาตฉบบท 2, 2485)

ทงน มนกวชาการทงในและนอกประเทศ ไดใหความหมายของค าวา “วฒนธรรม” ดงน Taylor (1871 cited in Banks, 2001 ) ไดใหความหมายของค าวา วฒนธรรม แบบกวางๆ และ

เปนทยอมรบโดยทวไป กลาวคอ วฒนธรรมเปนลกษณะรวมๆ ทมนษยในสงคมคดคนและยดถอเปนแนวทางการด าเนนชวต ซงประกอบดวย ความร ความเชอ ศลปะ จรยธรรม กฎระเบ ยบ ขนบธรรมเนยม ตลอดจนลกษณะนสย และความสามารถทจะท าสงตางๆ ไดสวนBarrett (1984 cited in Grant and Ladson - Billings, 1997) กลาววา วฒนธรรม หมายถง ความคด ความเชอ ประเพณ และแนวปฏบต ซงเรยนรและถายทอดระหวางคนในสงคมหนง และGrant and Ladson - Billings (1997) ไดสรปวา วฒนธรรม หมายถง คานยม และการประพฤตปฏบตของสมาชกในสงคมใดสงคมหนง ซงปรากฏในรปของเนอหาและกระบวนการอนเปนผลมาจากพฒนาการดานสตปญญา อารมณและสงคมของคนในสงคมนน

สวนนกวชาการไทยหลายทานไดใหความหมายเกยวกบวฒนธรรมเอาไวดงน สมศกด ศรสนตสข (2528) ใหความหมายของวฒนธรรมไววา “วถแหงการด ารงชพทมนษย

สรางขน และยอมรบปฏบตกนมา มการอบรมและถายทอดไปสสมาชกรนตอมา และมการปรบเปลยน เปลยนแปลงใหเขากบสภาพแวดลอมของมนษย” สอดคลองกบ สพตรา สภาพ (2542) ไดใหความหมายไววา “วฒนธรรม” มความหมายครอบคลมถงทกสงทกอยางทแสดงออกถงวถชวตของมนษยในสงคมของกลมใดกลมหนง หรอสงคมใดสงคมหนงทประกอบดวยความรความเชอ

10

ศลปะ ศลธรรม กฎหมาย ประเพณ วทยาการ และทกสงทกอยางทคดและท าในฐานะเปนสมาชกของสงคม และ สธวงศพงศไพบลย (กรมศลปากร, 2542) ไดใหความหมายไววา “วฒนธรรม” คอ แนวทางแหงการแสดงออกวถชวตทงปวง ซงอาจเรมจากตวเอกชนหรอคณะบคคลคดขนหรอกระท าขนเปนตนแบบ แลวตอมาคณะสวนใหญของกลมชนยอมรบมาสบทอด จนกระทงสงนนสงผลใหเกดเปนนสยในการคด การเชอถอและการกระท าของคนสวนใหญแหงกลมชนนนๆ ซงนกวชาการทกลาวมา มองในมมมองของการด ารงตามวถชวต แตมนกวชาการบางทาน มองการใหความหมายค าวาวฒนธรรมในระดบปจเจกบคคล ดงเชน เฉลยว บรภกด (กรมศลปากร, 2542) ไดใหความหมายไววา “วฒนธรรม” คอ วถชวตทกดานของคนทงมวลในสงคม ซงหมายถง วธกระท าสงตางๆ ทกอยางทงหมดทงสน นบตงแตวธกน วธอยวธแตงกาย วธท างาน วธพกผอน วธแสดงอารมณวธสอความ วธจราจรและขนสง วธอยรวมกนเปนหมคณะ ตลอดจนวธแสดงความสขทางใจ และหลกเกณฑการด าเนนชวตทงเครองมอเครองใชหรอวตถสงของตางๆ ทน ามาใชเพอการเหลานนกถอวาเปนสวนหนงของวฒนธรรม ไมวาสงของเหลานนจะเปนสงทน ามาจากธรรมชาตหรอคดคนประดษฐขนมาใหมกตาม

จากการทบทวนค านยามหรอความหมายของค าวาวฒนธรรมจากแนวคดนกปราชญนกวชาการทงไทยและชาวตางชาตทกลาวมานน สามารถสรปความหมายของ ค าวาวฒนธรรมออกเปน 3 กระแสแนวคด คอ 1) วฒนธรรม คอ ทกสงทกอยางทมนษยสรางขน และถายทอดสบตอๆ กนมา 2) วฒนธรรม คอ ผลของความรทศนคตแบบแผนพฤตกรรมทสมาชกใชรวมกน 3) วฒนธรรมคอ ระบบสญลกษณและทกสงทกอยางของมนษยทตองอาศยสญลกษณเพอเปนสอในการด าเนนชวต

ส าหรบผวจยใหความหมายค าจ ากดความของวฒนธรรมไวดงน วฒนธรรม คอ ผลรวมของวถการด าเนนชวตของกลมชนไดสรางขนโดยผานประสบการณในการด ารงชพของหลายรนคนดวยการยอมรบถายทอดสบตอๆ กนมา พรอมทงมการเปลยนแปลงและปรบตวในระดบปจเจกบคคลใหเขากบสภาพแวดลอมในการด ารงชวตของกลมชน ในประเทศหนงมกไมไดประกอบดวยวฒนธรรมเดยวเพยงอยางเดยว แตยงประกอบดวยวฒนธรรมยอยๆ อกมากมาย วฒนธรรมทคนในชาตยดถอปฏบตรวมกน เรยกวาวฒนธรรมหลกหรอวฒนธรรมชาต (Macroculture) ขณะทกลมคนหรอสงคมยอยๆ กจะมวฒนธรรมเฉพาะเปนของตนเอง จงเรยกวาวฒนธรรมรอง (Microcultures) ซงในชาตหนงอาจมจ านวนวฒนธรรมรองมากนอย แตกตางกนไปตามคณลกษณะของประชากรทอยอาศยในประเทศนนๆ สามจงหวดชายแดนใตกเชนกน มวฒนธรรมรองทแตกตางไปจากภมภาคอนๆ การอยรวมกบอยางหลากหลายเชอชาตและวฒนธรรมประเพณ และการด ารงชวต เปนแบบฉบบของทางภาคใต ดงนน จงอาจกลาวไดวา สามจงหวดชายแดนภาคใตเปนสงคมพหวฒนธรรม (Multicultural Society) โดยแทจรง

11

พหลกษณทางสงคมวฒนธรรม พหนยม (Pluralism)เปนมมมองแนวคดทพจารณาในเรองความหลากหลายทงกลมคน และวฒนธรรมทท าใหเกดความแตกตางของผคนในสงคมเชน ทางอดมคตความคด การเรยกรองของกลมสทธมนษยชนตางๆ กลมสตรกลมอนรกษสภาพแวดลอม ความตางทางอาหาร ความตางทางอาชพ และพหนยมในระดบปจเจกบคคลเชน การเปดเผยรสนยมของกลมรกรวมเพศ การอยอาศยเปนครอบครวกอนการแตงงาน การยอมรบความเทาเทยมของสตรในเรองสทธเสรภาพ ความเปนตวตนของวยรน ฯลฯพหลกษณทางสงคม(Plural Society) จงหมายถงกลมสงคมทแยกยอยออกเปนกลมภาษากลมชาตพนธ กลมศาสนาหรอเชอชาตตางๆ และกลมชมชน ซงเปนค าเดยวกบ Multicultural society หรอสงคมหลากวฒนธรรมซงแนวคดแบบ Multiculturalismนเปนการมองความหลากหลายดานวฒนธรรมของกลมชาตพนธในสงคมเปนเกณฑแตในสงคมสมยโลกยคอาณานคม เชนพมาหรออนโดนเซยซงมกลมชาตพนธทหลากหลายซงไมเปนแตเพยงผทมรากเหงาทางวฒนธรรมทตางกน แตรวมถงความหลากหลายของระบบเครอญาตศาสนา การศกษา และทางเศรษฐกจ กลมตางๆ เหลานเมอพบปะหรอแลกเปลยนสนคาหรอแลกเปลยนสงใดสงหนงกนมกจะเกดการแขงขนหรอมงหาประโยชนจากกลมอนมากกวาจะมอดมการณรวมกนจงตองมการก าหนดกลไกทางสงคมเพอปองกนความสบสนวนวายในการอยรวมกน การปกครองแบบพหนยม คอ แนวคดในการสรางอ านาจใหกบกลมหรอองคกรยอยหลายกลมซงตรงกนขามกบการปกครองแบบรฐเดยว(Unitary state) ในระบบประชาธปไตยเสรนยมสมยใหม ทประกอบดวยกลมผลประโยชนหลากหลายกลมและจะมการจดสรรผลประโยชนเหลานนหรอมการชวงชงอ านาจกนอยตลอดเวลา ซงกมกจะเกดความไมเปนธรรมอยเสมอจงตองปรบเปลยนวธการมองแตประโยชนเฉพาะดานของวฒนธรรมเดยวมาเปนพหนยมทางวฒนธรรมโดยมองวาไมมตนแบบทางวฒนธรรมเพยงแบบเดยว เชนไมไดมแตวฒนธรรมไทยสากลทเปนวฒนธรรมหลกเพยงอยางเดยวแตมความหลากหลายมากมายอยรวมกนดวยเราเรยกสงคมทเคารพในความแตกตางอยางหลากหลายนวา “พหสงคม” (Plural Society)แนวคดทางพหนยมมความคดแตกตางจากแนวคดการรวมเขาสศนยกลางเพราะแนวคดพหนยมเชอวาสมาชกในสงคมสามารถอยรวมกนไดหากมการเจรจาอยางสนตมความสงบสขบนความขดแยงของผลประโยชนความเชอทแตกตางแตไมขดแยงกนและการมวถชวตทแตกตางกน ปญหาความขดแยงทางดานเชอชาตในรปแบบตางๆท าใหเกดความไมเทาเทยมกนการเหยยดหยาม การใชความรนแรงโดยอ านาจรฐหรอในระบบยตธรรมจงควรคงสทธของพลเมองไว คอสทธในการปกครองตนเอง เคารพสทธทางว ฒนธรรมเพอใหเกดการเขารวมและมโอกาสไดรบความส าเรจทางเศรษฐกจการเกดการเมองในสงคมเพอน าไปสการบรณาการผสมผสาน[Integration] สสงคมใหญในทสดและสทธการมตวแทนพเศษของกลมยอยทมกจะไรโอกาสหรอถกละเลยเสมอการปรบเปลยนวธการแบบ “Assimilation หรอการกลนกลาย” ซงเปนกระบวนการส าคญในการสราง

12

รฐชาตในหลายสงคมท ท าลายกดกน บงคบวฒนธรรมกลมยอยใหกลายมาเปนเพยงสวนหนงของสงคมใหญ สดทายจงกลายมาเปนการบรณาการผสมผสาน (Integration)จะเปนวธทท าใหปญหาความขดแยงระหวางกลมคนชาตพนธตางๆ คอยๆลดลงเพราะมงไปถงการน าสงคมไปสการรวมอยรวมกนและความเปนหนงเดยวกนของสงคมทงหมด จากผลกระทบดงกลาวในชวงหลงจากป ค.ศ.1970 ท าใหนกมานษวทยาเสนอใหหนมาเนนการศกษาเกยวกบความเปนชาตพนธ (Ethnicity) เพราะเปนกระบวนการแสดงความเปนตวตน ทางวฒนธรรมและความสมพนธระหวางกลมชนแทนการจดล าดบเชอชาตตามสผว ซงถอเปนกระบวนการกดกนทางสงคมโดยมการเสนอใหเรยกกลมชน ทแสดงความแตกตางทางวฒนธรรมวากลมชาตพนธ(Ethnic Groups)แทนค าวาชนเผา(Tribe)ทแฝงไวดวยนยะเชงดถกดแคลน ดงเชน ในประเทศไทยซงคนทงไปมกจะเรยกคนอสานวา “ลาว” และเรยกคนไทยทนบถอศาสนาอสลามในสามจงหวดชายแดนใตวา “แขก” เปนตน จากการเมองของความเปนชาตพนธ(Political Ethnicity) โดยเฉพาะในสงคมไทยในชวงแรกผลกดนใหคนกลมชาตพนธตางๆทอยหางไปจากศนยกลางหรอถกลงความเหนวาไมเหมอนกบพวกตนโดยนยะของการดถกและการกดดนอนเนองจากการเปนผอยในสงคมและวฒนธรรมบรเวณศนยกลางจนเกด “ความเปนอน(The Otherness)” การสรางภาพดงกลาวท าใหเกดสภาพของ “ความเปนชายขอบ(Marginality) ทางสงคมทส าคญทสดกคอสภาพเชนนอาจจะเกดขนแกกลมคนทถกทอดทงและไมไดอยหางไกลศนยกลางแตอยางใดนบเปนกระบวนการกดกนใหกลมชนทอยหางไกลเหลานน ตองสญเสยสทธตางๆทควรไดรบจากการพฒนาของรฐ โดยเรยกสภาพเชนนวา “กระบวนการสรางสภาวะความเปนชายขอบ (Marginalization)” เมอมเหตดงกลาว จงตามมาดวยกระบวนการเปดพนททางสงคมและวฒนธรรม(Social and Cultural Space) ของกลมชาตพนธเพอตอบโตอคตและสรางความเปนอนหนงอนเดยวกนในหมตนเปนการตอบโตและแสดงความนยมในความเปนกลมของตนดวยตนเองแทนทจะมเพยงอ านาจจากศนยกลางหรออ านาจรฐเปนผจดการเทานนโดยรวมตวกนเพอเรยกรองสทธตางๆ ดงเชน การออกมาแสดงความมตวตนทางชาตพนธ(Ethnic Identity) ดวยการสรางอตลกษณของตน สรางสทธของกลมชาตพนธ(Ethnic Rights)รวมทงภมปญญาความรตางๆ(Indigenous Knowledge) เชน การแกปญหาในเรองการศกษาควรเนน“การศกษาแบบพหวฒนธรรม” ซงเปนการค านงถงความมตวตนทางชาตพนธ และใหคาแกความเปนพหนยมทางวฒนธรรมในยคโลกาภวตนทมเทคโนโลยสารสนเทศเปนเครองมอแพรกระจายไปทวโลกอยางรวดเรวไมวาจะเปนเรองใดๆกตาม ท าใหเกดลกษณะของการเชอมโยงทางสงคมละวฒนธรรมทคลายคลงกนเชอมโลกท งโลกเขาไวดวยกน กลายมาเปนแรงผลกดนใหคนในสงคมหนกลบมาแสวงหาอตลกษณ (Identity)เพอใชยดเหนยวมากขน อตลกษณแบบใหมจากรากเหงาเดม ทงทางชาตพนธสงคมวฒนธรรมและการเมองจะมความซบซอนเปนการผสมผสานระหวาง ศลปวฒนธรรม ประเพณ ความเชอในอดตและปจจบนในสงคม การยอนกลบไปหาอตลกษณเดมของตนเอง

13

แนวคดพหวฒนธรรม (Multiculturalism)

การยอมรบพหวฒนธรรม คอ การทกฎหมายและกฎระเบยบทใชในการบรหารหรอจดการ มลกษณะไมเครงครดเปดโอกาสใหมทางเลอกในการปฏบตการโดยไมมวฒนธรรมใดวฒนธรรมหนงครอบง า (Dominate Culture) หรอวฒนธรรมอนถกครอบง า (Subordinate Culture) พหวฒนธรรมเปนนโยบายทเนนการยอมรบลกษณะเดนของแตละวฒนธรรม เกดการเปลยนแปลงทางวฒนธรรมระหวางกลมขน ลกษณะเดนของนโยบายพหวฒนธรรม คอ การยอมรบและสนบสนนการธ ารงวฒนธรรมของกลมชาตพนธตางๆ ทอยในสงคมเดยวกน เชน การใชภาษาพดของกลม การมสอสงพมพ/สออเลกทรอนกสทใชภาษาของแตละกลม การจดงานประเพณ ศาสนา การแตงกาย การแสดงทางศลปวฒนธรรมของทกกลม การอนญาตใหประชาชนถอสญชาตไดสองสญชาต (Dual citizenship) ตลอดจนการเปดโอกาสทางการศกษา การไดงานท า การมสวนรวมทางการเมองและการไดรบบรการสาธารณะตางๆ โดยเทาเทยมกน (สภางค จนทวานช, 2549) ในชวงหลายปทผานมานกวชาการหลายทานใหความสนใจกบนยามของพหวฒนธรรมนยม (Multiculturalism) กนอยางแพรหลาย จากแนวคดและธรรมชาตของพหวฒนธรรมเปนสงทเกยวของโดยตรงกบวถของผคนทมความแตกตางกน (เอกรนทร สงขทอง,2552;อามดไญน ดาโอะ, 2551) สวนชพน เกษมณ(2547) อธบายวาแนวคดเกยวกบพหวฒนธรรมนยม เกดขนจากการทกลมวฒนธรรมทมลกษณะเปนชนกลมนอยตางๆ ในสงคมใหญ ลกขนเรยกรองสทธตางๆ รวมถงการปลกฝงความคดในการอยรวมกนทามกลางความหลากหลายทางวฒนธรรมใหแกกลมคนในสงคม ซงจะตองพฒนาคานยม ความเชอและทศนคต โดยผานกระบวนการศกษาวจยในรปแบบตางๆ ซงในประเทศดอยพฒนาและประเทศก าลงพฒนา สวนใหญยงมการปกครองแบบอ านาจนยม การปลกฝงความคดเรองสงคมเชงเดยวฝงรากลกและท าใหเกดนโยบายและมาตการทกดดนตอกลมวฒนธรรมยอยๆ ในประเทศเหลานน อนเปนทมาของการละเมดสทธมนษยชนตอกลมชนสวนนอยดงนน เพอใหสงคมเขาใจอยางถองแทถงความเปนประชาธปไตยทเคารพ สทธ เสรภาพ เสมอภาคและภราดรภาพ ใหเกดขนทกสวนในสงคมจงจ าเปนตองพฒนาทงนโยบาย ขอกฎหมาย มาตรการและแผนการด าเนนงานตางๆ ใหเกดการยอมรบและคมครองสทธของความหลากหลายทางวฒนธรรม

อยางไรกตาม นยามของพหวฒนธรรมส าหรบนกวชาการโดยทวไปแลวไมไดมการใหนยามไวอยางเฉพาะเจาะจงแตค าดงกลาวจะมการใชสลบกบค าวา “แตกตางทางวฒนธรรม” (Cross – Cultural) หรอค าวา “วฒนธรรมระหวางกน” (Inter – cultural) ซงการใชค าทแตกตางกนนนสะทอนใหเหนถงความเชอ หรอพนฐานทางดานประเพณในแตละพนท แตนกวชาการเชอวาไมวาจะใชค าใดกมความหมายเดยวกนหรอมความหมายทใกลเคยง(Miralis, 2006) และAmerican Psychological Association (2002) กลาววา ค าวาพหวฒนธรรมนยมและความหลากหลายทางวฒนธรรมนนจะมการใชสลบกนเมอกลาวถงลกษณะของอตลกษณทมความแตกตางกนโดยเฉพาะบทบาททางเพศ สถานะ

14

ทางสงคม อาย หรอความไรสมรรถนะ แตค าวาพหวฒนธรรมนยมสะทอนมมมองทกวางกวาเกยวกบมตของเชอชาต ชาตพนธ ภาษา วถทางเพศ บทบาททางเพศ อาย สถานะทางสงคม การศกษา และพนฐานอนๆ ทางดานวฒนธรรม ทงนค าวาพหวฒนธรรมถกน าไปใชอยางหลากหลายในแตละสาขา เชน พหวฒนธรรมศกษา (Multicultural education) ดนตรแนวพหวฒนธรรม (Multicultural music) หรอพหวฒนธรรมนยม (Mlticulturalism) เปนตน ทงน Dolce (1973) สรปวาไมมค านยามทชดเจนของค าวาพหวฒนธรรมศกษาทจะสะทอนใหเหนถงความเปนจรงของสงตางๆ ทสมพนธกน แตค าวาพหวฒนธรรมนยมจะมการใชอยางกวางๆ เพอหมายถงสงทแตกตางกนตามความเชอของผคน วถปฏบตของกลมคนทมความแตกตางกน (Sleeter และ Grant , 1987)Elliott (1995) อธบายวาพหวฒนธรรมนยม หมายถงการอยรวมกนของกลมคนทมความแตกตางกนในสงคม และขยายความของค าวาพหวฒนธรรม คอ อดมคตทางสงคมทผคนจากตางกลมตางสงคมมความเคารพซงกนและกนและยดมนถอมนในคณงามความด สวน Canen และ Canen (2002) อธบายวาพหวฒนธรรมนยมเปนทฤษฎและแนวปฏบตทใหความส าคญกบความหลายหลายทางวฒนธรรม แนวคดดงกลาวมงเนนแสดงใหเหนคณคาทางวฒนธรรม และจดการกบความทาทายเกยวกบ อคตทมตอวฒนธรรม ชาตพนธ เชอชาต เพศ ศาสนาและลกษณะเฉพาะอน สวน Ladson – Billings (2004) ตงขอสงเกตวาพหวฒนธรรมนยมนนมกมการใหนยามในมมมองทจ ากดโดยเฉพาะการมงเนนเฉพาะในเรองของวฒนธรรมเปนหลกซงเปนมมมองทแคบแตแทจรงแลวพหวฒนธรรมนยมครอบคลมประเดนอนๆ ทกวางกวามตทางดานวฒนธรรม โดยสรปพหวฒนธรรมนยม คอ แนวคดและแนวปฏบตทมงเนนใหความส าคญกบความหลากหลายและความแตกตางทางวฒนธรมของผคนในสงคม เพอใหเกดความตระหนกและมองเหนคณคาทางวฒนธรรมทแตกตางกน รวมถงแนวทางการจดการกบอคตทมตอวฒนธรรม ชาตพนธ เชอชาต เพศ ศาสนา และลกษณะเฉพาะอนๆ

แนวคดและทฤษฏเกยวกบคณลกษณะผน า

1. ความหมายของคณลกษณะผน า

พฤตกรรมสวนตวของบคคลหนงทจะชกน ากจกรรมของกลมใหบรรลเปาหมายรวมกน

(Shared Goal) (Yulk, 1998 อางถงใน รงสรรค ประเสรฐศร, 2544 )

เปนความสมพนธทมอทธพลระหวางผน า (Leaders) และผตาม (Followers) ซงท าใหเกดการ

เปลยนแปลงเพอใหบรรลจดมงหมายรวมกน (Shared Purposes) (Daft. 1999 อางถงใน รงสรรค

ประเสรฐศร, 2544 )

15

เปนความสามารถทจะสรางความเชอมนและใหการสนบสนนบคคลเพอใหบรรลเปาหมาย

องคการ (DuBrin. 1998 อางถงใน รงสรรค ประเสรฐศร, 2544 )

ลกษณะเฉพาะของการใชอทธพลระหวางบคคล (Interpersonal Influence) เพอใหบคคลหรอ

กลมท าในสงทผน าตองการ (Schermerhorn, Hunt and Osborn, 2005 ) (อางถงใน สธลกษณ นตธรรม

แกนทอง, 2555)

เปนการใชอทธพลซงปราศจากการบงคบเพอสรางเปาหมายของกลมและองคการ เพอ

กระตนและจงใจในการบรรลเปาหมาย และชวยในการก าหนดวฒนธรรมของกลมหรอองคการ

(Barney and Griffin, 1992 อางถงใน วนชย มชาต, 2551)

บคคลทมความสามารถในการบงคบบญชาผอน โดยไดรบการยอมรบและยกยองจากผอน

เปนผท าใหบคคลอนไววางใจและใหความรวมมอ ความเปนผน าเปนผมหนาทในการอ านวยการหรอ

สงการ บงคบบญชา ประสานงานโดยอาศยอ านาจหนาท (Authority) เพอใหกจการงานบรรลผล

ส าเรจตามวตถประสงค (เนตรพณณา ยาวราช, 2546)

2. รปแบบและประเภทของผน า

รปแบบและประเภทของผน าตามความเหนของสธลกษณ นตธรรม แกนทอง (2555

: 4-6) กลาววา

ผน า (Leader)และภาวะผ น า(Leadership) เปนค าทมความหมายตางกน แตม

ความสมพนธเกยวของใกลชดกน โดยนยามของผน าคอบคคลทมลกษณะอยางใดอยางหนงใน 4

ประการดงน

1. มบทบาทหรอมอทธพลตอคนในหนวยงานมากกวาผอน

2. มบทบาทเหนอบคคลอน

3. มบทบาททส าคญทสดทท าใหหนวยงานบรรลเปาหมาย

4. ไดรบเลอกจากบคคลอนใหเปนผน า

จากลกษณะทง 4 ประการสรปไดวา ผน าหมายถง บคคลผไดรบการแตงตงหรอ

ไดรบมอบหมายใหน ากลมเพอปฏบตภารกจตางๆขององคกรโดยมอทธพลตอการด าเนนงาน ของ

กลมใหบรรลผลส าเรจตามเปาหมายองคกร ดงน นการศกษารปแบบของผน า จงวเคราะหจาก

กระบวนการเปนผน าในประเดนตอไปน

16

1. การทผน าไดมาซงอ านาจ จ าแนกไดเปน 3 แบบคอ

1.1 ผน าตามกฎหมาย กฎระเบยบ หรอผน าแบบใชพระเดช (Legal Leadership) ผน า

ประเภทนจะใชอ านาจตามกฎหมายเปนเครองมอในการบรหาร จะปกครองผใตบงคบบญชาตาม

กฎระเบยบโดยไมมการยดหยน ยดถออ านาจตามกฎหมาย(Legitimate Power) ซงอ านาจดงกลาว

มกจะเปนอ านาจทอยประจ าต าแหนงนนๆ

1.2 ผน าทมคณลกษณะพเศษ หรอผน าแบบใชพระคณ (Charismatic Leadership)

ผน าประเภทนจะบรหารงานโดยใชอ านาจทมอยในตนเอง ใชศลปะหรอบคลกภาพของตนเองบรหาร

ผใตบงคบบญชาใหเกดความศรทธาเชอมนในตวผน า ผใตบงคบบญชาจะยอมรบเหนอกเหนใจเกด

ความผกพนในหมเพอนรวมงาน มพลงผลกดนการปฏบตงานดวยความเตมอกเตมใจ

1.3 ผน าเชงสญลกษณ หรอผแบบพอพระ(Symbolic Leadership) ผน าประเภทน เปน

ผน าทประพฤตปฏบตตนควรแกการเคารพนบถอเปนผทมอ านาจหนาทตามกฎหมายแตไมไดน ามาใช

ส งการกบผ ใตบงคบบญชา เปนผ น า ท มความเหนอกเหนใจกบทกคน การปฏบตงานของ

ผใตบงคบบญชาเกดจากแรงศรทธาในบคลกภาพ หรอพฤตกรรมของผน า

2. วธการทผน าใชอ านาจ จ าแนกผน าประเภทนได 3 แบบคอ

2.1 ผน าแบบเผดจการหรออตนยม(Autocratic Leadership) เปนผน าทใชอ านาจทม

อย ผบงคบบญชานยมออกค าสงและจะไมคอยมการมอบอ านาจจะท าการตดสนใจดวยตนเองแตผ

เดยว ไมเปดโอกาสใหผใตบงคบบญชาแสดงความคดเหน

2.2 ผน าแบบเสรนยม(Lapser-faire Leadership) ผน าประเภทนใหอสรเสรภาพแก

ผใตบงคบบญชาอยางเตมท โดยการกระท านนๆ ตองไมขดตอกฎระเบยบ หรอขอกฎหมายทบงคบไว

ตนเองจะเปนผตรวจตราควบคมกจการหรอภารกจตางๆ ด าเนนการไปดวยความถกตองเทานน

2.3 ผน าแบบประชาธปไตย (Democratic Leadership) ผน าประเภทนจะให

ความส าคญกบผใตบงคบบญชาไมเนนการใชอ านาจหนาท หรอน ากฎระเบยบมาใช จะยดแนวคดทวา

บคลากรทกคนภายในองคกรมสวนเกยวของสมพนธกบภารกจและปญหาตางๆทเกดขน เนนใหทก

คนมสวนรวมในการแกไขปญหาและเปดโอกาสใหแสดงความคดเหน การด าเนนงานจะปรากฏในรป

ของคณะกรรมการหรอกลมบคคล

17

3. พจารณาจากบทบาททผน าแสดงออก ซงจ าแนกประเภทผน าไดเปน 3 แบบคอ

3.1 ผน าแบบบดา-มารดาปกครองบตร (Parental Leadership) ผน าประเภทนจะท าตว

เหมอนบดา-มารดาของผใตบงคบบญชามงหวงใหผใตบงคบบญชาเคารพเชอฟงและจะปกครอง

ผใตบงคบบญชาทจงรกภกด

3.2 ผน าแบบนกการเมอง (Manipulator Leadership) ผน าประเภทนชอบสะสม

อ านาจทางการบรหารงาน มกจะอางองหรออาศยความรอบรของบคคลอนมาสรางอ านาจของตน จะ

ค านงถงโอกาสของตนเองกอนเสมอ

3.3 ผน าแบบผเชยวชาญ (Expert Leadership) ลกษณะของผน าประเภทนเนนหนก

ไปทางนกวชาการ การบรหารงานจะใหค าแนะน ามากกวาสงการ เปนผน าทไมประสงคอ านาจหรอ

ความยงใหญ เปนผน าทมความรความสามารถเฉพาะทาง

4. พจารณาจากพฤตกรรมทผน าแสดงออก สามารถแบงไดเปน 3 แบบคอ

4.1 ผน าแบบยดสถานบนเปนหลก (The Nomothetic Leader) ผน าประเภทนมงให

ผใตบงคบบญชาปฏบตงานตามนโยบาย ยดถอประโยชนขององคกรเปนทตง ไมค านงถงผลกระทบท

มตอผใตบงคบบญชา จะใหอ านาจอยางเตมทเปรยบเทยบไดกบผน าแบบเผดจการ

4.2 ผน าแบบยดตวบคคลเปนหลก (The idiographic Leader) ผน าประเภทนยดตว

บคคลผรวมงานเปนทตง จะค านงถงทกขสขและผลกระทบทเกดตอผรวมงาน ผบงคบบญชากบ

ผรวมงานมลกษณะความสมพนธนอกรปแบบทความสมพนธสวนตวมากกวาต าแหนงหนาทการงาน

เปรยบเทยบไดกบผน าแบบเสรนยม

4.3 ผน าทประสานประโยชน (The Transactional Leadership) คอผน าทพจารณาทง

ประโยชนของสถาบนและประโยชนของบคคลทง 2 อยางพรอมๆกน โดยไมใหฝายใดตองเสยหาย

มากเกนไป เปนผน าทรจกประนประนอมในเรองทกเรองทงประโยชนของหนวยงานและประโยชน

ของบคคลพรอมๆกน

5. รปแบบของผน าเมอพจารณาจากลกษณะการปฏบตงาน สามารถแบงแยก 7 แบบ คอ (นตย

สมมาพนธ, 2546 อางถงในสธลกษณ นตธรรม แกนทอง, 2555 )

5.1 ผน าสความถดถอย (Impoverished Leader) เปนผน าทแสดงความสนใจทงคน

และงานอยในระดบต า มกปลอยใหกลมตดสนใจกนเอง จะแสดงความเสยใจเพยงเลกนอยเมอ

กระบวนการท างานผดพลาด หรอไดผลลพธไมเปนไปตามเปาหมายทตองการ

18

5.2 ผน าใชอ านาจหนาท-การตอบสนอง (Authority Compliance Leader) ผน า

ประเภทนจะใหความสนใจในงานสง ไมสนใจตอความรสกดานจตใจของผปฏบตงาน การตดสนใจ

ตางๆจะสงการเองทงหมด มงหวงใหลกนองเชอฟงปฏบตตามค าสงโดยเครงครด

5.3 ผน าสโมสรกฬา-สงคม (Country Club Leader) ผน าประเภทนแสดงความสนใจ

ตอคนและความรสกของผรวมงาน แตสนใจตองานนอย เปนผน าทมนโยบายสมพนธด พฤตกรรม

ชอบหลกเลยงขอขดแยง แสวงหาความประสานสอดคลอง (Harmony) ในการตดสนใจ

5.4 ผน าแบบพระเดชพระคณ (Paternalistic Leader) "ลกษณะแบบเจาพอ" เปนผน า

ทมลกษณะผสมผสานของผน าแบบท 5.2 และ5.3 เปนผน าทใชตวตนหรออตตาเปนมาตรฐาน ยดถอ

ประสบการณของตนเปนส าคญ และมงหวงใหทกคนเคารพเชอฟงและรบฟง

5.5 ผน ารกษาสมดล (Middle of the road Leader) เปนผน าทมลกษณะไมผกมด

ตนเองกบเรองใด แตจะเนนการรกษาสมดลระหวางคนกบงาน จะไมเนนการด าเนนงานทเปนเลศ

พอใจกบการด าเนนงานแคดพอใชเทานน

5.6 ผน าทมงาน (Team Leader) เปนผน าทเชอวาความส าเรจของการด าเนนงานท

เปนเลศ คอเปาหมายซงท าไดโดยการสรางทมงานอนประกอบดวยสมาชกทมคณลกษณะดงน

5.6.1 ยอมรบขอผกมดตนเองกบความส าเรจขององคกร

5.6.2 พงพาอาศยซงกนและกน เพราะมสวนไดสวนเสยรวมกน

5.6.3 มความสมพนธอนดตอกนเนองจากต งอยบนพนฐานของความ

ไววางใจและความเคารพ (Trust and Respect) ซงกนและกน

5.7 ผน านกแสวงหาโอกาส (Opportunistic Leader) คอผน าทมงประโยชนสวนตน

มากกวาประโยชนสวนรวมของกจการและสามารถปรบเปลยนบคลกภาพและพฤตกรรมให

สอดคลองกบสภาพแวดลอมทมอทธพลสงเพอความส าเรจสวนตว เปนผน าทยดถอประโยชนสวนตน

มากกวาอดมการณ

5.8 ผน าเชงพหวฒนธรรม คอ ผน าเชงพหวฒนธรรมคอนขางเปนเรองใหมในแวด

วงวชาการของจงหวดชายแดนภาคใต แนวคดดงกลาวไดมการพฒนาโดยนกวชาการชาวตะวนตกและ

ในชวงหลายปทผานมานกวชาการไทยกใหความส าคญกบภาวะผน าเชงพหวฒนธรรมมากยงขนแต

ไมไดมการศกษาหรอคดคนแนวทางทฤษฎทชดเจนมากนก

19

นกวชาการหลายทาน ไดกลาวถงแนวคดทเกยวของกบภาวะผน าเชงพหวฒนธรรม เชน Bank

และ Band(2001),Sleeter และ Grant (2003) คณลกษณะผน าดงกลาวจะตองมการตอบสนองและ

แสดงออกถงคณลกษณะผ น าวาตองสงเสรมคณลกษณะผ น าแบบใหมๆ ทเกยวของกบความ

หลากหลายทางวฒนธรรม นอกจากนตองมแนวทางทชดเจนในการสนบสนนหรออภปรายความ

แตกตางของกลมบคคลเพอท าหนาทในการบรหารชมชนและสงคม นอกจากนตองมความสามารถใน

การเชอมโยงวฒนธรรม (Connecting cultures) ของกลมคนทมความแตกตางกนทงดานภายในและ

ภายนอกหนวยงานและชมชน

Bordas (2009) เนนวาภาวะผน าเชงพหวฒนธรรมนนตองมการสงเสรมความหลากหลายโดย

ผน าตองสงเสรมใหประชาคมในชมชนทกภาคสวนเขามามสวนรวมในการบรหาร ทงนเพอใหผน า

เกดภาวะผน าดงกลาวตองมการเตรยมความพรอมในประเดนตอไปนคอ

1. การเรยนรเกยวกบประวตศาสตร ผน าเชงพหวฒนธรรมนนตองเขาใจความเปนไปใน

องคกรรวมถงการมความเขาใจเกยวกบวฒนธรรมตางๆ

2. การใหความส าคญกบสวนรวมมากวาสวนบคคล นนคอตองใหความส าคญกบความ

เปนมนษย ถอมตนและเคารพนบถอผอน เหนประโยชนสวนรวมมากกวาสวนตน

3. ตองมความใจกวาง ไมเหนแกตว ในสงคมทผคนมความแตกตางกน การเปนบคคลท

ใจกวางถอวาเปนศลธรรมอนส าคญ และในการท างานรวมกนในองคการนนตองมการแบงปนและ

แลกเปลยนความรตอกน

4. การสรางภาวะผน าแบบแนวราบ กลาวคอภาวะผน าในสงคมพหวฒนธรรมนนตองท า

ใหผใตบงคบบญชามความรสกวาทกคนสามารถแสดงบทบาทในการ าไดทงนจะท าใหเกดการแขงขน

ระหวางผใตบงคบบญชา

5. ตองสามารถชวยใหสมาชกขององคการท างานไดดยงขน บนพนฐานของความแตกตาง

ของสมาชกในองคการนน ผน าตองสรางใหเกดการยอมรบตอกนเพอใหสามารถท างานรวมกนได

อยางเกดประสทธภาพโดยเฉพาะการพฒนาปรบปรงคณภาพงานใหดยงๆ ขนไปเพอผลประโยชน

ขององคการผน าตองสรางใหเกดฉนทามตรวมกนและสามารถบรณาการประเดนตางๆ ไดอยางลงตว

ซงจะชวยเพมศกยภาพการท างานขององคการใหมความเขมแขงมากยงขน

20

6. ลดความขดแยงเพอสมพนธภาพขององคการสมาชกในองคการถอไดวาเปรยบเสมอน

สมาชกของครอบครวทอยรวมกน บอยครงทความแตกตางทางดานความคดจะน าไปสความขดแยง

ดงนนบทบาทอกประการของผน าในยคสงคมพหวฒนธรรมคอตองสามารถลดหรอขจดความขดแยง

ทมภายในองคการ ทงนแนวทางหนงทสามารถกระท าไดคอผน าองคการตองชใหเหนวาครอบครว

เปนเรองส าคญ ดงนนเมอเกดปญหาในครอบครวกตองหาแนวทางรวมกนเพอขนดปญหาตางๆ ทมอย

7. สงเสรมวฒนธรรมทเนนจตวญญาณ การสงเสรมวฒนธรรมทใหความส าคญกบจต

วญญาณถอวาเปนหนาทอกประการทผน าตองกระท า ผน าตองสรางใหสมาชกขององคการปฏบต

หนาทบนพนฐานของคานยมรวมขององคการ มงมนท างานดวยใจ ทงนผน าตองเปดโอกาสใหสมาชก

ขององคการมการแสดงความเหน สรางบรรยากาศของการสนทนาทมงเนนถงจตวญญาณเพอองคการ

โดยใหผใตบงคบบญชาตระหนกและเหนความส าคญและทส าคญตองเนนความสขในการท างาน

8. ผน าตองเนนย าใหผใตบงคบบญชาเหนความส าคญของวสยทศนองคการ ภายใตการ

ท างานรวมกนของผคนทมาจากพนฐานทางสงคมทแตกตางกน ผน าตองเนนย าใหผตามเขาใจ

วสยทศนองคการรวมถงวสยทศนของชมชนโดยการเสวนา สอสารพดคย และพรอมทจะตอบรบ

ความคดเหนใหมๆ ทมประโยชนตอองคการ หากผตามเขาใจวสยทศนองคการแลวจะมสวนชวย

สงเสรมใหการท างานเปนไปในทศทางเดยวกนและมความมงมนในการท างานตลอดจนการกลางทจะ

เสยงและทมเทหรอเสยสละในการท างาน

5.9 ผน าแหงการเปลยนแปลง

ความหมายของภาวะผน าการเปลยนแปลง ในยคปจจบนเปนยคทกลาวกนวาเปนยคแหงการเปลยนแปลงทกๆ องคการตองเผชญกบ

สภาวะการเปลยนแปลง ทงในดานสภาพแวดลอมเศรษฐกจ สงคม การเมอง วฒนธรรม คานยม ขอมลขาวสารเทคโนโลย และอนๆ และผลจากการเปลยนแปลงเหลานสงผลทงทางบวกและทางลบส าหรบประเทศไทยทผานมาเราไดเผชญกบสภาวะวกฤตเศรษฐกจอยางรนแรงและยงมผลกระทบตอเนองมาถงปจจบนหากมองในระดบองคการทกองคการทงในภาครฐ รฐวสาหกจ และภาคเอกชน มความจ าเปนทจะตองมการวเคราะหตนเองหรออาจจะตองเปรยบเทยบกบคแขงขนของตนทงในจดออนจดแขงโอกาสและอปสรรคปญหาตางๆ ขององคการเพอใหเหนความส าคญและความเรงดวนในการทจะตองปรบเปลยนหรอเปลยนแปลงตนเอง

ในทศวรรษทผานมาการศกษาแนวคดทฤษฎและงานวจยเกยวกบภาวะผน าทมประสทธภาพมจ านวนมากแตมแนวคดทฤษฎหนงทไดรบการยอมรบและกลาวถงกนมากคอ “ภาวะผน าการเปลยนแปลง” (Transformational Leadership) และยนยนวาทฤษฎสามารถน าไปประยกตใชไดและ

21

สามารถพฒนาภาวะผน านไดในทกองคการและในประเทศตางๆโดยพบวาภาวะผน าการเปลยนแปลงนมอทธพลตอประสทธผลขององคการผลการปฏบตงานทงของกลมและของผใตบงคบบญชา เจตคตตอการท างานความพงพอใจในการท างานความผกพนตอองคการ รวมถงการพฒนาบคลากรในองคการและตวแปรหรอปจจยอนๆ อกมากมาย

ตามแนวคดของนกวชาการหลายทานมการใหความหมายของภาวะผน าการเปลยนแปลงไว แตกตางกนซงอาจจะสรปความหมายของภาวะผน าการเปลยนแปลงไดดงน เชน

Burns (1987) ไดใหทศนะเกยวกบนยามของภาวะผน าวา หมายถง การทผน าท าใหผตามสามารถบรรลจดมงหมายทแสดงออกถงคานยม แรงจงใจ ความตองการ ความจ าเปน และความคาดหวงทงของผน าและของผตาม โดยภาวะผน าเปนปฏสมพนธของบคคลทมความแตกตางกนในดานอ านาจ ระดบแรงจงใจ และทกษะเพอไปสจดมงหมายรวมกน ซงเกดได 3 ลกษณะ คอ ภาวะผน าแบบแลกเปลยน (transactional leadership) ภาวะผน าการเปลยนแปลง (transformational leadership) และภาวะผน าแบบจรยธรรม (moral leadership) โดยไดใหทศนะเกยวกบภาวะผน าการเปลยนแปลงไววา ผน าจะตระหนกถงความตองการและแรงจงใจของผตาม ผน าและผตามมปฏสมพนธกนในลกษณะยกระดบความตองการซงกนและกน กอใหเกดการเปลยนแปลงทงสองฝาย คอ เปลยนผตามไปเปนผน าการเปลยนแปลง และเปลยนผน าการเปลยนแปลงไปเปนผน าแบบจรยธรรม กลาวคอ ผน าการเปลยนแปลงจะตระหนกถงความตองการของผต าม และจะกระตน ผตามใหเกดความส านก (consclous) และยกระดบความตองการของ ผตามใหสงขนตามล าดบขนความตองการของมาสโลว และท าใหผตามเกดจตส านกของอดมการณและยดถอคานยมเชงจรยธรรม เชน อสรภาพ ความยตธรรม ความเสมอภาค สนตภาพ และสทธมนษยชน Bass (1990) กลาวถงภาวะผน าการเปลยนแปลงวาเปนผน าทท าใหผตามอยเหนอกวาความสนใจในตนเองผานทางการมอทธพลอยางมอดมการณ (Idealized Influence or Charisma) การสรางแรงบนดาลใจ การกระตนทางปญญาหรอการค านงถงความเปนปจเจกบคคลผน าจะยกระดบวฒภาวะและอดมการณของผตามทเกยวกบผลสมฤทธ (Achievement) การบรรลสจการแหงตน (Self-actualization) ความเจรญรงเรองของสงคมองคการและผอนนอกจากนนภาวะผน าการเปลยนแปลงมแนวโนมทจะชวยกระตนความหมายของงานในชวตของผตามใหสงขนอาจจะชน าหรอเขาไปมสวนรวมในการพฒนาความตองการทางศลธรรมใหสงขนดวย Lunenburge & Onstein (2000) ไดนยามภาวะผน าการเปลยนแปลงไววา เปนพฤตกรรมของผน าทกระตนจงใจผใตบงคบบญชาใหกระท ามากกวาทไดตงความคาดหวงไว สอดคลองกบแนวคดของ Rost (cited in Razik & Swanson, 2001) ทใหทศนะไววา ภาวะผน าการเปลยนแปลง คอ ความสามารถของผน าทจะปรบปรงและยกระดบแรงจงใจและเปาประสงคของผตามใหบรรลผลส าเรจของการเปลยนแปลงอยางมนยส าคญ

22

Mushinsky (อางถงในแพรภทร ยอดแกว, 2552) ใหความหมายภาวะผน าการเปลยนแปลงไววาเปนกระบวนการทมอทธพลตอการเปลยนแปลงทศนคตและสมมตฐานของสมาชกในองคการและสรางความผกพนในการเปลยนแปลงวตถประสงคและกลยทธขององคการภาวะผน าการเปลยนแปลงเกยวของกบอทธพลของผน าทมตอผตามแตผลกระทบของอทธพลนนเปนการใหอ านาจแกผตามใหกลบมาเปนผน าและเปนผทเปลยนแปลงหนวยงานในกระบวนการการเปลยนแปลงองคการดงนนภาวะผน าการเปลยนแปลงจงถกมองวา เปนกระบวนการรวมและเกยวของกบการด าเนนการของผน าในระดบตางๆ ในหนวยงานยอยขององคการ Schultz( อางถงในแพรภทร ยอดแกว, 2552) ใหความหมายภาวะผน าการเปลยนแปลงไววาความเปนผน าซงผน าไมไดถกจ ากดโดยการรบรของผตามแตมอสระในการกระท าซงจะเปลยนแปลงหรอเปลยนรปแบบมมมองของผตาม นตยสมมาพนธ (อางถงในแพรภทร ยอดแกว, 2552) ภาวะผน าการเปลยนแปลง (Transformational leadership) หมายถงผน าทสามารถสรางแรงบนดาลใจใหบคคลจ านวนมากลงมอท ามากกวาเดมจนไตระดบขนสเพดานการปฏบตงานทสงขน รตตกรณ จงวศาล (2543) ไดใหความหมายวาภาวะผน าการเปลยนแปลง (Transformational leadership) หมายถงระดบพฤตกรรมทผน าแสดงใหเหนในการจดการหรอการท างานเปนกระบวนการทผน ามอทธพลตอผรวมงานโดยการเปลยนสภาพหรอเปลยนแปลงความพยายามของผรวมงานใหสงขนกวาความพยายามทคาดหวงพฒนาความสามารถของผรวมงานไปสระดบทสงขนและมศกยภาพมากขนท าใหเกดการตระหนกรในภารกจและวสยทศนของกลมจงใจใหผรวมงานมองไกลเกนกวาความสนใจของพวกเขาไปสประโยชนของกลมหรอสงคม กลาวโดยสรป ภาวะผน าการเปลยนแปลง หมายถงผน าทมพฤตกรรมทแสดงใหเหนถงความมวสยทศน มพฤตกรรมทแสดงใหเหนถงความพยายามในการมองการณไกลเกนกวาความคาดหวงโดนใชกระบวนการโนมนาวผรวมงานใหยอมรบในคานยมรวมขององคกรและใชความพยายามทสงขนเพอใหเปาหมายขององคกรส าเรจลลวงไปดวยด

แนวคดเกยวกบภาวะผน าการเปลยนแปลง มนกวชาการทไดพดถงแนวคดเกยวกบภาวะผน าการเปลยนแปลงไวหลายทานดงน

Bass (1985) กลาววาภาวะผน าการเปลยนแปลงหมายถงผน าจะเปนผกระตนใหผตามมความตองการทสงขนท าใหตระหนกถงความตองการส านกในความส าคญคณคาของจดมงหมายและวาทจะท าใหบรรลจดมงหมาย ใหค านงถงประโยชนของทมองคการนโยบายมากกวาผลประโยชนสวนตนและยกระดบความตองการใหสงขน ซงเขาเหนวาภาวะผน าการเปลยนแปลงเปนมากวาค าเพยงค าเดยวทเรยกวา บารม (charisma) แตยงมสวนประกอบทส าคญอกสามสวนคอ การกระตนทางปญญา (intellectual stimulation) การค านงถงความเปนปจเจกบคคล (individualized consideration) และการ

23

สรางแรงบนดาลใจ (inspirational motivation) นอกจากน ยงใหทศนะเพมเตมวา ผน ามกจงใจผตามโดยใชอารมณทรนแรงและไมค านงถงผลกระทบทจะเกดกบผตามนกวจยคนอนๆ ไดนยามความเปนผน าการเปลยนแปลงนวาเปนการใหความส าคญกบจดประสงครวมกน (common purpose) ของกลมมากกวาความตองการของปจเจกบคคล (Coleman & La Roque, 1990; Leithwood, 1992; Leithwood & Jantzi, 1990; Leithwood & Steinback, 1991; Sergiovanni, 1989,1990)

Yukl (1998 : 211) ไดกลาวถงผลของภาวะผน าแหงการเปลยนแปลงจะท าใหผตามมการเปลยนแปลงทส าคญ คอ 1) ท าใหผตามตระหนกถงความส าคญของคณคาของผลการท างานใหส าเรจและเทคนคทจะใหชวยท างานไดส าเรจ 2) พยายามย วยใหผตามลดความสนใจในตนเองลงหรอลดการมงประโยชนสวนตนเองและเพมการท างานเพอประโยชนของหมคณะขององคการและเพอสวนรวม คอเหนคณคาของตนเองทจะกอใหเกดประโยชนแกองคการและทมงานและ3) พฒนาใหผ ตามหรอผใตบงคบบญชา มความตองการในระดบทสงขน เชนมงผลสมฤทธ มอสระทงในสวนทเกยวกบงานและไมเกยวกบงานหรอมแรงจงใจในการเปนทยอมรบของคนอนและเปนผน า

Burns (1978) กลาววาภาวะผน าเปนปฏสมพนธของบคคลทมความแตกตางกนในดานอ านาจ ระดบแรงจงใจและทกษะ เพอไปสจดมงหมายรวมกนปฏสมพนธนเกด 3 ลกษณะ คอ 1)ภาวะผน าแบบการแลกเปลยน (Transactional leadership) เปนปฏสมพนธ ทผน าเรมตดตอกบผตาม เพอแลกเปลยนผลประโยชนซงกนและกนโดยใชกระบวนการตอรองผน าแบบการแลกเปลยนจะเนนคานยมทเกยวของกบการแลกเปลยน คอคานยมวธปฏบต 2)ภาวะผน าแหงการเปลยนแปลง (Transformational leadership) ผน าแหงการเปลยนแปลงจะกระตนใหผตามเกดความส านกของความตองการยกระดบความตองการของผตามใหสงขน ตามระดบความตองการ ของ Maslow ท าใหผตามเกดจตส านกและยดคานยมเชงจรยธรรมซงเปนคานยมจดมงหมาย 3)ภาวะผน าจรยธรรม (Moral leadership) คอ ผน าทยกระดบความประพฤตของมนษยใหสงขน และกอใหเกดการเปลยนแปลงทง 2 ฝาย คอผน าและผตามซงหมายถงผน าทน าไปสการเปลยนแปลงทตอบสนองความตองการและความจ าเปนอยางแทจรงของผตาม โดย Burns มความเชอวาแหลงทมาของภาวะผน า คอ 3.1)แหลงทางสงคม (Social source) ไดแก ครอบครวเปนผสรางมาตรฐานการด าเนนชวตโรงเรยนสรางทศนคตและพฤตกรรม และระบบการเมองซงแหลงทางสงคมนจะท าใหเกดศกยภาพของภาวะผน าโดยสรางความรสกมคณคาในตวเองสามารถแสดงบทบาททางสงคมและรบรถงเปาหมายทตองท าใหส าเรจ 3.2)แหลงทางจตวทยา (Psychological source) จะเนนใหเหนอทธพลทเกดขนในชวงวยเดก การเรยนรจากประสบการณสวนบคคลความส าเรจและความลมเหลว

Bass (1985) ไดเสนอผลงานวจยทขยายทฤษฎภาวะผน าแบบการแลกเปลยนและภาวะผน าแหงการเปลยนแปลงของ เบอรน (Burns) ใหชดเจนขนอกดงน ภาวะผน าแหงการเปลยนแปลงเปนผ กระตนใหผทพอใจในสงทมอย เกดความตองการเพมขนมากกวาเดมโดยใชระดบความตองการของมสโลว (Maslow) ในการกระตนใหผตามเกดความตองการทสงขนดวยวธน คอ1)ท าใหผตาม

24

ตระหนกถงความตองการ มความส านกในความส าคญและคณคาของจดมงหมายและวธทจะท าใหบรรลจดมงหมาย 2)ใหค านงถงประโยชนของทม องคการและนโยบายมากกวาผลประโยชนสวนตน 3) ยกระดบความตองการของมสโลว (Maslow) และแอลเดอรเฟอร (Alderfer) หรอท าใหผตามเกดความจ าเปนและความตองการทสงขน Bass ไดวเคราะหตวประกอบของผน าแหงการเปลยนแปลงวาม 3 องคประกอบ คอการสรางบารม การกระตนการใชปญญาและการค านงถงความแตกตางของแตละบคคล 4) ภาวะผน าแบบการแลกเปลยน (Transactional leadership) พฒนามาจากทฤษฎความคาดหวง (Expectancy theory) ของ Vroom ผน าการแลกเปลยนจะอธบายใหผตามเขาใจบทบาทและงานทผตามตองท าเพอใหบรรลความตองการของผน าและไดวเคราะหองคประกอบของภาวะผน าแบบการแลกเปลยนวาม 2 องคประกอบ คอการเสรมแรงบวกอยางเหมาะสม และการเสรมแรงทางลบอยางเหมาะสม

ส าหรบภาวะผน าการแลกเปลยน และภาวะผน าแหงการเปลยนแปลงนเบอรน (Burns) มความเหนวาเปนภาวะผ น าคนละแบบแยกออกจากกน แตแบส (Bass) กลบพบวา ผ น าทมประสทธภาพจะตองประกอบดวยภาวะผน าทงสองแบบผน าทจะท าใหเกดการเปลยนแปลงไดนนถกวดทผลกระทบของผน าทมตอผตาม โดยทผตามของผน าแหงการเปลยนแปลงจะรสกซอสตย จงรกภกด ชนชมภาคภมใจ และใหความเคารพนบถอแกผน าแตภาวะผน าแบบการแลกเปลยนนนจะเนนทสงแลกเปลยนซงเหนแกประโยชนสวนตนมากกวาผน าทมประสทธภาพมากทสดจงมแนวโนมของคณลกษณะของภาวะผน าแหงการเปลยนแปลงทเหนไดชดเจนมากกวา

นอกจากน แบส (Bass) และอะโวลโอ (Avolio) (1990)ไดรวมพฒนาจนเกดแนวคดภาวะผน าพสยสมบรณ (Full Range Leadership) ขน โดยมววฒนาการทเรมตนจากแนวคดของ Burns ในเรองของภาวะผน าแบบแลกเปลยน (Transectional Leaderhip) และภาวะผน าแบบเปลยนสภาพหรอภาวะผน าการเปลยนแปลง (Transfomational Leaderhip) ซงเปนกระบวนทศนใหมของภาวะผน าและมผน าแนวคดนไปประยกตใชกนอยางแพรหลาย โดยกลาวถง ภาวะผน าการเปลยนแปลงวาสามารถเหนไดจากผน าทมลกษณะดงนคอ มการกระตนใหเกดความสนใจระหวางผรวมงานและผอนใหมองงานของพวกเขาในแงมมใหมๆ ท าใหเกดการตระหนกรในเรองภารกจ (Mission) และวสยทศน(Vision) ของทมและขององคการมการพฒนาความสามารถของผรวมงานและผตามไปสระดบความสามารถทสงขนมศกยภาพมากขนชกน าใหผรวมงานและผตามมองใหไกลเกนกวาความสนใจของพวกเขาเองไปสสงทจะท าใหกลมไดประโยชนผน าการเปลยนแปลงจะชกน าผตามใหท ามากกวาทพวกเขาตงใจตงแตตนและบอยครงมากกวาทพวกเขาคดวามนจะเปนไปได ผน าจะมการทาทายความคาดหวงและมกจะน าไปสการบรรลถงผลงานทสงขน Northouse (1997) ใหทศนะวา ความเปนผน าการเปลยนแปลงเปนแนวคดทสามารถใชในการบรรยายความเปนผน าอยางกวางขวางในการมอทธพลตอผตามในระดบตวตอตวตอองคการทงหมดและตอวฒนธรรมท งหมดผ น าการเปลยนแปลงจะมบทบาทส าคญมากในการมสวนรวมการ

25

เปลยนแปลง ดงนน ผตามและผน าไมสามารถแยกจากกนไดในกระบวนการในการเปลยนแปลง Howell & Avolio (1993) เสนอแนะวาความเปนผน าการเปลยนแปลงเกยวกบความพยายามของผน าทจะท าใหบคคลตางๆ มมาตรฐานของจรยธรรมดานความรบผดชอบสงขนรวมทงการจงใจผตามใหถายทอดความสนใจในตนเองตอความดของหมคณะองคการหรอชมชน Weber, House, และ Bass (อางถงใน Northouse, 1997) เนนวาความเปนผน าการเปลยนแปลงเกยวของกบพฤตกรรมผน าเชนวธทผน าปฏบตตนตอผตามผน าการเปลยนแปลงมกจะมบทบาทโดยตรงในการกอใหเกดการเปลยนแปลงการสรางวสยทศนและการสรางแนวทางใหม ๆ Patterson (1997) สรปวา ผน าการเปลยนแปลงจะเปนผน าทมทตองชวยใหคนอนเหนความจ าเปนทจะตองเปลยนแปลงการเปลยนแปลงจะท าใหเกดความขดแยงผน าตองสรางสงแวดลอมทปลอดภยและพรอมรบความขดแยงในทางสรางสรรคการเปลยนแปลงองคการจะเกยวของกบการเปลยนแปลงทกอยางในองคการ ผน าการเปลยนแปลงจะท าใหผตามท างานจนลมผลประโยชนสวนตวผน าจะมบารม (charisma) รจกกระตนผตามไดอยางชาญฉลาด (intellectually stimulating) และเหนอกเหนใจคนทกคน (individually consideration) ผน าการเปลยนแปลงจะเปนตนแบบบทบาทส าหรบผตามจะเปนทรกทเคารพนบถอและเปนทไวใจและยงไดรบความคาดหวงจากผตามวามคณสมบตพเศษมความอดทนเปนเลศและมความแนวแนเดดเดยว (Bass, 1996) นอกจากนน Bass et al. (อางถงใน Bartol et al., 1998) ยงชใหเหนถงความแตกตางระหวางผน าแหงการจดการ (transactional leader) กบผน าการเปลยนแปลง (transformational leader) วาในกรณแรกนนหมายถงผน าทจงใจใหมการปฏบตงานในระดบทคาดหวงโดยใหตระหนกถงความรบผดชอบในงานความชดเจนในจดมงหมายของงาน ความมนใจในการปฏบตงานใหบรรลจดหมายทตองการใหเขาใจเชอมโยงระหวางความตองการและรางวลทจะไดรบการตอบสนองกบการท างานใหบรรลผลส าเรจในกรณทสองหมายถงผน าทจงใจใหมการปฏบตงานเกนกวาความคาดหวงตามปกตมงไปทภารกจงานอยางกวางๆ ดวยความสนใจทเกดขนภายในตน มงการบรรลความตองการในระดบสงเชนความส าเรจของงานมากกวาความตองการในระดบต าเชนความปลอดภยหรอความมนคงและท าใหพวกเขามความมนใจทจะใชความสามารถปฏบตงานใหบรรลผลส าเรจในภารกจทเกนปกตนนความเปนผน าการเปลยนแปลงนไมไดมาแทนทความเปนผน าแหงการจดการแตจะชวยเสรมหรอกอใหเกดผลทเพมขน (add-on effect) จากความเปนผน าแหงการจดการกลาวอกนยหนง การทผน าการเปลยนแปลงจะประสบผลส าเรจไดจ าเปนตองอาศยการเปนผน าแหงการจดการเปนพนฐานดวย

กลาวโดยสรป ภาวะผน าการเปลยนแปลงเปนแนวคดในการทผน าในการพยายามสรางวสยทศนรวมขององคกร (Shared Value) และโนมนาวใหผตามเกดการยอมรบและตระหนก และใชความพยายามในการท างานทมากกวาทเปนอย โดยมจดมงหมายใหองคกรสามารถบรรลเปาหมายไดอยางมประสทธภาพมากขน

26

ทฤษฎภาวะผน าการเปลยนแปลง ทฤษฎภาวะผน า การเปลยนแปลงในทศนะของBurns (Burns’s Theorry of

Transformational Leadership) Burns (1978) เปนผเสนอความคดภาวะผน าการเปลยนแปลงในหนงสอทเขาแตงขนชอ

“ภาวะผน า” (Leadeship) เขามความเหนวาการศกษาภาวะผน าจะสงน าความคดเกยวกบผน าและผ ตามมารวมกนท าใหบทบาทของผน ากบผตามกลายเปนมโนทศนรวม (United conceptually) คอเปนปฎสมพนธรวมกนของผน ากบผตามและใหความหมายของภาวะผน าวา “การท าใหผตามปฎบตเพอใหบรรลจดมงหมายทแสดงออกถงคานยมแรงจงใจความตองการความจ าเปนความคาดหวงของทงผน าและผตาม” และมความเหนวาภาวะผน าเปนปฏสมพนธของบคคลทมความแตกตางกนในดานอ านาจระดบแรงจงใจและทกษะเพอไปสจดหมายรวมกนซงเกดขนไว 3 ลกษณะคอภาวะผน าการแลกเปลยน (Transactional Leadership) เปนปฎสมพนธทผน ารเรมตดตอกบผตามเพอแลกเปลยนผลประโยชนซงกนและกนโดยใชกระบวนการตอรองโดยผน าการแลกเปลยนจะใชรางวลสนองความตองการของผตามเพอแลกเปลยนกบการทมเทความพยายาม เพอท างานใหส าเรจซงถอวาทงผน า และผตามมความตองการอยในระดบแรกของระดบความตองการของมาสโลว (Maslow’s Need Hierachy Thery) ภาวะผน าการเปลยนแปลง (Transfor-mational Leadership) ผน าการเปลยนแปลงตระหนกถงความตองการของผตามคนหาแรงจงใจของผตามพฒนาผตามผลของผน าการเปลยนแปลงคอผ น าและผ ตามมแรงสมพนธกนในการยกระดบความตองการซงกนและกนกอใหเกดการเปลยนแปลงทงสองฝายคอเปลยนผตามไปเปนผน าการเปลยนแปลงและเปลยนผน าการเปลยนแปลงไปเปนผน าจรยธรรมผน าการเปลยนแปลงตระหนกถงความตองการของผตามโดยการกระตนใหผ ตามเกดความส านก (Concious) ของความตองการยกระดบความตองการของผตามใหสงขนตามระดบความตองการของมาสโลวและท าใหผตามเกดจตส านกของอดมการณอนสงสงและยดถอคานยมเชงจรยธรรมเปนคานยมจดหมาย (End Values) เชนอสรภาพความยตธรรมความเสมอภาคสนตภาพและสทธมนษยชนเปนตนทงนเพอไมให ผตามถกครอบง าดวยอ านาจฝายต า เชน ความกลว ความโลภ ความเกลยด ความอจฉารษยา เปนตนและ ภาวะผน าจรยธรรม (Moral Leadership) ผน าการเปลยนแปลงจะกลายเปนผน าจรยธรรมอยางแทจรงกตอเมอเขาไดยกระดบความประพฤตของมนษยและความปรารถนาเชงจรยธรรมของทง 2 ฝายใหสงขนและกอใหเกดการเปลยนแปลงทงสองฝายสาระส าคญของผน าจรยธรรมคอการทผน าตระหนกถงความตองการทแทจรงของผตามอ านาจของผน าจะเกดขนเมอผน าท าใหผตามเกดความไมพงพอใจตอสภาพเดมท าใหผตามเกดความขดแยงระหวางคานยมกบวธปฏบตสรางจตส านกใหผตามรสกเกดความตองการอยางแรงกลาและเปนความตองการทสงกวาเดมตามระดบความตองการของมาสโลวแลวจงด าเนนการเปลยนแปลงคงจะท าใหผตามรวมกนเคลอนไหวไปสจดหมายทสงสงทจะยงประโยชนทงแกผน าและผตาม ซงผน าทกลาวมาทง

27

3 ลกษณะน ภาวะผน าแบบแลกเปลยนจะเกดผลประโยชนเอออ านวยซงกนและกน เพอแลกเปลยนกบการท างานใหประสบผลส าเรจ ซงตรงกนขามกบผน าการเปลยนแปลง ซงมงผน าและผตามมสมพนธกนเกดการเปลยนแปลงไปเปนผน าจรยธรรมผตามมความส านก ตามระดบของมาสโลว ภาวะผน าการเปลยนแปลงจะมงเปลยนสภาพไปส ภาวะผน าแบบจรยธรรม

ทฤษฎภาวะผน าการเปลยนแปลงในทศนะของ Bass จากทฤษฎของ Burns ดงกลาว Bass (1985) ไดเสนอทฤษฎภาวะผน าทมรายละเอยดมากขน เพออธบายกระบวนการเปลยนสภาพในองคการ โดยเขาเหนวาภาวะผน าการเปลยนแปลงเปนมากกวาค าเพยงค าเดยวทเรยกวาบารม (charisma) ซงบารมไดรบการนยามวาเปนกระบวนการซงผน าสงอทธพลตอผตาม โดยการปลกเราความเขมแขง และความเปนเอกลกษณของผน า โดยเขาเหนวาความมบารมมความจ าเปน แตไมเพยงพอส าหรบภาวะผน าการเปลยนแปลง ยงมสวนประกอบทส าคญอกสามสวนของภาวะผ น าการเปลยนแปลงทมนอกเหนอจากบารม คอ การกระตนทางปญญา (intellectual stimalation) การค านงถงความเปนปจเจกบคคล (individualized consideration) และการสรางแรงบนดาลใจ (inspirational motivation) ทงสามองคประกอบรวมกบการสรางบารมเปนองคประกอบทมความสมพนธกน เพอสรางความเปลยนแปลงใหแกผตาม ผลทผสมผสานนท าใหผน าการเปลยนแปลงแตกตางกบผน าแบบมบารม นอกจากน ผน าการเปลยนแปลงพยายามทจะเพมพลง (empower) และยกระดบผตามในขณะทผน าแบบบารม มหลายคนพยายามทจะท าใหผตามออนแอและตองคอยพงพาผน า และสรางความจงรกภกดมากกวาความผกพนในดานแนวคด ซงเขาไดใหนยามภาวะผน าการเปลยนแปลงในทางทกวางกวาแนวคดของ Burns โดยไมใชเพยงแตการใชสงจงใจ (incentive) เพอใหมความพยายามมากขน แตจะรวมการท าใหงานทตองการมความชดเจนขน เพอการใหรางวลตอบแทน และเขายงมองภาวะผน าการเปลยนแปลงมความแตกตางจากภาวะผน าแบบแลกเปลยน แตไมใชกระบวนการทเกดขนแยกจากกน ซงเขายอมรบวาในผน าคนเดยวกนอาจใชภาวะผน าทงสองแบบแตในสถานการณหรอเวลาทแตกตางกนซงตอมาภายหลงไดมนกการศกษาหลายทานไดใหแนวคดไวสอดคลองกน เชน Coleman & La Roque (1990); Leithwood (1992); Leithwood & Jantzi (1990); Leithwood & Steinback (1991) และ Sergiovanni (1989,1990) ทฤษฎภาวะผน าการเปลยนแปลง (Transformational Leadership Theory) เปนทฤษฎของการศกษาภาวะผน าแนวใหมหรอเปนกระบวนทศนใหม (New Paradigm) ของภาวะผน าโดยมเบอรน (Burns) และแบส (Bass) เปนนกวชาการสองทานแรกทไดกลาวถงภาวะผน าการเปลยนแปลง โดยแสดงใหเหนวาเปนทฤษฎของการศกษาภาวะผน าแนวใหม เนองจากภาวะผน าการเปลยนแปลงเปนการเปลยนแปลงกระบวนทศน (Paradigm Shift) ไปสความเปนผน าทมวสยทศน (Visionary) และมการกระจายอ านาจหรอเสรมสรางพลงจงใจ (Empowering) เปนผมคณธรรม (Moral Agents) และกระตนผตามใหมความเปนผน า ซงภาวะผน าลกษณะนก าลงเปนทตองการอยางยงในโลกทมการเปลยนแปลงอยางรวดเรวและสบสนอยางในปจจบนน ภาวะผน าการเปลยนแปลงเปนกระบวนการท

28

มอทธพลตอการเปลยนแปลงเจตคต และพฤตกรรมของสมาชกในองคการ สรางความผกพนของสมาชกตอการเปลยนแปลงวตถประสงคและกลยทธทส าคญขององคการและภาวะผ น าการเปลยนแปลงนยงเกยวของกบอทธพลของผน าทมตอผตามแตอทธพลนนเปนการใหอ านาจแกผตามใหกลบกลายมาเปนผน าและเปนผทเปลยนแปลงหนวยงานในกระบวนการของการเปลยนแปลงองคการ ดงนน ภาวะผน าการเปลยนแปลงจงไดรบการมองวาเปนกระบวนการทเปนองครวม และเกยวของกบการด าเนนการของผน าในระดบตางๆ ในหนวยยอยขององคการ

ทฤษฎภาวะผน าการเปลยนแปลงในทศนะของ Bass & Avolio ส าหรบทศนะนไดกลาวถงโมเดลภาวะผน าแบบเตมรปแบบ โดย Bass & Avolio (1994) ไดน าแนวคดภาวะผน าการเปลยนแปลง (transformational leadership) กบภาวะผน าแบบแลกเปลยน (transactional leadership) มารวมเขาไวดวยกนโดยเรยกวาโมเดลภาวะผน าเตมรปแบบ (the model of full range of leadership) ซงเปนการแสดงถงระดบของภาวะผน าทมประสทธผลตางกนโดยเรมจากภาวะผน าแบบตามสบาย (laissez – faire leadership: LF) ซงเปนผน าทนบไดวามประสทธผลต าทสดหรอไรประสทธผลหรอเปนบคคลทขาดภาวะผน า (non – leadership) และในขนทสงขนของผน าทมประสทธผลผน าจะมบทบาทมากขนตามล าดบจากผน าทมการบรหารแบบวางเฉยเชงรบ (passive management by exception: MBE – P) มาสการบรหารแบบวางเฉยเชงรก (active management by exception: MBE – A) เมอผน าเปนฝายทรกมากขนในเรองการตอบสนองตอความตองการขนพนฐานของผตามโดยการแลกเปลยนผลประโยชนซงกนและกนระหวางผน ากบผตามโดยทผลงานทไดตามขอตกลงระหวางกนผน าจะใหรางวลแกผตาม ซงอาจจะเปนการเลอนขนต าแหนง โบนส เปนตน ซงเรยกวาการใหรางวลตามสถานการณ (contingent reward: CR) และจากระดบขนทง 3 ขนนเปนองคประกอบของภาวะผน าแบบแลกเปลยน (transactional leadership) สวนระดบทผน าจะมประสทธผลมากทสดกคอภาวะผน าการเปลยนแปลง (transformational leadership) ภาวะผน าแบบนจะมพฤตกรรมทง 4 อยาง (4I’s) ทมประสทธผลมากกวาภาวะผน าแบบแลกเปลยนผน าสามารถกระตนดลใจแกผตามในเรองระดบความตองการใหสงยงขนซงจะสงผลตอการท างานทเกนความคาดหมายไดภาวะผน าการเปลยนแปลงนผ น าจะพฒนาบคลากรโดยการสรางภาวะผ น าใหเกดขนแกผ ตามโดยผานการมอบหมายงานหรอการเสรมสรางพลงอ านาจ (empowerment) การกระจายอ านาจจะเกดขนในองคการนวตกรรมใหมๆจะถกสรางขนโดยผตามทงนผน านนจะกระตนใหผตามคดรเรมสงใหมๆการปรบปรงคณภาพอยางตอเนองซงโดยรวมแลวผน าการเปลยนแปลงนจะสงผลตอการพฒนาองคการอกดวย

29

ภาพท 2 การพฒนาผน าการเปลยนแปลง ดงนนภาวะผน าการเปลยนแปลง (Transformational Leadership) จงเปนกระบวนการทผน ามอทธพลตอผรวมงานและผตาม โดยเปลยนแปลงความพยายามของผรวมงานและผตามใหสงขนกวาความพยายามทคาดหวง พฒนาความสามารถของผรวมงานและ ผตามไปสระดบทสงขนและศกยภาพมากขน ท าใหเกดการตระหนกรในภารกจและวสยทศนของทมและขององคการ จงใจใหผรวมงานและผตามมองใหไกลเกนกวาความสนใจของพวกเขาไปสประโยชนของกลมองคการหรอสงคม ซงกระบวนการทผน ามอทธพลตอผรวมงานหรอผตามน กระท าโดยผานองคประกอบพฤตกรรมเฉพาะ 4 ประการ หรอเรยกวา “4I’s” (Four I’s) คอ การมอทธพลอยางมอดมการณ (Idealized Influence or Charisma Leadership: II or CL) การสรางแรงบนดาลใจ (Inspiration Motivation: IM) การกระตนทางปญญา (Intellectual Stimulation: IS) และการค านงถงความเปนเอกตถะบคคล (Individualized Consideration: IC)

ดงทกลาวมาแลวขางตนวา ภาวะผน าพสยสมบรณ (Full Range Leadership) น น มววฒนาการทเรมตนจากแนวคดของ Burn ในเรองของภาวะผน าแบบแลกเปลยน (Transectional Leaderhip) และภาวะผน าแบบเปลยนสภาพหรอภาวะผน าการเปลยนแปลง (Transfomational Leaderhip) ซงเปนกระบวนทศนใหมของภาวะผน าและมผน าแนวคดนไปประยกตใชกนอยางแพรหลาย โดยเฉพา Bass และ Avolio ไดรวมพฒนาจนเกดแนวคดภาวะผน าพสยสมบรณขน

ภาวะผน าพสยสมบรณ หมายถง พสยแหงการเปลยนแปลงพฤตกรรมการน าจากภาวะทไมใชผน า (Non-Leadership) หรอภาวะผน าแบบปลอยตามสบาย (Laissez-faire Leadership) ผานภาวะผน า

30

แบบแลกเปลยน (Transectional Leaderhip) และภาวะผน าแบบเปลยนสภาพหรอภาวะผน าการเปลยนแปลง (Transfomational Leaderhip) ซงอธบายไดดวยภาพท 1

Effective Passive Active Ineffective

ภาพท 3แนวคดภาวะผน าแบบพสยสมบรณ จากรปท 2จะเหนไดวา แนวคดภาวะผน าแบบพสยสมบรณมพสยของภาวะผน า 3 สวน คอ

ภาวะทไมใชผ น า ภาวะผ น าแบบแลกเปลยน และผ น าแบบเปลยนสภาพ ซงในแตละสวนมองคประกอบดงน

1. ภาวะทไมใชผน า (Non-Leadership)ซงม1 องคประกอบ คอ ภาวะผน าแบบเสรนยมหรอภาวะผน าแบบปลอยตามสบาย (Laissez-Faire Leadership : LF) โดยลกษณะของผน าในลกษณะนจะประพฤตตนในลกษณะทหลกเลยงความรบผดชอบ ไมอยในยามทผตามตองการความชวยเหลอหรอเมอมปญหา ปฏเสธการแสดงทศนะตนของตนเองตอประเดนทเปนปญหาทส าคญ ใชวธการหลกเลยงหรอปดความรบผดชอบ รอเวลาใหผานไปแตละวน โดยไมสนใจวาผลลพธของงานเปนอยางไร ไมใสใจงานทผตามปฏบตหรอบางคนไมทราบแมกระทงวา งานของผตามมอะไรบาง สภาพความสมพนธภายในองคการ คอ ผน าและผตามมลกษณะตางคนตางอย ภายใตบรรยากาศการน าแบบปลอยเสร สงทจะเกดขนตามมา คอ ผตามจะมความรสกไมพงพอใจในการท างาน ผลทไดจากการมผน าแบบนกคอการปฏบตงานในองคการจะไมสามารถบรรลเปาหมายทก าหนด คณภาพงานทออกมาต ากวามาตรฐาน และท าใหองคการไมเปนทนาเชอถอตอสาธารณชน ทวไป

2. ภาวะผน าแบบแลกเปลยน (Transactional Leadership) เปนกระบวนการทผน าจงใจผตามใหปฏบตงานตามระดบทคาดหวงไว โดยผน าชวยใหผตามบรรลเปาหมายและท าใหผตามมความเชอมนทจะปฏบตงานตามบทบาทและเหนคณคาของผลลพธทก าหนด ขณะเดยวกน ผน า จะจงใจ

FRL

NL

TA

TF

31

โดยเชอมโยงความตองการและรางวลกบความส าเรจตามเปาหมายทงนผน าจะชวยใหผตามระบเปาหมายและเขาใจวาความตองการหรอรางวลทพวกเขาตองการจะเชอมโยงกบความส าเรจตามเปาหมายอยางไรภาวะผน าแบบแลกเปลยน ประกอบดวย 3 องคประกอบ คอ 2.1) การบรหารแบบวางเฉยเชงรบ (Management –by-Exception Passive : MBE–P) ผน าจะใชวธการท างานแบบพยายามรกษาสภาพเดม โดยผน าจะเขาไปแทรกแซงถาผลการปฏบตงานไมไดมาตรฐาน หรอมบางอยางเกดการผดพลาด 2.2) การบรหารงานแบบวางเฉยเชงรก (Management –by-Exception Active : MBE–A) ผน าจะใชวธการท างานแบบกนไวดกวาแกผน าจะคอยสงเกตผลการปฏบตงานของผตาม และชวยแกไขใหถกตองเพอปองกนความผดพลาดหรอลมเหลวทอาจเกดขน 2.3) การใหรางวลตามสถานการณ (Contingent Reward : CR) ผน าจะท าใหผตามเขาใจชดเจนวาตองการใหหรอคาดหวงอะไรจากผ ตามและยนขอเสนอโดยการใหรางวลในรปของค ายกยองชมเชย ประกาศ ความดความชอบการจายเพมขนหรอใหโบนสเปนการแลกเปลยนหาก ผตามสามารถปฏบตงานใหบรรลเปาหมายตามทคาดหวง

3. ภาวะผน าการเปลยนแปลงหรอภาวะผน าแบบเปลยนสภาพ (Tranfromational Leaderhip) เปนกระบวนการทผน ามอทธพลตอผตาม โดยพยายามเปลยนแปลงและพฒนาความสามารถ ศกยภาพของผตามในระดบทสงขน และท าใหเกดการตระหนกและรบรถงภารกจและวสยทศนขององคการ โดยสามารถจงใจผตามไดไกลเกนกวาความสนใจของพวกเขาซงกระบวนการทผน ามอทธพลตอผรวมงานหรอผตามน จะกระท าโดยผานองคประกอบของพฤตกรรมเฉพาะ 5 ประการหรอทเรยกวา “5I” (Five I’s) คอม 5 องคประกอบ คอ 3.1) การค านงถงความเปนปจเจกบคคล (Individualized Consideration : IC) โดยผน าจะใหการสนบสนนทางสงคมและอารมณของผตาม แสดงถงความหวงใยและพจารณาวาผตามมความตองการอะไรบางและสามารถตอบสนองไดอยางไร มความใสใจกบความสามารถในการท างานของผตามซงสงผลใหมการปฏบตงานไดเตมศกยภาพทมอย ผน าจะไมกดกนความกาวหนาของผตามและบนทอนความเชอมนในการท างานของผตาม มการรบฟงความคดเหนเกยวกบปญหาภายในหนวยงานและปญหาสวนตวทมผลกระทบตอจตใจของผตาม ใหการสนบสนนผตามเพอพฒนาทกษะความสามารถของตนเองและใหผตามมสวนรวมในการตดสนใจ รวมทงใหการแนะน าสอนงานและใหค าปรกษา ตลอดจนจดระบบการประเมนความดความชอบและการใหรางวลกบผตาม 3.2) การกระตนทางปญญา (Intellectual Stimulation : IS) หมายถงการทผน ามการกระตนผตามใหตระหนกถงปญหาตางๆ ทเกดขนในหนวยงานและสงเสรมความสามารถในการแกปญหากระตนใหผตามเกดความสงสยใครรมากขนและพยายามหาขอสรปใหมทดกวาเดมและบอกใหผตามรวาปญหาทองคการก าลงเผชญอยคออะไรโดยสามารถระบถงจดออนทไมสามารถพฒนางาน ตลอดจนสามารถระบถงแนวคดหลกการและกระบวนในการพฒนาองคการไดอยางเปนระบบ 3.3) การสรางแรงบนดาลใจ(Inspirational Motivation : IM) หมายถงการทผน ากระตนใหผตามเกดความกระตอรอรน เกดแรงบนดาลใจอยากอทศตนและทมเทความพยายามมากเปนพเศษทงนผน าจะ

32

ท าใหผตามสมผสกบภาพอนาคตทผน าจะสรางและสอความหวงทผน าตองการอยางชดเจนโดยผน าจะแสดงการอทศตวหรอความผกพนตอเปาหมายและวสยทศนรวมกนและโนมนาวใหผตามเกดความเชอมนและภมใจวาพวกเขาสามารถปฏบตงานตางๆทไดรบมอบหมายไดส าเรจ 3.4) พฤตกรรมทสรางศรทธาบารม (Idealized Influence Behavior : IB)หมายถง การทผน าประพฤตตวเปนแบบอยางหรอเปนรปแบบส าหรบผตาม โดยผน าจะแสดงใหเหนถงความเฉลยวฉลาด ความมสมรรถภาพ ความตงใจความเชอมนในตนเอง ความแนวแนในอดมการณ ความเชอ คานยมของเขาและผน าจะเสรมความภาคภมใจ ความจงรกภกด และสรางความรสกเปนหนงเดยวกนเพอการบรรลเปาหมายทตองการโดยอาศยวสยทศนและการมจดประสงครวมกนผน าการเปลยนแปลงจงรกษาอทธพลของตนในการบรรลเปาหมายและปฏบตภาระหนาทขององคการ 3.5)คณลกษณะทสรางศรทธาบารม (Idealized Influence Attribute : IA) สงทผน าตองปฏบตเพอบรรลถงคณลกษณะน คอ ผน าจะตองมวสยทศนและสามารถถายทอดไปยงผตาม ขณะเดยวกนในมมมองของผตาม ผน าจะเปนแบบอยางทดเนองจากมเปาหมายทเปนอดมการณในการท างานทชดเจนผ น าจะใหความส าคญกบความสนใจเฉพาะบคคลและกลมโดยพยายามกระตนใหผตามเกดแรงจงใจและเกดความตองการทจะท าสงใดๆเพอใหงานส าเรจและท าใหผตามรสกวาตนเองมคณคามความสามารถและอยากปฏบตใหเปนไปตามทผน าคาดหวงไว

ทฤษฎภาวะผน าการเปลยนแปลงในทศนะของ Tichy and Devanna Tichy and Devanna, 1986 (อางถงใน เศาวนตเศาณานนท, 2542) ไดศกษาผน าในองคการ

ใหญๆ ซงแตกตางกน โดยการสมภาษณผน าและผปฏบตงานในองคการนนๆ การศกษาเนนไปทวาผน าจะตองปรบเปลยนหรอแปลงรป (Transform) องคการอยางไร เพอใหองคการประสบความส าเรจ ในขณะทตองเผชญกบการเปลยนแปลง และเพมการแขงขนทางเทคโนโลยอยางรวดเรว สงคมของการคาขายทเปดกวาง วฒนธรรมของการผลตและบรโภคทเปลยนไป และตองแขงขนกบตางชาตในการคาชนดเดยวกนทงๆ ทมเศรษฐกจภายในแตละประเทศแตกตางกนดวย ผน าขององคการตองรวธการทจะจดการใหสนองความตองการทตองการจะไมเปลยนแปลง กบความตองการทตองการการปรบปรงใหทกคนมความหวงทจะไดรบการพฒนา แตตองไมใหเกดความกลวในการเปลยนแปลงนน จากการศกษา ทช และ เดวานนา ไดอธบายกระบวนการเปลยนรปองคการ พฤตกรรมทสนบสนนกระบวนการเปลยนรป รวมท งคณลกษณะและทกษะของผน าดวยกระบวนการจะเนนใหเหนตามล าดบ ตงแตการรถงความตองการในการเปลยน การสรางวสยทศนใหม ทตองการเปลยนแปลง และการใหองคการสนบสนน หรอผลกดนใหมการเปลยนแปลงตามตองการดงนคอ 1) รถงสงทตองการเปลยนแปลง (Recognizing the need for change) 2) สรางวสยทศนใหมๆ (Creating a new vision) 3) สรางการยอมรบการเปลยนแปลงทงองคการ (Institutionalizing the change)

33

เสรมศกด วศาลาภรณ(2544) กลาวถงคณลกษณะของผน าการเปลยนแปลงโดยทวๆ ไปของ Tichy and Devanna ดงน 1) เปนผน าการเปลยนแปลง (Change Agent) จะเปลยนองคการทตนเองรบผดชอบไปสเปาหมายทดกวา คลายกบผฝกสอนหรอโคชนกกฬาทตองรบผดชอบทมทไมเคยชนะใครเลยตองมการเปลยนเปาหมายเพอความ เปนผชนะและตองสรางแรงบนดาลใจใหลกทมเลนใหดทสดเพอชยชนะ 2) เปนคนกลาและเปดเผย เปนคนทตองเสยงแตมความสขม และมจดยนของตนเองกลาเผชญหนากบ ความจรง กลาเปดเผยความจรง 3)เชอมนในคนอนผน าการเปลยนแปลงไมใชเผดจการแตมอ านาจ และสนใจคนอนๆ มการท างานโดยมอบอ านาจใหคนอนท าโดยเชอวาคนอนกมความสามารถ 4) ใชคณคาเปนแรงผลกดนผน าการเปลยนแปลงนจะชน าใหผตามตระหนกถงคณคาของเปาหมาย และสรางแรงผลกดนในการปฏบตงานเพอบรรลเปาหมายทมคณคา 5)เปนผเรยนรตลอดชวตผน าการเปลยนแปลงนจะนกถงสงทตนเคยท าผดพลาดในฐานะทเปนบทเรยนและจะพยายามเรยนรสงใหมๆ เพอพฒนาตนเองตลอดเวลา 6) มความสามารถทจะเผชญกบความสลบซบซอน ความคลมเครอและความไมแนนอนผน าการเปลยนแปลงจะมความสามารถในการเผชญปญหาทเปลยนแปลงอยเสมอ 7)เปนผมองการณไกล ผน าการเปลยนแปลงจะมความสามารถในการมองการณไกลสามารถทจะน า ความหวง ความฝนมาท าใหเปนความจรงได

ทฤษฎภาวะผน าการเปลยนแปลงในทศนะของมเชล ฟลแลน มเชล ฟลแลน (Micheal Fullan, 2006 ) ไดกลาวถง ความเปนผน าการเปลยนแปลงไววาควรรจกการบรหารความสมพนธ (Relationship Management) ในดานตอไปน 1)การสรางแรงบนดาลใจ (Inspirational) ผน าทสรางแรงบนดาลใจเปนผชน าและท าใหคนเหนตามวสยทศนหรอภารกจทมรวมกนสอสารภารกจรวมกนโดยวธการทท าใหเกดแรงบนดาลใจใหผอนท าตามไดก าหนดเปาหมาย รวมกนทอยเหนอขนไปจากงานทท าในหนาทแตละวนท าใหงานทท ามความนาตนเตนมากขน 2) การมอทธพลตอผอน (Influence) ตวบงชผน าทมอทธพลเหนไดตงแตการรวาจะใชวธใดในการดงดดใจผฟงไปจนถงรวาจะดงบคคลส าคญเขามารวมกลมและการสรางเครอขายในการชวยเหลอสนบสนนเมอเกดความคดรเรมและรจกหวานลอมชกจงและท าใหคนคลอยตามได 3)การพฒนาผอน (Developing Others) ผน าทมความเชยวชาญในการพฒนาความสามารถของผอนไดจะแสดงความสนใจอยางแทจรงในตวคนทเขาชวย เขาใจเปาหมายจดแขงและจดออนของเขาสามารถใหผลสะทอนกลบทสรางสรรคและรเทาทนความเปนไปได 4)การเปนตวเรงการเปลยนแปลง (Change Catalyst) ผน าทท าใหเกดการเปลยนแปลงไดอยางรวดเรวจะสามารถรไดถงความจ าเปนทจะตองมการเปลยนแปลงทาทายสภาพทเปนอยเพอใหไดมาซงความเปนเลศ เปนปากเสยงทเขมแขงเพอใหเกดการเปลยนแปลงแมจะมฝายตรงขามคอยคดคานโดยใหเหตผลทคนตานทานไดยากมาแยงมวธการปฏบตทจะเอาชนะอปสรรคทขดขวางการเปลยนแปลง5)การบรหารจดการความขดแยง (Conflict Management) ผน าทสามารถจดการกบปญหาความขดแยงไดดคอผทท าใหทกฝายกลาแสดงความคด

34

ของตนเองเขาใจมมมองทแตกตางของแตละฝายและหาทางออกททกคนเหนพองตองกนไดเผชญหนากบขอขดแยงทปรากฏและรบรความรสกและความคดเหนจากทกดานและปรบทศนคตใหเปนไปในทศทางทมาจากการตกลงรวมกน 6) การสรางพนธะความผกพน (Building Bonds) ผน าทมประสทธภาพตองรจก สรางสายใยแหงสายสมพนธเขาใจในความแตกตางของแตละบคคล สรางความเชอถอและความไววางใจรวมทงความปรองดองกนภายในองคการและกบผรวมงานจากภายนอกและเครอขาย 7) การท างานรวมกนเปนทมและความรวมมอกน (Teamwork and Collaboration) ผน าทดตองรจกการท างานรวมกนเพอสรางบรรยากาศของการมอ านาจระหวางเพอนรวมงานทเปนมตรเปนแมแบบของการใหความเคารพ การชวยเหลอกน และการรวมมอกนสามารถชกจงผอนใหเขารวมท างานอยางกระตอรอรนกระฉบกระเฉงเพอความพยายามในระดบกลม และสรางสปรตและเอกลกษณของกลมใชเวลาในการหลอหลอมและผนกความ สมพนธเขาดวยกนใหไปไกลเกนกวาทภาระหนาทในการท างานไดก าหนดไว

ทฤษฎภาวะผน าการเปลยนแปลงในทศนะของHoy & Miskel Hoy & Miskel (2005) กลาววาผน าการเปลยนแปลงไดรบการคาดหวงวาเปนผทมลกษณะส าคญ ดงน1) สามารถก าหนดชแจงในเรองความตองการจ าเปนส าหรบ การเปลยนแปลงใหชดเจน 2) สรางวสยทศนใหมและรวบรวมความผกพนตอวสยทศนนน 3) ดลใจผตามใหมงค านงถงประโยชนขององคการมากกวาประโยชนของตนเอง 4) เปลยนแปลงองคการใหสอดคลองกบวสยทศนทไดรวม วางไวมากกวาทจะท างานภายในบรบทเดมและ5) เปนทศกษาหรอเปนพเลยงแกผตามเพอทจะใหผตามมความรบผดชอบทมากขนในเรองการพฒนาตนเองและผอน ทงนผตามจะกลายเปนผน าและผน าจะกลายเปนผกระตนใหเกดการเปลยนแปลงหรอผน าในการเปลยนแปลง (Change Agent) และในทสดจะสามารถเปลยนแปลงองคการได

ทฤษฎภาวะผน าการเปลยนแปลงในทศนะของKouzes & posner และ Hocker & Trofino Kouzes & posner (2002) และ Hocker & Trofino (2003) ไดอธบายองคประกอบ 5 ประการของผน าทสามารถสรางการเปลยนแปลงในองคการไดตามเปาหมายวามองคประกอบส าคญ คอ 1) การแสวงหาโอกาสและกระบวนการททาทาย (challenging the process) 2) การสรางแรงบนดาลใจและความรวมมอของผรวมงานดวยการสรางและสานวสยทศนรวม(inspiring a share vision) 3) การชวยเหลอสนบสนนใหผอนแสดงความสามารถ (enabling otherto act) 4) การเปนแบบอยางทด (modeling the way) และ 5) การเสรมสรางขวญและก าลงใจ (encouraging the heart)

35

ทฤษฎภาวะผน าการเปลยนแปลงในทศนะของ รตตกร จงวศาล รตตกรณ จงวศาล (2554) ใหทศนะเกยวกบภาวะผน าการเปลยนแปลงวาเปนกระบวนการทผน ามอทธพลตอผรวมงานและผตาม โดยเปลยนแปลง ความพยายามของผรวมงาน และผตามใหสงขนกวาความพยายามทคาดหวงพฒนาความสามารถของผรวมงานและ ผตามไปสระดบทสงขน และศกยภาพมากขนท าใหเกดการตระหนกรในภารกจและวสยทศนของกลม และองคการจงใจใหผรวมงานและผตามใหไกลเกนกวาความสนใจของพวกเขาไปสประโยชนของกลมขององคการและสงคมซงประบวนการทผน ามอทธพลตอผรวมงานหรอผตามนจะกระท าโดยผานองคประกอบพฤตกรรมเฉพาะ 4 ประการ หรอทเรยกวา “4I’s” คอ 1) การมอทธพลอยางมอดมการณหรอภาวะผน าเชงบารม (Idealized Influence or Charisma Leadership: II or CL) 2) การสรางแรงบนดาลใจ (Inspiration Motivation: IM) 3) การกระตนทางปญญา (Intellectual Stimulation: IS) และ4) การค านงถงความเปนเอกตถะบคคล (Individualized Consideration: IC)

ทฤษฎภาวะผน าการเปลยนแปลงในทศนะของ โสภณ ภเกาลวน โสภณ ภเกาลวน (2551) ไดสรปวา จากการศกษาผลการวจยพฤตกรรมภาวะผ น าการเปลยนแปลง พบวา “ผน าจะมการถายโอนหนาทความรบผดชอบและอ านาจทส าคญและขจดขอจ ากดการท างานทไมจ าเปนออกไปผน ามการดแลสอนทกษะใหแกผตามทม ความจ าเปนตองแกปญหา ตองการการรเรมการกระตนการมสวนรวมในการตดสนใจทส าคญ การกระตนการแขงขนความคดการตระหนกในขอมลทเกยวของ การสงเสรมความรวมมอ และการท างานเปนทมรวมทงสงเสรมการแกปญหาแบบสรางสรรคในการบรหารความขดแยงตางๆผน าจะท าการปรบปรงโครงสรางองคการ และระบบการบรหารเพอเนนและสรางคานยมและวตถประสงคหลกขององคการโดยองคประกอบเฉพาะทง 4 ประการของภาวะผน าการเปลยนแปลงน จะมความสมพนธกน (Interco related) และมการแบงแยกแตละองคประกอบ เนองจากตางกมความเฉพาะเจาะจงและมความส าคญทแตกตางกน ดงน คอ 1) การมอทธพลอยางมอดมการณ (Idealized Influence or Leadership) 2) การสรางแรงบนดาลใจ (Inspiration Motivation) 3) การกระตนทางปญญา (Intellectual Stimulation) และ4) การค านงถงความเปนเอกตถะบคคล(Individualized Consideration)

ทฤษฎภาวะผน าการเปลยนแปลงในทศนะของสเทพ พงศศรวฒน

สเทพ พงศศรวฒน (2545) กลาววา ผน าการเปลยนแปลง จะใชการจงใจใหผตามเกดการเพมความพยายามในการท างานมากขนกวาปกต ซงมาจากการทผตามมระดบความมนใจ ตอผลของงานทไดรบมอบหมายและความมงมนตอความส าเรจคอนขางสง ในทสดผลทไดจากการท างานกคอ กอใหเกดความเปลยนแปลง (Transformed) ทดขน ดวยเหตนความคาดหวง (expectation) ของผตามจงเปนปจจยส าคญตอการเพมแรงจงใจใหแกผตามการเปลยนแปลง (Transformation) ทเกดขน อาจ

36

มาจากปจจยใดปจจยหนงหรอมากกวาจากสามปจจยทคาบเกยวกน ไดแก 1) โดยการยกระดบความตระหนก (Awareness) และความรบร (Consciousness) ของผตาม ถงความส าคญและคณคาของผลงานทตองการ ตลอดจนสามารถเหนแนวทางทจะท าใหส าเรจได 2) โดยการท าใหผตามมองขามผลประโยชนสวนตว เพราะเหนความส าคญของประโยชนของทมงานหรอขององคการโดยรวม และ 3) โดยวธการเปลยนระดบความตองการดานแรงจงใจของ ผตามใหม ดวยการขยายกรอบของความตองการดงกลาวของผตามใหกวางยงขน ซงจากแนวคดดงกลาวจงไดสรปองคประกอบส าคญของภาวะผน าการเปลยนแปลงซงประกอบดวย 1) การเปนตวแบบอยางของพฤตกรรม (Role modeling) 2) การสรางแรงดลใจ (Inspirational motivation) 3) ภาวะผน าเชงวสยทศน (Visionary leadership) 4) การมงความสมพนธเปนรายคน (Individualized consideration) 5) การกระตนการใชปญญา (Intellectual stimulation)และ 6) การด ารงไวซงอ านาจสวนบคคล (Maintaining a source of personal power) ภาวะผน าการเปลยนแปลงจากผลการวจย จากผลการศกษางานวจยทเกยวของกบตวบงชภาวะผน าการเปลยนแปลง โดยเฉพาะของ Bass มมากมายในหลาย ๆ ดาน แตในทนจะกลาวถงเฉพาะงานวจยทเกยวของกบดานทแสดงใหเหนวา ภาวะผน าการเปลยนแปลงมความสมพนธหรอเปนตวท านายประสทธภาพในการปฏบตงาน หรอความพงพอใจของผตามในกลมตางๆ และงานวจยทยนยนวาภาวะผน าการเปลยนแปลงสามารถน าไปใชศกษาขามวฒนธรรมได โดยศกษาจากทงนกวชาการตางประเทศ และของไทย สรปไดดงน Bennis & Nanus (1985 cited in Marriner, 1993) ไดศกษาพฤตกรรมของผน าระดบสงของบรษทขนาดใหญจ านวน 60 คนและผน าจากภาครฐ 30 คนพบวา สวนใหญมลกษณะของผน าการเปลยนแปลงทมประสทธภาพโดยผน าเหลานใชกระบวนการ 4 ขนตอนในการเปลยนแปลงองคการคอ 1) การสรางวสยทศนเปนเครองก าหนดทศทางการเปลยนแปลง 2) การถายทอดวสยทศนและเปาหมายขององคการโดยการตดตอสอสาร 3) การสรางความผกพนและเชอถอตอวสยทศนและ 4) การเสรมสรางพลงอ านาจสงเสรมการเรยนรและสรางความเชอมนของสมาชกในองคการโดยการใหความส าคญกบผตามทกคนเสรมสรางสมรรถนะและสรางการมสวนรวมและสรางความรสกเปนเจาของงาน

Tichy & Devanna (1990) ไดศกษาพฤตกรรมของผน าระดบสงของบรษท 12 แหงในสหรฐอเมรกาผลการศกษาพบวา ผน าเหลานมกระบวนการด าเนนการ 3 ระยะในการเรมสรางและเปลยนแปลงธรกจคอระยะแรกเรมตนโดยผ น าตองใหการยอมรบถงความจ าเปนทตองมการเปลยนแปลงระยะทสองคอการสรางวสยทศนใหมและระยะสดทายคอการด าเนนการเปลยนแปลงภายในองคการโดยไดสรปคณลกษณะผน าการเปลยนแปลงวาประกอบดวยการยอมรบวาตนเองเปนผน าการเปลยนแปลงการเปนผทชอบเสยงมความศรทธาในตวผอนและไวตอการรบรความตองการ

37

ของบคคลอนสามารถสรางคานยมทชดเจนใหเปนกรอบพฤตกรรมของบคคลในองคการได และมความยดหยนเปดใจกวางใหทกคนไดเรยนรประสบการณมทกษะดานความคดและเชอถอวธการคดทองหลกวชาการมความรอบคอบในการคดวเคราะหและเปนผมวสยทศนกวางไกลมมมมองใหมหลากหลาย Koh (1990) ไดศกษาและทดสอบสมมตฐานเกยวกบภาวะผน าการเปลยนแปลงในประเทศสงคโปร ในกลมตวอยางเปนผบรหารและอาจารยจากโรงเรยนมธยมศกษาในสงคโปร จ านวน 90 โรงเรยน โรงเรยนละ 20 คน ผลการวจยพบวา ผลของภาวะผน าการเปลยนแปลง และภาวะผน าแบบแลกเปลยนสามารถท านายการเปนพลเมองดขององคการ (organizational citizenship behavior) ความผกพนกบองคการ ความพงพอใจ และผลการปฏบตงานขององคการโดยรวมอยางมนยส าคญทางสถต และพบวา ภาวะผน าการเปลยนแปลงท านายความพงพอใจ และความผกพนไดเพมขนจากภาวะผน าแบบแลกเปลยน Tucker (1991) ศกษาภาวะผน าการเปลยนแปลงของผบรหาร ระดบอดมศกษาทสงผลตอความพงพอใจ ประสทธผล และความพยายามเปนพเศษ ผลการวจยพบวา โครงราง (profile) ของผน าแตละคนมพฤตกรรมกระจายตงแตภาวะผน าแบบตามสบายจนถงภาวะผน าการเปลยนแปลง ภาวะผน าการเปลยนแปลงสงผลตอความพงใจ ประสทธผล และความพยายามเปนพเศษ นอกจากนภาวะผน าการเปลยนแปลงยงชวยท าใหภาวะผน าแบบแลกเปลยนสงผลตอความพงพอใจ ประสทธผล และความพยายามเปนพเศษ มากยงขน และยงพบวา ภาวะผน าแบบตามสบายมความสมพนธทางลบกบความพงพอใจ ประสทธผล และความพยายามเปนพเศษ Bryman (1992 Cited in Podsakoff, Mackenzie & Bryman, 1996) ไดใหทศนะเกยวกบการศกษาในองคการอยางมากมายทแสดงใหเหนวาภาวะผน าการเปลยนแปลงภายใตองคประกอบส าคญ 4 ดาน คอ การสรางบารม การค านงถงความเปนเอกตถะบคคล การกระตนปญญา และการสรางแรงบนดาลใจ มความสมพนธทางบวกกบความพงพอใจ ความพยายามดวยตนเอง และผลการปฏบตงานของสมาชกในองคการ ซงมรายงานผลการศกษาในหลายสาขา จากหลายกลมตวอยาง และองคการประเภทตางๆ เชน ผลการศกษาของ Avolio & Bass (1988); Avolio & Goodheim (1987); Bass, Waldonon, Avolio & Bebb (1987); Benus & Nanus (1985); Conger & Kanungo (1987); House, Spangler (1991); House, Woycke & Fodor (1988); Rebert (1985) และ Trice & Beyer (1986)

Keller (1992) ไดศกษาระยะยาว (longitudinal study) เรองภาวะผน าการเปลยนแปลง กบผลการปฏบตงานของกลมโครงการพฒนาและกลมโครงการวจย ผลการศกษาพบวา ภาวะผน าการเปลยนแปลงเปนตวท านายทดในเรองคณภาพของโครงการและเงนทน และผลการปฏบตงานในชวงเวลาท 1 และชวงเวลาท 2 คอ 1 ปหลงจากชวงเวลาท 1 และพบวา ภาวะผน าการเปลยนแปลงเปนตวท านายทดกวาในการวดคณภาพของโครงการวจย นอกจากนในป 1995 เขายงไดศกษาภาวะผน าการเปลยนแปลงทสรางความแตกตาง โดยศกษากลมโครงการวจยและพฒนาอตสาหกรรม (industrial

38

R&D) จ านวน 66 กลม การศกษา พบวา ภาวะผน าการเปลยนแปลงเปนสาเหตของการเกดคณภาพโครงการทสงขนในโครงการวจยตางๆ อกดวย

Yamarino, Spangler & Bass (1993) ไดศกษาภาวะผน าการเปลยนแปลง และผลการปฏบตงานแบบการส ารวจระยะยาว (longitudinal investigation) กบกลมตวอยางทเปนตวแทนของนายทหารเรอสหรฐ ทจบมาจากโรงเรยนนายเรอสหรฐ (United States Naval Academy: USNA) และไดรบการแตงตงใหท างานในหนวยรบบนผวน า ขอมลระยะยาวซงเกยวของกบนายทหารเหลานรวบรวมจากการบนทกของ USNA และขอมลจากนายทหารชนรองลงมา 793 นาย และผบงคบบญชาของนายทหารเหลาน ตงแตเวลาทไดรบมอบหมายใหปฏบตงาน ผลการศกษาพบวา สนบสนนแนวคดทเปนโมเดลของความเกยวของระยะยาว ระหวางภาวะผน าการเปลยนแปลงและผลการปฏบตงานของนายทหารเรอ ภาวะผน าการเปลยนแปลงและภาวะผน าแบบตามสบาย สามารถท านายผลการปฏบตงานของผใตบงคบบญชาได สามารถท านายผลการปฏบตงานทางทหารขณะทเปนนกเรยน USNA ได สามารถท านายผลการปฏบตงานขณะทไดรบแตงตงใหท างาในหนวยงานบนผวน าได และยงพบวา ภาวะผน าการเปลยนแปลงและภาวะผน าแบบตามสบาย ขณะทไดรบมอบหมายแตงตงใหท างานในหนวยรบบนผวน า สามารถท านายผลกระทบพฤตกรรมผน าของพนกงานได

William, Steers & Terborg (1995) ศกษาความสมพนธระหวางรปแบบภาวะผน า การเปลยนแปลงของผน าของโรงเรยน 89 แหงในประเทศสงคโปร พบวารปแบบภาวะผน าการเปลยนแปลงในดานการสรางบารม การค านงถงความเปนเอกตถะบคคล การกระตนปญญา และการสรางแรงบนดาลใจ มความสมพนธทางบวกกบความผกพนตอองคการ พฤตกรรมกลม และความพงพอใจในการท างานของคร และสงผลตอแรงจงใจในการเรยนของนกเรยน

Jung, Bass & Sosik (1995) ไดวจยเกยวกบผลของคานยมของวฒนธรรมตอพฤตกรรมของมนษย และน าไปสเรองความถกตองของทฤษฎภาวะผน าแบบขามวฒนธรรม ซงเสนอขอโตแยงวาทฤษฎภาวะผน าหลายๆ ทฤษฎทพฒนาขนในวฒนธรรมอเมรกาเหนอไมสามารถใชไดกบสภาพวฒนธรรมทตางกนไป เนองจากทฤษฎเหลาน นไมเออตอการเปรยบเทยบ และแนวโนมทางวฒนธรรมเปนตวก าหนดในเรองแบบของภาวะผน าแบบใดแบบหนง ดงนน ทฤษฎเหลานนจงนาจะถกตองเฉพาะเพยงในวฒนธรรมทมมตทางวฒนธรรมคลายคลงกบวฒนธรรมสหรฐเทานน ซงมมตเปนแบบเอกตถะบคคล (individualistic culture) อยางไรกตาม ส าหรบทฤษฎภาวะผน าการเปลยนแปลงไดมการศกษาแบบขามวฒนธรรมทแสดงใหเหนวาทฤษฎนสามารถใชไดกบสภาพวฒนธรรมทตางกน ทงทเปนแบบกลมนยม (Collectivistic culture) ในประเทศตางๆ เชน ญปน สงคโปร จน และอสราเอล (Yokochi, 1989; Bass & Yokochi, 1991; Koh, Terborg & Steers, 1991 และ Triandis., 1993) นอกจากน Bass & Avolio (1993) ไดเปรยบเทยบเชอมโยงระหวางทฤษฎภาวะผน าการเปลยนแปลงทเสนอโดย Bass ในป ค.ศ. 1985 กบวฒนธรรมแบบกลมนยม โดยเฉพาะองคประกอบพฤตกรรมทง 4 ประการ (4I’s) ของภาวะผน าการเปลยนแปลงทไดน ามาเชอมโยงกบ

39

คณลกษณะหลายๆ ประการของวฒนธรรมแบบกลมนยม เพอแสดงวาคณลกษณะเหลานท าหนาทเปนเงอนไขเบองตนทส าคญตอการเกดขนของภาวะผน าการเปลยนแปลง และยงมงานวจยภาวะผน าการเปลยนแปลงในวฒนธรรมแบบกลมนยม ท าใหเหนวาภาวะผน าการเปลยนแปลงอาจเกดขนไดงายกวาในวฒนธรรมแบบกลมนยมน และในวฒนธรรมทมภาวะผน าการเปลยนแปลงมากกวาจะท าใหเกดบรบทขององคการทมประสทธผล และมผลการปฏบตงานของแตละกลมมากกวา เชน ผลการศกษาของ Yokochi ในผน าชาวญปน พบวา จ านวนภาวะผน าการเปลยนแปลงมากกวาภาวะผน าแบบแลกเปลยนและแบบปลอยตามสบาย ซงเขาไดอภปรายวา ผน าชาวญปนมลกษณะภาวะผน าการเปลยนแปลงมากกวา เพราะวฒนธรรมของญปนเปนแบบใหคณคากบมนษย (humanistic values) และมเปาหมายรวมกนสง มงานวจยเชงประจกษทสนบสนนการมภาวะผน าการเปลยนแปลงทโดดเดนในญปน โดยเฉพาะปจจยเกยวกบสภาวะผน าการเปลยนแปลงทวดดวยเครองมอวดภาวะผน าพหระดบ (Multifactor Leadership Questionnaire: MLQ)ในบรษทขนาดใหญ 13 แหงในญปน พบวา มลกษณะภาวะผน าการเปลยนแปลงสงมาก

Bass, Avolio & Atwater (1996) ไดศกษาภาวะผน าการเปลยนแปลงกบเพศ โดยศกษาภาวะผน าการเปลยนแปลง ภาวะผน าแบบแลกเปลยน และภาวะผน าแบบปลอยตามสบายในเพศชายและเพศหญง โดยการรวบรวมขอมลตงแตป ค.ศ. 1986 - 1994 โดยใชเครองมอวดภาวะผน าพหระดบ (MLQ) ในการส ารวจ โดยการใหรายงานดวยตนเอง ขอมลเกบจากกลมตวอยาง 3 กลมแยกกน ในกลมท 1 เปนผจดการระดบกลางขนไปใน 50 ธรกจขนาดใหญ กลมท 2 เปนหวหนาระดบตน และกลมท 3 เปนหวหนาจากหนวยงานทไมหวงผลก าไร หนวยงานดานสขภาพ หนวยงานดายการบรการสงคม หนวยงานรฐบาลและธรกจขนาดเลก ผลการศกษา พบวา ผน าทเปนหญงไดรบการจดล าดบวาแสดงออกถงลกษณะภาวะผน าการเปลยนแปลงบอยครงมากกวาผชาย แมวาขนาดอทธพล (effect sizes) จะคอนขางเลก แตผลการศกษาแสดงใหเหนวาผหญงเปนผน าการเปลยนแปลงมากกวาผชาย นอกจากน Bass (1999) ยงไดกลาววา มงานวจยหลายเรองทแสดงใหเหนวาผหญงมแนวโนมทจะมลกษณะภาวะผน าการเปลยนแปลงมากกวาผชายเมอน ามาเปรยบเทยบกน

Bass (1997) ไดศกษาและรวบรวมงานวจยทพสจนยนยนวาความสมพนธทเปนล าดบขน (hierarchy of correlations) ระหวางรปแบบภาวะผน าแบบตางๆ และผลลพธทมประสทธภาพ ความพยายาม และความพงพอใจ พบวา ภาวะผน าการเปลยนแปลงดานการสรางบารม การค านงถงความเปนเอกตถะบคคล การกระตนปญญา การสรางแรงบนดาลใจ และการใหรางวลตามสถานการณมประสทธภาพมากกวา และท าใหเกดความพยายาม และความพงพอใจขนกวาภาวะผน าแบบใหรางวลตามสถานการณ (contingent reward) การบรหารแบบวางเฉย (management by exception) แบบเชงรก (MBE-A) แบบเชงรบ (MBE-P) และแบบปลอยตามสบาย (laissez faire) ตามล าดบ ผลการศกษานพบในสหรฐอเมรกา อนเดย สเปน สงคโปร ญปน จน ออสเตรเลย แคนาดา นวซแลนด อตาล สวเดน และเยอรมน

40

Avolio, Bass & Jung (1999) ไดศกษาองคประกอบของภาวะผน าการเปลยนแปลงซ า โดยศกษาในกลมผปฏบตงานในประเทศสหรฐอเมรกาทมความแตกตางกนมากจ านวน 14 กลม กลมตวอยางละ 45 -549 คน ท าการสมภาษณถงลกษณะของผน าทกลมใหการยอมรบ แลวน ามาพฒนาเปนเครองมอประเมนภาวะผ น าการเปลยนแปลง ผลการวเคราะหองคประกอบพบวา ภาวะผน าการเปลยนแปลงมองคประกอบ 3 ดาน ดงน คอ 1) ภาวะผน าบารมในการสรางแรงบนดาลใจ (Charismatic-inspiration Leadership) 2) การกระตนทางปญญา (Intellectual stimulation) และ 3) การค านงถงความเปนเอกตถะบคคล (Individualized consideration)

3. หนาทของผน า

หนาทของผน าในความเหนของรงสรรค ประเสรฐศร(2544 : 24) มดงน

1. การวางแผน (Planning) ประกอบดวยการก าหนดเปาหมาย และวธการทจะบรรล

เปาหมายนน

2. การจดองคการ (Organizing) เปนการออกแบบอ านาจหนาทความรบผดชอบ

เพอใหบรรลความในการท างาน ตลอดจนจดบคคลเขาท างาน (Staffing) ประกอบดวยการสรรหา และ

การคดเลอกพนกงาน

3. การน า (Leading) เปนกระบวนการทท าใหสมาชกองคการท างานรวมกนโดย

สอดคลองกบเปาหมายขององคการ ซงตองอาศยการสงการ (Directing) ประกอบการจงใจ และการ

ประสานงานกบพนกงาน

4. การควบคม (Controlling) ประกอบดวย การตดตามกจกรรม และการแกไข

ปรบปรงงาน

4. แนวคดและทฤษฏเกยวกบภาวะผน า

แนวความคดเกยวกบภาวะผน าเปนความพยายามในการอธบายถงสภาพในการ

ด าเนนการของผน าในการน าผอน โดยมงตอบค าถามเกยวกบผน าในแงมมตางๆ เชน คณลกษณะผน า

พฤตกรรมตางๆ ทผน าแสดงออก ผลส าเรจและผลกระทบของผน าแบบตางๆ และภาวะผน าท

เหมาะสมกบสถานการณ (วนชย มชาต, 2551 )

สธลกษณ นตธรรม แกนทอง (2555) กลาววา ทฤษฏทเกยวของกบผน ามอย

หลากหลาย ไมวาจะเปนทฤษฏใดกตามลวนแตมงอธบายถงประสทธภาพหรอคณลกษณะทท าใหผน า

ประสบความส าเรจ ในการศกษาภาวะผน านน นยมแบงเปน 3 กลมใหญคอ

41

1. กลมทเนนคณลกษณะ (Trait Theory)

2. กลมทเนนพฤตกรรมการแสดงออก(Behavioral Theory)

3. กลมทเนนสถานการณ(Contingency Situation Theory)

5. รปแบบคณลกษณะของผน า(Leadership style)

เปนรปแบบพฤตกรรมของผน าทก าหนดขนเพอน าสมาชกองคการใหเปนไปตามการ

บงคบบญชาทเหมาะสม ในทฤษฏของ Fiedler ม 2 ประการคอ

1. การศกษารปแบบของผน าทมงหาความสมพนธ (Relationship-oriented leader)

เปนผน าทมความเกยวของกบพนกงาน ผน าประเภทนมความไววางใจ เคารพนบถอและรบฟงความ

ตองการของพนกงาน จะมลกษณะเหมอนกบผน าแบบทค านงถงผอนเปนหลก (Consideration)

2. ผน าทมงงาน (Task-oriented leader) เปนผน าทมงความส าเรจในงาน จะก าหนด

ทศทางและฐานในการท างานไวอยางชดเจน มลกษณะคลายกบผน าแบบทเรมตนจากตนเองเปนหลก

(Initiating structure)

สถานการณ (Situation)เปนการพจารณาถงปจจยทงภายในและภายนอกองคการทม

อทธพลตอองคการ ซงองคการตองควบคมหรอแกไข ผทมหนาทควบคมและแกไขกคอ ผน าหรอ

ผบรหารองคการ

ลกษณะส าคญของทฤษฏเชงสถานการณของภาวะผน าทมประสทธผลของ Fiedler

(Fiedler's contingency theory of leadership effectiveness)Fred E. Fiedler ไดพฒนางานวจยโดย

การศกษาโมเดลเชงสถานการณดวยการพฒนาเครองมอซงเปนแบบสบถามทมวตถประสงคในการ

ประเมนรปแบบภาวะผน าวาใหความส าคญกบงาน หรอมงทความสมพนธกบเพอนรวมงาน (Least

Preferred Coworker (LPC) Questionnaire) โดยมประเดนดงน

1. การวดรปแบบของภาวะผน า (Measuring leadership style) : ตารางประเมนการให

ความส าคญกบงาน หรอมงทความสมพนธกบเพอนรวมงาน (Least Preferred Coworker (LPC) scale)

ไดจ าแนกเปน 3 ประการคอ 1)การว ดรปแบบของภาวะผ น าดวยความสมพนธ -การจงใจ

(Relationship-motivated) 2)การวดรปแบบภาวะผน าดวยงาน-การจงใจ (Task-motivated) 3)การวด

รปแบบภาวะผน าดวยลกษณะเสรภาพทางสงคม (Socioindependent)

2. การวดสถานการณของภาวะผน า (Measuring the leadership situation) Fiedler ได

ใหสาระส าคญวาสถานการณท าใหผน าสามารถควบคมผใตบงคบบญชาได โดยเสนอสถานการณของ

42

ภาวะผน าในรปของปจจยส าคญ 3 ประการ ซงสามารถสรางการเปนผน าทเปนทพอใจและไมเปนท

พอใจ คอ 1)ความสมพนธระหวางผน าและพนกงาน(Leader-member relation) 2)โครงสรางงาน

(Task structure) 3)อ านาจของต าแหนง (Position power) ดงน

2.1 ความสมพนธระหวางผน าและพนกงาน (Leader-member relation) หมายถง

บรรยากาศของกลมและทศนคตของพนกงานในกลมทมตอผน าและการยอมรบผน า เมอลกนองเกด

ความไววางใจ (Trust) ความเคารพนบถอ (Respect) และความมนใจในผน า (Confidence) จะท าให

เกดความสมพนธระหวางผน าและพนกงานไปในทางทด กจะท าใหเกดความรวมมอในการท างาน

2.2 โครงสรางงาน (Task structure) หมายถงขอบเขตของงานซงกระท าโดยกลม ม

การก าหนดงาน วธการท างานโดยเฉพาะ มการอธบาย มการก าหนดเปาหมายของงาทท าเปนประจ า

อยางชดเจน เชน งานในสายการประกอบชนสวนจะมระดบโครงสรางของงานสง สวนงานทม

ความคดสรางสรรค งานวจยและพฒนา หรอการวางแผนกลยทธ จะเปนงานทมระดบโครงสรางของ

งานต า เมอระดบโครงสรางงานสง สถานการณจะพจารณาวาผน าเปนทพอใจ แตถาระดบโครงสราง

งานต า สถานการณจะไมเปนทพอใจ

2.3 อ านาจของต าแหนง (Position Power) เปนขอบเขตซงผน ามอ านาจหนาทอยาง

เปนทางการเหนอลกนอง อ านาจของต าแหนงจะสงเมอผน ามอ านาจในการวางแผน สามารถก าหนด

งาน และประเมนผลงานของลกนอง ตลอดจนมอ านาจในการใหรางวลและลงโทษ อ านาจของ

ต าแหนงจะต าเมอผน ามอ านาจหนาทเหนอลกนองนอย และไมสามารถวดงานหรอใหรางวลลกนอง

ได เมออ านาจของต าแหนงสงจะพจารณาไดวาผน าเปนทพงพอใจ แตเมออ านาจของต าแหนงผน าต า

ผน าจะไมเปนทพอใจ ลกษณะสถานการณทง 3 ประการ สามารถนาก าหนดเปนสถานการณผน าได 8

สถานการณดงน

สถานการณท I คอสถานการณทมตอผน าทเปนทพงพอใจมากทสด เพราะวา

ความสมพนธระหวางผน าและสมาชก (Leader-member relation) จะด มโครงสรางต าแหนงของงาน

(Position structure) สง และอ านาจของต าแหนง (Position power) มาก

สถานการณท II เปนสถานการณทมตอผน าทเปนทพงพอใจนอยทสด เพราะ

ความสมพนธระหวางผน าและสมาชกไมด โครงสรางงานต า และอ านาจของต าแหนงนอย

สถานการณท III, IV, V, VI, VII, VIII เปนสถานการณทมความพงพอใจปานกลาง

43

แสดงการจ าแนกสถานการณทเปนทชนชอบของ Fiedler (Fiedler classification of situation

favorableness)(Daft, 1999)

3.การประเมนทฤษฏเชงสถานการณของ Fiedler (Evaluation of Fiedler's contingency

theory)

Fiedler ไดทดสอบความสมพนธระหวางรปแบบของภาวะผน า สถานการณท

สามารถท าใหเปนทชนชอบและมผลการปฏบตงานของกลมสง เขาพบวารปแบบทแสดงในรปท 6.2

คอ 1) ผน าทมงงานจะมประสทธผลมากกวาในสถานการณทI, II, III ทเปนทพงพอใจมาก 2)

สถานการณทไมเปนทพงพอใจมาก คอสถานการณท VII, VIII สวนผน าทมงความสมพนธจะม

ประสทธผลมากกวาในสถานการณทเปนทพงพอใจปานกลาง คอสถานการณท IV, V ,VI

6. แนวคด ทฤษฏเกยวกบวฒนธรรม

1.ความหมายของวฒนธรรม

Bromm and Zelznick(1969 อางถงใน ไพบลย ชางเรยน, 2532 ) ใหทรรศนะวา

วฒนธรรมกคอมรดกของสงคมและความช านช านาญทคนเราไดมาในฐานะทเปนสมาชกของสงคม

ในเรองตางๆ เชน ความร ความเชอ ประเพณ และรปแบบของการประพฤตปฏบตตางๆ

Taylor(อางถงใน สพตรา สภาพ, 2541) ใหความหมายของวฒนธรรมวา เปนสวน

ท งหมดทซบซอนประกอบดวยความร ความเชอ ศลปะ ศลธรรม กฎหมาย ประเพณ และ

ความสามารถอนๆทมนษยไดมาในฐานะเปนสมาชกของสงคม

ผะอบ นะมาตร(2524 ) ไดสรปความหมายของวฒนธรรมวา วฒนธรรมไดแกสงท

มนษยสรางขน เปนแผนของพฤตกรรมทเกดจากการเรยนร ความเชอ คานยม ทศนคต ฯลฯ รวมทง

44

ผลผลตของพฤตกรรมดงกลาวดวย สมาชกในสงคมมสวนเปนเจาของทกคน และมการถายทอดตอไป

ยงคนรนหลง นอกจากนวฒนธรรมจะมการเปลยนแปลงอยเสมอ

ไพฑรย เครอแกว(2518) ไดใหทรรศนะวา วฒนธรรมเปนสงทท าใหมนษยตางไป

จากสตว และเปนลกษณะทมนษยมนอกเหนอไปจากลกษณะทางรางกายและชวภาพ ลกษณะพเศษ

หรอวฒนธรรมน มนษยไดรวมกนคดคนสรางสรรค และสะสมถอปฏบตเปนแผนแหงพฤตกรรมใน

ชวตมาเปนเวลาชานาน

อานนท อาภาภรมย(2519 ) กลาววา "วฒนธรรม" เปนค าสมาส คอการรวมค า 2 ค า

ไวดวยกน ไดแก "วฒนะ" ซงมความหมายทวไปวา เจรญงอกงาม รงเรอง "ธรรม" ซงในทนหมายถง

กฏระเบยบหรอขอปฏบต เพราะฉะนนเมอพดถงค าวา "วฒนธรรม" ในความหมายทวไป หมายถง

ความเปนระเบยบ ความมวนย เชนเมอพดถงบคคลหนงวา "เปนคนมวฒนธรรม" กมกหมายความวา

เปนคนมระเบยบวนย เปนตน

อรมา พงศาพชญ(2533) ไดใหความหมายของวฒนธรรมวา วฒนธรรมคอสงทมนษย

สรางขน ก าหนดขน มใชสงทมนษยท าตามสญชาตญาณ อาจเปนการประดษฐวตถสงของขนใช หรอ

อาจเปนการก าหนดพฤตกรรมและ/หรอแนวคด ตลอดจนวธการหรอระบบการท างาน ฉะนน

วฒนธรรมกคอ ระบบในสงคมมนษยทมนษยสรางขน มใชระบบทเกดขนโดยธรรมชาตตาม

สญชาตญาณ

พระราชบญญตวฒนธรรมแหงชาต พ.ศ. 2553 ไดบญญตความหมายของวฒนธรรม

วา วถการด าเนนชวต ความคด ความเชอ คานยม จารตประเพณ พธกรรมและภมปญญา ซงกลมชน

หรอสงคมไดรวมกนสรางสรรค สงสม ปลกฝง สบทอด เรยนร ปรบปรง และเปลยนแปลง เพอใหเกด

ความเจรญงอกงามทงทางดานจตใจและวตถ อยางสนตสขและย งยน

45

2.ลกษณะของวฒนธรรม

ในสวนของลกษณะทางวฒนธรรมนน สพตรา สภาพ (2541) ไดอธบายไววา ม

ลกษณะดงน

1. เปนสงทไดมาโดยการเรยนร เนองจากมนษยเราแตกตางจากสตวในแงทเราอาศย

สญชาตญาณกระท าการตางๆ ไดนอยมากหรอไมไดเลย และการเรยนรนตองการเรยนรจากมนษย

ดวยกน โดยเฉพาะจากกลมทบคคลนนเปนสมาชกอย เชน หงขาว ทอดไข แกง แตงกาย การนง การ

เดน รองเพลง ฯลฯ สงเหลานตองรบการเรยนรมากอน เมอสงทไมไดมาโดยกรรมพนธ แตเราเรยนสง

ทใชอยในสงคมทเราเปนสมาชกอย เชน เราเรยนวธด าน า หวานขาว อานหนงสอ กเพราะวาสงคม

ดงกลาวมอยแลว ดงนนวฒนธรรมจงเปนการถายทอดโดยการเรยนร ไมใชถายทอดทางชวภาพ หรอ

ทางกรรมพนธดงกลาวมา และการเรยนรยอมท าใหเกดปฏกรยาโตตอบสมพนธกน

2. เปนมรดกทางสงคม วฒนธรรมจะตองมการเรยนร แมวาจะเปนการเรยนแบบไม

รตวกตาม (เพราะวฒนธรรมเปนของทมอยแลวในสงคม) วฒนธรรมจะตองมการสอน แมจะไมจงใจ

กตาม ถาวฒนธรรมตองสนสดหรอสญหายไป กแสดงวาคนรนกนไมไดถายทอดใหแกคนรนตอไป

เชน คนในปจจบนไมรวธการดองศพ ท ามมมแบบของชาวอยปต หรอยางลางบานของไทยบางชนด

ไมมใครรสวนผสม ดงนน คนรนตอมาจงอาจจะตองคดคนวฒนธรรมขนใหม

เราจะเหนไดวาบคคลเกดขนในสงคมใด กเรยนรวฒนธรรมสงคมนนๆ เพราะวฒนธรรม

เปนของทมอยแลวในสงคมเพยงแตถายทอดกนไปเทานน และบคคลรนตอๆมาเพยงแตปรบปรง

คดคนสงใหมๆ เปนการสรางความเจรญใหแกวฒนธรรมและสงคมมนษยใหอยในระดบสงขน การท

วฒนธรรมถายทอดกนได กเพราะมนษยมภาษาเปนสอกลางในการถายทอด ภาษาจงเปนสญลกษณ

อยางหนงทใชกนทกวฒนธรรม ภาษากมท งภาษาพด ภาษาเขยน หรอสญลกษณอนๆ ทใชแทน

ความหมาย ภาษาจงท าใหมนษยแตกตางจากสตว เพราะสตวเลยนเสยงจากเครองหมาย (Signs) ทสตว

สามารถจะสงเกตไดดวยสญชาตญาณไมใชจากความเขาใจ ดงนน เครองหมายจงไมใชสงทสตวไดให

ความหมายลงไปวาหมายถงอะไร แตมนษยเรยนรจากสญลกษณ (Symbols) โดยใชความเขาใจและ

ก าหนดลงไปวาสงนนสงนหมายถงอะไรและหมายความวาอยางไร ภาษาจงชวยใหมนษยไดแสดง

ความรสก และท าความเขาใจกบผอนได ภาษาจงเปนสวนประกอบทส าคญของวฒนธรรม ถา

ปราศจากภาษา วฒนธรรม จะไมมการสะสมเพมพน

46

วฒนธรรมในความหมายทางสงคมวทยา จงไมใชของบคคลใดบคคลหนงเฉพาะ

เพราะเปนสงทมนษยมอยรวมกนเพอมนษยดวยกน ถานกประดษฐคดคนสงใดได แตไมไดเปดเผยให

บคคลอนไดรวมใชและเรยนร โดยใชเพยงคนเดยวไมถอวาเปนวฒนธรรม

3. เปนวถชวตหรอแบบของการด ารงชวต ความคดในเรองวฒนธรรมท าใหสามารถ

จ าแนกวฒนธรรมของสงคมหนงจากอกวฒนธรรมหนง เปนวฒนธรรมเฉพาะอยาง เพราะบคคลเกด

ในสงคมใดกเรยนรวฒนธรรมจากสงคมนน เชน วฒนธรรมชาวเขาตางกบวฒนธรรมของคนในเมอง

วฒนธรรมของชาวไทยอสลามกตางกบวฒนธรรมของชาวไทยทนบถอพทธศาสนา โดยรยน

วฒนธรรมไมจ าเปนตองเหมอนกนทกชาตหรอทกยคทกสมย แตพอจะกลาวไดวาวถชวตของชาวไทย

กด อเมรกนกด ญปนกด หรอชาตอนๆ จะมวถชวตทเปนลกษณะของตนเอง จงไมถอวาวฒนธรรม

ของใครสงของใครต า ล าหลง ปาเถอนกวาอกว ฒนธรรมหนง เปนการสอนใหมนษยเขาใจ

สภาพการณตางๆ ทท าใหเกดความแตกตางระหวางกลมตางๆ

4. เปนสงทไมคงท เพราะมนษยมการคดคนสงใหม หรอปรบปรงของเดมใหเหมาะ

กบสถานการณทเปลยนแปลงไป จงท าใหวฒนธรรมมการเปลยนแปลงอยเสมอ เชน เดมชาวไทยม

ความคดวาผหญงควรอยบานดแลบานเรอน ปจจบนเราจะเหนผหญงท างานเคยงบาเคยงไหลกบชาย

มากขน หรอเรองความคดทางการเมอง เสรภาพ ฯลฯ การเปลยนแปลงนอาจจะมคนทมความคดแบบ

เกาๆคดคนบางซงเปนธรรมดาของสงคมทก าลงพฒนาหรอพฒนาทไมจ าเปนตองเปลยนเหมอนกน

ทกคนเรยกวา cultural lag ซงถาเราเขาใจถงขอขดกนนได กจะเปนแนวทางในการชวยสราง

วฒนธรรมทเปนประโยชนแกคนสวนใหญไดมาก

3.องคประกอบของวฒนธรรม

องคประกอบวฒนธรรมในความคดของอานนท อาภาภรม(2519) ประกอบไปดวย

1. องคมต (Concept) ไดแก ความเชอ ความคด ความเขาใจ และอดมการณตางๆเชน

ความเชอในเรองพระเจาองคเดยว ความคดในเรองระบบเศรษฐกจ ความเขาใจในเรองราวของมนษย

และอดมการณ คอแผนตามความคดเหนของตน

2. องคพธการ (Usages) ไดแก ขนบธรรมเนยมประเพณซงแสดงออกในรปพธกรรม

ตางๆ เชนประเพณการโกนผมหนาไฟ พธการสมรส พธการตงศพ ประเพณการแตงกาย

47

3. องคการ (Organization) ไดแก องคการ สถาบน สมาคมหรอสโมสร ซงไดตงขน

อยางมระเบยบและระบบ กลาวคอมกฎเกณฑหรอระเบยบขอบงคบ มวธการด าเนนงานอยางมระบบ

และมวตถประสงคแนนอน องคการเลกทสดคอครอบครว และองคการทใหญทสดคอองคการ

สหประชาชาต

4. องควตถ (Instrumental and Symbolic Objects) องควตถทมรปรางสามารถจบตอง

ไดเรยกวาวฒนธรรมทางวตถ ไดแก เครองมอเครองใชในระบบเกษตรกรรม ระบบการอตสาหกรรม

และเครองมอเครองใชในทางวฒนธรรม เชน คนโฑน า จาน ถวย และมด เปนตน ตลอดจนผลผลต

ของมนษยในทางศลปกรรม เชน ภาพเขยน รปปน สวนองควตถทไมมรปราง แตเปนครองหมาย

แสดงสญลกษณ (Symbol) ไดแก ภาษาและตวเลข เปนตน

4.หนาทของวฒนธรรม

หนาทของวฒนธรรมในความเหนของผะอบ นะมาตร(2524 : 71) กลาววา มนษยเปนสงทม

ชวตประเภทเดยวทมวฒนธรรมคอวธการทเรยนตอเนองกนไดและสรางสรรคเพมเตมได มนษยม

ความตองการตามธรรมชาตหลายอยางทจ าเปนตองอาศยสงภายนอก ไดแก เครองมอ เครองใช

หนวยงานตางๆ มาชวยแกไขและสนองความตองการนนๆ เพราะล าพงรางกายแขนขาของมนษยทม

ตามธรรมชาตแตเพยงอยางเดยวไมเพยงพอ วฒนธรรมเปนตวก าหนดรปแบบของสถาบน เชน

สถาบนศาสนา สถาบนการศกษา สถาบนการปกครอง สถาบนเศรษฐกจ ฯลฯ รปแบบของแตละ

สถาบนของแตละสงคมแตกตางกนไป ทงนเนองจากวฒนธรรม เชน วฒนธรรมเปนตวก าหนด

รปแบบของครอบครว ชายจะมภรรยาไดกคน หญงจะมสามไดกคน ใครจะเปนผน าในครอบครว

สถาบนเศรษฐกจก าหนดวธการท ามาหากน งานชนดใดเปนของผหญง ผชาย วฒนธรรมสรางระบบ

การศกษาอบรมใหเดกมความประพฤตทถกตองอยในรองรอยของประเพณ วฒนธรรมก าหนดคานยม

ในแตละสงคมวาอะไรด อะไรไมด อะไรผด อะไรถก อะไรควร อะไรไมควร

วฒนธรรมเปนสงทก าหนดพฤตกรรม เชน การนง การยน กรยาทาทางในการพด แม

รางกายทมความจ าเปนตองกน วฒนธรรมกจะก าหนดวากนอะไร กนอยางไร อาหารบางอยางมขอ

หามไมใหกน เชน ชาวฮนดไมทานเนอวว หรอชาวอสลามไมทานเนอหม ขอหามเหลานมอทธพลมา

จากความเชอทางศาสนา ลทธ เปนตน

48

วฒนธรรมเปนวธชวยควบคมสงคม วฒนธรรมนอกจากจะท าหนาทในดานตางๆ

มากมายแลว ยงท าหนาทจดระเบยบและควบคมสงคมดวยการวางแผนอยางพฤตกรรมใหบคคล

ปฏบตตาม ปญหาการควบคมพฤตกรรมของบคคลมอยในสงคม ทกกลมทมารวมกน ทงนเพราะ

มนษยแตละคนยอมมความตองการตางๆของตนเอง ซงถาปลอยใหหาความพอใจโดยการไมควบคม

แลวยอมเปนอนตรายตอการอยรวมกนเปนสงคม บางสงคมอาจจะยงไมมกฎหมายมาบงคบ กใช

ประเพณตางๆ ผทฝาฝนจะไดรบการต าหนจากสงคมนนๆ เชน หวเราะเยาะ ซบซบนนทา แสดงการด

ถก หรอไมอยากคบคาสมาคมดวย สงคมโบราณจะมกฎหาม (Taboo) และสงศกดสทธเปนตวชวย

ควบคม

4. ความหลากหลายทางวฒนธรรม

ในเรองของความหลากหลายทางวฒนธรรม(Cultural Diversity)นน อาจปรากฏค าท

มความหมายใกลเคยงกนคอ พหวฒนธรรม(Cultural Pluralism) ซงในประเทศแตละประเทศนนจะม

กลมชาตพนธตางๆอาศยอยรวมกน ซงกลมชาตพนธตางๆนนอาจมขนบธรรมเนยมประเพณแตกตาง

กนตามชาตพนธของตนเอง ซงในการใชชวตของกลมตางๆ มกจะเกดปฏสมพนธทางวฒนธรรม

(Cultural interaction)ขน ซงการพจารณาปฏสมพนธทางวฒนธรรมดงกลาวนน มท งลกษณะท

สอดคลองและขดแยงและมรายละเอยดทแตกตางกน ในการอธบายกระบวนการทเกดขน มศพททใช

ตางกนอยหลายค า เชน การปรบตว (Adaptation) การรงสรรคทางวฒนธรรม (Acculturation) การ

ผสมกลมกลนทางวฒนธรรม (Cultural assimilation) บรณาการทางวฒนธรรม (Cultural integration)

และความขดแยงทางวฒนธรรม (Cultural conflict)(อมรา พงศาพชญ, 2547)

1. การปรบตว(Adaptation)

การศกษาเรองการปรบตวนอาจศกษาจากดานการปรบตวทางชวภาพและการ

ปรบตวทางวฒนธรรม ผทใชค าวาการปรบตวมกใชในความหมายของความสมพนธระหวางสงท

ศกษา ซงอาจเปนมนษยและสตวกบสภาพแวดลอมรอบตวและแหลงทอย การศกษาในลกษณะนมก

เปนการพจารณาเชงประวตศาสตรวาไดม ก)การเปลยนแปลงเพอจดระบบความสมพนธใหสอดคลอง

กน ข)การปรบเปลยนตวมนษยหรอสตวเพอใหความสมพนธกบสภาพแวดลอมเปนความสมพนธท

เหมาะ หรอ ค)การปรบสภาพแวดลอมเพอใหสอดคลองกบสภาพของมนษยหรอสตว การใชค าวาการ

49

ปรบตวจงมกใชในความหมายของการปรบเปลยนสวนใดสวนหนงหรอหลายาวนเพอให

ความสมพนธลงตว

ถาจะพจารณาเรองการปรบตวทางวฒนธรรมยอมหมายความวา วฒนธรรมในทนใช

ความหมายทรวมทงวฒนธรรมในรปวตถและวฒนธรรมทไมใชวตถ ซงรวมถงระบบความคด ความ

เชอ วถชวต และพฤตกรรมของสมาชกในสงคม ในการพจารณาเรองการปรบตวทางวฒนธรรมน

(Cohen,1968 อางถงในอมรา พงศาพชญ, 2547) เสนอขอคดวา

1. การศกษาเรองการปรบตวทางวฒนธรรมควรพจารณาองคประกอบดานศลปวฒนธรรม

(วรรณคด ดนตร การแสดง และศลปกรรมอนๆ) และสงคมวฒนธรรมทเปนวถชวต ความเชอ ฯลฯ

2. องคประกอบตางๆของวฒนธรรมเรยงรอยประสานเขาเปนวฒนธรรมทมลกษณะ

เปนองครวม มลกษณะเฉพาะของแตละสงคมวฒนธรรม

3. การปฏสมพนธกบสงคมขางเคยง หรอการคนพบสงใหมภายในสงคมตนเองจะท า

ใหเกดการปรบเปลยนเพอการคงอยของสงคมวฒนธรรมนนๆ

4. วฒนธรรมคอระบบสญลกษณ องคประกอบแตละสวนมความหมายและสอ

ความหมายทลกซงและกวางขวางกวาขอเทจจรง เชน ธงมความหมายวาผาผนหนง

5. การด าเนนชวตของมนษยตองด าเนนเปนกลม การปรบเปลยนสงคมวฒนธรรม

เปนการปรบเปลยนในกลมมากกวาในระดบปจเจกบคคล การสบทอดทางวฒนธรรมตองถายทอดจาก

รนหนงไปอกรนหนงเปนกลม การปรบตวทางวฒนธรรมจงเปนการปรบเปลยนของกลม

6. พฤตกรรมของมนษยจะยดหยนและปรบเปลยนได ไมมพฤตกรรมใดทไมสามารถ

ปรบเปลยนไดเลย

7. การถายทอดวฒนธรรมจากรนหนงไปสรนหนงมกระบวนการและขนตอน

ขอคดทง 7 ขอทกลาวน หมายถงการปรบตวนอกเหนอจากการปรบตวทางชวภาพ

เพอความอยรอดของเผาพนธมนษยหรอสตว แตเปนการปรบเปลยนทางวฒนธรรมทเกดขนเมอเกด

ปฏสมพนธกบสภาพแวดลอมหรอกลมคนอน

2. การรงสรรคทางวฒนธรรมหรอการผสมผสานทางวฒนธรรม (Acculturation) และการ

ผสมกลมกลนทางวฒนธรรม (Assimilation)

Richard M. burkey (อางในศรรตนแอดสกล, 2542) เสนอกระบวนการผสมกลมกลนทางวฒนธรรมวาจะตองเกดจาก 2 ฝายคอเกดจากชนกลมนอยเองและชนกลมใหญเพราะเมอ

50

ชนกลมนอยตองอาศยอยอยางถาวรในประเทศนนๆกจ าเปนตองประพฤตปฏบตตามคานยมบรรทดฐานกฎระเบยบตางๆทสงคมใหญบญญตขนชนกลมใหญซงเปนเจาของประเทศกตองสรางกฎเกณฑขนเพอสรางจตส านกและความรสกวาเปนพวกเดยวกนกระบวนการตางๆทเกดขนในการสรางความผสมกลมกลนจะตองมความสมพนธสอดคลองในทกๆดานไมวาจะเปนดานวฒนธรรมสงคมประชากรเอกลกษณฯลฯเพราะแตละสวนตางมความสมพนธเกยวของกนคอเมอวฒนธรรมเปลยนไปเนองจากการยอมรบวฒนธรรมของสงคมใหญมาประพฤตปฏบตโครงสรางสงคมกตองเปลยนไปเพอรองรบวฒนธรรมใหมเอกลกษณทศนคตกจ าเปนตองเปลยนใหผสมกลมกลนดวย George M. Foster(อางในนยพรรณวรรณศร, 2540) อธบายถงการผสมกลนกลายทาง วฒนธรรมไววาการกลนกลายทางวฒนธรรมคอปรากฏการณทวฒนธรรมทแตกตางกนสองวฒนธรรมมาพบและสมพนธกนอยางสม าเสมอในระยะเวลาอนยาวนานและตอเนองและไดมการหยบยมแลกเปลยนวฒนธรรมกนใชในทสดตางฝายตางรบเอาวฒนธรรมของอกฝายหนงมาเปนของตนอยางแยกไมออกจนเกดเปนวฒนธรรมใหมขนมาซงไมมรองรอยของวฒนธรรมเดมหลงเหลออยเลย

อมรา พงศาพชญ(2547) อธบายค าวาการรงสรรคทางวฒนธรรมหรอการผสมผสาน

ทางวฒนธรรม (Acculturation) นใชเมอมปฏสมพนธทางสงคมวฒนธรรมระหวาง 2 กลมคนทม

สงคมวฒนธรรมตางกน และมการรบวฒนธรรมซงกนและกน แตในกรณสงคมวฒนธรรมทม

ปฏสมพนธกนมพลงไมเทากน คนกลมหนงจะมแนวโนมทจะยอมรบวฒนธรรมของอกกลมหนง เรา

พบวากลมทวฒนธรรมมพลงนอยจะถกผสมกลมกลนเขาเปนสวนหนงของกลมทวฒนธรรมมพลง

มากกวา ในขณะเดยวกนอาจมการแลกเปลยนกนกได สดทายถาวฒนธรรม 2 ชดถกผสมรวมกนเปน

ชดเดยวกนไมวาจะมสวนของชดใดมากกวากนกจะเปนการผสมกลมกลนทางว ฒนธรรม

(assimilation) ทเกดการยอมรบซงกนและกน โดยการผสมกลมกลนทางวฒนธรรมนอาจเกดขนตาม

ธรรมชาตหรอเกดขนดวยความตงใจของฝายทมอ านาจกได

3. การบรณาการทางวฒนธรรม(Cultural integration)

นยพรรณผลวฒนะ วรรณศร (2550) กลาววาการบรณาการทางวฒนธรรมหรอการผสมผสานทางวฒนธรรม(cultural integration) คอหลงจากวฒนธรรมทตางกนสองวฒนธรรมมาพบกนสมผสกนและเกดการหยบยมแลกเปลยนกนใชในระยะเวลาทสม าเสมอและยาวนานพอสมควรวฒนธรรมทงสองจะผสมผสานกนปะปนกนหมดแตกยงรวาเปนวฒนธรรมของใครไมถงกบปนกนจนแยกไมออกเมอผหยบยมวฒนธรรมของผอนกลบเขาสกลมชนเดมของตนวฒนธรรมเดมนนกจะด ารงรปแบบเดมไดดอยบคคลผนนกยงประพฤตปฏบตตามวฒนธรรมเดมของตนไปตามเดมแตเมอ

51

ออกมาพบปะหรอเผชญกบคนจากวฒนธรรมอนอกเขากจะผสมผสานวฒนธรรมของเขาเขากบวฒนธรรมใหมทมาสมผสกนอกการผสมผสานทางวฒนธรรมอยในขบวนการเปลยนแปลงทางวฒนธรรมทอยคอนขางมาขางทายของขบวนการมากแลวเปนปรากฏการณทางวฒนธรรมทจะน าไปสการกลนกลายทางวฒนธรรม (Assimilation) และบางครงในบางสงคมเรามกจะแยกปรากฏการณของการผสมผสานกบการกลนกลายทางว ฒนธรรมไมออกทจรงแลวท งสองปรากฏการณไมใชสงเดยวกนแตอยในขบวนการทใกลเคยงกนมาก งามพศสตยสงวน (2543) กลาววาการผสมผสานทางวฒนธรรมเปนการตดตอทาง วฒนธรรมซงเปนปรากฏการณทางวฒนธรรมอยางหนงเมอชน 2 กลมทมวฒนธรรมแตกตางกนมาตดตอกนแตละกลมอาจใหอทธพลซงกนและกนไดแตถาการตดตอเปนไปในระยะเวลาสนๆกอาจไมมอทธพลทยาวนานแตถาตดตอกนยาวนานขนอาจท าใหเกดผลกระทบตอกนไดซงอาจเปนการใหอทธพลแตฝายเดยวหรอสงผลกระทบตอกนทงสองฝายไดนอกจากนการตดตอระหวางวฒนธรรมยงหมายถงกระบวนการปรบตวใหเขากบวฒนธรรมใหมเชนนกศกษาไทยไปเรยนตอประเทศอเมรกาก าลงอยในกระบวนการปรบตวใหเขากบวฒนธรรมอเมรกนเมอวฒนธรรมของเราก าลงตดตอสมพนธกบวฒนธรรมอเมรกนเมอเวลาผานไปแบบแผนพฤตกรรมบางอยางของคนไทยเชนอาหารเสอผาหรอแมแตคานยมความเชอตางๆอาจเปลยนไปไดสวนการผสมผสานทางวฒนธรรมเปนรปแบบหนงของการตดตอระหวางวฒนธรรมมนเปนผลมาจากการทปจเจกชนหรอกลมคนกลมตางๆแทนทวฒนธรรมของตนเองโดยวฒนธรรมอนๆปจจยในการผสมผสานนอกจากการแตงงานขามวฒนธรรมแลวอาจมการเปลยนสญชาตและการกระท าอนๆทท าใหกระบวนการผสมผสานทางวฒนธรรมเกดเรวขนและจะแตกตางไปตามสถานการณกระบวนการดงกลาวจะเกดขน อมรา พงศาพชญ (2547) กลาววา ความคดเรองบรณาการทางวฒนธรรม คอการยอมรบความหลากหลายทางวฒนธรรมและเอกลกษณของแตละวฒนธรรมดวย ความสมพนธระหวางวฒนธรรมคอการมวฒนธรรมทหลากหลายรวมกนและไมไดมการพยายามครอบง าซงกนและกน บางครงเราใชค าวาพหวฒนธรรม (Cultural pluralism) โดยการยอมรบพหวฒนธรรมหมายความวา กฎหมายและกฎระเบยบทใชในการบรหารหรอการจดการมลกษณะไมเครงครด เปดโอกาสใหมทางเลอกในการปฏบตการโดยไมมวฒนธรรมใดวฒนธรรมหนงครอบง า (dominant culture) และวฒนธรรมอนทถกครอบง า (subordinate culture) ในการพจารณาเรองพหวฒนธรรม รายละเอยดเรองความสมพนธเชงอ านาจเปนเรองส าคญ และขอแตกตางระหวางกฎระเบยบทก าหนดไวเปนลายลกษณอกษรกบการบงคบใชในการปฏบตรจรงเปนเรองทตองพจารณาดวย

52

4. ความขดแยงทางวฒนธรรม อมรา พงศาพชญ(2547) อธบายความขดแยงทางวฒนธรรมวา ความขดแยงทางวฒนธรรมเกดขนเมอมการปะทะสงสรรคของวฒนธรรมทตางกน การปะทะสงสรรคทางวฒนธรรมนเกดจากการแพรกระจายของวฒนธรรมใดวฒนธรรมหนงหรอทงสองชด ทงนอาจเกดจาก 1.การอพยพยายถนของกลมใดกลมหนงเขามาสอาณาบรเวณทมกลมชาตพนธหรอวฒนธรรมอนอยแลว ถาการอพยพยายถนนไมไดรบการยอมรบอยางเปนมตรกจะเกดความขดแยงได 2.การขยายดนแดนของกลมใดกลมหนง เพอเสรมอาณาเขตของตนซงมผลในการรกรานกลมทตงถนฐานอยกอนแลว ทงนรวมทงการยกทพไปสรบกนดงเชนในสมยโบราณ 3.การลาอาณานคมของสงคมตะวนตก โดยกลมทมอ านาจสามารถเขาไปครอบครองและเผยแพรวฒนธรรมของตนดวย 4.นอกจากนความขดแยงทางวฒนธรรมอาจเกดจากการแพรกระจายวฒนธรรมโดยการสอสาร ถายทอดผานสอมวลชน ระบบการศกษา และเทคโนโลยตางๆ อยางไรกตาม กรณทความแตกตางระหวางกลมชาตพนธมสงเพราะสงคมวฒนธรรมขดแยงกน การปรบรบวฒนธรรมซงกนและกนไมเกดขน ปญหาเรองความขดแยงของกลมชาตพนธเกดจากการทแตละฝายพยายามรกษาเอกลกษณทางวฒนธรรมของตนและไมรบวฒนธรรมของสงคมขางเคยง หรอถาความขดแยงเกดจากกรณของการชวงชงอ านาจ ความสมพนธจะอยในลกษณะศตรหรอคปรบ เกดสงครามชวงชงพนทหรอผคน ขอมลในประวตศาสตรชใหเหนตวอยางของความขดแยงของกลมชาตพนธทมสงคมวฒนธรรม ภาษาพดตางกนอยเปนประจ า ในกรณทมความขดแยงทางวฒนธรรมรนแรง อาจเกดเปนขบวนการตอตาน เชน ขบวนการแยกดนแดนหรอขบวนการกอการราย 7. แนวคดมตจตวญญาณ มตจตวญญาณ เปนมตหนงของบคคลทเปนพลงของชวต เปนการแสดงถงการยอมรบตนเอง การไววางใจในตนเองโดยมพนฐานจากการมความหมายและเปาหมายในชวต การมความสมพนธกบบคคลอน สงแวดลอม และพลงนอกเหนอตน และความพงพอใจในชวต สามารถรกและใหอภยผอน ไววางใจผอน เชอมนศรทธาในศาสนาและสงศกดสทธทตนนบถอ (Highfield, 1992) ซงสอดคลองกบทศนา (2534) กลาววาจตวญญาณ คอ ความเปนตวตนของมนษยในสวนทลกทสด เปนสวนเฉพาะเจาะจงของมนษยบคคลนน โดยการแสดงออกในดานความคด ความรสกการตดสนใจ ตลอดจนการสรางสรรคตางๆ โดยจะเปนแรงจงใจใหคนไดสมผสกบพระผเปนเจามความสมพนธกบบคคลอน รจกใหความรกและรบความรกจากบคคลอน จนตนา (2548) ไดใหความหมายของมตจตวญญาณตามทนกวชาการหลายทานทกลาววา จตวญญาณสามารถสรปความหมายเปน 4 กลมคอ (1) การมคณคา มความหมายและเปาหมายใน

53

ชวต เปนการคนหาความเขาใจในชวตของตนเอง เพอใหชวตสามารถด ารงอยได (2) การมปฏสมพนธกบตนเอง สงทตนนบถอ สงแวดลอมและสงเหนอตน (3) การตะหนกถงความตองการภายในตนเองและความสกตอสงทเหนอกวาธรรมชาต และ (4) เปนแหลงของความหวง เปนการแสดงออกในการใหและการรบความรก ความปรารถนาทจะไดมา หรอความส าเรจในชวต บคคลแสดงภาวะจตวญญาณออกมาทงทางพฤตกรรม ค าพด และ อารมณ ด งนนการประเมนภาวะจตวญญาณท าไดท งจากการสงเกต การสมภาษณและการใชแบบสอบถาม ซงทงนเพอใหไดขอมลมาใชในการพฒนารปแบบคณลกษณะผน าของเจาหนาทของรฐบนความหลากหลายวฒนธรรมในสามจงหวดชายแดนใตตอไป 8.แนวคด การพฒนารปแบบ

การพฒนารปแบบเปนกระบวนการหรอเครองมอในการสรางโครงสรางทางความคดออกมาในรปกระบวนการ ขนตอน เพอน ามาใชประโยชนในการปฏบตงานใหมประสทธภาพสงสด โดยมนกวชาการหลายทานไดใหความหมายของรปแบบซงสวนใหญมความสอดคลองกน ดงน

วลเลอร (Willer. 1968) ไดใหความหมายของรปแบบ วาเปนเรองของการสรางมโนทศน (Conceptualization) ทเกยวกบชดของปรากฏการณทอาศยหลกการ (Rationale) ของระบบเชงรปนย (Formal System) และมจดมงหมายทจะท าใหเกดความกระจางชดของนยามความสมพนธและประพจนทเกยวของกด(Good, 1973) ไดใหความหมายของรปแบบไวใน 4 ความหมาย ประกอบดวย 1) รปแบบเปนแบบอยางของสงใดสงหนงทใชเปนแนวทางในการสรางหรอท าซ า2) รปแบบเปนตวอยางเพอการเลยนแบบ เชน การออกเสยงในภาษาตางประเทศเพอใหผเรยนไดเลยนแบบ 3) รปแบบเปนแผนภมหรอรปสามมต ซงเปนตวแทนของสงใดสงหนงทเปนหลกการหรอแนวคด4) รปแบบเปนชดของปจจยหรอตวแปรทมความสมพนธซงกนและกน ซงรวมกนเปนตวประกอบและเปนภาพลกษณทางระบบสงคม ซงอาจจะเขยนออกมาเปนสตรทางคณตศาสตรหรอการบรรยายทเปนภาษากไดสวนโทสและแครอล (Tosi and Carroll. 1982 : 163) ไดใหความหมายของรปแบบไววา รปแบบเปนนามธรรมของจรงหรอภาพจ าลองของปรากฎการณอยางใดอยางหนง ซงอาจจะมตงแตรปแบบอยางงายไปจนถงรปแบบทมความซบซอนมาก ๆ มทงรปแบบเชงกายภาพ (Physical Model) และรปแบบเชงคณลกษณะ (Qualitative Model) ทใชอธบายปรากฏการณดวยภาษาหรอสญลกษณตางๆ บารโดและฮารทแมน (Bardo and Hartman. 1982 : 70) ไดใหความหมายไววารปแบบในทางสงคมศาสตร หมายถง ชดของขอความเชงนามธรรมทเกยวกบปรากฏการณทสนใจ เพอใชในการนยามคณลกษณะหรอเพอบรรยายคณลกษณะทส าคญ ๆ ของปรากฏการณอยางใดอยางหนงเพอใหงายตอการท าความเขาใจ รปแบบจงไมใชการบรรยายหรออธบายปรากฏการณอยางละเอยดทกแงทกมม เพราะการท าเชนนนจะท าใหรปแบบมความซบซอนและยงยากเกนไปในการทจะท าความเขาใจ ซงท าใหคณคาของรปแบบนนดอยลงไป สวนการทจะระบวารปแบบหนงจะตองมรายละเอยดมาก

54

นอยเพยงใดจงจะเหมาะสมวารปแบบนนๆ วาควรมองคประกอบอะไรบางไมไดมขอก าหนดเปนการตายตว ทงนกแลวแตปรากฏการณแตละอยางและวตถประสงคของผสรางรปแบบทตองการจะอธบายปรากฏการณนนๆ ในกลมนกวชาการภายในประเทศ กไดใหความหมายตามบรบทงานและสาขาความดงเชน สมาน อศวภม (2537)ไดใหความหมายของรปแบบวา เปนวธการด าเนนงานทเปนตนแบบของอยางใดอยางหนง เชน รปแบบสงกอสราง รปแบบในการพฒนาชนบท รปแบบในการหาเสยงของผสมครรบเลอกตงเปนผแทนราษฎร กรรณกา เจยมเทยนชย (2539) ใหความหมายของรปแบบ หมายถง แบบจ าลองอยางงายหรอการยอสวนของจรงหรอบางกรณอาจใชประโยชนในการท านายปรากฏการณทจะเกดขน ตลอดจนใชเปนแนวทางในการด าเนนการอยางใดอยางหนงตอไป สวนพลสข หงคานนท (2540 ) รปแบบ หมายถง สงทแสดงโครงสรางทางเทคนค องคประกอบและความสมพนธขององคประกอบตางๆ ทส าคญของเรองทจะศกษาซงสอดคลองกบอทมพร จามรมาน (2541) ทกลาววารปแบบ หมายถง โครงสรางของความเกยวของของหนวย ตาง ๆ หรอตวแปรตางๆ ดงนนรปแบบจงนาจะมมากกวา 1 มต หลายตวแปร และตวแปรตางมความเกยวของซงกนและกนในเชงความสมพนธหรอเชงเหตและผล จากการศกษาความเหนของนกวชาการดงกลาวขางตนสรปไดวา รปแบบ หมายถง สงทไดรบการพฒนาขนเพออธบายหรอแสดงใหเหนถงความสมพนธขององคประกอบทส าคญๆ ของปรากฎการณทเกดขนใหเขาใจไดงายและน าไปใชเปนแนวทางในการด าเนนการอยางใดอยางหนงตอไป

ประเภทของรปแบบ การพฒนารปแบบนนสามารถแบงออกไดเปนหลายประเภทซงขนอยกบวตถประสงคของการน าไปใช ซงจากการศกษาเอกสารพบวามนกวชาการหลายทานไดท าการจดประเภทไวแตกตางกน ซงการแบงประเภทและรปแบบตามแนวทางของสมทและคณะ (Smith and Others. 1980 : 461) นนไดแบงประเภทของรปแบบออกเปน 1) แบบจ าลองเชงกายภาพ (Physical Model) ไดแก1.1) รปแบบคลายจรง (Iconic Model) ซงมลกษณะคลายของจรง และ1.2) รปแบบเหมอนจรง (Analog Model) ซงมลกษณะคลายปรากฏการณจรง ซงรปแบบชนดนจะใกลเคยงความจรงกวาแบบแรก 2) รปแบบเชงสญลกษณ (Symbolic Model) ไดแก 2.1) รปแบบขอความ (Verbal Model) หรอรปแบบเชงคณภาพ (Qualitative Model) รปแบบนพบมากทสด ซงเปนการใชขอความปกตธรรมดาในการอธบายโดยยอ 2.2) รปแบบทางคณตศาสตร (Mathematical Model) หรอรปแบบเชงปรมาณ (Quantitative Model นอกจากนเคยฟ (Keeves. 1988) ยงไดแบงประเภทของรปแบบทใชในการพฒนาการใชรปแบบทางการศกษาเปน 4 ประเภท ไดแก

55

1. รปแบบเชงเปรยบเทยบ (Analogue Model) เปนรปแบบเชงกายภาพทสวนใหญใชในดานวทยาศาสตร เชน รปแบบโครงสรางของอะตอมทสรางขนโดยใชหลกการเชงเปรยบเทยบจากโครงสรางของรปแบบเพอใหสอดคลองกบลกษณะทางกายภาพและสอดคลองกบขอมลทมอยในขณะนน โดยรปแบบทสรางขนจะตองมองคประกอบทชดเจน สามารถน าไปทดสอบดวยขอมลเชงประจกษไดรวมทงสามารถน าไปใชในการหาขอสรปของปรากฏการณได โดยจดมงหมายของรปแบบนใชเพออธบายปรากฏการณการเปลยนแปลงในลกษณะตางๆ

2. รปแบบเชงขอความ (Semantic Model) เปนรปแบบทใชภาษาเปนสอโดยใชเพอการบรรยายหรออธบายปรากฏการณทเกดขนดวยภาษา แผนภม หรอรปภาพ ทงนเพอทจะใหเหนโครงสรางทางความคด องคประกอบและความสมพนธขององคประกอบของปรากฏการณโดยใชขอความในการอธบาย เพอใหเกดความเขาใจมากขน แตจดออนของรปแบบประเภทน คอ การขาดความชดเจนท าใหยากแกการทดสอบรปแบบ

3. รปแบบเชงคณตศาสตร (Mathematical Model) เปนรปแบบทใชเพอแสดงความสมพนธขององคประกอบหรอตวแปรโดยใชสญลกษณทางคณตศาสตร ซงปจจบนมแนวโนมวาจะน าไปใชในดานพฤตกรรมศาสตรมากขน โดยเฉพาะอยางยงในการวดประเมนผลทางการศกษา ซงรปแบบเชงคณตศาสตรนนสามารถน าไปสการสรางทฤษฎไดเพราะเปนรปแบบทสามารถน าไปทดสอบสมมตฐานไดและสามารถพฒนารปแบบมาจากขอความได

4. รปแบบเชงสาเหต (Causal Model) เปนรปแบบทพฒนามาจากการน าเทคนคการวเคราะหเสนทาง (Path Analysis) ซงเปนการศกษาทเกยวกบพนธศาสตร ซงรปแบบเชงสาเหตนท าใหสามารถศกษารปแบบเชงขอความทมตวแปรสลบซบซอนได โดยทแนวคดส าคญของรปแบบนนตองสรางขนจากทฤษฎทเกยวของหรอมงานวจยรองรบ ซงรปแบบจะเขยนในลกษณะของสมการเสนตรง แตละสมการจะแสดงความสมพนธเชงเหตผลระหวางตวแปร หลงจากนนจงท าการเกบรวบรวมขอมลในสภาพการณทเปนจรงเพอทดสอบรปแบบ นอกจากนจากการสงเคราะหของเสร ชดแชม (2538) ทไดสรปความเหนของนกวชาการหลายทานพบวารปแบบสามารถจ าแนกเปน 2 รปแบบ ประกอบดวย 1.รปแบบเชงกายภาพ (Physical Model) แบงออกเปน 1.1) รปแบบของสงใดสงหนง (Model of) เชน รปแบบเครองบนทสรางเหมอนจรง แตมขนาดยอสวน1.2) รปแบบส าหรบสงใดสงหนง (Model for) เชน รปแบบทออกไวเพอเปนตนแบบผลตสนคา ตองสรางรปแบบเทาของจรงขนมากอนแลวจงผลตสนคาตามรปแบบนนและ 2. รปแบบเชงแนวคด (Conceptual Model) แบงออกเปน 2.1) รปแบบเชงแนวคดของสงในสงหนง (Conceptual Modelof) คอ รปแบบจ าลองทสรางขนจากแนวคดทฤษฎเพออธบายปรากฏการณบางอยาง เชน รปแบบการคงอยของนกเรยนในโรงเรยน 2.2) รปแบบเชงแนวคดเพอสงหนงสงใด (Conceptual Modelfor) คอ รปแบบทสรางขนจากทฤษฎการคดสรรตามธรรมชาตเพอน าไปอธบายทฤษฎการคงอยของนกเรยนในโรงเรยน

56

จากการศกษาความคดเหนของนกวชาการดงกลาวขางตน สรปวาการแบงประเภทของรปแบบนนจะขนอยกบวตถประสงคในการอธบายรปแบบนนๆ ซงรปแบบอาจเปนสงทเปนรปธรรมหรอรปแบบนนอาจเปนสงทเปนนามธรรมกไดโดยการวจยครงนเปนการพฒนารปแบบทอาศยขอความเชงหลกการทอธบายความสมพนธเชงสาเหตของปรากฎการณทเกดขนและสอดคลองกบบรบทสามจงหวดชายแดนภาคใต

องคประกอบของรปแบบ องคประกอบของรปแบบจากการศกษาจากเอกสารและงานวจยทเกยวของพบวามนกวชาการ

ไดจดองคประกอบไวแตกตางกน โดยทบราวนและโมเบรก (Brown and Moberg. 1980 : 16-17) ไดสงเคราะหองคประกอบของรปแบบขนมาจากแนวคดเชงระบบ(System Approach) กบหลกการบรหารตามสถานการณ (Contingency Approach) พบวา องคประกอบของรปแบบประกอบดวยสภาพแวดลอม (Environment)เทคโนโลย (Technology)โครงสราง (Structure)กระบวนการจดการ (Management Process)และการตดสนใจสงการ (Decision Making)ในสวนของสมาน อศวภม (2537) กลาววาในการก าหนดองคประกอบของรปแบบวาจะประกอบดวยอะไรบาง จ านวนเทาใด มโครงสรางและความสมพนธกนอยางไรนนขนอยกบปรากฎการณทเราก าลงศกษาหรอจะออกแบบแนวคด ทฤษฎและหลกการพนฐานในการก าหนดรปแบบนนๆ เปนหลกการส าหรบองคประกอบของรปแบบการบรหารการศกษา เทาทพบจากการศกษาเอกสารทเกยวของพบวาสวนใหญจะกลาวถงการจดองคการบรหารหรอโครงสรางระบบบรหารแนวทางด าเนนการภาระหนาท (Functions) ทส าคญๆ ในการบรหารงานขององคการนนๆ เชน การบรหารงานบคลากร การบรหารงานการเงน การบรหารงานวชาการ

จากการศกษาความคดเหนของนกวชาการดงกลาวขางตนสรปวาในการก าหนดองคประกอบของรปแบบวาจะประกอบดวยอะไร จ านวนเทาใด มโครงสรางและความสมพนธกนอยางไรนน ขนอยกบปรากฏการณทศกษาหรอออกแบบแนวคด ทฤษฎ และหลกการพนฐานในการก าหนดรปแบบแตละรปแบบนนๆ เปนหลก

การทดสอบรปแบบ จากการทบทวนเอกสารของสวมล วองวานช (2549 ) และวาโร เพงสวสด (2553) ไดกลาวถง

การทดสอบรปแบบวาการทดสอบรปแบบนนมจดมงหมายส าคญกคอการทดสอบหรอตรวจสอบรปแบบกบขอมลเชงประจกษ วามความเหมาะสมหรอมความเปนไปไดในกรณน ารปแบบนนไปใชจรงหรอไม ดงนนรปแบบทสรางขนจงควรมความชดเจนและเหมาะสมกบวธการทดสอบ โดยปกตแลวการวจยทางสงคมศาสตรและพฤตกรรมศาสตรมกจะด าเนนการทดสอบรปแบบดวยวธการทาง

57

สถต ผลของการทดสอบจะน าไปสการยอมรบหรอปฏเสธรปแบบนน และน าไปสการสรางทฤษฎใหมตอไป การทดสอบหรอตรวจสอบรปแบบสามารถกระท าได 2 ลกษณะคอ

1. การทดสอบรปแบบดวยการประเมนของ Joint Committee on Standards of Educational Evaluation ซงหลกการประเมนทเปนบรรทดฐานของการตรวจสอบรปแบบสามารถจดไดออกเปน 4 หมวด (MadausSeriven and Stufflebeam, 1983) ดงน

1.1 มาตรฐานดานความเปนไปได (Feasibility Standards) เปนการประเมนความเปนไปไดในการน าไปปฏบตจรง

1.2 มาตรฐานดานความเปนประโยชน (Utility Standards) เปนการประเมนการสนองตอบตอความตองการของผใชรปแบบ

1.3 มาตรฐานดานความเหมาะสม (Propriety Standards) เปนการประเมนความเหมาะสมทงในดานกฎหมายและศลธรรมจรรยา

1.4 มาตรฐานดานความถกตองครอบคลม (Accuracy Standards) เปนการประเมนความนาเชอถอ และไดสาระครอบคลมครบถวนตามความตองการอยางแทจรง

2. การทดสอบรปแบบหรอการประเมนในบางเรองทไมสามารถกระท าได ดวยขอจ ากดของสถานการณตางๆ ท าใหไอสเนอร (Eisner. 1976) ไดเสนอแนวคดของการทดสอบหรอประเมนโดยใชผทรงคณวฒ โดยเหนวาการวจยทางการศกษาสวนใหญจะด าเนนการตามหลกการทางวทยาศาสตรหรอเชงปรมาณมากเกนไป และในบางเรองกตองการความละเอยดออนมากกวาการทไดตวเลขแลวสรป จงไดเสนอแนวคดการประเมนโดยผทรงคณวฒไวดงน

2.1 การประเมนโดยแนวทางนไมไดประเมนโดยเนนสมฤทธผลของเปาหมายหรอวตถประสงคตามรปแบบของการประเมนแบบองเปาหมาย (Goal Base Mode) การตอบสนองปญหาและความตองการของผทเกยวของจะเปนไปตามรปแบบของการประเมนในรปแบบสนองตอบ (Responsive Model) แตการประเมนโดยผทรงคณวฒจะเนนการวเคราะหวจารณอยางลกซงเฉพาะในประเดนทถกน ามาพจารณา ซงไมจ าเปนตองเชอมโยงกบวตถประสงคหรอผทมสวนเกยวของกบการตดสนใจเสมอไป แตอาจจะผสมผสานปจจยตางๆ ในการพจารณาเขาดวยกนตามขอวจารณญาณของผทรงคณวฒ เพอใหไดขอสรปเกยวกบคณภาพ ประสทธภาพ และความเหมาะสมของสงทจะท าการประเมน

2.2 รปแบบการประเมนทเปนความเฉพาะทาง (Specialization) เปนรปแบบทพฒนามาจากแบบการวจารณงานศลปะ (Art Criticism) ทมความละเอยดออนลกซงและตองอาศยผเชยวชาญระดบสงมาเปนผวนจฉย เนองจากเปนการวดคณคาไมอาจประเมนดวยเครองวดใดๆได และตองใชความรความสามารถของผประเมนอยางแทจรง ซงแนวคดนไดน ามาประยกตใชในทางการศกษาระดบสงมากขน ทงนเพราะเปนองคความรเฉพาะสาขา ผทศกษาเรองนนจรงๆ จงจะทราบและเขาใจ

58

อยางลกซง ดงนนในวงการศกษาจงนยมน ารปแบบนมาใชในเรองทตองการความลกซงและความเชยวชาญเฉพาะทางสง

2.3 รปแบบทใชตวบคคล คอ ผทรงคณวฒเปนเครองมอในการประเมน โดยใหความเชอถอวา ผทรงคณวฒนนมความเทยงธรรมและมดลพนจทด ทงนมาตรฐานและเกณฑการพจารณาตางๆ นนจะเกดขนจากประสบการณและความช านาญของผทรงคณวฒเอง 2.4 รปแบบทยอมและใหมความยดหยนในกระบวนการท างานของผทรงคณวฒตามอธยาศยและความถนดของแตละคน นบตงแตการก าหนดประเดนส าคญทจะน ามาพจารณา การบงชขอมลทตองการ การเกบรวบรวมขอมล การประมวลผล การวนจฉยขอมล ตลอดจนวธการน าเสนอ

สรปไดวาการทดสอบรปแบบสามารถด าเนนการไดทง 2 วธ คอ การประเมนตามแนวคดของ Joint Committee on Standards for Educational Evaluation และการประเมนโดยใชผทรงคณวฒตามแนวคดของไอสเนอร

การพฒนารปแบบ การพฒนารปแบบเปนขนตอนของการเชอมโยงความสมพนธขององคประกอบโดยอาศย

วธการตางๆ ทหลากหลายขนอยกบวตถประสงคและลกษณะของรปแบบทตองการพฒนา ทงนมนกวชาการหลายทานไดกลาวถงกระบวนการหรอขนตอนในการพฒนารปแบบไวหลากหลาย โดยทวลเลอร (Willer. 1986) กลาววา ในการพฒนารปแบบอาจมขนตอนในการด าเนนงานแตกตางกนไปแตโดย ทวไปอาจแบงเปน 2 ขนตอนใหญๆ คอ การสรางรปแบบ (Construct) และการหาความเทยงตรงของรปแบบ (Validity) ในสวนของนกวชาการชาวไทยโดยสมาน อศวภม (2537 ) ซงไดท าการศกษาวจยเรองการพฒนารปแบบการบรหารการประถมศกษาระดบจงหวดนน ไดแบงขนตอนการวจยออกเปน 4 ขนตอน ไดแก1) การศกษาวเคราะหเกยวกบหลกการและขอมลพนฐานประกอบการสรางรปแบบ2) การสรางรปแบบขนตน3) การประมวลความคดเหนของผทรงคณวฒเกยวกบรปแบบและ 4) การปรบปรงแกไขและพฒนาเปนรปแบบทสมบรณนอกจากนอ านาจ บวศร (2539) ท าการวจยเรองการพฒนารปแบบมหาวทยาลยสงฆนานาชาตในประเทศไทย ซงมการแบงขนตอนการด าเนนการวจยดงน 1) การศกษาองคประกอบและภารกจของมหาวทยาลยสงฆในปจจบน และมหาวทยาลยสงฆนานาชาต2) การประชมสมมนาเรองรปแบบมหาวทยาลยสงฆนานาชาตในประเทศไทย3) การตรวจสอบรปแบบในการน ารปแบบมหาวทยาลยสงฆนานาชาตในประเทศไทยไปด าเนนการ4) การเปรยบเทยบองคประกอบในการน ารปแบบมหาวทยาลยสงฆนานาชาตในประเทศไทยไปด าเนนการ 5) การเปรยบเทยบองคประกอบและภารกจของมหาวทยาลยสงฆในปจจบนกบมหาวทยาลยสงฆนานาชาตในประเทศไทย

ในสวนของพลสข หงคานนท (2540) ท าการวจยเรองการพฒนารปแบบการจดองคการของวทยาลยพยาบาลกระทรวงสาธารณสข แบงขนตอนการวจยเปน 5 ขนตอน คอ 1) การศกษาเอกสาร

59

เพอก าหนดกรอบการวจย2) การศกษาสภาพปญหาการจดการ3) การสรางรปแบบการจดองคการวทยาลยในขนตน4) การทดสอบความเหมาะสมและความเปนไปไดของรปแบบขนตนโดยการประชมสมมนาผ ทรงคณวฒและ 5) ปรบปรงและพฒนารปแบบใหสมบรณสวนงานวจยของพระจนทรหมนบ ารง(2551)เรองการพฒนารปแบบการบรหารจดการดานการจดการเรยนรแบบบรณาการของสถานศกษาขนาดเลก : กรณศกษาโรงเรยนบานใหมสามคค อ าเภอลานกระบอ จงหวดก าแพงเพชร พบวา มขนตอนในการพฒนารปแบบใน 4 ขนตอน ประกอบดวย 1) ศกษาสภาพและปญหาการจดการเรยนรของโรงเรยนบานใหมสามคค 2) สรางรปแบบและคมอการด าเนนงานตามรปแบบ 3) ตรวจสอบคณภาพของรปแบบและคมอการด าเนนงานตามรปแบบการบรหารจดการดานการจดการเรยนรแบบบรณาการและ 4) ทดลองใชและประเมนผลการใชรปแบบการบรหารจดการดานการจดการเรยนรแบบบรณาการ

ส าหรบชยพร สกลพนารกษ(2552) ไดท าการศกษาวจยเรองรปแบบการบรหารโรงเรยนสองภาษาส าหรบประเทศไทย โดยมการแบงขนตอนของการพฒนารปแบบไว 4 ขนตอน ดงน 1) ขนเตรยมโครงการวจย 2) ยกรางรปแบบ 3) ขนการพฒนารปแบบและ 4) ขนตรวจสอบรปแบบทเหมาะสม

สรปสาระส าคญทใชเปนกรอบแนวคดในการวจยและการพฒนารปแบบจากการศกษาความเหนของนกวชาการขางตน สรปวา การพฒนารปแบบ (Model Development) หมายถง กระบวนการในการสรางหรอพฒนารปแบบ ซงประกอบดวยการศกษาองคความรทเกยวของการก าหนดหลกการและองคประกอบของรปแบบการรางรปแบบและการตรวจสอบความเหมาะสมและความเปนไปได โดยการจดประชมสมมนาผทรงคณวฒ หรอการทดลองใชรปแบบซงการพฒนารปแบบคณลกษณะผน าของเจาหนาทของรฐบนความหลากหลายวฒนธรรมในสามจงหวดชายแดนใตอาศยการรวบรวมความคดเหนและฉนทามตจากผทรงคณวฒในขนของการพฒนารปแบบและในขนของการพฒนารปแบบใชการตรวจสอบความตรงเชงโครงสรางจากกลมตวอยางซงเปนผน าทเปนเจาหนาทของรฐในสามจงหวดชายแดนใต

บทท3 วธด าเนนการวจย

การวจยครงนเปนการวจยทใชระเบยบวธวจยแบบผสม (Mixed Method) เพอศกษาและ

พฒนาผน าของเจาหนาทของรฐบนความหลากหลายวฒนธรรมในสามจงหวดชายแดนใต โดยแบงขนตอนเปน 2 ระยะ ระยะท 1การศกษาเชงคณภาพศกษาเชงปรากฏการณวทยาคณลกษณะผน าของเจาหนาทของรฐบนความหลากหลายวฒนธรรมในสามจงหวดชายแดนใต โดยการสมภาษณเชงลก การวเคราะหขอมลเรมด าเนนการพรอมกบการสมภาษณและการวเคราะหความสมบรณของขอมลเปนรายวนจากการถอดความเทปบนทกเสยงภายหลงการสมภาษณเสรจสนโดยอานขอมลอยางละเอยดค าตอค าหลายๆรอบประโยคตอประโยคหลายๆรอบจนเขาใจรวมกบฟงเทปซ าหลายๆครงใหรหสขอมลจากนนดงขอความส าคญออกมาแลวใหความหมายแตละขอความท าการจดระบบหมวดหมเขยนอธบายประเดนเปนความเรยงอยางละเอยดจากทมวจยถาขอความใดหรอประโยคใดไมชดเจนจะน ากลบไปซกถามเพมเตมเพอความเขาใจทตรงกนบทสนทนาทถอดเทปและผลการวเคราะหขอมลจดหมวดหมขอมลจะถกน ากลบไปใหผใหขอมลแตละรายตรวจสอบความถกตองดานเนอหา (Member checking) การวเคราะหและตความขอมลใชการวเคราะหขอมลเชงคณภาพทวไปตามแนวทางของโพลตและฮงเกลอร (Polit, D. F. &Hungler, B. P.,1999) ระยะท 2 ระยะการสรางและพฒนารปแบบคณลกษณะผน าของเจาหนาทของรฐบนความหลากหลายวฒนธรรมในสามจงหวดชายแดนใต ประกอบดวย ระยะเตรยมการ โดยแบงออกเปน 5 ขนตอน ไดแก 1) ก าหนดปญหาและขอบเขตของปญหา 2) ทบทวนวรรณกรรม/ หลกฐานเชงประจกษ/ คดเลอกและประเมนคณภาพของหลกฐาน 3) ยกรางแนวปฏบต4) ตรวจสอบโดยผเชยวชาญ 5) ทดสอบหาคาความเทยงของการใชแนวปฏบต และระยะการน าแนวปฏบตไปทดลองใช ขอบเขตของโครงการวจย 1 ขอบเขตดานเนอหา

ในการศกษาคณลกษณะผน าของเจาหนาทของรฐบนความหลากหลายวฒนธรรมในสามจงหวด

ชายแดนใตเพอใหเกดความเขาใจตรงกน ผวจยจงไดนยามศพทเฉพาะทใชในการวจยดงน

1. คณลกษณะผน าหมายถง พฤตกรรมของบคคลทคอยอ านวยการใหกจกรรมของกลม

เปนไปเพอการบรรลเปาหมายรวมกน

2. ความหลากหลายทางวฒนธรรมหมายถง พนททมความแตกตางทางวฒนธรรม

ขนบธรรมเนยมประเพณ ภาษา ศาสนา ของกลมคนหลายกลม

61

3. เจาหนาทของรฐระดบหวหนาหมายถง หวหนาสวนราชการในจงหวดยะลา ปตตานและ

นราธวาส

4. เจาหนาทของรฐระดบปฏบตการ หมายถงเจาหนาทของรฐทปฏบตงานในจงหวดยะลา

ปตตานและนราธวาส

5. ประชาชนหมายถง ผทอาศยอยในจงหวดยะลา ปตตานและนราธวาส

2. ขอบเขตดานประชากร

กลมตวอยาง

1. กลมผเชยวชาญ คอ ผทรงคณวฒเพอดเนอหาของแนวปฏบตและตรวจสอบเครองมอใน

การเกบรวบรวมขอมล จ านวน 13 ทาน ซงประกอบดวย ผเชยวชาญรฐศาสตรการปกครองจาก

กระทรวงมหาดไทย 4 ทาน อาจารยพยาบาลทมประสบการณการใชคณลกษณะผน าทามกลางความ

หลากหลายทางวฒนธรรมจ านวน 1 ทาน และผบรหารระดบหวหนาสวนในสามจงหวดชายแดนใต

จ านวน 8 ทาน

2. กลมผ ช านาญการปฏบต คอ เจาหนาทของรฐจากกระทรวงตางๆเพอประเมน

ความสามารถใชแนวปฏบตและประเมนความพงพอใจ รวมทงปญหาอปสรรคในการใชแนวปฏบต

จ านวน 9 คน

3. กลมผมสวนไดสวนเสยทจะน าแนวปฏบตไปทดลองใชและประเมนผลในสาม

จงหวดชายแดนใต ไดแกประชาชน จ านวน 9 คน

3. ขอบเขตดานเวลา

โดยใชระยะเวลา1ปตงแต ตลาคม 2559 – กนยายน 2560

สถานทเกบขอมล จงหวดยะลา ปตตานและนราธวาส

ทฤษฎ สมมตฐาน (ถาม) และกรอบแนวความคดของโครงการวจย

กรอบแนวคด/ทฤษฎ

ระยะท 1การศกษาเชงคณภาพศกษาเชงปรากฏการณวทยาคณลกษณะผน าของเจาหนา ทของ

รฐบนความหลากหลายวฒนธรรมในสามจงหวดชายแดนใต โดยการสมภาษณเชงลก การวเคราะห

ขอมลเรมด าเนนการพรอมกบการสมภาษณและการวเคราะหความสมบรณของขอมลเปนรายวนจาก

การถอดความเทปบนทกเสยงภายหลงการสมภาษณเสรจสนโดยอานขอมลอยางละเอยดค าตอค า

62

หลายๆรอบประโยคตอประโยคหลายๆรอบจนเขาใจรวมกบฟงเทปซ าหลายๆครงใหรหสขอมล

จากนนดงขอความส าคญออกมาแลวใหความหมายแตละขอความท าการจดระบบหมวดหมเขยน

อธบายประเดนเปนความเรยงอยางละเอยดจากทมวจยถาขอความใดหรอประโยคใดไมชดเจนจะน า

กลบไปซกถามเพมเตมเพอความเขาใจทตรงกนบทสนทนาทถอดเทปและผลการวเคราะหขอมลจด

หมวดหมขอมลจะถกน ากลบไปใหผใหขอมลแตละรายตรวจสอบความถกตองดานเนอหา (Member

checking) การวเคราะหและตความขอมลใชการวเคราะหขอมลเชงคณภาพทวไปตามแนวทางของโพ

ลตและฮงเกลอร (Polit, D. F. &Hungler, B. P.,1999)

ระยะท 2 ระยะการสรางและพฒนารปแบบคณลกษณะผน าของเจาหนาทของรฐบนความ

หลากหลายวฒนธรรมในสามจงหวดชายแดนใต

ประกอบดวย ระยะเตรยมการ โดยแบงออกเปน 5 ขนตอน ไดแก 1) ก าหนดปญหาและ

ขอบเขตของปญหา 2) ทบทวนวรรณกรรม/ หลกฐานเชงประจกษ/ คดเลอกและประเมนคณภาพของ

หลกฐาน 3) ยกรางแนวปฏบต4) ตรวจสอบโดยผเชยวชาญ 5) ทดสอบหาคาความเทยงของการใชแนว

ปฏบต และระยะการน าแนวปฏบตไปทดลองใช

ระยะเตรยมการ

ขนตอนท 1 การก าหนดปญหาและขอบเขตของปญหา วตถประสงคในขนตอนน คอ เพอ

คนหาปญหาภาวะผน า และก าหนดขอบเขตของปญหาทจะศกษา โดยมผทมสวนเกยวของคอ ผวจย

และผ ทรงคณวฒ จะรวมกนพจารณาประเดนคณลกษณะผ น าของเจาหนาทของรฐบนความ

หลากหลายวฒนธรรมในสามจงหวดชายแดนใตวาจะตองมลกษณะเปนอยางไร รวบรวมปญหาและ

ขอเสนอแนะจากการทบทวนหลกฐานเชงประจกษทส ารวจได มาก าหนดเปนปญหาและขอบเขตใน

การศกษา คอการพฒนารปแบบและก าหนดวตถประสงค กลมเปาหมาย ผลลพธของการพฒนา

รปแบบ ดงนวตถประสงคในการศกษาครงน คอ เพอพฒนารปแบบคณลกษณะผน าของเจาหนาทของ

รฐบนความหลากหลายวฒนธรรมในสามจงหวดชายแดนใตและประเมนผลการน ารปแบบไปใช

ปญหา อปสรรค ความพงพอใจ กลมเปาหมายคอผน าของเจาหนาทของรฐ ก าหนดผลลพธทเกดขน

คอ 1) รปแบบทสรางขนสามารถน าไปใชในปฏบตได โดยเมอน าไปปฏบตจะตองปฏบตไดไมต ากวา

80% และ 2) เจาหนาทของรฐมความพงพอใจในการน ารปแบบไปใช และ3) ประชาชนมความพง

63

พอใจเมอเจาหนาทของรฐน ารปแบบคณลกษณะผน าของเจาหนาทของรฐบนความหลากหลาย

วฒนธรรมไปใช

จดประชมครงท 1 ในเจาหนาทของรฐระดบหวหนาสวนในจงหวดยะลา ปตตานและ

นราธวาสเพอชแจงวตถประสงคโครงการ เชญชวนใหเขารวม

ขนตอนท 2 ทบทวนวรรณกรรม/หลกฐานเชงประจกษ/คดเลอก และประเมนคณภาพของ

หลกฐานเพอน ามาใชในการก าหนดคณลกษณะในสวนรปแบบคณลกษณะผน าของเจาหนาทของรฐ

บนความหลากหลายวฒนธรรม

ขนตอนท 3 การยกรางรปแบบคณลกษณะผน าของเจาหนาทของรฐบนความหลากหลาย

วฒนธรรมโดยผวจยรวบรวมขอเสนอแนะทดทสด จากหลกฐานเชงประจกษ น ามาสรปเปนเนอหาใน

การจดท ารปแบบฉบบราง

ขนตอนท 4 ตรวจสอบโดยผเชยวชาญ น าแนวรปแบบฉบบรางพรอมทงคมอประกอบการใช

รปแบบทสรางขน สงใหผทรงคณวฒสาขารฐศาสตรการปกครอง สาขาเชยวชาญอนๆทเชอมโยง

ความหลากหลายทางวฒนธรรม จ านวน 3 ทาน ตรวจสอบความเหมาะสมของภาษา พรอมประเมน

ความคดเหนในการน าแนวปฏบตไปใช (Polit& Beck, 2003) ใน 3 ดาน คอ 1) ดานการถายทอด/น าส

การปฏบต 2) ดานความเปนไปได และ 3) ดานความคมทน รวมทงแบบประเมนผลเชงกระบวนการ

และผลลพธ ใหผทรงคณวฒตรวจสอบ จากนนน ามาปรบปรงแกไขตามค าแนะน าและขอเสนอแนะ

ของผเชยวชาญ กอนทจะน าไปทดสอบหาคาความเทยงของการใชรปแบบจากผใชรปแบบ

ขนตอนท 5 ทดสอบหาคาความเทยงของการใชรปแบบ ดวยการหาคาความสอดคลองตรงกน

หรอเทาเทยมกนของการใชแนวปฏบตระหวาง ผปฏบต 2ราย ในเวลาเดยวกน (inter-rater reliability)

หาคาความเทยงโดยการค านวณหาคารอยละของความสอดคลอง (percent of agreement) คาทตองการ

คอ 1.0

ระยะการน าแนวปฏบตไปทดลองใชโดยจดประชมครงท 2, 3ในเจาหนาทของรฐระดบ

หวหนาสวนเจาหนาทของรฐระดบปฏบตการและประชาชน ทเขารวมโครงการ ประชมชแจง

วตถประสงค อธบายรายละเอยดของรปแบบพรอมทงคมอประกอบ ฝกอบรมการใชรปแบบฉบบยก

ราง การตอบแบบสอบถามการวจย พรอมทงชแจงการพทกษสทธของผเขารวมวจย

64

ระยะท 3 คอ ระยะประเมนผล

โดยผวจยใหกลมตวอยาง ตอบแบบสอบถามประเมนความสามารถในการปฏบตไดจากการ

น าแนว ทไดไปทดลองใช และแบบสอบถามความพงพอใจของผเขารวมวจย ในการใชแนวปฏบต

รวมทงปญหาอปสรรคและขอเสนอแนะจากการทดลองใชรปแบบ น าขอมลทไดไปวเคราะหผล

โดยจดประชมครงท 4 เพอน าเสนอผลการศกษาและขอเสนอแนะเชงนโยบายแกผบรหาร

โดยใชระยะเวลา 1ปตงแต ตลาคม พ.ศ. 2559 – กนยายน พ.ศ. 2560 สถานทเกบขอมล จงหวดยะลา ปตตานและนราธวาส

ระยะท1 การศกษาวจยเชงคณภาพผใหขอมลเปนเจาหนาทของรฐระดบหวหนาสวนเกบขอมลตงแต

เดอนมกราคม 2559 –กมภาพนธ 2560 รวมเวลา 2เดอนคดเลอกผใหขอมลแบบเฉพาะเจาะจงตามคณสมบตทก าหนดโดยเลอกผทมประสบการณในการปฏบตงานเปนหวหนาสวนในจงหวดนราธวาส อยางนอย 1 ปทกกระทรวง ทบวง กรมโดยผวจ ยสรางสมพนธภาพกบผใหขอมลและชแจงวตถประสงคของการวจยสอบถามความสมครใจในการเขารวมการวจยซงผใหขอมลมสทธในการตดสนใจเขารวมการวจยหรอไมกไดและถาหากตดสนใจเขารวมการวจยสามารถออกจากการวจยไดตลอดเวลาโดยไมมผลกระทบใดๆ ตอผใหขอมลตลอดการวจยผใหขอมลสามารถซกถามตรวจสอบขอมลเกยวกบการท าวจยครงนไดตลอดเวลาขอมลจากการศกษาจะน าเสนอในภาพรวมโดยไมเฉพาะเจาะจงผใดเกบขอมลรวมทงสนจ านวน 13 ราย เครองมอทใชในการวจย

ผวจยซงเปนเครองมอทส าคญในการเกบรวมรวมขอมลเครองบนทกเสยงและแนวทางการสมภาษณซงผานการทดลองใชในการศกษาน ารองกบผใหขอมลจ านวน 2 รายแนวค าถามทใชในการสมภาษณเปนแนวค าถามโดยมการสรปความ การสะทอนคดและไมมการก าหนดค าถามตายตวค าถามในการสมภาษณจะมลกษณะยดหยนและเออใหผใหขอมลสามารถแสดงออกถงประสบการณของผใหขอมลไดอยางลกซง

65

ขนตอนในการสรางแบบสมภาษณ ชดท1 1. เพอศกษาทฤษฎเอกสารและงานวจยทเกยวของกบคณลกษณะผน าของเจาหนาทของรฐบน

ความหลากหลายวฒนธรรมในสามจงหวดชายแดนใตเพอก าหนดกรอบแนวคดในการสรางแบบสมภาษณ

2. สรางแบบสมภาษณตามกรอบแนวคดและใหครอบคลมขอบเขตเนอหาการวจย 3. น าแบบสมภาษณทสรางทดสอบกบกลมเปาหมายเพอตรวจสอบความครอบคลมของ

ขอความความถกตองและความเหมาะสมในการใชภาษาจากนนน าแบบสมภาษณมาปรบปรงแกไข

การตรวจสอบคณภาพเครองมอไดด าเนนการดงน 1. ตรวจสอบความตรง (Validity) ในการหาดชนความสอดคลองระหวางขอค าถามและ

วตถประสงค (Item-Objective Congruence Index: IOC) โดยผเชยวชาญ 2. น าเครองมอไปทดลองใช (Try out) จ านวน 13 คน 3. น าแบบสมภาษณมาปรบปรงแกไขตามขอแนะน าเพอท าใหแบบสมภาษณใหมความ

สมบรณยงขน 4. จดพมพแบบสมภาษณฉบบสมบรณน าไปเกบขอมลกบกลมตวอยาง

ชดท 1 เปนแบบสมภาษณไมมโครงสรางแนนอน (Unstructured interview) มลกษณะเปนค าถามปลายเปด (Open – ended Questions ) หมายถงค าถามทใหผตอบตอบไดอยางอสระเปดโอกาสใหผถกสมภาษณแสดงความคดทศนคตไดอยางกวางขวางในการสมภาษณการประเมนความตองการจ าเปน (Needs Assessment) เชน

1. ทานใหความหมายของคณลกษณะผ น าของเจาหนาทของรฐบนความหลากหลายวฒนธรรมในสามจงหวดชายแดนใตวาอยางไร

2. คณลกษณะมอะไรบางอยางไร 3. ปญหา อปสรรคและขอเสนอแนะ 4. ประเภทของคณลกษณะผน าของเจาหนาทของรฐบนความหลากหลายวฒนธรรมในสาม

จงหวดชายแดนใตในมมมองของทานตองเปนอยางไรบาง 5. ทานคดวาองคประกอบของคณลกษณะผน าของเจาหนาทของรฐบนความหลากหลาย

วฒนธรรมในสามจงหวดชายแดนใตมอะไรบางฯลฯโดยมการสรปความ การสะทอนคดและไมมการก าหนดค าถามตายตวค าถามในการสมภาษณจะมลกษณะยดหยนและเออใหผใหขอมลสามารถแสดงออกถงประสบการณของผใหขอมลไดอยางลกซง

66

ชดท 2 เปนค าถามในการสนทนากลม (Focus group) จากขอมลในการสมภาษณเชงลกเพอใหขอมลดงกลาวเปนทนาเชอถอมากยงขนจงไดมการสอบทานขอมลดงกลาวในการระดมความคดเหนเรองคณลกษณะผน าของเจาหนาทของรฐบนความหลากหลายวฒนธรรมในสามจงหวดชายแดนใตจ านวน 9 คน ทฤษฎการวจยครงนมดงน

1. การสรางทฤษฎจากฐานราก (Grounded theory) เปนวธวทยาการวจยเชงคณภาพทเรมตนจากขอมลแลวไปสสมมตฐานและจบลงดวยทเปนค าอธบายส าหรบปรากฏการณทศกษาโดยนกวจยตองการสรางมโนทศนสมมตฐานและกรอบแนวคดส าหรบอธบายปรากฏการณทศกษากระบวนการเกบขอมลและวเคราะหขอมลจะด าเนนไปพรอมๆกนขอมลทน ามาวเคราะหเปนขอมลทใหรายละเอยดเกยวกบปรากฏการณทางสงคมในเรองทศกษาอยางรอบดานสามารถใชอธบายปรากฏการณทเฉพาะเจาะจงดวยเหตดงกลาวจงนาการวจยเพอสรางทฤษฎฐานรากมาเปนกระบวนการศกษาเนองจากขอจ ากดของการมกรอบแนวคดจากงานวจยทมอยปจจบนและสงทตองการศกษาเชนสงทยงไมมผศกษาจงตองการใชสงทคนพบมความสอดคลองกบบรบทของคณลกษณะผน าของเจาหนาทของรฐบนความหลากหลายวฒนธรรมในสามจงหวดชายแดนใตการประยกตใชแนวคดเพอสรางทฤษฎขนจากฐานรากนเปนการศกษาแบบอปนย (Inductive approach) คอเรมจากขอมลจากประชากรตวอยางทเจาะจงเลอกมาจ านวนหนงแลวจงวเคราะหหาขอสรปหรอค าอธบายเชงทฤษฎทมลกษณะทวไปจากขอมลนน (from the particular to the general) ภายใตกรอบแนวคดทสรางขนเปนการมงคนหาความรเพอสรางทฤษฎอนเกดจากปรากฏการณคณลกษณะผน าของเจาหนาทของรฐบนความหลากหลายวฒนธรรมในสามจงหวดชายแดนใต

2. การวจยประเมนความตองการจ าเปนแบบสมบรณ (Complete needs assessment) เปนเครองมอการวจยในการประเมนคณลกษณะผน าของเจาหนาทของรฐบนความหลากหลายวฒนธรรมในสามจงหวดชายแดนใตโดยเนนกจกรรมการระบความตองการจ าเปนจากความตองการจากผมสวนไดสวนเสย (Stakeholder) โดยการสมภาษณจากผมประสบการณและผมสวนรวม การวเคราะหขอมล

การวเคราะหขอมลเรมด าเนนการพรอมกบการสมภาษณและการวเคราะหความสมบรณของขอมลเปนรายวนจากการถอดความเทปบนทกเสยงภายหลงการสมภาษณเสรจสนโดยอานขอมลอยางละเอยดค าตอค าหลายๆรอบประโยคตอประโยคหลายๆรอบจนเขาใจรวมกบฟงเทปซ าหลายๆครงใหรหสขอมลจากนนดงขอความส าคญออกมาแลวใหความหมายแตละขอความท าการจดระบบหมวดหมเขยนอธบายประเดนเปนความเรยงอยางละเอยดจากทมวจยถาขอความใดหรอประโยคใดไมชดเจนจะน ากลบไปซกถามเพมเตมเพอความเขาใจทตรงกนบทสนทนาทถอดเทปและผลการ

67

วเคราะหขอมลจดหมวดหมขอมลจะถกน ากลบไปใหผใหขอมลแตละรายตรวจสอบความถกตองดานเนอหา (Member checking) การวเคราะหและตความขอมลใชการวเคราะหขอมลเชงคณภาพทวไปตามแนวทางของโพลตและฮงเกลอร (Polit, D. F. & Hungler, B. P.,1999) วธการเกบรวบรวมขอมล

เครองมอทใชในการวจย ในการวจยในครงนเปนการรวบรวมขอมลปฐมภมโดยการใชเครองมอไดแก

แบบสมภาษณ เนองจากไดพจารณาความเหมาะสมและประโยชนในการใชแบบสมภาษณดงน

1. ไดรบขอมลทเปดเผยและสามารถตรวจสอบความถกตองของขอมลไดในระหวางการสมภาษณ

2. สามารถดดแปลงและปรบปรงวธการสมภาษณใหเหมาะกบสถานการณทเกดขนและสามารถอธบายคาถามทผถกสมภาษณไมเขาใจได

3. สามารถสงเกตกรยาอาการของผถกสมภาษณในขณะสมภาษณซงจะนาไปสการพจารณาความนาเชอถอของขอมลได

4. สามารถใชไดกบกลมคนทกเพศทกวยไมมปญหาจากการอานและเขยน โดยสมภาษณเจาหนาทของรฐระดบหวหนาสวนผใหขอมลบนทกเทปขณะท าการสมภาษณ

รวมกบการจดบนทกซงผวจยเดนทางไปสมภาษณดวยตนเองผวจยใชเวลาในการสมภาษณครงละ 45 – 60 นาทเฉลย 50 นาท สมภาษณประมาณรายละ 2-3 ครงเฉลย 2.5 ครงจนขอมลทไดมการอมตวและตอบค าถามการวจยไดครอบคลม การสนทนากลม เนองจากไดพจารณาความเหมาะสมและประโยชนในการใชการสนทนากลมดงน

1. เปนการใชขอมลจากหลายแหลงมารวมกนอธบายเหตการณหรอประเดนทศกษาซงขอมลทไดจะเปนคาตอบทมความสอดคลองหรอแตกตางกน

2. มการน าขอมลของแตละกลมซงมาจากแตละแหลงซงประกอบดวยผมความรและประสบการณตรงในพฒนาแนวปฏบตภาวะผน าของเจาหนาทของรฐทปฏบตหนาทในพนททมความหลากหลายทางวฒนธรรมกรณศกษาสามจงหวดชายแดนใตและผมสวนเกยวของมาตรวจสอบความสอดคลองและความแตกตางเพอใหเกดมมมองทหลากหลาย

3. มการใชผวเคราะหขอมล

68

ระยะท 2 ระยะการสรางและพฒนารปแบบคณลกษณะผน าของเจาหนาทของรฐบนความหลากหลายวฒนธรรมในสามจงหวดชายแดนใต ประกอบดวย ระยะเตรยมการ โดยแบงออกเปน 5 ขนตอน ไดแก 1) ก าหนดปญหาและขอบเขตของปญหา 2) ทบทวนวรรณกรรม/ หลกฐานเชงประจกษ/ คดเลอกและประเมนคณภาพของหลกฐาน 3) ยกรางแนวปฏบต4) ตรวจสอบโดยผเชยวชาญ 5) ทดสอบหาคาความเทยงของการใชแนวปฏบต และระยะการน าแนวปฏบตไปทดลองใช

ระยะเตรยมการ ขนตอนท 1 การก าหนดปญหาและขอบเขตของปญหา วตถประสงคในขนตอนน คอ เพอ

คนหาปญหาคณลกษณะผน า และก าหนดขอบเขตของปญหาทจะศกษา โดยมผทมสวนเกยวของคอ ผวจยและผทรงคณวฒ จะรวมกนพจารณาประเดนคณลกษณะผน าของเจาหนาทของรฐบนความหลากหลายวฒนธรรมในสามจงหวดชายแดนใตวาตองเปนอยางไร รวบรวมปญหาและขอเสนอแนะจากการทบทวนหลกฐานเชงประจกษทส ารวจได มาก าหนดเปนปญหาและขอบเขตในการศกษา คอการพฒนารปแบบและก าหนดวตถประสงค กลมเปาหมาย ผลลพธของการพฒนารปแบบ ดงนวตถประสงคในการศกษาครงน คอ เพอพฒนารปแบบคณลกษณะผน าของเจาหนาทของรฐบนความหลากหลายวฒนธรรมในสามจงหวดชายแดนใตและประเมนผลการน ารปแบบไปใช ปญหา อปสรรค ความพงพอใจ กลมเปาหมายคอ ก าหนดผลลพธทเกดขน คอ 1) รปแบบทสรางขนสามารถน าไปใชในปฏบตได โดยเมอน าไปปฏบตจะตองปฏบตไดไมต ากวา 80% และ 2) เจาหนาทของรฐมความพงพอใจในการน ารปแบบไปใช และ3) ประชาชนมความพงพอใจเมอเจาหนาทของรฐน ารปแบบคณลกษณะผน าของเจาหนาทของรฐบนความหลากหลายวฒนธรรมในสามจงหวดชายแดนใตไปใช

จดประชมครงท 1 ในเจาหนาทของรฐระดบหวหนาสวนในจงหวดยะลา ปตตานและนราธวาสเพอชแจงวตถประสงคโครงการ เชญชวนใหเขารวมจ านวน 13 คน

ขนตอนท 2 ทบทวนวรรณกรรม/หลกฐานเชงประจกษ/คดเลอก และประเมนคณภาพของหลกฐานเพอน ามาใชในการก าหนดกจกรรมในสวนของภาวะผน าบนความหลากหลายวฒนธรรม ขนตอนท 3 การยกรางรปแบบคณลกษณะผน าของเจาหนาทของรฐบนความหลากหลายวฒนธรรมในสามจงหวดชายแดนใตโดยผวจ ยรวบรวมขอเสนอแนะทดทสด จากหลกฐานเชงประจกษ น ามาสรปเปนเนอหาในการจดท าแนวปฏบตฉบบรางเกบขอมลเชงคณภาพเชงลก จ านวน 13 คน

ขนตอนท 4 ตรวจสอบโดยผเชยวชาญ น าแนวปฏบตฉบบรางพรอมทงคมอประกอบการใชแนวปฏบตทสรางขน สงใหผทรงคณวฒสาขารฐศาสตรการปกครอง สาขาเชยวชาญอนๆทเชอมโยงความหลากหลายทางวฒนธรรม จ านวน 13 ทาน ตรวจสอบความเหมาะสมของภาษา พรอมประเมน

69

ความคดเหนในการน าแนวปฏบตไปใช (Polit& Beck, 2003) ใน 3 ดาน คอ 1) ดานการถายทอด/น าสการปฏบต 2) ดานความเปนไปได และ 3) ดานความคมทน รวมทงแบบประเมนผลเชงกระบวนการและผลเชงคลนก ใหผทรงคณวฒตรวจสอบ จากนนน ามาปรบปรงแกไขตามค าแนะน าและขอเสนอแนะของผเชยวชาญ กอนทจะน าไปทดสอบหาคาความเทยงของการใชแนวปฏบตจากผใชแนวปฏบต

ขนตอนท 5 ทดสอบหาคาความเทยงของการใชแนวปฏบต ดวยการหาคาความสอดคลองตรงกนหรอเทาเทยมกนของการใชแนวปฏบตระหวาง ผ ปฏบต 2ราย ในเวลาเดยวกน (inter-rater reliability) หาคาความเทยงโดยการค านวณหาคารอยละของความสอดคลอง (percent of agreement) คาทตองการคอ 1.0

ระยะการน าแนวปฏบตไปทดลองใชโดยจดประชมครงท 2, 3 ในเจาหนาทของรฐระดบหวหนาสวนเจาหนาทของรฐระดบปฏบตการและประชาชน ทเขารวมโครงการ ประชมชแจงวตถประสงค อธบายรายละเอยดของแนวปฏบตพรอมทงคมอประกอบ ฝกอบรมการใชแนวปฏบตฉบบยกราง การตอบแบบสอบถามการวจย พรอมทงชแจงการพทกษสทธของผเขารวมวจย จ านวน 18 คน

ระยะท 3 คอ ระยะประเมนผล โดยผวจยใหกลมตวอยาง ตอบแบบสอบถามประเมนความสามารถในการปฏบตไดจากการ

น าแนว ทไดไปทดลองใช และแบบสอบถามความพงพอใจของผเขารวมวจย ในการใชแนวปฏบต รวมทงปญหาอปสรรคและขอเสนอแนะจากการทดลองใชแนวปฏบต น าขอมลทไดไปวเคราะหผล

โดยจดประชมครงท 4 เพอน าเสนอผลการศกษาและขอเสนอแนะเชงนโยบายแกผบรหาร ระยะท4

- เขยนรายงานวจยฉบบสมบรณ - เผยแพรรายงานวจยฉบบสมบรณ และคมอคณลกษณะผน าของเจาหนาทของรฐบนความ

หลากหลายวฒนธรรมในสามจงหวดชายแดนใต

การพทกษสทธกลมตวอยาง ผวจยชแจงการพทกษสทธของกลมตวอยางโดยการแนะน าตว ชแจงวตถประสงคของการวจย ขนตอนการเกบรวบรวมขอมล และระยะเวลาของการวจย พรอมทงชแจงสทธของกลมตวอยางใหทราบ ในการตอบรบการเขารวมวจยและปฏเสธการเขารวมวจยในครงน ไมมผลกระทบใดๆทงสน ขอมลตางๆทไดจากการวจยครงน ผวจยจะเกบรกษาไวเปนความลบและน ามาใชส าหรบการวจยในครงนเทานน ผลการวจยน าเสนอในภาพรวม หลงจากด าเนนการวจยไปแลว ซงหากมขอสงสยเกยวกบการวจย สามารถสอบถามผวจยไดตลอดเวลา และใหผเขารวมวจยลงลายมอชอในแบบฟอรมการพทกษสทธของผเขารวมวจยดวย

บทท4 ผลการวจยและการอภปรายผล

การวจยครงนเปนการวจยทใชระเบยบวธวจยแบบผสม (Mixed Method) เพอศกษาและพฒนาผ น าของเจาหนาทของรฐบนความหลากหลายวฒนธรรมในสามจงหวดชายแดนใต มวตถประสงคของการวจยคอ เพอศกษาถงคณลกษณะผน าของเจาหนาทของรฐบนความหลากหลายวฒนธรรมในสามจงหวดชายแดนใต และเพอพฒนารปแบบคณลกษณะผน าของเจาหนาทของรฐบนความหลากหลายวฒนธรรมในสามจงหวดชายแดนใต ดงนนขอน าเสนอผลการวจยเปน 2 ระยะดงน ระยะท 1 ผลของการศกษาถงคณลกษณะผน าของเจาหนาทของรฐบนความหลากหลายวฒนธรรมในสามจงหวดชายแดนใต ระยะท 2 การพฒนารปแบบคณลกษณะผน าของเจาหนาทของรฐบนความหลากหลายวฒนธรรมในสามจงหวดชายแดนใต ระยะท 1 ผลของการศกษาถงคณลกษณะผน าของเจาหนาทของรฐบนความหลากหลายวฒนธรรมในสามจงหวดชายแดนใต การศกษาเชงคณภาพศกษาเชงปรากฏการณวทยาคณลกษณะผน าของเจาหนาทของรฐบนความหลากหลายวฒนธรรมในสามจงหวดชายแดนใต โดยการสมภาษณเชงลกผน าทเปนเจาหนาทของรฐระดบหวหนาสวนจ านวน 13 คนประกอบดวย รองเลขาธการศนยอ านวยการบรหารจงหวดชายแดนภาคใต จ านวน 1 คน รองผวาราชการจงหวด 3 คน ผบรหารสถานศกษา 1 คน ผบรหารดานสาธารณสข จ านวน 1 คน ผบรหารดานทหาร จ านวน 1 คน ผบรหารนกวชาการดานอสลามศกษา จ านวน 1 คน ผก ากบต ารวจภธร จ านวน 1 คน กระทรวงพฒนาความมนคงของมนษยจ านวน 1 คน และอาจารยพยาบาลทมประสบการณการใชคณลกษณะผน าทามกลางความหลากหลายทางวฒนธรรมจ านวน 1 คน กระทรวงเกษตรและสหกรณ จ านวน 1 คน กระทรวงพาณชย จ านวน 1 คน มการวเคราะหขอมลเรมด าเนนการพรอมกบการสมภาษณและการวเคราะหความสมบรณของขอมลเปนรายวนจากการถอดความเทปบนทกเสยงภายหลงการสมภาษณเสรจสนโดยอานขอมลอยางละเอยดค าตอค าหลายๆรอบประโยคตอประโยคหลายๆรอบจนเขาใจรวมกบฟงเทปซ าหลายๆครงใหรหสขอมลจากนนดงขอความส าคญออกมาแลวใหความหมายแตละขอความท าการจดระบบหมวดหมเขยนอธบายประเดนเปนความเรยงอยางละเอยดจากทมวจยถาขอความใดหรอประโยคใดไมชดเจนจะน ากลบไปซกถามเพมเตมเพอความเขาใจทตรงกนบทสนทนาทถอดเทปและผลการวเคราะหขอมลจดหมวดหมขอมลจะถกน ากลบไปใหผใหขอมลแตละรายตรวจสอบความถกตองดานเนอหา (Member checking) การวเคราะหและตความขอมลใชการวเคราะหขอมลเชงคณภาพทวไปตามแนวทางของโพลตและฮงเกลอร (Polit, D. F. &Hungler, B. P.,1999)โดยใหไดประเดนดงน

71

1. ทานใหความหมายของคณลกษณะผ น าของเจาหนาทของรฐบนความหลากหลายวฒนธรรมในสามจงหวดชายแดนใตวาอยางไร 1. ดานการมความหมายและเปาหมายของชวตคณลกษณะผน าในความหลากหลายทางวฒนธรรมในจงหวดชายแดนใต 1.1 สงทใหความหมายกบชวต คอความตองการทลกซงเปนนามธรรม ความตองการทจะด ารงชวตอยอยางมความสขมความหมายและมความสข โดยใชหลกคณลกษณะผน า ดานอทธพลอยางมอดมการณ (Idealized Influence) ดานวสยทศนและออกแบบองคกร (Vision and Direction) ดานบรหารการเปลยนแปลง (Change Management) ดานจรยธรรมและธรรมาภบาล (Ethic and Good Governance) ดานบรหารจดการองคกร (Organization Management) ดานพฒนาทรพยากรมนษย (Human Resource) 1.2 จดมงหมายสงสดในชวตคอ ความปรารถนาอยากมชวตความเปนอยทดทงบนโลกและโลกหนา คณลกษณะผน า เปนผสรางสรรคแบบมสวนรวม ยดมนและมงเนนแนวทางปฏบตตางๆ อยางมจรยธรรม

2. ดานการมความสมพนธกบบคคลอน สงแวดลอม และพลงนอกเหนอตน 2.1 ความสมพนธกบพระเจาหรอสงทตนนบถอ ไดแกการใชหลกศาสนาน า

ในการเขาใจ เขาถง คอคณลกษณะผน าทมเมตตา เอออาทร เปนผทดงามกาย ใจวาจา ถงพรอมในหลกศลธรรม

2.2 ความสมพนธกบบคคลอน และสงแวดลอม ไดแก คณลกษณะผน า คอเปนผน าสรางทมงานโดยรจกใชคนเปนผชกจงใจ การสอสารทมประสทธภาพ การประสานงานโดยใชหลกมตจตวญญาณ เปนผน าชมชนสมพนธ การสรางระบบการควบคมทมประสทธภาพ

2.3 ความสมพนธกบตนเองไดแก สรางความมประสทธผล และความมดลยภาพขององคการรจกควบคมยดหยนและการรเรม ความสามารถในการน าปจจยน าเขาตางๆ มาก าหนดกลยทธ (Gathering Multiple Inputs to Formulate Strategy) 3.ดานการมความหวง คอ คณลกษณะผน า แสวงหาความทาทาย (Degree of Challenge Seeking) มความคาดหวงและการสรางโอกาสส าหรบอนาคต ความปรารถนาทมด าเนนกจกรรมทเปนการสงเสรมวฒนธรรมความมประสทธผลอยางย งยนขององคการ

72

1. คณลกษณะของผน ามอะไรบางอยางไร คณลกษณะของผน าประกอบดวย

2.1 ดานอทธพลอยางมอดมการณ (Idealized Influence) 2.1.1 มตวถชวต (Life style) 1.1.2 มตมรดกทางสงคม (Social Heritage) 2.1.3 มตภาคเครอขาย (Stake Holder) 2.2 ดานวสยทศนและออกแบบองคกร (Vision and Direction) 2.2.1 มตวถชวต (Life style) 2.2.2 มตมรดกทางสงคม (Social Heritage) 1.2.3 มตภาคเครอขาย (Stake Holder) 2.3 ดานบรหารการเปลยนแปลง (Change Management) 2.3.1 มตวถชวต (Life style) ไดแก 2.3.2 มตมรดกทางสงคม (Social Heritage)

2.3.3 มตภาคเครอขาย (Stake Holder) 2.4 ดานจรยธรรมและธรรมาภบาล (Ethic and Good Governance) 2.4.1 มตวถชวต (Life style) 2.4.2 มตมรดกทางสงคม (Social Heritage)

2.4.3 มตภาคเครอขาย (Stake Holder 2.5 ดานบรหารจดการองคกร (Organization Management) 2.5.1 มตวถชวต 2.5.2 มตมรดกทางสงคม (Social Heritage 2.5.3 มตภาคเครอขาย (Stake Holder) 2.6 ดานพฒนาทรพยากรมนษย (Human Resource) 2.6.1 มตวถชวต (Life style 2.6.2 มตมรดกทางสงคม (Social Heritage) 2.6.3 มตภาคเครอขาย (Stake Holder)

3) ปญหา อปสรรคและขอเสนอแนะ 1. ผบรหารในพนทสามจงหวดชายแดนใตหรอพนทอนๆ ทมบรบท สงคม พหวฒนธรรม

ควรน ารปแบบการบรหารดงกลาวไปปรบใชตามความเหมาะสมกบบรบทของหนวยงานเทาทระเบยบ จะเอออ านวย ทงน สงส าคญทผบรหารระดบเขต หรอระดบจงหวด จะสามารถพฒนาองคกรสบเนองจากงานวจยชนน คอ การสรรหาบคลากรเขาสต าแหนงผบรหารตามตวบงช เพอเพม

73

ประสทธภาพในการบรหารงาน และออกแบบหลกสตรเพอพฒนาผบรหาร ใหสอดคลองกบบรบทพหวฒนธรรมในพนทตอไป

2. หนวยงาน สามารถปรบปรงวสยทศน พนธกจ ยทธศาสตร กลยทธ โครงการ งาน หรอกจกรรมทสอดคลองกบตวบงชตางๆ ในการด าเนนการเพอใหเกดผลในเชงรปธรรม และพฒนาคณภาพขององคกรตอไป เพอใหเกดความย งยน

3. การบรหารจดการหนวยงานแบบพหวฒนธรรมภายใตกรอบคดทฤษฎทอยบนพนฐานและหลกการของวถชวต มรดกทางวฒนธรรม และภาคเครอขายนน กญแจส าคญกคอ การเปดโอกาสใหทกภาคสวนทเกยวของไมวาจะเปนภาคเอกชน ผน าศาสนาในพนท หนวยงานวชาการใกลเคยง ทมงานผบรหาร รวมทงประชาชน ไดเขามามสวนรวมในการเปนทปรกษา และก าหนดรายละเอยดการบรหารองคกรตามความเหมาะสม

4. รปแบบภาวะผน าของผบรหารงาน ภายใตบรบทพหวฒนธรรมสามจงหวดชายแดนใตทไดจากการวจยน น การทผ บรหารจะน ารปแบบดงกลาวไปใชน นสาระส าคญกคอ วธการหรอกระบวนการใน ทจะตองบรณาการและน าไปปรบใชกบภารกจการบรหารจดการทองคกรไดด าเนนการอยเดม

4. ประเภทของคณลกษณะผน าของเจาหนาทของรฐบนความหลากหลายวฒนธรรมในสามจงหวดชายแดนใตในมมมองของทานตองเปนอยางไรบาง

สงทตองเปนของผน าของเจาหนาทของรฐบนความหลากหลายวฒนธรรมในสามจงหวดชายแดนใต ไดแก 1) วสยทศน เกดจากการมสวนรวมของทกภาคสวน และทกภาคสวนมสวนรวมในการด าเนนงาน และประเมนผลการด าเนนงานขององคกร 2) มการวางแผนเชงนโยบายรวมกบผบรหารหนวยงานในเขตพนทบรการใกลเคยง หรอในเขตพนทภาคใตตอนลาง 3) ก าหนดสดสวนคณะกรรมการตางๆ ทสะทอนความเปนสงคมพหวฒนธรรม 4) แตงตงทปรกษาขององคกรมาจากผน าศาสนาหรอผแทนภาคสวนตางๆ ทสอดคลองกบบรบทของชมชน 5) มการเขาถงชมชนเพอแสดงแนวคดใหมและขยายเขตพนทบรการทางการแพทยเพมขน 6) เปดโอกาสใหชมชนเขามามสวนรวมในการวางแผนบรหารของคนในชมชนอยางเหมาะสม และ 7) ก าหนดเปาหมายความส าเรจรวมกนระหวางชมชนกบหนวยงาน

5. ทานคดวาองคประกอบของคณลกษณะผน าของเจาหนาทของรฐบนความหลากหลายวฒนธรรมในสามจงหวดชายแดนใตมอะไรบาง

คณลกษณะผ น า คอเปนผน าส รางทมงานโดยรจกใชคนเปนผ ชกจงใจ การสอสารทมประสทธภาพ การประสานงานโดยใชหลกมตจตวญญาณ เปนผน าชมชนสมพนธ การสรางระบบการควบคมทมประสทธภาพ

74

ระยะท 2 การพฒนารปแบบคณลกษณะผน าของเจาหนาทของรฐบนความหลากหลายวฒนธรรมในสามจงหวดชายแดนใต

ประกอบดวย ระยะเตรยมการ โดยแบงออกเปน 5 ขนตอน ไดแก 1) ก าหนดปญหาและขอบเขตของปญหา 2) ทบทวนวรรณกรรม/ หลกฐานเชงประจกษ/ คดเลอกและประเมนคณภาพของหลกฐาน 3) ยกรางแนวปฏบต4) ตรวจสอบโดยผเชยวชาญ 5) ทดสอบหาคาความเทยงของการใชแนวปฏบต และระยะการน าแนวปฏบตไปทดลองใช

ระยะเตรยมการ ขนตอนท 1 การก าหนดปญหาและขอบเขตของปญหา วตถประสงคในขนตอนน คอ เพอ

คนหาปญหาคณลกษณะผน า และก าหนดขอบเขตของปญหาทจะศกษา โดยมผทมสวนเกยวของคอ ผวจยและผทรงคณวฒ จะรวมกนพจารณาประเดนคณลกษณะผน าของเจาหนาทของรฐบนความหลากหลายวฒนธรรมในสามจงหวดชายแดนใตวาตองเปนอยางไร รวบรวมปญหาและขอเสนอแนะจากการทบทวนหลกฐานเชงประจกษทส ารวจได มาก าหนดเปนปญหาและขอบเขตในการศกษา คอการพฒนารปแบบและก าหนดวตถประสงค กลมเปาหมาย ผลลพธของการพฒนารปแบบ ดงนวตถประสงคในการศกษาครงน คอ เพอพฒนารปแบบคณลกษณะผน าของเจาหนาทของรฐบนความหลากหลายวฒนธรรมในสามจงหวดชายแดนใตและประเมนผลการน ารปแบบไปใช ปญหา อปสรรค ความพงพอใจ กลมเปาหมายคอ ก าหนดผลลพธทเกดขน คอ 1) รปแบบทสรางขนสามารถน าไปใชในปฏบตได โดยเมอน าไปปฏบตจะตองปฏบตไดไมต ากวา 80% และ 2) เจาหนาทของรฐมความพงพอใจในการน ารปแบบไปใช และ3) ประชาชนมความพงพอใจเมอเจาหนาทของรฐน ารปแบบคณลกษณะผน าของเจาหนาทของรฐบนความหลากหลายวฒนธรรมในสามจงหวดชายแดนใตไปใช

จดประชมครงท 1 ในเจาหนาทของรฐระดบหวหนาสวนในจงหวดยะลา ปตตานและนราธวาสเพอชแจงวตถประสงคโครงการ เชญชวนใหเขารวมจ านวน13 คน

ขนตอนท 2 ทบทวนวรรณกรรม/หลกฐานเชงประจกษ/คดเลอก และประเมนคณภาพของหลกฐานเพอน ามาใชในการก าหนดกจกรรมในสวนของภาวะผน าบนความหลากหลายวฒนธรรม อยางเปนระบบจาก Electronic searches ใน Pubmed, Science direct และ Cochrane library ระหวางป ค.ศ. 1990-2015 ไดงานวจยทเกยวของจ านวน 100 เรอง เมอน ามาสงเคราะหไดงานวจยทเกยวของจ านวน 10 เรอง หลงจากนนน าขอมลจากงานวจยเหลานไปใชในการพฒนารปแบบปฏบต( Ross, L., 2006 ; Clements, W. M., & Koenig, H. G., 2014 ; McFadden, S. H., 1995 ; MacKinlay, E.,2006 ; Ai, A. L., 2000 ; Heriot, C. S., 1992 ; Moberg, D. O., 2005 ; Everett, D., 1998 ; Hanson, L. C., Dobbs, D., Usher, B. M., Williams, S., Rawlings, J., & Daaleman, T. P., 2008)

ขนตอนท 3 การยกรางรปแบบคณลกษณะผน าของเจาหนาทของรฐบนความหลากหลาย

วฒนธรรมในสามจงหวดชายแดนใตโดยผวจ ยรวบรวมขอเสนอแนะทดทสด จากหลกฐานเชง

75

ประจกษ น ามาสรปเปนเนอหาในการจดท าแนวปฏบตฉบบรางเกบขอมลเชงคณภาพเชงลก จ านวน 13 คน

ขนตอนท 4 ตรวจสอบโดยผเชยวชาญ น าแนวปฏบตฉบบรางพรอมทงคมอประกอบการใชแนวปฏบตทสรางขน สงใหผทรงคณวฒสาขารฐศาสตรการปกครอง สาขาเชยวชาญอนๆทเชอมโยงความหลากหลายทางวฒนธรรม จ านวน 13 ทาน ตรวจสอบความเหมาะสมของภาษา พรอมประเมนความคดเหนในการน าแนวปฏบตไปใช (Polit& Beck, 2003) ใน 3 ดาน คอ 1) ดานการถายทอด/น าสการปฏบต 2) ดานความเปนไปได และ 3) ดานความคมทน รวมทงแบบประเมนผลเชงกระบวนการและผลเชงคลนก ใหผ ทรงคณวฒตรวจสอบ จากน นน ามาปรบปรงแกไขตามค าแนะน าและขอเสนอแนะของผเชยวชาญ กอนทจะน าไปทดสอบหาคาความเทยงของการใชแนวปฏบตจากผใชแนวปฏบต

ขนตอนท 5 ทดสอบหาคาความเทยงของการใชแนวปฏบต ดวยการหาคาความสอดคลองตรงกนหรอเทาเทยมกนของการใชแนวปฏบตระหวาง ผปฏบต 2ราย ในเวลาเดยวกน (inter-rater reliability) หาคาความเทยงโดยการค านวณหาคารอยละของความสอดคลอง (percent of agreement) คาทตองการคอ 1.0

ระยะการน าแนวปฏบตไปทดลองใชโดยจดประชมครงท 2, 3ในเจาหนาทของรฐระดบหวหนาสวนเจาหนาทของรฐระดบปฏบตการและประชาชน ทเขารวมโครงการ ประชมชแจงวตถประสงค อธบายรายละเอยดของแนวปฏบตพรอมทงคมอประกอบ ฝกอบรมการใชแนวปฏบตฉบบยกราง การตอบแบบสอบถามการวจย พรอมทงชแจงการพทกษสทธของผเขารวมวจย จ านวน 18 คน

ระยะท 3 คอ ระยะประเมนผล โดยผวจยใหกลมตวอยาง ตอบแบบสอบถามประเมนความสามารถในการปฏบตไดจากการ

น าแนว ทไดไปทดลองใช และแบบสอบถามความพงพอใจของผเขารวมวจย ในการใชแนวปฏบต รวมทงปญหาอปสรรคและขอเสนอแนะจากการทดลองใชแนวปฏบต น าขอมลทไดไปวเคราะหผล

ระยะท 2 คอ ระยะประเมนผลการใชแนวปฏบต ก าหนดผลลพธทเกดขน คอ 1) รปแบบทสรางขนสามารถน าไปใชในปฏบตได โดยเมอ

น าไปปฏบตจะตองไดไมต ากวา 80% ผลทไดเทากบ 90% และ 2)ผน าของเจาหนาทของรฐมความพงพอใจในการน ารปแบบคณลกษณะผน าของเจาหนาทของรฐบนความหลากหลายวฒนธรรมในสามจงหวดชายแดนใตไปใชผลทไดเทากบ 90% และ3)เจาหนาทของรฐ มความพงพอใจในการทผน าของเจาหนาทของรฐน ารปแบบมาใชเทากบ 85%

76

การน ารปแบบมาใชเมอเปรยบเทยบกบวธเดมพบวา จะชวยเพมประสทธภาพในการ บรหารจดการภาครฐในสามจงหวดชายแดนใตสงผลใหผปฏบตมความพงพอใจในการทผน าไดน ารปแบบคณลกษณะผน าของเจาหนาทของรฐบนความหลากหลายวฒนธรรมในสามจงหวดชายแดนใตไปใชผลของความพงพอใจทไดเทากบ 85%

อภปรายผลการวจย

วตถประสงคของการวจยคอ เพอศกษาถงคณลกษณะผน าของเจาหนาทของรฐบนความหลากหลายวฒนธรรมในสามจงหวดชายแดนใต และเพอพฒนารปแบบคณลกษณะผน าของเจาหนาทของรฐบนความหลากหลายวฒนธรรมในสามจงหวดชายแดนใต ดงนนขอน าเสนอผลเปน 2 ระยะดงน

ระยะท 1 ผลของการศกษาถงคณลกษณะผ น าของเจาหนาทของรฐบนความหลากหลายวฒนธรรมในสามจงหวดชายแดนใต

ระยะท 2 การพฒนารปแบบคณลกษณะผน าของเจาหนาทของรฐบนความหลากหลายวฒนธรรมในสามจงหวดชายแดนใต

ระยะท 1 ผลของการศกษาถงคณลกษณะผ น าของเจาหนาทของรฐบนความหลากหลายวฒนธรรมในสามจงหวดชายแดนใต การศกษาเชงคณภาพศกษาเชงปรากฏการณวทยาคณลกษณะผน าของเจาหนาทของรฐบนความหลากหลายวฒนธรรมในสามจงหวดชายแดนใต โดยการสมภาษณเชงลกผน าทเปนเจาหนาทของรฐระดบหวหนาสวนจ านวน 13 คน โดยใหไดประเดนดงน

1.ทานใหความหมายของคณลกษณะผ น าของเจาหนาทของรฐบนความหลากหลายวฒนธรรมในสามจงหวดชายแดนใตวาอยางไร

1.ดานการมความหมายและเปาหมายของชวตคณลกษณะผน าในความหลากหลายทางวฒนธรรมในจงหวดชายแดนใต

1.1 สงทใหความหมายกบชวต คอความตองการทลกซงเปนนามธรรม ความตองการทจะด ารงชวตอยอยางมความสขมความหมายและมความสข โดยใชหลกคณลกษณะผน า ดานอทธพลอยางมอดมการณ (Idealized Influence) ดานวสยทศนและออกแบบองคกร (Vision and Direction) ดานบรหารการเปลยนแปลง (Change Management) ดานจรยธรรมและธรรมาภบาล (Ethic and Good Governance) ดานบรหารจดการองคกร (Organization Management) ดานพฒนาทรพยากรมนษย (Human Resource)

77

1.2 จดมงหมายสงสดในชวตคอ ความปรารถนาอยากมชวตความเปนอยทดทงบนโลกและโลกหนาคณลกษณะผน า เปนผสรางสรรคแบบมสวนรวม ยดมนและมงเนนแนวทาง

2. ดานการมความสมพนธกบบคคลอน สงแวดลอม และพลงนอกเหนอตน 2.1 ความสมพนธกบพระเจาหรอสงทตนนบถอ ไดแกการใชหลกศาสนาน า

ในการเขาใจ เขาถง คอคณลกษณะผน าทมเมตตา เอออาทร เปนผทดงามกาย ใจวาจา ถงพรอมในหลกศลธรรม

2.2 ความสมพนธกบบคคลอน และสงแวดลอม ไดแก คณลกษณะผน า คอเปนผน าสรางทมงานโดยรจกใชคนเปนผชกจงใจ การสอสารทมประสทธภาพ การประสานงานโดยใชหลกมตจตวญญาณ เปนผน าชมชนสมพนธ การสรางระบบการควบคมทมประสทธภาพ

2.3 ความสมพนธกบตนเองไดแก สรางความมประสทธผล และความมดลยภาพขององคการรจกควบคมยดหยนและการรเรม ความสามารถในการน าปจจยน าเขาตางๆ มาก าหนดกลยทธ (Gathering Multiple Inputs to Formulate Strategy)

3.ดานการมความหวง คอ คณลกษณะผน า แสวงหาความทาทาย (Degree of Challenge Seeking) มความคาดหวงและการสรางโอกาสส าหรบอนาคต ความปรารถนาทมด าเนนกจกรรมทเปนการสงเสรมวฒนธรรมความมประสทธผลอยางย งยนขององคการ

2. คณลกษณะของผน ามอะไรบางอยางไร คณลกษณะของผน าประกอบดวย

2.1 ดานอทธพลอยางมอดมการณ (Idealized Influence) 2.1.1 มตวถชวต (Life style) ไดแก 1) มวนยในตวเอง วางตวเปนทนบถอ

ของผอน 2) มความมงมนและอทศตนในการท างานในพนท3 จงหวดชายแดนใต 3) มความสามารถเชงรก ด าเนนการแกไขปญหาอยางเรงดวน ในขณะทผบรหารสวนใหญจะวเคราะหสถานการณกอนและปญหาจะคลคลายไปเอง 4) ค านงถงประโยชนสวนรวมมากกวาประโยชนสวนตน และแสดงใหผอนเหนถงความแนวแนในอดมคต เชอมนและศรทธาในองคกรอยางแทจรง 5) ใชน าเสยงหรอทาททอบอนตอผรวมงาน พด แสดงใหผรวมงานเหนวาความไววางใจซงกนและกน สามารถชวยสรางบรรยากาศทดในการท างานได 6) พดและแสดงใหผอนเหนถงคานยมและความเชอ ทยดมนเปนส าคญในการท างาน เปนแบบอยางใหแกผทความรและประสบการณ นอยกวา 7) ควบคมอารมณไดในสถานการณวกฤต มองปญหาในแงด /เชงบวกใชวกฤตเปนโอกาส พรอมทง ท าใหผรวมงานท างานดวยความรสกภาคภมใจ 8) แสดงใหเหนถงความเฉลยวฉลาดและ ความสามารถในการท างาน จนเปนทประจกษ 9) ประพฤตเปนแบบอยางทดใหเกดประโยชนแกผอนในการท างาน โดยใชรปแบบการบรหารททนสมยและมคณภาพ และ 10) ปฏบตตอผรวมงานในฐานะทเปนบคคลทมความส าคญในองคกรมากกวาในฐานะผใตบงคบบญชา

78

1.1.2 มตมรดกทางสงคม (Social Heritage ไดแก 1) ผรวมงานมความเชอมนในอดมการณ และคานยมของหนวยงาน 2) ผรวมงานเชอมนใน วสยทศนและเปาหมายของหนวยงาน 3) ผรวมงานมนใจทจะด าเนนงานใหส าเรจตามเปาหมาย 4) สรางทมงานอยางมอดมการณเพอรวมท างานในการแกไขปญหาตามบรบทพนท 5) บคลากรในองคกร เชอมนในความสามารถของตนเองและทมงาน 6) ใชหลกเหตผล ใหการยอมรบความร ความสามารถ และประสบการณในการตดสนใจของผใตบงคบบญชาทกคนในองคกร 7) บคลากรในองคกร มแนวคดเชงบรณาการเชอมโยงเรองทมความสมพนธเชงเหตผลเขากบเรองหลกได และ8) บคลากรในองคกร มแนวคดแบบองครวม ผสมผสานความคดเชงมโนทศนและการคดเชงบรณาการ

2.1.3 มตภาคเครอขาย (Stake Holder) ไดแก 1) มจตส านกรวมกนทงชมชนในการปฏบตงาน 2) ไดรบการยอมรบจากชมชน และภาคเครอขาย 3) ไดรบความรวมมอจากหนวยงานภายนอก ในการไดรบการสนบสนนการด าเนนงาน 4) เนนความเขาใจ เขาถงและพฒนาทสอดคลองตามความตองการของผ ปวย ญาตและชมชน 5) ก าหนดกจกรรมทชวยกระชบความสมพนธระหวางชมชนกบหนวยงาน และ 6) เขารวมกจกรรมทด าเนนการโดยชมชนบอยครง โดยมไดพจารณาเขารวมเฉพาะกจกรรมทเกยวของทางสาธารณสข

2.2 ดานวสยทศนและออกแบบองคกร (Vision and Direction) 2.2.1 มตวถชวต (Life style) ไดแก 1) ก าหนดวสยทศนทชดเจน มจดเดน

เปนเอกลกษณของหนวยงานสอดคลองเปาหมายกลยทธภาครฐและบรบทพหวฒนธรรม เพอมงสการพฒนาทย งยน 2) ก าหนดวสยทศน ทสรางจากแรงบนดาลใจ คดนอกกรอบ 3) คดเชงกลยทธก าหนดวธการทดทสดเพอบรรลเปาหมาย 4) มวสยทศนการพฒนาการหนวยงานทสอดคลองกบบรบทสงคมพหวฒนธรรม 5) ใชทกษะและไหวพรบในการแกปญหาไดอยางสรางสรรคและก าหนดทศทางของหนวยงานได 6) พยากรณสถานการณในอนาคตได สามารถวางแผนคาดการณอนาคตของหนวยงานและปฏบตไดส าเรจตามเปาหมาย และ 7) คดเชงกระบวนการ วเคราะห วางแผนพฒนาองคกรอยางเปนระบบเพอใหเกดประสทธภาพสงสด ตอหนวยงาน

2.2.2 มตมรดกทางสงคม (Social Heritage) ไดแก 1) ใชความหลากหลายเชงพนทเปนจดขาย สามารถขยายความเขมแขงสอตลกษณขององคกร 2) ยดหลกความสมดลทงในเชงวฒนธรรม คณคา ในการจดบรการทางสาธารณสข ทสอดคลองกบบรบทเชงพนท 3) จดบรการทางการแพทยมความสอดคลองกบประเพณวฒนธรรมตามบรบทเชงพนท 4) จดโครงสรางการบรหารหลกประกอบดวยการบรหาร การบรการ และวชาการ หรอพนธกจอนตามความเหมาะสมของบรบทเชงพนท 5) กระตนใหบคลากรมความคดเชงกลยทธ ยดหยนปรบตวและใชเทคโนโลยสารสนเทศไดอยางถกตอง เหมาะสม 6) ใหบคลากรทกระดบมสวนรวมในการวเคราะห สงเคราะหและตรวจสอบความเปนไปไดของวสยทศนองคกร เพอสรางวฒนธรรมของหนวยงาน 7) สรางอต

79

ลกษณทเปนจดเดนขององคกรเพอสรางโอกาสตามบรบทเชงพนท 8) การบรหารทเนนความรความเขาใจทางดานศาสนา 9) จดบรการทางเลอก ทมความหลากหลาย ตามบรบทเชงพนท 10) ก าหนดวสยทศน พนธกจ ยทธศาสตร ทสอดคลองกบบรบทสงคมพหวฒนธรรม 11) ใชเทคโนโลยและบรณาการเทคนคตางๆ มาใชในการท างาน ก าหนดเปนแผนปฎบตการ และ 12) เนนโครงสรางการท างานรวมกนเปนทมทมความสมดล ทงดานอาย เพศ ศาสนาและประสบการณการท างาน

1.2.3 มตภาคเครอขาย (Stake Holder) ไดแก 1) วสยทศน เกดจากการมสวนรวมของทกภาคสวน และทกภาคสวนมสวนรวมในการด าเนนงาน และประเมนผลการด าเนนงานขององคกร 2) มการวางแผนเชงนโยบายรวมกบผบรหารหนวยงานในเขตพนทบรการใกลเคยง หรอในเขตพนทภาคใตตอนลาง 3) ก าหนดสดสวนคณะกรรมการตางๆ ทสะทอนความเปนสงคมพหวฒนธรรม 4) แตงตงทปรกษาขององคกรมาจากผน าศาสนาหรอผแทนภาคสวนตางๆ ทสอดคลองกบบรบทของชมชน 5) มการเขาถงชมชนเพอแสดงแนวคดใหมและขยายเขตพนทบรการทางการแพทยเพมขน 6) เปดโอกาสใหชมชนเขามามสวนรวมในการวางแผนบรหารของคนในชมชนอยางเหมาะสม และ 7) ก าหนดเปาหมายความส าเรจรวมกนระหวางชมชนกบหนวยงาน

2.3 ดานบรหารการเปลยนแปลง (Change Management) 2.3.1 มตวถชวต (Life style) ไดแก 1) มความร ความเขาใจระบบการบรหารงาน ในวถชวตของคนในทองถนและบรบททเกยวของกบพนทสามจงหวดชายแดนภาคใต 2) สรางวกฤตเปนโอกาส แสวงหามมมองทแตกตาง ไมรรอทจะน าโอกาสมาใชแกปญหาของหนวยงาน 3) มการทบทวนและปรบแผนเมอสถานการณเปลยนแปลงและผลลพธของการการปฏบตงานไมเปนไปตามเปาหมาย 4) ใชหลกความยดหยน น าขอมลสารสนเทศและบรบทของพนท โดยการผสมผสานขอมลทหลากหลาย เพอชวยสนบสนนการตดสนใจคดหาวธการทดทสดกอนสงการ 5) มทศนคตการสรางสงคมเชงสรางสรรคในการยอมรบความหลากหลาย 6) กลาเสยง เปดเผย และชอบความทาทาย คดนอกกรอบเพอหาเทคนควธการทแปลกใหม และสรางสรรคในการแกปญหา และ 7) เปนผใหการปรกษา ผฟงและนกสงเกตทด ยอมรบความคดเหน คนหาปญหา สาเหต ความตองการ ความสามารถและแรงจงใจทแตกตางกนของผรวมงาน และใหการดแล ชวยเหลอ สนบสนนพฒนาผรวมงานใหเหมาะสมตามความแตกตางของแตละคน

2.3.2 มตมรดกทางสงคม (Social Heritage) ไดแก 1) เปดโอกาสใหผใตบงคบบญชาไดแสดงออกถงแนวความคดรเรมเพอการพฒนางานและมสวนรวมในการบรหารทกขนตอน 2) บคลากรของรฐทกระดบพฒนารปแบบการใหการใหบรการขามวฒนธรรม 3) เลอกทสะทอนประวตศาสตรของความเปนสงคมพหวฒนธรรม 4) ใหบรการทค านงถงความแตกตางระหวางบคคล 5) ใชภาษาทองถนในการสอสารกบผมารบบรการ 6) เคารพในสทธซงกนและกน มการกระจายอ านาจใหผบรหารทกระดบสามารถตดสนใจตามขอบขายหนาททรบผดชอบ และภารกจ

80

ทไดรบมอบหมาย 7) แจงขอมลขาวสารทถกตองเปนจรง หรอการเปลยนแปลงตางๆ ทเกยวของกบองคกร ใหบคลากรภายในหนวยงานและทกภาคสวนรบทราบ อยางทนทวงท 8) บคลากรทกระดบ มทกษะความสามารถในการท างานเปนทมภายใตภารกจทยงยาก ซบซอน 9) มแรงจงใจใฝสมพนธ โดยเสนอวธการท างานแบบใหมทมประสทธภาพมากกวาเดม และ 10) มงเนนการพฒนาองคกรโดยใชการวจยเพอมงสความเปนเลศ

2.3.3 มตภาคเครอขาย (Stake Holder) ไดแก 1) เปดโอกาสใหมการพบปะพดคยแบบเปนกนเองแบบไมเปนทางการระหวางผน า และผรวมงาน ทกระดบในชมชน 2) ใชการวจยแบบมสวนรวมเปนเครองมอในการแกปญหาการบรหารจดการตามบรบทเชงพนท 3) สามารถใหบรการเชงรกเขาถงชมชน โดยค านงถงวถชวตของคนในชมชนเปนทต ง 4) สงเสรมการสรางทมงาน และสนบสนน ภาคเครอขายในการปฏบตงานขององคกรและชมชน 5) ผมสวนไดสวนเสย รวมวเคราะหสถานการณอยางรอบดาน และน าไปสการปฏบตเพอสรางสรรคพฒนาหนวยงาน 6) คดประยกต น าความร จากปราชญชาวบาน ขอมลของชมชน มาใชใหเกดประโยชนในการท างาน และ 7) สรางสมพนธภาพทดระหวางหนวยงานกบชมชน และภาคเครอขาย

2.4 ดานจรยธรรมและธรรมาภบาล (Ethic and Good Governance) 2.4.1 มตวถชวต (Life style) ไดแก 1) ผบรหารสนบสนนและเขารวม การ

ท ากจกรรมทางศาสนาทกศาสนา ในระดบทปฎบตได เชน ผบรหารนบถอศาสนาอสลาม เขารวมไวอาลยในงานศพ แตมไดเขารวมพธกรรม 2) ผบรหารมทกษะดานการเจราจาตอรองขามวฒนธรรมและมทกษะในการบรหารความขดแยงในองคกร ค านงถงความมจรยธรรมเปนหลก เพอรกษาสมดลระหวางวฒนธรรม 3) มความร ความเขาใจในหลกการบรหารตามหลกธรรมาภบาล และน าหลกธรรมาภบาลมาใชในการบรหารจดการ 4) เมอตองพจารณาบทลงโทษ แกผใตบงคบบญชาในการปฏบตงานผดพลาด พจารณาถงความตงใจหรอเจตนาในการกระท าผดเปนหลก โดยไมมอคตทางดานเชอชาต ศาสนา 5) ใชเวลาปฏบตงานรวมกบผรวมงาน นอกเวลาราชการ และ 6) ตดสนปญหาดวยความยตธรรม พจารณาเรองของคณธรรมและศลธรรมประกอบการตดสนใจ โดยไมใชประสบการณเดมมาเปนตวตดสน

2.4.2 มตมรดกทางสงคม (Social Heritage) ไดแก 1) การจดการบรการทสรางความเทาเทยมในการปฏบตตอผมารบบรการทกคนอยางเสมอภาค 2) ใหความส าคญกบผใตบงคบบญชาทกคนอยางเสมอภาค ใหโอกาสผรวมงานในการอาสาท างานเพอแสดงความ สามารถและสรางความภาคภมใจตอผล ส าเรจของงานทเกดขน 3) ผบรหารจดกจกรรมทางศาสนา ทกศาสนาอยางตอเนอง เชน พธท าบญโรงพยาบาล โดยบคลากรใหความรวมมอทกศาสนา 4) บคลากรในองคกรใหความรวมมอในกจกรรมของตางศาสนา เชน รวมบรจาคทาน โดยมไดขดแยงตอศาสนาของตนเอง 5) บคลากรมความรบผดชอบตอสงคม (Social Responsibility) และยดมนในวชาชพของตน 6) มระบบการบรหารจดการองคกร ตงอยบนพนฐานของระบอบประชาธปไตย ใช

81

วธประชาธปไตยในการแกไขปญหา โดยมทกษะผน าและผตามแบบประชาธปไตย และ 7) มระบบการตรวจสอบภายใน เพอความโปรงใสในการบรหารจดการ

2.4.3 มตภาคเครอขาย (Stake Holder) ไดแก 1) เนนการมสวนรวม การเปนเจาขององคกร รวมกนระหวางหนวยงานกบชมชน 2) ใชภมปญญาทองถนเขามามสวนรวมพฒนาองคกร 3) ใชแหลงเรยนร ภมปญญาทองถนเปนฐานในการจดการความรทางดานสขภาพของคนในชมชน 4) ชมชนมสวนรวมในการจดกจกรรมทางศาสนาของโรงพยาบาล เชน วนครบรอบกอตงโรงพยาบาล 5) ผน าชมชนหรอผน าศาสนา เขารวมอยในคณะกรรมการไกลเกลยขอรองเรยนของโรงพยาบาล และมสวนรวมในการชวยเจรจาไกลเกลย หากเกดขอพพาทระหวางโรงพยาบาลกบผไดรบผลกระทบในชมชน และ 6) เปดโอกาสใหชมชนเขามามสวนรวม ในการประเมนผลการปฏบตงานของผบรหาร

2.5 ดานบรหารจดการองคกร (Organization Management) 2.5.1 มตวถชวต (Life style) ไดแก 1) สรางวฒนธรรมองคกรใหเปนสงคม

พหวฒนธรรมทสามารถยอมรบความหลากหลาย 2) มความสามารถในการบรหารเพอการบรหารจดการทดและการบรหารแบบมงเนนผลสมฤทธ 3) สามารถบรณาการงานมาตรฐานตางๆ โดยใชหลกของการบรหารงานคณภาพทวทงองคกร 4) กระตนใหผรวมงานสะทอนกลบดวยพฤตกรรมการท างานเชงบวก ทสรางสรรคอยางเตมความสามารถ 5) ผบรหารมความสามารถในการบรหารจดการดานพหวฒนธรรม และเขาใจหลกการพฒนาหนวยงานอยางย งยน และ 6) ปรบแผนการปฏบตงานใหเหมาะสมไดทกรปแบบเพอใหสอดคลองกบทรพยากรทมอย

2.5.2 มตมรดกทางสงคม (Social Heritage ไดแก 1) ประเมนคณภาพของหนวยงานในพนทสามจงหวดชายแดนภาคใตโดยใชเกณฑหรอตวบงชทเหมาะสมกบบรบทของพนท 2) มระบบการตดตามผลการรกษาแบบเขาใจในเรองพหวฒนธรรม 3) ตอบสนองความตองการของผ มารบบรการและมการพฒนาเพอบรการทเหนอความคาดหวงใหกบผมารบบรการอยเสมอ 4) ก าหนดรปแบบการแตงกายของบคลากรใหเหมาะสม ถกตองตามกาลเทศะ สะดวกในการท างานและสอดคลองกบวถชวตของคนในพนท 5) คนหาวธการทดกวา มาใหบรการในหนวยงาน เพอลดระยะเวลาการรอคอยและตนทน 6) น านวตกรรมและเทคโนโลย มาใชเพอใหเกดประโยชนในการท างานอยางสงสด 7) ก าหนดวนหยดราชการ วนนกขตฤกษ ทเปนวนส าคญทางศาสนา หรอการจดเวรอยางสอดคลองกบวถชวตของคนในพนท โดยไมผดระเบยบของทางราชการ 8) องคกรมความสามารถเทยบเคยงผลผลตกบหนวยงานทเปนเลศและน ามาพฒนาปรบปรงใหดขน และ 9) มความคดสรางสรรคผลผลต บรการในแนวดง (Vertical) และแนวราบ (Horizontal) โดยมเปาหมายการใหบรการทสงขน

82

2.5.3 มตภาคเครอขาย (Stake Holder) ไดแก 1) ผบรหารยดหลกการมสวนรวมโดยใชชมชนเปนศนยกลาง 2) ท าใหชมชนรสกถงความเปนเจาของโรงพยาบาลรวมกน 3) สรางเครอขายเพอการบรหารจดการความรทางดานสขภาพระหวางหนวยงานกบผน าศาสนาในพนท 4) มโรงอาหารทสะอาดถกหลกศาสนาเพอใหบรการประชาชนในชมชน 5) มการจดสงแวดลอมทเออตอการปฏบตศาสนกจตามแตละศาสนา เชน จดแยกหองละหมาดไวเปนสดสวนส าหรบการปฏบตศาสนกจ 6) ระดมทรพยากรสนบสนนจากภาคเอกชนหรอชมชนโดยไมรองบประมาณจากทางราชการ 7) ผบรหารเปนผประสานงานทด เปนตวเชอม(Bonds) ระหวางบคลากร ผปวยญาตและชมชน เขาดวยกน 8) มการจดท าแผนการจดสรรทรพยากรใหเกดการกระจายอยางเทาเทยมมระบบการบรหารจดการเพอใชทรพยากรรวมกนระหวางหนวยงานกบชมชน 9) จดระบบการบรหารจดการแบบมสวนรวม เนนการกระจายอ านาจทกระดบ และ 10) มการกระจายอ านาจการบรหารจากสวนกลางลงมายงพนทสามจงหวดชายแดนภาคใตเปนการเฉพาะ

2.6 ดานพฒนาทรพยากรมนษย (Human Resource) 2.6.1 มตวถชวต (Life style) ไดแก 1) พฒนาบคลากรใหมทศนคตทดตอความ

หลากหลายทางวฒนธรรม 2) ใหความมนใจกบผรวมงานทจะชนะอปสรรคตางๆได โดยน าความร หลกการมาใช 3) มความคดเชงรกและสรางแรงบนดาลใจใหเพอนรวมงานเกดความคดรเรมการท างานและการแกปญหา 4) เปดโอกาส และกระตนใหผรวมงานไดทดลองโครงการใหมๆ หรอท างานใหมๆ ททาทายความสามารถ 5) ประเมนความสามารถของผใตบงคบบญชา ตามบทบาทหนาทสมรรถนะหลกสมรรถนะประจ าสายงานและงานทไดรบมอบหมาย ทงความรบผดชอบในปจจบน และความรบผดชอบทสงขนในอนาคต 6) ใหขอมลยอนกลบเกยวกบการประเมนผลการปฏบตงาน เพอพฒนาบคลากรโดยไมมอคต 7) สรางแรงบนดาลใจใหผอนยอมรบและปฏบตงานรวมกนเพอผลผลตและบรการของหนวยงาน และ 8) คนหากลยทธเพอใหบคลากรมการปรบตวและเกดการเรยนรอยางตอเนอง

2.6.2 มตมรดกทางสงคม (Social Heritage) ไดแก 1) พฒนาบคลากรใหมทศนคตทด และมคณสมบตทเหมาะสมกบบรบทของหนวยงานทเปนสงคมพหวฒนธรรม 2) การใหบ าเหนจรางวล พจารณาตามผลการปฏบตงานดวยความเปนธรรม โดยมไดค านงถงอทธพลหรออ านาจในพนท 3) เปดโอกาสใหผใตบงคบบญชาสามารถลาตามระเบยบราชการเพอไปปฏบตศาสนกจตามแตละศาสนา 4) ใหผบรหารมหนาทในการสรางขวญก าลงใจแกบคลากรดวยความยตธรรมและเสมอภาคโดยมไดค านงถงเชอชาต ศาสนา 5) ชวยชแนะและรวมคนหาทางเลอกเพอการแกปญหา หรอวางแผนความกาวหนาในอาชพ ทแตกตางกนของผรวมงาน 6) มการจดสวสดการประโยชนเกอกลแกขาราชการในพนทเปนกรณพเศษ 7) วางแผนพฒนาบคลากรในหนวยงานอยางเปนระบบ ทงกอนประจ าการ ระหวางประจ าการ โดยไดรบการพฒนา อบรม อยางตอเนองตามความตองการของแตละคน รวมทง การรวมวางแผนเกษยณอายราชการใหแกบคลากรอยางภาคภม 8) มการมอบหมาย

83

งานใหกบผใตบงคบบญชาอยางเปนรปธรรมผานรปแบบการลงนามบนทกขอความรวมมอประจ าป และมระบบการตดตามผลการปฏบตงานแบบมสวนรวม อยางเปนลายลกษณอกษร 9) พฒนากระบวนการท างานใหไปสองคกรแหงการเรยนรและมการบรหารจดการความรทด 10) แผนการพฒนาบคลากรค านงถงความสอดคลองกบวฒนธรรมทองถน และสรางแกนน าเพอชวยพฒนาศกยภาพบคลากรในองคกร และ 11) ประเมนผลการปฏบตงานโดยค านงถงความแตกตางทางดานวฒนธรรม

2.6.3 มตภาคเครอขาย (Stake Holder) ไดแก 1) หนวยงานระดบสง จดตงสถาบนพฒนาผบรหารและพฒนาบคลากร เพอใหเขาใจในบรบทพนทสามจงหวดชายแดนภาคใตเปนการเฉพาะ 2) ผบรหารมการเปดโอกาสใหชมชนและภาคเครอขายเขามามสวนรวมในการสรรหาบคลากร 3) คดเลอกบคลากรทมศกยภาพจากการสรรหา โดนค านงถงการเปนบคลากรภายในพนทเปนคณสมบตหลก และมไดค านงถงเชอชาต ศาสนา 4) บคลากรมทกษะในการสรางสมพนธกบชมชน สามารถเขาถงชมชนไดโดยงาย 5) ผน าศาสนาและผน าชมชน มสวนรวมในการสรางแรงจงใจ ใหความส าคญกบความรสกมนคงปลอดภย แกบคลากรผปฎบตงานในพนท และ6) ผน าศาสนาและผน าชมชน มสวนรวมในการปรบทศนคตเชงบวกดานความแตกตางทางวฒนธรรมและความเขาใจในบรบทพหวฒนธรรม

3. ปญหา อปสรรคและขอเสนอแนะ 1. ผบรหารในพนทสามจงหวดชายแดนใตหรอพนทอนๆ ทมบรบท สงคม พหวฒนธรรม ควรน ารปแบบการบรหารดงกลาวไปปรบใชตามความเหมาะสมกบ

บรบทของหนวยงานเทาทระเบยบ จะเอออ านวย ทงน สงส าคญทผบรหารระดบเขต หรอระดบจงหวด จะสามารถพฒนาองคกรสบเนองจากงานวจยชนน คอ การสรรหาบคลากรเขาสต าแหนงผบรหารตามตวบงช เพอเพมประสทธภาพในการบรหารงาน และออกแบบหลกสตรเพอพฒนาผบรหาร ใหสอดคลองกบบรบทพหวฒนธรรมในพนทตอไป

2. หนวยงาน สามารถปรบปรงวสยทศน พนธกจ ยทธศาสตร กลยทธ โครงการ งาน หรอกจกรรมทสอดคลองกบตวบงชตางๆ ในการด าเนนการเพอใหเกดผลใน

เชงรปธรรม และพฒนาคณภาพขององคกรตอไป เพอใหเกดความย งยน 3. การบรหารจดการหนวนงานแบบพหวฒนธรรมภายใตกรอบคดทฤษฎทอยบนพนฐานและ

หลกการของวถชวต มรดกทางวฒนธรรม และภาคเครอขายนน กญแจส าคญกคอ การเปดโอกาสใหทกภาคสวนทเกยวของไมวาจะเปนภาคเอกชน ผน าศาสนาในพนท หนวยงานวชาการใกลเคยง ทมงานผบรหาร รวมทงประชาชน ไดเขามามสวนรวมในการเปนทปรกษา และก าหนดรายละเอยดการบรหารองคกรตามความเหมาะสม

4. รปแบบภาวะผน าของผบรหารงาน ภายใตบรบทพหวฒนธรรมสามจงหวดชายแดนใตทไดจากการวจยน น การทผ บรหารจะน ารปแบบดงกลาวไปใชน นสาระส าคญกคอ วธการหรอ

84

กระบวนการใน ทจะตองบรณาการและน าไปปรบใชกบภารกจการบรหารจดการทองคกรไดด าเนนการอยเดม

4. ประเภทของคณลกษณะผน าของเจาหนาทของรฐบนความหลากหลายวฒนธรรมในสามจงหวดชายแดนใตในมมมองของทานตองเปนอยางไรบาง

สงทตองเปนของผน าของเจาหนาทของรฐบนความหลากหลายวฒนธรรมในสามจงหวดชายแดนใต ไดแก 1) วสยทศน เกดจากการมสวนรวมของทกภาคสวน และทกภาคสวนมสวนรวมในการด าเนนงาน และประเมนผลการด าเนนงานขององคกร 2) มการวางแผนเชงนโยบายรวมกบผบรหารหนวยงานในเขตพนทบรการใกลเคยง หรอในเขตพนทภาคใตตอนลาง 3) ก าหนดสดสวนคณะกรรมการตางๆ ทสะทอนความเปนสงคมพหวฒนธรรม 4) แตงตงทปรกษาขององคกรมาจากผน าศาสนาหรอผแทนภาคสวนตางๆ ทสอดคลองกบบรบทของชมชน 5) มการเขาถงชมชนเพอแสดงแนวคดใหมและขยายเขตพนทบรการทางการแพทยเพมขน 6) เปดโอกาสใหชมชนเขามามสวนรวมในการวางแผนบรหารของคนในชมชนอยางเหมาะสม และ 7) ก าหนดเปาหมายความส าเรจรวมกนระหวางชมชนกบหนวยงาน

5. ทานคดวาองคประกอบของคณลกษณะผน าของเจาหนาทของรฐบนความหลากหลายวฒนธรรมในสามจงหวดชายแดนใตมอะไรบาง

คณลกษณะผ น า คอเปนผน าสรางทมงานโดยรจกใชคนเปนผ ชกจงใจ การสอสารทมประสทธภาพ การประสานงานโดยใชหลกมตจตวญญาณ เปนผน าชมชนสมพนธ การสรางระบบการควบคมทมประสทธภาพ

ระยะท 2 การพฒนารปแบบคณลกษณะผน าของเจาหนาทของรฐบนความหลากหลายวฒนธรรมในสามจงหวดชายแดนใต

ประกอบดวย ระยะเตรยมการ โดยแบงออกเปน 5 ขนตอน ไดแก 1) ก าหนดปญหาและขอบเขตของปญหา 2) ทบทวนวรรณกรรม/ หลกฐานเชงประจกษ/ คดเลอกและประเมนคณภาพของหลกฐาน 3) ยกรางแนวปฏบต4) ตรวจสอบโดยผเชยวชาญ 5) ทดสอบหาคาความเทยงของการใชแนวปฏบต และระยะการน าแนวปฏบตไปทดลองใช

ระยะเตรยมการ ขนตอนท 1 การก าหนดปญหาและขอบเขตของปญหา วตถประสงคในขนตอนน คอ เพอ

คนหาปญหาคณลกษณะผน า และก าหนดขอบเขตของปญหาทจะศกษา โดยมผทมสวนเกยวของคอ ผวจยและผทรงคณวฒ จะรวมกนพจารณาประเดนคณลกษณะผน าของเจาหนาทของรฐบนความหลากหลายวฒนธรรมในสามจงหวดชายแดนใตวาตองเปนอยางไร รวบรวมปญหาและขอเสนอแนะจากการทบทวนหลกฐานเชงประจกษทส ารวจได มาก าหนดเปนปญหาและขอบเขตในการศกษา คอการพฒนารปแบบและก าหนดวตถประสงค กลมเปาหมาย ผลลพธของการพฒนารปแบบ ดงน

85

วตถประสงคในการศกษาครงน คอ เพอพฒนารปแบบคณลกษณะผน าของเจาหนาทของรฐบนความหลากหลายวฒนธรรมในสามจงหวดชายแดนใตและประเมนผลการน ารปแบบไปใช ปญหา อปสรรค ความพงพอใจ กลมเปาหมายคอ ก าหนดผลลพธทเกดขน คอ 1) รปแบบทสรางขนสามารถน าไปใชในปฏบตได โดยเมอน าไปปฏบตจะตองปฏบตไดไมต ากวา 80% และ 2) เจาหนาทของรฐมความพงพอใจในการน ารปแบบไปใช และ3) ประชาชนมความพงพอใจเมอเจาหนาทของรฐน ารปแบบคณลกษณะผน าของเจาหนาทของรฐบนความหลากหลายวฒนธรรมในสามจงหวดชายแดนใตไปใช

จดประชมครงท 1 ในเจาหนาทของรฐระดบหวหนาสวนในจงหวดยะลา ปตตานและนราธวาสเพอชแจงวตถประสงคโครงการ เชญชวนใหเขารวมจ านวน13 คน

ขนตอนท 2 ทบทวนวรรณกรรม/หลกฐานเชงประจกษ/คดเลอก และประเมนคณภาพของหลกฐานเพอน ามาใชในการก าหนดกจกรรมในสวนของภาวะผน าบนความหลากหลายวฒนธรรม อยางเปนระบบจาก Electronic searches ใน Pubmed, Science direct และ Cochrane library ระหวางป ค.ศ. 1990-2015 ไดงานวจยทเกยวของจ านวน 100 เรอง เมอน ามาสงเคราะหไดงานวจยทเกยวของจ านวน 10 เรอง หลงจากนนน าขอมลจากงานวจยเหลานไปใชในการพฒนารปแบบปฏบต( Ross, L., 2006 ; Clements, W. M., & Koenig, H. G., 2014 ; McFadden, S. H., 1995 ; MacKinlay, E.,2006 ; Ai, A. L., 2000 ; Heriot, C. S., 1992 ; Moberg, D. O., 2005 ; Everett, D., 1998 ; Hanson, L. C., Dobbs, D., Usher, B. M., Williams, S., Rawlings, J., & Daaleman, T. P., 2008)

ขนตอนท 3 การยกรางรปแบบคณลกษณะผน าของเจาหนาทของรฐบนความหลากหลาย

วฒนธรรมในสามจงหวดชายแดนใตโดยผวจ ยรวบรวมขอเสนอแนะท ดทสด จากหลกฐานเชงประจกษ น ามาสรปเปนเนอหาในการจดท าแนวปฏบตฉบบรางเกบขอมลเชงคณภาพเชงลก จ านวน 13 คน

ขนตอนท 4 ตรวจสอบโดยผเชยวชาญ น าแนวปฏบตฉบบรางพรอมทงคมอประกอบการใชแนวปฏบตทสรางขน สงใหผทรงคณวฒสาขารฐศาสตรการปกครอง สาขาเชยวชาญอนๆทเชอมโยงความหลากหลายทางวฒนธรรม จ านวน 13 ทาน ตรวจสอบความเหมาะสมของภาษา พรอมประเมนความคดเหนในการน าแนวปฏบตไปใช (Polit& Beck, 2003) ใน 3 ดาน คอ 1) ดานการถายทอด/น าสการปฏบต 2) ดานความเปนไปได และ 3) ดานความคมทน รวมทงแบบประเมนผลเชงกระบวนการและผลเชงคลนก ใหผ ทรงคณวฒตรวจสอบ จากน นน ามาปรบปรงแกไขตามค าแนะน าและขอเสนอแนะของผเชยวชาญ กอนทจะน าไปทดสอบหาคาความเทยงของการใชแนวปฏบตจากผใชแนวปฏบต

รายการทประเมน คนท 1

คนท 2

คนท 3

คนท 4

คนท 5

คนท 6

คนท 7

คนท 8

คนท 9

คนท 10

คนท 11

คนท 12

คนท 13

ระดบคณภาพ

1.รปแบบมความเหมาะสม

5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 ดมาก

2.วตถประสงคมความชดเจน

5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 ดมาก

3.ความสอดคลองระหวางเนอหากบ กจกรรม

5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5

ดมาก 4.ความเหมาะสมของเนอหากบระดบของ ผน า

5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5

ดมาก 5.การใชภาษาท าใหผน าเขาใจงาย

5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 ดมาก

6.มการจดล าดบเนอหาเปนไปตามล าดบอยาง ชดเจนและถกตอง

5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5

ดมาก

87

ตาราง การใหขอคดเหนของผทรงคณวฒเชงปรมาณ

7.เนอหาถกตองตรงตามรปแบบคณลกษณะผน าของเจาหนาทของรฐบนความหลากหลายวฒนธรรมในสามจงหวดชายแดนใต

5 5 5 5 5 5 5 5 5 4 4 4 4 4.69

ดมาก 8.ความถกตองและชดเจนในการอธบาย เนอหา

5 5 5 5 5 5 5 5 4 4 4 4 5 4.69

ดมาก คาเฉลยรวม 5.00 5.00 5.00 5.00 5.00 5.00 5.00 5.00 4.78 4.78 4.67 4.67 4.78 4.86 ดมาก

ขนตอนท 5 ทดสอบหาคาความเทยงของการใชแนวปฏบต ดวยการหาคาความสอดคลอง

ตรงกนหรอเทาเทยมกนของการใชแนวปฏบตระหวาง ผปฏบต 2ราย ในเวลาเดยวกน (inter-rater reliability) หาคาความเทยงโดยการค านวณหาคารอยละของความสอดคลอง (percent of agreement) คาทตองการคอ 1.0

ระยะการน าแนวปฏบตไปทดลองใชโดยจดประชมครงท 2, 3ในเจาหนาทของรฐระดบหวหนาสวนเจาหนาทของรฐระดบปฏบตการและประชาชน ทเขารวมโครงการ ประชมชแจงวตถประสงค อธบายรายละเอยดของแนวปฏบตพรอมทงคมอประกอบ ฝกอบรมการใชแนวปฏบตฉบบยกราง การตอบแบบสอบถามการวจย พรอมทงชแจงการพทกษสทธของผเขารวมวจย จ านวน 9 คน

ระยะท 3 คอ ระยะประเมนผล โดยผวจยใหกลมตวอยาง ตอบแบบสอบถามประเมนความสามารถในการปฏบตไดจากการ

น าแนว ทไดไปทดลองใช และแบบสอบถามความพงพอใจของผเขารวมวจย ในการใชแนวปฏบต รวมทงปญหาอปสรรคและขอเสนอแนะจากการทดลองใชแนวปฏบต น าขอมลทไดไปวเคราะหผล

ระยะท 2 คอ ระยะประเมนผลการใชแนวปฏบต ก าหนดผลลพธทเกดขน คอ 1) รปแบบทสรางขนสามารถน าไปใชในปฏบตได โดยเมอ

น าไปปฏบตจะตองไดไมต ากวา 80% ผลทไดเทากบ 90% และ 2)ผน าของเจาหนาทของรฐมความพงพอใจในการน ารปแบบคณลกษณะผน าของเจาหนาทของรฐบนความหลากหลายวฒนธรรมในสามจงหวดชายแดนใตไปใชผลทไดเทากบ 90% และ3)เจาหนาทของรฐ มความพงพอใจในการทผน าของเจาหนาทของรฐน ารปแบบมาใชเทากบ 85%

การน ารปแบบมาใชเมอเปรยบเทยบกบวธเดมพบวา จะชวยเพมประสทธภาพในการ บรหารจดการภาครฐในสามจงหวดชายแดนใตสงผลใหผปฏบตมความพงพอใจในการทผน าไดน ารปแบบคณลกษณะผน าของเจาหนาทของรฐบนความหลากหลายวฒนธรรมในสามจงหวดชายแดนใตไปใชผลของความพงพอใจทไดเทากบ 85%

บทท5 สรปผลการวจยและขอเสนอแนะ

การวจยครงนเปนการวจยทใชระเบยบวธวจยแบบผสม (Mixed Method) เพอศกษาและพฒนาผน าของเจาหนาทของรฐบนความหลากหลายวฒนธรรมในสามจงหวดชายแดนใต โดยแบงขนตอนเปน 2 ระยะ ระยะท 1การศกษาเชงคณภาพศกษาเชงปรากฏการณวทยาคณลกษณะผน าของเจาหนาทของรฐบนความหลากหลายวฒนธรรมในสามจงหวดชายแดนใต โดยการสมภาษณเชงลก การวเคราะหขอมลเรมด าเนนการพรอมกบการสมภาษณและการวเคราะหความสมบรณของขอมลเปนรายวนจากการถอดความเทปบนทกเสยงภายหลงการสมภาษณเสรจสนโดยอานขอมลอยางละเอยดค าตอค าหลายๆรอบประโยคตอประโยคหลายๆรอบจนเขาใจรวมกบฟงเทปซ าหลายๆครงใหรหสขอมลจากนนดงขอความส าคญออกมาแลวใหความหมายแตละขอความท าการจดระบบหมวดหมเขยนอธบายประเดนเปนความเรยงอยางละเอยดจากทมวจยถาขอความใดหรอประโยคใดไมชดเจนจะน ากลบไปซกถามเพมเตมเพอความเขาใจทตรงกนบทสนทนาทถอดเทปและผลการวเคราะหขอมลจดหมวดหมขอมลจะถกน ากลบไปใหผใหขอมลแตละรายตรวจสอบความถกตองดานเนอหา (Member checking) การวเคราะหและตความขอมลใชการวเคราะหขอมลเชงคณภาพทวไปตามแนวทางของโพลตและฮงเกลอร (Polit, D. F. &Hungler, B. P.,1999) ระยะท 2 ระยะการสรางและพฒนารปแบบคณลกษณะผน าของเจาหนาทของรฐบนความหลากหลายวฒนธรรมในสามจงหวดชายแดนใต ประกอบดวย ระยะเตรยมการ โดยแบงออกเปน 5 ขนตอน ไดแก 1) ก าหนดปญหาและขอบเขตของปญหา 2) ทบทวนวรรณกรรม/ หลกฐานเชงประจกษ/ คดเลอกและประเมนคณภาพของหลกฐาน 3) ยกรางแนวปฏบต4) ตรวจสอบโดยผเชยวชาญ 5) ทดสอบหาคาความเทยงของการใชแนวปฏบต และระยะการน าแนวปฏบตไปทดลองใช ผลการศกษา นไดผานการประเมนความ ตรงเชงเนอหา โดยผทรงคณวฒทงหมดแลวเหนดวยกบรปแบบรปแบบคณลกษณะผน าของเจาหนาทของรฐบนความหลากหลายวฒนธรรมในสามจงหวดชายแดนใตดงกลาว เมอน าไปทดลองใช พบวา ผน าของเจาหนาทของรฐบนความหลากหลายวฒนธรรมในสามจงหวดชายแดนใต มความคดเหนวาสามารถน า ไปใชไดงายและน า ไปปฏบตไดจรง รปแบบคณลกษณะผน าของเจาหนาทของรฐบนความหลากหลายวฒนธรรมในสามจงหวดชายแดนใตนจะสามารถน า ไปใชในการบรหารภาครฐอยางมประสทธภาพและประสทธผล ไดอยางถกตองเหมาะสมไดอยางย งยนตอไป

90

ขอเสนอแนะ

1. ผบรหารในพนทสามจงหวดชายแดนใตหรอพนทอนๆ ทมบรบท สงคม พหวฒนธรรม ควรน ารปแบบการบรหารดงกลาวไปปรบใชตามความเหมาะสมกบบรบทของหนวยงานเทาทระเบยบ จะเอออ านวย ทงน สงส าคญทผบรหารระดบเขต หรอระดบจงหวด จะสามารถพฒนาองคกรสบเนองจากงานวจยชนน คอ การสรรหาบคลากรเขาสต าแหนงผบรหารตามตวบงช เพอเพมประสทธภาพในการบรหารงาน และออกแบบหลกสตรเพอพฒนาผบรหาร ใหสอดคลองกบบรบทพหวฒนธรรมในพนทตอไป

2. หนวยงาน สามารถปรบปรงวสยทศน พนธกจ ยทธศาสตร กลยทธ โครงการ งาน หรอกจกรรมทสอดคลองกบตวบงชตางๆ ในการด าเนนการเพอใหเกดผลในเชงรปธรรม และพฒนาคณภาพขององคกรตอไป เพอใหเกดความย งยน 3. การบรหารจดการหนวยงานแบบพหวฒนธรรมภายใตกรอบคดทฤษฎทอยบนพนฐานและหลกการของวถชวต มรดกทางวฒนธรรม และภาคเครอขายนน กญแจส าคญกคอ การเปดโอกาสใหทกภาคสวนทเกยวของไมวาจะเปนภาคเอกชน ผน าศาสนาในพนท หนวยงานวชาการใกลเคยง ทมงานผบรหาร รวมทงประชาชน ไดเขามามสวนรวมในการเปนทปรกษา และก าหนดรายละเอยดการบรหารองคกรตามความเหมาะสม 4. รปแบบภาวะผน าของผบรหารงาน ภายใตบรบทพหวฒนธรรมสามจงหวดชายแดนใตทไดจากการวจยนน การทผบรหารจะน ารปแบบดงกลาวไปใชนนสาระส าคญกคอ วธการหรอกระบวนการใน ทจะตองบรณาการและน าไปปรบใชกบภารกจการบรหารจดการทองคกรไดด าเนนการอยเดม

91

บรรณานกรม

กรมศลปากร. (ม.ป.ป.). ประวตศาสตรสจงหวดภาคใต: นราธวาสปตตานยะลาสตล. กรงเทพมหานคร. ครองชยหตถา. (2541). ปตตานการคาและการเมองการปกครองในอดต. ปตตาน : มตรภาพ. จฑารตนเอออ านวยและคณะ. (2548). การด าเนนการกระบวนการยตธรรมใน 3 จงหวด ชายแดนใตปญหาและแนวทางแกไข. กรงเทพมหานคร : เดอนตลา. จกรพนธไชยยงกฤษศร. (2553). ภาวะผน าของผบรหารสถานศกษา ตามความคดเหนของขาราชการคร สงกดส านกงานเขตพนทการศกษาอบลราชธาน เขต 3. วทยานพนธปรญญามหาบณฑต มหาวทยาลยราชภฏอบลราชธาน. ชดชนกราฮมมลา. (2548). การสรางความสมานฉนทและความรวมมอกนฟนฟทองถนภาคใต. สงขลา : มาสเตอรพชแอนดโครเชท. นธเอยวศรวงศ. (2554). การกอการรายกบโลกมสลม.สบคนเมอ 15 มกราคม 2554 จาก

http:// www.pattanitoday.com/ htm/modules.php?name=News&file=article&sid=395 ศนยเฝาระวงสถานการณภาคใต. (2554). สถตเหตการณความไมสงบ (ออนไลน).สบคนเมอ 15 กนยายน 2554 จาก http://www.deepsouthwatch.org สภาความมนคงแหงชาต. (2549). ค าสงรฐมนตร 206/2549 เรองนโยบายเสรมสรางสนตสข ในพนทจงหวดชายแดนภาคใต.กรงเทพมหานคร. สมบตธ ารงธญวงศ. (2546). นโยบายสาธารณะ.พมพครงท 10. กรงเทพมหานคร : ส านกพมพเสนาธรรม. อทธชยสด า. (2553). ปจจยทมอทธพลตอความส าเรจในการน านโยบายเสรมสรางสนตสขในพนท จงหวดชายแดนภาคใตไปปฏบต : ศกษากรณผน านโยบายไปปฏบตในจงหวดปตตาน กรงเทพมหานคร : วทยานพนธ, ศลปศาสตรมหาบณฑต, มหาวทยาลยมหดล.

http://ruby.fgcu.edu/Courses/tvalesky/OrgDevSummer/OrgDevelopment/WWWExplanation2FactorsCh6.htm, ออนไลน) กษมา วรวรรณ ณ อยธยา. (2550). การจดการศกษาในสามจงหวดชายแดนภาคใต:มมมองจากนก

ปฏบต. สบคนเมอ 25 ตลาคม 2555, จาก http://www.Nidambe11.net. กลยรตน เมองสง. (2550). รปแบบการพฒนาภาวะผน าเชงกลยทธของผบรหารสถานศกษาขน พนฐาน.วทยานพนธ กศ.ด. (การบรหารการศกษา). ชลบร: บณฑตวทยาลยมหาวทยาลย บรพา. จารณ มณกล. (2551). การศกษาเชงพหวฒนธรรมในการศกษาพเศษ. เชยงใหม : คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม.

92

ทรรศนะ บญขวญ. (2548). ภาวะผน าเชงกลยทธ. กรงเทพฯ: มหาวทยาลยหอการคาไทย. ทศพร ศรสมพนธ. (2543). การวางแผนกลยทธเพอการปฏรประบบราชการ. กรงเทพฯ:ส านกงาน ก.พ. ธงชย สนตวงศ. (2546). การบรหารสศตวรรษท 21. กรงเทพฯ: ประชมชาง. นลน จารกาญจนกจ. (2540). การจดการเชงกลยทธเพอการพฒนาการจดการระดบบณฑตศกษา. วทยานพนธ รป.ม. (รฐศาสตร). เชยงใหม: บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเชยงใหม. เนตรพณณา ยาวราช. (2549). ภาวะผน า และผน าเชงกลยทธ. พมพครงท 5. กรงเทพฯ: เซนทรลเอกซเพรส. บรรจง ฟารงสาง. (2550). “ประมวลองคความรในพหวฒนธรรมศกษาจงหวดชายแดนภาคใต,”

วารสารศกษาศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน. 18(2), 19-43. ________. (2550). การวจยนโยบายของรฐเกยวกบการศกษาในจงหวดชายแดนภาคใต พ.ศ.2540-

2550 .มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน. ________. (2551). “พหวฒนธรรมศกษาชายแดนภาคใต : แนวทางสการปฏรปการศกษา,” วารสาร

ศกษาศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน. 19(1), 1-14. บญญต ยงยวน. (2550). เดกในบรบทของความหลากหลายวฒนธรรม หนงสอ ๑๐ ทศวรรษเพอเดก

และภมปญญาของครอบครว. สถาบนแหงชาตเพอพฒนาเดกและครอบครว มหาวทยาลยมหดล. สหมตรพรนตงแอนดพลบลสซงจ ากด. สบคนเมอ 10 สงหาคม 2553, จาก http://www.cf.mahidol.ac.th.

บญชม ศรสะอาด. (2547). วธการทางสถตส าหรบการวจย (พมพครงท 4). กรงเทพฯ : สวรยาสน. ประเวศ วะส. (2549).“สามเหลยมดบไฟใต” ในเอกสารประกอบการสมมนาทางวชาการ เรอง ทกษณศกษา : กรณสามจงหวดชายแดนภาคใต. หนา ๑๗ – ๑๘. ปราโมศ อศโร. (2553). ภาวะผน าทสงผลตอประสทธผลการประกนคณภาพภายในสถานศกษาของ

ผบรหารสถานศกษา สงกดส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐานทผานการประเมนและรบรองคณภาพจากส านกงานรบรองมาตรฐานและประเมนคณภาพการศกษา (สมศ.) ในรอบทสองมผลการประเมนในระดบดและดมาก . ปรญญาดษฎบณฑต สาขาวชาภาวะผน าทางการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยทกษณ.

พกตรผจง วฒนสนธ และพส เดชะรนทร. (2546). การจดการเชงกลยทธและนโยบายธรกจ (พมพครงท 5). กรงเทพฯ : โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

พลสข หงคานนท. (2540). การพฒนารปแบบการจดองคการของวทยาลยพยาบาล สงกดกระทรวง สาธารณสข. วทยานพนธครศาสตรมหาบณฑต. กรงเทพฯ : จฬาลงกรณมหาวทยาลย. พชาย รตนดลก ณ ภเกต (2552). องคการ และการบรหารจดการ. กรงเทพฯ : ธงค บยอนด บคส จ ากด.

93

แพรภทร ยอดแกว. (2552). ภาวะผน าการเปลยนแปลง (Transformational Leadership). สบคนเมอ 12 มถนายน 2554 จาก http://www.gotoknow.org/blog/theories.

รงสรรค ประเสรฐศร. (2544). ภาวะผน า. กรงเทพฯ: ธนธชการพมพ. รตตกรณ จงวศาล. (2543). ผลการฝกอบรมภาวะผน าการเปลยนแปลงของนสต

มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. ปรญญานพนธวทยาศาสตรดษฎบณฑต สาขาวชาการวจยพฤตกรรมศาสตรประยกต บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.

รตตกรณ จงวศาล.(2554)ภาวะผน าการเปลยนแปลง (Transformational Leadership) ในยคแหงการ เปลยนแปลง. สบคนเมอ 11 มถนายน 2554 จาก http://www.siamhrm.com. วโรจน สารตนะ. (2545). การบรหาร. กรงเทพฯ : ทพยวสทธ. ณรงค สหเมธาพฒน. (2552) จดหมายขาว ศบ.สต. ศนยบรหารการพฒนาสขภาพจงหวดชายแดนภาคใต ปท 3 ฉบบพเศษ เดอน ตลาคม 2551 - กนยายน 2552 สงขลา : รานลายเสน สถาบนพฒนาผบรหารการศกษา. (2548). ผน าเชงกลยทธเพอสรางองคการเรยนร. กรงเทพฯ:โรงพมพ

คร สภาลาดพราว. สมชาย ภคภาสนววฒน. (2543). การบรหารเชงกลยทธ. กรงเทพฯ: อมรนทรปรนตงแอนดพบลซ ชง. สมนก ศรสวรรณ. (2548). รายงานการศกษาผลกระทบตอบรการสขภาพในภาวะวกฤต 3 จงหวด

ชายแดนใต. นนทบร : สถาบนวจยระบบสาธารณสข. สมศกด ศรสนตสข. 2528. สงคมวทยาชนบท: วธการวจย ทฤษฎและการเปลยนแปลงในสงคม

ชนบทไทย. ขอนแกน: ภาควชาสงคมศาสตร คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยขอนแกน.

สภางค จนทวานช. (2549).วธการวจยเชงคณภาพ. (พมพครงท 14) กรงเทพมหานคร : ส านกพมพจฬาลงกรณมหาวทยาลย. สเทพ พงศศรวฒน. ภาวะผน าแบบเปลยนสภาพทางการศกษา (Transformational Leadership in Education). สบคนเมอ 20 มถนายน 2554 จาก http://suthep.cru.in.th. สพตรา สภาพ. (2542). สงคมและวฒนธรรมไทย : คานยม ครอบครว ศาสนา ประเพณ (พมพครงท10) กรงเทพมหานคร :ไทยวฒนาพาณช สภทร ฮาสวรรณกจ (2547 : 5) การบรหารจดการอกทกษะส าคญในการท างานในชนบท วารสาร โรงพยาบาลชมชน 6,1 (ก.ค.-ส.ค. 2547) 40-41. ________. (2547). สถานการณไฟใตกบผลกระทบตอระบบสขภาพ 3 จงหวดชายแดนใต. วารสารโรงพยาบาลชมชน 2547;5:9-16 ________. (2550). คอลมนเรองเดนประจ าฉบบ. วารสารโรงพยาบาลชมชน ฉบบ พฤศจกายน- ธนวาคม 2550

94

เสรมศกด วศาลาภรณ. (2552). สภาพการจดการศกษาในจงหวดชายแดนภาคใต. กรงเทพฯ : หางหนสวนจ ากด ว.ท.ซ.คอมมวนเคชน.

อามดไญน ดาโอะ. (2555). การสอนพหวฒนธรรมในสามจงหวดชายแดนภาคใต..จ าเปนจรงหรอ. สบคน เมอ 27 มถนายน 2555, จาก http://www.multied.org.

เอกรนทร สงขทอง. (2552). “ภาวะผน าเชงกลยทธในสงคมพหวฒนธรรม : การทบทวนแนวคดทฤษฎและการปฏบต,” วารสารศกษาศาสตร. 20(1), 1-16.

Annabel Beerel. (2009). Leadership and Change Management. London : Sage Banks, J. A. (1993). Multicultural education : Development, dimensions, and chalenges.Phi ________.(2001). Cultural Diversity and Education : Foundations, Curriculum, and

Teaching. Boston: Allyn and Bacon. ________. (2002). An Introduction Multicultural Education. Boston: Allyn & Bacon. Bass, Bernard M. (1985). Leadership and Performance beyond Expectations. New York:The Free Press. Brewster, Farndale, and Ommeren, (2000). HR Competencies and Professional

Standards. UK : Cranfield University Brent Davies and Barbara J.Davies.(2009).The Essentials of School Leadership. Strategic

Leadership.1,13-35. Burns, James M. (1987). Leadership. New York: Harper.Cook, Curtis W., Phillip Comrey, A. L. and Lee, H. B. (1992). A First Course in Factor Analysis.Hillsdale,New

Jersey : Lawrence Erlbaum Associates, Publishers. Daft, R.L. (1999). Leadership Theory and Practice. Forth Worth, TX: The Dryden Press. Daft, R.L. (2002). The Leadership Experience. 2nd ed. Fort Worth, TX : Harcourt College. Daft, R. L. (2002). Management. 6th ed. Mason, OH : Thomson South-Western. Daft, R. L. (2005). The Leadership Experience. 3rded. Mason, OH : Thomson South-Western. Davies, B.( 2003). Rethinking strategy and strategic leadership in schools. Educational Management

administration& Leadership. 31,295-312. Fullan, M. (๒๐๐๕). Leadership and sustainability. Thousand Oaks, CA : Corwin Press. Garratt, B.(1995). Developing strategic thought. London : McGraw-Hill. Grant, Carl A. and Ladson - Billing, Gloria. (Eds). 1997. Dictionary of Multicultural Education. Phoenix, Arizona : Oryx Press. Jan Stewaet. (2006). Transformational Leadership : An Evolving Concept

Examined through the Works of Burn, Bass, Avolio, and Leithwood.

95

Canadian Journal of Educational Administration and Policy, 54, 29 – 53. Kaplan, A. (1964). “Chapter VII : Models”, In The Conduct of Inquiry: Methodology for Behavioral Science. (pp. 258-291). San Francisco, CA : Chandler. Laub, J.A. 2000. Development of the Organizational Leadership Assessment (OLA) Instrument.

Doctor of Education Dissertation in Education, Florida Atlantic University. Lawrence, L.J. (2002). “For Truly, I Tell You, They Have Received Their Reward” (Ma th 6:2)

Investigating honor precedence and honor virtue the Catholic Biblical Quarterly, 64-687. Lunenburg, Fred C. & Allan C. Ornstein. (2000). Educational Administration:

Concepts and Practice. 3rd ed. Australia: Wadsworth Mintzberg,H.(1994). The Rise and Fall of Strategic Planing. Hemel Hemp-stead:Prentice Hall. Philip Robbins Leftwich. (2001). Transformational Leadership at the Department Chair in North Carolina Community Colleges. University of North Carolina State, North Carolina. Palmer, P. (2004). A Hidden Wholeness: The journey toward an undivided life. San Francisco, CA:

Jossey-Bass. Sungtong, E. (2007). Leadership Chal enges to Public Secondary SchoolPrincipals in

the Era of Education Reform and Cultural Unrest in Border Provinces of Southern Thailand. Unpublished doctoral dis ertation, the University of Mis ouri, U.S.A.

Sleter, C. & Grant, C. (1987). An analysis of multicultural education in the United States. Harvard Education Review, 57(4), 421-444.

Taylor, T. A. (2002). Examination of leadership practices of principals identified as servant leaders.

International Journal of Leadership in Education. New York :McGraw-Hill Co. van der Heijden, K. (1997). Scenarios : The art of strategic management. New York : John Wiley &

Sons. Wheatley, M. (1994). Leadership and the new science: Learning about organizations fro man or

dearly universe. San Francisco : Berrett-Koehler. Yalom, I.D. (1995). The theory and practice of group psychology. 4th ed. New York : Basic Books. Yukl, Gary A. (1998). Leadership in Organizations. 4th ed. New Jersey: Prentice Hall Yukl, G. (2002). Leadership in Organizations. 5th ed. New Jersey : Prentice-Hall, Inc.

96

Delta Kappan, 75(1), 22-28. Bosie, M. (2008). Six dimensions of leadership. Leadership, 37(3) : 8-12. Burgleman. R.A. and Grove, A. S. (1996). Strategic dis onance. Californian Management

Review, 38(2), 8-28. Cunningham, W. G. & Cordeiro, P. A. (2000). Educational administration : A problem based

approach. Boston, MA : Alyn and Bacon. Davies, B. (2003). Rethinking strategy and strategic leadership in schools. Educational

Management administration & Leadership. 31, 295-312. Dimmock, C. & Walker, A. (2005). Educational leadership : Culture and diversity. Thousand

Oaks. CA: Sage. Fulan, M. (2005). Leadership and sustainability. Thousand Oaks, CA : Corwin Pres. Garat, B.

(1995). Developing strategic thought. London : McGraw-Hil. Glanz, J. (2006). What every principal should know about strategic leadership. Thousand Oaks, CA : Corwin Pres. Jeans, M.(1998). Bridging theS-Curve Gap. In A. Kakabadse,F. Nortier and N. B. Abramovici (Eds.) Suces in sight (pp.123-139). London : International Thompson Busines Pres . March, D.

(2000). Educational leadership for the twenty-first century : Integrating three es ential perspectives. In The Jos ey-Bas Reader on Educational Leadership (pp. 126-145). San Francisco : Josey-Bas . Mintzberg, H. (1995). Strategic thinking as seeing. In B. Garat (ed.).

Developing strategic thought (pp. 67-70). London : McGraw-Hil. Scot, W. R. (1998). Organizations : Rational, natural, and open system (4th ed.). Upper Saddle River, NJ : Prentice Hal. Senge', P. M. (1990). The fifth discipline : The art and practice of the learning organization. New

York : Curency Doubleday. Smith, S. C. & Piele, P. K. (2006). School leadership : Handbook for excel ence in student learning(4 Eds.). Thousand Oaks, CA. Corwin Press.

97

ประวตผเขยน

1. ชอ - นามสกล (ภาษาไทย) นางสาว อนงค ภบาล 2. ชอ - นามสกล (ภาษาองกฤษ) Miss AnongPhibal 3. เลขหมายบตรประจ าตวประชาชน 39599 00107 167 4. หนวยงานและสถานทอยทตดตอไดสะดวก พรอมหมายเลขโทรศพท โทรสาร และไปรษณยอเลกทรอนกส (e-mail)

ทอย คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยนราธวาสราชนครนทร 49 ถนนระแงะมรรคา อ าเภอเมอง จงหวดนราธวาส รหสไปรษณย 96000

โทรศพท073 – 511174 ,073 – 511192 ตอ 127 โทรสาร 073 – 513886 มอถอ 09-4593-8646 E–mail : anong.p22@hotmail.com

5. ประวตการศกษา ปรญญาโทพยาบาลศาสตรมหาบณฑต(การพยาบาลผใหญ)

ก าลงศกษาระดบปรญญาเอก ( ปรชญาดษฎบณฑต สาขาสาธารณสขศาสตร) 6. สาขาวชาการทมความช านาญพเศษ (แตกตางจากวฒการศกษา) ระบสาขาวชา

สงคมศาสตร/การเรยนการสอน/การบรหาร-วเคราะหประเมนผลโครงการ/การสงเสรมสขภาพ/การดแลมตดานจตวญญาณ/ภาวะผน า/ การจดการความร

7. ประสบการณทเกยวของกบการบรหารงานวจยทงภายในและภายนอกประเทศโดย ระบสถานภาพในการท าการวจยวาเปนผอ านวยการแผนงานวจยหวหนาโครงการวจยหรอผรวมวจยในแตละขอเสนอการวจย

7.1 หวหนาโครงการวจย : ซอโครงการ Awards & Grants Jan 2014 Award: (Delivery Muslim Womem)The best practice Award form international

Symposium of Social Sciences Chiang RaiRajabhtUniversityat อนงค ภบาลและคณะ.(2554).ประสบการณในการดแลมารดาทารกในวถมสลมใน สามจงหวด ชายแดนใต.มหาวทยาลยนราธวาสราชนครนทร. อนงค ภบาลและคณะ.(2554).ความตองการการดแลทางดานจตวญญาณและการ ไดรบการ พยาบาล ทตอบสนองทางดานจตวญญาณของผปวยไทยมสลมทางดานศลยกรรม ขณะเขา รบการรกษาในโรงพยาบาลนราธวาสราชนครนทร.มหาวทยาลยนราธวาสราชนครนทร. อนงค ภบาลและคณะ.(2553).ประสบการณในการดแลมารดาทารกในระยะคลอดของผดงครรภ

98

โบราณในวถมสลมในสามจงหวดชายแดนใต.มหาวทยาลยนราธวาสราชนครนทร. อนงค ภบาล.(2551).ความตองการการดแลทางดานจตวญญาณและการไดรบพยาบาล ท ตอบสนองทางดานจตวญญาณของผปวยไทยมศลมระยสดทายขณะเขารบการรกษาใน โรงพยาบาล. วทยานพนธพยาบาลศาสตรมหาบณฑต(การพยาบาลผใหญ) มหาวทยาลยสงขลานครนทร. Phibal, A., &Hatthakit, U. (2013). SPIRITUAL CARE NEEDS AND SPIRITUAL CARE RECEIVED.BMJ Supportive & Palliative Care, 3(2), 249-249. Conference Proceedings TippayawanNiltaya, AnongPhibal, NiparatChansangrat and FusiyahHayee: The Buddhist

Leadership Experiences of Nurses' unrest in the three southern border Provinces. The Enhancement to world-class University, SuanSunandhaRajabhat University; 04/2014

AnongPhibal, TippayawanNiltaya ,Nantakaleand and NiparatChansangrat: Nurses' experience in caring for the Muslim women and infants of three Muslim southern Province. The Enhancement to world-class University, SuanSunandhaRajabhat University; 04/2014

AnongPhibal, WichanPhibal, UraiHatthakit ,TippayawanNiltaya and Niparat. Chansangrat: A "good death " perspectives of Muslim patient and health care providers in Narathiwat Province. The 4 th UBRU International Research Conference on "Anintergration of ASEAN Local Wisdom to International, UbonRatchathani; 03/2014

AnongPhibal, WichanPhibal, UraiHatthakit, ThippayawanNiltaya and NiparatChansangrat: Delivery of Muslim Women. National and International Social Science Symposium; 01/2014

AnongPhibal: The Spiritual Care For Delivery Of Muslim Women by traditional midwifery in Yala, Pattani and Narathiwat provinces. National Nursing Conference; 12/2013

AnongPhibal: Experience of nursing students in practice among the cultural diversity Princess of Naradhiwas University. The 10th Kasetsart University; 12/2013

AnongPhibal, FusiyahHayee and SakunaBoonnarakorn: Nursing students’experience of spiritual health promotion of the elderly Muslims in Narathiwat province. NNRC; 12/2013

AnongPhibal: The Buddhist Leadership Experiences of Government officials to resolve the unrest in the three southern border provinces.. "The creativity researchs;development the local in Thailand ", YalaRajabhat University August 19, 2013; 08/2013

99

AnongPhibal: Nurses’ experience of spiritual health promotion of the elderly Muslims in Narathiwat province.. "The creativity research of development the local inThailand ".,YalaRajabhat University; 08/2013

AnongPhibal: Experience of Participation Network on Family Health Nursing among Faculty of Nursing Princess of Naradhiwas University. The National Conference On Research and Innovations for The Three Most Southern and Thailand Development, Naradhiwas University; 08/2012

AnongPhibal: Experience Participation Network on Community Nursing Practice 2 among Faculty of Nursing Princess of Naradhiwas University. The National Conference On Research and Innovations for The Three M0st Southern and Thailand Development, Naradhiwas University; 08/2012; 08/2012

AnongPhibal: Delivery Of Muslim Women. 10th International Family Nursing Conference 2011, Kyoto, Japan, June 25-27, 2011; 06/2011

ฯลฯ

7.2 ประวตการไดรบทน

7.2.1 ป 2558 ทนจากส านกงานวจยแหงชาต ชอโครงการวจยการสงเสรมสขภาวะดานมตจตวญญาณของผสงอายมสลมในสาม จงหวดชายแดนใต

7.2.2 ป 2558 ทนจากส านกงานคณะกรรมการการอดมศกษาชอโครงการวจย”ภาวะผน าของเจาหนาทของรฐบนความหลากหลายวฒนธรรมในจงหวดนราธวาส

7.2.3 ป 2559 ทนจากส านกงานวจยแหงชาต ชอโครงการวจยการพฒนาแนวปฏบตการปองกนภาวะสมองเสอมโดยใชหลกพทธปญญาผสงอายมสลม