บทท 2

เอกสารและงานวจยทเกยวของ การศกษา ความพงพอใจของนกเรยนตาบอดในประเทศไทยตอหนงสอเสยง หนงสอภาพนน และหนงสออกษรเบรลล ผศกษาไดศกษาทฤษฎ แนวคด และวรรณกรรมทเกยวของ ซงสามารถน าเสนอไดดงน

1. ทฤษฎความแตกตางระหวางบคคล 2. แนวคดเรองการรบสมผสและการรบร 3. ทฤษฎการรบรและการท าความเขาใจระหวางบคคล 4. การเรยนรและการจดการเรยนการสอนส าหรบนกเรยนทมความบกพรองทางการมองเหน 5. ทฤษฎการใชประโยชนและความพงพอใจจากสอ 6. ทฤษฎความคาดหวงจากสอ 7. ลกษณะทางจตวทยาและพฤตกรรมของเดกตาบอด 8. ทฤษฏการเลน 9. ความตองการทางการศกษาและการฝกอาชพของนกเรยนตาบอด 10. การจดการศกษาส าหรบเดกตาบอด 11. จดมงหมายการจดการศกษาส าหรบนกเรยนตาบอด 12. หลกการจดการเรยนการสอนของนกเรยนตาบอด 13. การผลตและเผยแพรสอส าหรบคนตาบอด 14. เอกสารและงานวจยทเกยวของ

2.1. ทฤษฎความแตกตางระหวางบคคล (Individual differences theory) ความหมาย

สรพงษ โสธนะเสถยร (2533) กลาววา มนษยเรามความคลายคลงกนอยหลายประการ เชน ตางกมความตองการ มความรสก มอารมณแตในขณะเดยวกนบคคลแตละคนกมความแตกตางจากคนอน ๆ ไดหลายประการ เชน มรปรางตางกน มสของตา สของผมตางกน บางคนมความฉลาดบางคนโงเขลาแมแตคแฝดยงม ความแตกตางกน เชน แตกตางกนในความคดและอารมณ ฉะนนเราอาจกลาวไดวา ไมมผใดจะมความเหมอนกนไปเสยทกสงทกอยาง มนษยทกคนในโลกนจงมความ

8

แตกตางกนทงทางรางกายและสงแวดลอมทตางกนและความแตกตางของมนษยจงเปนเรองทบคคลควรเขาใจและศกษาเพอใหเขาใจเพอนมนษย สาเหตทท าใหบคคลแตกตางกน นกจตวทยาและนกการศกษาเ ชอวา ความแตกตางระหวางบคคลเปนผลมาจากพนธกรรม และสงแวดลอม ถาความดเลวเกดจากพนธกรรม สงทควรท าคอ ควรปรบปรงชาตพนธของเราใหดยงๆ ขน แตถามนษยเปนผลมาจากสงแวดลอม สงทควรปรบปรงกไดแก สงแวดลอมรอบตวเราท าใหดขนเหมอนกบชาวนาถาตองการใหผลตผลบงเกดขนอยางงอกงามกตองอาศยการดแลรกษาทดนใหสมบรณและรจกเลอกใชเมลดพนธทด พชแมจะมสายพนธทด ถาปลกในดนไมด ดนไมมปยพชยอมจะไมไดผลผลตด ท านองเดยวกนพนดนแมจะดเพยงใด ถาพชพนธไมด พชพนธออนแอ พนธพชไมสามารถทดตอโรคและแมลง กยอมจะไมไดรบผลผลตทดเทาทควร ทฤษฎความแตกตางระหวางบคคลทฤษฎนไดรบการพฒนามาจากแนวความคดเรองสงเราและการตอบสนอง (Stimulus-response) หรอทฤษฎ เอส-อาร (S-R theory) และน ามาประยกตใช ทฤษฏไดอธบายวา บคคล มความแตกตางกนหลายประการ เชน บคลกภาพ ทศนคต สตปญญา และความสนใจ เปนตน และความแตกตางนยงขนอยกบสภาพทาง สงคมและวฒนธรรมท าใหมพฤตกรรมการสอสารและการเลอกเปดรบสารทแตกตางกน หลกการพนฐานเกยวกบทฤษฎนทส าคญคอ

1. บคคลมความแตกตางกนในดานบคลกภาพและสภาพจตวทยา 2. ความแตกตางกนดงกลาวนเปนเพราะบคคลมการเรยนร 3. บคคลทอยตางสภาพแวดลอมกนจะไดรบการเรยนรทแตกตางกน 4. การเรยนรจากสภาพแวดลอมทแตกตางกนท าใหบคคลมทศนคต คานยม ความเชอถอ

และบคลกภาพทแตกตางกน ทงนในการศกษาปจจยตาง ๆ ทเกยวของพบวามปจจย 2 ประการ เขามามสวนเกยวของกบการยอมรบการสอสารของผรบสารคอ

1. ปจจยแวดลอมทางสงคมทมวฒนธรรมแตกตางกนยอมจะมองหรอจะยอมรบขอมลในการสอสารแตกตางกนไป

2. ปจจยสวนบคคลมผลท าใหการยอมรบขอมลในการสอสารแตกตางกนเชน ดานประชากร (Demographics) ไดแก อาย เพศ สภาพทางเศรษฐกจและสงคม หรอดาน จตวทยา (Psychographics) ไดแก แบบแผนการด าเนนชวต (Lift style) หรอดานการเปดรบสอทไมเหมอนกน กมผลท าใหบคคลมความชนชอบไมเหมอนกนได

9

ความส าคญของความแตกตางระหวางบคคล

ความแตกตางระหวางบคคลท าใหเราเขาใจเพอนมนษยมากยงขนและเขาใจธรรมชาตของแตละคนไมเหมอนกน ดงนนจะใหบคคลอนคดอยางทเราคดหรอท าอยางทเราท าไมได ทกคนมพนธกรรมทแตกตางกนมสงแวดลอมทตางกนไดรบประสบการณตางๆ ทเหมอนๆกนแตไมไดหมายความวาบคคลตองตดสนใจในเรองเดยวกนเหมอนกนทงกมาจากความแตกตางระหวางบคคล ยอมรบความตางของกนและกนเลอกปฏบตในสงทด ๆใหกนและกน 2.2 แนวคดเรองการรบสมผสและการรบร (Sensation and Perception) ณรงค มณทอน (2553) ไดสรปความหมายเกยวกบการรบสมผสและการบร (Sensation and Perception) ไวดงตอไปน

2.2.1 ลกษณะโดยทวไปของการรบสมผส (Sensation) ถาจะกลาวในความหมายทว ๆ ไปแลว ขนตอนการเกดขบวนการรบสมผส (Sensation) คอนขางไมซบซอน คอ ขนแรกมพลงงานในรปใดรปหนงซงอาจมาจากภายนอกหรอภายในรางกายกได กระตนเซลลรบความรสก (Receptor cell) ของอวยวะรบความรสก ( Sense organ ) ชนดใดชนดหนง เชน ตา จมก ผวหนง ลนหรอ ห เซลลรบความรสกจะตอบสนองอยางเฉพาะเจาะจงกบพลงงานชนดใดชนดหนงเทานน พลงงานจะตองมปรมาณเพยงพอทจะท าใหเซลลรบความรสกเกดปฏกรยาขน ถามพลงงานกระตนอยางเพยงพอจะท าใหเซลลรบสมผสตอบสนองโดยสงรหสผานทางสญญาณไฟฟาเคม (Electrochemical signal) ออกไป การสงสญญาณออกไปจะแตกตางไปตามลกษณะเฉพาะของสงเรา เชน ถาเปนแสงสวางมาก จะมการสงกระแสประสาทผานเซลลประสาทอยางรวดเรว ซงตรงขามกบแสงทมดสลว กระแสประสาททสงผานออกไปตามเซลลประสาทนนจะอยในรปรหสซงท าใหขอมลตาง ๆ ไปถงสมองไดอยางละเอยดและเทยงตรง ดงนนสญญาณรหสของแสงสแดงสดกจะแตกตางจากสเหลองและทงสองกจะแตกตางจากรหสของเสยงรอง จากการทมสญญาณหลากหลาย สมองจงสามารถสรางประสบการณในการรบสมผสขนมาได การรบสมผสตาง ๆ เปนประสาทหลอน (Illusion) ทสมองสรางขนมา สมองจะคอยรบกระแสประสาททสงมาทางเสนใยประสาทนน ๆ ดงนนการกระตนเสนประสาทตา (Optic nerve) สมองจะแปลผลวามพลงงานของภาพถกสงมาทางกระแสประสาท ดงน นเราจะรสกวามภาพหรอแสงปรากฏขนมา อยางไรกตามการกระตนดงกลาวแมวาจะไมใชแสงแตสมองยงคงรบรวามแสงหรอ

10

ภาพเกดขน ท านองเดยวกนการมน าเขาไปในรหซงจะไปกระตนเสนประสาทห และท าใหเราไดยนเสยงบางอยางขนมาได

2.2.2 Sensory Threshold เปนทเขาใจแลววาพลงงานของสงเราทสงเขามากระทบตวรบ (Receptor) จะตองมปรมาณเพยงพอจงเกดการกระตนได ปรมาณทนอยทสดของพลงงานทางกายภาพทท าใหเกดการรบสมผสของคนเราไดเรยกวา Absolute threshold ดงนนการกระตนใด ๆ ทต ากวานไมนาจะรบสมผสได การก าหนด Absolute threshold นนท าโดยการกระตนตวรบดวยปรมาณพลงงานทแตกตางกนและใหบอกเมอเรมมความรสกเกดขน แตในความเปนจรงแลวคนเราจะเรมรสกไดในระดบพลงงานในแตกตางกน ดงนนการก าหนดจดของ Absolute threshold จงก าหนดจดทคนเรารบสมผสได 50 เปอรเซนตของจ านวนครงทถกกระตน คา Absolute threshold อาจจะแตกตางกนไปในแตละคน แมในคนคนเดยวกนกแตกตางกนไปในแตละวน อยางไรกตาม Absolute threshold ของคนเราจะมระดบการรบสมผสทต ามากเชน การไดยนเสยงนาฬกาในระยะ 6 เมตร หรอการมองเหนเปลวเทยน ในระยะ 50 กโลเมตร การเปลยนแปลงทนอยทสดในการกระตนของสงเราทท าใหคนเรารบรไดใน 50 เปอรเซนตของจ านวนครงในการกระตน เรยกวา Difference threshold หรอบางครงเรยกวา Just noticeable difference ( JND ) ในท านองเดยวกน Difference threshold ในแตละคนจะแตกตางกนไป และแตละครงในคนคนเดยวกอาจแตกตางกนไป แต Difference threshold จะตางจาก Absolute threshold คอ เมอมปรมาณพลงงานเดมมมากอยแลว การเปลยนแปลงการรบรจะเกดขนกตอเมอมการเปลยนแปลงของพลงงานจ านวนมากเทานน ตวอยางเชน การเปดไฟฟาตอนเชาจะสงเกตเหนไดงายกวาการเปดไฟฟาตอนกลางวน หรอการเพมน าหนกของ 1 กโลกรมลงในของทหนก 10 กโลกรม เรารสกวาหนกมากขนอยางมากถาเปรยบเทยบกบ เพมน าหนก 1 กโลกรมในของทหนก 100 กโลกรม

2.2.3 ทฤษฏตรวจจบสญญาณ (Signal Detection Theory) การรบรของคนเราขนอยความไวของอวยวะรบความรสก (Sensory sensitivity) และพลงงานของสงเรา ( Physical energy )ทมากระตน พลงงานของสงเรามสองระดบคอสงกวาระดบ Threshold และต ากวาระดบ Threshold การรบความรบรของคนเราดเหมอนวาจะมสองแบบคอรบรไดกบไมรบร หมายความวาถาพลงงานมระดบต ากวา Threshold เราไมสามารถรบรได อยางไรกตาม ณ ระดบ Threshold บางครงเราอาจรบรไดและบางครงไมสามารถรบรได เพราะ ณ ระดบดงกลาว ประมาณรอยละ 50 ของคนเราเทานนสามารถไดรบรได อกรอยละ 50 ไมสามารถรบรได

11

ดงนนการรบรของคนเราไมไดขนอยกบระดบของพลงงานเทานน แตยงขนอยเกณฑ ทเราใชในการตดสนใจ (Decision criteria ) ซงเกณฑการตดสนใจขนอยกบตวแปรหลายปจจย เชน แรงจงใจ สงลอใจ ทศนคต ประสบการณ อารมณ ในแตละคน ในสภาพทแตกตางกน เกณฑในการตดสนใจจะแตกตางกน ซงอาจแบงเกณฑในการตดสนใจออกเปน

1. เกณฑทหละหลวม ( Lax criteria ) ซงอาจท าใหเกดการเตอนทผดพลาดได 2. เกณฑเขมงวด ( Strict criteria )

เกณฑการตอบสนอง ( Response criteria) ทแตกตางกนในแตละคนนนสวนใหญเกดจากความคาดหวงทแตกตางกน (Vary expectation) และ แรงเสรม (Reinforcement) ทเกดจากการตอบสนองนน ๆ 2.2.4 การรบร (Perception) หมายถงขบวนการทเกยวของกบการแปล การจดการ (Organize) และสงเคราะห (Synthesis) สงเราทสงผานมาทางขบวนการรบสมผส (Sensation) ดงนนการรบรจะตองอาศยประสบการณเดมและความรพนฐานเดมในการแปลสงเราออกมาท าใหรความหมายและเขาใจสงเราตาง ๆ เหลานน นอกจากนการรบรขนอยกบปจจยอน ๆ ดวยเชน ความจ า คานยม ทศนคต และบคลกภาพเดมของแตละคน 2.2.4.1 The Whole Percept

ในตนศตวรรษท 20 ไดมนกจตวทยากลม Gestalt ไดคนพบวาการรบรของคนเรามแนวโนมทจะจดสงตางๆทเหนออกเปนกลมเปนหมวดหมมากกวาจะแยกรบรเปนสวนๆ

1)Perceptual Organization Figure and ground

คอ การรบรรปทรงเรขาคณตตาง ๆ ไดอยางชดเจน ไมวาจะเปนรปทรงสเหลยม สามเหลยม หรอวงกลม เพราะวารปทรงดงกลาวมขอบเขตและมการลากเสนตาง ๆ อยางชดเจน การรบรสวนทมขอบเขตแนนอนและชดเจนเรยกสวนนวา ภาพ (Figure) สวนทปรากฏไมชดเจน เราไมใสใจ หรอมขอบเขตไมชดเจนเรยกวา พน (Ground) การรบรดงกลาวไมจ าเปนตองเปนรปทรงเรขาคณตเสมอไป โดยทวไปแลวหลกการรบรเรองภาพและพนอาจจะเปนการรบรภาพตาง ๆ ลวดลายตาง ๆ หรอสตาง ๆ กได ในบางครงการรบรเรองภาพและพนอาจจะสลบกนไปมาซงอาจเกดความแตกตางในตวบคคลหรอตางเวลาเรยกปรากฏการณนวา Reversible figure and ground และอกปรากฏการณหนงคอการรบรภาพและวตถเปนสองแงสองมมเรยกวา Ambiguous figures เชนรปบางรปบางครงอาจจะเหนเปนหญงสาวและบางครงกเหนเปนหญงแกกได

12

คณสมบตทท าใหเกดรปและพนตามท Rubin นกจตวทยาชาวเดนมารกไดใหคณสมบตในการมองเหนวาอะไรคอพนและอะไรคอรปดงน

1. ถาภาพมความแตกตางกนสองสวน แตละสวนเปนอสระตอกน สวนทเลกกวาทอยตรงกลางจะมแนวโนมทจะมองเปนภาพ สวนทลอมรอบจะเปนพน

2. สวนทเรยงกนตรงแนวตงและแนวนอนมแนวโนมถกมองเปนภาพ 3. สวนทมสแตกตางจากสขางเคยงมแนวโนมถกมองเปนภาพ 4. ถาปจจยอน ๆ เชน ส แสง เหมอนกน เรามแนวโนมมองสวนทเลกกวาเปนรป 5. สวนทมลกษณะสมมาตรกนทสดจะมองเปนภาพ

ความแตกตางระหวางภาพและพน

1. ภาพ คอสวนทมองเหนไดชดเจน สวนพนจะอยดานหลง ไมเดนชดและไมมรปราง

2. ภาพ จะปรากฏเดนใกลตวผมอง สวนพนจะอยดานหลง และภาพดสดใสมากกวาพน

3. ภาพ มองดมชวตจตใจ มลกษณะเดน ประทบใจ มความหมายและจดจ าไดงาย ซงแตกตางจากพน

2) Perceptual Grouping คอ การรบรขนอยกบกฎเกณฑการจดระบบบางอยางและการจดเรยงสงเราตางๆ

ดงน 1. Principle of Nearness or Proximity การรบรสงเราใดๆกตามถาปรากฏในท

เดยวกนหรออยใกลชดคนเรามแนวโนมทรบรวาเปนหมวดหมเดยวกนเชนการเรยงอกษรเปนชดๆหรอสงเราทเกดจากการไดยนเชนการเคาะจงหวะเปนชดๆ

2. Principle of Similarity สงเราใดกตามทมลกษณะคลายคลงกนหรอเหมอนกนคนเรามแนวโนมทจะรบรวาเปนหมวดหมเดยวกน

3. Principle of continuity or common fate สงเราทมการเคลอนทในทศทางเดยวกนหรอปรากฏไปในทศทางเดยวกนคนเรามแนวโนมทจะรบรวาหมวดหมเดยวกน

4. Principle of Closure คนเราสามารถรบรภาพหรอวตถทขาดหายไปโดยการเตมเตมสวนทขาดหายไปดงนนภาพทไมสมบรณคนเรากสามารถรบรไดวาเปนภาพหรอวตถชนดใด

3) Perceptual Constancy

13

หมายถง แนวโนมทจะรบรวตถคอนขางคงทและไมเปลยนแปลงแมวาขอมลทไดจากการรบสมผส ( Sensory information) เปลยนแปลงไปจากเดม ถาคนเราไมมการรบรทคงคงจะท าใหเกดความสบสนวนวาย เมอเรามการรบรทคง ไมวาวตถนนจะอยต าแหนงใด ระยะทางไกลเทาไร และภายใตแสงสใด ๆ เรากย งรบรว ตถน นเหมอนเดม ขอมลการรบสมผสอาจถกเปลยนแปลงโดยแสงหรอระยะทาง แตการรบรของคนเรากยงคงท

ความทรงจ าและประสบการณตาง ๆ มสวนส าคญอยางยงในการรบรความคงทของวตถ และความคงทของวตถแบงออกดงน

3.1) Light and color constancy Light constancy หมายถง แนวโนมทจะรบรวาวตถเดยวกนมความมดสวางเทาเดม

โดยไมน าสภาพของแสงสวางขณะนนมาเกยวของกบการรบร เชนกระดาษขาวมองดขาว สวนกระดาษสด ามองดเปนสด าไมวาจะอยกลางแจงหรอในรม โดยปกตความสวางของวตถขนอยกบการสะทอนแสงของวตถนน ถาวตถสะทอนแสงมากและดดแสงนอยกจะมความสวางมาก อยางไรกตามกระดาษสด าทอยกลางแดดจะสะทอนแสงมากกวากระดาษสขาวทอยในรม แตเรายงรบรวากระดาษสขาวมความสวางมากกวา ปรากฏการณดงกลาวเปนความคงทของการรบรความสวาง – ความมด

Color constancy หมายถง แนวโนมทจะรบรสของวตถคงเดมแมวาสภาพของสงแวดลอมจะเปลยนแปลงไป ความคงทของสจะขนอยสงแวดลอมอน ๆ ดวย อยางไรกตามถามองเหนเพยงบางสวนอาจไมเกดความคงทของส เชน เมอเราสองดมะเขอเทศสกผานทอโดยปดสงทอยรอบ ๆ มะเขอเทศ และปดลกษณะรปรางของมะเขอเทศดวย เราจะรบรวาสของมะเขอเทศดงกลาวอาจจะเปนน าเงน เขยว หรอสอน ๆ ขนอยกบความถของล าแสงทมาตกกระทบ อยางไรกตามถาเรารจกวตถดงกลาวกอนเราสามารถรบรสของวตถทแทจรงไดเพราะเราสามารถจ าสได อยางไรกตามความคงทของสอาจเกดไมสมบรณในบางกรณเชน เมอไปซอของในหางเราหาวธยากมากในการเลอกสภายในสภาพแสงสวางในหาง เมอเราซอของ สอาจไมเหมอนทในหางกได ความคงทของสยงไมเปนทเขาใจอยางสมบรณอยางไรกตามความสมพนธระหวางแสงทสะทอนออกมาจากวตถและแสงทสะทอนมาจากสงแวดลอมมอทธพลตอความคงทของส

3.2) Shape and Size Constancy Size Constancy คอ การรบรความคงทของขนาดนนสวนหนงเกดจากประสบการณ

ซงเราไดจดจ าขอมลของขนาดของวตถตางๆเอาไวและสวนหนงเกดจาก Distance cue ถาไมม Distance cue ความคงทของขนาดตองอาศยเพยงประสบการณการเรยนรในอดตเทานนโดยปกต

14

แลวถาไมม Distance cue จะเกดการผดพลาดในการรบรของขนาดไดอยางไรกตามการรบรขนาดของวตถของคนเราจะมการปรบขนาดของภาพตามลกษณะอยางใดอยางหนงตอไปน

1. ขนาดของสดสวนทปรากฏ ( Perspective size) เปนการรบรขนาดของวตถโดยน าเอาระยะทางการเกยวของ เชนวตถทอยใกลจะรบรวามขนาดใหญ แตวตถทอยไกลจะรบรวามขนาดลดลง

2. ขนาดวตถ (Object size) เปนการรบรขนาดของวตถตามขนาดทแทจรง ไมวาวตถนนจะอยใกลไกล

3. การรบรขนาดของวตถในสดสวนระหวางขนาดของวตถและขนาดสดสวนทปรากฏ ( Compromise between perspective size and object size) เปนการรบรขนาดตามความลก หรอระยะทางใหสอดคลองกบขนาดทแทจรงของวตถ

จากการทดลองโดยน าเดกอาย 8 ขวบกบผใหญเปรยบเทยบความคงทในการรบรขนาดของวตถทระยะตงแต 10 –100 ฟต พบวาทงเดกและผใหญสามารถรบรขนาดของวตถเทากบขนาดทแทจรงในระยะ 10 ฟต แตเมอเพมระยะหางของวตถมากขนพบวาความคงทในการรบรขนาดของเดกจะลดลง สวนของผใหญการรบรขนาดของวตถจะใกลเคยงกบขนาดทแทจรงของวตถ

Shape Constancy คอ คนเรามแนวโนมทจะรบรความคงทของรปรางของวตถสงของทคนเคย แมวาภาพทตกบนจอตาอาจเปนคนละมม เชนจานใสอาหารแมวาเราจะมองดานขาง ดานบน หรอในแนวเฉยงเรากรบรวาเปนจานใสอาหาร

3.3) Location Constancy คนเรามการรบรต าแหนงและทตงของวตถไดอยางคงท ไมวาวตถนนจะวางไวใน

ลกษณะใด เชน โตะเรยนไมวาจะวางไวในแนวตง กลบหว เรารวาสวนไหนคอดานขาง ดานบน ความคงทในการรบรต าแหนงและทตงนนกเกดจากประสบการณการเรยนรทสะสมมานานซงท าใหเราจดจ าได

4) Perceptual Illusion Illusion หมายถงการรบรวตถ หรอสงเราแตกตางไปจากสภาพทแทจรง ซง

อาจเกดจากคณสมบตของสงเรา สวนประกอบตาง ๆ ของสงเรา รวมถงความเชอ ความคดเหนของแตละคนทมตอการรบร

15

Geographical illusion เปนลกษณะหนงของ illusion ทไดมรบความสนใจ ภาพดงกลาวเกดจากการลากเสนในลกษณะตาง ๆ ทท าใหเกดการบดเบอนการรบร ซงเกดจากองคประกอบตอไปน

1. Relative size วตถทมขนาดสมพนธกนท าใหมผลตอการรบร เชนเมอวงกลมสองวงมขนาดเทากน แตเมอน าวงกลมอน ๆ ทขนาดตางกนมาลอมรอบวงกลมเดม ท าใหการรบรขนาดของวงกลมทงสองวงวาไมเทากน

2. Intersecting lines การตดกนของเสนตรงท าใหการรบรรปทรงเรขาคณตตาง ๆ ผดเพยนไปจากเดม

3. Ponzo Illusion เปนภาพลวงตาทเกดจากผรบรตความตามความลกตามสดสวนทปรากฏแกสายตา

5)Auditory Perception การรบรทเกดการไดยนเสยงตาง ๆ มากมายนนอาศยตวชกน า ( Cue) ตาง ๆ เชนเดยวกบตา ตวชกน าท าใหเราไดยนนนท าใหเรารแหลงก าเนดเสยง ทศทางเสยง และระยะทางของแหลงก าเนดเสยง ดงนนสามารถแบงตวชกน าออกเปน 2 ชนดดวยกนคอ

5.1) Monaural Cues เปนตวชกน าในการไดยนเสยงโดยการใชอวยวะสมผสหเพยงขางเดยว ท าให

คนเรารบรเสยงตาง ๆ และระยะทางของแหลงก าเนดเสยง แตหขางเดยวไมสามารถแยกทศทางของเสยงได จงไมสามารถตดสนไดอยางแนชดวาเสยงมาจากทศทางใด หนา หลง ซาย ขวา อยางไรกตามการรบรทศทางของเสยงเกดจากการแปลความหมายจากสงตาง ๆ ตอไปน

1. ความดงของเสยง (Loudness) คนเราใชหในการฟงเสยงเพยงอยางเดยวกจะสามารถบอกทศทางของเสยงได โดยตดสนวาเสยงของวตถทมเสยงดงอยใกล สวนเสยงดงลดลงเรอย ๆ แสดงวาเราก าลงเดนหนออกจากแหลงก าเนดเสยง

2. ความซบซอนของเสยง ( Complexity ) เมอเสยงมความซบซอนมาก มความถหลายระดบปนกนหลายความถแสดงวาแหลงก าเนดเสยงนนอยใกล แตเมอความซบซอนของเสยงลดลงแสดงวาเราก าลงเดนออกจากแหลงก าเนดของเสยง

3. ความกงวานของเสยง ( Spatial Volume ) การรบรของเสยงของคนเรามกตดสนวาเสยงทดงยอมอยใกลถงแมวาเสยงนนจะอยไกลกตาม ยงถาสามารถฟงไดชดเจนวาเปนเสยงอะไรยงตดสนวาเสยงนนอยใกล นอกจากนการไดยนเสยงชดเจนยงขนอยกบความโลงดวย เชนถาอยทโลงยอมไดยนเสยงชดเจนและรบรวาวตถนนอยใกล

5.2) Binaural Cues

16

เปนตวชกน าในการไดยนโดยใชการไดยนจากหทงสองขางท างานประสานกนและตดสนวาทศทางและระยะของเสยง ท าใหก าหนดทศทางไดเปนอยางดซงอาศยตวชกน า 2 ชนดคอ

1. ความเขมของเสยง ( Intensity ) 2. การเคลอนไหวของศรษะ ( Head movement )

การรบรระยะทางของเสยงดวยหสองขางชวยใหคนทตาบอดมาตงแตก าเนดหรอหหนวกมาเปนระยะเวลานานสามารถเรยนรและเดนทางไปทตาง ๆ ได นอกจากนคนทตาบอดยงใชไมเคาะพนเพอใหเสยงสะทอนกลบจงท าใหเขารบรสงของตาง ๆ ทอยรอบ ๆ ตวเองและเดนไปมาไดอยางปลอดภย 2.3 ทฤษฎการรบรและการท าความเขาใจระหวางบคคล (Interpersonal Perception and Attribution Theory)

อไรรตน ทองค าชนววฒน(2542) ไดศกษาเกยวกบการรบรและการท าความเขาใจระหวางบคคล และไดสรปไวดงน การรบร (Perception) เปนกระบวนการทางจตวทยาทมการรบและตความสงเราดวยประสาทสมผสท ง 5 ของบคคล การรบรเปนผลเนองมาจาการทมนษยใชอวยวะรบสมผส (Sensorymotor) ซงเรยกวา เครองรบ (Sensory) ซงกคอ คอ ตา ห จมก ลน และผวหนง ไดวา การรบรของคนเกดจากการเหน 75% จากการไดยน 13% การสมผส 6% กลน 3% และรส 3% การรบรจะเกดขนมากนอยเพยงใด ขนอยกบสงทมอทธพล หรอปจจยในการรบร ไดแก ลกษณะของผรบร ลกษณะของสงเรา เมอมสงเราเปนตวก าหนดใหเกดการเรยนรไดนนจะตองมการรบรเกดขนกอน เพราะการรบรเปนหนทางทน าไปสการแปลความหมายทเขาใจกนได ซงหมายถงการรบรเปนพนฐานของการเรยนร ถาไมมการรบรเกดขน การเรยนรยอมเกดขนไมได การรบรจงเปนองคประกอบส าคญทท าใหเกดความคดรวบยอด ทศนคตของมนษยอนเปนสวนส าคญยงในกระบวนการเรยนการสอนและการใชสอการสอนจงจ าเปนจะตองใหเกดการรบรทถกตองมากทสด การทจะเกดการเรยนรไดนนจะตองอาศยการรบรทเกดจากการเปลยนแปลงพฤตกรรมอนเปนผลมาจากการไดรบประสบการณ การรบรมขบวนการทท าใหเกดการรบร โดยการน าความรเขาสสมองดวยอวยวะสมผส และเกบรวบรวมจดจ าไวส าหรบเปนสวนประกอบส าคญทท าใหเกดมโนภาพและทศนคต ดงนนการมสงเราทดและมองคประกอบของการรบรทสมบรณถกตอง กจะท าใหเกดการเรยนรทดดวยซงการรบรเปนสวนส าคญยงตอการรบร

17

นอกจากน กระบวนการรบรยงสามารถใชประโยชนในการเรยนการสอนดวย มเหตผลหลายประการทนกออกแบบเพอการเรยนการสอนจ าตองรและน าหลกการของการรบรไปประยกตใชกลาวคอ

1. โดยทวไปแลวสงตาง ๆ เชน วตถ บคคล เหตการณ หรอสงทมความสมพนธกน ถกรบรดกวา มนกยอมถกจดจ าไดดกวาเชนกน

2. ในการเรยนการสอนจ าเปนตองหลกเลยงการรบรทผดพลาด เพราะถาผเรยนรขอความหรอเนอหาผดพลาด เขากจะเขาใจผดหรออาจเรยนรบางสงทผดพลาดหรอไมตรงกบความเปนจรง

3. เมอมความตองการสอในการเรยนการสอนเพอใชแทนความเปนจรงเปนเรองส าคญทจะตองรวาท าอยางไร จงจะน าเสนอความเปนจรงนนไดอยางเพยงพอทจะใหเกดการรบรตามความมงหมาย นกจตวทยากลมความร (Cognitive) ทเนนความส าคญของสวนรวม มแนวคดของการสอนซงมงใหผเรยนมองเหนสวนรวมกอน โดยเนนเรยนจากประสบการณ (Perceptual experience) ทฤษฎทางจตวทยาของกลมนซงมชอวา Cognitive Field Theory หรอ ทฤษฎสนาม (ปรยาพร, 2548: 38)

แนวคดของทฤษฎนจะเนนความพอใจของผเรยน ผสอนควรใหผเ รยนท างานตามความสามารถของเขาและคอยกระตนใหผเรยนประสบความส าเรจ การเรยนการสอนจะเนนใหผเรยนลงมอกระท าดวยตวเขาเอง ผสอนเปนผชแนะ

การน าแนวคดของนกจตวทยากลมความร (Cognition) มาใชคอ การจดการเรยนรตองใหผเรยนไดรบรจากประสาทสมผส เพอกระตนใหเกดการเรยนร จงเปนแนวคดในการเกดการเรยนการสอนผานสอทเรยกวา โสตทศนศกษา (Audio Visual)

ธรรมชาตของการเรยนร ม 4 ขนตอน คอ 1. ความตองการของผเรยน (Want)คอ ผเรยนอยากทราบอะไร เมอผเรยนมความ

ตองการอยากรอยากเหนในสงใดกตาม จะเปนสงทย วยใหผเรยนเกดการเรยนรได 2. สงเราทนาสนใจ (Stimulus)กอนทจะเรยนรได จะตองมสงเราทนาสนใจ และนา

สมผสส าหรบมนษย ท าใหมนษยดนรนขวนขวาย และใฝใจทจะเรยนรในสงทนาสนใจนน ๆ 3. การตอบสนอง (Response)เมอมสงเราทนาสนใจและนาสมผส มนษยจะท าการสมผส

โดยใชประสาทสมผสตาง ๆ เชน ตาด หฟง ลนชม จมกดม ผวหนงสมผส และสมผสดวยใจ เปนตน ท าใหมการแปลความหมายจากการสมผสสงเรา เปนการรบร จ าได ประสานความรเขาดวยกน มการเปรยบเทยบ และคดอยางมเหตผล

18

4. การไดรบรางวล (Reward)ภายหลงจากการตอบสนอง มนษยอาจเกดความพงพอใจ ซงเปนก าไรชวตอยางหนง จะไดน าไปพฒนาคณภาพชวต เชน การไดเรยนร ในวชาชพชนสง จนสามารถออกไปประกอบอาชพชนสง (Professional) ได นอกจากจะไดรบรางวลทางเศรษฐกจเปนเงนตราแลว ยงจะไดรบเกยรตยศจากสงคมเปนศกดศร และความภาคภมใจทางสงคมไดประการหนงดวย ล าดบขนของการเรยนร

ในกระบวนการเรยนรของคนเรานน จะประกอบดวยล าดบขนตอนพนฐานทส าคญ 3 ขนตอนดวยกน คอ (1) ประสบการณ (2) ความเขาใจ และ (3) ความนกคด

1. ประสบการณ (Experiences)ในบคคลปกตทกคนจะมประสาทรบรอยดวยกนทงนน สวนใหญทเปนทเขาใจกคอ ประสาทสมผสทงหา ซงไดแก ตา ห จมก ลน และผวหนง ประสาทรบรเหลานจะเปนเสมอนชองประตทจะใหบคคลไดรบรและตอบสนองตอสงเราตาง ๆ ถาไมมประสาทรบรเหลานแลว บคคลจะไมมโอกาสรบรหรอมประสบการณใด ๆ เลย ซงกเทากบเขาไมสามารถเรยนรสงใด ๆ ไดดวย ประสบการณตาง ๆ ทบคคลไดรบนนยอมจะแตกตางกน บางชนดกเปนประสบการณตรง บางชนดเปนประสบการณแทน บางชนดเปนประสบการณรปธรรม และบางชนดเปนประสบการณนามธรรม หรอเปนสญลกษณ

2. ความเขาใจ (Understanding)หลงจากบคคลไดรบประสบการณแลว ขนตอไปกคอ ตความหมายหรอสรางมโนมต (Concept) ในประสบการณนน กระบวนการนเกดขนในสมองหรอจตของบคคล เพราะสมองจะเกดสญญาณ (Percept) และมความทรงจ า (Retain) ขน ซงเราเรยกกระบวนการนวา "ความเขาใจ" ในการเรยนรนน บคคลจะเขาใจประสบการณทเขาประสบไดกตอเมอเขาสามารถจดระเบยบ (Organize) วเคราะห (Analyze) และสงเคราะห (Synthesis) ประสบการณตาง ๆ จนกระทงหาความหมายอนแทจรงของประสบการณนนได

3. ความนกคด (Thinking)ความนกคดถอวาเปนขนสดทายของการเรยนร ซงเปนกระบวนการทเกดขนในสมอง ความนกคดทมประสทธภาพนน ตองเปนความนกคดทสามารถจดระเบยบ (Organize) ประสบการณเดมกบประสบการณใหมทไดรบใหเขากนได สามารถทจะคนหาความสมพนธระหวางประสบการณทงเกาและใหม ซงเปนหวใจส าคญทจะท าใหเกดบรณาการการเรยนรอยางแทจรง

19

2.4 การเรยนรและการจดการเรยนการสอนส าหรบนกเรยนทมความบกพรองทางการมองเหน โรงเรยนสอนคนตาบอดภาคเหนอในพระบรมราชนปถมภ จงหวดเชยงใหม (2547) ไดกลาวถงการจดการศกษาส าหรบเดกทมความบกพรองทางการมองเหนไววา การจดการศกษาส าหรบเดกทมความบกพรองทางการเหนไมควรแตกตางไปจากการศกษาของเดกปรกต เพยงแตน าหลกสตรมาปรบเพอใหมความเหมาะสมส าหรบสภาพความพการของเดกและเพมเตมสอวสด อปกรณทจ าเปน นอกจากน อารย เพลนชยวาณช (2542, หนา 86 – 88 ) ไดกลาวถงการสอนและการดแลปองกนความบกพรองทางการเหนไววา การสอนประสบการณเบองตนในการด ารงชวต นอกจากวธเขยน อานและพมพอกษรเบรลลแลว เดกตาบอดควรจะมการฝกฝนใหมความสามารถพนฐานทจ าเปนในการรจกการชวยเหลอตนเอง ในการท ากจวตรประจ าวนและการรจกปรบปรงบคลกภาพ และมารยาทใหเหมาะสมในสงคม โรงเรยนจงควรจดกจกรรมดงน

- กจกรรมในการเรยนรสวนตาง ๆ ของรางกาย โดยการอธบายถงสวนประกอบของรางกาย ต าแหนงและความส าคญของสวนประกอบเหลานน เชน มอ แขนขา เทา ล าตว ใบหนา เปนตน

- การจดประสบการณและการฝกฝนทกษะการฟงและการแยกเสยง เนองจากตาใชการไมได เดกจะตองมการพฒนาประสาทรรบรสวนอน ใหมความสามารถอยางเตมท แมวาเดกไมมอะไรทจะทดแทนสายตาไดอยางสมบรณ แตในการไปในทตาง ๆ เดกสามารถใชประสาททางการไดยนเรยนรสงแวดลอมได การฝกการฟงตองฝกต งแตเดกยงเลกอย ครช นอนบาลหรอช นประถมศกษาจงควรมหนวยการเรยนเพอฝกเรองเสยงใหเดกไดฟงเสยงประจ าวน ทบาน ทหองเรยน บรเวณโรงเรยนและเสยงจากภายนอกโดยฝกท าวนละเลกละนอย

- การจดประสบการณเรองกลนและรส เพอพฒนาความสามารถในการเรยนรถงลกษณะและทมาของกลน การแยกกลน บอกความหมายใหรจกกลนตามธรรมชาต และรสของสงของทไดรบประทาน กลนของผลตภณฑเคมทใชในชวตประจ าวน เชน ยาสฟน สบ ส ยา ผงซกฟอก น าปลา พรก ขนม ผลไมตาง ๆ กลนสตว กลนเผาไหม หรอกลนทเปนพษ เชน กลนแกส เปนตน

- การจดประสบการณและฝกทกษะการสมผสทางกาย เนองจากเดกตาบอดใชประสาททางดานสมผสมาก เดกจงตองพฒนาความสามารถในการเปรยบเทยบความรสกจากการสมผสวตถวาแตกตางกนในดานผว รปราง ขนาด น าหนก ความสง และอน ๆ รวมไปถงความรสกตาง ๆ เชน ความรอน หนาว ความเจบปวด เปนตน

20

- การจดประสบการณและฝกทกษะเรองการคาดคะเน หลงจากการฝกประสาทสมผสอน ๆ มาแลว นกเรยนควรจะมความสามารถในการคาดคะเนและเปรยบเทยบระยะทาง เวลา น าหนก ความสงต า ขนาด เพอใชประโยชนในชวตประจ าวน เชน เมอไดยนเสยงกสามารถคาดคะเนไดวา เสยงน นมาจากทศไหน ใกลหรอไกล ควรหลกเลยงหรอไม หรอรจกการคาดคะเนจากเสยงเครองยนตของรถในการขนรถ

- การจดกจกรรมและประสบการณเรองสขนสย เนองจากเดกตาบอดไมสามารถมองเหนตนเองเกยวกบความสะอาดของรางกายนอกจากการสมผสดวยมอ หรอความรสกของตนเองเทานน ครจงควรฝกทกษะทางดานสขนสยเรองตาง ๆ เชน การอาบน า การแปรงฟน การลางมอ การลางเทา การตดเลบมอเลบเทา การท าความสะอาดห การท าความสะอาดตา การท าความสะอาดตาปลอม การท าความสะอาดจมก การหวผม การโกนหนวด เปนตน

- การจดกจกรรมและประสบการณ เพอฝกความสามารถขนพนฐานตาง ๆ นกเรยนควรจะไดรบการฝกความสามารถขนพนฐานงาย ๆ เพอชวยเหลอตนเองและผอน เชน การสวมเสอผาและตดกระดม การสวมถงเทา รองเทา การผกเชอกรองเทา การใชเครองใชไฟฟาภายในบาน การใชเงนและการฝกใหรจกการเลอกเสอผาใสใหเหมาะกบกาลเทศะ เปนตน

- การจดกจกรรมและประสบการณเรองงานบานงานครว นกเรยนตาบอดควรจะไดรบการฝกทกษะในเรองงานบานงานครว เพอทจะไดน าไปใชประโยชนในการชวยเหลอตนเองและครอบครวในชวตประจ าวน โดยงานบาน ครควรแนะน าเหรอฝกเกยวกบ การดแลรกษาความสะอาด เชน การกวาดบาน การถบาน การซกผารดผา สวนงานดานการครว ไดแกการใชเตาชนดตาง ๆ การใชตเยน ฝกการประกอบอาหาร การจดโตะ การลางและเกบภาชนะ เปนตน

- การจดประสบการณและกจกรรมเรองมารยาทในการเขาสงคม นกเรยนตาบอดตองอยในสงคมปรกต ทงในเวลาอยในวยเรยนและเตบโตเปนผใหญ การปรบตวใหเขากบสงคมจงเปนสงจ าเปนมาก เพราะจะท าใหคนทวไปยอมรบคนตาบอดไดโดยไมรงเกยจ ครจงควรฝกทกษะในเรองตาง ๆ เหลาน คอ การรจกการแนะน าตวเอง การนดหมายโดยเนนเรองการตรงตอเวลา การตอนรบแขก มารยาทในโตะอาหาร การรนน า การใชโทรศพท มารยาทในหองประชม เปนตน

วาร ถระจตร (2541, หนา 29) ไดสรปถงหลกส าคญในการจดการเรยนการสอนเดกทมความพการทางการเหนไววา ควรค านกถงเอกตบคคล โดยพจารณาใหเหมาะสมกบสภาพความตองการและปญหาของเดกตาบอด สอนในเรองรปธรรมในชวตประจ าวนจากการไดยน การสมผสไปเชอมโยงกบประสบการณใหม เพอชวยใหเกดการเรยนรสงใหม ๆ เพมขน

21

2.5 ทฤษฎการใชประโยชนและความพงพอใจจากสอ (The Use and Gratification Theory) 2.5.1. แนวคดเกยวกบความพงพอใจ จากพจนานกรมไทยฉบบราชบณฑตยสถาน ใหความหมายค าวา “พอใจ” คอ สมใจ ชอบใจ เหมาะ จากพจนานกรมทางจตวทยา ความพงพอใจ คอ สภาวะของความรสกทเกดรวมกบการไดบรรลผลส าเรจ โดยแรงกระตนของวตถประสงคของความรสก มผใหความหมายดานความพงพอใจไวหลายทาน เชน เดวส (Davis) ไดกลาวถงความพงพอใจวา เปนสงเกดขนกบบคคลเมอความตองการพนฐานทงรางกายและจตใจไดรบการตอบสนอง พฤตกรรมเกยวกบความพงพอใจของมนษยเปนความพยายามทจะขจดความเครยด ความกระวนกระวายหรอภาวะไมสมดลในรางการเมอสามารถขจดสงตาง ๆ เพาเวลล (Powell) ไดใหความหมายของความพงพอใจวา หมายถง ความสามารถของบคคลในการด าเนนชวตอยางมความสข สนกสนาน ปราศจากความรสกเปนทกข ท งนไมไดหมายความวา บคคลจะตองไดรบการตอบสนองอยางสมบรณในทก ๆ สงทตองการ แตความพงพอใจนน จะหมายถง ความสขทเกดจากการปรบตวของบคคลตอสงแวดลอมไดเปนอยางด และเกดความสมดลระหวางความตองการของบคคลและการไดรบการตอบสนอง

2.5.2. การใชประโยชนและความพงพอใจจากสอ แนวคดเกยวกบการใชประโยชนและความพงพอใจ จากการใชสอมวลชนของผรบสารเกดจากความเชอทวา ผรบสารจะเลอกรบสารทมความสอดคลองกบความสนใจ และความตองการของตนเอง

แคทซ (Katz) บลมเมอร (Blumer) และเกอรวทซ (Gurvitch) ไดอธบายเกยวกบการใชประโยชนและความพงพอใจในการสอสารของผรบสาร วา แนวทางการศกษาการใชประโยชนและการไดรบความพงพอใจ คอการศกษาผรบสารเกยวกบสภาวะทางสงคมและจตใจซงกอใหเกดความตองการจ าเปนของบคคลและเกดมความคาดหวงจากสอมวลชนหรอแหลงขาวอน ๆ แลวน าไปสการเปดรบสอมวลชนในรปแบบตาง ๆ ท าใหเกดการไดรบความพงพอใจตามทตองการและผลอน ๆ ตามมาซงอาจจะไมใชผลทตงเจตนาไวกได แนวคดเรมตนของทฤษฎการใชประโยชนและความพงพอใจ จะใหความสนใจกบเรองผบรโภค สมาชกผรบสาร มากกวาทจะเนนในเรองสาร ทฤษฎนเรมตนทบคคลเปนผเลอกในการใชสอ ซงเปนมมมองทแตกตางจากมมมองทสอมวลชนมอ านาจตอผรบสาร โดยเมอเปรยบเทยบกบ

22

การศกษาแบบ Classical Effect แลว ทฤษฎการใชประโยชนและความพงพอใจจากสอ จะศกษาทผบรโภคสอเปนจดเรมตนมากกวาสารจากสอ และจะศกษาพฤตกรรมการสอสารของผรบสารในแงของประสบการณตรงกบสอนน ๆ ทฤษฎนจะมองวาสมาชกผรบสารเปนผกระท าการใชประโยชนจากเนอหาของสอมากกวาเปนฝายถกกระท าจากสอ ดงนน ทฤษฎนจงไมไดตงขอสมมตฐานในเรองความสมพนธระหวางสารกบผลกระทบ แตจะมองวาสมาชกผรบสารเปนผน าสารมาใช และการใชนนจะท าหนาทเปนตวแปรแทรกในกระบวนการของผลกระทบ แนวทฤษฎการใชสอและความพงพอใจ จะเนนทการอธบายเหตผล ตอเนองดวยความตองการ(และทมาของความตองการ) แรงจงใจ พฤตกรรม และความพงพอใจทตดตามมาซงจะเชอมโยงตอเนองกนเปนลกโซ การศกษาวจยจงอาจจะเจาะศกษาทชวงใดชวงหนงของลกโซโดยเฉพาะกได ในระยะแรก การศกษาทฤษฎนเปนลกษณะของการวจยแบบพรรณนา (Descriptive) เพอความพยายามในการจดกลมค าตอบทไดจากผรบสาร เชน ความพงพอใจทสมพนธกบการฟงละครวทย คอ การปลดปลอยอารมณ การคดเพอฝน และการไดรบค าแนะน า แตการศกษาในระยะน จะขาดความตอเนองในทฤษฎ ความเปนจรงคอ การศกษาการใชสอเพอความพงพอใจนนถกก าหนดโดยเจาของกจการหนงสอพมพหรอเจาของกจการวทยกระจายเสยงทตองการทราบถงแรงจงใจของผรบสาร เพอทจะสามารถสนองความตองการไดอยางมประสทธภาพเทานน ตอมาการวจยในเรองนไดเรมพฒนามากขนในปลายป ค.ศ. 1950 และตอเนองถง 1960 ในระยะนจะเนนศกษาตวแปรทางสงคมและทางจตวทยาทเปนตวแปรมากอนทจะมการบรโภคสอ ส าหรบในประเทศไทย กาญจนา แกวเทพ ไดศกษาชดตวแปรความตองการทผรบสารตองการจากสอมวลชน ซง McQuailและคณะไดสรางไวแลวน ามาปรบปรงขนใหมเพอใหสอดคลองกบการใชสอมวลชนโดยผรบสาร ดงน 1. ความตองการสารสนเทศ

1.1 ทราบเหตการณทเกยวกบตนเอง สภาพปจจบนทอยรอบตว และสภาพปจจบนของสงคมและโลก

1.2 เปนเครองมอในการแสวงหา ขอแนะน าในการปฏบต ความคดเหน และการตดสนใจ 1.3 สนองความอยากรอยากเหน และสนองความสนใจ 1.4 ใหการเรยนร เปนการศกษาดวยตนเอง

23

2. ความตองการสรางเอกลกษณใหแกบคคล 2.1 ใหแรงเสรมคานยมสวนบคคล 2.2 ใหตวแบบทางพฤตกรรม 2.3 แสดงออกรวมกบคานยมของบคคลอน ๆ (ในสอมวลชน) 2.4 มองทะลเขาไปภายในตนเอง

3. ความตองการรวมตวและปฏสมพนธทางสงคม

3.1 มองทะลเขาไปในสภาพแวดลอมของบคคลอน 3.2 แสดงออกรวมกบผอนเกดความรสกในลกษณะทเปนเจาของ 3.3 น าไปใชในการสนทนา และปฏสมพนธทางสงคม 3.4 ใชแทนเพอน 3.5 ชวยในการด าเนนตามบทบาททางสงคม 3.6 สรางสายสมพนธกบครอบครว เพอน และสงคม

4. ความตองการความบนเทง 4.1 หลกหน หรอหลกเลยงจากปญหาตาง ๆ 4.2 ผอนคลาย 4.3 ไดวฒนธรรมทเปนของแท ไดความสนกสนานทางสนทรยะ 4.4 ไดมอะไรท าเพอใชเวลาใหหมดไป 4.5 ปลดปลอยอารมณ 4.6 เปนการกระตนทางเพศ

จะเหนไดวา การทผรบสารเลอกใช “สอ” ตามแนวทฤษฎการใชประโยชนและความพงพอใจจากสอน ผรบสารจะมแรงจงใจทมาจากปจจยแตกตางกน จงท าใหมเหตผลหรอมความคาดหวงในการใชสอมวลชนเพอสนองความพงพอใจแตกตางกน 2.6 ทฤษฎความคาดหวงจากสอ (Media Expectancy Theory) ทฤษฎความคาดหวงจากสอพฒนามาจากแนวทฤษฎพฤตกรรมและแรงจงใจ ซงใชแนวทางการอธบายพฤตกรรมผรบสารดวยหลกการเดยวกนกบแนวทฤษฏพฤตกรรมและแรงจงใจ และเปนหลกการทพฒนามาจากแนวทฤษฎการใชประโยชนและความพงพอใจดวย โดยเนนการใชสอวาเปนพฤตกรรมทเกดขนอยางมเปาหมาย และเหตผลตามหลกการทวาพฤตกรรมของมนษยลวน

24

แลวแตเปนพฤตกรรมทเกดขนโดยตงใจ เนองจากกอนทมนษยจะลงมอท าสงใดจะตองวาดภาพไวในใจกอนแลววานคอสงทตนตองการจะท า นกวชาการสอสารจงไดน าแนวทฤษฎนมาใชกบพฤตกรรมการรบสารของมนษย โดยเฉพาะในสถานการณทการใชสอมลกษณะทเกดขนอยางมเปาหมาย และผรบสารสามารถอธบายทางเลอกของเขาได แนวทฤษฎพฤตกรรมและแรงจงใจ มพนฐานหลก 3 ประการไดแก

1. พฤตกรรมของมนษยเปนอสระไมเพยงแตอสระทจะเลอกแสดงพฤตกรรมตาง ๆ ไดเทานน หากยงมอสระทจะใหความหมายสวนตวกบพฤตกรรมและประสบการณตาง ๆได ซงไมจ าเปนตองมความคดเหนเหมอนกบคนอน ๆ

2. แมวามแรงจงใจบางอยางอยในมนษย แตควรเลอกศกษาเฉพาะพฤตกรรมทผรบสารสามารถอธบายความหมายและวตถประสงคทแสดงพฤตกรรมนน ๆ ออกมา

3. สงทส าคญทสดส าหรบแนวทฤษฎน ไดแก อนาคตทผรบสารสามารถคาดการไดวาหากพฤตกรรมเชนนเกดขน จะมสงใดเกดขนตามมาบางในอนาคต จงท าใหเกดทฤษฎความคาดหวง (Expectancy Theory)ไดน ามาใชกบแนวทฤษฎน โดยน ามาใชศกษาเกยวกบผรบสารและพฤตกรรมการสอสาร เรยเบรน และพาลมกรน (อไรรตน,2542) กลาววา สอแตละชนดนน มคณลกษณะเฉพาะบางอยาง เมอผสมผสานกบการประเมนคาทางอารมณ จะกลายเปนตวแปรส าคญของแรงจงใจในการแสวงหาความพงพอใจทสอดคลองกน ท าใหเกดการตดสนใจใชสอนน และหากการบรโภคสอดงกลาวท าใหเกดความพงพอใจ ผลนจะยอนกลบมามอทธพลตอความเชอและความคาดหวงเกยวกบสอ แมคแควล และเกอรวตซ(อไรรตน,2542) ไดแสดงความคดเหนเกยวกบทฤษฎนวา การน าแนวทฤษฎนมาประยกตใชกบการศกษาผรบสารนน พฤตกรรมการใชสอถกมองวาเปนพฤตกรรมอสระทผรบสารแสวงหาเพอทจะไดมาซงประโยชนฉบพลน (Immediate Benefit) หรอผลประโยชนทจะตามมาในอนาคต (Delayed Benefits)อนลวนแตเปนผลประโยชนทผรบสารมองเหนและตองการ นอกจากนนเมอน าทฤษฎดงกลาวนมาใชในการวจยเพอศกษาประสบการณของผรบสารจากสอมวลชน แนวทางปฏบตควรเปนดงน

1. ใชวธการตงค าถามเพอใหไดค าตอบวาท าไมผรบสารจงเปดรบสอตาง ๆ ผรบสารจะรตววาแรงจงใจของตนคออะไร ค าตอบทไดมกจะเปนค าอธบายทเกยวของกบพฤตกรรมของผรบสาร

25

2. อยาดวนสรปวาพฤตกรรมทกพฤตกรรม มความหมายไดความหมายเดยว ผรบสารแตละคนอาจใหความหมายประสบการณเดยวกนแตกตางออกไป โดยมกน าเอาความเหนสวนตวเขาไปปะปนในการใหความหมายดวย จงควรเปดโอกาสใหผตอบค าถามในแบบสอบถามอธบายความหมายของตนเองประกอบดวย

3. เมอถามค าถาม พยายามเนนหาค าตอบจากผลทผรบสารคาดวาจะไดรบจากการใชสอโดยพยายามมงไปทผลในอนาคตไมใชผลจากอดต

4. พยายามตกรอบของค าถามใหอยในขอบเขตของประสบการณดานการสอสารเทานน สงอน ๆ เชน บคลกภาพ สถานการณชวต หรอประสบการณในอดตนนมความส าคญนอยกวาสงทผรบสารปจจบนมองเหนวาจะไดจากสอมวลชนในอนาคต ในการศกษาครงน ผวจยไดน าเอากรอบทฤษฎความคาดหวงจากสอ อนไดแกความร ความบนเทง ประโยชนในชวตประจ าวน มาก าหนดเปนแบบสอบถามทครอบคลมถงเปาหมายในการใชสอ ทงในลกษณะทไดรบผลประโยชนฉบพลน และผลประโยชนทจะตามมาในอนาคต ทคาดวาจะเกดขนในใจผรบสาร โดยไดเปดโอกาสใหผรบสารไดมโอกาสแหงความเปนอสระของตนเพมเตมในบางประเดน ตลอดจนใหเสนอแนะความคดเหนในตอนทายอยางเตมท ซงสอดคลองกบแนวทฤษฏนทกลาววาผรบสารรตววาตนมทางเลอกอสระ 2.7 ลกษณะทางจตวทยาและพฤตกรรมของเดกตาบอด

การรบฟง การสมผส การดมกลนของเดกตาบอดเปนความพการทสงผลตอพฒนาการของเดกมาก เพราะสงผลกระทบตอการเจรญเตบโตและพฒนาการดานตาง ๆ โดยรอบ ทงทางจตวทยาและสงคม ดงนนการจดกระบวนการศกษาใหแกเดกตาบอดใหตรงตามความตองการและสภาพความเปนอยของเดก จงตองศกษาทางดานจตวทยาและพฤตกรรมของเดกตาบอดอนประกอบดวย

2.7.1. พฒนาการทางภาษา (Language Development)จากการวจยของ ฮาลาฮาน และคอฟฟแมน (Hallahan and Kauffman, 1988: 315) ไดกลาวถงแนวคดของการใชภาษาของเดกตาบอดจากปญหาในการมองเหนไว 2 แนวคด คอ

2.7.1.1. เดกทมปญหาทางการมองเหนมความสามารถในการเขาใจและใชภาษาไดเชนเดยวกบเดกปรกต มการใชทกษะทางภาษาไดด และจากการทดสอบภาษาของเดกตาบอดกท าคะแนนไดไมตางจากเดกปรกต

26

2.7.1.2. เดกทมปญหาทางการมองเหนมพฒนาการทางภาษาตางจากเดกปรกต เพราะเชอวาเดกตาบอดมลกษณะบางอยางทมอทธพลตอความคดของเขา เรยกวาลกษณะ Verbalism หรอ Verbal unreality คอ การใชภาษาไดไมเหมาะสมกบสงทตองการอธบาย เพราะขาดประสบการณในการสมผส ในกรณน เดกจะเรยนรภาษาจากการฟง มอ และอวยวะอน ๆ ยกเวนสายตา ภาษาของเขาจงใชไดดกบสงทเขาเคยสมผสมาเทานน สาเหตหลกของแนวคดนกคอการจดการศกษาหรอการใหความรกบเดกตาบอด การเรยนการสอนกบเดกตาบอดจงควรมงเนนใหเดกตาบอดมความสามารถเหมอนกบเดกปรกตทว ๆ ไป ส าหรบลกษณะการพดของเดกตาบอดโดยทวไปแลว เทลฟอรด และ ซาวเรย (Telford and Sawrey, 1981: 354) ไดสรปไวดงน

1. เดกตาบอดมกจะพดชากวาเดกปรกต 2. เดกตาบอดพดเสยงดงกวาปรกต 3. เดกตาบอดพดดวยน าเสยงราบเรยบ ไมมสงต า 4. เดกตาบอดจะไมใชทาทางหรอมอในขณะพด 5. เวลาพดเดกตาบอดมกเผยอรมฝปากเพยงเลกนอย

แตส าหรบการพดของคนทวไปกบเดกตาบอด ควรใชการสมผสโดยใชมอแตะ หรอตบไหลเบา ๆ ระหวางทพดกบเดกตาบอดดวย เพราะจะสรางก าลงใจและใหพวกเขารสกวาเปนทยอมรบของสงคม และสงผลใหเขาพฒนาทางการใชภาษาไดดยงขน จากแนวคดขางตน สรปไดวาพฒนาการทางดานภาษาของเดกตาบอดไมไดแตกตางจากเดกปรกตมากนก จะมเพยงเรองบางสงทเดกตาบอดไมสามารถสมผสไดเทานน ซงขนอยกบการจดการศกษาใหกบพวกเขาทจะสามารถพฒนาดานการใชภาษาใหดขนได

2.7.2. ความสามารถดานสตปญญา (Intellectual Ability)ฮาลาฮาน และคอฟฟแมน (Hallahan and Kauffman, 1988: 316) พบวา เดกตาบอดไมไดจะมสตปญญาต าโดยอตโนมต ถาพวกเขามโอกาสไดรบการศกษาทถกตองและเพยงพอแลวความสามารถทางเชาวปญญากจะพฒนาไปคลาย ๆ กบเดกปรกต คอ

2.7.2.1. ความสามารถในการเขาใจตาง ๆ (Conceptual Ability) คอ การทเดกตาบอดไมสามารถเขาใจถงรายละเอยดปลกยอยไดกเพราะเดกตาบอดไมสามารถรบรในสวนของรายละเอยดนนเอง จากการศกษาของ โนลาน และแอสชคอฟท (Nolan and Ashecroft) ในป ค.ศ. 1969 (Hallahan and Kauffman, 1988: 317) พบวา ความคดเกยวกบสงนามธรรมของเดกตาบอดจะแตกตางจากเดกสายตาปรกตอยางมาก แตในดานความคดเกยวกบรปธรรมจะไมแตกตางกนมาก

27

ซงความคดเหลานสงผลตอประสบการณการเรยนรของเดกตาบอดอยางมาก คอ เดกตาบอดจะขาดประสบการณการเรยนรทจ าเปนบางอยางไป แตถาใชการฝกฝนในการแยกแยะสงของเปนหมวดหมใหมากขน ความสามารถในการแยกแยะสงของกจะไมตางจากเดกปรกต

2.7.2.2. ความเขาใจเกยวกบระยะทางและความสมพนธ (Spatial Concept) เพราะวาเดกตาบอดไมสามารถมองเหนเกยวกบระยะทางจงขาดความเขาใจเกยวกบความสมพนธดวย และจะสามารถรบรไดโดยใชประสาทสมผสอน ๆ จากการฝกฝนเชน การรบรระยะทางโดยการเดน เปนตน

2.7.2.3. ความสามารถในการสมผสแตะตอง (Tactual Versus Visual Experience) เดกตาบอดสามารถรบรเกยวกบระยะทางและความสมพนธไดโดยการแตะตอง ซงการแตะตองสามารถจ าแนกได 2 ลกษณะ คอ

2.7.2.3.1. การแตะตองในลกษณะของการสงเคราะห (Synthetic Touch) หมายถง การแตะตองวตถหรอสงของทมขนาดโตพอทจะใชมอขางเดยวหรอ 2 ขางจบไดทงหมดในคราวเดยว 2.7.2.3.2. การแตะตองในลกษณะของการวเคราะห (Analytic Touch) หมายถง การแตะตองวตถ หรอสงของทละสวน เนองจากวตถหรอสงของมขนาดใหญจนไมสามารถจบตองไดในคราวเดยว แตคนสายตาปรกตทจะรบรสงเราตาง ๆไดเพยงครงเดยว เทคนคทใชส าหรบครผสอนเดกตาบอดกคอ ครควรจะชวยใหเดกเรยนรทจะแตะตองสงเราตรงสวนทจะท าใหเขาใจวาสงเรานนคออะไร เขากจะสามารถรบรสงเรานนได

2.7.3. ความสามารถในการเคลอนไหว (Mobility)จากงานวจยของ คารทไรทและวารด (Cartwright, Cartwright, and Ward, 1981: 4 – 5) กลาววา เดกทมความพการทางสายตาท าใหพฒนาการดานการเคลอนไหวเปนไปไดชา เพราะเดกจะตองเขาใจสงทอยรอบขางทศทางการเดน การจ าแนกต าแหนงของทวาง รวมทงความสมพนธระหวางวสดและทวาง หรอความจ าเกยวกบสวนตาง ๆ ของรางกายมนษย การนง การยน การเดน ดงนนดวยประสบการณทจ ากดและสงเราทจ ากดของเดกตาบอด การรวมเรยนกบเดกปรกตอน ๆ เดกตาบอดตองฝกทกษะตนเองและศกษาเกยวกบการเคลอนไหวอยางปลอดภยในชวตประจ าวนอยางคนเคย แตคนตาบอดสนทจะมปญหาในการเคลอนทนอยกวาคนทมองเหนอยางเลอนราง เพราะคนทมองเหนอยางเลอนรางจะมความไมแนใจมากกวาคนตาบอด การทมองเหนไมชดเจนพอท าใหตองพงผอนตลอดเวลา ซงตรงกนขามกบคนตาบอดทเขาจะพยายามเรยนรในการใชประสาทสมผสอน ๆ และเดกทตาบอดแตก าเนดมปญหาในการเคลอนไหวนอยกวาผทตาบอดในภายหลงอยางมาก

28

เทลฟอรด และซาวเรย (Telford and Sawrey, 1981: 347) คนพบวาเนองจากคนตาบอดสามารถหลกเลยงสงตาง ๆ ทขวางหนาอยนนเอง คนสวนใหญจงเขาใจวานนเปนความสามารถเฉพาะของคนตาบอด แตจากการทดลองพบวา เปนการจบเสยงของสงแวดลอมเทานน และการทเขาใจวาคนตาบอดสามารถใชประสาทสมผสไดดกวาคนปรกตกไมเปนความจรง เพราะในชวงเรมตนการไดยนและการสมผสของคนตาบอดไมตางจากคนปรกตทวไป แตเพราะเขาสนใจและเอาใจใสการใชอวยวะเหลานนมากกวาคนปรกตท าใหเขาใชอวยวะสมผสเหลานนไดด ดงนน การเคลอนไหวของคนตาบอดจ าตองอาศยการจดจ าสงตาง ๆ รอบตว ต าแหนงทวาง ฝกทกษะการเดน การนง การยน หลกเลยงสงกดขวาง ใชอวยวะสมผสตาง ๆ อยางสนใจและระมดระวง จงจะสามารถเคลอนไหวไปไดแตจะชากวาคนปรกต

2.7.4. ผลสมฤทธทางการเรยน (Academic Achievement)จากการทดลองของ เทลฟอรดและซาวเรยในป ค.ศ. 1981 (Telford and Sawrey, 1981: 355) พบวา ผลสมฤทธในวชาตาง ๆ ไมแตกตางจากเดกปรกต ยกเวนวชาคณตศาสตรทจะต ากวา และเดกตาบอดทวไปจะเรยนชากวาเดกปรกตประมาณ 2 ป เพราะเดกตาบอดมกจะเขาเรยนชากวาเดกปรกตหรอจะขาดเรยนอยบอย ๆ เพราะตองไปรบการรกษาเกยวกบตา ดงนนจงสามารถสรปผลสมฤทธทางการเรยนของเดกตาบอดไดดงน

2.7.4.1. การมความบกพรองทางสายตา (ทงสาเหตของการเปนคนตาบอดและอายทเปน) ไมสงผลตอการเรยน

2.7.4.2. อายของการเขาเรยนสงผลทางลบกบผลส าเรจทโรงเรยน 2.7.4.3. เดกตาบอดมปญหาตอการเรยนวชาคณตศาสตร

นอกจากนน อายสมองของเดกทตาบอดหรอมองเหนอยางเลอนราง จะต ากวาอายสมองของเดกสายตาปรกตเพยงเลกนอย เพราะเนองจากการเรยนแบบปรกตธรรมดาจะใชการฟงมากกวาการมองเหน ปญหาในการมองจงไมมอทธพลในการขดขวางผลสมฤทธทางวชาการมากเทากบปญหาในการไดยน

2.7.5. การปรบตวทางสงคม (Social Adjustment)จากการวจยของเทลฟอรดและซาวเรย (Telford and Sawrey. 1981, 352) พบวา ความผดปรกตทางการมองเหนไมใชลกษณะทางบคลกภาพเฉพาะ เชนเดยวกบเดกพเศษอน ๆ การปรบตวทางดานปญหาสวนบคคลหรอทางสงคมกเหมอนกบเดกปรกตทวไป แตจะแตกตางกนเลกนอยทเดกทมความผดปรกตทางสายตาจะมปญหาในขอบเขตจ ากด ทงปญหาในชวตประจ าวน ปญหาทางสงคม จงท าใหเดกตาบอดมวฒภาวะทางสงคมต ากวาเดกปรกตทวไป

29

อกท งทางดานชวตประจ าวน เดกตาบอดมกจะแสดงพฤตกรรมประหลาดทเรยกวา Blindismsเชนการรองไหสะอกสะอน การนงโยกตว ถมอ ถตา การชะโงกศรษะไปขางหนา การโบกมอไปมาขางหนา ซงดเหมอนพฤตกรรมของคนโรคจตหรอปญญาออน อนเปนการลดการยอมรบจากสงคม แตอาการเหลานจะดขนเรอย ๆ ถาวฒภาวะของเดกเพมมากขน ดงนนจงกลาวไดวา วฒภาวะของเดกตาบอดจะต ากวาเดกทวไป ขนอยกบสภาวะแวดลอมทเดกอาศยอย รวมทงปญหาเศรษฐกจ ปญหาครอบครวและปญหาอน ๆ ท าใหเดกตาบอดปรบตวเขากบสงคมไดนอย แตจะดขนเมอวฒภาวะทางสงคมสงขน

2.7.6. สขภาพจตและความตองการดานจตใจของนกเรยนตาบอด (Mental Health and Need of Mind)ถนมวงศ ทบทมประดบ (2521, หนา 81) ไดศกษาความตองการดานจตใจของนกเรยนตาบอด พบวา ลกษณะของครทนกเรยนตาบอดตองการมากทสด คอ ผทมความเขาใจ มเมตตาและอยากใหทางโรงเรยนปรบปรงเรอง อาหารและเรองกฎระเบยบ ทงน เรองของเพศกมผลตอสขภาพจตของนกเรยนตาบอดอกดวย นกเรยนตาบอดชายจะมสขภาพจตทดกวานกเรยนตาบอดหญง นกเรยนตาบอดชายมทศนคตทดตอผอนและตองการเรยนรวมกบนกเรยนปรกตมากกวานกเรยนตาบอดหญง และสวนใหญนกเรยนตาบอดตองการศกษาถงชนมธยมศกษาปท 3 โดยตองการการเรยนแบบอธบาย พรอมกบมกจกรรม และสอนแบบใหนกเรยนมสวนรวมในกจกรรมดวย งานวจยดงกลาวยงระบไววา กจกรรมการฟนฟสมรรถภาพดานจตวทยาของนกเรยนตาบอดเปนสงทตองปรบปรงและสงเสรมสขภาพใหนกเรยนตาบอดใหดยงขน โดยสวนมากแลว คนตาบอดชอบพด ชอบคย ชอบซกถาม มกจะแสดงความสงสยอยเสมอ ฉะนนครและผท างานเกยวของกบเดกตาบอดควรจะตอบค าถามทนท อยางชดเจนและมเหตผล คนตาบอดมกจะมจนตนาการในสงตาง ๆ รอบตวอนเกยวกบความหวงและความฝน ดงนนควรอบรมคนตาบอดใหพอใจในสงทมอยพอสมควร และยดหลกธรรมทางพระพทธศาสนาซงจะชวยใหชวตมความสขตามอตภาพ 2.8 ทฤษฏการเลน การเลนมบทบาทส าคญยงในการสงเสรมพฒนาการและความเจรญของเดกวงการศกษาปฐมวย ถงกบกลาววาการเลนเปนหวใจของการจดการศกษาเลยทเดยว ถาจะยอนดถงความส าคญของการเลนของเดก นกการศกษาปฐมวยตงแตในอดต ตางใหความส าคญของการเลนในฐานทเปนเครองมอทน าไปสพฒนาการและการเรยนรของเดก ดงเชนทศนะตอไปน

30

โฟรเบล (Froebel) บดาแหงการศกษาปฐมวย อธบายวา การเลนเปรยบเสมอนเมลดพนธทเปนพนฐานแหงความเจรญงอกงามแหงการเรยนรในระยะตอมา มอนเตสซอร (Montessori) แพทยหญงนกการศกษาปฐมวย ชาวอตาล ใหความเหนวา การเลนเปนงานของเดก ท าใหเดกไดแสดงออกถงความรสกความเปนตวตน และกอเกดเปนบคลกภาพโดยรวม แพตตสมธฮลล (Patty Smith Hill) นกการศกษาปฐมวยยคบกเบก ชาวอเมรกน อธบายวาการเลนเปนโอกาสส าหรบเดกทจะไดทดลอง คนควาหาวธการในการทจะคนพบสงทมความหมายดวยวธของตนเอง จากอดตจนถงปจจบนนกการศกษาไดมความเชอทเกดจากการศกษาคนควาทดลองจนเปนทประจกษวา การเลนชวยสงเสรมพฒนาการของเดกท งดานรางกาย อารมณ จตใจ ความคดสรางสรรค และสตปญญา การเลนจงเปนเรองส าคญส าหรบเดก โดยทฤษฏการเลนมดงน

2.8.1. ทฤษฎการเลนของเพยเจท (Piaget) นกการศกษาปฐมวยทอธบายถงการเลนโดยน าเสนอเปนทฤษฎการเลนทรจกกนโดยทวไป ไดแก เพยเจท นกจตวทยาชาวสวสทเสนอทฤษฎการเลนทางสตปญญา โดยอธบายถงขนพฒนาการทางสตปญญากบขนพฒนาการทางการเลนทสมพนธกน โดย เพยเจท อธบายถงขนการเลนของเดกไวดงน การเลนกบตนเอง เปนการเลนของเดกทขนพฒนาการอยในขนประสาทสมผส การเลนของเดกจะแสดงโดยการใชอวยวะรบสมผสกบสงตาง ๆ ท าใหเกดความเขาใจตอสงตาง ๆ โดยรอบ รวมทงทกษะกลไกตาง ๆ การเลนทางสญลกษณ เปนการเลนของเดกทอยในขนพฒนาการ ขนการคดกอนมเหตผล เดกจะชอบเลนสมมตโดยอาศยการจดจ าและประสบการณเดมมาผนวกกบการคดจนตนาการ แสดงออกโดยการสมมต เชน การเลนสมมตเปนบคคลตาง ๆ ทงทอยในโลกความจรงและในโลกแหงจนตนาการ การเลนในขนนเดกจะสอออกมาซงความคด ความฝน ในลกษณะของการเลน การแสดง และการใชภาษา การเลนทางสงคม เปนการเลนทตอเนองจากขนการเลนทางสญลกษณ โดยเดกจะพฒนาเขามาสการเลนตามจนตนาการเพยงล าพง มาสการเลนกบคนอน ท าใหเกดการเรยนรทางสงคม และใชภาษาในการสอสารมากขน

31

การเลนแบบมโครงสราง เปนการเลนทอยในขนพฒนาการทางสตปญญา ขนการคดกอนมเหตผล เดกจะมการเลนโดยมการออกแบบและวางแผนการเลนกบสอวสดตาง ๆ โดยการสรางสรรคตามความคดทออกแบบไว ซงเปนพนฐานของการเลนอยางมกฎเกณฑกตกาของชวงวย ตอมาทเดกมขนพฒนาการทางสตปญญาทสงขนอยในขนการคดแบบรปธรรม การเลนแบบมกฎเกณฑ เปนการเลนทเดกเรมรบร เขาใจยอมรบกฎเกณฑกตกาตาง ๆ ได เนองจากสตปญญาไดพฒนาในขนทสงขน อยในขนการคดแบบรปธรรม สามารถเขาใจถงการปฏบตตามกฎเพอใหบรรลผลของเกมการเลนนน ๆ

2.8.2. ทฤษฎการเลนของพารเตน (Parten) พารเตน ไดท าการศกษาการเลนของเดกและผลการศกษานเปนการศกษาทไดรบการยกยองอยางกวางขวาง ทฤษฎการเลนทางสงคมของพารเตนไดแบงขนการเลนทางสงคมออกเปน 6 ขนดงน

1. การไมแสดงการเลน เดกไมแสดงพฤตกรรมการเลน 2. การเลนแบบเปนผด เดกแสดงพฤตกรรมโดยการมองดผอนเลน 3. การเลนตามล าพง แสดงพฤตกรรมโดยการเลนเงยบ ๆ ตามล าพง 4. การเลนคขนาน เปนการเลนทเดกนงเลนเครองเลนและอยในบรเวณเดยวกนกบเดกอน แตเลนคนเดยวไมเลนดวยกน ไมปฏสมพนธกน 5. การเลนแบบสมพนธกน เปนการเลนทเดกเขากลมกบเดกอนประมาณ 4 – 6 คน แตมการเปลยนกลมบอย ๆ 6. การเลนแบบรวมมอ เปนการเลนทเดกท างานเปนกลมอยางมแผนงาน และเปนการเลนกบเพอนสนท

2.8.3. ทฤษฎการเลนของไวกอตสก (Vygotsky)

ไวกอตสก นกจตวทยาชาวรสเซย เปนผก าหนดทฤษฎวฒนธรรมทางสงคมทอธบายถงการเรยนรของเดกทผานการปฏสมพนธทางสงคมกบผใหญ ท าใหไดรบประสบการณทางวฒนธรรมและสงคม โดยเฉพาะทางภาษาสงผลตอความฉลาดทางภาษาและสตปญญาของเดก ทงนในทฤษฎอธบายถงอทธพลดานการเปนตวแบบของผใหญทงดานภาษาและวฒนธรรม การเลนดงกลาว ท าใหเดกพฒนาทางภาษาและสตปญญา ตวอยางเชน การเลนกบทารกตงแตยงเลก ๆ เรมมองเหน สงเสยงอออา การท าเสยงโตตอบ การแสดงสหนาทาทางใหเดกเหน การสมผส ท าใหเดกรบร ซงจะสงสมใหเดกเกดประสบการณและน ามาตอยอดในการเรยนรสงใหม ๆ ตอไป ดงนนการเลนทางภาษา

32

ในวฒนธรรมของกลมคนชนชาตตาง ๆ ทมทงภาษา ทวงท านอง เสยงรอง จงหวะ ลวนแตเปนสงสนบสนนใหเดกไดพฒนาความฉลาดทงทางภาษา สตปญญา อารมณ และสงคม การเลนของเดกวยทารกจะเรมจากการเลนสงเสยงรอง แสดงปฏกรยาโตตอบตอเสยงทไดยน ทวงท านอง จงหวะ และการโตตอบจากผใหญ ในวยตอมาชวงวยเตาะแตะ เดกจะชอบเลนสมมต โดยสมมตของตาง ๆ เปนสงทตนตองการ เปนการสมมตสงของตามจนตนาการ วยอนบาล เปนวยทการเลนมบทบาทส าคญทสดตอพฒนาการและการเรยนรของเดก เรยกกนวา การเลนคอกจกรรมหลก (Reading Activity) การเลนของเดกวยนเปนการจดประกายแหงการเรยนรเกยวกบโลกโดยรอบ เปนการสงเสรมการคดและจนตนาการ ซงเปนพนฐานของการเรยนรจากสงทเปนรปธรรมไปสสงทเปนสญลกษณ และพฒนาไปสการคดรวบยอด (Concept) ทงนการเลนทเปนกระบวนการดงกลาวจะท าใหเดกไดพฒนาการการสอสารและบรณาการทงดานการสอความคดและความรสก เมอเขาสชนเรยนระดบประถม การเลนจะคอย ๆ ลดความส าคญลง เนองจากเดกตองเขาสระบบการเรยนอยางมแบบแผน ตามโครงสรางของหลกสตรในแตละระดบชน รวมทงเปนวยทพฒนาการทางสงคมก าลงด าเนนการไปอยางรวดเรว เปนวยทเรมมกลมเพอน แตแมวาการเลนจะเรมลดบทบาทในดานการสนบสนนพฒนาการและการเรยนรลงตามวย แตการเลนกยงเปนสงส าคญของคนในทกวย ทงเดกและผใหญ ท าใหเกดภาวะแหงความสนกสนาน ราเรงเบกบานใจ และความสขใจ 2.9 ความตองการทางการศกษาและการฝกอาชพของนกเรยนตาบอด เทลฟอรด และซาวเรย (Telford and Sawrey, 1981: 356 – 357) การจดการศกษาใหกบเดกตาบอดอยางมประสทธภาพและใหประสบความส าเรจนน ควรค านงถงความตองการทางการศกษาของเดกตาบอดกอน ซง ความตองการทางการศกษาของเดกตาบอดสนทและเดกตาบอดบางสวน มดงน 2.9.1. ตองการเรยนรวธอาน เขยน และพมพหนงสอเบรลล ซงเปนหนงสอส าหรบคนตาบอดเพอใชสอสารทางการเรยนร 2.9.2. ตองการสอการเรยนการสอนพเศษส าหรบวชาตาง ๆ เชน เครองเขยนหนงสอเบรลล (Slate and Stylus) เครองพมพดดเบรลล (Brailler) เครองอดส าเนาเบรลล แผนทนน ลกโลกนน เครองมอเรขาคณต เปนตน

33

2.9.3. ตองการสอการสอนทเปนเครองเสยง (Audio Aids) เชน วทย เทปบนทกเสยง ทอลคคงบค (Talking Book) 2.9.4. ตองการหลกสตรพเศษทจดท าขนเฉพาะส าหรบเดกตาบอด เดกตาบอดบางสวนกสามารถอานและเขยนหนงสอธรรมดาส าหรบคนปรกตได แตตองเปนตว พมพใหญพเศษตามความเหมาะสมกบระดบการมองเหนทมอยเปนรายบคคล ดงนนครจงตองอ านวยความสะดวกในการจดทนงใหมแสงสวางเตมทเพอชวยในการมองเหน และตองนงใกลกบกระดานหรอแผนภม อาจจะตองมแวนขยายตาง ๆ เชน เลนสพเศษ เลนสคอนแทค เพอชวยในการอานหนงสอ ในประเทศทพฒนาแลว เดกทมความผดปรกตทางการมองเหนและมระดบสตปญญาปานกลางมโอกาสไดรบการศกษามากกวามโอกาสในดานการฝกอาชพ ดงนนจงมการดดแปลงต าราบางเลมเพอใชในการฟง ส าหรบโอกาสในการท างานของเดกตาบอด วลสน (Wilson, 1974 อางถงใน Telford and Sawrey, 1981: 360) พบวา คนตาบอดสวนใหญไมไดรบคาจางทเหมาะสมกบความสามารถของเขา จ านวนของผไดรบการวาจางใหท างานมนอยกวาครงหนงของคนตาบอด และประมาณ 20% ของคนตาบอดทท างานในโรงฝกงานชวคราวไมคอยไดมการเตรยมการฝกทกษะพเศษและความรทจ าเปนส าหรบอาชพไว แตในปจจบนมแนวโนมทจะจางคนตาบอดใหท างานในโรงงานอตสาหกรรมมากขน แตจะตองท าตารางการผลต และผลตใหไดมาตรฐาน จงจะไดอตราคาจางตามปรกต ซงขนอยกบความสามารถของเดกตาบอดแตละคน จงกลาวไดวา การจดการศกษาและการฝกอาชพมความส าคญและมความจ าเปนตอเดกตาบอดอยางมาก เพราะการศกษาจะชวยใหเขาไดเรยนรสงตาง ๆ สามารถชวยเหลอตวเองได สามารถปรบตวเขากบสงคมได สวนการฝกอาชพนนกจะท าใหเดกตาบอดสามารถน าไปประกอบอาชพเลยงตนเอง ไมเปนภาระใหกบผอน และเปนสงทท าใหเดกตาบอดมก าลงใจในการใชชวตตอไปได 2.10 การจดการศกษาส าหรบเดกตาบอด

ผดง อารยะวญญ (2523) กลาวถงการจดการศกษาส าหรบเดกตาบอดไววา การศกษาส าหรบเดกตาบอด ไมควรแตกตางไปจากการศกษาของเดกปรกต ทตางกนกมแตวธการและวสดอปกรณการเรยนการสอนเทานน การจดการศกษาใหกบเดกตาบอดแบงไดเปน 2 ประเภทดงน

1) การศกษาส าหรบเดกตาบอดบางสวน เดกตาบอดบางสวน คอ ผทสามารถมองเหนไดไมถง 1 ใน 10 ของคนปรกต แตเขาสามารถใชประโยชนจากสายตาในการเรยนรได เดกเหลาน

34

ควรมโอกาสไดเรยนรวมกบเดกปรกต โดยจดหาและปรบปรงสงทจะท าใหเดกเหลานเรยนรวมกบเดกปรกตได ไดแก

การจดสภาพแวดลอม ใหเหมาะสมกบเดกตาบอดบางสวน 1. ใหเดกนงโตะใกลหนาตางและหนหลงใหหนาตาง เพอการรบแสงทเพยงพอและ

ลดการระคายเคองตา 2. ใหเดกสามารถมองเหนครและกระดานไดชดเจน 3. ความสงของโตะควรพอดกบสายตาทพการของเดก เครองมอและอปกรณ ควรจดหาเครองมออปกรณทจ าเปนแกเดก เชน แวนขยาย

แวนตา หนงสอทมตวพพมขนาดใหญ เครองพมพดดทมตวพพมขนาดใหญ เครองเสยง เครองฉายภาพ สมดหรอกระดาษ และขนาดของอปกรณทใชกบเดกตาบอดบางสวน ควรมขนาดใหญกวาปรกตทงสน

การจดชนพเศษ เฉพาะกรณทเกดปญหาในการเรยนรวมกบเดกปรกต ควรจดชนเรยนพเศษใหกบเดกนกเรยนตาบอด โดยใหเดกเรยนในชนพเศษเปนบางชวโมง และไปเรยนรวมกบเดกปรกตเปนบางชวโมง อกทงยงตองค านงถงองคประกอบอยางอนในการจดชนเรยนพเศษใหกบเดก ไดแก ความสามารถของเดกในการเรยนรและการปรบตว การใชสายตาของเดก การฝกฝนเฉพาะของครผสอนชนพเศษ จ านวนของเดกและขนาดของชนเรยน เปนตน

ดงนน การจดการศกษาส าหรบเดกตาบอดบางสวนนน จะมวธการ วสดอปกรณการเรยนการสอน และสภาพแวดลอมเทานนทตางจากเดกปรกต แตหลกการและจดมงหมาย เนอหาวชาจะเหมอนกบเดกปรกต และพยายามใหเดกตาบอดบางสวนไดใชสายตาทเหลออยอยางเปนประโยชนมากทสด

2) การศกษาส าหรบเดกตาบอดสนท การจดการศกษาส าหรบเดกตาบอดสนท มเปาหมายเชนเดยวกนกบการจดการศกษาใหเดกตาบอดบางสวนและเดกปรกต ทแตกตางกนกคอ สอการเรยนการสอน วสดอปกรณ และการฝกอาชพ ซงตองเพมเขามาในหลกสตรของเดกเหลาน ซงการจดการศกษาส าหรบคนตาบอดสนทนนแบงไดเปน 2 ประเภทคอ

การเรยนรวมกบเดกปรกต คอ การทเดกตาบอดไปเรยนรวมชนเดยวกนกบเดกปรกตในโรงเรยนปรกตในอตราทเหมาะสม คอ นกเรยนตาบอด 1 คน ตอนกเรยนตาปรกต 3 คน แตไมควรมเดกตาบอดคนเดยวในชนเรยนรวม เพราะเดกจะขาดเพอน การฟนฟสมรรถภาพและความพรอมทางการอานและเขยนหนงสอเบลลและการเคลอนไหวจะชวยใหการจดการเรยนรวมไดผลดมากขน เดกจะปรบตวและจตใจใหเขากบสงแวดลอมในโรงเรยนและนกเรยนปรกตไดงายขน จงควรจะมศนยเตรยมความพรอมทางการเรยนใหกบนกเรยนตาบอดสนท

35

ส าหรบแนวโนมการจดการศกษาในปจจบนคอการพยายามใหเดกทพการไดเรยนรวมกบเดกปรกต เพอใหสงคมยอมรบวาคนพการเปนสวนหนงของสงคม เมอคนปรกตไดรบบรการแบบใด คนพการกควรจะไดรบบรการแบบนนอยางเทาเทยมกน แมส าหรบการเรยนกมบางวชาทสามารถเรยนรวมกนได เชน วชาดนตร หตถศกษา เปนตน

ดงน นจงสรปไดวา การเรยนรวมกนเปนการชวยเหลอเดกตาบอดใหไดรบการศกษามากขน เปนการประหยดคาใชจายและลดภาระของรฐบาลในดานงบประมาณ เปนการเปดโอกาสใหเดกตาบอดไดเรยนร และปรบตวเขากบสงคม ซงถอวาเปนประสบการณทเดกตาบอดตองออกไปเผชญกบชวตจรงในสงคมทอยรวมกนกบคนปรกต อนเปนประโยชนตอการด ารงชวตของเดกตาบอดนนเอง

การเรยนในโรงเรยนการศกษาพเศษ คอ การจดการเรยนการสอนในโรงเรยนสอนคนตาบอด ในโรงเรยนประเภทน เดกตาบอดจะมโอกาสเรยนไดเตมท เพราะม อปกรณ เครองมอ และครผสอนทเชยวชาญโดยเฉพาะ

ถาเปนโรงเรยนประเภทประจ า เดกตาบอดจะไดอยทามกลางเพอนตาบอดดวยกนอยางอบอน แตจะขาดทกษะการใชชวตรวมกบคนปรกต ถาเปนโรงเรยนประเภทไปกลบ โรงเรยนควรตงอยในเขตเมองทการเดนทางระหวางบานกบโรงเรยนเปนไปไดโดยสะดวก เดกจะไดอยกบครอบครวอยางอบอน รจกการปรบปรงบคลกภาพตนเองและการเคลอนไหวอยางถกตอง

โรงเรยนสอนคนตาบอดทจะกระท าการเกบขอมลคอ โรงเรยนสอนคนตาบอดภาคเหนอ จงหวดเชยงใหม ซงกรมสามญศกษารบโอนมาจากมลนธชวยและใหการศกษาคนตาบอดภาคเหนอ จงหวดเชยงใหม โดยเปดสอนตงแตระดบชน อนบาล ถง มธยมศกษาปท 6 ระดบมธยมศกษา ทางโรงเรยนมการจดการศกษาแบบเรยนรวมโดยสงนกเรยนเขารวมเรยนกบโรงเรยนปรกตตาง ๆ ในเมองเชยงใหม ท งแบบกนนอนและไปกลบ ในปจจบนทางมลนธยงใหความชวยเหลอดานการเงนในการเลยงดเดกตาบอดสวนใหญอย

ดงนนจงสรปไดวาการจดการศกษาส าหรบคนตาบอดในประเทศไทยไดรเรมกนมาเปนเวลา 70 ปแลว ทผรเรมคอหญงตาบอดชาวตางประเทศและไดจดต งเปนมลนธขนเพอชวยเหลอคนตาบอดใหไดรบการศกษา ตอมารฐบาลจงไดเขาไปชวยเหลอและจดการศกษาพเศษดานนขนมา การจดการศกษาใหกบเดกตาบอดนน จดขนมาทงแบบเรยนรวมกบเดกปรกต และการเรยนในโรงเรยนศกษาพเศษทจดขนใหกบเดกตาบอดโดยเฉพาะ

36

2.11 จดมงหมายการจดการศกษาส าหรบนกเรยนตาบอด ตามหลกสตรพเศษประกอบหลกสตรประถมศกษาและมธยมศกษาตอนตน พทธศกราช

2551 ส าหรบคนตาบอด ไดระบไววา ใหคงไวตามหลกสตรประถมศกษา พทธศกราช 2551 และหลกสตรมธยมศกษา พทธศกราช 2551 ส าหรบเดกปรกตทกประการดงตอไปน

จดมงหมายของหลกสตรพเศษประกอบหลกสตรประถมศกษา พทธศกราช 2551 ส าหรบคนตาบอด มดงตอไปน

1. คณสมบตทตองการเนน 1.1. ความเสยสละ เหนแกประโยชนสวนรวม ไมเหนแกตว 1.2. มวนยในตนเอง มงมนในการท างานใหส าเรจ 1.3. ขยนหมนเพยร ซอสตย ประหยดและอดทน 1.4. รจกคด วจารณและตดสนใจอยางมเหตผล 1.5. มขนตธรรมตอค าวจารณและความแตกตางระหวางบคคลและหมเหลา 1.6. มน าใจเปนนกกฬา รจกยกยองผอน 1.7. รจกท างานและอยรวมกบผอนได โดยรจกเปนผให ผรบ ผน า ผตามทด

2. ความรและทกษะพนฐานในการด ารงชวต 2.1. มสขนสยสวนตนและสวนรวมทงกายและจตใจ 2.2. รจกกฎหมายทจ าเปนตอชวตประจ าวน 2.3. มความรและทกษะในการหา การใชและการออมทรพย 2.4. เขาใจความหมายของวทยาศาสตรและเทคโนโลยทมผลตอชวตประจ าวน 2.5. มความรและทกษะในการจดการและท างานรวมกลมกนโดยถอหลกสหกรณ 2.6. มความรและทกษะในการท างาน ทงในฐานะผผลตและผบรโภค 2.7. มนสยและรจกการแสวงหาความรเพมเตมอยเสมอ 2.8. มความรและทกษะทางภาษาและคณตศาสตร 2.9. มความรและทกษะในวธการทางวทยาศาสตร 2.10. มความสามารถในการยงชพผสมกลนตอสภาพและสงแวดลอมทางธรรมชาต 2.11. รจกชนชมและแสดงออกทางศลปะ

3. ชวตทสงบสข 3.1. รจกปรบตวใหเหมาะสมกบการเปลยนแปลงทางสงคมสงแวดลอมและวทยาการใหม ๆ 3.2. เขาใจและศรทธาในศาสนาทตนนบถอ และน าหลกธรรมมาใชในชวตประจ าวน

37

3.3. รจกใชเวลาใหเปนประโยชนและมประสทธภาพ 3.4. มความคดรเรมทเปนประโยชนแกตนเองและสวนรวม 3.5. มอสระในการคด แตพรอมทจะยอมรบความคดของผอนอยางมเหตผล 3.6. รจกแกไขปญหาโดยสนตวธ

4. สมาชกทดของชมชนและชาต 4.1. เชอมนในระบอบประชาธปไตยทมพระมหากษตรยเปนประมข 4.2. รคณคา ชนชม และรกษาศลปวฒนธรรมของชาต 4.3. ส านกในหนาทและสทธของตน 4.4. รความส าคญของครอบครว สงคมและทองถนของตน 4.5. รถงความสมพนธระหวางในภมภาคและโลก และมความเขาใจอนดตอกน 4.6. สามารถผนกก าลงสตปญญา ก าลงกาย ก าลงทรพย เพอความเจรญและความมนคงของประเทศ 4.7. รคณคาในความเปนไทย และภมใจทเกดในผนแผนดนไทย

จดมงหมายของหลกสตรพเศษประกอบหลกสตรมธยมศกษาตอนตน พทธศกราช 2551 ส าหรบคนตาบอด

1. เพอใหผเรยน คนพบและพฒนาความสามารถ ความถนดและความสนใจของตนเอง 2. เพอใหมนสยใฝหาความร ทกษะ รจกคดและวเคราะหอยางมระเบยบ วธการและม

ความคดรเรมสรางสรรค 3. เพอใหมทรรศนะทดตอสมมาอาชพทกชนด มระเบยบวนยในการท างาน ทงในสวน

ตนและหมคณะ มานะ พากเพยร อดทน ประหยด และใชเวลาใหเปนประโยชน 4. เพอใหมความซอสตย มวนยในตนเอง เคารพตอกฎหมาย และกตกาของสงคม

รบผดชอบตอตนเอง ครอบครว และสงคม ตลอดทงเสรมสรางความเสมอภาคและความเปนธรรมในสงคม

5. เพอใหรจกสทธหนาท รจกท างานเปนหมคณะ มความสามคคและเสยสละเพอสวนรวม รจกแกปญหาดวยสนตวธอยางมหลกการและเหตผล

6. เพอใหมความรและทกษะทเปนพนฐานเพยงพอแกการน าไปปรบปรงการด ารงชวตทงสวนตนและครอบครว รวมทงการฝกงานและศกษาเพมเตม

7. เพอใหมสขภาพสมบรณทงรางกายและจตใจ และรจกการสงเสรมการสาธารณสขของชมชน

38

8. เพอใหรกและผกพนกบทองถนของตน ใหรจกบ ารงรกษาสภาพแวดลอม เพอสรางความเจรญใหแกทองถน ตลอดจนสงเสรมศลปวฒนธรรมไทย

9. เพอปลกฝงใหมความภมใจในความเปนไทย มความจงรกภกดตอชาต ศาสนา พระมหากษตรย ใหมความรและเลอมใสในการปกครองในระบอบประชาธปไตยอนมพระมหากษตรยเปนประมข รวมกนธ ารงรกษาความปลอดภยและความมนคงของประเทศชาต

10. เพอสงเสรมความเขาใจอนดของมนษยชาตในการอยรวมกนอยางสนตสข สามารถสรปไดวา การวางจดมงหมายของการจดการศกษาส าหรบนกเรยนตาบอดนน ไมไดแตกตางไปจากนกเรยนปรกต คอ ยดแนวจดมงหมายของหลกสตรประถมศกษาและมธยมศกษา พทธศกราช 2521 เพยงแตน าหลกสตรบางสวนมาปรบใหเหมาะสมกบสภาพความพการของคนตาบอด โดยเพมเตมสงทนกเรยนตาบอดขาดและตดสวนทไมเหมาะสมกบสภาพความพการออกไป เพอใหนกเรยนตาบอดไดรบประโยชนมากทสด 2.12 หลกการจดการเรยนการสอนของนกเรยนตาบอด

นกเรยนตาบอดเปนผทไมสามารถรบรทางการมองเหนไดจงไมสามารถจะเลยนแบบการกระท าและพฤตกรรมในลกษณะของการสงเกตทางตาได การศกษาจงตองใหประสบการณทชดแจงแกสงรบรทเหลออย โดยเฉพาะประสาทสมผสทางกาย ทางห และการสมผสเปนสวนใหญ ในการสอน นกเรยนตาบอดน นเปนศลปะอยางหนง และสงส าคญทครจ าเปนตองม คอความสามารถในการสอน และแนะแนวใหเดกรจกปรบตวในดานตาง ๆ รวมทงใหเกดการเรยนรมากทสด โลเวนเฟลด (Lowenfeld, 1972 อางถงใน Telfrod and Sawrey, 1981: 365) ไดแนะน าหลกการสอนเดกตาบอดไว 5 ประการดงน

1. ค านงถงเอกตภาพบคคลและขนาดของชนเรยนของเดกตาบอดซงควรอยในระหวาง 6 – 8 คน และโปรแกรมของเดกตาบอดแตละคน ควรจะพจารณาใหเหมาสมกบสภาพความตองการของเดกดวย

2. ความเปนรปธรรม เดกตาบอดเรยนรสงตาง ๆ ในชวตจากการไดยนและการสมผสอยางเตมสภาพ การสงเกตจากการสมผสท าใหเดกตาบอดสามารถเรยนรเกยวกบรปราง ขนาด น าหนก ความแขง คณภาพของพนผว อณหภม และความยดหยน หนจ าลองของสงทน ามาสอนไมควรมขนาดแตกตางจากของจรงมากเกนไป เพอไมใหเดกเกดภาพพจนทบดเบอน

39

3. ความกลมกลนสอดคลองกนของค าอธบาย ครผสอนควรอธบายใหสอดคลองกลมกลนกบประสบการณทเปนรปธรรม ซงเดกไดเรยนรมาแลว เพอใหเดกสามารถจดล าดบเหตการณและเกดการผสมผสานกบภาพพจนทตนเคยมประสบการณมาแลว

4. การเพมสงเราเพอเปนการขยายประสบการณใหเดกไดพฒนาความคดความฝน จนตนาการตาง ๆ ได แตตองกระท าอยางมระบบ และเรมท าตงแตใหเดกรจกสงแวดลอมรอบ ๆ ตว อาจเรมจากหองเรยนไปจนถงโรงเรยนและชมชน ตามล าดบ

5. การท ากจกรรมดวยตนเอง ควรจะมการฝกฝน กระตนและแนะน าใหเดกเรยนรกจกรรมทางสงคมดวยตนเองใหมาก

จากแนวคดดงกลาว เปนสงทควรค านงถงอยางยงในการจดการเรยนการสอนส าหรบนกเรยนตาบอด เพราะจะชวยใหเดกตาบอดสามารถเรยนรสงตาง ๆ ไดเปนอยางด และสามารถพฒนาความคด ความเขาใจไดใกลเคยง หรอเทาเทยมกบเดกปรกตอกดวย

เนองจากเดกตาบอดไมสามารถรบรไดโดยผานทางสายตา ดงนนเดกตาบอดจงตองอาศยการฟงและการสมผสแทน และในการอานและเขยนนนตองใชอกษรเบรลล (Braille) ซงเดกตาบอดจะเรยนการอานหนงสอเบรลลดวยการสมผสดวยนวมอ และเขยนดวย สไตลส (Stylus) โดยใชแผนรองเขยนทเปนโลหะเรยกวา สเลท (Slate) หรอโดยการใชเครองพมพดด อกษรเบรลล การเรยนรอกษรเบรลลจะตองเรมจากการเขยนกอนการอาน ซงแตกตางจากการเรยนรภาษาไทยทวไป ซงจะตองพรอมและสามารถอานไดกอนการเขยนเสมอ นอกจากนเดกตาบอดยงตองอาศย เครองชวยฟง (Audio Aids) และหนจ าลองตาง ๆ ซงอาจจะท าขนเปนรปนน ๆ ขนมาเชน แผนทนน รปภาพนน หรอรปเรขาคณตตาง ๆ เพอใชเปนอปกรณในการเรยนไดดวย (วงพกตร ภพนธศร, 2526 : 138)

2.12.1. การสอนดวยอกษรเบรลล อกษรเบรลล คอ อกษรทใชส าหรบคนตาบอด โดยใชการสมผสเขาชวยในการอานจงท าใหอานหนงสอไดชากวาอานดวยสายตา ผทไดใหก าเนดอกษรเบรลลคอ หลยส เบรลล (Louis Braille) เปนครตาบอดชาวฝรงเศส ไดผลตอกษรเบรลลโดยใชนวสมผส ซงหลยส เบรลล ไดแนวคดจากการสงขาวสารทางทหารในเวลากลางคน ของ กปตน ชารลส บารบเอร ซงใชกระดาษแขงท าเปนรหส จด – ขด โดยพฒนาเปนระบบ 6 จด ในป ค.ศ.1950 องคการยเนสโกไดปรบปรงอกษรเบรลลขนใหมเพอใชเปนระบบสากลจนกระทงปจจบนน ตวอกษรเบรลลมลกษณะเปนจดนนเลก ๆ ใน 1 ชอง ประกอบดวย จด 6 ต าแหนง ซงน ามาสลบกนไปมาเปนรหสแทนอกษรตาปรกต หรอสญลกษณทางคณตศาสตร วทยาศาสตรและโนตดนตร เปนตน การเขยนจะใชเครองมอเฉพาะทเรยกวา สเลท (Slate) และดนสอ (Stylus) ส าหรบ

40

การพมพจะใชเครองพมพทเรยกวา เบรลเลอร (Brailler) และในการเขยนจะใชกระดาษขนาดกระดาษวาดรป การเขยนอกษรเบรลลโดยใช สเลทและดนสอน นเปนการเขยนดวยมอ โดยการสอดกระดาษเขาไปในแผน สเลท แลวใชดนสอทมลกษณะเปนเหลกแหลมจมลงไปในรขางบน และเมอจะอานอกษรเบลลจะตองกลบกระดาษขนมาอกดานหนง ดงนนในการเขยนอกษรเบรลลผเขยนจะตองเขยนจะตองเขยนอกษรกลบอกษรจรง ๆ และเรมตนจากดานขวามอ แตส าหรบการพมพดวยเครองพมพ (Brailler) นนไมเปนปญหาอะไร คนทพมพอกษรเบรลลไดอยางช านาญสามารถพมพดดได 40 – 60 ค าตอนาท ดงนนจะเหนไดวาในการอานหรอเขยนอกษรเบรลลตองใชเวลามากพอสมควร ครผสอนจงควรยดหยนในการสอนอานและเขยนอกษรเบรลลส าหรบนกเรยนตาบอดบาง ส าหรบวชาตาง ๆ ทจดใหส าหรบนกเรยนตาบอดนน กสามารถจดใหแกนกเรยนตาบอดไดโดยการจดสอการเรยนการสอนใหเหมาะสมกบความสามารถในการเรยนรของนกเรยนตาบอด เชน การเรยนคณตศาสตรใชวธการค านวณดวยลกคด และวชาเรขาคณต เรยนโดยใชไดอะแกรมเปนรปนนขนมา ซงจะมเครองมอเรขาคณตส าหรบนกเรยนตาบอดโดยเฉพาะ ในการเรยนวชาภมศาสตรนกเรยนตาบอดจะเรยนแผนททเปนเสนนน และลกโลกนน และในวชาภาษาองกฤษจะใชเครองมอบนทกเสยงชวยในการออกเสยงทถกตองดวย ส าหรบวชาวทยาศาสตรตองมการดดแปลงวธการสอน เปนการสอนโดยการสมผส ไดกลน ไดยนเสยง เพอใหเกดเปนมโนภาพและความเขาใจของนกเรยนตาบอดยงขน นอกจากนน เพชรรตน กตตวฒนากล (2529: 52) ไดกลาวตอไปวาในดานวชาพลศกษา นกเรยนตาบอดไมสามารถเลนกฬาหรอกจกรรม แขงขนกฬาบางประเภทซงตองใชสายตาไดเชน การชกมวย การวงผลด ฉะนนเพอจดการศกษาส าหรบนกเรยนตาบอดใหสมบรณยงขน จงควรมการสนบสนนการกฬาประเภทอน ๆ ทนกเรยนตาบอดสามารถเลนได เชน ยมนาสตก กายบรหาร ปงปอง วายน า และฟตบอลมเสยง เปนตน สวนวชาขบรองและดนตร เปนวชาทส าคญมากส าหรบนกเรยนตาบอด เพราะเปนศลปะทคนตาบอดสามารถเขาถงไดมากทสด และยงเปนวชาทชดเชยสวนทขาดหายไปจากการเขยนภาพและการวาดภาพในวชาศลปศกษาดวย ดงนนจงควรสงเสรมใหนกเรยนตาบอดไดมโอกาสไดเรยนรใหมากทสด วชาหตถศกษาและวชาการงานพนฐานอาชพตาง ๆ กเปนวชาทจ าเปนและส าคญส าหรบนกเรยนตาบอดดวย เพราะเปนการเตรยมความพรอมดานอาชพจงควรจดใหนกเรยนตาบอดไดเรยนเปนอยางยง เพอใหเขาสามารถน าความรทไดไปประกอบอาชพในการด ารงชวตอยในสงคมอยางเปนสข

41

2.12.2. หลกสตรส าหรบนกเรยนตาบอด หลกสตรส าหรบนกเรยนตาบอด ใชหลกสตรพเศษส าหรบคนตาบอด พทธศกราช 2551 ประกอบหลกสตรประถมศกษาและมธยมศกษาตอนตน พทธศกราช 2551 ส าหรบคนตาบอด แมขอจ ากดทางปญหาสายตานนไมจ าเปนตองเตรยมหลกสตรพเศษกจรง แตคงจะตองมการบรหารหลกสตรในลกษณะเพมหรอปรบปรงเปลยนแปลงบางเพอชดเชยขอจ ากดทางดานสายตา เชน การสอนสภาพแวดลอม และการเคลอนไหว การรบรทางโสตประสาท โดยเนนทกษะในการพงตนเองใหมากทสด นอกจากนควรเนนกจกรรมเสรมหลกสตร ทกษะการปรบตวทางสงคม การแนะแนวดานอาชพใหมในหลกสตรส าหรบนกเรยนตาบอดดวย และควรมการยดหยนใหเหมาะสมกบเดกตาบอดมากทสด

2.12.3. สอการเรยนการสอน สอการเรยนการสอนนกเรยนตาบอด คอ วตถหรอสงทน ามาใชเปนเครอขาย ท าใหการเรยนการสอนคนตาบอดนาสนใจและมประสทธภาพสงขน เพอใหนกเรยนตาบอดมความรในสงตาง ๆ ไดถกตองและแมนย า นกเรยนตาบอดควรมอปกรณหรอเครองมอส าหรบความรหรอประสบการณทจ าเปนแทนสายตา ซงเดกจะตองใชอปกรณและสอการเรยนไดประโยชนอยางดดวย ไดแก เครองมอใชในการเขยนอกษรเบรลล แบบเรยน บทเรยนส าเรจรป หนงสออานประกอบ อปกรณส าหรบสมผสดวยมอ อนไดแกของจรงตาง ๆ รปปน หนจ าลอง ภาพนน แผนทนน อปกรณและเครองใชในวชาคณตศาสตร วทยาศาสตร เรขาคณต และพลศกษา เชน กระดาษกราฟ ลกคด ฟตบอลมเสยง เปนตน (สมทรง พนธสวรรณ, 2529: 135) 2.12.4. ดานบคลากร ครผสอนนกเรยนตาบอดตองไดรบการฝกหดอบรมสอนคนตาบอดมาแลว โดยมวฒการศกษาพเศษ สาขาบกพรองทางการเหน จงจะสามารถถายทอดวชาความรตาง ๆ ใหกบเดกตาบอด โดยทครผสอนตองมความรดานจตวทยาการศกษาเดกพเศษ จตวทยาพฒนาการดานอารมณ ภาษา และการปรบตวของเดกตาบอดไดเปนอยางด ซงเปนผลใหการเรยนการสอนเดกตาบอดบรรลผลส าเรจไดตามเปาหมายทวางไว

2.12.5. ดานอาคารสถานทและสงแวดลอม โรงเรยนสอนคนตาบอดนนจ าเปนตองจดสภาพแวดลอมอาคารสถานท เครองใชและครภณฑใหเหมาะสมคงท ใหสามารถเดนไปมา คนหาสงของหรอสถานททตองการดวยตนเองได และเมอมการเปลยนแปลงครจะตองแจงใหนกเรยนตาบอดทราบลวงหนา เพอใหเขาไดส ารวจและ

42

ปรบตวเองใหเขากบสภาวะแวดลอมใหมได นอกจากน ควรเลอกหองเรยนทหางจากบรเวณทมเสยงอกทก เพราะนกเรยนตาบอดตองอาศยทกษะในการฟงชวยในการเรยนเปนอยางมาก

2.12.6. การวดผลประเมนผล การวดผลประเมนผลนกเรยนตาบอด ตามหลกสตรพเศษประกอบหลกสตรประถมศกษาและมธยมศกษาตอนตน พทธศกราช 2551 (กรมสามญศกษา, 2551: 158) ไดระบไววาใหผมหนาทวดผลประเมนผลทกขนตอน มอ านาจปรบปรงวธการวดผล ประเมนผล การใชขอสอบและเวลาตามความเหมาะสม จากขอมลดงกลาวจงสรปไดวาการจดการศกษาส าหรบนกเรยนตาบอดไมวาจะเปนจดมงหมาย เนอหาโดยทวไปไมแตกตางจากการจดการศกษาใหกบนกเรยนปรกตเทาใดนก แตเนองจากนกเรยนตาบอดตองการมความรพนฐาน รวมทงวชาชพทตรงกบทเขาตองการเปนพเศษจงจ าเปนตองจดการศกษาพเศษใหเหมอนกบการจดการศกษาพเศษส าหรบเดกพเศษอน ๆ และจ าเปนตองมครทไดรบการศกษาทางการศกษาพเศษ มอปกรณบรการและมหลกสตรทดดแปลงใหเหมาะสมกบเดกประเภทนดวย การดดแปลงโปรแกรมการศกษาจะตองดดแปลงจากการเหนไปสการไดยน การรบรดวยการสมผส และการรสกทางการเคลอนไหว ซงสามารถท าไดโดยการสอนอาน - เขยนดวยเบรลล การใชเครองชวยฟง การสรางหนจ าลอง แผนทนน กราฟนน และการออกแบบเรขาคณต แทนทจะใหประสบการณทางการศกษาโดยการมองเหน เนองจากการเคลอนทดวยตนเองเปนสงทส าคญส าหรบเดกตาบอด ดงน นจงควรจดประสบการณ การสอนและแบบฝกหด ซงท าขนใหเดกตาบอดมความร สามารถทจะควบคมสงแวดลอมและอยในสงคมไดอยางปรกต 2.13 การผลตและเผยแพรสอส าหรบคนตาบอด

2.13.1. การผลตสอ ศนยเทคโนโลยทางการศกษา ไดวางแผน ผลต และประสานงานกบหนวยงานทเกยวของ เชน วทยาลยราชสดา (มหาวทยาลยมหดล), ศนยเทคโนโลยอเลกทรอนกสและคอมพวเตอรแหงชาต (NECTEC), สมาคมหรอมลนธตาง ๆ ดานคนพการ เปนตน เพอผลตและเผยแพรสอเสรมการเรยนการสอนและสอเสรมการเรยนรตามอธยาศยส าหรบคนพการทกประเภท โดยเนนสออเลกทรอนกสรปแบบตางๆ ทเหมาะสมกบกลมคนพการแตละประเภท เชน หนงสอเสยง รายการวทย รายการโทรทศน รายการวดทศน สอภาพนน สอคอมพวเตอรเพอการศกษาอนๆ

43

ศนยเทคโนโลยทางการศกษา ไดเรมผลตสอการศกษาเพอคนพการเมอกลางป 2542 และเรมเผยแพรสอชดแรกตงแตเดอนมนาคม 2543 นบถงปจจบนน ทางหนวยงานไดด าเนนการผลตและเผยแพรสอการศกษาเพอคนพการไปแลวจ านวนมาก เชน

1. หนงสอเสยงรปแบบเทปคาสเซทและรปแบบซด MP3 ผลตแลวมากกวา 4,000 รายการ (รายการละ 30 นาท)

2. หนงสอเสยงระบบเดซ ทดลองผลตแลวกวา 1,000 รายการ และก าลงอยในระหวางการวางแผนการเผยแพรสอรวมกบหนวยงานทเกยวของ (เนองจากเปนสอรปแบบใหมและจ าเปนตองใชอปกรณพเศษในการฟงหนงสอเสยงระบบเดซ) ท งน ไดมการส าเนาสอบางชดไปยงบางหนวยงานเพอทดลองใชแลว เชน โรงเรยนสอนคนตาบอดกรงเทพ, โรงเรยนสอนคนตาบอดภาคใต, สมาคมคนตาบอดแหงประเทศไทย เปนตน

3. สอภาพนน ประกอบหนงสอเรยนหรอหนงสอเสยง ไดผลตและเผยแพรไปแลว จ านวน 3 เลม รวมภาพนนประมาณ 300 หนา

4. รายการวดทศนsinvโทรทศน ผลตและเผยแพรแลว ประมาณ 400 รายการ และอยในระหวางการผลตประมาณ 100 รายการ

5. รายการวทย ผลตและออกอากาศแลวประมาณ 500 รายการ 6. หนงสอเบรลล ผลตและเผยแพรในรปแบบ E - Braille ทางเวบไซตศนยสอการศกษา

เพอคนพการน โดยไดเผยแพรแลวกวา 100 เลม นอกจากน หนวยงานยงไดเผยแพรขาวสารขอมลดานสอการศกษาเพอคนพการผานเวบไซตศนยสอการศกษาเพอคนพการ และจดหมายขาวสอการศกษาเพอคนพการดวย ซงภายในเวบไซต ผสนใจสามารถเปดรบชม-รบฟงรายการวดทศน รายการวทย และหนงสอเสยงออนไลนได

2.13.2. การเผยแพรกระจายสอ วธการเผยแพร

การเผยแพรกระจายสอการศกษาเพอคนพการของ ศนยเทคโนโลยทางการศกษามหลายวธการตามความเหมาะสมกบสอทมรปแบบหลากหลาย ดงน

1) สอประเภทรายการวทยและรายการโทรทศน น าออกอากาศทางสถานวทยหรอสถานโทรทศนของกระทรวงศกษาธการ และชอง 11 โดยรายการวทยหรอรายการโทรทศนบางรายการอาจน ามาจดท าส าเนาเปน CD และ VCD เผยแพรโดยตรงดวย

44

2) หนงสอเบรลล ใหบรการดาวนโหลดเพอไปจดพมพทางเครองพมพเบรลลทปลายทางผานเวบไซตศนยสอการศกษาเพอคนพการ

3) สอรปแบบอนๆ ไดแก หนงสอเสยง สอภาพนน และรายการวดทศน เมอผลตตนฉบบเสรจแลว จะจดท าเปนเทปส าเนาตนฉบบจ านวนประมาณ 200 - 350 ชด แลวจดสงไปยงหนวยงานเครอขายทวประเทศ แหงละ 1 - 3 ชดตามความเหมาะสม เพอใชเปนตนฉบบในการส าเนาเพมเตมส าหรบการเผยแพรไปยงหนวยงานอนๆ ทเกยวของภายในความรบผดชอบของหนวยงานปลายทางนนๆ และส าหรบบรการกลมเปาหมายโดยตรง

4) สอรายการวทย รายการโทรทศน และสอรปแบบตาง ๆ ทไดจดออกอากาศ หรอส าเนาเผยแพรไปยงหนวยงานเครอขายแลว จะมบรการส าเนาแกผสนใจทวไปทสวนจดการทรพยากร ศนยเทคโนโลยทางการศกษา

หนวยงานเครอขายหลกทศนยเทคโนโลยทางการศกษาจดสงสอให 1) ศนยการศกษาพเศษเขตหรอประจ าจงหวด รวม 76 แหง 2) ศนยการศกษานอกโรงเรยนภาคหรอจงหวด (รวมกรงเทพฯ) รวม 84 แหง 3) หองสมดประชาชนจงหวด หองสมดประชาชน "เฉลมราชกมาร" และ

หองสมดประชาชนอ าเภอหรอศนยบรการการศกษานอกโรงเรยนอ าเภอทต งในอ าเภอทจดการศกษานอกโรงเรยนส าหรบคนพการ รวมประมาณ 200 แหง

4) สถานศกษาเฉพาะความพการ เชน โรงเรยนสอนคนตาบอด, โรงเรยนสอนคนหหนวก, โรงเรยนศกษาพเศษ เปนตน

5) มลนธ สมาคม ชมรม หองสมดเพอคนพการตาง ๆ เชน สมาคมคนตาบอดแหงประเทศไทย, มลนธชวยคนตาบอดแหงประเทศไทยฯ, มลนธธรรมกชนเพอคนตาบอดฯ,สมาคมคนหหนวกแหงประเทศไทย, ชมรมคนหหนวกตางๆ, สมาคมผปกครองบคคลออทซม (ประเทศไทย) และอน ๆ

6) หนวยงานทเกยวของอนๆ เชน วทยาลยราชสดา, ส านกบรหารงานการศกษาพเศษ, ส านกสงเสรมและพทกษคนพการ, หอสมดแหงชาต เปนตน 2.14 เอกสารและงานวจยทเกยวของ

ไพฑรย มนเขตวทย (2533) ท าการศกษาเพอเปรยบเทยบความพงพอใจตอการหยบจบวตถแขงและวตถออนในเดกสมองพการและเดกปรกต ในจงหวดเชยงใหม อาย 6 – 10 ป จ านวน 30 คน เปนเดกสมองพการ 14 คน เพศชาย 8 คน เพศหญง 6 คน และเดกปรกต 16 คน เพศชาย 8 คน เพศหญง 8 คน การทดลองท าโดยจดวตถเปนค ๆ จ านวน 5 ค โดยแตละคจะมวตถแขง 1 ชน แลวให

45

เดกจบลบคล าวตถทละคโดยไมมองดวตถ จากนนใหเดกเลอกวตถทชอบมากทสดเพยง 1 ชน จาการศกษาครงนพบวา ความพงพอใจตอการหยบจบ วตถแขงและวตถออนในเดกสมองพการและเดกปรกตไมมความแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตดวยความเชอมน 95 % เชนเดยวกบในเดกปรกต และพบวาไมมความแตกตางของความพงพอใจตอการหยบ วตถแขงและวตถออน ระหวางเพศชายและเพศหญง ทงในเดกสมองพการและเดกปรกตอยางมนยส าคญทางสถตดวยความเชอมน 95 % ขจรศกด คนธพนต และ ยศธร ภมสทธ (2547) ไดท าการวจยและพฒนา อนเตอรเนทเบราเซอรส าหรบคนตาบอด โดยใหท างานบนระบบปฏบตการวนโดวสในเครองคอมพวเตอรสวนบคคล โดยท าการศกษาวธการเขยนโปรแกรมเพอสรางอนเตอรเนตเบราเซอรดวยภาษา Visual

Basicและศกษาวธการทจะท าใหคอมพวเตอรออกเสยงตามขอความภาษาองกฤษ แลวจงน าโปรแกรมท งสองสวนมารวมกน เพอใหท างานเปนอนเตอรเนตเบราเซอรทอานออกเสยงรายละเอยดในโฮมเพจเปนภาษาองกฤษ ใหคนตาบอดสามารถใชงานระบบอนเตอรเนตไดโดยไมตองดรายละเอยดจากหนาจอภาพแตอยางใด ผลจากการทดสอบการท างานของโปรแกรมอนเตอรเนตเบราเซอรทพฒนาขนแสดงวาโปรแกรมสามารถท างานไดตามขอก าหนดทระบไวในขนตอนของการออกแบบทกประการ วระแมนนยมพล (2550) ไดท ารายงานโครงการวจยเรองการพฒนาระบบสงเคราะหเสยงภาษาไทยส าหรบคนตาบอด โดยรวมวจยดานระบบเสยงสงเคราะหภาษาไทยกบโครงการวจยของคณะอกษรศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลยในการน าเทคโนโลยการสงเคราะหเสยงภาษาไทยมาประยกตใชส าหรบคนตาบอด โดยม

1. เครองสงเคราะหเสยงภาษาไทย (CUTALK)ซงสามารถพดเปนภาษาไทย เปนผลงานการ

คดคนโดยจฬาลงกรณมหาวทยาลย

2. โปรแกรมอานจอภาพส าหรบระบบปฏบตการดอส (CUSCB)หรอ Chulalongkorn

University Screen reader for the Blind 3. โปรแกรมพมพงานภาษาไทย (CUTAB)หรอ Chulalongkorn University Thai Editor

for the Blind

จากการพฒนาพบวา เครองสงเคราะหเสยงภาษาไทย (CUTALK)ซงเปนฮารดแวรทสามารถเชอมตอกบคอมพวเตอรทง SERIAL PORTเมอขอมลภาษาไทยถกสงไปยงเครอง CUTALKจะมการออกเสยงเปนผชาย สามารถออกเสยงไดทกตวอกษร ออกเสยงเปนค าและประโยคสามารถเปลยนความเรวได 8 ระดบ สวน โปรแกรม (CUSCB) เปน Memory resident

programควบคมการใชงานคอมพวเตอรในระบบดอส และเชอมกบโปรแกรมส าเรจรปตางๆ ท

46

เปนระบบ Textเมอมการใชโปรแกรมส าเรจรปนน ผใชจะไดยนเสยงตอนพมพจากแปนคยบอรดและไดยนขอความทปรากฏบนจอภาพ และ โปรแกรม (CUTEB) เปนโปรแกรมพมพงานภาษาไทยส าหรบคนตาบอด เนนการพมพงานจดท าเอกสารและแกไขเอกสารโดยเฉพาะ ไมสามารถใชกบโปรแกรมส าเรจรปอนๆ ได แตมการปรบใหท าหนาทในดานการประมวลค าส าหรบคนตาบอดไดอยางด เครองสงเคราะหเสยงภาษาไทย CUTALKรวมทงโปรแกรม CUSCBและCUTEBสามารถน ามาใชงานไดในระดบหนง แตจะตองมการพฒนาตอไป

เปยทพย พวพนธ,อรรถพร ฤทธเกดและสพทย กาญจนพนธ(2550) ไดท าการวจยและพฒนาพฒนาและหาประสทธภาพของสอเพอการเรยนรส าหรบคนตาบอด เรอง การนวดฝาเทา ใหมประสทธภาพตามเกณฑ 80: 80 และเพอเปรยบเทยบผลสมฤทธทางการเรยนของผเรยน กอนและหลงเรยนดวยสอเพอการเรยนรส าหรบคนตาบอดทผวจยสรางขน กลมตวอยางทใชในการวจยครงน เปนคนตาบอดทเรยนเรอง การนวดฝาเทา 2 แหง ไดแก สมาคมคนตาบอดแหงประเทศไทย และศนยพฒนาสมรรถภาพคนตาบอด ปากเกรด จ านวน 50 คน แลวท าการเลอกตวอยางโดยวธการสมแบบงาย (Simple Random Sampling)ดวยวธจบฉลาก ไดกลมตวอยางประกอบดวย คนตาบอดจากสมาคมคนตาบอดแหงประเทศไทย และจากศนยพฒนาสมรรถภาพคนตาบอด ปากเกรด จ านวน 30 คน ผลการวจยครงน สรปไดวา

1. สอเพอการเรยนรส าหรบคนตาบอด เรอง การนวดฝาเทา มประสทธภาพเทากบ 84.33:

82.17 เปนไปตามเกณฑทก าหนด

2. ผลสมฤทธทางการเรยนของผเรยนกอนและหลงเรยนดวยสอเพอการเรยนรส าหรบคนตา

บอด เรอง การนวดฝาเทา มผลสมฤทธทางการเรยนหลงเรยนสงกวากอนเรยน อยางม

นยส าคญทางสถตทระดบ 0.05 เปนไปตามสมมตฐานทตงไว

อภชาต ธรรมมลตร(2536)กลาววา คนพการทางการเหนเปนคนพการตาม พ.ร.บ. การฟนฟสมรรถภาพคนพการ พ.ศ. 2534 ม 2 กลม คอ คนตาบอด และคนเหนเลอนราง คนตาบอด และคนเหนเลอนรางบางคน จะมความเหมอนหรอความแตกตางกนในการใชสอและสงอ านวยความสะดวกขนอยกบความแตกตางทางดานความตองการจ าเปนและภาวะแวดลอม ระดบการเหน ระดบทกษะพนฐานเพอการพงตนเอง จากากรทกลาวมาขางตน สอสงอ านวยความสะดวก ส าหรบคนตาบอด มความจ าเปนและการใชตามระดบความพการของคนตาบอดแตละคน และแยกตามความตองการจ าเปนของสอทใชในแตละประเภท

47

คนนทศภภทรานนท (2527: บทคดยอ) ไดศกษาเรอง “การวเคราะหความตองการของคนตาบอดทมตอการบรการหองสมด” พบวาคนตาบอดมความตองการวสดทใหบรการทกประเภทอยในระดบมาก โดยทตองการใหหองสมดถายทอดเรองทนาสนใจจากในหนงสอพมพหรอวารสารจดท าเปนเบรลลหรอหนงสอ หรอ เทป ใหบรการใหมากทสด รองลงมาคอใหหองสมดเปนตวแทนจ าหนายเครองมอเครองใชเฉพาะส าหรบคนตาบอด ใหจดท าเทป วารสาร และใหจดท ารายการวทยส าหรบคนตาบอดโดยเฉพาะ ตองการใหหองสมดมหนงสอเพมมาก ใหมบรการถายส าเนาหนงสอ เทปในระดบมาก ตองการใหออกวารสารมตรสนทเปนรายเดอนในระดบมาก คนตาบอดตองการบรการสงเสรมการใชหองสมดทกประเภทอยในระดบมาก โดยทตองการบรการจดท ารายชอหนงสอของหองสมด พรอมทงสรปเรองมากทสด รองลงมาคอบรการ ตอบค าถามและชวยการคนควาบรการจดหมายขาวหองสมดและบรการแนะน าและวจารณหนงสอ คนตาบอดมความตองการอานและฟงเกยวกบความกาวหนาและวทยาการใหม ๆ จากการทดสอบความแตกตางระหวางคาเฉลย คนตาบอดทมสถานภาพทางเพศ ระดบของการตาบอด และความสม าเสมอในการใชบรการหองสมดทแตกตางกน มความตองการบรการของหองสมดทกดาน ไมแตกตางกน เพชรรตน กตตวฒนากล (2529: บทคดยอ) ไดศกษาเรอง “สภาพการจดการศกษาส าหรบนกเรยนตาบอดเรยนรวมในโรงเรยนประถมศกษา ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ” ผลวจยสรปไดวา สภาพการจดการศกษาส าหรบนกเรยนตาบอดเรยนรวมในโรงเรยนประถมศกษานนมดงตอไปน

1. ดานอาคารสถานทและสภาพแวดลอม พบวา ไดจดใหมการแนะน าเกยวกบอาคารสถานทและสภาพแวดลอมแกนกเรยนตาบอดแตกยงมปญหาในดานขาดความรความเขาใจในเทคนค วธการดดแปลงอาคารสถานทและสภาพแวดลอมให เหมาะสมกบนกเรยนตาบอด สวนสภาพหองเรยนเหมาะสมดแลว

2. ดานบคลากร โรงเรยนตองการบคลากรประเภทครการศกษาพเศษเพอการแกไขหรอซอมเสรมเพมเตม และปญหาดานบคลากรทเกยวของมหนาทรบผดชอบตอนกเรยนปรกตมากเกนไป และครผสอนขาดความรและทกษะในการสอนนกเรยนตาบอด

3. ในดานการเรยนการสอน ใชสอนพรอมกนทงหอง เมอเรยนจบครจะทบทวนใหเปนพเศษ ปญหาดานการเรยนการสอนคอครผสอนขาดความรและทกษะในการสอนนกเรยนตาบอด

4. ดานการบรการงานวชาการ ผบรหารใหการสนบสนนงานดานวชาการโดยการเพมพนความรแกบคลากรภายในโรงเรยน แตกประสบปญหาขาดแหลงวทยาทานและแหลงวชาการทจะใหความรแกบคลากร

48

5. ดานหลกสตรและกจกรรมเสรมหลกสตร ใชหลกสตรปรกตและเนอหายากเกนความสามารถของนกเรยนตาบอด ในดานกจกรรมเสรมหลกสตรไดมการสนบสนนใหเขารวมกจกรรมตามความสนใจ

6. ดานสอการเรยนการสอน พบวามวสดและอปกรณไมเพยงพอและปญหาทพบคอ ครไมมความรเกยวกบเทคนคการสรางและวธใชอปกรณการสอน

7. ดานการวดผลประเมนผล ใชเกณฑการวดผลเชนเดยวกบนกเรยนปรกตและใชวธทดสอบขอเขยน ปญหาทพบคอบคลากรไมคอยใหความรวมมอ แตในดานผลการด าเนนงานประสบความส าเรจ จากงานวจยทกลาวมา จะเหนวางานวจยเกยวกบเดกตาบอดสวนมากจะเปนงานวจยทศกษาเกยวกบจตวทยาการปรบตว การทดลองบทเรยนส าเรจรป ความตองการการใชหองสมด และการเรยนรวม สวนทเกยวกบสอการเรยนการสอนของนกเรยนตาบอดนนยงไมมการศกษาเทาทควร