doa.go.th - ค ำน ำ...ข าวโพดหล งนา2562เมษายน 67...

ค ำน ำ

ขาวโพดเลยงสตวเปนพชเศรษฐกจส าคญของประเทศไทย ผลผลตทไดสวนใหญใชในอตสาหกรรมอาหารสตว ทมความตองการใชเพมขนอยางตอเนองจนถงปจจบน ตามการขยายตวของอตสาหกรรมการผลตอาหารสตว ในขณะทผลผลตยงไมเพยงพอกบความตองการใชในประเทศ จงตองน าเขาจากตางประเทศ โดยในป 2561 ประเทศไทยน าเขาขาวโพดเลยงสตวปรมาณ 15366273 ตน มลคารวม 90093 ลานบาท ขาวโพดเลยงสตวจงเปนทางเลอกทสดใสส าหรบเกษตรกร เนองจากมตลาดรองรบผลผลต โดยเฉพาะ การปลกขาวโพดเลยงสตวหลงนา เนองจากเปนพชอายสนและใชน านอย เหมาะส าหรบการปลกทดแทน นาปรงทประสบปญหาผลผลตลนตลาด นอกจากนน ผลผลตขาวโพดหลงนายงมคณภาพดกวาฤดฝน เนองจากการเกบเกยวไมอยในชวงทมฝนตกชก และรฐบาลสนบสนนการผลตทดแทนนาปรง

ภาคกลางเปนแหลงทมศกยภาพในการผลตขาวโพดเลยงสตวมากเปนอนดบ 3 ของประเทศ รองมาจากภาคเหนอและภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ในป 2561 มเกษตรกรปลกขาวโพดเลยงสตว 404783 ครวเรอน พนทเพาะปลก 683265 ไร แหลงผลตทส าคญ ไดแก จงหวดนครสวรรค อทยธาน สระบร ลพบร ชยนาท สพรรณบร กาญจนบร ราชบร และเพชรบร เนองจากพนทการเกษตรของภาคกลาง สวนใหญเปนพนทนา จงมศกยภาพในการปลกขาวโพดหลงนา เพอเปนทางเลอกในการสรางรายไดของเกษตรกร โดยเฉพาะในแหลงทมน าชลประทาน หรอแหลงน าตามธรรมชาต รวมถงน าใตดน ทสามารถใหผลผลตเฉลยสงกวา 1000 กโลกรมตอไร มตนทนการผลต 3769ndash5150 บาทไร และมก าไร 2639ndash5357 บาทตอไร อยางไรกตาม การเพมประสทธภาพการผลตเพอเพมผลผลต ลดตนทน รวมถงการใชทรพยากรในการผลตอยางคมคา และเปนมตรกบสงแวดลอม จ าเปนตองใชเทคโนโลยการผลต ทเหมาะสมกบสภาพพนท ทงในดานการคดเลอกพนทปลก พนธ การจดการดน ปยและน า การเขตกรรม การจดการศตรพช รวมถงการเกบเกยวทเหมาะสม

ส านกวจยและพนนาการเกษตรเขตท 5 จงหวดชยนาท ตระหนกถงความส าคญของการเพมประสทธภาพการผลตขาวโพดเลยงสตวหลงนาในพนทภาคกลาง โดยใชเทคโนโลยทเหมาะสมกบสภาพพนท จงไดรวบรวมความรจากเกษตรกรและหนวยงานทเกยวของ ทงภายในและภายนอกกรมวชาการเกษตร น ามาประมวลและกลนกรองใหมความเหมาะสมทางวชาการและเขาใจงาย ซงส านกวจยและพนนาการเกษตรเขตท 5 จงหวดชยนาท หวงเปนอยางยงวา เอกสารวชาการ การจดการความร เรอง เทคโนโลยการผลตขาวโพดหลงนาทในพนทภาคกลาง เลมน จะเปนประโยชนส าหรบการน าไปใช เพอเพมประสทธภาพการผลตขาวโพดเลยงสตวหลงนาในแตละพนท ตอไป

(นายปญญา พกสน) ผอ านวยการส านกวจยและพนนาการเกษตรเขตท 5

สารบญ

หนา บทท 1 สถานการณขาวโพดเลยงสตว 1 บทท 2 การผลตขาวโพดเลยงสตวหลงนา 6 บทท 3 การจดการดนและปยในการปลกขาวโพดเลยงสตวหลงนาในพนทภาคกลาง 18 บทท 4 โรคและแมลงศตรของขาวโพดเลยงสตว 37 บทท 5 การศกษาขอมลเบองตนเรอง การปลกขาวโพดเลยงสตวในพนทภาคกลาง 65

สารบญตาราง

หนา ตารางท 1 ความตองการใชขาวโพดเลยงสตวของโลก ป 255758 ndash 256162 3 ตารางท 2 ปรมาณการสงออกขาวโพดเลยงสตวของโลก ป 255758 ndash 256162 3 ตารางท 3 ปรมาณการน าเขาขาวโพดเลยงสตวของโลก ป 255758 ndash 256162 3 ตารางท 4 การน าเขา-สงออกขาวโพดเลยงสตวของประเทศไทย ป 2561 4 ตารางท 5 เนอท ผลผลต และผลผลตตอไรของขาวโพดเลยงสตวรวมทงประเทศ

รวมทงภาค และรายจงหวดในเขตภาคกลางและภาคตะวนตก ป 2560-2561 4

ตารางท 6 ขอมลการผลต ตนทนและผลตอบแทน การผลตขาวโพดเลยงสตวในพนทภาคกลาง ป 2559-61

5

ตารางท 7 ค าแนะน าปยไนโตรเจน ฟอสฟอรส และโพแทสเซยมตามคาวเคราะหดน 13

ตารางท 8 การใชสารปองกนก าจดวชพชในขาวโพดเลยงสตว 14 ตารางท 9 พนทปลกขาวและพนทเหมาะสมส าหรบการปลกขาวโพดเลยงสตวหลงนาในเขตพนท

ภาคกลาง ป 2561 19

ตารางท 10 ค าแนะน าการใชปยตามคาวเคราะหดนส าหรบการผลตขาวโพดเลยงสตว 34 ตารางท 11 ค าแนะน าการใชปยตามลกษณะเนอดนส าหรบการผลตขาวโพดเลยงสตว 35 ตารางท 12 การปองกนและก าจดหนอนกระทขาวโพดลายจดโดยวธผสมผสาน 62 ตารางท 13 เกษตรกร หม 3 และหม 5 ตศาลเจาไกตอ อลาดยาว จนครสวรรค ทใหขอมลสมภาษณการผลต

ขาวโพดหลงนา เมษายน 2562 67

ตารางท 14 ตนทน ผลผลต และผลตอบแทนของเกษตรกรผปลกขาวโพดหลงนา หม 3 และหม 5 ตศาลเจา ไกตอ อลาดยาว จนครสวรรค (ขอมลจากการสมภาษณเกษตรกร เมษายน 2562)

67

การจดการความร เทคโนโลยการผลตขาวโพดเลยงสตวหลงนาในเขตพนทภาคกลาง

บทท 1 สถานการณขาวโพดเลยงสตว

สมบต บวรพรเมธ1 และ นลบล ทวกล2

ขาวโพดเลยงสตว เปนพชเศรษฐกจทส าคญของโลก ในชวง 5 ปทผานมา (ป 255758ndash256162) ทวโลกม

ความตองการใชขาวโพดเลยงสตวระหวาง 96972-110717 ลานตน โดยความตองการใชขาวโพดเลยงสตวในชวงดงกลาวเพมขนทกป ยกเวนป 255859 ทลดลง ในป 256162 มความตองการใชสงสด 110717 ลานตน เพมขนรอยละ 326 เมอเทยบกบป 256061 ประเทศทตองการใชมากทสด 5 อนดบแรก ไดแก สหรฐอเมรกา จน สหภาพยโรป บราซล และเมกซโก ทมความตองการใชในป 256161 ปรมาณ 32209 25100 8250 6650 และ 4370 ลานตน ตามล าดบ (ตารางท 1) ปรมาณการสงออกขาวโพดเลยงสตวทวโลกในชวง 5 ปดงกลาว อยระหวาง 12839ndash15860 ลานตน (ตารางท 2) โดยในป 255758 มปรมาณการสงออกรวม 12860 ลานตน และเพมขนตามล าดบทกป ยกเวนป 255960 ทลดลง ซงนาจะเปนผลกระทบจากความตองการใช ทลดลงในป 255859 ดวยสวนหนง ในป 256162 ปรมาณการสงออกสงสด 15860 ลานตน เพมขนจากป 256061 รอยละ 474 ประเทศทมการสงออกขาวโพดเลยงสตวมากทสดคอ สหรฐอเมรกา อารเจนตนา บราซล และยเครน ทม การสงออกในป 256162 ปรมาณ 6250 2700 2500 และ 2500 ลานตน ตามล าดบ (ตารางท 2) โดยประเทศทมการน าเขาขาวโพดเลยงสตวมากทสด ไดแก สหภาพยโรป เมกซโก ญปน เกาหลใต และอยปต ตามล าดบในชวงป 256061 และป 256162 (ตารางท 3)

ประเทศไทยมทงการน าเขาและสงออกขาวโพดเลยงสตว โดยในป 2561 มการน าเขาขาวโพดเลยงสตว ปรมาณรวม 15366273 ตน มลคารวม 90093 ลานบาท ประเทศคคาทส าคญ ไดแก ประเทศกมพชา และลาว สวนการสงออกมปรมาณรวม 8242827 ตน มลคารวม 68541 ลานบาท ประเทศคคาทส าคญ ไดแก ประเทศ ฟลปปนส ฮองกง อนโดนเซย และเมยนมา (ตารางท 4) จากขอมลดงกลาวจะเหนไดวาประเทศไทยมปรมาณ การน าเขาขาวโพดเลยงสตวมากกวาการสงออก เนองจากการใชขาวโพดเล ยงสตวอตสาหกรรมตาง ๆ โดยเฉพาะอาหารสตว ทมความตองการใชมากขนจนถงปจจบน

การผลต ประเทศไทยมพนทปลกขาวโพดเลยงสตวทมศกยภาพในเชงเศรษฐกจ กระจายอยในพนทภาคตาง ๆ โดยส านกงานเศรษฐกจการเกษตร (2561ก) รายงานวาในชวงป 2560ndash2561 พนทปลกมากทสดอยในภาคเหนอรอยละ 6770 รองลงมา ไดแก ภาคตะวนออกเฉยงเหนอรอยละ 2146 และในภาคกลางและ ภาคตะวนตกรอยละ 1087 โดยภาคกลางและตะวนตกนน มแหลงผลตทส าคญ ไดแก จงหวดนครสวรรค อทยธาน สระบร ลพบร ชยนาท สพรรณบร กาญจนบร ราชบร และเพชรบร (ตารางท 5) เฉพาะพนทภาคกลางมเกษตรกรปลกขาวโพดเลยงสตวจ านวน 382014 ครวเรอน ในป 2559 และลดลงเลกนอยในปตอมา แตเพมขนเปน 404783 ครวเรอน ในป 2561 สวนพนทปลกขาวโพดในชวงดงกลาวเพมขนทกป โดยในป 2559 มพนทปลก

------------------------- 1 นกวชาการเกษตรช านาญการ ศนยวจยและพฒนาการเกษตรอทยธาน 2 ผเชยวชาญดานการจดการผลตพชทเหมาะสมกบสภาพพนทภาคกลาง สวพ5


6489813 ไร และเพมขนเปน 683265 ไร ในป 2561 เกษตรกรมการปลกขาวโพดเลยงสตวตลอดทงป โดยสามารถแบงออกเปน 2 รน ไดแก รนท 1 ปลกในชวงเดอน มนาคม-ตลาคม และเกบเกยวในชวง มถนายนndashกมภาพนธ และรนท 2 ปลกในชวงเดอน พฤศจกายนndashกมภาพนธ และเกบเกยวในชวง กมภาพนธndashพฤษภาคม เกษตรกรสวนใหญปลกรนท 1 สวนรนท 2 สวนใหญเปนการปลกขาวโพดหลงนา ในพนททมแหลงน าชลประทานหรอแหลงน าตามธรรมชาต ผลผลตจากรนท 1 จงมากกวาผลผลตในรนท 2 แตผลผลตเฉลยตอไร ในรน 2 สงกวา รน 1 คอ 709-675 782-728 และ 775-738 กโลกรมไร ตามล าดบ ในป 2559 2560 และ 2561 ตามล าดบ ตนทนการผลตป 2559 เฉลยทง 2 รน 6596 บาทตน ลดลงเหลอ 6288 และ 6255 บาทตน ในป 2560 และป 2561 ตามล าดบ โดยปแรกตนทนการผลตรนท 2 สงกวารนท 1 หลงจากนนตนทนการผลตเฉลยลดลง โดยเฉพาะในรนท 2 (ตารางท 6) เนองจากรฐบาลมการสงเสรมการผลต โดยเฉพาะขาวโพดเลยงสตวหลงนาทมโครงการ สานพลงประชารฐปลกขาวโพดหลงนา และโครงการผลตพชหลากหลายหลงนา ท าใหการปลกขาวโพดเลยงสตวในป 256162 ขยายตวมากขน แตประสบปญหาในการผลตทส าคญคอ หนอนกระทขาวโพดลายจดท าใหผลผลตเสยหายบางสวน อยางไรกตาม การผลตขาวโพดเลยงสตวยงเปนทางเลอกทสดใสส าหรบเกษตรกร โดยเฉพาะการปลกหลงนาเนองจากมตลาดรองรบผลผลต ผลผลตทไดจะมคณภาพดกวาฤดฝน และรฐบาลสนบสนนการผลตทดแทนนาปรงทมปญหาผลผลตลนตลาด นอกจากนนขาวโพดเลยงสตวยงใชน าในการผลตต ากวาขาวนาปรง แตการผลตยงตองการเทคโนโลยทเหมาะสมทงดานพนธ การเขตกรรม การจดการดน ปยและน า การปองกนก าจดโรคแมลงศตรและวชพช รวมถงการเกบเกยวและการใชเครองจกรกล เพอเพมประสทธภาพในการผลต

การตลาด ประเทศไทยมความตองการใชขาวโพดเลยงสตวเพมขนอยางตอเนองตามการขยายตวของภาคอตสาหกรรมการเลยงสตว ขณะทผลผลตในประเทศมปรมาณไมเพยงพอกบความตองการใชท าใหมการน าเขาวตถดบทดแทน เชน ขาวสาล และ กากขาวโพดทเหลอจากขบวนการผลตเอทานอล มาใชทดแทนในการผลตอาหารสตว ส าหรบราคาขาวโพดเลยงสตวมแนวโนมสงขน โดยราคาทเกษตรกรขายได ทความความชนเมลดรอยละ 145 ในป 2561 เฉลยอยทกโลกรมละ 797 บาท เพมขนจากป 2560 รอยละ 2752 (ตารางท 6) ส านกวจยเศรษฐกจการเกษตร (2561ค) รายงานวาป 256061 มความตองการใชขาวโพดเลยงสตวในประเทศ 810 ลานตน เนองจากความตองการใชเพอเปนวตถดบ ในอตสาหกรรมผลตอาหารสตวมมากขน ตามการขยายตวของการเลยงปศสตว และคาดการณวาในป 256162 มความตองการใชขาวโพดเลยงสตวปรมาณ 825 ลานตน เพมขนจาก 810 ลานตน ในป 256061 รอยละ 185


ตารางท 1 ความตองการใชขาวโพดเลยงสตวของโลก ป 255758 ndash 256162 หนวย ลานตน

ประเทศ 255758 255859 255960 256061 256162 อตราเพม 1 (รอยละ) สหรฐอเมรกา 30179 29884 31383 31383 32209 181 จน 20200 21750 23200 24100 25100 552 สหภาพยโรป 7788 7350 7400 7650 8250 156 บราซล 5700 5750 6050 6450 6650 432 เมกซโก 3455 3730 4040 4230 4370 614 อนเดย 2235 2355 2490 2670 2750 555 สหรฐอเมรกา 30179 29884 31383 31383 32209 181 อยปต 1390 1485 1510 1590 1620 382 ญปน 1460 1520 1520 1520 1520 081 อน ๆ 26378 23148 28457 26787 28248 287 รวม 98785 96972 106050 106381 110717 326 ทมา ส านกวจยเศรษฐกจการเกษตร (2561ก) 1เปรยบเทยบป 256162 กบป 256061 ตารางท 2 ปรมาณการสงออกขาวโพดเลยงสตวของโลก ป 255758 ndash 256162

หนวย ลานตน ประเทศ 255758 255859 255960 256061 256162 อตราเพม 1 (รอยละ)

สหรฐอเมรกา 4683 5110 5559 6250 6250 810 อารเจนตนา 1845 2168 2295 2350 2700 879 บราซล 2191 3538 1979 2518 2500 -076 ยเครน 1966 1660 2133 1850 2500 607 รสเซย 321 469 559 550 300 022 อน ๆ 1833 1548 1644 1576 1610 -238 รวม 12839 14493 14170 15095 15860 474 ทมา ส านกวจยเศรษฐกจการเกษตร (2561ก) 1 เปรยบเทยบป 256162 กบป 256061 ตารางท 3 ปรมาณการน าเขาขาวโพดเลยงสตวของโลก ป 255758 ndash 256162

หนวย ลานตน ประเทศ 255758 255859 255960 256061 256162 อตราเพม1 (รอยละ)

สหภาพยโรป 891 1379 1502 1800 1950 2455 เมกซโก 1134 1401 1457 1620 1670 1173 ญปน 1466 1520 1517 1520 1500 108 เกาหลใต 1017 1012 923 1000 1020 -141 อยปต 784 872 877 940 970 566 เวยดนาม 670 860 850 920 950 985 อน ๆ 6878 7448 7044 7295 7800 122 รวม 12839 14493 14170 15095 15860 474 ทมา ส านกวจยเศรษฐกจการเกษตร (2561ก) 1 เปรยบเทยบป 256162 กบป 256061


ตาราง 4 การน าเขา-สงออกขาวโพดเลยงสตวของประเทศไทย ป 2561

ประเทศ ขอมลสงออกขาวโพดเลยงสตว ป 2561

ปรมาณ (ตน) มลคา (บาท) การน าเขา

กมพชา 95778641 646200609 ลาว 57884093 254729050 รวม 153662734 900929659 การสงออก

จน 19225 118650 ฮองกง 386110 3898207 อนโดนเซย 190000 1710000 ลาว 59200 328600 เมยนมา 115830 507320 ฟลปปนส 81564936 677726994 ไตหวน 74970 776017 สหรฐอาหรบเอมเรต 18000 343110 รวม 82428271 685408898

ทมา กรมศลกากร httpwwwcustomsgoth (มปป)

ตารางท 5 เนอท ผลผลต และผลผลตตอไรของขาวโพดเลยงสตวรวมทงประเทศ รวมทงภาค และรายจงหวดในเขตภาคกลางและภาคตะวนตก ป 2560-2561

จงหวด เนอทเพาะปลก

(ไร) เนอทเกบเกยว

(ไร) ผลผลต (ตน)

ผลผลตตอไร(กโลกรมตอไร)

2560 2561 2560 2561 2560 2561 2560 2561 รวมทงประเทศ 6579194 6783265 6552902 6767459 4820962 5037018 736 744 ภาคกลางและตะวนตก 986433 993607 974856 991504 757412 767669 762 762 นครสวรรค 280968 290336 275849 289130 211936 222451 768 769 อทยธาน 124010 126588 120324 126357 105990 110436 881 874 สระบร 183524 179757 183010 179574 145339 143674 794 800 ลพบร 251865 250967 249697 250718 187938 182896 753 729 ชยนาท 9654 10017 9654 10007 6741 7285 698 728 สพรรณบร 46597 46854 46597 46806 35095 35995 753 769 กาญจนบร 83735 83136 83675 82970 60547 61105 724 736 ราชบร 1726 1674 1726 1673 1065 1046 617 625 เพชรบร 4354 4278 4324 4269 2761 2781 639 651 ทมา ดดแปลงจาก ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร (2561ข)


ตารางท 6 ขอมลการผลต ตนทนและผลตอบแทน การผลตขาวโพดเลยงสตวในพนทภาคกลาง ป 2559-61 รายการ 2559 2560 2561

1 จ านวนครวเรอน (ครวเรอน) 382014 386713 404783 2 เนอทเพาะปลก (ไร) 6489813 6579194 6783265 รน 1 6152314 5984253 5989960 รน 2 337499 594941 793305 3 ผลผลต (ตน) 4390185 4820962 5037018 รน 1 4150791 4355955 4422127 รน 2 239394 465007 614891 4 ผลผลตตอไร (กก) 676 733 743 รน 1 675 728 738 รน 2 709 782 775 5 ตนทนการผลต (บาทตน) 6596 6288 6255 รน 11 6540 6380 6350 รน 2 2 7860 5890 6030 6 ราคาทเกษตรกรขายได (บาทตน)

(ความชนเมลด 145) 6862 6248 7972 7 ผลตอบแทนสทธ (บาทตน) 266 -40 1717

ทมา ส านกวจยเศรษฐกจการเกษตร (2561) 1รน 1 ปลก มค-ตค เกบเกยว มย-กพ 2รน 2 ปลก พย-กพ เกบเกยว กพ-พค

บรรณานกรม กรมศลกากร มปป การน าเขา-สงออกขาวโพดเลยงสตว ระบบออนไลน แหลงขอมล

httpwwwcustomsgoth (25 มถนายน 2562) ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร 2561ก สถตการเกษตรของประเทศไทย ป 2561 โรงพมพส านกงาน

พระพทธศาสนาแหงชาตกรงเทพฯ 215 หนา ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร 2561ข สารสนเทศเศรษฐกจสนคาเกษตรรายสนคา ป 2561 ส านกงานเศรษฐกจ

การเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ เอกสารสถตการเกษตรเลขท 402 บรษท เอสบเค การพมพ จ ากด สมทรปราการ 93 หนา

ส านกวจยเศรษฐกจการเกษตร 2561ค สถานการณสนคาเกษตรทส าคญและแนวโนม ป 2562 ระบบออนไลน แหลงขอมล httpwwwoaegoth (27 มถนายน 2562)


บทท 2 การผลตขาวโพดเลยงสตวหลงนา

วระพงษ เยนอวม1 และ นลบล ทวกล2

ขาวโพดเลยงสตว (Zea mays L) จดเปนธญพชทรจกกนในชอ Maize ทมความส าคญทางเศรษฐกจ สามารถน าไปใชประโยชนเปนอาหารมนษยและสตว ปลกไดตงแตเขตอากาศอบอน (temperate) เขตอากาศกงรอนชน (sub-tropic) และพนทราบเขตรอน (lowland tropic) สามารถปรบตวไดดกบสภาพแวดลอมทกวางขวาง ตงแตเขตละตจด 55 องศาเหนอ ถง 40 องศาใต ขาวโพดเลยงสตวนบเปนพชไรชนดหนงทมศกยภาพ ทจะใชปลกในพนทนาหลงเกบเกยวขาวนาป เนองจากมอายสนประมาณ 100-120 วน และใชน านอยกวาการท านาประมาณ 2-3 เทา นอกจากนยงเปนการลดการระบาดของโรคและแมลง รวมทงเพมปรมาณการผลตใหเพยงพอตอความตองการทงในประเทศและการสงออกจ าหนายตางประเทศ

ขอพจารณาและการปฏบตในการปลกขาวโพดเลยงสตวหลงนา 1 แหลงนา ควรเลอกพนทปลกทมแหลงน าเพยงพอตลอดฤดกาล เชน เขอนชลประทาน อางเกบน า

ฝายโครงการสบน าดวยไฟฟา บอน าบาดาลหรอบอน าตน และแหลงน าตามธรรมชาต เชน บงขนาดเลก 2 การเลอกพนท ควรหลกเลยงพนทราบลมต าและระบายน ายาก หลกเลยงดนเหนยวถงเหนยวจด

และดนกรดถงกรดจด (pH ต ากวา 55) หรอควรปรบความเปนกรดดางของดน ใหอยในระดบทเหมาะสมตอการผลตขาวโพด คอ pH 55-70 ชดดนไรทเกษตรกรใชท านาอยในปจจบนนน ไมเหมาะส าหรบการท านาปรง เนองจากการกกเกบน าไมด แตมความเหมาะสมส าหรบการปลกขาวโพดหลงนาและใหผลผลตคอนขางสง เนองจากลกษณะดนมการระบายน าคอนขางด

3 การวางแผนการผลตขาวและขาวโพดหลงนา ควรก าหนดวนปลกขาวและขาวโพดไวลวงหนา เชน หากตองการปลกขาวโพดในเดอนตลาคม เกษตรกรจะตองปลกขาวในเดอนมถนายน ในกรณทเกษตรกรปลกขาวทไวตอชวงแสงโดยเฉพาะขาวขาวดอกมะล 105 ซงจะออกดอกประมาณปลายเดอนตลาคม เกษตรกรจะเกบเกยวใหเสรจภายในเดอนพฤศจกายนจงจะปลกขาวโพดได หากเกบเกยวในเดอนธนวาคมอาจจะท าให การปลกขาวโพดลาชาถงเดอนมกราคม ซงอาจจะสงผลกระทบตอการเจรญเตบโตและผลผลตขาวโพดทงปรมาณและคณภาพ ชวงทเหมาะสมในการปลกขาวโพดในฤดแลง คอ เดอนพฤศจกายน-เดอนธนวาคม ดงนนควรก าหนดวนเกบเกยวขาวใหแลวเสรจกอนทจะปลกขาวโพด หากปลกขาวไดเรวจะท าใหตนขาวโพดมการเจรญเตบโตด และระยะออกดอกไมตรงกบชวงอณหภมสงเกนไป จนเปนอปสรรคตอการออกดอกและผสมเกสร ประกอบกบในชวงฤดแลงทองฟาไมคอยมเมฆมาก ตนขาวโพดไดรบแสงอยางเตมท ท าใหไดผลผลตสง นอกจากนยงเปนการประหยดการใชน าไดอกดวย อยางไรกตาม การปลกขาวโพดในชวงนมขอเสยบางประการคอ ในปทมอณหภม ----------------------------- 1 นกวชาการเกษตรช านาญการ สวพ5 2 ผเชยวชาญดานการจดการผลตพชทเหมาะสมกบสภาพพนทภาคกลาง สวพ5


คอนขางต าท าใหเมลดขาวโพดงอกชากวาปกต หรอแสดงอาการใบสมวง เนองจากการขาดธาตฟอสฟอรสในระยะตนกลา สวนการปลกขาวโพดลาชากวาเดอนมกราคมหรอกมภาพนธ อาจประสบปญหาการระบาดของแมลงศตร ตาง ๆ เชน เพลยจกจนเขยว หรอแมลงศตรพชอบตใหม รวมถงการเผชญฝนตกในชวงเกบเกยว ท าใหผลผลตเสยหายหรอเมลดมคณภาพต า มการปนเปอนเชอราและสารพษทเกดจากเชอรา โดยเฉพาะสารอะฟลาทอกซนทเปนอนตรายตอสตวและมนษย

4 พนธขาวโพดเลยงสตว การเลอกพนธขาวโพดเลยงสตวเพอปลกหลงนา มหลกในการพจารณาโดยทวไป คอ ผลผลตสง มลกษณะทางการเกษตรด เชน จ านวนตนหกลมนอย ระบบรากและล าตนแขงแรง ทนตอน าทวมขง ทนแลง กาบหมปลายฝกมด ตานทานตอโรคและแมลงศตร พชทมการระบาดในพนท เจรญเตบโตดเหมาะกบสภาพดนฟาอากาศ มอายการเกบเกยวเหมาะสมกบระบบการผลตพช เปนตน

พนธขาวโพดเลยงสตว แบงออกเปน 2 กลม คอ ขาวโพดเลยงสตวพนธลกผสม และพนธผสมเปด พนธลกผสม เปนพนธทนยมปลกมาก ประมาณ 95 เปอรเซนต ของพนทปลกทงหมดมลกษณะ

ทางการเกษตรสม าเสมอ ไดแก ขนาดฝก ความสงฝก ความสงตน อายถงวนออกไหมและเกบเกยว ใหผลผลตสงกวาพนธผสมเปดทงปรมาณคณภาพ และตอบสนองตอการใชปยไดด พนธขาวโพดลกผสมของภาครฐ เชน นครสวรรค 3 และสวรรณ 4452 พนธของเอกชน เชน ซพ 888 นว ไพโอเนย 30บ80 และ แปซฟค 339 เปนตน ราคาเมลดพนธของภาครฐกโลกรมละ 70-90 บาท ถกกวาพนธของเอกชน ทมราคากโลกรมละ 150-200 บาท

พนธผสมเปด เปนพนธทมความสม าเสมอของลกษณะทางการเกษตรต า เมอเทยบกบพนธลกผสม แตมขอด คอ ตานทานตอโรคราน าคาง เมลดพนธราคาถกกวาพนธลกผสม และมความสามารถในการเปลยนแปลงและปรบตวเขากบสภาพแวดลอมไดงาย หรอมความออนไหวตอสงแวดลอมนอย กลาวคอ ถงแมจะมผลผลตไมคอยสงเหมอนพนธลกผสม แตเมอปลกในสภาพทไมเหมาะสม เชน ดนกรดหรอดาง วชพชมาก พนธผสมเปดยงคงใหผลผลตอยในระดบปานกลาง ไมถงกบเสยหายทงแปลง นอกจากนเกษตรกรสามารถเกบพนธไวปลกในฤดตอไปไดเอง พนธผสมเปดทนยมปลก เชน นครสวรรค 1 และสวรรณ 5 เนองจากการปลกขาวโพดหลงนามการจดการปจจยการผลตตาง ๆ คอนขางสมบรณ เชน ปย และน าชลประทาน จงควรเลอกใชพนธขาวโพดลกผสม ซงมศกยภาพในการใหผลผลตสงกวา ลกษณะพนธขาวโพดทเหมาะสมส าหรบพนทนา คอ มล าตนและระบบรากแขงแรง เจรญเตบโตด ไมหกลมงาย ทนทานตอน าทวมขง กาบหมปลายฝกมด และตานทานตอโรคและแมลงศตรพช นอกจากน เมลดพนธควรมความงอกมากกวา 90 เปอรเซนต และมความแขงแรงสง การน าพนธขาวโพดมาปลกทดสอบในพนทของตนเอง กอนทจะน ามาปลกเปนแปลงใหญ เปนอกแนวทางหนงทจะท าใหทราบวาพนธขาวโพดดงกลาวมความเหมาะสมส าหรบพนทของเกษตรกรแตละรายหรอไม

5 การเตรยมเมลดพนธ การเลอกซอเมลดพนธ ใหซอจากหนวยงานหรอบรษทเมลดพนธ ทมมาตรฐานเชอถอได โดยไดขนทะเบยนไวกบกรมวชาการเกษตร และถงบรรจเมลดพนธตองระบชอหน วยงานหรอบรษท สถานทผลต วน เดอนและปทผลตไวอยางชดเจน เมลดพนธทมคณภาพด คอมความงอกกวา 90 เปอรเซนต และมความแขงแรงสง เนองจากการปลกขาวโพดฤดแลง โดยอาศยความชนในดนทหลงเหลออย


หลงเกบเกยวขาว เปนภาวะทดนมความชนคอนขางจ ากด หากใชเมลดพนธคณภาพต า ความงอกไมด อาจท าใหเกษตรกรตองปลกใหม ท าใหตนทนการผลตเพมขน และท าใหฤดปลกลาชากวาก าหนด สงผลใหการออกดอกของขาวโพดตรงกบชวงอณหภมสง เปนอปสรรคตอการสรางและผสมเกสร และชวงเกบเกยวจะอยในชวงทมฝนตก ท าใหไดผลผลตต าทงปรมาณและคณภาพ นอกจากนนเมลดพนธทใชจะตองมขนาดเมลดทสม าเสมอ เพอใหสะดวกในการปลกโดยเฉพาะการใชเครองปลก และเนองจากโรคราน าคางเปนโรคทท าความเสยหายรนแรงกบผลผลตขาวโพด เชอราสาเหตโรคตดไปกบเมลดพนธ ดงนนจงจ าเปนตองคลกเมลดพนธดวยสารปองกนก าจดเชอราสาเหตโรค โดยทวไปเมลดพนธการคาทจ าหนายจะคลกเมลดดวยสารปองกนก าจดโรคราน าคางเรยบรอยแลว หรออาจมการแนบซองบรรจสารเคมมาพรอมเมลดพนธ เกษตรกรตองคลกเมลดพนธดวยสารเคมทแนบมาตามค าแนะน าอยางเครงครด การตรวจสอบความงอกของเมลดพนธกอนปลก โดยการน าเมลดพนธจ านวน 100 เมลด 4 ซ า มาเพาะในกระบะหรอกลองพลาสตก ทใชทรายผสมน าสะอาดใหชนเปนวสดเพาะ โดยการคลกเคลาทรายกบน าใหเขากน ใชมอก าทรายหากไมมน าซมออกตามรองมอ และเมอแบมอออกทรายยงจบตวเปนกอนไมแตก แสดงวาความชนเหมาะสมกบการเพาะเมลดพนธ แตหากก าทรายแลวมน าซมตามรองมอแสดงวาน ามากเกนไป ตองเตมทราย หรอหากขณะก าทรายไมมน าซมตามรองมอและเมอแบมอกอนทรายแตก แสดงวาความชนต าเกนไปตองเตมน า น าทรายชนทเตรยมไวใสภาชนะและเกลยใหสม าเสมอ ความหนาของชนทรายประมาณ 2-3 เซนตเมตร วางเมลดใหเปนแถวกลบดวยทรายชน ความหนาของชนทรายประมาณ 2 เซนตเมตร ปดภาชนะทงไวและเปดออกเมอเมลดพนธงอก นบจ านวนตนกลางอกครงแรกท 7 วน และอกครงท 10 วนหลงเพาะ เมลดพนธขาวโพดคณภาพดควรมจ านวนตนทงอกทสมบรณทงระบบรากและล าตน ไมต ากวารอยละ 90 และตนกลามความแขงแรงสง โดยพจารณาจากคาความงอกสงจากการนบครงแรก ซงแสดงใหเหนถงการงอกเรวและมความสม าเสมอในการงอก

6 การเตรยมดน ดนนาทเหมาะสมส าหรบการปลกขาวโพดเลยงสตว ไดแก ดนรวน ดนรวนเหนยวหรอดนรวนทราย เนองจากมการระบายน าดและมความอดมสมบรณปานกลาง การปลกขาวโพดในนา ควรหลกเลยงพนทดนเหนยวหรอดนเหนยวจด เนองจากการระบายน าไมด โดยดนนาทเปนดนเหนยว สวนใหญลกษณะของดนหลงจากเกบเกยวขาวจะเหนยวตดเทาเมอดนเปยกน า และแตกระแหงเมอดนแหง ดนเหนยวจะมคณสมบตในการกกเกบน าไดด และมอนทรยวตถสงกวาดนทราย แตจะล าบากตอการเตรยมดน เพราะอาจเกดภาวะน าทวมขงไดงาย สวนดนทเปนทรายจดจะขาดความอดมสมบรณและขาวโพดมกขาดน า เนองจากความสามารถในการเกบกกน าต า

เนองจากสภาพแปลงนาเปนดนทอดตวกนแนนและระบายน ายาก ซงเปนผลมาจากการเตรยมดนส าหรบการท านา ในขณะทขาวโพดชอบดนทมลกษณะโปรงและระบายน าด โดยทวไปวธการเตรยมดนทเหมาะสมส าหรบการปลกขาวโพดหลงนา คอ การไถดะโดยใชรถไถผาล 3 หรอรถไถเดนตาม หลงเกบเกยวขาว ตากแปลงไว 5-7 วน เพอท าลายวชพช จากนนจงไถพรวนดวยผาล 7 เพอเกบกกความชนและยอยดนใหรวนซย ซงสามารถปฏบตไดในดนทกชนด โดยเฉพาะดนรวน รวนทราย และรวนเหนยว หากความชนในดนเหมาะสมหลงจากการไถดนจะแตกรวน หากดนมความชนเกนไปดนจะจบเปนแผนหรอกอนขนาดใหญ หากมเศษฟาง


และตอซงขาวหนา อาจเปนอปสรรคในการใชเครองหยอดเมลด เกษตรกรควรหมกฟางขาวใหเปอยในระหวางการเตรยมดน โดยใชโรตารตหมกฟางคลกลงดน แลวสบน าใสใหทวมหมกทงไว 1 สปดาห แลวไขน าออก ตากดนไวประมาณ 2 สปดาห จนดนหมาดแลวเตรยมดนตามปกต ควรหลกเลยงการเผาฟางขาวในแปลงนา เพอเปนการอนรกษดนและน าในดน

ในพนทนาทไมสม าเสมอ จ าเปนตองมการเตรยมดนตงแตฤดการท านา คอ ไถดะและไถแปรพนทนาเพอก าจดวชพช และปรบพนทใหราบเรยบสม าเสมอ ไมมแองน า หรอสวนทเปนเนนและทดอน เพอสะดวกในการใหน าและระบายน าออกจากแปลง พนทนาควรมหนาดนลกไมต ากวา 30 เซนตเมตร เพอใหรากขาวโพดสามารถเจรญดดใชน าและอาหารจากหนาดนไดด รวมทงสามารถชวยอมน า กรณทดนนาเปนกรดหรอกรดจด (pH lt 55) ควรปรบปรงดนกอนท านา หรอกอนปลกขาวโพดโดยการใสปนขาว หรอปนมารล ในอตราตามความตองการปน นอกจากนเกษตรกรควรท ารองสงน าและระบายน ารอบแปลงนา เพอสะดวกในการสงน าเขาแปลงและระบายน าออกจากแปลง ส าหรบแปลงนาทมขนาดใหญหรอมพนทตงแต 3-5 ไร ขนไป ควรท าการตดรองสงน าและระบายน ากลางแปลงทก ๆ 20-40 แถว หรอประมาณ 15-30 เมตร ขนอยกบสภาพพนทและเนอดน โดยก าหนดทศทางของรองแปลงใหขนานกบแถวปลกขาวโพด ความกวางของรองประมาณ 1-2 เมตร ขอดของการตดรองกลางแปลง คอ เพอใชส าหรบการสงน าเขาแปลงไดอยางทวถง และสามารถใชเปนรองระบายน าในกรณทมฝนตกหรอใหน ามากเกนไป

การไถกลบเศษฟางขาว การพรวนดน 1-2 ครง เพอยอยดน

7 การปลกและดแลรกษาขาวโพดเลยงสตว 71 การปลก วธการทเหมาะสมส าหรบการปลกขาวโพดในสภาพพนทนา คอ การปลกแบบเปนแถว

โดยใชแรงคน รถไถ หรอรถไถเดนตามขนาดเลก ตดทายดวยเครองปลก พรอมกบการใสปยรองพน ระยะปลกทเหมาะสมส าหรบการปลกขาวโพดในสภาพหลงนา คอ ระยะระหวางแถว 70-75 เซนตเมตร ระยะระหวางหลม 20 เซนตเมตร จ านวน 1 ตนตอหลม หรอปลกใหไดจ านวนตนขาวโพด 10666-11428 ตนตอไร อตราเมลดพนธทเหมาะสม คอ 3-4 กโลกรมตอไร การปลกสามารถท าไดทงแบบปลกบนพนราบ และแบบยกรอง ซงการปลกแบบยกรองจะสะดวกในการใหน า และท าใหขาวโพดไดรบน าอยางสม าเสมอ แตมตนทนการเตรยมดนทสงกวาปลกแบบไมยกรอง


ขอควรระวง

1) ไมควรใหน าหลงการปลกทนท เพราะอาจเปนอปสรรคตอการงอก เนองจากดนอดแนน เมลดไมสามารถงอกได ท าใหเมลดเนาเสยหาย

2) หากปลกชวงทมอณหภมคอนขางต า เมลดอาจงอกชา

3) การปลกลาชา หลงเดอนธนวาคม ท าใหระยะออกดอกตรงกบชวงอณหภมสง อาจท าใหชอดอกและไหมแหง ผสมไมตด ท าใหเมลดตดไมเตมฝก

4) เลอกจานหยอดของเครองหยอดเมลด ใหมความเหมาะสมกบขนาดของเมลดพนธ ตามค าแนะน าทระบมากบเมลดพนธ หากจ าเปนตองมการปลกซอมควรด าเนนการในชวง 7-10 วนหลงปลก เพอใหตนขาวโพดเจรญเตบโตและสกแกพรอมกน

การปลกขาวโพดหลงนาโดยใชแรงคน ใชเครองปลกตดรถไถ และรถไถเดนตาม

72 การใสปย

ปยเปนแหลงใหธาตอาหารทส าคญโดยเฉพาะธาตอาหารหลก ไนโตรเจน ฟอสฟอรสและโปแตสเซยมในการผลตพชรวมถงขาวโพด การเขาใจบทบาทหนาทของธาตอาหารหรอปยแตละชนด ทขาวโพดตองการรวมถงการใชปยอยางถกตองโดย ใชใหถกสตร ถกเวลา ถกวธ และถกปรมาณ จะน าไปสการเพมผลผลตและเพมประสทธภาพการผลต

721 การใชปยใหถกสตร ปยไนโตรเจน เปนปยทชวยใหราก ล าตนและใบเจรญอยางรวดเรว ชวยในการตงตวของพช และการ

ใหผลผลต ขาวโพดเลยงสตวตองการไนโตรเจนแตกตางกน ตามระยะการเจรญเตบโต โดยในระยะแรกของการเจรญเตบโตจะตองการเพยงเลกนอย และจะตองการมากขนตามอตราการเจรญเตบโตทเพมขน และจะใชมากทสดในชวงออกดอกและสรางเมลด การขาดไนโตรเจนในระยะทขาวโพดเลยงสตวมความสงประมาณ 20 เซนตเมตร จะท าใหจ านวนแถวเมลดในฝกขาวโพดลดลง (Arnon 1975) ดงนนการใสปยไนโตรเจนพรอมปลกจงมความส าคญและถงแมปยไนโตรเจนสญเสยไปกบการชะลางไดงาย โดยเฉพาะปยทอยในรปไนเตรท แตขาวโพดกสามารถดดใชไดงาย และในปรมาณมากในระยะเวลาอนสนไดเชนเดยวกน ดงนนการใสปยไนโตรเจนตองแบงใสอยางนอย 2 ครง ครงแรกใสพรอมปลก ครงท 2 ใสแตงหนาเมอขาวโพดเลยงสตวมอาย 20-25 วน พรอมก าจดวชพช หรอใสทความสงขาวโพดเลยงสตวประมาณ 30 เซนตเมตร และหลกทส าคญ คอ ตองใสปย


ในขณะทดนมความชน หากดนแหงสามารถยดเวลาใสออกไปได ในกรณทตองใสปยไนโตรเจนเปนปรมาณมากควรแบงใส 3 ครง โดยครงท 3 ใสในชวงกอนออกดอก หรอทอายประมาณ 45 วน หลงปลก

ปยฟอสเฟต ใหธาตฟอสฟอรสซงท าหนาทเปนแหลงพลงงานในพช ชวยสงเสรมการเจรญของรากเชนเดยวกบไนโตรเจน ชวยในการแบงเซลลสวนยอด ปลายราก และเซลลสบพนธ ชวยการตงตวของพช และชวยการออกดอกและตดผล ขาวโพดเลยงสตวจะดดใชธาตฟอสฟอรส ตลอดระยะการเจรญเตบโต โดยดดใชสงสดในชวงสปดาหท 3 ถงสปดาหท 6 ของการเจรญเตบโต (Arnon 1975) แตธาตฟอสฟอรสมความส าคญอยางยงในระยะแรกของการเจรญเตบโตของขาวโพดเลยงสตว โดยเฉพาะในชวงทรากยงมปรมาณนอย ยงไมสามารถดดธาตอาหารไดเพยงพอกบความตองการ ในขณะเดยวกนปรมาณความเขมขนของปยฟอสเฟตในสารละลายดนนนมอยอยางเจอจาง ไมเพยงพอตอความตองการในระยะแรกของการเจรญเตบโต ขาวโพดเลยงสตวจะดดฟอสฟอรสไปสะสมไวในเนอเยอของล าตน และจะน าออกมาใชในภายหลงเมอเกดการขาดแคลน (Arnon 1975 Grant e al 2001) ดงนนจงตองใสปยฟอสเฟตทงหมดเปนปยรองพน โดยใสพรอมปลก ขาวโพดเลยงสตวตองการฟอสฟอรสอยางพอเพยง ในระยะแรกของการเจรญเตบโตจนถงระยะใบท 6 คลบานเตมท (24-30 วน) เพอใหไดผลผลตสงสด เนองจากฟอสฟอรสอาจจะมผลตอขนาดของเนอเยอเจรญ (Meristem) ทก าลงพฒนา การขาดฟอสฟอรสท าใหเนอเยอเจรญมขนาดเลกลง สงผลใหการสรางจ านวนเมลดลดลงตามไปดวย การขาดปยฟอสเฟตในระยะเรมการสรางฝกซงตรงกบระยะใบท 6-7 คลบานเตมท จะมผลตอขนาดฝก และจ านวนเมลดตอฝก (Arnon 1975) ดงนนการใสปยฟอสเฟตใหพอเพยงในชวงแรก โดยการใสรองพนพรอมปลก จงเปนวธการทขาวโพดเลยงสตวจะไดรบปยฟอส เฟตอยางพอเพยงและทนกบ ความตองการใช

ปยโพแทสเซยม มบทบาทส าคญในการกระตนการท างานของเอนไซม ซงเปนพนฐานส าคญของกระบวนการเผาผลาญอาหาร โดยเฉพาะการผลตโปรตนและน าตาล การควบคมปรมาณน า เพอรกษาความแขงแรงและความตงของแตละเซลล ชวยในการขนยายแปงและโปรตนไปยงแหลงเกบ และชวยใหพชแขงแรงตานทานโรค ขาวโพดจะเรมดดใชโพแทสเซยมในปรมาณมากตงแตเรมงอกจนถงชวง 3-6 สปดาห หลงจากนนปรมาณการดดใชจะเรมลดลง ชวงออกไหมขาวโพดเลยงสตวจะสะสมโพแทสเซยมถง 90 เปอรเซนต ของปรมาณทดดใชทงหมด และจะหยดดดใชหลงออกไหม 10-15 วน (Arnon 1975) โพแทสเซยมชวยใหการออกไหมของขาวโพดเลยงสตวเรวขน และยดระยะเวลาการสะสมน าหนกนานขน (Amstrong 1998) ท าใหน าหนก 1000 เมลดและผลผลตเพมสงขน (Brar et al 2012)

ดงนนการใสปยโพแทสเซยมเปนปยรองพนจงมความส าคญ เพอใหแนใจวาตนขาวโพดเลยงสตวไดรบโพแทสเซยมในปรมาณทเพยงพอและทนเวลา โดยจะใสเปนปยรองพนทงหมดเพยงครงเดยว หรอแบงใสเทา ๆกน 2 ครง ในกรณทใสเปนปรมาณมาก หรอในดนทราย โดยครงท 2 ใสเมอขาวโพดมอาย 20-25 วน พรอมก าจดวชพช หรอใสทความสงขาวโพดประมาณ 30 เซนตเมตร


722 ใสถกวธ การใสปยใหตรงจดเพอใหพชดดไปใชไดอยางมประสทธภาพมความส าคญมาก การใสปยทไมถกวธ

นอกจากจะท าใหพชดดใชอาหารไดชาและไมทนกบความตองการใชแลว ท าใหเกดการสญเสยปยไปกบการชะลาง หรอสญเสยจากการระเหดได ท าใหความเปนประโยชนตอพชนอยลง และทส าคญควรกลบปยทกครงทใส หลกในการพจารณาใสปยแตละชนด มดงน

ปยไนโตรเจน สามารถเคลอนทไดงาย เมอใสลงดนทมความชนจะละลายอยในสารละลายดน และเคลอนไปกบน า พชสามารถดดใชไดสะดวก แตกมโอกาสจะสญเสยจากการชะลางไดงายเชนกน การใสปยไนโตรเจนครงท 1 ใสพรอมปลก โดยใสรองกนหลมแลวเขยดนกลบ กอนหยอดเมลดเพอปองกนไมใหเมลดสมผสกบปยโดยตรง หรอรองกนรองขางแถวปลก ครงท 2 โรยบนผวดนขางแถวปลก แลวพนดนกลบ ในกรณทแบงใสปย 3 ครง การใสปยครงท 3 ท าในระยะกอนขาวโพดออกดอก โดยโรยปยขางแถวขาวโพดในขณะทดนมความชนหรอหลงฝนตก

ปยฟอสเฟต เนองจากธาตฟอสฟอรสเคลอนทในดนไดนอยมากเพยง 5 เซนตเมตร เพราะถกอนภาคดนจบยดเอาไว การใสปยฟอสเฟตใหใสครงเดยวพรอมปลก โดยใสรองกนหลมหรอรองกนรองขางแถวปลก โดยใสใหใกลกบเมลดพชมากทสด การหวานหรอโรยปยฟอสเฟตไวบนดนจะเกดประโยชนกบขาวโพดไดชา

ปยโพแทสเซยม เคลอนทไดมากกวาปยฟอสฟอรส แตมกจะถกยดไวโดยอนภาคดน ท าใหไมสญเสยงายเหมอนปยไนโตรเจน ในกรณใสครงเดยวพรอมปลก ใหใสรองกนหลม หรอรองกนรองขางแถวปลก ในกรณแบงใส 2 ครง ครงท 1 ใสรองกนหลมหรอรองกนรองขางแถวปลก ครงท 2 โรยบนผวดนขางแถวปลกแลวพนดนกลบ

723 ใชปยถกปรมาณ ใสปยใหมธาตอาหารไนโตรเจน ฟอสฟอรส และโพแทสเซยม ใหครบและเพยงพอแกความตองการ

ของขาวโพดเลยงสตวเปนสงจ าเปน เพราะถาขาดธาตอาหารธาตใดธาตหนง ธาตนนจะเปนตวจ ากดผลผลต การใสปยใหครบ ทนเวลา และเพยงพอจะท าใหผลผลตของพชเพมสงขน ท าใหตนทนการผลตตอหนวยของขาวโพดเลยงสตวลดลง เกษตรกรจะมรายไดสทธมากขน ถงแมคาปยจะสงขนกตาม

คาแนะนาการใสปยขาวโพดเลยงสตวของกรมวชาการเกษตร ม 2 แบบ ดงน

1 ตามเนอดน ดนเหนยวสดา ครงท 1 ใสปย 15-15-15 อตรา 40 กโลกรมตอไร โดยใสรองกนรองพรอมปลก ครงท

2 ใสปย 46-0-0 อตรา 15 กโลกรมตอไร ใสพรอมการท ารน โดยโรยปยขางแถวหลงปลก 20-25 วน แลวพรวนดนกลบหรอใสปยทผสมจากแมปย (ตามรายละเอยดทแสดงในเรองการใสปยตามคาวเคราะหดน ) ในอตรา 6-6-6 กโลกรมของ N-P2O5-K2O รองกนรองพรอมปลกและใสครงท 2 อตรา 7 กโลกรม ของ N

ดนเหนยวสแดงหรอดนรวนเหนยว ใสปย 15-15-15 อตรา 50 กโลกรมตอไร โดยใสรองกนรองพรอมปลก ครงท 2 ใสปย 46-0-0 อตรา 20 กโลกรมตอไร ใสพรอมการท ารนโดยโรยปยขางแถวหลงปลก


20-25 วน แลวพรวนดนกลบหรอใสปยทผสมจากแมปย ในอตรา 75-75-75 กโลกรมของ N-P2O5-K2O รองกนรองพรอมปลก และใสครงท 2 อตรา 92 กโลกรมของ N

ดนรวนทราย ใสปย 15-15-15 อตรา 60 กโลกรมตอไร โดยใสรองกนรองพรอมปลก ครงท 2 ใสปย 46-0-0 อตรา 20 กโลกรมตอไร ใสพรอมการท ารนโดยโรยปยขางแถวหลงปลก 20-25 วน แลวพรวนดนกลบ หรอใสปยทผสมจากแมปยในอตรา 9-9-9 กโลกรมของ N-P2O5-K2O รองกนรองพรอมปลก และใสครงท 2 อตรา 92 กโลกรมของ N

2 การใชปยตามคาวเคราะหดน โดยเกบตวอยางดนสงวเคราะหธาตอาหารในหองปฏบตการ แลวน าคาทไดไปเทยบคาอตราปยท

ตองใส ตามค าแนะน าของ กรมวชาการเกษตร (2553) ดงรายละเอยดในตารางท 5

ตารางท 7 ค าแนะน าปยไนโตรเจน ฟอสฟอรส และโพแทสเซยมตามคาวเคราะหดน รายการวเคราะห อตราปยทใส วธการใสปย

1) อนทรยวตถ (เปอรเซนต)

นอยกวา 1 1 ถง 2

มากกวา 2

ปยไนโตรเจน 20 กโลกรมตอไร ปยไนโตรเจน 15-10 กโลกรมตอไร ปยไนโตรเจน 5-10 กโลกรมตอไร

ใสปย N ปรมาณ 2 ใน 3 สวนรองกนหลมตอนปลก และสวนทเหลอใสเมอขาวโพดอายได 30 วน

2) ฟอสฟอรส (มลลกรมตอกโลกรม)



ปยฟอสฟอรส 10 กโลกรมตอไร ปยฟอสฟอรส 10-15 กโลกรมตอไร ปยฟอสฟอรส 5-0 กโลกรมตอไร

ใสรองกนหลมตอนปลก

3) โพแทสเซยม (มลลกรมตอกโลกรม)



ปยโพแทสเซยม 10 กโลกรมตอไร ปยโพแทสเซยม 10-5 กโลกรมตอไร ปยโพแทสเซยม 5-0 กโลกรมตอไร

ใสรองกนรองตอนปลก

ทมา กรมวชาการเกษตร (2553)

8 การใหนา การปลกขาวโพดหลงนาโดยอาศยความชนในดน ทหลงเหลออยหลงเกบเกยวขาว ควรตรวจสอบความชนของดนหลงการเกบเกยวขาว หากความชนของดนไมเพยงพอส าหรบการงอก และการเจรญเตบโตในระยะแรก (1-2 สปดาห) ควรมการใหน ากอนปลก การใหน าชลประทานมผลกระทบตอการเจรญเตบโต และผลผลตขาวโพดในสภาพหลงนาอยางชดเจน ทงนเนองจากขาวโพดเปนพชทไมชอบน าทวมขง โดยเฉพาะในระยะแรกของการเจรญเตบโต ในระยะทยอดยงไมโผลพนดน ดงนนจงควรใหน าครงแรกหลงจากการพรวนดนพนโคน เมอตนขาวโพดอายไดประมาณ 3 สปดาห หรออาจจะสงเกตอาการเหยวของใบขาวโพดทเกดขน


ในชวงบาย ใชเปนตวชวดการใหน าครงแรกและครงตอไปได หลงจากนนการใหน ากจะเปนไปตามปกตอกประมาณ 3-6 ครง ขนอยกบชนดของดนและสภาพภมอากาศ ขาวโพดมความตองการน าตลอดฤดปลกประมาณ 450-500 มลลเมตร หรอ 720-800 ลกบาศกเมตรตอไร หากเกษตรกรเคยปลกขาวนาปรงมาแลว สามารถค านวณปรมาณน าทใชในพนทปลกขาวโพดหลงนาได โดยอตราปรมาณน าทใช 1 3 เชน หากเคยใชน าปลกขาวนาปรง 1 ไร สามารถใชปลกขาวโพดไดพนทประมาณ 3 ไร หรออาจจะไดพนทมากกวาน ขอควรระวงเมอขาวโพดเรมออกดอกตวผและออกไหม (อายประมาณ 7-8 สปดาหหลงปลก) ซงเปนชวงทขาวโพดตองการธาตอาหารและน าอยางเพยงพอ ดงนน ควรใหน าอยางสม าเสมอ โดยใหตามรองคพรอมกบใสปยแตงหนาครงท 2 9 การปองกนกาจดวชพชในขาวโพดเลยงสตวหลงนา วชพชทระบาดในขาวโพดเลยงสตว อาจเกดมาจากเมลดหรอสวนขยายพนธ พชอน ๆ ทตกคางอยในดนและสามารถงอกไดทนททไดรบความชนในดน ปรมาณวชพชมากหรอนอยขนอยกบการใหน าดวยเชนเดยวกน การใหน าบอยครงมแนวโนมท าใหปรมาณวชพชเพมขนตามไปดวย โดยเฉพาะเมอมการใหน าแบบทวมสนรอง การใหน าโดยไมใหทวมสนรองจะชวยลดปรมาณวชพชลงได นอกจากนนการเกบเกยวขาวทลาชาจะท าใหเมลดขาวรวงหลนในแปลง และงอกกลายเปนวชพชในแปลงขาวโพด การเกบเกยวขาวในระยะพลบพลงจะชวยลดปญหาได ชวงวกฤตทขาวโพดออนแอตอวชพชทสดคอระยะ 13-25 วน หลงงอก ระยะนถามวชพชรบกวนจะท าใหผลผลตขาวโพดเสยหายสงสด การใชสารเคมก าจดวชพชเปนทางเลอกในการจดการวชพชในการปลกขาวโพดหลงนา ครงท 1 ใชสารควบคมวชพชหลงปลก กอนขาวโพดและวชพชงอก และครงท 2 การท ารนเปนการก าจดวชพชระหวางแถวปลกดวยแรงงานหรอเครองจกรกล เมอขาวโพดอาย 20-25 วน พรอมใหปยหรออาจใชสารเคมหลงวชพชและขาวโพดงอก ซงตองใชอยางถกตอง เหมาะสม และระมดระวง กรมวชาการเกษตรแนะน าสารเคมทใชในการก าจดวชพชในขาวโพดหลงนา ดงแสดงในตารางท 8 ตารางท 8 การใชสารปองกนก าจดวชพชในขาวโพดเลยงสตว

วชพช สารกาจดวชพช อตราการใชตอนา 20 ลตร วธการใชขอควรระวง

วชพชฤดเดยว อะลาคลอร (48 EC) 125-150 มลลลตร พนคลมดนหลงปลก กอนขาวโพดและวชพชงอก ขณะพนดนตองมความชน เมโทลาคลอร (40 EC) 150-200 มลลลตร

อะเซโทคลอร (50 EC) 80-120 มลลลตร

พาราควอท (276 SL) 75-100 มลลลตร

พนกอนเตรยมดน 3-7 วน หรอพนระหวางแถวหลงปลก 20-25 วน ขณะวชพชม 3-4 ใบ หรอกอนวชพชออกดอกระวงละอองสารสมผสใบและตนขาวโพด

วชพชฤดเดยววชพชขามป

ไกลโฟเสท (48 SL) 120-160 มลลลตร ใชในแหลงทพบวชพชหนาแนน โดยพนกอนปลก หรอกอนเตรยมดน 7-15 วน กลโฟซเนท-แอมโมเนยม

(15 SL) 300-400 มลลลตร

อะทราซน (55 SC) 70-80 กรม หลงงอกและใหน า ทอาย 25-30 วน



ขอพจารณาในการใชสารกาจดวชพชใหมประสทธภาพ 1) การไถเตรยมแปลงปลกทด เพอชวยลดปรมาณวชพช 2) เลอกหวพนสารใหเหมาะสม โดยหวพนแบบพดแบน (Flat fan Nozzle) พนสารก าจดวชพช

ประเภทกอนงอก และหวพนแบบปะทะ (Anvil Nozzle) พนสารก าจดวชพชประเภทหลงงอก 3) ใชปรมาณน าทเหมาะสม 60-80 ลตรตอไร เปนปรมาณทสามารถพนไดครอบคลมพนท อตราการ

ใชตามปรมาณทก าหนดไวขางฉลาก หากใชอตราทสงกวาค าแนะน า พชปลกอาจเปนอนตรายและสนเปลอง แตถาใชนอยกวาท าใหประสทธภาพลดลง หรอควบคมไมได

4) ควรพนสารก าจดวชพชขณะทดนมความชน จะท าใหมประสทธภาพในการ ควบคมวชพชมากขน การพนสารก าจดวชพชประเภทหลงงอก ตองการชวงเวลาปลอดฝนหลงจาก พนสารอยางนอย 4-6 ชวโมง เพอใหวชพชสามารถดดซบสารก าจดวชพช

10 การเกบเกยว โดยทวไปขาวโพดจะมการสกแกทางสรรวทยาประมาณ 45 วนหลงออกไหม ซงเปนระยะท เมลด

ขาวโพดหยดการเจรญเตบโต และมการสะสมน าหนกแหงสงสด สงเกตไดจากสวนโคนเมลดจะมเนอเยอสด า (black layer) ท าใหการสงผานธาตอาหารจากสวนตางๆ ของตนขาวโพดสเมลดสนสดลง หลงจากนนความชนภายในเมลดจะเรมลดลงเรอย ๆ จะเรวหรอชาขนอยกบ อณหภมของอากาศและความชนสมพทธ ควรเกบเกยวขาวโพดทอาย 110-120 วน โดยสามารถสงเกตไดจากใบและตนทเปลยนเปนสฟางขาวทงแปลง ซงจะมความชนเมลดประมาณ 20-25 เปอรเซนต ควรหลกเลยงการเกบเกยวขาวโพดหลงฝนตก เพราะเมลดจะมความชนคอนขางสง ควรปลอยใหฝกและตนขาวโพดแหงกอน ปจจบนเกษตรกรทปลกขาวโพดหลงนาจะจางเครองเกยวนวดในการเกบเกยว และสงเมลดขาวโพดจ าหนายในแหลงรบซอในทองถน โดยไมมการจดการหลงเกบเกยวทงในดานการลดความชนและอน ๆ


1 ไมควรใหน าอกเมอขาวโพดถงระยะการสกแกทางสรรวทยา เพราะไมชวยเพมผลผลต และยงจะมผลใหความชนในฝกลดลงชา

2 มกจะมพายฤดรอนในชวงใกลเกบเกยว ท าใหเกดปญหาตนหกลมได

การใหน า

การก าจดวชพชดวยเครองมอ

การก าจดวชพชดวยแรงงานคน


ระยะสกแกทางสรรวทยา

บรรณานกรม กรมวชาการเกษตร 2553 ค าแนะน าการใชปยกบพชเศรษฐกจ กรมวชาการเกษตร กระทรวงเกษตรและ

สหกรณ เอกสารวชาการล าดบท 12553 122 หนา พเชษฐ กดลอยมา สรพฒน ไทยเทศ กลยา ภาพนธ ชตมา คชวฒน ศวไล ลาภบรรจบ อมรา ไตรศร สาธต

อารรกษ บญเกอ ภศร อนนต สวรรณรตนและเทวา เมาลานนท 2553 ขาวโพดเลยงสตวลกผสมทนทานแลงพนธนครสวรรค 3 หนา 31-48 ใน ผลงานวจยดเดนและผลงานวจยทเสนอเขารวมพจารณาเปนผลงานวจยดเดน ประจ าป 2552 กรมวชาการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ กรงเทพฯ

ศนยวจยพชไรนครสวรรค มปป การจดการแปลงขาวโพดเลยงสตวและการผลตขาวโพดเลยงสตวคณภาพ เอกสารแผนการท างานในแปลงผลตขาวโพดเลยงสตวในฤดแลงหลงนา ศนยวจยพชไรนครสวรรค สถาบนวจยพชไร 10 หนา

สมชาย บญประดบ 2541 ขาวโพดไรในนาทางเลอกใหมของเกษตรกรไทย กสกร 71(6) 574-578 สมชาย บญประดบ 2543 การปลกขาวโพดในไรนา โดยไมไถพรวนดน กสกร 73(5) 526-530 สมชาย บญประดบ 2559 ระบบการปลกพชทมขาวเปนหลกและเทคโนโลยการปลกขาวโพดเลยงสตวหลงนา

เอกสารประกอบการฝกอบรมนกวชาการสงเสรมการเกษตร หลกสตร พชใชน านอย ในวนท 7 มกราคม 2559 ณ โรงแรมรตนาปารค อเมอง จพษณโลก 25 หนา

สภาพร สขโต สมบต บวรพรเมธ ก าพลศกด สขโต วารณ ภพราหมณ สงด ดวงแกว จนทนา ใจจตร ปญญา พกสน และนลบล ทวกล 2562 การจดการพนธและปยในการผลตขาวโพดเลยงสตวเฉพาะพนทจงหวดอทยธาน เอกสารผลงานวจยสงพจารณาผลงานวจยดเดนป 2561 ของกรมวชาการเกษตร 15 หนา

การเกบเกยวดวยเครองเกยวนวด

Black layer


สรพฒน ไทยเทศ มปป เทคโนโลยการผลตขาวโพดเลยงสตว ไฟลน าเสนอแบบ power point ศนยวจยพชไรนครสวรรค สถาบนวจยพชไร (ตดตอสวนตว)

Amstrong DL 1998 Effects of Potassium on Crop Maturity (Online) Available httpwwwipninetpublicationbettercropsnsf02B3E6EDA3D566485852579800082

0368$FILEBetter20Crops201998-320p09pdf (October 16 2013) Arnon I 1975 Mineral Nutrition of Maize International Potash Institute PO Box CH-3048

Bern-WorblaufenSwitzerland 452 p Brar MS P Sharma A Singh and SS Saandhu 2012 Nitrogen Use Efficiency (NUE) Growth

Yield Parameters and Yield of Maize (Zea mays L) as Affected by K Application (Online) Available wwwipipotashorgeneifc2012302 (December 6 2013)

Gordon BW 1999 Starter fertilizers containing potassium for Ridge-till corn and soybean production (Online) Available wwwipninetppiwebbcropsnsf$file99-2p22pdf (วนทสบคน)

Grant CA Flaten DN DJTomasiewicz and SC Sheppard 2001 Importance of early season phosphorus nutrition (Online) Available wwwioninetppiwebbcropsnsf00-2p18pdf (วนทสบคน)

Whitney DA (Online) Available wwwagronomyksuedusoiltestingdoc1816ashx (วนทสบคน)


บทท 3 การจดการดนและปยในการปลกขาวโพดเลยงสตวหลงนาในพนทภาคกลาง


การปลกขาวโพดเลยงสตวหลงนา โดยเฉพาะในพนทนาเขตชลประทานภาคกลาง เกษตรกรจ าเปนอยางยงตองมความรความเขาใจเกยวกบสภาพพนท คณสมบตดนและการจดการดน เพอความเหมาะสมส าหรบการปลกขาวโพดเลยงสตว เนองจากขาวและขาวโพดเลยงสตวเปนพชทตอบสนองตอลกษณะดนปลกทแตกตางกนอยางมาก กลาวคอ การปลกขาวในเขตพนทนาชลประทานทเหมาะสมคอ กลมของชดดนทมลกษณะเปนดนเหนยวหรอดนรวนเหนยว เนองจากตองการขงน าในพนท เพอการควบคมวชพชในแปลงปลกขาว และลดความเสยหายจากการท าลายของหนนา ซงเปนปญหาทส าคญในการผลตขาวในปจจบน เกษตรกรสวนใหญจงปลกขาวโดยวธการท าเทอก เพอใหเกดชนดนดานใตระดบชนหนาดน ใหสามารถขงน าได แตการปลกขาวโพดซงเปนพชในกลมพชไร เจรญเตบโตไดดในกลมชดดนรวน รวนปนทราย รวนเหนยว ทมการระบายน าด ไมทนตอสภาพน าขงหรอสภาพดนชนแฉะเปนเวลานาน หากเกษตรกรมความเขาใจในการจดการดนในพชทง 2 ชนดดงกลาว กจะสามารถปลกขาวโพดในพนทนาหลงการปลกขาวไดอยางมประสทธภาพ

พนทเหมาะสมในการปลกขาวโพดเลยงสตวหลงนาในพนทภาคกลาง พนทการเกษตรในเขตภาคกลางมประมาณ 31 ลานไร สวนมากเปนพนทราบลมมความเหมาะสมในการ

ปลกขาว ป 2560 มพนทปลกขาว 10199437 ไร (ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร 2562) สวนใหญอยในเขตพนทสงน าชลประทาน สามารถท าการเกษตรในชวงแลงได การปลกพชไรหลงฤดการท านา จงเปนอกทางเลอกหนงในการประกอบอาชพเกษตรกรรม โดยเฉพาะการปลกขาวโพดเลยงสตว เนองจากเปนพชทมตลาดรองรบ เพราะผลผลตยงไมเพยงพอตอความตองการใชภายในประเทศ รฐบาลมนโยบายสนบสนนการปลกทดแทนขาวนาปรง ซงประสบปญหาผลผลตลนตลาด และขาวเปนพชทใชน ามากในการผลต (1920 ลกบาศกเมตรไร) สวนขาวโพดเปนพชทใชน านอยเพยง 720ndash800 ลกบาศกเมตรไร (450ndash500 มลลเมตรไร) นอกจากนน การปลกขาวโพดหลงนายงใหผลผลตสงทงปรมาณและคณภาพ เมอเทยบกบการปลกในฤดอน เนองจากไดรบแสงแดดอยางเตมทตลอดฤดการผลต และการเกบเกยวไมอยในชวงฝนตกชก นอกจากนน เกษตรกรยงสามารถจดการปจจยการผลต โดยเฉพาะเรองการใหน าไดมากกวาฤดฝน อยางไรกตาม การเลอกพนทนาทจะใชปลกขาวโพดอยางเหมาะสม จะชวยเพมประสทธภาพในการผลต งายตอการบรหารจดการ ลดตนทน และน าไปสความส าเรจไดดกวา ซงกรมพฒนาทดน (ตดตอสวนตว) ไดวเคราะหพนทเหมาะสมในการปลกขาวโพดเลยงสตวหลงฤดการท านา โดยจ าแนกเปนพนททมความเหมาะสมมาก (S1) และเหมาะสมปานกลาง (S2) และจดท าแผนทความเหมาะสม เพอเปนแนวทางใหเกษตรกรและผทเกยวของน าไปใชประโยชนตอไป ดงน ------------------------------- 1 นกวชาการเกษตรช านาญการ สวพ5 2 ผเชยวชาญดานการจดการผลตพชทเหมาะสมกบสภาพพนทภาคกลาง สวพ5


ภาคกลาง มพนทปลกขาวมากทสดจ านวน 10 จงหวด จ าแนกเปนพนททเหมาะสมตอการปลก

ขาวโพดหลงนา จ านวน 7 จงหวด มพนทรวม 866040 ไร แบงเปนพนททมความเหมาะสมมาก และเหมาะสมปานกลาง จ านวน 21953 และ 844085 ไร ตามล าดบ รายละเอยดแสดงในตารางท 9 ตารางท 9 พนทปลกขาวและพนทเหมาะสมส าหรบการปลกขาวโพดเลยงสตวหลงนาในเขตพนทภาคกลาง ป 2561

จงหวด พนทนาขาว1 (ไร)

พนทเหมาะสมส าหรบการปลกขาวโพดเลยงสตวหลงนา2(ไร) เหมาะสมมาก (S1) เหมาะสมปานกลาง (S2) รวม

นครสวรรค 2643956 19790 242937 262728 สพรรณบร 1305042 532 95703 96235 พระนครศรอยธยา 1065376 0 8156 8156 ชยนาท 817691 721 338892 339613 ลพบร 813167 0 0 0 อทยธาน 646774 870 32348 33219 สระบร 425162 33 63828 63861 สงหบร 345124 7 62221 62228 อางทอง 342640 0 0 0 ปทมธาน 341420 0 0 0

รวม 8746352 21953 844085 866040

ทมา 1 ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร (2562)

2 กรมพฒนาทดน (ตดตอสวนตว)

ลกษณะดนทมความเหมาะสมในการปลกขาวโพดเลยงสตวหลงนา กรมพฒนาทดน (2561) ไดด าเนนการวเคราะหและรวบรวมขอมลชดดนทมความเหมาะสมกบการปลกขาวโพดหลงนาดงน

1 พนททมความเหมาะสมมาก (S1) ไดแก กลมชดดนท 31 33 และ 38 ซงกลมชดดนเหลานเปนดนในพนทดอนเหมาะสมตอการปลกพชไร และขาวโพดเลยงสตวอยแลว แตเกษตรกรมการจดการพนทเหลาน โดยการปนคนนาเพอท านา หลงจากฤดท านาหากท าการปลกขาวโพดเลยงสตวกสามารถท าได แตตองมแหลงน าชลประทาน ซงอาจเปนน าจากแหลงน าธรรมชาต หรอน าบาดาล โดยมรายละเอยดของลกษณะกลมชดดนทมรายละเอยดตาง ๆ ดงน


กลมชดดนท 31 ลกษณะเนอดนเปนดนเหนยว สน าตาล เหลอง แดง พบบรเวณพนทดนทเปนลกคลนลอน

ลาดถงลอนชน มความลาดชนประมาณ 3-20 เปอรเซนต เปนดนลก มการระบายน าด ปานกลางถงด ระดบน าใตดนอยลกกวา1 เมตร คาความเปนกรดเปนดาง (pH) อยระหวาง 55-65

ปญหาในการใชประโยชนทดน น าซมผานชนดนปานกลางถงชา ดนอมน าปานกลางถงสง ระดบน าใตดนต า

ความเหมาะสมส าหรบการปลกพช เปนดนทมศกยภาพเหมาะสมในการปลกขาวโพดเลยงสตว เพราะการระบายน าคอนขางด ความอดมสมบรณปานกลาง

กลมชดดนท 33 ลกษณะเนอดนเปนพวกดนรวนปนทรายแปง ดนมสน าตาลหรอน าตาลปนแดง บางแหงในดน

ลางลกมจดประสเทาหรอสน าตาล อาจมแรไมกาหรอปนปะปน พบบนสนดอนรมน าเกา และเนนตะกอนรปพดมพนทคอนขางราบเรยบถงเปนลกคลนลอนลาด มความลาดชนประมาณ 2-12 เปอรเซนต เปนดนลกมาก มการระบายน าดถงดปานกลาง ระดบน าใตดนอยลกกวา 1 เมตร ตลอดป มความอดมสมบรณตามธรรมชาตปานกลาง ดนชนบนมคาความเปนกรดเปนดางอยระหวาง 65-75

ปญหาในการใชประโยชนทดน มความเสยงตอการขาดน าไดในบางป ความเหมาะสมส าหรบการปลกพช มศกยภาพเหมาะสมในการปลกขาวโพดเลยงสตว

เพราะการระบายน าคอนขางด ความอดมสมบรณปานกลาง กลมชดดนท 38 ลกษณะเนอดนเปนพวกดนรวนหรอดนรวนปนทรายละเอยด สดนเปนสน าตาลออน อาจพบ

จดประสเทาและสน าตาล ในชนดนลางอาจมแรไมกาหรอกอนปนปะปนอยดวย พบบนสนดนรมน าทมสภาพพนทคอนขางราบเรยบ มการระบายน าดถงดปานกลาง ดนมความอดมสมบรณตามธรรมชาตปานกลาง มคาความเปนกรดเปนดาง อยระหวาง 55-70

ปญหาในการใชประโยชนทดน เนอดนบนคอนขางเปนทราย ในบางปจะมน าทวมฉบพลนจากแมน าและอาจเสยงตอการขาดแคลนน าขณะฝนทงชวง

ความเหมาะสมส าหรบการปลกพช มศกยภาพเหมาะสมในการปลกขาวโพดเลยงสตว เพราะการระบายน าดถงดปานกลาง ความอดมสมบรณปานกลาง

2 พนททมความเหมาะสมปานกลาง (S2) ไดแก กลมชดดน 4 7 15 16 17 และ 18 ซงกลมชดดนเหลาน เปนดนในพนทลมหรอพนทน าขงจดเปนพนททอยในความเหมาะสมปานกลาง เพราะมความเสยงตอการระบายน าเลว หากท าการปลกขาวโพดเลยงสตวหลงฤดท านาจะท าให ความชมชนในดนคงอย พชสามารถน าน าไปใชในการเจรญเตบโตได แตกเปนพนทเสยงตอการขงน าหากมฝนตกตอเนอง ควรระวงการจดการพนทในแปลงปลก พนทเหลานประกอบดวยกลมชดดนทมรายละเอยดตาง ๆ ดงน


กลมชดดนท 4 กลมดนเหนยวลกมากทเกดจากตะกอนล าน าทอายยงนอย ปฏกรยาดนเปนกลางถงเปนดาง

การระบายน าคอนขางเลว ความอดมสมบรณปานกลาง ปญหาในการใชประโยชนทดน ฤดฝนมน าแชขงนาน 3-5 เดอน ความเหมาะสมส าหรบการปลกพช มศกยภาพเหมาะสมในการท านามากกวาปลกพชไร แต

ถาในฤดแลงมแหลงน าธรรมชาตหรอชลประทานกสามารถปลกขาวโพดเลยงสตวได กลมชดดนท 7 ลกษณะเนอดนบนเปนดนรวนเหนยวหรอดนเหนยวสเทาแก ดนลางเปนดนเหนยวสน าตาล

ออนมสเทาหรอสน าตาลปนเทา พบจดประสน าตาล สเหลองหรอสแดงปะปนตลอดชนดน พบตามพนทราบเรยบถงคอนขางราบเรยบ มน าแชขงในชวงฤดฝน ดนมความอดมสมบรณตามธรรมชาตปานกลาง การระบายน าคอนขางเลว ปฏกรยาดนเปนกรดปานกลางถงเปนดางปานกลาง มคาความเปนกรดเปนดาง อยระหวาง 60-80

ปญหาในการใชประโยชนทดน ฤดฝนมน าแชขงนาน 3-5 เดอน ความเหมาะสมส าหรบการปลกพช มศกยภาพเหมาะสมในการท านามากกวาปลกพชไร แต

ถาในฤดแลงมแหลงน าธรรมชาตหรอชลประทานกสามารถปลกขาวโพดเลยงสตวได กลมชดดนท 15 ลกษณะเนอดนเปนดนรวนเหนยวหรอดนรวนเหนยวปนทรายแปง ดนบนมสน าตาลปนเทา

ดนลางสน าตาลหรอสเทาปนชมพ พบจดประสเหลองหรอสน าตาลปนเหลองตลอดชนดน ในดนชนลางมกพบกอนสารสะสมพวกเหลก และแมงกานส พบบรเวณทราบเรยบหรอคอนขางราบเรยบ มน าแชขงในชวงฤดฝน การระบายน าคอนขางเลว ดนมความอดมสมสมบรณตามธรรมชาตคอนขางต าถงปานกลาง ปฏกรยาดนเปนกรดปานกลางถงเปนกลาง คาความเปนกรดเปนดาง อยระหวาง 60-70

ปญหาในการใชประโยชนทดน บางแหงดนมความอดมสมบรณคอนขางต าแตพอปรบปรงได ความเหมาะสมส าหรบการปลกพช ศกยภาพเหมาะสมในการท านามากกวาปลกพชไร แต

ถาในฤดแลงมแหลงน าธรรมชาตหรอชลประทานกสามารถปลกขาวโพดเลยงสตวได กลมชดดนท 16 ลกษณะเนอดนเปนดนรวนปนทรายแปงหรอดนรวนเหนยวปนทรายแปง สดนสน าตาลออน

หรอสน าตาลปนเทา และมจดประกายสน าตาลเขม สเหลอง หรอสแดงในดนชนลาง ในบางพนทอาจพบกอนสารเคมสะสมเหลกและแมงกานสปะปน พบบรเวณทราบเรยบหรอคอนขางราบเรยบ มน าแชขงในชวงฤดฝน การระบายน าเลว ดนมความอดมสมสมบรณตามธรรมชาตต าถงคอนขางต า ปฏกรยาดนเปนกรดจดมากถงกรดปานกลาง คาความเปนกรดเปนดางอยระหวาง 50-60

ปญหาในการใชประโยชนทดน หนาดนแนนทบท าใหขาวแตกกอไดยาก ความอดมสมบรณต า ฤดฝนมน าแชขงนาน 4-5 เดอน


ความเหมาะสมส าหรบการปลกพช ศกยภาพเหมาะสมในการท านามากกวาปลกพชไร แตถาในฤดแลงมแหลงน าธรรมชาตหรอชลประทานกสามารถปลกขาวโพดเลยงสตวได

กลมชดดนท 17 ลกษณะเนอดนเปนพวกดนรวนปนทรายหรอดนรวน ดนลางเปนดนรวนเหนยวปนทราย หรอ

ดนรวนเหนยว มสน าตาลออนถงสเทา พบจดประพวกสน าตาล สเหลอง หรอสแดงปะปน บางแหงอาจพบศลาแลงออนหรอกอนสารเคมสะสมพวกเหลกและแมงกานสในดนชนลาง พบบรเวณทราบเรยบหรอคอนขางราบเรยบลานตะพกล าน าระดบต า มน าแชขงในชวงฤดฝน เปนกลมดนลกทมการระบายน าสวนใหญคอนขางเลว ดนมความสมบรณตามธรรมชาตต า ปฏกรยาดนเปนกรดจดมากถงเปนกรดจด มคาความเปนกรดเปนดาง อยระหวาง 45-55

ปญหาในการใชประโยชนทดน เนอดนคอนขางเปนทราย ฤดฝนขงน านาน 2-4 เดอน ความอดมสมบรณต า


กลมชดดนท 18 ลกษณะเนอดนบนเปนพวกดนรวนปนทรายหรอดนรวน ดนลางเปนดนรวนเหนยวปนทราย หรอ

ดนรวนเหนยวมสน าตาลออนถงสเทา พบจดประพวกสน าตาล สเหลอง หรอสแดงปะปน บางแหงอาจพบศลาแลงออนหรอกอนสารเคมสะสมพวกเหลกและแมงกานสในดนชนลาง พบบรเวณทราบเรยบหรอคอนขางราบเรยบมน าแชขงในชวงฤดฝน เปนกลมดนลกทมการระบายน าสวนใหญคอนขางเลว ดนมความสมบรณตามธรรมชาตคอนขางต า ดนชนบนมกมปฏกรยาเปนกรดจดมากถงกรดปานกลาง มคาความเปนกรดเปนดาง อยระหวาง 50-60 สวนดนชนลางจะเปนกรดนอยกวา มคาความเปนกรดเปนดาง อยระหวาง 60-75

ปญหาในการใชประโยชนทดน เนอดนคอนขางเปนทราย พชมโอกาสเสยงตอการขาดแคลนน า ความอดมสมบรณต า ฤดฝนขงน านาน 4 เดอน


กลมชดดนท 21 ลกษณะเนอดนเปนดนรวน รวนเหนยวหรอดนรวนเหนยวปนทรายแปง มสน าตาลปนเทา

หรอน าตาลออน พบจดประสเทา สน าตาลปนเหลองตลอดชนดนปรมาณเลกนอย สวนใหญจะมแรไมกาปะปนอยดวย พบบรเวณทราบเรยบหรอคอนขางราบเรยบ มน าแชขงในชวงฤดฝน เปนกลมดนลกทมการระบายน าดปานกลางถงคอนขางเลว ดนมความสมบรณตามธรรมชาตปานกลาง ปฏกรยาดนเปนกรดจดถงเปนกลาง มคาความเปนกรดเปนดาง อยระหวาง 55-70

ปญหาในการใชประโยชนทดน เนอดนคอนขางเปนทราย ฤดฝนขงน านาน 2-3 เดอน สวนใหญในฤดฝนใชท านาแตมกจะขาดแคลนน าได บรเวณทมแหลงน าสามารถปลกพชผกได


ความเหมาะสมส าหรบการปลกพช ศกยภาพเหมาะสมในการท านาในชวงฤดฝน และเหมาะสมในการปลกขาวโพดเลยงสตวในชวงฤดแลง ขาวทปลกอาจถกน าทวมในบางท และบางพนททไมมการชลประทานจะขาดแคลนน าในชวงฤดแลง

กลมชดดนท 22 ลกษณะเนอดนบนเปนพวกดนรวนปนทรายหรอดนทรายปนดนรวน ดนลางเปนดนรวนปน

ทรายสพนเปนสเทาหรอสน าตาลปนเทา มจดประสน าตาลปนเหลองหรอสเหลองปนน าตาล และอาจพบมศลาแลงออนในดนชนลาง พบบรเวณทราบเรยบหรอคอนขางราบเรยบ มน าแชขงในชวงฤดฝน เปนกลมดนลกทมการระบายน าสวนใหญคอนขางเลว ดนมความอดมสมบรณตามธรรมชาตต า ปฏกรยาดนเปนกรดจดมากถงเปนกรดจด มคาความเปนกรดเปนดาง อยระหวาง 45-55

ปญหาในการใชประโยชนทดน เนอดนคอนขางเปนทรายมความสามารถในการอมน าต าและมความอดมสมบรณต า


กลมชดดนท 23 ลกษณะเนอดนเปนดนทรายปนดนรวน หรอดนรวนปนทราย สดนเปนสเทา พบจดประส

น าตาลสเหลอง บางแหงมเปลอกหอยปะปนอยในเนอดน พบบรเวณทลมระหวางสนหาดหรอเนนชายฝงทะเล บรเวณทราบเรยบหรอคอนขางราบเรยบ มน าแชขงในชวงฤดฝน เปนกลมดนลกทมการระบายน าคอนขางเลวถงเลวมความอดมสมสมบรณตามธรรมชาตต า ปฏกรยาดนเปนกรดปานกลางถงเปนกลาง มคาความเปนกรดเปนดาง อยระหวาง 60-70 แตถามเปลอกหอยปะปนอย มคาความเปนกรดเปนดาง อยระหวาง 70-85

ปญหาในการใชประโยชนทดน ดนทรายจด ฤดฝนน าแชขงนาน 4-5 เดอน ความอดมสมบรณต า

ความเหมาะสมส าหรบการปลกพช เนอดนเปนทราย ถาในฤดแลงมแหลงน าธรรมชาตหรอชลประทานกสามารถปลกขาวโพดเลยงสตวได

กลมชดดนท 24 ลกษณะเนอดนเปนดนทรายปนดนรวน หรอดนทราย สดนเปนสน าตาลปนเทาหรอสเทาปน

ชมพพบจดประสน าตาล สเหลองหรอสเทา ในดนชนลางบางแหงจะพบชนทมการสะสมอนทรยวตถ เปนชนบางๆพบบรเวณทราบเรยบหรอคอนขางราบเรยบ มน าแชขงในชวงฤดฝน เปนกลมดนลกมากทมการระบายน าคอนขางเลวถงดปานกลาง ความอดมสมบรณตามธรรมชาตต ามาก ปฏกรยาดนเปนกรดจดถงกรดเลกนอย มคาความเปนกรดเปนดาง อยระหวาง 55-65

ปญหาในการใชประโยชนทดน เนอดนเปนทรายจด พชมกแสดงอาการขาดน าในชวงฝนทง และมความอดมสมบรณต ามาก

ความเหมาะสมส าหรบการปลกพช เนอดนเปนทรายจด ถาในฤดแลงมแหลงน าธรรมชาตหรอชลประทานกสามารถปลกขาวโพดเลยงสตวได


แผนทแสดงพนททมความเหมาะสมในการปลกขาวโพดหลงนาในพนทภาคกลาง จ าแนกพนทตามความเหมาะสมในการปลกขาวโพดหลงนา ของพนทภาคกลาง เปนรายจงหวด ดงน

1 จงหวดชยนาท มพนทเหมาะสมในการปลกขาวโพดเลยงสตวหลงนาประมาณ 339561 ไร ในอ าเภอเมอง สรรพยา

สรรคบร หนคาและมโนรมย พนททมความเหมาะสมสวนใหญอยในระดบความเหมาะสมปานกลาง (S2) ไดแก กลมชดดน 4 6 7 และ 21


2 จงหวดนครสวรรค มพนทเหมาะสมในการปลกขาวโพดเลยงสตวหลงนาประมาณ 262981 ไร ในอ าเภอบรรพตพสย เกา

เลยว ลาดยาว ชมตาบง แมวงก พยหะคร และ ตาคล พนททมความเหมาะสมสวนใหญอยในระดบความเหมาะสมปานกลาง (S2) ไดแก กลมชดดน 7 15 16 17 และ 18


3 จงหวดสพรรณบร มพนทเหมาะสมในการปลกขาวโพดเลยงสตวหลงนาประมาณ 95703 ไร ในอ าเภอเดมบางนางบวช และ

สามชก พนททมความเหมาะสมสวนใหญอยในระดบความเหมาะสมปานกลาง (S2) ไดแก กลมชดดน 4


4 จงหวดสระบร มพนทเหมาะสมในการปลกขาวโพดเลยงสตวหลงนาประมาณ 63708 ไร ในอ าเภอเสาไห เมอง

หนองแซง และหนองแค พนททมความเหมาะสมสวนใหญอยในระดบความเหมาะสมปานกลาง (S2) ไดแก กลมชดดน 1 4


5 จงหวดสงหบร มพนทเหมาะสมในการปลกขาวโพดเลยงสตวหลงนาประมาณ 62228 ไร ในอ าเภออนทรบร เมอง

พรหมบร และบางระจน พนททมความเหมาะสมสวนใหญอยในระดบความเหมาะสมปานกลาง (S2) ไดแก กลมชดดน 1 4 และ 21


6 จงหวดอทยธาน มพนทเหมาะสมในการปลกขาวโพดเลยงสตวหลงนาประมาณ 33259 ไร ในอ าเภอลานสก ทพทน

หนองฉาง พนททมความเหมาะสมสวนใหญอยในระดบความเหมาะสมปานกลาง (S2) ไดแก กลมชดดน 18 22 40 และ 46


7 จงหวดพระนครศรอยธยา มพนทเหมาะสมในการปลกขาวโพดเลยงสตวหลงนาประมาณ 8156ไร ในอ าเภอทาเรอ และภาช

พนททมความเหมาะสมอยในระดบความเหมาะสมปานกลาง (S2) ไดแก กลมชดดน 4


การปรบปรงบ ารงดน ดนเปนปจจยทส าคญในการผลตพช นอกจากท าหนาทเปนทยดเกาะของรากพชแลว ยงเปนทเกบน า

แกพช ใหอากาศแกรากพชในการหายใจ และใหธาตอาหารแกพชเพอการเจรญเตบโต ฉะนนการปรบปรงบ ารงดนใหมความเหมาะสมแกการเจรญเตบโตของพชจงมความจ าเปนอยางยง เพอใหเกดประสทธภาพในการผลตสงสด

1 การปรบปรงคณสมบตทางกายภาพของดน คณสมบตทางกายภาพของดนคอคณสมบตของดนทเราสามารถสมผสหรอสงเกตได เชน ความสามารถในการระบายน า การอมน า ลกษณะเนอดน ความแนนของดน เปนตน ซงคณสมบตดนเหลานสงผลกระทบกบการเจรญเตบโตของขาวโพดอยางมากทงทางตรงและทางออม (กรมวชาการเกษตร 2553) สภาพพนททเปนปญหาหลกของการปลกขาวโพดหลงนาโดยเฉพาะอยางยงในสภาพพนทนาเขตภาคกลาง คอ พนทสวนใหญมโครงสรางดนทคอนขางแนนทบและมชนดนดานใตหนาดน เนองจากเกษตรกรใชวธการปลกขาวโดยการหวานน าตมและการปกด าเพอใหเกดสภาพดนนาทสามารถขงน าได รวมถงการไถดนในระดบความลกเดยวกนอยางตอเนองทกป ประกอบกบการใชเครองจกรกลขนาดใหญ ในการเกบเกยวขาวขณะดนมความชนสง สงผลใหเกดโครงสรางดนทแนนทบ ซงสภาพพนทเชนนไมเหมาะสมกบการปลกขาวโพด นอกจากนประเทศไทยตงอยในเขตรอนและมฝนตกชก ซงเปนสภาพทเหมาะสมในท างานของจลนทรในการยอยสลายอนทรยวตถไดอยางรวดเรว สงผลใหดนมปรมาณอนทรยวตถต า ดงนนการเตรยมพนทและการปรบปรงบ ารงดนกอนการปลกขาวโพดอยางเหมาะสม สามารถลดความเสยงทจะเกดความเสยหาย และท าใหขาวโพดสามารถเจรญเตบโตไดอยางปกต โดยมแนวทางการจดการดนดงน

11 ควรหลกเลยงการปลกขาวโพดเลยงสตวบรเวณพนทลมต า ระบายน ายาก ในกรณพนทนาไมสม าเสมอ จ าเปนตองปรบพนทใหราบเรยบตงแตกอนการปลกขาว เพอสะดวกในการใหน าและระบายน าออกจากแปลงเพอหลกเลยงปญหาน าทวมขงในแปลงปลก

12 วางแผนการผลตตงแตการปลกขาว เพอใหเกบเกยวขาวกอนชวงฤดทเหมาะสมส าหรบการปลกขาวโพดเลยงสตวหลงนา ในชวงเดอนพฤศจกายนถงเดอนธนวาคม

13 หลกเลยงการเผาฟางขาว ควรไถกลบฟางขาวและตอซงเพอเพมอนทรยวตถในดนและปรบปรงโครงสรางดนใหเหมาะสมกบการปลกขาวโพดเลยงสตว หากมความจ าเปนไมสามารถไถกลบฟางขาวได ควรขนยายฟางขาวออกนอกพนท เชน ใชรถอดฟาง เพอน าไปใชประโยชนอน ๆ

14 ใสปยอนทรยทหาไดงายในทองถน เชน ปยคอก หรอปยหมก อตรา 200-500 กโลกรมไร กอนการไถพรวน เพอปรบปรงโครงสรางดนใหดขนไมแนนทบ มการระบายน าและอากาศดขน

15 หากเปนพนทลมต า ควรท าคนดนและมรองระบายน ารอบพนท เพอปองกนน าทวมแปลงปลกขาวโพดเลยงสตว

16 ควรไถพรวนดน 1-2 ครง ในขณะทดนยงมความชนเหมาะสม ไมแหงหรอชนมากจนเกนไป เพอสะดวกแกการไถ หรอใชจอบหมนพรวนดนใหรวนซย และยกรองสง 20 -25 เซนตเมตร เพอหลกเลยงน าทวมขงและชวยระบายน าไดดยงขน


2 การปรบปรงคณสมบตทางเคมของดน จะเกยวกบความเปนกรดดางของดน ความเขมขนของธาตอาหารในดน ปรมาณความตองการปน สมดลของปรมาณธาตอาหาร เปนตน ซงคณสมบตเหลานตองอาศยการวเคราะหตวอยางดนจากหองปฏบตการ หรอการวเคราะหดนโดยใชชดตรวจสอบดนอยางรวดเรว (Soil Test Kit) ซงคณสมบตทางเคมของดนมผลตอความอดมสมบรณดน ความเปนประโยชนของธาตอาหารพช การเจรญเตบโตและการใหผลผลตของขาวโพดเลยงสตว โดยคณสมบตทางเคมทส าคญอยางย ง คอความเปนกรด-ดางของดน และปรมาณธาตอาหารหลกในดน

21 ความเปนกรด-ดาง (pH) ของดน ไมมผลโดยตรงกบขาวโพดเลยงสตว แตจะเกยวของกบปรมาณการปลดปลอยของธาตอาหารในดนแกพช ซงดนนาภาคกลางสวนใหญเปนดนกรดจดจนถงดนกรดออน มคาความเปนกรด-ดางตงแต 45-65 โดยดนทเหมาะสมกบการปลกขาวโพดเลยงสตว คอดนกรดปานกลาง ดนกรดออน และดนเปนกลาง (pH=55-75) (กรมวชาการเกษตร 2553) หากพนททตองการปลกขาวโพดเลยงสตวมความเปนกรด-ดาง ต ากวา 55 สามารถปรบปรงคณสมบตใหเหมาะสมกบการปลกขาวโพดเลยงสตวไดโดยการใสปนชนดตางๆ เชน ปนขาว โดโลไมต ปนมาลล อตรา 100-200 กโลกรมไร

22 ปรมาณธาตอาหารในดน ธาตอาหารทมความจ าเปนตอการเจรญเตบโตของพชทไดจากดนมจ านวน 14 ชนด แบงเปน ธาตอาหารมหภาค ไดแก ธาตอาหารหลกจ านวน 3 ธาต คอ ไนโตรเจน ฟอสฟอรส และโพแทสเซยม ธาตอาหารรองจ านวน 3 ธาต คอ แคลเซยม แมกนเซยม และก ามะถน อกกลมหนงคอ จลธาต ไดแก เหลก แมงกานส ทองแดง สงกะส โบรอน คลอรน โมลบดนม และนเกล (ยงยทธ 2558) ซงจากจ านวนธาตอาหารเหลาน ธาตอาหารหลกเปนธาตอาหารทพชตองการมากและในดนมปรมาณไมเพยงพอตอความตองการของพช ซงสามารถแกไดโดยการเพมปรมาณธาตอาหารดวยการใสปยเคม โดยอาศยหลกการใชปยทถกตองส าหรบการผลตขาวโพดเลยงสตวดงตอไปน

221 ใชปยถกชนด (ถกสตร) การใชปยถกชนด หมายถงการใสปยใหมชนดของธาตอาหารครบตามความตองการของขาวโพดเลยงสตว เกษตรกรจงควรมความรเบองตนเกยวกบธาตอาหารพช วาธาตใดจ าเปนตอการเจรญเตบโตของพช และหากพชไดรบธาตนนไมเพยงพอจะแสดงอาการผดปรกต ซงแกไขไดเมอใหธาตนนอยางพยงพอ โดยไมสามารถใหธาตอนทดแทนได การใชปยจงตองมธาตอาหารทตรงกบทพชขาดแคลน หรอชนดปยทถกตอง ซงอาจประเมนไดจากการวเคราะหปรมาณธาตอาหารทมอยในดนหรอการวเคราะหพช แมกระทงสงเกตอาการผดปรกตเนองจากการขาดธาตอาหารของตนขาวโพด กสามารถประเมนการขาดธาตอาหารไดอกทางหนง โดยทวไปแลวธาตอาหารทพชตองการมากและพบไดนอยในดน และจ าเปนตองใสลงไปในรปของปยลงในดนจ านวนมาก คอ กลมของธาตอาหารหลก ไดแก ปยไนโตรเจน (ธาตไนโตรเจน N) ปยฟอสเฟต (ธาตฟอสฟอรส P) และปยโพแทส (ธาตโพแทสเซยม K)

222 ใชปยถกเวลา การเจรญเตบโตของขาวโพดเลยงสตวในแตละระยะมความตองการชนดและปรมาณธาตอาหารแตกตางกน อกทงความสามารถของพชในการดดใชธาตอาหารแตละชนดจากดน และการน าธาตอาหารไปใชประโยชนกมความแตกตางกน จงตองใสปยแตละชนดใหถกจงหวะเวลาทพชตองการมากทสด และตองค านงถงความสะดวกเหมาะสมกบวธการปฏบตของเกษตรกรดวย โดยปรกตการใสปยขาวโพดเลยงสตวจะแบงใส 2 ครง คอครงท 1 ใสพรอมปลกหรอเรยกวาเปนการใสปยรองพน และครงท 2


ใสเมอขาวโพดมอาย 20-25 วน หรอใสเมอขาวโพดมความสง 30 เซนตเมตร หรอเรยกวาการใสปยแตงหนา ในการใสปยครงท 1 แนะน าใหใสปยไนโตรเจนครงหนง ปยฟอสเฟตใสทงหมด ปยโพแทสใสครงหนงหรอทงหมด (ขนอยกบปรมาณและชนดของดน) (วรวฒน 2558)

223 ใสปยถกบรเวณ (ถกวธ) การใสปยไมตรงกบบรเวณทพชจะสามารถน าไปใชประโยชนได นอกจากพชจะดดใชธาตอาหารไดชาแลว ปยบางสวนยงสญเสยไปกบการชะลางของน า การกรอนของดน และการระเหดของปย สงผลใหพชไดปยนอยลงกวาทพชควรจะไดรบ ดงนนการใสปยขาวโพดจงควรมการฝงกลบเพอลดการสญเสยปย

ปยไนโตรเจน สามารถเคลอนยายไดงาย เมอดนมความชนจะละลายอยในสารละลายดนและเคลอนไปกบน า พชสามารถใชไดสะดวก แตมโอกาสสญเสยจากการชะลางได ปยไนโตรเจนควรแบงใส 2-3 ครง ตามความสะดวดของเกษตรกร คอครงท 1 ใสรองพนพรอมปลก (ระวงไมใหเมลดขาวโพดสมผสปยโดยตรง) ครงท 2 ใสทอาย 20-25 วน โดยโรยขางแถวแลวพรวนดนกลบ หากเกษตรกรแบงใส 3 ครง ครงท 3 ใสกอนขาวโพดออกดอกโดยวธการโรยขางแถวเมอดนมความชน

ปยฟอสเฟต เคลอนทในดนไดนอย มกจบกบอนภาคดน พชดดใชไดชา การใสปยฟอสเฟตควรใสครงเดยวพรอมปลกโดยรองกนหลมหรอกนรองขางแถวปลก

ปยโพแทส เคลอนทในดนไดมากกวาฟอสเฟต มกถกยดไวกบอนภาคดน ไมสญเสยงาย สามารถใสครงเดยวพรอมปลกเหมอนปยฟอสเฟต หรอแบงใส 2 ครงกได โดยครงท 1 ใสพรอมปลก และครงท 2 ใสเมอขาวโพดอาย 25-30 วน โดยโรยขางแถวแลวพรวนดนกลบ

224 ใชปยถกอตรา (ถกปรมาณ) พชตองการธาตอาหารครบทกธาต ในปรมาณทเพยงพอและสมดลกน จงจะเจรญเตบโตตามปรกต โดยความตองการของพชนนตองการธาตอาหารหลกและธาตอาหารรองปรมาณมาก ตองการจลธาตปรมาณนอย หากไดรบธาตอาหารแตละธาตมากเกนไปจะเปนพษ จงตองจดการใหพชไดรบอยางสมดล อตราปยทใชจงตองถกตอง สอดคลองกบผลการวเคราะหดน ซงเปนวธทมประสทธภาพสง แตหากเกษตรกรไมสะดวกในการวเคราะหดนกสามารถใสปยตามค าแนะน าอนๆ ไดเชนกน

2241 การใสปยตามคาวเคราะหดน เปนวธการใสปยทมประสทธภาพสง โดยอาศยผลวเคราะหตวอยางดนของหองปฏบตการ จากแปลงทจะด าเนนการปลกขาวโพด วามปรมาณธาตอาหารอยในดนเทาใด และจะตองใสเพมใหเพยงพอตอความตองการของขาวโพดอกเทาใด ซงจะเปนปรมาณปยทนอยทสดแตเพยงพอกบความตองการของขาวโพด ทงนเกษตรกรตองเกบตวอยางดนทจะท าการวเคราะหใหเปนตวแทนทแทจรงของดนในพนทนน ๆ วธการเกบตวอยางดน โดยใชจอบหรอเสยมขดดนแปลงทตองการวเคราะหลกประมาณ 15 เซนตเมตร ปราศจากเศษวสดอน จ านวนหลมทขดใน 1 แปลงพนท 5-10 ไร ควรขดประมาณ 5-10 หลมกระจายทวแปลง คลกเคาใหเขากน แลวสมมาใหไดน าหนกประมาณ 1 กโลกรม เขยนชอ สถานทเกบ และมดปากถงใหแนนกอนสงตวอยางไปวเคราะห โดยเกษตรกรสามารถสงตวอยางดนวเคราะหไดท ส านกวจยและพฒนาการเกษตรเขตท 1-8 หรอศนยวจยและพฒนาการเกษตร หรอสถานพฒนาทดนในพนทใกลเคยง เมอไดรบผลวเคราะหตวอยางดนแลว น าผลทวเคราะหไดมาเทยบอตราปยทแนะน าจากตารางการใชปยตามคาวเคราะหดนส าหรบขาวโพดเลยงสตวจะไดเปนอตราปยทแนะน า จากนนเพอทจะสามารถใส


ปยตามอตราแนะน าตามคาวเคราะหดนไดอยางแมนย า การผสมปยใชเองโดยการน าแมปยมาผสมใหไดปรมาณธาตอาหารทตองการในปจจบนแมปยทมจ าหนายในทองตลาดและหาซอไดทวไป คอ ปยยเรย (46-0-0) หรอ แอมโมเนยมซลเฟต (21-0-0) เปนแมปยไนโตรเจน ปยไดแอมโมเนยมฟอสเฟต (18-46-0) เปนแมปยฟอสฟอรส และปยโพแทสเซยมคลอรไรด (0-0-60) เปนแมปยโพแทสเซยม โดยการค านวณปยผสมใชเอง ตามตวอยางดงตอไปน

หากอตราแนะน าการใชปยตามคาวเคราะหดน แนะน าปยไนโตรเจน (N) 20 กกไร ปยฟอสเฟต (P2O5) 10 กโลกรมไร และปยโพแทส (K2O) 10 กโลกรมไร สามารถผสมปยใชเองจากแมปยสตร 46-0-0 18-46-0 และ0-0-60 ไดตามวธการค านวณดงน 1 ค านวณหาปรมาณปย 18-46-0 ทจะให ปย P2O5 10 กโลกรม

P2O5 46 กโลกรม ไดจากปย 18-46-0 = 100 กโลกรม P2O5 10 กโลกรม ไดจากปย 18-46-0 = (100times10)46 กก = 217 กโลกรม =

22 กโลกรม (ปดเศษ) 2 ค านวณวาปย 18-46-0 จ านวน 22 กโลกรม มไนโตรเจนอยเทาไร ปย 18-46-0 100 กโลกรม มไนโตรเจนอย = 18 กโลกรม ปย 18-46-0 22 กโลกรม มไนโตรเจนอย = (18times22)100 กโลกรม = 396 กก = 4 กโลกรม

(ปดเศษ) 3 ค านวณวายงขาดไนโตรเจน อกเทาไรจากค าแนะน าใชไนโตรเจน 20 กโลกรม

ยงขาดไนโตรเจน 20-4 = 16 กโลกรม 4ค านวณหาปรมาณปย 46-0-0 ทจะให ปย N 16 กโลกรม

N 46 กโลกรม ไดจากปย 18-46-0 = 100 กโลกรม N 16 กโลกรม ไดจากปย 18-46-0 = (100times16)46 กโลกรม = 348 กโลกรม =

35 กโลกรม (ปดเศษ) 5ค านวณหาปรมาณปย 0-0-60 ทจะให ปย K2O 10 กโลกรม K2O 60 กโลกรม ไดจากปย 0-0-60 = 100 กโลกรม K2O 10 กโลกรม ไดจากปย 0-0-60 = (100times10)60 กโลกรม = 167 กโลกรม =

17 กโลกรม (ปดเศษ)

ตารางท 10 ค าแนะน าการใชปยตามคาวเคราะหดนส าหรบการผลตขาวโพดเลยงสตว

รายการวเคราะห อตราปยทแนะน า วธการใสปย

อนทรยวตถ () lt 1 1-2 gt 2

ปย N 20 กกไร ปย N 10-15 กกไร ปย N 5-10 กกไร

ใสปย N frac12 สวน รองพนตอนปลกและสวนทเหลอใสเมอขาวโพด อายได 30 วน


ตารางท 10 (ตอ) ค าแนะน าการใชปยตามคาวเคราะหดนส าหรบการผลตขาวโพดเลยงสตว รายการวเคราะห อตราปยทแนะน า วธการใสปย

ฟอสฟอรส (มกกก) lt 10 10-15 gt 15

ปย P2O5 10 กกไร ปย P2O5 5-10 กกไร ปย P2O5 0-5 กกไร

ใสรองพนตอนปลก

โพแทสเซยม (มกกก) lt 60

60-100

gt 100

ปย K2O 10 กกไร ปย K2O 5-10 กกไร

1 กกไร



2242 การใสปยเคมตามลกษณะเนอดน เปนค าแนะน าอตราการใสปยเคมทเหมาะสมกบพชตามลกษณะเนอดนตาง ๆ ซงสะดวกตอการน าไปปฏบต โดยไมตองน าตวอยางดนไปวเคราะหทางหองปฏบตการ เพยงแตเกษตรกรตองประเมนเนอดนเบองตนดวยการสงเกตและสมผสเนอดนวาเปนดนทมลกษณะเปนดนชนดใดกสามารถเปรยบเทยบค าแนะน าการใสปยทเหมาะสมได ดงน ตารางท 11 ค าแนะน าการใชปยตามลกษณะเนอดนส าหรบการผลตขาวโพดเลยงสตว

ลกษณะเนอดน ปรมาณธาตอาหารแนะน า N-P2O5-K2O (กกไร)

สตรปยทแนะน า อตราวธการใสปย

ดนเหนยวสด า ดนรวนเหนยวสน าตาล

10-10-0 20-20-0 ใสปยอตรา 20-20-0 อตรา 50 กกไร รองกนรองตอนปลก หรอใชปยผสมเองจากแมปย (รายละเอยดดงแสดงในหวขอการใชปยตามคาวเคราะหดน)

ดนเหนยวสแดง ดนรวนเหนยว

15-10-0 20-20-0 ใสปยสตร 20-20-0 อตรา 50 กกไร รองกนรองตอนปลก และใสปยยเรย อตรา 11 กกไร ทอาย 30 วนหรอใชปยผสมเองจากแมปย (รายละเอยดดงแสดงในหวขอการใชปยตามคาวเคราะหดน)

ดนรวนปนทราย 20-0-0 15-15-15 หรอ (16-16-16) รวมกบ 46-0-0

ใสปยสตร 15-15-15 หรอ 16-16-16 อตรา 50 กกไร รองกนรองตอนปลก และใสปยยเรย อตรา 25 กกไร ทอาย 30 วน หรอใชปยผสมเองจากแมปย (รายละเอยดดงแสดงในหวขอการใชปยตามคาวเคราะหดน)

ทมา ดดแปลงจาก กรมวชาการเกษตร (2553)


การใชปยชวภาพกบขาวโพดเลยงสตว ปยชวภาพ คอ ปยซงประกอบดวนจลนทรยทคดเลอกแลววาเปนสายพนธด และมปรมาณมาก เมอใช

คลกเมลด ใสใหตดผวรากหรอทอนพนธ หรอใสลงในดน จลนทรยเหลานนจะเพมประชากร แลวสงเสรมการเจรญเตบโตของพช โดยชวยใหพชไดรบธาตอาหารมากขน (ยงยทธ 2556) ส าหรบขาวโพดเลยงสตว ปยชวภาพทเหมาะสมกบการใช ไดแก ปยชวภาพแบคทเรยสงเสรมการเจรญเตบโตของพช (Plant Growth Promoting Rhizobacteria PGPR) หรอเรยกสน ๆ วาปยชวภาพพจพอาร โดยในปจจบนกรมวชาการเกษตรไดพฒนาปยชวภาพพจพอาร-วน (PGPR-I) ใหเหมาะส าหรบขาวโพดและขาวฟาง ซงประกอบดวยแบคทเรย 3 สกล คอ Azotobactor Beijerrinckia และ Azospirillum โดยแบคทเรยกลมนมความสามารถในการตรงไนโตรเจน เพมความเปนประโยชนของธาตอาหารพช ละลายฟอสฟอรสและโพแทสเซยม สรางสารซเดอรโรฟอร ซงมคณสมบตเพมการน าธาตเหลกเขาสเซลลพช โดยการแยงจบธาตเหลกบรเวณรากพช ท าใหเชอราสาเหตโรคพชไมสามารถน าธาตเหลกไปใชได นอกจากนยงสามารถสรางฮอรโมนพช เชน ฮอรโมนกลมออกซน ซงกระตนการยดตวของเซลล การแบงเซลลและการเปลยนแปลงสภาพเซลล สรางเอนไซมไคตเนส และลามนารเนส ยอยเสนใยเชอราโรคพช สรางสารปฏชวนะทมฤทธตานเชอราสาเหตโรคพช โดยปยชวภาพพจพอาร-วน มวธใชโดยคลกเมลดพนธขาวโพดกอนปลก ใชปยชวภาพพจพอาร-วน จ านวน 1 ถง เตมน าสะอาดผสมใหขนเหนยว น าเมลดขาวโพด 3-4 กโลกรม คลกเคลาจนเนอปยเคลอบตดผวเมลดแลวจงน าไปปลกในพนท 1 ไร (กลมงานวจยจลนทรดน มปป) ปยชวภาพพจพอาร -วน สามารถลดการใชปยเคมในขาวโพดลงได 75 เปอรเซนต

บรรณานกรม กรมพฒนาทดน 2561 การใชเทคโนโลยกรมพฒนาทดนเพอสนบสนนการจดการขาวโพดหลงนา กรมพฒนา

ทดนกรงเทพฯ กรมวชาการเกษตร 2553 การใชปยกบพชเศรฐกจ กรมวชาการเกษตร กรงเทพฯ

กลมงานวจยจลนทรยดน กลมวจยปฐพวทยา กองวจยพฒนาปจจยการผลตทางการเกษตร ไมระบปทพมพ เอกสารเผยแพร ปยชวภาพพจพอาร

ยงยทธ โอสถสภา 2556 ปยเพอการเกษตรยงยน ส านกพมพมหาวทยาลยเกษตรศาสตร กรงเทพฯ ยงยทธ โอสถสภา 2558 ดน ธาตอาหารและปยขาว สมาคมดนและปยแหงประเทศไทย กรงเทพฯ วระวฒน นลรตนคณ 2558 การเพมผลผลตขาวโพดเลยงสตวโดยการใชปยอยางถกตองและมประสทธภาพ

ส านกวจยและพฒนาการเกษตรเขตท2 พษณโลก ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร2562 เนอทการใชประโยชนการเกษตร ระบบออนไลน แหลงขอมล

httpwwwoaegothview1การใชทดนการใชทดน31064TH-TH (10 มถนายน 2562)


บทท 4 โรคและแมลงศตรของขาวโพดเลยงสตว

วารรตน สมประทม1

แมลงศตรขาวโพดเลยงสตวทส าคญและการปองกนก าจด 1 หนอนกระทขาวโพด (corn armyworm) ชอวทยาศาสตร Mythimna separata Walker เขาท าลายขาวโพดตงแต 20 วน จนกระทงระยะออกฝก ระบาดรนแรงชวงทใบยอดเรมคลายใบ (late whorl) และระยะทก าลงออกไหม ตวเตมวยของหนอนกระทขาวโพดเปนผเสอกลางคน ล าตวและปกคหนามสน าตาลออนปนเทาหรอสน าตาลปนเหลอง ม สขาวขนาดเทาหวเขมหมดขางละ 1 จด ทตรงกลางใกลปลายปกมจด ปกคหลงสออนกวาคหนา ขอบปกสเขม ผเสอจะผสมพนธหลงออกจากดกแด 2-3 วน ความยาวของหนอนกระทขาวโพดทฟกออกจากไข 03 มลลเมตร เมอโตเตมทยาว 35-40 มลลเมตร ระยะตวหนอน 23-29 วน กอนเขาดกแดทโคนกาบใบหรอใตดน ดกแดจะมสน าตาล เมอใกลออกเปนตวเตมวยจะเปลยนเปนสน าตาลเขมถงสด า ระยะดกแด 7-12 วน ระยะตวเตมวย 13 วน วางไขประมาณ 1382 ฟอง

ลกษณะอาการ ในระยะตวหนอนจะกดกนใบคลายการเขาท าลายของตกแตน แตจะพบมลของหนอนบรเวณใบท

หนอนเขาท าลาย ชวงเวลากลางวนตวหนอนจะหลบอยทยอดขาวโพด โคนกาบใบ โคนฝก หรอพนดนใกลโคนตนและจะออกมากดกนใบขาวโพดในชวงกลางคน

การปองกนและก าจด ระยะขาวโพดเรมออกฝกหรอส ารวจพบปรมาณหนอนเฉลย 3 -4 ตวตอตน หรอใบถกท าลาย 50

เปอรเซนตขนไป จงเรมใชสารเคมก าจดแมลง เชน Carbaryl (Sevin 85 เปอรเซนต WP) อตรา 45 กรมตอน า 20 ลตร พนทก 7 วน ประมาณ 2-3 ครง ขนกบปรมาณการระบาดของหนอนกระทขาวโพด ขอควรระวง 1 การใชสารเคมก าจดควรใชเฉพาะพนททพบการระบาดเทานน ปรมาณสารเคมก าจดแมลงทใชตองค านงถงระยะการเจรญของตวหนอน

2 ในพนททมแมลงศตรธรรมชาตจ านวนมากไมควรใชสารฆาแมลง carbaryl เพราะสารเคมชนดนมพษตอแมลงศตรธรรมชาตสงโดยเฉพาะแตนเบยนและผง

2 หนอนกระทผก (common cutworm) ชอวทยาศาสตร Spodoptera litura (Fabricius) พบ

การแพรระบาดมากในสภาพภมอากาศรอนชน ประเทศไทยพบไดทวทกภาค ตลอดทงป และไมจ ากดฤดกาล โดยเฉพาะพนทปลกพชไร พชอาศยหลกของหนอนกระทผก เชน ขาวโพด ขาว พชวงศกะหล า มะเขอเทศ ถวฝกยาว ฝาย ถวเหลอง ถวเขยว ถวลสง ถวลนเตา ทานตะวน พรก ซงมการปลกกระจายในภมภาคตาง ๆ ------------------------------------ 1นกวชาการเกษตรปฏบตการ ส านกวจยและพฒนาการเกษตรเขตท 5


ตวเมยจะวางไขเปนกลมใตใบพชชวงกลางคน เรยงตวกนเปนชน มขนสน าตาลออนปกคลม ตวเมยหนงตววางไขได 2000-4000 ฟอง โดยใชเวลา 5-7 วน ไขทวางใหมจะมสเหลองออน และวนถดมาจะเปลยนเปนสเขยวอมเหลอง วนท 3 ไขจะฟกออกเปนตวหนอน ระยะตวหนอนม 6 ระยะ ระยะดกแดจะมสเขยวอมเหลอง และเปนสน าตาลแดง สวนหวจะมสเขม ดกแดเพศเมยจะมขนาดใหญและยาวกวาเพศผ ระยะดกแด 7-8 วน แลวจะฟกออกเปนตวเตมวย ตวเมยจะฟกออกกอนตวผ 2-3 วน ระยะตวเตมวยจะเปนผเสอกลางคน ตวเมยมสวนทองอวนปอม ล าตวมขนเลกนอย ปกคหนามสน าตาล มลวดลายสขาวทวปก ปกคหลงมสเทา สวนผเสอ

ตวผทองจะเรยวยาว สวนปลายทองจะมขนเปนกระจก ล าตวมขนปกคลมเลกนอย ปกคหนามสน าตาล มลวดลายคลายตวเมย แตจะตางกนทปลายปก ปกคหลงบางใสสเทาขาว ตวผและตวเมยจะเรมผสมพนธครงแรกเมอ 3-5 วนหลงออกจากฟกตว และใชเวลาวางไข 5-7 วน ตวเตมวยมอาย 7-10 วน

ลกษณะอาการ หนอนกระทผกจะกดกนพชทกระยะการเจรญเตบโต โดยกดกนใบ ยอดออน ฝก ล าตนและสวนตาง ๆ ท าใหเกดความเสยหาย ถามการเขาท าลายโดยไมมการปองกนก าจดขาวโพดอาจตายได

การปองกนและก าจด สารเคมก าจดศตรพชทแนะน าใหใช 1 Indoxacarb 15 เปอรเซนต SC อตรา 15-30 มลลลตรตอน า 20 ลตร 2 Spinosad 12 เปอรเซนต SC อตรา 20-30 มลลลตรตอน า 20 ลตร 3 Emamectin benzoate 192 เปอรเซนต EC อตรา 15-20 มลลลตรตอน า 20 ลตร 4 Lufenuron 5 เปอรเซนต EC อตรา 20-30 มลลลตรตอน า 20 ลตร สารชวภณฑทแนะน าใหใช 1 ไวรส NPV (nuclear polyhedrosis virus) อตรา 30 มลลลตรตอน า 20 ลตร ผสมสารจบใบ

พนทก 5 วน เมอพบหนอนกระทผกระบาด 2 ใชเชอแบคทเรย Bacillus thuringiensis var aizawai หรอ Bacillus thuringiensis var

kurstakii อตรา 60-80 มลลลตรตอน า 20 ลตร

3 หนอนระทหอม (beet armyworm) ชอวทยาศาสตร Spodoptera exigua (Hubner) เปนศตรส าคญของขาวโพดในระยะ 7-30 วน ตวเต มวยเปนผเสอกลางคนสน าตาลปนเทา มจดสน าตาลออนทกลางปกคหนา 2 จด ระยะตวเตมวย 7-10 วน ตวเมยวางไขเปนกลม ๆ ละ 20-25 ฟอง ปกคลมดวยขนสน าตาลออน ระยะไข 2-3 วน หนอนทฟกจากไขใหมจะอยรวมกนเปนกลม กดกนผวใบ 1-2 วน จงจะแพรกระจายไปสใบอนหรอตนขางเคยง หนอนมผวเรยบมนหลายส ขนกบอาหารและระยะการลอกคราบอาจมสเขยวออน เทาปนด า น าตาลออนและน าตาลด า เขาท าลายพชในเวลากลางคน กลางวนหลบตามซอกใบและยอดขาวโพด ขนาดโตเตมท 2x20 มลลเมตร ระยะหนอน 15-18 วน หนอนเขาดกแดใตดนใกลตนพช ระยะดกแด 5-7 วน


ลกษณะอาการ หนอนกระทหอมจะกดกนใบและล าตนท าใหเกดความเสยหายอยางมาก ถามการเขาท าลายโดยไมมการปองกนก าจดขาวโพดจะตายในทสด

การปองกนและก าจด สารเคมก าจดศตรพชทแนะน าใหใช 1 Flufenoxuron (Cascade 5 เปอรเซนต EC) อตรา 30 มลลลตรตอน า 20 ลตร 2 Chlorfluazuron (Atabron 5 เปอรเซนต EC) อตรา 30 มลลลตรตอน า 20 ลตร 3 Beta-cyfluthrin (Folitec 025 เปอรเซนต EC) อตรา 40 มลลลตรตอน า 20 ลตร โดยการพนสารเคมก าจดแมลงดงกลาวควรพนเมอพบหนอนเฉลย 2-3 ตวตอตน พนเพยง 1-2

ครง หางกน 7 วน โดยพนในขาวโพดอาย 1-2 สปดาห สารชวภณฑทแนะน าใหใช

ไวรส NPV (nuclear polyhedrosis virus) อตรา 20 มลลลตรตอน า 20 ลตร พน 3 ครง ชวงเยน แตละครงหางกน 7 วน

4 หนอนเจาะฝกขาวโพด (corn earworm) ชอวทยาศาสตร Helicoverpa armigera Hubner ผเสอหนอนเจาะฝกขาวโพดวางไขในทมดหรอเวลากลางคน โดยวางไขเดยวบนใบสวนมากวางไขบนยอดหรอตาทพงแตกใหม ไขม สเหลองครม กอนฟกเปนตวหนอน ไขจะเปลยนเปนสเขมขน ผเสอ 1 ตว วางไขเฉลย 1100 ฟอง ระยะไข 2-5 วน ขนาดตวหนอนทโตเตมทยาว 35-40 มลลเมตร กวาง 3 มลลเมตร มสแตกตางกน เชน เหลอง น าตาล ชมพ ขาวนวล เขยว ด า เทา และมแถบสด าใหญขนาด 05-10 มลลเมตร พาดตามความยาวดานขาง ๆ ละเสน หวมสเหลองน าตาล ระยะหนอน 17-25 วน ระยะเรมเปนดกแดมสเขยวล าตวนม จากนนเปลยนเปนสเหลอง สน าตาล ผวแขงขนและเปลยนเปนสน าตาลด า จงออกเปนผเสอ ระยะดกแด 10-14 วน ตวเตมวย 10-20 วน ผเสอออกหากนในเวลาพลบค า

ลกษณะอาการ หนอนชนดนกดกนชอดอกและเสนไหมทออกใหม หนอนชนดนจะระบาดในระยะทฝกยงไมผสมเกสรเตมท จงท าใหฝกนนตดเมลดไมสมบรณ ถาหนอนระบาดในระยะทฝกไดรบการผสมเกสรแลวจะไมมผลกระทบตอการตดเมลด การปองกนและก าจด

1 Fipronil (Ascend 5 เปอรเซนต SC) อตรา 20 มลลลตรตอน า 20 ลตร 2 Bifenthrin (Talstar 10 เปอรเซนต EC) อตรา 30 มลลลตรตอน า 20 ลตร


3 Flufenoxuron (Cascade 5 เปอรเซนต EC) อตรา 20 มลลลตรตอน า 20 ลตร โดยทวไปหนอนชนดนสรางความเสยหายทสวนปลายฝก ไมมผลกระทบตอผลผลตโดยตรง ดงนนควร

มการส ารวจการระบาดของหนอนชนดนกอนพนสารเคมก าจดแมลง ควรพนสารเคมก าจดแมลงเมอพบการระบาดของหนอนและพนในระยะทหนอนยงเลก

5 หนอนเจาะล าตนขาวโพด (corn borer) ชอวทยาศาสตร Ostrinia fumacalis Guenee เปน

แมลงศตรพชทส าคญชนดหนงของขาวโพด โดยเฉพาะในแปลงทมการปลกขาวโพดอยางตอเนอง การปลกขาวโพดในชวงปลายฤดฝนจะพบการระบาดของหนอนชนดนมากกวาชวงตนฤดฝน ผเสอวางไขเปนกลมซอนกนคลายเกลดปลาสขาวนวลดานใตใบตงแตขาวโพดอาย 30 วน ถงระยะออกดอก ไขฟกเปนตวภายใน 3 -4 วน หนอนมขนาดโตเตมทยาว 20 มลลเมตร ล าตวมสขาวนวลอมชมพและมจดตามตว ระยะหนอน 15-21 วน เขาดกแดในล าตน ดกแดเปนสน าตาลออนและสจะเขมขนจนเปนสน าตาลไหมเกอบด า ตามปกตดกแดจะมใยสขาวหมรอบ ๆ ระยะดกแด 5-7 วน ออกเปนผเสอมอาย 7-14 วน ตวเตมวยเพศเมยปกคแรกมสเหลองออน มลายเสนหยกสน าตาลพาดขวางทปลายปก กลางปกมจดสน าตาล 2 จด ปกคหลงพนสเหลองเขมกวาค หนาเลกนอย ล าตวดานบนสน าตาลออนดานทองมสนวล ล าตวยาว 145 เซนตเมตร เพศผมสเขมกวาเพศเมยเลกนอย ล าตวยาว 135 เซนตเมตร

ลกษณะอาการ หนอนชนดนเขาเจาะฝกขาวโพด โดยเจาะกนทกานฝกหรอโคนฝก ถาพบการระบาดรนแรงมากหนอนเขาท าลายฝกขาวโพด เขาท าลายล าตนขาวโพดในชวงการเจรญเตบโต ระยะตดผลและตดเมลด โดยทหนอนจะเจาะกนทใบสวนยอด ภายในชอดอก และเจาะเขาภายในล าตน หนอนทฟกออกจากไขระยะแรกจะกดกนใบทมวนอย แตถาหนอนระบาดในระยะทขาวโพดก าลงออกเกสรตวผ หนอนจะอาศยและกดกนทชอดอกตวผ จากนนจงเจาะเขาล าตนบรเวณกานใบเหนอขอและโคนฝก ในสภาพทมการเจาะท าลาย 3-6 รตอตน จะท าใหผลผลตลดลง 10-40 เปอรเซนต

การปองกนและก าจด 1 Triflumuron (Alsystin 25 เปอรเซนต WP) อตรา 30 กรมตอน า 20 ลตร 2 Teflubenzuron (Z-Killer 5 เปอรเซนต EC) อตรา 20 มลลลตรตอน า 20 ลตร 3 Chlorfluazuron (Atabron 5 เปอรเซนต EC) อตรา 20 มลลลตรตอน า 20 ลตร 4 Deltamethrin (Decis 3 เปอรเซนต EC) อตรา 10 มลลลตรตอน า 20 ลตร 5 Teflubenzuron (Z-Killer 5 เปอรเซนต EC) อตรา 20 มลลลตรตอน า 20 ลตร 6 Cypermethrin (Ripcord 15 เปอรเซนต EC) อตรา 5 มลลลตรตอน า 20 ลตร เรมพนสารเคมก าจดแมลงเมอพบกลมไข 15 กลมตอ 100 ตน ทขาวโพดอาย 30-40 วน หรอพบใบ

ยอดทไมคลถกท าลาย 40-60 เปอรเซนต หรอเมอพบการเขาท าลายล าตน 2 รตอตน หรอพบหนอน 2 ตวตอตน

การปองกนแมลงอกวธการหนงคอการเลอกพนธทคอนขางตานทานตอหนอนเจาะล าตน เชน พนธสวรรณ 1 หรอพนธสวรรณ 2


6 หนอนกอสชมพ (pink borer) ชอวทยาศาสตร Sesamia inferens (Walker) ตวเตมวยเปนผเสอกลางคนสน าตาล ระยะตวเตมวย 7-11 วน ไขเปนเมดกลมสชมพเปนกลมเรยงกนอยในกาบใบทแนบกบยอดหรอใกลใบยอด ระยะไข 6-7 วน หนอนล าตวสชมพมขนาดใหญกวาหนอนกอลาย ระยะหนอน 30-50 วน และลอกคราบ 8-9 ครง ระยะดกแด 10-12 วน

ลกษณะอาการ เมอหนอนฟกออกมาจากไขจะอยรวมกนเปนกลม กดกนอยบรเวณผวใบในระยะเวลาสน ๆ หลงจากนนจงเจาะเขาไปภายในล าตนทอยบรเวณผวดนและอาศยอยภายใน เมอเขาท าลายท าใหตนขาวโพดแหงตาย

การปองกนและก าจด 1 Deltamethri อตรา 20 มลลลตรตอน า 20 ลตร พน 2 ครง หางกนครงละ 15 วน 2 Cypermethrin อตรา 15-30 มลลลตรตอน า 20 ลตร นอกจากนการปลกพชหมนเวยนเพอตดวงจรชวตของหนอนกอสชมพรวมกบการใชแสงไฟลอตวเตมวย

และไมควรใสปยไนโตรเจนมากเกนไป เปนอกวธการหนงในการก าจดหนอนกอสชมพได

7 เพลยไฟขาวโพด (corn thrip) ชอวทยาศาสตร Frankliniella williamsi Hood เปนแมลงศตรพชทส าคญอกชนดของขาวโพด อาศยอยทซอกกาบใบและชอดอก ล าตวมรปรางเรยวยาว 1-3 มลลเมตร ตวออนมสเหลองเขม ตวเตมวยมสด า ตวเตมวยมปก 2 ค ลกษณะปกคลายขนนก ปากสนคลายรปกรวย ในทแหงแลงจะพบเพลยไฟบนตนขาวโพดออนและแก ตวเมยจะวางไขลงตามเสนใบ ตวเมย 1 ตว วางไขได 64 ฟอง มขนาด 01x02 มลลเมตร ไขจะฟกเปนตวภายใน 3-4 วน ตวออนลอกคราบ 2 ครง ระยะตวออน 7 วน ระยะดกแด 3 วน การระบาดของเพลยไฟจะเกดในชวงฝนแลง ถามความชนในแปลงเพยงพอจะไมพบการระบาดของเพลยไฟ

ลกษณะอาการ เพลยไฟเขาท าลายขาวโพดโดยการดดกนน าเลยงทใบ ท าใหขาวโพดแสดงอาการดางสเหลองซดกระจายอยทวใบทมการเขาท าลาย และใบจะเหยวแหงตายในทสด

การปองกนและก าจด 1 Carbaryl (Seven 85 เปอรเซนต WP) อตรา 40 กรมตอน า 20 ลตร 2 Carbosulfan (Posse 20 เปอรเซนต EC) อตรา 40 มลลลตรตอน า 20 ลตร 3 Fipronil (Ascend 5 เปอรเซนต SC) อตรา 15 มลลลตรตอน า 20 ลตร 4 Imidacloprid (Confidor 10 เปอรเซนต SL) อตรา 30 มลลลตรตอน า 20 ลตร


5 Lambda-Cyhalothri (Karate 25 เปอรเซนต EC) อตรา 20 มลลลตรตอน า 20 ลตร โดยสามารถเลอกสารเคมก าจดแมลงชนดใดชนดหนงพนเมอพบเพลยไฟระบาด ซงจะใหผลในการปองกนไดประมาณ 5-10 วน ถาพบเพลยไฟระบาดควรพนสารเคมก าจดแมลงซ า

8 เพลยออนขาวโพด (corn leaf aphid) ชอวทยาศาสตร Rhopalosiphum maidis Fitch ตวออนและตวเตมวยมลกษณะคลายกน ตวเตมวยมสเขยวออนตลอดทงตว พบทงชนดทมปกและไมมปก เพลยออนทมปกจะมล าตวเลกกวาทไมมปก มความยาว 07-2 มลลเมตร สวนของหว อก หนวด และขามสด า สวนทองม สเขยวออนและจดสด าทวไป ทสวนทายของล าตวมทอเลก ๆ 2 อน ซงเปนทอขบถายน าหวานทเกดจากการดดกน น าเลยงจากทออาหารของพช เพลยออนขยายพนธโดยการออกลกเปนตว ซงมเพศเมยเพยงเพศเดยว ตวออนทไมมปกจะลอกคราบไม เกน 4 คร ง เปนตว เตมวยทสมบรณ ถามการลอกคราบครงท 5 จะเปนเพลยออนทมปก ซงจะพบเพลยออนระยะนในสภาพทมพชอาหารไมสมบรณ การพฒนาตวออนถงตวเตมวยใชเวลา 12 วน หลงจากเปนตวเตมวย เพลยออน 1 ตว ออกลกได 45 ตว

ลกษณะอาการ เพลยออนขาวโพดจะอยรวมกนเปนกลมเพอดดกนน าเลยงจากยอด กาบใบ โคนใบ กาบฝกของตนขาวโพด ซงจะพบมากทสดบรเวณชอดอก บรเวณทเพลยออนดดกนน าเลยงจะแสดงอาการจดสเหลองปนแดง ถาชอดอกทมการเขาท าลายรนแรงจะท าใหชอดอกไมบาน การตดเมลดนอยและท าใหเมลดแกเรว นอกจากนน าหวานทเกดจากเพลยออนจะดงดดใหแมลงศตรพชชนดอน เชน หนอนเจาะฝก หนอนเจาะล าตนขาวโพด เขามาวางไขทไหมขาวโพดเพมขน ท าใหขาวโพดเกดความเสยหายเพมขน

การปองกนและก าจด 1 Malathion (Malathion 57 เปอรเซนต EC) อตรา 40 มลลลตรตอน า 20 ลตร 2 Diazinon (Basudin 60 เปอรเซนต EC) อตรา 15 มลลลตรตอน า 20 ลตร 3 Beta-cyfluthrin (Bulldock 25 เปอรเซนต EC) อตรา 40 มลลลตรตอน า 20 ลตร 4 Bifenthrin (Talstar 10 เปอรเซนต EC) อตรา 20 มลลลตรตอน า 20 ลตร 5 Carbaryl (Sevin 55 เปอรเซนต WP) อตรา 50 กรมตอน า 20 ลตร

9 เพลยจกจนเขยว ชอวทยาศาสตร Nephotettix virescens (Distant) และ Nephotettix nigropictus

(Stal) ตวเตมวยของแมลงทง 2 ชนด มสเขยวออนและอาจมแตมด าบนหวหรอปก ขนาดล าตวยาวไมแตกตางกน ตางกนท N nigropictus (Stal) มขดด าพาดตามความยาวระหวางตาทง 2 ขาง เคลอนยายรวดเรวเมอถกรบกวน สามารถบนไดเปนระยะทางไกลหลายกโลเมตร พฤตกรรมบนมาเลนไฟชวงกลางคน โดยเฉพาะชวงฤดฝนตงแตเดอนมถนายน-ตลาคม เพศเมยวางไขในกาบใบเปนกลมจ านวน 8-16 ฟอง ไขทวางใหมมสขาวหรอสเหลองออน ตอมากลายเปนสน าตาลและมจด


สแดง ระยะไข 5-8 วน ตวออนมสเหลองหรอสเขยวออน ตวออนม 5 ระยะ ระยะตวออน 14-15 วน ระยะตวเตมวย 10 วน ลกษณะอาการ พบปรมาณมากทสดในชวงการเจรญเตบโตทางล าตนและใบ ตวออนและตวเตมวยดดกนน าเลยงจากใบและล าตน ท าใหตนพชชะงกการเจรญเตบโตและอาจแหงตายไดถามปรมาณการเขาท าลายมาก และเปนแมลงพาหะน าโรคใบสสมทมสาเหตจากเชอไวรสมาสขาว ท าใหตนขาวแคระแกรน ใบเหลอง ขาวออกรวงไมสม าเสมอ เมลดลบ โดยปกตชวงเชาแมลงชนดนจะอาศยอยสวนบนของตนและชวงบายอยดานลาง ตวเตมวยและตวออนจะแพรกระจายออกไปไมอยรวมกนเปนกลม พบระบาดในฤดฝนทสภาพตนขาวเจรญดเหมาะตอการขยายพนธ

การปองกนและก าจด 1) ใชแสงไฟลอแมลงและท าลายเมอมการระบาดรนแรง 2) ควรปลอยพนทวางไวระยะหนง เพอตดวงจรชวตของแมลง

10 ตกแตนปาทงกา (bombay locust) ชอ

วทยาศาสตร Patanga succincta (Linnaeus) พบในแหลงปลกพชไรทวไป มการระบาดทวประเทศไทยตงแตป พศ 2506 ในรอบ 1 ป มการขยายพนธเพยง 1 ครง ฤดผสมพนธอยในชวงเดอนมนาคม-เมษายน ตวเมยวางไขในดนโดยวางไขฝกลกลงไปในดนทมลกษณะรวนซยลก 2-7 เซนตเมตร และมความชนพอเหมาะ ลกษณะฝกไขมรปรางเปนทรงกระบอกยาว 23 -5 เซนตเมตร มเสนผาศนยกลาง 7 มลลเมตร หอหมดวยฟองน า สขาว ตวเมยวางไข 1-3 ฝก ซงไข 1 ฝก มจ านวน 96-152 ฟอง ระยะไข 35-51 วน ไขฟกเปนตวออนชวงเดอนพฤษภาคม-กรกฎาคม ตวออนมการลอกคราบ 7-8 ครง ระยะตวออน 56-81 วน ตกแตนเมอวางไขแลวจะตายในทสด พชอาศยหลกของตกแตนชนดน เชน ขาวโพด ขาวฟาง มะพราว ออย ถวเหลอง สมสมเชง ขาว ในปจจบนพบการระบาดลดลงเนอจากการจบมาบรโภคและบางพนทมการสงเสรมใหเพาะเลยงเพอผลตเปนอาหาร

ลกษณะอาการ ตวออนและตวเตมวยกนใบและฝกขาวโพด ท าใหไมตดเมลด การปองกนและก าจด 1 Fenitrothion (Sumithion 83 ULV) อตรา 80-100 มลลลตรตอไร 2 Carbaryl (Sevin 85 เปอรเซนต WP) อตรา 125 กรมตอน า 20 ลตร นอกจากนการใชวธกล หรอหารใชแมลงศตรธรรมชาต ไดแก แตนเบยนไข (Scelio facialis

(Thumblelake)) ดวงน ามน (Epicauta sp Mylabris sp) รวมกบการใชไสเดอนฝอยก าจดแมลงและเชอรา Entomophthora grylli Fresenius สามารถก าจดตกแตนปาทงกาได

11 แมลงคอมทอง (green weevil) ชอวทยาศาสตร

Hypomeces squamosus (Fabricius) ล าตวมลกษณะปอมสน สเขยวเหลอบทอง มเสนแบงกลางตว อก และปก เปน 3 สวน เหนชดเจน สวนหวซงสนท ยนโคงไมงมเขาใตอก อาศยอยตามใตใบพช ตวเตมวยสามารถพบไดตลอดทงปและทกภาคของประเทศไทย แตจะพบมากในเดอนธนวาคม-มนาคม ซงเปนระยะทแมลงผสมพนธ


และวางไข ตวเตมวยเพศเมยวางไขในดน ตวเมย 1 ตว วางไขได 40-131 ฟอง โดยวางไข 5-10 ครง แตละครงหางกน 3-4 วน ระยะไข 7-8 วน เมอไขฟกเปนตวหนอนจะกดกนรากพชในดน หนอนม สขาวอมเทา โตเตมทยาว 15-2 เซนตเมตร หนอนมการลอกคราบ 4-5 ครง ระยะหนอน 22-23 วน เขาดกแดในดน ระยะดกแด 10-15 วน ออกจากดกแดเปนตวเตมวย เพศผมขนาดเลกกวาเพศเมย ระยะตวเตมวยเพศผ 8 เดอนและเพศเมย 12 เดอน

ลกษณะอาการ ตวหนอนอาศยอยในดนและกดกนรากพช เมอเปนตวเตมวยอยกนเปนคหรอรวมกนเปนกลมจะเขาท าลายพชอาศยในระยะแตกใบออน กดกนยอดออน ใบออนหมดทงตน ท าใหตนไมเจรญเตบโต และกดกนดอก

การปองกนและก าจด 1 Monocrotophos อตรา 20 มลลลตรตอน า 20 ลตร 2 Methamidophos อตรา 20 มลลลตรตอน า 20 ลตร นอกจากนสามารถใชสารชวภณฑในการควบคมแมลงคอมทองได เชน เชอราบวเวอรเรย และเชอรา

เมธาไรเซยม

12 ดวงกหลาบ (rose beetle) ชอวทยาศาสตร Adoretus compressus Weber ดวงกหลาบตวเตมวยมลกษณะล าตวปอมคอนขางแบน สน าตาลออน ตาสด า มขนสนละเอยดปกคลมทวล าตว ตวผมขนาด 048x103 เซนตเมตร ตวเมย 056x112 เซนตเมตร ดวงตวเมยมอาย 18 วน ชวงกลางวนดวงกหลาบจะหลบซอนอยในดนและตามซอกกาบใบ จะเขาท าลายพชในชวงกลางคน วางไขในดนเปนฟองเดยว ไขทออกมาใหมมลกษณะกลมรสขาว ขนาด 081x126 มลลเมตร ระยะไข 65-89 วน ระยะหนอนอาศยอยในดน ตวหนอนทฟกออกจากไขมสขาวและมล าตวโคงงอ หวสน าตาลออน มเขยวเหนไดชดเจน หนอนทโตเตมทมสขาว มขนสนกระจายทวล าตว อาศยอยในดนลก 3-6 นว ระยะตวหนอน 85-93 วน มการลอกคราบ 3 ครง จงเขาดกแด ดกแดมสเหลองออน สงเกตปกและขาจากภายนอกไดชดเจน ดกแดมขนาด 056x118 เซนตเมตร ระยะดกแด 11-14 วน

ลกษณะอาการ ดวงกหลาบจะกดกนใบขาวโพดทอยดานลางมากกวาใบออน แตถามการระบาดของดวงกหลาบในระยะตนกลาพบวาดวงชนดนจะกดกนใบออนของขาวโพดเชนกน เปนผลใหตนแคระแกรน ฝกขนาดเลกท าใหผลผลตลดลง

การปองกนและก าจด Cabaryl (Sevin 85 เปอรเซนต WP) อตรา 40 กรมตอน า 20 ลตร พนทก 7 วน จนกวาปรมาณของ

ดวงจะลดลง ควรพนสารเคมก าจดแมลงในชวงเยน 13 มอดดน (ground weevil) ชอวทยาศาสตร Calomycterus sp โดยทวไปอาศยในดน และมส

กลมกลนกบดน มอดดนในระยะไขมลกษณะกลมรสขาว ผวเรยบ เปนฟองเดยวขนาด 030x05 มลลเมตร ระยะไข 6-7 วน หนอนมรปรางงอคลายตวซ ไมมขา หนอนทฟกใหมมสขาวใสและมขนเลกสขาวใสทงตว หวกะโหลกเปนสน าตาลเขม หนอนทโตเตมทมความกวางของกะโหลก 075 มลลเมตร ล าตวยาว 65 มลลเมตร ระยะหนอน 45 วน ดกแดมสขาวครม ล าตวขนาด 2x389 มลลเมตร ระยะดกแด 5 วน ตวเตมวยเปนดวงงวง


ขนาดเลก ล าตวปอม มสด าปนน าตาลและเทา ล าตวขนาด 222x35 มลลเมตร มล าตวอวนปอม สน มปากงมลงคลายงวงชาง กลางวนอาศยในดนบรเวณโคนตนหรอเศษซากพช ตวเตมวยเขาท าลายตนพชชวงพลบค า วางไขในดน ตวหนอนจะอาศยและกนอนทรยวตถทอยในดนจนกระทงเขาสระยะดกแด การก าหนดระยะเวลาในการปลกควรหลกเลยงไมใหตนออนขาวโพดอยในสภาพแลงเพราะความเสยหายทเกดจากการเขาท าลายของมอดดนจะเกดขนนอยหลงจากทตนกลาขาวโพดอายเกน 2 สปดาห

ลกษณะอาการ มอดดนจะกดกนใบ ตนออนและเมลดทพงงอก ท าใหตนกลาเสยหายและตายได ตนทรอดจากการเขาท าลายจะชะงกการเจรญเตบโต ท าใหขาวโพดแกไมพรอมกน ฝกลบเลก ไมตดเมลด ถาเกดการระบาดของมอดดนอยางรนแรงเกษตรกรจ าเปนตองไถทงและปลกใหม ซงอาจตองท าเชนน 3-5 ครงตอฤดปลก ชวงระหวางเดอนสงหาคม-กนยายนพบมอดดนระบาดรนแรงและรวดเรว เนองจากชวงดงกลาวเปนปลายฤดฝน จงประสบปญหาฝนแลงท าใหแมลงชนดนสรางความเสยหายอยางมาก มอดดนจะเขาท าลายพชในระยะตวเตมวยเทานน

การปองกนและก าจด วธการปองกนก าจดทดทสดคอการปองกนกอนเกดการระบาด ดงนนถาจ าเปนตองปลกขาวโพดใน

พนททเคยพบการระบาดหรอมการระบาดทกป ควรใชสารเคมก าจดแมลงประเภทคลกเมลดกอนปลก สารเคมทแนะน าใหคลกเมลดกอนปลก ดงน

1 Imidacloprid (Guacho 70 เปอรเซนต WS) อตรา 5 กรมตอเมลด 1 กโลกรม 2 Carbosulfan (Posse 25 ST) อตรา 20 กรมตอเมลด 1 กโลกรม

กรณทจ าเปนตองพนสารเคมก าจดแมลง เมอใบขาวโพดถกท าลาย 50 เปอรเซนตตอตน จากตนทงหมด 30 เปอรเซนต ใหพนสารเคมก าจดแมลงชนดผสมน าพนใหทวตนออนและบรเวณรอบโคนตน สารเคมก าจดแมลงทแนะน าใหพน ไดแก Carbosulfan (Posse 20 เปอรเซนต EC) อตรา 30 มลลลตรตอน า 20 ลตร โรคทส าคญของขาวโพดเลยงสตวและการปองกนก าจด

1 โรคราน าคาง (Downy mildew) สาเหตเกดจากเชอรา Peronosclerospora sorghi (Weston amp Uppal) CG Shaw โรคราน าคางหรอทชาวบานเรยกกนวาโรคใบลาย ระบาดท าความเสยหายแกขาวโพดมากทสด เชอเขาท าลายขาวโพดไดตงแตระยะตนกลาจนถงออกดอก ส ารวจพบโรคนเปนครงแรกในประเทศไทยทอ าเภอพยหะคร จงหวดนครสวรรค เมอป 2511 ตอมาพบการแพรระบาดในจงหวดลพบร ตาก สโขทย พษณโลก และนครราชสมา ในป 2514 พบขาวฟางบางตนในไรของเกษตรกรอ าเภอปากชอง จงหวดนครราชสมา ซงคาดการณวาโรคนจะระบาดไปทกพนททมการปลกขาวโพด ในพนททพบการระบาดรนแรงจะสรางความเสยหายใหกบผลผลตถง 100 เปอรเซนต ขาวโพดหวานและขาวโพดเทยนเปนพนธทออนแอตอโรคนมากทสด ลกษณะอาการ มกพบอาการในระยะทเรมเพาะปลกถงระยะทตนขาวโพดมอาย 30 วน ซงในระยะนตนขาวโพดจะออนแอตอโรคนมาก โดยแบงอาการเปน 2 ระยะ ดงน

ระยะแรก (local lesion) ตนกลาจะพบจดสขาวหรอสเหลองออนบนใบเลยงและใบจรง 2-3 ใบแรก ตอจากนนจดนจะขยายออกเปนสขาวลกลามไปยงโคนใบ


ระยะทสอง (systemic symptoms) บนใบทผลออกมาใหมจะพบลายทางสขาว เขยวออนหรอเหลองออนเกดขนจากโคนใบถงปลายใบ ซงอาจยาวตดตอกนไปหรอขาดเปนชวง บางครงอาจพบลกษณะอาการเปนปนสขาวจากโคนใบไปยงปลายใบ ในกรณทเชอราตดมากบเมลดจะพบผงสขาวเปนจ านวนมากบนใบท 1-2 ในชวงเชาทมอากาศคอนขางเยน ความชนสง อาการระยะทสองเปนระยะทขาวโพดเกดความเสยหายอยางมาก

หากขาวโพดมความตานทานตอโรคหรอไดรบเชอในระยะตนโตแลว อาจแสดงเฉพาะอาการระยะแรกเทานนความเสยหายจะลดลงตามสดสวน ขาวโพดทเปนโรคในระยะทเปนตนกลาจะแหงตายในทสด สวนทเปนโรคเมอโตแลวอาจแหงตายกอนออกดอกหรอฝก พนธทออนแอตอโรคบางตนทออกดอกไดแตจะไมมฝก หรอถามฝกจะไมสมบรณมเมลดนอยหรอไมมเมลด สวนยอดและดอกแตกออกเปนพม กานฝกมความยาวมากหรอมจ านวนฝกมากกวาปกต แตไมสมบรณ การแพรระบาด เรมระบาดชวงตนฤดฝน ประมาณเดอนพฤษภาคมถงสนฤดฝน อณหภม 20-26 องศาเซลเซยส และความชนสง ซงเปนสภาพแวดลอมทเหมาะสมตอการเจรญเตบโตของเชอราชนดน โดยเชอจะสรางสปอรเปนผงสขาวบนผวใบชวงเชามดของคนทมความชนสงและอากาศคอนขางเยน ซงสามารถสงเกตดวยตาเปลาได เมอสปอรแกจะแพรกระจายโดยลมแลวเขาท าลายขาวโพดตนอนตอไป นอกจากนเชอราชนดนสามารถตดไปกบเมลดทยงไมแหง ใบหรอเมลดขาวโพด พชอาศยบางชนด (ขาวฟาง หญาพงหรอแขม หรอออยเลา หรอหญาคาหลวง) หรอสปอรของเชอนอาจจะอยในดนในรปของสปอรทมผนงหนาได

การปองกนและก าจด 1 หลกเลยงการปลกกอนฝนตกชก ซงโดยปกตพบวาโรคนจะระบาดในชวงฤดฝนในขาวโพดทมอาย

1-3 สปดาห ซงเปนระยะทขาวโพดออนแอตอการเขาท าลายของเชอราชนดนมาก แตถาตนขาวโพดมอายมากกวา 1 เดอน พบวามอตราการเกดโรคลดลง

2 การก าจดพชอาศย เปนอกวธการหนงทลดการอยขามฤดของเชอสาเหตโรคได 3 ใชเมลดพนธทไดจากตนทปราศจากโรค หรอหลกเลยงการใชเมลดพนธจากแหลงทพบการระบาด

ของโรค 4 ใชเมลดพนธทตากแหงสนทความชน 12 เปอรเซนต เพอปองกนเชอทตดมากบเมลดพนธ เมลด

ขาวโพดทไดจากตนทเปนโรคและมความชนในเมลด 15-20 เปอรเซนต สามารถถายทอดเชอได 5 ใชพนธตานทาน ซงในปจจบนมการพฒนาสายพนธขาวโพดทมความตานทานและใหผลผลตสง ทง

สายพนธลกผสมและสายพนธแทเปนจ านวนมาก เชน นครสวรรค 1 นครสวรรค 72 สวรรณ 1 สวรรณ 5 สวรรณ 3601

6 การใชสารเคมก าจดโรค เชน Metalaxyl (Apron 35 DS) ในอตรา 7-10 กรมตอเมลด 1 กโลกรม หรอ Metalaxyl-M 35 เปอรเซนต ES อตรา 35 มลลลตรตอเมลด 1 กโลกรม คลกเมลดกอนปลกสามารถปองกนก าจดโรคนได


7 พน Dimethomorph 50 เปอรเซนต WP อตรา 20-30 กรมตอน า 20 ลตร หรอ Metalaxyl 25 เปอรเซนต WP อตรา 30-40 กรมตอน า 20 ลตร พนทก 7 วน และพนตดตอกน 3-4 ครง

8 ถาพบการระบาดในพนทปลกใหถอนตนกลาขาวโพดทแสดงอาการของโรคออกไปเผาท าลายนอกแปลงปลกทนท

2 โรคราสนม (Southern corn rust) ม 3 ชนด คอ 1) Common rust เกดจากเชอ Puccinia sorghi 2) Southern rust เกดจากเชอ P polysora และ 3) Tropical rust เกดจากเชอ Physopella zeae ส าหรบประเทศไทยมรายงานพบราสนม 2 ชนด คอ Common rust และ Southern rust แตทพบมากทสดคอ Southern rust โรคราสนมจะระบาดชวงปลายฤดฝนตนฤดหนาว ซงเปนสภาพแวดลอมทความเหมาะสมตอการเกดโรคราสนม ทความชน 95-100 เปอรเซนต และอณหภมท 24-28 องศาเซลเซยส ถาพนธขาวโพดทน ามาปลกออนแอตอโรคจะแสดงอาการของโรครนแรง เชอราสนมจะสรางสปอร 2 ชนด ดงน 1) urediospore หรอ uredospore และ 2) teliospore หรอ teluetospore เพออยขามฤดในสภาพแวดลอมทไมเหมาะสม

สปอรทพบมากในตนขาวโพดเปนโรคและแพรระบาดไดดคอ uredospore มสเหลองทอง รปรางกลมร มขนาด 20-29x29-40 ไมครอน ผนงบางสเหลองหรอสทองและเปนหนามแหลมหนา 1-15 ไมครอน มรทก งกลาง 4 -5 ร เมอสภาพแวดลอมไมเหมาะสมจะสราง Teliospore ในการอยขามฤด รปรางกลมหรอทรงกระบอก หวทายมนขนาด 18-27x29-41 ไมครอน ผนงเรยบ สน าตาลเขม ม 2 เซลล อยบนกานชสปอร สเหลองหรอสน าตาลยาวประมาณไมเกนหนงในสของความยาวสปอร มขนาด 10-30 ไมครอน สปอรชนดนสรางอยในแผล 02-05 มลลเมตร สปอรกลมหรอกลมรสน าตาลเขมหรอด าอยใตผวใบ

ลกษณะอาการ พบเกอบทกสวนของตนขาวโพด คอ ใบ ล าตน กาบใบ ฝก ชอดอกตวผ โดยแสดงอาการเปนจดนนเลกสน าตาลแดง ขนาดของแผล 02-20 มลลเมตร แผลจะเกดดานบนใบมากกวาดานลางของใบ เมอเปนโรคในระยะแรกจะพบเปนจดนนเลก ตอมาแผลจะแตกออกมองเหนเปนผงสสนมเหลก ในกรณทเปนโรครนแรงจะท าใหใบแหงตายในทสด การแพรระบาด เชอรา P polysora ตองอาศยพชทมชวตหรอสวนของพชทยงมชวต เชอไมสามารถเจรญเตบโตบนเศษซากพชทตายแลว ดงนนการแพรระบาดของเชอนจะแพรออกไปจากแผลทใบ กาบใบ และเปลอกหมฝก เมอเชอปลวไปตกบนพชอาศยทมสภาพแวดลอมเหมาะสมจะท าเกดการระบาดของโรคได แตถาสภาพแวดลอมนนเหมาะสม ไมมตนขาวโพดในแปลง แตมพชอาศยชนดอนเชออยขามฤดได และเมอมการปลกขาวโพดในฤดกาลตอมาเชอจะปลวจากพชอาศยกลบมาทขาวโพด ซงสปอรของราสนมสามารถแพรกระจายโดยลมไดระยะทางไกล

การปองกนและก าจด 1 หลกเลยงการปลกขาวโพดพนธออนแอ โดยเฉพาะขาวโพดหวาน ขาวโพดเทยน ขาวโพดขาว

เหนยว 2 ก าจดวชพชและท าลายตนพชทเปนโรค โดยการเผาท าลาย


3 หมนตรวจแปลงอยเสมอตงแตระยะกลา เมอเรมพบการระบาดของโรค หรอพบจดสนม 3-4 จดตอใบ ใหพนดวยสารเคม Difenoconazole (Score) 250 EC อตรา 20 มลลลตรตอน า 20 ลตร หรอ Mancozeb 80 เปอรเซนต WP อตรา 40 กรมตอน า 20 ลตร พนทก 7 วน จ านวน 2-4 ครง

4 ในชวงฤดหนาวแปลงทพบการระบาดของโรคควรปลกพนธตานทานโรคหรอปลกพชอนแทนขาวโพด

3 โรคใบไหมแผลเลก (Southern corn leaf blight) สาเหตเกดจากเชอรา Bipolaris maydis (Nisik) Shoemaker ชอพอง Helminthosporium maydis Nisik พบการระบาดทวไปในแหลงทมการปลกขาวโพดและระบาดเพมมากขนในหลายพนท นบวาเปนโรคทมความส าคญทางเศรษฐกจชนดหนง สรางความเสยหายรนแรงในขาวโพดสายพนธแทบางสายพนธ เชน ขาวโพดหวาน ขาวโพดเทยน ขาวโพดขาวเหนยว ลกษณะอาการ ระยะแรกจะเกดจดเลกสเขยวออน ฉ าน า ตอมาจดจะขยายออกตามความยาวของใบ โดยแผลขนานไปตามเสนใบ ตรงกลางแผลจะมสเทา ขอบแผลมสเทาน าตาล ขนาดของ แผลไมแนนอน แผลทขยายใหญเตมทมขนาดกวาง 6-12 มลลเมตร ยาว 6-27 มลลเมตร ใบขาวโพดทเปนโรครนแรงแผลจะขยายตวรวมกนเปนแผลใหญ และท าใหใบแหงตายในทสด ในตนกลาจะพบอาการเกดขนพรอมกนทกใบ อาจจะเหยวและแหงตายภายใน 3-4 สปดาหหลงปลก แตถาเกดกบตนแกอาการจะเกดบนใบลางกอน ทงนอาการปรากฏบนตน กาบใบ ฝกและเมลดได

การแพรระบาด โดยสปอรของเชอตดไปกบเมลดทเปนโรค ลมหรอฝน เมอเชอเขาท าลายขาวโพดจะสรางสปอรจ านวนมากแพรกระจายในแหลงปลก วงจรของเชอนเรมตงแตเขาท าลายจนกระทงสรางสปอรใหม ภายในเวลา 60-72 ชวโมง สามารถเขาท าลายขาวโพดไดหลายครงในแตละฤดปลก เชอ B maydis มชวตบนใบได 8 เดอน และในเมลดขาวโพด 1 ป นอกจากนพบวาหญาเดอย (Rottboellia exaltata) เปนพชอาศยของเชอราชนดน ซงพบกระจายทวไปในแปลงปลกขาวโพด จงเปนพชอาศยของเชอเพออยขามฤดและเขาท าลายขาวโพดในฤดกาลปลกครงตอไป การปองกนและก าจด 1 ใชเมลดพนธจากตนทสมบรณและปราศจากโรค


2 หมนตรวจแปลงอยเสมอ ตงแตระยะกลา เมอเรมพบการระบาดของโรคใหถอนและเผาท าลาย จากนนพนดวยสาร Triforine 20 (Saprol) อตรา 60 มลลลตรตอน า 20 ลตร

3 ท าลายพชอาศยของเชอ เชน หญาเดอย (Rottboellia exaltata) 4 ท าลายเศษซากขาวโพดหลงเกบเกยวเพราะเชอราชนดนสามารถอยขามฤดบนเศษซากขาวโพดได

5 ใชพนธตานทาน เชน นครสวรรค 1 นครสวรรค 72 สวรรณ 1 สวรรณ 2 สวรรณ 5 และ สวรรณ 3851

4 โรคใบไหมแผลใหญ (Northern corn leaf blight) สาเหตเกดจากเชอรา Exserohilum turcicum (Pass) KJ Leonard amp Suggs ชอพอง Helminthosporium turcicum Pass พบการระบาดในบางพนททมการปลกขาวโพด ความส าคญรองจากโรคใบไหมแผลเลก ปจจบนมการระบาดของโรคในขาวโพดสายพนธแทบางสายพนธและสายพนธลกผสมทออนแอตอโรคน

ลกษณะอาการ เกดโรคไดกบทกสวนของขาวโพดโดยเฉพาะบนใบ กาบใบ ล าตน และฝก โดยเกดเปนแผลขนาดใหญสเทา หรอสน าตาล มลกษณะยาวตามใบ หวทายเรยวคลายรปกระสวย อาการจะเกดกบใบลางกอน แผลยาว 25-15 เซนตเมตร ใบทมอาการรนแรงแผลจะขยายตวรวมกนเปนแผลใหญท าใหใบไหมและแหงตายในทสด กรณทเกดกบล าตนในพนธทออนแอตอโรคจะพบอาการล าตนเนาและตาย

การแพรระบาด เชอราสรางสปอรบนแผล สปอรแพรไปโดยลม ฝน เมอมความชนสปอรจะงอกเขาท าลายใบขาวโพดตอไป เชอจะสรางสปอรจ านวนมากในสภาพความชนสงและอณหภม 18-27 องศาเซลเซยส ถาขาวโพดเกดโรคกอนออกไหมจะท าใหผลผลตลดลง 50 เปอรเซนต เชอราสามารถอยขามฤดในเศษซากขาวโพดได การปองกนและก าจด เชนเดยวกบการปองกนก าจดโรคใบไหมแผลเลก 5 โรคใบจด (Leaf spot) สาเหตเกดจากเชอรา Curvularia lunata var aeria โรคใบจดนบวาเปนโรคทมความส าคญโรคหนง พบไดทวไปในแหลงทมการปลกขาวโพด ลกษณะอาการ สวนใหญจะปรากฏบนใบ แตบางครงอาจพบบนกาบใบและฝก ระยะแรกเกดเปนจดเลกขนาดเทาหวเขมหมดสเขยวออน ตอมาตรงกลางจดจะแหงมสเทาหรอน าตาลออน ขอบแผลสน าตาล แดง ในทสดเปลยนเปนสน าตาล


ไหม และจะมวงแหวนสเหลองลอมรอบ จดใหญสดมขนาดเสนผาศนยกลาง 3 มลลเมตร การแพรระบาด โดยลม ฝน หรอตดไปกบเมลด พบวาหญาเดอย (Rottboellia exaltata) เปนพชอาศยของเชอน ซงอาจเปนแหลงสะสมเชอทส าคญในการแพรระบาดของโรคนได การปองกนและก าจด 1 ใชเมลดพนธขาวโพดจากตนทปราศจากเชอมาปลก 2 ท าลายพชอาศยของเชอ เชน หญาเดอย (Rottboellia exaltata) เพอลดแหลงสะสมเชอ 3 ใชพนธตานทานโรคในการปลก เชน นครสวรรค 1 นครสวรรค 72 สวรรณ 5

6 โรคแอนแทรคโนส หรอโรคล าตนเนา (Anthracnose Stalk rot) สาเหตเกดจากเชอรา

Colletotrichum graminicola (Ces) GW Wilson เขาท าลายพชในระยะออกดอก ผล การเจรญเตบโตทางล าตนและใบ สวนของพชทถกท าลาย ไดแก ใบ เมลด และล าตน เชอราชนดนมพชอาศยกวาง พชอาศยหลกทส าคญของเชอนอยในวงศ Poaceae เชน ขาวโพด ขาวฟาง ขาวสาล เชอราชนดนพบสวนใหญในพนททมอากาศเยนหรอพนทสง

ลกษณะอาการ พบลกษณะใบจดกระจายทวใบจากเสนกลางใบ ความรนแรงของอาการขนกบระดบความตานทานโรคของขาวโพดแตละสายพนธ สภาพแวดลอมทเหมาะสมตอการเจรญเตบโตของเชอ บรเวณทมความชนสงหรอฝนตกอาการใบจดจะแผขยายกวางในทกใบทเชอเขาท าลาย บรเวณกงกลางจดพบเปนสเทาหรอสฟางขาว ตอมาจะเปลยนเปนสน าตาลเทาถงสด าวงซอนกนเปนชน (concentric rings) ในพนททมการเขาท าลายของเชออยางรนแรงอาจท าใหใบแหงตายได อาการทล าตนพบวาเนอเยอดานในมลกษณะฉ าน าและมสผดปกต เมอเชอเพมปรมาณจะท าใหเนอเยอของล าตนพองและนน ท าใหล าตนแตก สวนกลางล าตนเปนสแดงขอบสน าตาล สวนของเปลอกมสแดง ท าใหเมลดเลกรปรางผดปกต การแพรระบาด เชอสามารถตดไปกบเมลดและมชวตรอดบนเมลด 2 ป แพรกระจายไดทางอากาศ อาศยหรอพกตวในดนได การปองกนและก าจด 1 ใชเมลดพนธจากตนทสมบรณและปราศจากโรค 2 ถอนตนขาวโพดทแสดงอาการและเผาท าลายทนททพบอาการ เพอปองกนการแพรระบาดไปยงตนอน

3 ปลกพชสลบเพอปองกนการสะสมของเชอน 7 โรคกาบและใบไหม (Banded leaf and sheath blight) สาเหตเกดจากเชอรา Rhizoctonia

solani fsp sasakii Exner ระยะสมบรณเพศมชอวา Thanatephorus sasaki (Shirai) Tu amp Kimbro เสนใยสขาวเมอแกเตมทเสนใยจะเปนสน าตาลเขมอดแนนรวมตวเปนเมด sclerotia รปรางไมแนนอนใชในการอยขามฤดในดน บนเมลดและเศษซากพช การจดกลมอยใน anastomosis group AG-1 คอเสนใยเชอมตอกนใน แตละเซลลมนวเคลยสหลายอนตงแต 5-7 อน เสนใยเจรญเตบโตไดรวดเรวเฉลยวนละ 30


มลลเมตร ทอณหภม 20-30 องศาเซลเซยส เสนใยทเขาท าลายพชมขนาดสนกวาปกต แตกแขนงมาก เสนผาศนยกลาง 3-17 ไมครอน ใสไมมส เมอแกเปนสน าตาลเพราะสะสมเมลานนทผนงเซลล สราง sclerotinia ชนด sasaki type รายงานการพบครงแรกในประเทศไทยเมอป 2528 ทจงหวดสระบร จากนนแพรระบาดไปหลายจงหวด ทเปนแหลงปลกขาวโพดทส าคญ ปจจบนโรคกาบและใบไหมเรมมความส าคญเพราะมการระบาดสรางความเสยหายรนแรงเปนบรเวณกวาง

ลกษณะอาการ ท าใหตนกลาเนาหกลมทงทสวนยอดยงเขยว โคนตนระดบคอดนมรอยฉ าน าสเขยวอมเทาอาจพบเสนใยสขาวเจรญปกคลมทราก ในขาวโพดพนธทคอนขางออนแอจะพบโรคในสภาพแปลงทอาย 40-50 วน กอนออกดอก ถาโรคเกดกบพชอายนอยในพนธทออนแอจะเกดอาการไหมรนแรงมาก เพราะเนอเยอออนอวบน าและมการตายของสวนยอด เชอเขาท าลายสวนตาง ๆ ของขาวโพด เชน ล าตน ใบ กาบใบ กาบฝก และฝก อาการทพบบนสวนตาง ๆ ของพชมรายละเอยดดงน

ลกษณะอาการทใบ ในสภาพธรรมชาตพบในใบลางทอยใกลกบดน ถาโรคแพรกระจายจากกานใบขนไป อาการของโรคจะปรากฏบนโคนใบถงกลางใบ โดยปกตพบอาการทกาบใบเพราะมความชนมากกวา แตอาการไหมรนแรงมกเกดขนทใบ อาการเรมแรกของโรคคอ แผลฉ าน า รปรางไมแนนอน ขนาดเสนผาศนยกลาง 1-3 เซนตเมตร ตอมาแผลจะเปลยนเปนสซดจางหรอสฟางขาวขยายไปตามทางยาวของใบขาวโพด เมอแสงแดดจด ความชนนอยเชอรากจะหยดการเจรญ จงปรากฏอาการแผลแหงคลายแดดเผา มขอบสน าตาลขวางตามใบเปนชน ๆ เมอถงเวลากลางคนอากาศเยนความชนสง แผลขยายไหมลามตอไปตามสภาพแวดลอมทเหมาะสมตอการเจรญของเชอรา อาการบนใบขาวโพดทเปนโรคนเปนลายคราบ ขอบตามขวางใบเปนชนคลายคราบง สวนกาบใบลางทเปนโรคใบจะแสดงอาการเหลอง ใบออนมวนเขาขางในแหงตายกอนแกและมสเขยวแกมเทาเปนมน

ลกษณะอาการบนกาบใบ โดยทวไปคลายกบอาการทเกดบนใบ อาการจดฉ าน ารปรางไมแนนอนทงดานหนาและหลงโคนกาบใบ ตอมาจดเหลานนจะเปลยนเปนสฟางขาว ในขาวโพดพนธตานทาน เชน ขาวโพดสายพนธแทบางสายพนธแผลจะถกจ ากดไมขยายกวางออกและมขอบแผล สน าตาลออน ในขาวโพดพนธออนแอแผลจะขยายปกคลมทวทงกาบใบ ลกษณะอาการบนล าตน ท าใหเกดจดหรอแผลบนเปลอกของล าตน ใตกาบใบทเปนโรค แผลเปนสน าตาลเขมถงด า แผลอาจยบตวลงในเปลอก และขยายตวบนขอทสหรอหานบจากโคนตนขนมา ปกตแผลขยายรวมกนดานขางของปลายแผลแตละแผล ขนาดของแผลเดยว 2-10x3-15 มลลเมตร จนถงปกคลมทวทงขอ บางครงแผลแหงเปนสะเกดน าตาลเขม ภายใตสภาพแวดลอมทเหมาะสม ความชนสง อากาศเยน เชอราเขาท าลายภายในล าตนขาวโพดเปนเหตใหล าตนเปราะเมอถกลมพดจงหกงาย ลกษณะอาการบนฝก เมอรบเชอจากกาบใบทเปนโรค อาการเรมแรกจากสวนลางของกาบฝกชนนอกสดซงตดกบกาบใบทฝกแทงออกมา ลกษณะของแผลตางกบแผลซงเกดกบสวนอน ๆ คอ แผลบนกาบฝกจะกระจายตวและอาการเปนแถบจะเหนชดเจน ความรนแรงของโรคบนฝกขนกบชวงระยะการเจรญเตบโตของฝกทไดรบเชอ อาการฝกเนาแบงได 3 ลกษณะ ดงน 1) ในกรณทเชอเขาท าลายกอนออกฝก ฝกจะไม


เจรญเตบโต กาบทหมฝกไหมและแหงตาย 2) ถาเชอเขาท าลายถงกาบฝกหลงออกฝกแลว เสนไหมตรงกลางฝกจะเปลยนเปนสด าเนารวมกนเปนกอนแขง ท าใหเกสรตวผไมสามารถเขาผสมได และ 3) ถาเกดโรคในระยะตดเมลดจะท าใหเมลดลบ ดานบนของเมลดจากฝกทเปนโรคนจะพบแผลรปเกอกมาสน าตาลแดง (horse-shoe shaped lesion) ซงเปนลกษณะอาการทใชในการวนจฉยโรคนได การแพรระบาด โดยสวน sclerotia (ลกษณะคลายเมดผกกาด) ของเชอซงอยในดน ซากพช หรอพชอาศยทเจรญเตบโตบรเวณใกลเคยงขาวโพด หรอการสมผสใบทเปนโรคกบสวนตาง ๆ ของตนปกต อณหภมทเหมาะสมตอการเจรญของเชอท 25-30 องศาเซลเซยส ความชนสมพทธ 90-100 เปอรเซนต ถาความชนสมพทธต ากวา 70 เปอรเซนต พบการเกดโรคลดลง การปองกนและก าจด 1 ใชเมลดพนธจากตนทสมบรณและปราศจากโรค 2 หมนตรวจแปลงอยเสมอเมอขาวโพดอาย 40-50 วน ถาพบโรคระบาดใหถอนและเผาท าลาย ในระยะออกฝกถาพบเชอราลกษณะคลายเมดผกกาด ใหเกบไปท าลายอยาใหเมดเชอรารวงหลนลงในแปลงเพราะจะเปนการแพรกระจายเชอ 3 ท าลายเศษตนขาวโพดหลงการเกบเกยว กอนปลกฤดตอไปใหไถพลกดนขนมาตากแดดหลาย ๆ ครง เตมอนทรยวตถในแปลงปลก เตรยมดนใหมการระบายน าด 4 หลกเลยงการปลกพชหนาแนน ลดการใสปยไนโตรเจนปรมาณสง 5 ปลกพชหมนเวยนทไมใชพชอาศย พชอาศยของโรคน ไดแก ขาว ถวเหลอง ถวลสง ถวตาง ๆ และออย 6 เพมอนทรยวตถในแปลงปลกและเพมเชอจลนทรยปฏปกษ เชน Trichoderma harzianum T viride หรอ Bacillus subtilis จลนทรยเหลานสามารถเจรญแขงขนและยอยสลายเสนใยของเชอราสาเหตโรคนได 8 โรคใบดางแคระ (dwarf mosaic) สาเหตเกดจากเชอไวรส Maize dwarf mosaic virus และ Sugarcane mosaic virus พชอาศยของเชอไวรสทงสองชนดเปนพชเศรษฐกจของประเทศไทย เชน ขาวโพด ออย ลกษณะอาการ ขาวโพดแสดงอาการใบดางลายเขยวซดสลบเขยวเขมหรออาการดางประจดเหลองหรออาการประรวมกบใบและยอดไหม ในระยะตนกลาพบอาการใบเหลองซดทวทงใบยอดออน มสเหลองซดหรอมจดประ อาการดางเปนขดเลก ๆ สขาวหรอสเหลองสลบกบสเขยว ขนานไปกบเสนกลางใบ แสดงอาการทกาบใบหรอล าตน ตนแคระแกรน ถาอาการของโรครนแรงตนขาวโพดระยะตนกลาจะแหงตาย ตนขาวโพดทโตแลวจะใหฝกทไมสมบรณ กาบหมฝกมสเหลองซด และบางสวนของกาบหมฝกแหงเปนสน าตาลออน กาบใบมสเขยวออน ตอมาจะแหงเปนสน าตาลออน หากเกดกบขาวโพดสายพนธทมความออนแออาจจะไมใหผลผลต ล าตนแคระแกรนอยางรนแรง และอาจล าตนแหงตาย


การแพรระบาด โดยแมลงพาหะ ไดแก เพลยออนขาวโพด (Rhopalosiphum maidis Fitch) เพลยออนหญา (Hysteroneura setariae Thos) สามารถถายทอดโรคผานทางทอนพนธได การปองกนและก าจด 1 ใชเมลดพนธจากตนปราศจากโรค หรอเมลดพนธตานทาน

2 ส ารวจเพลยออนทเปนแมลงพาหะ หากพบการระบาดควรก าจด เพอปองกนการถายทอดเชอ 3 หลกเลยงการปลกขาวโพดในชวงทมการระบาดของแมลงพาหะ

9 โรคตนเนาทเกดจากเชอแบคทเรย (Bacterial stalk rot)

สาเหตเกดจากเชอแบคทเรย Dickeya zeae (Erwize) ชอพอง Erwinia chrysanthemi pv zeae (Sabet) Victoria Arboleda amp Muntildeoz โรคตนเนาพบวาเปนปญหารนแรงในฤดฝน โดยเฉพาะในขาวโพดทปลกในพนทราบต า ทมน าทวมขงมการระบายน าไมด

ลกษณะอาการ ปรากฏเมอตนโต ระยะแรกของการเขาท าลายใบขาวโพดยงคงมสเขยวหลายวนกอนทจะพบอาการผดปกต ลกษณะอาการผดปกตทปรากฏพบเปนรอยช ามสน าตาลแดงถงน าตาลเขม มเมอกไหลเยม กลนเหมน ใบขาวโพดแหง ขาวโพดยนตนตาย หรอหกลม ฝกไมสมบรณ ซงจะพบอาการดงกลาวในชวงปลายฤดปลก

การแพรระบาด เชอสามารถอาศยและมชวตอยในดนทความลก 10-30 เซนตเมตร ได 6 สปดาห ในสภาพไรและมปรมาณมากนอยแตกตางกนขนกบความชน อณหภม และกจกรรมของจลนทรยในดน นอกจากนเชอแพรระบาดโดยตดไปกบเมลด ลม ฝน แมลง และอปกรณทใชในการเกษตรบางชนด โรคระบาดรนแรงในสภาพทมฝนตกชกตดตอกนเปนเวลานาน ในสภาพดนทมการระบายน าไมด การปลกพชหนาแนนท าใหขาดการระบายอากาศ ทอณหภมสง 30-35 องศาเซลเซยส เชอทอยบนเศษขาวโพดในดนจะเขาท าลายขาวโพดในฤดกาลตอไปทางชองเปดธรรมชาตหรอทางบาดแผลทเกดขน

การปองกนและก าจด 1 หลกเลยงการปลกขาวโพดหวานและขาวโพดสายพนธแททออนแอตอโรคในแหลงทพบการระบาดของโรค

2 ถอนตนขาวโพดทแสดงอาการและเผาท าลายทนททพบอาการ เพอปองกนการแพรระบาดไปยงตนอน 3 ปลกขาวโพดพนธตานทานโรค 4 ท ารองระบายน า ไมใหน าขงในแปลงชวงทมฝนตกชก หลกเลยงการใสปยไนโตรเจนปรมาณสงและ

ปลกพชหนาแนน เพมอนทรยวตถสงกวา 15 เปอรเซนต เพอปรบใหมการแขงขนของจลนทรยทเปนประโยชน 10 โรคตนเนาทเกดจากเชอรา (Fusarium stalk rot) สาเหตเกดจากเชอรา Fusarium verticillioides (Sacc) Nirenberg ชอพอง Fusarium moniliforme Sheld พบระบาดทวไปในแหลงปลกขาวโพด มกพบในระยะทขาวโพดออกดอก และมอาการรนแรงมากขนเมอขาวโพดตดฝก เชอราสรางสปอรแบบไมอาศยเพศบนเสนใยสขาวอมชมพบนกาบใบและขอ สปอรม 2 ขนาด ไดแก 1) สปอรขนาดใหญ (macroconidia) มลกษณะยาวตรง สวนปลายโคงแหลมเรยวมขนาดระหวาง 24-45X15-60 ไมครอน มผนงกน 3-7 เซลล และ 2) สปอรขนาดเลก (microconidia) มขนาดระหวาง 2-3X5-12 ไมครอน สรางเปนสายยาวคลายลกโซจ านวนมากบนแขนงเสนใยเชอรา


ลกษณะอาการจะพบบรเวณราก และล าตนสวนลางท าใหพชตายกอนแก ฝกเลก เมลดลบ อาการจะรนแรงมากในสภาพดนเปนกรดและดนรวนปนทราย การแพรระบาด เชอราตดมากบเมลด หรออาศยในดนและเศษซากพชทเปนโรค เมอสภาพแวดลอมเหมาะสมและบรเวณรากหรอล าตนขาวโพดถกแมลงท าลายท าใหเกดบาดแผล เชอราชนดนจะเขาท าลายไดงายขน เชอสามารถแพรกระจายในล าตนและตดไปกบเมลดได นอกจากนสปอรสามารถแพรกระจายไปตามลม เมอสภาพแวดลอมเหมาะสมสปอรทปลวไปในอากาศจะเขาท าลายขาวโพดโดยตรง การปองกนและก าจด 1 เผาท าลายเศษซากขาวโพดหลงฤดเกบเกยว

2 หลกเลยงการใสปยไนโตรเจนปรมาณมากและใสป ยโปตสเซยมนอยเกนไป 3 ไมควรปลกขาวโพดใหแนนมาก เพอใหมการระบายอากาศและความชนไดด เตรยมดนใหม การระบายน าด

4 ใชพนธตานทาน เชน สวรรณ 5 นครสวรรค 72 11 โรคตนเนาทเกดจากเชอรา (Charcoal rot) สาเหตเกดจากเชอรา Macrophomina

phaseolina (Tassi) G Gold โรคตนเนาสด าพบทวไปในบรเวณทมอณภมคอนขางสง หรออยในชวงแลง มพชอาศยหลายชนดนอกจากขาวโพด เชน ขาวฟาง ถวเขยว ถวเหลอง ทานตะวน งา ผก ผลไม เชอสรางเมด สเคลอโรเทยมสด าขนาดเลกจ านวนมากบนตนขาวโพดทเปนโรค

ลกษณะอาการ เชอราเขาท าลายขาวโพดตงแตระยะกลา หรอระยะทขาวโพดเรมแกจะแสดงอาการทรากโดยเกดเปนรอยฉ าน าสน าตาล ตอมาเปลยนเปนสด า เมอขาวโพดแกเชอราจะแพรระบาดเขาไปในล าตนบรเวณคอดน ท าใหขาวโพดแกกอนก าหนด ใบเหยว โคนตนแตกพบเมดสเคลอโรเทยมสด าภายในเนอเยอล าตนทแตกเปนเสน ตนขาวโพดจะหกลมงาย เชอราเขาท าลายเมลดท าใหเมลดเปนสด า

การแพรระบาด เชอราอยขามฤดในดนและบนเศษซากขาวโพดทอยในดนได 18 เดอน เมอถงฤดปลกเชอราจะเขาท าลายทางราก และเจรญเตบโตภายในล าตนขาวโพด อณหภมทเหมาะสมคอ 37 องศาเซลเซยส จะแสดงอาการเมอขาวโพดแก

การปองกนและก าจด 1 ควรใหน าในระยะออกดอก เพอรกษาความชนในดน


2 ใชพนธขาวโพด เชน สวรรณ 1 สวรรณ 5 สวรรณ 3851 นครสวรรค 72 3 ไมควรใสปยไนโตรเจนอตราสงและใหปยโปแทสเซยมเพมขน 4 หลกเลยงการปลกขาวโพดหนาแนน

12 โรคโคนเนา (Basal stem rot

disease) สาเหตเกดจากเชอรา Marasmiellus paspali (Petch) พบระบาดรนแรงในแหลงทมการปลกขาวโพดโดยเฉพาะในฤดฝน ทงในเขตรอนและเขตอบอน ทมความชนสง เชน สหรฐอเมรกา เมกซโก แคนาดา คอสตารกา นการากว อนเดย ศรลงกา ส าหรบประเทศไทยพบระบาดเปนครงแรกเมอป 2536 ทจงหวดปทมธานในโครงการปลกพชอายสนทดแทนการท านาปรง เมอขาวโพดอาย 50-60 วน ซงโรคนท าความเสยหายกบขาวโพดหวานเปนพนทมากกวา 200 ไร และผลผลตเสยหายเกอบทงหมด ทความชนสง อณหภม 30-35 องศาเซลเซยส เปนสภาพแวดลอมทเหมาะสมตอการเจรญเตบโตของเชอ เชอราสามารถสรางดอกเหดสขาวบนตนทแสดงอาการของโรคไดภายใน 10 -15 วน ตอมาเมอดอกเหดแกจะเปลยนสเปนสน าตาลออน มขนาดเสนผาศนยกลางของดอกเหด 45-115 มลลเมตร กานดอกสง 40-131 มลลเมตร เสนผาศนยกลางของกาน 03-10 มลลเมตร สปอรใสไมมส ไมสะสมแปง รปรางคลายหยดน า ขนาด 39-52x103-181 ไมครอน

ลกษณะอาการ ในสภาพธรรมชาตพบโรคระบาดในระยะทขาวโพดออกดอก แตเชอรานสามารถท าลายเมลดขาวโพดท าใหเมลดเนา ล าตนเนา ตนกลาไหม ใบไหม และยนตนแหงตายในทสด โดยมลกษณะอาการโรคตามระยะตาง ๆ ดงน

ลกษณะอาการเมลดเนาและตนกลาไหม เมอเพาะเมลดขาวโพดในดนทนงฆาเชอ น ามาคลกกบเชอราสาเหตโรคท าใหเมลดเนากอนงอก พบเสนใยของเชอสาเหตโรคปกคลมเมลด ในระยะตนกลาท าใหเกดอาการตนกลาไหมแหงตายอยางรวดเรว

ลกษณะอาการทโคนตน ในสภาพทลมน าขงทพบโรคนระบาด บรเวณโคนตนชวงขอท 1-2 จะเกดแผลฉ าน าคลายอาการของโรคทเกดจากเชอแบคทเรยแตไมมกลนเหมน เมอถอนล าตนขาวโพดพบวาถอนขนงายเพราะระบบรากถกท าลาย รากจะเปลยนเปนสฟางขาวถงสน าตาลและมเสนใยสขาวของเชอราสาเหตโรคปกคลมอยบรเวณนน

ลกษณะอาการบนใบ ระยะแรกใบลางมสเหลองซดและลลงตามล าตน อาการลกลามขนสใบบนตามกาบใบจนถงใบ จะเกดแผลสขาวทขอบใบดานใดดานหนง ขนาดไมแนนอน ถาสภาพแวดลอมเหมาะสมแผลจะขยายสกลางใบและท าใหใบแหงทงตนและเกสรตวผแหง ท าใหการผสมเกสรไมตดเมลด หรอเมลดลบท าใหผลผลตลดลง เกบเกยวผลผลตไมได

การแพรระบาด จากเสนใยและสปอรของเชอทเกดจากดอกเหด ซงเชอราสาเหตโรคนสามารถมชวตรอดอยในดนไดเปนเวลานาน (soilborne) หรอการอาศยขามฤดใน


พชอาศยโดยเฉพาะพชวงศหญาเกอบทกชนดทเจรญเตบโตบรเวณใกลแปลงปลกขาวโพด การระบาดจากต นขาวโพดตนหนงไปยงอกตนหนงโดยการสมผสกบสวนของพชทเปนโรคกบสวนตาง ๆ ของตนปกต ปจจยทส าคญคออณหภมท 30-35 องศาเซลเซยส ความชนสมพทธ 90-100 เปอรเซนต การระบายน าในแปลงปลกไมด น าทวมขง และความเปนกรด-ดางของดนเปนเหตใหเกดอาการรนแรง เชอรานมพชอาศยกวาง เชน พชวงศหญา (ขาว ขาวสาล ขาวบารเลย ออย หญานกสชมพ หญาตนกา หญาปลองหน หญากศลา หญาหนวดปลาดก หญาแหวหม) พชวงศถว (ถวเหลอง ถวลสง ถวเขยว) และกลวย (กลวยน าวา กลวยไข กลวยหอมทอง)

การปองกนและก าจด 1 การเขตกรรม โดยการเตรยมดนใหมการระบายน าด เพมอนทรยวตถในดน ปรบความเปนกรดดาง

ในดนใหเปนกลาง 2 หมนตรวจแปลงอยเสมอโดยเฉพาะขาวโพดอาย 50-60 วน เมอพบโรคระบาด ใหถอนตนออกและ

เผาท าลาย 3 ท าลายเศษเหลอของตนขาวโพดหลงการเกบเกยว และก าจดวชพชโดยเฉพาะพชวงศหญาทเปนพช

อาศยของเชอราชนดน 4 หลกเลยงการปลกพชอาศยของโรคและพนธขาวโพดหวานในแหลงปลกทพบการระบาดของโรค 5 ปลกพนธตานทานโรค เชน นครสวรรค 1 นครสวรรค 72 สวรรณ 5 และสวรรณ 3851 13 โรคเขมาด า (Common smut) สาเหตโรคเกดจากเชอรา Ustilago maydis (DC) Cda เปน

โรคทส าคญโรคหนงของขาวโพดพบการระบาดทวไปในแหลงทมการปลกขาวโพดทวโลก ในประเทศไทยส ารวจพบเมอ พศ 2506 ทศนยวจยขาวโพดขาวฟางแหงชาต อ าเภอปากชอง จงหวดนครราชสมา

ลกษณะอาการ ปรากฏบนสวนตาง ๆ ของพชทอยเหนอดน เชน ใบ ฝก เกสรตวผ โดยเฉพาะสวนทเปนเนอเยอเจรญ เมลดทถกเชอเขาท าลายจะมขนาดใหญขนเกดเปนปมสขาวบนฝก ตอมาจะเปลยนเปนสด า เมอแกปมจะแหง ผนงทหมปมจะแตกออก ภายในจะมผงส ด า คอ สปอร ของ เช อราซ งจะ เปนส วนทแพรกระจายโรคในฤดกาลตอไป อาการบนใบจะเกดเปนปมเลก ๆ โดยทวไปมขนาดเสนผาศนยกลาง 06-12 เซนตเมตร อาการบนสวนอน ๆ ของพชจะเกดปมมขนาดเสนผาศนยกลางเกนกวา 25 เซนตเมตร บนฝกขาวโพดสวนใหญจะพบปลายฝก ขาวโพดทแสดงอาการของโรครนแรงในขณะทตนยงเลกอาจตายหรอแคระแกรนได ขาวโพดทเกดปมบนสวนลางของล าตนจะไมตดเมลด หรอท าใหฝกเลก

การแพรระบาด เชอราจะสรางสปอร (teliospore) ขนในปม เมอปมแตกออกสปอรจะแพรกระจายไปโดยลม ฝน น า แมลงและสตว เชอราสามารถอยขามฤดไดในปมทแกและในดน บางครงสามารถอยไดนานเปนป เมอถงฤดการปลกขาวโพดภายใตสภาพแวดลอมทเหมาะสม teliospore จะงอกและสรางสวนทขยายพนธ (basidiospore) แพรไปโดยลม เมอสปอรตกบนพชสวนทเปนเนอเยอออน เชอจะเขาท าลายพชและแสดงอาการของโรค สภาพทเหมาะสมตอการพฒนาการเกดโรคคออากาศแหง และมอณหภม 26 -34 องศาเซลเซยส เชอโรคสามารถเขาท าลายพชไดทกระยะของการเจรญเตบโต อาการโรคจะรนแรงมากถาใสปยไนโตรเจนอตราสง


การปองกนและก าจด 1 หมนตรวจแปลง เมอพบพชแสดงอาการควรรบเกบปมเผาท าลายกอนทปมจะแตก เพอปองกนการแพรกระจายของเชอ 2 ปลกพชหมนเวยนในแหลงทพบการระบาดของโรค ควรปลกพชอนแทนขาวโพดไมนอยกวา 1 ป 3 ใสปยอนทรยบ ารงดน เพอใหขาวโพดแขงแรงตานทานตอโรค หลกเลยงการใสปยไนโตรเจนปรมาณสง 4 หลกเลยงการท าใหเกดบาดแผลในขณะถอนหญา พรวนดน ซงเปนสาเหตใหเชอโรคเขาท าลายไดงาย 5 ใชพนธตานทานโรคในการปลก ซงเปนวธทดทสด หลกเลยงการปลกขาวโพดหวานพนธทออนแอตอโรค

14 โรคฝก ตน และเมลดเนา (Diplodia stalk rot kernel rot ear rot) สาเหตโรคเกดจากเชอรา Stenocarpella maydis (Berk) B Sutton ชอพอง Diplodia maydis (Berk) Sacc โรคนระบาดสรางความเสยหายใหแกขาวโพดในบางพนทและบางฤดเทานน มกจะพบโรคนในแหลงทฝนตกในระยะทขาวโพดเรมออกไหมจนถงระยะตดเมลด

ลกษณะอาการทล าตนพบเมอขาวโพดตดฝก ชวงทออนแอตอโรคมากทสดคอภายใน 3 สปดาห ตงแตเรมออกไหม ตนขาวโพดจะเหยวและตาย ทบรเวณโคนตนมสน าตาลหรอเหลองซด ล าตนกลวงเปนโพรง หกลมงาย เชอราสรางเมดกลมด าขนาดเลก เรยกวา pycnidia จ านวนมากใตผวเปลอกใกลขอล าตน และอาจพบเสนใยสขาว

ลกษณะอาการทฝกจะเรมมสซดหรอเหลองแบบฟางขาว จากนนจะเปลยนเปนสน าตาลและจะเนาในทสด ฝกทเปนโรครนแรงเมลดขาวโพดจะมจดด าหรอด าทงเมลด จดด านจะพบบนเปลอกขาวโพด ถาเชอเขาท าลายภายหลงจากออกไหมแลว 3 สปดาห อาการดงกลาวจะไมพบแตถาฉกเปลอกออกจะพบราสขาวเจรญอยระหวางเมลดและทหวเมลดจะมสซด ฝกอาจจะเนาหรอเนาเปนบางสวน

การแพรระบาด สภาพทเหมาะสมตอการแพรระบาดคอเมอขาวโพดขาดน าในระยะกลา อากาศแหงและรอนท 28-30 องศาเซลเซยส และมความชนเปนเวลา 2-3 สปดาห ในชวงทขาวโพดออกไหมแลว

การปองกนและก าจด 1 ไถพรวนดน เตมอนทรยวตถเพอเพมจลนทรยปฏปกษตอเชอโรค 2 ปองกนก าจดแมลงเจาะฝก เพอปองกนการเกดแผลบนฝกทจะเปนชองทางทเชอเขาท าลาย และชวยปองกนการแพรระบาดของโรคโดยแมลงพาหะ 3 หลกเลยงการใสปยไนโตรเจนในอตราสง จนขาดความสมดลกบธาตโปแทสเซยม และธาตรอง


15 โรคฝก-เมลดเนาจากเชอรา (Ear and kernel rot by fungi) ในชวงทฝนตกหนก น าคางมาก เปลอกหมฝกไมสนท ขาวโพดถกเชอเขาท าลายไดงาย ขาวโพดแสดงอาการฝกเนาท าใหผลผลตลดลง คณภาพเมลดไมด เกดการปนเปอนของเชอราและสารพษบางชนดซงเปนอนตรายตอสขอนามยของผบรโภค โดยเชอราทเปนสาเหตโรคน ไดแก 1) Diplodia maydis 2) Fusarium moniliforme 3) Nigrospora oryzae 4) Penicilillum oxalicum 5) Botryodiplodia theobromae 6) Rhizoctonia solani และ 7) Aspergillus spp

ลกษณะอาการ ฝกมสซด เหลองเฉา มรอยเสนใยของเชอราเจรญ เมอปอกเปลอกออกพบเสนใยของเชอราเจรญบนเมลด เมอเสนใยแกจะสรางสปอรขนปกคลม ถาความชนสงพบเสนใยบนไหม เมลด ขาวโพดทถกเชอราเขาท าลายเมอเกบเกยวรวมกนกบขาวโพดปกตสปอรสามารถแพรกระจาย ไปตดกบเมลดขาวโพดปกตได เชอเจรญไดดเมอมความชนจากการระบายอากาศทไมด นอกจากนเชอราบางชนด เชน เชอรา F moniliforme สามารถสรางสารพษ Fumonisin ซงมฤทธในการกระตนใหเกดมะเรงในคนและสตวทบรโภคอาหารทปนเปอนสารพษชนดนเขาไป

การปองกนและก าจด 1 ก าจดแมลงทท าลายฝก เพอปองกนบาดแผลบนฝกและเมลด 2 เกบเกยวขาวโพดเมออายครบก าหนด ไมควรปลอยทงไวในแปลง หลกเลยงการเกบเกยวหลงฝนตก หรอการเกบขาวโพดทฝกยงไมแหงสนท 3 ตดฝกขาวโพดทมเชอราปนเปอนออกกอนน าไปกะเทาะเมลดส าหรบจ าหนาย เพอปองกนการปนเปอนของเชอ 4 ตากเมลดใหแหงสนททความชนต ากวา 13 เปอรเซนต


แมลงศตรขาวโพดอบตใหม

หนอนกระทขาวโพดลายจด (fall armyworm) ชอวทยาศาสตร Spodoptera frugiperda (JE Smith) เปนศตรพชทส าคญของขาวโพดพบแพรกระจายทวไปในทวปอเมรกา แพรระบาดเขาสประเทศไทยเมอ ธนวาคม 2561 วงจรชวตของหนอนกระทขาวโพดลายจดหนงรอบใชเวลา 30-40 วน เมอผสมพนธแลวเพศเมยจะวางไขในเวลากลางคน ใตใบและบนพช 100-200 ฟอง และมขนสน าตาลออนปกคลม เพศเมยหนงตวจะวางไขได 1500-2000 ฟอง ระยะไข 2-3 วน หนอนม 6 วย ระยะหนอน 14-22 วน หนอนโตเตมทมล าตวยาว 32-40 เซนตเมตร หนอนจะทงตวลงดนเพอเขาดกแด ระยะดกแด 7-13 วน จงออกเปนตวเตมวย และมชวตอยได 10-21 วน ตวเตมวยสามารถบนไดเฉลย 100 กโลเมตรตอคน

ขาวโพดเปนพชอาหารหลกของหนอนชนดน นอกจากนมพชอาศยอนทเปนแหลงอาหารอก 80 ชนด เชน ขาว ขาวฟาง ขาวสาล ออย ฝาย ทานตะวน ถวเหลอง หญา และพชผก ซงพชดงกลาวมการปลกในประเทศไทย หากมการระบาดของหนอนชนดนในพนทปลกพชของประเทศไทยจะสามารถแพรกระจายและเขาท าลายพชไดทกพนท เนองจากเกษตรกรมการปลกพชอย า งต อ เน อ งท งป โ ดย ไม ม กา ร พกแปลง ประกอบก บสภาพแวดลอมของประเทศไทยเหมาะสมตอการเจรญของแมลงชนดน จงสามารถเพมปรมาณ แพรกระจาย และสรางความเสยหายแกระบบการเกษตรของประเทศไทยได

วงจรชวตของหนอนกระทขาวโพดลายจด

ลกษณะอาการทเกดจากการเขาท าลายของหนอนกระทขาวโพดลายจดจะพบอาการตงแตขาวโพด

อาย 7 วน จนกระทงออกฝก การเขาท าลายในระยะทเปนตวหนอนเทานน โดยกดกนยอดและใบขาวโพด ตวหนอนหลบซอนอยทยอดหรอโคนกาบใบขาวโพด ความเสยหายทปรากฏชดเจน คอ ในระยะตนออน ท าให พชตาย ระยะตนแกพชจะไมเจรญเตบโต ฝกลบเลกไมสมบรณ หากระบาดรนแรงจะท าใหผลผลตเสยหาย 73 เปอรเซนต


ลกษณะของใบ ฝก และตนขาวโพดทหนอนกระทขาวโพดลายจดเขาท าลาย


ขอแตกตางของหนอนกระทในสกล Spodoptera ทพบการเขาท าลายขาวโพด หนอนกระทขาวโพดลายจด หรอ fall armyworm (Spodoptera frugiperda (JE Smith)) ระยะหนอนสวนบนของหวมแถบสขาวเปนรปตว Y หวกลบ หลงและดานขางมแถบสขาวตามยาวล าตว ปลองทองกอนปลองสดทายมจดสด า 4 จด รปสเหลยมจตรส ตวเตมวย ปกคหนามแถบสขาวทขอบปก

หนอนกระทกลา หรอ lawn armyworm (Spodoptera mauritia (Boisduval)) ระยะหนอน กลางหลงมแถบสด าปลองละ 2 แถบ เหนไดชดเจน ดานขางมแถบสน าตาลตลอดความยาวล าตว อกปลองท 2 และ 3 ไมมจดสเหลอง อกปลองท 3 ไมมปนสด า ตวเตมวย แถบสขาวทขอบปกคหนาหยกเปนคลน กลางปกมจดกลมสด า

หนอนกระทผก หรอ common cutworm (Spodoptera litura (Fabricius)) ระยะหนอน อกปลองท 2 และ 3 มจดสเหลองปลองละ 2 จด อกปลองท 3 มปนสด าขนาดใหญทตอนทายของปลอง ตวเตมวย ปกคหนามเสนสเหลองพาดขวางกลางปก

หนอนกระทหอม หรอ beet armyworm (Spodoptera exigua (Hubner)) ระยะหนอน ดานขางจะมแถบสขาวขางละแถบ พาดยาวจากปลองอกถงทองปลองสดทาย ตวเตมวย ปกคหนาไมมแถบสขาวทขอบปก และไมมเสนสเหลองพาดขวางกลางปก


ตารางท 12 การปองกนและก าจดหนอนกระทขาวโพดลายจดโดยวธผสมผสาน

ขนตอน วธการปองกน 1 การเตรยมดน ไถพรวนและตากดนเพอก าจดระยะดกแดทอยในดน 2ระยะกอนปลก คลกเมลดพนธกอนปลก ดวยสาร Cyantraniliprole 20 เปอรเซนต SC อตรา 20

มลลลตรตอเมลดพนธ 1 กโลกรม โดยใสสารลงไปในถงพลาสตก ปดปากถงใหสนท รดกระจายสารใหถวถง จากนนเปดปากถงใสเมลดพนธขาวโพดลงไป ท าใหถงพองลมแลวมดปากถงใหแนน เขยาเมลดพนธคลกกบสารจนทว เปดปากถง ผงเมลดพนธใหแหงในทรม แลวจงน าไปปลก

3ระยะหลงปลก 31 หมนส ารวจแปลงปลก ตงแตเรมงอก หากพบกลมไขและตวหนอนท าการเกบท าลายทนท 32 ปลอยแมลงศตรธรรมชาต เชน แตนเบยนไตรโคแกรมมา แมลงหางหนบ เปนตน 33 ควรพนสารชวภณฑในชวงเยน จะเกดประสทธภาพสงสด 34 หากพบการระบาดอยางรนแรงใชสารเคมปองกนก าจดแมลง ตามค าแนะน าของกรมวชาการเกษตร 35 ใชอตราพนใหเหมาะสมกบการเจรญเตบโตของขาวโพด ขณะพนสาร ตองพนใหละอองสารลงสกรวยยอดมากทสด

การปองกนก าจดโดยวธใชสารเคมก าจดแมลง 1 ตองสลบกลมสารทก 30 วน (1 วงรอบชวต) เพอลดความตานทานสารเคมก าจดแมลง 2 ขณะพนสารผพนควรอยเหนอลมเสมอ ผพนสารควรสวมใสอปกรณปองกนอนตรายจากสารเคม

ก าจดแมลง สารเคมก าจดแมลงทแนะน าใหคลกเมลดขาวโพดกอนปลก cyantraniliprole 20 เปอรเซนต SC อตรา 20 มลลลตรตอเมลดพนธ 1 กโลกรม (IRAC กลม 28)

สารเคมก าจดแมลงทแนะน าใหพนทางใบ 1 spinetoram 12 เปอรเซนต SC อตรา 20 มลลลตรตอน า 20 ลตร (IRAC กลม 5) 2 spinetoram 25 เปอรเซนต SC อตรา 10 มลลลตรตอน า 20 ลตร (IRAC กลม 5) 3 emamectin benzoate 192 เปอรเซนต EC อตรา 20 มลลลตรตอน า 20 ลตร (IRAC กลม 6)

4 emamectin benzoate 5 เปอรเซนต WG อตรา 10 กรมตอน า 20 ลตร (IRAC กลม 6) 5 chlorfenapyr 10 เปอรเซนต SC อตรา 30 มลลลตรตอน า 20 ลตร (IRAC กลม 13) 6 indoxacarb 15 เปอรเซนต EC อตรา 30 มลลลตรตอน า 20 ลตร (IRAC กลม 22) 7 methoxyfenoxide + Spinetoram 30+6 เปอรเซนต SC อตรา 30 มลลลตรตอน า 20 ลตร (IRAC

กลม 18+5)


8 chlorantraniliprole 517 เปอรเซนต SC อตรา 20 มลลลตรตอน า 20 ลตร (IRAC กลม 28) 9 flubendiamide 20 เปอรเซนต WG อตรา 6 กรมตอน า 20 ลตร (IRAC กลม 28) สารชวภณฑทแนะน าใหใช

1 Bacillus truringiensis cv aizawai อตรา 80 กรมตอน า 20 ลตร (IRAC กลม 11A) 2 Bacillus truringiensis cv kurstaki อตรา 80 มลลลตรตอน า 20 ลตร (IRAC กลม 11A)


บรรณานกรม

กรมวชาการเกษตร 2547 เอกสารวชาการ ขาวโพดเลยงสตว กรมวชาการเกษตร กระทรวงเกษตรและ สหกรณ กรงเทพมหานคร 125 หนา

กรมวชาการเกษตร 2561 ความชนสงใหระวงโรคราน าคางในขาวโพดฝกสด ระบบออนไลน แหลงทมา httpswwwmoacgothnews-preview-401491791519 3 มถนยน 2562

กรมสงเสรมการเกษตร 2561 หนอนกระทผก (common cutworm) ระบบออนไลน แหลงขอมล httpsdoaegothdoaearticle_detailphpId=WGQ0TUdFRUNuY0k5ajF3Y0JjY29FQT09 8 มถนายน 2562

ส านกงานมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาต (มกอช) 2559 ศตรพชในประเทศไทย (Plant pest in Thailand) ระบบออนไลน แหลงขอมล httpippcacfsgothpest 8 มถนายน 2562

ส านกงานสภาเกษตรกรแหงชาต 2561 หนอนกระท ระบบออนไลน แหลงขอมล httpswwwnfc- orthcontent7428 8 มถนายน 2562

ส านกวจยพฒนาการอารกขาพช 2557 ดรรชนโรคพชในประเทศไทย กรมวชาการเกษตร กระทรวงเกษตร และสหกรณ กรงเทพมหานคร 288 หนา

ส านกวจยพฒนาการอารกขาพช 2559 บญชรายชอแมลง ไร และสตว ศตรพชเศรษฐกจในประเทศไทย กรมวชาการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ กรงเทพมหานคร 208 หนา

ส านกวจยพฒนาการอารกขาพช 2562 เอกสารเผยแพรทางวชาการของกรมวชาการเกษตร เรอง เฝาระวง หนอนกระท fall armyworm (Spodoptera frugiperda (JE Smith)) และการปองกนก าจด

หนอนกระทขาวโพดลายจดในขาวโฑดเลยงสตว กรมวชาการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ กรงเทพมหานคร

ส านกวจยและพฒนาขาว มปป ขอมลสารสนเทศขาวเชงลก เพลยจกจนสเขยว (green rice leafhopper) ระบบออนไลน แหลงขอมล httpwwwardaorthkasetinforicerice_culti-vate_enemyrice-cultivate_enemy_insect2green-rice-leafhopperhtml 18 มถนายน 2562

Crop Protection Compendium 2019 Datasheet of plant pest (Online) Available httpswwwcabiorgcpcdatasheet June 8 2019

Wilson K 2017 Armyworms are wreaking havoc in southern Africa Why itrsquos a big deal (Online) Available httptheconversationcomarmyworms-are-wreaking-havoc-in-southern-africa-why-its-a-big-deal-72822 June 18 2019


บทท 5 การศกษาขอมลเบองตนเรอง การปลกขาวโพดเลยงสตวในพนทภาคกลาง

นลบล ทวกล 1 ณพงษ วสยางกร2 ฉตรชวน ดาวใหญ3 ไชยา บญเลศ4

ภาคกลางมการปลกขาวโพดเลยงสตวมากเปนอนดบ 3 ของประเทศ เนองจากพนทการเกษตรสวนใหญเปนนาขาว ดงนนจงมการปลกขาวโพดเลยงสตวหลงนากนมาก เนองจากเปนพชทมตลาดรองรบ เพราะผลผลตยงไมเพยงพอตอความตองการใชภายในประเทศ เปนพชอายสนและใชนานอยเหมาะสมกบการปลกทดแทนนาปรง ทมปญหาผลผลตลนตลาด รวมถงการทรฐมนโยบายสนบสนนการปลกขาวโพดเลยงสตวหลงนา อยางไรกตาม การผลตอยางมประสทธภาพเพอชวยเพมผลผลต ลดตนทน ประหยดเวลา และทรพยากร จาเปนตองใชเทคโนโลยทเหมาะสมทงดานพนธ การจดการดน ปยและนา การเขตกรรม การจดการวชพช โรคและแมลงศตรพช รวมถงการเกบเกยว ดงนน จงทาการศกษาและรวบรวมขอมล จากเกษตรกรผปลกขาวโพดเลยงสตวหลงนาในบางพนทของจงหวดนครสวรรค ชยนาท และอทยธาน เพอใชเปนขอมลเบองตนในการแลกเปลยนเรยนร ระหวางเจาหนาทของสานกวจยและพฒนาการเกษตรเขตท 5 เกษตรกร และผทเกยวของ รวมถงการวเคราะหประเดนปญหาการผลต เพอนาไปสการวจยและพฒนาเทคโนโลยการผลตขาวโพดหลงนาในพนทภาคกลางตอไป จากการสมภาษณเกษตรกรผปลกขาวโพดเลยงสตวจานวน 10 รายใน อาเภอลาดยาว จงหวดนครสวรรค ในเดอนเมษายน 2562 (ตารางท 13) พบวาเกษตรกรปลกขาวโพดหลงนามาเปนเวลา 3ndash6 ป เนองจากขายผลผลตไดราคาด และมโครงการสนบสนนการผลตจากภาครฐ เกษตรกรปลกขาวโพดเลยงสตวหลงนาในพนท 3ndash70 ไรราย พนทปลกมทงพนทราบลมและทดอน ดนมลกษณะทรายหรอรวนทราย ดนเหนยว หรอรวนเหนยว เกษตรกรจะปลกขาวโพดเลยงสตวในชวงเดอนพฤศจกายนndashธนวาคม โดยการไถพนทนาหลงเกบเกยวขาว 2 ครง คอไถดะและไถพรวน หลงจากนนจงปลกโดยใชเครองหยอดเมลดพนธพรอมใสปยรองพน ซงมผรบจางในพนท พนธขาวโพดทใชเปนพนธลกผสมของบรษทเอกชน เชน 399 999 และ 789 เปนตน อตราเมลดพนธใช 3-4 กโลกรมไร มการคลกเมลดพนธดวยสารเคมปองกนและกาจดเชอราสาเหตโรค รานาคาง มการใหนาตลอดฤดการผลต 4-6 ครง โดยอาศยนาบาดาล มการใสปยเคม 2 ครงคอ รองพนพรอมปลก และใสอกครงทอายประมาณ 20-25 วน สวนใหญเกษตรกรใชปยสตร 46-0-0 15-15-15 และ 16-20-0 อตราการใสคอนขางสง เมอเทยบกบอตราแนะนาของกรมวชาการเกษตร เกษตรกรบางรายใสปยโดยการผสมใชเอง การกาจดวชพชสวนใหญใชเครองจกรพรวนดนกลบปยทใสครงท 2 ซงจะเปนการทาลายวชพชไปพรอมกน การเกบเกยวจะนบอายตามคาแนะนาของแตละพนธ โดยใชรถเกยวนวดทรบจางในพนท แลวขนสงเมลดไปจาหนายยงแหลงรบซอในพนท โดยไมมการลดความชนหรอการจดการหลงเกบเกยว --------------------------- 1 ผเชยวชาญดานการจดการผลตพชทเหมาะสมกบสภาพพนทภาคกลาง สวพ5 2 นกวชาการเกษตรปฏบตการ ศนยวจยและพฒนาการเกษตรนครสวรรค 3 นกวชาการเกษตรปฏบตการ สวพ5 4 นกวชาการเกษตรปฏบตการ ศนยวจยและพฒนาการเกษตรนครสวรรค


เกษตรกรไดผลผลตอยระหวาง 1200ndash1500 กโลกรมไร เฉลย 1330 กโลกรมไร ทความชนเมลด

23ndash34 เปอรเซนต (เมอคานวณทความชนเมลด 15 เปอรเซนต ผลผลตอยระหวาง 1196-1500 กโลกรมไร เฉลย 1327 กโลกรมไร) ราคาขายผลผลตอยระหวาง 63ndash70 บาทกโลกรม ผลผลตทมความชนสงจะถกตดราคารบซอลง ตนทนการผลตของเกษตรกรอยระหวาง 3769ndash5150 บาทไร เฉลย 4821 บาทไร โดยตนทนการผลตทสงทสด 4 รายการ ไดแก คาเมลดพนธ คาปย คานาและคาจดการโรคและแมลงศตรพช ซงเปนประเดนทควรใหความสาคญในการวจยและพฒนา เพอเพมประสทธภาพในการผลตขาวโพดหลงนาในพนทภาคกลางตอไป เกษตรกรมกาไรจากการปลกขาวโพดเลยงสตวหลงนา 2639ndash5357 บาทไร (ตารางท 14 ) เกษตรกรมความพงพอใจกบผลตอบแทน ประเดนปญหาทเกษตรกรคดวาสาคญในการผลต ไดแก โรคและแมลงศตร เชน โรครานาคาง และหนอนกระทขาวโพดลายจด

การสมภาษณเกษตรกร อาเภอสรรคบร จงหวดชยนาท จานวน 10 ราย สรปไดวา เกษตรกรสวนใหญปลกขาวโพดหลงนาในชวงทม โครงการสนบสนนจากภาครฐ โดยปลกมานาน 1-5 ป พนทปลก 4ndash46 ไรราย พนทสวนใหญเปนทนาดอน เนอดนรวนปนทราย บางแปลงเปนทลม เนอดนเหนยวปนทราย โดยปลกชวงเดอน พฤศจกายน ndash มกราคม ไถเตรยมดน 2 ndash 3 ครง ใชเมลดพนธของบรษทเอกชน อตราเมลดพนธ 3ndash4 กโลกรมไร ปลกโดยใชเครองหยอด ทมการรบจางในพนท การใสปยสวนใหญแบงใส 3 ครง คอ พรอมปลก หลงงอกทอาย 20-25 วน และ 40-45 วน โดยใชปยสตร 15-15-15 พรอมปลก อตรา 20-25 กโลกรมไร และ 46-0-0 หลงงอกอก 1-2 ครง ๆ ละ 20-25 กโลกรมไร มการใชสารกาจดวชพชทงกอนและหลงงอกเมอขาวโพดอาย 20-25 วน ใหนา 4-5 ครงรอบการผลต โดยใหนาเมอสงเกตเหนตนขาวโพดเรมแสดงอาการเหยวในชวงบาย และเกบเกยวตามอายของพนธ โดยใชเครองเกยวนวดทรบจางในพนท หรอมเจาหนาทของบรษททรบซอมาสมวดความชนเพอกาหนดวนเกบเกยว เกษตรกรมตนทนการผลต 3600ndash4500 บาทไร ราคารบซอ 6-7 บาท เกษตรกรบางรายใหขอมลวา มกาไรมากวา 5000 บาทไร ประเดนปญหาทพบคอราคาผลผลตไมแนนอน โรคและแมลงศตรพชรบกวน โดยเฉพาะหนอนกระทขาวโพดลายจด

เกษตรกรอาเภอหนองฉาง จงหวดอทยธาน ปลกขาวโพดหลงนามานานกวา 10 ป เกษตรกรจะปลก ในชวงพฤศจกายน-มกราคม และเกบเกยวชวงมนาคม-เมษายน ในป 255960 มพนทปลก 7799 ไร เนอทเกบเกยว 4262 ไร ผลผลต 39611 ตน ผลผลตเฉลย 9294 กโลกรมไร ปจจบนราคาผลผลตขาวโพดดในขณะทราคาขาวไมสง เกษตรกรจงหนมาปลกขาวโพดในนามากขน และมการรวมกลมเปนแปลงใหญ พนทปลกเปนทราบลม ดนเหนยวรวน เนอละเอยดและลกมาก เกดจากตะกอนแมนา มความอดมสมบรณตา-ปานกลาง เปนดนชดท 18 ตามการจดชดดนของกรมพฒนาทดน หากปลกขาวโพดไปแลวมฝนตก หนาดนจบตวแนน เปนอปสรรคตอการงอก เกษตรกรจะปลกโดยไถพรวนดน 2 รอบ แลวยกรอง สง 30 เซนตเมตร ระยะหางระหวางรอง 80 เซนตเมตร ใชเมลดพนธของบรษทเอกชน อตราเมลดพนธ 4ndash8 กโลกรมไร โดยใชเครองหยอดเมลดพนธทมการรบจางในพนท ใสปย 3 ครง คอสตร 15-15-15 หรอ 16-20-0 อตรา 25 กโลกรมไร และจะมการใหปยยเรยแตงหนา 2 ครง คอ 25 วน ใชปยยเรย 25 กโลกรม และ 60 วน ใชปยยเรยผสมปยสตร 15-15-15 อตรา 25 กโลกรมไร ใหนา 4-6 ครงรอบการผลต โดยใหตามรองปลก กาจดวชพชประเภทกอนวชพชและขาวโพดงอกเกบเกยวผลผลตตามอายของพนธ ดวยเครองเกยวนวด และขายผลผลตโดยไมมการจดการหลงเกบเกยว มลานรบซอในพนทคดราคาตามความชนมาตรฐาน 15 เปอรเซนต โดยมการหกคาความชน เมอความชนสงกวามาตรฐาน จากขอมลทไดในครงนจะเหนไดวาการปลกขาวโพดหลงนาในพนทภาคกลาง เปนทางเลอกทสดใสของเกษตรกร หากราคาผลผลตไมตาไปกวาทเปนอยในปจจบน แตอยางไรกตาม การเพมประสทธภาพการ


ผลตเพอลดตนทน เพมผลผลตและผลตอบแทน รวมถงการประหยดทรพยากร ยงตองอาศยเทคโนโลยทเหมาะสมเฉพาะพนท ทงดานพนธ การจดการดน นา ปย ศตรพช รวมถงการเกบเกยว ซงจากขอมลเบองตนชใหเหนวา ตนทนการผลตทสงสด 4 อนดบแรก ในการผลต ไดแก คาเมลดพนธ ปย นา และ การกาจดศตรพช ซงเปนประเดนทควรมการวจย พฒนาและทดสอบในพนท กอนแนะนาใหเกษตรกรนาไปใช ตอไป

ตารางท 13 เกษตรกร หม 3 และหม 5 ตศาลเจาไกตอ อลาดยาว จนครสวรรค ทใหขอมลสมภาษณการผลตขาวโพดหลงนา เมษายน 2562 ลาดบท ชอ ndash นามสกล ทอย

1 นายเชด บญเรอง ม 3 ต ศาลเจาพอไกตอ อลาดยาว จนครสวรรค 2 นางนชารย เสอดอนกลอย ม 5 ต ศาลเจาพอไกตอ อลาดยาว จนครสวรรค 3 นางนสารตน แสงวงค ม 5 ต ศาลเจาพอไกตอ อลาดยาว จนครสวรรค 4 ผใหญอารมณ มอสระ ม 5 ต ศาลเจาพอไกตอ อลาดยาว จนครสวรรค 5 นางพรทพย เกงเขตวทย ม3 ต ศาลเจาพอไกตอ อลาดยาว จนครสวรรค 6 นางเพชรลดดา ผาแดง ม3 ต ศาลเจาพอไกตอ อลาดยาว จนครสวรรค 7 นางยพน ชาญถนคง ม3 ต ศาลเจาพอไกตอ อลาดยาว จนครสวรรค 8 นางอรณรง เพมการคา ม3 ต ศาลเจาพอไกตอ อลาดยาว จนครสวรรค 9 นางสนนท ปกษษา ม3 ต ศาลเจาพอไกตอ อลาดยาว จนครสวรรค 10 นางสนย เกษศร ม3 ต ศาลเจาพอไกตอ อลาดยาว จนครสวรรค

ตารางท 14 ตนทน ผลผลต และผลตอบแทนของเกษตรกรผปลกขาวโพดหลงนา หม 3 และหม 5 ตศาลเจาไกตอ

อลาดยาว จนครสวรรค (ขอมลจากการสมภาษณเกษตรกร เมษายน 2562)

รายการ เกษตรกรรายท 1 เฉลย

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 ตนทน(บาท) เตรยมดน 440 620 460 420 420 400 420 420 440 400 444 เมลดพนธ 900 900 1125 1125 900 900 900 900 1125 900 968 ปลก 150 150 150 150 150 150 150 150 150 150 150 ใสปย 776 1030 1330 9175 9175 810 9175 918 918 900 944 กาจดวชพช 150 150 150 150 150 150 150 150 150 150 151 ใหนา 1500 1000 360 200 1000 1000 160 1000 1000 1000 823 กาจดโรคแมลง 188 423 203 843 800 160 4217 103 2857 1000 700 เกบเกยว 500 500 550 500 500 500 500 500 500 500 505 ขนสงผลผลต 130 120 195 130 120 130 150 120 150 150 140 รวมตนทน (บาท) 4734 4893 4523 4436 4958 4200 3769 4261 7290 5150 4821 ผลผลต (กกไร) 1300 1200 1300 1300 1200 1300 1500 1200 1500 1500 1330 ความชนเมลด () 30 27 23 28 30 30 30 34 31 30 293 ผลผลต (กกไร) 1 1295 1196 1298 1296 1195 1295 1495 1192 1494 1500 1327 ขายได (บาทไร) 9100 8400 9880 9100 7596 8710 10500 8040 10050 10050 9143 ก าไร (บาทไร) 4366 3524 5357 4665 26385 4510 6730 3746 2760 4900 4320 ราคาขาย (บาทกก) 70 70 70 76 70 63 67 70 67 67 69 เกษตรกรรายท 3 4 5 และ 8 พนทดอน ลกษณะดนรวนปนทราย 1 ผลผลตคานวณทความชนเมลด 15 เปอรเซนต


fl1U1Un1 rllU01~tJ~~~(i~t~1nTRnrWJj~i1tli1til1~lltl~l~1rW1 ~~V1~ifJlnrlm~mco EaxOb~Qco~mtlnQtb~Qltm2QI~QltQl1ltlbJ]Email_Qard5dQaiothbull

~n~Q~~regG~~1U~ciQ3J[lJ~lJJ~tl ci 0 ~I 0

LtJjUeUtl~J~~1fl1~~

~1Ylcr (JeJ~l~1LLnri1il~ (9)crlgtcrblgt no (9) flYl lgtcrblgt L~eJl LLwIl~lflru~vi1l1U~~f11i fl113Jf L~eN LVlfllUl~~f11i~a(l~111Yl~L~~J~(l1V1~lU11Ub(J(lfU~fl1flfla1l (l13JLeJfl~1i~LLUU3J1YlieJ3JQ

(U1leJieJUlfol G1aU~(J)

Ufl1Lfli1~~U1~U1mL~ ~Lb~U11U1qjf11iWLf1tt -rfltt1i111f11i LbVlU lIo OQlclrQI QI d ~eJ1U1~f11i~1UflTimLL~~Yl~U1f11iLfl~iL(J(lVl cr I

o QImiddot 0 af Q QI QI ell fl1fl~fl1UnJ)mLa~WfIIU1n11Lnetflntl1 cr

if ~la6la

L~v~ LLI~IflrutVhnU~Vin1~fl11lJ-rL~eJI L Vlfll Ula~n1~eJ~~1i111WViLiemr~1VfIU1 II

~1fJLUtJIUtJ~tlJ1ru llltfigtll fl)lJ1111n1~LnlWl~1~n1VfUVi~1ff1Vi (Ul~u) ~eJ ~1ff1Vi~t~U fl11lJi1L~ltJlJeJIn1~~Vin1~fl11lJl HLL~1tU

LvieJL~n1~~1LilUn1~~1lJ LLeJUn1~~Vin1~P111lJllJeJI~1rn1-ijfJ LLatvrWJU1n1~Lm~HJ1~LlJ~YI cf

u~~1eJai1 L~ltJ mlJ L tl1VflJ1fJ LLatG11lJ1~tnl1eJIrlP111lJlYln1VfUVillILill~tlfJ1IJLU f11~lI~U~h1l1f11~ ~1lJlI~t L~U ~Vl5Pl1G1 ~lJ eJI61 U~111 n1~1~eJ cj11iill~t~ Vl5fl1W ~ ~I~1lJ1~lll~tG11 rllJeJI n1~~Vin11P111lJl

i1rn1~mLatvrWJU1n1~Ln~~~LlJ~YI cf ~ILLI~IPlru~vi111U~Vin1~P111lJl (KM Team) L~eJI LVlPllUla~ n1~eJ~~1i111WVi LifJIptlV1IU1LULlJ~~UYlfl1P1na11 ~Id

d I 0

VIu~n~1P1ru~VI111U~ tJel1U1fJn1~i1rn1~mLatvrWJU1n1~Ln~~~LlJ~YI cf II ild II cv ~4d 41 ~cJ

ll ~L1IfJ1l11tyVi1Un1~ltJVi n1~eJaptW1IVlLVflJ1tG1lJnUlfl1WWUVI lI~~51UPlru~vi111U

(fl1P1nrl11) II 0 ~et OJ QI t

bIl eJeJ1U1fJn1~PlUfJ1ltJmLrI~WWJU1n1~Ln~~~n1fllltJUU~ P1ru~vi111UJ g~

II 0 d_ cv t

ct eJeJ1U1fJn1~PlUfJ1ltJfJLLrI~WWJU1n1~Ln~~~IgtIVI1J51U flru~vi111U II II i II 0 ((4 QI CV

cf eJeJ1U1fJn1~PlUfJ1ltJfJLLrI~WWJU1n1~Ln~~~UPI~G11~~P1 P1ru~vi111U II II II 0 4 o

b eJeJ1U1fJn1~nrllJ1l11n1~ P1ru~VI111U II bull

ri cJel1U11Jn1~n~lJlI~~G11ULLrI~u1Vf1~UlfJU11J P1ru~vi111U II bull

P1ru~vi111U

4 0 I)

Ufl1l11n1~Ln~pt~1I1U1qjn1~ P1ru~VI111U

~1rn1~mLrI~vrWJU1n1~LnlWl~LlJptYi cf

rn1111n1~Ln~pt~lI~min1~ P1ru~vi111U OCVQQI cv G11Ufl1ltJmLrI~WWJU1n1~Ln~pt~ LLa~LrIlJ14n1i

I LlJptVI cf

oL~eJIiipt~U1li rn1111n1~Ln~~i P1ru~VI111U

i1rn1-ijmLrI~vrWJU1 d

n1~LnlWl~IlJptVI cf

lViIJ

1I1lfJl~fllru~vhnU ihJ1~~~l (9) ~11l1LLIJUn1~~l1ln1~fllJ1w-r (KM Action Plan) 911Wel~fifllJ1w-r~1~L~eln1I1lfJij

v v 41 -= QI QI

~1 fJ (ltl Lel fJV nilm~w f11~ ilV f11~fllJ1WlVJnllU 91 elU

Iv h~G11U ~1U nJ~~ LM fJJ orrel~1U n1~]1LWU nil n ~~W911W LLIJU f11 ~~Vn1~fllJ1W -n~~1b~il v v

fll~JtlJUV1n nil m~1J bL(l~fll~elJfll(lWV1 nn~1JLthVI1J1fJ9111JbLlJUn1~~11l f11~m11J-r 1 1 J

bII ~11l911WfllJ1Wn1JVIJ1el ~1~~elL~el~ 1I1lfJ~JJ~J1JVImi1U n1~]1LWU nil m~1JlULb~(lt llU91elU 911WLLIJUf11~~I1lf11~m11Ji~~f1q1JYrwJU1~~JJJ~VI1~ m1J1111f11~Ln~91~

i1~ ru 1UVi f) nwf11YrU6 YI ~ Ivampblv

U--J~ (U1fJUtyty1 ~n~U)

ผใหขอมลแหลงขอมล

นางนลบล ทวกล ผเชยวชาญดานการจดการผลตพชทเหมาะสม กบสภาพพนท(ภาคกลาง)

นายวระวฒน นลรตนะคณ ผเชยวชาญดานการจดการผลตพชทเหมาะสม กบสภาพพนท (ภาคเหนอตอนลาง)

นายสมชาย บญประดบ ผเชยวชาญดานผเชยวชาญดานระบบการปลกพช นายสมบต บวรพรเมธ นกวชาการเกษตรช านาญการ

ศนยวจยและพฒนาการเกษตรอทยธาน นายวระพงษ เยนอวม นกวชาการเกษตรช านาญการ

ส านกวจยและพฒนาการเกษตรเขตท 5 นางสาววารรตน สมประทม นกวชาการเกษตรปฏบตการ

ส านกวจยและพฒนาการเกษตรเขตท 5 นายณพงษ วสยางกร นกวชาการเกษตรปฏบตการ

ศนยวจยและพฒนาการเกษตรนครสวรรค นายไชยา บญเลศ นกวชาการเกษตรปฏบตการ

ศนยวจยและพฒนาการเกษตรนครสวรรค นายฉตรชวน ดาวใหญ นกวชาการเกษตรปฏบตการ

ส านกวจยและพฒนาการเกษตรเขตท 5

ผตรวจสอบขอมล


นายพเชษฐ เชาวนวฒนวงศ ผเชยวชาญดานศตรพช นางณฏฐมา โฆษตเจรญกล นกวชาการโรคพช ช านาญการพเศษ นางสาววารรตน สมประทม นกวชาการเกษตรปฏบตการ

ส านกวจยและพฒนาการเกษตรเขตท 5 นายวระวฒน นลรตนะคณ ผเชยวชาญดานการจดการผลตพชทเหมาะสม

กบสภาพพนท (ภาคเหนอตอนลาง) นายสมชาย บญประดบ ผเชยวชาญดานผเชยวชาญดานระบบการปลกพช

จดท ารปเลมออกแบบปกหนาหลง

นางวชยา เรองกตตบรบร นกวชาการเกษตร ส านกวจยและพฒนาการเกษตรเขตท 5

1

2คำนำ

3สารบญ

4สารบญตาราง

5บทท 1 สถานการณขาวโพด

6บทท 2 การผลตขาวโพด

7บทท 3 การจดการดนและปย

8บทท 4 โรค แมลงศตรและการกำจด

9 บทท 5 กรณศกษาการปลกขาวโพดหลงนาพน

10เอกสารแนบ 1

11ผใหขอมล

12

สารบญ

หนา บทท 1 สถานการณขาวโพดเลยงสตว 1 บทท 2 การผลตขาวโพดเลยงสตวหลงนา 6 บทท 3 การจดการดนและปยในการปลกขาวโพดเลยงสตวหลงนาในพนทภาคกลาง 18 บทท 4 โรคและแมลงศตรของขาวโพดเลยงสตว 37 บทท 5 การศกษาขอมลเบองตนเรอง การปลกขาวโพดเลยงสตวในพนทภาคกลาง 65





5







67































































































































(15 SL) 300-400 มลลลตร


























Black layer






















รวม 8746352 21953 844085 866040




























































































































60-100

gt 100


1 กกไร























































































































































































































กลม 18+5)






































LtJjUeUtl~J~~1fl1~~





if ~la6la






d I 0





II 0 d_ cv t





P1ru~vi111U

4 0 I)




I LlJptVI cf



n1~LnlWl~IlJptVI cf

lViIJ


v v 41 -= QI QI
























1

2คำนำ

3สารบญ









12





5







67































































































































(15 SL) 300-400 มลลลตร


























Black layer






















รวม 8746352 21953 844085 866040




























































































































60-100

gt 100


1 กกไร























































































































































































































กลม 18+5)






































LtJjUeUtl~J~~1fl1~~





if ~la6la






d I 0





II 0 d_ cv t





P1ru~vi111U

4 0 I)




I LlJptVI cf



n1~LnlWl~IlJptVI cf

lViIJ


v v 41 -= QI QI
























1

2คำนำ

3สารบญ









12































































































































(15 SL) 300-400 มลลลตร


























Black layer






















รวม 8746352 21953 844085 866040




























































































































60-100

gt 100


1 กกไร























































































































































































































กลม 18+5)






































LtJjUeUtl~J~~1fl1~~





if ~la6la






d I 0





II 0 d_ cv t





P1ru~vi111U

4 0 I)




I LlJptVI cf



n1~LnlWl~IlJptVI cf

lViIJ


v v 41 -= QI QI
























1

2คำนำ

3สารบญ









12

doa.go.th - ค ำน ำ...ข าวโพดหล งนา2562เมษายน 67...

Documents