Gender သငခနးစာ

သငခနးစာ (1)

ေခါငးစဥ။ ။ Sex and Gender

ရညရြယခက။ ။ လငႏင လငကြျပားမအေပၚ အေျခခ၍ ခြျခားစြာျမငေသာ အျမငမားက

နားလည သေဘာေပါကေစရန။

လင ႏင လငကြျပားမအေပၚ ခြျခားစြာျမငေသာ အျမငမားက မမကယတင အမ အ

ကငေျပာငး လလာေစရန။

Activity (လပရားမ) –

ပျပငေျပာျခငး၊

(ကေလးေမြးစ မ အသက (၃၀) ႏစအတြငး ျဖစစဥက ပျပငသဖြယ ေျပာခငးျခငး)။

- ပထမဥးစြာ သငတနးသားမားအားလးက အဖြ႔ႏစဖြ႔ခြပါ။

- တဖြ႕မ ေယာကားေလး(ကေလး)အေၾကာငး ေျပာရမညျဖစၿပး ေနာကတဖြ႕မာ

မနးကေလး (ကေလး) အေၾကာငးက ပျပငသဖြယ ေျပာရမည ျဖစသည။

တဖြ႕မ ကေလးေမြးစမ အသက (၃၀) နစအတြငး ျဖစစဥက ပျပငသဖြယ

သတမတထားေသာအခန အတြငး ေျပာရမည။ (ကယအဂါ၊ စတေနသေဘာထား၊ အျပအမ)။

- ပထမအဖြ႔မ မနးကေလးတဥးတြငရေသာ အေၾကာငးအရာမားက ေျပာေသာအခါ

ဒတယအဖြ႔က ေရာငစစက အပငးအစမားတြင လကလမတသားထားပါ။

- ထနညးလညးေကာငး ဒတယအဖြ႔မေျပာေသာ အေၾကာငးအရာမားက ပထမ အဖြ႔မ

မတသားပါ။

- ထ႔ေနာက ရရလာေသာ အခကအလကမားက ျပနလညတငျပရမည ။

– လအပသည အခကအလကမားက ထပမေဆြးေႏြး ျဖညစြကမည။

–

Discussion

- ေမးခြနးမား

ဘာေတြေတြ႕ရလ။

အမးသားနငအမးသမး မတညတအခကေတြက ဘာေတြလ။

ဘယအခကေတြက အၿမတမး မမနႏငဘးလ။

ဘယအခကေတြက ေျပာငးလနငလ။

ဒေယာကားေလးရ႕ အရညးအခငးေတြ မနးကေလးဆမာေကာ ရနငလား။

ေျပာငးလႏငေသာ အရာမား မေျပာငးလႏငေသာ အရာမား

Input (အေၾကာငးအရာႏင ဆကစပသည ဗဟသတမားေပးျခငး)။

၁၀၀ ရာခငႏႈနး

ေျပာငးလႏငသည။

Sex Gender

Sex

�

Gender

- ခႏၶာေဗဒအရ ဖြ႔စညးထားမ ကြျပားျခငး ရသည။ - ယဥေကးမတခ

အတြငးတြငျဖစေစ၊

- တကမၻာလးႏင အကး၀ငသည။ - တခႏငတခ

အၾကားတြငျဖစေစ

- အၿမတေစ မနကနမ ရသည။ ကြျပားမရသည။

(ဥပမာ)အမးသမးမားသည ကယ၀နေဆာငႏငျခငး၊ - တခနႏင တခနမတညဘ

ေျပာငးလ

ကေလးေမြးႏငျခငး၊ ႏ႔ခတကေကြးႏငျခငး။ ႏငသည။

(ဥပမာ)အမးသားမားသည ကယ၀နမေဆာငႏငျခငး၊ - လမေရး၊

စးပြားေရးတြငလညး

သသာစြာ တညမလက

ရသည။

(ဥပမာ) အမးသားမားသည

အမတြငးမႈ လပငနးမားက

လပကငႏငသည။

Deepening (လကေတြ႔ဘ၀ႏငဆကစပေပးျခငး)

မမတ႕ပတဝနးကငတြင ယခငအေၿခႏငမတေသာ ေၿပာငးလလာေသာ အၿပအမ၊

အေနအထင၊ ေျပာငး လလာေသာ ေရစးေၾကာငး၊ ယဥေကးမႈႏင ေနထငသြားလာမႈမားက

သးသပေျပာဆေစျခငး။

Sythesis

- မမကယတငေကာ ဒ Gender အျမငက ဘယလနားလညလကသလ။

- ဒအေၾကာငးအရာေၾကာင ဘယလစဥးစားစရာေတြ ျဖစလာမလ။

သငခနးစာ (2)

ရညရြယခက။ ။ တစဥးခငးအေနန႔ ဘယလစတငၿပး လပေဆာငနငမညက သလာရန။

လႈပရားမႈ ။

အဖြ႔ေတြ ခြၿပး မသားစပစ Role Play လပခငး။

(မသားစအတြငး အမးသမးအလပ၊ အမးသားအလပ ခြျခားျပပ)။

(သ႔မဟတ)

လပရားမႈ ။

(မသားစတစတြင အမးသားနငအမးသမး၏ လပငနးေဆာငတာ အခနးက႑က

အေျခခၿပး ေဆြးေႏြးျခငး)။

- မမေဒသတြင လပကငစားေသာကေသာ အလပအကငအမးအစားမားက

ေဖာထတခငးမည။

- အဓကလပကငေသာ အလပအကင (၃) မးက ေရြးခယမည။

- အဖြ႕(၃)ဖြ႕ခြၿပး တစဖြ႕လင အလပအကငတမးစ ခြေ၀ေပး။

- အဖြ႕တဖြ႕စသည မသားစတစအျဖစ သတမတၿပး တေန႔တာ ကား၊ မ

လပငနးေဆာငတာ အခနး က႑က ေဆြးေႏြးေစျခငး (၂၄ နာရ)။

(မတခက) မသားစတစတငးတြင ေကာငးေနအရြယ (၁) ဥးအထက ရရမညျဖစၿပး

ႏ႔စ႔ကေလး အရြယတစဥး ပါရမည။

ေဆြးေႏြးခကမားက ေအာကပါဇယားတြင ထညသြငးသြားမည။

အမးသမး တေန႔တာ လပေဆာငခက အမးသား တေန႔တာ လပေဆာငခက

၁

၂

၃

၄

၂၄

အလပအကင ၀နထမး ေရြ ေျပာငးအလပသမား စကပးေရး

အခန အမးသမး အမးသား အမးသမး အမးသား အမးသမး အမးသား

၀ငေငြရအလပ

အမမႈ႕ကစၥ

လမႈ႕ေရး

ကယပငအခန

အပခန

Discussion

- ဒဇယားကြကက ၾကည႔ၿပး ဘာေတြေတြ ရလ။ ဘာေတြျမငလ။

- ဘာထးျခားခကေတြ ရလ။

- ဘယသေတြမာ အလပအခန ပမားေနတာ ေတြ ရလ။

- ဘယသေတြမာ အလပအခန နညးေနလ။

- ဘယအလပမးေတြက ပတ၀နးကငက အလပဟ သတမတထားလ။

- ဘယအလပက အလပဟ သတမတျခငး မခရတာလ။

ဒဇယားက ၾကညျခငးအားျဖင အမးသားနငအမးသမးမား ၏ အသအမတျပခရျခငးမာ

မတညကြာဟ မႈမားက ေတြ႕ေနရသည။ အမနတကယမာေတာ အမးသမးမားသည

အမးသားမားႏငမျခား (သာလြနစြာ) လပေဆာငေနရသညက ေတြ႕ရသည။ သ႕ေပမယလညး

အကးခစားရမႈမာေတာ ကြာျခားမႈမား ရေနသညက ေတြ႔ရမညျဖစသည။

Input

ကမာၻ အမးသမးမား အေျခအေန

အမးသမးမားသည ကမာၻလပအား၏ သးပႏစပက ထမးေဆာငေနေသာလညး

ကမာၻ၀ငေငြ၏ ဆယပ တပသာကသာ ရရေနသည။

ကမၻာေပၚတြင စာမတတသေပါငး (၈၇၆) မလယရသညအနက သးပတစပမာ

အမးသမးမားျဖစသည။

ကမၻာအဆငးရဆးစာရငးအရ ၁၀ဥးလင ၆ဥးမာ အမးသမးႏင မနးကေလးငယမား

ျဖစသည။

ေကာငးမတကနငေသာ ကေလးမား၏ ၃ ပ ၂ ပ သည မနးကေလးမားျဖစသည။

ပငဆငမႈတြင ပငဆငမႈအားလး၏ တစရာခငႏနးက အမးသမးမားကပငဆငသည။

ကမာၻေပၚရ ပါလမနအမတေနရာတြင အမးသမးမားမာ ၁၆ ရာခငႏနး

ေအာကသာရသည။

ကမာၻေပၚရ ဆငးရသေပါငး ၁.၃မလယတြင ၇၀ရာခငႏနးသည အမးသမးမား

ျဖစၾကသည။

တကမာၻလးတြင အမးသမး (၆၀) မလယသည ကယ၀နဖကချခငး၊

အာဟာရမျပည၀ျခငး၊ ကနးမာ ေရး ေစာငေရာကမႈ မရရျခငးေၾကာင ေသဆးေနရသည။

ကမာၻ ကမၸဏႀကးမားတြင ဥးေဆာငမ တာ၀န ထမးေဆာငေနရေသာ အမ းသမးမားမာ

၁ ရာခငႏႈနး သာ ရသည။

ႏစစဥ အမးသမးေပါငး (၅၈၅၀၀၀) သည ကယ၀နေဆာငေနစဥႏင မးဖြားစဥတြင

ေသဆးလက ရ သည။

ကမာ႕ၻဒကၡသည သနးေပါငး (၃၀) တြင အမးသမးမား အေရအတြကမာ (၈၀) ရာခငႏႈနး

ျဖစသည။

အမးသမးမား စကပးမႈတြင ပါ၀ငမႈမာ ၆၀ - ၈၀ ရာခငနႈနးရေသာလညး ေျမယာ

ပငဆငမႈမာ (၂) ရာခငႏႈနးသာ ရသည။

အမးသမးမားသည အမးသားမားနင တညေသာအလပျဖစေသာလညး လပအားခက

(၂၅) ရာခငႏႈနး ေလာၿပး ရၾကသည။

ကမၻာေငြေၾကး၏ (၁၀) ရာခငႏႈနးေအာကသာ အမးသမးမား ဖြ႕ၿဖးတးတကမႈအတြက

လာထားျခငး ခရသည။

တကမၻာလးရႏငငမားမ ၆၃ ရာခငႏႈနးေသာ နငငသာ မလတနးပညာေကာငးတြင

Gender ညမမႈ ရၿပး (၃၇) ရာခငႏႈနးေသာနငငသာ အလယတနးပညာသငယမႈတြင Gender

ညမမႈရသည။

ျမနမာႏငငရ အမးသမးမား၏ အေျခအေန

Indicators Value

Seats in Parliament held by women N/A

Legislators, senior officials and managers

(% female)

Senior officials: 30.29% in 2004–05

Managers: 17.4%

in 2003-2004 (CEDAW 2007)

Professional and technical workers (%

female)

N/A

Ratio of estimated female to male income 0.61

Year women receive the right to vote 1935

Year women receive the right to stand for

election

1946

Women in ministerial positions 0

Deepening

- အမးသမး တစဥး၏ ခယခက။

- ၄ငးအမးသမး၏ မသားစ၊ ကေလး၊ ေဆြမးအသငးအ၀ငး ၊ ပတ၀နးကင၊

ႏငငေတာအဆငအေပၚ ဘယလ အကးသကေရာကမႈ ရမလ။

Synthesis

- အမးသားတစေယာကအေနျဖင မမ၏ မသားစ၊ ပတ၀နးကငတြင

အမးသမးမား၏က႑ တးတက ျမငမားလာေအာင မညကသ႕ စတငလပေဆာငမလ။

ေမာကးသငခနးစာ (၃)

ေခါငးစဥ။ ။ ေရးရးစြ ပစခြက သတမတမႈမား

ရညရြယခက။ ။

- ေမြးလာကတညးက လသားမားအေပၚ ၀ငး၀နးသတမတေပးေလရေသာ ကား၊ မ

ပစခြကသတမတ မႈမားက ေဖာထတတတေစရန၊

- ထသတမတခကမား၏ အကးသကေရာကမႈက အမးသား၊ အမးသမးမား ကြျပားစြာ

ခစားရမႈမား အား သတျပမတတလာေစရန၊

- ထပစသြငးခရမႈမားက မမတဥးခငးအေနျဖင စတငေျပာငးလႏငမည အခကမားအား

ရာေဖြေျပာငး လ လာတတလာေစရန၊

လႈပရားမႈမား

- (ပျပင)

(တခါတနး အငမတနမ ခစခငၾကငနာၾကတ လငမယားႏစေယာက ရၾကတယ။ အဒ

လငမယားႏစ ေယာကဟာ ကေလး အငမတနလခငေပမယ ကေလးမရရႏငဘး ျဖစေနတယ၊

အဒလန႔ တခနမာ လငမယား ႏစေယာကဟာ သေတာစငတပါးန႔ ေတြ႔သတကြယ။ အဒအခါမာ

လငမယားႏစေယာကဟာ ကေလးလခင ေၾကာငးက သေတာစငအား ေျပာျပတအခါမာ

သေတာစငက ကေလးရႏငေၾကာငး ၊ သ႔ေသာ ကေလးလခင လ င တေယာကသာ

ရရႏငေသာေၾကာင ေယာကားကေလး (သ႔) မနးကေလးတဥးဥးကသာ သားဆပနရန

ေျပာျပခၿပး၊ တတကက စဥးစားဆးျဖတ၍ ေနာကတပတတြင ျပနလည သားဆပနရန

ေျပာဆလကသည။)

- သငတနးသားမားက လငမယားႏစေယာကေနရာတြင ၀ငေရာကခစားေစပါ။

- အကယ၍ မမတ႔သာ ၎လငမယားႏစေယာက၏ ေနရာတြငျဖစပါက မညသည သား၊

သမးက ယရန စဥးစားဆးျဖတေစပါ။

- သငတနးသားတစဥးစ၏ ဆးျဖတခကက ျပနေျပာေစပါ။ ဘာေၾကာင ယရသညကလ

ေျပာခငးပါ။

- ေျပာလာေသာ အခကမားက စာရြကေပၚတြင ေရးခထားပါ

လႈပရားမႈ -

သငတနးသားမားအား အဖြ႔ ႏစဖြ႔ ခြခငးပါ။

- ေယာကားဆတာ ဘာလ ၊ မနးမ ဆတာဘာလ။

- (ေခါငးစဥတပ)ရန စာရြကေပၚတြငေရးထားပါ။

- ဘယလအမအကင ၊ စတေနသေဘာထား၊ အခကအလကေတြက ၾကညၿပး

ေယာကၤ ား၊မနးမဟ ဆးျဖတသလ။ (ေရာငစစကတြငေရးခငးမည)။

- အထကအပါ အခကလကမားက အဖြ႔ႏစဖြ႔မ ေရးသားထားသညမားက စာရြကေပၚတြင

ေရးသား ထားၿပး သငပနးေပၚတြင ကပခငးပါ။

ေဆြးေႏြးျခငး -

- သငတနးမားအား စာရြကအပငး ေသးေသးေလးမားက ေပးထားပါ။

- ေယာကကားေလး ၊ မနးကေလးမားအား တလညစ မတတပရပခငးပါ။

- ၎တ႔ ေရးသားထားေသာ အခကမားက တခကခငးစ ဖတျပ၍

ကယႏငကကညေသာ အခက ျဖစပါက အမတတခက ျခစေစပါ။

- အားလးၿပးဆးပါက ၎အခကအားလးႏင ကကညေသာသရပါက

ထငႏငေၾကာငးေျပာပါ။

ေမးခြနး -

- ဘာေတြေတြ႕ရလ။

- ဒ သတမတမားနင မမနငကကညမႈရလား။

- ဘာေၾကာင မကကညတာလ။

- မမကယတင ေရးသား သတမတထားေသာ စခနႏင မမကယတင

မကကညျခငးအားျဖင ေယာကၤား၊ မနးမ မဟတေတာဘးလား။

- ၎တ႔ ေဆြးေႏြးထားေသာ အခကမားမ အမးသမး၊ အမးသားမားအေပၚ

သကေရာကႏငေသာ အကးမားက ေဆြးေႏြးမႈ ျပလပႏငသည။

ဗဟသတေပးျခငး

- Stereotype ဆတာ အဂၤလပစလး Stereo န႔ Type ေပါငးစပထားျခငးျဖစသည။

အဓပၸါယမာ မေျပာငး မလဘ အရငအတငး ထပခါတလလ (သ) သတမတခ ေနရျခငးက

ဆလသည။ (ဥပမာ) ျမနမာစကားပတချဖစသည “ တခါ လာလညး မျပာပဆး” ဆတာမးက

ဆလသည။ အကၽြႏပတ႔သည ေမြးဖြားလာကတညးက ေယာကၤားကေလး၊ မနး ကေလးဆတ

ျဖစတညမႈအေပၚ မတညၿပးမ ကၽြႏပတ႔က လကခသညျဖစေစ၊ လကမခသညျဖစေစ အကၽြႏပတ႔

ရ႕ ရးရာဓေလ၊ ထးတမးစဥလာအရ ပသြငးခခရၿပးျဖစပါတယ။ ေယာကကားဆရင ဒလေနရမယ၊

မနးမဆရင ဒလေနရမယဆတ ေရးရးစြ အယအဆေတြန႔ ငယစဥကတညးက ပသြငးခခရသည။

တကယေတာ Stereotype ဆတာက အပစတစကေန အျခားအပစအေပၚမာထားရတ

ထငျမငယဆခက သေဘာထားသာ ျဖစသည။

Stereotype ရ႕ အဓပၸာယ(ပစခြက)ဆတာ ဘာကဆလလ။

ျပငရနအခက ထပခါတလလ မဟတ။ ရရ ၊မရရ သတမတခရတာ။

စးပြားေရး၊ လမႈေရး၊ ႏငငေရး အေျခအေနရလညး ေျပာငးလႏငသည။

(ဥပမာ)

ဖ ဆနျခငး မ ဆနျခငး

ရရငျပတသားျခငး ယဥေကးျခငး

သတရျခငး သမေမြ႔ျခငး

ဥးေဆာငျခငး နာခမႈရျခငး

ဒအခကေတြက ၾကညျခငးအားျဖင ေယာကားဆတာ ဒလျဖစရမယ၊ မနးမဆတာ

ဒလျဖစရမယ ဆၿပး သတမတထားၾကေပမယလညး လကေတြ႔မာ ဒလပစႏင မကကညေသာ

ေယာကား ၊ မနးမမားက ေတြ႔ရေနရ မာ ျဖစပါတယ။ ဒလပစမး မျဖစလ႔လညး ေယာကကား

မဟတႏင ၊ မနးမ မဟတႏငဟ မဆႏငပါ။ ဒအခက ေတြက ၾကညျခငးအားျဖင Stereotype

ဆတာက Fact ဆတ တကတ အခကအလကတြငအေပၚ မတညတာ မဟတဘန႔

ေယဘယသေဘာ ထငျမငယဆခကတြငသာ ျဖစတယဆတာ ေတြ႔ရပါတယ။ ဒလ ထငျမငယဆ

ခကေတြဟာ အေကာငးဘကက ရႏငသလ ၊ တခ႕ထငျမငယဆခကေတြဟာ တဖကက

အရမးထခကနစနာ ေစႏငၿပး ခြျခားဆကဆျခငးက ျဖစေစႏငပါသည။

(ဥပမာ)

ေယာကားန႔ သတငး ၊ စးစမးေလလာ။

မနမန႔ အတငး ၊ စပစျခငး။

(ဉာဏစမးပျပင)

သားအဖႏစေယာကဟာ ဆငကယတစစးက အတစးလာရငး ကားတစးန႔

ရတတရက ၀ငတက မတယ။ ဖခငျဖစသက ပြခငးၿပး ေသဆးသြားတယ၊ သားျဖစသမာေတာ

ဒဏရာအႀကးအကယ ရခတယ။ ေဆးရက အေရးေပၚ လနာအျဖစ တငလကရတယ၊ ေဆးရတြင

လငယအား ၾကညရႈရန ဆရာ၀နႀကး ေရာက လာၿပး ၎လငယအား ေတြ႔ေသာအခါ (ဟာ

ငါသားပါလား) ဆၿပးေျပာလကတယ။

၎ညဏစမးပျပင ေျပာၿပးသညႏင ဆရာ၀နႏငလငယ ဘယလေတာစပေၾကာငး

စာရြကငယေပၚ

တြင အျမနဆး ေရးသားခငးပါ၊ တေယာကႏင တေယာကမတငပငရ၊

(အေျဖ)

သားအဖ ေတာစပေနသည။

၎တ႔ ေရးသားထားေသာ အေျဖမားက ၾကညရႈဖတျပ၍ ၎တ႔တြင ရေနႏငေသာ

ပေသကားခပ ယဆခကအစြမားက ေထာကျပႏငမည။

Deepening

- ပတ၀နးကငအတြငးမာ ေယာကားေလးမ႕ လပခြငမရတာ ဘာရလ၊ မလပခငဘန႔

လပရတာဘာလ။

- အမးသမးမ႕ ပတ၀နးကငမာ ဘာေတြ လပခြငရလ ၊ လပခြငမရတာ ဘာရလ။

Input (၂)

- Gender Tree (ပငစည - ရးရာယဥေကးမႈ ၊ ) (အရြက၊ အခက- ပစခြက) (ေဘးက ေလ၊ ေန-

ေကာငး၊ ပညာေရး၊ ဓေလထးစ၊ ဥပေဒ၊ မဒယာ၊ အဆအမန႔ )။

Sythesis

- ဒလမျဖစေအာင အမးသားေတြက ဘာလပႏငလ၊

- ဒလမျဖစေအာင အမးသမးေတြက ဘာလပႏငလ၊

- ကယအဖြ႔အစညးေတြမာေကာ ဘာလပႏငလ၊

ဗဒယ ျပသျခငး ( ညအစအစဥ )

ေမာကးသငခနးစာ (၄)

ေခါငးစဥ။ ။ Gender based Discrimination

ရညရြယခက။

- လငကြျပားမႈအေပၚ အေျခခ၍ ခြျခားဆကဆမႈမားက သျမငလာေစရန။

- မမကယတင နားလညလကခတတလာၿပး ခြျခားမႈမား ေလာနညးလာေအာင

လပေဆာင တတလာေစရန။

လပရားမႈ။

သငတနးသားမားအားလး ၀ငး၍မတတပရပေစၿပး ေဘာလးတလးျဖင

အားလးအတတကြ ကစားျခငး။ ထသ႔ ကစားေနခနတြင ဒငလႀကးမ မနးကေလးမ႔

ခြျခားသညဆတာက ေပၚလြငေစရန သးႏႈနးတ စကားမားက ေျပာရမည။

- အားႏြ႔လကတာ။

- သြကသြကလကလကမရဘး ၊ လႈပစလႈပစန႔။

- ပမားေနတယ။

- ဥးေႏာကမရလကတာ။

- ၿမစစ။

- အပငးထလကတာ။

- တဖကကလညး ခးမြမးစကားေျပာခငးရင ပေကာငးတယ။

အထ ဆကလက ကစားသြားၿပးေနာက လပရားမႈက ရပလကေစၿပး

ေနရာျပနယခငးမည။

ေမးခြနးမား

ဘယလခစားရလ။

လပရားမႈအေပၚဘယလျမငလ။

အထတခရတသေတြ ဘယလခစားရလ။

ဘယလေျပာၿပး ကစားကြငးထက ထတပစတာလ။

ဒငလႀကးအေပၚဘယလျမငလ။

(သ႕မဟတ )

ပထမဥးစြာ သငတနးနညးျပသည မကစားခင လကနာရန စညးကမးခကမားက

ေျပာျပထားရမည၊ (စကားလး၀မေျပာရ၊ တျခားလ၏ နဖးတြငရေသာ အေရာငကလညး

မေျပာျပရ။ အမအယာႏငလညး အသမ ေပးရ။) ကစားေနခနအတြငး စကားလး၀မေျပာရနႏင

အေရာငအလက ညႊနၾကားခကမားက လကနာရန ႀကတငေျပာျပထားရမည။

(၁) အ၀ါေရာင- ၿပးရၿပးျပပါ။

(၂) အစမးေရာင- အငမတနမ လလလားလား ဖကလညတကငး ႏႈတဆကဟနျပရမည။

(၃) အနေရာင- လး၀ မလလားဟန၊ မကႏာကေတာင မၾကညခငေသာ အမယာမးက

ျပရမည။

(၄) အျပာေရာင- မရမၿပး လကဆြ ႏႈတဆကရတင လပရမည။

သငတနးနညးျပမ နဖးျပငကပ စေတကာ အ၀ငးအေသး (၀ါ၊ စမး၊ န၊ ျပာ)မားက

ႀကတငျပငဆငၿပး သငတနးသားမားအား မကစမတခငးထားၿပး နဖးမားေပၚတြင

အေရာငမတေအာင ကြကေကာ လကကပေပး ပါ။ (အစမးေရာငက အမားစကပၿပး၊

အနေရာငက လနညးစ ကပပါ။) ကပၿပးပါက သငတနးသားမားအား မက စ ျပနလညဖြငခငးၿပး

စကားမေျပာရန၊ အမအယာျဖငသာ လပေဆာငရန ထပမညႊနၾကားပါ၊ ၿပးေနာက အေရာင

အလက အမအယာလပၿပး စတငကစားခငးပါ၊ ေနာကဆးကစားပြ ၿပးဆးခနတြင

စကားေျပာခငးၿပး ကယနဖး တြင ကပထားေသာ အေရာငက သပါေစ၊ ၿပးေနာက

အေရာငအလက ခြၿပးထငခငးပါ။

Discussion

ေမးခြနးမား။

- ဘယလခစားရလ။ ( အေရာငလက ခစားခက မားက ေမးခြနးေမးပါ )

- လႈပရားမႈမာ ဘယလျမငလ။

- ဘယလခစားရလ။

- ကယက သတပါး ဘယလ ဆကဆလ။ ဘာေၾကာငလ။

- ကယကေကာ သတပါးက ဘယလဆကဆလ ၊ ဘာေၾကာငလ။

(အနေရာငအဖြ႕၏ ခစားခကမားက ဥးစားေပး ေမးခြနးမားေမးၿပး ျပနလညေဆြးေႏြးပါ။)

ဘာေၾကာငခြျခားရတာလ

ေနာကဆကတြေမးခြနး ---

- ဒလအျဖစအပကန႕ အဆငတတာေတြရလား။

- လကေတြဘ၀မာ အနေရာငကပထားတသေတြကဘယလလမးေတြ ျဖစေနလ။

- အစမးေရာငကပထားတသေတြက ဘယလလမးေတြ ျဖစႏငလ။

သငတနးသားမ ေျပာလာေသာစကားမားက စာရြကေပၚတြငခေရးထားၿပး အမးသမးက

သးသန႕ဆြ ထတၿပး ဆကလကေဆြးေႏြးပါ။

Input

လသားတငးသည ေမြးဖြားကတညးက တညေသာဂဏသကၡာႏင

လ႕အခြငအေရးရသညဟ ဆေသာ အခကက လ အခြငအေရးေၾကျငာစာတမး၏ အပဒ(၁)ႏင

၂တ တြင ေဖာျပထားသည။ သ႔ရာတြင လမးေရး အေျခခအရေသာလညးေကာငး၊ အသားေရာင၊

ကးကြယသညဘာသာ အရေသာလညးေကာငး၊ လငကြျပားမႈ အရေသာလညးေကာငး၊

အခ႕သမားမာ ဘ၀၏ က႑အသးသးတ တြင အျခားသမားကသ တနးတခစားခြင မရဘ

ခြျခားခရလက ရသည။

လသားတငးသည ေမြးဖြားလာကတညးက တညေသာဂဏသကၡာႏင

လ႔အခြငအေရးရသည ဆေသာအခကက အမးသမးမားအတြက က႑အသးသးတြင

အထးသျဖင ႏငငေရးအရ ပါ၀ငမႈမားတြင ခြ ျခားသတမတခရမႈမားက ရငဆငခရသည။ လ

႔အခြင အေရး သမငးအေႀကာငးအရက ျပနၾကညမညဆပါက စကားလးအရ

ခြျခားသတမတခရမႈမားက ရငဆငခရသည။

လ အခြငအေရးသမငးေႀကာငးက ျပနႀကည႔ရမညဆပါက စကားလးအရ

ခြျခားသတမတခရမႈမား ရခသညဟ ေတြ ႏငသည။ လ႔အခြငအေရး၏ မလအစဟ

ေျပာေလ႔ရေသာ ျပငသစႏငင ေတာလနေရးေနာက ပငးတြင ေပၚေပါကလာခေသာ

ျပငသစအခြငအေရး ေၾကျငာစာတမးတြင (Declaration theRights of Menand Citizen)

ဟ၍သာ ေဖာျပထားၿပး အမးသမးအခြငအေရးက အေသးစတ ေဖာျပချခငးမရေပ။

ထ႔အတြကေၾကာင ျပငသစေတာလနေရးတြင တကၾကြစြာ ပါ၀ငခေသာ

ျပငသစအမးသမးတဥးျဖစသ အလမပဒေဂါသည ထစာ တမးက အတယ၍ အမးသမးမားႏင

အမးသမးႏငငသားမား အခြငအေရး ေၾကညာစာတမးက ေၾကညာခ သည။ သ ေသာ

အမးသားမားက လစလရခၾကသည။ ျပငသစေတာလနေရးအၿပး ျပဌာနးခေသာဥပေဒတြင

အမးသမးမားမေပးခြငက လစလရခႀကသည။

အမးသမးမားျဖစသည႔အတြက က႑အသးသတြင အထးသျဖင

ႏငငေရးတြငပါ၀ငမႈ၌ ခြျခား သတမတခရမႈမားက ရငဆငခရသည။ လ႔အခြငအေရး

သမငးအေၾကာငးက ျပနၾကညမညဆပါက စကားလး အရ ခြျခားသတမတခရမႈမား ရခသညက

ေတြ႔ႏငသည။ လ႔အခြငအေရး၏ မလအစဟ ေျပာေလရေသာ ျပင သစေတာလနေရး

ေနာကပငးတြင ေပၚေပါကလာခေသာ ျပငသစ လ႔အခြငအေရး ေၾကျငာစာတမးတြင

(Declaration ot Rights of Men and Citizen) ဟ၍သာ ေဖာျပထားၿပး အမးသမးမား၏

အခြငအေရးက အေသးစတ ေဖာျပချခငးမရေပ။ ျပငသစေတာလနေရးတြင တကၾကြပါ၀ငခေသာ

ျပငသစအမးသမးတဥးျဖစသ အလနပဒေဂါသည ထစာတမးက အတယ၍ အမးသမးမား ႏင

အမးသမးႏငငသားမားအခြငအေရး ေၾကညာ စာတမးက ေၾကညာခသည။

သ႔ေသာအမးသားမားက လစလရႈခၾကသည။ ျပငသစေတာလနေရးအၿပး ျပဌာနးခေသာ

ဥပေဒတြငလညး အမးသမးမားအား မေပးခြငက လစလရႈခၾကသည။

အေမရကနႏင အဂၤလနႏငငတ႔တြင အမးသမးမားအား မေပးခြငက (၁၉)

ရာစေလာကအထ တကပြ၀ငခၾကသည။ အမးသားမားႏင တနးတမေပးခြငအတြက

လႈပရားေတာငးဆမႈမား အရနအဟန ျမငမား လာၿပး အမးသမးမားအားလး အသတရား

ႏးၾကားလာခၾကသည။ အဂၤလနႏငငတြင (၁၈၆၀) မ (၁၈၉၀) ခႏစ မားအတြငးတြင

အမးသမးမားအား လကေလာမႈမား ေပၚထြနးလာခသည။ အဂၤလန ပါလမနတြင အမေထာင ရင

အမးသမးမား၏ ကယပငပစၥညးထနးသမးခြငႏင စးပြားရာခြငက ဥပေဒျဖင

အသအမတျပလာခသည။ တကသလမားသ႔ အမးသမး ေကာငးသမား တက

ေရာကခြငရလာသည။ ၁၉၁၃ ခႏစတြင အမလ၀ကေဒး ဗစဆငသည အဂၤလနဘရငစးေသာ

ျမငးေရ႕တြင လအပအေသခဆႏၵျပၿပးမ ၁၉၁၈ တြင အမးသမးမားအား မေပးခြငက

ခြငျပခသည။ ပထမပငးတြင အမးသမးမား မေပးခြငက အသကသတမတခက အသက (၃၀)

သတမတထားၿပး ေနာကပငး ဆယႏစၾကာမ အမးသားမားႏငတနးတ အသကေျပာငးလ

သတမတေပးခ သည။ ပထမကမၻာစစအၿပးတြင အမးသမးမားမေပးခြငက အသအမတျပေသာ

ႏငငအေရအတြက မားလာ သည။ အမးသမး လႈပရားမႈမားမာလညး မေပးခြငရရေရးမ

အျခားႏငငေရး ၊ ဥပေဒေရး၊ စးပြားေရးနယပယတြင လညး ခြျခားဖႏပမႈ ပေပာကေရးသ႔

တးတကေတာငးဆလာခသည။ ၁၉၆၀ ခႏစ ပတ၀နးကငမားတြင အမး သမးမားသည

ယခငအမးသမးမားႏင မဟပစပဟ သတမတထားေသာ ျပငပလပငနးခြငမားတြင ပါ၀ငလပ

ကငခသည။ အမးသမးမား ျဖစသညအတြက အလပခြျခားျခငး၊ ခစားခြင မတညျခငး

စသညအျဖစမား ႏင ရငဆငေတြ႔ရသညအတြက လပငနးခြငတြင တနးတညမေရး

ေတာငးဆသမား ထြကေပၚလာခ သည။

၁၉၇၀ ခႏစ ၀နးကငကာလမား၌ အမးသမးမား၏ ေတာငးဆသသည ႏငငေရး၊

စးပြားေရး၊ တနးတ ညမေရး ေတာငးဆသထက ပမကယျပန႔လာသညက ေတြ႔ရသည။

ထက႑မားေလာကသာ မကေတာဘ အျခားက႑မားတြငပါ အမးသမးမားက ခြျခားသည

မဟာဖ၀ါဒစနစႀကးတခလးက ဖတသမးပစရန အမးသမး မားအေပၚ ခြျခားသညအျမငမားက

ပပးေပးေနသည လငခြျခားသညအရာအားလး က တြနးလနရန ေတာငးဆ လႈ႕ေဆာလာခသည။

ထအယအဆထတြင အမးသားမားက အမးသမးမား၏ ဘ၀အစတအပငးအားလးက သ တ႔

စတတငးၾက ျပဌာနးသတမတေပးထားသည။ အမးသမးမားက လကတြေဖာအေနႏင မျမငဘ

သတ႔၏ လကေအာကခအဆငမးျဖစသာ ျမငေယာငေနသည။ ထ အစြအျမငအားလးသည

အမးသမးမားဘ၀က နမက ေစေသာ အရာမားျဖစသညဟ အယအဆ ထြနးကားလာသည။

အမးသမးမားအခြငအေရးက ခးေဖာကရာ တြင အမေထာငစအတြငး၊ လပငနး အတြငးႏင

လ႔အသငးအ၀ငးဘ၀အတြငး အမးသမးမားက ခြျခားဆကဆ ျခငး၊ အျမတထတျခငးမား

ပါ၀ငသညဟ ေတြးျမငလာခသည။ အမးသမးမားႏင အမးသားမား၏ စတထားမား အျမငမား၊

အစြမားက ေျပာငးလပစရန လအပေၾကာငး ယဆလာသည။ ထအယအဆမာ ဥေရာပႏင

ေျမာက အေမရကတကတ႔တြငသာ မဟတဘ ကမၻာအႏ႕အျပားသ႔ ျပန႔ႏ႔ခသည။

ယေန႔အခါတြင လငကြျပားမႈေၾကာင အမးသမးမားအေပၚ ခြျခားဆကဆျခငးက

လ႔အခြငအ ေရး ခးေဖာကမႈအျဖစ သတမတ၍ ခြျခားမႈမား ခပၿငမးေစရန ေတာငးဆ

တကပြ၀ငမႈမား ထြနးကားလာသည။ အမးသမးမားအား စနစတက ႏပစကညငးပမးမႈက

ႏပစကမႈပစတခအျဖစ အသအမတျပရန၊ မဒမးကငျခငး က လငအၾကမးဖကမႈပစတခအျဖစ

အသအမတျပရန၊ အမးသမးမားအား ျပညတနဆာအျဖစ အသးျပျခငးက

ကၽြနျပမႈပစတခအျဖစ အသအမတျပရန၊ အမးသမးမားအား အၾကမးဖကျခငးက လ႔အခြငအေရး

ခးေဖာကမႈ တခအျဖစ အသအမတျပရန၊ အမတြငးအၾကမးဖကမႈအား

လ႔အခြငအေရးခးေဖာကမႈတခအျဖစ လကခရန ႀကးပမးေဆာငရြကလကရသည။

အမးသမးမားအား ခြျခားဖႏပမႈ (Discrimination) ဆသညအဓပၸာယက

အမးသမးမားအား နညးမးစျဖင ခြျခားထားမႈ ပေပာကေရး သေဘာတစာခပ (CEDAW)

၏အပဒ (၁) တြင ႏငငေရး ၊ လမႈေရး၊ ယဥေကးမႈ ၊ ႏငငသား အခြငအေရးႏင အျခားေသာ

က႑မးစတ႔တြင အမးသမးမားအား လငအရကြျပားမႈက အေျခခ၍ ခြျခားျခငး၊

သးသန႔ျဖစေစျခငး၊ ကန႔သတထားျခငး တ႔က ဆလသညဟ ဆထားသည။

Deepening

မမတ ၏ မသားစ၊ ပတ၀နးကင၊ ႏငငေတာတြင အမးသမးမားအေပၚ ခြျခားမႈမားက

အဖြ႕ခြ၍ ေဆြးေႏြး ေစမည။

Synthesis

ဒလ ခြျခားမႈေတြက ေလာနညးလာေအာင မမတ႔အေနန႔ ဘယလလပေဆာငႏငမလ

ဆတာက အဖြ႕ အလက ေဆြးေႏြးတငျပေစျခငး။

ေမာကးသငခနးစာ (၅)

ေခါငးစဥ။ ။ အမးသမးမားအေပၚအၾကမးဖကမႈႏင အမတြငးအၾကမးဖကမႈ

ရညရြယခက။

အမးသမးမားအေပၚ အၾကမးဖကမႈအေၾကာငး သလာေစရန၊

အမတြငးအၾကမးဖကမႈပစ အမးမးက သလာေစရန၊

မမကယတင နားလညလကခလာရနႏင ေလာနညးမႈလပငနးစဥတြင ပါ၀ငလာေစရန၊

လႈပရားမႈ

အၾကမးဖကမႈ ပစ (၃) မးက (Role Play) ျဖင ျပသျခငး။

( သ႕မဟတ )

တခါတနးက စစပငဆတရြာေလးမာ ရြာသားေတြက အားကေလာကတ

အတြလညးညတ ကႏငန႔ မသတာဆတ ခစသအတြေလးရတယ။ သတ႔က

ႏစဖကမဘေတြကလညး သေဘာတထားေတာ သတ႔ဟာ မၾကာခငမာဘ လကထပထမးျမားဖ႔

ရညစးထားတယ။ ဒလန႔ဘ မၾကာခငမာ ကႏငန႔မသတာဟာ လကထပ ထမးျမားခၾကတယ။

သတ႔ဟာ သပခစၾကတယ။ ရြာမာရတလပ၊ အပေတြဟာ သတ႔ ဇနးေမာငႏက သပအား

ကတာေပါ။ ကႏငဟာ သ႔မနးမ မသတာက တနေနေအာင ခစတယ၊ သ႔မနးမက ဆပဖ႔

ေနေနသာသာ မက ႏာေတာင တခကမပကခဘး။ မသတာကလညး သ႔ေယာကကားက

လေလေသးမရ ဂရစကတယ။ ဒါကဘ ကႏငဟာ အရမးပတျဖစေနခတယ။

ဒလန႔ အမေထာငသကေလးလညး ၾကာလာေတာ မသတာဟာ သတ႔အမေလးမာ

ဇနးေမာငႏႏစဥး တညး ေနလာတာၾကာေတာ အမမာဆညးလညးသေလးေတြ

ၾကားခငလာတယ၊ မသတာက ကေလး လခင လာတယ။ ကႏငန႔တငပငတယ။ ကႏငဟာ လး၀

လး၀က သေဘာမတဘး၊ ကေလး မလခငေသးဘးဟ ဘ ေျပာတယ။ မနးမကလညး ဆပမႈေတြ

လပလာတယ။ ငါဟာ အမေထာငဥးစးျဖစတယ။ ငါစကားက မလြနဆန န႔ဆၿပး

ကေလးမရေအာငလညး မသတာက တားဖ႔ေျပာတယ။ မသတာလညး ကေလးလခငတစတက

အရမး ျပငးျပေနတယ။ အဒလန႔တေန႔မာ မသတာ ကယ၀နက လြယခရတယ၊ အဒမာစၿပး

ကႏငဟာ ေဒါသေတြ အရမးထြကခတယ။ သ မလခငဘ ကေလးရလာတအတြက သ႔မနးမက

အရမးအျပစတငတယ။ ဒလန႔ မသ တာဟာ (၉)လလြယလ႔ (၁၀)လဖြားျမငခၿပး

သမးမနးကေလးက ေမြးေပးခတယ။ အဒမာ ျပသာနာေတြဟာ မသတာ ေမာလငခသလ

မဟတေတာဘ ကႏငဟာ သမးမနးကေလးေမြးလ႔ ဆၿပး မသတာက အျပစတင ရႈတ ခခတယ။

သကဥးကေလးက သားမေမြးဘ သမးမနးကေလး ေမြးရမလားဆၿပး အသးမကတမနးမ၊

စတပကဖ႔ ေကာငးတမနးမဟ ဆကာ မသတာက ျပစေစာငေရာကမႈမေပးတအျပင

အျပစတငစကားမားကသာ အခန တငး ေျပာေနေလရသည။

အဒလန႔ဘ ကႏငဟာ အၿမတမးလလ အရကေသာကလာကာ မသတာက

ရနရာေလရတယ။ သမး ကေလးကလညး တခါမေတာငချခငး၊ နမရႈ႕ျခငးမး ဖခငတေယာက၏

ေမတာကျပေလမရဘး။ အမကလညး အခနမနမန ျပနမလာခဘး။ ၾကာလာေတာ မသတာလညး

စတဆငးရ၊ ကယဆငးရ ျဖစလာခတယ။ သ႔ ေယာ ကား အမက ျပနမလာသညမာ

ၾကာလာေတာ သလညး စတမခတာေတြ ျဖစလာခတယ။ ဒလန႔ သ႔ ေယာကား ေနာကက

ေနာကေယာငခလကတအခါမာ ကႏငဟာ တျခားရြာက မနးမတေယာကန႔ ေဖာကျပနမႈေတြ

ျဖစေန တာက သရတအခါမာ မသတာဟာ ေဒါသေတြ ထြကခရတယ။ ေနာကတေန႔မာ ကႏင

အမသ႔ ျပနေရာကလာ ေသာအခါ မသတာဟာ သ႔ေယာကားက ေဒါသကလညးထြက ၊

စတကလညး လႈပရားမႈေတြ ျဖစၿပး ရနေတြ႔ ေသာအခါ ကႏငသည သ၏အရႈပထပ

သသြားေသာေၾကာင မသတာအား ဘာျဖစလ။ ငါေယာကားဘ။ ေနာက အငယထားေတာ

ဘာျဖစလ။ နငကလညး ငါတနရာတနေၾကး ရာေကြ းေနတာဘ။ နင ေအးေဆးသာ ထငစား

ေနရဘဟ သလပရပဟာ အျပစမရသလမး ျငငးဆနေျပာဆကာ လာရညခငတ မနးမဟဆကာ

ရကႏက၊ ႀကမးေမာငးခသည။ အျပစမရေသာ သမးကေလးကလညး အမျပနလာရင

ကကသေရမရတ မကႏာေတြဘ ေတြ႔ေနရတယဟဆကာ ေနာကတႀကမ အမမ

ျပနလညထြကသြားျပနသည။

ေဆြးေႏြးမႈ

- ဒဇာတလမးေလးက ဘာအေၾကာငးအရာက ေဖာျပတာလ။

- ဘယလခစားရလ။

- မသတာ ဘယလပစမးေတြန အၾကမးဖကခေနရလ။

- ကႏင ဘာေၾကာင ဒလလပရတာလ။

- မမပတ၀နးကငမာ ဒလအျဖစအပကမးန႔ ဆငတတာ ေတြ႔ဘးလား။

- ဒဇာတလမး ေရ႕ဆက ဘယလျဖစသြားမယလ႔ ထငလ။

- အကးသကေရာကမႈ ဘာေတြျဖစလာႏငမလ။

Input –

အမးသမးမားအား အၾကမးဖကခရျခငးဆသညမာ “အမးသမးမားအား

စတပငးဆငရာအရ ေသာ လညးေကာငး၊ လငပငးဆငရာအရ ေသာလညးေကာငး၊

ကယခႏၶာအရ ေသာလညးေကာငး၊ လငကြျပားမႈအရ ခြျခားၿပး အၾကမးဖကျခငး၊

ႏငလမငးထကျပျခငး၊ လြတလပမႈက အတငးအဓမၼ သမးပကျခငးစသည ျပနာ မားသည

အမားႏငဆငေသာ အေျခအေန (သ႕မဟတ) တဥးခငး အေျခအေနမားတြင ျဖစေပၚေစျခငး” က

ဆ လျခငး ျဖစသည။ အမးသမးမားအေပၚ အၾကမးဖကမႈ၏ အေျခခအေၾကာငးရငးမာ

အမးသမးမား ဘ၀တ ေလာကလး နယပယအသးသးတြင အမးသားမားႏင တနးတညမျခငး

မျဖစေအာင ျငငးပယေနသည ခြျခား ဆကဆမႈေၾကာင ျဖစသည။ အၾကမးဖကမႈသည

ခြျခားဆကဆျခငးေၾကာင ျဖစေပၚသညအျပင၊ ခြျခားဆကဆ ျခငးက ပမအားေကာငလာရန

တြနးအားေပးေနၿပး အမးသားမားနင အမးသမးမား တနးတညမျခငး၏ အေျခခ

သေဘာျဖစသည အမးသမးမား မမတ႔၏ ရပငခြငမားႏင လြတလပခြငမားက ကငသး၊

ခစားျခငးမား မျဖစ ေအာင တားဆးေနပါသည။ အမးသမးမားအေပၚအၾကမးဖကမႈသည

“အမးသားႏင အမးသမးမားအၾကား သမငးေၾကာငး အစဥအဆက မတညေသာ အခြငအာဏာ

ခြေ၀မႈ၏ လကၡဏာ ေဖာျပခကတရပျဖစၿပး၊ ၄ငး လကၡဏာသည အမးသားမားမ

အမးသမးမားအေပၚ လြမးမးခပကငမႈ ႏင ခြျခားဆကဆမႈက ျဖစေပၚေစ သညအျပင”၊

“အမးသမးမားအေပၚ အၾကမးဖကမႈသည အမးသားမားႏင ႏႈငးယဥလင အမးသမးမားသည

ဒတယတနးစား အဆငတြငသာ ျဖစေနေစရန အဆးအျဖတေပးသည အဓက လမႈေရးဆငရာ

ဒတယတနးစား အဆငတြငသာ ျဖစေနေစရန အဆးအျဖတေပးသည အဓက လမႈေရးဆငရာ

ယႏရားမားထမ တချဖစေၾကာငး” ကလသဂၢ၏ အမးသမးမားအေပၚ

အၾကမးဖကမႈပေပာကေရးသေဘာတညခက ေၾကျငာစာတမးတြင ေဖာျပ ထားသည။

အမတြငးအၾကမးဖကဆတာ ဘာလ၊၊

အမတြငးအၾကမးဖကမႈဆသညမာ လငမယားအၾကား (သမဟတ)

အတေနထငၾကေသာ သမး ရညးစားမားအၾကား တဥးက အျခားတဥးအေပၚ

ပသ႑ာနအမးမးျဖင ထခကကးလြနျခငးျဖစသည၊၊ အမ တြငး အၾကမးဖကမႈ ဆသညမာ

တႀကမတခါသာလင အခန႔မသင၍ ျပစမားျခငးမဟတေပ၊၊ အခနကာလ ၾကာ ျမငၿပး

စနစတကႏင ထပခါတလလ ျဖစပြားျခငးျဖစၿပး ရာဇဝတမႈေျမာကသည၊၊

အမတြငးအၾကမးဖကမႈ ပစမားမာ

� ရပပငးဆငရာ အၾကမးဖကျခငး၊

� စတပငးဆငရာ အၾကမးဖကျခငး၊

� လငပငးဆငရာ အၾကမးဖကျခငး၊

ရပပငးဆငရာ အၾကမးဖကျခငး။

ကယထလကေရာက ရကႏကျခငး၊ ကနျခငး၊ လကသးျဖင ထးျခငး၊

ေသြးထြကသယ ထးႀကတ ျခငး၊ ဆပငေဆာငဆြျခငး၊ လညပငးညစျခငး၊ ေသနတ၊ တတ၊

တျမကစညး၊ ဖနခြက၊ ပနးကနလး စသည နးစပ ရာတ႔က အသးျပကာ ကယထလကေရာက

တနညးအားျဖင ခြနအား အသးျပ၍ ႏပစကျခငး ျဖစသည။

စတပငးဆငရာ အၾကမးဖကျခငး။

ႏႈတျဖငေစာကားျခငး၊ သကၡာချခငး၊ ေဝဖနျခငး၊ ၿခမးေျခာကျခငး၊ ဆဆျခငး၊

အရကခြျခငး၊ စြပစြ ျခငး၊ ျပစတငရႈတချခငး၊ မထငမျမငျပျခငး၊ မသားစ၊ သငယခငး၊

ေဆြမးမားနင ဆကသြယခြငမျပျခငး၊ တ ဖကသား ခစားခကမား ျဖစေပၚေစသညအထ

ျပျခငးက စတပငးဆငရာ အၾကမးဖကျခငးဟ ေခၚသည။

လငပငးဆငရာ အၾကမးဖကျခငး။

ၿခမးေျခာကၿပး လငေဖာေျဖေရးအတြက အသးျပျခငး၊ အမးသမးမား၏

စတဝငစားမႈ မရဘ အတငးအဓမၼ လငဆကဆျခငး၊ လငပငးဆငရာ နာကငထခကေအာင

ျပမျခငး။

အမေထာငဘက၏ သေဘာတညခကမရဘ တနညးအားျဖင အတငးအဓမၼ

လငဆကဆျခငးက ေသာ လညးေကာငး တနညးအားျဖင လငမယားအၾကား မဒမးမႈျဖစသညဟ

ဆႏငသည။

ကမၻာအမးသမးမား အေျခအေန

ကမၻာေပၚတြင အမးသမးမား အၾကမးဖကခရမႈ အမးမးအနက အမားဆး ေတြ ရေသာ

ပသ႑ာနမာ အမတြငးအၾကမးဖကမႈ ျဖစသည။

ကမၻာတဝနး၌ အမးသမး ၃ ဥးလင တဥးသည သမ၏ဘဝတြင ရကႏကခရၿခငး၊

အတငးအဓမၼ လင ဆကဆခရၿခငး (သ ) အၿခားပသ႑ာနၿဖငအၾကမးဖကမႈက ခၾကရသည။

အမးသမးငါးေယာကလင တေယာကသည သမ၏ ဘဝအတြငး လငပငဆငရာ

ေစာကားမႈက ႀက ေတြ ခဘးသည။

တကမၻာလးတြင အမးသမးအားလး၏ ၂၀ ရာခငႏႈနးမာ အမေထာငသညဘဝအတြငး

အမတြငး အၾကမးဖကမႈ တစခခက ခစားခရသည။

ဂပန - ၁၉၉၃ ခႏစတြငအမးသမး (၇၆၉) ဥးက စစမးေမးၿမနးရာတြင ဇနးသည ၅၉

ရာခငႏႈနးမာ လငၿဖစသ၏ ကယထလကေရာက ေစာကားမႈက ခခ ရသညဟ ဆသည။

အေမရကန--------အမးသမး ၂၈ ရာခငႏႈနးမာ လငေယာကားၿဖစသ (သ႔)

ရညစားၿဖစသ၏ ကယထ လကေရာက အၾကမးဖကျခငးက အနညးဆး ခစားခရသည။

အႏၵယ------ ၁၉၉၆ ခႏစတြင အႏၵယႏငင၏ ၿပညနယတခ၌ အမးသား(၉၆၀၂)

ေယာကက စစတမး ေကာကခကအရ ၄၅ ရာခငႏႈနးမာ ၎တ ၏ မနးမမားအား

ကယထလကေရာက အၾကမးဖကၾကေၾကာငးက ဝနခေၿပာဆၾကသည။

ကရးယား-------အမးသမး ၃၈ ရာခငႏႈနးမာ ၎တ႔အား ကယထလကေရာက

အၾကမးဖကခရ ေၾကာငး တငၾကားထားသညက ေတြ ရသည။

ရရား------- အသက ၁၄ႏစမ ၁၇ ႏစ မနးကေလး ၁၇၄ ေယာကႏင ေယာကားေလး

၁၇၄ ေယာကက စစတမးေကာကခရာ မနးကေလး ၂၅ ရာခငႏႈနးႏင ေယာကားေလး ၁၀

ရာခငႏႈနးတ မာ လငပငးဆငရာ အ ၾကမးဖကမႈက ခေနရသညဟ အစရငခထားသည။

အမးသမးေရးဆငရာ ဥပေဒျပဌာနးမႈ

- အမတြငးအၾကမးဖကမႈဆငရာ ဥပေဒ၊

- သကေသ ၂ ေယာက ရဖ႔လ၊

- ဖအား၊ အျခားအေျခအေန - အမႈက ရပသမး

- ေငြေၾကး၊

- မဘ၊ ေဆြမး၊ သားသမး၊ ပတဝနးကင၊

- ၿခမးေျခာကမႈ၊

- ႏစသမ၊ ေခာေမာ၊ စညးရး၊

အမတြငးအၾကမးဖကမႈက ျမနမာဥပေဒက ဘယလကာကြယေပးသလ။

- ပဒမ ၃၁၄ -

- မညသမဆ ကယဝနေဆာငမနးမက ကယဝနပကကေအာငျပလပလင ေထာငဒဏ

၁ဝႏစ ခမတႏင။

- ကယဝနေဆာငမနးမ သေဘာမတလင ေထာငဒဏ တသကတကြၽနး ခမတႏင။

- ပဒမ

- မနးမတေယာကရ႕ဆပငက အလအတ သေဘာမတပ ဆြလင ျပစမႈေျမာက။

ထစစတမးမားက ေကာကချခငးျဖင သတျပမသညအရာမာ အၾကမဖကမႈက

အမးသမးမားသာမက အမးသားမားပါ ခစားရေၾကာငးက ေတြ႕ရသည။ အမးသမးအမားစမာ

သဘာဝအားျဖင အားႏြ႔သမားျဖစေသာ ေၾကာငလညးေကာငး၊ ဘာသာေရး၊ ရးရာဓေလ၊

ယဥေကးမႈမား၏ ထနးကြပမႈမားေၾကာငလညးေကာငး၊ အၾကမးဖကမႈက ပမခစားရေၾကာငး၊

မမတ႔ႏငင၏ ထကဝကေကာသည အမးသမးမားျဖစေသာေၾကာင ယခ လကရအတငး

ရပပငးဆငရာ၊ စတပငးဆငရာ၊ လငပငးဆငရာ အၾကမးဖကမႈမားက ခေနရမည။ ခြၿခားဖႏမ

ေစာကားမႈေတြက ခေနရမည။ ယၾကညမႈေတြအားနညးၿပး အၿမတမးမခသေတြ ၿဖစေနမယဆရင

မမတ မသား စ၊ ပတဝနးကင၊ ႏငငေတာမာ မားစြာထခကမႈရသညက သတျပမေစေၾကာငး၊

အမးသမးမားသညလညး လ သားမားျဖစေသာေၾကာင လအခြငအေရးမားက ရရခစားၿပး

အမးသားမားႏင အမးသမးမားအၾကားတြင တနး တအခြငအေရး၊ အခြငအလမးမားရၿပး

အၿပနအလနေလးစားမႈမား ရလာမသာ ေခတမတးတကေသာ ႏငင ေတာတစခ ၿဖစလာမာ

ၿဖစသည။

- အရာရာ လပေနတယ။

- ေပာရႊငေနၾကတယ။

- ခငခငစ ၾကငနာစ။

- ၾကာခနကေတာ တတြန႔ တတြမတညႏင။

- (တပတ၊ တလ၊ တႏစ)။

အၾကမးဖကမႈ သသရာ စကဝငး

Deepening

အဖြ႕ခြ ျပး ျပနလညေဆြးေႏြးေစျခငး။

- အမတြငးအၾကမးဖကမႈျဖစတ မသားစေၾကာင ေနာကဆကတြ အကးသကေရာကမႈ

ဘာေတြရလာ ႏငလ။ (အမးသား၊ အမးသမး၊ ပတ၀နးကင၊ ကးလြနသ၊)။

- အမတြငးအၾကမးဖကမႈက ပတ၀နးကငမာ ဘယလျမငထားၾကလ။

- ဒလမးက အကာအကြယေပးေလရလား။

- ျဖစလာရင ဘယလတငၾကားႏငလ။

Synthesis

- ဒလမး မျဖစလာေအာင ဘယလလပသငသလ။

() (Walking on the

Eggshell)

- ဒလမးက ကညလပေဆာငေပးေနတ အဖြ႕အစညးေတြန႔ ဘယလ ပးေပါငး

လပေဆာငႏငမလ။

ေမာကးသငခနးစာ (၆)

ေခါငးစဥ။ ။ ကာယေႁႏၵ ထပါးေႏာကယကျခငး၊ လငပငးဆငရာ

ေစာကားေႏာကယကမႈ၊

( Sexual Harassment)

ရညရြယခက။ ။ လငပငးဆငရာ ေစာကားေႏာကယကမႈ အဓပၸါယက

နားလညလာရန။

လငပငးဆငရာေစာကားေႏကယကမႈ

ပစအမးကနားလညသေဘာေပါကလာရန။

လငပငးဆငရာ ေစာကားေႏာကယကမႈက နားလညလကခလာၿပး

ျပျပငတတလာ ေစရန။

လပရားမႈ ။

“ခရးသြားေဖၚခငးေတြပ” ဗဒယဇာတလမးက ျပသျခငး။

( ၂၅ ) မနစ။

ေဆြးေႏြးခက ။

- ဇာတလမးမာ ဘာေတြေတြ႕ရသလ၊ ဘာေတြျဖစခလ။

- ဘယလမးပစ ေစာကားေႏာကယကမႈက ေတြ႕ျမငရပါသလ

- ဝတမႈအေနန႕ ဘယလခစား ရမလ။

- ဝတမႈက ဘာျဖစလ႔ မတငရတာလ။

- ဘာအခကအခ ရလ။

- ေနာကထပဘာေတြ ျဖစလာနငမလ။

- ပတ၀နးကငမာေကာ ဒါမးဆငတတာေတြ ဘာေတြရလ။

အခ႕ေသာသမားသည ၾကညရ၊ ထ ရ၊ အေျပာအဆ အားျဖင ဘာမမထခကနငပါဘး၊

ဒါဟာ စတာပ၊ ဘာမ ပပါသြားတာမဟတပါဘးဟ ေျပာၾကပါတယ။ ဒါေပမယ တကယတမး

အမးသားကဘျဖစျဖစ၊ အမးသမး ကဘျဖစျဖစ စတဆႏၵမပါပ အလမတပ ျပမလပေဆာငခက

အားလးသည လငပငးဆငရာ ထခကျခငးပင ျဖစ သည။

Input

( ဗဒယမ အဆက ကျပနလညျပသသြားမည)

What is Sexual Harassment

exual harassment is unwanted sexual or gender-based conduct that interferes with

an individual’s ability to perform or advance, especially in a work or school setting.

Sexual harassment can be committed by someone of the opposite sex, or by

someone of the same sex. Victims can be either male or female.

Types of Sexual Harassment

◊ Hostile Environment - when one is subjected to unwelcome repeated sexual

comments, innuendos or touching, which alter conditions or interfere with school or

employment performance, or access to opportunities. A claim can be based on a

single incident that is particularly severe or outrageous.

◊ Quid Pro Quo ("This for That") - when the harasser demands sexual favors in

return for something (e.g. sex for a promotion or passing grade), or retaliates

against one who objects to or reports harassment.

Important Note to Employers

Employers can be held responsible for the behavior of their employees, regardless of

whether or not they encouraged the behavior. Ultimately, the employer is liable for

any wrongful conduct involving sexual harassment.

Important Note to Schools

School districts can be held liable for many forms of sexual harassment, including

student-on-student harassment when personnel have knowledge of the harassment

and do not take action to stop it. For more information, see the United States

Supreme Court’s decision in the case of Davis v. Bd. of Educ., 526 US 629 (1999).

Is Sexual Harassment A Crime?

While there is no specific criminal charge called “sexual harassment,” behavior that

constitutes sexual harassment may violate other criminal laws. Possible criminal

charges include:

◊ Stalking

◊ Assault

◊ Harassing communications

Thus, in addition bringing a civil action against an employer, school, and/or

individual, targets of sexual harassment may also find it helpful to file reports with

law enforcement officials and assist with prosecutions.

Stalking

(အစဥအဆကမျပတ ျပလပေနတ ျပလပမႈတစခ)။

Mental Assault

- စတဇဆနဆန အၾကမးဖကမႈကးလြန၊

- ထပခါထပခါ ျပလပ၊

- အၾကမးဖကခရတသရ႕ ဘဝထက အတငးအဓမၼဝငေရာက၊

Stalking Behaviours

ေနာကက တေကာကေကာကလက၊

ေစာငၾကည (မနးကေလးရတေနရာ)၊

Message ပ႔၊

လကေဆာငပစၥညးပ႔၊

အခကအလက၊ ကယေရးရာဇဝင စေဆာငး၊

ကြနပတာ၊

ကယထလကေရာက အၾကမးဖကမယပစ လပျပ၊

ရငးစငးတ စကားလးေတြႏင ေျပာဆ၊

လငပငးဆငရာ ထပါးေႏာကယကျခငးဆငရာ ျမနမာဥပေဒအရ ျပဌာနးခကမား

ပဒမ ၃၅၄ - မညသမဆ မနးမတေယာက၏ ကာယေႁႏၵက ပကစးေစရန

ရညရြယခကျဖင ကာယေႁႏၵ ပကစးႏငသညက သလကႏင ကယထလကေရာက ကးလြနမႈ

ျပလပလင ေထာငဒဏ (၂)ႏစ ႏင ေငြဒဏ ႏစရပစလးက ခမတမည။

ပဒမ ၅ဝ၉ - မညသမဆ မနးမတေယာက၏ ကာယေႁႏၵက ေစာကားရနႀကရြယၿပး

ေျပာဆျခငး၊ အသ ျဖင ျပျခငး၊ အမအရာျဖင ျပလပျခငး၊ အထကပါျပလပခကမားသည

ထအမးသမး ၾကား၊ ျမငေစရန အႀက၊ ရညရြယခကျဖင ျပလပပါက ရာဇဝတမႈေျမာက၊

ေထာငဒဏ (၁)ႏင အလပ၊ ေငြဒဏ ႏစရပစလးက သတ မတ။

ပဒမ ၂၆၈ - လမးမေပၚ၊ လအမားရေသာ ေနရာတြင ကးလြနလင အမားျပညသ

ေႏာကယကမႈျဖင ရာဇဝတျပစဒဏ ထကသင။

ပဒမ ၄၄၇ - အမးသမးေနအမ၊ အခနးက တတတဆတဝငေရာက ကးေကာပါက

ရာဇဝတျပစဒဏ သင။

Deepening

- Sexual Haressment အလပခရတ အမသမးေတြ ဘာေၾကာငတငၾကားဖ႔

ခကခတာလ။

- ဘယသေတြမာ တာ၀နရ။

- Sexual Haressment က ဘာနားလညလ။

Synthesis

လငပငးဆငရာ ေစာကားေႏာကယက။

အမးသမးအခြငအေရး(သာနည ၼငါအ)

ရညရြယခက

- အမးသမးအခြငအေရး နင သမငးေၾကာငးကသရ၊ နားလညေစရန၊

- မမႏငသကဆငေသာ မသားစ၊ ေနရာ၊ ေဒသ၊ ပတ၀နးကငရ အမးသမးမား၏

အခြငအေရးဆငရာ အေျခအေနမားက သျမငနားလညလာေစရန

- မမကယတင အမးသမးအခြငအေရး ခးေဖာကခရမႈမားက ကယခငးစာ နားလည

တတရန

ေမာကးသငခနးစာ (၇)

ေခါငးစဥ။ ။ အမးသမး အခြငအေရး (Women Rights)

ရညရြယခက။ ။ အမးသမး အခြငအေရးႏင သမငးေၾကာငးက သရနားလညေစရန၊

မမႏငသကဆငေသာ မသားစ၊ ေနရာ၊ ေဒသ၊ ပတ၀နးကငရ

အမးသမးမား၏ အခြငအေရးဆငရာ အေျခအေနမားက

သျမငနားလညလာေစရန၊

မမကယတင အမးသမးအခြငအေရး ခးေဖာကခရမႈမားက

ကယခငးစာ နားလည တတေစရန၊

လႈပရားမႈ

(Games or Case study or Video)

- သငတနးမားအား စာရြကအပငးငယ တစရြကစ ေပးေ၀ပါ။

- ထ႔ေနာက တဥးခငးစက မမအလခငဆး အခြငအေရးတခစ ေရးခခငးပါ။

- ထ႔ေနာက မမ၏အခြငအေရးစာရြကက မမကငတြယ၍ စက၀ငးပ မတတပရပေစပါ။

- ထ႔ေနာက သငတနးနညးျပမ စာရြကငယေလးမားအား လကလၾကညရႈကာ (၃) (၄) ဥး၏

ေရးသားထားေသာ အခြငအေရးမားအား အငမတနမ ေကာငးမြနေၾကာငး ခးမြနးေျပာဆပါ။

- (၅)ဥးခန႔၏ အခြငအေရးမားအား မမမတနမရာ မနးေၾကာငး၊ မျဖစႏငသညက

ေမာလငေနေၾကာငး၊ တသ လား တနသလားဟ ေျပာဆပါ။

- ကနေသာသမား၏ အခြငအေရးမားက ၎တ႔ကယတင တစစဆတၿဖခငးပါ။

ေမးခြနး

- ဘာေတြျဖစခလ။

ဘယလခစားရလ (အခးမြနးခရသ၊ အျပစတငခရသ၊ စာရြကဆတၿဖခရသ)။

- လကေတြ႔ဘ၀မာ ဒလမး အျဖစအပကဆငတတာ ဘာေတြရလ၊ ဘယသေတြက

အမားဆး ျဖစႏင မလ။

- အမးသမးန႔ အမးသားအၾကား ဘယသက ပၿပး အခးေဖာကခေနရလ။

- အခးေဖာကခရရင ဘယလမးေတြ ဆကျဖစလာႏငလ။

-ပညာေရး၊

- ကနးမာေရး ၊

- အလပအကင ၊ အရငးအႏး၊ လစာမတ၊

- အဖြ႔၊ အမးသား၊ ႏငင၊

ဇာတလမး သရပေဖာျပသျခငး၊

တခါတနးက မနးကညးကနးဆတ ရြာေလးမာ ေတာငယာလပကငစားေသာကေနတ

ရြာသားမားန႔ စညးကားလတ ေတာရြာကေလး ျဖစတယ၊ ရြာကေလးမာ နယၿမ႕ေတြေလာက

တးတကမႈမရေသာလညး ရြာ သားမားရ႕ႀကးစားမ ၊ ပညာေရးက ေလးစားေသာ

စတဓာတကေလးေတြေၾကာင ရြာတြင အထကတနး ပညာ ေရးေကာငးေလး ထားရႏငခတယ၊

ထ႔အတဘ ရြာရ႕မလမးမကမးမာလညး စစတပတခလညး ရေနတယ။

မနးကညးကနးရြာရ႕ အထကတနးပညာေရးမ ဘာသာရပတခက

သငၾကားေပးေနတ ဆရာကလ ေသာ ဆသဟာလညး ရြာရ႕လခမဟတဘ ၿမ႕မလာ၍

ပညာလာသငၾကားေပးေနေသာ ဆရာျဖစတအတြက ရြာ တြငရေသာ ေကာငးသားမဘမားႏင

ရြာခလမားမ အလြနအမငး ေကးဇးတငလက အစစအရာရာ ဆရာအား

စတခယၾကညေနၾကတယ။ ေကာငးသားမဘမားမ ၎တ႔၏ သားသမးမားက ဆရာအမသ႔

ညအပ၊ ညေန စာ သငျပေပးရန စတခယၾကညစြာ လႊတထားၾကတယ။

တေန႔ ေကာငးသားအမားစထမ ရပရညေခာေမာလပတ ေကာငးသမေလး သဇာ ႏင

သမရ႕သငယ ခငးျဖစသ ႏငးႏငးတ႔ ႏစဥးအား ဆရာက တျခားေသာ ေကာငးသ၊သားမား

မသေအာင လမလညကာ (ဒေန႔ည သမးတ႔ ဆရာအမမာ စာလာကကရမယေနာ။

ေနာကသငမယ သငခနးစာေတြက ဆရာ ႀကတငျပငဆငေပးဖ႔ ရတယ)ဟ ဆကာ

ေကာကကစေသာ အႀကအစညႏင ေခၚခတယ။ ေနာကတေန႔တြင သဇာႏင ႏငးႏငးတ႔ ႏစ

ဥးဟာ ဆရာအမသ႔ေရာကလာကာ တျခားေသာ သငယခငးမားအား မေတြ႔ဘ

သတ႔ႏစဥးတညးသာ ေစာစးစြာ ေရာကႏငေနသညဟ ထငကာ သငယခငးမားအား

ေစာငေနရငး စာကကေနၾကတယ။ ေမာငရသနးလာခန တြင ဆရာအမေရ႕သ႔ လသးေလးဥး၏

ဖနပသမားၾကားေသာေၾကာင သငယခငးမား လာသညဟထငကာ အား ရ၀မးသာစြာျဖင သဇာမ

တခါးထြကဖြငေပးခတယ။ ထအခါ သဇာေမာလငခေသာ သငယခငးမားမဟတဘ စစ

၀တစမားအျပညန႔ စစသားသးဥး ျဖစေနတ အတြကေၾကာင သဇာဟာ အ႔ၾသသြားတယ။ ထအခါ

စစသားမား ထမ တဥးက (ဟေကာငမေလး နငတ႔ရ႕ဆရာ ရလား) လ႔ေမးလကေတာမ

သဇာလညး ေၾကာငအမးအမးန႔ (ဟတ။ ဟတ။ ရပါတယရင)လ႔ ေျဖကာ ဆရာက႔ပါ

တဆကတညး ေအာေခၚေပးလကၿပး သ႔သငယခငး ႏငး ႏငး န႔အတ

စာျပနထငကကေနခတယ။ ထအခါ ဆရာကလေသာလညး အမေပၚမ ဆငးလာကာ စစသားမား

ႏင တးတးထငစကားေျပာေနၿပး မၾကာမ ဆရာက သဇာႏင ႏငးႏငးအနားလာကာ ႏငးႏငးရ႕

ပခးက ပငစးပင နငး ဖကကငခါ (သမး ဆရာက မးဖေခာငးထမာ ဧညသညေတြအတြက ေရေႏြး

သြားထညေပးေနာ) ဟ တမင အႀကအစညႏင ခငးခတယ။ သဇာကလညး ဆရာဟာ

ရြစရာမကလးမားန႔ ခႏၶာကယတခလးက စကၾကညၿပး (သမးက ဟက ဆရာႀကးေတြက

ေမးစရာရလ႔တ။ ခန ေခၚေနတယ။ သြားၿပး လကခ စကားေျပာလကပါအး)ဟ ဆကာ ဆရာက

စစသားမားအနးသ႔ အတငးလႊတခတယ။ သဇာလညး ေၾကာကေၾကာကန႔ ထသြားကာ စကား

ေျပာေနတနး ဆရာသည ႏငးႏငး၀ငသြားေသာ မးဖေခာငးအခနးထသ႔ လကသြားသညက သဇာ

ေတြ႔လကရ တယ။

ထ႔ေနာက သဇာဟာ စစသားသးဥးအနားသ႔ ေရာကတအခါ သဇာအား

ၾကညေနၾကေသာ မကလး မားဟာ စားမတတ ၀ါးမတတပစ ျဖစေနတအတြကေၾကာင သဇာဟာ

အရမးက ေၾကာကလန႔ေနခတယ။ အဒ စစသားသးဥးထက အရာရလ႔ ထငရတသက သဇာအား

မတတပရပကာ လကက ဆြလကၿပး အပခနးထသ႔ အတငးဆြေခၚသြားခတယ။ သဇာလညး

အလြနအမငးေၾကာကလန႔ကာ အတငးရနးကနရငး ပတ၀နးကငအား

ေအာေခၚအကအညေတာငးရန ဟနျပငလကစဥအခါမာ အဒစစသားဟာ ခါးမ

ေသနတကထတၿပး (မေအာန႔ ေအာတာန႔ ပစထညလကမယ) ဟ ၿခမးေျခာကကာ

အပခနးထသ႔ အတငး ဆြေခၚကာ အတငးအဓမၼ ကငႀက ခပါတယ။ ႏငးႏငးလညး သဇာနညးတ

ဆရာက ၀ငးကလပေပးရန လကလာသလန႔ ႏငးႏငးအား ပါးစပက ပတကာ

မးဖေခာငးအတြငးမာဘ အတငးအဓမၼ ျပကငခပါတယ။ အဒေနာက သဇာႏင ႏငးႏငးအား

စစသား အရာရမ ေသနတႏငၿခမးေျခာကကာ (နငတ႔ ဒအေၾကာငးေတြက ရြာထမာ ျပနေျပာရင

နငတ႔က သတမယ။ ၿပးရင နငတ႔မဘေတြရ႕ လယေျမေတြကလညး သမးမယ) လ႔

ၿခမးေျခာကတယ။ ဆရာကလညး သပါပါတယ ဆတအေၾကာငး ေဖာေကာငလပမယဆရင

သဇာႏငႏငးႏငးအား အတနးတငစာေမးပြမာ အေအာငမေပးဘ ထားမယ။ အတနးခပစမယဟ

ၿခမးေျခာကကာ မနကလငးသညႏင အမက ေကာငးေကာငးျပနရန လႊတလက တယ။ သဇာန႔

ႏငးႏငးလညး တေယာကမကႏာ တေယာက မၾကညရေလာကေအာင ရကစတမား ၀ငေနတ

အတြကေၾကာင သမတ႔ရ႕ အျဖစအပကမားက ဘယလမ မခစားႏငေတာဘ ရြာရ႕အစြနမာရတ

ျမစအထသ႔ ႏစဥးသား သြားကာ အရကက အသကႏင လသြားခပါတယ။ သမတ႔

ႏစဥးေသသြားသညက စစသားတစႏင ဆရာဟာ ေအးေဆးစြာန႔ဘ ေနႏငခတယ။ ရြာက

မဘမားႏင ရြာသရြာသားမားဟာ ဆရာရ႕ေနအမက သမတ႔ ႏစဥး စာသငသြားရာက

အျပနျဖစတယဟ ဆရာအား အကးအေၾကာငးေမးတအခါ ဆရာက စာလာမသင ေၾကာငး၊

ဘယေကာငးသ၊ ေကာငးသားမ မလာေၾကာငး၊ မယက တျခားေသာ ေကာငးသ၊သားမားက

ေမးႏင ေၾကာငး အကးအေၾကာငးခငလစြာ ေျပာဆလကတအတြက အားလးကလညး

ယၾကညသလ ျဖစသြားၾက တယ။ တကယတမးမာလညး တျခားေသာေကာငးသ၊

ေကာငးသားမားက ဆရာအမမာ အဒေန႔ည သငခနးစာ မရေၾကာငး ၀နခခတအတြကေၾကာင

တကယတကယတရားခမားမာ အျပစေပးခရမႈမ လြတကငးကာ အျပစမရ ရာတ

ဆယေကာသက သမးပေလး ႏစေယာကမာေတာ ဘ၀က အဆးအရႈးခကာ

အသကႏငအရကက လလယခၾကရပါတယ။ အခအခါ မနးကညးကနးရြာေလးမာ ပါးစပရာဇ၀င

တြငခတာကေတာ သဇာႏင ႏငးႏငး တ႔ရ႕မဘမားကေတာ ပတ၀နးကငရ႕ ျပစတငကရ႕ျခငးက

ႀကႀကခေနရပါေတာတယကြယ။

ပတ၀နးကငရ႕ေျပာဆသ (အဒါေပါေအ။ သမးမနးကေလးေတြကမား ေပါေပါတနတန

ထနးသမးတာ။ နမနာ ယေအ။ ေအာငမယေလး….. သမးမနးကေလးေတြကလညး မဘမားက

ယၾကညမႈရၿပဆရင ျမငးေဇာငး က လႊတလကလား မတရတယ ။။။။ ဒငးတ႔ ေသရတာ

ဘာေတြမား လပလ႔လညး မသဘး။ စဥးစားစရာဘေနာ။ သမားအတငး မေျပာခငပါဘးေအ။)

ဇာတလမး၊ ဇာတညႊနး - (ျမတႏးသ)

အျပနအလနေဆြးေႏြးျခငး

- ဘယလခစားရလ။

- ဒဇတလမးမာ ဘယလအျဖစအပကေတြ ေတြ႕ရလ။

- ဘယသေတြက အျပစကးလြနၾကလ။

- ခးေဖာကခရတသက ဘယသလ။ ဘယလနညးန ခးေဖာကခရလ။

- ဘာေၾကာင အမးသမးမား ဒလအခကအခမးေတြန႔ ႀကေတြ႔ေနရသလ။

- သဇာနင နနအတြက ဘာေၾကာငအမနတရား မေပၚရတာလ။

- ဘာေၾကာငကာကြယမႈေတြ မရရတာလ။

- အမးသမးမားက ကာကြယေပးဖ႔ တခခလအပတယလ႔ေကာ ထငမသလား။

Input

လ႔အခြငအေရး ေၾကညာစာတမးတြင လသားအခငးခငး ခြျခားမႈမရဘ

အခြငအေရးမားက တနးတ ခစားႏငသညဟ ဆထားသည။ သ႔ေသာ လငကြျပားမႈကအေျခခ၍

အမးသမးမားအေပၚ ခြျခားဖႏပမႈမား၊ အၾကမးဖကမႈမား တညရေနသညအတြက

အမးသမးမားအခြငအေရးက သးသန႔ေဖာျပသည အမးသမးစာခပ တရပ လအပေၾကာငး

သေဘာေပါကလာၾကသည။ ထ႔အတြကေၾကာင အမးသမး အခြငအေရးစာခပတခက ေရးဆြရန

ႀကးပမးလာသည။

အမးသမးမားအား နညးမးစျဖင ခြျခားထားမႈမားအားလး ဖကသမးေရး သေဘာတစာခပ၏

ေနာကခသမငး

- The Convention on the Political Rights of Women (1952) - The Convention on the Nationality of Married Women (1957)

- The Convention on Recovery Abroad of Maintenance (1956) - The Convention on the Consent to Marriage (1962) - The Convention on the Elimination of All Forms of Discrimination against

Women (1979)

အမးသမး အခြငအေရးဆငရာ စာခပေပၚေပါကလာပ သမငးေၾကာငး အဆငဆင အကဥးခပ

- ၁၉၇၂ ခႏစ ကလသမဂဂၢ အေထြေထြ အတြငးေရးမႈးခပက အမးသမးစာခပတခတြင

မညသည အခကမား ပါ၀ငသငေၾကာငး ေလလာရန အမးသမးအဆငအတနးဆငရာ

ေကာမရငက တာ၀နေပးခသည။

- ၁၉၇၃ ခႏစတြင စာခပသစက မၾကမးေရးဆြရန အဖြ႔၀င (၁၅) ဥးပါသည အလပအဖြ႔က

တာ၀နေပးခ သည။

- ၁၉၇၄ ခႏစ ေကာမရငက စညးေႏာငအားရသညအျပင ျပညစမႈရေသာ

စာခပတချပငဆငရန ဆးျဖတ ခကကသည။

- ၁၉၇၆ ခႏစ စာခပက အလပအမႈေဆာငအဖြ႔မ ေရးသားျပငဆငခသည။

- ၁၉၇၉ ခႏစ ဒဇငဘာ (၁၈)ရကတြင ျပဌာနးလာသည ထမၾကမးက

အေထြေထြညလာခတြင အတည ျပ ျပဌာနးခသည။

- ၁၉၈၁ ခႏစ စကတငဘာလ ၃ ရကတြင အသက၀ငလာသည။(ႏငငေပါငး ၂၀ မ

အတညျပလကမတ ေရးထးခသည)

- ၁၉၉၇ ခႏစ ဇလငလ ၂၂ ရကတြင ျမနမာႏငငမ အတညျပလကမတ ေရးထးခသည။

- ၂၀၀၆ ခ ဒဇငဘာလတြင အတညျပလကမတ ေရးထးေသာ ႏငငေပါငး ၁၈၅ ႏငငရၿပး

ျဖစသည။

အမးသမးမားအား နညးမးစျဖင ခြျခားဖႏပထားမႈမားအားလး ဖကသမးေရးသေဘာတစာခပ

Convention on the Elimination of all forms of Discrimination Against Women(CEDAW)-

စာခပအဖြ႔၀င ႏငငမားသည ၎၏တာ၀န၀တရားမားက လကေတြ႔

အေကာငအထညေဖာမႈရ၊ မရ ေစာငၾကပရန၊

- လြတလပ၍ ကၽြမးကငသ ၂၃ ဥးပါ၀ငသည။(ကၽြမးကငသမားပါ၀ငေသာ ေကာမတက

၁၉၈၂ ခႏစတြင စတငတညေထာငခသည၊

- ေကာမတ၀ငမား၏ သကတမးမာ ၄ ႏစ ျဖစသည၊

- ေကာမတအစညးအေ၀းက တစႏစတစၾကမ အေမရကန၊ နယးေယာကၿမ႕တြင ႏစစဥ

ဇနန၀ါရလ ကနတြင သးပတၾကာ ကငးပေလရသည။

လကမတေရးထးေသာ အဖြ႔၀ငႏငငမား၏တာ၀နမား

- လကမတေရးထးၿပး ပထမအႀကမ အစရငခစာက တစႏစအတြငးတြင တငရန၊

- ပမနအစရငခစာက ၄ ႏစ တစႀကမ တငသြငးရန၊

- အစးရမဟတေသာ အဖြ႔အစညးမားမ စငၿပငအစရငခစာ တငသြငးႏင၊

စာခပေကာမတ၏တာ၀နမား

- ႀကတငေမးခြနးထတျခငး၊

- အစရငခစာေလလာျခငး၊

- သလသညမားက ေမးခြနးထတျခငး၊

- အၾကေပးခကထတျပနျခငး (Recommedations and General Comments)၊

- အစးရအား တာ၀နအျပညအဝ ေပးထားသည၊

- အမးသမးမားစာခပအျဖစ ေလးစားအသမတ ျပခရသည၊

- အမးသမးမား၏ အကးစးပြား ဆတယတေစေသာ လပေဆာငခကမ၀ါဒမားက

တားျမစထားသည၊

- Gender အျမင သတမတခကႏင ပစခြကမားက ပေပာကေအာင လပေဆာငရန

အစးရက ေတာငး ဆထားသည၊

စာခပ၏အားနညးခကမား

- အမးသမးမားအေပၚ အၾကမးဖကမႈစကားလး မပါ၀ငျခငး၊

- ျခြငးခကထား လကမတေရးထးႏငျခငး၊ ႁခြငးခကထား လကမတေရးထးေသာႏငင

မားျပားျခငး၊

- အဖြ႔၀ငနငငမား သတငးပ႔ရန အားနညးျခငး၊

- အျပစေပး အေရးယႏငေသာ အာဏာမရျခငး၊

- ေကာမတသည အလြနမားျပားေသာ အစရငခစာမားႏင မႏငမနငး ျဖစေနျခငး၊

လကရတးတကမႈမား

- ၁၉၉၉ ခႏစ၊ မတလ (၁၆)ရကေန႔တြင တဥးခငးတငၾကားမႈက လကခေသာ

ေနာကဆကတြစာခပက အတညျပခသည။

- ၂၀၁၀ ခ၊ အထ (၁၈၅) ႏငင အတညျပ လကမတထးထားသည။

- အမးသမးမားအေပၚ အၾကမးဖကမႈဆငရာ အထးစစမးစစေဆးေရး အရာရ၏

အခနးက႑ ပမအား ေကာငးလာခသည။

CEDAW အပဒ ၃၀ အေၾကာငး

( ဓါတပမားကအသးျပ၍ ေဆြးေႏြးမည။ အပဒမားနင ကကညေသာ ဓါတပမားက

ရာထားျခငး၊ မရပါ က ရကယမည၊ အမးသမးအခြငအေရးနင သကဆငေသာ မတတမးေခြမား ၊

ပါ၀ါ ပငမား အသးျပျခငး။)

Deepening

မမ၏ အေတြ႕အႀကအေပၚ မတညၿပး အမးသမးမား ခးေဖာကခေနရေသာ အျဖစအပကမားက

ေဆြးေႏြးထတ

ေဖာပါ။

Synthesis

ဘယလ ကာကြယ၊ တားဆး၊ လပေဆာငႏငမညနညး။ ဘယသေတြန႔

လကတြလပေဆာငဖ႔ လမယ လ႔ ထငပါသလ။

ေမာကးသငခနးစာ (၈)

ေခါငးစဥ။ ။ Men Involving in Gender Equality

ရညရြယခက။ ။ Gender ညမမႈ၏ အဓပၸါယက နားလညလာေစရန။

(To explore dialogue between men and women)၊

လႈပရားမႈ -

Gender အစြကငးေသာအမးသားဆသညမာ---

Gender အစြကငးေသာအမးသမးဆသညမာ----

- Dialogue Between Men and Women

- အမးသားေတြက အမးသမးေတြက ဘယလျမငလ၊

- အမးသမးေတြကေကာ အမးသားေတြက ဘယလျမငလ၊

Input

Equality Wheel

Non-Violence

စကဝငးအတြငးမ အခကမားက ေရးေပးထားျခငးျဖစပါသည။

၁။ Boundaries (ကန႔သတမႈထား)၊

၂။ Non- Threatining Behaviours (ၿခမးေျခာကမႈမရတ အမအရာ၊ အမအကင)၊

၃။ Respect (ေလးစားမႈ)၊

၄။ Trust and Support (ယၾကညမႈ၊ ပပးေပးမႈ)၊

၅။ Honesty and Accountability (ရးသားမႈ၊ တာဝနခမႈရဖ႔လ)၊

၆။ Responsible Parenting (တာဝနယမႈရတ မသားစ)၊

၇။ Communication (အျပနအလနေျပာဆဆကသြယမႈ)၊

၈။ Economic Partnership (စးပြားေရးအရ လပေဖာကငဖက)၊

ေလးစားေပးရန ကာကြယေပးရန တးျမငေအာင လပေပးရန

သငခနးစာ (၈)

ေခါငးစဥ။ ။ Gender and Development

ရညရြယခက ။ ။ Gender ႏင Development ဆကစပပက

သျမငနားလညလာေစရန

လႈပရားမႈ။ ။ Brain Storming လပမည။ (ဖြ႔ၿဖးေရးဆတာဘာလ၊

ဘယလနားလညလ)။

• အပစႀကး၊ ငယ ႏစဖြ႔ခြမည

• အပစငယက အပစႀကးအဖြ႔မ လကခငးခတ၍ ဝနးရ ပတဆ႔ထားေစပါ။

• အပစငယအဖြ႕အား ၄ငးစက၀ငးအျပငသ႔ ေရာကေအာင တစဥးခငး

ေဖာကထြကေစပါ။

ေဆြးေႏြးမႈ။

အၿပနအလန ေဆြးေႏြးၿခငး။

ေမးခြနးမား -

ဘယလ ခစားရလ၊

ေဖာကထြကတလေတြရ႕ ခစားခကေတြက ဘယလလ၊

ကနခတ လေတြရ႕ ခစားခကေတြက ဘယလလ၊

ဘယလေတြ ႀကးစားခသလ၊

စတထမာ ဘယလ ျဖစခသလ၊

နညးလမးေတြ ဘယလ ရာခသလ၊

ကနတသေတြကေကာ ဘယလေတြျဖစခသလ၊

ဒကစားနညးက ၾကညျခငးအားျဖင အားနညးသမားက ၀နးရထားေသာေဘာငတခမ

ေဖာကထြကဘ႔ ခကခလပါသည။ အငအားႀကးသ၊ ပါ၀ါႀကးသမားမ ပတပငခရျခငး၊

ကညေပးမညသမရျခငး၊ ႀကးစားေသာ လညး အရာမေရာကျခငး ျဖစတတပါသည။

ဖြ႕ၿဖးတးတကလာရန လသားအားလး ပါ၀ငပတသကရန လအပ လပါသည။

အေရအတြကအားျဖင ရာခငနႈနးတစ၀ကေကာေသာ အမးသမးမား ပါ၀ငပတသကဖ႔ ဖယကဥခ

ထားရပါက မညသ႕ျဖစလာမညနညး။

ဗဟသတေပးၿခငး

Develop ဆတာ Envelop ဆတ ၿပငသစဘာသာကေန ဆငးသကလာတာ ၿဖစတယ။

အဓပါယက ၀နးရထားၿခငး သ႕မဟတ တားဆး ပတဆ႕ထားျခငးက ဆလသည။ဒါက De

ေပါငးထညၿပးမ ဖြၿဖးမႈဆတာ ၿဖစေပၚလာၿခငး ၿဖစေၾကာငးသရသည။အဓပါယက

တားဆးဝနးရထားၿခငးမ လြတေျမာကၿခငး ကဆလသည။ လသားဖြ႕ၿဖးမႈဟ ဆရာတြင

ေယဘယအားျဖင အခကမားမာ

• Enlarge choices,• Acquire capabilities,• Access to resources and livelihood,• Equal opportunities,• Justice and Equality,• Accountability and participation,• Quality of life,• Alliances,• Chain reactions,

ဖြၿဖးမႈလပငနးမားက စတငလပေဆာငရာမာ အမးသားမားကသာ

စတငလပေဆာငလာခၾကသည။ ဒါ ေပမ ေအာငျမငသငသေလာက မေအာငျမငခဘးဆတာ

ေတြ႔ရတအတြက လအပခကမားက ရာေဖြခရာ အမးသမးမား ပါ၀ငမႈလအပေၾကာငး

သရရၿပးေနာက ဒတယကမၻာစစ ေနာကပငးတြင WID- Women In Development

အမးသမးမားက ဖြၿဖးမႈ လပငနးမားတြင စတငပါ၀ငလာေစခသည။

(---------) ေနာကပငး ဖြၿဖးမႈ လပငနးက ျပနၿပး ခငခနၾကညတအခနမာ ပၿပးေတာ

ကဆးမႈမားေနတာ က ေတြ႕ရသည။အဒအေျဖက သးသပတအခါမာ ဒတယကမၻာစစ ေနာကပငး

အမးသမးမားသည မးဖေခာင လပငနးမားကသာ လပကငေနရာမ ရတတရက ဖြၿဖးမႈ

လပငနးသ႔ ႔၀ငလာၿခငးေၾကာင ျဖစေၾကာငး ေတြ႔ရရ သည။ထ႔ေၾကာင အမးသမးမားအား

စြမးရညျမငတငမႈမား ၿပလပေပးရန အထးလအပၿပ ၿဖစေၾကာငး သတ ျပမခသည။ Gender

ဆကႏြယေသာ ဖြ႔ၿဖးတကမႈက တငးတာသညအခကမာ ေအာကပါအတငးျဖစသည။

Gender-related Development Index (GDI)

• Differences between achievements for women and men on,• A long and healthy life - life expectancy at birth,• Knowledge - adult literacy rate and combined primary, secondary and tertiary

gross enrolment ratio,• A decent standard of living - estimated earned income,

Situation of Women in Myanmar

Gender Development Index (GDI)

Indicators Males Females

Life expectancy at Birth (years) 59 63.4

Adult Literacy rate (1997-2007) 93.9 86.4

Combined gross enrollment ratio (%) 53.2

(in 2005-2006) CEDAW

2007

46.8

Estimated earned income (PPP US) 1,043 640

ဏ

Deepening

- လကေတြ႔မာ အခလ၀ငးၿပး ဟန႔တားခရသလ ဖြ႔ၿဖးတးတကမႈေတြ မရေအာင

အမားဆး ဟန႔တား ခရတာ ဘာေတြလ။

- ဒလမးေတြ ျဖစေအာင ကန႔သတထားတာက ဘာေတြလ။

Synthesis

အမးသမးမားက ဖြ႕ၿဖးေရးက႑တြင ပါ၀ငေအာင ဘာလပမလ။

( မသားစ ၊ ပတ၀နးကင ၊ နငငေတာ )။

Economic

Growth

MDGs

Women

Human

Development

Poverty

Reduction

Civil, Political,

Economic, Social

၅။ အာဆယဆငရာ သငခနးစာ၊

တာဝနခ။ ။ ဆရာဥးေအာငမးမငး၊ မခယရ

အာဆယဆငရာ အခကအလကႏင ပတသက၍ ေမာဂးဆငရာ ျပငဆငထားရမႈက

ဆရာဥးေအာင မ းမငးက ေအာကပါအပငးမားအေပၚ အေျခခလက

ရငးလငးတငျပသြားခပါသည။ ၎တ႔မာ-

၁။ ASEAN History

၂။ ASEAN Charter

၃။ ASEAN AICHR

၄။ ASEAN-ACWC/ACMW

၅။ ASEAN ADVCOCACY