- - Koumanant-bloaz : 5 0 lur — 8KRIVEREZH HA MEREREZH

«G. BERTHOU, 7 2 , S tr . Oberthur, «oazhon (K.R.P. 492-98, Roazhon)

K A Z E T E N N SIZHUNI.pK N'ANKOUNAC'HAIT KET ha»

C'HWEC'H REALAD timbroù pap gwech ma fell deoe'h kemmaA ho chomlec'h.

Dalc'het en amze-r/où diaes kenan, berzh en deus graet Kendaic'h ar Framm Keltiek. Diskouezet odeus ar Vrezhoned o feiz en amzer-da-zont o bro.

PEMPVET KENDALC'H « FRAMM KELTIEK »

Kendalc'h Bras Framm Keltiek Breizh a voe dalc'het e Roazhon er bloaz-man adarre, peogwir e teu diaesoc'h-diaesan an darempredoù hag ez eo c'hoazh ar gér-se an hini aesafï mont betek enni.

Souezhus an niver a dud, breihone-gerion an darn vuian anezho, a oa deredet e Roazhon eus an 18 an 21 a viz Mae, daoust ha diaes ha risklus beajin, daoust hag un torr-penn ka­vout boued ha lojeiz, daoust da holl arvarioù an amzer-man. Brezhonege-rion dreist-holl, a lavaran ; ar re-se, e gwirionez, o deus diskouezet ur wech ouzhpenn o c'halonegezh, pa vez meneg labourât evit o bro hag o yezh.

.*• Dalc'het e voe ar bodadegoù-studi

e Palez ar Breujoù evel boas. D'ar yaou 18, ne oa nemet bodadegoù gal­lek. An Ao. Ruai, anavezet mat gant ar re a bleustr war gudennoù an arti-zanelezh, a gomzas eus « Nevezadur Arz ar Bobl » ; lavarout a reas petra a oa d'ober, d'e veno, evit rein en-dro d'an artizaned ar garantez ouzh o micher hag ar c'hoant ober labourioù kaer, ha diskouez a reas un nebeut skouerennoù eus an arz poblel nove-saet-se. Lennet e voe goude un dane-vell gant an Ao. Stany Gauthier, na o'helle ket dont da Roazhon, diwar-benn an enklask d'ober evit dastum doareoù pennan an ornadurezh vrei­zhek. Klozet e voe an devezh gant ur brezegenn graet gant an Ao. Florian Le Roy, « Evit ul •lennegezh-broioù ».

D'ar gwener 19, diouzh ar beure, e voe ivez div brezegenn c'hailek da gentafi gant an It. Nizan diwar-benn « Ar Vrezhoned divroet e Servent. Bro-C'hall ». Komz a reas an It. Nizan eus hor c'henvroiz, meur a vil anezho, aet da annezin goude ar brc.cl ail e broioù Mervent Bro-C'hall. Perigord dreist-holl, oeuzdilezet gant o -broiz ; roet o deus d'ar re-se skeeer al labour hag an niver a vugale ; chomet int féal d'o gizioù ha d'o yezh, dindan fclenia-dur o aluzener, an Ao. Meveleg. Goude e voe graet ur brezegenn gant an Ao. Marion Le Bastard, « Roazhon en amzer an Duged >.

D'an abardaez e voe bodadeg-studi ar vrezhonegerion dindan renerezh Roparz Hemon. Hemafi a lavaras e vile dishenvel un tammig ar vodadeg-studi er bloaz-man : e-lec'h goulenn prezegennoù digant an dud e vije pleustret gant an holl a-gevret war gudennoù resis. Hevlene e oa da stu-dlan « Stad ar studioù keltiek e Breizh abaoe 1925 ». Ur c'hrennad a reas ar prezegenner eus al labour araet, qant GWALARN dreist-holl. war dachenn ar geltiegourlezh. Kendalc'het e vo gant al labour-se hag gwellaet e vo o'hoazh, dre zastum levrioù ha sko-liata an dud war elfennoù ar sonia-douriezh.

D'ar sadorn 20, e voe da gentafi e galleg « Bodadeg ar Yaouankiz », ma voe divizet krouin un « Unvaniezh Yaouankiz Vreizh n enni an holl stroi­ladoù re yaouank ; ha goude e voe bodadeg B. A. 8., ma voo displeget gant Dorig Ar Voyer ha Pollg Mon-Jarret al labour dispar graet gant o strollad savet bloaz 'zo endeeun.

D'an abardaez, eil bodadeg-studi ar vrezhonegerion : studiet e voe an doare da virout an darempredoù être ar vrezhoneçierion, mar bez harzet ar c'helaouennoi'i oant an diouer a dre-dan. Divizet o von krouin ur strollad stourmerion evit nr brezhoneg, a zis-koue.ro youl s tar t ar vrerhonegerlon da strlvafl evit o yezh dnoust da bep tra.

Diouzh an pbardaez e vos studiet Viiclenn ar sVollofi. Ne vo '"ît 'pllet.

An Amzer o Tremen • Ar brezel nemetan a ya da aat.

taer ha kriz, a zo brezel tir r'hirri-nij, oe'h hadan ar freuzh hag ar reuz ivar gerioù siviled dizifenn : war-dro 5 . 0 0 0 den a zo bet lazhet evel-se, e-pad gouelioù ar Pantekost, ken nemet e bro-C'hall, en Orléans, Angers, Lyon, Sant-Etienne, Marsilho, Nizza (.Vice), Avignon, .Vîmes, Amiens, Epinal, Cam­brai, Bauveais, Boulogne-ar-Mor, h. a.

hevlene ober ur skol-harïv ; klaset e vo ober gwollikan ma vo gallet evit kentelian ar vugale dre lizher. Kom-zet e voe goude eus ar c'helennadu-rezh uhel e brezhoneg, hag eus al labour graet er « Skol Uhel Emil Ernod » savet o Roazhon e miz Here 1941 evit studiafi e brezhoneg ar vrezhonegouriezh hag ar geltiegou-

riezh. En diweih e voe breutaet diwar-benn astenn ar skolioù dro lizher : ouzhpon nskol dre lizher ar vugale e vo klasket kentelian dre lizher an istor, an douaroniezh hag lizher : ouzhpenn skol dre lizher ar o'hembraeg.

Klozet e voe ar C'hendalc'h gant ur vodadeg veur d'ar sul 21 . A. E.

KUDENN ENKLASKOU " A R V O R "

AN ANVIOU SKIANTEK

REDERIEN- VOR gant Youenn DREZEN

Pevar c oant, azezet, en ostaleri an Triskell, e Roazhon, dirak pep a vanne muskadig, ha kaoz ganto, evel ma lavarin deoe'h bremaik. Mes. da gentan, graomp anaoude­gezh ganto.

Setu R.-Y. Creston, eus St-Nazcr.

golo 1939, ez en em gave en eneze-goù Feroë. /

Ha setu Roparzh Broudig. Gini-dik eo hemafi eus Montroulez. hag o chom e Bulian. Ur vag en deus, ha gounit a ra e vuhez, o pesketa er-maez da aodoù Lanuon. Broudig,

Pa oan o kregin gant studi ar brezhoneg, a gave din e oan oe'h ober ul lamm war-raok. O lenn « Kudenn an Anvioù • skian­tek » e softiari, en desped din, eman paotred ARVOR oe'h ober un distro mat war drenv.

R. Steven n'eo ket ur skian-tour, emezan ; me kennebeut, hogen rein a rin va ail. Ne gom-zin ket evel ur sklantour, ne gomzln nemet 'vel un den a c'halfe bezan hoalet gwech pe wech gant ar skiantoù, pe, d'an nebeutan, gant ur pennad skrld skiantek, 'vol kement hini a lenn ARVOR.

Evel Roparz Hemon (Lennit « Ur Breizhad oe'h adkavout Breizh! ») n'am eus ket dibabet evidon ar brezhoneg, hepken dre m'eo « Yezh va Zadou kozh », « Yezh va Bro », « Va Yezh muian-karet »; abegoù ail am boa da zeskin ar brezhoneg : Dre ma oa aezetoc'h din ko.n-premt kalz muioe'h a draoù gant ar brezhoneg eget gant ar galleg.

Pet gwech n'am eus ket kle­vet lavarout er skolioù : « Evit gouzout mat . ar galleg, eo ret deskin latin ha grogacn I » Evit ar brezhoneg, a soiijen, n'eo ket ken luziet-te an traoù : Ar ge­rioù nevez, peogwir int graet gant gerioù brezhoneg, a z o aes da gomprenn, hag o deus ur gou­nit bras war ar re galleg. Rak,

'vel lavarfe Arzel Even, lakaat a reont akaudannoù da zlwanai ae* tra an hor spered.

Evel kel Iles lennar ARVOR ez eo bet degouezhet d'ar gerioù « lehthyosaurua » « Pterodacty-lus », « Papillonacae », p* raoù henvel, kouozhaA dindan va zaou­lagad. Ur wech bennak • tlgoran va gerladur evit gouzout petra oa al loened iskls-se. Peurvulaft a stlapen pell diouzhin ar pan-nad-skrld dihetus, droug ennon o welout ne oan kat barrak da gomprenn mann abat drezon-me va-unan ; rag rot ao gouzout mat ar latin hag ar gregach, a-raok bezan gouest da 'n em zibab I

M'am befe lennet Pesk-Ourlaz e-lec'h Ichtyosaurus, Askellvlzeg e-lec'h Pterodactylus, Balafenne-ge t a-leo'h Paplllonaceae, a e vefe kat bet , a-dra-sur, kement a zroug ennon.

(Kendalc'h p. t.)

Selaouit 'ta ! Pcdln a roomip start hor c'henskrive-

rien, pa gnsont dimp koloù ous o bro, kuit a lizher, da lakaat atav wur «r paper a gasont o anv hag o chomlec'h. lia trugarez dezho holl evit ar skorell a reont dimp !

Aber Pollurinn, ganl he bagoù-morueta

Evit da hemaii bezan arzour ha livour eus e vicher, martolod eo ivez. Er bloavez 1930, ez eas gant ul lestr-chalnter, «us Fckamp, be­tek ar Spitzberg. du-se, cr Mor Gwenn, d'ober ar peskerezh. Bet eo abaoe cr Groenland, e hourzh Pourquoi-Pas ? an D' Charcot. Pa voc disklcriet ar brezel, e gwen-

hag e venezioù-skorn, en Enez liland

ouzhpenn meur a droiad pell, en deus kavet an tu dn vonl da Enez SanMPaoI, e Traon ar Bed, d'an Enez Sant-Paol-se. en tu-man da enezegoù Kergclcn, mule t gant an darvoudoù a skoas eno paotred Konk-Kernev, ur pemzek bloaz ' zo bennak.

(Kendalc'h p. 2.)

WAR PACHENNOU AR BREZEL. EN [TAU

Eus Menez Cassino da Nettuno Setu adkroget an emgannoù

a / ° s u r e 0 e v o d i s , r"i s P o n t « » a.larrc en Itali-Izelafi : ar Saozon a d a " f * \ v r ° «uzeiidik-ae, be hag an Amcrikaned o klask toullan mac'homct a-holl-viskoazh gant hent war-du Roma, an Alamaned o aloubenen a bep bro hag a bep virout outo da vont war-raok. Gant 8?"*™. N'he doa ket gwele niv ez ay an trec'h an taol-man, c'hoazh avat, an Amcrikaned gant

Doue a oar, ha gwelet e vo. Pezh 0 ? h i p r l - n i i haJ ° '« mekan kou sivilizet >. Barbared ha Sarazined

AR VRETONED DRE AR BED-HOLL

Ar Vretoned en Havr-Nevez Ur bern trevadennoù a zo bet

gounezet da Vro-C'hall gant ar Vretoned, a vez lavaret. Ne vezer ket souezhet gant .se pa anavezer nerzh-kalon hor martoloded, ken dispont ma 'z cont betek ar morioù pellan da c'hounit o boued.

Hogen ne deont ket ken pell atav; lod a zileslr o fesked er porzh tos­tan evel e Sant-Yann-Luz, cr Roc'hell, hag ur wech kemeret ar boaz ganto da zaremprediii ul lec'h e kasont o ziegezh da vevan di, evit marc ar pesketaerezh da nebeutan. E Kiberen zoken cz eus bet krouet evel-se ur wir rannvroig vigoudenn gant martoloded ar Gelvcneg, un drevadenn gernevat e-kreizig Bro-Wened.

Evel-se e c'hoarvezas sur a-walc'h cr XVI'"' kantved pa grouas Fransez 1-afi a Vro-C'hall porzh an Havr-Nevez, e 1517. Edod er mare-se o paouez kavout douaroù nevez Amerika, hag un nebeudig goude e tlce hor c'henvrôad Jakez Kartcr gweladennin Bro-Ganada evil ar -wech kentan. Evel en Nao­ned e kreskas buan pinvidigezh an Havr-Nevez ganl ar c'hcnwerzh bras a reas gant ar broioù nevez. Martoloded vrcizhat a zeredas di, sur a-walc'h, hag abaoe int deut niverusoe'h-niverusan. Kent ar bre­zel c kaved en Havr-Nevez, war a leverer, ur 50.000 bennak a dud ganet e B.reizh pe Vretoned dre o

gwad. En hon amzer, avat, n'eo ket hepken moraerion a gaver en o zouez. daoust d'ar re-se bezan stank, hogen ivez inaltoutcrion, micherourion, kcnwerzhourion kargidi, medisined, ofisouriun ha me ' oar. î.odennet int dre vras être teir ranngôr, hini Sant-Fransez, hini Sant-Nikolaz, ha Sanvic, ur barrez sko ouzh an Havr-Nevez; hogen ranngêr Sant-Fransez ne oa

neincti a-raok ar brezel. Ur wir cnezenn co, bevennet a bep tu gant lcnnoù-por/.h bihan pc vras.

Div straed ledan hepken a dreuz ••n cnezenn, ru Fnidhcrbc hag ar ru « de la Crique », hag a bep lu dezho ur bern straedoùigoù strizh-meurbet, kafedioù ha stalioù a bep seurt a-hed ar re-se. Eno e kaver c'hoazh liez kaeran ha koshan an Havr-Nevez a-wechall, tiez bras ha pinvidik savet en ainzer Hcrri IV pe Loeiz XIII.

(Kendalc'h paj, 3)

An Havr-Nevez h a g ul lodenn eus karter ar Vretoned

an amzer gwechall n'oant nemet bugale c-kichen an Amerikaned evit pezh a sell an distrujafï, War-lerc 'h Attila gozh eo diwanet ar geot en-dro, kaer en deus bet fougeal. Daoust, avat, hag adscvel a ray kouent meur Bencadiz a-ziwar e zismantroù, war Venez Cassino 1 Diaes co kredin. Ur c'holl mantrus c pep kenver co bet dismantradeg ar Goucnt-se gant bombez an Ame­rikaned.

Anat e vo an dra da lennerien Arvor, p'o devo pleustret war ar pennad-mnn da heul bet skrivet a-ratozh evito.

A Seizh lev ha tregont bennak

diouzh Roinn war lient Naplez eman Menez Gassino (Cassinum al

(Kendalc'h p. 2.)

D'HOL LENNERIEN Souezhet eo bet hol lenne­

rien, ker sur ha tra, gant nive­renn « Arvor » ar sizhun di­wezhan. Tennet e oa bet an tredan digant hon tl-moule-rezh, war zlgarez arboellln, ha ret eo bet deomp aozan ha moulan ar gazetenn gant an dorn.

A drugarez Doue, ez «us en om gavet tud er Prefeddl Meur evit Breizh o kompren kudenn ar Brezhoneg, hag o o'houlenn ma vo roet deomp hor gwir en-dro.

Dre o grad eo e c'hello « Ar­vor » kenderc'hel da vezan moulet.

A R V O R

A R FURCHBB BRBZHONBK

GWECHALL E BREIZH

A N D E O G O U An deogoù (dîmes) hag «T prinve-

dioù (prémices) a veze lod a r person hag ar veleien... ha tud alil.

Digorit katekizoù koah. Lenn a reot :

An deog hag ar priÂoedioù. Ar pezh a dlees d'an ilizoù, Deus da baean gant leaidcd Petramant e uezi daonet.

Kaout a ircer kalz rolloù dcogoù ; alies ne deus nemet ur roll evit an daou seurt mizoù. Anvet int « r61e «es dîmes et des prémices qui sont dûs par 'les paroissiens de pour l 'année »

Renkct int dre gordellad ha dre diegezh. E penn ar roll e veze dcm-get a-wechoù ar betvet eus an trevad a vefe da rein.

Ne zastume ket a r person c deo-goù c-unan. Dire lizher-marc'had, savet war baper-timbr gant nn noter, e feurme an dastum d'un den anvet éeoger.

Nebeut a dud a oar an traoù-sc, ha rouez ar re o deus lennet al li-aheri-ma.rc'had. Gwall rebechet eo bet an deogoù d 'ar veleien c penn-kentan ar Rcvolusion hag abaoe ; n'int ket bet rebechet d'an deogerien I Anat eo koulskoude o doa a r re-man un draig bennak -da c'hounit .peogwir e» raent marc'had. Da begement e save an draig-sc ? N'on ket deut da gaout aetra war o zrafik kuzh.

Met meur a zousen a lizheri-na rc ' had am eus lennet hag e c'hellan skrivan « kant iparrez, kant giz »,

Pcgcmentadoù pounner a veze da baean, gwir co.

Yann Rannoù, person Lanildud, a reas lizher, dirak noter Lokournan, d 'ar 27 a viz gwengolo 1774, gant un deoger. Hemaii a rofe d 'ar iperson 47 iur hag a rafe dezhnfi daon pe dri devezhiad labour c-dorag ar miz eost. Kemer a rafe an deoger an daouzek-vet hordenn eus ar gwinizhoù, lin, (piz, .fav, foenga'Jlig war zouaroù Kerresol. Piv ' oar pegemem a draoù a yae gantan ?

Ul lizher graet être René Jaffredoù, person Larred, hag 'Ar Jaouen eus Lanildud (1/kerzu 1787) a lavar ivez an « daouzekvet hordenn »

Treouergad, parrez vihan a 350 a dud a dalvczc 565 loir 12 gwenneg 6 dinar ar bloaz.

Person iMourin koulz ha hini Plouzane a c 'houlcnne ar c'hwee'hvet hordennad ha tregont. Niverus eo rolloù Plouzane. Niverus ivez al lizhe-ri-marc'had. 270 den a oa war a r roll ; 9 0 eus a r re-mafi a ranke deogifi da abati Lomaze-iPenn ar Bed an div drederenn. Evel-se e oa bet renkct an t rou gant al lez-varn (14/dm 1669) goude hir-brosezifi.

Evito da vezafi didrabasoe'h an traoù hiviziken, war-lec'h ar prosez e voent renkct evel-hen gant menec'h ha person : ar person a zastumfe hag a zalc'h'fe evitan rold deogoù ar parrez, bag a rofe 600 lur da abati Lomazc, pe vat pc fall e vije an eost. 600 lur da dennan d iwar 90 tiegezh a zo aebeutoc'h eget 7 lur diwar pep hini .

Plouzane a zo hag a oa ur barrez vras, douaroù mat outi , pinvidik : 14 1. 6 gw. 4 d. pe war-dro en deveze ar person diwar pci? diegezh. Gounit a rae a vloaz da vloaz eta war deogoù Lomaze. Tennan a reas 879 lur ur vloavezh d iwar an 90 tiegezh. Ha n'en doa da rein nemet 600. Holl zengoù Plouzane a dalvczc 3000 iur pe war-dro.

N'eo ket a r person a save ar ro41. Tud a r barrez eo. E Plouzane e oa hered maner Koadenee « de temps immémorial taxatemrs en la pa­roisse ». Setu ma ranke an noter, bep bloaz, mont betek ar mane r evit ren-kan ar roll . E 1708 e c'houlennas Aotrou Koadencz. evil bezaû dire-

bech, skoazell u r prizacher hag u» noter. Paeaiï a vofe gellet gant an 36-vct hordenn pe gont arc 'hant : 11 diner dre lur gouelmikél.

Met holl douaroù u,r barrez n'edont ket " sujettes à dîmes taxeresscs ». Ar rc na oant ket dtmables a bacc d'ar iperson ur boczcllad gwinizh evit an dcogoù hag a r prinvedioù war un dro.

Nag a brosezoù a zo bet abalamour d'an dcogoù ! Lcnuit anezho, plija­dur ho pezo. E 1680, pa c'hoantas menec'h Lomazc dcogiii war douaroù ar jentiled, e skrive ar re-man : « par une surprise inouïe des moines, ,canx4ci ont glissé dans leur a r rê t qu'ils dîmaient sur toute la pa­roisse. » Ha pclloc'h « c'est un pieux stratagème » a-berzh « ces (pieux fainéante animés d 'une brû­lante avarice ». h. LOK.

{Da genderc'hel)

KUDENN AN ANVIOU

SKIANTEK (Kendalc'h ar baj. 1)

Fout ' zo , 'vel lavar ar vu­gale, petra ' ra an dud war ar poent-se « er broiou ma komzer yezhoù dishenvel-krenn eus re Europa I » : Ar brezhoneg en deus roet dimp an Aotrou Doue, dimp-nl d'ober gant ar brezho­neg I

Daoust hag anaoudegezh-vat o devo hor bugale vihan ouzhimp evit bezan o lakaet da zeskin diouzhtu ar gerioù galvet « etre­vrôadel » ? Ne gav ket deoe'h vefe gwelloc'h ganto komprenn diouzhtu, ha kuit a c'heriadur, peurvuian, ar gerioù-se troet e brezhoneg 7

Hag ur wech ar gerioù-se troet e brezhoneg, n'eo ket ken aes eta displegafi anezho war ur ge-riadur 7

Displegit ivez ar ger « gle-choma-hederacea » pe un ail, ha foei ma ne gaver ket e Breizh un den barrek da rein un anv d'an dra-se I Diaes pe aezet, hir pe verr, ha nevern penaos, aeze-toe'h da gomprenn evit an holl eget « glechoma-hederacea » pe un ail !...

Evit an dud krenn ne seblante ket ar gudenn bezan gwall lu-ziet (hag int e o an niverusan) : ar gerioù a zegouezh dezho im-plijout, 'vel pellgomzer hag ail, pegement vefont gwelloc'h o c'houzout anezho e div yezh ?

Ha neuze, evit piv ha perak e skrlv ar skrivagnerion brezhon, ma n'eo ket evit ar Vrezhonege­rion, evit deskin dezho pezh a n'ouzont ket 7 Petra, mar plij, emafi ar ger « Etrevrôadel » oe'h ober aman ?

Herri HILLION-YELLEN.

N'ankounac'hait ket kef

" BREZHONEG AR VUGALE"

(Kont-red-post Roaxhon 121.1» war anv L. N H M O , 110, boulouard

Mets, Roazhon.)

<Kmémj,$'k ar »«;' ).)

E-tal Creston ha Broudig e oa Gwilherm Berthou-Kerverzioù, eus Pempoull, mab d^ur c'habiten-a-vor, ha bet, en e-unan, en e yaouankiz, oe'h ober troioù, e bourzh bagou dre-lien e dad, e Sant-Per ha Mike-lon hag en Douar-Nevez, tost d'ar C'han ada.

Ar pevare a oa me, ha mezhek un disteran an tamm ac'hanon, rak, siwazh, ar pellan a oan bet a oa e bro-Spagn hag en (Enez Iwcrzhon : c-tal dor va zi, koulz lavarout ; mont a raer di en ur rampadenn, e ken ver* an hent a zo être Breizh Vihan hag ar Spitzberg, Enez Sanl-Paol pe an Douar-Ncvez.

Evit ur wech, ne oa ket tout ar gaoz ganin, rak peadra am boa da selaou diskibien Sant-Brandan o tibunan, o mesk-ha-mesk, an eil o troc'hnn ar gomz d'egile, o chafi-soù-mor dindan onbloù dianav. Kantren a rae dirak va daoulagad an ourzed gwenn gant o ourzed bihan, war an torgennoù-skorn; klevout a raen chas blevek an Eski-moed o chilpal, ar reuniged o c'hoari, ar balumed o vont e-biou, trouz ganto evel gant trenioù. Kol­let on bet en un doris, e brum dall Mikelon, hag halet am eus war al linennoù-moru.

...Ha lavaret em eus d'am c'henei-led :

— Petra emaoe'h o c'hortoz evit lakaat du war gwenn an avantu-rioù-se, a zeu ken brav ganeoe'h, hag a zisplegit gant kement a bli­jadur, anat din ?... Ar Vretoned a zo teodoù aour en o genou. Nemet, pa vez keal skrivan, n'int mui gour. C'hwi o tri, avat, ouzhpenn bezafi martoloded ha mor-rederien, a zo ivez skrivagnerien. N'hoc'h eus digarez ebet na pardon da c'hortoz, ma ne savit ket deomp danevelloù diwar-henn ho troiadoù en enezennoù ar morioù pell...

Kredin a-walc'h a rafen he deus va frezegennig graet berzh. Prome-tet o deus va c'heneiled e savfent, ar c'hentafi ar gwellan, danevelloù war sujed o heajon.

A-viskoazh eo bet gouenn ar Gel­ted focterien-bro ha mor-rederien. Gwelit skouer hor Sent Kozh, ha n'hallcnt padout nemeur en o lec'h, nemet mont, ha mont dalc'hmat !

Evidon-me, am eus anavezet, hag ez anavezen Bretoned a vil-vern, a zo bet gant o fri c kement korn a zo eus ar bed, c Shang-Hai koulz hag e Papecte, en Indez koulz hag er Pérou; e-kreiz an Afr ikan duan koulz hag e gouelec'hioù ar Mon-goli ar pellan. Hag ar peurliesan, o vezafi ma 'z int desket, — oflsou-rien, misionerien, gouizieien pc genwerzhourien vras, — gouzout a reont gwelout ha derc'hel sonj. Ha gouzout a reont danevellin. ur bli­jadur. Ganl o beg, avat, pas gant o fluenn.

Ha, koulskoude, ha sonjal a raer el lennadurioù dispar, er boued vac'h ha magus, fetis ha skanv war un dro e c'hcllfent rein d'o c'hen-vroiz, ken nemet o skrivan hep ardoù ar pezh a zo c'hoarvezet ganto ?

Ya ! gouzout a ran ! Lennet em eus me ivez gant dudi Ma beaj

EUS MENEZ CASSINO DA NETTUNO <r«n*WJi «r tmj. 1)

Latined). Tre e laez ar menez, war ul leurenn, e oa Kouent bras Menez Cassino, karrezek, sarret kloz. Tro-war-dro, betek an dremmwel pel­lan, menezioù, menezioù bepred. Eno, war lec'h un iliz pagan da Apollo, e voe lakaet, er bloavezh 529, gant Sant Benead, diazez ar Gouent a zeuas da vezan Kavell Urzh Beneadiz.

Evit merzout ervat pegen gallou-dus eo bet an Urz diwanet e Menez Cassino eo ret gouzout he doa roet dija d'an Iliz, da vare sened Kons-tanza, 24 pab, 200 kardinal, 1.600 arc'heskob, un niver a eskibien. P'edo en e gaeraiï, edo Menez Cas­sino perc'henn war div brinselezh, 20 kontelezh, 440 kêr, bourc'hadenn pc gériadenn, 250 kastell, 336 ma­ner, 23 porzh-mor, 1,662 iliz, Ar Gador Santel hec'h unan n'oa ket bet atav ker pinvidik !

Ar c'havell-se eus an Urzhioù relijius a zo bet anezhan, evel ma lavaras unan bennak, menez Sinai ar Grenn-Amzer hag istor ar mana-tioù. Miret en doa, en diavaez, dremm ur c'hastell-krenv. Hogen ret bras e oa dezhan bezan stum­met en doare-se. Lakaet e voe en arigrap gant Lombardiz e 589; tangwallet gant ar Sarrazined e 884; diwezhatoc'h. skarzhet gant Normandiz; distrujet gant krenoù-douar e 1439 ha 1649. Hogen, pa oa ar sevenadurezh o vont da goll, atav e veze ar venec'h war evezh, oe'h adskrivafi oberoù tud veur an Hen-Amzer, ,hag ouzh o savetaat.

A

Mareadoù laosk, ret en anzav, o deus bet ar venec'h, ha diwallet divalav e veze an tefizorioù flziet enno. Pa reas Boccacio, ar barzh italiat brudet, e weladenn d'ar ma-nati, e kavas Sal al Levrioù hag an Dornskridoù digor, hep dor, gwis­ket gant poultrenn hn kevnid. Ar venec'h, evit gounit ur gwenneg bennak, a roge pajennoù al levrioù prizius hag a skrive warno peden-noù pe gantikoù da werzhafi d'ar merc'hed ha d'âr vugale.

A Kouent Menez Cassino n oa bodet

e diabarzh e voger-dro an holl arzoù, micherioù ha stadoù, lojet c tiez dezho o-unan. War 300 den o chom eno, e oa 30 Beneadad, un niver skolidi ha 200 kloareg. O for-tun dezho o-unan a rank ar ve­nec'h kaout. Ar gouent a oa e levé, e penn diwezhan ar x v r " kantved, a 500.000 dugad. Aet e oa kalz war zigreskiiï. Daoust da se, e ken-dalc'he ar venec'h da rein degemer d'an estren a zeue d'o gwelout, evel ma vijent o atav en o aes.

Evit mont er gouent, ez aed e-biou d'ur c'hev tefival a lavarer e oa logell Sant-Benead. E-kreiz ar porzh e oa ur puns gant delouen-noù ar Sant hag c c'hoar gevellez, Santcz Skolastika. Ar c'hlaostr a oa oe'h ober an dro dezhan postoù

Londrez ha Ma beaj Jeruzalem. Lennet em eus. ivez Ur Breizhad er C'hanada ha Seizh Bloaz e Bro ar Vorianed, ha nevez-zo, em eus bet berr-amzer gant oberenn Kaba Tréma an Heol o sevel. Fetra eo se, avat, e-skoaz al levrioù estlammus a c'hellfe bezan roet gant ar beajourien vrezhon... mar karfent !

greunvaen tennet eus tcmpl kozh Apollo.

An iliz a oa e ziabarzh rikamanet kran, un esCamm. An nor-dal, en arem fetis, a oa bet lakaet hec'h ober e Kergustantin (Konstantinopl) gant an abad brudet Dider, a voe Pab da c'houde, dindan an anv a Vik-tor III, hag a lakae e venec'h da cil-skrivan Homeros, Vcrgilius, Horo-tius, Terentius, Theokritos, h. a. Kizellet e oa bet warni e lizhercn-noù arc'hant anvioù an tachennoù, kestcll ha kêrioù a oa e dalc'h ar manati. En nev kreiz, e weled : Ar Pab Aleksander II o kensakrin a s iliz (1071), taolenn livet war ur voger gant Luca Giordano, a 'n cm skeudennas e-unan gwisket e-giz ar Spagnoled. Livet e oa bet ganl hemafi ivez chapel ar Sakramant (meulet ra vezo I) ha bolz an nev. En iliz e oa ur vazh-eskob en aour, bet kizellet, war a lavarer, gant an orfebour meur Benvenuto Cellini. An ograou a oa anezho e-touez ar re gaeran eus an Itali. Er chapel dindan douar, anvet // Snccorpo, a oa beziet, un amzer a oa, korfoù Sant Benead hag e c'hoar...

Sal al Levrioù a oa enni .ouzh­penn 40.000 levr, en o zouez dornskridoù ncmeto hn mouladen-noù dibaot. Koshnn dornskrid a oa da welout a oa Disklcrindurion Origenos diwar-benn Lizher Sant Paol da Bomaniz, e 569; da c'houde, prezegennoù gant Sant Aoustin; « De Aquœd'uctibus », gant Fron-tinus; ur Vcrgilius eus ar xiv 1" 1

kandved; un eilskrid diwar ur Ver-gilius ail c lizhcrcnnoii lombardek eus an x T " kantved; ul levr Peden-noù gant livadurigoù, eus 1469. Hag, ouzhpenn dornadoù lizheroù digant Mabillon, Montfaucon, Rui-nard, Muratori, MazochI, Tira-boschi kaset da D. Erasmus Gatto-ca, levraoueger epad 40 bloaz ha marv e 1754, anezhan oberour Istor, e 4 levr in-folio, Abati Menez Cassino.

En Dielloù e oa 800 Lizher-Tes-teni kozh, ar c'hostafi anezho hini Ajon .prifïs Benevcnt, deiziatet a 884.

Chom a rae ouzh speurennofi an tour (bet savet war a greder en amzer Sant Benead), taolennoù l i ­vet gant Giordano, Morrealse, a r Spagnolet, ha marc'heger Arpino.

A

Ur gweled kaer meurbet e oa diwar laez ar gouent war ar >vro veneziek tro-dro.

Hiviziken, avat, n'eus eno nemet ur bern atredoù suilhet hag un dachenn toull-didoullet gant ar c'hanoliadeg ha bombezadegou ar c'hirri-nij.

Marv eo Kouent Sant Benead, ha marv mat, lazhet gant ar brezel.

A drugarez Doue, e oa bet kaset d'ar Vatikan, a-raok ar reuz, un darn vras eus al levrioù hag eus an taolennoù hag an tenzorioù priziu-saiï. Panevet-se, c vijent bet devet ha pulluc'het evel ar pezh n'or ket bet gouest da zilojaft.

(Da genderc'hel.)

Niv.-vo»lafi : 2 ; nrr.-embena. : 1. T I - M O U L E R E Z H K R E I Z - K E R R O A Z H O N

Aotre: P . C. 5 2 0 . Embanner ha Merour : Gw. BERTHOU. Kasadenn-lezenn : 2* trlmlziad 1144.

NIV. 41

BOUDIG AN AOD gant Paol FEVAL

Aozet e brezhoneg gant Per D E N E Z

P'edo o vont da dremen an nor, e spurmantas,

e-kreiz un div pe deir dousennad bennak a

beorien o c'hortoz an aluzon, an Norman Gefez.

« — Deus ganin », eme Velear dezhan.

Soublafî a reas mestr Visant Gefez ha sentifi.

Melear a lakaas rein ur marc'h dezhan. Hag an

holl da c'haloupat tréma maner Sant-Yann.

Meur a wech, a-hed an hent, e lavaras Gefez

da Velear :

« — Va aotrou ker en deus gourc'hemennet

din mont d'e heul, perak 'ta ? »

Ne responte ket Melear. Edo kollet en e sonjoù.

Pa voent erruet war ar sec'h, e troas souden

Melear davet an Norman.

« — Te eo a begas an tan er gêriadcnn » eme­zafi.

« — Nann, Aotrou, ho soudarded kalonek co. »

« — Te eo ! Ne vi ket kastizet ma lavarez din pelec'h emafi Morever. »

« — A galon laouen e lavarin d'am mestr ka­

ret pelec'h eman Morever », a respontas Gefez,

start e vouezh. Nemet... bez' e fell din kaout : da

gentafi, kant skoed aour, ,d'an cil penn al lastez

kokesaer bihan-se, Yannig, d'an trede, merc'h

Simon Ar Priol, Simonaig, din d'en em vefijin

diwar he c'houst pa vo va gwreg. »

Herzel a reas Melear e varc'h ha sellout ouzh

Visant Gefez.

Ne stouas ket hemafi e zaoulagad.

Disliv e oa aet Melear. Pizennifi a rae an dour-

c'hwez war e dal.

« — Bez' cz eo evel ma werzhfen va ene d'an

diaoul », a hiboudas, « met, ne ra forzh ! Bez'

az po ar c'hant skoed aour, penn Yannig ha dorn

Simonaig koant. »

« — Petra a roit da gred ? »

« — Va ger a varc'heg. »

Marteze en dije mestr Visant Gefez karet un

dra ail ; ne gredas ket hel lavarout, avat.

'« — A zo mat », emezan. « Bremafi, padal,

n'emafi mui an treitour Morever e-unan-penn.

Aet eo tud ar gériadenn gantafi goude m'o doe

ho soudarded... rak, e gwirionez, ho soudarded

eo a begas an tan er gêriadcnn ! Va seizh gwellafi

am eus-me graet da herzel... »

« — Ya ' da, me ' gred, mestr Visant ! »

« — Un den a beoe'h ez on, Aotrou, ha ran-

net eo bet va c'halon gant an darvoud gwall-

eûrus-se. Neuze, e-ser an treitour Morever e ka-

vimp bilened Sant-Yann, hag ivez Rouanez A

Vorever, a c'hoarias ker brav a dro-gnmm deoe'h

an nozvezh ail pa droe'has kordennoù ho yalc'h... »

« — Rouanez e oa I » a grias Melear.

« — Ken aes he dije gallet troe'hafi ho kouzoug

deoe'h gant ho kofitell-c'hwi, Aotrou. Met, ken­

derc'hel a ran. Kavout a raimp ivez, sur a-walc'h,

an danvez-marc'heg-se, Aobri A Gêrgariou.

« — Hemafi. ra vo mallozh Doue warnan. »

« — Amen ! Evel-se, va Aotrou ker, n'eo mui

eus ur bagad-chas hoe'h eus ezhomm ; eus un

armead, ne lavaran ket. »

« — Un armead », eme Velear en ur ober ur

c'hruz d'e zivskoaz, « un armead da zont a-benn

eus div zousennad ploukcd hng ur merc'hed ben-

P e v a r e B l o a v e z h . - N i v . 1 7 6

/

r

[ K E L E I E R E U S A R V R O B R O - D R E G E R B R O = G E R N E V

AR FEIZ NEVEZ

E BRO-BLISTIN Diouzh Beg an Arvor e oa gwelet

ul lestr digor-kaer e ouclioù o tostaat •uzh aodoù Plistin. Seizh den, bodet en-dro d 'ar wcrn vras, a lakae an heglev da dregernifi gant o «'ha-naoucnnoù en enor da Zone. Ar re-se a oa Eflam, Tuder, Komo, Garan, Kirio, Nerin ha Kare, deut eus Erin C'hlas da Vreizh-Izel da brezeg air Feiz nevez.

Da greiz al Lev-Draezh, da giehen ni lec'h anvet Dongell e t is t ro al lestr. Eno e voe skoret, eoriet, hag a r seizh paotr yaouank da zont er-maez raktal , Eflam en o fenn « ar groaz lugernus en e zorn gantafi » evel mn lavar ar WCTZ. En air garrcg «r m o r e savont anezhi, ha chom «irrazi. o seizh o pcdifi.

* **

Tennet e voent eus o frederioù gant nerzh ur c'hajrmadenn, «n hirvoudenn glemmus, spontus, skri jus, euzhus, o tont eus lein Roc'h-Karlez. Hag int ha sevel kerkent, en ur red, betek al lec'h ma teue a r c 'hlemmoù. Un aberzh c oa, edo u r beleg pagan o tidan evel bep miz. An dro-mafi e oa u r bugel a oad o tiwadafi. Ha t ra ma tistirlnke a r gwad dindan a r «'hlcze edo ar mammoù o c'houlenn truez.

Eflam, gant e vignoned a gomz onch a r bobl evel-hen : « Pegen kriz eo ho toue t Ar gwir Teutatez, Doue, hor gwir tad, evit bezan enoret ne r'houl ket a wad. »

Ar seizh den yaouank a reas o annez er viro ; pedifi, prezeg ha rein a r skouer vat ne rejont ken, ken e teujont a-benn da c'hounit kalon meur a vab hag a dad. E-kcit-se edo Istin, diazezour kentafi ar barrez, e Rom, o weladennifi a r Pab, bezioù Per ha PaoJ ha rc a r verzherien. Pa zistroas d'e vro a-benn bloaz, pebezh sonezh 1 En em gavet a-weJ d 'an aod e wel u r groaz nevez-savet eno ha, war an draezhenn, ar bobl daoulinct ha war gan. Buan e tered eus Kozh-IIiz d'an aod ha briata a ra kalonek Eflam ha Gairan : « O pebezh bnrzhud, bugale Erin ! E-pad pemzek vloaz am boa-me prezeget, ha Teutatez atav a veze enoret, ha c'hwi a-boan ma 'z eus bloaz m'emaoe'h deuet er vro-m.-jn, ha setu ganeoe'h sevenet va mennad : tudoù Bro-Arvorig 'zo kristenien vat. Adalek bremafi betek fin ar bed, ra vo gant Breizhiz Doue seirvijet ».

Herotx ur werzh kozh.

PLISTIN HON ILIZ PARREZ. — Kentafi iliz

Plist in a voe lakaet he sevel gant . 'a-frez Kentafi (988), Roue Breizh <.'ar «'houlzse, d iwar e levé e-nnan, evit rein goudor da relegoù S. Eflam. En diabarzh ennan •maen-foez ar Sant ; war an nor-dal c Jenner air bloaz 1576. Din­dan ar porched e weler skoudennoù-maen an Daouzek Abostol, eus ar pevarzekvet kantved.

Emeur bremafi oe'h aozan an doenn. Gwer nevez a nanko ivez bezaK lakaet ouzh an holl breuester, bruzunet ma 'z int bet, evel pep tra ai l en dia­barzh, ogroù hag ail, dre wall-zarvoud e'hoarvezct d 'ar 1-afi a viz Mae diouzh ar heure. Ret e vo da Blistiniz mont d'ar Gouent d'an oferenn, da Drc-raad pe da Sant-Sebastian da c'hortoz ma vo adaozet an iliz.

K A SI T KILMBR HA KONTADENNOU

• A c ARVOR >

GWERLISKIN

Enor da Werliskin ! Dek bloaz 'zo e c'hauJenne ur bar­

rez en he fezh, ma vije lakaet ar brezhoneg er skol. Hag ar barrez-sc e oa Gwerliskin :

« Asambles gant an holl vrezhonc-gerion ail e c 'houlennomp ma vo idesket a r brezhoneg, ikenkoulz hag ar galleg, e kement skol ar gouarna­mant e Breizh-Izel.

«• Goulenn a reomp ma vo nac'hct e destcjiiistudi (jscrtifikad) ouzh kement bugel na vo ket borrck da denn ha da skrivan, hep tcrmal, ur pennad-sktrid bennak c brezhoneg av bobl.

« Goulenn a reomp ivez ma servijo • hor yezh keltiek da dremen an " holl arnodennoù (cksaminoù) ha « konkourioù, ma talvo da vont « da glask un diplom, a roio ar gwir « da zougen un anv enorus aotreet » gant ar Skolioù Uhel, keit-ha-kcit « hag a-renk gant : al latin, ax « gregaj, an alamaneg, a r saozneg ar « spagnoleg, an italianeg, a r portu-" geg... hag an arabeg.

« Diskleriafi a reomp ouzhpenn « penaos e kredomp cz co kement-<• m a i pouezus memrbet, c sell eus « ar just is hag eus skiantegezh un « den. ipenaos c c'houlcnnomip start « ma vo kavet un dirouestl pr im d'ar « gudenn. Dn zont a-benn, e pouc-• zknp war se en u r c'houlenn o <» skoazell startafi digant hor c'han-« naded er Gambr.

« Gortoz a reomp digant Bro-« C'hall ma ra io a r pezh a vije nc-« mot ar reizh r ik , a r pezh he dije « ranket , h i da gentan kinnig deomp « hep gortoz bezafi klevet hor c'hlcm-• moù.

« Bezafi cz eo kcmenit-mafi, war « mn dro, ur goulenn a fizians a ». reomp outi. »

E Gwerliskin. d'an 18 a viz Genver 1934.

Sinet gant : Kuziul-parrcz Gwerlis­kin, a r Maer hag an eil-macr cr penn kjeintatii, an dudjentil holl gwitibu-nan, koulz ha da damdost gant ha tregont tiegezh, a zo bet goulennct diganto o ali, hep dibab, hep sellout ouzh liv politik hemafi pe henhont.

BULAD-PISTIEf* UR C'HARR BF 1 JV>URIEN MIN-

DWAILHET WAR AN ..ENT. — D'ar yaou l i a viz mae e oa act .lob Konan da Wengamp gant c garr leun-kouch a veajourien. Erruct war-bouez daou gilometrad diouzh Gwengamp, c-ki-chen Koad Kenrannoù, c voc mindrail-het a r c'harr-beajourien ganin ur c'harr-nij hag a oa ouzh e heuilhan ur pennad 'oa. Lazhet c voe an ao. Konan war an taol hag ivez an ao. Fransez Toancn, boulofijcr e Biulad, a oa a-drenv dezhafi. Div blac'h a voc gloazet-mat.

Da famUhoù an Ao.Ao. Konan ha Toanen e kinnigomp hor gwellafi gourc'hemennoù a genganv.

BREIZH-UHEL

S A N T . I R I E G DIWAR-BENN KELC'H KELTIEK

PENTEUR. — En « ARVOR 170 », em ous lennet hiziv u r pennad diwar-benn graet n'eus ket pell 'zo. St. Bricg, gant Kelc'h Keltiek Pcnteur. N'em eus ket e'hoant da chom mut, ha <;étu perak :

Perak ez co bet kanet teir c'ha-

naoraenn c galleg, gwisket ar generien e Markizcd Bro-Ch'all ? Biskoazh kcmcnt-all ! Ha ret e ve gouzout ivez eus peseurt rannvro e teru ar c'hn-naouennoù-se ? Mar dint eus Breizh, e sofijan ez eus kalz sonioù bravoe'h da ganan d'an dud. Ha pJijusoc'h eo klovout kanafi brezhoneg, mêmes t r a !

Vn dra ail ' oa. Gwiskamant Bro-Drcgcr a oa gant div verc'h. An hini he doa ar c'hodf bras a oa mat- t re , eben avat ne oa ket ken mat. Ur fozi spontus a oa bet graet, ha meur a zen eus ar vro, evcldon, en deus mer­zet nn dra-sc. Gwisket e oa bet gant ar merc'Jied-sc brozioù eus Kcrnc-Izel, an dargreiz anezho godcllet, hag ur vandenn vaulouz bras en traofi anezho. E Bro-D:reger ne vez ket gwelct seurt brozioù. Peurliesafi din­dan ar chat bras c vez gwelct saeou du. iAr rc yaouank ayat o deus ar gwir da lakaat saeou glas, roz, pc a liv ail gant tavanjerioù brav meuirbet. Setu un diforc'h bras, megred, ganl pezh a zo gwelet en deiz ail e St. Brieg !

Ret co diwall. ha ne iroan-mc amafi nemet un ali . Met alies an dud a zo gouest awalc'h da verzout traou cvelse, pezh o laka da e'hoarzhin goap war ar Vretoned « dic'hiiret ».

A-hend-all netra da lavarout , ne c'hoi'jlcnnan nemet un dra digant

renerien Kelc'h KciRick Pentour, hag an dra-se eo lezel nr galleg a-gostez evit Jnknat atav ar Brezhoneg en c lec'h. Sclaig AR GWIADER.

BREZHONEG AR V U G A L E

Bel hon eus nevez 'zo ar profoù-mafl :

Ivona Martin, Landcrne, 100 lur ; Dirn. De Kermonguy, Sibiril, 30 lur ; L. Trébaol, Lambezelleg, 100 I. ; A. Le Mercier, Plounez, G0 ha. 20 lur ; Dr. Rousseau, Naoned, 100 1. : « Jos Ar Bihan », 50 l. ; Dirn. Urvoy, Douar­nenez, 100 1. ; F.-R. Le Blo'iz, Bour-del, 5 01. ; .1. Rohou, Landlvizlo, 200 lur : « Paotr Ar Stankoù », 400 1. : G. Bernier, Laval, 10 1. : An. beleg Gwlvarc'h, 100 1.: <• Skridoù Breizh », 1.000 1. ; .1. Allanic, Ploozal, 100 I : Dim. Miniou, Gwiskrlv, 50 1. ; Ao. be­leg J . Martin, Klntin, 100 I. : Ao. beleg Clerc, Plouber, 100 1. ; Ar. F. Evon, Landrcger, 500 1. ; S. Vallée. Montroulez, 30 1. : Gwenola hag Anna, Bi'g, Kemper. 500 1. : P. Laurent, Pa­ris, 300 1. : An. beleg Saout, S.-Goa-zoe, 100 1.; Ao. LeYOt-Bocôt, Roazhon, 20 lur.

Eh holl ez eus : 4.120 lur. Kasadennoù novez a zo bet graet

ivoz. Dlskleriet e vint ar sizhun a zeu. Coude se e vank c'hoazh or c'hef :

1.778 lur 75. Bennozh Dnuo kalonek hag anaou-

dck d'ar hrofenon, o dous respnntot puilh d'hor palv Ha gavml konbrofo-rion ail. niverus I Kas an «re'hant da L. Nemo. Roazhon, « Kdnt-reil-post i 2 i -10 , Roazhon. »

PA V O FRIKO E TI « A R V O R »

N'eo ket difennet magafi hunvrcoù. Aesoo'h int da » vagafi » a-dra-sur, en amzerioù-mafi a zioriez, eget tora-doù bugalc hor c'horloii.

Huflvreot em eus eta e vefe ur c'haer gwelout bodet en-dro d'un daol, sammet brokus gant mc'uzloù ha boesonioù, holl diegezh « Arvor ». No. lavaran ket holl goumananterlcn hag holl lennerion ,. Arvor », rak, neuze, e vefe ret. ober ar frlko on ur park, dindan ar gwoz avaloù, evel m'emafi ar c'hiz on curcudoù ,bro-Wened, da skouer.

Nann ! ni' welan pedel cm fest nemet kenlabourerlen » Arvor ». N'eo ket abalamour d'an Iraoù mal a yafe ganto war-draon ; evit o lakaat souozhel, ne lavaran ket, evit o lakaat da estlammtfl gant o niver, ha, kent-se, da galonekaal. — Unvaniezh a ra Nerzh !... Hag an holigentafi a rn dlwoskell d'al lezlrcgczh hec'h-unan !

N'eo ket war zlgarez omp naskel berr. e-pad ur sizhun, dre an diouer a ilredan — o tristisito ! evel ma lavar va zad-kozh, —- n'eo kot war zlgarez e krenner dimp ar paper hag ar peurrest , e vimp lakaet da goll hor flziafis en lion nerzh. Bez' oui eus dirak va daoulagad roll ar genskriva-gnerien fldelafl d'hor c'hazetenn, ha lakaat a ra anat un dra ail Ivez: n'eus nemel Arvor » a gement en deve gallet bodnfi on o ser kenlahourerien eus Breizh a-bezh, eus Breizh-izelafi hag eus Brcizh-uhelafi.

Gwelil. da skouer ! Mar deo ar Rener eus Brest, ar ponnskrlvagner a zo eus Pont-n'abad, hag ar merour eus Penipoull. Eus Gwipavaz eo ar C'houer Kozh. eus Douarnenez. Herlfi Blomarc'h. eus Herbignag, ar Me­disin », eus Lokournan. ar <• Furcher Brezhonek », ous Kastell - Brio rit. Fafich al Lannoù. ous Brasparz. Soulg Jonkour, eus Kiberen. Roperzh ar Mason. Kidna eus Berlelame, Ro-parzh Brôudlg eus Bulian, Hoc'halan ous ar Roc'h-Derrlcn, h. a. h. a... Ouzhpenn hanter-kant anv a vefe da reifi.

Hogen, pa n'eus na lu "nn Ira, evil ar pi'od... da ober ur pred. pezh a c'hell hor c'henlabourorlen nhor a zo kas o anvioù, ria c'hortoz, d 'hor ,, Ba­gad ar Fizians ". Elec'h ur vodat'ng a en-dro d'un daol, selu ur c'haer u Unvaniezh sppredel on drn d'hor yezh. Unanet, e vo ar Vrezhoncgerlcn ill-drer 'h r|a vikon !

Y . D R E Z E N .

AR ROZENN DU En ur saonenn e kresk va rozenn du,

Dindan un oabl tefival ha leizh dalbeo'h, Gant tiez hakr stlabezet traofi ha kreo'h, Ha murioù gleb ha ramzel a bep tu.

Eno n'eus o'hoarzh na o'hoari ne didu, Tra nemet gloaz, hag anken, hag azrec'h, Preder ar spered ha striv an divreo'h, Ha dremmoù tud glas evel al ludu.

Padal, bepred e ren en o metou Ur goanag kuzh ; e don o daoulagad, Un tan iskie a bar, yen ha disked.

Ur fervder sioul, ur splannder dio'houlou A sav, trec'h d'ar galon ha d'he zonkad, Diouzh ar rozenn, peurbad en he o'hened.

(BARZHOSEGOC, Skridoù Breizh.) Roparz HEMON.

AR VRETONED

HAVR-NEVEZ (Kendalc'h ar baj. 1)

Hervez un enklask graet c 1 !;34 e oa er mare-se 232 skoliad e skol lik Sant-Fransez, ha 230 anezho breizhad ; an daou ail a oa un Ita-lian hag ur Poloniad.

E-kichen Bretoned Enezenn Sant-Fransez, e veve nr c'hastaouerion a gaver c pep porzh bras, o vagan o buhez diroll diwar goust ar var­toloded dilestret evit un eur hag o klask o flijadurezhioù. Hogen ar glander a c'hell bevafi e-kichen al loustoni hep en em lotizafi ha, ne­pell diouzh tiez gall Sant-Fransez, e veze lidet bep sul da nav eur hanter un oferenn evit nr vrezho-negerion ha n'he doa ket hc far er vro. Bodet e veze en iliz ar Pove-rello merc'hed eus pep korn a Vreizh-Izel gant o c'hocfoù dishen­vel hag o dilhadot'i sul, paotred o mouezhioù aour o kanafi meuleudi hor Sent kozh hag hor Bro.

Hor e'henvroiz eus an Havr-Nevez, evel ar Vretoned gwechall deut a Vreizh-Veur da Arvorig gant o beleion, a zo ganto o aluzenner, anvet gant Aotrou 'n Eskob Kemper. Piv n'en deus ket anavezet du-se an Ao. (îourvil, pe an Ao. Gourmelon, beleion dispar, ledan o spered, prest atav dn sikour o e'henvroiz e doare pe zoare. fnt-i eo dreist-holl o deus miret al liara-, moù a gaver c'hoazh être ar Vre-toned en Hawr-Nevcz, Bep bloaz e vez lidet ur gouel brav d'an Itron Santez Anna ha d'an Aotrou Sant Erwan, ha pa vez benniget ar mor e pign ar Vretoned war ul leslr bannielel eus ar pont betek at' wern.

Bez' cz eus bet ivez un oferenn brotestant evit ar Vretoned cr straed Faidherbe, être diwezh ar c'hantved diwezhan ha brezel 1014. Distro ar bastored d'ar vro, ne chôme mui den ebet evit ober war-dro ar brotestanted.

Bodet e oa ar Vretoned c div gcvredigezh : Les Bretons dit Havre lia Lit Bretagne. Gouelioù brav a veze aozet ganto, hag anv an Ao. Bellanger, ur harzh, a chomo pell en eiivor an dud. Un dra mat-tre a raent ivez : kinnig levrioù a-zivont Breizh d'ar Vretoned vihan a yae ar maout ganto er skolioù. An AoAo. Goat, Emil Jego, Bour­don, an Dr Michel, o deus graet O seizh gwellan e-pad bloarvezhioù da vuhezekaal o strolladoù.

Ohenchct eo bet buhez an Havr-Nevez gant ar brezel. Bretoned a zo bet lazhet gant ar bonrbezadcgoi'i. Bretoned ail a zo deut en-dro da Vreizh. Hogen o aluzenner, an Ao. Gourmelon, a zo chomet sonn war e dachenn-labour. P'iijet gant an Aotrou Doue rein dezhan tir blijadur da sevenin goude ar bre­zel c hunvre knornn : krotiin en Havr-Nevez un « Ti Breizh » pe ur « Gvr-Vreizh t> e-lec'h ma vije desket d'hor e'henvroiz yaouank diivroet karantez hor Bro hag hor Yezh 1

HA KAVET HOO'H EUS UR C'KOUMANANTER NEVEZ d a « A R V O R » ?

nak war ar marc'had ! Daoust hag cmaint en ur

c'hrenvlec'h ? »

« — Ya, Aotrou », a respontas Gefez.

« — N'emaint ket e kouent Sant-Mikael, spi am

eus ! » a grias Melear.

Un hej a reas Gefez d'e benn en ur c'hrigonsat :

« — Feiz, mar n'emaint ket aze, cz eo dre na

vennont ket mont di. Rak, n'o deus mui ar venec'h

vat kalz a resped evit ho tug Fransez. Met, erfin,

n'emaint ket eno. Padal, a-ziwar mogerioù ar

gouent e c'heller o gwelout aes... »

« — E Bezelen emaint ! »

« — Just, Aotrou. Hag eus ar Menez e weler

madek anezho o turian douar hag o vernian mein.

Paotred kalonek en o zouez, va Aotrou ker, m'hel

lavar deoc'h ha n'eo ket re zister o c'hrenvlec'hig. »

« — Soudarded », a grias Melear, « d'ar c'ha-

loup ! »

Pounner e skoe karnoù ar javioù war an douar.

Edod o tremen dirak bourc'h Sant-Jorj.

Gefez, ha dezhan bezan un tamm marc'hadour-

kezeg, n'oa ket unan eus ar re wellan da vont

war varc'h. Ret e voe dezhan kregin e moue e

jav da virout a gouezhan. Karet en dije toullan j

kaoï adarre gant Melear o c'haloupat en e gichen, |

met troe'het e veze dezhafi e c'her gant lusk-

dilusk e varc'h hag avel rip an aod.

Pa dremenjont el lec'h ma save gwechall kê-

riadenn baour Sant-Yann he dousennad tiez-plouz,

e troas Melear e benn.

Sonjal a rae mestr Visant Gefez :

« An holl dud-se a rae goap ac'hanon. C'hoar-

zhadeg a save pa dremenen» Krial a rae ar vugale :

Setu an Norman e javedoù bras... Dent a oa war

ar javedoù. Dantet o deus, setu-holl. »

Ha selloù yen-tre a daole-en war ar bernioù

mein duet gant ar moged.

E maner Sant-Yann e oa kampet breman bagad

Melear. Edo ar c'hoafeien er sal-se e-lec'h ma re­

jont ur pred kel lipous.

Daoust ma ne oa ket tremenet mat abaoe neuze

eizh eur ha daou-ugent, kemmet kalz e oa an

traoù.

Er porzh e oa melkonius ar soudarded. Belisan

e-unan, ar gwenaer, a skandale, hep abeg ebet,

levrini bras Rieg.

Ha, koulskoude, an devezh-se end-eeun, e oa

erruct eus Sant-Brieg seizh pe eizh goafeg ouzh­

penn.

Nemet, keleier o doa degaset ar c'hoafeicn-se.

Edo dorn an Aotrou Doue war an dug Fransez A Vreizh.

Hen dilezel a rae an holl. Hag edod en gortoz

e welout o vervel d'an eur merket gant galva-

denn spontus Jili A Vreizh.

D'an ampoent ma tegouezhas Melear e sal ar

maner, e tavas krenn un tabut tvenk-meurbet sa­

vet être ar soudarded.

N'en doe ket ar marc'heg ezhomm en eur c'hou­

lenn pell pehini oa abeg an tabut-se.

War un dro e savas Kêravel ha Fontebro da zoitf d'e gaout.

« Aotrou », eme Gèravel, « ret din ho kuitaat

da ziot rein d'am maner eus a Uheldug, e-kichen

An Henhont ».

— Ha perak ' ta ? a c'houlennas ar marc'heg e» ur grizaii e dal.

— Dre m'eo azv va eostoù, a zistagas ar sou­

dard, nec'het war betra da respont. 1 — Setu-te o pledin brenian gant da eostoù t

Iskis co, Kêravel. Ne ra forzh, kae lec'g ma kari !

— Trugarez deoc'h, Aotrou.

Trein kein a reas Kêravel.

{Da (jentière'hel.)

I

I F I N N H A G A R V A O U E Z R U Z N'eo ket dictnav anv Finn

(Fionn Mac Cûmhaill) d'ar Vre­toned a anavez an disteran istor ha lennegezh Iwerzhon. En eo dcn-menr ar « C'hontadennoù a Vro-Skos » ncvez-embannet e ti « Skridoù Breizh ». Setu aman nnan eus e daolioù-kaer. addis-pteget e brezhoneg gant G. B. K. diwar ur gontadenn iwerzhonat kozh.

U'H wech e oa Finn hag e wazed en Alman, e Bro-L'ahin. Echu e oa gante

hadan ar gwinizh abaoe an derc'hent, ha n'o doa tra ebet ken d'ober. Ken e teuas aon da Finn d a na chomfent da lochorein. Bru-M e n n e k ar heure... Finn ha sevel neuze, ha lavarout :

« — En em brientit, hag cz imp da chaseal e Glenn-na-sinôl ! »

t a enebas : « — Rc vrumennek ar heure evit

mont da chaseal ! » Ne voe mann d'ober ganl Finn,

avat. hag e voe ret dezhe senti n. Bez' en em brientjont eta, ha mont eirezek Glenn-na-smôl. Ne oant ket aet pelloc'h eget tri miltir ac'hann (1) ma steuzias ar vorenn ha ma tiskoachas an heol, kaer ha Skedus. Edont neuze war vevenn ur c'hoad, pa weljont ul loen iskis o tont davetc. herrus-dall, hag ur vaouez ruz war e lerc'h. Haiïval a-walc'h e vije bet al loen ouzh ur •îcnn-karvcz, gant e bavioù mistr evel re ur yourc'hig, nemet c oa •dezban penn ur pemoc'h-goucz. ha kerniel hir; ha war bep kostez e tiskoueze kaout ul loarenn arc'hant lugcî'nus.

c — O gwazed ! » eme Finn, « daoust hag hoe'h eus gwelet bis­koazh ul loen henvel ouzh hemaii?»

« — Biskoazh kemcnd-all ! » emezint. « ha reizh e vije leuskel ar chas war c lerc'h. »

« — Déport ! » eme Find, « ma komzin gant ar Vaouez Ruz ! C'hwi. arabat deoe'h lezel al loen da ront. »

Hag i ha mont war-benn hent a! loen, na voe harzet nemet ur pen­nadig berr. avat. hag a dremenas goude war red en o zouez.

Pa voe ar Vaouez Ruz diraze. c c'houlennas Finn diganli pe anv a oa d'al loen m'edo-hi war e lerc'h.

« — N'ouzon doare ». cmezi ; « emaon war e lerc'h abaoe ma kuitais douar O Cublan war vord Loc'h Derg, miz ' zo, ha n'em eus ket kollet a r gwel anezhan adalek neuze. Gant an div loar r. zo war e zivgostez c vez sklcrijennct an douar tro-war-dro e-pad an noz. Ret eo din mont d'e heul ken na gouezho, pc koll a rin va buhez, ha buhez va zri mab, hag i gwellan iti-ezelonrien a zo er bed-holl. »

c — Ni a bako dit al loen. mar fell dit ». eme Finn.

<( _ Ne fell ket din*! » cmezi;

c war var da vuhez, na lak ket un Iroad dirak an ail da vont d'e heul; me a ya herrusoe'h egcdoc'h-c'hwi holl, ha n'on ket evit e bakafi. »

« — N'omp gour m'e lezomp da von! kuit hep gouzout petore loen a zo anezhan », a responlas Finn.

« — Ma 'z ez, te pe da wazed, me ho stago mik, treid ha daouarn ! »

«c — Gwall dacr da gomz, maouez ! Ha n'ouzez ket ez on-mc Finn Mab Cumal, hag ez eus aze ganin pevar-ugent kadour n'int bet trec'het morse ? »

« — Ne ran forzh ganl da gadou-rien na ganit-tc », eme ar Vaouez Ruz. « ha mar bije va zri mab aman en cm gannjent ganeoe'h-holl. »

« — E gwirionez ». a daolas Finn, « fall-du an deiz ma raje aon da Finn ha d'ar Fianned gour-drouz, maouez pe blac'h ! »

Hag en da lakaat e gorn-boud da dregernin, ha gourc'hemcnn ;

« — War-raok, paotred ! ha bec'h d'al loen hon eus gwelet ! »

Kerkent ha m'en doe distaget ar gerioù-se, setu ar Vaouez Ruz o vont da naer euzhus ha d'en em dcurel war Finn; hag e lazhet he dije raktal, panevet Bran, ki Finn, a dapas krog en naer hag e zantan. Punan a reas an naer en-dro da Vran. hag edo war-nes c vougafi, pa voe hanter-dreuzet kouzoug an aerouant gant klcze Finn, lemm ha prim.

« —• Dalc'h war da zorn », eme an Naer-Vaouez, « hag c lezin an trec'h ganit, ha na vczet mallozh un intafivez warnout ! »

« — Me ' gred ne zaskorjcs ket din va buhez mar bije en da gerzh », a respont Finn; « lavar din bepred piv out-te. »

« — Me a zo Colgin Aerac'h, mamm Londub, Cctac'h hag ar Bourrev Bourreviet (An Oroehndôir Cheusta). Gwirhcnvcl a-walc'h az pijc klevet anv dija eus an trikon-se. rak n'eus par dezhe dindan lagad an deiz. »

« — E gwirionez, klevet em eus diwar o fenn ». eme Finn; « n'int ket breudeur, aval. »

« — N'o deus kel an hevelep tad; hogen me a zo mamm dezhe o-zri; emaint breman e Krec'h-ar-Roueed (Cnoc-na-Righ). »

« — Kac diwar wel breman », n c'hourc'hcmcnnas Finn, « ha diwall na 'z kwelfen mui ! »

Hi neuze ha trein c Maouez Ruz adarre, ha mont don c-barzh ar c'hoad, ken n'he gwcljod mui.

Aet e oa an holl Fianned war lerc'h al loen c-keit ma oa Finn o kaozeal gant ar Vaouez Ruz, ha ne ouie ken hemaii e pe lec'h e oant; mont a reas war o rond, avat, en ha Bran. Diwezhat en abardaez e kejas gant lod anezhe hag i c'hoazh war lerc'h al loen. Nozifi a reas, met, en askont da skleurioù

an div loarenn a oa war divgostez

al loen, ne golljont ket ar gwel anezhan, ha kloz edont outafi war-dro hanternoz, pa grogas-cn da ziwadan : ne voe ket pell ken na voe Finn hag e wazed ruz-livet holl, penn, kil ha troad. Se ne viras ket oute, avat, da genderc'hel da vont war e lerc'h herrus-foellr, ken n'e weljont oe'h antren en ur c'hev e traon Krcc'h-ar-Rouccd pa darzlic an deiz.

• ganl G. KERVERZIOU ;

Pa voent degouezhet c-harz troad ar run, c kavjont ar Vaouez Ruz en hc sav diraze, o c'houlenn :

« — Pakct hoe'h eus al loen 1 » « — N'hon eus ket », eme Finn;

a hogen ni ' oar pelec'h eman. » Kemer a reas ar vaouez ruz' c

walenn-hud, stekiïï ganti war dor ar run, — a zigoras ez-vras evel un nor-borzh; hag c klcvjont ur c'han dispar o tont eus an dia­barzh.

« — It c-barzh », eme ar Vaouez Ruz. « ma welot al loen burzhu-dus ! »

« — Grafemp a-walc'h ». eme Finn, « nemet lous co hon dilha-doù, ha ne deurvez ket dimp mont da welad'ennifi, ha warnomp gwis-kamantoù difet. »

Ouzh galv kentafi c'hwitell aour ar Vaouez Ruz e teuas un dek ben­nak a vevelien yaouank :

« — Dour d'en em welc'hin ». cmezi; « pevar-ugent gwiskamanl naet, dilhad priziùs hag ur guru-nenn aour evit Finn Mal) Cumal ! » emezi c'hoazh.

Gwclc'het ha gwisket, e voent bleniet gant ar Vaouez Ruz betek en ur sal vras, an heol hag al loar ouzh hc sklerijcnnifi a bep tu, hag alèse en ur sal ail. Ha m'o doa Finn hag c wazed gwelet kalz a draoù kaer e-pad o buhez, n'o doa gwelet

biskoazh traoù hanter ken brav hag ar re a weljont neuze. Edo ur roue bras en e goazez war un tron aour, warnafi un dilhad glas hag un dilhad aour, ha tudjentil t ro-dro dezhan, ha sonerien gant o binvioù a bep doare o .senifi c'hwek; ha war dilhad ar sonerien c oa livioù gwareg-ar-glav gwitibunan. Hag e kreiz ar sal, un daol vras, warni traoù kaer ha prizius, ur ha m !

Sevel a reas ar roue, hag ober ur c'hacr a zegemer da Finn ha d'ar Fianned. Pedet e voent d'azezafî ouzh taol, debrifi hag evaiï a re-jonl o gwalc'h — hag ezhomm o devoa, goude ur chaseadenn ken hir ! Pa voent gwalc'hel ha d'is-kuizhet, e savas ar Vaouez Ruz, ha lavarout :

« — Roue ar C'hrec'h, ma deo da youl, e kanfc Finn hag e wazed teurcl ur sell war al loen burzhu-dus. Kalz amzer int bet o redek war e lerc'h, hag en abeg da se eo emaint aman. »

Skeifi a reas ar roue un taolig gant e vazh-rouc war c gador aour, ha raktal e tigoras un nor guzh a-drenv dezhafi, ha dre an nor-se e tcuas al loen er sal, ken na voc di­rak ar roue. Ur salud kaer a reas d'an Aotrou, ha lavarout :

« — A-benn un hanter-eur e vin war hent va bro. Reder ebet ken skafiv ha me ! Ha koulz on war zouar ha war .vor. Neb a gred em pako, deuet breman, rak me ' zo ' vont ! »

Mont a reas al loen er-maez eus ar C'hrec'h, ken buan hag an avel fol!, ha kement-hini a oa eno da redek war e lerc'h ma ouie. Ne voe ket pell kent ma voe Finn c penn ar chase, hag e wazed war c seu-lioù. hag cfi war-hed taol eus al loen pc dost.

War-dro kreisteiz e tapas Bran, ki Finn, peg el loen, ur wech, div wech, ha setu ar yourc'h penn-

C ' h o a r z h o m p u n t a m m i g ! SKIANT VA BREUR BIHAN...

Lnnig bihan, seizh bloaz, o vont eus ar gOr da di e vocreb Chann en doa ranket ipronictiiï c kasfc ul lizher d'e vamm. Hag en e ti c vocreb.

— Moereb Chann ! N'hoc'h eus ket ul lizher kozh da rein din ?

— Ko, médians ! Met perak 'ta, Lanlg ?

—• Promctet cm eus em bije ka­set unan, kerkent ha degouezhet.

...HA SKIANT VA C'HOAR VIHAN

— Ya! na! ur uerc'hig koant oui! eme niammig.

— Ma! neuze e tegasi din ur metezour fenozh ma welin hag-en on koant pa 'z on kousket.

BREIZHIZ HAG AR BREZHONEG

Tud ' zo e-leizh hag a lanar deoe'h ez eo diaes-kenan deskiji ar brezhoneg, met bez' ez eus tad ivez o lavarout ne deo netra. Iskis ar menozioù o deus a-wechoù an dud-maii,

0 rein ur gentel saoznek d'ur paotrig edon <ur wech, hag e trois ur ger bennak c brezhoneg, ipa lanaras din eontr ar paotr :

— Te ' oar brezhoneg ? — Ya 'vat, un tammig; deskin

' ran anezhan. -- O, te. ' oar, n'eo ket diaes

dcsklii ar brezhoneg ; meskan ge­rioù gallek ha gerioù saozneg, aozan un tammig, hag e sauez bre­zhoneg ! ! !

hoe'h-gouez o koll e vouzelloù tamm ha tamm, hag a-feur o wa-naat. P'edo an heol o vont da gûzh, al loen a gouezhas marv; hag edo Bran stok outafi pa varvas.

Setu Finn hag ar Fianned o tcgouczhout ivez; met un den bras mentek co a gavjont, ha n'eo ket ul loen; hag en e gichen e oa ar Vaouez Ruz, a lavaras dn Finn :

« — Roue bras ar Fianned, n'eo ket ul loen, roue ar Fir-Bolg eo hoe'h eus lazhet, ha gant c rc gar e vo hadet trubuilh war an douar diwezhatoc'h pa vi diskennet, te ivez, dindan ar run. Me a zo o vont breman da Zouar -a r -Yaouank iz (Tir-na-n'Og), ha mar plij ganeoe'h e tcuot ganin. Me co am eus am-brouget Oisîn du-se, a-ziagent. »

« — Anaoudck omp dit », eme* Finn, « hogen ni ne guitaimp ket hor bro, ha pa vefe roet dimp ar Bed bras holl ha Tir-na-n'Og w i r ar marc'had gantan. »

« — Mat », cmezi, « hogen c'hwi a yelo d'ho pro cn-dro hep kemer tamm na tra ac'hann. »

« — Bezafi a-walc'h; koulskoude e kavimp un heizez e Glen-nn-sm<Vl kent degouezhout du-man », eme Finn.

« — Bo », eme ar Vaouez Ruz. « ha me hc diboufo. » War-se. teu­rcl ur garm skiltr, hag an heizez da ziboufaîï, ha da redek eirezek ar Glen, Finn hag ar Fianned war lie lerc'h. Padal, mont ha dont a reas er glen, ken na voe noz, hep ma teitfent a-benn d'he fakan. Hag edont e sonj lezel anezhi da vont, pa weljont ar Vaouez Ruz, a lava­ras dezhe :

« — Me ' gav din oe'h aet skuizh o redek an heizez-se. Lczit-hi, gul-vit ho chas en-dro, ha me he fako gant va c'hiez vihan wenn. »

Evel-sc e voc graet : diwar an taol korn-boud e tcuas chas ar Fianned en-dro, ha laosket e voe he c'hiez vihan wenn gant ar Vaouez war rond an heizez. Hou­man a voe ta,get diouzhtu, krouget ha lazhet. Ha ne oa saotrenn wad ebet war blev gwenn-erc'h ar giez vihan pa lammas e barlcnn ar Vaouez Ruz. Neuze, en un taol kont, n'o gwcljod mui. Finn avat a ouie c oa un heizez sorset eus an heizez-se hag hc lezel a reas er glen. Degouezhout a reas er gêr, efi hag c wazed, skuizh-divi, mnrnaoniek, ha graet tro-wenn gante evel d'ar beurc. t

Ha tud ar vro, diwezhatoc'h, a reas Hcnt-ar-RouzclIoù eus al lec'h ma oa bet krog al loen hurzhudiys da goll e vouzelloù, ha Kell-al-Loen eus al ec'h ma kouezhas marv. Piv avat a gredo lakaat c grabsm war defizor Krec'h-ar-Rouced '? rak ar roueed a zo marv, met n'o deus kaset gante nag o aour nag o arc'hant !

Troiou marzhus ar Baron Munchhausen

N'eus den e Bro-Alumagn ha n'anavoz ket troioù marzhus ar baron Mûnohhauscn. Abaoe ouzhponn kant hanter-kant vloaz e vczonl kontet c-pad beilhadogoù ar goanv, EN holl rannvroioù être ribl ar Rocn hag ao­doù ar mor Battok, ovit brasafi plijn-dur ar ro vihan hag ar re vras.

Piv eo «ta ur baron Mûnohhausen-se ?

N'il kel (la gredifi ez co ur paotr ganet e falluzi an ilud, ovit hezaii skouer ar veajourion dizaon-sc a yae ken disuouzan ha tra ouzh ar riskloi'i hag... ouzh liogredoni o sclaouerion. Bez' ez eus bot ur gwir baron Miln-ohbausen.

Jcrom-Karl Friedrich - Hioronymus von Mûnohhauscn a voe ganet o 1720 e kastell Bodcnwerdcr e Bro-Hanovcr. Bez' e oa e (TIEGE7.L1 c-touoz ulielan re Bro-Alamagn, ha rein a reas tud onorus lia brudet da veur a rannvro eus ar Vro. Kit e-unan a oa skouer au den eeun: karoul n rae nr ohase hag ar lieajiiù hag ur spered divoutin en don.

N'eu doa nemet 17 vloaz pn '•/. e;is e Bro-llusia da heul prifls-her Bratiii-schweig; stourm a reas ivez a-enep an Durked evel oflsor uiaro'liegerion. Chom ;I rens e-pad un nobeul blonve-zhiii.''' e Bro-Rusia, hag c listroas c I7">(> d'e gastell e Bodcnwerdcr evil chom ei)0 e peoo'h bolek e varv.

Du-se e Ircmcnc u amzer o kont ail d 'ur atrobadlg nmezeion an Iroloù marzhus a on o'hoarvezet gantnfl, sailscl, a-hed e veajoù. Setu amafi, da skouer.

Vn abardacvezh-o'hoafiv, goude be­zafi marc'hckact an doiz-pad a-dreuz traonionnoù skornot Bro-Bolonla, oc'li en om gav diouzh an noz on ul loc'h digenvez, goloel a e- 'h. Chom a ra a-sav; staguù a ni •• varo'h ouzh ur wozonnig a zo aze : hag en om lakaat

n ra du gousket. Au cro'h <i deuz 0 -pad an noz. Hag antronoz en cm gav kousket e-touez bezod ur vered; klask a ra e varc'h. Hemafi a zo chomet stag ouzh... ar groaz a zo war beg an lotir. Petra d'ober ? MQnchtutuson n gemer e hislolenn, liag e troo'h ar westenn gant un taol drajez. liez' c e'h.ill evel-se kenderc'hel ganl c veaj war 0 va re'li.

gant Erwan TRANVOUEZ

Ur woeh ail, i-pad nr brezel ouzh an Durked e ou, e klev en doa c'hoant ar jouerai gouzout petra a dremctic en ur gOrindenn kclc'hiot gant e nr-meoù. N'hoiled kel mont c-barzh a-drouz lincnnoù-difcnn an Durked. ILO-gon, nr monnz a ziwan e spered nr baron. Toslmil a ra ouzh ur c'hnnol bras, hn, p'emufi ar bolcd o vont er-maez eus gool ar c'hnnol, e lamm wur nr bolcd; liag hor paotr o vont war-du ar gêriadcnn à-c'haoliad war e volcd. Dont a ra, aval, da sonjal a-daol-Irumm, n 'HELLP ket goude-se dislrcifl war-du e armem'i. Petra d'ober '.' Lam­inât a ra wnr unan eus ar boledot'l u na SLLAPEL gdilt kanollod an Durked wnr an arriieni'i a GCLO 'hie nr gôria-denr.. N'en don ket gnllcl ar baron gouzout petra a dremene en lu ail, mot diskouezet en doa pegen kalonek hn pegen Ijlnus 0 oa. lia gouro'ho-MONNFTT N VOO «vlt-HC...

Ar Baron Munehlia\tsen a gare kal/. chaseal, ha. pa ne chôme mui n blom gaidafi e kav(! ntnv un lu d'ober liep-lan Un di'iz. da skouer. e wel un ilottsenn bouilli vouez war ul lenn. Ne chôme gantan, aval, bolcd cbol ken. Kemer a ra neuze roll e gi hag i' stag outafi un tamm kig-111 nc'h de-gasid gantafi evil e lein. l'n houad a zeu, n zebr nn lamm kig... -. /eu er-maez dre deuil e revr; hag an heve­lep Ira a c'hoarvez ganl. an houldl ail. An holl laboused, aval, no clio-monl kel dillfiv evil-si'; llapatl a reont. o eskell, hag e teuont n-benn da sovel en aer, gnnl ar roll ouzh 0 slrollaù, hag ar baron krog e penn ar roll, He­mafi, neuze, a grog da sluriafi e •I garr-nij » ganl pastelloù e vantell, ha, ilegouezhol a-us d'e vaner, 0 Us-kenn ennan dre ar siminal.

l'y wech ail 0 kav dirazufi ur c 'harv; ha bolcd ebet c'hoazh. Hogen un iieheut mein kerez on doa 0 godoll e borpnnl. Ar •re-mafi a lakaas en e fuzuilh n-lco'h greunonnofi plom, ha, dnv ! un taol war dal ar o'Iiarv. être e gerniel. Ar meln-korez, aval, n'o doa kel. lazhel ar c'harv hag e leo'has hemafi e-kreiz ai1 c'hoad. liloaz goude, oe'h ndknv nr e'harv-mafi. ganlan da gcrnlcl ur wezenn-gere? leun a frouezh darev. Plom a zo gant, ar baron, ar weeh-mafi : lazhatl a ra ar c'harv, hag evelse on deus pendra da lelnafi ervat. ha. war ar marc'hail, ur boni kerez ruz da zebrifi goude nr pred,

N'on or C'Iiontndonnofi-RC nemet, NEBEUT n WIRIONOZ BENZOL O-KREIZ

ofivorennm'i diwar konladennoi'i-pobl hng hufivreoi'i e fall.r/.i. Kontet 0 ve­zont, avat. ganl ar baron en un doare ken hegredus ma loue nn holl dn gro-dlfl 0 oant gwirion — (>vol ma louer dn gi'odlfi ez no istor <• Knlmlllg ruz »

pe Gwcnn-Krc'h » Istorioù gwirion pn vezont kontei deomp ganl tud evel Lirimm ha Perraul l .

Ken hrudet e vo.' kontadennoù «r haron Milnchtinuseii ma voe n-benn nebeut anavezet E anv gnnl an holl. H O G E N ne sofijas hlsknnzh o laknnl dro skrld, lia, sur mal, .1 anavezet holl ma m' embannet e I7SJ. e ur o'hcnvrnnd dezhafi RTNPSE, a veve neu/.o 1

setu penaos e vo, woeh kenlafi on u

n'hor !IEFI< ket vofenl kel, bet saozneg, gant

Rudolf-Krlch • e Brn-Snoz. lin daslumel ovit nr vro estren konta-

ilennu'i ganet en Alamagn hag ana­vezet en un doare pe zoare (ierma-nia 11-hezh.

Distroifi a rejont, avat, d'o bro c 'he-Mldlk. Bloaz goude 0 voenl troid en alanianeg gant ar barzh alamnn (ïott-l'ried Aiurusl Bilrger hag o ENIHANNIIK

dindan an anv : •• Ben (ou lia troioù marzhus war ver hn war zouar nr Baron Milnohhausen — evol m'o d.me-veilo d'ur strollad nmezeion. " Klo--kant n reas ar e'hontadennoi'i ganl un nobeul danevellni'i IJInol ganlafi. on doare m'eo deut ar strobad kontndon-uoi'i-se. dud lus, speredek, goatians lin

un doare unan eus

leun a o'hoiliserezh. dezho nos ha bubezelf, dn vezafi hravafi daslniiiadennoù lenui1

Bro-Alamagn, « Al Icvrig-mnfl, pegen

pegen dister bennak ma soblnnl be­zafi, a 70 kftlz lalv.iiidekoe'h ogi-t. meur a levr tev ha kofek n'o dons ket ar galloiid dn lak.ial an dud da c'honr-zliin un da Icflvnfl ». a en e rakskrld. Hag evil sponlus en devoe al skoude dre glovoul o too'h EGEL dre o |nmi pobl Bro-Alamagn n-hozh dn nnnvo-zout Iroloù marzhus nr Baron Mnn,-ohhauson.

Hervez ar « Pariaor Zettuno >.

'gozh-pohl

bihan hn

skrive Bttrger gwir, ni' brud lovi'lg. Koul-

c'hontnfi ken-0 0 ez 0 0 dcul

L

}...V,'M KKLTJiOK imim BAGAD AR FIZIANS P , S t r a e d ar Kon*»1îr • K e l o ' h l i z h e r T 'QM^MM I Mezhew.n 19-14

(He gasoiso ar c ' f c e l c ' h l i z h e T v t n . a f t nemet d'un n e b e u t tud bon eus f i z i a n s ersno,o vezafi n ' o deus en om z i s k o u e z * t b e t e k brercaû ar w e l l a n e - t c u e z a r v r e z b o n e g e r i e n ) •

Gant an d i o u e r a drcudsn e t eu i v e z en d i o u e ^ a gelaouennoù» Mil boan hor bc h i v i z i k c t t o vculaft AHVCR.Diaesoc'h e vo c 'hoazh moulai ar c 'bs laoucnnoù tfciziek e v e l GV,ALARîf.

KET EO DIMP ETA SÏOUEK EN UN DO/Jffi ALL.

Setu perak e krouosm BAGAD AH PISïAlîS e -barzh FEAMW KELTIEK ? P i : T ^ , h e r v e s ar trennad d i s p l e g e t e-dcuft nor C ' h e n d e l c ' h î / a u r , d ' a r S; dcro £0 a v i a lia®.

I ,Krouet e o , e - b a r z ar FRAMM KELTIEK SKEI2H,ur bagad anvet BAGAD ar FIZIANS.

2*Z b a l eo k e n d e r c ' h e l en doare gvvellafl gant a l l abour Nreizhek daouat d'an d i a e s t e r i o ù a bep s e u r t . D r e i s t - h o l l keraer i;ec'h ar c 5 he l a ouennoù na c ' h e l l i n t ken dont er-rr.aez„

3»Ur bir^ev^krels a 2 0 s a v e t e Roa?:hon7 ennafi î ROPARZ KEMOÏT da renarjY.ÂlCSS FIKTTE da s e k r e t o u r , E . TïiANVOUEZ da d e û z o r i e r .

4»Ur skourr eus B,A«F,a d l e o bezaii s a v e t e pep kantcn , F. pep skourr e vo ur bu.rev»ennan t r i donrur rener^ur s e k r e t o u r , un t e n z o r i u r ( a n v e t o - z r i gant a s a n t F . K . S . )

coTT[,.y^'i;pT;

l o l ï a krouiû a c ' h o l l i t en ho kanton ur skourr eus B .A.F . ?

2 .Penaos e vo g r a e t ho purev ? Kinng i t anv iou «ar g a l l i t .

3.Ha bezan hoc-'h eus u l lec'h-ernvodan ? _ u l l e v r a c u e g ?

BOTENK^Ar c ' h o l c ' b l i z h e r - i a a n n ' e o k e t un dra guzh.Da vo p e g e t ouzh ar mogerioù e r sal icu-emvodafl , l e n n e t dirak an h o l l , a d s k r i v e t d iouzh ret .„Dogevperet e vo h o e ' h a l i o u gant p l i j a d u r .

i

ArvOB ZfToïûiiVGzh (Miv Ï77..T ar punao n e v e z )

I I M e z h e v e n ï £ 4 4

E & h a n r e t « s t u s w n u l l i z h e r e i z l u n i e k

g a n t F R A V b ! KFLÏIEK D KIZH 19 « s t r a e d a r Kon©ijr«tiCAZHCtit•

~ ~ " D r o u g e c . î t n ' e o c ' h o a r v a z e t be tek-hen gant h i n i eus hor • •' mignoned e K o a . z h o n . U r c ' ï : e l o u tnhntrus a v a t eo d i s t r u j darn eus hon t i - u i o u l e r o z h , s t r a e d a r F r * n k v o u r c ; h:l z i on. Ar ardiv inkoù»» gredor ,a zo a a v e l e o t . f • a v a t e e t i \ " az 1 b e t e k ~ h & n a t a v , ar ruœtnadou nivôrennou kozh ARYCR a v e z e u d r o t eno . h a g u n darn v r a s eus a l l e v r i o ù , D e v e t , s i w a z h 5 p a p e r l e i z h « h a k a l z eus Gerââduriou V a l l é e ,

I s i l i B . A . P . s u s s k o u r r R o a z h o n a zo p e d . t d 'en em vodsft e v e l boaz d ' a l lun» De: v i h anaû « d e r c » h e l doroœpredou gant ar Rener , en A ô . J o r d a r fctee.Ezhoïîitn a zo anezho.

Pep o z e l Skourr Roazhon B.A.F. a zo kxgBœ k a r g e t da odskr ivan 3 gwech pep n iverenn ha d'he c ' h a s d'an 3 den a vo r o e t o anviou dezhafi.

Dj •lE'^.KTC*?, /TNOVi.. web a zagouezhe gantan an nivsrenn-man a zo p e d e t :

T) D'he sk ignaô e n - d r o dezahn ',:) D'hac'h adskrivaÛ 3 gwech ha d'he c ' h a s dre pr p o s t e v e l l i z h e r da

3 den anaveze t gantan*

* A ^ . •- UV . j- . •• .'•aw.'.tt:

Mont a ra a r p o s t en(dro a t a v . S k r i v i t cr chomlec 'h iou e g a l l e g .

^ ^ I I S L L P ^ â P ^ L n ^ ^ S . K e n d a l c ' h i t gant a l labour krouift en h<n kan t o n u r S k o u r r c u a B . A . F . , l v enda lc 'h i t gant a l labour bre i zkek muioe'h e g e t biskoazh»

Touin a ran em eus a d s k r i v e t an nivarenn-man hep kemtn e b e t .

S i n s Jos Youinou t

ARVOR 4e bloaVA^ïi (Niv Y78.. N iv 2 ar rumm novez)

1 8 î 'ezheven 1944 Embannet e stutna u l l i z h e r s i z h u n i e k

gant FEAïvIK KELTIEK EREIZH 1 9 , s t r a e d ar Monoiz,Roazhon.

da. yo\»t. .''wjC.-.-CU'k i*.?EJi£ile AN 8 A VTZ GQU&RE Edo en hor s a n j ober ur* C ; 'honoalo ? h e v i t l i d a n Deiz Peurunvanidigezh ar Erezhoneg.Ne c ' h a l l o k e t beaan g r a e t , s u r a w a l c ' h . Ma t e vo koulskoude merkan an d e i z - s e on un doare bennak» • Da s k o u e r , e pop skourr. S*A»P. ,en en\ vodaâ.Unen bennak a s i s p l e g o perak e t l e h i v i z i k e n an 8 a v i z Gouere d a i z t r a c ' h or vrezhoneger inn warno o unen ,chcn GOUEL BROADEL AR BREZHONEG.

ffKOURR 2 BAGAD AR FIZIANS. Skourr daou bagad ar F i z i a n s a voe anvet e Gwengamp d 'ar S a Vezheven.Anvet e vow ur iven&r.ur Sekretour hag un Teft_ z o r i ë r ha d i v i z e t kas un e i l a k r i d eus v e l c ' h l i z h e r I B .A .P .d 'un nebeut * tud yaouank eus ar c'hanton<>

Degas a reomo da soft^ e voe savet, ar Skourr I e Roazhon d'an 30 a v i z Mae.

Hervez ar c ' h e l e i e r a zo deut dimp hon eus e t a daou Skourr a-benn bremaû-

Skourr I , Roazhon Skourr 2; Gwengamp. Ar Skourroù a zo p e d e t da z ibab un anv,da skouer ,anv un

den brudet g a n e t e r c 'han ton»

KELEIER EUT; ROAZHOff. En t a n g w a l l a z i s t r u j a s darn e u s bon t i - m o u l e r e z h es: eo bet davet ar f o l l e n n o ù moulet be tek-hen eus rotnant L a n g l e i z , "Enez ar Rod".

D'an 18 a Vezheven a oa y a c ' h hon o l l v ignonad,

^ I ^ l B d S I ^ J l ë ^ eo b e t B.A.F.da c ' h e n o l ur vuhez k e v r e t ê t r e ar v r e z h o n e g e r i o n c-r,;skiantak.

2 . D i a z e z ar vuhez k e v r e t eo an emvcda^.Fal kentafl B.A.F* e o e t a l a k a a / t e i z i l i d ' en em vodail a l i e s , w a r z i g a r e z k e n s t u d i o u , prezegennoù,abadennoù,c 'hoar ioù ,ba ieadennoù» h . a .

3 - E i l p a l B.A.F. eo l a k a a t e i z i l i d ' en em s k o a s i a n , e n doare ma kavo pep e s e l ur skor d i g a n t a n i z i l i a i l .

4 . B . A . F . ne g l a s k k e t kaout i z i l i n i v e r u s . K l a s k a ra i z i l i a da lvoudegezh .

5»B,A.F.ne ra k e t e t a k a l z a vruderezh en d i a v a e z . E n e z i a b a r z . e - t a u e z e i z i l i eo e ra d r e i s t - o l l e l a b o u r ,

l&OLJCy. flfàlL S k i g n i t an niverenn-mafl en dro d ' e o c ' h . A d s k r i v i t h i 3 gwech ha k a s i t h i e v e l l i z h e r dre ar p o s t da 3 don a n a v e z e t g a n e o e ' h .

ï cu i f i a ran em e u s a d s k r i v e t an niverenn-mafl hep Jjemm e b e t .

Sint J o s Youinou»

FRAMM 1 9 , S t r a s d

ROAZHON"

KELTKEK: EREIZiï ar Moneiz 3 Mesheven

d'an Ao.Dr Lebreton,Boulvria,c?;

Aotrou k e r , Emaomp o l a b o u r â t s t a r t e Roazhon e v i t oozaû* "Bagad ar

F i z i a n s " ha skignafl ARVOR war un dro ,Degouezhet eo ganeoe 'h marteze an d i v n i v e r e n n gentaû,riunm navez .F.ve l m'hoc ; h eua g w e l e t e c 'hou lennoS^digant .pep h i n i a r e s e v un n i v e r e n n h e c ' h aclskrivaft 3 gwech hag he c ' h a s da 3 den,Dre ma lakaomp urzh en traou e rankomp merkafl r e s i s da bep h i n i da b iv kas an 3 n i v e r e n n -e e . ^ ' h o c ' h e u s e t a ar v a d e l e z h da adskrivafl an n iverennou "ARVOR" a r e s e v i t , o c ' h a s x t mar p l i j daî

1° Edouard Cuvsn ,Kyr loué ,S t Mayeux par Corlay , 2° Dr G u i l l o U î L a n v c l l o n , 3° JoLaurence ,Goriimenec 'h,par Lanvollon, , S i o u l a - w a l c ' h an traoù amaûjii abaoe un nebeut d e v e z h i o u ,

K a s i t dimp ke loù a c ' h a n o c ' h hag eus ho korn-bro,mar g e l l i t » Gwellaû gourc'hemennoù

Roparz Hemon

AHVOR - 4o b l o a v e s n (Niv 3 ar rumm neva»)

25Mezheven 1944 Embannet s stumm u l l i z h e r s i z h u n i e k gant FRAMM KELTIEK BREIZH 19,straed ar tfoneiz.ROAZHON*

M a t r a n a den ne v i r buzhimp

da^sn^arrfgu,.ar,, p,a.I» J5ELJEJJBB»<Ji"etPa a bouez ne c ' h o a r v e z a s o Roazhon ê t r e an IS hag ar 85 a

mezhsven «;~; gypuRR, g ^ j R Q U g y . , , Skourr 3 S .A.F .a voe krouet e Lanvol lon»Degas a reomp da

s 0 f t j e - v o e k r o u e t ar skourr I e Roazhon hag ar skourr 2 e Gwengamp.*Pelec'h e vo krouet ar skourr 4 ? PFffp.og'-SËVpL OR ftKOtlRR ? Da s e v e l ur skourr B.A.F. e ranker kaout 3 den da vihenaft ,a vo g r a e t 'anezho » r R e n e r . a r Seker tour hag an TefiZorîer.Mar deo ur skourr l e e ' h o l e rank 3 den~se bezan aiSzeien t o s t aCwalç'h e v i t en em vodafi aes* r̂V-'QDR AR gffiflKftQfl Pep skourr l e c ' h a d i e en em ouest laf l d'an oberrerezh

brezhonek e -barzh an dachenn mer k e t dezhafi ( p e u r l i e s a û er c 'han ton) #Daou dra en deus d'obers

I® sevenîft a l labour r o e t gant b u r e v - k r e i a Rozahon (da s k o u e r , b r e ­mafi skignafi ARVOR ha kas k e l e i e r d ' a r B u r e v - k r e i s ) .

2° Ober ar pezh a zo a bouez e r c 'hanton (da s k o u e r . d e r c ' h e l u l l evraoueg,aozaf i k e n s t ù d i o u , k e n e ' h c a r i o ù , k e n v a l e a d e n n o ù h* a* )*Amafl) e ra pep skourr diouzh e eofg*

HfrOlJiffif START Pep skourr a d i e en em vodafl ur wech bep s i z h u n ,

A_N .S A V I 5 'GOtjEKB- D a l c ' h i t e t l e an 8 a v i z gouere ,de iz~ba«b' loaz peurunvanidigezh ar Brezhoneg,bezafi un devezh g o u e l , d a o u s t pegen doanius eo s tad hor bro d 'ar mare-œaû/

LABOURAT DAOUST DA BEP TRA Arabat d i skreg i f i d iouzh a l labour brezhoneg v;ar • z i g a r e z an darvoudou.Da bep e z e l EAGAD AR FIZIANS ober un dra bennak,zoken mar deo d i s p a r t i e t d iouzh e genseur ted .Kennerzhe t e vo o soft jal ez eus tud a i l o l abo irat e v e l t a û e pep korn ,hag e tougo frouezh er pezh a r a y , c ' h o a r v e z e t a c 'hoarvezo*

PETRA OBER -GANT AN NJVF.REtvTr-MAJf__Hec?h adskr ivan 3 gwech hag he c 'has dre ar p o s t e v e l l i z h e r da 3 &<m (chomlec'h e g a l l e g ) . H e skignafi t r o - w a r - d r o , é r b a r r e z , p e er c 'hanton na c ' h e l l e r .

Touiû à ran em eus a d s k r i v a t an niverenn_maâ hep kemmèbei.

S in ; J o s Youinou

. : » v » * i ; . ï . > H , , : ..... .

ARVOR , 4 0 b loavezh ( S i v 1 8 0 . N i v 4 ar rumm nevez )

2 gouere 1044 Embannet e stumm u l l i z h e r s i z h u n i e k

gant FRAMM KELTIEK BREIZH 1 9 , s t r a e d ar Moneiz Roazhon, MT^tra._.:naden ne v i r . ouzh,frnn

d a ^ P i i L y & ^ u , gff p j j

KELEIER , a) pjDi<&HU2£âS~. s t r e w e t eo b e t n iverennou ARVOR b) S32§a§jà - k e n d e r c ' h e l a ra- K e l c ' h BRETON GïCNSD gant e l abour sevenadi

F, Me-zheven a voe l a k a e t en ene'zenn An Arzh un e n s k r i d en enor d ' a r barzh JOUBl'OUX e v i t kantved d e i z - h a - b l o a z e l e v r "Doue ha mem bro"„Gratae t en deus an A o . B e l l e e , e s k o b Gwened,e vo goure'hetnennet gantaù d e s k i â ar • Brezhoneg e r s k o l i o ù kerkent ha ma vo moulet u l l e v r - d e s k i n , S t r e w e t e vo kanton Gwened n iverennou ARVOR,

k) P J L i s i d n * S k o l B l i s t i n a voe s e r r â t d 'ar 14 a Vezheven.Nivrenn Arvor $: (Niv I ar rumm nevez ) a voe a d s k r i v e t ha s k i g n e t dre ar c ' h s n t o n ha pei i< d) Roazhon, S i o u l - a w a l c ' h an traoù e-pad ar s i z h u n .

p ' A N , DUD C-.UNAN Ar re n ' i n t k e t e v i t s e v e l ur Skourr B.A.F.à c ' h e l l ata<-l a b o u r a t î s k r i v a n pennadoù pe l e v r i o ù z o k e n , s t u d i a n ar y e z h , o l l e v r i o ù pe e - t o u e z ar b o b l . U r skouer v a t a zo r o e t gant Ker lann ,eus P l i s t i n , h a g a z< o tastum ar g e r i o u i m p l i j e t e v i t a n v e l "ldennou ar c 'harr" hag "harnez a: marc*h".An h o l l l abour iou a d a l v e z s d i w e z a t o c ' h .

Koulskoude,gwtfLloc'h e 7 h o a z h eo k e n d e r c ' h e l gant a l l a b o u r k e v r e t , s e v e l skourrou ar muiaft ar gwellafi *

SKQUBROÏÏ "BAGAD AR FTSTANS» Hervez ar c ' h e l e i e r hon eus b a t ez eus bremafi 3 skourr B . A . F , : ï j Roazhon.2) Gwengamp 3 ) Lanvo l lon .Degas a reor da sonj n ' e u s ezhomm e v i t s e v e l ur Skourr nemet eus 3 den o chom on heve.i k o n t o n , t o s t a - w a l c ' h e v i t en em vodan a l i e s , . Kef r i d i pep skourr eo sk ign; ARVOR ha s e v e n i n a l labour bre izhek er c ' h a n t o n ,

TAOLXT .PLF-D- A d s k r i v i t an niverenn-mafi 3 gwech ha k a s i t h i da 3 den e v e l l i z h e r (chomlec'h e g a l l e g ) . D a r n a c ' h a n o c ' h a zo b e t kemennet dezho ganl Burev-kre iz Roazhon da b iv kas an n i v a r e n n o u - s e . O u s h p e n n - s e , s k i g n i t ARVÔJ en ho kanton, NJVSRENNOU "ARVOR" Na v e z i t k e t souezi te t ma tegouezh ganeoe 'h 2 pe 3 gw-;

en h e v e l e p n i v e r e n n , I m p l i j i t an n i v e r e n n o u - s e eus ar gwel lan .Na v e z i t kel souezke t kennebeut ma ne zegouezh ganeoe 'h n iverenn e b e t • K e n d a l c ' h i t a t ; hep k o l l k a l o n .

Touin a ran em eus a d s k r i v e t an niverenn-man hep kemm e b e t .

S i n : J o s Youinou

r

ARVOR , ., • 49 b loavezh (Niv 1 8 1 , 5 a rumm n e v e z ) ,

9 gouere 1244 Embannet a stumm u l l i z h e r sizh.unvi.ek

gant FRAMM KELTIEK BREIZH 1 0 , s t r a e d ar Moneiz Roazhon,

• f3fl-JiZflrit-war-du ar pql, rffiTOv.flO-.A VIZ flQEBBB*-D'ar sadorn 8 a v i z gouere ,da J6 eur ez en em vodas 2;:. brezhonager G tu ar Framm KeltSefc e Roazhon. Un doare goue bihan a oa b e t a o z e t gant B.A.F. e v i t l idafl# t rede d e i z - h a - b l b a z pé'uïi Vcnidigezh ar Brezhoneg,Roparz Hémon a.gomzas eus ar beurunvanidige ha goude e t i s p l e g a s pe tra oa BAGAD AR FIZIANS ha p e s e u r t l a b o u r a r

S,KOTJRR 4, B.A«F- pAVFiT Skourr 4 B,A.F,a voe s a v e t e * vamper,Ar bodadec a vo g r a e t bep sadorn»55atu amafi e t a r o l l ar skourro'û krouet betek-hefi I ) Roazhon,2) Gwengamp.3)Lanvollon,4) Kemper,F.vit s e v e l ur Skourr n ' e u s ezhomm aemet 3 don o chom en h e v e l e p kanton t o s t awa lc 'h e v i t em vodafi a l i e s , K e f r i d i pop skourr eo • kignan ARVOR ha s e v e n i n a l labo brezhonek e r c 'hanton ,Pe l e c ' h e vo s a v e t a r Skourr 5 ?

ER SKODRR $ (Qffen-ffftmr>)>_ Graet e vez ar bodadegou d ' a l l u n , d a 16 eur bodadeg an 3 a v i z Gouere e komzas A . G e l l e g diwar-benn "penaos arouez an d i s t a g a d u r ' V P ' a l lun 10 e t l e H.Tangî komz diwar-benn ar c ' h o a r i v a en Iwerzhon.Ar Skourr 2 en deus d i b a b e t un a n v , h e r v e z en a l i r o e t gant ar B u r e v - k r e i z , D i b a b e t oo b e t anv Erwan ar Moal*

PRIZ AR ROMANT E-doug bodadeg an 8 a v i z gouere a Roazhon e voe embai: p r i z ar romant«Mont a r a g a n t Roc'halan e v i t e oberenn "Ar Goro l l ere

:Vihan M .Ar p r i z (3000 l u r ) a zo k i n n i g e t gant t i skr idoù Bre izh e u s . Bres t hag ar varned igezh ' 'grae t g a n t ar framm,

LFN.NT.GEZH. Ouzhpenn ar romant "Ar G o r o l l e r e z v ihan" gant Roc 'ha lann , eus be t k e l o u eus ur p e z h - c ' h o a r i nevez gant Repars Hemon "Sara",kenc h "Roperzh Emraet",hag eus d i v d r é i d i g e z h diwar an alamaheg "Aquis su': mersus" gant Stortn t r o e t g a n t Per Denez ha "Troiou marzhus a r Baron Munchhausen" t r o e t gant Erwan Tranvouez.

FIZIANSf JHervejs ar c ' h e l e i e r d e g a s e t da Roazhon gant bea jour lon o tci eus ..eur a g o r n , n ' e u s k e t a drouz n e b l e c ' h e B r e i z h , d a o u s t d 'ar brudc a red ,Pezh a c ' h e l l rein" kalon dimp eo argred d i s k o u e z e t d r e - h o l l gar vrezhoneger ion emskiantek da l a b o u r â t e v e l g w e c h a l l ha s t a r t o c ' h egot

g w e c h a l l .

TAOLIT PLED A d s k r i v i t an niverenn-maft 3 gwech ha k a s i t h i e v e l l i z h e i da 3 den (chomlec 'h e g a l l e g ) , S k i g n i t ARVOR en ho kanton.

Touifi a ran em ous a d s k r i v e t an nivrenn-raafl hep keram e b e t .

S i n j (Jos Youinou ) '?

ARVOR \ • *—-4e b loavezh (Niv 1 3 2 . 6 er rutma nevez )

16 gouere 1944 Embannet e stumm u l l i z h e r s i z h u n v i e k

I ? . s t r a e d ar MoxiQ i z . Roazhon«

dii„,\^a;Lj.^ï^^...IllLXial«

.KELEpCEg,, Keloù a zeu dimp e u s ganedigezh ur v e r c ' h o t i hor c ' h e n e i l Rare AR BERR eus Kemper .Anvet oo b e t •,îari-NoeXa,hag an 8 - v e t bugel eo.Hor gwé 11 G n gou r c ' he me nn ou.

^2MJlM^hJiJ^^ElZlUî3}1^.®vit ar r t e n ' o deus k e t an h o l l n iverennou ARVOR rumm n o v e z , e lakàomp amafi ar r e o l e n h i

BAGAD ar FIZIANS a voe s a v e t e ïioarfion d'an 20 a v i z Mae 1 9 4 4 , e - p a d Kendale ' j FRAM2* KELT&EK BREIZH,evit s e v e n i n en doare gwel lan a l labour brezhonek daoust d'an d i a e s t e r i o ù a bep s e u r t .

I . B . A . F . a d i e g e n e l ur vuhez k e v r e t ê t r e ar vrezhoneger ion emskiantek , 2,/Diazez ar vuhez k e v r e t eo an emvodans Pa l kentafi B .A.F, eo e t a l a k k a a t

e i z i l i d 'en em vodafi a l i e s , w a r z i g a r e z kens tud ioù ,prezegennoù ,abadennoù , c ' h o a r l c ù , b a l e a d e n n o ù h . a ,

3 . E i l pa l B.A.F, eo l a k a a t e i z i l i d 'en em skoaziafi k e n e t r e z o , e n doare ma ' kavo pep e z e l a t a v ur skor d i g a n t an i z i l i a l l #

4 . B . A . F . ne g l a s k k e t kaout i z i l i n i v e r u s . K l a s k a ra feœsjxctâ kaout i z i l i a da lvoudegezh .

b . B . A . F . n e ra k e t a vruderezh eh d iavaez .En e z i a b a r z h , e - t o u e z e i z i l i eo e ra d r e i s t - h o l l e ' labour ,S se ez eo d i s h a n y e l - k r e n n diouzh ar Chevredadou a i l .

I .Darn eo B»A;F, eus FRAMM KELTIEK BREIZH, ' ^ ~ ^ ' w * i s * - i - * 2 .Bodet eo i z i l i B . A . F , e skourrou.Kre izenn pep skourr eo an Triskit i ,ennafi

t r i den : ar Rener ,ar Sekre tour (pe s k r i v e r ) , a n Tefizort&er (pe y a l c ' h e r ) 3,An t r i - d e n se a d i e en em vodafi da vihanafi ur wech bon s i z h u n . B e z ' e

t l e o n t e ta chcm en h e v e l e p ke"r,pe e k ê r i o u t o s t - t r e " an e i l ouzh sbep 4 .Ar skourrou l e c ' h e l a zo karge t eus a l Labour en un dachennad-douar

merket,An dachannad-douar-se eo p e u r l i e s s a f i ar c 'hanton ,nemet un abeg a ve d 'ober d i s h e n v e l »

S.Skourrou a i l a c ' h e l l o bezafi savet',dezhafi p a l i o u i s p i s i a ï ,

CfeSIT DIMP. KSLE 1ER.Ezhom bon eus da gaout k e l e i e r a c ' h a n o c ' h , e u s ho sfcoùrr' B.A.?', , e u s ho kan ton . S t u d i ar c 'hanton hag an darvoudoù a c 'hoarvez enno a d i e bezafi dorn eus. ho l a b o u r . K a s i t k e l e i e r dimp e v e l ma c ' h e l l i t ar buannafi ma c ' h e l l i t .

TOUIN A RAN EM EUS ADSXRSflEI AN NIVEEENN-MAN HEP KEMM EBET/

• Sinz (Jos Youinnou) ?

Dernier numéro reçu.O"e ne s a i s s ' i l en e s t paru d ' a u t r e s . . .