mehmed fevzi efendi - rabitanin hakikati

8/8/2019 Mehmed Fevzi Efendi - Rabitanin Hakikati

1/26

Ayn'l-Hakka f Rbitati't-Tarka(Tarikatte rbta, hakikatin ta kendisidir)

Mehmed Fevz Efendi(Eski Edirne Mfts)

Terceme-Sadeletirme-Tahkik-Tahri ve Ta'lkat

Halis ECE

1


2/26

NDEKLER

Mellifin Ksa Hl Tercemesi

Mellifin nsz

Aklamaslm Dni Dnyev ve Uhrev Menfaatlere Vesledir

eratte Gizli ve Ak irkler Aklanmtr

Ashb- Kirm Bidatlere Uymaktan Elbette ki Mnezzehtirler

Hak Din slmdr

Bidatler ve Devirlerin Hayrls

Bir eyin En Byk Rknn nkr Etmek, O eyin Tamamnnkrdr

Gelelim rbta erbbna...

Delli ddisndan Bozuk!Rbtann Meruiyeti yet-Hadis-cm ve Kyas ile Sbittir

Rbta-i erife Tevhde Aykr Olmad Gibi Bidat da Deildir

eratn Zhir ve Btnna it Hkmlerin stinbt

eyh Sann ve Belm b. Br Vakalar

KTBYAT

BBLYORAFYA

2


3/26

Mellifin Ksa Hl Tercemesi

Mellif, el-Hc Mehmed Fezv b. Ahmed (rh.), eski Edirne mftlerinden lim, rif, fz lbir zttr.

Hicr 1242de (M. 1826) Tavasa bal Yrangme kasabasnda dnyaya gelmitir.

stanbul, Edirne ve daha bir ok byk slm beldelerinde ikmet etmi ve Hicr 1318 (M.1901) ylnda 76 yanda iken stanbulda vefat etmitir. Na-erfi Ftih Cmiihazresinde medfndur.

Mehmed Fevz Efendi ok alkan bir limdi... Tefsir ve dier ilimlere dair altmtan fazlaeseri vardr. Tefsirleri baz srelere aittir... Bunlar; kimi ksa, kimileri de uzunca telifedilmi eserlerdir.

Arapa-Farsa ve Trke yazlm bir ksm manzmeleri de vardr.

Eserlerinden bazlarnn bir listesi, Hakkatl-Hrriyet isimli kitabnn sonundamezkrdr.

Mehmed Fevz Efendi, evvela Hdim Sad Efendiden, sonra da Manisa mftsEvliyzde Ali Rza Efendiden ilim tahsil etmitir.

Hicr 1256 Ramazannda zmirde, 1257 Ramazannda skenderiyede tefsir okutmutur.

Yine 1257 senesinde Hicaza gidip, 1259 ylna kadar Mekke-i Mkerremede mcvirkalm, yani kendini o mbrek beldenin hizmetine adam; Kabe-i Muazzamada Rkn-iYemni karsnda Arapa tefsr-i erif dersleri vermi ve Aliyyl-Krnin (rh.)Mensikl-Haccn da Trke olarak okutmutur.

Daha sonra Manisaya dnerek mteaddit ilimlerden iczet almtr.

1263 ylnda ise Edirneye gidip, orada yirmi sene ikmet ederek, o gne kadar tahsiletmi olduu ilimleri tliplere okutup retmekle megul olmutur. Bu esnada iki defaiczet vermi, orada kald sre ierisinde medrese tesis etmi ve bir mddet ehrinmftln de yapmtr.

Sonra mftlkten istifa ederek stanbula gelmi, veftna kadar da burada ikmetetmitir.1 (Rahmetllhi aleyhi ve aleyhim ecman.)

1

stifade edilen kaynaklar: (a) Bilmen, mer Nashi, Tabaktl-Mfessirn, 2, 762. (b) Bursal Mehmet Thir Efendi, Osmanl Mellifleri, Meral Yaynevi, stanbul. (c) Mehmed Fevz Efendi,Hakkatl-Hrriyet.

3


4/26

Mellifin nsz

nsanlar srt- mstakme (doru yola) dvet edenden rz ve cell2 olan Allhahamdolsun.

Topyekn insanlar ve cinleri slma dvet eden ve melik-i ceml3 olan Peygambere saltve selm olsun.

Kez onun, insanlar hidyet yoluna dvet eden l ve ashb zerine de salt ve selmolsun.

Nakibend Tarkat mensuplar arasnda, det Ashb- Kehfin Ktmri4 gibi olan,kusurlarla dolu el-Hc Mehmed Fevz... Kutlu ve mutlu ehir Edirnede mderrisbulunduum esnda, ziyaret maksadiyle Filibeye5 gitmek iin, gayet evik ve cevval birat ile yola ktm...

ehre varr varmaz, ihbddn Veli Paa (aleyhirrahme) hazretlerinin medreselerineuradm. Orada mderrislik yapan, Nakibend yolunun byklerinden; cennete gidenyolu gsteren, kalblere bolca feyz ve nr ekip saan, Hak yolunun yolcusu ve kermetlersahibi stz el-Hc Ali hocaefendimiz hazretlerinin irda vesle olan ayaklarnn tozu ilekendimi ssledim...

limlerin ekserisi, Naibend Tarkatn en emn, en kuvvetli ve en salam bir kale(snak) kabul ederler... Ve o yolun byklerine intisap ederek, kendilerini muhfazaaltna alrlar.

Gerek Nakibend Tarkatnda ve gerekse dier btn tarkatlarda rbta-i erife, zikirdbnn ba ve feyz alabilmenin menei-kayna kabul edilir.

Hakkat byle iken, [nr-i lhden ve feyz-i Muhammedden nasipsiz] birisi, yazdrislede, rbta-i erifeye pis put, rbta ehline de putperest ve mrik diyerekhezeyanlarda bulunuyor.

Allah Tel o kitab ve bilhassa bu hezeyanlarn getii sayfalar kimseye gstermesin.

Bu fakr; insanlar

n en chili ve en gnahkr

y

m... Hasta bir akla sahibim. Bu itibarlarbta-i erife gibi ince mevzlar kavrayamam.

Ancak u apak meseleyi de bilmeyecek kadar ahmak deilim. Zira insaf sahibi olan herinsan; tevhid, zikir ve rbta ehlini kfrle itham etmenin ne derece byk bir hatolduunu bilir. nk bu mesele; Ezheru min emsis-semi f vaktid-duh (Kulukvaktinde gkteki gneten daha ak)tr.

Lkin herkese bilindii gibi, baz mevzlarn gerek iir, gerekse nesir hlinde yaldzlszlerle ifade edilmesi, onu okuyan ve meselenin hakikatini bilmeyen insanlar aldatabilir.Nitekim mehur szdr:

el-Avm, kel-hevm, yncerrne bi iirin vhid.

Mns: Halk, bcekler gibidir, bir iirle (ho ve tatl, gzel ve yaldzl bir szle istenilenyne) ekilip gtrlrler.

2 el-Cell: Cenb- Hakkn 99 Esm-i Hsn (gzel isimleri)sndan birisidir. Kadri byk, mertebesiyksek ve l mnlarn ifade eden el-Cell ismi, Allah Telnn sfatlarnn kemline dellet eder.el-Kebr de, ztnn kemline; el-Azm ismi ise, hem zt hem de s fatlarnn kemline delleteder. (el-Gazl, Kitbl-Maksadil-Esn, erhu Esmil-lhil-Hsn, s. 83.)3 Melik-i ceml: En gzel hkmdar, en iyi hkan demektir. Peygamber Efendimiz (s.a.v.) hakkndakullanlan bir tbirdir ki; hi phesiz o, her bakmdan yleydi.4 Ashb- Kehf, Kehf sre-i cellesinde haklarnda genie bahsedilen 7 kiinin nvndr vemaara arkadalar demektir. simleri: Yemlh, Mekseln, Misln, Mern, Debern, zen,

Kefetatayyu; K

tmr de onlar

n kpekleridir. Onunla 8 oluyorlar. Cennete girecek hayvanlardanbiri de budur.5 Filibe, bugn Bulgaristan hudutlar ierisinde kalan eski bir vilyetimizdir.

4


5/26

Bu itibarla Nakibend byklerinin rhniyetlerinden feyz alarak, yardm dileyerek, obozuk risleye cevap mhiyetindeki bu rislecii kaleme almaya cesaret eyledim.

Rislenin ismini de Aynl-Hakka f Rbtatit-Tarka (Tarkattaki rbta, hakikatin takendisi) koydum.

cizne temennim odur ki; halk, o sapk risleyi okuyup da, Mslmanlar kfrle itham

etmesinler... nk, Allah korusun, aksi takdirde kendileri kfir olur!Doru yola hidyet eden Allah Teldr.

Aklama:

Bu nszden sonra mellif merhum, mhut risleden iktibaslar yaparak, gerekencevaplar veriyor.

Biz bu almamzda, iktibaslar ift trnak ierisinde italik karakterle verdik... Akabindende mellifin cevaplarna normal karakterle devam ettik.

Ayrca; rahat ve kolay okunup anlalabilmesi iin, her iktibas ve buna verilen cevaplar

da ara balklarla ayrdk.Mevl-yi zl-Cell vel-Keml hazretleri, almalarmz rzsna muvfk klp, cmlemizeifade ve istifde ile ifza ve istifza nasip eylesin. mn. (H. E.)

5


6/26

slm Dni Dnyev ve Uhrev Menfaatlere Vesledir

Hamd, Allha mahsustur. O; eratini, dnyev ve uhrev menfaatlerin temini iin birvesle kld.

Evet, tevhd ehline kfir diyen o ztn, bu ekilde hamdetmesi dorudur. Byle inanlmaslzmdr. nkr eden veya aksi inanta bulunan phesiz ki kfre der. Zira erat-i

Muhammediyenin dnyev ve uhrev menfaatlere vesle olduu, akl ve nakl delillerlesbittir.

eratte Gizli ve Ak irkler Aklanmtr

Salt ve selm; erati beyan ederek mmetini ak ve gizli btn irklerden temizleyen,Allhn Resl Muhammed Mustaf zerine olsun.

Eer ki maksad; hce-i lem6 Reslllah (s.a.v.) Efendimiz hazretleri, erat-i garr-izehr-i Muhammediyesinde7, Allhn Zt ve sfatlarnda ei ve benzeri olduunusylemek kfrdr, ibdet ve tatta riykrlk en byk kabahat ve gizli irktir diyebeyan buyurarak, mmet-i merhmeyi (rahmete mazhar olmu bu mmeti) temizledi,demek ise; bu slp ile Reslllah Efendimiz zerine salt ve selm etmesi mnsiptir.

Ama ayet gizli irkten murd; ihls sahibi bir mrdin, mrid-i kmil olan eyhinerbta yapmas ve o eyhi, Allh zikre, marifet-i lhiyeyi tahsle gzel bir vesle vesebep kabul etmesi ise, Resl-i Ekrem ve Hd-i mem (s.a.v.) Efendimiz hazretlerineiftir ve bhtan etmi olur.

Zira Sevgili Peygamberimiz (s.a.v.), erat- mutahharesini tebli ve beyan ederken, ycehaklarnda Cenb- Hak yle buyurmutur:

O, hevdan da (nefsinin arzularna gre de) konumuyor. O(nun konumas) ancak birvahiydir; (baka trl sylenmez o, yalnz) vahyolunur.8

Binenaleyh o, Allah Telnn emirleri hilfna, zerre kadar, hatta zerreden daha da azhibir bir sz sylememitir.

te Cenb-

Hak, bu mbrek kelm

ile bu hususa bizzat ehdet ediyor.Buna ramen mrdi, eyhine olan rbtasndan menetmeye almak, Allah Telnn,Ona (yaklamaya) vesle arayn kavl-i erifine muhlefet etmektir. [Zira Cenb-Kibriy, bizzat geliniz buyurmuyor; vesle ile yaklamamz emrediyor... Bylece, vstaszvuslatn mmkn olmad, bunun snnet-i lhye yani detullha, lh kanunlara aykrbulunduu tezhr etmi oluyor.]

nsan Allha gtren en efdl vesle ve vstalar da, Reslllah (s.a.v.) Efendimiz veonun vrisleri olan kmil ve mkemmil mridlerdir.

Binenaleyh rbtaya kar olmak, Allah Telnn emrine kar gelmek mnsn ifadeeder.

6 Hce-i lem, lemin hocas, efendisi ve muallimi demektir.7 Terkipte geen garr kelimesi; ak, parlak, gzel, gsterili, atafatl gibi mnlar ifade etmekte.Zehr da, yz pek beyaz ve parlak olan mnsnadr. Buna gre terkip; Peygamberimizin(s.a.v.) tebli ettii, prl prl parlayan, her trl hata-kusur ve noksanlk gibi lekelerden uzak,bembeyaz, deta gne gibi btn lemi aydnlatan lh hkmler manzmesi, yani slm dinininhkmleri demek oluyor.8 Kurn- Kerim, Necm sresi, 53/3-4. Vahiy, sratle iret etmek ve iretin meydana getirdiiey mnsndadr. Dn stlhta ise vahiy, Cenb- Hakkn diledii hkmleri, srlar, hikmetleripeygamberlerine bildirmesi demektir. yet-i kerimede, Allah bir insanla ancak vahiy yoluyla veyaperde arkasndan konuur; yahut bir resl gnderip, izniyle ona dilediini vahyeder. O ycedir,hkm ve hikmet sahibidir (e-r, 42/51) buyruluyor. Buna gre, lh vahyin geli yollar ve

ekilleri tr: 1) Slih ve doru rya ile veya kalbe ilhamla, 2) Perde arkas ndan, tabiat lemindeherhangi bir eyin diliyle, 3) Resl gndermek, yani vahiy melei Cebril (a.s.) vstasyla olur.(Rgb sfehn, Mfredt; Firuzbd, Besir, 5, 177)

6


7/26

Ashb- Kirm Bidatlere Uymaktan Elbette ki Mnezzehtirler

Ve yine salt selm; Gneten daha parlak olan dnin, aslnda olmayan bidatlereuymaktan mnezzeh bulunan o Resln l ve ashb zerine olsun.

Gene burada da, bidatlerden maksad; Reslllahtan (s.a.v.) bu yana yaplagelen,bidatle uzaktan ve yakndan hibir alka ve mnsebeti bulunmayan rbta-i erife ise,

iki ynden hat etmi olur:1. Her eyden evvel rbta-i erifeyi bidat kabul etmesi byk hatadr! Zira rbta-ierife, ihls sahibi mridlerin marifet-i lhiyeyi tahsil iin, kmil bir eyhinrhniyetinden feyz almasdr. Ve o eyhin de mrde, rhn imdat ve nrn tasarrufeylemesidir. Bunun byle olduu ise, tefsir ve hadis kitaplarnda yazldr...

Bidyetten (balangtan) beri devam eden bu hl, bidat olamaz. Nitekim Hz. Ysufun(aleyhis-selml-melikl-mnezzehi ani-l-lmi vet-teessf) yce haklarnda, ... EerRabbinin burhnn (dellini) grmemi olsayd...9 buyruluyor.

Bu yet-i kermenin tefsirinde Allme Zemaher unlar naklediyor:

Ysuf aleyhisselm, kendilerini tahzir (sakndrma) sadedinde, mennes zamri

Zleyhya rci olarak iyyke ve iyyh diye bir ses iitti. Fakat timat edemedi...kinci defa iitti, yine timat edemedi.

nc defa ayn sesi gene duydu; fakat bu sefer de timat edemedi.

Daha sonra babas Hz. Ykubun (a.s.) mbrek sretini grd.

Dier bir rivyette de, Hz. Ykubun mbrek parmaklarnn ucunu azna ald.

Baka bir rivyette ise, Ykub (a.s.) erefli elleriyle Ysufun (a.s.) kalblerinin zerinevurarak zuhr eyledi... Ve Hz. Ysufa mridlik yaparak, nrn imdat ve rhn tasarrufbuyurmu oldular.10

2. O bozuk niyeti zere, ashb- gzne (aleyhimr-rdvn) iftir etmi olur.

Zira rbta-i erife denilen ey; dier bir mn ile, evvela eyh-i kmilde fen fil-veslemertebesine, sonra da o fen fil-vesle sebebiyle fen fillh mertebesine vs l olmaktr.Bu ise, ashb- kirm (rdvnullhi tel aleyhim ecman) hazertnn hepsinde vkdir.

nk yle olmam olsa, kelm kitaplarnda, es-Sahbiyy men raen-Nebiyye vemene bih (Sahb, Peygamberi gren ve ona iman eden kiidir) denilerek yaplan butrif, onlarn hllerine mnsip dmez ve doru olmazd.

Nitekim Tercmnl-Kurn Abdullah b. Abbas (r.anhm) bir gece ryalarnda, erkek vekadn btn mminlerin anneleri olan, Reslllah (s.a.v.) Efendimizin zevcelerinden(r.anhnne) birini, iffetlerinin sna olan erefli hnelerinde ziyaret ediyorlar...

9 Kurn- Kerim, Ysuf sresi, 12/24. yet-i kerimenin ba ksm ile birlikte meli: Andolsun ki, okadn (Zleyh) ona niyeti kurmutu. Eer Rabbinin burhnn (dellini) grmemi olsayd, o (YsufPeygamber) da onu dvmeyi kastetmiti... Ahmed b. Mbrek (k.s.) diyor ki: mm mridimAbdlazz ed-Debb (k.s.) hazretlerine, Ysuf aleyhisselmn o kadna kast ve niyet ettii ey neidi? diye sordum. Derhal u cevab verdi: Onu dvmekti. Bunun zerine baz mfessirlerin, bubabta zikrettiklerini atm. Bunlariddetle reddederek dedi ki: Peygamberlerin msmiyeti neredekald ya? Velye bir feth (keml hller) vki olduu zaman, Allah onun yetmi iki zulmet damarnskp atar ki; onlarn bir ksmndan yalan, bir ksmndan kibir, kiminden riy, kiminden dnymuhabbeti, kiminden de ehvet ve zina sevgisi ve benzeri ktlkler neet ediyordu. Veliyyullahhakknda keyfiyet byle olunca, ya ismet sfatyla yaratlan (masm olan, gnah ilemekten uzakbulunan), zt ancak bu sretle neet eden (yaratlan) bir peygamber hakknda nasl olmak lzmgeleceini dn. (el-brz, s. 262-263den naklen, antay, Hasan Basri, Kuran- Hakm ve Mel-i

Kerm, 1, 350.)10 Kef, c. 2, s. 456-457. Allme Zemaher, tefsirinde bunlar nakletmekle birlikte, kendisininkabul etmediini de ifade ediyor.

7


8/26

Resl-i Ekremin o pk zevceleri, Peygamberimizin (s.a.v.) mbrek ve erefli aynalarnkarp Abdullah b. Abbas (r.anhm) hazretlerine veriyorlar.

bn Abbas hazretleri ise o aynada, kendi sret ve heylsn grmeyip, dete muhlifolarak, marifetullah aynas olan Peygamber-i zn (s.a.v.) Efendimizin nurlu cemllerinigryorlar.

te bu hl, fen fil-vesle mertebesinin srrdr.Baknz imdi; ashb- kirmda rbta varmym, yokmuymu?!

Bu bahsi daha genie okuyup anlamak isteyenler, mm Sytnin (rh.) Tenvrl-Felekf Ruyetin-Nebiyyi vel-Melek isimli rislesini ve bn Hacer-i Askalnnin (rh.) erhuemilinin sonunu mtlaa etsinler.11

Hak Din slmdr

Bundan sonra, Kurandan alarak; Allah indinde hak din, slmdr.12 Kim slmdanbaka bir din ararsa, ondan (bu din) asl kabul olunmaz ve o, hirette de en bykzarara urayanlardandr.13 nsanlardan bazs da Allahtan bakasn (ona) eler vebenzerler edinir; onlar, Allh sever gibi severler.14 Dikkat edin, btn iler sonunda

Allha dner.15

Evet, Allh zl-Cell vel-Keml hazretleri lh kelmnda sdktr. Hakkaten bir insan,slmn dnda baka bir din kabul edecek olsa, hiret gnnde en byk zarar veziyna urayanlardan olur! Yine bunun gibi, Cenb- Mevl-yi Mtelden baka, bir takmeyleri putlatrp, onlara, Hz. Allha muhabbet ettii gibi muhabbet ve itat ederse, buhareketi, Allh inkr olacandan, kfir olur. Bunda asl phe ve hilf yoktur.

Ancak bu ztn, ibu yet-i kerimeleri burada zikretmekteki maksad; hakkat sylemekdeildir.16 Zira rbta-i erife, slmn dnda ve ondan baka bir ey deildir. nkslm; kalb ile tasdik, dil ile ikrar, cap ve iktizsnca lh emirlere imtisl venehiylerinden de ictinap etmek (kanmak)tir.

Bu ise Allha dvet eden, ona vuslata vesle olan mrid-i kmile rbta yapan ihlsl bir

mridte, mkemmel bir ekilde hsl olur. Bunun byle olduu; lh hidyet aynasna,ince ve dikkatli bir nazarla bakan marifet ehline aktr.

Yine bunun gibi, rbta-i erife endddan madde yani resim ve sembollerdenhareketle, muayyen ve belli bir eye kurulan bir irtibat da deildir.

Endd; timsaller, sretler, resimler ve semboller demektir. Binenaleyh rbta-i erife,cahiliyye devri insanlarnn yaptklar gibi, resimleri ve putlar vsta kabul ederek yaplanbir ibdet ekli de deildir. Zira btn mminler bilirler ki, insanlarn kendi elleri ileyaptklar sembollerin, onlara tapanlara; ne bir faydas, ne de bir zarar dokunur.

11 Kez, bn Haceril-Heytemiyyil-Mekknin, erhu emilin-Nebsinin de 177. sayfasna mrcaatedebilirler. (Sleymaniye Ktphnesi, Hasan Hsn Paa Ksm, eski kayt no: 198).12 Kurn- Kerim, l-i mrn sresi, 3/19.13 Kurn- Kerim, l-i mrn sresi, 3/85.14 Kurn- Kerim, Bakara sresi, 1/165.15 Kurn- Kerim, r sresi, 42/53.16 Yni, hak olan kelm ile btl kastedilmektedir. Nitekim Hz. Ali (k.v.), Hriclerin, L hkme illlillh (Hkm ancak Allha aittir) dediklerini duyunca, Bu kelm, kendisiyle btl kastedilen hakbir kelmdr. Evet, hkm ancak Allha ittir demitir. Yine buyurmutur ki: Benden sonra ylebir zaman gelecektir ki; o devirde haktan daha gizli, btldan daha ak hibir ey

bulunmayacaktr. (Prof. hsan lhi Zhir, e-a ves-Snne, 1973 Lahor, Terc. Yrd. Do. Dr. SabriHizmetli, Ar. Gr. Hasan Onat, ann Kuran, mmet ve Takiyye Anlay, Ankara 1984, s. 1-2;Nehcl-Bela, s. 72-204, Drul-Ktb, el-Lbnn, Beyrut 1387/1967)

8


9/26

Nitekim Cenb- Hak, insanlar; aa ve benzeri maddelerden yapp tapndklar heykelleriin, O putlarn yryecek ayaklar m vardr?17 diye kaz buyurarak, onlardan fayda vezarar gelmeyeceini hatrlatmaktadr.

Kez, Kurn- Kermin muhtelif yetlerinde Mevlmz, kendi zt ile alkal olarak dayle buyuruyor: Onun (benzeri olmak yle dursun) benzeri gibisi dahi yoktur.18 Hibir

ey onun dengi (ve benzeri) deildir.

19

Onu gzler idrk etmez (kavray

p ihta edemez,kuatamaz), gzleri o idrk eder (hepsini ihta eder, grr, bilir).20

Ztn, kendi kelmiyle bu ekilde tavsif eden Cenb- Hak, mutlak ve tek mbuddur. Buitibarla, onun ztndan baka eylere ibdet eden kfirlerin, ibdetleri btldr,bounadr... Allhn nrundan nasipleri kesilmi, perian bir haldedirler!

Yoksa, h smme h21 mrid-i kmillere rbta yapan zkirler, muvahhidler,klar ve sdklar, Hz. Allahta fen-i kll bulmak iin, temsilleri vsta kabuletmemilerdir.

ayet, belki kabul etmilerdir, diye bozuk ve sakat bir iddi ile ortaya kan olursa, o yagfil ya da hindir... Dolaysiyle, Kim bir Mslman tekfr ederse (kfrle itham edip onakfir derse), mutlaka kendisi kfir olur hkmnn altna girmi olur.

Bidatler ve Devirlerin Hayrls

Hadis-i eriflerden alarak; lerin kts, sonradan ortaya kan eylerdir. Dnin aslndaolmayp, sonradan meydana gelen her ey bidattir. Her bidat ise sapklktr. Hz. Allah;bidat sahibinin orucunu, haccn, mresini, cihdn, nfilelerini ve tevbesini kabul etmez.Hamurdan kln kt gibi slmdan kar. Devirlerin hayrls benim devrimdir. Yani,benim ierisinde yaayp bulunduum zamandr. Ondan sonra, benim zamanma yaknolan devirlerdir. Daha sonra kizb (yalan) yaylr ki, onlara timat etmeyin.

Evet; Reslllah (s.a.v.) Efendimiz, kavl-i erf-i Muhammedlerinde sdktr, o doruyusylemitir. Lkin bidat ehlinden murad; kelm kitaplarnda gayet genie anlatlan sapkfrkalardr. Yoksa, tarkat-i Muhammediye ehli, bidat ehli deildir. Asl tarkat ehli, zikirehli olduundan dolay bidat ehlinden saylrlar da denilemez. Zira zikir, yet ve

hadislerle memrun bih olan yani yaplmas emredilen bir keyfiyettir. Bu mnsebetlezikir, katiyyen bidat olamaz.

17 Kurn- Kerim, Araf sresi, 7/195.18 Kurn- Kerim, r sresi, 42/11. Her ne ey ki, Allah sbhneh ve telnn ztnn gayridir;o ey, onun isimleri ve sfatlar bile olsa, gayr ve siv olarak tbir olunur... Mtekellimnin yanikelm limlerinin; Allah Telnn sfatlarndan bahsederken; ne ayndr, ne gayrdr demeleri,baka bir mnyadr. Onlar; gayr ile kelm ilminin stlah mnsndaki gayr tbirini muradetmemiler, gayriyet tbirini de mutlak mnda deil, bu mnda nefyetmilerdir. Nefy-i hs isenefy-i mm istilzm etmez; yani sfatlar, kelm ilmindeki mnsna gre gayr deil ise de, umum

mnya gre onun gayridir. Selb s

fatlar

(zt s

fatlar) olmadan, zttan sz etmek mmkndeildir. Zt mertebesinde her isbt ilhddr. Bu hususta tbirlerin en stn, ibrelerin en topluolanu yet-i kermedir: Onun (benzeri olmak yle dursun) benzeri gibi dahi bir ey yoktur.Bunun Fris olarak mns, B n ve b igne (Belli bir vasfa smayan, benzeri olmayan)dir.Allah sbhnehnun ztnda ilme, hda ve marifete yol yoktur. Her ne ey ki, onu gzler grr,kulaklar iitir; o zanna girer, Hak Telnn gayrdr... Bunun, L ilhe (hibir ilh cinsi yoktur)kelimesi ile nefyi cap eder. Misli bulunmaktan mnezzeh olan zt isbat ise, llallh (sadece Allahvardr) kelimesi ile olur. Bu isbat, evvela taklid yolu iledir; en sonunda bu taklid, tahkke tahavvleder, dnr... (el-Mektbt, mm- Rabbn, 1, 38.)19 Kurn- Kerim, hls sresi, 112/4.20 Kurn- Kerim, Enm sresi, 6/103.21 H, birine atfedilen sz veya davrann kesinlikle reddedildiini belirtmek iin kullanlr:Yook, h. O demek deil efendim! gibi. Dine aykr olabilecek bir eyin zarri olarak sylendiini

belirtmek iin kullanlr. Mesel: Kendi szn, h, Hakkn irdesinden messir zannettin gibi.(N. Kemal) H smme h tbiri de, yle olmasna imkn yok, katiyen yle deildir,mnsnda kullanlr.

9


10/26


11/26

Bylece, ei ve benzeri olmayan, tek ve mutlak mabd olan Hz. Allha karirkleriniaa vurarak kfir oldular!

Gelelim rbta erbbna...

Kmil bir eyhe rbta yapan ihlsl bir mrid, deli bile olsa, mridini mabd olarakkabul etmez. Hibir zaman, ona ibdet ediyorum demez. eyhinin, ancak Allha vuslatn

keyfiyetini gsteren bir klavuz olduuna inanr.Bu sebeple rbta ehli putperest olmayp, bilakis Hdperesttir, Allha kulluk etmektedir.nk, fen fillh makamnda olan kmil bir eyhe, bir mridin rbta yapmas; farz olanbir vakit namaznn edsnda, takv sahibi bir zt imam kabul ederek ona uymas gibidir.Klnan namaz, Allah iindir; imam ise, sadece bir vstadr. Nitekim Ftiha-i erfeyiokurken, Yalnz sana ibdet eder (kullukta bulunuruz), yalnz senden yardm isterizdiyerek, btn ibdet ve kulluu Allah Telya tahss ediyoruz.

Bilindii gibi, cemaatle ed olunan farz namazn sevb, kiinin niyetine ve ihlsna gre,mnferiden (tek bana) kld namazn sevbndan ok daha fazladr. Allah, kimedilerse ona kat-kat verir.23

te namazn cemaatle klan kimse de, Allah Telnn diledii bu kimseler topluluucnibine (tarafna) doru sratle yol alr... Kat-kat ve pek ziyade bir sevba kavuur...Huzr ve hua nil olur.

Binenaleyh, kmil bir eyhe balanan rbta ehli de bunun gibidir. Hatta daha farkl vedaha ulv dereceler, makamlar elde eder. Ancak, bu bir hl ii olduu iin, kaal ileanlatlmas gtr. Bununla beraber ksaca bir eyler sylemek gerekirse yle diyebiliriz:

Tun gibi katlap sertleen kalb, mrid-i kmile olan rbta ile yumuar, hamur gibiolur. Rabbimiz Tel ve Tekaddes hazretlerinin teselllerine kavuur, lh tecelliytnkabesi hline gelir.

Kez, mridin mridine olan rbtas; haclarn Beytullh delil ile tavf etmeleri, Ravza-iReslllh da delil ile ziyaret etmeleri gibidir.

nk huccc-i kirm, Tf bi ehli Mekkete ve zr bi ehlil-Medne (Mekke ehli ile tavfediniz, Medne ehli ile ziyaret edeniz) diye emrolunmulardr.

Ve yine bu hl, Elifb okuyan bir ocuun, okumay renme esnasnda, hocasnnnnde diz kp oturmas gibidir.

imdi, namaz klan hakknda imama; Kabeyi tavf eden, Peygamberimizin (s.a.v.)kabr-i erifini ziyaret eden haclar hakknda delile; talebe hakknda da hocaya pis put (!)demek mmkn ve mnasip olursa, mridler hakknda da, eyh-i kmile (h) pis putdemek mmkn olur!

Halbuki bunu, bugne kadar deli de olsa yahut zindanlara tklp ikenceler bile grsehibir kimse sylemedi.

Nakibend byklerinin (k.e.) rhniyetlerinin kahrndan korkmadan, ehlllha iftiretmeye yeltenenlerin errinden Allah Telya snrz.

Delli ddisndan Bozuk!

Rbtann eytn olduunun akl almeti ise, eyhe yaplan rbtada meydana gelenkeyfiyetin, blis aleyhil-lneye yaplacak rbtada da aynen meydana gelmesidir.

Aman efendim, yazklar olsun!.. zr kabahatinden byk, Delli iddisndan bozukszlerinin mns budur ite...

nk eytana rbta, ya onu mrid kabul etmeksizin tecrbe ve snama maksadyla, yada hidyet yolunu gsteren bir mrid kabul ederek yaplr.

imdi birinci mlhazay ele alalm...

23 Kurn- Kerim, Bakara sresi, 2/261.

11


12/26

Tecrbe niyetiyle meln eytana rbta yapmak ki, bu byk kfrdr!

Niin denilecek olursa; nk, bu rbta-i erifede hsl olan rhn zevk ve nrn evkinpek lezzetli olan meyvesi; rzun an cemi m sivllhi ve ikbln klliyyn ilallhi vevicdnl-halveti min kavlil-mmini ment billhi vel-fenl-hakkiyy fillhiteldr. Yani; Allahtan gayri her eyden (msivdan) yz evirmek, tamamen Allha

ynelmek, mminin ment billh: Allaha iman ettim sznn tad

n

letifinde bulmakve Allah Telda fen-i hakki ile fn olmaktr.

eytan ise, isyn sebebiyle Allhn huzrundan kovulmu, rahmet-i lhdenuzaklatrlm ve ebed hsrna mahkm olmutur!..

Dolaysyla, pek azm bir devlet, ok ulv bir sadet olan Allhn cemlini grmeye ve sirbyk nmetlere nil olmaya vesle olabilecek bir hidyet rehberi asl deildir. Aksine;her zaman, her yerde mtemdiyen olanca gc ile kfr, dallet ve her trl ktyollarn klavuzluunu yapar!.. Nitekim bunun byle olduunu, Cenb- Mevlmz bizlereok ak bir ekilde yle bildirmektedir:

Allah, iman edenlerin velsidir (yani dostu ve yardmcsdr). Onlar zulmetlerden nrakarr. (Kfrn karanlklarndan imann nruna kavuturur.) Kfredenlerin velleri ise,

Tuttur... Onlar nrdan zulmete karr. Onlar, ate ehlidirler; orada, (bir dahakmamak zere) ebed kalcdrlar.24

Cenb- Hak, eytann apak bir dman olduunu aklayp dururken, bu ztn, eytantecrbe etmeye kalkmas, Allhn kelmndan phe etmesidir... Allhn kelmndanphe ise, kfrdr!

kincisine gelince...

Yani tecrbe etmek gyesiyle deil de, eytan, bizzat Hak yolu gsteren bir mrid kabulederek rbta yapmak ki; bu daha da byk bir kfrdr!

Niin denilecek olursa; nk, dostlarn azz, dmanlarn da zell klc olan azametsahibi Yce Mevlmz, eytana, Muhakkak ki ceza gnne kadar lnetim senin

stndedir

25

buyuruyor.Ve yine, Muhakkak ki sen artk kovuldun26 kavl-i kermi ile de, dergh- izzetinden atpuzaklatrdn ihtar ediyor.

Kullarna da, Ftr sresinin 6nc yet-i kerimesinde, eytann ne denli iddetli birdman olduunu yle haber veriyor:

Hakkaten eytan, sizin amansz bir dmannzdr; onun iin, siz de onu dman sayn.(nanlarnzda ve amellerinizde onu bir dman olarak tanyn, btn hallerinizde ondankann!)

Binenaleyh akl- selim sahipleri gerek ncekiler ve gerekse sonrakiler eytann;Allhn rahmetinden kovulmu, huzr-i lhden atlp uzaklatrlm olduunda,dolaysyla cehennemde ebed olarak kalacanda ittifak etmilerdir.

24 Bakara sresi, 2/257. Burada; zulmtn cemi (oul), nrun mfred (tekil) getirilmesi nekadar dikkat ekicidir. Demek ki lemde eit eit zulmetler vardr. Btn bu zulmetleri yokedecek olan nr ise tekdir, birdir. O da, Allah, semvt ve arzn nrudur (Nr sresi, 24/35) yeticbnca, Hak Telnn nrudur. Yani gkleri ve yeri nurlandran, aydnlatan; gerek cisme vegerekse rha ait nrlar ile onlar nurlandran Allah Teldr. Herhangi bir hususta Allhn nrubulunamad m, insan her tarafndan saysz zulmetler kaplar! Hakkn nru tecell edince de, ozulmetler kalkar... Allhn nru bulunamad m; yerler-gkler hi, gndzler gece, gneler zifir,gzler kr, kulaklar sar olur! Kalbler bin trl hayller ile buhranlar-krizler iinde rpnr kalr!Aranan bulunmaz, ne aranaca bilinmez. Gnllere vesveseler, elemler, azaplar, ztraplar ker!Etraf evhamlar, umaclar kaplar; cinler eytanlar baa toplanr... (Elmall, Hak Dini Kur'an Dili, 2,874).25 Kurn- Kerim, Sd sresi, 38/78.26 Kurn- Kerim, Hicr sresi, 15/34.

12


13/26

Hakkat byle iken o ztn; eytan, hidyet yoluna gtren bir mrid kabul ederek onarbta yapmas gerekten doru ise, onun bu hli, meln blisin, Hz. deme secdekaziyesinde (uyd. nerme) ortaya koyduu muhlefet, itatsizlik ve inatlndan dahatehlikelidir. Bu vaziyetin, Allha kar en byk muhlefet ve bir dmanlk olduuhususunda hibir kimsenin itirz olamaz.

ayet denilirse ki; bu zt

n sylemek istedii, senin yukar

da, eytana rb

ta iki tarz

ndnda olmaz diye zah ettiin klardan hibirisi deildir. Belki onlardan baka, dier ikitarz vardr...

Bunlardan birincisi; faraziyeler, itibarlar ve temsiller yani var saylan eyler kabilindenolmas ki, cizdir.

kincisi de, tecrbe etmeyi kastettii takdirde, maksad; Bakalm eytan, min hayshve hve eytan (eytan, eytan olmas cihetiyle) hidyet rehberi olmaya kaadir mi?demek deildir.

Belki maksad; u, eyhe rbtada meydana gelen keyfiyet, bakalm, eytana yaplanrbtada da hsl oluyor mu? ayet hsl olursa, rbtann eytn olduu anlalr. Buekilde tecrbe edip rbtann eytn olduunu bileyim de, bundan sonra ben ondan

kanaym, uzak duraym demektir.Kabul... Ancak, bu iki ktan hibirisi ile iddi edilen ey isbat edilmi olmaz. nk herikisi de btldr.

yle ki:

Birincisi, faraziyelerden saymak; iddiy isbat iin sylenen ve hkm kat olmayan, farzve takdire bal bulunan bir mesele olarak kabul etmek... Faraziyelerin yani meseleyiaydnlatmak iin getirilen temsil eitlerinin, verilen misllerin ise, zhirde mevcutolmasnn cap etmedii btn ilim erbbnca mlumdur.

Dolaysyla byle bir delil ile bu iddiy isbta kalkmak hatldr. Ve mehur olan,Levlel-farziyyt lebetaletl-hikmet27 kaziyesi de, bu noktada kullanlabilecek geerli

bir sz deildir.Gelelim ikincisine...

Yni, eytn olduunu renip de ondan kanmak iin tecrbe etmek ki, bu da btldr.

Zira, mteber kitaplarda geen eytan ile alkal mevzlar, hemen herkesin mlumudur.

Bu meln, nice yksek derece ve mertebe sahiplerine Hak ynnden gelip, bz hrikalargsterir, onlar Hak tarafndan nefret ettirip, kendi irkin hl ve giditna yneltmeyealr. Ancak Cenb- Hakkn hidyet ettii kimseler bunun, Hak ynnden gelse de,eytan olduunu anlamaya muvaffak olurlar... Ve gsterdii hrikalarn da, el-Kitbetalel-cemedi fil-harril-mmteddi28 kabilinden, eytn bir keyfiyet olduunu anlarlar.zerinde yrdkleri doru yoldan ayrlp sapmazlar...

Fakat, bazlar da anlayamazlar... nk Cenb- Hak, anlamaya muvaffak klmaz. Allahkorusun; byleleri Hak yoldan ayrlp, btl yollara derler! Hatta niceleri grlyor ki,tevhid ehli bir mmin iken, mrted bile oluyor!

Nitekim bu zta da, birok byklerin berbat olmalarna sebep olan meln yukardaanlatlanlar gibi glge ve hayl cinsinden bir takm eyler gsteriyor... Ve, Akrabt-turuk ilal-lhi ve menel-feyzi minal-lh (Allha gtren yollarn en yakni, Allahtanfezy almann menei-kayna.) olan rbta-i erifenin terki ynne irdesinisarfetmesine sebep oluyor.

27u demek: Faraziyeler olmam olsayd, hikmet btl olurdu; yani gzel szler, kymetli fikirler,hakikate uygun deerli dnce ve tecrbeler ortaya

kmazd

.28 Yni; Devaml bir scan altnda, buz zerine yaz yazmak nevindendir. Ya da bir baka tbirle,Su zerine nak yapmak gibidir.

13


14/26

Allhmme erinel-Hakka Hakkan ver-zuknel-itiba ileyh, ve erinel-btle btlen ver-zuknel-ictinbe anh.

Mns: Allhm, bize Hakk Hak olarak gster ve bizi, ona uymakla rzklandr... Btlda btl olarak gster ve yine bizi, ondan kanmakla rzklandr.29

Rbtann Meruiyeti yet-Hadis-cm ve Kyas ile Sbittir

Eer, Rbta hakknda Hlid Efendinin ve dier birok ulemnn risleleri ve cevzhakknda da delilleri vardr denilecek olursa, cevben derim ki: Onlarn herbiritarafmzdan mtlaa olundu ve oradaki delillerin, Evhen min beytil-ankebt30 olduuanlald.

Yhu, her eyden evvel o deliller; yet, hadis ve Allah dostlarnn icmdr. Bu itibarla(h) rmcek andan daha zayf deildir. Tam aksine, Erfeu min lemil-melekti veal min Aril-Ceberttur. Yani melekt leminden daha yksek, cebert olan AllhnArndan daha aldr.

Bu zt kimdir bilmiyorum. Ancak, Kad tenkirul-ayn dave-emsi min ramedin / Veyenkirul-fem tmel-mi min sekamin.

(Bazan gz, herhangi bir hastalktan dolay Gnein n gremez de inkr eder. Veyine az da, bazan bir illetten dolay, suyun tadn anlayamaz) fehvsnca, baz inkrc veinatlar tarafndan eitli eserlerde, yalan-yanl szler sarfedilmi olabilir. Bunlarndoru olup olmadklarn aratrmak gerekir.

Lkin bu zt, tedkik mumunu yakp, rbta ehli hakknda kulana gelen irkin szlerin nedenli birer iftira ve karalamadan ibaret olduuna bakmyor... Byle bir aratrmalzmunu hissetmiyor. Btn bu karalamalar, birer hakkatmi gibi kabul edip, ona greahkm kesiyor!

Rbta-i erife Tevhde Aykr Olmad Gibi Bidat da Deildir

Ve bu rbtann mevcut olup olmadn tesbit iin tefsirler, hadisler ve sfiyyeninkitaplar taranmtr. Hibirisinin herhangi bir yerinde, rbtann eratta olduunu ifde

eden bir ibreye rastlanmamtr. Belki bu rbta mteahhirnden chil sflerin ihdseyledii bir eydir. Binenaleyh, tevhde mnf ve dinde byk fitnedir.

Bu szleriniz;

Yr nezdikter ez men bimenest

Ve in acepter ki men ezvay drem

(Dost bana, benden daha yakn. Ne tuhaftr ki, ben ondan uzam) nevindendir.

Ve yine,

Yer ecru fkn, vel yer m nekae al zufrih

29 Cenb- Hakkn insanoluna olan nimetlerinin en by; Hak ve btl anlamak ve bilmek, rziolaca ve olmayaca halleri fark ve ayrt edebilmek, muktezlaryla amele muvaffak klnmak hlve sfatlarna mazhariyettir. (Salhuddn bn Mevln Sircddn k.s., a.g.e., 19).30 Mns: rmcek evinden-andan daha zayf demek. Burada iddiasna delil olarak zikrettii busz, aslnda aleyhinedir. Zira, rmcek a tebihini Cenb- Hak, o ve onun gibiler iin zikrediyor.Nitekim Ankebt sresindeki (29/41) bu yet-i kerimenin meal ve tefsiri yledir: Allahtan bakabir takm vellere tutunanlarn meseli (onlar dost edinenlerin benzeri-rnei), yani Allahtanbakalarn ihtiyalarna kar yardm eder, menfaatleri dokunur, ilerini grr, tehlikeden kurtarr,diye vel-ship-hm kabul ederek mabd edinenlerin rnek olacak halleri, rmcein rnek olmuhline benzer. O bir ev edinmitir. Hi dni olmayanlar gibi, bsbtn evsiz deil... Bir sinekavlayacak kadar bir hneye tutunmutur. Halbuki evlerin en r, phesiz ki rmcek evidir.Evinde ev mefhmundan bir ey yoktur. Ne glge yapar, ne korur. Bir rzgrla trumr olur. Onun

iin rmcek evinin rkl mehur misldir. te o rmcek kafal mriklerin de; dayandklardeliller zayf, tutamaklar byle rktr. Btn tutunduklar fndir, yok olmaya mahkmdur...Keke bilmi olsalard... (Elmall, a.g.e., 5, 3777-3778)

14


15/26

(Yksek aalar grr, trna zerindeki naklar grmez) kabilinden szlerdir.

nk, tefsir kitaplar dediiniz, Kuran yetlerini tefsir ve tevil eden eserlerdir. Butakdirde, aada zikredeceimiz u yetlerden daha kuvvetli nasl bir delil olabilir?

1. Ey iman edenler! Allahtan korkun. Bir de sdklarla beraber olun.31

2. Rku edenlerle berber rku edin.

32

3. Her kim Allha ve Reslne itat ederse; ite onlar, Allhn kendilerine nmetlerverdii peygamberler, sddkler, ehidler ve slihlerle beraber olurlar; bunlar ise ne gzelarkadatr!33

4. Ona (yani Allaha yaklama hususunda) vesle arayn.34

5. Eer Rabbinin burhnn (dellini) grmemi olsayd...35

Ancak akla yle bir soru gelebilir:

Bu yet-i cellelerin her birinin sebeb-i nzlleri (ini sebepleri) deiiktir... Zhirdelletleri baka bakadr. Bu mnsebetle rbta-i erifeye hangi ynden, nasl delilolabilir?

Buna cevben deriz ki:

yet-i kerime ve hads-i eriflerde, zhir-btn her ahkmn zhir delilleri mevcut olsa,zhir hkmlerin istinbt (ortaya konulmas) iin zhir ilimlerde mctehid olanlara;btn ahkmn istinbt iin de, btn ilminde mctehid ve turuk- aliyye ashbna (ycetarkatlere mensub olan Allah dostlarna) hibir ihtiya kalmazd. Herkes kendi kartthkmlerle amel ederdi. Halbuki baknz, mfessirlerin kdvesi (kendisine uyuduklar)Allme Beyzv (beyyezallh vechehn-nrn) hazretleri, Bakara sresinin tefsirinde,O (yle bir ltuf ve ihsn bol Rabb) ki, yeryzn sizin (ikmet ve istirahatiniz) iin birdek, semy da (yksek kubbe gibi) bir tavan yapt. Gkten su indirerek onunla, sizebesin olsun diye (yerden) eitli rnler kard. Artk bunu bile bile Allha irk

31 Tevbe sresi, 9/119. Sdklar, Allha vuslat yolunu gsteren mridlerdir. Slik; onlarn ahbbve kaplarnn eiinde hdimleri olduu zaman, bu mridlerin muhabbet, terbiye ve velyetkuvvetleri ile msivy terk ederek seyr-i ilallh mertebelerine ular. (Bursev, smail Hakk,a.g.e., 3, 532). Ubeydullah Ahrr k.s., Sdklarla beraber olmak, sreten ve sreten onlarlabulunmak mnsnadr. Bu mnev beraberlik ise, rbtadr buyururlar. Sf Mevln Ali b. Hseyin(k.s.) de Reaht Aynl-Haytta (s. 273-274) u aklamalarda bulunuyor: Sdklar ile olmanniki mns vardr: Biri zhir bakmndan, br de mn bakmndan onlarla beraber olmaktr.Birincisi sdklarla dp kalkmay, ikincisi de o tifeye gnl verip onlarn stnln kabuletmeyi ve izlerinden gitmeyi gerektirir. Birincisinde lfetin yalnz sreti, ikincisinde hem sreti hemde rhu vardr. Sdklar u kimselerdir ki, msiv onlarn gznden silinmitir. nsanolunda,temas ettii ahstan tam mnsyla mteessir olma kabiliyeti bulunduu iin, sdklarla dpkalkmakta birinci derecede ehliyetlidir, yani bu ie en ehil ve en liykatli varlk insandr.32 Bakara sresi, 2/43. nkisr-i kalb ve nefy-i vcutta, Allah Telya vuslat iin bezl-i vct edenmnkesirne iktid ediniz. (Bursev, smil Hakk, Tevilt- Necmiyeden naklen, a.g.e., 1, 122)Yani, enniyetten kurtulup bir hi olduumuzun idrkine varabilmek, kalbi krk ve mtevz birinsan olabilmek iin, olanca varln-benliini Allha vuslat yolunda bezletmi, sap-serpip ortayakoymu olan mrid-i kmil ve mkemmillere uyunuz, demek istiyor.33 Nis sresi, 4/69. Burada; Allah indindeki en yksek derecelere ve ona en yakn olan kullaraarkadalk vadedilmesi cihetiyle mminleri; Allha, Reslne ve onun vrislerine itat ve ittiba,her hususta onlara uymaya tevik vardr. (Bursev, smil Hakk, a.g.e., 2/234.)34 Mide sresi, 5/35. Tevlt- Necmiyede denildi ki: phesiz bu yet-i kerime, vesleyi talepemrini aklyor. Vesle elbette ki lzmdr; nk vusl, ancak vesle ile hsl olur. Vesle ise,hakikat limleri ve tarkat eyhleridir. (Bursev, smil Hakk, a.g.e., 2, 388.)35 Kurn- Kerim, Ysuf sresi, 12/24. bn Abbsn (r.anhm) beynna gre; Hz. Ysufun

grd burhn-delil, babasnn haylini mhede etmesidir. Hz. Ykubu grnce, menfduygular kendisinden silinmitir. (Davudolu, Ahmed, Kurn- Kerim ve zahl meli, ile Yaynevi,st. 1988) Grld zere bu anlatlan husus da, rbta-i erifeden baka bir ey deildir.

15


16/26

komayn36 yet-i kerimesinin zhir mnsn tefsir ettikten sonra, bn Abbastan(r.anhm) ve bakalarndan rivyetlerde bulunarak yle demitir:

Kurn- Kermin her yetinin zhir tefsiri olduu gibi, mutlaka btn tevili de vardr.

Madem ki yledir, yni her yetin btn tevili vardr; yleyse yukarda geen yetlerinher biri, rbta-i erifenin mevcut olduunun en kuvvetli delilleridir. Ve yine hadis

kitaplarndan Ekmelddnin erhu Meriknda, bn Hacerin erhu emilinde ve diermteber kitaplarda, rbta-i erife ile alkal geni aklamalar vardr. Fakat oralardakiaklamalar, bu risleye aktarmamz imknsz; zaman ve zemin msait deil... Arzuedenler oralardan okusun. Zira, oralarda gsterilen delillerden daha baka ve daha fazlanasl bir delil olabilir?

Ayrca;

Eb Yezd-i Bestm37 [H. 188261] hazretlerinin, Men lem yekn leh eyhun feeyhuh eytnn38 szleri...

Hz. Mevlnnn (M. 1207-1273),

Znki b akl akl cft-i d

Mni bed fiil ve bed gft-i d

(ki akl birleirse, yani biri dierine yardm ederse, hem kt i hem de kt szleremn olur) beyti...

mm Bsr (M. 1213-1296) hazretlerinin, Kasde-i Brdede zikrettii,

Men l bireddi cimhn min gavyetih / Kem yradd cimhal-hayli bil-lcm39

beyti de gayet ak delillerdir. Yani tasavvuf kitaplarnda geen bu szler de, yine birmrid-i kmile rbtann lzmuna dellet etmektedirler.

mm arn (M. 1492-1565) hazretleri, Nefeht- Kudsiyyesinde zikrin dbnsayarken buyururlar ki:

Zikrin dbnn yedincisi, mridin zikir esnsnda mrid-i kmili iki gznn nndehayl etmesidir... Rabbimiz Teldan feyz alabilmenin menei ve dbnn ba budur.

llme Seyyid erif Crcn (M. 1340-1413) hazretleri, erhu Mevkfnn sonunda,Mridn- kirmn sretleri, mridine zuhr eder... Onlar da, mridin o sretinden feyzalrlar diye zahta bulunur.

Molla Cm (M. 1414-1492) ve smail Hakk (1653-1725) kaddesallh esrrahmhazretleri de bu hususu, Zikrin iki yolu vardr ve bu iki yoldan birisi rbta yoludur diyebeyan buyururlar.

Eb Sad Hdim kuddise srruhs-sm40 hazretleri ise bu mevz ile alkal olarakyazdklar rislelerinde, Fe-yetehayyel sreten-Nebiyyi (s.a.v.) ev srete eyhih

36 Kurn- Kerim, Bakara sresi, 2/22.37 Eb Yezdil-Bestm (M. 803-874) hazretleri, rann Kmis eyletinde Bestamda domutur.Silsile-i Tarkat- Aliyye-i Nakibendiye (k.e.) hazertnn beinci halkasn tekil etmektedir.38eyhi olmayann eyhi eytandr, demek olan bu szn mnsudur: Hidyet ynnde, Allhagtren yolda yrmek iin bir rehberi-klavuzu olmayann, dallet yolunda rehberi eytandr.Kendisine Peygamberi (s.a.v.) ve onun vrisi olan limleri rehber edinmeyen, eytan veeytanlam kimseleri nder edinir. Zira Hakk btldan ayrmak hususunda, akl, tek bana kfideildir. Mutlaka vahye dayanan bir rehbere ihtiyac vardr.39 Meli: Zaptedilemeyecek derecede azgn ve sert bal bir atn dizginler ile durdurulduu gibi,nefsin azgnlndan ileri gelen itatsizliine mni olabilmeyi benim iin kim tekeffl eder? Yani, ylebir zta balanmak isterim ki, nefsime bir gem vurup onun inat ve itatsizliine son versin, demekistiyor.

40 Allah Tel onun, yksek ve yce srrn mbrek ve mukaddes klsn mealinde bir dudr. Ehl-iSnnete mensup Mslmanlar arasnda, bu ve buna benzer szler, evliyullha sayg ve hrmetifadesi olarak kullanlr.

16


17/26

(Mrid, Nebiyy-i Muhterem (s.a.v.) Efendimizin veya eyhinin sretini tahayyl eder,haylinde canlandrr) diye kaydederler ki, hepsi de rbtann varln, meruiyetini vehatta lzmunu ifade etmektedir. Bunlardan daha kuvvetli ve daha fazla nasl bir delilolabilir?

ayet rbtay inkr eden bu zt, insaflca mtlaa etmi olsa, Hz hsnl-lhi minel-

hadd (u rb

ta-i erfe, Allh

n demirden (elikten) bir kalesidir) kabilinden daha oookdeliller bulurdu. Fakr, bu zt grmedim ama, hsn-i zannm yledir:

Geni bilgiye sahip bir lim ve telif ettii eserler de, deta bir aacn dallar gibi uzaypfilizler atm, etrafa yaylmtr.

Bu fakr ise ilim ynnden o zta nisbetle, usuz bucaksz bir derynn shilinde,terkedilmi susuz bir kuyu gibidir. Ancak, Allhn (c.c.) muvaffak etmesi baka bireydir...

Allah kime nr vermemise, artk onun iin hibir nr yoktur.41 Hamdolsun o Allha ki,bizi hidyetiyle buna kavuturdu. Eer Allah bize hidyet etmeseydi, kendiliimizdenbunun yolunu bulmu olamazdk.42

eratn Zhir ve Btnna it Hkmlerin stinbt

Ey aziz kardeim! Eer, sen zhir ulemsndansn, btn ulems zerine bilgin yokturdiyecek olursan, cevben derim ki: Bu ciz kul, Hlidiyye yolundan iczetli bir kul idi. Vebir tevecchte yedi-sekiz mridi im ediyor (kendinden geiriyor)du. Fakat bu denrbta [h lillh!43] sebebiyle terkine, Hd hidyet eyledi.

ayet syledii doru ise, bu zt; Tark- Nakibendiyenin nr oluundan akan feyz-ilhden imi... Mridlerden yedi-sekiz kiiyi de bir tevecchte kendilerinden geirirken,rbta sebebiyle bu yolu terketmi. Fakat, onun bu yolu terketmesi ile, kalbleri ve ruhlarsf ve berrk olan dier ihvnn da terkederek kopup gitmesi cap etmez. Nitekim Hfzirz bir beytinde, bu mnyyle ifade eder:

D ez mescid sy-i mhne med pr-i m / st yrn- tarkat bde zn tedbr-i m?

Mns: Dn bizim eyhimiz, mescidten meyhneye doru gitti! Ey tarkat dostlar,bundan sonra bizim tedbirimiz ne ola?!

Yine eyh Ferdddn Attar hazretlerinin,

eyh Sann bd muhterem / B mrd r sd ender harem

Mns: eyh Sann, muhterem bir eyh idi. Haremde mridleri ile birlekte drtyz kiiidiler diye balayan beyitlerinde anlatt hikye de bu mnya dellet eder.

Kez, Belm b. Br Vakas44 ile Arapa ve Farsa birok eserde, gerek nazm gereksenesir hlinde dile getirilen hdiselerin hemen hepsi de yukardaki iddimz isbt edendelillerdir. Nitekim biroklar her ne hikmetse balangta feyz-i lhden, esrrsbhnden bolca istifde ederler... Kendilerinden nice gzel haller zuhr eder... Fakat,

yine ne hikmetse, daha sonra veller dairesinden kartlp atlrlar.Bu ztta da gurur, kibir, ei ve akrn olmad iddilar grlyor... Szlerinden yleanlalyor. Allah korusun, bu enniyet ok kt bir eydir!.. nk bu dnyada, Her ilim

41 K.K., Nr sresi, 24/40. Onun iin krler grmez, sarlar iitmez, vicdanszlar anlamaz, kfirlerHakk kabul etmez. (Elmall, a.g.e., 5, 3527).42 Kurn- Kerim, Araf sresi, 7/43.43 H lillh, aman y Rabb, Allah gstermesin, hibir vakit mnlarna gelen he lillhterkibinin deitirilmiekli veya galat- mehrudur. Trkede, Allah korusun, kesinlikle, asl,katiyen gibi mnlarda kullanlr. Yalnzca heklinde de ifade edilir ve bu, Allah gstermesin,uzak olsun mnsna gelir. Tiksinti duyulan bir ey sylendii zaman, szm meclisten dar

mns

nda, h huzurdan veya h anil-meclis tbirleri de kullan

l

r. Bunlarda da uzaktutma, kabul etmeme, ayrma mnlar vardr.44 eyh Sann ve Belm ibn Br vaklar ile alkal geni bilgi iin, bu ksmn sonuna bkz.

17


18/26

sahibinin stnde, daha iyi bilen birisi vardr45 yet-i kerimesinin ehdetiyle nicelimler, mttakler ve zhidler vardr. Lkin her biri, mahviyet kesine ekilmiler;tezelll gmleini giyip, inkyat ve itat hlinde Allhn rzsn ve evliyullhnhonutluunu intizr ederler (bekleyip gzlerler). Bilhassa bu nrlu yol, yani Tarkat-Aliyye-i Nakibendiyenin bahesinde esrr-lhden nasiplerini alan, makm-hayrette46 nice mmtaz limler, bidler, zhidler vardr ki, onlarn rhniyetleri insan,

Allhn (c.c.) kahr ile kahreder. Allah Tel, onlarn kahrlarna uramaktan bizlerimuhfaza buyursun.

Bu zt bulmu bulmu da, lh ak ile yanp tutuan tevhd ehlini mi bulmu?! Sankiyazlacak, aratrlp incelenecek hibir mesele kalmam gibi, oturuyor, rbta ehlinin ehl-i bidat ve hatta putperest olduunu yazyor... Ve aklnca, bu iddilarn isbta kalkyor.Daha sonra da, bu talihsiz risleyi etrafa yayyor... Maksad; rbta ehline kar, herkesinkalbinde bulunan gzel itikd ekip almak ve bylece onlar halkn nazarnda ktgstermeye almak!..

Eer bu zt er ise, Allhn varlna ve birliine inanmaktan yz evirip kaanlar imandairesine dvet etsin. Onlara; Allhn hibir eye ve hibir kimseye muhta olmadn;bilakis, bizim ona iddetle muhta olduumuzu ve bunun iin iman ve amel etmemiz

gerektiini anlatsn. Kabul etmeyenlerle de, usl ve artlarna uygun ekilde mcdeleetsin. Etrafa yaylan ahlkszlk, arszlk ve hayszln; ksacas, dnimizce yasaklananher trl ktlklerin ortadan kalkmas iin alsn, gayret sarf etsin.

Hulsa; herkesin, lzumlu grd meselelerle alkal olarak, aklnn erdii ve dilinindnd kadar bir eyler sylemesi, cab ediyorsa yazmasarttr. Bunun iin de, omesele ile alkal kaynaklara mrcaat edip, mevzuu iyi bir tahlle tbi tutmas gerekir.Ancak, eserin banda da belirttiimiz gibi, Filibede misfiriz. Bu sebeple vaktimiz dar,imknlarmz snrl. Bir an evvel bitirebilmek iin de acele ediyoruz. Hudutsuz hamd senlar olsun ki, byklerin rhniyetlerinin himmeti ve srf Cenb- Mevlnn muvaffakklmasyla hemen herkesin bildii eylerden ibret olan bu risleyi iki saat gibi az birzaman zarfnda yazdk.

Huz m saf, da m keder (Sen, gzel bulduklar

n

al, houna gitmeyenleri terket).Ves-Selm al menit-tebeal-hd (Selm, hidyete tbi olanlarn zerine olsun).

45 Kurn- Kerim, Ysuf sresi, 12/76.46 Hayret, kelime olarak amak, armak mnlarnadr. Tasavvufta ise, kalbe gelen bir tecellsebebiyle slikin dnemez, muhkeme edemez hle gelmesidir. Hayret, ya dellde olur veyamedllde. Allhn varln isbatlayan delilde hayrete dmek zndklktr, mlhidliktir. Medll, yanidelille varlan Hakkn tecelllerini temda hayrete dmek ise, sddklktr. (Eb Nasr es- Serrc,Luma, Kahire 1960, s. 421) Hayret makam, ok yce bir makamdr. Bu mertebede, Cenb-

Hakka tam bir yaknlk ve marifet vardr. Nitekim Reslllah (s.a.v.) Efendimiz, Allhmme zidtehayyren fk: Allhm! Ztnda, sftnda, isim ve eflindeki hayretimi artr! diye ilticaetmilerdir. (Li-muharririh, Risle-i Kibrt-i Ahmer, s. 13)

18


19/26

EYH SANN VE BELM B. BR VAKALARI

EYH SANN KMDR?

eyh Sann, Abdlkadir Geyln (k.s.) hazretleri zamannda yaam vel bir zttr.

Bir gn zamann byk velleri, Abdlkadir Geyln hazretlerinin sohbet halkasnda onun

nashatlerini dinliyorlard

... Birden Fahr-i Kint Efendimizin (s.a.v.) rhniyetleri tecellediyor ve buyuruyorlar ki:

Syle ey Abdlkadir; senin ayaklarn btn vellerin omuzlar zerindedir!

Abdlkadir Geyln hazretleri, Reslllh Efendimizin bu szlerini orada bulunanlaraaynen naklediyor. Onlarn da tamam kabul edip; Al rakabetin ve al resin (Seninayaklarn, bizim omuzlarmz ve bamz stndedir) diyerek teslimiyetlerinigsteriyorlar. Hatta o anda huzrda bulunmayan bir ok velye de manen haber veriliyorve onlar da, Aler-resi vel-ayn (Bamz-gzmz zerine) diyerek, Abdlkadir Geylnhazretlerinin bykln kabul ediyorlar.

Ve yine o anda, mm beyde kasabasnda bulunan Ruf pri Seyyid Ahmed Rufihazretleri de, ban topraa koyarak yanndakilere, Abdlkadir u anda Kavsiyetini lan

etti; siz de onun bykln kabul edin diyor... Orada bulunan btn veller de,Abdlkadirin ayaklar, bizim omuzlarmzn stndedir diyerek, bu emre inkyd ediyor(itat edip boyun eiyorlar).

Ancak, Badat yaknlarnda bulunan mehur eyh Sann, Ben de onun gibi bymdiyerek boyun emeyeceini sylyor.

te tam o anda, Abdlkadir Geyln hazretlerinin rhaniyetleri tecell ederek, Madem kibana boyun emiyorsun, yleyse senin omuzun zerinde domuzun ayaklar olsun ve kfirkzna boyun eesin diye aleyhinde du ediyor.

Aradan fazlaca bir zaman gemiyor; eyh Sann, Rum beldesine doru yola kyor.Bizans snrlar ierisine girdiinde, bir kfir kzna k olup evlenme teklifindebulunuyor... Rum kz ona, Seninle evlenirim; ancak, benim dinime girip, babamn

iftliinde en az bir sene domuzlarna bakmak artyla diye karlk veriyor.eyh Sanan da, kza kavumak iin buna rz oluyor. Rumun iftliinde domuzlargtmeye balyor.

Gn geliyor, Abdlkadir Geyln hazretlerinin dedii oluyor. Dninden dnen eyh, yeniyavrulayan domuzlarn yavrularn omuzlarnda tayor.

Etrafndaki mridleri de, daha dninden ayrld ilk gnden itibaren onu terkedip, mellve mahzn bir ekilde geri dnyorlar... eyhlerinin bu hlini her yerde dile getiriyor vebunun, Abdlkadir Geyln hazretlerinin bykln kabul etmediinden dolay banageldiini de gayet iyi biliyorlard.

eyh Sannn Mekkede vel bir dostu vard... Arkadann bana gelen hdiseyi duymu

ve son derece zlmt... Kendisini ziyarete gelen eyh Sannn mridlerine, Siz, buhdiseden dolay, neden eyhinizin etrafn terk ettiniz? Abdlkadir Geyln hazretlerinegidip, eyhinizin aff iin yalvarsanz olmaz m? imdi vakit kaybetmeden hemen gidiniz...Vaziyeti ona anlatnz... eyhinizin balanmas iin yalvarnz dedi.

Onlar da bu tavsiyeye uyarak derhal gidip, Gavs- Azmdan, eyhlerinin balanmasndilediler. Ayaklarna kapanarak gzya dktler. Gavs- Azm da, Hz. Allah eyhinizi,sizin yalvarmanz zerine affetti... Gidin; eyhinizin domuz gttii iftlie varn; ona yaknbir mahalde, zikre balayn... O sizin yannza gelecek buyurdu.

eyh Sannn mridleri, Abdlkadir Geyln hazretlerinin dedii gibi yaptlar: Gidipeyhin hizmet ettii Rumun iftliini buldular. Ona yakn bir yerde, L ilhe illallhdiyerek kelime-i tevhd zikrine baladlar... Bunu duyan eyhin hemen akl bana geldi;

ne hallere dtnn fark

na vard

ve derhal mridlerinin yan

na kotu... stifar edip,kelime-i ehdet getirdi... Syledii szden, yapt ilerden pimanlk duyarak,

19


20/26

Abdlkadir Geylnnin ayaklar benim omuzlarm zerindedir dedi ve onlarla birliktezikre balad.

Sannn gittiini gren Rum kznn da, akl bandan gitti ve derhal peine dp,Mdem ki bu zamana kadar sen bana hizmet ettin; imdi ise ben senin dnine girip sanahizmet edeceim dedi. Ve hemen orackta kelime-i ehdet getirerek Mslman oldu;

onunla evlenmeyi de arts

z kabul etti.

47

BEL'M B. BR

Belm bin Br, ll-azm48 peygamberlerden Hz. Msa aleyhisselm zamanndayaam, sm-i Azam bilen lim ve dular makbul olan vel bir zt idi. Belka ehrindeoturuyordu.

ehrin vlisi Belak, Hz. Msann askerlerinin ehre doru geldiini duyunca, ehregirmemeleri iin, ondan du etmesini istedi.

Kabul etmeyince; lmle tehdit etti! Halk da kendisine eitli rvetler verdi... Gene dekabul etmeyince; hanm devreye girdi. Ve nihayet hanm vstasyla, Hz. Msa veaskerleri aleyhine du ettirdiler. Yani dnya sevgisi sebebiyle, zlimlere taraftarl k etmioldu. Cenb- Hak da, dusn kendi aleyhine evirdi ve son nefesinde imansz olarak gitti.Halbuki ilk zamanlarnda sohbet ve vazlarnda on ikibin divit ve kalem ile talebeler, onunRabban ilhamlaryla ledn ilminden duyduklarn yazarlard. Ancak sonunda helkdenizine batp; lemin yaratcs yoktur diye kitap yazanlarn da ilki olmutur.49 Kurn-Kerimde onun hli, soluyan kpein hline benzetilmitir ki, bahis mevzuu yetlerinmeali yledir:

Habbim onlara, kendisine yetlerimizi verdiimiz o adamn kssasn da anlat; obunlardan syrlp km, derken eytan onu arkasna takm, nihayet azgnlardanolmutu. Eer dileseydik, biz, elbette onu bu yetlerle ykseltirdik. Fakat o, yere-alakla sapland ve hevsnn, nefsan arzu ve isteklerinin peine dt. Artk onun ibretverici hli, o kpein hline benzer ki, zerine varsan da dilini uzatp solur; braksan dadilini sarktp solur.

Yani, onu yorsan da dilini uzatr solur, rahat braksan da dilini uzatr solur... Hibir zamanztraptan kurtulmaz. Kpein en aalk hli, baka hayvanda bulunmayan busoluyutur. te o kimsenin hlindeki bu alalma, kpein rnek olmu olan bu en aalkhli gibidir. Yani alalmann son kertesidir ki, korkutsan da korkutmasan da ayndr; onuniin bir ey fark etmez.

te bu, yetlerimizi yalanlayan kavmin mislidir, onlarn sfat budur.

Habbim! Artk sen, bu kssay onlara anlat; belki iyice dnrler.lerinde, uyanpakln bana toplayacak olanlar bulunur; yani sen, bu ihtimli de gz nnde bulundur,dikkate al.50

47eyh Sanann hikyesi, A. Glpnarl'nn Mantkut-Tayr tercemesi (MEB, st. 1990, s. 95-127)ve dier baz eserlerden derlenmitir.48 ll-azm, terkip olarak azim yani kesin karar sahipleri demektir. slm ilimler stlhnda ise,be byk peygambere verilen ortak nvandr. Bunlar; Hz. Nh, Hz. brhim, Hz. Msa, Hz. sa vePeygamberimiz Hz. Muhammed Mustafadr (salavtullhi tel ve selmh aleyhi ve aleyhimecman).49

Erzurumlu brahim Hakk

, Marifetnme, (Sadeletiren: M. Fuad Baar) lem Tic. ve Yay

nc

l

kSan., stanbul 2003, s. 202-203.50 Kurn- Kerim, Araf sresi, 7/175-176; Elmall, a.g.e., 4, 2335-2336; Erol, Ali, a.g.e., s. 84.

20


21/26

KTBYAT

A) Srf rbta-i erifeyi mevzu edinen balca matbu eserler:

1. er-Rahmetl-Hbita f Zikri smiz-Zti ver-Rbita. Mellifi: Hseyin ed-Devser (k.s.).Hicr 1237-M. 1820 tarihinde telif olunan bu eser, isminden de anlalaca zereArapaadr. Fazilet Neriyat tarafndan basm yaplan Mektbat-mm- Rabbninin

(Drerul-Meknnt) hiyesinde matbudur.2. Risletn f Tahkkir-Rbita. Hlid Ziyddn Badd (M. 1778-1826) tarafndankaleme alnan bu risle, Sultan II. Mahmud dnemi devlet adamlarndan MuhammedEsad Efendiye (M. 1789-1848) gnderilmitir ve mektup tarzndadr.

3. Tabsiratl-Fsln an Uslil-Vsln. Mellifi: Sleyman Zhd bin Hseyn el-Hlid.Eser Arapadr. Hicr 1305-M. 1888 tarihinde, stanbul-Kztanda Krm AbdullahMatbaasnda baslmtr. Mellifin tasavvufla alkal yine Arapa olarak kaleme ald ikieser daha vardr. Bunlar da, Sahfets-Saf li-Ehlil-Vef ve Nehcets-Slikn veBehcetl-Mslikn isimli rislelerdir.

4. Tuhfetl-Uk f sbtir-Rbita. Arapa 32 sayfadan ibaret olan bu kitapk, Hicr1293te stanbulda baslmtr. Eserin mellifi, brahim Fashuddn b. Sbgatullah b. Esadel-Hayderdir. Ksaca brahim el-Fash olarak tannr. Tasavvufa dair bir baka eseri de,el-Mecdt-Tlid (en byk kle) isimli rislesidir.

5. sbtl-Meslik f Rbitatis-Slik. Mustafa Fevz Efendi tarafndan kaleme alnan bueser, Osmanlca manzum bir risledir. 1123 beyittir. Kitabn zerinde, Hicr 1324 tarihivardr ki, milad 1906ya rastlamaktadr.

6. Rbta-i erfe Rislesi. Bu kitapk, Abdlhakm Arvs tarafndan 1923 ylndayazlmtr. Osmalcadr. Daha sonra Necip Fazl Ksakrek tarafndan sadeletirilmitir.

7. ez-Zbta fir-Rbita. Yazar, eyh Seyd olarak tannan, Cizreli Said b. mer ez-Zengndir (1889-1968).

B) Muhteviytnda rbta-i erifeyi de anlatan eserler:

1. Mektbat-mm- Rabbn. Bu eser, ikinci bin ylnn mceddidi mm- RabbnAhmed el-Fruk es-Serhend (k.s.) hazretleri tarafndan muhtelif ztlara, deiikzamanlarda yazlp gnderilmi olan mektuplarn bir araya toplanmasndan meydanagelmitir. Mektuplarn asl, az bir ksm Arapa, ekserisi ise Farsadr. Bu kymetli eser,Osmanl ulemsndan Mstakimzde Sleyman Efendi (?-H. 1202/M. 1787) tarafndanTrkeye terceme edilip, Hicr 1277de tabasks yaplmtr. Muhammed Murdl-Kazanhazretleri tarafndan da, H. 1302de Drerul-Meknnt ismi ile gayet sels (dzgn veakc) bir ibre ile Arapaya terceme edilmi, 1316 ylnda Mekke-i Mkerremede Mriyyematbaasnda baslmtr. Milad 1963 ylnda stanbulda da baslan Mektbatn Arapas,hlen Fazilet Neriyat tarafndan srdrlmektedir. Baz yaynevlerince, Trkeyeevirtilip latin harflerle basl olanlar da mevcuttur. Ancak eserin aslnn, daha ok kaal iledeil hl ile alkal mevzu ve meseleleri muhtevi oluu hasebiyle bunlarn, pek demuvaffak bir terceme olduunu sylemek imknsz. O bakmdan bu mkemmel eserin,tasavvufa ilmen vkf, hlen de yaayan hakiki mtercim veye mtercimlerini beklediinisyleyebiliriz. Kitabmzn bilhassa I. ksmnda da grld gibi mm- Rabbnhazretleri, mektuplarnn pek ounda rbta-i erifeden bahsetmektedir.

2. Mifthul-Kulb. Mellifi, Muhammed emseddin Nri Efendi (?-H. 1280/M. 1863).Nakibend lim ve eyhlerinden olan bu zt, ksaca emseddin Nri Efendi diyetannmaktadr. Kitap Osmanlcadr. Yazld dnemde pekok basks yaplm, hlen deyaplmaktadr. Cumhuriyet dneminde ksmen sadeletirilerek iki ayr yaynevi tarafndanlatin harfleriyle baslmtr. Son olarak da Bedir Yaynevi tarafndan, gzel bir bask vetemiz bir cilt ierisinde okuyucuya arz edilmitir.

3. Reaht Aynl-Hayt. Kitabn asl Farsadr. Mellif Ali b. Hseyin el-Viz el-Kif el-

Beyhak (H. 867/M. 1462-H. 339/M. 1533), Hce Ubeydullah Ahrr hazretlerininsohbetlerinde dinleyip grdklerini bu kitapta toplamtr. Kitap, zmir Kads Trabzonlu

21


22/26

Muhammed b. Maruf b. Muhammed e-erf el-Abbas tarafndan, Sultan III. Murad Hnzamannda, H. 993/M. 1585 ylnda Trkeye de evrilmitir. Cumhuriyet dneminde isebu terceme, Necip Fazl Ksakrek tarafndan sadeletirilmi ve Reaht Aynl-Hayat(Can Damlalar) adyla 1971de Eser Kitabevi tarafndan bastrlmtr.

4. Avrifl-Marif. Eser Arapa olarak kaleme alnmtr. Mellifi, mer b. Muhammed b.

Abdullah b. Muhammed ihbddn Ebul-Hafs es-Shreverddir. Hicr 539-632, Milad1145-1234 yllar arasnda yaamtr.

5. Risle-i Tciyye. Mellifi, Tcddn b. Zekeriyyadr. Bu zt, Silsile-i Nakibendiyenin22nci halkas Muhammed Bkbillah hazretlerinin halfelerindendir. Kitap Arapadr.Mellifin, bu mevzda yazm olduu bir baka eseri de, dbl-Mehati vel-Mrdnisimli kitabdr.

6. erhus-Silsiletil-Murdiyye. Mellifi, Dervi Ahmed et-Trabzondir. Kitap Arabaolarak kaleme alnmtr.

7. er-Risletl-Medeniyye. Arapa olan bu eser, 91 sayfadan ibarettir. Mellifi Nimetullahb. merdir.

8. Terceme-i Risle-i Hlidiyye. Tamam 56 sayfa olan bu kitap Osmanlcadr. Mtercimi,el-Hc erif Ahmed b. Alidir.

9. el-Hadkatn-Nediyye fit-Tarkatin-Nakibendiyye. Arapa olan bu risle, 122sayfadr. Mellifi, Muhammed b. Sleyman el-Badaddir.

10. Risletn f dbit-Tarkatin-Naibendiyye. Kitap Arapadr. 85 sayfadan ibaret olanbu eserin mellifi, eyh Ahmed b. Halil el-Bigdir.

11. el-Behcets-Seniyye f dbit-Tarkatil-Aliyyetil-Hlidiyye. Muhammed b. Abdullahel-Hnye ait olan bu eser, Arapadr.

12. er-Risletl-Kudsiyye. Bu eser, Osmanlca manzum bir risledir, 1328 beyittenmeydana gelmitir. Nzm, smet Garbullah adnda stanbuda yaam bir dervi kiidir.

13. es-Sadetl-Ebediyye f Mce bihin-Nakibendiyye. 48 sayfal

k bu eserin mellifi,Abdlmecid b. Muhammed el-Hndir.

14. el-Hadikul-Verdiyye f Hakik Ecillin-Nakibendiyye. Eser Arapa olarak kalemealnmtr. Mellifi, Abdlmecid b. Muhammed b. Muhammed el-Hndir.

15. Cmiul-Usl. Mellifi, Ahmed Ziyeddin Gmhnevdir (1813-1893). KitapArapadr.

16. Megliyet Rislesi. Eserin Farsa aslnn mellifi, Ahmed Said Mceddiddir.Mtercimi, Manisaleyh Ali Nildir.

17. Nrul-Hidyeti vel-rfn f Srrir-Rbitati vet-Tevecchi ve Hatmil-Hcegn. Kitabnmellifi, Hlid Baddnin yieni Esad Shibdir. 92 sayfadan ibaret olan bu eserimellifi, et-Tcl-Mkellel isimli kitabnda, rbtann irkin bir bidat olduunu iddiaeden Sddk b. Hasan Hna reddiye olarak kaleme almtr.

18. Tenvrul-Kulb f Mumeleti Allmil-Guyb. Mellifi, Muhammed Emn el-Krd el-Erbildir. Eser Arapadr. Trkeye terceme ettirilip latin harflerle de bas lmtr. fimezhebine ait fkh bilgiler ihtiva eden bu kitabn, 517nci sayfasnda rbtadan dabahsedilmektedir.

19. Maksdt-Tlibn. Eserin asl Osmanlcadr. Latin harfleriyle de baslmtr. MellifiMehmed Raif Efendidir.

20. Risle-i Esadiyye. Ksmen Arapa, ksmen de Trke olan bu eserin yazar,Muhammed Esad Erbildir.

21. Risle-i Bahiyye Tarkat- Nakibendiyye Prensipleri. Kitabn yazar Ali Kadrdir.

22. rml-Merd. Mellifi Zhidl-Kevserdir. Kitabn 65inci sayfasnda rbtadanbahsedilmekte ve mevz ile alkal baz kaynaklarn da ismi zikredilmektedir.

22


23/26

23. Tasavvuf Ahlk. Mehmed Zhid Kotku tarafndan yazlan bu eserin, 2. cildinin 271-275inci sayfalarnda rbta mevzuu ilenmitir.

24. Tasavvuf ve Tarkatlarla lgili Fetvlar. Kitabn asl ad Fetv-yi meriyyedir veOsmanlcadr. Mellifi, mer Ziyeddn Dastn Gmhnevdir (18491921). rfanGndz ve Yakup iek tarafndan sadeletirilmi ve 192 sayfadan ibaret olan bu kitabn,

148-170inci sayfalar

nda rb

taya geni yer verilmitir.25. h- Nakibend. Yazar A. Faruk Meyandr. Kitabn 48-55inci sayfalarnda rbtadanbahsedilmektedir.

26. Tasavvuf db. 1982de yazlm ve 288 sayfadan ibaret olan bu kitabn, 216-233nc sayfalar rbtaya ayrlmtr.

27. Gmhnev Ahmed Ziyeddn / Hayat-Eserleri-Tarkat Anlay. 336 sayfadanibaret olan bu kitap, bir ilhiyat tarafndan kaleme alnm. Eserin 274-278incisayfalarnda rbtadan bahsedilmektedir.

28. Mezhepler ve Tarkatlar Ansiklopedisi. Eser, Prof. Dr. Ethem Ruhi Flal bakanlndabir ekip tarafndan hazrlanmtr. Bu kitaptan rbta ile ilgili birka cmle: ... Rbta,vcut gemisinin dmeni gibidir; onsuz hayat yolculuu srekli bir alkantdan ibarettir.Kusur ve eksiklikler rbta ile dzeltilir.... Mrid, eyhine rbta yapmakla gerekte Allhaulamak istemektedir...

29. Tam lmihl (Sedet-i Ebediyye). Yazar, Hseyin Hilmi Ik. Bu kitabn pek okyerinde rbtadan bir hayli bahsedilmitir.

30. Rbta ve Tevessl. Hazrlayanlar: Dilaver Selvi, Enbiya Yldrm, Kemal Yldz, merYldz. 1994te stanbulda baslan bu kitap, Umran Yaynlarna aittir.

31. Tasavvuf Terimleri Szl. Yazar, Prof. Dr. Sleyman Uluda. Marifet Yaynlar,stanbul, 1995.

32. slm Terimler Szl. Yazar, Dr. Hasan Akay. Yaynlayan slm Bilgi Merkezi.

33. Mektuplar. Mellifi: Ebl-Fruk Sleyman Hilmi Tunahan (k.s.) hazretleri.C) Rbta aleyhinde yazlm baz makale ve kitapklar:

1. ktibas dergisinin Haziran 1991 saysnda Mehmet Durmu imzas ile yaynlananmakale.

2. Tasavvuf ve slm. Yazar Ercment zkan. 79. sayfasndaki bir makalede rbtaaleyhinde yaz bulunan bu kitap, 1993te yaynlanmtr.

3. Mehmed Fevz Efendinin, hakknda reddiye yazd mhut risle. Bunun matbu veyael yazmas bir nshasn gremediimiz iin isminin de ne olduunu bilemiyoruz.Muhteviytnda nelerin olduunu ise, kitabmzn ikinci ksmnda yer alan, M. FevzEfendinin Aynl-Hakika f Rbitatit-Tarka isimli o gzel rislesinde nakledilen inkr,itiraz ve ithamlarndan anlyoruz.

4. Tarkatta Rbta ve Nakibendlik. Yazar Ferit Aydn. Sleymaniye Vakf Yaynlararasnda 2000 ylnda kan bu kitabn, elimizdeki nshasnda kanc basks olduuyazlmam. Ancak, iindeki Aklamada belirtildiine gre II. basks olduuanlalmaktadr. Kendi ifadeleriyle, adlarn ve terimlerin yazlnda Bat dillerine ait (Q,W, Sh) gibi zel karaterler kullanlmtr. 293 sayfadan ibaret olan bu yapt, rbtayakar kaleme alnanlar arasnda en geniidir. Kendi ifadesiyle yazar, Kuaklar boyu NakTarkatnn liderliini yapm olan bir ailenin ocuu olarak 1945te dnyaya gelmi.Gneydou'nun eyhul-Hazn (Hazinoullar) adyla nl bir eyh ailesinden gelen vebeik eyhi saylan AYDIN, yksek renimini tamamladktan sonra aile geleneineuyarak 1968 ylnda zel tasavvuf terbiyesi ald ve eyhlik makamna getirildi. Evet,btn bu nvanlarn sahibi olan Aydn, Nak yolunun ssl-ess olan rbtann slmla

ilgisinin olmad

n

ve t

pat

p Hind yogas

na benzediini iddia ediyor ve bu iddialar

n

dabilimsel bir metodla! kantlamaya ve okuyanlar aydnlatmaya(!) abalyor. Ortayakonulan tablo insana; ister istemez, Bu ne perhiz, bu ne lahana turusu! tbirimizi

23


24/26

hatrlatyor. O bakmdan temel slm ilimlere vukfu olmayan, tasavvuf zevk ve neeyesahib bulunmayan Mslmanlarn bu kitab okumalar, itikad-amel ve ahlk bakmdankendileri ve evreleri iin fevkalde zararl olacana dair cizane kanaatimi belirtmeyi birvazife telakk ediyorum.

***

Yukarda isimleri geen makale, risle ve kitaplardan baka eitli mektup, lgat veansiklopedilerde de rbtadan az ok bahsedilmitir. Ayrca, rbtaya kar yazlm bakayazlar da elbette ki vardr. Ancak bunlarn hepsini sayp dkmeye lzum da yok, sanrzihtiya da yoktur. lgilenenler zaten bulmakta glk ekmezler.

24


25/26

BBLYORAFYA

Kurn- Kerim ve muhtelif tefsirler

Hzin, Mecmatn minet-Tefsr

Ayn, M. A., slam Tasavvuf Tarihi, stanbul 1985

brahim Fashuddn b. Sbgatullah b. Esad el-Hayder, Tuhfetl-Uk f sbtir-Rbita Erol, Ali, Htratm

Molla Hsrev, Mirtl-Usl f erhi Mirktil-Vusl, Ergin ve Salah Bilici Kitabevi,stanbul, 1967

bn Melek (Usl-i Fkh)

Fahreddin Irk, Istlht- Ehl-i Tasavvuf.

Eb Said Ebl-Hayr, Esrrut-Tevhd

Bilmen, mer Nash, Hukk-slmiyye ve Istlht- Fkhiyye Kmusu

emseddin Smi, Kms-i Trk, erat Maddesi

Seyyid Bey, Usl-i Fkh, Cz Evvel, MEDHAL, stanbul, Matbaa-i mire 1333

Abdrrahman Cm, Nefehtl-ns, Terc. ve erh, Lmi eleb

Kitbt-Trft, Esd Efendi Matbaas, stanbul,1300

mm- Rabbani, ed-Drerul-Meknnt (el-Mektbat)

Salhuddn bn Mevln Sircddn, Mektuplar ve Baz Mesil-i Mhimme

Kueyr, Risle, Terc.

Muhammed b. Ali et-Tehnev, Kef- Istlht- Fnn, Hind., 1862, stanbul 1318

Elmall M. Hamdi Yazr, Hak Dni Kuran Dili, Eser Neriyat, stanbul

Bu tbirlerle ilgili geni bilgi iin Ansiklopedik Lgateye bkz..

Kn, Abdrrazzak, Istlhts-Sfiyye, Kahire, 1981

slm Ansiklopedisi, M.E.B. Devlet Kitaplar, M. Eitim Basmevi 1979

Muallim Nci (18491893), cz-i Kurn, kinci tab, Dersadet, Matbaa-i NianBerberyan, 1308

Tirmiz, Snen

bn Mce, Snen

mm Ahmed bin Hanbel, Msned

el-Gazl, hyU Ulmiddn Hseyin ed-Devser, er-Rahmetl-Hbita f Zikri smiz-Zti ver-Rbita, el-Mektbt,mm- Rabbn hiyesinde matbu

Mtercim sm Efendi, Kmus Tercemesi, Bahriye Matbaas, stanbul 1305;

bn Manzur, Lisnl-Arab

Firuzbd, Besir

Isfehn, Mfredet

Ahter-i Kebr;

Meydan Larousse, Meydan Yaynevi stanbul

emseddin Smi, Kams-i Trk, Dersadet 1317

25


26/26

Develliolu Ferit, Osmanlca Trke Ansiklopedik Lgat

Abdlmecid b. Muhammed el-Hni, el-Hadikul-Verdiyye

Ali Kadr, Risle-i Bahiyye

Muhammed b. Abdullah el-Hni, el-Behcets-Seniyye

Buhr, Sahh Mslim, Sahh

smail Hakk Bursevi, Tefsru Rhul-Beyan

emseddin Nr, Mifthul-Kulb

Tabern, Mucems-Sar

Heysem, Mecmauz-Zevid

Beyhak, Delil

evhidl-Haktan Vehhblere Cevaplar, Mehmed Emre, Fazilet Neriyat, st.

Risle-i Kibrt-i Ahmer, Limuharrih. db- Tarkat- Aliyye-i Nakibendiyye Rislesi

Herev, Menzils-Sirn, s. 29; bn Arab, Istlhts-Sfiyye

Rhus-Salt Aynl-Hayat.

Ferit Aydn, Tarkatta Rbta ve Nakibendlik, Sleymaniye Vakf Yaynlar, stanbul,2000

Meyan, A. Fruk, Drt mam, Salah Bilici Yaynlar, No: 22, stanbul 1968

Bilmen, mer Nashi, Tabaktl-Mfessirn, stanbul

Bursal Mehmet Thir Efendi, Osmanl Mellifleri, Meral Yaynevi, stanbul.

Mehmed Fevz Efendi, Hakkatl-Hrriyet

el-Gazl, Kitbl-Maksadil-Esn, erhu Esmil-lhil-Hsn

Ahmed b. Mbarek, el-brz

antay, Hasan Basri, Kuran- Hakm ve Mel-i Kerm

Allme Zemaher, Kef

bn Haceril-Heytemiyyil-Mekk erhu emilin-Neb, Sleymaniye Ktphnesi, HasanHsn Paa Ksm, eski kayt no: 198

Prof. hsan lhi Zhir, e-a ves-Snne, 1973 Lahor, Terc. Yrd. Do. Dr. SabriHizmetli, Ar. Gr. Hasan Onat, ann Kuran, mmet ve Takiyye Anlay, Ankara 1984

Nehcl-Bela, s. 72-204, Drul-Ktb, el-Lbnn, Beyrut 1387/1967

Necmddini Kbra, Tevilt- Necmiye

Davudolu, Ahmed, Kurn- Kerim ve zahl meli, ile Yaynevi, st. 1988

Eb Nasr es- Serrc, Luma, Kahire 1960

A. Glpnarl'nn Mantkut-Tayr tercemesi, MEB, st. 1990

mehmed fevzi efendi - rabitanin hakikati

Documents