یخیرات شور -...
TRANSCRIPT
(دکتر چلبی)ـ کیفی 2روش تحقیق
روش تاریخیکمال رضوی
1393اردیبهشت
یک تفکیک کمک کار
روش. تاریخعلمدرتحقیق۱
روش. تاریخیجامعه شناسیدر۲
روش. روش هایازیکیعنوانبهتاریخی۳
اجتماعیعلومدرکیفیتحقیق
یک تفکیک کمک کار
یستنسهاینبودنبی‌ربطومجزامعنایبهفوقتفکیک.
انیهمپوشواجدوبودهارتباطدریکدیگرباحوزهسهاین
یایزواازنگاهسهراآنهامی‌تواندیگر،زاویه‌ایازوهستند
.کردتلقیواحدایپدیدهبهمختلف
روش‌یجنبهبربیشترشدندقیقمذکور،تفکیکازهدف
.تاساجتماعیعلومکیفیروشیکمثابه‌‌یبهتاریخی
تاریخدر علم روش تحقیق . 1
علومرشته هایازیکیعنوانبهنیزتاریخ.استخودخاصتحقیقروش هایواجدانسانی
روش هایبامرادفتاریخیروشاستممکن.شودتلقیتاریخعلمدرکاربستمورد
تحقیق در علم تاریخروش . 1
برخی نمونه ها
تحقیق در علم تاریخروش . 1
برخی از مهمترین مسائل در این حوزه:
اعتبارسنجی منابع تاریخی
بازسازی وقایع تاریخی
(علت یابی/ علیت )تبیین علّی در تاریخ
عاملیت و ساختار در تاریخ
بهاجتماعیعلومازساختار/عاملیتنظیرفوقمسائلبرخی.شده‌اندواردتاریخعلم
روش تحقیق در علم تاریخ. 1
تاریخدرتحقیقروشکانوندراسنادیمطالعه ی
منابعاهی،شفمنابع؛(....وچاپیخطی،)مکتوبمنابع:تاریخیمنابعانواعاسناد،(ابنیهوآثار)ساختمانیمنابعابزاری،ومادیمنابعبصری،وسمعی
....والکترونیکی
یادداشت،شجره،عهد،حکم،منشور،فرمان،:تاریخیاسنادانواع....ودیوانیاسنادمتحدالمآل،
اسی،زبان‌شننسخه‌شناسی،:تاریخیپژوهشدرکمک کاردانش هایمهرشناسی،ی،سکه‌شناسسیاق‌شناسی،کتیبه‌خوانی،سندشناسی،خط‌شناسی،....ورمزشناسینسب‌شناسی،
روش در جامعه شناسی تاریخی. 2
دهشمطرحگذشتهدهه هایطیتاریخیجامعه شناسی.استبودهجامعه شناسانازشماریتوجهموردو
ازخودکارهایومطالعاتدرتاریخیجامعه شناسانتاریخیروشاستممکن.گرفته اندبهرهروش هایی
خیتاریجامعه شناسیدرکاربستموردروشبامرادف.شودتلقی
روش در جامعه شناسی تاریخی. 2
تاریخیجامعه‌شناسیدرروشوبینش:بارزنمونه ییک
روش در جامعه شناسی تاریخی. 2
تاریخیجامعه شناسانبرخیکارهای:
انیآلمایدئولوژیوفوئرباخلودویگ»؛«بناپارتلوییبرومرهجدهم»:مارکس»
پیشینرژیموفرانسهانقالب:توکویل
جامعهواقتصاد»؛«داریسرمایهروحوپروتستانیاخالق»:وبر»
فرانسهروستاییتاریخ»؛«فئودالیجامعه ی»:بلوخمارک»
(داریسرمایهجهانیاقتصادشکل‌گیریروند:موضوع)«بزرگدگرگونی»:پوالنیکارل
هایامپراتوریظهور:موضوع)«امپراتوری هاسیاسینظام های»:آیزنشتاد.ان.اس(بروکراتیکتاریخی
روش در جامعه شناسی تاریخی. 2
تاریخیجامعه شناسانبرخیکارهای:
مایه‌گزارانسررابطه‌یبررسی:کتابموضوع)«صنعتدراقتداروکار»:بندیکسرینهارد«شهروندیوملت سازی»؛(اولیهصنعتیجوامعدرحاکمطبقاتباآنهارابطه‌یواولیه
؛(غربیایاروچصنعتیانقالب‌هایبرتاثیروخصوصیودولتیاقتدارمناسبات:کتابموضوع)(صنعتیوکشاوریجوامعدراقتدار:کتابموضوع)«مردمیاپادشاهان»
بهباستانعهدازگذار»؛«استبدادیدولت هایتبارهای»:اندرسونپری«فئودالیسم
انگلستاندرکارگرطبقه یتشکیل»:تامپسون.پی.ای»
فرانسهدراعتصابات»؛«انقالبتابسیجاز»:تیلیچارلز»
هجامعازمقایسه ایتحلیلیاجتماعی،انقالب هایودولت ها»:اسکاچپولتدا«چینوروسیهفرانسه،
روش در جامعه شناسی تاریخی. 2
تاریخیجامعه شناسانبرخیکارهای:
ریشه هایوسرمایه داریکشاورزی:مدرننظامـجهان»:والرشتاینایمانوئل«شانزدهمقرندراروپاییکشورهایاقتصادجهان
ورویشسیاست»؛«دموکراسیودیکتاتوریاجتماعیریشه های»:موربرینگتون»
تکاملیوتطبیقیچشم اندازهای:جوامع»:پارسونز»
ساختاریردگراییکارکنظریه‌یکاربست)«صنعتیانقالبدراجتماعیتغییر»:اسملسرنیل(بریتانیاپنبه‌یصنعتدر
کاربست)«انحرافجامعه شناسیدرتحقیقی:سرکشپیرایاندین»:اریکسونکی(1600دهه‌یدرماساچوستهایپیورتنجامعه‌یدراجتماعیانحرافدورکیمیالگوی
روش در جامعه شناسی تاریخی. 2
یخیروش ها، تکنیک ها و ابزارهای تحلیلی در جامعه شناسی تار :
مقایسه ایـتطبیقیروش
آرمانیانواع،(تیپولوژی)سنخ شناسی
(چندموردیتک موردی،)موردیمطالعه ی
اسنادیمطالعه ی
پیکربندیتحلیل
پرمایهتوصیف
روش تاریخی به عنوان یکی از روش های. 3تحقیق کیفی در علوم اجتماعی
تعریف: روش تاریخی
گردآوریطریقازکهگذشتهعینیوسیستماتیکبازسازیروش،ووقایعاثباتمنظوربهحوادثترکیبوسقموصحتتعیینوارزیابیمعین یفرضیه ابرغالباًومی گیردصورتدفاعقابلنتیجه ایتحصیل
(مایکلویلیاموآیزاکاستفان).استمبتنی
تمهارباپژوهشگرآنطیکهگذشتهدقیقونظام مندمطالعه یروش.(اسمیت)می کندکارفردیکیاواقعهیکوجوهرویبرتمام
رایبمدارکواسنادعینیومنظمترکیبوارزشیابیتعیین،روش.(بورگ)گذشتهرویدادهایدرباره ینتایجترسیموحقایقبرقراری
روش تاریخی به عنوان یکی از روش های. 3تحقیق کیفی در علوم اجتماعی
کاربرد: روش تاریخی
می کنیم؟استفادهتاریخیتحقیقاززمانیچه
ذشتهگدرو]دادهرویگذشتهدرکهکنیمبرخوردمساله‌ایباکهزمانی
.باشد[یافتهخاتمه
حوادثیردریشهیاباشدگذشتهدرنزدیکزمانبهمربوطمی‌تواندمساله
.استدادهرویپیشقرنچندکهباشدداشته
روش تاریخی به عنوان یکی از روش های. 3تحقیق کیفی در علوم اجتماعی
تمایز: روش تاریخی
کهحالیدرمی‌پردازد؛موجودداده هاییافتنبهتاریخیروشدرپژوهشگر
.می‌پردازدنیازموردداده هایتولیدبهمحققپژوهش،روش‌هایغالبدر
پدیده‌هامشاهده‌یبهمستقیمطوربهمحققغیرتاریخی،روش‌هایدر
رفتهدستازگذشته ییکبامحققتاریخی،روشدرامامی‌پردازد، دارجهتوغایبکامالًمطالعهموردموضوع:ترتیببدین.روبروست
گرایش‌هایورویکردهابامختلفافرادتوسطکهروآنازجهت‌دار.است
وذفحبزرگ‌نمایی،کوچک‌نمایی،استممکنوشدهضبطوثبتگوناگون
.باشددادهرخگزارشدرتحریف
روش تاریخی به عنوان یکی از روش های. 3تحقیق کیفی در علوم اجتماعی
آیا روش تاریخی علمی است؟: نخستین مناقشه ی اساسی
روشاینبودنعلمیمخالفاندالیل:
وقایع.اددتعمیمگذشتهوقایعاساسبرراامورنمی‌توانامااست؛پیش‌بینیعلمهدفعواملاینبنابرنیافته‌اند،تحولبرنامهطبقیابودهبرنامه‌ریزی‌نشدهاغلبگذشته،
.زیادندمی‌سازند،محدودراآنپذیریتعمیمورواییکهکنترل‌نشده
ویتصالحاغلبکهمی‌شودتکیهدیگرانگزارش‌شده‌یمشاهداتبرتاریخیروشدر.استتردیدموردآنانگزارش‌هایعینیتنیزگاهی
ودمحدوبستهنظامومحیطیکدرآزمایشنظیرروش‌هاییخالفبرتاریخیروشارمهممتغیرهاییاکنترلرامشاهدهشرایطنمی‌تواننتیجهدرونمی‌کندعمل
.کرددستکاری
روش تاریخی به عنوان یکی از روش های. 3تحقیق کیفی در علوم اجتماعی
آیا روش تاریخی علمی است؟: نخستین مناقشه ی اساسی
روشاینبودنعلمیموافقاندالیل:
ه‌هایدادمی‌شوند؛تعیینتحقیقسواالتیافرضیه‌هاوشدهمشخصمسالهحدودتاریخی،روشدروجودمشواهدوداده‌هابافرضیه‌هاناهماهنگییاهماهنگیومی‌شوندتحلیلتجزیهوجمع‌آوریاولیه
.می‌شوندتنظیمنتایجوهاتعمیموآزموده
استممکنامانباشد،استممکنگذشتهرویدادهایشاهدخودپژوهشگرتاریخی،روشدرهرچندهمفرارااضافیاطالعاتبرخینیزبعدیوقایع.باشدداشتهاختیاردرراشاهدانداده‌هایوگواهیهمینبهکایاتبامی‌تواندتاریخیمحقق.نداشته‌انددسترسیآنبهمعاصرمشاهده‌کنندگانکهکرده‌اندراآنهاصحتواعتبارودهدقرارانتقادیتحلیلوتجزیهمورددقتبهرارویدادهاداده‌ها،وهاگزارش.بازماید
قیقتحروش‌هایاغلبمورددرکهاستمحدودیتیگوناگون،متغیرهایکنترلامکانعدممحدودیت.نیستتاریخیروشمختصوداردوجوداجتماعیعلومدر
روش تاریخی به عنوان یکی از روش های. 3تحقیق کیفی در علوم اجتماعی
تبیین و تعمیم: دومین مناقشه ی اساسی
زمانلطودروقایعزنجیره‌یهم‌پیوستگیبهتوصیف:تاریخیتبیین
یاغیرتعمیمیمنفرد،موردی،تاریخی،روشکهباورنداینبربرخینه‌هایپهبهتعمیمقابلروشاینکاربستازحاصلنتایجاست؛تفریدی
.نیستدیگرمکانیوزمانی
باخیتاریروشکاربستازحاصلنتایجکهکرده‌انداستداللغالباًمقابل،در
.استمتفاوتسطوحدرتعمیمقابلیتدارایخودخاصضوابط
روش تاریخی به عنوان یکی از روش های. 3تحقیق کیفی در علوم اجتماعی
تبیین و تعمیم: دومین مناقشه ی اساسی
آناربستکنتیجه‌یبریم،کاربهتفریدیروشمثابه‌یبهراتاریخیروشاگر
وقایعوتبیینوتشریحروایت،.نامیده‌اندهم«تاریخیروایت»اصطالحاًرا
.یکتاستوخاصوتکرارنشدنیصحنه‌های
عمیمتکهکرده‌انداستفاده«تاریخیتحلیل»اصطالحازروایت،مقابلدر
.داردمدنظررابازگشت‌پذیروتکرارشدنیفرآیندهای
روش تاریخی به عنوان یکی از روش های. 3تحقیق کیفی در علوم اجتماعی
مراحل اجرا: پژوهش تاریخی
تعیین‌و‌تحدید‌و‌تعریف‌مساله
تدوین‌فرضیه‌ها‌و‌صورت‌بندی‌سواالت
منابع‌دست‌اول‌و‌دومگردآوری‌داده‌ها‌و‌شواهد‌از‌اسناد‌و‌مدارک‌و
ارزیابی‌انتقادی‌و‌تعیین‌اعتبار‌و‌مستندسازی‌داده‌ها
نتیجه‌گیری‌و‌تبیین‌یافته‌ها
روش تاریخی به عنوان یکی از روش های. 3تحقیق کیفی در علوم اجتماعی
داده هاانتقادی و تعیین اعتبار و مستندسازی ارزیابی
سوال‌هایی‌از‌قبیلبررسی اصالت و صحت منابع : نقد بیرونی:
آیا‌این‌منبع‌واقعی‌و‌اصیل‌است؟
آیا‌منبع‌موردنظر‌نسخه‌ی‌اصلی‌است؟
چه‌کسی‌آن‌را‌نوشته‌است؟
وسنددردهبرده‌شکاربهزبانخط،نگارش،نوع:بیرونینقدبرایکمک‌کارنکاتبرخیومرکبپارچه،،کاغذنوع)سندشیمیاییوفیزیکیسنجشسند،تنظیمکیفیتمدرک،
یدربارهموجوداطالعاتیاشخصدرباره‌یشناخته‌شدهحقایقباعناصراینآیا.(...دارد؟مطابقتمدرکوسندتنظیمزمانتکنولوژی
روش تاریخی به عنوان یکی از روش های. 3تحقیق کیفی در علوم اجتماعی
داده هاانتقادی و تعیین اعتبار و مستندسازی ارزیابی
سنجش میزان درستی، دقت و ارزش محتوای تاریخی : نقد درونی
ل‌یک‌منبع‌تاریخی‌ممکن‌است‌اصیل‌باشد،اما‌صحت‌مدعیات‌آفریننده‌ی‌آن‌مح
:سوال‌هایی‌از‌قبیل.سوال‌باشدآیا‌محتوای‌منبع،واقعیت‌را‌نشان‌داده‌است؟
آیا‌نویسنده،توانایی‌و‌لیاقت‌علمی‌و‌عملی‌انجام‌چنین‌کاری‌را‌داشته‌است؟
آیا‌تعصبات‌و‌گرایش‌ها‌و‌سوگیری‌ها‌در‌گزارش‌نویسنده‌راه‌نیافته‌است؟
آیا‌نویسنده‌‌انگیزه‌ی‌تحریف‌رویدادها‌را‌داشته‌است؟
بوده‌است؟...آیا‌نویسنده‌تحت‌فشار،ترس،غرور،تعصب‌و
نویسنده،چه‌مدت‌پس‌از‌واقعه‌گزارش‌را‌تهیه‌کرده‌است؟
آیا‌می‌توانسته‌آنچه‌را‌رخ‌داده،به‌درستی‌به‌خاطر‌بیاورد؟
روش تاریخی به عنوان یکی از روش های. 3تحقیق کیفی در علوم اجتماعی
مخاطرات و محدودیت ها : روش تاریخی
ست استفاده از مفاهیم در خارج از کانتک: چالش ناهمزمانی در کاربست مفاهیم
پیدایش و توسعه ی آن مفاهیم
تحلیل‌قیام‌امام‌حسین‌بر‌مبنای‌مفاهیمی‌نظیر‌طبقه،اشرافیت،فئودالیسم‌و:مثال...
ه‌های‌مفاهیم‌را‌می‌توان‌با‌ضوابط‌روشن‌در‌زمین.نقد‌مذکور‌را‌نباید‌به‌شکلی‌افراطی‌توسعه‌داد
.اما‌حتما‌این‌کاربست‌با‌ضابطه‌مند‌باشد.تاریخی‌گوناگون‌مورد‌استفاده‌قرار‌داد
خطر نگریستن به گذشته از دریچه ی رویدادها و تجربیات جاری
تحلیل‌حضور‌روحانیت‌در‌انقالب‌مشروطه،بر‌مبنای‌تجربه‌ی‌حکومت‌روحانی‌محور‌جاری:مثال
ید،زاویه‌د: چالش کنترل عناصر ذهنی دخیل در گزارش و تحلیل وقایع تاریخی
معیارها‌و‌ارزش‌های‌مورخ،مسائل‌هر‌دوره