แบงไดเปน 2 ประเภทใหญๆตามความสามารถในการแบงตว

ของเนอเยอเปนหลก คอ เนอเยอเจรญ (meristematic tissue) และ

เนอเยอถาวร (permanent tissue)

1. เนอเยอเจรญ (meristematic tissue) ประกอบดวย

กลมเซลลทมผนงบางและสามารถแบงเซลลแบบไมโทซส

จาแนกตามตาแหนงทอยในสวนตางๆของพชได 3 ชนด คอ

1. เนอเยอเจรญสวนปลาย ( apical meristem ) อยบรเวณปลายราก

และปลายยอดของพช เมอแบงเซลลจะทาใหรากและลาตนยดยาว

ออกไป ลกษณะจะพบวาเซลลเหลานจะมความเขมของสารภายใน

คอนขางมามองเหนสเขม

2. เนอเยอเจรญเหนอขอ ( intercalary meristem ) อยบรเวณ

เหนอขอ หรอโคนของปลองชวยใหปลองยาวขน พบในพช

ใบเลยงเดยวบางชนด เชน ไผ ออย ขาว หญา เปนตน

3. เนอเยอเจรญดานขาง (lateral meristem)จะแบงตวออก

ทางดานขางทาใหรากและลาตนขยายขนาดขน พบในพช

ใบเลยงคทวไป และ พชใบเลยงเดยวบางชนด เชน

หมากผหมากเมย จนทนผา เปนตน เนอเยอเจรญชนดน

เรยกอกอยางหนงวา แคมเบยม (cambium) ถาอยในกลมของ

ทอลาเลยงจะเรยกวา วาสควลาร แคมเบยม (vascular

cambium) และถาอยถดจากชนเยอบผวรากและลาตนเขาไป

จะเรยกวา คอรก แคมเบยม (cork cambium)

l-s ปลายยอดสาหรายหางกระรอก

l-s จากยอดโกงกาง

l-s ปลายรากโกงกาง

2. เนอเยอถาวร ( permanent tissue ) ประกอบดวย

กลมเซลลทปกตจะไมมการแบงเซลลอกแลวโดยเซลลเหลาน

เจรญเปลยนแปลงมาจากเนอเยอเจรญ ประกอบดวยกลมเซลลท

มรปราง และหนาทตางๆกน แบงออกไดเปน 2 ประเภท คอ

1.) เนอเยอถาวรเชงเดยว (simple permanent tissue)

ประกอบดวยกลมเซลลชนดเดยวกน ทาหนาทอยางเดยวกน

แบงไดหลายชนดตามหนาทและสวนประกอบภายในเซลล

ไดแก

เอพเดอรมส ( epidermis) เปนเนอเยอทอยรอบนอกสด

ของสวนตางๆของพช มกจะมเพยงชนเดยว ประกอบดวย

กลมเซลลทม รปรางแบน แวควโอลใหญ เซลลแตละเซลลเรยงตว

กนแนน ไมมชองวางระหวางเซลล ผนงเซลลดานนอกมกหนากวา

ดานในและมสาร ควทน (cutin) มาเคลอบ

เอนโดเดอรมส (endodermis) อยดานนอกของเยอลาเลยง

ของราก รปรางคลายเซลลพาเรงคมา ทผนงเซลลมสารลกนน

(lignin)และซเบอรน(suberin)มาพอกหนา

คอรก (cork) เกดจากการแบงเซลลของ cork cambium

อยนอกสดของลาตนและรากของพชทมการเจรญเตบโตขนท 2

(secondary growth)

Epidermis ทเปลยนแปลง

รปเพอทาหนาทตางๆ

stinging hair จากผวลาตน

ตาแย

ปากใบ (stomata)

เปนเนอเยอทพบอยทวๆไปในพช เซลลมรปราง

หลายแบบ เชน คอนขางกลม ร หรอทรงกระบอก

เมอเรยงตวตดกนทาใหเกด ชองวางระหวางเซลล

ผนงเซลลบาง แวควโอลใหญเกอบเตมเซลล

เปนเนอเยอทมกลมเซลลคลายพาเรงคมา

ผนงเซลลประกอบดวย เพกตน (pectin)

และเซลลโลสชวยเพมความแขงแรงใหแก

พช แตผนงเซลลหนาไมเทากน

เปนเนอเยอทชวยพยงใหความแขงแรงแกลาตน

แบงเปน 2 ชนดคอ ไฟเบอร(fiber) มรปรางยาวมากและ

หนาชวยให ความแขงแรงแกพช และสเกลอรด(sclereid)

คลายไฟเบอรแตเซลลไมยาวมาก มกอยตามสวนทแขงๆ

ของเปลอกตนไมและเปลอกหมเมลด

Scleried จากเปลอกกระเทยม

Trichoscleried (ตดสแดง) จากกานใบบวสาย

Macroscleried จากเปลอกเมลดถวลสง

2.) เนอเยอถาวรเชงซอน (complex permanent tissue)

เปนเนอเยอทประกอบดวยเซลลหลายชนด ทางานรวมกน คอ

เนอเยอลาเลยง (vascular tissue) ซงแบงเปน ไซเลม และโฟลเอม

2.1.1 ไซเลม(xylem)

ทาหนาทลาเลยงน าและแรธาตประกอบดวยเซลล

4 ชนด คอ

(1) พาเรงคมา (parenchyma) เปนเซลลชนดเดยวกบท

อยในชนคอรเทกและพธทาหนาทสะสมอาหารพวกแปง

(2) ไฟเบอร (fiber) เปนเซลลรปรางยาวเรยว

มความเหนยวแขงแรงแทรกอยในไซเลม

(3) เทรคด (tracheid) เปนเซลลรปรางยาวเรยว

ปลายเซลลทมาตอกนจะเหลอมกนเลกนอยเมอเจรญเตมทเปนเซลล

ทตายแลวจะมสารพวกลกนนมาพอกเปนรปตางๆแตบางแหงเปนร

เรยกวา “พธ” ทาหนาทลาเลยงน าและแรธาต พบในไซเลมของพช

ทมทอลาเลยงชนตาตงแตหวายทะนอยจนถงพวกจมโนสเปรม

ทาหนาทใหความแขงแรงแกไซเลม

(4) เวสเซล (vessel) ลกษณะคลายเทรคด คอ

เมอเซลลโตเตมทแลวจะตาย ทาหนาทลาเลยงน าและเกลอแร

กลมทอลาเลยงจากลาตนโกงกาง

- Tracheid จาก

เนอเยอเนอไมสน

Lignified wall แบบตางๆ

ใน vessel จาการแยก

เนอเยอกานใบขนฉาย

Tangential l-x เนอไมเตง

X-S เนอไมเตง

2.1.2 โฟลเอม (phloem)

ทาหนาทลาเลยงอนทรยสารจากใบไปยงสวนตางๆของพช

ประกอบดวยเซลล 4 ชนด คอ

(1) พาเรงคมา มอยในโฟลเอมเชนเดยวกบไซเลม

(2) ไฟเบอร เปนเสนใยทาใหโฟลเอมแขงแรง

(3) ซฟทวบ (sieve tube) เปนเซลลทมชวตอยรปรางยาว

ทรงกระบอก ดานสดปลายทงสองของเซลลมลกษณะเสยม บรเวณนม

แผนรพรนอยดวยเรยกวา ซฟเพลต (sieve plate) เมอเซลลเจรญเตมท

นวเคลยสหายไปแตเซลลยงมชวตอย

(4) คอมพาเนยนเซลล (companion cell) เปนเซลล

ขนาดเลกอยกบซฟทวบเมมเบอร ทาหนาทชวยเหลอซฟทวบเมมเบอร

ซงไมมนวเคลยสแลว

Sieve tube จากลาตนฟกทอง x-s ลาตนเฟองฟา

บรเวณสวนปลายของรากพช ประกอบดวยสวนตางๆ 4 สวน

1. บรเวณหมวกราก (root cap) เปนสวนปลายทสดของราก

หมวกรากมหนาทในการปกคลมปองกนไมใหเซลลทบรเวณปลายราก

ถกทาลายเซลลของหมวกรากมสารเมอกซงเปนพอลแซกคาไร

ชวยปองกนอนตรายตางๆในดน ปองกนไมใหปลายรากแหงและ

ชวยละลายแรธาตดวย เซลลสวนทอยดานนอกของหมวกรากและ

บบสลายอยเสมอ เนองจากรากเจรญและหยงลกลงไปในดน ดงนน

สวนของเซลลทบรเวณปลายรากจงตองแบงตวสรางหมวกรากขนมา

แทนอยเสมอ

โครงสรางภายในของราก

2. บรเวณเซลลแบงตวหรอบรเวณเนอเยอเจรญ

บรเวณเซลลแบงตวหรอบรเวณเนอเยอเจรญ

(meristermatic zone) เปนสวนทอยถดจากหมวกรากขนมา เซลล

บรเวณนคอ เนอเยอเจรญปลายราก (apical meristem) เซลลมการ

แบงตวตลอดเวลาทาใหรากเจรญและขยายขนาดยาวขน เซลลม

ขนาดเลก ผนงเซลลบาง ภายในมโพโทพลาสซมปรมาณมาก

เมอแบงเซลลจะไดหมวกรากและเซลลมรปรางยาวขน

3. บรเวณเซลลทมการยดตว

บรเวณเซลลทมการยดตว (zone of cell

elongation ) เปนบรเวณทอยถดจากเนอเยอเจรญโดยเซลลท

ไดจากการแบงตวมการขยายขนาดและยดตวตามความยาว

ของราก ดงนนเซลลบรเวณนจงยาวกวาบรเวณอนๆ และ

ทาใหปลายรากยาวเพมขน

4. บรเวณขนราก (root hair zone) เปนบรเวณปลายรากทม

ขนรากยนออกมามาก บรเวณนเซลลไมมการยดตวแลว แตเปน

บรเวณทมการดดนาและแรธาตใหแกพชจงเปนบรเวณทม

ความสาคญตอพชเปนอยางมาก บรเวณขนรากและบรเวณทอยเหนอ

ขนรากขนมาเซลลบรเวณนมการเปลยนแปลงไปเพอทาหนาทตางๆ

มการเปลยนแปลงทงสวนประกอบภายในและรปรางเพอให

เหมาะสมกบหนาท เชน ทอลาเลยงน าของไซเลม เปนตน

ขนรากเปนสวนของเซลลเอพเดอรมส (epidermal cell) ทยน

ออกมาจากรากทาหนาทดดนาและแรธาตใหแกพช

5. บรเวณเซลลทเจรญเตบโตเตมท (region of

maturation) อยในบรเวณขนรากและบรเวณทอยถดขนไป

และเปนบรเวณทเปนเนอเยอถาวร เนอเยอพชทง

พชใบเลยงคใบเลยงเดยว เมอตดตามขวางตรงบรเวณ

ทเจรญเตบโตเตมทแลวจะพบบรเวณตางๆ ของเนอเยอ

เรยงจากดานนอกเขาดานในเปนชนๆ ดงน

5.1 เอพเดอรมส (epidermis) เปนชนทอยนอกสด เปนเซลล

ทเรยงกนชนเดยว ผนงเซลลบาง ไมมคลอโรพลาสต บรเวณ

ปลายรากทเรยกวา บรเวณขนราก (root hair zone) เปนสวนของ

เซลลเอพเดอรมสทยนออกมา และเรยกวา ขนราก (root hair)

ชวยในการดดนาและแรธาตตางๆ ใหแกพช

5.2 คอรเทกซ (cortex) เปนชนทประกอบดวยเซลล

พาเรงคมาเปนสวนใหญ เรยงตวกนหลายแถว เซลลไมม

คลอโรพลาสต ทาหนาทในการสะสมอาหาร ชนในสดของคอรเทกซ

เรยกวา เอนโดเดอรมส (endodermis) เซลลเรยงตวชนเดยวในขณะท

รากออนยงอยทผนงเซลล จะบางเมอเซลลอายมากขน จะมสารพวก

ซเบอรน (suberin) มาเกาะตามขวางของเซลล สารซเบอรนเปนสารท

น าผานไมได ดงนนการไหลของนาผานเอนโดเดอรมสเขาสดานในจง

ตองผานเอนโดเดอรมสโดยตรง

5.3 สตล (stele) เปนบรเวณทอยถดจากชนเอนโดเดอรมส

เขาไปในรากพบวาชนของสตลแคบกวาชนคอรเทกซ ชนสตล

ประกอบดวยชนตางๆ คอ

5.3.1 เพรไซเคล (pericycle) เปนชนของเซลลทตอจาก

เอนโดเดอรมสเขามาเซลลเรยงกนแถวเดยวหรอ 2 แถวเทานน

เพรไซเคลเปนจดกาเนดของรากแขนง ในลาตนไมมเซลล

ชนดนเลย

5.3.2 กลมทอลาเลยงหรอวาสควลารบนเดล (vascular

bundle) เปนกลมของไซเลมและโฟลเอม ซงมการจดเรยงตว

แตกตางกนในพชใบเลยงเดยวและพชใบเลยงครากพชใบเลยงค

มกลมของเซลลไซเลมซงเปนเซลลขนาดใหญเรยงตวเปน 4-6 แฉก

(arch) โดยมากมกม 4 แฉก และมโฟลเอมขนาดเลก แทรกอย

ระหวางแฉกของไซเลม ในรากพชใบเลยงเดยวมแฉกของไซเลมมาก

กวา 4 หรอ 5 แฉก นอกจากนรากพชใบเลยงคยงมแคมเบยม ซงจะ

แบงตวใหวาสควลารบนเดลชนทสอง (secondary vascular bundle)

เมอพชมอายมากขนดวย

5.3.3 พธ (pith) เปนเซลลพวกพาเรงคมา

ทอยบรเวณกลางสดของราก ชวยทาหนาทในการสะสม

อาหาร แตในพวกพชใบเลยงคทมอายมากขนเซลล

เหลานมกจะตายแลวบบสลายไปเพราะถกไซเลมดนเขา

ดานในโครงสรางของราก

x-s ปลายรากโกงกาง

x-s รากพลฉก

หนาทและชนดของราก

รากมหนาทสาคญ คอ

1. ดด (absorbtion) นาและแรธาตตางๆ แลวลาเลยง

ไปสสวนอนๆ ของพช

2. ยด (anchorage) พนดน พยงใบ และคาจนใหลาตน

ของพชตงตรงได

3. หนาทพเศษอนๆ เชน สะสมอาหาร หายใจ สบพนธ

และรากบางชนดมคลอโรฟลลทาใหสงเคราะหดวยแสงได

ชนดของราก เมอจาแนกตามการกาเนดของราก

1. ไพรมาร รท (primary root) เปนรากทเกดมาจากราก

แรกเกดหรอแรดเคล (radicle) ในขณะทเปนเอมบรโออยในเมลด

แลวเจรญเตบโตยดยาวออกมา พงลงสดน ตดอยกบลาตน

มขนาดใหญและเรยวเลกลงเรอยๆ ซงกคอ รากแกว (tap root)

นนเอง

2. เซกนดาร รท (secondary root) เปนรากทเจรญจาก

รากแกวหรอไพมารรท อกทหนงเรยกวา รากแขนง (lateral root)

ซงจะมการแตกแขนงออกไปไดอกโดยรากแขนงนจะแตกออก

จากสวนเพรไซเคลของราก การแตกแขนงในลกษณะนเปนการ

แตกแขนงจากเนอเยอขางในเรยกวา เอนโดจนส บรานชง

(endogenous branching)

3. รากพเศษ หรอรากวสามญ (adventious root)

เปนรากทไมไดเกดมาจากรากแรกเกดและไพรมารรท

ซงแบงออกมาเปนหลายชนด คอ

3.1 รากฝอย (fibrous root) เปนรากขนาดเลก

ขนาดเทาๆ กน งอกออกมาจากบรเวณโคนตนพชพบใน

พชใบเลยงเดยว เชน รากหญา รากขาว เปนตน

3.2 รากคาจน (prop root) เปนรากทแตก

ออกมาจากขอของลาตนเหนอดน ชวยพยงลาตนเอาไวไมให

ลมงาย เชน รากคาจนของขาวโพด โกงกาง เปนตน

3.3 รากเกาะ (climbing) เปนรากทออกมาจากลาตน

แลวยดเกาะกบเสาหรอไมอนเพอไตขนดานบน เชน รากเกาะ

ของพล พลดาง เปนตน

3.4 รากหายใจ (aerationg root or respiratory

root) เปนรากทแตกแขนงจากรากใหญแลวแทงขนดานบน

ขนเหนอพชดนหรอพชนา เซลลมกเปนพาเรงคมา มชองวาง

ระหวางเซลลมากทาใหอากาศผานไดด เชน รากหายใจของ

แสม ลาพ เปนตน

3.5 รากสงเคราะหดวยแสง (photosynthetic root) ราก

พวกนเมอแตกแขนงออกมาจากลาตนแลวมกจะหอยลงมาในอากาศ

มกมสเขยวของคลอโรฟลล เชน รากกลวยไม รากไทร เปนตน

3.6 รากกาฝาก (parasitic root) เปนรากของพชทเปน

กาฝากทแทงลงไปในเนอเยอของพชแลวดดนาและอาหารสงให

ลาตนของมน รากทแทงเขาไปในเนอเยอพชทเปนโฮสต (host)

เรยกวา ฮสทอเรยม (haustorium)

นอกจากนรากยงทาหนาทสาคญในการสะสมอาหารดวย

จงเรยกรากพวกนวา รากสะสมอาหาร (storage root) โดยสะสม

อาหารพวกแปง น าตาลและโปรตนเอาไว ทาใหมลกษณะอวบอวน

เราจงเรยกวา หว ซงอาจเปลยนแปลงจากรากแกว เชน หวผกกาด

หรอเปลยนแปลงมาจากรากฝอย เชน หวมนแกว เปนตน

ลาตน(Stem) เปนสวนทเจรญมาจากเนอเยอเจรญปลาย

ยอดของตนออน เรยกวา หนอ (Shoot) ซงหมายถง ตน

และใบรวมเปนระบบเดยวกน

ลกษณะภายนอกของลาตนพช

ลกษณะของลาตน

ลาตนจะม ขอ (Node) และ ปลอง (Internode) มใบตดอยท

ขอและมกมตา (Bud) ซงตาอาจจะแตกไปเปนกง ใบ หรอดอก

ลาตนของพชใบเลยงเดยว จะเหนขอ ปลอง ไดชดเจน เชน

หญา ออย มะพราว ไผ หมากตางๆ

ลาตนของพชใบเลยงค จะไมเหนขอ ปลอง เนองจากมการ

สรางคอรก (Cork) มาหม

ลาตนของพชใบเลยงเดยว

(Monocotyledon)

มระบบทอลาเลยง (Vascular

bundle) คอ ทอลาเลยงน า

(Xylem)และทอลาเลยงอาหาร

(Phloem)เรยงตวกนเปนกลมๆ

กระจดกระจายทวไป และไมม

Cambium กนระหวาง

XylemและPhloem

ลาตนพชใบเลยงค(Dicotyledon)

ระบบทอลาเลยง(Vascular bundle)

คอทอลาเลยงน า(Xylem)และทอ

ลาเลยงอาหาร(Phloem)เรยงตวกน

เปนระเบยบรอบๆลาตน โดยม

Phloem อยดานนอกXylem อย

ดานใน ในแนวรศมเดยวกนและม

Cambium กนระหวาง Xylemและ

Phloem

ชนดของลาตน

1. ลาตนเหนอดน (Terrestrial stem)

2. ลาตนใตดน (Underground stem)

1. ลาตนเหนอดน (Terrestrial stem) แบงออกเปน ตนไม

ยนตน (Tree) ไมพม (Shrub) และไมลมลก (Herb)

- ลาตนเถาวลย ถวฝกยาว เรยกวา Twiner (ลาตนพนหลก)

- ลาตนพลดาง พรกไทย เรยกวา Climber (ลาตนปนปาย)

- ลาตนแตง ผกบง หญา เรยกวา Creeping (ลาตนเลอย)

- ลาตนกหลาบ การะเวก เรยกวา Spine (ลาตนหนาม)

- กระบองเพชร พญาไรใบ สนทะเล ลาตนแผแบนคลายใบ

ทาหนาทแทนใบ เรยกวา cladophyll

2. ลาตนใตดน(Underground stem)

****ขอสงเกต ลาตนมตา

- Rhizome (แงง หรอเหงาใตดน) เชน ขง ขา กระชาย

ขมน กลวย

- Tuber (หวมขอปลอง) เชน มนฝรง

- Corm (หวมใบเกลด) เชน เผอก แหว

- Bulb (ใบเกลดสะสมอาหาร) เชน หอม กระเทยม

พลบพลง

Epidermis Pith

Cortex VascularBundle

Parenchyma cell

Parenchyma cell

Xylem Phloem

Interfasicular cambium Vascular Cambium

Cambium

Stem

การเจรญเตบโตทางดานความสงของพชจดเปน

การเจรญเตบโตขนตน อนเปนผลมาจากการแบงเซลล

ของเนอเยอเจรญปลายยอดและปลายราก นอกจากนเซลล

นยงม การเปลยนแปลงไปเปน เนอเยอเจรญขนตน

(primary meristem) 3 กลม คอ

1. โพรโทเดรม (protoderm) เปนเนอเยอชนนอกสด

หอหมเนอเยออนๆของรากไวโดยรอบ สวนนจะเปลยนแปลง

ไปเปนเอพเดอรมส

2. โพรแคมเบยม (procambium ) เปนเนอเยอชนในสด

ซงจะเปลยนแปลงเปน ไซเลมขนตน (primary xylem)

เนอเยอเจรญ แคมเบยมและโฟลเอมขนตน (phoem)

3. กราวดเมอรสเตม (groun meristem ) ไดแก

เนอเยอพนทวไป ซงจะเปลยนเปนคอรเทกซและพธ

ในลาตนของพชใบเลยงเดยวบางชนดและใบเลยงค นอกจากจะ เตบโตขนตนแลว ยงมการเจรญขนท 2 โดย วาสควลารแคมเบยมจะแบงตวสรางเนอเยอเจรญขนทสอง

(secondary xylem) เพมขนภายในเปนจานวนมากทาใหเนอเยอโฟลเอมขนทสอง (secondary pholem) ทวาสควลารแคมเบยมสรางออกมาทางดานนอก ถกดนออกมาเบยดชนคอรเทกซจนสลายไปในทสด โฟลเอม ขนทสองจะมาอยใกลกบชนคอรกแคมเบยมซงกาลงจะหลดตวออกไปเชนกน

ใน 1 ป วาสควลารแคมเบยมจะมการแบงเซลล

เพมขนตามจานวนมากนอยตางกนในแตละฤด ซงขนจะขนอย

กบปรมาณนาและอาหาร เซลลชนไซเลมทสรางขนในฤดฝน

จะเจรญเรวมขนาดใหญทาใหไซเลมกวางและมกมสจาง

สวนในฤดแลงจะมสเขม ลกษณะดงกลาวทาใหเนอไมมสจาง

และสเขมสลบกนมองเหนเปนวง เรยกวา วงป (annual ring)

แกนไม (heart wood) มาจากไซเลมขนตนทดานทอยในสด

ของลาตนหรอรากทมอายมากแลวอดตน

กระพไม (sapwood) คอ ไซเลมทอยรอบนอกซงมสจางกวา

ชนในทาหนาทลาเลยงน า

เนอไม (wood) คอ เนอเยอไซเลมทงหมด (กระพไม+ แกนไม)

เปลอกไม (bark) คอ สวนทอยถดจากวาสควลารแคมเบยม

ออกมา ประกอบดวย เอพเดอรมส คอรเทกซ และโฟลเอม สวนลาตน

ทอายมากๆ เนอเยอบางชนกตายไป ทาใหม คอรก คอรกแคมเบยม

และโฟลเอมขนท 2 ทาหนาทลาเลยงอาหารได

กลมทอลาเลยงและ interfascicular cambium จาก x-s ลาตนทองพนชาง

กลมทอลาเลยงของลาตนหญาขน

ลกษณะของวงป (early wood - late wood)

ลกษณะของวงป วงชะงก(ศรช)

โครงสรางของใบพช

ลกษณะภายนอกของใบพช

โดยทวๆไปใบพชมลกษณะเปนแผนบาง ปลายแหลมบาง

ทบาง เวาบาง แลวแตชนดของพช สวนประกอบภายนอกของ

ใบพชแบงออกเปน 3 สวน คอ

1. ฐานใบ (base) เปนสวนทยดตดกบลาตนหรอกง ใบพช

บางชนดทฐานใบจะมใบเลกๆตดอย 2 ขาง เรยกวา หใบ (stipule)

เชน ใบชบา ใบมะขาม เปนตน

2. กานใบ (petiole) เปนสวนทอยระหวางตวใบและ

ลาตน โดยอยตดกบเสนกลางใบ พชบางชนดมกานบางชนด

ไมมกานใบ ในพชใบเลยงคมกมกานใบทคอนขางกลมหรอกลม

สวนในพชใบเลยงเดยวมกมกานใบแผเปนแผนหมขอของลาตน

เรยกวา กาบใบ (leaf sheath) ภายในกานใบจะมทอลาเลยง

(มไซเลมและโฟลเอม) ตดตออยกบลาตน

3. ตวใบหรอแผนใบ (blade หรอ lamina) เปนสวนของใบทม

ลกษณะเปนแผนแบนบาง เพอใหคลอโรฟลลในใบมโอกาสสมผสหรอ

ไดรบแสงแดดใหมากทสด ตวใบมรปรางลกษณะแตกตางกนขนอยกบ

ชนดของพช เชน มรปรางคลายใบหอก ลกธน หวใจ ไต เคยว ชอน

เปนรปไข แหลม ยาว เปนเสน เปนตน ตวใบประกอบดวยสวนตางๆ

ดงน

3.1 ยอดใบ (apex) อยนอกสดของตวใบ อาจเรยว มน แหลม

หรอเวาเขาสใบเปนแบบตางๆ กน

3.2 ขอบใบ (rim หรอ margin) อยทางดานขางของตวใบ

บางชนดมลกษณะเรยบ หยกหรอเวาในแบบตางๆกน

3.3 เสนกลางใบ (midrib) และเสนใบ (vein) มการจดเรยงตว

ของเสนใบออกเปน 2 แบบ คอ

- การจดเรยงตวของเสนใบแบบตาขาย ( netted venation ) พบในพชใบเลยงคทวไป โดยเสนใบยอย

หรอเสนแขนง ( rib ) จะแตกกงกานออกจากเสนกลาง

ใบเปนเสนเลกลงตามลาดบ ( vein ) และสานกนเปน

รางแหหรอแบบตาขาย

- การจดเรยงตวของเสนใบแบบขนาน ( paralleled venation ) พบในพชใบเลยงเดยว จะมเสนใบขนานใหญ

เทากนเรยงไปในแนวเดยวกนตามยาวจากฐานใบไปสยอดใบ

หรอจากกลางใบออกสขอบใบ เชน ใบตอง เปนตน

ผวดานบนสวนทรบแสงเรยกวา หลงใบ (dorsal side)

สวนดานลางทไมไดรบแสง เรยกวา ทองใบ ( ventral side )

ทางดานหลงใบมกมสเขยวเขมและผวเรยบกวาดานทองใบ

แตเสนใบทางดานทองใบจะนนออกมาเหนไดชดเจนกวา

โครงสรางภายในของใบ

1. เอพเดอรมส ( epidermis) เปนเนอเยอชนนอกสดของใบ

มอยท งดานหลงใบ (upper epidermis) และ ดานทองใบ

(lower epidermis) สวนมากมความหนาเพยงชนเดยว ผวชนบนของ

เซลลทมาสมผสอากาศจะหนากวาผวชนลางเลกนอย และมสารคลาย

ขผงสขาวๆ เรยกวา สารควทน (cutin) ปกคลมเปนชนบางๆ ชวย

ปองกนการระเหยของนา

เอพเดอรมสประกอบดวยเซลลทมรปรางเปนรป

สเหลยมผนผาเรยงตวกนเพยงชนเดยว ไมมคลอโรพลาสต ม

หนาทชวยปองกนโครงสรางอนของใบทอยถดไปและชวย

ปองกนไมใหน าระเหยออกจากใบมากเกน

เซลลบางเซลลจะเปลยนไปเปนเซลลคม (guard cell)

เปนคๆ มรปรางคลายเมลดถว 1 ค มาประกบกน ทาใหเกดร

ตรงกลางขน คอ สวนของปากใบ (stoma หรอ stomata)

ทาหนาทแลกเปลยนแกสและไอนาระหวางภายในและภายนอก

ใบ ภายในเซลลคมมคลอโรพลาสต

2. มโซฟลล (mesophyll) เปนเนอเยอทอยระหวาง

เอพเดอรมสดานบนและดานลาง ประกอบดวยเซลลพาเรงคมา

ทมคลอโรพลาสต (chloroplast) อยในปรมาณทไมเทากนและม

รปรางตางกนออกเปน 2 แบบ คอ

2.1 พาลเสดมโซฟลล (palisade mesophyll)

เปนชนทตดกบเอพเดอรมสดานบน ประกอบดวยเซลลทม

รปรางยาวเรยงตอกนในแนวตงฉากกบเอพเดอรมส โดยไมม

ชองวางระหวางเซลล อาจมชนเดยวหรอหลายชน ภายในเซลล

ทมคลอโรพลาสตอยเปนจานวนมาก จนเปนบรเวนทมการ

สงเคราะหดวยแสงมากทสด

2.2 สปนจมโซฟลล (spongy mesophyll) เปนชนทอย

ถดลงมาจากพาลเสดมโซฟลลจนถงเอพเดอรมสดานลาง

ประกอบดวยเซลลทมรปรางคอนขางกลมเรยงตวหลวมๆ ไมเปน

ระเบยบ จงเกดชองวางระหวางเซลล ชวยใหเซลลสมผสอากาศ

ภายในใบไดมาก จงเอออานวยตอการแลกเปลยนแกสและไอนา

ระหวางเซลลกบสงแวดลอม ภายในมคลอโรพลาสตไมหนาแนน

จงเกดกระบวนการสงเคราะหดวยแสงไดนอยกวาชน

พาลเสดมโซฟลล

3. เสนใบ (vein) หรอ มดทอลาเลยง (vascular bundle) เปนกลมเซลล

ททาหนาทลาเลยงนา เกลอแร และอาหาร ไปสสวนตางๆของใบ แทรกอยใน

ชนมโซฟลล มรปรางแตกตางไปจากพาลเสดมโซฟลลและสปนจมโซฟลล

กลมเซลลนจดเปนเนอเยอทอลาเลยง (vascular tissue) ประกอบดวยเซลล

ไซเลมและเซลลโฟลเอม ตามปกตเสนใบจะอยกนเปนยอมๆในชน

สปนจมโซฟลล (spongy mesophyll) เสนใบเสนใหญทสด คอ เสนกลางใบ

แลวแยกแขนงจากเสนกลางใบ (midrib) เปนเสนเลกลงเรอยๆออกไปมากมาย

พบวามดทอลาเลยงจะลอมรอบดวยกลมเซลลทเรยกวา

บนเดล ชท(bundle sheath) ชวยทาใหมดทอลาเลยงแขงแรงขน ซงบนเดลชท

อาจจะเปนเนอเยอพาเรงคมาหรอสเกลอเรงคมา 1-2 ชน สวนใหญจะอยใน

ชนสปนจมโซฟลล ทาใหเหนเสนใบนนขนมาทางดานทองใบ

x-s ใบพชใบเลยงเดยว

Sunken stoma ใบโกงกาง

Raised stomata จากใบบวสาย

vascular bundle and bundle sheath

หนาทของใบ

ใบมหนาทสาคญ 3 ประการคอ

1. สรางอาหารดวยวธการสงเคราะหดวยแสง

(Photosynthesis)

2. แลกเปลยนแกสหรอการหายใจ (respiration)

3. คายนา (transpiration)

นอกจากน ใบยงมการเปลยนแปลงรปรางไปเพอทาหนาทอนๆอก

เชน

1. ชวยยดและคาจนลาตน โดยใบเปลยนไปเปนมอเกาะ(tendril)

เชน มอเกาะของตนตาลง มะระ บวบ ถวลนเตา เปนตน

2. แพรพนธ เชน ใบของตนตายใบเปน โคมญปน เปนตน

3. ชวยปองกนลาตน (ใบเปลยนเปนหนาม) เชน หนาม

กระบองเพชร เปนตน

4. สะสมอาหารและนา เชน ใบวานหางจระเข กลบหวหอม

เปนตน

5. ชวยในการผสมพนธ คอ กลบดอกและใบประดบสสนตางๆ

สาหรบลอแมลง

6. ชวยประหยดน าโดยเปลยนเปนเกลดเลกๆ เชน

สนทะเล หรอเปลยนเปนหนาม เชน ใบเสมา

กระบองเพชร

7. ชวยปองกนใบออน เชน เกลดหมตา (bud scale )

8. ชวยในการดกจบแมลงโดยใบพชพวกนจะมการ

เปลยนแปลงไปเปนกบดกแมลง (เปนพชพวก insectivorous

plant) เชน ใบของตนกาบหอยแครง ตนหยาดนาคาง

เปนตน