อ ธี�ทั�ต ตรี�ศิรีโชต. 1

บทท�� 12หลั�กเศรษฐศาสตร�ของการเคลั��อนไหว

PRINCIPLES OF MOTION ECONOMY

. อ ธี�ทั�ต ตรี�ศิรีโชต 2

• ได้�มี�การีศิ�กษาถึ�งหลั�กการีของการีก�าหนด้รี�ปแบบต� งแต!สมี�ยของ Frank B. Gilbreth โด้ยเรี�ยกว่!า “Rules for Motion Economy and Efficiency” • ปรี�บปรี&งเพิ่(มีเตมีโด้ย Ralph M. Barnes แลัะได้�เรี�ยกช*(อโด้ยรีว่มีว่!าหลั�กการีของเศิรีษฐศิาสตรี,การีเคลั*(อนไหว่(Principles of MotionEconomy) • แบ!งออกเป.น 3 กลั&!มี ค*อ

1. กลั&!มีทั�(เก�(ยว่ข�องก�บการีใช�โครีงรี!างของมีน&ษย, (Use of human body)

2. กลั&!มีทั�(เก�(ยว่ข�องก�บการีจั�ด้ต�าแหน!งของสถึานทั�(ปฏิบ�ตงาน (Arrangementof work place)

3. กลั&!มีทั�(เก�(ยว่ข�องก�บการีออกแบบเครี*(องมี*อแลัะอ&ปกรีณ์, (Design of toolsand equipment)

หลั�กเศรษฐศาสตร�ของการเคลั��อนไหว

. อ ธี�ทั�ต ตรี�ศิรีโชต 3

1. มี*อทั� งสองคว่รีเรี(มีต�นแลัะส นส&ด้การีเคลั*(อนไหว่พิ่รี�อมี ๆ ก�น

2. มี*อทั� งสองไมี!คว่รีอย�!เฉยในเว่ลัาเด้�ยว่ก�นยกเว่�นเมี*(อหย&ด้พิ่�ก

3. การีเคลั*(อนไหว่ของมี*อทั� งสองคว่รีอย�!ในลั�กษณ์ะทั�(เป.นสมีมีาตรี แต!ในทัศิทัางตรีงก�นข�ามีแลัะต�องเคลั*(อนไหว่พิ่รี�อมีก�น

4. การีเคลั*(อนไหว่ของมี*อแลัะลั�าต�ว่ คว่รีพิ่ยายามีใช�การีเคลั*(อนไหว่ปรีะเภทัต�(าส&ด้ซึ่�(งสามีารีถึทั�างานได้�อย!างมี�ปรีะสทัธีผลั

1.หลั�กเศรษฐศาสตร�กลั��มท��เก��ยวก�บการใช้ โครงร�างของมน�ษย�

. อ ธี�ทั�ต ตรี�ศิรีโชต 4

. อ ธี�ทั�ต ตรี�ศิรีโชต 5

5. พยายามใช้ แรงของว�ตถุ�ท��ก%าลั�งเคลั��อนท��(แรงโมเมนต�ม) ให เป็'นป็ระโยช้น�ในการท%างาน แต�ในกรณี�ท��กลั ามเน�+อต องออกแรงต านทานแรงโมเมนต�ม ควรพยายามลัดแรงโมเมนต�มให น อยท��ส�ด

M = m x vโด้ย m = น� าหน�กหรี*อมีว่ลัของส(งทั�(ก�าลั�งเคลั*(อน

v = คว่ามีเรี8ว่ของมีว่ลัในขณ์ะทั�(พิ่น�กงานก�าลั�งทั�าการีเคลั*(อนช นส!ว่นหรี*ออ&ปกรีณ์,

แต!ลัะครี� งน� น น� าหน�กหรี*อมีว่ลัทั�(เก�(ยว่ข�องก�บการีเคลั*(อนไหว่อาจัรีว่มีถึ�ง-น� าหน�กของว่�ตถึ&ทั�(ถึ�กเคลั*(อน-น� าหน�กของเครี*(องมี*อทั�(ใช�-น� าหน�กของส!ว่นของรี!างกายทั�(เคลั*(อนไป

. อ ธี�ทั�ต ตรี�ศิรีโชต 6

6. ใช�การีเคลั*(อนไหว่แบบว่งโค�งต!อเน*(องของมี*อ จัะด้�กว่!าการีเคลั*(อนไหว่ทั�(เป.นเส�นตรีงกลั�บไปกลั�บมีาหรี*อมี�การีห�กเปลั�(ยนทัศิทัางอย!างกะทั�นห�น

. อ ธี�ทั�ต ตรี�ศิรีโชต 7

7. การีเคลั*(อนไหว่แบบ “Ballistic” เรี8ว่กว่!าแลัะแมี!นย�ากว่!าการีเคลั*(อนไหว่แบบ “Fixation” การีเคลั*(อนไหว่ของกลั�ามีเน* อส!ว่นต!าง ๆ ของรี!างกายแบ!ง

ออกเป.น 2 ปรีะเภทั ค*อFixation หร�อ Controlled ค*อ การีเคลั*(อนไหว่ซึ่�(งมี�

กลั�ามีเน* อ 2 กลั&!มี ทั�าหน�าทั�(ต�านก�น เช!นจั�บปากกาBallistic ค*อ การีเคลั*(อนไหว่โด้ยการีบ�บต�ว่ของกลั�ามีเน* อ

เพิ่�ยงกลั&!มีเด้�ยว่ไมี!มี�แรีงต�านการีเคลั*(อนแบบน� จัะย&ตลังเมี*(อ ส นส&ด้โมีเมีนต�มี

. อ ธี�ทั�ต ตรี�ศิรีโชต 8

8. พยายามจั�ดงานให อย.�ในลั�กษณีะท��จัะท%างานได ง�าย แลัะเก/ดจั�งหวะตามธรรมช้าต/

9. พยายามจั�ดงานให อย.�ในขอบเขตการมองของสายตา แลัะไม�ต องใช้ การเพ�งมองมาก

2.หลั�กเศรษฐศาสตร�กลั��มท��เก��ยวก�บการจั�ดต%าแหน�งของสถุานท��ป็ฏิ/บ�ต/งาน

10. ควรม�ต%าแหน�งท��วางแน�นอนส%าหร�บเคร��องม�อแลัะช้/+นส�วนต�าง ๆท��ต องใช้ ป็ระจั%าเสมอ

11. เคร��องม�อ, ว�สด� ช้/+นส�วนต�าง ๆ ตลัอดจันกลัไกการบ�งค�บ ควรวางอย.�ใกลั ก�บต%าแหน�งการใช้ งานท��ส�ด

. อ ธี�ทั�ต ตรี�ศิรีโชต 9

. อ ธี�ทั�ต ตรี�ศิรีโชต 10

. อ ธี�ทั�ต ตรี�ศิรีโชต 11

12. ใช�ถึ�งหรี*อภาชนะบรีรีจั&ช นส!ว่นทั�(มี�ก�นเป9ด้ออกแลัะเอ�ยงลัาด้มีาข�างหน�า เพิ่*(อให�ช นส!ว่นไหลัลังมีาเอง

. อ ธี�ทั�ต ตรี�ศิรีโชต 12

13. ช้/+นส�วนท��ป็ระกอบแลั วควรใช้ ว/ธ�การท/+งลังหร�อป็ลั�อยลัง (Drop Deliveries) เพ��อให เส�ยเวลัาน อยท��ส�ด

14. จั�ดวางช้/+นส�วนแลัะเคร��องม�อต�าง ๆ ให อย.�ในลั�กษณีะท��เอ�+อให เก/ดลั%าด�บข�+นตอนการเคลั��อนไหวท��ด�ท��ส�ด น��นค�อ ช้/+นส�วนแรกในการหย/บควรวางอย.�ใกลั ก�บจั�ดท��ต องวางช้/+นงานท��ป็ระกอบแลั ว เพ��อให การเร/�มต นของว�ฏิจั�กรต�อไป็ด%าเน/นได ท�นท�โดยไม�เส�ยจั�งหวะ

15. จั�ดหาแสงสว�างให เพ�ยงพอในบร/เวณีป็ฏิ/บ�ต/งาน16. ความส.งของเก าอ�+แลัะบร/เวณีป็ฏิ/บ�ต/งาน17. ป็ระเภทของเก าอ�+แลัะความส.ง ต องเอ�+อให ผู้. ท%างานม�

การทรงต�วท��ด�ในระหว�างท%างาน

. อ ธี�ทั�ต ตรี�ศิรีโชต 13

ร.ป็ท�� 12.8 ความส.งของเก าอ�+แลัะโต5ะน��งทั�างานทั�(เหมีาะสมีก�บคว่ามีส�งของพิ่น�กงานชายแลัะพิ่น�กงานหญิง

ร.ป็ท�� 12.9 ความส.งของเก าอ�+แลัะโต5ะส%าหร�บน��งสลั�บย*นทั�างานทั�(เหมีาะสมีก�บคว่ามีส�งของพิ่น�กงานชายแลัะพิ่น�กงานหญิง

. อ ธี�ทั�ต ตรี�ศิรีโชต 14

18 คว่รีใช�อ&ปกรีณ์,จั�บย�ด้ (Jig หรี*อ Fixture) หรี*อค�นเทั�าเหย�ยบ (Foot Pedal) ช!ว่ยในการีจั�บช นงาน

การีออกแบบค�นเทั�าเหย�ยบ มี� 2 ชนด้ ค*อ1) ชนด้ทั�(ต�องใช�น� าหน�กต�ว่ช!ว่ยในการีกด้ เช!น เครี*(องป;< มีลัมี เป.นต�น2) ชนด้เบา เช!น ขาเหย�ยบจั�กรีไฟฟ>า เป.นต�นถึ�าเป.นชนด้ทั�(ต�องออกแรีง

คว่รีออกแบบให�สามีารีถึใช�น� าหน�กในการีกด้ แลัะทั�(ว่างเทั�าคว่รีกว่�างพิ่อทั�(จัะว่างเทั�าได้�อย!างเต8มีทั�(

19. พิ่ยายามีรีว่มีเครี*(องมี*อทั�(ทั�าหน�าทั�( 2 อย!างไว่�ในช นเด้�ยว่ก�นเพิ่*(อให�ปรีะหย�ด้เว่ลัาในการีทั�(ต�องว่างเครี*(องมี*อช นหน�(งแลัะหยบอ�กช นหน�(งข� นมีา

ต�ว่อย!าง เช!น โทัรีศิ�พิ่ทั,สมี�ยใหมี!ซึ่�(งรีว่มีเอาโทัรีศิ�พิ่ทั,แลัะกลั�องไว่�ด้�ว่ยก�นปลั�<กไฟทั�(สามีารีถึด้�งเก8บเพิ่*(อคว่ามีสะด้ว่ก ปรีะแจัสองปลัาย หรี*อค�มีหน�บซึ่�(ง

ใช�เป.นไขคว่งได้� เป.นต�น

. อ ธี�ทั�ต ตรี�ศิรีโชต 15

ร.ป็ท�� 12.10 ต�วอย�างอ�ป็กรณี�ท��ท%าได หลัายหน าท��

. อ ธี�ทั�ต ตรี�ศิรีโชต 16

20. จั�ด้เตรี�ยมีเครี*(องมี*อหรี*อว่�ตถึ&ในลั�กษณ์ะทั�(สามีารีถึหยบไปใช�ได้�ทั�นทั� เช!น ทั�(เส�ยบปากกา ทั�(ว่างปากกาเช*(อมี Solder เป.นต�น

ร.ป็ท�� 12.11 ต�วอย�างการท%าท��จั�ดเก6บอ�ป็กรณี�

. อ ธี�ทั�ต ตรี�ศิรีโชต 17

21. เมี*(อต�องใช�น ว่มี*อต!าง ๆ ในการีเคลั*(อนไหว่ทั�(ต!างก�น

ร.ป็ท�� 12.12 ภาพแสดงการเป็ร�ยบเท�ยบการท%างานของน/+วม�อระหว�างแป็7นพ/มพ�แบบมาตรฐานแลัะแบบป็ร�บป็ร�ง

. อ ธี�ทั�ต ตรี�ศิรีโชต 18

22. มี*อจั�บ คานโยก หรี*อพิ่ว่งมีาลั�ยคว่รีตด้ต� งอย�!ในลั�กษณ์ะทั�(คนงานสามีารีถึ

จัะจั�บ หรี*อหมี&นโด้ยไมี!ต�องขย�บต�ว่เปลั�(ยนทั!าของรี!างกายมีากน�ก

ร.ป็ท�� 12.13 ภาพแสดงต%าแหน�งของค�นโยกแลัะพวงมาลั�ยบ�งค�บของเคร��องจั�กรโดยส�มพ�นธ�ก�บร�ศม�การท%างานของของพน�กงาน

. อ ธี�ทั�ต ตรี�ศิรีโชต 19

1. Clamps ซึ่�(งใช�ย�ด้จั�บช นงานคว่รีออกแบบให�ง!ายทั�(ส&ด้ โด้ยไมี!คว่รีต�องใช�ไขคว่งช!ว่ยข�นเพิ่*(อให�ย�ด้ตด้

2. ออกแบบ Jig หรี*ออ&ปกรีณ์,ช!ว่ยในการีทั�างาน คว่รีออกแบบให�มี*อทั� งสองป>อนงานเข�าได้�ง!าย โด้ยไมี!มี�การีก�ด้ขว่าง

3. การีทั�างานในลั�กษณ์ะทั�(คลัาย Jig ออก คว่รีสามีารีถึผลั�กช นงานข� น หรี*อตกลังโด้ยไมี!ต�องใช�มี*อช!ว่ยในการีจั�บ

4. คว่รีออกแบบ Fixture หรี*ออ&ปกรีณ์,ช!ว่ยจั�บ ให�สามีารีถึทั�างานสองช นในเว่ลัาเด้�ยว่ก�นได้�

5. คว่รีสรี�าง Jig หรี*อ Fixture ให�มี�คว่ามีแข8งแรีงพิ่อสมีคว่รี เพิ่*(อให�ทันทัานต!อการีใช�งาน แลัะไมี!ต�องคอยเปลั�(ยนใหมี!

6. Jig หรี*อ Fixture เมี*(อตด้ต� งใช�งาน ไมี!คว่รีบด้บ�งทัศิทัางของการีมีอง

สร�ป็หลั�กการโดยท��วไป็ส%าหร�บการออกแบบ Fixtures หร�อ Jig ค�อ

. อ ธี�ทั�ต ตรี�ศิรีโชต 20

ร.ป็ท�� 12.14 ต�วอย�างของอ�ป็กรณี�จั�บย8ดในอ�ตสาหกรรมร.ป็แบบต�าง ๆ

. อ ธี�ทั�ต ตรี�ศิรีโชต 21

ตารางสร�ป็หลั�กการของเศรษฐศาสตร�การเคลั��อนไหว

. อ ธี�ทั�ต ตรี�ศิรีโชต 22

1. การีใช�แบบตรีว่จัสอบ (Checklist)2. การีต� งค�าถึามี 5W + 1H3. การีใช�หลั�กการีของ ECRS4. การีใช�หลั�กเศิรีษฐศิาสตรี,ของการีเคลั*(อนไหว่

4.หลั�กการของการป็ร�บป็ร�งงานอย�างต�อเน��อง

. อ ธี�ทั�ต ตรี�ศิรีโชต 23

1. การีส�ญิเส�ยจัากการีผลัตเกนต�องการี (Muda of Overproduction)

2. การีส�ญิเส�ยจัากการีรีอคอยในกรีะบว่นการี (Muda of Waiting)

3. การีส�ญิเส�ยจัากการีเคลั*(อนย�าย (Muda of Conveyance)

4. การีส�ญิเส�ยจัากการีกรีะบว่นการีทั�างานเกนต�องการี (Muda of Overprocessing)

5. การีส�ญิเส�ยจัากการีเก8บคงคลั�งเกนต�องการี (Muda of Inventory)

6. การีส�ญิเส�ยจัากการีเคลั*(อนไหว่ทั�(ไมี!จั�าเป.น (Muda of Motion)

7. การีส�ญิเส�ยจัากการีผลัตของเส�ยหรี*อการีแก�ไข (Muda of Rework)

แนวค/ดของการลัดการส.ญเส�ย 7 อย�าง (7 Muda)