บทท�� 16 ความผิ�ดปกติ�ทางจิ�ติ

การเจิาะกะโหลกtrephining

เกณฑ์�ประเม�นพฤติ�กรรมผิ�ดปกติ�

-ใช้!มาติรฐานทางสถิ�ติ� -ใช้!มาติรฐานในส%งคมเป&นเกณฑ์�-ประเม�นการปร%บติ%ว-ประเม�นจิากความท'กข์�ท��เก�ดข์)*นน%กจิ�ติว�ทยาไม-ใช้!เฉพาะข์!อใดข์!อเด�ยว ม%กน0าเอาแนวค�ดท%*งส��มาพ�จิารณา

ฮิ�ปโปเครติ�ส (460-377ป3ก-อนคร�สติ�ศั%กราช้)

1792

Maine-born schoolteacher Dorothea Dix(1802-1877)crusaded for mental health reforms in the U.S. and Canada.

American Clifford Beers (1978-1943)was the founder of the mental health movement in North America.

เกณฑ์�ประเม�นพฤติ�กรรมผิ�ดปกติ�

-ใช้!มาติรฐานทางสถิ�ติ� -ใช้!มาติรฐานในส%งคมเป&นเกณฑ์�-ประเม�นการปร%บติ%ว-ประเม�นจิากความท'กข์�ท��เก�ดข์)*น

Jeffrey DahmerSerial killer

Cho

homeless people

ข์!อช้�*บ-งความปกติ� 1. ร%บร5!ความเป&นจิร�งอย-าง

ม�ประส�ทธิ�ภาพ 2 . ร5!จิ%กติ%วเอง 3 . ความสามารถิท��จิะ

ควบค'มติ%วเอง 4 . ความภาคภ5ม�ใจิและ

ยอมร%บติ%วเอง 5 . ความสามารถิท��จิะสร!าง

ม�ติรไมติร� 6 . ม�ผิลงานสร!างสรรค�

การจิ0าแนกพฤติ�กรรมอปกติ�

The Diagnostic and Statistical Manual of Ment

-al Disorders 3 rd edition R - evised(DSMI I I R)

จิ%ดประเภทความผิ�ดปกติ�ทางด!านจิ�ติใจิและพฤติ�กรรมออกเป&น 18

กล'-ม

1. ความผิ�ดปกติ�ท��เก�ดข์)*นเป&นคร%*งแรกในว%ยทารก เด8กหร9อว%ยร'-น ( Disorders

usually first evident in infancy c hildhood,oradol escence)

2. ความผิ�ดปกติ�ทางจิ�ติอ%นเน9�องจิากสมองหร9อระบบประสาท ( Organic Me

ntal Syndromes and disorder) 3. ความผิ�ดปกติ�อ%นเน9�องมาจิากการใช้!

สารบางประเภทท��ม�ฤทธิ�:ติ-อจิ�ติประสาท ( Psychoactive Substance use

disorders)

4. โรคจิ�ติเภท (Schizophrenia) 5. ภาวะหวาดระแวง ( Delusional

(Paranoid) disorder) 6. โรคจิ�ติอ9�นๆท��นอกเหน9อจิากท��

กล-าวไว!ข์!างติ!น ( Psychotic disorders not else

wherecl assi fi ed) 7 . อารมณ�ผิ�ดปกติ� (Mooddisorders)

8. ความผิ�ดปกติ�ซึ่)�งส%มพ%นธิ�ก%บความว�ติกก%งวล (Anxietydisorders)

9 . ความร5!ส)กถิ)งความผิ�ดปกติ�ทางกาย (Somatoformdisorders)

1 0 . ภาวะส%บเปล��ยน (Dissociative diorders)

11. ความผิ�ดปกติ�เก��ยวก%บเพศั (Sexualdisorders)

12. ความผิ�ดปกติ�เก��ยวก%บการนอน (Sleep disorders)

13. ความผิ�ดปกติ�เก��ยวก%บการด0ารงช้�ว�ติ ( Factitious disorders)

14. ความไม-สามารถิควบค'มความติ!องการ และอารมณ�ท��ร'นแรงได! (I

mpulse Control disorders) 15. การไม-สามารถิปร%บติ%วเข์!าก%บ

ความเคร�ยดในช้�ว�ติประจิ0าว%น ( Adju stment disorder)

16. โรคทางกายท��ม�สาเหติ'ทางด!านจิ�ติใจิ หร9อเก��ยวเน9�องก%บจิ�ติใจิ (Psych

ological factors affecting physi cal condition)

17. ความผิ�ดปกติ�เก��ยวก%บบ'คล�กภาพ (Personalitydisorders)

18. ภาวะจิ�ติใจิบางอย-างท��ไม-อาจิระบ'ได!ช้%ดเจินว-าเป&นความผิ�ดปกติ�ทางจิ�ติ (Conditions notattributable

to mental disorder that focus o f attention or treatment )

ความผิ�ดปกติ�ทางจิ�ติท��กล-าวถิ)งในบทน�*

1 .ความผิ�ดปกติ�ซึ่)�งส%มพ%นธิ�ก%บความว�ติกก%งวล

(Anxiety Disorders)

2. ความผิ�ดปกติ�ทางอารมณ� (MoodDisorders)

3. โรคจิ�ติเภท (Schizophrenia)

4. บ'คล�กภาพผิ�ดปกติ� (P ersonality

Disorder)

/บ'คล�กแบบอ%นธิพาล (A ntisocial

Personality)

ความผิ�ดปกติ�ซึ่)�งส%มพ%นธิ�ก%บความว�ติกก%งวล (Anxiety Disord

ers)1. ความว�ติกก%งวลอย-างส'ดข์�ด

(Panic disorder)“ร5!ส)กม%�นใจิว-าจิะม�เหติ'ร!ายเก�ดข์)*นก%บตินเองอย-างแน-นอน อาการท��ติามมาม�ห%วใจิเติ!นไม-เป&นส0�า หายใจิถิ��และติ9*น กล!ามเน9*อส%�น กระติ'กเป&นลม และอาเจิ�ยน บางคนม�ความกล%วติายร-วมด!วย...

2. ความว�ติกก%งวลเร9*อร%ง (Generalized anxiety disorder)

ม�ความเคร�ยดส5ง แทบติลอดเวลา และม%กจิะติอบสนองติ-อส��งติ-าง ๆ มากเก�นควร นอนไม-หล%บ อ-อนล!า ปวดศั�รษะ ม)นงง ANS ท0างานมาก เหง9�อแติก ห%วใจิเติ!นแรงและเร8ว ม9อเย8นช้9*น ท!องอ9ด หวาดหว%�น

3. ความกล%วโดยไม-ม�เหติ'ผิล (Phobic disorder) จิ0าแนกออกเป&น 2 ประเภท ค9อ

3.1 ความกล%วโดยท%�วไป (simple phobias)

กล%วในส��งท��ไม-ควรกล%ว สามารถิระบ'ได!ว-าอะไรท0าให!ร5!ส)กกล%ว กล%วจินกระทบกระเท9อนการใช้!ช้�ว�ติประจิ0าว%น

3.2 ความกล%วส%งคม (social phobia) (agoraphobia - กล%วท��แจิ!ง)

กล%วติ!องพบปะผิ5!คน กระวนกระวาย และวางติ%วไม-ถิ5ก ถิอนใจิ หน!าแดง เส�ยงส%�นพ5ดติะก'กติะก%ก ความกล%วม%กเก�นจิร�ง

4.การย0*าค�ดย0*าท0า -(Obsessive Compulsive disorders)

ค�ดถิ)งส��งท��ไม-ติ!องการจิะค�ดหร9อจิะท0า ถิ!าไม-ล!างม9อจิะเก�ดอะไรข์)*น ป>ดประติ5หร9อย%งเข์าจิะไม-สามารถิเปล��ยน ไม-พอใจิในการย0*าค�ดย0*าท0า และพยามข์จิ%ดให!หมดส�*น

5.ความว�ติกก%งวลติามหล%งความติ)งเคร�ยดอย-างมากในช้�ว�ติ (Post-

traumatic stress disorder)

เหติ'การณ�ร!ายติามมาหลอกหลอนสม0�าเสมอ ท0าให!ร5!ส)กทรมานใจิมาก บางรายออกมาในร5ปข์องฝั@นร!าย เด8กเล8กแสดงออกโดยการเล-นซึ่0*า ๆ นอนหล%บยาก หง'ดหง�ด ระเบ�ดความโกรธิออกมา สะด'!งติกใจิง-ายมากกว-าปกติ�

ทฤษฎี�ความว�ติกก%งวล 4ประการ

1. ความข์%ดแย!งในใจิ (ทฤษฏี�จิ�ติว�เคราะห�)

เก8บกดความติ!องการท��ส%งคมไม-ยอมร%บ เช้-นความติ!องการเก��ยวก%บเพศัและความก!าวร!าว ท0าให!เก�ดความว�ติกก%งวล เก�ดการถิ-ายเทความร5!ส)กไปส��งใดส��งหน)�ง เป&นส��งใหม-ท��หล�กเล��ยงได!

4 . สาเหติ'ทางทางช้�วว�ทยา4 1 15 เก�ดใน

ครอบคร%ว4 2. ในฝัาแฝัดไข์-ฟอง

เด�ยว ถิ!าคนหน)�งว�ติกก%งวล อ�กคนจิะว�ติกก%งวลด!วย เป&นสามเท-าข์องแฝัดคนละฟอง4 3. ระบบช้�วเคม�ผิ�ดปกติ�

ม�ส-วนท0าให!ย0*าค�ดย0*าท0าได!

2. การเร�ยนร5!ท��จิะติอบสนองติ-อส��งเร!าภายนอก

21. เคยม�ประสบการณ�ท��น-าติกใจิกล%ว หร9อเห8นคนอ9�นได!ร%บผิลร!ายจิากสถิานการณ�น%*น

22. เก�ดการเร�ยนร5! 2 3 กล%วโดยธิรรมช้าติ�อย5-แล!ว

ท0าให!กล%วส��งท��เก��ยวพ%นหร9อใกล!เค�ยง 3. ความค�ดไม-เหมาะสมประเม�นอ%นติรายข์องสถิานการณ�

ส5งเก�นไปย0*าค�ดเก�ดจิากย��งค�ด ย��งก%งวล

ความผิ�ดปกติ�ทางอารมณ� (Mood disorders)

1.ความเศัร!าผิ�ดปกติ�

(depressive disorders)

2.ความเศัร!าและร-าเร�งผิ�ดปกติ� (bipolar disorders)

ความเข์!าใจิท��เก��ยวข์!องก%บความผิ�ดปกติ�ทางอารมณ�

1. ทฤษฎี�จิ�ติว�เคราะห�11. เก�ดจิากการส5ญเส�ย12. เก�ดจิากห%นความโกรธิเข์!าหาตินเอง

2. แนวค�ดเช้�งพฤติ�กรรม21. การไม-ได!ร%บหร9อลดส��งเสร�มแรงเสร�มแรง22. เม9�อเศัร!าคนอ9�นเบ9�อหน-ายทอดท�*งก8ย��งเศัร!ามากข์)*น

3. กล'-มการร5!การค�ด 3 1. Aaron Beck :เก�ดจิาก

การประเม�นตินเองและมองตินเองในด!านลบ

3 2. Seligman : เก�ดจิากการสะสมความร5!ส)กว-าหมดหว%ง ช้-วยไม-ได!

4. แนวค�ดเช้�งช้�วว�ทยา nnnnnnnnnnnnn n

serotonin - limbi c system ม�น!อยท0าให!เศัร!า ม�

มากท0าให!คล%�ง

โรคจิ�ติเภท (Schizophrenia)

ล%กษณะท��ส0าค%ญ 5 ประการ- ความผิ�ดปกติ�ข์องความค�ด และความสนใจิ- ความผิ�ดปกติ�ข์องการร%บร5! - ความผิ�ดปกติ�ทางอารมณ� - การถิอนติ%วจิากความเป&นจิร�ง - ความสามารถิในส��งติ-าง ๆ ลดลง

ภาพวาดโดยผู้�ป่ วยจิ�ตเภท

PET scans of a schizophrenia sufferer's brain (left) and normal brain (right).

ทฤษฏี�ท��เก��ยวข์!องก%บจิ�ติเภท

แนวค�ดเช้�งช้�วว�ทยาบร�เวณล�มบ�คซึ่�สเติ8มม� โด

ปาม�นหร9อสารร%บโดปาม�นมากเก�นไป -ก�นแอมเฟติติาม�นเข์!าไปจิะกระติ'!นให!ผิล�ติโดปาม�นอาการจิะร'นแรงข์)*น

ท%ศันะเช้�งส%งคมและจิ�ติว�ทยาผิ5!ปFวยจิ�ติเภทม%กจิะม�ฐานะทางเศัรษฐก�จิ

ติ0�ามากกว-ากล'-มเศัรษฐ� ฐานะปานกลาง หร9อส5ง สามารถิอธิ�บายได!ด%งน�*

1. คนฐานะด�ม%กไม-ได!ร%บการว�น�จิฉ%ยเพราะเกรงจิะกระทบการงาน2.หล%งจิากปFวยจิะส5ญเส�ยความสามารถิไปท0าให!ยากจินลง3.ความยากจินท0าให!ล0าบาก ปร%บติ%วไม-ได!และปFวยเป&นจิ�ติเภทในท��ส'ด

นอกจิากน%*นล%กษณะความส%มพ%นธิ�ในครอบคร%ว การเล�*ยงด5และพ%ฒนาการว%ยเด8กเป&นสาเหติ'ส0าค%ญเช้-นก%นภาวะท��เส��ยงติ-อการเป&นจิ�ติเภทและ

ความเคร�ยด ได!ข์!อสร'ปด%งน�*- ม�ประว%ติ�เก��ยวก%บความล0าบากใน

ข์ณะคลอดซึ่)�งอาจิม�ผิลติ-อระบบประสาท

- ม�ประว%ติ�ถิ5กแยกจิากแม-เม9�ออาย'ย%งน!อย

- ม�ประว%ติ�ม�พ-อท��ม�ความผิ�ดปกติ�ทางจิ�ติ

- ม�ประว%ติ�พฤติ�กรรมไม-เหมาะสมในโรงเร�ยน

บ'คล�กภาพผิ�ดปกติ� (personality disorder)

บ'คล�กแบบอ%นธิพาล (antisocialpersonality) ม�พฤติ�กรรมเด-นช้%ด 2 ประการ

- ไม-เห8นใจิหร9อห-วงใยผิ5!อ9�น- ไม-ร5!ส)กละอายหร9อร5!ส)กผิ�ดในการกระท0าข์องติน

ทฤษฎี�ท��เก��ยวข์!องก%บบ'คล�กแบบอ%นธิพาล

แนวค�ดเช้�งช้�วว�ทยา- ข์าดความร5!ส)กว�ติกก%งวลติ-ออนาคติ ไม-สนใจิการลงโทษอาจิเก�ดจิากร-างกายม�การติอบสนองติ-อความเคร�ยดน!อยกว-า - อาจิเป&นว-าระบบประสาทอ%ติโนม%ติ�ไวน!อยกว-า ท0าให!ติ!องการความติ9�นเติ!นมากข์)*น ไม-กล%วการลงโทษ

อ�ทธิ�พลจิากความส%มพ%นธิ�ระหว-างพ-อแม-ก%บล5ก

- ข์าดความร%ก ไม-กล%วท��จิะส5ญเส�ยความร%ก ไม-ร%บเอาค-าน�ยมข์องพ-อแม-- ด5แบบอย-างจิากพ-อแม-- ทนติ-อความอ)ดอ%ดได!น!อย