ทนทางสงคมกบการพฒนาเมอง ศาสตราจารย ดร.อานนท กาญจนพนธ

อาจารยประจ าภาควชาสงคมวทยาและมานษยวทยา คณะสงคมศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม

บรรณาธการบรหาร : นางสาวยวด คาดการณไกล

บรรณาธการฝายวชาการ : นางสาวยวด คาดการณไกล

ผถอดความ : นายฮากม ผหาดา

กองบรรณาธการ : นายฮากม ผหาดา, นางสาวณฐธดา เยนบ ารง, นายอรณ สถตพงศสถาพร

ปก : นายอรณ สถตพงศสถาพร

รปเลม : นายฮากม ผหาดา

ปทเผยแพร : มถนายน 2558

ผเผยแพร : ศนยศกษามหานครและเมอง มหาวทยาลยรงสต รวมกบมลนธสงเสรมปญญาสาธารณะ (CPWI) ภายใต

แผนงานนโยบายสาธารณะเพอการพฒนาอนาคตของเมอง

ผสนบสนน : ส านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.)

สารบญ

1. บทน า 1

2. ทนทางสงคมตามทฤษฎตะวนตก 2

2.1 มมมองของความขดแยง 2

2.2 มมมองแบบชมชนนยม 4

3. ทนทางสงคมกบการพฒนาเมอง 6

4. สรป 10

1

ทนทางสงคมกบการพฒนาเมอง1

โดย ศาสตราจารย ดร.อานนท กาญจนพนธ

อาจารยประจ าภาควชาสงคมวทยาและมานษยวทยา คณะสงคมศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม

1. บทน า ผมไดพบชาวบานมาเกบไขมดแดงในบานผม ผมจงสงสยวามาเกบในบานผมไดอยางไร เพราะบานผมเปน

สถานทสวนตว แตกมาเขาใจวาชาวบานไมไดคดวาไขมดแดงเปนเรองสวนตว แมตนมะมวงเปนเรองสวนตวของผม

เปนสงทผมปลก แตไขมดแดงไมใชของสวนตว เปนเรองของธรรมชาตทมอยแลว ดงนนไมวาจะอยในบานใครก

สามารถเกบไดหมด กลาวคอแมในพนทสวนตวกมพนทสวนรวมซอนอย ผมเลยเรยกวาสทธเชงซอน ความเขาใจนผม

ไดมาจากการสงเกตชาวบาน ซงบางครงนกวชาการมกใชความคดจากตะวนตกเสยหมด แตผมพบวาในสงคมเรากม

ความคดพวกนอย ขนอยทเราจะมองเหนหรอไม หากเหนแคการเกบแคไขมดแดงกจะไมรเรอง เมอสอบถามไปเรอยๆ

จงท าใหผมเขาใจวามเรองของการใชสทธรวมกนในพนทสวนตว เชน ในทงนาของคนอน สามารถจบปลาได เกบผกใน

ทคนอนได ไมใชวานาใครนามน แตแนนอนวาตนขาวขโมยไมได กลาวคอมพนทสวนรวมและสวนตวอยในทเดยวกน

ซงเปนอกหนงความคดทผมคนพบ

ตอมาผมไดพฒนาเรองนมาเปนความคดทเรยกวาสทธชมชน สทธสวนรวม หรอ “หนาหม” ทมาจากภาษา

เหนอ "หนาหม" ไดมการพฒนามาเรอยๆ ถาหากไมมการรกษาการใชทรพยากรรวมกนไว คลายๆ กบวาเหนแกตว ไม

มความรสกถงความเปนธรรม อยางนอยทสดถาชาวบานมาเกบไขมดแดงในบานเราได ถงแมจะรวยจนแตกตางกน ก

ยงพออยดวยกนได ถงแมวาเราอาจจะรสกวาเขามาเกบของในบานเรา แตถาเรารสกวา ถามาเกบไขมดแดง แลวเรา

ยอมรบได มนกท าใหอยรวมกนได แมความแตกตางจะมอย อะไรท านองน เราพบวาในสงคมไทยกมความคดเรองนอย

คอปจจบนนเราใชเรองทนทางสงคม แตสมยกอนไมมค านมค าอนๆ ทผมใช แตฝรงเรยกทนทางสงคม เรากตามกน ท

จรงเราไมไดเรยกค านน มค าอนตงมากมาย แตเรากไมเขาใจ ผมพยายามถอดความเขาใจจากประสบการณทอยใน

ชนบท

จากนนมา ผมพยายามมองดวา เมอเปลยนแปลงไปกมการปรบปรง ปรบพฒนาความคดเหลานนใหเขากบ

การเปลยนแปลงในยคตอๆ มา ซงผมกเรยกวาเปน กระบวนการสรางคณคาใหมทตอมากเปนเรองทชาวบานเอา

ความคดเหลานมาเคลอนไหว แตการเคลอนไหวทผมมสวนคอการเคลอนไหวในเรองการตอสเพอใหไดปาชมชน เรอง

ของสวนรวมวาจะท าอยางไรจงจะมบทบาทรวมกนจดการสงทเปนของสวนรวม โดยเฉพาะอยางยง ปาทเปนของทใช

1

ถอดความจากเวทวชาการ เรอง “ทนทางสงคมกบการพฒนาเมอง” เมอ วนพฤหสบดท 30 เมษายน 2558 ณ หองประชมโรงแรมรามา การเดนส กรงเทพฯ ระหวางเวลา 9.30 - 12.00 น. จดโดย แผนงานนโยบายสาธารณะเพอการพฒนาอนาคตของเมอง ภายใตศนยศกษามหานครและเมอง รวมกบมลนธสถาบนสรางสรรคปญญาสาธารณะ โดยการสนบสนนของส านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.)

2

รวมกนมากอน ชาวบานจงเอาเรองนเขามาเคลอนไหวทจะตอส ขณะนนตอสเพอใหไดพระราชบญญตปาชมชน ซงม

กระบวนการตางๆ เคลอนไหวเพอตอรอง ประกอบกบมความคดเรองตางๆ เขามาใช เชน เรองของศกดศรความเปน

มนษย เรองของสทธชมชน รวมถงเรองของการแสดงอตลกษณ หรอตวตน เปนตน

เจาหนาทรฐมกจะมองวาสวนใหญคนทตดไมท าลายปาคอชาวบาน แตนนกเปนการมองเหนเพยงดานลบ

เทานน แตไมไดมองวาชาวบานกมทงดานลบดานบวกเหมอนคนอนๆ คนทตดไมกม คนทรกษากม คนท าดมกไมถก

มองเหน ฉะนนจงเปนประเภททชอบใหรางวลกบคนท าชว แตคนท าดไมมรางวลให คอมองไมเหนวาเขาท าด กลมคน

เหลานแสดงตวตนผานพธกรรม ความเชอ เชน พธการบวชปา เพอแสดงใหเหนวาชาวบานกท าในเรองเหลานได มา

รวมตวกนเพอดแลทรพยากรสวนรวมไดเหมอนกน และท าใหอยางไมมคาตอบแทนดวย แตเรากไมมการใหรางวล หาก

มการยอมรบวาชาวบานกท าไดกสนบสนนตอใหมการก าหนดกฎหมาย หรอพระราชบญญต จะท าใหขบวนการน

ขยายตว เหลานแสดงใหเหนวาเรามแนวคด แตไมรวายงมเงอนไขอะไรทจะท าใหแนวคดเรองทนทางสงคมมการ

ขยายตว กลาวคอแคความคด แตท าใหขยายไมเปน เพราะคดเพยงดานลบ ไมคอยใหความส าคญกบมมมองดานบวก

2. ทนทางสงคมตามทฤษฎตะวนตก ผมไดศกษาวาในทางทฤษฎทเกยวของกบทนทางสงคมในตะวนตก ในเวลานมใครมองกนอยางไรบาง หลาย

ทานคงรบางแลว แตผมกพยายามน ามาสรป เปนการสรปตามแนวทางของผมเอง ผมสนใจวาเมอเขาคดเชนนแลว ผม

จะตความอยางไร เพราะวชาการนนไมใชวาฟงแลวเชอหมด คออานงานของใครจะตองวพากษวจารณหรอน าเสนอ

แนวคดเพมเตมออกไปจงจะท าใหไดความร ความรนนไมใชอานแลวเชอ ความรนนตองอานแลวเถยงจงจะไดความร

ซงกเปนปญหาของวชาการไทยคออานแลวเชอ ทงนผมไดอานทฤษฎเหลานแลวพบวาทนทางสงคมม 2 แนว คอ

1. มมมองของความขดแยง 2. มมมองแบบชมชนนยม

2.1 มมมองของความขดแยง นกวชาการทมชอเสยงทสดในสายนคอ Pierre Bourdieu ไดเขยนหนงสอไวหลายเลม แตงานทส าคญคอ

Distinction ซงเขาเปนคนแรกตงแตป ค.ศ. 1984 ทน าเอาค าวา social capital ขนมาใชในภาษาองกฤษ โดยเรมจาก

ภาษาฝรงเศสกอน เมอแปลเปนภาษาองกฤษคอ social capital ในความเขาใจของ Bourdieu ค าวาทนทางสงคมม 2

มต

มตแรกคอมองไปในแงของโยงใยความสมพนธ หรอเครอขาย มองวาทนทางสงคมเปนความสมพนธ ผมได

กลาวไปแลวขางตนวาเปนความคดและความสมพนธ กอนหนานนผมไมสนใจ Bourdieu แตเรองทผมท ากใกลเคยงกบ

ท Bourdieu พดเรองน ผมมาอานงานของ Bourdieu ในภายหลง เพราะตอนนนยงไมไดแปล กลาวคอตางคนตางท าใน

ท านองเดยวกน เพยงท ากนคนละสถานท

มตทสองคอใหความส าคญวาทนทางสงคมไมใชแคสมพนธกนเทานน แตเปนเรองทถามวาสมพนธกนเพอ

เปาหมายอะไร มเปาหมายท าอะไร กลาวคอรวมกนเพอกระท าการบางอยางทมเปาหมาย เพราะ Bourdieu ไดอทธพล

ความคดมาจาก Karl Marx และ Max Weber เจาพอของทฤษฎสงคมศาสตร และเนองจากเขาเปนชาวฝรงเศส จงได

อทธพลของ Emile Durkheim อกดวย เขาไดรบอทธพลจาก 3 เจาพอทางสงคมศาสตร และน ามาปรบใชใหม

3

หากตองการจะเขาใจ 2 ความคดของเขาดงกลาว ตองเขาใจกอนวาเมอ Bourdieu มองสงคม เขามองวาสงคม

เปนสนาม(field) ทางสงคมทมลกษณะหลากหลาย เปนพนท/สนามของความสมพนธทมมตหลากหลาย มไดหลายทาง

และเขาเปนคนแรกทน าเอาแนวคดเรองทนทไมไดมองวาเปนเพยงทนทางเศรษฐกจเทานน เขาไดเพมทนวฒนธรรม

และทนสงคม ทงยงมทนทางสญลกษณอกดวย ซงทนทงหมดนนสามารถแปรรปกลบไปกลบมาได หากมทนทาง

เศรษฐกจมากกสามารถแปรไปเปนทนทางสงคม หรอทนทางวฒนธรรมกได กลาวคอทนนนไมคงท สามารถแปรรปได

เหลานหมายความวาสนามของความหลากหลาย คอไมไดมองอยางยดตด แตเปลยนแปลง/แปลงราง/แปรรปได

ตลอดเวลา ซงการแปลงราง/แปรรปกเปนสนามทส าคญของสงคมในการทจะใชพลกแพลง และรกษาสถานภาพตวเอง

ไมใหตกต า เชน หากเราท าตวตกต าไปเรอยๆ กเปน nobody แต nobody กสามารถเปลยนเปน somebody ถาเกดม

การแปรเปลยน แมจะมทนเศรษฐกจนอย แตมทนอยางอนมาก หมายความวาไมใชวาจะเปน nobody ตลอดชวต ถา

คณสามารถพลกแพลง ใชทนชนดอนๆ ได กสามารถขยบตวเองไดเหมอนกน แมอาจจะไมไดขยบมาก แตอยางนอยก

ไมไดเปน nobody เปน somebody กถอวาไดแลว เปนตน เพราะฉะนน รปแบบของทนจงเปนสงหนงทชวยท าให

สามารถพลกแพลง ขยบขยายตวไดในสนามตางๆ แตในแตละสนามกมลกษณะของตวเอง ขนอยกบวาจะใชสนามไดด

แคไหน กลาวคอตองมกลยทธ หากมลกษณะท passive หรอตงรบอยเสมอ กไมมใครชวยได แตหากลกขนมา ถงแม

จะจน หรอไมมสมบตมากมาย แตรจกใชทนบางอยางทมอย กสามารถเคลอนทได สามารถเปลยนแปลงได

รปแบบของทนตางๆ ยงท าให agent/ผกระท าการ (คอมองคนวาเปนผกระท าการ มองคนในเชงรกไมใชเชง

รบ) หากรจกพลกแพลง กมโอกาสชนะในเกมนนได หรอเปลยนเปน somebody ได ดงนนหลงจากท Bourdieu มอง

สงคมเชนนน จงไดเขยนบทความ The act of resistant against the new myth of our time การอานงานของ

นกวชาการคนหนงจะอานงานของเขาชนเดยวไมได ตองอานงานหลายชนเพอใหมความเขาใจมากขน เพราะ

นกวชาการมกเปลยนความคดอยเสมอ หากใครกตามทคดวาเกงเหลอเกน คงความคดไวเหมอนเดม เชนนนไมเรยกวา

เกง แตใชไมไดเลย นกวชาการจะตองเปลยนความคดตลอด ไมใชตะลบตะแลง เพราะสงคมเปลยนอยตลอดเวลา จะให

ความคดคงทไมได Bourdieu กเชนกน เปนนกคดทเฉยบแหลมคนหนง และมกจะเปลยนความคดอยเรอยๆ

ในป ค.ศ. 1998 Bourdieu กมองวาทนทเขาคดนนม 3 มต ในแตละทนกมความสมพนธเกยวกบชนชน ทาง

เศรษฐกจ มหลายมต เขาใหความส าคญกบความหลากหลาย มองทนในหลายมต ไมใชมองทนแลวคดในเชงเศรษฐกจ

เทานน เพราะทนสามารถใชไดหลายวธ ไมใชเชงเดยว ทนทง 3 ของ Bourdieu สามารถชวยสรางความชอบธรรม

ใหกบทนทางสญลกษณไดอก กลาวคอมการพลกแพลงไดหลายลกษณะ ดงนน สงเหลานกเหมอนกบวาเวลานเราอย

ในมายาคตทท าใหเราคดไปไดทางเดยว ทางใดทางหนงเทานน หากตดอยในมายาคตของยคสมยของเทคโนโลย IT

social media ฯลฯ ซงขอมลตางๆ ทออกมามเพยงมตเดยวเทานน บางคนกลาววามขอมลหลากหลาย แตเมอเจาะลก

แลว เบองหลงนนนอยมาก เตมไปดวยการครอบง า เรามกคดวาเรามขอมลมาก แตกคดไปในทางเดยวเทานน ดงนน

สงทส าคญมากกวาคอการคดหลายทาง การคดทางเดยวจะงายกวา และสะดวกสบายกวา

ประการตอมา Bourdieu ใหความส าคญกบเรองความขดแยง และอ านาจ เนองจากสงคมมความขดแยงเปน

เรองปกตธรรมดา แตอ านาจไดครอบง าคนเพอลดความขดแยง โดยใหทกคนคดเหมอนกน แตโลกจะตองขดแยง

เพราะหากไมมความขดแยง โลกกไมเปลยนแปลง ดงนนการหยดโลกจงเปนไปไมได

Bourdieu ไดบอกวา concept of social capital วางอยบนฐานของความสมพนธทชวยเสรมความสามารถ

ใหกบผกระท าการในการผลกดนวาระของตน ทกคนมวาระทงสน ทงคนจน คนรวย และใหความส าคญกบ social

4

position คอต าแหนงแหงททางสงคมของแตละกลม แตละคน ลวนแลวแตสรางความชอบธรรมผานเรองของทนทาง

สญลกษณ ทจรงแลวสถานภาพในสงคมเปนเพยงแคสญลกษณ ดงนน social capital ถงไดกลายเปนทรพยากรทชวย

ใหผคนสามารถตอส เพอปรบเปลยนไปในสนามทหลากหลาย

ปจจบนผคนสวนใหญทคดเรองทนทางสงคมจะคดมากเรองของ trust วาเปนหวใจของสงคม เปนฐานของการ

สรางทนทางสงคม หากม trust มความไววางใจกจะท าใหทกอยางเปนไปดวยด เพราะนกสงคมวทยาทางเศรษฐกจทาน

หนง (Mark Granovetter) ทอยมหาวทยาลย Harvard กพดเรองนไวมาก คอใชความคดบวกกบ Karl Polanyi ทให

ความส าคญกบการยดโยง โดยกลาววาโลกปจจบนยดโยงดวยกบความไววางใจและความเชอมนกนทใชท าธรกจ หรอ

อนๆ แต Bourdieu ไมเลนดวยกบความคดน เพราะการมหรอไมม trust ไมใชปญหา ปญหาอยทตว trust เอง แต

Bourdieu ไมไดพดค านอยางชดเจน ดงนน Bourdieu คดวาควรจะมองเรองนอยางระมดระวง

2.2 มมมองแบบชมชนนยม แนวความคดทโตแยง Bourdieu จะเปนอกแนวหนง ซงเปนแนวคดกระแสหลกทใชกนอยปจจบน คอมมมอง

แบบชมชนนยม เมอผคนสวนใหญพดถงค าวาทนทางสงคมกจะหมายถงกรอบของมมมองน นกวชาการหลกของ

มมมองนคอ James Coleman เขยนบทความ Social Capital in the Creation of Human Capital ในป ค.ศ. 1988 ก

ไดอางงานของ Bourdieu เชนกน โดยใชค าวาทนทางสงคมจาก Bourdieu แตในรายละเอยดตางกน บทความของ

Coleman มอทธพลมาก เพราะไดลงพมพใน American Journal of Sociology โดยมองวา social capital ม 2 ทาง

เชนกน คอ

1. Coleman กลาววา social capital as a relational construct หมายความวาตองสรางความสมพนธขนมา

ไมใชวาความสมพนธมอยแลว ซงเปนสวนดของเขาในแงทวาหลายคนคดวาทนทางสงคมมอยแลว แตทจรงไมใช

เพราะตองสรางดวย หากไมสรางขนมากไมไดเปนสมหลน ไมไดมมาเอง

2. social capital as providing resources to others through relationships with individuals คอทนทาง

สงคมเปนทรพยากรทจะชวยใหสามารถสมพนธกบคนตางๆ ได

หากถาม Coleman วา social capital คออะไร ค าตอบคอ 3 ค า network, trust, shared norm ส าหรบ trust

ในสายชมชนนยมนจะไมมปญหา เพราะ trust นดมาก ไมมการตงค าถาม แต Bourdieu ตงค าถามกบ trust และรสกไม

ไววางใจความไววางใจ ส าหรบ shared norm คอความคดทมอยรวมกน กลาวคอทนทางสงคมจะตองมความคดรวมกน

ตองไปดวยกนได ซงตางจากแนวของ Bourdieu ทวาไมรวมกนกไปได ตองขดแยงถงจะไปได ดงนนโดยพนฐานจงมอง

ตางกนอยางมาก หากขดตอไปกจะพบวาในความคดแบบชมชนนยมนน social capital เปนทรพยากรทม function ม

หนาทในฐานะทเปนทรพยากรของแตละคนทจะเอาไปใชได หรอทรพยากรทน าไปใชเพอประโยชนได

การอานงานความคดนน จะอานแคผวเผนไมได แตตองเจาะไปถงฐานคด หากขดไปทฐานคดของกลมชมชน

นยม พบวาเปนฐานคดทเรยกวาแบบ American communitarianism คอชมชนนยมแบบอเมรกน ไมใชวาเปนทไหนก

ได แตเปนแบบ American โดยเฉพาะ หากไมเขาใจบรบทของเอมรกากอาจจะไมรวาเปนมาอยางไร เพราะนอกจาก

ความคดของ Coleman แลว ยงม Robert Putnam ทเปนหวหอกในความคดน

Putnam เปนอาจารยทมหาวทยาลย Harvard เปนอกคนซงถกอางองมาก ในกรณของ Putnam นนเปนนก

รฐศาสตร แต Coleman เปนนกสงคมวทยา Putnam บอกวาความคดนเปนสวนหนงของแนวความคดในอเมรกาท

5

พยายามจะรกษาความหลากหลาย pluralism ความเปนพหนยม เพราะสงคมอเมรกาเปนพหนยม หมายความวา

อเมรกาเปน melting pot ทมหลากหลายชาตพนธมาอยดวยกน และตองการรกษาความหลากหลายไว ในแตละชมชน

กอาจจะมความเปนตวของตวเอง ความเปนชมชนเปนเหมอนกบกระดกสนหลงของอเมรกา เพราะอเมรกาไมใชสราง

มาเปนรฐในตอนแรก แตการสรางรฐเรมจากผคนหนจากยโรปแลวมาตงเปนชมชน กลาวคออเมรกาในเรมแรกมาเปน

ชมชนเลกแลวมาสรางเปนชาตภายหลง ซงแตกตางกบสงคมไทยทสรางชาตกอน และสรางชมชนภายหลง ฉะนนฐาน

ทมาไมเหมอนกน คอฐานชมชนของอเมรกาเขมแขงมาก แตกเสอมไปชวงหนง คอกลายมาเปนปจเจกชนมากขน จงได

มความพยายามฟนฟความเปนชมชนกลบมาอกครง เพอใหเปนพลงในสงคม ในทางการเมอง เพราะการเลอกตงท

แทจรงจะตองมฐานทองถน/ชมชนทมความเขมแขง ดวยความเปนนกรฐศาสตร Putnam ตงสมมตฐานวาทการเมอง

ออนแอเปนเพราะฐานชมชนออนแอเชนกน จงพยายามปลกใหฐานชมชนเขมแขงขน เพอท าใหการเมองดขน ดงนนจง

มองเรองทนทางสงคมในแงทวาเปนหนาทนยม คอมหนาทในการบรณาการทางสงคม

ชมชนอเมรกาเคยเขมแขงในยค 1950, 1960 แตเมอชวง 1970-1980 กเรมเสอม เพราะมความขดแยงกนมาก

ตงแตสงครามเวยดนามเอย ประกอบกบผคนกลายเปนปจเจกชนมากขน ดงนนชวงป 1990 จงพยายามทจะฟนฟ แต

ผมมองวา จรงๆ แลว Putnam มองการเมองแบบไรการเมอง สวน Bourdieu ไมไดมองการเมอง แตความคดเปน

การเมอง ขณะทนกรฐศาสตรจะตองสนใจการเมอง กลบมองการเมองทไมมการเมอง คอไมมอะไรเลย เหมอนวาไป

ตามน า ถาไปตามน ากไมเรยกการเมอง กลาวคอการเมองตองขดแยง ถาไมขดแยง ไมโตเถยงกน กจะไปตามน า แต

แนวของกระแสหลกมกจะเปนลกษณะอยาง Putnam ทมองไมเหน conflict เลย เพราะ Putnam ไดรบอทธพลมาจาก

Alexis De Tocqueville เปนนกคดชาวฝรงเศสทเดนทางไปเทยวอเมรกาในอดต และไดเขยนหนงสอชอวา Democracy

in America ซงดงมาก และถกอางถงมาก ผคนตางกคดวาการเมองอเมรกาเปนเหมอนดงท De Tocqueville วา แตท

จรงอเมรกาไมไดเปนเชนนน แมแบบประชาธปไตยอยางเชนองกฤษ อเมรกานน ถารถงเบองหลงแลวจะรวาไมใช

ประชาธปไตยสกเทาไหร หมายความวามอ านาจเบองหลงมากมาย แตโฉมหนาท De Tocqueville เหนจากการ

เดนทางไปเทยวเทานน ก romanticized American politics ผคนกคดวาการเมองอเมรกนดอยางนนอยางน ทจรงแลว

คอการพยายามทจะรกษาสถานภาพเดม คอไมมการขดแยงอะไรมาก

เมอมาอานหนงสอของ Putnam ซงเขยนป ค.ศ. 1993 ชอวา Making Democracy Works หากประชาธปไตย

ดจรง คงไมจ าเปนตองเขยนหนงสอเลมน ขนาดอเมรกาเมอป ค.ศ.1993 ยงตองเขยนหนงสอเลมน และเรากคดวา

อเมรกาเปนแมแบบประชาธปไตย ซง Putnam บอกวา social capital เปนทรพยากรรวมทส าคญทจะผลกดนให

democracy work เพราะชวงหลงสงคมอเมรกามลกษณะเปนปจเจกชน นยมสงมาก หากชวงนนใครเรยนรฐศาสตรกจะ

ทราบวามคนเขยนวพากษวจารณ โดยกลาววาปจเจกชนนยมไมใชปญหา แตทเปนปญหาคอ possessive

individualism คอเปนปจเจกชนนยมทเหนแกตว เพราะผคนตางกเปนปจเจกชนกนหมด แตปจเจกชนทมจตใจ มความ

เสยสละกมาก และคนทท างานเพอสงคมกเปนปจเจกชนทงสน ดงนน Putnam พยายามทจะไมพดในเชงปจเจกชน แต

กลบไปทชมชน ซงกเปนปญหาทท าใหแนวคดของเขาเนนดานเดยวเกนไป ขณะท Bourdieu ใหความส าคญกบความ

ขดแยงและความหลากหลายมากกวา

หนงสอเลมทสองของ Putnam เขยนในป ค.ศ. 2000 ชอวา Bowling Alone เขาจะแยกระหวาง physical

capital, human capital และ social capital คอมอง capital ม 3 มต แตไมไดมองแบบ Bourdieu ทวาเปน economic

capital กบ cultural capital คอ Putnam ใหความส าคญกบ human capital ทเปนคณสมบตของปจเจกชน ดงนนใน

6

ทฤษฎของ Putnam มองวา social capital เกยวของกบ network และความสมพนธระหวางบคคล คอตองม

ความสมพนธรวมกนจงจะสามารถเกด social capital ได ในขณะท Bourdieu ไมไววางใจ trust แต Putnam คดวา

trust มคณคามหาศาล หมายความวา trust ไมมปญหา ถาม trust แลวทกอยางจะด ซงมองตางกน trust ในความ

เขาใจของ Putnam เปนสวนหนงทท าให network ไปไดด trust เปนเหมอนกบกาวใจ ดงนนเพอจะท าใหเกดชมชนท

เขมแขง จงตองม trust เปนหวใจ และ social capital จงมฐานคดอยตรงทตองมความไวเนอเชอใจกน

Putnam เคยมาบรรยายทจฬาลงกรณมหาวทยาลย เขาพดถง democracy กบ social capital: what's the

connection และผมกไดสไลดมาดวย what is social capital? why is it important? เขากลาววาเปน social network and norms of reciprocity และ core inside ส าคญคอ social network have value for individuals and for

communities ซงดกวาบางคนทมองไมเหนความส าคญของ individual เลย Putnam ยงเหนวา individual ส าคญแต

ตองใหท างานเพอสงคม ดงนน network กมความส าคญ ทพดถง network ม 4 ประการ คอ

• Transmit information

• Help overcome dilemmas of collective action

• Encourage reciprocity and trust

• Influence identities and thus encourage altruism

หลายคนทเอาความคดของ Putnam ไปใชมกเอาแตชอ เอาแตค าวา network เทานน แตไมไดบอกวา

network ขางในมอะไร ดงนนในความคดของ Putnam ขางใน network หมายถงอก 4 ขอขางตน ยงตองใหความส าคญ

กบเรองอตลกษณ แตไมใชวาท าเพอตนเอง แตท าเพอคนทไมรจกกไดดวย ซงกเปนประเดนท Putnam เนน ตอมาเขา

บอกวา different type also social capital กเหมอน human capital กมองไดหลายทาง ไมใชมอง social capital ทาง

เดยวกนหมด social capital สามารถใชทงดหรอไมดกได

สไลดตอมา Putnam บอกวา social capital เกยวของกบอกหลายเรอง คอหลายคนไปอานความคดเขาแลว

ไมรวาหมายถงอะไร เขาบอกวา social capital ไมไดมองแค social capital ตองมองบรบทของ social capital ดวย

หมายความวา social capital จะใช better educational outcome หมายความวาจะท าใหเกดการศกษาดขนดวย คอม

ประโยชน ท าใหสวสดการเดกดขน ท าใหลดอาชญากรรม ฯลฯ คอมอง social capital ดานด ดานไมดกมเชนกน แต

ดานดมมากกวา

เหลานเปนมมมองจากนกทฤษฎทพดถงเรอง social capital ใน 2 แนวทาง ทเปนแนวทางใหญๆ อาจจะมนก

ทฤษฎคนอนทพดเรองนอก แตเปนระดบยอยๆ ลงมา

3. ทนทางสงคมกบการพฒนาเมอง ผมจะเขาสเรองเมอง การเชอมตอกนระหวางทนทางสงคมกบการพฒนาเมอง ท าใหผมตองมาอานเรอง

แนวคดการพฒนาเมอง เมอพดถงเรองการพฒนาเมอง ตองรวามการวเคราะหเรองเมองอยางไร ผมพยายามอานดวา

นกคดหลกๆ ทผมชอบ และคดวางานทส าคญทพดถงเมองทแตกตางจากสาย urban planning หรอ regional planning

ผมกรจกสายนมาก ทมหาวทยาลย Cornell จะม Department of Regional Planning ทใหญมาก และมคนเรยน

มากมาย ซงเปนสายปกตหรอกระแสหลก แตผมอยากรสายไมปกต หรอสายวพากษวจารณ และบงเอญไปเจอหนงสอ

ทออกในป ค.ศ. 1970 ชอวา The Urban Revolution เขยนโดย Henri Lefebvre เปนนกคดชาวฝรงเศส แตถกแปลเปน

7

ภาษาองกฤษเมอไมนานมาน ชวงป 1990-2000 ซง Lefebvre กลาววา urban society is not just in the city คอบาง

คนเมอพดถงเมองกนกถงแคตวเมอง แต Lefebvre ไมไดพดถงเมอง เขาพดถง urban society คอสงคมเมอง ไมใชตว

เมอง

Lefebvre บอกวา urban คอความเปนสงคมเมอง ไมไดมองเมองเฉพาะตวเมอง แตมองทบรรยากาศ มอง

สภาวะทงหมดของความเปนเมอง ซงบอกวา urban phenomena นน จรงๆ แลวเปนสวนหนงของกระบวนการ

สถาปนาสงคมอตสาหกรรม Lefebvre พดถงฝรงเศสและตะวนตก โดยความเปน urban ในสงคมตะวนตกเกดใน

กระบวนการเดยวกบการสรางอตสาหกรรม เปนการดดทงทนและแรงงาน สงคมเมองเปนการสรางตวดดกระบวนการ

สถาปนาความเปนสงคมเมองทสรางเงอนไขเพอใหทนนยมเดนได พดงายๆ คอตองการสรางตวดดเพอใหการ

เคลอนไหวของทน ทส าคญ คอวาท าใหทน circulate และเดนได/ท างานได หากทนไมมศนยกลางกท างานไมได จง

ตองมการรวมศนย เพราะ Lefebvre เปนมารกซสต จงมองเปนเศรษฐศาสตรการเมอง แตเขามองวา urban เปน in

between space คอเขาเปนเจาพอของทฤษฎ production of space ค าวา “space” ในทนไมไดหมายความวา “พนท”

อยางการแปลเปนภาษาไทย แต space หมายความถงพนทของความสมพนธทางสงคม คลายๆ กบท Bourdieu พดวา

เปน field แตเมอแปลเปนภาษาไทยท าใหความเขาใจจงจ ากด เปนปญหาทางภาษา ดงนนเมอ Lefebvre พดวาเปน in

between space กคอรอยตอของความสมพนธของพนทตางๆ เปนรอยตอ/ตวเชอม

Lefebvre บอกวา urban society ไมไดเปน empirical fact เพราะเราเปนนกสงคมศาสตร เรามองอะไรกเปน

ความจรงทปรากฏ ความจรงเชงประจกษ เมอไปมองสงคมเมองจงมองในฐานะทเปนความจรงเชงประจกษ แต

Lefebvre มองวาสงคมเมองเปนความคด เปนการเคลอนไหวทางความคดเพอเปาหมายทชดเจน เปนรปธรรม

บางอยาง นนคอเปาหมายของทน การเปนอตสาหกรรม Lefebvre ไมไดมองวาเปนเพยงความจรงทปรากฏ แตเปน

การเคลอนไหวของความคด ดงนนจะตองเขาใจ Lefebvre กอน ทบอกวา urban level ระดบของความเปนเมองขนอย

กบการสรางทศทาง เงอนไขตางๆ เพอจะขบเคลอนความคด ตรงนจะคลายกบความคดของ Karl Polanyi ทเปนนก

เศรษฐศาสตรสายสถาบนนยม แตเมองไทยเปน neo-classic หมด ไมมสถาบน ทงๆ ทปจจบนคนเรมหนกลบมาอาน

Polanyi กนใหมบางแลว

Polanyi มความคดหนงทเรยกวา double movement หมายความวาในตวเมองไมไดมความคดกระแสเดยว

หรอกระแสทครอบง า คอกระแสทตองการจะสรางเมองเปนศนยกลางของทน แตภายในพนทของเมองจะม 2 กระแส

ตอสกน คอมทงกระแสครอบง า และกระแสตอตาน เมอมองในแนวมารกซสตตองมองเปน dialectic คอไมมอะไรท

ไปทางเดยว วภาษวธทเราเรยกกน แตวภาษวธกมหลายมต ซงมตหนงทส าคญคอ ตองมองทกอยางสองดาน หามมอง

ดานเดยว เมองกมสองดาน เชนเดยวกบเรองอนๆ มทงดานครอบง า และดานตอตาน ซงดานตอตานจะเรยกวาเปน

public space คอพนทสาธารณะ เมอมองเมอง ตองพยายามมองหาพนทตอส เพราะเราจะไมเขาใจความเปนเมองเลย

หากไมสามารถ identify พนททคนมาโตเถยงกน หรอมาตอสกน ดวยเมองทเคลอนไปนน ไมไดเคลอนเพราะคนท

ครอบง าเทานน แตทเคลอนไปเพราะมการตอสกน ท าใหรวาจะเคลอนไปทางไหน เพอลดการตอส หรอท าใหการตอส

เคลอนไปสการพฒนาเมองสคณภาพใหม เมองทพฒนามาได เพราะวามสกนมาตลอด แตถาไปมองเมองแบบทไหลไป

ตามน ากจะไมเหนเมองจรง ๆ การเปลยนแปลงของทกเมองมกจะมาจากการถกเถยงกน สกนจนหวปกหวป า ถงไดม

ความเปลยนแปลง

8

หากตองการจะศกษาสงคมเมอง ตองดวาประเดนทเขยนกนในสงคมเมองคอประเดนอะไร ประเดนเหลานน

ท าใหเขาใจวาจะพฒนาเมองไปทางไหน และผมกพยายามทจะโยงสงท Lefebvre วาเปน public space กเปนสวนหนง

ของทนทางสงคมดวย ดงนนทนทางสงคมจงไมใชแค network หรอทรพยากรตางๆ เพราะทรพยากรในการพฒนาเมอง

อยทการเปดพนทของการโตเถยงมมากนอยแคไหน ถาพนทเหลานนถกปด แนนอนเมองจะมปญหา ถาพนทเปด เมอง

จะเกดการพฒนา ดงนนทนทางสงคมอยตรงจดนดวย เมอครผมไดพดถงทฤษฎทนทางสงคมไปแลว พอพดถงทฤษฎ

เมองบางครงกตอไมตด แตปรากฏวาเราตอกนได ตวเชอมทส าคญอยตรงค าวา public space และการเคลอนไหว

อกคนหนงทเรยกวาเปนเจาพอเรองเมองคอ Manuel Castells เปนชาวสเปน แตไปเรยนทฝรงเศส หนงสอ

เลมแรกทเขาเขยนเมอป ค.ศ.1977 ชอ The Urban Question กเขยนลอความคดของ Lefebvre คอ Urban Revolution

โดย Castells บอกวาสงคมเมองเปนอดมการณของระบบทนนยม เขาฟนธงเลยวาเมองไมใชเพยงขอเทจจรงเชง

ประจกษ แตเปนอดมการณของระบบทนนยม ทมองเรองนไมออก เพราะถกแฝงอย/ซอนอย ไมไดเหนชด แตคนท

ศกษาสงคมเมองแบบทวไปกจะมองแคสงทเหน ซงผมเคยเรยนประวตศาสตรสามารถจะบอกวา ถาคณเหนเทาทเหน

อยาเหนดกวา เพราะสงทเหนเปนเพยงสงทเรยกวาปลายภเขาน าแขงเทานน สวนทมองไมเหนขางลางใหญกวามาก

หากไมมองแลวจะเขาใจสงคมเมองไดอยางไร ทจรงแลวพนทเมองเปนทดงดดหาผลประโยชนจากแรงงาน เพราะท าให

ระบบทนนยมเคลอนทได ถาไมมแรงงานกไปไมรอด

การเมองของสงคมเมองจงอยทามกลางการตอสระหวางนโยบายการวางผงเมองกบขบวนการเคลอนไหวทาง

สงคมระดบรากหญาในเมอง กจะตรงกบท Lefebvre พดวา public space แตสวนใหญผคนจะเรยนเรองสงคมเมองผาน

นโยบายการวางผงเมอง ซงเปนกระแสหลก แตการตอสระหวางนโยบายการวางผงเมองกบขบวนการเคลอนไหวทาง

สงคมระดบรากหญาทตอสกนตางหากทท าใหเมองพฒนา ไมใชคนวางผงเมอง แทจรงแลวตวทขบเคลอนใหตรงใจตอง

เปนการตอสกนทางความคด หากอยากจะรเรองเมองจรงๆ ตองเรมตนจากการศกษาผคนในเมองจากชวตประจ าวน

ถาเรมผดทเรมจากวางผงเมองกไปอวกาศ คออยเหนอความจรง หากเรมตนวาจะพฒนาเมองจรงๆ อยางไร ตอง

เรมตนจากการดวาคนในเมองใชชวตอยางไร และคนในเมองมอยหลายลกษณะ บางครงกไปขบไลหาบเรแผงลอย แต

ถาเกดไมมคนเหลาน แรงงานอยไมได เพราะไมมทกน ทอยกนไดทกวนนกเพราะกลมคนเหลาน เหลานกเปนปญหา

กระบวนการพฒนาเมองจงอยทความขดแยงระวางกลมตางๆ ในสงคม กลมตางๆ ตางชวงชง ขบเคลอนจนดนใหเมอง

พฒนาไปทางใดทางหนง เพราะสงนเปนตวจกรส าคญ แตผคนมองไมเหนพลงขบเคลอนนน เราคดวาการพฒนามาจาก

นโยบายดานผงเมอง เรยกไดวาเปน urban question คอค าถามเกยวกบการพฒนา ซงมกจะถามผด การพฒนาจงผด

ทผดทาง ผดฝาผดตว ดงนนตองถามใหถกทถงจะพบวาพลงขบเคลอนของเมองแทจรงแลวอยทไหน

Castells เขยนหนงสออกมากมาย แตเลมหลกม 2 เลม ป ค.ศ.1996 เขยนเรอง The Rise of Network

Society ทกคนเขาใจเรอง network แต network ของเขาหมายถงสงคมเครอขายทไมไดหมายความถงเครอขายท

ท างานรวมกน Castells ใหความส าคญกบเครอขายวาเปนเรองของการแลกเปลยนความร เพราะเทคโนโลยในปจจบน

สามารถท าใหเกดการเชอมโยงความรได เลมตอมาป ค.ศ.1997 เขาใหความส าคญกบ the power of identity

หมายความวาคนเราทเขามาสกระบวนการเคลอนไหวยงไมรตวเองเปนอยางไร ไมมทางเคลอนไหวทางสงคมได

เพราะการเคลอนไหวทางสงคมเปนการแสดงถงพลง หรออ านาจของตวตน เมอเขาพดถง identity เขาหมายถงใน 3

รปแบบ คอ legitimizing identity, resistant identity และ project identity แตคนสวนใหญมอง identity เพยงหนงเดยว

และไมรความหมายอกดวย วธคดทางวชาการทส าคญทสดคอมองอะไรอยาตขลมเหมารวม ตองแยกแยะ เมอพดถงตว

9

คนกตองแยกแยะ คนเรามตวตนทหลากหลาย การคดวาตวตนมหนงเดยวท าใหลดทอนความเขาใจไดมาก ดงนน

ความคดเกยวกบการแยกแยะจงส าคญมาก

เมอพดถงพลงขบเคลอน หากเนนสายชมชนนยมกจะคดวาภาคประชาสงคม คดอะไรไมออกกภาคประชา

สงคมกไปไมรอด คงตองคดเรองอน ๆ ดวย Lefebvre บอกวามสงหนงทเขาเรยกวา communal resistant คอการ

รวมตวเพอตอสอะไรบางอยาง อาจไมใชเปนเรองภาคประชาสงคมอยางทเราเขาใจ คอรวมตวกนเพอท าจตสาธารณะ

หรอจตอาสากเปนอกแนวหนง เพราะจตอาสานนแคบมาก ท าไดเพยงเรองเลกๆ กอาจจะตองใชการตอสมากขน ถงจะ

ขบเคลอนไปไดมาก คอไมสามารถไปแนวใดแนวหนงได ตองใชหลายแนวเสรมกน หนงสออกเลมหนงของ Lefebvre ท

ดงคอป ค.ศ.1991 คอ The Production of Space ค าวา space หมายถงพนท ภาษาไทยเรยกวาพนท แตพนททาง

สงคม หมายความวาเปน social product เปนเหมอนกบพนทของการตอสทเราใชวา in between คอพนทของความ

ขดแยงทอยระหวางความขดแยงทคนมาปะทะความคดกน เมอเกดการปะทะ เกดจดตดของความคด หากไมมพนท

ปะทะหรอจดตดความคดกไมเกดความคดใหมขนมา

การทจะสราง urban space มนถงมพนฐานอยทการทจะตองคลายๆ กบวา เรมเปนทของทนนยม ทนนยมม

ลกษณะครอบง า ถาเราตองการจะผลกดน ขบเคลอนการพฒนาเมองตอไป จะปลอยใหพลงทมาครอบง าท างานอยาง

เดยว คงขบเคลอนไมได เพราะจะขบเคลอนดวยประโยชนของเขาเองอยางเดยว เมอเปนอยางนนแลว คงจะตอง

พยายามหาพนทใหม ซงผคนตอ ๆ มากเอา Lefebvre มาใชเหมอนกน คนหนงเปนนกภมศาสตรทดงมาก หนงสอเลม

ทดงเขยนถงการพฒนาเมองใน LA เขยนโดย Edward Soja แตผมเอาอกเลมมาชอวา Seeking Spatial Justice ซง

ทฤษฎส าคญคอแนวคดเรอง third space พนทท 3 คอพนทแรกคอพนทครอบง า พนททสองคอพนทตอตาน ดงนนท า

อยางไรถงจะสรางพนททมนเกดจดปะทะกนได เพอใหเกดความคดใหม แลวความคดใหมไมใชความคดเดม ไมใช

ความคดทครอบง าหรอตอตาน แตมนเปนความคดทสถาปนาขนมาใหม พนทนจะเกดขนไดอยางไร เขาบอกวาพนท

มนจะเกดขนภายใตเรองของความคด social justice คอเรองของความเปนธรรมเชงพนท ทนคลายๆ กบวาเขาผลกดน

แนวคดน ดวยการสบทอดมาจากความคดของ Lefebvre ทพดไปในเชงทฤษฎใหเหนวาทฤษฎมนส าคญ ถาเราไมม

ความตนตวทางทฤษฎกจะคดอะไรใหมล าบาก แตทบอกคอฟงทฤษฎแลวไมใชเราเชอ ฟงเพอจะไดถกเถยงได แลวเมอ

ถกเถยงไดกจะสรางอะไรทเปนตวของตวเองได เพอเราจะไดเอามาใชเพอการศกษา เพราะสงคมไทยไมไดพฒนาแบบ

เดยวกบทเขาพฒนาความคดนจากตะวนตกทเปนเมองอตสาหกรรม เมองทนนยม เราพฒนามาอยางไรกตองศกษาเอา

ดงนนเมอปรบเอามาใชกบสงคมไทย แลวเอาสงทผมไดพดแลว จะดงอะไรมาใช จะท าอยางไร เนองจากผมไมคอยได

ศกษาเรองเมอง กพยายามไปดวาท าอะไรไดบาง

ผมคดวาการพฒนาเมองเปนการชวงชงพนททางสงคม เชน เมอตอนทเราสรางรถไฟฟา BTS ชวงแรกกไม

สรางลฟท คนพการกถามวาเขามสทธไหม? แลววนนกเรมมการสรางบนไดเลอน เรมมลฟทขนมา สงน คนทลงทนเขา

ไมคดหรอก คดแคจะหาเงนอยางไรกบโครงการน แตเมอคนจน คนพการลกขนมาตงค าถามกมการเคลอนไหว

เปลยนแปลง มการสรางลฟท ซงกเขาหลกอยางทเราพดมาแลว ทนทางสงคมทเราพดถงคอพลง แตเปนพลงทใช

ตอรองเพอพฒนาคณภาพชวตตามแนวทางของ Edward Soja ผมกพยายามถอดความคดทวา เอามาชวยในการท า

ความเขาใจเกยวกบการศกษา เพราะผมเขาใจวาวนนเราก าลงท าวจยเรองการพฒนาเมอง หากเราจบประเดนไมถก

อาจจะตดอยทแคเรองของขอเทจจรงเชงประจกษมากเกนไป เราอาจจะจบจดไมถก ควรไปดเมองเพอทจะเขาใจความ

เคลอนไหวมากขน ดเมองทมชวตมากขน เมอเอามาใชกเขาหลกการตอรองเพอคณภาพชวต และตอตานการพฒนาท

10

ท าลายคณภาพชวต ปฏรปเมองเพอสทธทอยอาศยของคนจน กเปนการเคลอนไหว หากคนจนไมลกมาเคลอนไหว มน

กไมมทางได การพฒนาเมองกท าในลกษณะเดยวเมอเจอสลมกขบไล กมอยทางเดยว การขบไลจงงาย แตจะท า

อยางไรถงจะท าใหการขบไลเปนการพฒนาเมองไดอยางแทจรง กตองมการคดกนมากขน

พนทของการเคลอนไหวของภาคประชาสงคมจงเปนจดตดของประเดนปญหาตางๆ คอประเดนไหนทขดแยง

กน โตกน กเปนจดส าคญทจะไปมองวามเบองหลงทเปนปญหาอยางไร จงมาตอสกน คดคานกน เชน การคดคานการ

พฒนาทมผลกระทบเชงลบ ไมไดแปลวาการสรางอะไรในเมองแลวทกอยางจะดหมด หากดหมดกไมมคนคาน แตทม

คนคาน หากไปดประเดนทตอสกน คดคานกน แลวพยายามท าความเขาใจเบองหลง อาจจะเขาใจทศทางการพฒนา

เมองมากขน เพราะจะท าใหเกดการเปลยนแปลงในทศทางการพฒนาเมอง ทเปนอยางนน เพราะท าใหเกดการมสวน

รวมในการสรางคณภาพชวตคนในเมองมากขน ซงกเปนความพยายามทผมจะถอดความคดนนมาเปนของผม

ผมเคยอยในกลมขบวนการคดคานไมเอากระเชาลอยฟาขนดอยสเทพ เคยมสวนอยในเมองเชนกน ไมได

หมายความวาโครงการอะไรมาดหมด โครงการทดกม โครงการเลวกม แตเราชอบลดใหเหลอมตเดยว เพราะเราบอก

มตเดยวนนดกวา ซงเปนไปไมได เราตองพยายามพฒนา และรกษามตทหลากหลาย ไมใชวาพฒนาเมองมตเดยว

อยางทเชยงใหม มกลมคนทตดเชอ HIV มากมาย เขากลกขนมาตอส หมายความวาถาเราพฒนาเมอง แตมองไมเหน

หวของคนทมปญหา ถามวาพฒนาเมองไปเพอใคร หากเขาไมลกขนมาเรยกรอง หรอแสดงอตลกษณของเขา เราก

อาจจะไมรวาคนเหลานมอย เพราะคนในเมองมหลายกลม หลายลกษณะ ตองพฒนาเมองภายใตความเขาใจวา

มองเหนหวของคนทแตกตางดวย และเขาใจชวตเขามากขน ตองพฒนาในลกษณะทเราตองไดดวย คนอนกตองไดดวย

ตองมองเหนหวกนและกน การสรางระบบดแลสขภาพทเหมาะสม ไมใชวาใชระบบเดยวหมดเพอดแลสขภาพ เหลาน

เปนประเดนส าคญ ในเมองกมเรองแรงงานขามชาต เรากเกลยดคนพวกนมาก แตเรากขาดพวกเขาไมได ทง ๆ ทจรง

คนสามารถเปนพลเมองไดหลายมต พลเมองทางเศรษฐกจ พลเมองทางวฒนธรรม พลเมองทางชาตพนธ เปนพลเมอง

ไดหลายรปแบบ หากเราไมยอมรบความเขาใจเชนน กอยกนไมได

4. สรป ปจจบน พนทเมองบางสวนเปนพนทเชงพธกรรม พนทศกดสทธ พนทความเชอ แตบางเมองกเปลยนเปน

พนททองเทยว เชน ถนนคนเดนทเชยงใหม คอมการใชพนทเดยวกนในหลายอยาง เราบอกพนทหนงใชเพอเปาหมาย

เดยว แตคนหลายคนชวงชงการใชพนทเดยวกนในหลายอยาง เรากตองเขาใจ เชน พนทบรเวณอนสาวรยสามกษตรย

นกวางแผนเมองจะท าใหพนทสะอาด สวยงาม ท าใหนกทองเทยวมาแลวชนชม พนทนส าหรบนกวางผงเมองจงเปน

พนททตองสงางาม สวยงาม เปน grand avenue นกผงเมองจะมองเชนนน แตคนในเมองเชยงใหมบางสวนไมไดมอง

เชนนนเลย เขามองวาตรงนเปนพนทศกดสทธ เขาจะมาท าพธกรรม ไหวสามกษตรย ทบอกวาพฒนาเมองของนกวาง

ผงเมองหรอของคนเมองนน แทจรงแลวเปนเมองของใคร เพราะคนมองเมองตางกน กรณอยางนกถอเปนการชวงชง

ความหมายของเมอง

เรองของทนทางสงคมเปนการเมองของอตลกษณ การเมองของการชวงชงพนทของสงคมเมองสมยใหม ซงก

มหลายมต ดงทไดพดไปบางแลว สรปวาจรงๆ แลว การเมองของการพฒนาเมองมหลายมตมาก แตปญหาของการ

พฒนาเมองปจจบนคอการลดทอนความเปนเมองเหลอเพยงบางมต ลดลงเรอยๆ ยงพฒนายงลดมต ในขณะทเมองใน

อดตมหลายมต การใหนกวางผงเมองมาวางนนงาย ท าใหสวย แตไมมชวต ดงนนจดนจงตองการใหคนในเมองมสวน

11

รวม เขามาเคลอนไหว ตอส เพอท าใหเกดความเขาใจใหมๆ ทนทางสงคมทเราพดถง ผมคดวาไมใชเรองของเครอขาย

trust ตามทนกทฤษฎบางสวนไดวาไว ส าหรบผมแลวทนทางสงคมคอพนทของพลงชมชนในการเคลอนไหวเพอพฒนา

เมอง จรงๆ แลว ทเราเรยกวาทนทางสงคมคออะไร? กจะตอบวาคอพนททคนตางๆ ในสงคมในชมชนเมอง มาแสดง

พลง เพอจะบอกวาตนเองตองการอยางไร เพราะถาไมมพนทใหเขาออกมาแสดงพลง กไมมทางทเราจะสามารถ

ผลกดนการพฒนาเมองใหเปนไปตามความตองการของคนเมองได

12

13