هاي سيستم كاربردهاي پوياييSystem Dynamics Applications

مروري كوتاه بر کاربردهای پویایی های سیستم در گذشته

دستة پنج در می توان را گذشته در سیستم پویاییهای کاربردهای

. کرد طبقه بندی زیر جدول مطابق عمده

ملی – و جهانی کاربردهای

بخشی – کاربردهای

عام – صنعتی کاربردهای

سازمان – مدیریت کاربردهای

متفرقه – کاربردهای

کاربردهای جهانی و ملی

جهان »پویایی– )( World Dynamics) «های فورستر که( 1971اثر

ازدحام غذا، طبیعی، منابع شدن، صنعتی جمعیت، چون متغیرهایی

می مرتبط یکدیگر به را نظریه جمعیت و در سازد مقدماتی ای

می ارائه جهانی اکولوژی در انسان .کند مورد

دیگران« )»– و »میدوز توسط رم« کلوپ Mبه( 1972مطالعۀ که

منجر رشد« اثر»حدود به و پردازد می جهانی مدلسازی متدلوژی

. چالش مطالعات سایر کنار در مطالعات و آثار این شود می

بودند برخوردار عمومی افکار نزد در زیادی جذابیت از .برانگیز،

کاربردهای جهانی و ملی )ادامه(

ملی – و اقتصاد توسعه زمینه در سیستم پویاییهای »مدل

جامعه (1973ای صنعتی« )فورستر برای

(1975های اقتصادی« )ماس »مطالعۀM چرخه–

. از اقتصاد ایاالت متحدهMITمدل –

کاربردهای بخشی

اقتصادی – بخشهای در سیستم پویاییهای مدلهای

شهر مسايل قبیل از نقل، ا ي،مختلف و حمل نرژی،

. است ... یافته توسعه زیست، محیط دفاع، آموزش،

بخشها – این بین زمینه ،در در یافته توسعه های مدلهای

.شهری و انرژی از گستردگی بیشتری برخوردارند

( به 1968پویاییهای شهری« نوشته فورستر )»–

پردازد. کیفیت زندگی در شهرها می

کاربردهای بخشی )ادامه(

سازی، – خانه جمعیت، قبیل از موضوعاتی اثر این در وی

سرمایه طبیعی، ذاری،آلودگی و ...، را در ایجاد یک گمنابع

سازی انتقال های شهری به منظور شبیه مدل از سیستم

از حالت رشد به تعادل، مدنظر قرار داده است.

این مدل به روشنی رفتار خالف شهود سیستمهای –

سازد و به این طریق نیاز به اجتماعی را نمایان می

ریزی، توجیه مدلسازی پویاییهای سیستم را برای برنامه

کند. می

کاربردهای بخشی )ادامه(

»آلفرد« – چون افرادی توسط زمینه این در دیگر مهم آثار

»ماس«( )1976) و( 1974، »سوئینی« »شرودر«، و

.1975»آلفرد« ) است( شده انجام

برنامه – برای سیستم پویاییهای مدل ریزی بلند مدت یک

طراحی شده است. شاک« آهن توسط »گات در راه

Gottshalk (1982)

ای سیستم يهز روش پویای ا1983در سال »آندرسون« –

برای بررسی سیاستهای مختلف مالی در بخش آموزش

استفاده كرد.

کاربردهای صنعتی عام

در – توان می را سیستم پویاییهای متدلوژی از متعددی کاربردهای

. کرد مشاهده ژنریک و عام سطحی در مختلف صنایع مدلسازی

مدل به توان می مثال پویایی برای صنایع هاهای در سیستم ی

سیمان، الکترونیک، سنگ، ذغال استخراج شیمیایی، کاغذسازی،

. کرد ... اشاره ، و چای

سال شارپ» – در می پروژه 1982« توصیف را ساخت ای به که کند

به مربوط کنترل سیستمهای مدل کنار در سیستم پویاییهای مدل

سرمایه گذاری بعنوان راهنمایی برای برنامه ریزی چرخه

پردازد. استراتژیک در صنعت شیمیایی بریتانیا می

کاربردهای صنعتی عام )ادامه(

استخراج «وولستنهوم»– صنعت به مربوط مسايل کمک با

زمینه در سیستم پویاییهای از کاربردی سنگ، ذغال

با مهسیست کامل تقابل در که سخت مهندسی ای

عمدتا که سیستم پویاییهای معمول زمینه ًکاربردهای در

سیستمهای ) مهسیست جزو که اجتماعی و اقتصادی ای

دهد. تر هستند(، را نشان می نرم

صنعت چای، در حوزهچندین مطالعه صنعتی عام نیز–

انجام شده است.صنعت آلومینیوم، بازار سهام و ...

كاربردهاي مديريتي پوياييهاي سيستم

ویژگي های مسائل مدیریتی سازگار با پویایی های سیستم

مدلسازی رویکرد با سازگار مدیریتی مسائل مهم ويژگي هاي

: برشمرد ذیل در خالصه طور به می توان را سیستم پویاییهای–. هستند مشی ها خط و سیاستها مضامین با مرتبط که مسائلیضعیفی – یافتگی ساخت از و هستند ابهام دارای که مسائلی

برخوردارند.داشته – پی در مدت بلند تبعات و آثار می توانند که مسائلی

باشند.داشته – باالتر مراتب از بازخورهای است ممکن که مسائلی

باشند.–. هستند برخوردار باالیی غیرخطی درجه از که مسائلیتشدیدی – خاصیتهای و تأخیرات با مختلف سطوح در که مسائلی

. هستند درگیرحیاتی – اهمیت از سیستم پویایی های آنها در که مسائلی

برخوردارند.

ویژگي های مسائل مدیریتی سازگار با پویایی های سیستم

–. نباشد کامل سیستم دربارة آگاهی که مسائلی–. نباشد دسترس در آسانی به داده ها آنها در که مسائلی–. هستند درگیر مختلفی افراد آن در که مسائلی–. می شود تحول دچار زمان گذشت با آنها رفتار که مسائلیکمی – و کیفی یا و کیفی حد در تحلیل نیازمند که مسائلی

هستند.ولی – هستند درگیر چندگانه ديدگاه هاي با آغاز در که مسائلی

. نیست کار در تعارضینیازی – و دارند سیستم رفتار تفسیر و شرح نیازمند که مسائلی

. باشد نداشته وجود تجویزی حل های راه به

نكته

دیگر – انواع حل برای می تواند سیستم پویاییهای پارادایم

متدلوژی های سایر دادن قرار واسط با مدیریتی مسائل

. کند پیدا گسترش مدلسازی

مدیریتی – مسائل در سیستم پویاییهای از استفاده همچنین

مهارتهای دیدگاه از یادگیری تمرین بعنوان مي توان را

. داد قرار توجه مورد مدیریتی

مهارتهاي مديريتي

فنی، – رویه مهارت تکنیکها، از استفاده ابزارها توانایی و ها

. است مشخص زمینه یک در

انسانی، – و مهارت انگیزه ایجاد ارتباط، برقراری توانایی

. است رهبری

ادراکی – (مهارت برنامه ،ذهني ) ریزی، هماهنگی و توانایی

توانايي ديدن و درك »تصوير است.تهسازی فعالی یکپارچه

(.Big Pictureبزرگ« )

مهارت در حل مشكالت و طراحي مهارت طراحي،–

راه حل اجرايي براي مشكالت

مهارتهاي مديريتي

مديريت ارشد

نقش – سازمان، ارشد مدیریت سطح در ادراکی مهارتهایپویاییهای از استفاده بنابراین می کنند، بازی را اصلی و غالب

. است اثربخش بسیار سطح اين مسائل حل در سیستماز – عبارتند ارشد مدیر ویژگی های از :بعضی

انتزاع، – و توانایی سازماندهی مفهوم سازی،مرجع چارچوب قالب در متفاوت یکپارچه سازی ای ده های

منسجم.–: ابهام تا تحمل پیچیدگی و ابهام برابر در مقاومت توانایی

. شوند روشن مسائل که زمانی.هوش:– کاربرد کنار در انتزاع توانایی.قضاوت:– اقدام زمان شناخت توانایی

مديريت ارشد )ادامه(

– Strategy Dynamics (Kim Warren)پویای – مختلف يهمتدلوژی مراحل در سیستم ای

استراتژيك برنام . ه ريزي است مفیداهداف – و مأموریت زمینه در مناظره و استراتژيكبحث

تعیین می استراتژي به .شود منتهیکه – سیستم استراتژيهازمانی پویاییهای مدلهای توسط

های ها و ناسازگاری توان نقص د مینسازی شو شبیه. را نشان داداستراتژيهااهداف و

برنامه ريزي استراتژيك

مأموریت

اهداف راهبردی

استراتژيتعیین

ریزی پرتفلیو برنامه

: استراتزيك تغييراتساختار•فرهنگ••MIS•HRMمالي•بازاريابي•رهبري • سبكغيره • و

استراتژي اجراي

فرصت ها•تهديدها•

استراتژيك عوامل شناسايي

قوت نقاطضعف نقاط

استراتژيك عوامل شناسايي

اقتصادي • عواملدولتي • قوانين و سياسي عواململي • و فرهنگي اجتماعي، عواملمنطقه اي • و بينآللملليرقبا•بازار • و مشتريانتكنولوژي•كنندگان • تإميماعتباردهندگان•

خارجي محيط بررسي

چشم انداز•مأموريت •آهداف •ستراتژي ها • ا

موجود وضعيت ارزيابي

مديريت•بازاريابي•مالي • وضعيتتكنولوژي • و فني توانايي هايروش ها • و سيستم هاسازماني • فرهنگانساني • نيروي

داخلي محيط بررسي

چشم انداز•مأموريت •آهداف •ستراتژي ها • ا

مجدد تعريف

مشاركتي••SBUاي • وظيفه هاي استراتزي

استراتژي كردن فرموله

فرآيند برنامه ريزي استراتژيك

مسائل مديريت ارشد براي كاربرد پويايي هاي سيستم

نامساعد – شرایط

بیماری ) سازمانی

سازمانی(

پورتفلیو – برنامه ریزی

سیاست های – تأثیر

دولت

سناریوها – طراحی

محیط – مدیریت

رقابتی

مبنای – بر مدیریت

(MBO)هدف

SWOTتحلیل –

هدف گذاری –

استراتژيها – تدوین

سیاستها – برنامه ریزی

سازمان – برنامه ریزی

مادر

نوسازی –

سیاست –

سرمایه گذاری

سازی – متنوع

شرکتهای – خرید

دیگر / با ادغام جدید

شرکتها

مديريت مياني

فعالیتهای – هماهنگی و کنترل بیشتر میانی مدیریت نقش

. است سازمانی

عملیاتی – و ارشد مدیران با باید میانی مدیر که آنجایی از

برنامه با باید سطح این مدیران لذا باشد، ارتباط ریزی در

. استراتژيك باشند آشنا عملیاتی نیز و

انجام برنامه – میانی مدیریت سطح در که تاکتیکی های

های های راهبردی و برنامه دهنده برنامه شود، ارتباط می

عملیاتی هستند.

مديريت مياني )ادامه(

حوزه در سیاستها تدوین و تحلیل با میانی مدیریت مسايل

وظیفه سیستمهای های توسعه و طراحی نیز و مختلف ای

. است ارتباط در مدیریت، پشتیبانی برای کنترلی و اطالعاتی

سازی موضوعات های پویاییهای سیستم با مفهوم مدل

ای احتمالی دخیل در یک مسأله های وظیفه مهم حوزه

وانند در سطح تای، می مدیریتی مشخص در یک واحد وظیفه

ای را از میان بردارند. مدیریت میانی مرزهای وظیفه

مديريت مياني )ادامه(

مالی :مثال – سیستم در جریان مدلسازی زمان در

مدیر سیستم، پویاییهای متدلوژی از استفاده با

سیاس است و تهممکن تولید موجودی، ای

. دهد قرار مدنظر نیز را بازاریابی

پویای – مدیران يمدلهای ساختن وادار با سیستم های

حوزه مسايل درک و یادگیری ای های وظیفه به

دیگر از طریق رویکردی رسمی به عنوان

سازی سازمان عمل ای برای یکپارچه وسیله

کند. می

مسائل مديريت مياني براي كاربرد پويايي هاي سيستم

منابع – سیاستانسانی

استخدام – سیاستآموزش – سیاستارتقای – سیاست

کارمندانسطح – ناپایداری

اشتغالتولید – نوساناتنزولی – سوددهیتأخیرات – کنترلطراحی – و تحلیل

سازمانیطراحی – و ,DSSتحلیل

MIS

مدیریتی / – مسألهموضوع

بازاریابی – سیاستتبلیغات – سیاستتوزیع – سیاستمالی – تأمین سیاست

استقراض وسیاست –

میان سرمایه گذاریمدت

تولیدی – سیاستموجودی – سیاستبهره وری – برنامه ریزی

مديريت عملياتي

پیاده – و اجرا با بیشتر عملیاتی مدیران که آنجایی سازی از

سیاستها درگیر هستند، از تناسب کاربرد پویاییهای

سیستم در این سطح از مدیریت کاسته می شود.

با این حال، زمینه هایی نیز وجود دارد که حتی مدیران –

عملیاتی نیز با کارکرد برنامه ریزی درگیر هستند.

برخی از اين زمینه ها عبارتند از برنامه ریزی تولید، –

برنامه ریزی مواد، برآورد تقاضا و ... که می توان از

متدلوژی پویاییهای سیستم در آنها استفاده کرد.

مديريت عملياتي

ساخت – بیشتر عملیاتی یافته هستند و مسايل

.معموالً به راه حلهای هنجاری نیازمند هستند

یی بر پایه تفکر سیستمهای سخت و ها متدلوژی–

از تناسب بيشتري در اين پارادایم بهینه سازی

سطح برخوردارند.

متدلوژی پویاییهای سیستم بیشتر می تواند به –

منظور ایجاد »خرده جهان ها« و محیط یادگیری

برای مدیران عملیاتی به کار گرفته شود تا درک

آنها نسبت به عملکرد سیستم بهبود یابد.

مسائل مديريت عملياتي براي كاربرد پويايي هاي سيستم

موضوع / – مدیریتی مسأله

تقاضا – برآورد

تولید – برنامه ریزی

بارگذاری – و زمانبندی

مواد – برنامه ریزی

کیفیت – کنترل و برنامه ریزی

سفارشات – ارسال

سفارشات – جایگزینی

مسائل مديريت وظيفه اي براي كاربرد پويايي هاي سيستم

مسائل مديريت وظيفه اي براي كاربرد پويايي هاي سيستم

بازاريابي مديريت

جدید – محصوالت پخشقیمت گذاری –تبلیغات –

مسائل مديريت وظيفه اي براي كاربرد پويايي هاي سيستم

مالي مديريت

مالی – تأمینسرمایه گذاری–سهام – سود تقسیم ظرفیت–

مسائل مديريت وظيفه اي براي كاربرد پويايي هاي سيستم

عمليات مديريت

محصول – برنامه ریزیفرآیند – برنامه ریزیبهره وری – برنامه ریزیکیفیت – برنامه ریزیادغامی – تولید برنامه ریزیمواد – برنامه ریزی

مسائل مديريت وظيفه اي براي كاربرد پويايي هاي سيستم

انساني منابع مديريتاستخدام–گزینش–ارتقاء–آموزش–توسعه –ارزیابی–گروهی – پويايي هایسازمانی – رفتار

هاي مدلسازي پويايي

سيستمSystem Dynamics Modeling

مدل پويايي هاي سيستمسيستم – پوياييهاي ديگر ، مدل مدل هر از همانند نمايشي

تحت سيستم، رفتار مطالعة منظور به واقعي دنياي � سيستم

. است مخلتف آزمايشي شرايط

، كلماتاين مدل از هر سه شيوه ي معمول� ارتباطي يعني –

. ، براي نمايش سيستم بهره مي گيردرياضياتو گرافيك

اجزاي سازنده مدل هاي پويايي هاي سيستم

متغيرها–

نموداري – ابزارهاي

معادالت–

پويا – رفتار و بازخوري ساختار

تأخيرها–

ماهيت متغيرها

متغيير سطح

متغيرهاي سطح انباشت و يا تجميع يك جريان در طول زمان را نشان

مي دهند.

نقطه از زمان اندازه گيري كرد.هرمتغيرهاي سطح را مي توان در

اصوالً در يك سيستم با توجه به نوع زیر سیستم که می تواند فیزیکی و

یا اطالعاتی باشد، دو نوع متغیر سطح وجود دارد.

مواد، مانند، استزير سيستم فيزيكي با جريان منابع فيزيكي مرتبط

پول، نيروي انساني، سفارشات و ... . زماني كه اين جريان ها انباشته

مي شوند، مبین» سطوح فيزيكي« هستند.

متغيير سطح

اطالع�اتي در سرتاس�ر سيس�تم ب�ا اطالع�ات س�روكار دارد و زي�ر سيس�تم

موجوديت هاي فيزيكي مختلف را به يكديگر متصل مي كند.

زم�اني ك�ه متوس�ط ي�ك جري�ان ف�يزيكي در ط�ول ي�ك دوره زم�اني گرفت�ه

مي شود، اين مقدار متوسط يك »سطح اطالعاتي« است.

اگ�ر ف�روش ب�ا ي�ك ن�رخ معين ص�ورت پ�ذيرد، اين ن�رخ مي توان�د ب�ا :مث�ال

مي�انگين گيري هم�وار ش�ود. و بعن�وان متغ�ير»متوس�ط ف�روش« ب�راي كن�ترل

سيس��تم م��ورد اس��تفاده ق��رار گ��يرد. متغ��ير »متوس��ط ف��روش« ي��ك

متغير»سطح اطالعاتي« است.

متغيير نرخ

متغيره�اي تص�ميم« هس�تند ك�ه »متغيره�اي ن�رخ در ي�ك سيس�تم هم�ان

های سیستم تعيين مي شوند. توسط ساختار سياست ها و استراتژی

متغيره�اي ن�رخ ب�ه ص�ورت جريان ه�اي ورودي و خ�روجي ي�ك متغ�ير س�طح

هس��تند و بن��ابراين تص��ميمي كه در ق��الب متغيره��اي ن��رخ اتخ��اذ مي ش��ود،

متغيرهاي سطح و يا اطالعات در مورد سيستم را تحت تأثیر قرار مي دهد.

متغيره�اي ن�رخ را نمي ت�وان در ي�ك لحظ�ه از زم�ان ان�دازه گيري ك�رد و باي�د

مقدار آنها را در يك بازة زماني مشخص اندازه گيري كرد.

متغيير كمكي

هستند. اين متغيرها از لحاظ تئوري ، اختياري

.متغيرهاي كمكي ساختار ظريف و دقیق سياست ها را تعريف مي كنند

بعبارت ديگر، ارتباطاتی که معرف يك متغير نرخ هستند، با متغيرهاي

كمكي بصورت دقيق و با جزئيات كامل نمايش داده مي شوند.

اگر اين متغيرها حذف شوند، جزئيات ساختار سياست ها در مدل، بصري

و شفاف نخواهد بود. بنابراين، متغيرهاي كمكي باعث مي شوند كه مدل

پويايي هاي سيستم قابل فهم تر گردند.