ภาวะผน าการเปลยนแปลงกบความรบผดชอบตอสงคมของผบรหารสถานศกษา

โดย นายอดมศกด กลครอง

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญาศกษาศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา ภาควชาการบรหารการศกษา

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร ปการศกษา 2553

ลขสทธของบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร

ภาวะผน าการเปลยนแปลงกบความรบผดชอบตอสงคมของผบรหารสถานศกษา

โดย นายอดมศกด กลครอง

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญาศกษาศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา ภาควชาการบรหารการศกษา

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร ปการศกษา 2553

ลขสทธของบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร

TRANSFORMATIONAL LEADERSHIP AND CORPORATE SOCIAL RESPONSIBILITY OF SCHOOL ADMINISTRATORS

By Udomsak Koolkrong

A Thesis Submitted in Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree MASTER OF EDUCATION

Department of Educational Administration Graduate School

SILPAKORN UNIVERSITY 2010

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร อนมตใหวทยานพนธเรอง“ภาวะผน าการเปลยนแปลงกบความรบผดชอบตอสงคมของผบรหารสถานศกษา ”เสนอโดย นายอดมศกด กลครอง เปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญาศกษาศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา

...................................................................... (ผชวยศาสตราจารย ดร.ปานใจ ธารทศนวงศ)

คณบดบณฑตวทยาลย วนท..........เดอน.................... พ.ศ...........

อาจารยทปรกษาวทยานพนธ 1. ผชวยศาสตราจารย ดร.ประเสรฐ อนทรรกษ 2. รองศาสตราจารย ดร.ศรชย ชนะตงกร 3. อาจารย ดร.มทนา วงถนอมศกด

คณะกรรมการตรวจสอบวทยานพนธ .................................................... ประธานกรรมการ (ผชวยศาสตราจารย วาทพนตร ดร.นพดล เจนอกษร) ............/......................../.............. .................................................... กรรมการ .................................................... กรรมการ (อาจารย ดร.ส าเรง กจรพนธ ) (รองศาสตราจารย ดร.ศรชย ชนะตงกร) ............/......................../.............. ............/......................../.............. .................................................... กรรมการ .................................................... กรรมการ (ผชวยศาสตราจารย ดร.ประเสรฐ อนทรรกษ) (อาจารย ดร.มทนา วงถนอมศกด) ............/......................../.............. ............/......................../..............

ง

51252412 : สาขาวชาการบรหารการศกษา ค าส าคญ : ภาวะผน าการเปลยนแปลง / ความรบผดชอบตอสงคม อดมศกด กลครอง : ภาวะผน าการเปลยนแปลงกบความรบผดชอบตอสงคมของผบรหารสถานศกษา. อาจารยทปรกษาวทยานพนธ : ผศ.ดร.ประเสรฐ อนทรรกษ , รศ.ดร.ศรชย ชนะตงกร และ อ.ดร.มทนา วงถนอมศกด. 205 หนา.

การวจยครงนมวตถประสงคเพอทราบ 1) ภาวะผน าการเปลยนแปลงของผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน

สงกดส านกงานเขตพนทการศกษานครปฐม เขต 2 2) ความรบผดชอบตอสงคมของผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษานครปฐม เขต 2 3) ความแตกตางของภาวะผน าการเปลยนแปลงและความรบ ผดชอบตอสงคมของผบรหารสถานศกษาระหวางบคลากรในสถานศกษากบกรรมการสถานศกษา สถานศกษาขนพนฐาน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษานครปฐม เขต 2 และ 4) ความสมพนธระหวางภาวะผน าการเปลยนแปลงกบความรบผดชอบตอสงคมของผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษานครปฐม เขต 2 กลมตวอยาง ไดแก สถานศกษาขนพนฐาน ในสงกดส านกงานเขตพนทการศกษานครปฐม เขต 2 จ านวน 103 แหง ผใหขอมลในแตละสถานศกษาประกอบดวย ผอ านวยการโรงเรยน คร ประธานคณะกรรมการสถานศกษา และคณะกรรมการสถานศกษา รวม 412 คน เครองมอทใชในการวจยเปนแบบสอบถามเกยวกบภาวะผน าการเปลยนแปลงตามแนวคดของ มาแชลล และมอลล และความรบผดชอบตอสงคมของผบรหารสถานศกษา ตามแนวคดของสถาบนไทยพฒน มลนธบรณะชนบทแหงประเทศไทย ในพระบรมราชปถมภ สถตทใชในการวเคราะหขอมลประกอบดวย คาความถ รอยละ คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน การวเคราะหความแตกตางดวยการทดสอบคาท การวเคราะหสหสมพนธของเพยรสน และการวเคราะหเนอหา

ผลการวจยพบวา 1. ภาวะผน าการเปลยนแปลงของผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษา

นครปฐม เขต 2 โดยภาพรวมและรายดานอยในระดบมาก 2. ความรบผดชอบตอสงคมของผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษา

นครปฐม เขต 2 โดยภาพรวมอยในระดบมาก เมอพจารณาเปนรายดานพบวา ความรบผดชอบตอสงคมของผบรหารสถานศกษาดานการรวมพฒนาชมชนและสงคม อยในระดบมากทสด และอก 7 ดานทเหลออยในระดบมาก

3. ภาวะผน าการเปลยนแปลงของผบรหารและความรบผดชอบตอสงคมของผบรหารสถานศกษา สงกดส านกงานเขตพนทการศกษานครปฐม เขต 2 ระหวางบคลากรภายในและกรรมการสถานศกษา โดยภาพรวมไมแตกตางกน

4. ภาวะผน าการเปลยนแปลงกบความรบผดชอบตอสงคมของผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษานครปฐม เขต 2 มความสมพนธกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01

ภาควชาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร ปการศกษา 2553 ลายมอชอนกศกษา........................................ ลายมอชออาจารยทปรกษาวทยานพนธ 1. .................................. 2. .................................. 3. ..................................

จ

51252412 : MAJOR: EDUCATIONAL ADMINISTRATION KEY WORD: TRANSFORMATIONAL LEADERSHIP/CORPORATE SOCIAL

RESPONSIBILITY UDOMSAK KOOLKRONG : TRANSFORMATIONAL LEADERSHIP AND CORPORATE SOCIAL RESPONSIBILITY OF SCHOOL ADMINISTRATORS. THESIS ADVISORS : ASST.PROF. PRASERT INTARAK, Ed.D., ASSOC.PROF.SIRICHAI CHINATANGKOOL, Ph.D. AND MATTANA WANGTHANOMSAK., Ph.D. 205 pp.

The purposes of this research were to find : 1) the transformational leadership of the basic education school administrators, Nakhon Pathom Educational Service Area Office 2; 2) the corporate social responsibility of the basic education school administrators, Nakhon Pathom Educational Service Area Office 2; 3) the difference in transformational leadership and corporate social responsibility of basic education school administrators between school personnel and basic education school committee, Nakhon Pathom Educational Service Area Office 2; and 4) the relationship between transformational leadership and the corporate social responsibility of the basic education school administrators. The sample was 103 basic education schools in Nakhon Pathom Educational Service Area Office 2. The respondents consisted of school principals, teachers, school board chairman and school board committee, with the total of 412. The instrument used in this research was the questionnaire, regarding transformational leadership based on Marshall and Molly concept; and corporate social responsibility based on Thaipat Institute in Foundation for Thailand Rural Reconstruction Movement Under Royal Patronage concept. The statistics used were frequency, percentage, mean, t-test, Pearson’s product-moment correlation coefficient, and content analysis. The findings of the research were as follow :

1) The transformational leadership of the basic education school administrators, collectively and individually, was found at a high level.

2) The corporate social responsibility of the basic education school administrators was collectively found at a high level; when considered individually; the contribution to the community and society of school administers was found at the highest level and 7 remaining aspects were found at the high level.

3) The difference in transformational leadership of school administrator and and corporate social responsibility between school personnel and basic education school committee, Nakhon Pathom Educational Service Area Office 2, collectively, was not found.

4) The relationship between transformational leadership and the corporate social responsibility of the basic education school administrators, Nakhon Pathom Educational Service Area Office 2 were found at the .01 level of significance.

Department of Educational Administration Graduate School, Silpakorn University Academic Year 2010 Student's signature ........................................... Thesis Advisors' signature: 1............................. 2........................... 3…………................

ฉ

กตตกรรมประกาศ

วทยานพนธฉบบนส าเรจสมบรณดวยความเรยบรอย เพราะไดรบความเมตตากรณา ชวยเหลออยางดยงจาก ผชวยศาสตราจารย ดร.ประเสรฐ อนทรรกษ ประธานผควบคมวทยานพนธ รองศาสตราจารย ดร. ศรชย ชนะตงกร อาจารย ดร. มทนา วงถนอมศกด อาจารยผควบคมวทยานพนธ อาจารย ดร.ส าเรง กจรพนธ ผทรงคณวฒ และผชวยศาสตราจารยวาทพนตร ดร.นพดล เจนอกษร ประธานสอบวทยานพนธ ทไดใหค าปรกษา แนะน า สนบสนนและชวยเหลอ ตลอดจนแกไขขอบกพรองตางๆ จนส าเรจลลวงดวยด ผวจยขอกราบขอบพระคณ รองศาสตราจารย ดร. ประกอบ คณารกษ พรอมทงขอกราบขอบพระคณบรพาคณาจารยทกทานทประสทธประสาทวชาความรทงหลายทงปวง และใหก าลงใจในการศกษาวจยครงนอยางสงไว ณ โอกาสน ขอกราบขอบพระคณ ผชวยศาสตราจารย ดร.ปรางคศร พณชยกล ผชวยศาสตราจารย สอางค ด าเนนสวสด ทานศกษานเทศ ไชยากาล เพชรชด อาจารย แนงนอย ตราช อาจารย ประเสรฐ พณชยกล ทไดใหความอนเคราะหในการตรวจสอบความเทยงตรงของเครองมอทใชในการวจย ขอขอบพระคณคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษานครปฐม เขต 1 ท ง 8 โรงเรยน ท ใหความอน เคราะห ในการทดลองใช เค รองมอ และขอขอบพระคณคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน ในสงกดส านกงานเขตพนทการศกษานครปฐม เขต 2 ทใหความรวมมอในการตอบแบบสอบถามและจดเกบขอมลในครงน คณคาแหงความพยายามครงนขอมอบแด ผชวยศาสตราจารย ดร.ปรางคศร พณชยกล รองศาสตราจารย ดร.จราวรรณ คงคลาย อาจารย ดร.ศรยา สขพานช อาจารย ดร.วชนย เชาวด ารงค อาจารย สายหยด นอยพทกษ บดา มารดา และสมาชกในครอบครวของผวจยทกทานทเปนก าลงใจส าคญเสมอมา ตลอดจน พระมหาบญลอ วชชากโร อาจารย ณรงคชย ศรศศลกษณ อาจารย สาคร ชวยด ารงค อาจารย ปรชา จนทรมณ อาจารย ธนกร บตรมน และ อาจารย วสนต ปรดานนต ตลอดจนเพอนนกศกษาภาควชาการบรหารการศกษา รนท 28 ทใหความชวยเหลอในทกดานจนท าใหวทยานพนธฉบบนส าเรจสมบรณดวยด

ช

สารบญ หนา บทคดยอภาษาไทย .................................................................................................................... ง บทคดยอภาษาองกฤษ ............................................................................................................... จ กตตกรรมประกาศ ..................................................................................................................... ฉ สารบญตาราง ........................................................................................................................... ฎ

สารบญภาพ ............................................................................................................................... ฐ บทท 1 บทน า ............................................................................................................................. 1 ความเปนมาและความส าคญของปญหา ................................................................ 3

ปญหาของการวจย ................................................................................................. 8 วตถประสงคของการวจย ...................................................................................... 16 ขอค าถามของการวจย ............................................................................................ 16 สมมตฐานของการวจย .......................................................................................... 17

ขอบขายเชงทฤษฎของการวจย .............................................................................. 17 ขอบเขตของการวจย .............................................................................................. 23 นยามศพทเฉพาะ ................................................................................................... 25 2 วรรณกรรมทเกยวของ ................................................................................................... 29 แนวคดเกยวกบภาวะผน าการเปลยนแปลง ............................................................ 29 ความเปนมาของภาวะผน าการเปลยนแปลง ............................................... 30 แนวคดและทฤษฎภาวะผน าการเปลยนแปลง ............................................ 31 โมเดลภาวะผน าแบบเตมรปแบบ ............................................................... 39 องคประกอบภาวะผน าการเปลยนแปลงทมสวนเหมอนกน ....................... 49 แนวคดเกยวกบความรบผดชอบตอสงคมขององคกร ........................................... 51

แนวคดและความเปนมาของความรบผดชอบตอสงคมขององคกร... ........ 51 ทศนะเกยวกบความรบผดชอบตอสงคม... ................................................ 54

การก าหนดขนตอนความรบผดชอบของธรกจแบบอนๆ .......................... 56 ความรบผดชอบตอสงคมขององคกรรปแบบของ พอรเตอร ..................... 62

ความรบผดชอบตอสงคมเชงกลยทธ ......................................................... 62

ซ

บทท หนา 2 ความรบผดชอบตอสงคมเชงยทธศลป ......................................................... 64 ความรบผดชอบตอสงคมกบธมมกสงคมนยม ............................................. 67 ตนแนวคดและทฤษฎของความรบผดชอบตอสงคมขององคกร .................. 71 ความหลากหลายของความรบผดชอบตอสงคมขององคกร ......................... 73 ความส าคญและประโยชนของความรบผดชอบตอสงคม............................. 76 จ าพวกของความรบผดชอบตอสงคมขององคกร ......................................... 78 ระดบชนของความรบผดชอบตอสงคมขององคกร ...................................... 80 การพฒนาความรบผดชอบตอสงคมในองคกร ............................................. 81 ความรบผดชอบตอสงคมเทยมกบความรบผดชอบตอสงคมแท ดอยางไร ... 82 ความรบผดชอบตอสงคมคอ “หนาท” หรอ “การอาสา” ........................... 83 บรรษทบรบาล ตางกบ บรรษทภบาล อยางไร .............................................. 84 ความรบผดชอบตอสงคมคอ “การลงทน” หรอ “การท าบญ” ................... 87 เคลอนขบวนความรบผดชอบตอสงคมขององคกรทางไหนด ...................... 88 มาตรฐานเพอความรบผดชอบตอสงคม ไอ เอส โอ .................................... 90

กจกรรมทแสดงความรบผดชอบตอสงคมขององคกร .......................................... 93

องคกรเอกชนภายใตส านกงานทรพยสนสวนพระมหากษตรย .................... 93 องคกรรฐวสาหกจ ........................................................................................ 94 องคกรเอกชนผใหบรการดานการสอสาร ..................................................... 95 องคกรเอกชนผผลตสนคาอปโภคบรโภคและบรการ .................................. 97

องคกรเอกชนผผลตและใหบรการดานพลงงาน .......................................... 99 งานวจยทเกยวของ .................................................................................................. 101

งานวจยในประเทศ ....................................................................................... 101 งานวจยตางประเทศ ...................................................................................... 111 สรป .............................................................................................................. 116

3 การด าเนนการวจย ......................................................................................................... 117 ขนตอนการด าเนนการวจย .................................................................................... 117

ฌ

บทท หนา 3 ระเบยบวธวจย ...................................................................................................... 118

แผนแบบการวจย ........................................................................................ 118 ประชากร .................................................................................................... 118 กลมตวอยาง ................................................................................................ 119 ผใหขอมล ................................................................................................... 119 ตวแปรทศกษา ............................................................................................ 120 เครองมอทใชในการวจย ........................................................................................ 123 การสรางและพฒนาเครองมอ ..................................................................... 125 การเกบรวบรวมขอมล ................................................................................ 125 การวเคราะหขอมล ................................................................................................ 126 สถตทใชในการวจย ............................................................................................... 126 สรป ....................................................................................................................... 127

4 ผลการวเคราะหขอมล.................................................................................................... 128 ตอนท 1 การวเคราะหสถานภาพของผตอบแบบสอบถาม ...................................... 128 ตอนท 2 การวเคราะหระดบภาวะผน าการเปลยนแปลงของผบรหารสถานศกษา สงกดส านกงานเขตพนทการศกษานครปฐม เขต 2 ............................... 130 การวเคราะหขอเสนอแนะเกยวกบภาวะผน าการเปลยนแปลงของ ผบรหารสถานศกษาสงกดส านกงานเขตพนทการศกษานครปฐม เขต 2 ... 140 ตอนท 3 การวเคราะหระดบความรบผดชอบตอสงคมของผบรหารสถานศกษา สงกดส านกงานเขตพนทการศกษานครปฐม เขต 2 ............................... 143

การวเคราะหขอเสนอแนะเกยวกบความรบผดชอบตอสงคมของ ผบรหารสถานศกษา สงกดส านกงานเขตพนทการศกษานครปฐม เขต 2 ............. 150 ตอนท 4 การวเคราะหความแตกตางของภาวะผน าการเปลยนแปลงกบ ความรบผดชอบตอสงคมของผบรหารสถานศกษาระหวางบคลากรภายใน สถานศกษากบกรรมการสถานศกษาทเปนบคคลภายนอกสถานศกษา........ 153 ตอนท 5 การวเคราะหความสมพนธระหวางภาวะผน าการเปลยนแปลงกบความ รบผดชอบตอสงคมของผบรหารสถานศกษา สงกดส านกงานเขตพนท การศกษานครปฐม เขต 2 ............................................. 155

ญ

บทท หนา 5 สรปผลการวจย อภปรายผล และขอเสนอแนะ ............................................................... 157

สรปผลการวจย ....................................................................................................... 158 อภปรายผล.............................................................................................................. 159 ขอเสนอแนะ ........................................................................................................... 164

ขอเสนอแนะของการวจย ............................................................................... 164 ขอเสนอแนะของการวจยครงตอไป ............................................................... 166

บรรณานกรม ............................................................................................................................. 168 ภาคผนวก .................................................................................................................................. 176

ภาคผนวก ก หนงสอขอความอนเคราะหตรวจเครองมอวจยและรายนามผเชยวชาญ....... 177 ภาคผนวก ข หนงสอขอทดลองเครองมอวจยและรายชอโรงเรยน.......................... 180

ภาคผนวก ค การหาคาความเชอมน (Reliability) .................................................... 183 ภาคผนวก ง หนงสอขอความอนเคราะหในการเกบรวบรวมขอมลและ รายชอโรงเรยน ... 186 ภาคผนวก จ เครองมอในการวจย ......................................................................... 192 ประวตผวจย .............................................................................................................................. 205

ฎ

สารบญตาราง ตารางท หนา 1 ความแตกตางระหวางภาวะผน าแบบแลกเปลยน กบภาวะผน าการเปลยนแปลง ..... 38 2 องคประกอบทมเหมอนกนของภาวะผน าการเปลยนแปลง ...................................... 50 3 พฒนาการของแนวคดความรบผดชอบตอสงคมขององคกร .................................... 53 4 รปแบบเชงกลยทธของความรบผดชอบตอสงคมขององคกร (Strategic CSR) ........ 63 5 รปแบบเชงยทธศลปของความรบผดชอบตอสงคมขององคกร (Creative CSR ........ 65 6 แสดงประชากร กลมตวอยางและผใหขอมล ............................................................ 119 7 ขอมลทวไปเกยวกบสถานภาพของผตอบแบบสอบถามแบบสอบถาม .................... 129 8 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และคาระดบของภาวะผน าการเปลยนแปลง ......... 131 9 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และคาระดบของภาวะผน าการเปลยนแปลง ตามองคประกอบหลกพฤตกรรม (X1) ดานการสอสาร(X1.1) ............................... 132 10 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และคาระดบของภาวะผน าการเปลยนแปลง ตามองคประกอบหลกพฤตกรรม (X1) ดานความเชอมน (X1.2) ........................... 133 11 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และคาระดบของภาวะผน าการเปลยนแปลง ตามองคประกอบหลกพฤตกรรม (X1) ดานความเอาใจใสดแล (X1.3) ................. 134 12 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และคาระดบของภาวะผน าการเปลยนแปลง ตามองคประกอบหลกพฤตกรรม (X1) ดานการสรางโอกาสหรอความเสยง (X1. 135 13 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และคาระดบของภาวะผน าการเปลยนแปลง ตามองคประกอบหลกลกษณะพเศษเฉพาะ (X2) ดานความเชอมนในตนเอง (X2.1 136 14 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และคาระดบของภาวะผน าการเปลยนแปลง ตามองคประกอบหลกลกษณะพเศษเฉพาะ (X2) ดานการมอบอ านาจให (X2.2)…...137 15 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และคาระดบของภาวะผน าการเปลยนแปลง ตามองคประกอบหลกลกษณะพเศษเฉพาะ (X2) ดานวสยทศน หรอ ขดความ สามารถกระบวนการเรยนร (X2.3) .................................................................. 138 16 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และคาระดบของความรบผดชอบตอสงคมของ สถานศกษาตามองคประกอบหลกลกษณะพเศษเฉพาะ (X2) ดานบรบทองคกร หรอวฒนธรรม (X2.4) ........................................................................................ 139

ฏ

ตารางท หนา 17 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และคาระดบของความรบผดชอบตอสงคม ของสถานศกษา (Y) ......................................................................................... 143 18 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และคาระดบของความรบผดชอบตอสงคม ของสถานศกษา (Y) ดานการก ากบดแลกจการทด (Y1) .................................. 144 19 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และคาระดบของความรบผดชอบตอสงคม ของสถานศกษา (Y) ดานการค านงถงสทธมนษยชน (Y2) ............................. 145 20 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และคาระดบของความรบผดชอบตอสงคม ของสถานศกษา (Y) ดานการปฏบตดานแรงงาน (Y3) .................................... 146 21 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และคาระดบของความรบผดชอบตอสงคม ของสถานศกษา (Y) ดานการดแลสงแวดลอม (Y4) ........................................ 146 22 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และคาระดบของความรบผดชอบตอสงคม ของสถานศกษา (Y) ดานการด าเนนงานอยางเปนธรรม (Y5) ......................... 147 23 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และคาระดบของความรบผดชอบตอสงคม ของสถานศกษา (Y) ดานการใสใจตอผบรโภค (Y6) ....................................... 148 24 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และคาระดบของความรบผดชอบตอสงคม ของสถานศกษา (Y) ดานการรวมพฒนาชมชนและสงคม (Y7) ....................... 149 25 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และคาระดบของความรบผดชอบตอสงคม ของสถานศกษา (Y) ดานการจดท ารายงานดานสงคมและสงเเวดลอม (Y8) … 150 26 เปรยบเทยบภาวะผน าการเปลยนแปลงระหวางบคลากรภายในและภายนอก สถานศกษา .................................................................................................... 153 27 เปรยบเทยบความรบผดชอบตอสงคมของสถานศกษาระหวางบคลากรภายใน และภายนอกสถานศกษา ............................................................................... 154 28 การวเคราะหความสมพนธระหวางภาวะผน าการเปลยนแปลงกบความรบผดชอบ ตอสงคมของสถานศกษา สงกดส านกงานเขตพนทการศกษานครปฐม เขต 2. 155

ฐ

สารบญภาพ ภาพท หนา 1 ลกษณะโครงรางผลลพธทดทสดของลกษณะภาวะผน า .......................................... 44

2 ลกษณะโครงรางทเปนผลลพธระดบรองของลกษณะภาวะผน า .............................. 45 3 เปรยบเทยบความรบผดชอบของธรกจ ..................................................................... 55 4 การแยกความรบผดชอบของธรกจ ........................................................................... 56 5 หลกไตรกปปยะ ( Triple Bottom Lines : TBL) ...................................................... 58 6 พฒนาการความรบผดชอบตอสงคมขององคกร ....................................................... 64 7 ความรบผดชอบตอสงคมขององคกรตอสงคมใกล และสงคมไกล .......................... 75

บทท 1 บทน า

พระบาทสมเดจพระเจาอยหว รชกาลท 9 ปราชญจอมราชนทไดพระราชทานพระราชด ารดานการศกษาไวคอ “การศกษานนกลาวโดยรวบยอดกคอการท าใหบคคลมปจจย หรอมอปกรณส าหรบชวตอยางครบถวนเพยงพอ ทงในสวนวชาความร สวนความคดวนจฉย สวนจตใจและคณธรรมความประพฤต สวนความขยนอดทนและความสามารถ ในอนทจะน าความรความคดไปใชปฏบตงานดวยตนเองใหดจรงๆ เพอสามารถด ารงชพอยไดดวยความสขความเจรญมนคง และสรางประโยชนใหแกสงคมและบานเมองไดตามควรแกฐานะดวย”1 ซงสอดคลองกนกบปรชญาเมธแหงซกโลกตะวนออก พระราชวรมณ ไดใหความหมายอยางชดเจนไววา “การพฒนาคนใหเปนมนษยทสมบรณนนแหละเปนเนอเปนตวเปนความหมายทแทของการศกษา”2 ตองฝกฝนอบรมใหเปนคนด ใหเปนคนทไดรบการฝกฝนอยางดแลวเปนคนทเรยกไดวา Educated man คอเปนคนทมการศกษา ตองพยายามหาทางวาท าอยางไรจะสอนใหเปนคนมการศกษาทแท ใหเปนคนทไดมการฝกฝนอบรมพฒนาแลวทงทางรางกาย ทางสงคม ทางจตใจและทางสตปญญา3 ในขณะท จอหน ดวอ (John Dewey) ปรชญาเมธแหงซกโลกตะวนตก จากส านกกาวหนานยม (Progressivism) ใหความหมายการศกษาไววา “การศกษาคอความเจรญงอกงาม (Education is Growth)” ซงความเจรญงอกงามในทน มใชเปนเพยงเครองมอไปสจดหมายปลายทางอยางอนใด แตเปนไปเพอความเจรญงอกงามของชวตมนษย4 จากอดตจนถงปจจบนความหมายของปรชญาการศกษาจากปรชญาเมธซกโลกตะวนตกและซกโลกตะวนออกนนสอดคลองตรงกนนนคอ ความเจรญงอกงาม (Growth)

_____________________________

1พระราชด ารพระบาทสมเดจพระเจาอยหวเกยวกบจดหมายของการศกษา, ส านกงานเลขาธการสภาการศกษา,จดหมายของการศกษา[ออนไลน],เขาถงเมอ ตลาคม 2553 . เขาถงไดจาก www.onec.go.th

2 มหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย, ทศนะเกยวกบการศกษาของพระธรรมปฎก (ป.อ.ปยตโต) [ออนไลน],เขาถงเมอ ตลาคม 2553. เขาถงไดจาก www.mcu.ac.th

3พระพรหมคณาภรณ,กระแสธรรมเพอชวตและสงคม (กรงเทพฯ : ส านกพมพธรรมสภา, 2550 ), 218.

4John Dewey, Democracy and Education (The Free Press : Macmillan Co.,Ltd. ,2002), 50.

1

2

นนเปนการพฒนามนษยใหเปนพลเมองทสมบรณของโลก และพลเมองทมความรความสามารถอนสมบรณกจะหนหนาเขาหากน เพอสรางสงคมใหมความงดงาม กอใหเกดการพฒนาทางสงคมทยงยน แตสภาพพลวตรในอารยธรรมของมนษยทางดานการศกษา และสงคมในยคโลกาภวตน 3.0 นน ก าลงเปลยนแปลงจากสงคมยคโลก “สงคมฐานความร” (Knowledge Based Society) สยคโลก “หลงสงคมฐานความร” (Post Knowledge Based Society)5 ทสงผลกระทบในเชงบวกนนไดสรางโอกาสทางการแลกเปลยนเรยนรระหวางกน แตผลกระทบในเชงลบกไดสรางโอกาสในการเอารดเอาเปรยบจากผมความรและขอมลนอยกวา โดยผทมความรและขอมลมากกวา 6 ซงเราพบความลมเหลวของโลกในหลากหลายมต ไมวาจะปญหาทางดานการศกษาของเดกดอยโอกาสในสงคม ปญหาชองวางระหวางคนรวยและคนจนทหางออกจากกนมากขน ปญหาสภาพแวดลอมระบบนเวศนทไมสมดลทน าไปสปญหาทางดานสงแวดลอมและภยธรรมชาต (Global Warming) ในบรบทของการบรหารนนเราตองมผน าทสามารถจะน าพาเรากาวขามรอยตอของพลวตรของโลกสสงคมในโลกแหงอนาคต ทเนนอดมการณและคณคาของความเปนมนษย เนนสมดลระหวาง “ผลประโยชนสวนตว” กบ “ผลประโยชนสวนรวม” เพอใหเกดความสมดลระหวาง “ความร” กบ “คณธรรม” ฉะนนภาวะผน าการเปลยนแปลง (Transformational Leadership) จงเปนสงจ าเปนอยางยงในโลก “หลงสงคมฐานความร” ทผน าจะตองก าหนดใชยทธศาสตรทสรางสรรค (Creative Strategy implementation) เพอน าพาองคกรใหเจรญเตบโต (Growth) และพฒนาอยางยงยน (Sustainable Development) ควบคไปกบการแสดงความรบผดชอบตอสงคมขององคกร (Corporate Social Responsibility)7 เพอใหอนชนรนหลงนนไดรบการถายทอดมรดกทางความรอยางถกตองตรงตามหลกปรชญาการศกษาทกลาวไววา “Education is Growth” อกทงยงเปนคณคาหลก (Core Value) ของคณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยศลปากร ทถกถายทอดรอยเรยงเปนตวอกษรผานค าขวญอนทรงคณคาคอ วสยทศนกวางไกล ใสใจสงคม อดมความร เชดชคณธรรม

______________________________ 5สวทย เมษนทรย, Post Knowledge Based Society : โลกพลกโฉมความมงคงในนยามใหม

(กรงเทพฯ : สยาม เอน แอนด บ พบลชชง, 2550 ), 27.

6สรชย คมสน, “วกฤตภาวะผน า อปสรรคในการปฏรปสงคมไทยในยคโลกาภวตน.”

บรหารการศกษา มศว 2, 6 (กนยายน-ธนวาคม 2546):15. 7Michael E. Porter and Mark R. Kramer , “Strategy & Society : The Link Between

Competitive Advantage and Corporate Social Responsibility,”Harvard Business Review

(December 2006) : 1-2.

3

ความเปนมาและความส าคญของปญหา

โลกทามกลางกระแสโลกาภวตน (Globalization) จากซกโลกตะวนตกท าใหเกดการเคลอนยายของทนนยมสดโตง (Pure Capitalism) ซงแทรกซมและสงผลครอบคลมไปทวทกมมของโลกกอใหเกดการเปลยนแปลงมตทางดานสงคมอยางเปนพลวตรเพอเคลอนเขาสย คสงคมฐานความร (Knowledge Base Society) บนโลก (Planet) ใบนมนษย (People) เปนองคประกอบหนงซงถกจดวาเปนสนทรพยทจบตองไมได (Intangible Asset) แตกลบเปนทรพยากรทส าคญทสามารถพฒนาใหเจรญเตบโตได ดงนนการใหการศกษาแกมนษยจงนบวาเปนปจจยทส าคญยงในการพฒนาทรพยากรมนษย (Human Resource Development) เพราะมนษยจะสรางคณคาตอสงคมในยคโลกาภวตนอนเปนสงคมฐานความรเปนผทจะใชความรเพอการท างาน (Knowledge Workers) และสรางสรรคสงคม องคการการศกษาวทยาศาสตรและวฒนธรรมแหงสหประชาชาตหรอเรยกสนๆ วายเนสโก (UNESCO) ไดวางแนวทางในการจดการศกษาของทกประเทศสมาชกในครสตศตวรรษท 21 ไววา “การเรยนร คอ ขมทรพยในกายตน (Learning : The Treasure Within) ซงกระทรวงศกษาธการไดแปลเปนพากษภาษาไทยวา “การศกษาเพอชวต” และสงทส าคญทสดในการวางเปาหมายของการจดการศกษาน ยเนสโกไดสรปไวเปนสประเดนตามอดมการณของการจดการศกษาและการเรยนรทกๆ ขนตอนเปน 4 ประเดน ไดแก การเรยนเพอจะร (Learning to know) การเรยนเพอปฏบต (Learning to do) การเรยนรทจะอยรวมกน (Learning to live together) การเรยนรเพอความเปนตวตน เพอชวต (Learning to be)8 แตสภาพการณในปจจบนเรากลบพบความลมเหลวของระบบทนนยมสดโตง เปนการพฒนาเพอใหเกดความเจรญเตบโต (Growth) เพยงดานเดยว แตขาดความสมดล (Non Equilibrium) บนพนฐานของไตรกปปยะ (Triple Bottom Lines : TBL) ซงประกอบอยบนพนฐาน 3 ดาน ไดแก สงแวดลอม (Planet) สงคม (People) และเศรษฐกจ (Profit) โดยเราสามารถเหนปญญาทถกสะทอนออกมาในทกมต9 ไมวาเปนความเสอมโทรมของสงแวดลอมทน ามาสปญหาภาวะโลกรอน (Global warming) ซง อลกอร (Al Gore) ไดสะทอนปญหาดงกลาวผานภาพยนตสารคดเรอง An Inconvenient Truth ในป ค.ศ. 2006 จนไดรบรางวลโนเบล สาขาสนตภาพ จากคณะกรรมการการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศแหงสหประชาชาต ________________________________

8วชย ตนศร, อดมการณทางการศกษา ทฤษฎและภาคปฏบต (กรงเทพฯ : ส านกพมพจฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2549), 289.

9ดนย จนทรเจาฉาย, White Ocean Strategy : กลยทธนานน าสขาว (กรงเทพฯ : ดเอมจ, 2552), 64.

4

(IPCCC) เมอวนท 12 ตลาคม พ.ศ. 2550 ปญหาคอรปชนท เกดจากการขาดธรรมภบาลใน

ทกๆ วงการไมวาจะเปนวงการธรกจ การเมอง หรอแมกระทงวงการการศกษา และ

ปญหาวกฤต เศรษฐกจของโลก ในหวงศตวรรษทผานมา ประเทศไทยได เปลยนแปลง

ไปอยางรวดเรวและ เหนไดชด เจน เนองจากความ เจรญกาวหนาทาง วทยาการและ

ระบบการสอสารท เชอมโยงถงกนทวทงโลก มการตดตอสมพนธกบประชาคมโลก

อยางกวางขวางมากยงขน การเปลยนแปลงเชนนท าใหบคคลและสงคมปรบตวตาม

ไมทนและกอให เ กดความไมสมดลของการพฒนาในหลายมต ท ง ในดานความไม

สมดลระหวางการพฒนาทางด านวตถกบการพฒนาทางจตใจ ระหวางการใชกบการ

อนรกษทรพยากรธรรมชาต ซ งสงผลใหสง แวดลอม เส อมโทรมลงระหวา งการให

ความส าคญกบวทยาการสมยใหมและวฒนธรรม สภาพของชมชนและสงคม กบภม

ปญญาและวฒนธรรมทอ งถ น รวมท ง ระหวา ง ก ารพ ง พ าอาศย กน ในระดบบคค ล

ชมชน สงคมทองถน สงคมภมภาค และสงคมระดบประเทศ 1 0 กลาวกนวา การท

ส ง ค ม ไทยปรบ ตว ไ มท นตอ ก า ร เป ล ย น แปล งท เ ก ด ข น อ ยา ง ร ว ด เ ร ว ไ มส า ม า รถ

จดระบบการด ารงชวตรวมกนอยางได สมดลในสถานการณใหม ความ เขมแขงทาง

ภมปญญาของตนในสงคมไทยเปนปจจยส าคญทจะน าไปสการจดระบบการด ารงชวต

รวมกนไดอยางสมดลในสถานการณใหมในอนาคต ภมปญญา เปนสงทถกสงคมไทย

ซอน เ ร น ม า เ ป น เ ว ล าน านนบ ต ง แ ตส ง ค มไท ย ไดร บ ก า รพฒน าคณภ าพชว ต ต า ม

แนวทางของตะวนตกและได รบการกระตนปลกเราใหกลบคนสสงคมไทยในบทบาท

ของการพฒนาคณภาพชวตของประชาชนชาวไทยในหลากหลายรปแบบและหลากหลายมต

ทางสงคม11

________________________________ 10วนย ดสสงค และ ถวลย มาศจรส, การบรหารโรงเรยนแบบมสวนรวมเพอพฒนาคณภาพ

การศกษา (กรงเทพฯ : ส านกพมพธารอกษร, 2549), 35. 11ภาณวฒน ภกดวงศ, ภมปญญาไทยกบการพฒนาการศกษา (กรงเทพฯ : ส านกพมพ

จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2552), 1.

5

ในการจดการการศกษาในชวงแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท 9 และ 10 นน ในแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท 9 รฐบาลไทยไดก าหนดปรชญาของการพฒนาประเทศไทยในลกษณะทตอเนองจากแผนฯ 8 นนคอ ยงคงปรชญา “การพฒนาคน” เปนหวใจหลกของการน าแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมฉบบท 9 ไปใชในทางปฏบต โดยก าหนดเปาหมายของการด าเนนการไวเปนการพฒนาสงคมเพอสงคมทเขมแขงและมดลยภาพกบในแผนฯ 10 เปนการพฒนาสงคมเพอสงคมทมความสขอยางยงยน12 ซงเกยวพนกบระบบวฒนธรรมใน 3 ลกษณะอยางหลกเลยงไมไดคอ ระบบวฒนธรรมชมชน (Gross root culture) ระบบวฒนธรรมประจ าชาต (National Culture) และระบบวฒนธรรมของสงคมโลก (Global Culture) ซงการจดการศกษา ชมชนจะพฒนาสถาบนการศกษาของชมชนใหมลกษณะเปนสถาบนของชมชน (Community schools) และสงคมหรอชมชนทสถาบนการศกษานนเปนสมาชกอย กนาทจะพฒนาลกษณะของชมชนเปนชมชนแหงการเรยนร (Learning Community) โดยมลกษณะการศกษาทเปนการศกษาตอเนอง (Continuing Education) หรอการศกษาตลอดชวต (Long life education)13 ซงสอดคลองกบแนวคดของ ประเวศ วะส โดยตงเปนวตถประสงคของการศกษาไว 3 ประการ คอ

1. เปนการศกษาเพอคนทงมวล (Education For All)

2. คนทงมวลเขามามสวนรวมในการจดการศกษา (All For Education)

3. เปนการศกษาทแกปญหาทงมวล (Education For All Problems)

จากปญหาวกฤตทเกดขนในหลากมตในยคของโลกสงคมฐานความร (Knowledge Base Society) ซงปญหาถกกอใหเกดโดยผทใชความรในการท างาน (Knowledge Workers) เราเหนการลมสลายของระบบทนนยมสดโตง ทสงผลกระทบในทกๆ มตไมวาจะเปนมตทางดานสงแวดลอมของโลก (Planet) เราเหนการเสยสมดลของระบบนเวศน การตดไมท าลายปา การขาดแคลนทรพยากรน ามนและอาหาร ความเสอมโทรมของสงแวดลอมซงกอมลพษและสงผลตอระบบสขภาพของมนษย ปญหาโลกรอนก าลงเปนปญหาททาทายความเปนอยของมนษยในอนาคตบนโลกใบน มตทางดานสงคม (People) เกดความขดแยงทางความคดเกดชองวางและโอกาสทางการศกษาระหวางคนรวยกบคนจน เกดการแยงชงทรพยากรทกรปแบบ เกดปญหาคอรรปชนในวงการศกษา มการเรยกรบแปะเจยะสนบนเพอสรางโอกาสทางการศกษาใหกบบตรหลาน มการทจรตโครงการอาหารกลางวนและนมส าหรบเดกนกเรยน ผคนมง เนนแตแสวงหา __________________________

12เรองเดยวกน, 229. 13เรองเดยวกน, 235.

6

ความรและความเจรญทางวตถและประโยชนสวนตนแตกลบไมมงเนนความเจรญงดงามทางดานคณธรรม จตใจทดงามและประโยชนสาธารณะ มตทางดานเศรษฐกจหรอก าไร (Profit) เราเหน การลมสลายของระบบทนนยมในโลกตะวนตก ปญหาวกฤตอสงหารมทรพย สถาบนการเงนทมขนาดใหญและเกาแกกวาเกอบสองรอยปลมสลาย ทงหมดคอความลมเหลวของโลกแหงทนนยมสดโตงซงพฒนาไปในแนวทางทผดพลาดจนเกดการเสยสมดลของระบบแวดลอมซงพงพงอาศย กนตามหลกไตรกปปยะ (Triple Bottom Lines ) และนคอจดส าคญทเราตองทบทวนถงรปแบบการพฒนาทรพยากรมนษย (Human Resource Development) ในอนาคตเพอเรยนรและรองรบการเตบโตและการพฒนาอยางยงยน (Sustainable Development) ของสงคมเพอทจะรวมกนกาวขามจากยคโลกสงคมฐานความร สยคโลก “หลงสงคมฐานความร” ในอนาคตบนโลกหลงสงคมฐานความรซงจะเตมไปดวยผทใชความรในการท างาน (Knowledge Workers) และเพอการพฒนาอยางยงยน ฉะนนแลวนอกจากการมความรแลวนนการมคณธรรมและความรบผดชอบตอสงคมยงเปนสงส าคญส าหรบการเปลยนแปลงเพอปฏรประบบการศกษาในอนาคต ในสมยทนายวจตร ศรสอาน ด ารงคต าแหนงรฐมนตรวาการกระทรวงศกษาธการ เพอเปนการเตรยมความพรอมใหแกผทมสวนเกยวของ คอผบรหารการศกษาผบรหารสถานศกษา ครและศกษานเทศก สามารถเปนผน าการเปลยนแปลง กระทรวงศกษาจงไดด าเนนการพฒนาผน าการเปลยนแปลงเพอรองรบการกระจายอ านาจ เพอพฒนาบคลากรดงกลาวใหมภาวะผน าการเปลยนแปลงและสามารถน าการเปลยนแปลงไดอยางเปนระบบ มประสทธภาพและประสทธผล สรางความเขมแขงใหสถานศกษาสงผลใหเดกไดรบการพฒนาเตมศกยภาพ โดยก าหนดหลกสตรผน าการเปลยนแปลงเพอรองรบการกระจายอ านาจ ส าหรบผบรหารการศกษาผบรหารสถานศกษาตามหนวยการเรยนรดงน 1. การบรหารการเปลยนแปลง 2. การบรหารโดยใชสถานศกษาเปนฐาน และ 3. การปฏรปการเรยนรเพอพฒนาคณผเรยนตามมาตรฐานการศกษาของชาต ส าหรบครและศกษานเทศก เพอพฒนาใหผบรหารการศกษาผบรหารสถานศกษามภาวะผน าการเปลยนแปลง และสรางเปาหมายคณธรรมและความรบผดชอบตอสงคมในระดบพนฐาน ในการปฏรปการศกษากคอการพฒนาสงคมดวยการปรบปรงระบบการศกษาและการเรยนรของประชาชนทกคน14 ในดานการศกษานนการมคณธรรมและความรบผดชอบตอสงคมจะชวยสงเสรมและลดชองวางของนกเรยน เพมอตราการ รหนงสอโดยเฉพาะผดอยโอกาส อกทงยงเปนกระบวนการส าคญทจะกระตนนกการศกษา ผน าชมชนและสงคม ___________________________

14กระทรวงศกษาธการ,เอกสารประกอบการสมมนา,การพฒนาผน าการเปลยนแปลงเพอรองรบการกระจายอ านาจส าหรบผบรหารการศกษาและผบรหารสถานศกษา [ออนไลน], เขาถงเมอ ตลาคม 2553.เขาถงไดจาก www.nidtep.go.th

7

โดยรวม ใหมคณธรรมและความรบผดชอบตอสงคมในการเปลยนแปลงตามแนวทางแหงธมมกสงคมนยม (Dhammic Socialism) ของทานพทธทาสภกข ทใหไว 5 ประการคอ ประการแรก สงคมนยมเชนนจะด ารงอยในธรรมชาตเทานนเพราะทกสรรพสงคอธรรมชาต ประการทสองการพงพาอาศยกนของธรรมชาตท าใหธรรมชาตเปนสงคมนยมในตวเอง ประการทสามคอมสญญาประชาคมทเกดขนในหมมนษยทอยภายใตธรรมชาต เนองจากสงคมไดใหทกส งกบ เ ร า เ ร าจงควรส านกในบญคณและร าลกถงหนาท ( ธรรมะ ) ทจ ะกระท าสงท เปนประโยชนตอสงคม ประการทส เรองนไมไดเปนเพยงหนาททางสงคมแตเปนหนาททางศาสนาของเราดวย ส าหรบผทไมเขาใจหนาทตรงนกเทากบลมเหลวทจะเขาใจศาสนาของตนเองดวย โดยเฉพาะหากผนนเปนชาวพทธ ประการทหาสงคมนยมไมใชสงใหมเฉพาะตอชาวพทธ มนไมใชทรพยสนจากตะวนตกทถกน าเขามาสเอเซยททานอาจารยเขาใจกคอสงคมนยมไดเกดขนมาอยางนอยตงแตสมยพทธกาลแลว15 และในรอยตอระหวางยคของโลก “สงคมฐานความร” สยคแหงอนาคตของโลก “หลงสงคมฐานความร” ภาวะผน าการเปลยนแปลงเปนสงจ าเปนอยางยง เพราะผน าตองก าหนดทศทางและน าทศทางทเดนไปทถกตอง (Right View) และน าทศทางไปสการกระท านนถอเปนผน าทางความคด เพราะฉะนนสงทอาจจะหมายถงการน าเขาไปสการเปนผน า คอ “Leaders are the people who do the right thing” คนจะเปนผน า (Leader) ไดคอ ตองท าในสงทถกตอง (Do the right thing) จงจะเปนผน าทด (Good Leader) พฤตกรรมของผน าจะเปนลกษณะจงใจ สรางสรรค มวฒนธรรมของการเคารพซงกนและกน ดแล (Care) ซงกนและกน ไวเนอเชอใจซงกนและกนตามแนวคดใหญสองแนวคดในแกนของพทธศาสนา นนคอ “การมความเหนถกตองหรอเหนชอบ (Right View) และมการกระท าทถกตองหรอปฏบตชอบ (Right conduct)” การมความเหนถกตองจะไรประโยชนหากวาไมน าไปสการกระท าทถกตองเพราะผน าสามารถสรางผลกระทบทใหญหลวงตอบคคล ชมชน สงคม องคกร ตลอดจนประเทศชาต รวมทงประชาคมโลกได16 ___________________________

15สนตกโร, มองชวตและสงคมดวยความวาง, แปลโดย ชยยศ จรพฤกษภญโญ (กรงเทพฯ : ส านกพมพมลนธโกมลคมทอง, 2550), 41-44.

16องคทะไลลามะและลอเรนซแวน เดน มวเซนเบรก, The Leader’s Way : วธแหงผน า(กรงเทพฯ : เนชนบคส, 2552), 11.

8

ปญหาของการวจย โลกมการเปลยนแปลง (Change) อยางเปนพลวตร (Dynamic World) อยตลอดเวลา ตามกระแสโลกาภวตนในปจจบนเราเหนถงความเปลยนแปลงไปในทางเสอมโทรมของสงแวดลอม (Planet) สงคม (People) และเศรษฐกจ (Profit) ฉะนนแลวการบรหารและการจดการศกษาในยคโลกาภวตนปจจบนจ าเปนตองอาศยผบรหารมออาชพ โดยมภาวะผน าทมสมรรถนะในดานการบรหารการเปลยนแปลงซงเปนลกษณะส าคญของผน ายคโลกาภวตน17 ในปจจบนสมรรถนะของผน านนตองครอบคลมในหลายมตเฉกเชนททานพระธรรมปฎก (ป.อ.ปยตโต) ไดใหไวคอ ผน าตองมองกวาง คดไกล ใฝสง มองกวางคอ มองใหรทว รทน เพอปรบตว ปรบองคกรใหเขากบสภาวะการเปลยนแปลงได รบมอมนได มสวนรวมเกอหนนมนไดกไมใหถกครอบง าหรอลาหลง คดไกล คอ คดในเชงเหตปจจยทงสาวไปขางหลง สบไปขางหนา โยงเหตปจจยทเปนมาจากอดตประสานเขากบปจจบนแลวหยงเหนอนาคตสามารถวางแผนเตรยมการเพออนาคตใหบรรลจดหมาย ใฝสงคอ ใฝปรารถนาจดหมายทดงามสงสง ไดแก ความดงามของชวตและประโยชนสขของสงคม มความมงมนทจะสรางสรรคงานทดเยยม ซงเปนประโยชนมากทสด18 ดวยเหตนเองการเปลยนแปลงทงมวลบนโลกตองเรมตนขนจากตวผน าเองตามแนวคดของมหาตมะคานธ กลาวคอ “We must become the change that we want to see in the world.”19 (หากตองการเปลยนแปลงโลกจงเปลยนแปลงตนเอง) เพราะผน าจะเปนบคคลตนแบบ (Role Model) ใหกบผตามทเปนอนชนรนหลงถอเอาเปนแบบอยางทดงามและเจรญรอยตามพรอมทงใชแนวคด ประสบการณ จากวสยทศน (Vision) และสมรรถนะ (Competency) ของผน าเพอรวมกนแกปญหาทก าลงจะเกดขนกบระบบการบรหารศกษาของประเทศอกตอไป พระราชบญญตการศกษาแหงชาต พ.ศ. 2542 มการประกาศใชตงแตวนท 20 สงหาคม 2542 นบเปนเวลา 9 ปแลวทประเทศไทยไดพยายามปฏรปการศกษาทงระบบ ตงแตการปฏรปการเรยนร การปฏรปโครงสราง การปฏรปการบรหารและการจดการศกษา การปฏรปการเงนเพอการศกษาการปฏรปการผลตและพฒนาครรวมถงการปฏรประบบคณภาพและมาตรฐานการศกษาซงพบวาบางเรองท าไดส าเรจตามกฎหมาย แตอยางไรกตาม มบางเรองทยงเปนปญหาตองเรงพฒนาปรบปรง เชน คณภาพการศกษา การกระจายอ านาจการบรหารและการจด _______________________________

17 ธระ รญเจรญ, ความเปนมออาชพในการจดและบรหารการศกษายคปฏรปการศกษา(กรงเทพฯ : บรษท แอล ท เพรส จ ากด, 2550), 160.

18 เรองเดยวกน, 162. 19 Leslie Pockell and Adrienne Arila, The 100 greatest Leadership Principles of All time

(New York : Boston, 2007), 25.

9

การศกษา การปฏรปการเงนเพอการศกษาเปนตน20 ในประเดนปญหาดานการพฒนาคณภาพการศกษา ผลการด าเนนงานของการจดการศกษา

ในภาพรวมในชวง พ.ศ. 2545-2550 ประชากรไทยอาย 15 ปขนไป ไมรหนงสอเพมขนคอจากรอยละ 4.7 ในป พ.ศ. 2549 เปน 7.4 ในป พ.ศ. 2550 (สถตของ IMD) การประเมนของ PISA ในป พ.ศ. 2546 และป พ.ศ. 2549 พบวา เดกไทยอาย 15 ป มความสามารถในดานการอาน คณตศาสตร และวทยาศาสตร ต ากวาเดกในกลม OECD มาก และหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช ๒๕๕๑ มงพฒนาผเรยนใหมคณลกษณะอนพงประสงค เพอใหสามารถอยรวมกบผอนในสงคมไดอยางมความสข ในฐานะเปนพลเมองไทยและพลโลก ดงน 1. รกชาต ศาสน กษตรย 2. ซอสตยสจรต 3. มวนย 4. ใฝเรยนร 5. อยอยางพอเพยง 6. มงมนในการท างาน 7. รกความเปนไทย และ 8. มจตสาธารณะ21 เพอใหเดกไทยมคณลกษณะอนพงประสงคทจะสรางสรรคการใหเพอสงคมสวนรวม ประเดนปญหาดานการเงนและกฎหมายเพอการศกษาทสะทอนถงปญหาของการมก ากบดแลกจการทด (Good governance) ซงกรมสอบสวนคดพเศษ ก าลงเรงสอบสวนคดการเรยกรบแปะเจยะซงมการระบขอมลหลกฐานทผปกครองตองจายเงนหลายแสนบาทเพอกรยทางใหบตรหลานไดเขาโรงเรยนชอดง22 เพราะงบประมาณทางดานการจดและพฒนาการจดการศกษาทไมพอเพยงจงเปนเรองทเกยวของกบประเดนทางกฎหมายทางการศกษาทควรเรงด าเนนการเพอจดท ากฎ ระเบยบหรอแนวทางการปฏบตทชดเจนเกยวกบการใชประโยชนจากทราชพสดของสถานศกษา เพอใหสถานศกษาสามารถระดมทนเพอการศกษาไดอยางถกตองตามกฎหมาย23

ประเดนปญหาดานสทธมนษยชน (Human right) ส าหรบเดก พบวา จ านวนนกเรยนดอยโอกาสทางการศกษาในประเทศไทยตงแตป 2546-2549 กลบเพมสงขนเปน 1,377,966 , 2,017,718 2,793,338 และ 3,075,341 ตามล าดบ24 จ านวนเดกนกเรยนออกกลางคนปการศกษา 2552 ในเขต _______________________________

20ส านกงานเลขาธการสภาการศกษา, สรปผลการด าเนนงาน 9 ปของการปฏรปการศกษา (กรงเทพฯ : หจก. ว.ท.ซ. คอมมวนเคชน, 2552), ค าน า. 21กระทรวงศกษาธการ, หลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช ๒๕๕๑(กรงเทพฯ :โรงพมพชมนมสหกรณการเกษตร แหงประเทศไทย, 2551),.5.

22พ.ต.อ.สชาต วงศอนนตชย , DSI เสนอคดเรยกแปะเจยะเขาโรงเรยนเปนคดพเศษ [ออนไลน], เขาถงเมอ มนาคม 2553 .เขาถงไดจาก www.dsi.go.th/dsi/News .

23ส านกงานเลขาธการสภาการศกษา, สรปผลการด าเนนงาน 9 ปของการปฏรปการศกษา (กรงเทพฯ : หางหนสวนจ ากด ว.ท.ซ. คอมมวนเคชน, 2552), 49.

24ส านกงานเลขาธการสภาการศกษา, สถตการศกษาของประเทศไทย ปการศกษา 2549 (กรงเทพ : หจก. สหายบลอกการพมพ, 2550), 25.

10

พนทการศกษานครปฐม เขต 1 และ เขต 2 มจ านวน 159 และ 22125 คน ตามล าดบ ปญหาเดกอายต ากวา 18 ป ทถกละเมดทางเพศ ในอ าเภอนครชยศร อ าเภอบางเลน อ าเภอสามพราน อ าเภอพทธมณฑล มจ านวน 7 , 1 , 9 และ 1 คน ตามล าดบ26

ประเดนปญหาดานการบรหารและด าเนนงานอยางเปนธรรม (Fair operating practices) ตอนกเรยน กรมสอบสวนคดพเศษ (DSI) พบรองรอยการเงนของ 68 บรษททสอเคาผลตนมดอยคณภาพปอนโรงเรยนสงกด อปท. ทงประเทศ พบพรธวาอาจซอหางนมไรคณคาน ามาผสมน ามนปาลมตบตา เพอใหผานเกณฑการตรวจสอบคณภาพ นบวาการทจรตนมโรงเรยนเปนการกระท าผดทางอาญาทมผลกระทบอยางรนแรงตอความสงบเรยบรอยและศลธรรมอนดของประชาชนทงประเทศ27

ประเดนปญหาดานสงแวดลอมในการประชมสภาครอาเซยนครงท 24 (24th ASEAN Council of Teacher Convention) มการจดประชมหวขอเรอง “Sustainable Environment Education for Quality of Life” โดยจดการประชมกลมยอยจ านวน 4 กลม ไดแก 1) การจดการศกษาเรองภาวะโลกรอนและการะเปลยนแปลงของชนบรรยากาศ (Global Warming and Climate Education) 2) บทบาทของภาวะผน าของนกการศกษาในโลกของการเปลยนแปลง (Educator’s Role and Leadership in the Change World) 3) การออกแบบหลกสตรและการน าไปใช (Curriculum Design and Implementation) 4) บทบาทของเทคโนโลยและพลงงานทางเลอกในการเสรมสรางการศกษาสงแวดลอมทยงยนเพอคณภาพชวต (The Role of Technology and Alternative Energy in Ensure Sustainable Environment Education for Quality of Life)28 สวนในระดบประเทศเราพบวาแมน าทาจนตอนกลางตงแตอ าเภอเมองสพรรณบรถงอ าเภอนครชยศรระยะทาง 120 กโลเมตร ก าหนดน าเปนประเภทท 3 คณภาพน าอยในเกณฑต าททไมเหมาะตอการด ารงชวตของสตวน า และแมน าทาจน

__________________________ 25 ส านกงานเขตพนทการศกษานครปฐม, จ านวนเดกนกเรยนออกกลางคนปการศกษา

2552 [ออนไลน],เขาถงเมอ มนาคม 2553. เขาถงไดจาก www.npt1.obec.go.th/uploaded . 26 “รายงานการประชม คณะกรรมการคมครองเดกจงหวดนครปฐม” , ครงท 1/2552 วนท

21 มกราคม 2552, (อดส าเนา) 27 ปยะวฒก กงเกต, DSI จบบรษทเอเยนตนมรายใหญฮวประมลนมโรงเรยน [ออนไลน],

แหลงทมา www.dsi.go.th/dsi/News-index/ (กนยายน 2553). 28 สภาครและบคคลากรทางการศกษา, การประชมสภาครอาเซยน ครงท 24 ในหวขอ

“Sustainable Environment Education for Quality of Life [ออนไลน], เขาถงเมอ กมภาพนธ 2553 .เขาถงไดจากwww.ksp.or.th/Modules/wnw02

11

ตอนลางตงแตอ าเภอนครชยศร นครปฐม ถงปากแมน าอ าเภอเมอง สมทรสาคร ระยะทาง 82 กโลเมตร ก าหนดน าเปนประเภทท 3คณภาพน าอยในเกณฑต ามาก มปรมาณแอมโมเนยไนโตรเจนโดยเฉลย 0.7 มลลกรมตอลตร เกนกวามาตรฐานทก าหนดไวใหไมเกน 0.5 มลลกรมตอลตร29 สวนคาการละลาย ของออกซเจนในน า ณ จดวดหนาทวาการอ าเภอบางเลน อ าเภอนครชยศร จงหวดนครปฐม โดยส านกจดการคณภาพน า กรมควบคมมลพษ พบวาคาการละลายของออกซเจนในน านนต ากวา 2.0 มลลกรมตอลตร30 ซงสะทอนถงปญหาสงแวดลอมทางน าของแมน าทาจนนนเกดความเสอมโทรมอยางมากและมแนวโนมคงทซงเปนอนตรายตอสงมชวตทอาศยพงพงแหลงน าในการด าเนนชวต31 แตการด าเนนการแกไขนนตองอาศยความรวมมออยางสรางสรรคจากทกฝาย ในการผลกดนใหระบบการบรหารจดการเพอแกปญหาสงแวดลอมมประสทธภาพมากย ง ข น จ ง ม ก า ร จ ด ต ง เ ป น เ ค ร อ ข า ย ภ า ย ใ ต ช อ “ ย ว น ก ร บ ส ง แ ว ด ล อ ม ” โ ด ย มวตถประสงค เพอ เพมประสทธภาพการด า เนนงานดานสงแวดลอมจากกระบวนการการมสวนรวมจากทกภาคสวนโดยเฉพาะการมสวนรวมของนสต นกศกษาจากสถาบนการศกษาตางๆ จนไดเครอขายนกรบสงแวดลอมในระดบนสตนกศกษาและก าลงจะรเรมขยายเครอขายนกรบสงแวดลอมไปสนกเรยนระดบมธยมศกษา32 ประ เ ด น ป ญห าด า นก า รพ ฒน า ค ณภ าพ ขอ ง ผ เ ร ย น ใ นร ะ ด บ น โ ย บ า ย ขอ งกระทรวงศกษาธการ ทผานมาตามหลกสตรการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2544 เคยเนนใหเดกไทย เกง ด มสข ผานกจกรรมพฒนาผเรยน คอ 1. กจกรรมแนะแนว 2. กจกรรมนกเรยน แตผลทไดกลบท าใหเดกไทยคดแบบแยกสวน อาท ความดแยกออกจากความเกง ความสขแยกออกจากงาน จตวญญาณแยกออกจากชวต สามญส านกแยกออกจากจตใจ เมอสงเหลานแยกออกจากกนจงเปนตนเหตของการขาดความสมดลในชวตและขาดความสมดลในสงคม การศกษาไทยสรางคนใหเปนคนเกงแตคนเกงมกจะโกง การศกษาไทยสรางคนใหเปนคนดแตคนดมกจะซอบอ (ไมเอาไหน) __________________________

29 ส านกบรการวชาการ มหาวทยาลยบรพา, แมน าทาจนกบการแกไขปญหาคณภาพน า [ออนไลน], เขาถงเมอ กมภาพนธ 2553. เขาถงไดจาก www.uniwerv.buu.ac.th/forum2/topic.asp .

30 กรมควบคมมลพษ, สรปสถานการณมลพษของประเทศไทย ป 2550 [ออนไลน],เขาถงเมอ กมภาพนธ 2553 เขาถงไดจาก www.infofile.pcd.go.th .

31 ส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน, ปญหาสงแวดลอมทางน าของแมน าทาจน [ออนไลน], เขาถงเมอ กมภาพนธ 2553 เขาถงไดจาก www.school.obec.go.th/matdonwai .

32 กรมควบคมมลพษ, ขยายเครอขายนกรบสงแวดลอมไปสนกเรยนระดบมธยมศกษา [ออนไลน], เขาถงเมอ กมภาพนธ 2553 เขาถงไดจากwww.pcd.go.th/count/waterdl.cfm .

12

ชวยชาตไมได การศกษาและสงคมตองสรางคนเกงและคนดใหเปนคนคนเดยวกน33 โดยลาสดมการปรบปรงหลกสตรทางการศกษาขนพนฐานใหม โดยปรบเปลยนเปนหลกสตรแกนกลางการศกษ าข นพ นฐ าน พทธศก ราช 25 51 โดยม ง เนนให เ ดก ไทย ด เ กง มสข ผ านกจกรรมพฒนาผ เ รยน คอ 1. กจกรรมแนะแนว 2. กจกรรมนกเรยน และ 3. กจกรรมเพอสงคมและสาธารณะประโยชน34 นนคอแนวนโยบายหรอวถทางทถกตอง (Right Way) และเปนยทธศาสตรทสรางสรรค (Creative Strategy) เพอทจะรวมกนสรางอนชนรนหลงใหเปนพลเมองทมจตอาสาตอสาธารณะ จตใจทเออเฟอเผอแผ (Generosity Generation : GEN-G.) รจกทจะใหมากกวารบ (Give more than take) ซงเปนวถทางทส าคญทสดในการก าหนดเปาหมายทางการศกษาดานการพฒนาคณภาพของผเรยน

จากประเดนปญหาหลากหลายดานดงทกลาวมาแลวในตอนตนทเกดขนทามกลางกระแสโลกาภวตนของระบบทนนยมสดโตง (Pure Capitalism) ซงก าลงลมสลายและสงผลใหเกดปญหาทงมตทางสงคม สงแวดลอม และเศรษฐกจ ท าใหเราตองหนหลงกลบเพอคดทบทวนถงกรอบแนวทางการพฒนาทยงยน (Sustainable Development) ตามรายงานขององคกรสหประชาชาต (UN) ทชอวา “อนาคตรวมกนของเรา” (Our Common Future) หรอเรยกวา “Broundtland Report” โดยใหนยาม “การพฒนาทยงยน” ไววาหมายถงวถการพฒนาทสามารถตอบสนองความตองการของคนรนปจจบน โดยไมลดรอนความสามารถในการตอบสนองความตองการของคนรนหลง เปาหมายสงสดของแนวคดนอยทการพฒนาคณภาพชวตของประชากรโลก โดยยงสามารถรกษาระดบการใชทรพยากรธรรมชาตของมนษยไมใหเกนศกยภาพของการผลตของธรรมชาต และมงเนนความสมดลระหวางสงแวดลอม สงคม เศรษฐกจ แทนทจะยดเปาหมายการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจเปนหลกเหมอนวถการพฒนาทวไป ซงแนวทางการพฒนาทยงยนทมหลากหลายกระแส มลกษณะส าคญรวมกนอยหลายประการ อาท 1. อยภายใตแนวคดของความเทาเทยม (Equity) และความยตธรรม (Fairness) เพราะมองวาในโลกทเชอมโยงถงกนผลกระทบจากการกระท าโดยไมค านงถงผอนของเราอาจสงผลรายแรงตอผอนและตวเราเองในอนาคตกเปนได ดงนน เราจงควรค านงถงความเทาเทยมและยตธรรมตอผอนดวย 2. มมมมองในระยะยาว ภายใตหลกความรอบคอบ (Precautionary principle ) หากมกจกรรมใดทอาจเพมอนตรายตอสงแวดลอมหรอ

__________________________ 33สกร เจรญสข, บรหารจนตนาการ กรณศกษา วทยาลยดรยางคศลป (กรงเทพฯ : เรอนแกว

การพมพ, 2549 ), 31. 34กระทรวงศกษาธการ,หลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

(กรงเทพฯ : โรงพมพชมนมสหกรณการเกษตร แหงประเทศไทย, 2551), 8.

13

สขภาพของมนษ ยในอนาคต คน รนปจ จบนกตอ งด า เนนม าตราก ารปอ งกนและแกปญหานนดวย 3. การคดเปนระบบ (System thinking ) ซงตองอาศยความเขาใจในความเชอมโยงและสมดลระหวางสงแวดลอม สงคม และ เศรษฐกจ เนองจากเราเปน เพยงสวนเดยวของระบบธรรมชาตทย งใหญ การคด เปนระบบท าให เรา เขาใจไดว า โ ล ก ม ร ะ บ บ ย อ ย ๆ ม า ก ม า ย ซ ง ม ป ฏ ส ม พ น ธ ก น ผ า น “ ห ว ง โ ซ ต อ บ ก ล บ ” (Feedback loop ) ทบอกวาเหตการณเลกๆ บางอยางอาจจะสงผลกระทบขนาดใหญทไมสามารถพยากรณได นอกจากนนยงใหค านงถงดวยวาทรพยากรธรรมชาตมอยอย างจ ากด เราจงไมควรน าทรพยากรธรรมชาตมาใชในอตราทสงกวาความสามารถในการผลตทรพยากรทดแทน และไมควรทงมนมากกวาอตราทธรรมชาตจะสามารถดดกลบเขาไปในระบบได 3 5 ดวยกรอบแนวคดของการพฒนาอยางยงยนนท าใหเราตองเปลยน (Change) วธคดจากทนนยมสดโตง (Pure Capitalism) ไปสระบบทนนยมทยงยน (Sustainable Capitalism) ในรปแบบของทนนยมสรางสรรค (Creative Capitalism)3 6 และเปนวาระส าคญท เ ราจะตองด า เนนการทบทวนเพอรวมกนพฒนาคณภาพการศกษาของชาตใหเทาทนตอการเปลยนแปลงและสอดรบกบยทธศาสตรการพฒนาคณภาพการศกษา : ระเบยบวาระแหงชาต (พ.ศ. 2551-2555) ตามยทธศาสตรท 6 : การสงเสรมการมสวนรวมจากทกภาคสวนของสงคม โดยมเปาหมายคอใหมการแบงภาระความรบผดชอบของการจดการศกษาระหวางภาครฐและเอกชนใหชดเจนและสงเสรมการมสวนรวมของทองถนและภาคเอกชน รวมทงองคกรสงคมอนใหเขามามบทบาทรวมจดการศกษากนทกระดบประเภทและเขามารวมใหการสนบสนนการจดการศกษาและระดมทรพยากรอยางกวางขวางในรปแบบหลากหลายเพอสงเสรมการพฒนาคณภาพการศกษา37 และสอดรบกบนโยบายการด าเนนการปฏรปการศกษารอบ 2 โดยเนนใหภาคเอกชนเขามามสวนรวมในการจดและสนบสนนงานดานการศกษา38 และจากผลส ารวจของสถาบนไทยพฒน มลนธบรณะชนบทแหงประเทศไทย ในพระบรมราชปถมภ พบวานโยบายขององคกรภาคเอกชนดานงบประมาณทจะใชในการด าเนนกจกรรมทแสดงถง

_____________________________

35 สกณ อาชวานนทกล,ทนนยมทมหวใจ : ทางเลอกใหมแหงการพฒนา (กรงเทพฯ : ส านกพมพ Openbooks, 2551), 176-177.

36 เรองเดยวกน, 11. 37 ส านกงานเลขาธการสภาการศกษา,ยทธศาสตรการพฒนาคณภาพการศกษา : ระเบยบ

วาระแหงชาต (2551-2555) (กรงเทพฯ : พรกหวานกราฟฟก, 2551), 54. 38 ส านกงานเลขาธการสภาการศกษา,การปฏรปการศกษาในทศวรรษทสอง พ.ศ. 2552-

2562 (กรงเทพฯ : บรษทชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย, 2553), 35.

14

ความรบผดชอบตอสงคม (CSR) โดยมจดเนนในป พ.ศ. 2552 ดานเศรษฐกจ สงคม สงแวดลอม การศกษา และอนๆ คดเปนรอยละ 5, 37, 36, 19 และ 3 ตามล าดบ แตในอก 3 ปขางหนา (พ.ศ. 2553-2555) จะเปลยนจดเนนดานเศรษฐกจ สงคม สงแวดลอม และการศกษา คดเปนรอยละ 13, 23, 29, และ 39 ตามล าดบ ซงจากผลส ารวจจะเหนไดวาภาคเอกชนก าลงจะหนมาใหการสนบสนนดานการศกษามากขนในอก 3 ปขางหนา โดยตามรายงาน CSR ประเทศไทยจากผลการระดมความคดเหนเพอหาแนวทางการพฒนา ซเอสอาร ของกลมภาคกลางใน 25 จงหวดนน ตองการทจะลดผลกระทบ “ดานสงคมและสงแวดลอม” และเนนประเดนเชงนเวศ ประวตศาสตร และชมชน โดยจงหวดนครปฐมมงพฒนาการทองเทยวเชงอนรกษสายน าและปลกปา 39 อกทงก าลงมการจดท ารางมาตรฐานระหวางประเทศวาดวยการแสดงความรบผดชอบตอสงคม (ISO Social Responsibility) ซงมแผนจะประกาศใชในปลายป พ.ศ. 2553 อกดวย40 ดงนนแลวสงจ าเปนขนพนฐานของผน าการเปลยนแปลง ตองเลงเหนถงการเปลยนแปลงทก าลงจะเกดขน ถงแมวาเราจะไมสามารถท านายไดวาเราจะพบกบการเปลยนแปลงอยางไร เมอไร ทไหน แตมนเปนสงทตองเกดขนไมวนใดกวนหนงแนนอน องคกรทดจงควรเตรยมความพรอมทจะรบมอกบการเปลยนแปลง การยอมรบความจ าเปนทไมสามารถหลกเลยงไดของการเปลยนแปลงน จะท าใหองคกรทงหลายทงภาครฐและภาคธรกจไดเหนเวลาของการเปลยนแปลงเปนเสมอนโอกาส ทจะสรางองคกรและวฒนธรรมขนมาใหม41 โดยอาศยภาวะผน าการเปลยนแปลงในการแสวงหาและประยกตใชโอกาส (Opportunities Utilization) เพอจะด าเนนการแกไข (Solving) หรอก าจดจดออน (Weakness Elimination) และวางแผนยทธศาสตรทสรางสรรค (Creative Strategic Planning) โดยเนนการประสานงานและมสวนรวม (Corporate Participation) จากทกภาคสวนเพอกอใหการพฒนาอยางยงยน และมความตระหนกถงความรบผดชอบตอสงคมสวนรวม (CSR’s Awareness) อนเปนสงทสอดคลองกบแนวนโยบายของ ภาคเอกชนทก าลงด าเนนการปรบเปลยนมาสนบสนนและมสวนรวมงานดานการศกษามากยงขน ปญหาทงหมดทเกดขนในระบบเศรษฐกจทนนยมสดโตง (Pure Capitalism) อยางทกวนน ทนนยมไมเพยงแตท าใหกาวหนาในการผลตแตในการพฒนาความรและพฒนาอยาง _____________________________

39ตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย, “รายงาน CSR ประเทศไทย : CSR 4 ภาค.”, 3 เมษายน 2552.

40กระทรวงอตสาหกรรม, “Standard of Corporate Social Responsibility (CSD-DIW) B.E. 2552.”, 5 มนาคม 2552.

41Mike Beer, Managing Change and Transition (Boston : Harvard Business School Press, 2003), 5.

15

เปนระบบ ระบบการศกษากตองเปนไปเพอการพฒนาศกยภาพภายในของบคคลเพอน ามาพฒนาชมชนเปนส าคญ42 เปาหมายอกมตหนงของการศกษา คอ การฝกฝนความคดและการกระท าทแตกตางของแตละคน ทจะสามารถจนตนาการถงการเกอกลคณคาสงสดแกประชาคม ฉะนนเราควรหามการสอนใหเยาวชนมงมนเพอความส าเรจในชวต สงส าคญทสดในการท างานคอ ความสขในการท างาน ความสขในผลทเกดขน ความสขในความร และความสขในคณคาตอสงคม เพราะคณคาของมนษยอยทคณคาทเขามอบให ไมใชความสามารถในการแสวงหา”43 อนเปนสงทสอดคลองและถกตองตรงตามหลกปรชญาการศกษาทกลาวไวในตอนตนแลววา “Education is Growth” และเพอใหผทมการศกษาทแท (Educated man) ไดมสวนในการรวมมอกนแกปญหาและแสดงความรบผดชอบตอสงคมอยางสรางสรรค พรอมทงแสดงคณคา(Values) ของความเปนมนษย ซงคณคาทแทจรงของชวตมนษยคอ “การมชวตเพอผอนเทานนทมคณคาแกการมชวต” (Only a life lived from others is a life worthwhile)44 ทจะกอใหเกดความสขและความเจรญงอกงาม (Growth) และเปนการเตรยมความพรอมดวยรากฐานความคดของคนรนตอไป ซงจะตองไปเผชญกบการเปลยนแปลงทางเทคโนโลย เพอใหเขาไดสามารถปรบตวและเลอกสรรสงทดและถกตองใหกบสงคม และเปนผรกษาสงคม หาทางออกทถกตองใหกบสงคมตอไปในยคโลก “หลงสงคมฐานความร”45 ________________________________

42 อครา ศภเศรษฐ, ผรวบรวม, ปญญาญาณของไอนสไตน (กรงเทพฯ : ส านกพมพสถาบนวจยธรรมสากล, 2548), 61-63.

43ประยงค คงเมอง และ ปานบว บนปาน, บรรณาธการ, Einstein : My inspiration – แรงบนดาลใจจากไอนสไตน (กรงเทพฯ : ส านกพมพมตชน, 2548), 184.

44เจษฎา ทองรงโรจน, อลเบรต ไอนสไตน : มนษยและอภมนษย (กรงเทพฯ : ส านกพมพสขภาพใจ, 2548), 75.

45เกรยงศกด เจรญวงศศกด, คลนลกท 5 ปราชญสงคม : สงคมไทยทพงประสงคในศตวรรษท 21 (กรงเทพฯ : ซคเซส มเดย, 2550), 127.

16

วตถประสงคของการวจย

จากความเปนมาและความส าคญของปญหา ผวจยจงก าหนดวตถประสงคการวจย ดงน 1. เพอทราบภาวะผน าการเปลยนแปลงของผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน สงกดส านกงาน

เขตพนทการศกษานครปฐม เขต 2 2. เพอทราบความรบผดชอบตอสงคมของผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน สงกดส านกงาน

เขตพนทการศกษานครปฐม เขต 2 3. เพอทราบความแตกตางของภาวะผน าการเปลยนแปลงและความรบผดชอบตอสงคมของ

ผบรหารสถานศกษาระหวางบคลากรภายในสถานศกษากบกรรมการสถานศกษาท เปนบคคลภายนอกสถานศกษาขนพนฐาน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษานครปฐม เขต 2

4. เพอทราบความสมพนธระหวางภาวะผน าการเปลยนแปลงกบความรบผดชอบตอสงคมของผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษานครปฐม เขต 2 ขอค าถามของการวจย

เพอใหสอดคลองกบวตถประสงคของการวจย ผวจยก าหนดขอค าถามของการวจย ดงน 1. ภาวะผน าการเปลยนแปลงของผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน สงกดส านกงานเขตพนท

การศกษานครปฐม เขต 2 อยในระดบใด 2. ความรบผดชอบตอสงคมของผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน สงกดส านกงานเขตพนท

การศกษานครปฐม เขต 2 อยในระดบใด 3. ภาวะผน าการเปลยนแปลงและความรบผดชอบตอสงคมของผบรหารสถานศกษา ตาม

ความเหนของบคลากรภายในสถานศกษากบกรรมการสถานศกษาทเปนบคคลภายนอกสถานศกษาขนพนฐาน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษานครปฐม เขต 2 มความแตกตางกนหรอไม

4. ภาวะผน าการเปลยนแปลงสมพนธกบความรบผดชอบตอสงคมของผบรหารสถานศกษา ขนพนฐาน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษานครปฐม เขต 2 หรอไม

17

สมมตฐานของการวจย เพอเปนแนวทางในการศกษาหาค าตอบ ผวจยจงตงสมมตฐานของการวจยไว ดงน 1. ภาวะผน าการเปลยนแปลงของผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน สงกดส านกงานเขตพนท

การศกษานครปฐม เขต 2 อยในระดบปานกลาง 2. ความรบผดชอบตอสงคมของผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน สงกดส านกงานเขตพนท

การศกษานครปฐม เขต 2 อยในระดบปานกลาง 3. ภาวะผน าการเปลยนแปลงและความรบผดชอบตอสงคมของผบรหารสถานศกษา ตาม

ความเหนของบคลากรภายในสถานศกษากบกรรมการสถานศกษาทเปนบคคลภายนอกสถานศกษาขนพนฐาน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษานครปฐม เขต 2 ไมมความแตกตางกน

4. ภาวะผน าการเปลยนแปลงมความสมพนธกบความรบผดชอบตอสงคมของผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษานครปฐม เขต 2 ขอบขายเชงทฤษฎของการวจย

จากแนวคดเชงระบบ (System analysis) แคทซ และคาหน (Katz and Kahn)46 แสดงใหเหนความสมพนธระหวางปจจยน าเขา (Input) กระบวนการ (Process) และผลผลต (Output) ซงมความสมพนธกบสภาวะแวดลอม (Environment) ทงภายในและภายนอกขององคกร ซงไมใชองคประกอบทางการศกษา แตสามารถสงผลตอคณภาพทางการศกษา สถานศกษาเปนสถานททใหการศกษาอบรมแกเยาวชน เพอใหเจรญเตบโตเปนบคคลทมความร ความสามารถ มคณภาพ และด ารงชวตรวมกนในสงคมอยางมความสข รวมทงรจกการท าคณประโยชนใหแกสงคม ชมชน ทองถน และประเทศชาตทตนอาศยอย ดงนนการจดการเรยนการสอนจงตองใหสอดคลองกบจดมงหมายทางการศกษา คอ มผลผลตทมคณภาพ ในการพฒนาคณภาพการศกษาของสถานศกษา จ าเปนตองอาศยกระบวนการตางๆ ไดแก กระบวนการบรหาร กระบวนการจดการเรยนการสอน การจดกจรรมพฒนาผเรยนและบคลากรควบคกบกระบวนการนเทศ 47 โดยผานกระบวนการ

_______________________________ 46Daniel Katz and Robert L.Kahn, The Social Psychology of Organization, 2nd ed, (New

York: John Wiley and Son, 1978), 20. 47ส านกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต, การประกนคณภาพการศกษา เลม 5

การตรวจสอบคณภาพและปรบปรงโรงเรยน (กรงเทพฯ : โรงพมพครสภาลาดพราว, 2541), 2-3.

18

เปลยนแปลงขององคกรจากการปฏบตหนาทของผบรหารสถานศกษาแลว ผบรหารยงตองแสดงพฤตกรรมภาวะผน าหลายๆ ดานมาใชในกระบวนการเปลยนแปลงสถานศกษา ใหผรวมงานสามารถปฏบตงานไดบรรลตามวตถประสงคทก าหนดไว ผบรหารจะตองใชความสามารถในการบรหารใหประจกษ โดยแสดงออกทางดานพฤตกรรมความเปนผน า ดวยการชกน าใหสมาชกในองคกรปฏบตงานอยางเตมความสามารถ เพอใหองคกรบรรลวตถประสงค ซงแคมเบลล (Campbell) , บรดจส (Bridge) และ ไนสเตรนด (Knighstand) ไดกลาวถงบทบาทของผบรหารสถานศกษาในฐานะผน าไว 4 ประการ ไดแก 1. ตองเปนผจดรปแบบ 2. เปนผสอความหมาย 3. เปนผน าทางการศกษา และ 4. เปนผบงคบบญชา48 อบรามสน (Abramson) ไดศกษาภาวะผน ารปแบบใหม ม 3 ประการ คอ มภาวะผน าแบบใหมทมความรวมมอ (Collaboration) การท างานเปนทม (Team Based Management) และภาวะผน ารวมกน (Shared leadership) และ พฤตกรรมผน า หมายถง ทกษะหรอทาททจะเกดขน โดยเปนผรเรมกระท าพฤตกรรมของผน าในรปแบบของผสอสาร (Communicator) ผรวมงาน (Collaborator) ผสอน (Coach) ผกระตน (Catalyzes)49 สวน ฮอลและมสเกล (Hoy & Miskel) ไดน าเสนอพฤตกรรม การบรหารการเปลยนแปลงของผบรหารโรงเรยนทมผลตอการพฒนาปรบปรงโรงเรยนโดยแบงพฤตกรรมผบรหารการเปลยนแปลงเปน 3 แบบ คอ 1. ผตอบสนอง (Responder) 2. ผจดการ (Manager) 3. ผรเรม (Initiator) และตามแนวโนมของการเปลยนแปลงในกระบวนทศนทางการบรหารนกวชาการหลายท านช ให เหนว า ในยคปจจบนผบ รหารโรง เ รยนควรเปนผน าการเปล ยนแปลง (Transformational leader) มากกวาเปนผน าการจดการ (Transactional leader) โดยลกษณะของผน าการเปลยนแปลง ผบรหารจะเปนผจงใจใหบคคลปฏบตงานเกนกวาความคาดหวงตามปกต มงไปทภารกจงานดวยความสนใจทเกดขนภายในตน มงการบรรลความตองการในระดบสงมากกวาความ _______________________________

48Ronald F. Campbell, Edwin M. Bridge, and Raphael O. Knighstand, Introduction to Education Administration, 5th ed. (Boston : Allyn and Bacon, 1977), 225-227. 49Mark A. Abramson, “In Search of The New Leadership,” Leadership Inc 10(September 1966) : 1-4.

19

ตองการในระดบต า50 ไทกและเดอแวนนา (Tichy and Devenna) ไดกลาวถงคณลกษณะของผน าการเปลยนแปลงประกอบดวย 1. ยอมรบวาตนเองเปนผน าการเปลยนแปลง 2. เปนผทชอบการเสยงทมความรอบคอบ 3. มความศรทธาในคนอน และไวในการรบรความตองการของคนเหลานน 4. มความสามารถในการสรางคานยมทชดเจนใหเปนกรอบพฤตกรรมของบคคลตางๆ ในองคการไดด 5. มความยดหยนเปดกวางใหทกคนไดเรยนรจากประสบการณ 6. มทกษะดานความคด (Cognitive skills) และมความเชอในวธการคดทองวชาการและมความละเอยดรอบคอบตอการวเคราะหปญหา7. มความเปนนกวสยทศนทมองปญหาตางๆ ไดทะลปรโปรงและมมมมองใหมไดหลากหลาย 51 ยลค (Yukl) สรปแนวปฏบตส าหรบภาวะผน าการเปลยนแปลงไวดงน 1. ท าวสยทศนใหมความชดเจนในเชงความหมายและความนาสนใจ 2. อธบายวธการทสามารถบรรลวสยทศน 3. ปฏบตการดวยความมนใจและมองโลกในแงด 4. แสดงความเชอมนในผตาม 5. สรางโอกาสใหพบความส าเรจตงแตระยะเรมแรก 6. รวมยนดและฉลองความส าเรจ 7. ใชกรยาทาทางการกระท าเชงสญลกษณเพอเนนคานยมส าคญ 8. น าดวยการเปนแบบอยาง 9. มอบอ านาจความรบผดชอบในการตดสนใจแกผตามเพอใหบรรลวสยทศน52 แฮรส (Haris) กลาวถง พฤตกรรมผน าเปลยนแปลงไว 5 ประการ คอ 1. ใหผตามมอสระในการท างานและสงเสรมใหผตามไดพฒนาตนเอง 2. มความเปนมตรกบผตาม 3. มความซอสตย ยตธรรม และมมาตรฐานสงในการปฏบตงาน 4. ใหค าแนะน า ชวยเหลอสนบสนน ยกยองเปดใจกวาง ขณะเดยวกนกแลกเปลยนความรความช านาญก บผใตบงคบบญชา 5. มความเชอมนกระตอรอรน ตระหนกในศกดศรของบคคล และมความภกด 53 ส าหรบการวจยครงนผวจยใชภาวะผน าตามแนวคดของ มาแชลล และ มอลล (Marshall and Molly) ท ไดท าการสง เคราะหปจจ ยและองคประกอบตางๆ ของภาวะผน าการเปล ยนแปลง (Transformational leadership) ซงเกยวของกบตวแบบของปจจยทส าคญส าหรบภาวะผน า (Leadership That Matters) อนประกอบดวยองคประกอบหลก 2 ประการใหญ และ 8 ประการยอย ไดแก องคประกอบหลกประการท 1. ดานพฤตกรรม (Behaviors) ซงมองคประกอบยอย ดงน _______________________________

50Hoy & Miskel, อางถงใน, วโรจน สารรตนะ และ อญชล สารรตนะ, ปจจยทางการบรหารกบความเปนองคการแหงการเรยนร, 27.

51Noel M. Tichy , and Mary Anne Devanna, อางถงใน สเทพ พงศศรวฒน, ภาวะผน าทฤษฎและปฏบต (กรงเทพฯ : บคลงคจ ากด,2545), 346. 52Gary A.Yukl, Leadership in Organization (Englewood Cliffs, NJ.: Prentice Hall,1989), 21.

53 Phillip R. Harris, Hight Performance Leadership : Strategies for Maximum Career Productivity(Glenview Illinois : Scott Foresman and Company,1989), 10.

20

1.1. ดานการสอสาร (Communication) 1.2. ดานความไววางใจ (Trust) 1.3. ดานความเอาใจใสดแล (Caring) 1.4. ดานการสรางโอกาสหรอความเสยง (Creating Opportunities or Risk) และองคประกอบหลกประการท 2. ดานลกษณะพเศษเฉพาะ (Characteristics) ซงมองคประกอบยอย ดงน 2.1. ดานความเชอมนในตนเอง (Self-Confidence) 2.2. ดานการก าหนดต าแหนงการมอบอ านาจ (Empowerment Orientation) 2.3. ดานวสยทศนหรอขดความสามารถดานกระบวนการเรยนร (Vision or Cognitive Capability) 2.4. ดานบรบทองคกรหรอวฒนธรรม (Organizational Context or Culture)54 ผบรหารในฐานะผน าองคกรในสภาพแวดลอมทก าลงเปลยนแปลง กระบวนการบรหารเพอใหบรรลเปาหมายเดยวกนทงองคกร ผบรหารหรอผน าตองมความสามารถในการบรหารการเปลยนแปลงของหนวยงานอยางมแบบแผนและมวสยทศนทด55 วสยทศนทดของผน าตามแนวคดของพระพรหมคณาภรณ ตองมองกวาง คดไกล ใฝสง มองกวางคอ มองใหรทว รทน เพอปรบตว ปรบองคกรใหเขากบสภาวะการเปลยนแปลได รบมอมนได มสวนรวมเกอหนนมนไดกไมใหถกครอบง าหรอลาหลง คดไกล คอ คดในเชงเหตปจจยทงสาวไปขางหลง สบไปขางหนา โยงเหตปจจยทเปนมาจากอดตประสานเขากบปจจบนแลวหยงเหนอนาคตสามารถวางแผนเตรยมการเพออนาคตใหบรรลจดหมาย ใฝสงคอ ใฝปรารถนาจดหมายทดงามสงสง ไดแก _______________________________

54 Marshall Sashkin and Molly G. Sashkin, Leadership That Matters (San Francisco : Berrett-Koehler Publishers, 2003), 183.

55Wayne K. Hoy and Cecil G. Miskel, Education Administration Theory Research and Practice, 4th ed. (Singapore : McGraw-Hall.Inc,. 1991), 380.

21

ความดงามของชวตและประโยชนสขของสงคม56 ผน าทดตองวางแผนยทธศาสตรทสรางสรรค (Creative Strategic Planning) มงเนนการประสานงานและการมสวนรวม (Corporate Participation) จากทกภาคสวน เพอใหเกดการเปลยนแปลงและการพฒนาอยางยงยนและเกดความสมดลในทกมต โดยตระหนกถงความรบผดชอบตอสงคมสวนรวม (Corporate Social Responsibility’s Awareness) ซงความรบผดชอบตอสงคมนน นกวชาการหลายๆ สถาบนมความคดเหนทหลากหลายและแตกตางกนตามมมมองหรอแนวคดของแตละสถาบน ส าหรบการวจยครงนความรบผดชอบตอสงคมของผบรหาร ผวจยใชแนวคดของสถาบนไทยพฒน มลนธบรณะชนบทแหงประเทศไทย ในพระบรมราชปถมภ ตามแนวคดสถาบนไทยพฒน มลนธบรณะชนบทแหงประเทศไทย ในพระบรมราชปถมภ โดย ดร.พพฒน ยอดพฤตการ ไดนยาม Corporate Social Responsibility (CSR) หรอบรรษทบรบาล วา หมายถง การด าเนนกจกรรมภายในและภายนอกองคกร ทค านงถงผลกระทบตอสงคมทงในระดบใกลและไกล ดวยการใชทรพยากรทมอยในองคกรหรอทรพยากรจากภายนอกองคกร ในอนทจะท าใหอยรวมกนในสงคมไดอยางเปนปกตสข ซงหลกของความรบผดชอบตอสงคมมองคประกอบ 8 ประการ ดงน 1. การก ากบดแลกจการทด (Organization Governance) 2. การค านงถงสทธมนษยชน (Human Rights) 3. การปฏบตดานแรงงาน (Labor Practices) 4. การดแลสงแวดลอม (Environment protection) 5. การด าเนนงานอยางเปนธรรม (Fair Operating Practices) 6. การใสใจตอผบรโภค (Consumer Issues) 7. การรวมพฒนาชมชนและสงคม (Development to the Community and Society) 8. การจดท ารายงานดานสงคมและสงเเวดลอม ( Reporting )57 ผวจยจงก าหนดขอบขายภาวะผน าการเปลยนแปลง (Transformational leadership) และหลกของความรบผดชอบตอสงคมขององคกร การจากแนวคดของสถาบนไทยพฒน มลนธบรณะชนบทแหงประเทศไทย ในพระบรมราชปถมภ ดงแผนภมท 1 __________________________

56พระพรหมคณาภรณ,กระแสธรรมเพอชวตและสงคม (กรงเทพฯ : ส านกพมพธรรมสภา, 2550 ), 218.

57เอกสารประกอบการสมมนา, CSR Campus โครงการสงเสรมความร CSR สภมภาค สถาบนไทยพฒน มลนธบรณะชนบทแหงประเทศไทย ในพระบรมราชปถมภ [ออนไลน], เขาถงเมอ ตลาคม 2553..เขาถงไดจาก www.thaicsr.com ()

22

แผนภมท 1 ขอบขายเชงทฤษฎของการวจย ทมา : Daniel Katz and Robert L. Kahn, The Social Psychology of Organizations, 2nd ed. (New York : John Wiley and Son,1978),20.

: Marshall Sashkin and Molly G. Sashkin, Leadership That Matters (San Francisco : Berrett-Koehler Publishers, 2003), 183.

: สถาบนไทยพฒน มลนธบรณะชนบทแหงประเทศไทย ในพระบรมราชปถมภ . “CSR Campus โครงการสงเสรมความร CSR สภมภาค,” เอกสารประกอบการสมมนาเรองความรบผดชอบตอสงคมของกจการ (CSR)

สภาวะแวดลอม (Context) สภาพทางเศรษฐกจ สภาพทางสงคม สภาพทางภมศาสตร

ผลยอนกลบ (Feedback)

ผลผลต (Output)

- คณลกษณะทพงประสงค ของนกเรยน - ผลสมฤทธทางการเรยน - ค ว า ม พ ง พ อ ใ จ ข อ งผปกครอง คร ชมชน และสงคม

กระบวนการ (Process) - การบรหาร - การจดการเรยนการสอน - การนเทศ

ความรบผดชอบตอสงคม

ตวปอน (Input) - ผบรหาร / บคลากร ภาวะผน าการเปลยนแปลง - คร - นกเรยน - ผปกครอง - เงน - วสดอปกรณ

23

ขอบเขตของการวจย

จากขอบขายทางทฤษฎของการวจยดงกลาว เพอใหการวจยเปนไปตามวตถประสงค ซงผวจยศกษาภาวะผน าการเปลยนแปลงกบความรบผดชอบตอสงคมของผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน จงก าหนดขอบเขตในการวจยเกยวกบภาวะผน าการเปลยนแปลงตามแนวคดและทฤษฎของ มาแชลล และ มอลล (Marshall and Molly) อนประกอบดวยองคประกอบหลก 2 ประการใหญ และ 8 ประการยอย ไดแก องคประกอบหลกประการท 1. ดานพฤตกรรม (Behaviors) ซงมองคประกอบยอย ดงน 1.1. ดานการสอสาร (Communication) 1.2. ดานความไววางใจ (Trust) 1.3. ดานความเอาใจใสดแล (Caring) 1.4. ดานการสรางโอกาสหรอความเสยง (Creating Opportunities or Risk) และองคประกอบหลกประการท 2. ดานลกษณะพเศษเฉพาะ (Characteristics) ซงมองคประกอบยอย ดงน 2.1) ดานความเชอมนในตนเอง (Self-Confidence) 2.2. ดานการก าหนดต าแหนงการมอบอ านาจ (Empowerment Orientation) 2.3. ดานวสยทศนหรอขดความสามารถในกระบวนการเรยนร (Vision or Cognitive Capability) 2.4. ดานบรบทองคกรหรอวฒนธรรม (Organizational Context or Culture) ในสวนของความรบผดชอบตอสงคมของผบรหารสถานศกษา ผวจยใชแนวคดของสถาบนไทยพฒน มลนธบรณะชนบทแหงประเทศไทย ในพระบรมราชปถมภ ซงความรบผดชอบตอสงคมมองคประกอบหลก 8 ประการ ดงน 1. การก ากบดแลกจการทด (Organization Governance) 2. การค านงถงสทธมนษยชน (Human Rights) 3. การปฏบตดานแรงงาน (Labor Practices) 4. การดแลสงแวดลอม (Environment protection) 5. การด าเนนงานอยางเปนธรรม (Fair Operating Practices) 6 .การใสใจตอผบรโภค (Consumer Issues) 7. การรวมพฒนาชมชนและสงคม (Development to the Community and Society) 8. การจดท ารายงานดานสงคมและสงเเวดลอม ( Reporting ) ดงแผนภมท 2

24

ภาวะผน าการเปลยนแปลงของผบรหาร ( Xtot )

ดานพฤตกรรม ( X1 ) 1. ดานการสอสาร ( X1.1 ) 2. ดานความไววางใจ ( X1.2 ) 3. ดานความเอาใจใสดแล ( X1.3 ) 4. ดานการสรางโอกาสหรอความเสยง ( X1.4 ) ดานลกษณะพเศษเฉพาะ ( X2 ) 1. ดานความเชอมนในตนเอง ( X2.1 ) 2. ดานการก าหนดต าแหนงการมอบอ านาจ ( X2..2 ) 3. ดานวสยทศนหรอขดความสามารถดาน กระบวนการเรยนร ( X2.3 ) 4. ดานบรบทองคกรหรอวฒนธรรม ( X2.4 )

แผนภมท 2 ขอบเขตของการวจย ทมา : Marshall Sashkin and Molly G. Sashkin, Leadership That Matters (San Francisco :

Berrett-Koehler Publishers, 2003), 183.

: สถาบนไทยพฒน มลนธบรณะชนบทแหงประเทศไทย ในพระบรมราชปถมภ . “CSR

Campus โครงการสงเสรมความร CSR สภมภาค,” เอกสารประกอบการสมมนาเรองความ

รบผดชอบตอสงคมของกจการ (CSR)

ความรบผดชอบตอสงคม ( Ytot )

1. การก ากบดแลกจการทด (Y1) 2. การค านงถงสทธมนษยชน

(Y2) 3. การปฏบตดานแรงงาน (Y3) 4. การดแลสงแวดลอม (Y4) 5. การด าเนนงานอยางเปนธรรม

(Y5) 6. การใสใจตอผบรโภค (Y6) 7. การรวมพฒนาชมชนและสงคม

(Y7) 8. การจดท ารายงานดานสงคม

และ สงเเวดลอม (Y8)

9.

25

นยามศพทเฉพาะ เพ อให เขา ใจความหมาย เฉพาะของค าทท ใ ชในงานวจยค รงนตรงกน จ งไดนยามความหมายของค าตางๆ ดงน ภาวะผน าการเปลยนแปลง หมายถง องคประกอบของภาวะผน าการเปลยนแปลง ซง

เกยวของกบตวแบบของปจจยทส าคญส าหรบภาวะผน า อนประกอบดวยองคประกอบหลก 2

ประการใหญ และ 8 ประการยอย ไดแก องคประกอบหลกประการท 1. ดานพฤตกรรม

(Behaviors) ซงมองคประกอบยอย ดงน 1.1. ดานการสอสาร (Communication) 1.2. ดานความ

ไววางใจ (Trust) 1.3. ดานความเอาใจใสดแล (Caring) 1.4. ดานการสรางโอกาสหรอความเสยง

(Creating Opportunities or Risk) และองคประกอบหลกประการท 2) ดานลกษณะพเศษเฉพาะ

(Characteristics) ซงมองคประกอบยอย ดงน 2.1. ดานความเชอมนในตนเอง (Self-Confidence)

2.2. ดานการก าหนดต าแหนงการมอบอ านาจ (Empowerment Orientation) 2.3. ดานวสยทศนหรอ

ขดความสามารถดานกระบวนการเรยนร (Vision or Cognitive Capability ) 2.4. ดานบรบทองคกร

หรอวฒนธรรม (Organizational Context or Culture ) โดยมรายละเอยดความหมายดงน 1.

องคประกอบหลกดานพฤตกรรม (X1) ซงมองคประกอบยอย ดงน 1.1. ดานการสอสาร

(Communication) ( X1.1 ) หมายถง ผบรหารใชการสอสารเพอเปนการกระตนใหผใตบงคบบญชา

สามารถเขาใจและด าเนนการตามวสยทศนของตนเองได ผบรหารเปนแบบอยางในการอทศตนเอง

โดยมความมงหมายเพอท าใหวสยทศนด ารงอยไดอยางชดเจนและเปนไปตามความคาดหวงอยาง

สงของผใตบงคบบญชา ผบรหารแสดงใหเหนถงความเชอมนในศกยภาพของผใตบงคบบญชาใน

อนทท าใหผใตบงคบบญชามความเชอมนทจะท าใหบรรลเปาหมาย และยนยอมมอบอ านาจให

ผใตบงคบบญชา ผบรหารแสดงใหเหนถงความคดสรางสรรคและพดเปรยบเทยบเพอสรางความ

เขมแขงของแนวคดทสมพนธกบวสยทศน และกระตอรอรนทจะรบฟงขอมลขาวสารจาก

ผใตบงคบบญชา 1.2. ดานความไววางใจ (Trust) ( X1.2 ) หมายถง ผบรหารมสวนรวมในการสราง

ความไววางใจในการปฏบตงานของผใตบงคบบญชา ทงในปจจบนและอนาคต โดยไมมความ

เคลอบแคลงสงสยและความมนใจตอการปฏบตงานของผใตบงคบบญชา ผบรหารท าใหรสก

อบอบใจและปลอดภยในสมพนธภาพระหวางผบรหารและผใตบงคบบญชา ผบรหารรกษาค ามน

สญญาและปฏบตงานใหบรรลเปาหมายตามความรบผดชอบ ผบรหารสรางความไววางใจใหกบ

26

ผใตบงคบบญชาใหไมมความวตกกงวล 1.3. ดานความเอาใจใสดแล (Caring) ( X1.3 ) หมายถง

ผบรหารแสดงใหเหนถงการเอาใจใสดแลผใตบงคบบญชา และใหการสนบสนนอยางเสมอภาค

ผบรหารใหคณคากบความสามารถและทกษะพเศษเฉพาะของแตละบคคล สรางความมนใจให

บคคลากรรสกวาเปนสวนหนงขององคกร 1.4. ดานการสรางโอกาสหรอความเสยง (Creating

Opportunities or Risk ) ( X1.4 ) หมายถง ผบรหารสรางสรรคโอกาสใหแกผใตบงคบบญชา เพอให

เขาใจถงความรบผดชอบและหนาทปฏบตงาน สรางความมนใจตอผใตบงคบบญชา วาเปนบคคลท

มความร ทกษะ และความสามารถปฏบตงานไดอยางถกตอง ท าใหผใตบงคบบญชามความเชอมน

ในตนเองและเชอมนในความสามารถของตนเอง ผบรหารมความเตมใจในการมอบอ านาจใหแก

ผใตบงคบบญชา โดยใชตวอยางดานลบเพอแสดงใหเหนมมมองของผบรหาร ผบรหารเหนความ

เสยงเปนโอกาสทจะมอบหมายใหผใตบงคบบญชาปฏบตภาระกจทยากหรอเปนอนตรายโดยหวง

ว าจะประสพความส า เ รจมากย งขน 2 . องคประกอบหลกด านลกษณะพ เศษเฉพาะ

(Characteristics) (X2) ซงมองคประกอบยอย ดงน 2.1. ดานความเชอมนในตนเอง (Self-

Confidence) ( X2.1 ) หมายถง ผบรหารใชต าแหนงหนาทสรางความเชอมน โดยการด าเนนการตาม

วสยทศน ผบรหารรจกตวตนและจดแขงของตน และสามารถมนใจไดวามความเหมาะสมกบความ

ตองการขององคกร มความเชอมนในตนเองเชงบวกและมความมนใจในการแกปญหาความเสยง

ไดส าเรจ โดยไมเคยมความรสกกลว 2.2. ดานการก าหนดต าแหนงการมอบอ านาจ (Empowerment

Orientation) ( X2.2 ) หมายถง ผบรหารก าหนดต าแหนงการมอบอ านาจใหแกผใตบงคบบญชา

เพอใหการปฏบตงานบรรลตามผลลพธทตนเองคาดหวงไว ผบรหารเสรมพลงใหผใตบงคบบญชา

ไดตระหนกถงวสยทศนทก าหนดไว และมอบอ านาจใหผใตบงคบบญชาด าเนนงานตามความร

ความสามารถ 2.3. ดานวสยทศนหรอขดความสามารถในการกระบวนการเรยนร (Vision or

Cognitive Capability) ( X2.3 ) หมายถง ผบรหารสามารถเรยนรความซบซอนของปญหาใน

กระบวนการปฏบตงานและสามารถเหนความสมพนธซงสงผลกระทบระยะยาวตอองคกร ม

กระบวนการคดในหลากหลายมตภายใตสภาวะแวดลอมทไมแนนอนและสามารถวางแผนอยาง

รอบคอบทจะสรางความสมพนธในการตดสนใจตางๆ ไดเปนอยางด มขดความสามารถในเรอง

กระบวนการเรยนรและกลาทจะเผชญกบความซบซอนของปญหาตางๆ และสามารถทจะก ากบ

ดแลการตดสนใจทงหมดตามล าดบความส าคญจากการด าเนนกจกรรมทส าคญโดยการสราง

ทางเลอกทหลากหลาย 2.4. ดานบรบทองคกรหรอวฒนธรรม (Organizational Context or Culture)

27

( X2.4 ) หมายถง ผบรหารมคณลกษณะทสามารถสรางอทธพลตอวฒนธรรมองคกรโดยกระตนให

เหนความส าคญของการเปลยนแปลง มการก าหนดทศทางขององคกรโดยผานการก าหนด

วสยทศนทชด เจนและสอสารใหองคกรทราบวสยทศน และความสามารถโนมนาวให

ผใตบงคบบญชาน าวสยทศนไปใชในการปฏบตงาน

ความรบผดชอบตอสงคม หมายถง รปแบบกจกรรมทผบรหารสถานศกษาได

ปฏบตเพอแสดงความรบผดชอบตอสงคมของผบรหารสถานศกษา ซงมองคประกอบหลก 8

ประการ ไดแก การก ากบดแลกจการทด การค านงถงสทธมนษยชน การปฏบตดานแรงงาน การ

ดแลสงแวดลอม การด าเนนงานอยางเปนธรรม การใสใจตอผบรโภค การรวมพฒนาสงคมและ

ชมชน และการจดท ารายงานดานสงคมและสงเเวดลอม โดยมรายละเอยดความหมายดงน 1. การ

ก ากบดแลกจการทด (Organization Governance) (Y1) หมายถง ผบรหารควรก าหนดหนาทให

คณะกรรมการฝายบรหารและผมสวนไดสวนเสย สามารถสอดสองดแลผลงานและการปฏบตงาน

ขององคกรได เพอแสดงถงความโปรงใส พรอมรบการตรวจสอบ และสามารถชแจงใหผมสวนได

เสยไดรบทราบถงผลการปฏบตงานได 2. การค านงถงสทธมนษยชน (Human Rights) (Y2)

หมายถง ผบรหารตองค านงถงสทธขนพนฐานของมนษย โดยสทธดงกลาวควรครอบคลมถงสทธ

ความเปนพลเมอง สทธทางการเมอง สทธทางเศรษฐกจ สงคม และวฒนธรรม และสทธตาม

กฎหมาย 3. การปฏบตดานแรงงาน (Labor Practices) (Y3) หมายถง ผบรหารตองตระหนกวา

แรงงานไมใชสนคา ดงนนแรงงานจงไมควรถกปฏบตเสมอนเปนปจจยการผลต 4. การดแล

สงแวดลอม (Environment) (Y4) หมายถง ผบรหารจ าเปนตองค านงถงหลกการปองกนปญหา

มลพษ (Environmental protection) การบรโภคอยางยงยน (Sustainable Consumption) และการใช

ทรพยากรอยางมประสทธภาพในการด าเนนการการบรหารและบรการ 5. การด าเนนงานอยางเปน

ธรรม (Fair Operating Practices) (Y5) หมายถง ผบรหารแตละคนควรแขงขนกนอยางเปนธรรม

และเปดกวาง ซงจะชวยสงเสรมประสทธภาพในการลดตนทนการบรหารหรอการบรการ การ

พฒนานวตกรรมการบรหาร การบรการ และกระบวนการใหมๆ รวมถงจะชวยขยายการเตบโตของ

องคกรและมาตรฐานการครองชพในระยะยาว 6. การใสใจตอผบรโภค (Consumer Issues) (Y6)

หมายถง ผบรหารตองเปดโอกาสใหผบรโภคไดรบทราบขอมลในการบรหารและการใชบรการ

อยางเหมาะสม ทงยงตองใหความส าคญกบการพฒนาคณภาพและการบรการทเปนประโยชนตอ

สงคม โดยค านงถงความปลอดภยและสขภาพของผบรโภค นอกจากนเมอพบวาคณภาพไมเปนไป

28

ตามเกณฑทก าหนด ผบรหารกจะตองมกลไกในการแกไขปญหา พรอมทงยงตองใหความส าคญ

กบกฎหมาย และถอปฏบตอยางเครงครดอกดวย 7. การรวมพฒนาชมชนและสงคม (Contribution

to the Community and Society) (Y7) หมายถง ผบรหารตองวางแนวนโยบายเพอสรางจตอาสาตอ

สาธารณะและจตใจทเออเฟอเผอแผ และด าเนนกจกรรมทเปนรปธรรมในการชวยเหลอแบงปนส

สงคมและสาธารณะประโยชน และสงเสรมศลธรรมอนดแกบคคลทงภายในและภายนอกองคกร

8. การจดท ารายงานดานสงคมและสงเเวดลอม (Reporting) (Y8) หมายถง ผบรหารตองจดท า

รายงานผลทแสดงถงความรบผดชอบขององคกรตอผมสวนไดสวนเสยในสงคม ตามแนวทางของ

การพฒนาอยางยงยน (Sustainable Development) เพอใหเกดการพฒนาแบบสมดลบนพนฐานทง 3

ดาน ไดแก สงแวดลอม (Planet) สงคม (People) และเศรษฐกจ (Profit) ตามหลก “หลกไตร

กปปยะ” (Triple Bottom Line)

สถานศกษา หมายถง สวนราชการทท าหนาทสถานศกษาขนพนฐาน สงกด

ส านก ง าน เขตพ นท ก า รศกษ านครปฐม เขต 2 ท จ ดก ารศกษ าข นพ นฐ านในระดบ

ประถมศกษา ระดบมธยมศกษาตอนตน หรอ ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

ผ บ ร ห า รส ถ า นศก ษ า หม า ย ถ ง บ ค ค ล ผ ด า ร ง ต า แ หนง ใ น คณะ ก ร รมก า รสถานศกษาข นพ นฐาน ไดแก ผ อ านวยก ารโรง เ รยน คร ป ระธ านคณะกรรมการสถานศกษา และคณะกรรมการสถานศกษา

บทท 2

วรรณกรรมทเกยวของ

ในการวจยครงนผวจยไดศกษาคนควาเอกสาร ขอเขยน ทฤษฎ ผลงานวจยและสอสงพมพ

ทเกยวของเพอน ามาประกอบการศกษาวเคราะหงานวจย ภาวะผน าการเปลยนแปลงทสงผลตอความรบผดชอบตอสงคมของสถานศกษา โดยผวจยไดจดแบงเนอหาสาระส าคญทจะน าเสนอ เปนเรองๆ ประกอบดวย แนวคดเกยวกบภาวะผน าการเปลยนแปลง (Transformational Leadership) แนวคดเกยวกบความรบผดชอบตอสงคมขององคกร (Corporate Social Responsibility) และตวอยางกจกรรมทแสดงถงความรบผดชอบตอสงคมขององคกร (CSR’s Activity of organization) ซงมรายละเอยดดงตอไปน

แนวคดเกยวกบภาวะผน าการเปลยนแปลง

การเปลยนแปลงทเกดขนทามกลางกระแสโลกาภวตน (Globalization)เปนไปอยางรวดเรว

ซงสงผลกระทบตอโลกและประเทศไทยในทกๆ ดานไมวาจะเปนดานสงแวดลอม (Planet) สงคม (People) และเศรษฐกจ (Profit) โดยภาพรวมเมอพจารณาถงสภาพปญหาในปจจบนแลวไมวาจะเปนองคกรภาครฐหรอภาคเอกชน ตางกไดรบผลกระทบเชนกน ดงนนการทจะเปลยนแปลงใหทนกบสถานการณทเกดขนและสามารถทจะน าพาองคกรใหยนหยดอยไดทามกลางสภาวะปญหาตางๆนน ตองอาศยการปรบตวขององคกรเพอความอยรอด การเปลยนแปลงนนตองอาศยปจจยตาง ๆ ทเกยวของกบองคการ ภาวะผน าเปนสงทส าคญยงในการเปลยนแปลงองคกรใหสามารถอยรอดได แตสภาวะเชนนคงตองใชภาวะผน าการเปลยนแปลงเพอปรบเปลยนองคการใหสามารถยนหยดอยไดและกาวตามใหทนตอสถานการณทก าลงเปลยนแปลงทงดาน สงแวดลอม (Planet) สงคม (People) และเศรษฐกจ (Profit) ในปจจบนบนโลกใบน 58 ____________________________ 58 Donald C. Mosley, Paul H. Pietri, and Leon C. Megginson, Management Leadership in Action, 5th ed. (New York : Horper Collins, 1966), 412.

29

30

ความเปนมาของภาวะผน าการเปลยนแปลง ภาวะผน าลกษณะนก าลงเปนทตองการอยางยงในโลกทมการเปลยนแปลงอยางรวดเรว

และสบสนอยางในปจจบนน การน าทฤษฎผน าการเปลยนแปลงมาปรบเปลยนองคการเปนทฤษฎของการศกษาภาวะผน าแนวใหมหรอเปนกระบวนทศนใหม (New paradigm) ของภาวะผน า59 โดยมเบอรน (Bums) และบาส (Bass) เปนสองคนแรกทไดกลาวถงภาวะผน าการเปลยนแปลง โดยแสดงใหเหนวาเปนทฤษฎของการศกษาภาวะผน าแนวใหมเนองจากภาวะผน าการเปลยนแปลงเปนการเปลยนแปลงกระบวนการทศน (Paradigm shift) ไปสความเปนผน าทมวสยทศน (Visionary) และ มการกระจายอ านาจหรอเสรมสรางพลงจงใจ (Empowering) เปนผมคณธรรม (Moral agents) และกระตนผตามใหมความเปนผน า60 ภาวะผน าการเปลยนแปลงเปนกระบวนการทมอทธพลตอการเปลยนแปลงเจตคต และสมมตฐานของสมาชกในองคการ สรางความผกพนในการเปลยนแปลงวตถประสงค และกลยทธทส าคญขององคการภาวะผน าการเปลยนแปลงเกยวของกบอทธพลของผน าทมตอผตามแตอทธพลนนเปนการใหอ านาจแกผตามใหกลบกลายมาเปนผน าและผทเปลยนแปลงหนวยงานในกระบวนการทเปนองครวม และเกยวของกบการด าเนนการของผน าในระดบตาง ๆ ในหนวยยอยขององคการ61 จากการวจยพฤตกรรมภาวะผน าการเปลยนแปลงพบวา ผน าจะมการถายโอนหนาทความรบผดชอบและอ านาจทส าคญและจะขจดขอจ ากดการท างานทไมจ าเปนออกไป ผน ามการดแลสอนทกษะแกผตามทมความจ าเปนตองแกปญหา ตองการรเรม การกระตนการมสวนรวมในการตดสนใจทส าคญ การกระตนการแบงปนความคด การตระหนกในขอมลทเกยวของสงเสรม ความรวมมอและการท างานเปนทม รวมทงสงเสรมการแกปญหาแบบสรางสรรคในการแกไขความขดแยงตาง ๆ ผน าการเปลยนแปลงจะท าการปรบปรงโครงสรางองคการและระบบการบรหาร เพอเนนและสรางคานยมและวตถประสงคหลกขององคการ62

____________________________ 59Bernard M. Bass, ‚Does the Transactional-Transformational Leadership Paradigm Transcend Organizational

and National Boundaries?, ‚American Psychologist 52.2 (February 1997) : 130-139. 60Donald C. Mosley, Paul H. Pietri and Leon C. Megginson, Management Leadership in

Action, 5th ed, (New York : Horper Collins, 1996), 412. 61Paul M. Muchinsky, Psychology Applied to Work : An Introductions to Industrial and

Organizational Psychology, 9th ed. (California : Brooks/Cole,2008), 373.

62Gary Yukl and Van David D. Fleet, ‚Theory and Research on Leadership in Organizations‛, in Handbook of Industrial and Organizational Psychology, 2nd ed. Volume 3 Edited by Marvin D. Dunnette and Leaetta M. Hough, (California : Consulting Psychologists,1992),177.

31

แนวคดและทฤษฎภาวะผน าการเปลยนแปลง ภาวะผน าแบบบารม (Charismatic Leadership) กอนจะมาเปนแนวคดทฤษฎภาวะผน าการเปลยนแปลง ทฤษฎภาวะผน าทเรมตนมากอนคอ ทฤษฎภาวะผน าแบบบารม (Charismatic Leadership) โดย เวเบอร (Weber) ในทศวรรษท 1920 ไดเสนอทฤษฎภาวะผน าแบบบารม เมอผลงานของเขาไดแปลเปนภาษาองกฤษในป ค.ศ. 1947 ไดกระตนความสนใจของนกสงคมวทยา และนกรฐศาสตรทศกษาดานภาวะผน า ตอมาในทศวรรษท 1980 นกวจยทางจตวทยาและการจดการ ไดแสดงความสนใจอยางมากตอ ภาวะผน าแบบบารมน เนองจากในชวงทศวรรษนนเกดการแปรรปและมการฟนฟองคการตาง ๆ อยางมาก และผบรหารองคการตาง ๆ ในสหรฐอเมรกามการยอมรบกนวา มความตองการและจ าเปนตองมการเปลยนแปลงในการด าเนนการเรองตาง ๆ เพอใหองคการสามารถอยไดในสภาวะทมการแขงขนทางเศรษฐกจสง63

ภาวะผน าแบบบารม หมายถง ภาพความคดของผตามทวาน าเปนผมพรสวรรคมความเปนพเศษ และเหนอคนทวไป ผตามจะมความเชอมนเคารพและบชาในตวผน าในลกษณะทเปนวรบรษ เหนอมนษยหรอเทพ เฮาส(House) ไดเสนอทฤษฎทชวาผน าแบบบารมมพฤตกรรมอยางไร โดยระบตวบงชความเปนผน าแบบมบารมวาจะรวมเอาความเชอมนของผตามในความตองของผน า การยอมรบปราศจากค าถามตอผน า ความหลงใหลในตวผน า รวมทงความตงใจทจะเชอฟงดวย ทฤษฎภาวะผน าแบบบารมน ระบถงลกษณะของผน าทไดรบการมองวาเปนผทมความพเศษเหนอธรรมดาคอ ผน าจะมความตองการในอ านาจอยางแรงกลา มความเชอมนในตนเองสงและมความตงใจสง 64 พฤตกรรมของผน าแบบบารมจะประกอบดวย 1) การสรางภาพประทบใจใหผตามมความมนใจในตวผน า 2) ประกาศอยางชดเจนถงเปาหมายทางอดมการณเพอสรางความผกพนในผตาม 3) สอสารใหผตามทราบถงความคาดหวงอยางสงทผน ามตอผตาม 4) แสดงความมนใจในความสามารถของผตาม เพอสรางความมนใจแกผตาม นอกจากนผน าแบบบารมจะมการสรางวสยทศนในอนาคต ท าใหผตามมชวตทด และมความหมายมากขน และผน าจะสรางตวอยางในพฤตกรรมของตนเพอเปนโมเดลทางพฤตกรรมใหกบผตาม (Behavior modeling) และ หากมความจ าเปนผน ากจะแสดงออกเพอกระตนจงใจผตามตามความเหมาะสมดวย

____________________________ 63 เรองเดยวกน, 173-187. 64Paul M. Muchinsky, Psychology Applied to Work : An Introductions to Industrial and

Organizational Psychology, 9th ed. (California : Brooks/Cole, 2008), 374.

32

คอนเกอร และ คานนโก (Conger & Kanungo.) ไดเสนอทฤษฎผน าแบบบารม โดยยดตามสมมตฐานทวาบารมนนเปนปรากฏการณแบบการเสรมสรางคอ ผตามจะเปนผ เสรมสรางคณลกษณะพเศษใหกบผน า โดยมาจากการสงเกตพฤตกรรมของผน าและผลจากพฤตกรรมนน พฤตกรรมเหลานนประกอบดวย 1) การกระตนแนวคดทมความแตกตางจากแนวคดเดมอยางมาก แตอยในอตราทผตามยงสามารถรบได 2) การน าตวเขาแลก หรอเสยงกบการสญเสยสถานะการเงน หรอสมาชกภาพในองคการ เพอแนวคดทตนมงหวง 3) ด าเนนการในทางทปกตมกไมท ากนเพอจะบรรลในแนวคดทม ส าหรบคณลกษณะพเศษทเพมขนของผน า ประกอบดวย 1) ความมนใจในตนเอง 2) ทกษะการจดการในการสรางความประทบใจ 3) ความสามารถในการรคดประเมนสถานการณและโอกาส รวมทงขอจ ากด 4) มความรสกไวทางสงคม และมการเอาใจเขามาใสใจเรา (Empathy) ในความตองการและในคานยมของผตาม ผน าแบบบารมนมกจะเกดขน เมอมวกฤตการณทตองการการเปลยนแปลงทส าคญหรอผตามไมพอใจในสถานะเดม65 อยางไรกตามแมวาจะไมไดมวกฤตการณเกดขนกตามผน าแบบนมกจะแสดงสงตาง ๆ ทเหนอธรรมดาในการจดการเรองตาง ๆ นอกจากน คอนเกอร และ คานนโก ไดอธบายวา ภาวะผน าแบบบารมอาจจะมลกษณะบารมหรอบคลกภาพพเศษเชงลบ เชน ผน าจะท าโครงการขนาดใหญเพอโฆษณาตนเองเกนจรง เนองจากผน าประเมนตนเองสงเกนไปและการไมยนดทจะหารอหรอยอมรบค าแนะน าจากผอน ผน าแบบนจะลมเหลวในการสรางผสบทอดทมความสามารถ ผน าแบบนมกจะท าใหลกนองออนแอ และคอยพงผน า และอาจบอนท าลายหรอขจดผทมศกยภาพทจะเปนผสบทอดผน า66

บาส(Bass) ไดระบขอจ ากดบางประการของผน าแบบบารม และไดแนะน าใหมการขยายทฤษฎใหครอบคลมถงลกษณะเสรมพฤตกรรม ตวบงชบารม สภาพแวดลอมท เ อออ านวยตวอยางเชน บาสเสนอวา ผน าแบบบารม มกจะเกดขนในททการใชอ านาจแบบปกตลมเหลวในการจดการกบวกฤตการณ และยงเปนทนาสงสยเกยวกบคานยมและความเชอดงเดมของผน าแบบน ดงนนตอมาในทฤษฎภาวะผน าการเปลยนแปลงของบาส (Bass) ไดใชค าวา การมอทธพลอยางมอดมการณ(Idealized Influence) แทนค าวา บารม (Charisma) ซงหมายถง การมอทธพลเกยวกบ ____________________________

65Gary Yukl and Van David D. Fleet, ‚Theory and Research on Leadership in

Organizations‛, in Handbook of Industrial and Organizational Psychology, 2nd ed. Volume 3 Edited by Marvin D. Dunnette and Leaetta M. Hough (California : Consulting Psychologists, 1992), 175.

66Paul M. Muchinsky, Psychology Applied to Work and Introductions to Industrial and Organizational Psychology, 5th ed. (California : Brooks/Cole, 1997), 374.

33

อดมการณทระดบสงสดของจรยธรรมคอความไมเหนแกตว ซงทงผน าและผตามจะมการอทศตวอยางดทสดเทาทจะสามารถท าได ซงบาสไดใหเหตผลในการใชค าวา การมอทธพลอยางมอดมการณแทนค าวา บารม เนองจาก 1) งบารม เปนตวแทนของความหมายหลายความหมายในการโฆษณา เชน การฉลอง ซงมลกษณะเปนการโออวดหรอแสดงความตนเตนเกนจรง 2) บารมมความสมพนธมากเกนไปกบการปกครองแบบเผดจการและความเปนผน าการเปลยนแปลงเทยม เชน ฮตเลอร (Hitler) มสโสลน(Mussolini) 3) ส าหรบผวจยบางคน เชน เฮาส (House) และ คอนเกอรและคานนโก (Conger and Kanungo) กลาววา บารม คอ การรวมภาวะผน าการเปลยนแปลงทงหมด ตงแตการสรางแรงบนดาลใจ การกระตนปญญา และการค านงถงความเปนปจเจกบคคล ดงนนในการฝกอบรมและในวตถประสงค บางงานวจยของบาส จงใชค าวา การมอทธพลอยางมอดมการณแทนค าวา บารม67 หลงจากเกดทฤษฎ ภาวะผน าแบบมบารมแลว ไดเกดมการพฒนาแนวคดทฤษฎ เก ย วกบภาวะผน าแบบใหมข นคอ ทฤษฎภาวะผ น าการ เปล ยนแปลง (Transformational Leadership) ทไดมการกลาวถงคอ ทฤษฎภาวะผน าการเปลยนแปลงของ เบอรน (Burns) ในป ค.ศ. 1978 และ บาส (Bass) ในป ค.ศ. 1985 แตทฤษฎทไดรบการยอมรบวาเปนทฤษฎภาวะผน าทมประสทธภาพ และมงานวจยทเกยวของสนบสนนมากมาย รวมทงมการฝกอบรมเพอพฒนาภาวะผน าตามทฤษฎดวย คอ ภาวะผน า การเปลยนแปลงของบาส (Bass) ในทนจะกลาวถงแนวคดทฤษฎทงสองทฤษฎดงตอไปน

ทฤษฎภาวะผน าการเปลยนแปลง (Transformational Leadership) ของเบอรน(Burns) ในทฤษฎภาวะผน าการเปลยนแปลง ตอนเรมตนไดรบการพฒนามาจากการวจยเชงบรรยาย

ผน าทางการเมอง คอ เบอรน (Burns) อธบายภาวะผน าในเชงกระบวนการทผน ามอทธพลตอผตามและในทางกลบกนผตามกสงอทธพลตอการแกไขพฤตกรรมของผน าเชนเดยวกน ภาวะผน าการเปลยนแปลงมองไดทงในระดบแคบทเปนกระบวนการทสงอทธพลตอปจเจกบคคล และในระดบกวางทเปนกระบวนการในการใชทอ านาจเพอเปลยนแปลงสงคมและปฏรปสถาบน ในทฤษฎของเบอรน ผน าการเปลยนแปลงพยายามยกระดบของการตระหนกรของผตาม โดยการยกระดบแนวความคดและคานยมทางศลธรรมใหสงขน เชน ในเรองเสรภาพ ความยตธรรม ความเทาเทยมกน สนตภาพและมนษยธรรม โดยไมยดตามอารมณ เชน ความกลว ความเหนแกตว

_______________________________

67Bernard M. Bass , ‚Two Decades of Research and Development in Transformational Leadership, ‚European Journal of World and Organizational Psychologist 8,1 (January 1999) : 11.

34

ความอจฉารษยา ผน าจะท าใหผตามกาวขนจาก ‚ตวตนในทกๆ วน‛ (everyday selves) ไปส ‚ตวตนทดกวา‛ (better selves) เบอรนมแนวคดวา ภาวะผน าการเปลยนแปลงอาจจะมการแสดงออกโดยผใดกไดในองคการในทกๆ ต าแหนง ซงอาจจะเปนผน าหรอเปนผตาม และอาจจะเกยวกบคน ทมอทธพลเทาเทยมกน สงกวา หรอต ากวากได68

เบอรน(Burns) ไดใหความหมายภาวะผน าวา หมายถง การทผน าท าใหผตามสามารถบรรลจดมงหมายทแสดงออกถงคานยม แรงจงใจ ความตองการ ความจ าเปน และความคาดหวงทงของผน าและของผตาม เบอรนเหนวา ภาวะผน าเปนปฏสมพนธของบคคลทมความแตกตางกนในดานอ านาจ ระดบแรงจงใจ และทกษะเพอไปสจดมงหมายรวมกน ซงเกดไดใน 3 ลกษณะ คอ

1. ภาวะผน าแบบแลกเปลยน (Transactional Leadership) เปนปฏสมพนธทผน ามาตดตอกบผตามเพอแลกเปลยนผลประโยชนซงกนและกน ผน าจะใชรางวลเพอตอบสนองความตองการและเพอแลกเปลยนกบความส าเรจในการท างาน ถอวาผน าและผตามมความตองการอยในระดบขนแรกตามทฤษฎความตองการเปนล าดบขนของมาสโลว (Maslow’s Need Hierarchy Theory)

2. ภาวะผน าการเปลยนแปลง (Transformational Leadership) ผน าจะตระหนกถงความตองการและแรงจงใจของผตาม ผน าและผตามมปฏสมพนธกนในลกษณะยกระดบความตองการซงกนและกน กอใหเกดการเปลยนสภาพทงสองฝาย คอ เปลยนผตามไปเปนผน า การเปลยนแปลง และเปลยนผน าการเปลยนแปลงไปเปนผน าแบบจรยธรรม กลาวคอ ผน าการเปลยนแปลงจะตระหนกถงความตองการของผตาม และจะกระตนผตามใหเกดความส านก (Conscious) และยกระดบความตองการของผตามใหสงขนตามล าดบขนความตองการของมาสโลวและท าใหผตามเกดจตส านกของอดมการณ และยดถอคานยมเชงจรยธรรมเชน อสรภาพ ความยตธรรม ความเสมอภาค สนตภาพ และสทธมนษยชน

3. ภาวะผน าแบบจรยธรรม (Moral Leadership) ผน าการเปลยนแปลงจะเปลยนเปนผน าแบบจรยธรรมอยางแทจรงเมอผน าไดยกระดบความประพฤตและความปรารถนาเชงจรยธรรมของทงผน าและผตามใหสงขนและกอใหเกดการเปลยนแปลงทงสองฝาย อ านาจของผน าจะเกดขนเมอผน าท าใหผตามเกดความไมพงพอใจตอสภาพเดมท าใหผตามเกดความขดแยงระหวางคานยมกบวธปฏบต สรางจตส านกใหผตามเกดความตองการในระดบขนทสงกวาเดมตามล าดบขน ความตองการของมาสโลว

_______________________________

68Gary Yukl and Van David D. Fleet, ‚Theory and Research on Leadership in Organizations‛, in Handbook of Industrial and Organizational Psychology, 2nd ed. Volume 3 Edited by Marvin D. Dunnette and Leaetta M. Hough, (California : Consulting Psychologists, 1992), 175-176.

35

หรอระดบการพฒนาจรยธรรมของโคลเบ รกแลวจงด า เนนการเปลยนสภาพ ท าใหผน าและผตามไปสจดมงหมายทสงขน

สภาวะผน าทงสามลกษณะตามทฤษฎของเบอรน มลกษณะเปนแกนตอเนอง ภาวะผน าแบบแลกเปลยนอยปลายสดของแกน ตรงกนขามกบภาวะผน าการเปลยนแปลง ซงมงเปลยนสภาพไปสภาวะผน าแบบจรยธรรม

ทฤษฎภาวะผน าการเปลยนแปลง (Transformational Leadership) ของบาส (Bass) บาส (Bass) ไดเสนอทฤษฎภาวะผน าทมรายละเอยดมากขน เพออธบายกระบวนการ

เปลยนสภาพในองคการ และไดชใหเหนความแตกตางระหวางภาวะผน าการเปลยนแปลงแบบบารม (Charismatic) และแบบแลกเปลยน (Transactional) บาส (Bass) นยามภาวะผน าในแงของผลกระทบของผน าทมตอตวผตาม ผน าเปลยนสภาพผตามโดยการท าใหพวกเขาตระหนกในความส าคญ และคณคาในผลลพธของงานมากขน หรอโดยยกระดบความตองการของผ ตาม หรอโดยชกจงใหพวกเขาเหนแกองคการมากกวาความสนใจของตนเอง (Self-interest) ผลจากอทธพลเหลานท าใหผตามมความเชอมนและเคารพในตวผน า และไดรบการจงใจใหท าสงตาง ๆ ไดมากกวาทคาดหวงในตอนแรก บาสเหนววภาวะผน าการเปลยนแปลงเปนมากกวาค าเพยงค าเดยว ทเรยกวา บารม (Charisma) บารมไดรบการนยามวา เปนกระบวนการซงผน าสงอทธพลตอผตาม โดยการปลกเราอารมณท เขมแขงและความเปนเอกลกษณของผน า บาสเหนวาคว ามมบา รมมคว ามจ า เปน แตไม เพย งพอส าหรบภาวะผ น า ก า ร เปล ยนแปลงยงมสวนประกอบทส าคญอกสามสวนของภาวะผน าการ เปลยนแปลงทมนอก เหนอจากความมบารมคอ การกระตนทางปญญา (Intellectual Stimulation) การค านงถงความ เปนปจ เจกบคคล (Individualized Consideration) และการสรางแรงบนดาลใจ (Inspirational Motivation) ทงสามองคประกอบรวมกบการสรางบารม เปนองคประกอบทมปฏสมพนธกน เพอสรางความเปลยนแปลงใหแกผตาม ผลทผสมผสานนท าใหผน าการเปลยนแปลงแตกตางกบผน าแบบมบารม นอกจากนผน าการเปลยนแปลงพยายามทจะเพมพลง (Empower) และยกระดบผตามในขณะทผน าแบบมบารมหลายคนพยายามทจะท าใหผตามออนแอและตองคอยพงพอผน า และสรางความจงรกภกดมากกวาความผกพนในดานแนวคด บาสใหนยามภาวะผน า การเปลยนแปลงในทางทกวางกวาเบอรน (Burns) โดยไมใชเพยงแคการใชสงจงใจ (Incentive) เพอใหมความพยายามมากขน แตจะรวมการท าใหงานทตองการมความชดเจนขนเพอการใหรางวลตอบแทน และบาส ยงมองภาวะผน าการเปลยนแปลงมความแตกตางจากภาวะผน าแบบแลกเปลยน แตไมใชกระบวนการทเกดขนแยกจากกน บาสยอมรบวาในผน าคนเดยวกนอาจใชภาวะผน าท งสองแบบ แตในสถานการณหรอเวลาทแตกตางกนคณลกษณะของผน าการ

36

เปลยนแปลง โดยทวๆ ไปจะเปนดงน 1. เปนผน าการเปลยนแปลง (Change agent) จะเปลยนองคการทตนเองรบผดชอบไปส

เปาหมายทดกวา คลายกบผฝกสอนหรอโคชนกกฬาทตองรบผดชอบทมทไมเคยชนะใครเลย ตองมการเปลยนเปาหมายเพอความเปนผชนะ และตองสรางแรงบนดาลใจใหลกทมเลนใหดทสดเพอชยชนะ

2. เปนคนกลา และเปดเผย เปนคนทตองเสยง แตมความสข และมจดยนของตนเอง กลาเผชญกบความจรง กลาเปดเผยความจรง

3. เชอมนในคนอน ผน าการเปลยนแปลงไมใชเผดจการแตมอ านาจ และสนใจคนอนๆ มการท างานโดยมอบอ านาจใหคนอนท าโดยเชอวาคนอนกมความสามารถ

4. ใชคณคาเปนแรงผลกดน ผน าการเปลยนแปลงนจะชน าใหผตามตระหนกถงคณคาของเปาหมาย และสรางแรงผลกดนในการปฏบตงานเพอบรรลเปาหมายทมคณคา

5. เปนผเรยนรตลอดชวต ผน าการเปลยนแปลงนจะนกถงสงทตนเคยท าผดพลาดในฐานะทเปนบทเรยน และจะพยายามเรยนรสงใหม ๆ เพอพฒนาตนเองตลอดเวลา

6. มความสามารถทจะเผชญกบความสลบซบซอน ความคลมเครอ และความไมแนนอน ผน าการเปลยนแปลงจะมความสามารถในการเผชญปญหาทเปลยนแปลงอยเสมอ

7. เปนผมองการณไกล ผน าการเปลยนแปลงจะมความสามารถในการมองการณไกล สามารถทจะน าความหวง ความฝนมาท าใหเปนจรงได

บาส(Bass) กลาวถงภาวะผน าการเปลยนแปลงวา เปนผน าทท าใหผตามอยเหนอกวาความสนใจในตนเอง ผานทางการมอทธพลอยางมอดมการณ (Idealized Influence or Charisma) การสรางแรงบนดาลใจ การกระตนทางปญญาหรอการค านงถงความเปนปจเจกบคคล ผน าจะยกระดบวฒภาวะและอดมการณของผตามทเกยวกบผลสมฤทธ(Achievement) การบรรลสจจการแหงตน (Self-actualization) ความเจรญรง เรอง (Well-being) ของสงคม องคการ และผ อน นอกจากนนภาวะผน าการเปลยนแปลงมแนวโนมทจะชวยกระตนความหมายของงานในชวต ผ ต าม ใหสง ข นอ า จจะ ชน าหรอเขาไปมสวนรวมในการพฒนาความตองการทางศลธรรมใหสงขนดวย69

________________________________ 69Bernard M. Bass , ‚Two Decades of Research and Development in Transformational

Leadership‛, European Journal of World and Organizational Psychologist 8,1 (January 1999) : 11.

37

บาส และ อโวลโอ (Bass & Avolio) กลาวถง ภาวะผน าการเปลยนแปลงวาสามารถเหนไดจากผน าทมลกษณะดงน คอ มการกระตนใหเกดความสนใจในระหวางผรวมงานและผตามใหมองงานของพวกเขาในแงมมใหม ๆ ท าใหเกดการตระหนกรในเรองภารกจ (Mission) และวสยทศน (Vission) ของทมและขององคการ มการพฒนาความสามารถของผรวมงานและผตามไปสระดบความสามารถทสงขน มศกยภาพมากขน ชกน าใหผรวมงานและผตามมองใหไกลเกดกวาความสนใจของพวกเขาเองไปสสงทจะท าใหกลมไดประโยชน ผน าการเปลยนแปลงจะชกน าผอนใหท ามากกวาทพวกเขาตงใจตงแตตน และบอยครงมากกวาทพวกเขาคดวามนจะเปนไปได ผน าจะมการทาทายความคาดหวงและมกจะน าไปสการบรรลถงผลงานทสงขน70

ในตอนเรมตนของทฤษฎภาวะผน าการเปลยนแปลงของบาสในป ค.ศ. 1985 บาสไดเสนอภาวะผน า 2 แบบ คอ ภาวะผน าการเปลยนแปลง (Transformational Leadership) และภาวะผน าแบบแลกเปลยน (Transactinal Leadership) ซงมลกษณะเปนพลวตร (Dynamic) ทมความตอเนองกน ตามรปแบบภาวะผน าการเปลยนแปลงจะมความตอเนองจากภาวะผน าแบบแลกเปลยน โดยผน าจะใชภาวะผน าการเปลยนแปลงเพอพฒนาความตองการของผตามใหสงขนตอเนองจากภาวะผน าแบบแลกเปลยน ซงเปนการแลกเปลยนสงทตองการระหวางกนเพอใหผตามปฏบตตาม ภาวะผน าทงสองประเภทนผน าคนเดยวกนอาจใชประสบการณทแตกตางกน ในเวลาทแตกตางกน อยางไรกตามบาสวนจฉยวา ความเปนภาวะผน าแบบแลกเปลยนสามารถสงผลในการปรบปรงประสทธภาพขนต ากวา สวนภาวะผน าการเปลยนแปลงซงชวยเพมและปรบปรงประสทธภาพในขนทสงกวา ส าหรบความแตกตางของภาวะผน าทงสองแบบทสามารถสรปดงตารางท 1 ________________________________

70Bernard M. Bass and Bruce J. Avolio, Improving Organizational Effectiveness Through Transformational Leadership (Thousand Oaks : Sage, 1994), 2.

38

ตารางท 1 ความแตกตางระหวางภาวะผน าแบบแลกเปลยน กบภาวะผน าการเปลยนแปลง ความแตกตาง ภาวะผน าแบบแลกเปลยน ภาวะผน าการเปลยนแปลง คณลกษณะ แรงจงใจ อ านาจ จดเนน ผน า ผใตบงคบบญชา ผลทได

- มงกระบวนการแลกเปลยนความคดเปนแบบคอยพฒนาอยภายใตโครงการทเปนการตอบสนอง(Reactive) - รางวล(ภายนอก) - ประเพณปฏบต - ผลทได - เนนในกจกรรม ชบทบาทชดเจน ตระหนกในความตองการจดการแบบวางเฉย - แสวงหาความมนคง ความตองการไดรบการตอบสนองแยกองคการออกจากปจเจกบคคล - การท างานตามทคาดหวง

- มงความสมพนธ ความคดเปนแบบเปลยนแปลงสนเชง เกดขนจากวกฤตการณ เปนลกษณะการรเรม(Proactive) - การเหนคณคา (ภายใน) - ความมบคลกพเศษ - วสยทศน - เปนทปรกษา ผฝกสอน และครมการกระจายอ านาจใหแตละบคคล ใหอ านาจตดสนใจเปนผน าทด ไมเปนทางการ เขาถงไดงาย เปนตวอยางของคณธรรม - ละเวนประโยชนสวนตนเพอองคการ ท ามากกวาทคาดหวง - ผลงานเหนอกวาความคาดหวง

ทมา : Donald C. Mosley, Paul H. Pietri, and Leon C. Megginson, Management Leadership in Action, 5th ed. (New York : Horper Collins, 1996), 412.

นอกจากนน บาส(Bass) ยงไดกลาวถงภาวะผน าการเปลยนแปลงวาเปนสวนขยายของภาวะผน าแบบแลกเปลยน เนองจากภาวะผน าแบบแลกเปลยนจะเนนเฉพาะเรองการจดการ หรอการแลกเปลยน ซงเกดขนระหวางผน า ผรวมงานและผตาม ซงการแลกเปลยนนจะรวมอยบนพนฐานทผถกเถยงพดคยกนวามความตองการอะไร มการระบเงอนไขและรางวลทผตามและผรวมงานจะไดรบ ถาพวกเขาท าใหสงทตองการส าเรจ แตภาวะผน าการเปลยนแปลงจะปฏบตตอผรวมงานและผตาม มากกวาการก าหนดใหมการแลกเปลยน หรอขอตกลงธรรมดา พวกเขาจะมการปฏบตในวถทางทจะน าไปสการบรรลถงผลงานทสงขน โดยการปฏบตในองคประกอบใดองคประกอบหนงหรอมากกวาทเกยวกบการมอทธพลอยางมอดมการณ การสรางแรงบนดาลใจ การกระตนทางปญญา และการค านงถงความเปนปจเจกบคคล

39

บาส และ อโวลโอ (Bass & Avolio) ไดกลาววา ในชวง 2 ทศวรรษทผานมา ทฤษฎภาวะผน าการเปลยนแปลงไดพฒนาเปนรปเปนรางขน โดยการศกษาวจยรวบรวมขอมลพฒนาและฝกอบรมจากทกระดบในองคการ และในสงคม ทงกบผน าทกระดบและทไมมประสทธภาพ ไมมกจกรรม จนถงผน าทมประสทธภาพสง มความกระตอรอรน ทงในวงการธรกจ อตสาหกรรม ราชการทหาร โรงพยาบาล สถาบนการศกษา ในตางเชอชาต และขามวฒนธรรม71 ผลการศกษา แสดงใหเหนวาภาวะผน าการเปลยนแปลงทวดโดยเครองมอวดภาวะผน า พหองคประกอบ (Multifactor Leadership Questionnaire : MLQ) ทสรางและพฒนาโดย บาส และ อโวลโอ เปนภาวะผน าทมประสทธภาพ และใหความพงพอใจมากกวาภาวะผน าแบบแลกเปลยน และมงานวจยเชงประจกษและการศกษาเชงทฤษฎจ านวนมาก แสดงใหเหนวาภาวะผน าการเปลยนแปลงมอทธพลอยางมนยส าคญตอการเพมผลการปฏบตงานของบคคลและขององคการ หลงจากมการศกษาทฤษฎและมการวจยเกยวกบทฤษฎภาวะผน าการเปลยนแปลงเปนระยะเวลาหน ง คอ ตงแตบาสเสนอทฤษฎนในป ค.ศ. 1985 ไดมการพฒนาทฤษฎภาวะผน าการเปลยนแปลงเปนโมเดลภาวะผน าแบบเตมรปแบบ (Model of the full range of leadership) โมเดลนจะประกอบดวย 4 องคประกอบพฤตกรรม (4I’s) ของภาวะผน าการเปลยนแปลง และพฤตกรรมของภาวะผน าแบบแลกเปลยน รวมทงภาวะผน าแบบปลอยตามสบาย (Laissez-fairc leadership) หรอพฤตกรรมความไมมภาวะผน า (Nonleadership behavior)72 โมเดลภาวะผน าแบบเตมรปแบบ (Model of the Full Range of Leadership) ในป ค.ศ. 1991 บาส และ อโวลโอ (Bass & Avolio) ไดเสนอโมเดลภาวะผน าแบบเตมรปแบบ โดยใชผลการวเคราะหองคประกอบภาวะผน าตามรปแบบภาวะผน าทเคยเสนอในป ค .ศ. 1985 โมเดลนจะประกอบดวยภาวะผน า 3 แบบ คอ ภาวะผน าการเปลยนแปลง (Transformational leadership) ภาวะผน าแบบแลกเปลยน (Transactional leadership) และภาวะผน าแบบปลอยตามสบาย (Laissez-faire leadership) หรอพฤตกรรมความไมมภาวะผน า (Nonleadership behavior) ดงรายละเอยดตอไปน ________________________________

71Bernard M. Bass , ‚Two Decades of Research and Development in Transformational Leadership,‛ European Journal of World and Organizational Psychologist 8,1 (January 1999) : 20.

72Bernard M. Bass and Bruce J. Avolio, Improving Organizational Effectiveness Through Transformational Leadership (Thousand Oaks : Sage, 1994), 4.

40

1. ภาวะผน าการเปลยนแปลง (Transformational leadership) เปนกระบวนการทผน ามอทธพลตอผรวมงานและผตาม โดยเปลยนแปลงความพยายามของผรวมงานและผตามใหสงขนกวาความพยายามทคาดหวง พฒนาความสามารถของผรวมงาน และผตามไปสระดบทสงขนและศกยภาพมากขน ท าใหเกดการตระหนกรในภารกจและวสยทศนของทมและขององคการ จงใจใหผรวมงานและผตามมองใหไกลเกนกวาความสนใจของพวกเขาไปสประโยชนของกลมองคการหรอสงคม ซงกระบวนการทผน ามอทธพลตอผรวมงานหรอผตามนจะกระท าโดยผานองคประกอบพฤตกรรมเฉพาะ 4 ประการ หรอทเรยกวา ‚4I‛ (Four I’s) คอ

1.1 การมอทธพลอยางมอดมการณ (Idealized Influence : II ) หมายถง การทผน าประพฤตตวเปนแบบอยาง หรอเปนโมเดลส าหรบผตาม ผน าจะเปนทจะยกยอง เคารพ นบถอ ศรทธา ไววางใจ และท าใหผตามเกดความภาคภมใจเมอได รวมงานกน ผตามจะพยายามประพฤตปฏบตเหมอนกบผน าและตองการเลยนแบบผน าของเขา สงทผน าตองปฏบตเพอบรรลถงคณลกษณะน คอ ผน าจะตองมวสยทศน และสามารถถายทอดไปยงผตาม ผน าจะมความสม าเสมอมากกวาการเอาแตอารมณ สามารถควบคมอารมณไดในสถานการณวกฤต ผน าเปน ผทไวใจไดวาจะท าในสงทถกตอง ผน าจะเปนผทมศลธรรมและมจรยธรรมสง ผน าจะหลกเลยงทจะใชอ านาจเพอผลประโยชนสวนตน แตจะประพฤตตนเพอใหเกดประโยชนแกผอนและเพอประโยชนของกลม ผน าจะแสดงใหเหนถงความเฉลยวฉลาด ความมสมรรถภาพ ความตงใจ การเชอมนในตนเอง ความแนวแนในอดมการณ ความเชอและคานยมของเขา ผน าจะเสรมความภาคภมใจ ความจงรกภกด และความมนใจของผตาม และท าใหผตามมความเปนพวกเดยวกนกบผน า โดยอาศยวสยทศนและการมจดประสงครวมกน ผน าแสดงความมนใจชวยสรางความรสกเปนหนงเดยวกนเพอการบรรลเปาหมายทตองการ ผตามจะเลยนแบบผน าและพฤตกรรมของผน าจากการสรางความมนใจในตนเอง ประสทธภาพและความเคารพในตนเอง ผน าการเปลยนแปลงจงรกษาอทธพลของตนในการบรรลเปาหมายและปฏบตภาระหนาทขององคการ

1.2 การสรางแรงบนดาลใจ (Inspiration Motivation : IM) หมายถง การทผน าจะประพฤตในทางทจงใจในเกดแรงบนดาลใจกบผตามโดยการสรางแรงจงใจภายใน การใชความหมายและทาทายในเรองงานของผตาม ผน าจะกระตนจตวญญาณของทม (Team spirit) ใหมชวตชวา มการแสดงออกซงความกระตอรอรน โดยการสรางเจตคตทดและการคดในแงบวก ผน าจะท าใหผตามสมผสกบภาพทงดงามของอนาคต ผน าจะสรางและสอความหวงทผน าตองการอยางชดเจน ผน าจะแสดงการอทศตวหรอความผกพนตอเปาหมายและวสยทศนรวมกน ผน าจะแสดงความเชอมนและแสดงใหเหนความตงใจอยางแนวแนวาจะสามารถบรรลเปาหมายได ผน าจะชวยใหผตามมองขามผลประโยชนของตน เพอวสยทศนและภารกจขององคการ ผน าจะชวยใหผตามพฒนา ความผกพนของตนตอเปาหมายระยะยาว และบอยครงพบวาการสรางแรงบนดาลใจน

41

เกดขนผานการค านงถงความเปนปจเจกบคคล และการกระตนทางปญญา โดยการค านงถงความเปนปจเจกบคคล ท าใหผตามรสกวาตนเองมคณคา และกระตนใหพวกเขาสามารถจดการกบปญหาทตนเองเผชญได สวนการกระตนทางปญญาชวยใหผตามจดการกบอปสรรคของตนเอง และเสรมความคดรเรม สรางสรรค

1.3 การกระตนทางปญญา (Intellectual Stimulation : IS) หมายถง การทผน ามการกระตนผตามใหตระหนกถงปญหาตาง ๆ ทเกดขนในหนวยงานท าใหผตามมความตองการหาแนวทางใหม ๆ มาแกปญหาในหนวยงาน เพอหาขอสรปใหมทดกวาเดม เพอท าใหเกดสงใหมและสรางสรรค โดยผน ามการคดและการแกปญหาอยางเปนระบบ มความคดรเรมสรางสรรค มการตงสมมตฐาน การเปลยนกรอบ (Reframing) การมองปญหา และการเผชญกบสถานการณเกา ๆ ดวยวถทางแบบใหม ๆ มการจงใจและสนบสนนความคดรเรมใหม ๆ ในการพจารณาปญหาและการหาค าตอบของปญหา มการใหก าลงใจผตามใหพยายามหาทาง แกปญหาดวยวธใหม ๆ ผน ามการกระตนใหผตามแสดงความคดและเหตผล และไมวจารณความคดของผตามแมวามนจะแตกตางไปจาก ความคดของผน า ผน าท าใหผตามรสกวาปญหาทเกดขนเปนสงททาทายและเปนโอกาสทดทจะแกปญหารวมกนโดยผน าจะสรางความเชอมนใหผตามวาปญหาทกอยางตองมวธแกไข แมบางปญหาจะมอปสรรคมากมาย ผน าจะพสจนใหเหนวาสามารถเอาชนะอปสรรคทกอยางได จากความรวมมอรวมใจในการแกปญหาของผรวมงานทกคน ผตามจะไดรบการกระตนใหตงค าถามตอคานยมของตนเอง ความเชอและประเพณ การกระตนทางปญญาเปนสวนทส าคญของการพฒนาความสามารถของผตามในการทจะตระหนก เขาใจ และแกไขปญหาดวยตนเอง

1.4 การค านงถงความเปนปจเจกบคคล (Individualized Consideration : IC) ผน าจะมความสมพนธเกยวของกบบคคลในฐานะเปนผน าใหการดแลเอาใจใสผตามเปนรายบคคล และท าใหผตามรสกมคณคาและมความส าคญ ผน าจะเปนโคช (Coach) และเปนทปรกษา (Advisor) ของผตามแตละคน เพอการพฒนาผตาม ผน าจะเอาใจใสเปนพเศษในความตองการของปจเจกบคคล เพอความสมฤทธและเตบโตของแตละคน ผน าจะพฒนาศกยภาพของผตามและเพอนรวมงานใหสงขน นอกจากนผน าจะมการปฏบตตอผตาม โดยการใหโอกาสในการเรยนรสงใหม ๆ สรางบรรยากาศของการใหการสนบสนน ค านงถงความแตกตางระหวางบคคลในดานความจ าเปนและความตองการ การประพฤตของผน าแสดงใหเหนวาเขาใจและยอมรบความแตกตางระหวางบคคล เชน บางคน ไดรบก าลงใจมากกวา บางคนไดรบอ านาจการตดสนใจดวยตวเองมากกวา บางคนมมาตรฐาน ทเครงครดกวา บางคนมโครงสรางงานทมากกวา ผน ามการสงเสรมการสอสารสองทาง และมการจดการดวยการเดนดรอบ ๆ (management by walking around) มปฏสมพนธกบผตามเปนการสวนตว ผน าสนใจในความกงวลของแตละบคคล เหนปจเจกบคคลเปนบคคลทงครบ (As a whole person) มากกวาเปนพนกงานหรอเปนเพยงปจจยการผลต ผน าจะมการฟงอยางม

42

ประสทธภาพ มการเอาใจเขามาใสใจเรา (Empathy) ผน าจะมการมอบหมายงานเพอเปนเครองมอในการพฒนา ผตามเปดโอกาสใหผตามไดใชความสามารถพเศษอยางเตมทและเรยนรสงใหมๆ ททาทาย ความสามารถ ผน าจะดแลผตามวาตองการค าแนะน าการสนบสนนและการชวยใหกาวหนาในการท างานทรบผดชอบอยหรอไม โดยผตามจะไมรสกวาเขาก าลงถกตรวจสอบ องคประกอบพฤตกรรมเฉพาะทง 4 ประการ (4I’s) ของภาวะผน าการเปลยนแปลงนจะมความสมพนธกน (Intercorrelated) อยางไรกตาม มการแบงแยกแตละองคประกอบ เพราะเปนแนวคดพฤตกรรมทมความเฉพาะเจาะจง และมความส าคญในการวนจฉยตามวตถประสงคตางๆ

2. ภาวะผน าแบบแลกเปลยน (Transactional leadership) เปนกระบวนการทผน าใหรางวลหรอลงโทษผตาม ขนอยกบผลการปฏบตงานของผตาม ผน าใชกระบวนการแลกเปล ยนเสรมแรงตามสถานการณ ผน าจงใจผตามใหปฏบตงานตามระดบทคาดหวงไว ผน าชวยใหผตามบรรลเปาหมาย ผน าท าใหผตามมความเชอมนทจะปฏบตงานตามบทบาท และเหนคณคาของผลลพธทก าหนด ซงผน าจะตองรถงสงทผตามจะตองปฏบตเพอใหไดผลลพธทตองการ ผน าจงใจโดยเชอมโยงความตองการและรางวลกบความส าเรจตามเปาหมาย รางวลสวนใหญเปนรางวลภายนอก ผน าจะท าใหผตามเขาใจในบทบาท รวมทงผน าจะตระหนกถงความตองการของผตาม ผน าจะรบรวาผตามตองท าอะไรเพอทจะบรรลเปาหมาย ผน าจะระบบทบาทเหลานและขอก าหนดงานทชดเจน ผน าจะรบรความตองการของผตาม ผน าจะชวยใหผตามระบเปาหมาย และเขาใจวาความตองการหรอรางวล ทพวกเขาตองการจะเชอมโยงกบความส าเรจตามเปาหมายอยางไร ภาวะผน าแบบแลกเปลยนประกอบดวย

2.1 การใหรางวลตามสถานการณ (Contingent Reward : CR) ผน าจะท าใหผตามเขาใจชดเจนวาตองการใหผตามท าอะไร หรอคาดหวงอะไรจากผตาม และจากนนจะจดการแลกเปลยนรางวลในรปของค ายกยองชมเชย ประกาศความดความชอบ การจายเพมขน ใหโบนส เมอผตามสามารถบรรลเปาหมายตามทคาดหวง ผน าแบบนมกจงใจ โดยใหรางวลเปนการตอบแทน และมกจงใจดวยแรงจงใจขนพนฐานหรอแรงจงใจภายนอก

2.2 การบรหารแบบวางเฉย (Management-by Exception) เปนการบรหารงานทปลอยใหเปนไปตามสภาพเดม (Status quo) ผน าไมพยายามเขาไปยงเกยวกบการท างาน จะเขาไปแทรกตอเมอมอะไรเกดผดพลาดขนหรอการท างานต ากวามาตรฐาน การเสรมแรงมกจะเปนทางลบหรอใหขอมลยอนกลบทางลบ มการบรหารงานโดยไมปรบปรงเปลยนแปลงอะไร ผน าจะเขาไปเกยวของกตอเมองานบกพรองหรอไมไดตามมาตรฐานการบรหารแบบวางเฉยแบงไดเปน 2 แบบ คอ

2.2.1 การบรหารแบบวางเฉยเชงรก (Active Management-by Exception : MBE-A) ผน าจะใชวธการท างานแบบกนไวดกวาแก ผน าจะคอยสงเกตผลการปฏบตงานของผตาม และชวย

43

แกไขใหถกตองเพอปองกนการเกดความผดพลาดหรอลมเหลว 2.2.2 การบรหารแบบวางเฉยเชงรบ (Passive Management-by Exception : MBE-P)

ผน าจะใชวธการท างานแบบเดม และพยายามรกษาสภาพเดม ผน าจะเขาไปแทรกแซง ถาผลการปฏบตงานไมไดตามมาตรฐาน หรอถามบางอยางผดพลาด

3. ภาวะผน าแบบปลอยตามสบาย (Laissez-Faire Leadership : LF) หรอพฤตกรรมความไมมภาวะผน า (Nonleadership behavior) เปนภาวะผน าทไมมความพยายาม ขาดความรบผดชอบไมมการตดสนใจ ไมเตมใจทจะเลอกยนอยฝายไหน ขาดการมสวนรวม เมอผตามตองการผน า ผน าจะไมอย ไมมวสยทศนเกยวกบภารกจขององคการ ไมมความชดเจนในเปาหมาย 73 จากลกษณะภาวะผน าแบบเตมรปแบบทงหมดทกลาวมาน บาส และ อโวลโอ (Bass & Avolio) ไดกลาวสรปและเปรยบเทยบลกษณะภาวะผน าทง 5 แบบ คอ 1. ภาวะผน าการเปลยนแปลง (4I’s) 2. ภาวะผน าแบบการใหรางวลตามสถานการณ (CR) 3. ภาวะผน าแบบการบรหารแบบวางเฉยเชงรก (MBE-A) 4. ภาวะผน าแบบการบรหารแบบวางเฉยเชงรบ (MBE-P) และ 5. ภาวะผน าแบบปลอยตามสบาย (LF) ตามรายละเอยดดงน

ภาวะผน าแบบแลกเปลยน ซงประกอบดวยแบบการใหรางวลตามสถานการณ (CR) การบรหารแบบวางเฉยเชงรก (MBE-A) และการบรหารแบบวางเฉยเชงรบ (MBE-P) จากการศกษาพบวา แบบการใหรางวลตามสถานการณ (CR) หรอมการเสรมแรงทางบวกมประสทธภาพในการจงใจใหผ อนบรรลถงระดบการพฒนา และผลการปฏบตงานทสงขน ถงแมวาจะไมมากเทาองคประกอบพฤตกรรมเฉพาะ 4 ประการ (4I’s) ของภาวะผน าการเปลยนแปลง ดวยวธการนผน าจะมอบหมายหรอมขอตกลงเกยวกบสงทตองท าใหส าเรจ และสญญาวาจะใหรางวลเปนการแลกเปลยนกบงานทไดรบมอบหมายไปและเปนทนาพอใจ การบรหารแบบวางเฉย (MBE) มแนวโนมทจะมประสทธภาพนอยกวาและเปนทตองการในเฉพาะบางกรณ การบรหารแบบวางเฉยเชงรก (MBE-A) ผน าจะคอยดแลอยางใกลชดผน าจะลงมอแกไขถาจ าเปนในกรณทมการเบยงเบน

________________________________ 73Bernard M. Bass , ‚Two Decades of Research and Development in Transformational

Leadership‛, European Journal of World and Organizational Psychologist 8,1 (January 1999) : 9-32.

44

ออกจากมาตรฐานหรอมขอผดพลาด หรอขอบกพรองในการปฏบตงานตามทไดรบมอบหมายของผตาม สวนการบรหารแบบวางเฉยเชงรบ (MBE-P) ผน าจะอยเฉยๆ รอจนกวาความเบยงเบนขอผดพลาด และขอบกพรองเกดขนแลวจงลงมอแกไขสวนภาวะผน าทไมมประสทธภาพมากทสด

ลกษณะภาวะผน าเตมรปแบบน ผน าทกคนจะแสดงคณลกษณะของแตละคนตามล าดบส าหรบรปแบบโครงสราง (Profile) ทเหมาะสมทสดแสดงในภาพประกอบ 1

ภาพประกอบ 1 ลกษณะโครงรางผลลพธทดทสด (Optimal profile) ของลกษณะภาวะผน า ทมา : Bernard M. Bass and Bruce J. Avolio, Improving Organizational Effectiveness Through Transformational Leadership (Thousand Oaks : Sage, 1994), 5.

จากภาพประกอบ 1 มตท 3 (ความเลก) ของโครงรางนแทนความถ ซงบคคลแสดง

ลกษณะเฉพาะของภาวะผน า ในมตของการกระท าคอกระตอรอรนหรอไมกระตอรอรน ชวยใหรปแบบภาวะ ผน ามความชดเจนขน และในมตความมประสทธภาพ เปนตวแทนผลกระทบของรปแบบภาวะผน าตอผลการปฏบตงาน ในภาพนผน าแสดงออกถงภาวะผน าแบบปลอยตามสบาย

เฉอยชา กระตอรอรน

มประสทธภาพ

ไรประสทธภาพ

45

(LF) ไมบอยนก และเพมความถของรปแบบภาวะผน าแบบแลกเปลยนคอการบรหารแบบวางเฉยเชงรก การบรหารแบบวางเฉยเชงรบ และการใหรางวลตามสถานการณหรอการเสรมแรงทางบวก (CR) ในลกษณะโครงรางผลลพธทดทสดนแสดงใหเหนวา องคประกอบพฤตกรรมทง 4 องคประกอบ (4I’s) ของภาวะผน าการเปลยนแปลงมการแสดงออกมากทสด

ในทางตรงกนขาม การแสดงภาวะผน าทมผลการปฏบตงานต ามแนวโนมไปทางไมมความกระตอรอรน (Inactivity) และความไมมประสทธภาพ ตรงกนขามกบภาวะผน าทมลกษณะโครงรางผลลพธทดทสด ดงแสดงในภาพประกอบ 2 ทแสดงโครงสรางทเปนผลลพธระดบรองลงมา (Suboptimal profile)

ภาพประกอบ 2 ลกษณะโครงรางทเปนผลลพธระดบรอง (Suboptimal profile) ของลกษณะ ภาวะผน า ทมา : Bernard M. Bass and Bruce J. Avolio, Improving Organizational Effectiveness Through Transformational Leadership (Thousand Oaks : Sage, 1994), 5.

จากการทบทวนแนวคดทฤษฎเกยวกบภาวะผน าการเปลยนแปลงดงกลาว สามารถสรปได

วา ภาวะผน าการเปลยนแปลง (Transformational Leadership) หมายถง ระดบพฤตกรรมทผน าแสดงใหเหนในการจดการหรอการท างานเปนกระบวนการทผน ามอทธพลตอผรวมงาน โดยการ

เฉอยชา กระตอรอรน

มประสทธภาพ

ไรประสทธภาพ

46

เปลยนสภาพหรอเปลยนแปลงความพยายามของผรวมงานใหสงขนกวาความพยายามทคาดหวงพฒนาความสามารถของผรวมงานไปสระดบทสงขนและมศกยภาพมากขนท าใหเกดการตระหนกร ในภารกจและวสยทศนของกลมจงใจ ใหผรวมงานมองไกลเกนกวาความสนใจของพวกเขาไปสประโยชนของกลมหรอสงคม ซงกระบวนการทผน ามอทธพลตอผรวมงานจะกระท าโดยผานองคประกอบพฤตกรรมเฉพาะ 4 ประการ คอ การมอทธพลอยางมอดมการณ การสรางแรงบนดาลใจ การกระตนทางปญญา และการค านงถงความเปนปจเจกบคคลตามรายละเอยดดงน 1. การมอทธพลอยางมอดมการณ หมายถง ระดบพฤตกรรมทผน าแสดงใหเหนในการจดการ หรอการท างานทเปนกระบวนการท าใหผรวมงานมการยอมรบ เชอมนศรทธา ภาคภมใจ และไววางใจในความสามารถของผน า มความยนดทจะทมเทการปฏบตงานตามภารกจ โดยผน าจะมการประพฤตตนเพอใหเกดประโยชนแกผอน เสยสละเพอประโยชนของกลม เนนความส าคญในเรองคานยม ความเชอ และการมเปาหมายทชดเจน มความมนใจทจะเอาชนะอปสรรค ผน าจะมคณลกษณะส าคญในดานการมวสยทศนและการถายทอดวสยทศนไปยงผรวมงาน มความมงมนและทมเทในการปฏบตงานตามภารกจ มความสามารถในการจดการ หรอการควบคมอารมณตนเอง มการเหนคณคาในตนเอง มศลธรรม และจรยธรรม 2. การสรางแรงบนดาลใจหมายถงระดบพฤตกรรมทผน าแสดงใหเหน ในการจดการหรอการท างานทเปนกระบวนการท าใหผรวมงานมแรงจงใจภายใน ไมเหนแกประโยชนสวนตน แตอทศตนเพอกลม มการตงมาตรฐานในการท างานสงและเชอมนวาจะสามารถบรรลเปาหมาย มความตงใจแนวแนในการท างาน มการใหก าลงใจผรวมงาน มการกระตนผรวมงานใหตระหนกถงสงทส าคญ โดยผน าจะมคณลกษณะส าคญในดานการสรางแรงจงใจภายในใหกบ ผรวมงาน มการสรางเจตคตทด และการคดในแงบวก 3. การกระตนทางปญญา หมายถง ระดบพฤตกรรมทผน าแสดงใหเหนในการจดการ หรอ การท างานทเปนกระบวนการ กระตนผรวมงานใหเหนวธการหรอแนวทางในการแกปญหา มการพจารณาวธการท างานแบบเกา ๆ สงเสรมใหผรวมงานแสดงความคดเหน มองปญหาในแงมมตาง ๆ มการวเคราะหปญหา โดยใชเหตผลและขอมลหลกฐาน มความคดรเรมสรางสรรค โดยผน าจะมคณลกษณะส าคญในดานการคดและการแกปญหาอยางเปนระบบและมความคดรเรมสรางสรรค 4. การค านงถงความเปนปจเจกบคคล หมายถง ระดบพฤตกรรมทผน าแสดงใหเหนในการจดการหรอการท างานโดยค านงถงความแตกตางระหวางบคคล มการเอาใจเขามาใสใจเรา มการตดตอสอสารแบบสองทางและเปนรายบคคล สนใจและเอาใจใสผ รวมงานเปนรายบคคล มการว เคราะหความตองการและความสามารถของแตละบคคล เปนพเลยงสอน ใหค าแนะน า และสงเสรมพฒนาผรวมงานใหพฒนาตนเอง มการกระจายอ านาจโดยการมอบหมายงานใหผรวมงานโดยผน าจะมคณลกษณะส าคญในดานความเขาใจในความแตกตางระหวางบคคล และการเอาใจเขามาใสใจเรา ความสามารถในการตดตอสอสารระหวางบคคล และเทคนคการมอบหมายงาน74

47

นอกจากแนวคดทฤษฎภาวะผน าการเปลยนแปลงทงหมดทกลาวมาแลว ยงพบวามงานวจยจ านวนมากทงทเปนงานวจยเชงประจกษ และเชงทฤษฎตาง ๆ ทศกษาในวงการธรกจอตสาหกรรม ราชการทหาร สถาบนการศกษา โรงพยาบาล และองคการทไมหวงผลก าไร ผลการศกษาแสดงใหเหนวา ภาวะผน าการเปลยนแปลงเปนภาวะผน าทมประสทธภาพมากทสด และยงมประสทธภาพและใหความพงพอใจมากกวาภาวะผน าแบบแลกเปลยน75 และมการศกษาวจยและตดตามผลพบวา การพฒนาภาวะผน าการเปลยนแปลงพรอมการฝกอบรมองคประกอบพฤตกรรมเฉพาะ 4 ประการ (4I’s) ของภาวะผน าการเปลยนแปลง สามารถเพมประสทธภาพและความพงพอใจตอผน า 76 ในการศกษาครงนจงไดมการทบทวนงานวจยทเกยวของกบภาวะผน าการเปลยนแปลงและการฝกอบรม

งานวจยทเกยวของกบทฤษฎภาวะผน าการเปลยนแปลง โดยเฉพาะของบาสมมากมายในหลาย ๆ ดาน แตในทนจะกลาวถงเฉพาะงานวจยทเกยวกบดานทแสดงใหเหนวา ภาวะผน าการเปลยนแปลงมความสมพนธหรอเปนตวท านายประสทธภาพในการปฏบตงาน มงานวจยทยนยนวาภาวะผน าการเปลยนแปลงสามารถน าไปใชศกษาขามวฒนธรรมได และสามารถสรปไดวาภาวะผน าการเปลยนแปลงมความสมพนธ หรอสามารถท านายตวแปรตาง ๆ เชน ประสทธภาพการท างาน ผลการปฏบตงานของผน าหรอผตาม และการบรหารเชงกลยทธโดยรวมของกลมหรอองคกรทงในภาครฐและภาคเอกชน

__________________________________ 74Bernard M. Bass and Bruce J. Avolio, Improving Organizational Effectiveness Through

Transformational Leadership (Thousand Oaks : Sage, 1994), 4-6. 75K. W. Kuhnert and Lewis P. ‚Transactional and Transformational Leadership : a

Constructive Development Analysis,‛ Academy of Management Review 12 (1987) : 648-657. 76Bernard M. Bass and Bruce J. Avolio, ‚Developing Transformational Leadership : 1992

and Beyond‛ . Journal of European Industrial Training 14,5 (1994) : 6.

48

มาแชลล และ มอลล (Marshall and Molly) ไดท าการสงเคราะหปจจยและองคประกอบตางๆ ของภาวะผน าการเปลยนแปลง (Transformational leadership)ซงเกยวของกบตวแบบของปจจยทส าคญส าหรบภาวะผน า (Leadership That Matters) อนประกอบดวยองคประกอบหลก 2 ประการใหญ และ8 ประการยอย ไดแก องคประกอบหลกประการท 1. ดานพฤตกรรม ซงมองคประกอบยอย ดงน 1.1. ดานการสอสาร 1.2. ดานความไววางใจ 1.3. ดานความเอาใจใสดแล 1.4. ดานการสรางโอกาสหรอความเสยง และองคประกอบหลกประการท 2. ดานลกษณะพเศษเฉพาะ ซงมองคประกอบยอย ดงน 2.1. ดานความเชอมนในตนเอง 2.2. ดานการก าหนดต าแหนงการมอบอ านาจ 2.3. ดานวสยทศนหรอขดความสามารถดานกระบวนการเรยนร 2.4. ดานบรบทองคกรหรอวฒนธรรม โดยการศกษาเกยวกบทฤษฎภาวะผน าไดมการท าการศกษา วจยกนมาเปนเวลานาน แตอยางไรกตามไมวาจะเปนผแตงต าราทเกยวกบภาวะผน า นกวจย หรอผเชยวชาญทมชอเสยงตางมความคดเหนทแตกตางกนเกยวกบทฤษฎภาวะผน าการเปลยนแปลง ดงตอไปน ผลงานวจยของ เฮาส (House) และคณะท างานของเขาไดมการออกแบบไวเปนอยางดแตอยางไรกตามยงเกยวของกบการประเมนจ านวนมาก ผลลพธถงแมจะดแตกมความยงยากซบซอน โดยมแนวความคดส าคญ 1. ดานพฤตกรรม ไดแก การตดตอสอสาร: ใหค าจ ากดความของค าวา ‚วสยทศน‛ มการสรางโอกาสทางการแบงมอบอ านาจใหผตามหรอผใตบงคบบญชา 2. ดานคณลกษณะเฉพาะ ไดแก ศกยภาพในตนเองหรอความเชอมนตนเอง และการมอบอ านาจ แมคคาแลนด (McClelland) ไดน าเสนอผลงานวจยทประจกษในหลกฐานทแสดงใหเหนวา รปแบบภาวะผน าทมความกระตอรอรนนนเกยวของกบผลการปฏบตทมประสทธภาพสง เบนนส และนานส (Bennis and Nanus) ไดพฒนาตวแบบดวยการสมภาษณเชงลกกบกลมตวอยางผน าทยอมรบได ดงนนจงท าใหเหนความสมพนธระหวางวธการและภาวะผน าทมศกยภาพ อยางไรกตามการท าวจยครงนเขาไมไดมการทดสอบตวแบบของเขาตามแนวความคดส าคญ 1. ดานพฤตกรรม ไดแก การตดตอสอสาร ความเชอมน การใหความเคารพซงกนและกนและใหเกยรตผอน การพยายามสรางโอกาสจากความเชอมน 2. ดานคณลกษณะเฉพาะไดแก ความเชอมนในตนเอง การแบงมอบอ านาจ มวสยทศน 3. ดานเนอหา ไดแก วฒนธรรม บาส (Bass) น ามาขยายผลงานวจย โดยใช ‚แบบสอบถามองคประกอบตาง ๆส าหรบภาวะผน า (Multifactor Leadership Questionnaire: MLQ)‛ โดยมแนวความคดส าคญ 1. ดานพฤตกรรม ไดแก กจกรรมตางๆ ทเปนการเสรมสรางความรสกพเศษส าหรบผตาม โนมนาวใหการตดตอสอสารกบวสยทศนเกดขน การพจารณาเปนรายบคคล (การใหความรสกทด) การกระตนการคดอยางมเหตผล เจคส (Jaques) สรางตวแบบโดยตงอยบนพนฐานของการท าวจยทเกยวขององคกรทมการครอบคลมเนอหาอยางกวางขวาง มขอมลมหาศาลทไดจดเกบมาจากองคกรภาครฐของประเทศองกฤษเพอสนบสนนวธการของเขาทวานซงแนวความคดส าคญ 1. ดานคณลกษณะพเศษเฉพาะ ไดแก วสยทศน (ทางดานขดความสามารถในกระบวนการเรยนร) คอนเกอร และคานานโก (Conger and Kanungo) ยนยนวาภาวะผน าการเปลยนแปลงนนเกยวของกบพฤตกรรมตางๆ ทถกสรางขนมาเพอใหเกดความรทดกบผตาม เขาได

49

ใหค านยามของค าวา คณลกษณะเฉพาะพเศษ (Charisma) หมายถงภาวะผน าการเปลยนแปลงจากมมมองของผตาม เมอใดกตามทผน าถกมองวามคณลกษณะพเศษแลว คอนเกอร และคานานโก (Conger and Kanungo) มความเชอวา ผตามจะปฏบตตามในแนวทางวสยทศนทก าหนดอยางสม าเสมอ เขาไดมการจดท าแบบสอบถาม C-K เพอคนหาและสามารถประเมนพฤตกรรมทางภาวะผน าทเขาเชอวาผลลพธทไดจะความรสกเกยวกบคณลกษะพเศษทกลาวมานในสวนของผตามดวย เขาไดมการวดพฤตกรรมทางภาวะผน าจ านวน 6 ดาน ไดแก การตความหมายของวสยทศน ความไวตอสภาพแวดลอม พฤตกรรมทผดแปลกไปจากเดม การยอมรบความเสยง ความไวตอความตองการของผตาม การกระท าทตอตานความเปนอยปจจบน แบบสอบถามไดมการพฒนาไปอยางด โดยเฉพาะทางดานความเทยงตรงและการยอมรบได อยางไรกตามผลงานวจยนมการทดสอบนอยมากวาดานผน าทมคะแนนนนสามารถบรรลผลลพธผลงานการปฏบตตามทคาดหวงไวหรอไม คลเซส และพอสเนอร (Kouzes and Posner) ไดมพฒนาวธการของเขาโดยใชขอมลจรงทไดจากผน าตางๆ ซงถอวาเปนจดแขงของผลงานวจยน อยางไรกตามจดออนของผลงานของเขาคอยงไมมความชดเจนในการใชหลกทฤษฎ นนคอการปฏบตการ ‚สงทาทายในกระบวนการ (challenging the process)‛ ไมไดมการน าเสนอกรอบคดทท าใหเราเขาใจในภาวะผน าการเปลยนแปลงได คลเซส และพอสเนอร (Kouzes and Posner) ไปใช ท าใหผลลพธทไดยงมการรวมสงตางๆ อย อยางไรกตามกยงมขอคนพบทชวยสนบสนนใหสามารถสรปไดวา การใชหลกการปฏบตหาประการนมสวนเกยวของกบผลการปฏบตทมประสทธภาพทด โดยมแนวความคดส าคญ 1) ดานพฤตกรรม ไดแก พยายามแสวงหาโอกาสทเหมาะสม ยอมรบความเสยง การสอสารวสยทศนทก าหนดขน การแบงมอบอ านาจใหผตามหรอผใตบงคบบญชา การพฒนาผตาม ก าหนดวธปฏบตให ใหรางวลหรอชมเชยความส าเรจของผตาม 2) ดานลกษณะพเศษเฉพาะ ไดแก วสยทศน คอตเตอร และเฮสเกต (Kotter and Heskett) ไดท าการศกษาองคกรมากกวา 200 องคกร โดยเนนไปทองคกรทมการเปดเผยรายไดและผลการปฏบตงาน จากผลงานวจยเขาสรปไดวา ผน าทมสวนเกยวของกบผลการปฏบตงานทดจะมพนฐานทางผน าในลกษณะทสามารถสรางอทธพลตอวฒนธรรมองคกร ผลงานของ คอตเตอร และเฮสเกต (Kotter and Heskett) คนพบกลยทธของผน า 4 กลยทธ (Action Strategies) ทผน าใชในการก าหนดวฒนธรรมองคกร ไดแก การกระตนใหเหนความส าคญของการเปลยนแปลง การก าหนดทศทางองคกรโดยการก าหนดวสยทศนทชดเจน การสอสารใหองคกรทราบในวสยทศน การโนมนาวใหผตาม/ผใตบงคบบญชาน าวสยทศนไปใช คอตเตอร และเฮสเกต (Kotter and Heskett) ไดใชขอมลอน ๆเพอหากลยทธและความสมพนธกบวฒนธรรมองคกร อยางไรกตามเปนทนาเสยดายทเขาไมไดท าวจยตอเพอทดสอบตวแบบทเขาสรางขนมาน โดยแนวความคดส าคญ 1) ดานพฤตกรรม ไดแก กระตนใหผตามเหนความส าคญของการเปลยนแปลง ตองใหผตามเหนความส าคญของวสยทศนทก าหนดขนการสรางความทาทายในสถานการณทเปนอยในปจจบน การสอสารใหองคกรทราบในวสยทศนการสรางตวอยางของวสยทศน ใหโอกาสกบผตามในการแสดงออก 2) ดานลกษณะพเศษเฉพาะ ไดแก วสยทศน องคประกอบภาวะผน าการเปลยนแปลงทมสวนเหมอนกน มาแชลล และ มอลล (Marshall and Molly) สงเคราะหแนวคดส าคญใหเหนวาวธการตางๆ

50

และองคประกอบตางๆ นนเกยวของกบตวแบบของ ‚ปจจยทส าคญส าหรบภาวะผน า (Leadership That Matters)‛ ดงตารางท 2 ตารางท 2 องคประกอบทมเหมอนกนของภาวะผน าการเปลยนแปลง

ปจจยทส าคญของภาวะผน าการเปลยนแปลง 1 2 3 4 5 6 7

พฤตก

รรม

1. ดานการสอสาร 2. ดานความไววางใจ

3. ดานความเอาใจใสดแล

4. ดานการสรางโอกาสหรอความเสยง

คณลก

ษณะเฉ

พาะ 5. ดานความเชอมนในตนเอง

6. ดานการก าหนดต าแหนงการมอบอ านาจ 7. ดานวสยทศนหรอขดความสามารถในการกระบวนการเรยนร

8. ดานบรบทองคกรหรอวฒนธรรม ทมา : Marshall Sashkin and Molly G. Sashkin, Leadership That Matters (San Francisco : Berrett-Koehler Publishers, 2003), 183. ผลงานของมาแชลล และ มอลล นไดตงอยบนพนฐานของผลงานวจยจ านวนมากทเกยวของกบแนวความคดวธการศกษาภาวะผน าการเปลยนแปลง มาแชลล และ มอลล ไมไดพฒนาวธการดวยการดผลงานของทานอนๆ แตไดศกษาปจจยและองคประกอบทมลกษณะคลายกนในแตละผลงานวจย ซงไดแสดงใหเหนแลววามปจจยและองคประกอบรวมกน ซงปจจยเหลานสามารถน ามาอธบายในทฤษฎไดเปนอยางด ซงเรยกทฤษฎนวา ปจจยทส าคญของภาวะผน า (Leadership Thai Matterss)77 _________________________________

77Marshall Sashkin and Molly G. Sashkin, Leadership That Matters (San Francisco : Berrett-Koehler Publishers, 2003), 173-186.

51

แนวคดเกยวกบความรบผดชอบตอสงคมขององคกร แนวคดและความเปนมาของความรบผดชอบตอสงคมขององคกร

แนวความคดท 1 : หลกไตรกปปยะ The Triple Bottom Lines ( Planet-People-Profit ) 3 มตพนฐานของการพฒนาอยางยงยน โดยคณะกรรมาธการโลกวาดวยสงแวดลอมและการพฒนา (World Commission on Environment and Development-WCED)(1987) ตามรายงาน The Brudtland Report ไดกลาววา ‚การพฒนาอยางยงยนคอการพฒนาทเพยงพอกบความตองการของชนรนปจจบน โดยไมสงผลกระทบตอการพฒนา อยางพอเพยงกบความตองการของชนรนตอไปในอนาคต‛ โดยอาศยหลกแนวคดพนฐานมมมองในการพฒนาสามดานอยางเทาเทยมกนอนประกอบดวย เศรษฐกจ การผลตสนคาและบรการตามเปาหมายสงคม มงสรางการมสวนรวมและความเปนธรรม เพอเปนการน าไปสการสบทอดวฒนธรรมและสงแวดลอม คงไวซงความหลากหลายทางพนธกรรมและใหระบบสงแวดลอมมความสามารถในการกลบคนสสมดล แนวความคดท 2 : แนวคดของผมสวนไดสวนเสย (Stakeholder approach) พนฐานของการความรบผดชอบตอสงคมขององคกร (CSR) การศกษาในมมมองนมองวา ซเอสอาร เปนประเดนทางสงคม (Social issue) ทมงเนนไปยงกลมผมสวนไดสวนเสย (Stakeholder) หรอผทไดรบผลกระทบจากการด าเนนงานในสงคมระดบตางๆ ทแวดลอมองคกรอย ไมวาจะเปนสงคมภายในบรษท (ผถอหน,ผบรหาร,พนกงาน) สงคมใกล (คคา,คแขง,ลกคา,ชมชนโดยรอบ) หรอสงคมทกวางไกลออกไป(รฐ,องคกรเอกชนอน,และประชาชนในวงกวาง) ซเอสอาร ถกมองวาเปนสงใหมของการจดการผมสวนไดสวนเสย (Stakeholder management) ทไดววฒนาการใน 2-3 ทศวรรษทผานมา อยางไรกตามไดมการโตแยงทวาไมควรมอง ซเอสอาร ในประเดนนเพยงอยางเดยว เพราะถาเปนเชนนนแลว ซเอสอาร อาจจะกลายเปนเรองของการท าดดวยการดแลผทมสวนไดสวนเสยทงภายในและภายนอกเพอสรางผลประโยชนใหกบองคกรเพยงเทานน แตควรมองถงการสรางหลกและแนวทางปฏบตในความรบผดชอบตอสงคม แนวทางขององคกรตอการตอบสนองตอสงคม และความรบผดชอบตอสงคมในผลกระทบทเกดขนอกดวยแนวความคดท 3 : การพฒนาอยางยงยนในฐานะพนฐานของ ซเอสอาร ถาเรมจากประเดนของการพฒนาอยางยงยนแลว เราจะเหนไดวามตของการพฒนาอยางยงยน SD ทง 3 ดานนน มความครอบคลมในทกภาคสวนของสงคมไมวาจะเปนภาครฐ ภาคธรกจและภาคประชาชน ในขณะท ซเอสอาร ถกมองวาเปนความรบผดชอบในระดบขององคกรธรกจเทานน ดงนน SD จงถกเปนเสมอนกบจรยธรรมหรอจรรยาบรรณขนพนฐานของ ซเอสอาร ของบรษท ซเอสอาร ยงไดรบการมองวาเปนเรองของสรางคณคาใหกบองคกร,การจดการสงแวดลอม,ระบบการผลตทเปนมตรกบสงแวดลอม รวมถงมมมองทวา ซเอสอาร เปนมตทางสงคมของแนวคดการพฒนาทยงยนนนเอง แนวความคดท 4 : SD และ ซเอสอาร ในความหมายเดยวกน อยางไรกตาม ถงแมจะทงสองแนวคดจะไดรบการวพากษ โตเถยงกนตางๆ นาๆ ถงความ

52

แตกตางไมวาจะเปนแนวคดพนฐาน การมงเนน มต ขอบเขตของการครอบคลมของแนวคด แตสดทายพบวา การพฒนาอยางยงยนและความรบผดชอบตอสงคมขององคกรถกน าไปใชในความหมายเดยวกนเปนจ านวนมาก โดยเฉพาะอยางยงงานวจยทางวชาการทมสมมตฐานในเรองน ไดแสดงใหเหนถงทศทางทองคกรจ านวนมากเรมสรางพนธสญญาทางสงคมและสงแวดลอมเขากบ ซเอสอาร ของตนเอง ซงแนวโนมนเรมตนมาจากฝงอเมรกา แมวาบรษทสวนใหญเองจะใหความส าคญกบพนธสญญาทางสงคมมากกวาโครงการและความส าเรจในประเดนของความยงยนทเกยวของกบสงแวดลอมกตาม แตกคงปฏเสธไดยากวา ในชวงเวลาสามสปทผานมาจนกระทงปจจบน ทศทางของการนยามความหมายของ ‚การพฒนาอยางยงยน‛ กบ ‚ความรบผดชอบตอสงคมขององคกร‛ ก าลงมาอยางหลกเลยงไมได78 มลนธกองทนการศกษาเพอการพฒนา (The Education for Development Foundation : EDF) กลาวถงพฒนาการของ ซเอสอาร หรอแนวความคดรบผดชอบตอสงคมขององคกรเรมมการพดถงนบตงแตศตวรรษท 20 เปนตนมา จากหลายแนวความคดและมชอเรยกหาทแตกตางกนไป เรมจากในป 1940 การกลาวถงการท ารายงานทแสดงถงการกระท าทมความรบผดชอบตอสงคมขององคกรในชอเรยกวา ‚Social Audit‛ ตอมาในป 1953 โบเวน (Howard Bowen) ไดตพมพหนงสอชอ Social Responsibilities of the Businessman ซง แครรอลล (Carroll) (1999) ไดกลาวยกยอง โบเวน (Howard Bowen) ไววาเปนบดาแหง ซเอสอาร แตอยางไรกตามแนวคดเรองความรบผดชอบตอสงคมของบรษทกยงไมเปนทแพรหลายจนกระทง 1960 แนวคดนจงไดรบการพฒนาอยางตอเนองโดยมหลาย ๆ แนวคดและทฤษฎเขามาประยกตรวมดวย เชน Legitimacy Theory, แนวคด Social contract และ Public responsibility,Stakeholder Theory, Business ethics และ Corporate citizenship โดยเราสามารถอธบายพฒนาการของแนวคด ซเอสอาร ไดเปนชวงตางๆ ดงตารางท 3

____________________________________ 78Ebner, D. and Baumgartner R. J.,‘The Relationship between Sustainable Development

and Corporate Social Responsibility’, Corporate Responsibility Research Conference 2006,4th – 5th September, Dublin.‛2006.

53

ตารางท 3 พฒนาการของแนวคดความรบผดชอบตอสงคมขององคกร ระยะเวลา รปแบบ คณลกษณะ 1985-1910 องคกรตองมความรบผดชอบ

ตอเจาของและผบรหาร องคกรมแนวคดในความรบผดชอบกจการทางเศรษฐกจโดยการสรางผลก าไรและผลตสนคาและบรการใหกบสงคมในขณะทแรงงานเปนสงทสามารถซอขายได

1900-1950 องคกรตองมความรบผดชอบตอเจาของ,ผบรหาร และพนกงาน

องคกรใหความส าคญกบการเจรญเตบโตของพนกงานโดยยดหลกปฏบตในเรองของการจดหาสภาพแวดลอมทเหมาะสมในการท างานและสทธของพนกงานตามขอบญญตของสหภาพแรงงาน

1945-1965 องคกรจะตองมความรบผดชอบตอเจาของ, ผบรหาร, พนกงาน และสภาพแวดลอมทเกยวของ

องคกรตองใหขอมลสนคาทถกตองแตผบรโภค ตองไมมการหลอกลวงในการปฏบต องคกรตองไมมนโยบายราคาทไมเปนธรรม และท าการตลาดเกยวกบสนคาทไมปลอดภย

1960 เปนตนมา องคกรตองมความรบผดชอบตอเจาของ, ผบรหาร, พนกงาน , สงแวดลอมทเกยวของและสาธารณชนโดยกวาง

องคกรตองไมท าใหสงแวดลอมเสอมโทรมลง ตองใหโอกาสกบชนกลมนอย, และท างานสงเสรมความเปนธรรมในสงคม และเปนสถานบนทางดานสงคมไดมาก เชนเดยวกบการเปนสถาบนทางดานกฎหมายและเศรษฐกจ

54

พฒนาการแนวคดดาน ซเอสอาร มมตทส าคญในดานตางๆ คอ ขอบเขตความรบผดชอบทเรมตนจากภายในองคกรออกไปสสงคมภายนอก ซงเปนภาพการเชอมโยงไปยงผมสวนไดเสยกบองคกรเพมมากขน และสดทายจะไดเหนในประเดนทเกยวของจากการแสวงหาก าไรเพอผลประโยชนทางเศรษฐกจขยายครอบคลมไปสดานสงแวดลอมและสงคมทเกยวของในวงกวาง ซงประเดนส าคญทไดกลาวมานไดถกน าไปสรางความหมายของ ซเอสอาร ในแงมมตางๆ ทถงแมจะมความแตกตางกนไปตามแตลกษณะและมมมองของแตละองคกรกตาม อยางไรกตามหลกการส าคญทวาดวยเรองของการปฏบตจากภายใน ผทมสวนเกยวของและการครอบคลมไปยงสงคมเปนวงกวางกยงคงอยในทกค าจ ากดความ79 ทศนะเกยวกบความรบผดชอบตอสงคม (Views of Social Responsibility)

ทศนะดงเดม (Classical View) ผน าทางความคดนคอ ไฟลแมน (Milton Friedman) มทศนะวาความรบผดชอบของผบรหารองคการธรกจตอสงคมกคอ การท าก าไรสงสด (Maximize Profits) ธรกจจะตองใหความส าคญกบผถอหน (Stockholders) ซงเปนกลมหนงในผมสวนไดสวนเสย (Stakeholders) มากทสด ไฟลแมน (Milton Friedman) ยงอธบายอกวาทกครงทธรกจจะตองมคาใชจายเพอสงคม ควรตองผลกภาระใหผบรโภค โดยการขนราคาสนคาทขาย มฉะนนก าไรของธรกจจะลดลงและจะกระทบท าใหเงนปนผล ทจะใหกบผถอหนลดลง ดงนนทศนะดงเดมนมไดปฏเสธโดยสนเชงวาธรกจไมควรตองรบผดชอบตอสงคม แตเหนวาหากองคการตองท าหนาทรบผดชอบตอสงคม จะตองไมสงผลกระทบตอผถอหน หรอเจาของธรกจ นนคอ ผถอหน คอ ผทองคการควรตองใหการตอบแทนมากทสด

ทศนะทางเศรษฐกจสงคม (Socioeconomic View) เหนวาธรกจมใชเปนเพยงสถานบน เศรษฐกจ แตจะตองมภาระมากกวาการท าก าไรสงสด คอจะตองมหนาทปกปองและดแลสวสดภาพของสงคมดวย เพราะสงคมโดยรวมซงประกอบดวยประชาชน รฐบาล กฎหมาย ฯลฯ มสวนเกอหนนใหองคการธรกจสามารถด าเนนธรกจและอยรอดได (Survival) จนมก าไรไปแบงใหผถอหน ธรกจจงควนใหความส าคญตอสงคมเพอใหธรกจเองอยรอดไดกอน จงคอยค านงถงผถอหนดงนนธรกจจงควรรวมกนพฒนาสงคม เชน ใหการสนบสนนทนบรจาคเงนเพอ การศกษา สรางโรงพยาบาล ดแลเรองมลพษหนนใหธรกจอยได โดยประชาชนจะไดมอ านาจซอเพมขน เมอธรกจเจรญเตบโตก าไรกจะตามมา ทศนะเศรษฐกจสงคมนจงมงใหธรกจค านงถงการท าก าไรในระยะยาวมากกวาการจะมงท าก าไรในระยะสนๆ

____________________________________

79Kolk,A, ‚Economics of Environmental Management,‛Pearson Education Ltd, Hariow, England (2000):157.

55

เปรยบเทยบทศนะดงเดม (Classical View) และทศนะทางเศรษฐกจสงคม (Socioeconomic View) ความแตกตางของทศนะดงเดม กบทศนะทางเศรษฐกจสงคม คอ ทศนะดงเดมเหนวาธรกจควรมงแสวงหาก าไรและรบผดชอบตอเจาของหรอผถอหน (Stockholders) เทานน ในขณะททศนะทางเศรษฐกจสงคมเหนวาธรกจควรตองรบผดชอบตอผมสวนไดสวนเสย (Stakeholders) กลมตาง ๆ ทกกลม ดงนนหากจะก าหนดขนตอนความรบผดชอบของธรกจโดยเปรยบเทยบดงเดม และทศนะทางเศรษฐกจสงคม กสามารถแบงขนตอนความรบผดชอบไดเปน 4 ขน โดยทศนะดงเดมรบผดชอบเพยงขนท 1 ชนเดยว ขณะททศนะทศนะทางเศรษฐกจสงคม ขยายความรบผดชอบไปครบทง 4 ขน ดงภาพประกอบท 3 ภาพประกอบท 3 เปรยบเทยบความรบผดชอบของธรกจ

ขนท 1 ธรกจจะปฏบตตามกฎหมายและดแลผลประโยชนของเจาของหรอผถอหน หาวธลดตนทนเพอใหไดก าไรสงสดตามแนวคดแบบทศนะดงเดม (Classical View) เทานน

ขนท 2 ธรกจจะขยายความรบผดชอบไปยงผมสวนไดสวนเสยทส าคญอกกลมหนง คอพนกงานเพอจงใจและรกษาพนกงานทดใหอยกบองคการดวยวธตางๆ เชน ปรบปรง สถานทท างาน เพมสทธประโยชนใหพนกงาน เพมความมนคงในหนาทงานและกจกรรมพฒนาทรพยากรมนษยตางๆ

ขนท 3 ธรกจจะขยายความรบผดชอบไปยงผมสวนไดสวนเสยกลมอนๆ ไดแก ลกคา (Customers) และผจ าหนายวตถดบ (Suppliers) วธการเชน การก าหนดราคาสนคาอยางเปนธรรม การใหสนคาและบรการทมคณภาพและปลอดภยตอลกคา มความสมพนธทดตอผจ าหนายวตถดบ

ขนท 4 เปนความรบผดชอบตอสงคมโดยสวนรวมตามแนวคดแบบทศนะทางเศรษฐกจสงคม (Socioeconomic View) เชน การสนบสนนชวยเหลอการศกษา สขอนามย ประเพณวฒนธรรมและดแลสงแวดลอมทงโดยตรงในกระบวนการผลตของธรกจและโดยออมในรปแบบตางๆ

นอยกวา (Lesser) ความรบผดชอบตอสงคม (Social Responsibility) ยงใหญกวา (Greater)

ขนท 1 ขนท 2 ขนท 3 ขนท 4

เจาของ และคณะผบรหาร ลกจาง องคประกอบในสภาพแวดลอมเฉพาะ สงคมวงกวาง

(Owners and Management) (Employees) (Constituents in the Specific Environment) (Broader Society)

56

การก าหนดขนตอนความรบผดชอบของธรกจแบบอนๆ การก าหนดขนตอนความรบผดชอบของธรกจอก 2 แบบ ซงเปนทนยมกนโดยทวไป ไดแก แบบของ แครรอลล (Carroll) (4 ขน) และการก าหนดขนตอนเปน การตอบสนองตอขอผกมด (Obligation Responsiveness) และ การแสดงความรบผดชอบ (Responsibility) (3 ขน) ดงน

แบบแรก แครรอลล (Carroll) แยกความรบผดชอบของธรกจออกเปน 4 ขน ดงภาพประกอบท 4 คอ

ภาพประกอบท 4 การแยกความรบผดชอบของธรกจ

ขนท 1 ความรบผดชอบทางเศรษฐกจ (Economic) เปนความรบผดชอบขนแรกทธรกจ

ทงหลายตองท า (Must Do) คอการผลตหรอจ าหนายสนคาหรอบรการทตอบสนองความตองการของลกคา และสรางความพงพอใจตอลกคาไดดกวาคแขงขน ธรกจจงจะสามารถขายสนคาไดและอยรอด หากธรกจไมสามารถท าได กไมสามารถด าเนนธรกจตอไปได

ขนท 2 ความรบผดชอบทางกฎหมาย (Legal) คอความรบผดชอบทธรกจทงหลายตองด าเนนงานภายใตกฎหมาย เชน เสยภาษอากรตามกฎหมาย ปฏบตตอพนกงานและลกจางตามกฎหมาย เปนความรบผดชอบทธรกจจ าเปนตองท า (Have to Do) มฉะนนจะเปนการฝาฝนและเปนความผดตามกฎหมาย อาจตองถกด าเนนคด ธรกจทด าเนนการโดยรบผดชอบในขนท 1 และขนท 2 จงยงไมถอวามความรบผดชอบตอสงคม ขนท 3 ความรบผดชอบขนจรยธรรม (Ethical) เปนความรบผดชอบของธรกจทมากกวาขนตามกฎหมาย คอแมไมปฏบตกไมผดกฎหมาย ธรกจทไดถอวาจรยธรรมอาจปฏบตในรปแบบตางๆ เชน การดแลชวยเหลอพนกงานลกจางเกนกวาทกฎหมายก าหนด การบรจาคเงนชวยเหลอสงคม ผทกขยากหรอดอยโอกาส ดแลรกษาสงแวดลอม ความรบผดชอบขนนจงเปนสงทธรกจควรท า (Should Do) สวนจะตองท ามากนอยแคไหนจงจะนบวามจรยธรรมนนขนอยกบความคาดหวง (Expectation) ของสงคม เชน หากเปนธรกจขนาดใหญมก าไรมากกจะไดรบความคาดหวงวาจะมสวนชวยเหลอหรอรบผดชอบตอสงคมสงกวาธรกจขนาดเลกมก าไรนอย

( สงทธรกจควรท า ) ( สงทธรกจอาจจะท า )( สงทธรกจจ าเปนตองท า )( สงทธรกจตองท า )

ความรบผดชอบตอสงคม

ความรบผดชอบทางเศรษฐกจ ความรบผดชอบทางกฏหมาย ความรบผดชอบขนจรยธรรม ความรบผดชอบขนจตส านกทด

Economic ( Must Do ) Legal ( Have to Do ) Ethical ( Should Do ) Discretionary ( Might Do )

57

ขนท 4 ความรบผดชอบในขนจตส านกทด (Discretionary) เปนความรบผดชอบของธรกจทเกนกวาคาดหวงของสงคม จงเปนสงทธรกจอาจท า (Might Do) ดวยความสมครใจ เปนระดบทคนทวไปหรอสงคมไมไดคาดหวง หรอคาดหวงนอย ในขณะทระดบ Ethical มผคาดหวงไวมากกวาความรบผดชอบในขนนหากธรกจไดปฏบตกจะเปนทชนชมของสงคมเปนอยางมาก ธรกจทด าเนนการโดยรบผดชอบถงขนท 3 และ ขนท 4 ซงเปนขนรบผดชอบตอสงคมจะเปนการสรางภาพลกษณ (Image) ทดของธรกจนนในสงคมดวย

แบบท 2 จากขอผกมด (Obligations) ถง การตอบสนอง (Responsiveness) และ การแสดงความรบผดชอบ (Responsibility) แบงความรบผดชอบออกเปน 3 ขนไดแก

ขอผกมดทางสงคม (Social Obligation) คอความรบผดชอบทเปนพนธะเบองตนของธรกจ คอทางเศรษฐกจ (Econo-mics) และกฎหมาย (Legal) ทธรกจตองปฏบตเพอความอยรอดในการแขงขนกบคแขงและจ าเปนตองปฏบตภายใตตวบทกฎหมายของรฐ ยงไมถอเปนความรบผดชอบตอสงคม

การตอบสนองตอสงคม (Social Responsiveness) คอความรบผดชอบของธรกจตอสงคมโดยเขาไปตอบสนองในรปแบบตางๆ เชน สนบสนนชวยเหลอสงคมในประเดนปญหาทางสงคมส าคญๆ และจ าเปนตองไดรบความชวยเหลอและเปนประเดนทอยในความสนใจของประชาชนผบรหารองคการธรกจจะพจารณา เลอกทจะเขาชวยแกปญหาเปนกรณๆ หรอเปนโครงการตางๆ เชน ในป ค.ศ. 2006 Wal-Mart บรจาคเงนและรณรงคใหประชาชนรวมบรจาคเงนชวยเหลอผยากไรเพอแกปญหาความหวโหย ส านกพมพ Prentice Hall และ McGraw-Hill สนบสนนโครงการเพอลดจ านวนผไมรหนงสอ หรอตวอยางในประเทศไทย เชน บรษทบางจากปโตรเลยม มโครงการตางๆ ชวยเหลอเกษตรกรธนาคารกสกรไทยมโครงการปลกปาเฉลมพระเกยรต เปนตน

การแสดงความรบผดชอบตอสงคม (Social Responsibility) คอ ความรบผดชอบของธรกจตอสงคมในการด าเนนงานโดยถอเปนนโยบายทจะตองกระท าอยางตอเนองเปนความรบผดชอบของธรกจตอสงคมเปนระยะยาวไปโดยตลอด เชน การใชวตถดบและกระบวนการผลตตลอดจนการหบหอผลตภณฑโดยมงรกษาสงแวดลอม การรบคนพการและดอยโอกาสใหเปนพนกงานถาวรของธรกจ การใหความสนบสนนชวยเหลอสงคมในลกษณะตาง ๆ ความรบผดชอบในขนนจงเปนความมงมนของธรกจเพอท าสงทถกตอง (Do the Right Thing) ตางๆ เพอการกนดอยดของสงคมโดยรวม และโดยค านงถงจรยธรรม (Ethics) ในทกกจกรรมของการด าเนนงาน80 _______________________________

80Stephen P. Robbins and Marry Coulter, การจดการและพฤตกรรมองคกร, พมพครงท 3 2551, แปลโดย วรช สงวนวงศวาน ( กรงเทพฯ : บรษท ว.พรนท ,1991), 55-60.

58

ความรบผดชอบตอสงคมขององคกร (Corporate Social Responsibility :CSR) อนมรากฐานจากแนวคดหลกไตรกปปยะ ( Triple Bottom Lines : TBL)

ในการประชม RIO Summit เมอป 1960 นบเปนครงแรกๆ ทมการน าประเดนในเรองสงแวดลอมเขาไปอยในกระแสสงคมโลก และเปนจดก าเนดของแนวคด Triple Bottom Line ทการบรหารจดการเรมใสใจทงในดานสงคม สงแวดลอม และผลก าไรไปพรอมๆ กน ส าหรบแนวคดหลกไตรกปปยะ (Triple Bottom Lines ) จะประกอบอยบนพนฐาน 3 ดาน ไดแก สงคม (People) สงแวดลอม (Planet) และเศรษฐกจ (Profit) ซงประกอบดวยเรองของความรบผดชอบตอสงคม (Social Responsibility) ผลกระทบดานสงแวดลอม (Environment Impact) และการเตบโตทางเศรษฐกจ (Economic Viability) เปนกลมค าท จอหน เอลกงตน (John Elkington) เผยแพรในป 1994 และพดกนมากขน เมอเขาเขยนหนงสอ Cannibals with Forks: the Triple Bottom Line of 21st Century Business เมอป 1997 โดยเนนในเรองความยงยน (Sustainability) ซงค านมการใหค าจ ากดความอยางจรงจงเปนครงแรก โดย Brundtland Commission ของ UN เมอป 1987 Triple Bottom Lines จะใหความส าคญกบผมสวนไดสวนเสยกบองคกร (Stakeholders) ซงเปนการใหความส าคญกบกลมคนภายนอกมากกวากลมผถอหน (Shareholders) ซงเปนกลมคนภายในองคกร หลก TBL จะโฟกสไปท สงคม (People) สงแวดลอม (Planet) และเศรษฐกจ (Profit) เพอชใหเหนเปาหมายปลายทางในการพฒนาทตองการใหเกดความยงยน (Sustainable Development) ดงภาพประกอบท 5

ภาพประกอบท 5 หลกไตรกปปยะ ( Triple Bottom Lines : TBL)

โลก (Planet) / สงแวดลอม

(Environment)

คน (People) / สงคม (Social)

ก าไร(Profit) / เศรษฐกจ

(Economic)

SD

การพฒนาอยางยงยน

(Sustainable Development)

59

ถาดค าอธบาย สงคม สงแวดลอม และเศรษฐกจ ใหชดกจะพบวา สงคม (People) ขอบเขตจะอยตรงทการใหความส าคญกบ ทนมนษย (Human Capital) ทองคกรตองใหความสนใจกบพนกงาน มการจดสรรผลประโยชนแกพนกงานดวยความยตธรรมมชวโมงการท างานทเหมาะสม ไมใชแรงงานเดก รวมทงใสใจในเรองความปลอดภย สงแวดลอมในการท างาน ดงนนองคกรทยดหลก TBL จะตองเขาใจโครงสรางสงคมทพงพาอาศยกน ตองใหความส าคยกบ Stakeholders ซงเปนจดเรมตนทดขององคกรตวทสองไดแก สงแวดลอม (Planet) เปนทนทางธรรมชาต (Natural Capital) องคกรจะตองลดผลกระทบทมตอสงแวดลอมใหมากทสดมการบ าบดมลภาวะใหมมลพษเหลอนอยทสด อยางนอยกใหอยตามเกณฑขอบงคบของกฎหมายทระบไว ควรระมดระวงในการใชพลงงาน และใหความส าคญกบแนวคดบรหารจดการวงรอบผลตภณฑ ( A Life Cycle Management : LCM ) ซงเปนการจดการวงจรชวตทงหมดของสนคา และบรการขององคกร เพอเพมความยงยนของการผลตและบรโภคใหมากขน สวนผลก าไร (Profit) พอพดถงผลก าไรกดเหมอนจะเปนเรองทเกยวของกบผลประโยชนทางเศรษฐกจ แตความจรงแลวแนวคดตามหลกไตรกปปยะ (Triple Bottom Lines ) เปนการใหความส าคญเพมขนจากแนวคดเดม ๆทเนนเฉพาะมตดานเดยว (Single Bottom Line) ทวนเวยนอยในเรองผลตอบแทนทางเศรษฐกจและการเงน ไปสตามหลกไตรกปปยะ (Triple Bottom Lines ) ทเพมความใสใจในเรองของการสรางผลตอบแทนทางสงคม และการรกษาสงแวดลอม ควบคกบเปาหมายในเรองผลตอบแทนทางเศรษฐกจ81

คารเตอร ว กด อธบายความรบผดชอบตอสงคมไววา หมายถงคณธรรม ซงเปนความคดรวบยอดในความรสกผดชอบชวด อนเปนเครองเหนยวรง ควบคมพฤตกรรมทแสดงออกเพอสนองความปรารถนา สามารถมองเหนวาอะไรเปนสงทพงปรารถนาของคนกลมใหญ และพรอมทจะแสดงออกเมอมเหตการณหรอสงแวดลอมมากระตน

ล และ ซดเลอร ไดอธบายถงความรบผดชอบตอสงคมวา คอ ‚รายงานความรบผดชอบในการใชทรพยากรทงหมดขององคกร‛

กรฟฟน (Griffin) ไดใหความหมายของความรบผดชอบตอสงคมไววา เปนขอผกพนและเปนหนาทขององคกรทมหนาทในการปกปองและใหผลประโยชนตอสภาพแวดลอมรอบขาง

อาร เวน มอนด กลาววา ความรบผดชอบตอสงคม หมายถง ขอผกมดของผบรหารในการหาวธทจะรกษาหรอปกปองผลประโยชนของสวนรวมมากกวาผลประโยชนขององคกรเพยงอยางเดยว82

_________________________________ 81SUPER CSR : Brand Age Essential (กรงเทพฯ : เลฟ แอนด ลฟ , 2552) , 24-25.

82Mondy R. Wayne, Management : Concept Practices and Skills (Boston : Allyn & Bacon, 1998), 53.

60

เพอรรน และ มลฟร ไดใหความหมายของความรบผดชอบตอสงคมในท านองเดยวกนวา คอ ‚การวดและรายงานขอมลทเกยวของกบผลกระทบทเกดจากการกระท าขององคกรทมตอสงคมโดยรวม ซงขอมลอาจจะใชทงภายในและภายนอกบรษทในการบรหารจดการบรษท และ ขอมลจะเปนสวนเพมในการจดเตรยมและรายงานทนอกเหนอไปจากการรายงานแบบเดม‛

คอทเลอร และ ล (Kotler and Lee) ใหความหมายของความรบผดชอบตอสงคมขององคกรธรกจ (Corporate Social Responsibility) ไววา หมายถง ความรบผดชอบในการปรบปรงความเปนอยทดขนของสงคมจากการด าเนนธรกจ รวมถงการอทศทรพยากรของบรษทใหโดยสมครใจ ไมไดถกควบคมโดยกฎหมาย หรอขอบงคบใด ๆกตาม ซงหมายรวมถงสภาพความเปนอยของมนษยและสงแวดลอม เปนกจกรรมหลกทด าเนนการโดยองคกรเพอสนบสนนประเดนทางสงคมและท าใหพนธะสญญาในความรบผดชอบตอสงคมขององคกร ดร.ฟลป คอตเลอร และ แนนซ ล ทไดเขยนหนงสอเรอง Corporate Social Responsibility: Doing the Most Good for Your Company and Your Cause ไดแบงรปแบบของ ซเอสอาร ออกเปน 6 ประเภทคอ

1. การสงเสรมประเดนสงคม (Cause Promotion) เปนการจดหาเงนทน หรอทรพยากรอนของ

องคกร เพอเพมการรบร และความหวงใยตอประเดนปญหาทางสงคม รวมทงสนบสนนการระดมทน การมสวน

รวม หรอการหาอาสาสมครเพอตอบสนองตอประเดนใดประเดนหนง องคกรธรกจอาจจะรเรมและบรหารงาน

สงเสรมนนดวยตนเอง หรอรวมมอกบองคกรหนงองคกรใดหรอกบหลายๆ องคกรกได

2. การตลาดเกยวเนองกบประเดนสงคม (Cause Related Marketing) เปนการอดหนน

หรอการบรจาครายไดสวนหนงจากการขายผลตภณฑเพอสนองตอประเดนปญหาทางสงคมซงมกจะมการท าหนด

ชวงเวลาทจ ากดแนนอน หรอด าเนนการเฉพาะผลตภณฑ หรอใหการกศลทระบไว กจกรรม ซเอสอาร ชนดน

องคกรธรกจมกรวมมอกบองคกรทไมแสวงหาผลก าไร เพอสรางสมพนธภาพในประโยชนรวมกน เพอเพม

ยอดขายผลตภณฑเพอน าเงนรายไดไปสนบสนนกจกรรมการกศลนน ๆและเปนการเปดโอกาสใหผบรโภคไดม

สวนรวมในการชวยเหลอการกศลผานการซอผลตภณฑ โดยไมตองเสยคาใชจายอนใดเพมเตม

3. การตลาดเพอสงคมขององคกร (Corporate Social Marketing) เปนการสนบสนน

การพฒนา หรอการท าใหเกดผลจากการรณรงคเพอเปลยนแปลงพฤตกรรมในดานสขอนามย

ประชาชน ความปลอดภย สงแวดลอม หรอความเปนอยทดขนของชมชน ความแตกตางระหวาง

การตลาดเกยวเนองกบประเดนปญหาทางสงคม คอการตลาดเพอมงแกไขปญหาสงคมจะเนนทการ

เปลยนแปลงพฤตกรรมเปนหลก ในขณะทการสงเสรมประเดนสงคมจะเนนทการสรางความตระหนกร

ตลอดจนการสนบสนนทรพยากรดานทน และอาสาสมครเพอใหรบรถงประเดนปญหาดงกลาว

61

4. การบรจาคตรง (Corporate Philanthropy) เปนการชวยเหลอโดยตรงในรปของการ

บรจาคเงน หรอวตถสงของ กจกรรม ซเอสอาร รปแบบนท ามาแตดงเดม และพบเหนในแทบทก

องคกรธรกจ สวนใหญมกจะเปนไปตามความตองการจากภายนอก มากกวาจะเกดจากการวางแผน

หรอออกแบบกจกรรมจากภายในองคกรเอง ปจจบนกจกรรมนจะมการท าอยางมกลยทธมากขน

โดยคดเลอกกจกรรมทมงเนนและเชอมโยงเขากบเปาหมายหรอพนธกจขององคกรมากขน

5. อาสาสมครชวยเหลอชมชน (Community Volunteering) เปนการสนบสนนหรอ

จงใจใหพนกงาน คคา หรอสมาชกแฟรนไชสไดสละเวลาเพอท างานใหแกชมชนทองคกรตงอย

และเพอตอบสนองตอประเดนปญหาทางสงคมทองคกรใหความสนใจหรอหวงใย อาจเปนกจกรรม

ทองคกรธรกจเปนผด าเนนการเอง หรอรวมมอกบองคกรใดองคกรหนง หรอใหพนกงานเปนผ

คดเลอกกจกรรมแลวน าเสนอตอองคกรเพอพจารณาใหการสนบสนน โดยทพนกงานสามารถไดรบ

การชดเชยในรปของวนหยดหรอวนลาเพมเตม

6. ขอปฏบตทางธรกจเพอแสดงความรบผดชอบตอสงคม (Social Responsible

Business Practices) เปนการด าเนนกจกรรมทางธรกจ ทงในเชงปองกน ดวยการหลกเลยงการ

กอใหเกดปญหาทางสงคม หรอในเชงรวมกนแกไข ชวยเหลอเยยวยาปญหาทางสงคมนนๆ ดวย

กระบวนการทางธรกจ เพอยกระดบสขภาวะของชมชน และการพทกษสงแวดลอม โดยทองคกร

ธรกจสามารถด าเนนการไดเอง หรอเลอกทจะรวมมอกบพนธมตรภายนอกกได

การจ าแนกกจกรรมซเอสอารขางตน หากพจารณาตามตระกล (order) ของซเอสอารจะพบวากจกรรม 3 ชนดแรก เกยวของกบพฤตกรรมทางการพด หรอกลาวอกนยหนงวาเปนการสอสารการตลาดทเขาขายการด าเนนกจกรรมโดยใชทรพยากรนอกองคกรเปนหลก (Social-driven CSR) สวนกจกรรม 3 ชนดหลงเกยวของกบพฤตกรรมทางการกระท า หรอเปนการด าเนนกจกรรมขององคกรโดยใชทรพยากรทมอยภายในองคกรเปนหลก (Corporate-driven CSR) และหากพจารณาโดยยดทตวกระบวนการทางธรกจ (Business process) ซเอสอารในตระกล Corporate-driven CSR ยงสามารถจ าแนกออกเปนซเอสอารจ าพวก (division) ทอยในกระบวนการทางธรกจ (CSR in process) กบซเอสอารจ าพวกทอยนอกกระบวนการทางธรกจ หรอเกดภายหลงโดยแยกตางหากจากกระบวนการทางธรกจ (CSR after process)83 _______________________________ 83Kotler Phillip and Lee Nancy, Corporate Social Responsibility (U.S.A : John Wiley & Sons, Inc., 2005).

62

ซเอสอาร รปแบบของ พอรเตอร (Michael E. Porter) พอรเตอร ไดระบรปแบบของ ซเอสอาร ไวในบทความเกยวกบความเชอมโยงระหวาง ซ

เอสอารกบความไดเปรยบทางการแขงขน คอ Responsive CSR ซงประกอบดวย 2 องคประกอบ ไดแก การปฏบตตวเปนบรรษทพลเมองทด (Good Corporate Citizen) และการบรรเทาผลกระทบเชงลบทเกดขนหรอทคาดวาจะเกดขนจากกจกรรมทางธรกจของตน โดยอาจจะยงไมไดลกขนมาสรางสรรคกจกรรมเพอสงคมอะไรตอมอะไรเพมเตม ซงนาจะเรยกไดวาเปนการท า ซเอสอารในเชงรบ (Receptive) กจกรรมซเอสอาร ภายใตรปแบบนจะเกดขนกตอเมอมปญหาหรอผลกระทบจากการด าเนนธรกจไปสสงคม หรอสงคมมการเรยกรองใหกจการด าเนนความรบผดชอบอยางเหมาะสมตอผลกระทบเหลานน เปนการผลกดนใหมการรเรมด าเนนงาน ซเอสอาร จากผมสวนไดเสยทอยภายนอกองคกร (Outside-In) สวนวธการแสดงความรบผดชอบตอสงคมในขนน กจการมกจะศกษาขอกฎหมาย กฎระเบยบ มาตรฐานหรอขอก าหนดทเกยวของ แลวน ามาปฏบตเพอปรบใหเขามาตรฐาน (Standardization) อนเปนทยอมรบโดยทวไป ผลลพธจากการแสดงความรบผดชอบตอสงคมดวยวธการน จะท าใหกจการไดชอวาเปนบรรษทพลเมองทมความรบผดชอบในการแกไขปญหาหรอผลกระทบทเกดขนจากการด าเนนงาน และไดรบการยอมรบใหเปนสมาชกหนงในสงคมนน ๆ (Inclusiveness) อยางไรกดเปาประสงคของการท าซเอสอารในขนน แมผทไดรบประโยชนจากกจกรรมซเอสอารจะเปนบคคลทอยภายนอกองคกร แตกจการยงคงมงรกษาไวซงคณคาขององคกร (Corporate Value) เปนส าคญ

ความรบผดชอบตอสงคมเชงกลยทธ (Strategic CSR) พอรเตอร (Porter) ไดเสนอรปแบบของ ซเอสอาร ทเรยกวา ซเอสอารเชงกลยทธ (Strategic CSR) ซงยกระดบจากการเปนเพยงบรรษทพลเมองทมความรบผดชอบตอการบรรเทาปญหาหรอผลกระทบทเกดจากกจการ สการท า ซเอสอารในเชงรก (Proactive) ทองคกรสามารถรเรมกจกรรม ซเอสอาร ดวยตวเองใหแกสงคมภายนอก (inside-Out) ทเชอมโยงสมพนธกบความตองการหรอการรเรมจากภายนอก (Outside-In) ดงตารางท 4

63

ตารางท 4 รปแบบเชงกลยทธของความรบผดชอบตอสงคมขององคกร (Strategic CSR) ผลกระทบตอสงคมทวไป (Generic Social Impacts)

ผลกระทบตอสงคมในหวงโซคณคา (Value Chain Social Impacts)

มตทางสงคมของบรบททางการแขงขน (Social Dimensions of Competitive Context)

พลเมองทด (Good citizenship)

บรรเทาความเสยหายจากกจกรรมในหวงโซคณคา (Mitigate harm from value chain activities)

การอาสาเชงกลยทธทสงอทธพลตอความสามารถเพอปรบปรงพนททส าคญทสดของ บรบททางการแขงขน (Strategic philanthropy that leverages capabilities to improve salient areas of competitive context)

ความรบผดชอบตอสงคมแบบ ตอบสนอง (Responsive CSR)

เปลยนแปลงกจกรรมภายในหวงโซคณคาเพอประโยชนตอสงคมโดยกลยทธการเสรมแรง (Transform value chain activities to benefit society while reinforcing strategy)

ความรบผดชอบตอสงคมเชงกลยทธ (Strategic CSR)

วธการแสดงความรบผดชอบตอสงคมภายใตรปแบบทเปน ซเอสอารเชงกลยทธน กจการไมเพยงแตสามารถปฏบตไดตามขอก าหนดหรอมาตรฐานอนเปนทยอมรบเทานน แตยงมการก าหนดจดยนทเปนเอกลกษณทแตกตางจากแนวปฏบตขององคกรอนๆ มการสรางความแตกตาง (Differentiation) ในวธการ มอสรภาพในการคดเลอกประเดนทางสงคม โดยทปลอดจากพนธนาการหรอขอเรยกรองเชนใน Responsive CSR ดวยวธการทแตกตางและกจกรรม ซเอสอาร ทเหมาะสม ผลลพธจากการแสดงความรบผดชอบตอสงคมภายใตรปแบบทเปน ซเอสอาร เชงกลยทธน จะท าใหเออตอการพฒนาขดความสามารถทางการแขงขน (Competitiveness) ขององคกรในระยะยาว เปาประสงคของ ซเอสอาร เชงกลยทธทผสมผสานการรเรมทงจากภายในและการเชอมโยงจากภายนอกจะกอใหเกดคณคารวมกน (Shared Value) ระหวางธรกจและสงคม ซเอสอารเชงกลยทธ ดจะเปนค าตอบของธรกจทตองการแสดงความรบผดชอบตอสงคมอยางมประสทธภาพและประสทธผลในวนนอยางไมตองสงสย

64

ความรบผดชอบตอสงคมเชงยทธศลป (Creative CSR) ท าไมถงตองเปนความรบผดชอบตอสงคมเชงยทธศลป (Creative CSR) แลวหนาตาของ ความรบผดชอบตอสงคมเชงยทธศลปเปนอยางไรนน ค าถามเหลานอาจเกดขนทงจากผทสนใจ หรอผทเหนแยงอยในใจกได เรอง ซเอสอาร ในชวง 4 ปทผานมาน จะวาไปแลวกมไดหยดนงอยกบท แตไดเจรญเตบโตขนเปนล าดบ รปแบบและวธการแสดงความรบผดชอบตอสงคมของกจการไดมการพฒนาในจงหวะยางกาวทสอดรบกบความเปลยนแปลงของสงคมเรอยมา ดงภาพประกอบท 6 ภาพประกอบท 6 พฒนาการความรบผดชอบตอสงคมขององคกรธรกจ ทงนกระบวนการคดเพอใหไดมาซงกจกรรม ซเอสอาร เชงกลยทธ หรอการคด ซเอสอาร เชง ‚ยทธศาสตร‛ นน สวนใหญจะใชพลงจากสมองซกซายในการวเคราะหหาเหตผล ค านวณความคมคา ตนทน ประสทธภาพ ฯลฯ ขณะท ซเอสอารเชงสรางสรรคนน จะถกปลดปลอยออกมาจากสมองซกขวา เปนการคด ซเอสอาร ในเชง ‚ยทธศลป‛ ทตองอาศยไอเดย ความคดสรางสรรค จนตนาการ และความรสกเปนส าคญ Creative CSR เปนการท า ซเอสอาร ทกาวขามบรบทของการรก-รบ แตเปนการพฒนากจกรรม ซเอสอาร ในเชงรวม (Collaborative) ทเปดโอกาสใหเกดการท างานรวมกนระหวางธรกจและสงคมอยางไมแบงแยก กจกรรม ซเอสอาร ภายใตรปแบบน จะไมสามารถก าหนดไดอยางชดเจนวาใครเปนผรเรมกอนหลง เนองจากเสนแบงของการท างานรวมกนระหวางกจการและสงคมจะเลอนรางลง ส าหรบวธการแสดงความรบผดชอบตอสงคมภายใตรปแบบ Creative CSR จะมไดจ ากดเพยงการสรางความแตกตางในวธการทมอย แตเปนการคดคนวธการขนใหม เปนนวตกรรม (Innovation) การด าเนนความรบผดชอบตอสงคมทเปนเอกลกษณแตกตางจากวธการอนโดยอตโนมต ดงตารางท 5

ความรบผดชอบตอสงคม แบบตอบสนอง

(Responsive CSR)

ความรบผดชอบตอสงคมเชงยทธศาสตร

(Strategic CSR)

ความรบผดชอบตอสงคมเชง ยทธศลป

(Creative CSR)

65

ตารางท 5 รปแบบเชงยทธศลปของความรบผดชอบตอสงคมขององคกร (Creative CSR) ความรบผดชอบตอสงคมแบบ ตอบสนอง (Responsive CSR)

ความรบผดชอบตอสงคมเชงยทธศาสตร (Strategic CSR)

ความรบผดชอบตอสงคมเชงยทธศลป (Creative CSR)

คณคาตอองคกร (Corporate Value) คณคารวมกน (Shared Value) คณคาสามญ (Common Value)

การผนวกรวม (Inclusiveness)

การแขงขน (Competitiveness)

การคดรวมกน (Cohesiveness)

สรางมาตรฐาน(Standardization)

สรางความแตกตาง (Differentiation)

สรางนวตกรรม (Innovation)

จากภายนอกสภายใน (Outside-In)

จากภายนอกสภานใน และภายในสภายนอก (Outside-In and Inside-Out)

ไมชดเจน (Blur)

การตงรบ (Receptive) เชงรก (Proactive) มสวนรวม (Collaborative)

ผลลพธจาการแสดงความรบผดชอบตอสงคมภายใตรปแบบทเปน ซเอสอารเชงสรางสรรคนจะท าใหเออตอการพฒนาขดความสมพนธทแนนแฟน (Cohesiveness) ระหวางผมสวนไดเสยกลมตางๆ ในอนทจะกอใหเกดคณคาเดยวกน (Common Value) ของทงกจการและสงคม84 มน (Jeremy Moon) ศาสตราจารยจากศนยศกษา ซเอสอารระหวางประเทศ มหาวทยาลยนอตตงแฮมขององกฤษ ไดรวมกบ กราฟสก (Stanislav Grafski) นกศกษาปรญญาโทบรหารธรกจไดใหนยามค าวา ซเอสอาร ไวในการศกษา Comparative Overview of Western and Russian CSR (2004) วา ซเอสอาร เปนกลมค าทมความหมายทคาบเกยวกน ระหวาง จรยธรรมทางธรกจ (business ethics) การด าเนนกจกรรมเพอสาธารณะ (corporate philanthropy) การเปนประชากรทด (corporate citizenship) การรบผดชอบตอสงแวดลอมและความยงยน (sustainability and environmental responsibility) (Jeremy Moon และ Stanislav Grafski, Comparative Overview of _____________________________

84Michael E. Porter and Mark R. Kramer , ‚Strategy & Society : The Link Between

Competitive Advantage and Corporate Social Responsibility‛,Harvard Business

Review(December 2006) : 45.

66

Western and Russian CSR , 2004) นอกจากนนแลว แมทเทน (Dirk Matten) ไดรวมกบ มน จดแบงกจกรรมทมการรณรงคเกยวกบ ซเอสอาร ในอเมรกาและยโรป ไวเปนสองประเภท คอ Explicit CSR เปนกจกรรมทเกดจากนโยบายของบรษท ทจะรบผดชอบตอสงคมทตนเองเกยวของ เปนกจกรรมทรวมกจกรรมอาสาสมคร (voluntary) เปนกจกรรมในโครงการตามกลยทธของบรษท ทมงด าเนนไปเพอประโยชนตอทงกจการของบรษทและผมสวนไดเสย ในฐานะทเปนสวนหนงของสงคม Implicit CSR เปนผลผกพนตามการตกลง หรอรบมอบหมายอยางเปนและไมเปนทางการ ทงทเปนไปตามกฏหมายหรอกตกาของสงคม (ปทสถาน) ทบรษทฯจะตองรบผดชอบหรอด าเนนการ85 นอกจากน มน กบชาพเพล (Chapple) ยงน าเสนอประเดน 3 กระแสหลกในการพจารณา ซเอสอาร คอ การมสวนรวมของชมชน (community involvement) กระบวนการผลตทรบผดชอบตอสงคม (socially responsible production processes) และ ความรบผดชอบทมตอสงคม (socially responsible) ซงตองขบเคลอนไปพรอมๆกน ในขณะเดยวกนกตงประเดนศกษา(Issue) เชน สงแวดลอม การศกษา สวสดการแรงงาน สาธารณสขและความปลอดภย วาสมพนธกบ wave ทง 3 กระแสอยางไร ทงนจะพจารณาถงรปแบบ (modes) ทจะน าไปสการแปรเปนงานภาคปฏบตของ ซเอสอาร เชน การบรจาคเพอการกศล (philanthropy) ความเปนหนสวน(partnerships) และประเดนสดทายคอ การจดตงและการก าหนดแนวปฏบตตาม86

มชฌมา กญชร ณ อยธยา วสยทศน(Vision) และกลยทธ(Strategy) ในการบรรลความเจรญทยงยนในการพฒนาเศรษฐกจและสงคมของประเทศไทย ควรมองไปไกลถงเปาหมายการเพมมลคาดวยการปฏบตตามหลกไตรกปปยะ หรอ Triple Bottom Lines มความรบผดชอบทางสงคม หรอ Corporate Social Responsibility (CSR) คอ 1. ไมเบยดเบยนและฟนฟธรรมชาตสงแวดลอม (Environment) 2. ไมเบยดเบยนและฟนฟสงคม (Social) และ 3. มการก ากบดแลกจการทดหรอมธรรมาภบาล (Good Governance) ควบคกบการน าปรชญาเศรษฐกจพอเพยง (Sufficiency Economy) มาพจารณาใชเปนเครองทดสอบ (Test) ยทธวธตางๆ ทจ าเปนตางๆ มาใช เพอเพมศกยภาพการแขงขน (Competitiveness) และผลตภาพ (Productivity)87

_____________________________ 85Dirk Matten and Jerry Moon , Implicit and Explicit CSR : A Conceptual Framework

for Understanding CSR in Europe ,‛ 2004,42. 86 Jerry Moon ,‚The Social Responsibility of business and new governance‛, Government

and Opposition , vol. 37 (2004) : 835-886. 87 มชฌมา กญชร ณ อยธยา, ‚กระบวนการปฏรปกจการใหเพมมลคาอยางตอเนองและ

ยงยน โดยการปฏบตตามหลกไตรกปปยะ หรอ Triple Bottom Line และปรชญาเศรษฐกจพอเพยง,‛วารสารบรหารธรกจ นดา, เลม 2 (พฤษภาคม 2550) :29.

67

วกพเดย เอนไซโคพเดย อธบายความหมายไว ค าวา ซเอสอาร หมายถง แนวคดทองคกรไดพจารณาใชเปนแนวทางในการจดประโยชนตอบแทนกบลกคา (Customers) พนกงาน (Employees) ผถอหน (Shareholders) ชมชนและสภาพแวดลอม (Communities and the environment) ตามความรบผดชอบตอสงคมอนเปนผลตอเนองจากผลกระทบทเกดขนจากการด าเนนงานขององคกร นยามนรวมความถงการด าเนนงานตามหลกเกณฑและเงอนไขของกฎหมายทเกยวของดวย ในวกพเดย เอนไซโคพเดย ยงไดอธบายถง สวนเกยวของผลกดน ซเอสอาร นนมองคประกอบส าคญๆ ประกอบดวย จรยธรรมของนกบรโภคนยม ( Ethical consumerism) พลงผลกดนทางการตลาดและโลกาภวตน (Globalization and market forces) การศกษาและการสรางความรแกสงคม(Social awareness and education) การอบรมจรยธรรม(Ethics training) การบงคบใชกฏหมายของรฐบาล (Government laws and regulation) ประเดนและจดล าดบภาวะวกฤต (Crises and their consequences)88 ซเอสอารกบธมมกสงคมนยม ทานพทธทาสภกข ซเอสอารกบ ธมมกสงคมนยม ไดเคยกลาวไวในหนงสอชอ ธมมกสงคมนยม วา ค าวา ‚ธมมก‛ แปลวา ประกอบอยดวยธรรม ‚สงคม‛ คอ คนหมมาก ‚นยม‛ คอ เพงเลงในเรองใดเรองหนง ‚ธมมก สงคมนยม‛ จงเปนการเพงเลงเรองทเกยวกบคนหมมากทประกอบอยดวยธรรม เปนธรรมชาตเดมทมกการจดสรรใหถอเอาสดสวนกนแตพอด อาศยใชรวมกนอยได ไมมการกอบโกยอยางเสร เสรภาพในการกอบโกยสวนเกถกควบคมไวโดยธรรมชาตอยางเฉยบขาด เปนสงคมนยมโดยอตโนมตของธรรมชาต เปนความถกตองทจนเจอใหมนษยอยรอดมาไดทกวนน ปญหาเกดเมอมนษยเรมรจก ‚เอาสวนเกน‛ เรมเกบสะสม กกตนเอาไวมากขนๆ จนเกดการไมพอ มการแยงกนสะสมสวนเกดจนตองมหวหนาทจะแสวงหากอบโกยสวนเกน ตองทะเลาะเบาะแวง รบพงกน ธรรมชาตไดมกฎวางไวใหทกคนเอาแต เทาทจ าเปน แตเมอมนษยไมเชอฟงธรรมชาตแขงกนกอบโกยสวนเกน จตใจขยายไปในทางทตองการสวนเกนนน จนเปนการรบเอาประโยชนของสงคมมาเปนของตน ปญหากเกดเรอยมาจนถงปจจบนน หากมนษยเอาแตเพยงพอด ปญหาเหลานกจะไมเกด การเบยดเบยนกจะไมเกด การเอาเปรยบกนกจะไมมปญหาตอวา แคไหนจงเรยกวา พอด แคไหนจงไมเรยกวา สวนเกน ค าวา สวนเกดนยดหยนไดมาก ทเราเขาใจวาไมเปนสวนเกดนน กยงเปนสวนเกนได เชน เราจะเจยดประโยชนขององคกรทมก าไรทกๆ ป _____________________________

88 วกพเดย เอนไซโคพเดย, อธบายความหมายค าวา CSR [ออนไลน], เขาถงเมอ มนาคม 2553 .เขาถงไดจากwww.wikipedia.com .

68

ออกไปสก 5% กยงอยไดและไมท าใหธรกจถงกบตองลมละลาย ดงนน การรจกเจยดออกใหเปนสวนเกน จากสงทเราไมเหนวาเปนสวนเกน นนคอ ศลธรรมทชวยธ ารงสงคม ส-ละ ตามความหมายเดมแปลวา ปกต ถาสงใดเปนไปเพอความปกต ไมวนวาย กเรยกวา ส-ละ และธรรมทท าใหมความเปนอยางนน จงเรยกวา ศลธรรม ค าวาปกตตามความหมายของศลธรรม หมายความวา ไมกระทบกระทงใครหรอไมท าใหผอนเดอนรอน และไมกระทบกระทงตวเองหรอไมท าใหตวเองเดอดรอน องคกรธรกจในสงคมจงควรยดหลกปฏบตตามธรรมชาต คอ พยายามอยากอบโกยสวนเกน พยายามเจยดสวนเกนออกไปเปนประโยชนแกผอนใหได และอยาเขาใจผดวาธรรมชาต หามธรกจผลตสวนเกน ทกคนมสทธและสมควรอยางยงทจะผลตสวนเกนขนมา แตวาสวนเกนนน ควรจะเปนไปเพอประโยชนแกสงคม และควรระมดระวงอยางยงวา ทเราเขาใจวาไมเกนๆ น กยงเกน ยงเจยดได องคกรธรกจทมงคง นกธรกจทร ารวย ซงเรยกวา เศรษฐ ในความหมายของทนนยมเสร คอ การกอบโกยสวนเกนเขามาเรอยๆ สะสมไว แลวใชทนตอก าไรเรอยไปไมมทสนสดในขณะท เศรษฐดงเดม ในความหมายของธมมกสงคมนยม วดกนดวยโรงทาน โรงมไวส าหรบใหทานแกคนอนาถา ถายงมโรงทางมากกยงเปนมหาเศรษฐ ดงนน เศรษฐจงผลตสวนเกนได แตเอามาตงโรงทานเพอการสงคมสงเคราะห ค าวาสงคมนยมตามทศนะของทานพทธทาสฯ จงเปนเรองตรงกนขามกบเสรนยมทเลกถงบคคล ปจเจกชน ตางคนตางมเสร สงคมนยมจะเลงถงประโยชนของสงคม ค านงถงปญหาของสงคม แลวกท าสงตาง ๆท เปนการแกปญหาของสงคม ในขณะทเสรนยมท าไมได เนองดวยความเหนแกตว มชองโหวตรงทเปดโอกาสใหตามใจกเลส ชกจงไปสการกอบโกย การเบยดเบยนผอน ศลธรรมหายไป ปญหาเกดขนแกสงคม แลวในทสดกยอนกลบมาเบยดเบยนตนเอง จนกลายเปนปญหาของตวเองดวย ซเอสอาร จงเปนวถปฏบตทางธรกจทสอดคลองกบหลกปฏบตตามธรรมชาต เปนเรองของการบรหารจดการ ‚สวนเกน‛ ซงเปนผลตผลจากการด าเนนธรกจ ตามศลธรรม เพอมใหทงตวเองและผอนเดอดรอน ด ารงอยรวมกนในสงคมอยางเปนปกตสข ไมแตกรางจากวถของธมมกสงคมนยม89 ซเอสอารกบสงคหวตถ 4 การด าเนนกจกรรมทางธรกจทมความรบผดชอบตอสงคม หรอ (Corporate Social Responsibility) ส าหรบองคกรธรกจทเหนความส าคญของซเอสอาร และตองการด าเนนกจกรรมซเอสอารอยางสมฤทธผล ทมการกลาวถงกนมากในขณะน คอ เรองของการพฒนาวธการหรอตวแบบ (Model) ในการด าเนนกจกรรมซเอสอารขององคกร เมอกลาวถงตวแบบ หรอ Model ในการด าเนนการทางธรกจ ความคดแรกของนกบรหารหลายคน จะนกไปถง _____________________________

89พทธทาสภกข, สงคมนยมตามหลกแหงศาสนา ธมมกสงคมนยม โดนลด เค. สแวเรอร บรรณาธการ (กรงเทพฯ : ส านกพมพมลนธโกมลคมทอง, 2529), 47-49.

69

ต าราธรกจตางประเทศ ตวแบบทคดคนจากส านกวชาการธรกจหรอ Business School ในตะวนตก เนองเพราะความเคยชนทสงสมมาเปนเวลานาน โดยไมเคยมการตรวจสอบหรอทบทวนความคดเปนครงทสองวา มอะไรทรบรองวาความคดแรกนนถกตองและเหมาะสมดแลว ยงพอกลาวเรองซเอสอาร ซงเปนค าทประดษฐขนจากตะวนตก กเลยยงแนใจอกวา องคความรดานน ตองศกษาจากภายนอกทางเดยว แนวคดดงเดมในเรองซเอสอาร มรากฐานมาจากหลกทางศาสนา และด ารงอยในสงคมตะวนออกมาชานาน การพนจพจารณาถงบรบทของเรองมความส าคญมากกวาถอยค าทเรยก ในการศกษาหลายตอหลายครงคนพบวา สงคมไทยในยคสมยทผานมามการด าเนนกจกรรมซเอสอารทมความเขมขนมากกวาสงคมในตะวนตกเสยอก อยางกรณของการชวยเหลอเออเฟอกนในงานทท า จนกลายเปนประเพณทเรยกวา ‚การลงแขก‛ กเปนตวอยางหนง ทเมอเปรยบเทยบกบวฒนธรรมตะวนตกซงคอนไปทางตางคนตางอย ตวใครตวมน ตองแขงขนกนเอาตวรอด จงดอยในเรองความสนทสนมเกอกลกนทางสงคม ดวยเหตน สงคมตะวนตกหรอกระทงสงคมในประเทศตะวนออกหลายประเทศทไดรบเอาวฒนธรรมการแขงขน การชงดชงเดนอยางเอาเปนเอาตาย จนเกดความเครยด เกดปญหาทางจตใจ ก าลงถวลหาวธการด าเนนกจกรรมทางธรกจทมความรบผดชอบตอผอนมากขนค านงถงสงคมสวนรวมมากขน เปนทสงเกตไดมากขนเรอยๆ วา มปรมาณของกลมคนชนปญญาชนชาตตะวนตกไดเดนทางเขามาศกษาและปฏบตธรรมเพอคนหาวธ แกปญหาทางจตใจเพมมากขน มเหลาบรรดานกคดชาวตะวนตกทมชอเสยงในวงการธรกจไดเขยนต าราการบรหารจดการซงมองคประกอบของการบรหารเชงพทธอยอยางชดแจง ฉะนน องคกรธรกจในสงคมไทยแทนทจะไปคนหาตวแบบจากตะวนตก ซงในทสดแลว กคอภมปญญาทเรามอยมาแตเดมไมตองไปรอศกษาจากต าราของนกคดตะวนตกเหลานอกทอดหนง แตใชวธศกษาโดยตรงจากสงทเรามอย เพยงแตตองมองขามขอจ ากดในเรองของถอยค าทใช ซงอาจจะไมรวมสมย โดยเลงไปทเนอหาหรอแกนของเรองแทน สงคหวตถ 4 คอ หลกอนเปนเครองยดเหนยวบคคล ซงในทนรวมถง พลเมองบรรษท (Corporate Citizen) ใหอยรวมกนในสงคมไดอยางปกตสข สามารถใชเปนตวแบบหรอวธการในการด าเนนกจกรรมซเอสอารขององคกร โดยมความสอดคลองกบรบทของ สงคมไทยทมอปนสยของการสงเคราะหเกอกลเปนพนฐาน ประกอบดวย

1. Corporate Philanthropy คอ การให หรอการบรจาคในสงทควรใหแกผยากไรหรอแกผทขาดแคลนกวา ทงในรปของวตถสงของ เชนการน าสงของเครองใชไปแจกแกผประสบภย การท าบญตามหลกศาสนา การใหโอกาสทางธรกจ การแบงปนตลาด หรอ ใหอภย ตลอดจนการใหความร ค าแนะน าตางๆ ทเปนประโยชน เปรยบไดกบทาน

2. Corporate Communication คอ การสอสารในสงทเปนคณประโยชน สงทเปนสาระขอเทจจรง ประกอบดวยเหตผลและความจรงใจ โดยไมกอใหเกดความเขาใจผด เชน การใหขอมลผลตภณฑทถกตองครบถวนแกผบรโภค การไมโฆษณาประชาสมพนธคณลกษณะของ

70

สนคาเกนจรง หรอการไมหลอกลวงมอมเมาประชาชน เปรยบไดกบ ปยวาจา 3. Community Volunteering คอ การเสยสละแรงงาน แรงใจ และเวลา เพอบ าเพญ

สาธารณประโยชน เชน การเขารวมเปนอาสาสมครชวยเหลอสงคมในโอกาสตาง ๆ การระแวดระวงในการด าเนนงานทอาจสงผลกระทบตอสงแวดลอมทเปนไปโดยสมครใจเปนการแสดงออกถงความรบผดชอบตอสงคมในรปแบบหนง เปรยบไดกบ อตถจรยา

4. Equitable Treatment คอ การปฏบตอยางเทาเทยมกน ซงเปนหนงในหลกการก ากบดแลกจการทด (Good Corporate Governance) ไมถอวาองคกรตนเปนใหญ เอาใจใสในสขทกขของผมสวนไดเสยทอนๆ และรวมแกไขโดยไมเลอกปฏบต ซงหมายถง การมสวนรวม (Participation) ขององคกรในการดแลสงคมอยางสม าเสมอ เชน การดแลสทธประโยชนของผถอหนรายใหญรายยอยอยางเสมอภาค การบรการลกคาอยางเสมอตนเสมอปลาย โดยไมเลอกวาเปนรายใหญหรอรายยอย การท าหนาทในการเสยภาษอากรใหรฐอยางตรงไปตรงมา เปรยบไดกบ สมานตตตา ตวแบบสงคหวตถ 4 น พสจนใหเหนวา สามารถน ามาอธบายและพฒนาเปนวธการในการด าเนนกจกรรมซเอสอารขององคกร โดยไมไดมความลาสมยแมแตนอย90

ไพบลย วฒนศรธรรม กลาวถงการกระท าเพอใหแกสงคมไววา ‚เปนการใหทกวางไปกวาเรองบคคล เปนการใหทมขอบเขตกวางใหญกวาความสมพนธโดยสวนตว ซงอาจจะไมไดเปนญาตพนองหรอเพอนฝง เปนการใหในวงกวาง อาจจะไมเกยวของกบความสมพนธสวนตวของผให ในบางกรณกเปนการใหทไมไดหวงผลตอบแทน‛ ซงความเหนนสอดคลองกบแนวคดในเรองการแสดงความรบผดชอบตอสงคมอยางชดเจน กลาวคอ ทงในการแสดงความรบผดชอบตอสงคม และการใหเพอสงคม ลวนเปนความพยายามของมนษยเปนสตวสงคม และเปนการกระท าเพอใหเพอนมนษยทด ารงชวตอยในสงคมเดยวกนมชวตและความเปนอยทดขน เปนการชวยเหลอเพอนมนษยในฐานะทเปนมนษยในสงคมเดยวกน มใชในฐานะทผรบมคณลกษณะใดทผใหพงปรารถนา91

90 เครอขายธรกจเพอสงคม, ตวแบบหรอวธการในการด าเนนกจกรรมซเอสอารขององคกร [ออนไลน], เขาถงเมอ มนาคม2553.เขาถงไดจาก www.thaicsr.blogspot.com .

91ไพบลย วฒนศรธรรม, า ‚ท าไมตองใหเพอสงคม‛, เอกสารประกอบการสมมน 2 มนาคม2549.

71

ตนแนวคดและทฤษฎของ ซเอสอาร จากบทบาทของบรษทในอดตทมงสรางความเจรญเตบโตทางเศรษฐกจใหกบสงคมโดยการสรางมลคาเพมของหนและท าก าไรใหสงสดนน ท าใหกรอบแนวคดความรบผดชอบของบรษทถกจ ากดอยทผถอหนกบผบรหารระดบสงเทานน แตจากแนวคดในยคตอๆ มาทท าใหเกดความเชอทวาบรษทไมไดเปนแคสถาบนทางเศรษฐกจ (Economic Institute) ทตองปฏบตตนใหถกตองตามกฎหมาย(Social Institute) เทานน แตยงเปนสถาบนทางสงคม (Social Institute) ทมสวนส าคญในการดแลสงเสรมและพฒนาทางสงคมเปนอยางดเชนเดยวกน ดงนนกรอบความรบผ ดชอบของบรษทจงไดขยายขอบเขตครอบคลมเพมเตมไปยงพนกงาน,สงแวดลอมและสงคมในวงกวางเพมขนอกดวย การเปลยนแปลงทเกดขนนมเหตส าคญสวนหนงมาจากการมอง ซเอสอาร ผานแนวความคดและทฤษฎหลายๆ ทฤษฎดวยกน ซงผลทไดกคอผลของความรบผดชอบของบรษททตงตนจากภายในและแผขยายไปสสงคมในวงกวางนนเอง

Legitimacy Theory มมมองของ ซเอสอาร จากแนวคดน เปนการมองในประเดนของความชอบธรรมในการด าเนนธรกจทเชอวา อ านาจในการใชประโยชนจากทรพยากรธรรมชาตและทรพยากรบคคลของบรษทนนไมเกดจากความตองการของบรษท แททจรงอ านาจและสทธเหลานไดมาจากการยอมรบของสงคมทจะเปนผพจารณาวาการด าเนนธรกจของบรษทนนตรงตามความคาดหวงของสงคมโดยรวมหรอไม จากนนจงออกใบอนญาตชวคราวให และสงคมเองกจะท าการตรวจสอบอยเสมอ เพราะเมอใดทสงคมเหนวาการกระท าของบรษทไมชอบดวยประการทงปวงแลว ใบอนญาตนนกพรอมทจะถกเพกถอนไดทกเมอ ความอยรอดหรอความเจรญเตบโตของบรษทเองจงอยทวาการกระท าของบรษทตรงตามความหวงของสงคมหรอไมเพยงใด ดงนนเมอเรามอง ซเอสอาร จากมมมองของความชอบธรรมน มนจงเสมอนกบการบอกถงความตระหนกและการเกยวของของชมชนกบบรษททอกทางหนงกตองคอยประเมนตนเองอยอยางสม าเสมอ เพอใหแนใจไดวาการปฏบตของตนเองเปนทยอมรบและบรรจบกบความคาดหวงของสงคมทมการเปลยนแปลงเพมขนและขยายขอบเขตออกไปในวงกวางอยตลอดเวลา มมมองจากแนวคดนเปลยนความคดความเขาใจของเรา ๆ ทานๆ หลายคนไปเลยทเดยวนะครบ ทชอบคดวา บรษทเปนเจาของสงคมและสงแวดลอม แททจรงสงคมตางหากเปนผก าหนด Public responsibility แนวคดทส าคญตอมากคอ ความรบผดของบรษทตอสาธารณะ โดยแนวความคดนเปนการก าหนดใหบรษทตองรบผดตอผลทได (Outcome) จากการท าธรกจของบรษททเกดขนในพนทโดยตรงและพนทตอเนองซงกลายเปนประเดนทางสงคม (Social issues) ตางๆ ทงนสงคมจะเปนผก าหนดแนวทางการปฏบตใหบรษทเอง ซงตอจากน นบรษทมหนาทจะตองวางนโยบายและแนวทางการตดสนใจใหตรงตามวตถประสงคและคณคาทสงคมปรารถนา

72

Stakeholder Theory ทฤษฎเกยวกบผมสวนไดสวนเสยนมเชอมโยงอยางเหนยวแนนกบเรองของความชอบธรรม (Legitimacy) โดยมมมองจากนแนวคดนมงไปยงนโยบายของบรษททสรางผลกระทบใหเกดกบผมสวนไดสวนเสยทเกยวของกบบรษท ไมวาจะเปนลกคา พนกงาน ผถอหน คคา คแขง ภาครฐและชมชน เปนตน โดยบรษทมภาระรบผดชอบทจะตองตอบสนองความตองการใหกบกลมผมสวนไดสวนเสยของตนเอง หรออกนยหนง แนวคดนเปนเรองของการจดการผมสวนไดเสย (Stakeholer management ของบรษทโดยพจารณาถงความตองการ (need) และความสนใจ (Interest) และผลกระทบ (effect) ทเกดขนจากนโยบายและการด าเนนงานของบรษท เพราะการทบรษทจะสามารถด ารงอย ด าเนน เจรญกาวหนาและลมสลายถอเปนความชอบธรรมของผมสวนไดสวนเสยกบบรษทเปนผก าหนดนนเอง Business Ethics Theory จรยธรรมทางธรกจของบรษทจะเกยวพนถงทฤษฎปทสถานหรอ Norm Theory ซงหมายถงการทผน าของบรษททเปนผรบผดชอบในการใชศลธรรม (Moral) เปนเครองมอตดสนใจในการก าหนดนโยบายและกลยทธของบรษทหรอกลาวอกนยหนงกคอการมผน าทมศลธรรม (Moral leadership) เปนผก าหนดแนวทางการปฏบตขององคกรทเกดคณคามากกวาขอก าหนดของบรษทหรอตามความตองการของผทมสวนไดสวนเสย แตยงค านงถงคณคาทางจรยธรรมอนๆ เชน ความเสมอภาค,เสรภาพและความเปนธรรมอกดวย(Maignan and Ferrell,2004) Corporate Citizenship แนวความคดมองบรษทวาเปนหนวยหนงหรอเทยบเทากบบคคล และตองมหนาทเปนพลเมองทดของรฐเชนเดยวกน จากแนวคดของ Carroll และBuchholz(1999) ความ รบผดชอบอย างท 4 ของพลเมอง (Economic,Legal,Ethical และ Philanthropic responsibilities) กคอความรบผดชอบดานมนษยธรรม (Philanthropic Responsibility) เพอชวยใหสงคมเกดการพฒนาอยางยงยน โดยเปนการมองบรษทในระดบเดยวกบบคคลนนกคอการบรจาคโดยความสมครใจเพอชวยใหสงคมดขนอยางยงยนนนเอง การมอง ซเอสอาร ดวยแนวคดทฤษฎทหลากหลาย จะชวยใหเรารถงทมาทไป ท าใหเราเหนมมมองตางๆ หลากแงมม และท าใหเขาใจถงความหมายของ ซเอสอาร ไดมากขน และถาจะสรปรวมความคดโดยรวมแลวเราอาจจะกลาวไดวา หนาททางเศรษฐกจและทางกฎหมายท าใหบรษทบรรลวตถประสงคของการเปนองคกรทางธรกจ การท าธรกจอยางมจรยธรรมท าใหบรษทเปนองคกรทถกตองแตการปฏบตตนมความรบผดชอบตอสงคมนอกเหนอจากการเปนเพยงองคกรทถกตองนน ท าใหบรษทเปน ‚บรษท‛ โดยสมบรณ

73

ความหลากหลายของ ซเอสอาร พฒนาการแนวความคดของ ซเอสอาร จะเหนไดอยางชดเจนถงการขยายขอบเขตความรบผดชอบจากทเคยมงเนนอยเฉพาะภายในองคกร ขยายครอบคลมออกไปยงสงคมในวงกวางและกหมายถงประเดนของ ซเอสอาร กไมไดจ ากดอยเฉพาะภายในองคกรเทานน

ประเดนของ ซเอสอาร โดย เฟดเดอรก และเดวส (Frederick and Davis) 92 การพฒนาทางเศรษฐกจ การศกษา การอบรมและพฒนาศกยภาพพนกงาน สทธ ความเทาเทยมในโอกาสของพลเมอง การอนรกษสงแวดลอม การแกไขมลภาวะ การสงเสรมศลปะและวฒนธรรม การสงเสรมสขอนามยชมชน การสนบสนนภาครฐบาล

ประเดน ซเอสอาร โดย Business for Social Responsibility93

จรยธรรมทางธรกจ สงแวดลอม สทธมนษยชน อาสาสมครและการชวยเหลอดานมนษยธรรม การพฒนาทองถน ธรรมาภบาล การดแลสถานทท างานขององคกร

____________________________

92Post W.C Federick and J.E. K. Davis, Business and Society: Corporate Strategy, Public Policy and Ethics, 7th ed. (New York : McGraw-Hill Inc,1992) , 63.

93Business for Social Responsibility [online].accessed 3 June 2010.Available from Introduction to Corporate Social Responsibility, White Paper, URL : http://www.business-impact.org

74

ประเดน ซเอสอาร โดย โฮม และวตส (Home and Watts) 94

สทธมนษยชน สทธแรงงาน การดแลสงแวดลอม ความรวมมอกบทองถน ความสมพนธกบคคา ความโปรงในและธรรมาภบาล หลกและแนวทางปฏบตของสนคาและการตรวจสอบสนคาส าหรบลกคา การสอสาร การปองกนการทจรต

สถาบนไทยพฒน มลนธบรณะชนบทแหงประเทศไทย ในพระบรมราชปถมภ โดย ดร.

พพฒน ยอดพฤตการ ไดนยาม Corporate Social Responsibility (CSR) หรอบรรษทบรบาล วา หมายถง การด าเนนกจกรรมภายในและภายนอกองคกร ทค านงถงผลกระทบตอสงคมทงในระดบใกลและไกล ดวยการใชทรพยากรทมอยในองคกรหรอทรพยากรจากภายนอกองคกร ในอนทจะท าใหอยรวมกนในสงคมไดอยางเปนปกตสข หากพจารณาแยกเปนรายค าศพท ค าวา Corporate มงหมายถงกจการทด าเนนไปเพอแสวงหาผลก าไร สวนค าวา Social ในทน มงหมายถงกลมคนทมความสมพนธกนหรอมวถรวมกนทงโดยธรรมชาตหรอโดยเจตนา รวมถงสงมชวตอนและสงแวดลอมทอยรายรอบประกอบ และค าวา Responsibility มงหมายถงการยอมรบทงผลทไมดและผลทดกจการทไดท าลงไปหรอทอยในความดแลของกจการนนๆ ตลอดจนการรบภาระหรอเปนธระด าเนนการปองกนและปรบปรงแกไขผลทไมด รวมถงการสรางสรรคและบ ารงรกษาผลทด ซงสงผลกระทบไปยงผมสวนไดเสยกลมตางๆ ค าวา กจกรรม ในความหมายขางตน หมายรวมถง การคด การพด และการกระท า ซงครอบคลมตงแต การวางแผน การตดสนใจ การส อสารประชาสมพนธ การบรหารจดการและการด าเนนงานขององคกรสงคมในความหมายของความรบผดชอบตอสงคมของกจการ จะมงไปทผมสวนไดเสยนอกองคกร ซงสามารถแบงออกไดเปน 2 ระดบ ไดแก สงคมใกล และสงคมไกล ดงภาพประกอบท 7 ____________________________

94Holme, R., Watts, P., WBCSD (2000), Corporate Social Responsibility: Making Good Business Sense[Online]. accessed 20002.Available from URL: http://www.wbcsd.org.CSR.uploaded

75

ภาพประกอบท 7 ความรบผดชอบตอสงคมขององคกรตอสงคมใกล และสงคมไกล

สงคมใกล คอ ผทมสวนเกยวของใกลชดกบองคกรโดยตรง ไดแก ลกคา คคา ครอบครว

ของพนกงาน ชมชนทองคกรตงอย ซงรวมถงสงแวดลอมหรอระบบนเวศ สงคมไกล คอ ผทเกยวของกบองคกรโดยออม ไดแก คแขงขนทางธรกจ ประชาชนทวไป เปนตน ในระดบของลกคา ตวอยางซเอสอารของกจการ ไดแก การสรางผลตภณฑทเนนคณคามากกวามลคา ความรบผดชอบในผลตภณฑตอผบรโภค การใหขอมลขององคกรและตวผลตภณฑอยางเพยงพอและอยางถกตองเทยงตรง มการใหบรการลกคาอยางตรงไปตรงมาเปนตน ในระดบของคคา ตวอยางซเอสอารของกจการ ไดแก การแบงปนหรอการใชทรพยากรรวมกนหรอการรวมกลมในแนวดงตามสายอปทาน ความรอบคอบระมดระวงในการผสานประโยชนอยางเปนธรรม ไมเอารดเอาเปรยบตอคคา เปนตนในระดบของชมชนและสภาพแวดลอม ตวอยางซเอสอารของกจการ ไดแก การสงเคราะหเกอกลชมชนทองคกรตงอย การสงเสรมแรงงานทองถนใหมโอกาสในต าแหนงงานตางๆ ในองคกร การสนบสนนแนวทางการระแวดระวงในการด าเนนงานทอาจสงผลกระทบตอสงแวดลอม การเปดเผยขอมลการด าเนนงานทอาจสงผลกระทบตอชมชนทองคกรตงอย และการเรยนรวฒนธรรมทองถนเพอการอยรวมกนอยางปกตสข เปนตน ในระดบของประชาสงคม ตวอยางซเอสอารของกจการ ไดแก การสรางความรวมมอระหวางกลมหรอเครอขายอนๆ ในการพฒนาสงคม การตรวจตราดแลกจการเขาไปมสวนเกยวของกบการลวงละเมดสทธมนษยชน การรบฟงขอมลหรอท าประชา

76

พจารณตอการด าเนนกจการทสงผลกระทบตอสงคมโดยรวม และการท าหนาทในการเสยภาษอากรใหรฐอยางตรงไปตรงมา เปนตน ในระดบของคแขงขนทางธรกจ ตวอยางซเอสอารของกจการ ไดแก การดแลกจการมใหมสวนเกยวของกบการแขงขนดวยวธการทมตลาด การด าเนนงานในทางตอตานการทจรตรวมทงการกรรโชก และการใหสนบนในทกรปแบบ เปนตน

หลกของความรบผดชอบตอสงคมมองคประกอบ 8 ประการ ดงน 1. การก ากบดแลกจการทด (Organization Governance) 2. การค านงถงสทธมนษยชน (Human Rights) 3. การปฏบตดานแรงงาน (Labor Practices) 4. การดแลสงแวดลอม (Environment protection) 5. การด าเนนงานอยางเปนธรรม (Fair Operating Practices) 6. การใสใจตอผบรโภค (Consumer Issues) 7. การรวมพฒนาชมชนและสงคม (Development to the Community and Society) 8. การจดท ารายงานดานสงคมและสงเเวดลอม ( Reporting )95

ความส าคญและประโยชนของซเอสอาร

การเจรญเตบโต (Growth) ของธรกจหนงๆ มาจากการพฒนาองคกรใหมความ ‚เกง‛ อยในตว ในขณะทการพฒนาองคกรใหมความ ‚ด‛ อยในตว จะกอใหเกดความยงยน (Sustainability) ของธรกจนนๆ แนวคดและทฤษฎทางธรกจทไดรบการปลกฝงและถายทอดสองคกรโดยสวนใหญ ลวนมงไปทการพฒนาใหเปนองคกรท ‚เกง‛ ตวอยางทฤษฎทรจกกนด ไดแก SWOT Analysis ส าหรบการก าหนดต าแหนงและการสรางความส าเรจขององคกร หรอ Boston Matrix ส าหรบการก าหนดความส าคญและการสรางความส าเรจในผลตภณฑ หรอ Five Forces และ Diamond Model ส าหรบการสรางความไดเปรยบในการแขงขน เปนตน

ส าหรบแนวคดในเรองซเอสอาร จะมงไปทการสรางใหองคกรมความ ‚ด‛ ทกอใหเกด

ความยงยนของกจการ เปนแนวคดทมรากฐานมาจากหลกคณธรรมทางศาสนา ซเอสอารจงมใช

เรองใหม เพยงแตเพงไดมการบญญตค านขนใชในวงการธรกจเมอไมกสบปทผานมาน เอง

รบผดชอบตอสงคมของกจการ (CSR) ส าหรบในประเทศไทย แนวคดเรองซเอสอารไดถอก าเนน

ขนพรอมกบการสถาปนาธรกจในสงคมไทยมาเปนเวลายาวนาน ในรปของการท าบญการบรจาค

____________________________ 95สถาบนไทยพฒน มลนธบรณะชนบทแหงประเทศไทย ในพระบรมราชปถมภ, ‚CSR

Campus โครงการสงเสรมความร CSR สภมภาค,‛ 2553.(เอกสารประกอบการสมมนา)

77

เพอการกศล หรอการอาสาชวยเหลองานสวนรวมทเรยกวา ‚การลงแขก‛ เปนตน เพยงแตคนไทยยงมไดเรยกกจกรรมเหลานดวยค าวาซเอสอาร อยางไรกด กระแสซเอสอารในเมองไทย กไดถกจดประกายขนอยางเปนรปธรรมในป 2549 และไดถกบรรจเปนแนวปฏบตทผนวกเขากบการด าเนนธรกจ นอกเหนอไปจากการด าเนนความรบผดชอบตอสงคมในรปแบบทอยนอกกระบวนการทางธรกจ เชน การบรจาค รหอการอาสาชวยเหลอสงคมเชนทผานมา

ประโยชนของซเอสอาร องคกรทน าแนวคดซเอสอารไปปฏบต จะเกดผลลพธทงในสวนรปธรรมทจบตองได (Tangible) และในสวนนามธรรมทจบตองไมได (Intangible) จากผทอยในองคกร ไดแก ผถอหนและพนกงาน และจากผทมสวนเกยวของกบองคกรโดยตรงและโดยออม ดงน

ประโยชนทเปนรปธรรม ในแงของผถอหนหรอเจาของกจการ ราคาหนมเสถยรภาพและมสวนล ามลคาหนในอตราทสงกวาเกณฑเฉลย เนองจากเปนทตองการของนกลงทน ปจจบน เมดเงนลงทนในธรกจทมซเอสอาร ซงเรยกกนเฉพาะวา SRI (Social Responsibility Investing) นน มมลคาเกน 2 ลานลานเหรยญ และมแนวโนมเพมมากขนเรอยๆ เปนโอกาสทองคกรสามารถเขาถงแหลงทนไดเพมมากขน ซงจะท าใหตนทนทางการเงนมแนวโนมทต ากวาเกณฑปกตของตลาด ในแงของพนกงาน เกดความภาคภมใจในการท างานรวมกบองคอร ไดรบความสขจากการปฏบตงานในหนาท นอกเหนอจากผลตอบแทนในรปตวเงน ท าใหองคกรสามารถทจะรกษาพนกงานทมความสามารถไว และในขณะเดยวกน กสามารถทจะชกชวนบคลากรทมคณภาพและเปนทตองการใหเขามาท างานกบองคกรได องคกรทสามารถสรางรายไดและสวนแบงตลาดเพมขน จากการทลกคาพจารณาเลอกซอสนคาและบรการจากองคกรทมความรบผดชอบตอสงคม และไมท าลายสงแวดลอม เชน การสงเสรมการขายดวยการบรจาครายไดสวนหนงตอทกๆ การซอผลตภณฑในแตละครงใหแกหนวยงานหรอมลนธทชวยเหลอสงคมในดานตางๆ ฯลฯ องคกรยงสามารถทจะลดรายจายของกจการ จากการด าเนนกจกรรมซเอสอาร ตวอยางเชน โรงไฟฟารณรงคใหประชาชนประหยดพลงงานเพอทจะไดไมตองลงทนสรางโรงไฟฟาหรอหาแหลงพลงงานทดแทนแหงใหม หรอการลดงบประมาณใชจายดานโฆษณาในการเปดตวสนคาแปรรปของบรษทแหงหนงทมสวนชวยเหลอเกษตรกรทไดรบความเดอดรอนจากผลผลตทลนตลาด โดยไดรบการสนบสนนดานประชาสมพนธจากหลายภาคสวนในสงคม เปรยบเทยบกบงบโฆษณาสนคาทไมมสวนประสมของซเอสอารของบรษทแหงเดยวกน

ประโยชนทเปนนามธรรม องคกรสามารถไดรบประโยชนจากการวางต าแหนงตราผลตภณฑ (Brand Positioning) ใหอยในใจของลกคาเปนอนดบตนๆ ในประเภทสนคาหรอบรการนน ๆ โดยการด าเนนกจกรรมซเอสอาร รวมกบการท าตลาดผลตภณฑ เชน รานกาแฟทรบ

78

ซอเมลดกาแฟในทองถนหรอจากไรกาแฟทใชเกษตรอนทรย เปนตน ส าหรบองคกรทมไดใชตราผลตภณฑเปนชอขององคกร หรอเปนองคกรทมหลายตราผลตภณฑ สามารถด าเนนกจกรรมซเอสอารทเสรมภาพลกษณองคกร (Corporate Image) นอกเหนอจากการวางต าแหนงตราผลตภณฑ โดยการสรางธรรมเนยมปฏบตทางธรกจทอ านวยประโยชนตอสงคมโดยสมครใจมากกวาเปนเพยงการปฏบตตามระเบยบขอบงคบในอตสาหกรรมหรอกฎหมายบานเมองในดานตาง ๆ เชน การจดหาและดแลระบบบ าบดของเสยจากโรงงานใหท างานอยางมประสทธภาพ มากกวาเกณฑขนต าของกฎระเบยบทเกยวของ หรอมากกวาการมระบบไวเพยงเพอใหผานการตรวจสอบตามเกณฑ แตมดไดเปดใชงาน เปนตน นอกจากน องคกรยงสามารถจดท ารายงานของกจการท เรยกวา Sustainability Report ซงหนวยงาน Global Reporting Initiative (GRI) เปนผวางกรอบและแนวทางไว เพอใชเผยแพรกจกรรมทงในมตเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอมขององคกร โดยในปจจบนมองคกรธรกจทจดท ารายงานดงกลาวนแลวนบพนแหงทวโลก จ าพวกของซเอสอาร การด าเนนความรบผดชอบตอสงคมของกจการ มไดจ ากดวากจการทกลาวถงจะตองเปนองคกรหรอหนวยงานทอยในภาคธรกจเทานน ในอดตทผานมา ภาครฐเองกไดเคยตราพระราชกฤษฎกาวาดวยหลกเกณฑและวธการบรหารกจการบานเมองทด ซงท าใหสวนราชการตาง ๆ ตองพฒนาการปฏบตราชการโดยใชวธการบรหารกจการบานเมองทดเพอใหเกดประโยชนสขแกประชาชน ดงนน ตองถอวาสวนราชการตาง ๆ กด มพนธกจหลกในการบรหารกจการบานเมองดวยความรบผดชอบเปนทตงอยแลว ทงยงเปนหนวยงานทตงขนเพอวตถประสงคในการใหบรการสาธารณะแกประชาชนโดยไมแสวงหาผลก าไร ซเอสอารในภาครฐจงมใชเรองใหมหรอหลกการบรหารบานเมองแนวใหมแตประการใด แตเปนเรองทขาราชการทกคนตองตระหนกและส านกไดเองวาตนเองมบทบาทและความรบผดชอบตอสงคมในการปฏบตหนาทอยตลอดเวลา ฉะนน เรองของความรบผดชอบตอสงคม (Social Responsibility : SR) ส าหรบหนวยงานของรฐ จงถอเปนบทบาทขนพนฐานทพงม นบตงแตวนแรกของการกอตงหนวยงาน หนวยงานของรฐถอเปนผมประสบการณและความเชยวชาญในงานดงกลาว อกทงสมควรทจะด ารงบทบาทเปนเจาภาพงานใหแกภาคอนๆ ไดเขามามสวนรวมในการด าเนนงานอกดวย เมอพจารณาซเอสอารตามบทบาทและความเกยวของของหนวยงาน จะสามารถจ าแนกออกไดเปน 3 จ าพวก (division) โดยจ าพวกแรกเปน CSR-after-process ทมกใชค าในภาษาไทยวา ‚กจกรรมเพอสงคม‛ คอ การด าเนนกจกรรม (activities) ของหนวยงาน ซงโดยมากเปนองคกรธรกจทแสวงหาก าไร เพอสรางใหเกดประโยชนแกสงคมในดานตาง ๆ โดยกจกรรมทด าเนนการนนมกแยกตางหากจากการด าเนนธรกจทเปนกระบวนการ (process) หลกของกจการและเกดขนภายหลง เชน การแกไขเยยวยาชมชนทไดรบผลกระทบทางมลพษ จากการประกอบการ การแจกจายสงของชวยบรรเทาสาธารณภย การเปน

79

อาสาสมครชวยบ าเพญสาธารณประโยชน ซงกจกรรมเพอสงคมเหลานมกเปนกจกรรมทอยนอกเหนอเวลาท างานตามปกต จ าพวกทสองเปน CSR-in-process ซงปจจบนมกเรยกกนวา ‚ธรกจเพอสงคม‛ คอ การด าเนนความรบผดชอบตอสงคมทอยในกระบวนการท างานหลกของกจการ หรอเปนการท าธรกจทหาก าไรอยางมความรบผดชอบ เชน การปองกนหรอก าจดมลพษในกระบวนการผลต เพอไมใหสงผลกระทบตอชมชน การผลตสนคาและบรการทมคณภาพและไดมาตรฐานตามขอก าหนดในฉลากผลตภณฑ การเปดเผยขอมลผลตภณฑอยางถกตองครบถวนตอผบรโภค การชดเชยความเสยหายใหแกลกคาทเกดจากกความผดพลาดและความบกพรองของพนกงาน ซงการด าเนนความรบผดชอบเหลานถอเปนกจกรรมทอยในเวลาท างานปกตของกจการจ าพวกทสามเปน CSR-as-process ซงอาจเรยกวาเปน ‚กจการเพอสงคม‛ เพอใหแตกตางจากสองจ าพวกขางตนทเปนบทบาทขององคกรธรกจโดยตรง กจการในจ าพวกทสามน มกเปนองคกรทด าเนนงานโดยไมแสวงหาก าไรใหแกตนเอง กลาวอกนยหนงคอ เปนหนวยงานทกอตงขนเพอยงประโยชนใหแกสงคมในทกกระบวนการของกจการ ตวอยางของกจการทอาจจดอยในขายน ไดแก มลนธ องคกรสาธารณประโยชน องคกรประชาชนและสวนราชการตางๆ อยางไรกด กจการเพอสงคมในความหมายเตมของ CSR-as-process นน มขอแตกตางจากหนวยงานทเรยกตวเองวา องคกรทไมมวตถประสงคหาก าไร (non-profit organization) ตรงทหนวยงานทไมหาก าไร อาจอยในสภาพทไมมก าไรใหทงแกตนเองและแกสงคม อนเนองมาจากการขาดกระบวนการท างานทมประสทธภาพ แตสถานะของกจการเพอสงคมนน เกดจากการผสมผสานอดมการณในแบบนกพฒนาสงคมเขากบการบรหารจดการในแบบผประกอบการ ซงเปนการผนวกจดแขงระหวางแผนงานของภาคประชาสงคมกบกระบวนการทมประสทธภาพของภาคธรกจ ในอนทจะสรางใหเกดประโยชนสงสดแกสงคมโดยรวม ขณะเดยวกนกจการกสามารถอยรอดได ดวยการพงพาการด าเนนงานของตนเอง แทนการสนบสนนจากแหลงทนภายนอกหรอไดรบการอดหนนจากภาษของประชาชน เรยกวา เปนองคกรทหาก าไรใหแกสงคม (social profit organization) โดยทเจาของกจการเหลานมกเรยกตวเองวา เปนผประกอบการทางสงคม (social entrepreneur) การทองคกรทไมมวตถประสงคหาก าไรในรปแบบเดม อาศยทนสนบสนนจากการบรจาคกดหรออาศยทนอดหนนจากเมดเงนภาษกด ถอวาเปนการใชทรพยากรจากสงคมทางหนง ซงหากด าเนนงานโดยขาดประสทธภาพหรอขาดความรบผดชอบแลว ยงตองไดรบการต าหนมากกวาองคกรทหาก าไรใหแกตนเองเปนเทาตว เพราะนอกจากจะเปนการถอครองทรพยากรทางสงคม โดยไมกอใหเกดประโยชนแกสงคมแลว ยงเทากบเปนการปดโอกาสองคกรทไมหาก าไรแหงอนๆ ในการเขาถงแหลงทรพยากรเหลาน เพอท าประโยชนใหแกสงคมดวย ถอเปนคาเสยโอกาส (opportunity cost) ทคนในสงคมตองรวมกนจายโดยทไมกอใหเกดประโยชนอนใดกลบคนมาเลย

80

ระดบชนของซเอสอาร องคกรธรกจหลายแหงในปจจบน ไดน าเรองซเอสอารมาเปนประเดนสอสารทางการตลาดบางองคกรขยายผลเพอใชซเอสอารเปนรปแบบในการกดกนการแขงขนการคา จนท าใหซเอสอารกลายเปนเครองมอทใชสนองประโยชนทางธรกจ แทนทจะใชเพอเจตนารมณของการมส านกรบผดชอบตอสงคมอยางแทจรง การด าเนนกจกรรมซเอสอารของกจการในทกวนน จงมทงทเกดขนโดยความเตมใจและเกดขนจากความจ าเปนทางธรกจ การด าเนนกจกรรมซเอสอารขององคกรธรกจทประกอบดวยความส านกรบผดชอบตอสงคมกยงมขอถกเถยงเพมเตมอกวา ควรเปนการด าเนนตามหนาท ตามกฎหมาย ทไมสรางใหเกดความเดอดรอนแกสงคมกเพยงพอแลว หรอวาตองเกดขนจากการอาสาหรอสมครใจยนดในการด าเนนกจกรรมดแลรบผดชอบตอสงคม ซงอยเหนอการปฏบตตามหนาทหรอตามกฎหมายเทานน การด าเนนกจกรรมซเอสอารไมวาจะเกดจากการปฏบตตามความจ าเปนหรอตามความสมครใจ ถอเปนการด าเนนงานทเกยวของกบความรบผดชอบตอสงคมทงสองกรณ แตกตางกนทระดบความเขมขนของการด าเนนกจกรรมและผลลพธทเกดขนจากกจกรรมนนๆ กจกรรมซเอสอารทเกดจากความจ าเปนทจะตองปฏบตตามหนาท หรอตามระเบยบขอบงคบทางกฎหมาย จดอยชน (Class) ของ ซเอสอารระดบพนฐาน ขณะทกจกรรมซเอสอารทเกดจากการอาสาหรอสมครใจยนดในการด าเนนกจกรรมซเอสอารนนดวยตวเอง มใชเกดจากความจ าเปนทจะตองปฏบตตามหนาทหรอตามกฎหมาย จดอยในชนของ ซเอสอารระดบกาวหนา กจกรรมซเอสอารยงสามารถแบงออกตามทรพยากรทใชในการด า เนนกจกรรม หากเปนการด าเนนกจกรรมโดยใชทรพยากรทมอยภายในองคกรเปนหลก จะจดอยในตระกล (order) ทเปน Corporate-driven CSR เชน การทองคกรบรจาคเงนทไดจากก าไรในกจการ หรอบรจาคสนคาและบรการของบรษทเพอชวยเหลอผประสบภยสนาม ถอเปนก ารเสยสละทรพยากรทเปนสงของหรอเปนการลงเงนอยางหนง หรอการทองคกรน าพนกงานลงพนท เพอเปนอาสาสมครชวยเหลอผประสบภย ถอเปนการเสยสละทรพยากรดานเวลา หรอเปนการลงแรงอยางหนง หากเปนการด าเนนกจกรรมโดยใชทรพยากรนอกองคกรเปนหลก จะจดอย ในตระกลทเปน Social-driven CSR เชน การเชญชวนใหลกคาซอสนคาและบรการของบรษทในชวงเวลาการรณรงคโดยบรจาครายไดจากการขายสนคาและบรการสวนหนงตอทกๆ การซอแตละครง ใหแกหนวยงานหรอมลนธทชวยเหลอผประสบภยสนาม ถอเปนการระดมเงนบรจาคจากการซอของลกคา และมอบหมายใหผอนทมใชพนกงานในองคกร ลงแรงชวยเหลอในพนท

การพฒนาซเอสอารในองคกร กจกรรมซเอสอาร มไดสนสดทการบรจาคเงนหรอบรจาคสงของใหแกหนวยงานสงคม สงเคราะหหรอมลนธไปด าเนนการ แตเปนจดเรมตนของการพฒนาไปสองคกรท ‚ด‛ องคกรท

81

สามารถบรจาคเงนหรอสงของเพอการสงคมสงเคราะหไดนน แสดงวาเปนองคกรทเจรญเตบโตในธรกจและมความ ‚เกง‛ อยในตวแลว ประเดนทส าคญ คอ ท าอยางไรจงจะใชความ ‚เกง‛ ในการด าเนนกจกรรมซเอสอาร หรอถายทอดความ ‚เกง‛ นนใหแกผดอยโอกาสในสงคม ทแตเดมไดรบเปนเงนหรอสงของ กจกรรมซเอสอารทเกยวของกบการใหเงนหรอสงของ อาจมใชการแกปญหาระยะยาวใหแกผดอยโอกาสในสงคม แตการพฒนาทกษะและศกยภาพใหแกพวกเขาเหลานนตางหากทนาจะเปนค าตอบ และการพฒนาในเรองดงกลาว กสามารถใชความ ‚เกง‛ ทมอยในธรกจใหเกดประโยชนได กจกรรมทางซเอสอาร ประกอบทง การคด การพด และการกระท า และเกยวของกบการเจรญเตบโตขององคกรทไดผานวยเดก วยรน และเปนผใหญทพรอมจะชวยเหลอและมความรบผดชอบตอสงคมทอาศยอย วธการพฒนาซเอสอารในองคกรใหประสบผลส าเรจ จงควรผนวกชวงแหงการเจรญเตบโตเขากบองคประกอบของซเอสอาร นนคอ ‚คดแบบเดก ท าแบบวยรน และพดแบบผใหญ‛ การออกแบบและพฒนากจกรรมซเอสอาร เปนงานทตองอาศยความคดสรางสรรค และความจรงใจ ซงเปนคณลกษณะทมอยในวยเดก การด าเนนกจกรรมซเอสอาร จ าเปนทองคกรควรเขามามสวนรวมในการใชหรอถายทอดความ ‚เกง‛ ดวยความมงมนและพละก าลง ซงเปนคณลกษณะทมอยในวยรน การตดตามและประเมนผลกจกรรมซเอสอาร เพอน าไปสการสอสารทงกบคนในองคกรและสงคมภายนอก เปนบทบาททตองอาศยความรอบคอบระมดระวง และเปนบทบาทของผใหญ ในการถายทอดขอมลใหมความถกตองแมนย า และมผลลพธเชงบวกกลบมาสองคกรในทสด เงอนไขส าคญในการพฒนาซเอสอารในองคกรใหประสบผลส าเรจและเปนทยอมรบในสงคมไปพรอมๆ กน คอ การเชอมรอยกจกรรมทางธรกจใหมสวนประสมของความรบผดชอบทางสงคมอยางเปนเนอเดยวกน สถาบนไทยพฒนจะท าหนาทในการออกแบบและพฒนากจกรรมซเอสอาร คดเลอกหนวยงานรวมด าเนนกจกรรมซเอสอารใหแกองคกร ตดตามและประเมนผลกจกรรมซเอสอาร เพอใหการด าเนนกจกรรมซเอสอารขององคกรธรกจส าเรจประโยชนเตมตามทรพยากรทใชในกจกรรมนน ๆ

ซเอารเทยมกบซเอสอารแท ดอยางไร การจ าแนกกจกรรม (activity) ซเอสอาร สามารถพจารณาไดในหลายมต ขนอยกบเกณฑทใชในการอางอง อาท การจ าแนกโดยยดทตวกระบวนการทางธรกจ การจ าแนกโดยพจารณาทเจตนารมณแหงการกระท า การจ าแนกตามทรพยากรทใชในการด าเนนงาน การจ าแนกตามกลมผมสวนไดเสยทไดรบผลกระทบ การจ าแนกโดยค านงถงประเดนปญหาทางสงคม การจ าแนกตามรปแบบของกจกรรมทท า หรอการจ าแนกโดยใชเกณฑผลประโยชนเปนทตง หากพจารณาโดยใชเกณฑเรองกระบวนการ (process) ในองคกร สามารถจ าแนกกจกรรมซเอสอารไดเปน 3 จ าพวก (division) โดยจ าพวกแรกเรยกวา CSR-after-process คอ การด าเนนกจกรรมของหนวยงาน เพอ

82

สรางใหเกดประโยชนแกสงคมในดานตางๆ โดยกจกรรมทด าเนนการนนมกแยกตางหากจากการด าเนนธรกจทเปนกระบวนการหลกของกจการและเกดขนภายหลง จ าพวกทสองเปน CSR-as-process คอ การด าเนนความรบผดชอบตอสงคมขององคกรทด าเนนงานโดยไมแสวงหาก าไรใหแกตนเอง กลาวอกนยหนงคอ เปนหนวยงานทกอตงขนเพอยงประโยชนใหแกสงคมในทกกระบวนการของกจการ หากพจารณาโดยใชเกณฑเรองเจตนารมณ (spirit) แหงการกระท า สามารถจ าแนกกจกรรมซเอสอารไดเปน 2 ระดบชน (class) ไดแก ซเอสอารระดบพนฐาน ซงเปนการด าเนนกจกรรมซเอสอารทเกดจากความจ าเปนทจะตองปฏบตตามหนาท หรอตามระเบยบขอบงคบทางกฎหมาย และซเอสอารระดบกาวหนา ซงเปนการด าเนนกจกรรมซเอสอารทเกดจากการอาสาหรอสมครใจยนดในการด าเนนกจกรรมซเอสอารนนดวยตนเอง มใชเกดจากความจ าเปนทจะตองปฏบตตามหนาทหรอตามกฎหมาย หากพจารณาโดยใชเกณฑเรองทรพยากร (resource) ทใชในการด าเนนงาน สามารถจ าแนกกจกรรมซเอสอารไดเปน 2 ตระกล(order) ไดแก Corporate-driven CSR คอ การด าเนนกจกรรมซเอสอารโดยใชทรพยากรทมอยภายในองคกรเปนหลก และ Social-driven CSR คอ การด าเนนกจกรรมซเอสอารโดยใชทรพยากรนอกองคกรหรอจากสงคมเปนหลก หากพจารณาโดยใชเกณฑเรองผมสวนไดเสย (stakeholder) ทไดรบผลกระทบสามารถจ าแนกกจกรรมซเอสอารไดเปนวงศ (family) ของกลมผมสวนไดเสยทองคกรเขาไปมสวนเกยวของ เชนครอบครวของพนกงาน ลกคา คคา ชมชน หรอกระทงคแขงขนทางธรกจ หากพจารณาโดยใชเกณฑเรองประเดน(issue) ปญหาทางสงคม สามารถจ าแนกกจกรรมซเอสอารไดตามมลเหต(cause) แหงปญหาทองคกรตองการเขาไปรวมแกไข เชน ปญหาดานการศกษา ปญหาดานสขภาวะ ปญหาดานสงแวดลอม ปญหาดานการประกอบอาชพ หากพจารณาโดยใชเกณฑเรองรปแบบของกจกรรม (initiative) ทท า ศ.ฟลป คอตเลอร และแนนซ ล ไดจ าแนกรปแบบของซเอสอารไวในหนงสอ ‚Corporate Social Responsibility‛ ออกเปน 6 ชนด (type) กจกรรม ไดแก การสงเสรมการรบรประเดนปญหาทางสงคม การตลาดทเกยวโยงกบประเดนทางสงคม การตลาดเพอมงแกไขปญหาสงคมการบรจาคเพอการกศล การอาสาชวยเหลอชมชน และการประกอบธรกจอยางรบผดชอบตอสงคม หากพจารณาโดยใชเกณฑเรองผลประโยชน (benefit) เปนทตง สามารถจ าแนกกจกรรมซเอสอารไดเปน 2 พนธ(variety) ไดแก ซเอสอารแท ซงเปนการด าเนนกจกรรมซเอสอารโดยค านงถงประโยชนตอสงคมเปนทตง ปจจบนองคกรธรกจหลายแหงไดน าเรองซเอสอารมาเปนประเดนสอสารทางการตลาด บางองคกรขยายผลเพอใหซเอสอารเปนรปแบบในการกดกนการแขงขนการคา จนท าใหซเอสอารกลายเปนเครองมอทางธรกจทสนองประโยชนตอองคกร แทนทจะเปนกจกรรมทสนองประโยชนตอสงคม ในวงธรกจทกวนน จงมทงซเอสอารแท และซเอสอารเทยม

83

ซเอสอาร : คอ “หนาท” หรอ “การอาสา” ค าวา ‚หนาท‛ ตามความหมายในพจนานกรมราชบณฑตยสถาน หมายถง กจทควรท า หรอกจทจะตองท า สวนค าวา ‚อาสา‛ หมายถง รบท าโดยเตมใจ ความเหมอนกนระหวางซเอสอารโดย ‚หนาท‛ หรอ ‚อาสา‛ กคอ เกดผลลพธทเปนรปธรรมของการกระท าปรากฏสบคคลหรอสงคมภายนอก สวนความแตกตางของการท าซเอสอารระหวาง ‚หนาท‛ และ ‚อาสา‛ กคอ การท าซเอสอารโดยเปนไปตามหนาท อาจจะไมมความตองการทจะท าแตจ าเปนตองท า หรอท าไปดวยความไมเตมใจ ในขณะทการท าซเอสอารโดยการอาสานน จะตองเกดจากความเตมใจทจะท ากอนแลวจงคอยลงมอท า การพจารณาซเอสอารวาตองเปนหนาทหรอตองมกฎหมายก ากบนน มงควบคมหรอก ากบรปธรรมของการกระท า อนไดแก พฤตกรรมการแสดงออกดวยค าพดและการกระท า (วจกรรมและกายกรรม) มากกวาการกระท าทางใจหรอมโนกรรม ซงเปนนามธรรมภายในทมความยากล าบากในการวด หรอควบคม หรอพสจนใหเหนไดในเชงประจกษ การพจารณาวาซเอสอารเปนหนาทนน มจดดอยในเรองของการพฒนาเพอใหเกดจตส านกรบผดชอบตอสงคมจากภายใน แตมงใหเกดรปธรรมของกจกรรมทปรากฏสภายนอก ฉะนนการแสดงออกซงความรบผดชอบตอสงคมตามหนาทและตามกฎหมาย จงกลายเปนเรองทตองมการรบรองโดยบคคลหรอหนวยงานภายนอก ในรปของใบรบรอง รางวล หรอมาตรฐานตาง ๆ ในขณะท ก า รพ จ า รณ า ซเอสอารวาเปนเรองของการอาสานน เปนความคดทมงใหเกดการกระท าทตองมพฒนาการเรมตนตงแตระดบจตใจ มความเตมใจในการด าเนนกจกรรมซเอสอารนน ๆ เปนเบองแรก โดยไมจ าเปนตองรอดทาทของสงคม หรอหนวยงานภายนอกทเกยวของ หรอกฎระเบยบตางๆ วาจะก าหนดไวอยางไร การด าเนนกจกรรมซเอสอารโดยการอาสาน จงไมจ าเปนตองมใครหรอหนวยงานใดมารบรอง ควบคมหรอตรวจสอบ การทองคกรธรกจหนงๆ ด าเนนกจกรรมทางสงคมโดยหนาท หรอเปนการด าเนนกจกรรมซเอสอารทเกดจากกระแสดบบบงคบทางสงคม ไมวาจะในรปของขอเรยกรอง การกดดน หรอ ในรปของขอก าหนด ระเบยบกฎเกณฑ และมผลใหองคกรธรกจจ าตองปฏบตตามอยางหลกเลยงไมได จดวาเปน ซเอสอารในระดบพนฐาน ทมความแตกตางจากการด าเนนกจกรรมทางสงคมโดยความเตมใจ หรอเปนการด าเนนกจกรรมซเอสอารทอยนอกเหนอจากทมอยในขอก าหนด ตามมาตรฐาน หรอตามกฎหมาย ซงจดวาเปน ซเอสอารในระดบกาวหนา บรรษทบรบาล (CSR) ตางกบ บรรษทภบาล (CG) อยางไร การก ากบดแลกจกรรม (Corporate Governance-CG) หรอ บรรษทภบาล มาจากค าวา บรรษท + อภ (แปลวา เฉพาะ ขางหนา ยง ) + บาล (แปลวา การปกครอง การรกษา) หมายถง การก ากบดแลกจการใหเจรญรดหนาอยางมประสทธภาพ ดวยเงอนไขของความถกตองโปรงใส การม

84

จรยธรรมทด โดยค านงถงผมสวนไดเสยในกจการเปนหลก การก ากบดแลกจการทดส าหรบบรษทจดทะเบยน ป 2549 ตามทตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย ในฐานะท เปนประธานคณะอนกรรมการสรางความรความเขาใจและการประชาสมพนธการด าเนนการเกยวกบรรษทภบาลในประเทศไทย ไดประกาศเผยแพรนนเปนการน าขอพงปฏบตจากหลกการก ากบดแลกจการทด 15 ขอ ทไดประกาศใชเมอเดอนมนาคม 2545 มาปรบปรงแกไขเพมเตมใหเทยบเคยงกบหลกการก ากบดแลกจการของ The Organisation for Economic Co-Operation and Development (OECD Principles of Corporate Governance ป 2004) และขอเสนอแนะของธนาคารโลกจากการเขารวมโครงการ Corporate Governance-Reports on the Observance of Standards and Codes (CG-ROSC) โดยปรบใหมความเหมาะสมกบสภาพแวดลอมของบรษทจดทะเบยนไทย มอยดวยกน 5 หมวด ไดแก สทธของผถอหน การปฏบตตอผถอหนอยางเทาเทยมกน บทบาทของผมสวนไดเสย การเปดเผยขอมลและความโปรงใส และความรบผดชอบของคณะกรรมการ

หมวดท 1 สทธของผถอหน – ผถอหนมสทธในความเปนเจาของโดยควบคมบรษทผานการแตงตงคณะกรรมการใหท าหนาทแทนตนและมสทธในการตดสนใจเกยวกบการเปลยนแปลงทส าคญของบรษท บรษทจงควรสงเสรมใหผถอหนไดใชสทธของตน

หมวดท 2 การปฏบตตอผถอหนอยางเทาเทยมกน – ผถอหนทกราย ทงผถอหนทเปนผบรหารและผถอหนทไมเปนผบรหาร รวมทงผถอหนตางชาต ควรไดรบการปฏบตทเทาเทยมกนและเปนธรรม ผถอหนสวนนอยทถกละเมดสทธควรมโอกาสไดรบการชดเชย

หมวดท 3 บทบาทของผมสวนไดเสย – ผมสวนไดเสยควรไดรบการดแลจากบรษทตามสทธทมตามกฎหมายทเกยวของ คณะกรรมการควรพจารณาใหมกระบวนการสงเสรมใหเกดความรวมมอระหวางบรษทกบผมสวนไดเสยในการสรางความมงคง ความมนคงทางการเงนและความยงยนของกจการ

หมวดท 4 การเปดเผยขอมลและความโปรงใส – คณะกรรมการควรดแลใหบรษทเปดเผยขอมลส าคญทเกยวของกบบรษท ทงขอมลทางการเงนและขอมลทมใชขอมลทางการเงนอยางถกตอง ครบถวน ทนเวลา โปรงใส ผานชองทางทเขาถงขอมลไดงาย มความเทาเทยมกนและนาเชอถอ

หมวดท 5 ความรบผดชอบของคณะกรรมการ – คณะกรรมการมบทบาทส าคญในการก ากบดแลกจกรเพอประโยชนสงสดของบรษท คณะกรรมการมความรบผดชอบตอผลการปฏบตหนาทตอผถอหนและเปนอสระจากฝายจดการ

หลกการก ากบดแลกจการทง 5 หมวดน หมวด 1 และหมวด 2 เปนเรองทเกยวกบผถอหนขณะทหมวด 4 และหมวด 5 เปนเรองทเกยวกบคณะกรรมการ ซงทงผถอหนและคณะกรรมการถอเปนผมสวนไดเสยในกจการ มเพยงหมวดท 3 ทกลาวถงผมสวนไดเสยนอกกจการ ซงเปนสวนท

85

เกยวของหลกกบการด าเนนกจการทมความรบผดชอบตอสงคม แนวปฏบตตามหลกการในหมวดท 3 น ผมสวนไดเสยควรไดรบการดแลจากบรษทตามสทธทมตามกฎหมายทเกยวของ และเมอพจารณาทจดมงหมายของหลกการดงกลาวกยงจ ากดวาเปนไปเพอสรางความมงคง ความมนคงทางการเงนและความยงยนของกจการ ในขณะทเจตนารมณในการด าเนนกจการทมความรบผดชอบตอสงคมนน จะค านงถงประโยชนของสงคมเปนทตง อกทงการดแลผมสวนไดเสยนอกกจการอยางมสมฤทธภาพนน จะตองเรมตนจากจตส านกทตองการท าดวยความเตมใจ มใชแคเพยงปฏบตตามกฎหมายทเกยวของ ดงนน การด าเนนกจกรรมโดยมเปาหมายทผถอหน ผบรหารหรอคณะกรรมการ ( คอ ผมสวนไดเสยในกจการ) เปนแนวตง กจกรรมเหลานนเปนเรองของความรบผดชอบตอสงคมของกจการโดยออม ซงแฝงอยกบการก ากบดแลกจการภายในใหมความโปรงใส สามารถใหสงคมภายนอกตรวจสอบได ในขณะท การด าเนนกจกรรมโดยมเปาหมายทครอบครวของพนกงาน ชมชนทองคกรตงอย (รวมถงสงแวดลอม) ลกคา คคา คแขงขน และประชาชนทวไป เปนตวตง (คอ ผมสวนไดเสยนอกกจการ) กจกรรมเหลานเปนเรองของความรบผดชอบตอสงคมของกจการโดยตรง ฉะนน กจการใดทมการก ากบดแลกจการทดอยแลวกมแนวโนมทจะมความรบผดชอบตอสงคมอยดวย บรรษทภบาล จงถอเปนโครงสรางและกระบวนการภายในกจการทตองจดใหมขนส าหรบการก าหนดทศทางและสอดสองดแลผลการปฏบตงานของกจการทงน เพอมใหเกดความเสยหายตอกจการ พรอมกนกบความสามารถในการสรางมลคาเพมและสงเสรมการเตบโตของกจการอยางมนคง ขณะทความรบผดชอบตอสงคมของกจการ หรอบรรษทบรบาล ซงมาจากค าวา บรรษท+บร (แปลวา ทงหมด ออกไป โดยรอบ) + บาล หมายถง การดแลรกษาไมเฉพาะในสวนทเปนกจการ แตยงแผขยายกวางออกไปครอบคลมในสวนทเปนผมสวนไดเสยทงหมดทอยโดยรอบกจการ ดวยเงอนไขของความส านกรบผดชอบตอสงคมในฐานะพลเมองบรรษท (Corporate Citizen) การมคณธรรม โดยค านงถงผมสวนไดเสยทงในและนอกกจการอยางเทาเทยมกน บรรษทบรบาล จงเปนกลไกการด าเนนงานในกจการทเชอมโยงสกระบวนการภายนอกทจดใหมขนภายใตจดมงหมายทตองการสรางประโยชนแกกจการและสวนรวมบนพนฐานของการไมเบยดเบยนกน การสงเคราะหความชวยเหลอสวนรวมตามก าลงและความสามารถของกจการ อนจะน าไปสความยงยนของกจการในระยะยาวตามหลกการความรบผดชอบตอสงคมของกจการ โดยมอยดวยกน 8 หมวด ไดแก การก ากบดแลกจการทด การประกอบธรกจดวยความเปนธรรม การเคารพสทธมนษยชนและการปฏบตตอแรงงานอยางเปนธรรม ความรบผดชอบตอผบรโภค การรวมพฒนาชมชนและสงคม การดแลรกษาสงแวดลอม การเผยแพรนวตกรรมจากการด าเนนความรบผดชอบตอสงคม และการจดท ารายงานดานสงคมและสงแวดลอม

หมวดท 1 การก ากบดแลกจการทด-การก ากบดแลกจการทด เปนการจดใหมระบบ

86

บรหารจดการอยางรหนาท มความรบผดชอบในการจดการอยางเทาเทยม เปนธรรม มประสทธภาพ โปรงใส สามารถตรวจสอบได ซงจะชวยสรางความเชอมนและความมนใจตอผถอหน ผลงทน ผมสวนไดเสย และผเกยวของทกฝาย ซงน าไปสความเตบโตและเสถยรภาพทางเศรษฐกจอยางยงยนของธรกจ

หมวดท 2 การประกอบธรกจดวยความเปนธรรม – การประกอบธรกจดวยความเปนธรรมยอมกอใหเกดความเชอมนกบผเกยวของ อนจะสงผลดตอกจการในระยะยาว ทงนธรกจควรถอปฏบตตามแนวทางเพอใหเกดความเปนธรรมในการด าเนนธรกจ โดยไมเหนแกผลประโยชนอนทอาจไดมาจากการด าเนนงานทไมถกตองตามท านองคลองธรรม

หมวดท 3 การเคารพสทธมนษยชนและการปฏบตตอแรงงานอยางเปนธรรม -ทรพยากรบคคลเปนปจจยส าคญของธรกจในการสรางมลคาเพมและเพมผลผลต ดงนนธรกจควรปรบปรงสภาพแวดลอมและเงอนไขในการท างาน ใหพนกงานมคณภาพชวตทดและไดมโอกาสแสดงศกยภาพ ตลอดจนไดรบโอกาสในการฝกฝนและเพมพนทกษะในการท างาน

หมวดท 4 ความรบผดชอบตอผบรโภค-สนคา และ/หรอ บรการของธรกจไมควรใหเกดความเสยงหรออนตรายตอผบรโภค ทงน ธรกจควรปรบปรงมาตรฐานของสนคาและ /หรอบรการใหมความเปนสากลและใหทกคนสามารถเขาถงได รวมทงควรพฒนาสนคาและ/หรอบรการเพอประโยชนในการชวยแกไขปญหาของสงคมดวย

หมวดท 5 การรวมพฒนาชมชนและสงคม –ชมชนและสงคมทเขมแขง และมการพฒนาทยงยนนน มความส าคญยงในฐานะเปนปจจยเออตอการด าเนนงานของธรกจ ดงนนธรกจควรจดกจกรรมทางสงคม และ/หรอ มสวนรวมในการสงเสรมความเขมแขงใหแกชมชนและสงคมทไดรบผลกระทบจากกระบวนการผลตสนคา และ / หรอ บรการของธรกจโดยการแสดงตวเปนพลเมองทดของชมชนนน พรอมกบคดคนวธการทจะลดและหยดผลกระทบในทางลบตอชมชนและสงคม ทเกดจากกระบวนการด าเนนงานของธรกจในทสด

หมวดท 6 การดแลรกษาสงแวดลอม –การเพมขนของจ านวนประชากรโลก บวกกบปจจยความเจรญเตบโตทางเศรษฐกจ นอกจากเปนสาเหตของการบรโภคทรพยากรธรรมชาตจ านวนมหาศาลจนเกนกวาความจ าเปน ยงกอใหเกดมลภาวะทงทางน า อากาศ ขยะ สารพษ ฯลฯ ซงสงผลใหเกดภาวะโลกรอนตามมา โดยภาวะโลกรอนดงกลาวจะกระทบตอมนษยและระบบนเวศตอไป ดงนน ธรกจจงมหนาท ในการปรบปรงคณภาพชวตมนษยดวยการจดการปญหาสงแวดลอม โดยถอวาการดแลรกษาสงแวดลอมเปนหนาทรวมกนของทกคน

87

หมวดท 7 การเผยแพรนวตกรรมจากการด าเนนความรบผดชอบตอสงคม – ในการ

ด าเนนธรกจสามารถน าแนวคด ซเอสอาร มาประยกตผสมผสานปรชญาเศรษฐกจพอเพยงใหเขากบการวางแผนกลยทธทางธรกจไดอยางกลมกลน โดยการพฒนาความรทเกดจากประสบการณการด าเนนงานดาน ซเอสอาร และน ามาปรบใช คดคนให เกดนวตกรรมในธรกจทสามารถสรางประโยชนสงสดทง ตอธรกจและสงคมไปพรอมๆ กน (innovative business)

หมวดท 8 การจดท ารายงานดานสงคมและสงแวดลอม ธรกจควรใหความส าคญกบการเปดเผยขอมลทสะทอนใหเหนการปฏบตตามแนวทาง ซเอสอาร ทกลาวมาอยางครบถวนโดยขอมลทเปดเผยนนอกจากจะเปนประโยชนตอผมสวนไดเสย(stakeholders) ทกฝายแลว ยงชวยในการสอนทานใหธรกจทราบไดวา ไดด าเนนการในเรอง ซเอสอาร ตรงกบเปาหมายทวางไว ซเอสอาร : คอ “การลงทน” หรอ “การท าบญ” ค าวา “บญ” ตามความหมายในพจนานกรมราชบณฑตยสถาน หมายถง ความด คณงามความด หรอการกระท าดตามหลกค าสอนในศาสนา สวนค าวา “ลงทน” หมายถง ออกเงนเปนทนเพอหาก าไร คนสวนใหญ มกมความเขาใจทคลาดเคลอนกบค าวา “ท าบญ” โดยเขาใจวาเปนเพยงการท าทานหรอการบรจาคเงน วตถ สงของเครองใชตาง ๆ เทานน แตแทจรงแลว การ "ท าบญ" มความหมายกวางกวาทาน การท าบญ หมายรวมถง การท าความด การชวยเหลอเกอกลผทดอยกวา โดยไมจ าเปนตองเปนการใหเงนหรออามสเทานน อกทงยงสอถงลกษณะของการกระท าโดยไมคดหวงสงใดตอบแทน เปนการเสยสละหรอจาคะโดยไมมนยของการทวง “บญ” คน ในขณะทการ “ลงทน” มความหมายสอไปในทางทคาดหวงจะไดผลตอบแทนอยางใดอยางหนงกลบคนมา เชน ก าไรจากการลงทน กจกรรมซเอสอารทแท จงไมควรพจารณาใหเปนเรองของการลงทนทหวงผลตอบแทนหรอใหผลคมคาทางการเงน แตควรเปนเรองของการท าความดไมคาดหวงผลตอบแทน ซงสอดคลองกบหลกค าสอนในศาสนา แนวทางของการด าเนนกจกรรมซเอสอาร จงมใชเรองทแปลกแยกไปจากการท าคณงามความดตามหลกค าสอนในศาสนา หรอเปนเรองทอยนอกศาสนาแตอยางใด ในทางศาสนา การกระท าทกการกระท า ทแมผกระท าจะมไดคาดหวงผลจากการกระท านนยอมทจะมผลแหงการกระท า (วบาก) เกดขนคกบการกระท า(กรรม) นนๆ เสมอ ฉะนนการท าความด ทแมผกระท ามไดหวงผลแหงการท าความดนน ผกระท ายอมจะไดรบผลหรออานสงสแหงความดนนไมทางใดกทางหนงอยแลวโดยไมตองคาดหวง ฉะนน การด าเนนกจกรรมซเอสอารทองคกรธรกจมความคาดหวงจะไดรบสงตอบแทน หรอพจารณาวาเปนการลงทนรปแบบหนง ทตองการผลลพธทางดานการเงน การตลาด หรอ การประชาสมพนธ กจกรรมซเอสอารนนไมถอวาเปนซเอสอารทแท ดวยเหตน การด าเนนกจกรรมซเอสอารทแท จงไมจ าเปนตองวดดวยมลคาท

88

เปนตวเงนไมจ าเปนตองวดดวยยอดเงนบรจาค เพอวตถประสงคทางการตลาดหรอการสรางภาพลกษณ รวมทงไมจ าเปนตองวดดวยจ านวนกจกรรมทเปนไปเพอการประชาสมพนธในทางตรงกนขาง กจกรรมซเอสอารทแท อาจไมจ าเปนตองใชจายเงนเพม หรอสรางกจกรรมพเศษใดๆ เพมเตม มากไปกวาการดแลตรวจตรากระบวนการทางธรกจโดยปกต เพอใหเกดประโยชนสขแกทงองคกรและสงคม รวมถงสงแวดลอม โดยไมกอใหเกดการเบยดเบยนซงกนและกน จนสรางความเดอดรอนเสยหายใหแกฝายใดฝายหนง

เคลอนขบวน ซเอสอาร ทางไหนด การประเมนสถานการณซเอสอารของไทยใหใกลเคยงกบความเปนจรงมากทสดนน

คงไมสามารถหยบเพยงสวนของภาพทปรากฎ หรอเลอกเฉพาะสวนทเหนหรอทรสกมาน าเสนอ เนองจากการวเคราะหแบบแยกสวนนน แมขอเทจจรงในสวนนน ๆจะถกตอง แตสถานการณจรงอาจไมเปนไปตามผลการวเคราะหนนกได อยางเชน การเหนขอมลตวเลขการสงออกยงเตบโตดอย กสรปเอาวาเศรษฐกจโดยรวมกนาจะดตามไปดวย แตในสถานการณจรงเศรษฐกจโดยรวมไมไดดขน เพราะเหตจากปจจยหลกสวนอนทสงผล ไมใชเรองการสงออกเปนตน ในแวดวงซเอสอารของไทย แมองคกรธรกจจ านวนหนงจะยงไมมความรความเขาใจเรองซเอสอารในระดบทดพอจนสามารถท าไดอยางเหนผลนน แตกไมไดหมายความวา การขบเคลอนเรองซเอสอารจะตองมงเนนทการเสรมสรางความรความเขาใจเรองซเอสอารเปนหลกเพราะในความเปนจรงอกดานหนง กยงมองคกรธรกจอกจ านวนหนงทพฒนาจนสามารถปฏบตเรองซเอสอารไดอยางล าหนาเลยขนของการเสรมสรางความรความเขาใจไปแลว กรณทถกมองวาซเอสอารเปนเรองทจ ากดอยเฉพาะในวงของบรษทขนาดใหญ บรษททเปนเอสเอมอไมคอยรเรองหรอไมสามารถท าได แมจะรสกไดวาเปนเชนนน แตขอเทจจรงกคอ ยงมบรษทขนาดกลางและขนาดเลกอกหลายแหงทท าเรองซเอสอารมาอยางยาวนาน เพยงแตไมไดใชค าวาซเอสอาร หรอไมไดสอสารกบคนภายนอกใหเปนทรบร ฉะนน การทสงคมภายนอกไมร ไมไดหมายความวา องคกรเหลานไมไดท าเรองซเอสอาร กรณทสงคมเขาใจวาองคกรธรกจท าซเอสอารไปเพอกลบเกลอนความไมดของตนเอง ทไปสรางความเสยหายใหแกสงคม จงตองใชการสรางภาพลกษณดวยการด าเนนกจกรรมซเอสอารเพอลดกระแสตอตานจากสงคม องคกรธรกจจ าพวกทวานกมอยจรง จนมค าเรยกกจกรรมดงกลาวนวาเปนซเอสอารเทยม ดวยเหตทกจการเหลานเอาแตค านงถงประโยชนของตวแตฝายเดยว ไมไดหวงใยในผลกระทบทมตอสงคมซงเกดจากกระบวนการทางธรกจของตน แตอยางไรกตาม กตองยอมรบวายงมองคกรธรกจทด าเนนกจกรรมซเอสอารเพอยงประโยชนใหแกสงคมอยางจรงจง โดยมไดคาดหวงผลตอบแทนทางธรกจใดๆ กจกรรมทเกดจากองคกรธรกจในกลมนเอง จงไดถกเรยกขานวาเปนซเอสอารแท ดวยเหตน การประเมนสถานการณเพอวางแผนในการขบเคลอนเรองซเอสอารนน จงตองค านงถงขอเทจจรงอยางรอบดาน มฉะนนแลว อาจจะท าใหเกดชองวางหรอเกดความลาชาใน

89

การพฒนา ทงน หนทางการขบเคลอนเรองซเอสอารนน ควรตองมองเปน “ขบวน” ซงมระดบขนของพฒนาการทแตกตางกน เรมจากหวขบวนทเปนกลมองคกรธรกจผน าการพฒนาและด าเนนกจกรรมซเอสอารไดอยางกาวหนา และก าลงแสวงหานวตกรรมในการท าซเอสอารทสงขนไปหรอทแตกตางออกไปจากผทก าลงตามมา ในกลมทเปนหวขบวนน จะตองสงเสรมใหมเครองมอการออกแบบ มวธการวด วธการก ากบตดตาม หรอวธการรายงานผลทสามารถตอบสนองการคดคนและพฒนากจกรรมซเอสอารทงในและนอกกระบวนการธรกจ เพอใหเกดประโยชนแกสงคมยงๆ ขนไป ในสวนของทายขบวน จะเปนกลมองคกรธรกจทสนใจและก าลงศกษาท าความรความเขาใจเรองซเอสอาร เพอจะน าไปปฏบตในองคกร ซงกมทงธรกจขนาดใหญและขนาดเลกปะปนกน ในกลมน จะตองใหหลกการ แนวทาง หรอคมอในการด าเนนกจกรรมซเอสอารอยางถกตองและอยางมกลยทธ เพอจะไดสามารถรเรมพฒนากจกรรมซเอสอารแททกอใหเกดประโยชนแกสงคม ควบคไปกบการด าเนนธรกจ สรางใหเกดเปนภมคมกนทางธรกจ ไมหลงไปกบการพฒนากจกรรมซเอสอารเทยมเพยงเพอหวงภาพลกษณทางธรกจ ขณะทในทอนกลางของขบวนจะเปนกลมองคกรธรกจทมการด าเนนกจกรรมซเอสอารควบคไปกบการด าเนนธรกจ มการลองผดลองถก ไดผลบาง ไมไดผลบาง โดยยงขาดทศทางทแนชดวา กจกรรมซเอสอารหลกๆ ทองคกรควรท าคออะไร และทไมควรท าคออะไร96

_____________________________ 96เครอขายธรกจเพอสงคม, เคลอนขบวน CSR ทางไหนด [ออนไลน], เขาถงเมอ มนาคม

90

2553.เขาถงไดจาก www.thaicsr.blogspot.com. The World Business Council for Sustainable Development (WBCSD) และ The

European Commission ไดนยามวา ซเอสอาร เปน ความมงหมายอยางตอเนองขององคกรตอการ ปฏบตตามพนธสญญาในการด าเนนธรกจอยางมจรยธรรม เพอสรางความเจรญกาวหนาตอการพฒนาเศรษฐกจพรอมไปกบการพฒนาคณภาพชวตของพนกงานและครอบครว ตลอดจนชมชนและสงคม ในขณะท The European Commission ไดนยามวา ซเอสอาร เปนแนวคดทผสมผสานความใสใจตอสงคมและสงแวดลอมไวในกระบวนการด าเนนธรกจและการมปฏสมพนธกบผมสวนไดเสยภายใตพนฐานการกระท าตามความสมครใจ และ สทธศกด ไกรสรสธาสน ไดนยามโดยสรปไวดวยวา ซเอสอาร หรอความรบผดชอบตอสงคมทแทจรงขององคกรอยทการแสดงความรบผดชอบกบผลกระทบ โดยเฉพาะดานสงแวดลอมและสงคมตอผมสวนไดเสย (Stakeholders)ในทกขนตอนของกระบวนการด าเนนธรกจ โดยผทมสวนไดเสยนสามารถเปนไปไดตงแตผถอหน พนกงาน ชมชน ลกคา คคา ไปจนถงสงคมสวนรวม97

มาตรฐานเพอความรบผดชอบตอสงคม (ISO Corporate Social Responsibility) องคการระหวางประเทศวาดวยมาตรฐาน (International Organization for Standardization) หรอ ISO ใหความหมายไววา เปนเรองของการทองคกรตอบสนองตอประเดนดานเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอม โดยมงทการใหประโยชนกบคน ชมชน และสงคม นอกจากนน ยงเปนเรองของบทบาทขององคกรธรกจในสงคมและความคาดหวงของสงคมทมตอองคกร โดยจะตองท าดวยความสมครใจ และผบรหารจะตองมบทบาทเกยวของกบกจกรรมตาง ๆ โดยสามารถวดผลไดใน 3 มต คอ การวดผลทางเศรษฐกจ สงคม และ สงแวดลอม น าไปสการพฒนาอยางยงยน มาตรฐานเพอความรบผดชอบตอสงคม (ISO Corporate Social Responsibility) เปนมาตรฐานการแสดงความรบผดชอบตอผลกระทบของสงคมและสงแวดลอมจากการตดสนใจ และด าเนนกจกรรมตางๆ ขององคกร ซงองคการระหวางประเทศวาดวยการมาตรฐาน (International Organization for Standardization: ISO) ไดเรมมการพจารณาตงแต พ.ศ. 2548 เปนตนมา และคาดวานาจะมการประกาศใชอยางเปนทางการในประเทศไทยชวงปลายป 2553 วตถประสงคของ ISO Corporate Social Responsibility เพอใหบรษท องคกร หนวยงาน และสถาบนทวโลก รวมไปถงผมสวนไดสวนเสยขององคกรไดเพมความตระหนก และสรางความเขาใจในเรองของความรบผดชอบตอสงคม ซงมาตรฐานดงกลาวจะเปนขอแนะน า หลกการ และวธการของความรบผดชอบตอสงคมทองคกรพงปฏบตโดยความสมครใจ ทกองคกรสามารถน าไปประยกตใชไดโดยไมตองมการตรวจรบรอง _____________________________

97World Business Council for Sustainable Development (WBCSD). นยามของ CSR. [ออนไลน], เขาถงเมอ มนาคม 2553.เขาถงไดจาก www.thaicsr.blogspot.com .

91

ISO Corporate Social Responsibility หลกการส าคญ 7 ประการคอ 1) หลกการปฏบตตามกฎหมาย (Principle of Legal Compliance) องคกรจะตองมการปฏบตทสอดคลองกบกฎหมาย และกฎระเบยบตางๆ ทเกยวของกบระดบชาตและระดบสากล ทงในเชงรกและเชงรบ 2) หลกการเคารพตอแนวปฏบตระดบชาตหรอระดบสากล (Principle of Respect for Authoritative Inter-government Agreements or Internationally Recognized Instruments) รวมถงสนธสญญาสากล ค าสง ประกาศ ขอตกลง มตและขอชน าตางๆ ซงไดรบการรบรองจากองคกรสากลทเกยวของกบองคกรนนๆ 3) หลกการใหความส าคญกบผมสวนไดสวนเสย (Principle of Recognition of Stakeholders and Concerns) องคกรควรตระหนกถงสทธและผลประโยชนของผมสวนไดสวนเสย โดยเปดโอกาสใหแสดงความคดเหนเกยวกบกจกรรมขององคกร เชน นโยบาย ขอเสนอ หรอการตดสนใจตางๆ กตามทจะสงผลตอผมสวนไดสวนเสย 4) หลกของการแสดงรบผดชอบทสามารถตรวจสอบได (Principle of Accountability) ในการด าเนนงานใดๆ กตามขององคกรตองสามารถตองสอบไดจากภายนอก 5) หลกการความโปรงใส (Principle of Transparency) องคกรควรเปดเผยขอมลตางๆ ใหผมสวนไดสวนเสย รวมถงผทเกยวของไดรบทราบอยางชดแจง 6) หลกการเคารพในสทธมนษยชน (Principle of Respect of Fundamental Human Right) องคกรควรด าเนนนโยบายและด าเนนกจกรรมทสอดคลองกบปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชน และ 7) หลกการความเคารพในความหลากหลาย (Principle of Respect for Diversity) องคกรควรจางพนกงาน โดยไมมการแบงแยกเชอชาต สผว ความเชอ อาย เพศ องคประกอบของความรบผดชอบตอสงคม ISO Corporate Social Responsibility ไดก าหนดองคประกอบหลกของความรบผดชอบไว 7 ประการ ดงน 1) มการก ากบดแลกจการทด (Organization Governance) คอ องคกรควรก าหนดหนาทใหคณะกรรมการฝายจดการ ผถอหน และผมสวนไดสวนเสยสามารถสอดสองดแลผลงานและการปฏบตงานขององคกรได เพอแสดงถงความโปรงใส พรอมรบการตรวจสอบ และสามารถชแจงใหผมสวนไดเสยไดรบทราบถงผลการปฏบตงานได 2) ค านงถงสทธมนษยชน (Human Rights) ซงเปนสทธขนพนฐานของมนษย โดยสทธดงกลาวควรครอบคลมถงสทธความเปนพลเมอง สทธทางการเมอง สทธทางเศรษฐกจ สงคมม และวฒนธรรม และสทธตามกฎหมายระหวางประเทศดวย 3) ขอปฏบตดานแรงงาน (Labor Practices) องคกรตองตระหนกวาแรงงานไมใชสนคา ดงนนแรงงานจงไมควรถกปฏบตเสมอนเปนปจจยการผลต 4) การดแลสงแวดลอม (Environment) องคกรจ าเปนทจะตองค านงถงหลกการปองกนปญหามลพษการบรโภคอยางยงยน (Sustainable Consumption) และการใชทรพยากรอยางมประสทธภาพในการด าเนนการผลตและบรการ 5) การด าเนนธรกจอยางเปนธรรม (Fair Operating Practices) องคกรตางๆ ควรแขงขนกนอยางเปนธรรมและเปดกวาง ซงจะชวยสงเสรม

92

ประสทธภาพในการลดตนทนสนคาและบรการนวตกรรมการพฒนาสนคาหรอกระบวนการใหมๆ รวมถงจะชวยขยายการเตบโตทางเศรษฐกจและมาตรฐานการครองชพในระยะยาว 6) ใสใจตอผบรโภค (Consumer Issues) องคกรจะตองเปดโอกาสใหผบรโภคไดรบทราบขอมลในการใชสนคาและบรการอยางเหมาะสม ทงยงตองใหความส าคญกบการพฒนาสนคาและบรการทเปนประโยชนตอสงคม โดยค านงถงความปลอดภยในการใชงานและสขภาพของผบรโภค นอกจากนเมอพบวาสนคาไมเปนไปตามเกณฑทก าหนด องคกรกจะตองมกลไกในการเรยกคนสนคา พรอมทงยงตองใหความส าคญกบกฎหมายคมครองผบรโภค และถอปฏบตอยางเครงครดอกดวย และ 7) การแบงปนสสงคมและชมชน (Contribution to the Community and Society)98

________________________________

98สถาบนรบรองมาตราฐานไอเอสโอ, Standard for Corporate Social Responsibility (CSR-DIW) B.E. 2552 (กรงเทพฯ : โรงพมพกระทรวงอตสาหกรรม, 2552),13-44.

93

กจกรรมทแสดงความรบผดชอบตอสงคมขององคกร (CSR’s Activity of organization)

องคกรเอกชนภายใตส านกงานทรพยสนสวนพระมหากษตรย

เครอซเมนตไทย จดกจกรรมในแตละปเพอสรางแรงบนดาลใจ ‚ปนคนเกง คนด สสงคม‛ และแสดงความรบผดชอบตอสงคมภายใตอดมการณในการด าเนนธรกจขององคกรทถอมนในหนาทของความรบผดชอบตอสงคม ปฏบตตนเปนพลเมองทดตอชมชนในทกททด าเนนธรกจ รวมทงใหความส าคญกบการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมอยางยงยน และการพฒนาและสงเสรมศกยภาพมนษย อาทเชน โครงการมอบเงนทนสนบสนนผานมลนธตางๆ เพอชวยเหลอในการพฒนาคนทดอยโอกาส โครงการ SCG. Badminton Academy สนบสนนกฬาแบดมนตน โครงการพฒนาเดกปฐมวยดวยหนงสอ โดยใหพอแมฝกใหลกอานหนงสอตงแตอยในทองถง 6 ขวบ ซงจะชวยท าใหเดกรกการอาน โครงการหนยนตรกภย สนบสนนเพอคดคนพฒนาเดกไทยจนสามารถไปชนะเลศแขงขนหนยนตกภยไดแชมปในเวทระดบโลก โครงการฝายชะลอน า ทวนนเกดขนแลว 10,000 ฝาย เพอนอมเกลาฯถวายแดพระบาทสมเดจพระ ซงตองอาศยการรวมแรง รวมใจ โดยเฉพาะคนในชมชนนนๆ ซงตองการสรางจตส านกการอนรกษใหเกดขนในใจเดกรนใหม99

ธนาคารไทยพาณชย ด าเนนการเปนเรองหลกคอ ‚การพฒนาเยาวชน และสงเสรมการเรยนร‛ โดยธนาคารม ‚มลนธสยามกมมาจล‛ เปนหนวยงานหลกในการขบเคลอนงานพฒนาเยาวชน มลนธฯ ไดใหการสนบสนนการ พฒนาศกยภาพเยาวชน ผานการด าเนนโครงการตาง ๆ นอกไปจากนน มลนธฯ ท าหนาทเปนแกนกลางประสานสรางเปน ‚เครอขายภาคพนพลงเยาวชน‛ โครงการทนการศกษามการด าเนนกจกรรมเรองทนการศกษามาอยางตอเนอง เปนระยะเวลากวา 30 ป โดยในป 2552 นธนาคารไดเพมการมอบทนการศกษาใหกบโรงเรยนในเครอขาย 120 โรงเรยน ทธนาคารมอบสอการเรยนรให รวมถงมอบทนการศกษาใหกบนกเรยนในโรงเรยนต ารวจตระเวนชายแดน ทมความตงใจและประสงคทจะศกษาตอในระดบสง รวมเปนการมอบทนทงในระดบประถมศกษามธยมศกษา และ อดมศกษา จ านวนกวา 300 ทน ซงการมอบ

_______________________________________________________

99 มลนธซเมนตไทย, กจกรรมสรางแรงบนดาลใจ ‚ปนคนเกง คนด สสงคม [ออนไลน], เขาถงเมอ มถนายน 2553.เขาถงไดจาก www.siamcement.com/th/08news_release

94

ทนการศกษานจะมอบใหตอเนองจนถงการศกษาขนสงสดตามความความตงใจของผรบทน โครงการสงเสรมการจดการความรของเยาวชนในชมชนทองถน ( 4 ภาค )ไดใหการสนบสนนสถาบนเสรมสรางการเรยนรเพอชมชนเปนสข โครงการ SCB ชวนกนท าด จตอาสา พฒนาเยาวชน เพอการสรางกระบวนการ ‚จตอาสา‛ เพอปลกจตส านกในความรบผดชอบตอสงคมและการท างานเพอสวนรวม โดยมโครงการตอเนองดงใหชมชนเขามามสวนรวมเพอสรางความยงยนใหกบโครงการ จดกจกรรมสนทนาการ และพฒนาทกษะทางดานกฬา ศลปะ ใหกบเดกในอปการะของมลนธคมครองเดก โครงการการบรหารจดการการเงนของโครงการภายใตโรงเรยนเครอขายใน ‚โครงการเศรษฐกจพอเพยง‛ ปลกฝงวถการด าเนนชวตตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยงใหกบเยาวชน100

องคกรรฐวสาหกจ

การไฟฟาสวนภมภาค ก าหนดกลยทธในการบรหารระบบบรรษทภบาล (Corporate Governance : CG) ยดหลกการก ากบดแลองคกรทด รวมถงความรบผดชอบตอสงคมและสงแวดลอม ลาสด กฟภ. ไดมการทบทวนแผนยทธศาสตร (2552-2557) ในแผนยทธศาสตรฉบบปรบปรงครงใหม ไดน าเอายทธศาสตรการจดการดานสงคมและสงแวดลอมมาไวเปนหวขอแรก จากเดมอยในหวขอสดทายแสดงใหเหนวา กฟภ. ไดใหความส าคญเรองความรบผดชอบตอสงคมและสงแวดลอม โดยมอบหมายใหสถาบนไทยพฒนจดท าแผนแมบทเพอสงคมและสงแวดลอม เปนแผน 3 ป เรมตงแต ป 2552-2554 เพอใชเปนแนวทางและกรอบการด าเนนงานดานสงคมและสงแวดลอม ซงมกจกรรมทางดานการศกษา อาทเชน โครงการ 81 โรงเรยน 81 พรรษา โครงการเยาวชนรกษโลก ลดภาวะโลกรอน โครงการปรบปรงระบบไฟฟา ตาม วด โรงเรยน โครงการ กฟภ. รวมใจตานภยยาเสพตด โครงการรกษน าสรางฝายถวายในหลวง 1,750 ฝาย เปนตน101

ธนาคารอาคารสงเคราะห ประกาศยทธศาสตร ซเอสอาร น าองคกรสรางคณภาพ 3 ค.

_______________________________________________________

100 ธนาคารไทยพาณชย, กจกรรมเพอสงคม : พฒนาเยาวชนและการศกษา [ออนไลน], เขาถงเมอ มถนายน 2553.เขาถงไดจาก www.scb.co.th/csr/th/csr/csr

101 การไฟฟาสวนภมภาค, การด าเนนงานดาน CSR ของ กฟภ [ออนไลน], แหลงทมา www.pea.co.th/about/pdf/CSR.pdf (มถนายน 2553).

95

ไดแก คณภาพการด าเนนงาน คณภาพองคกร-บคลากร และคณภาพสงคม โดยเนนใหพนกงานลกคา ประชาชน เขามามสวนรวมกบการค านงถงความรบผดชอบตอสงคม ใน ป 2551 การด าเนนการทางดานการศกษา อาทเชน โครงการจกรยานยมเรยนเพอนองผดอยโอกาศ โครงการหนงอ าเภอหนงโรงเรยนในฝน โครงการ 555 เสยงใสสรางโลกสวยเพอผพการทางสายตา และในป 2552 เฟสแรก ไดแก โครงการทางปรบปรงศนยพฒนาเดกกอนวยเรยน โดยทางธนาคารรวมกบส านกงานเขตหวยขวาง ซงมชางผช านาญการ จะเขาซอมแซมและปรบปรงศนยพฒนาเดกกอนวยเรยนในเขตหวยขวาง และจะด าเนนกจกรรมตาง ๆ อยางตอเนองตอไปเพอเปนการการคนก าไรตอบแทนสสงคม ดวยการรวมสรางองคกร และสงคมไทยใหมคณภาพและอยอยางมสข เพอการเตบโตอยางยงยนสบไป102

องคกรเอกชนผใหบรการดานการสอสาร

บรษท โทเทล แอคเซส คอมมนเคชน (ดแทค) เปนแกนส าคญในการท ากจกรรมเพอสงคม โดยการด าเนนงานภายใตทฤษฎเศรษฐกจพอเพยง โดยม 3 องคกรท างานเปนทม ระหวางส านกงานส านกรกบานเกดของดแทค มลนธส านกรกบานเกด และสถานวทยรวมดวย ชวยกน (แฮปป สเตชน) เชน โครงการ ‚เพาะเมลดพนธแหงปญญา‛ โดยเยาวชนเครอขาย ส านกรกบานเกด มงปรบปรงและพฒนาระบบการบรหารจดการหองสมดโรงเรยนรวมกบการจดท าโครงการแปลงเกษตรแบบเศรษฐกจพอเพยงใหกบโรงเรยน โครงการซอสารานกรมเยาวชน ‚บรแทนนกาฉบบภาษาไทย‛ มอบใหเยาวชนไทยจายเพยงครง เปนเปนการสนบสนนความรสเยาวชน โครงการ "ท าดดวยใจเพอความสขและรอยยมของเดกไทย" ซงเปนการท ากจกรรมท าดดวยจตอาสาเพอความสขทยงยนของสงคมไทยตลอดไป103

บรษท ทร วชนส จ ากด (มหาชน) รวมกบสมาคมวทยาศาสตรและเทคโนโลยศกษาไทย

____________________________

102 ธนาคารอาคารสงเคราะห , ประกาศยทธศาสตร CSR น าองคกรสรางคณภาพ [ออนไลน], เขาถงเมอ มถนายน 2553.เขาถงไดจาก www.ghb.co.th/th/investor/Plans .

103 บรษท โทเทล แอคเซส คอมมนเคชน (ดแทค), กจกรรมเพอสงคม "มลนธส านกรกบานเกด" และ "โครงการรวมดวยชวยกน" [ออนไลน], เขาถงเมอ มถนายน 2553.เขาถงไดจาก www.dtac.co.th/csr/read_news.php.

96

(สวทศ.) ด าเนนโครงการ ‚นกวทยนอยทร‛ หรอการประกวดโครงงานวทยาศาสตรกบการพฒนาสงแวดลอม และสงคมอยางยงยน โครงการปลกปญญา เพอเปนการสงเสรมใหเยาวชนเกดการเรยนร คดเปน ท าเปนและแกปญหาเปน ผานการท าโครงงาน วทยาศาสตร โครงการรณรงคเยาวชนทร รวมใจรกษสงแวดลอม เพอสรางผน าเยาวชนทมคณภาพใหกบสถาบนการศกษาในแนวทางสรางสรรคสงคม โครงการประกวดภาพยนตรโฆษณาเพอสงคม (Young Producer Award 2009 by True) จดการประกวดภาพยนตรโฆษณาเพอสงคม ชงถวยพระราชทานสมเดจพระเทพรตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร โครงการประกวดภาพถายอนรกษธรรมชาต ‚สตวมคา ปามคณ ค าจน คลายโลกรอน‛ มาตงแตป 2538 จนถงปจจบน104

บรษทเอไอเอส ในชวง 9 ปทผานมาใชงบประมาณเพอด าเนนกจกรรมสนบสนนสงคม

จากราว 80 ลานบาทตอป โดยขยบขนมาทกวา 200 ลานบาทในปน และเสนอแผนใชเงน 240 ลาน

บาทในปหนาผานโครงการ "สานรก" เพอรวมกนแกปญหาหลงจากการศกษาวจยขอมลในสงคม

ตอนนพบวา ปญหาหลกคอยาเสพตดและอาชญากรทมอายนอยลง โครงการมอบทนการศกษา

ใหแก นกศกษา มหาวทยาลยเปนประจ าทกป โครงการมอบหนงสอนามานกรมวรรณคดไทย

ใหกบส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน ซงจดพมพโดยมลนธสมเดจพระเทพ

รตนราชสดาฯ สยามบรมราชกมาร จ านวน 200 เลม มลคา 140,000 บาท เพอน าไปแจกจายใหแก

หองสมดของโรงเรยน โครงการแคมปเยาวชน สานรก คนเกงหวใจแกรง กจกรรมเพอสรางขวญ

ก าลงใจ ใหกบเยาวชน ทประพฤตตนเปนคนด และเปนแบบอยางทดใหกบสงคม 105

บรษท TOT. ภายใตโครงการ “TOT IT School” เปนโครงการทมจดมงหมายเพอลด

_________________________________

104บรษท ทร วชนส จ ากด (มหาชน) , โครงการ ‚นกวทยนอยทร‛ [ออนไลน], เขาถงเมอ มถนายน 2553.เขาถงไดจาก www.trueplookpanya.com.

105บรษท เอไอเอส, สนบสนนสงคมผานโครงการ "สานรก" [ออนไลน].เขาถงเมอ มถนายน 2553 . เขาถงไดจาก www.sarnrak.net/activity/newsdesc.php .

97

ชองวางทางการศกษา โดยเฉพาะความไมพรอมในดานอปกรณ IT ทมกจะเกดกบโรงเรยนทอย

นอกตวเมอง ซง ทโอท มวตถประสงคเพอขยายโอกาสทางการศกษาเรยนรดวยเทคโนโลย

สารสนเทศสเยาวชนอยางทวถงทกภมภาค รวมทงชมชนทองถนใหสามารถใชเทคโนโลย

สารสนเทศในการพฒนาคณภาพชวตของตนเอง และเปนการลดความเหลอมล าในการใช

เทคโนโลยสารสนเทส ดวยการสนบสนนการศกษาระดบทองถน ซงจะสงผลตอการเสรมสรางภม

ปญญาและสงคมแหงการเรยนร รวมถงพฒนาศกยภาพของเยาวชน และประชาชนในทองถนใหม

ประสทธภาพสงขนดวยเทคโนโลยสารสนเทศทมคณภาพ ซงเปนการยกระดบคณภาพชวตไปส

Knowledge Based Society ทงในระดบโรงเรยน ชมชนใกลเคยง และชมชนระดบหมบาน106

องคกรเอกชนผผลตสนคาอปโภคบรโภคและบรการ

บรษทยนลเวอร สนบสนนและพฒนาการเรยนรของเยาวชนไทย โดยรเรมกองทนบรส เปดโลกการเรยนร เมอมอบทนสนบสนนโครงการสงเสรมการเรยนรของนกเรยนชนประถมศกษา ในป พ.ศ. 2548 ขยายโอกาสการเรยนรสโครงการ “บรส” เปดโลกปนประสบการณ” ซงเปนโครงการทสอดคลองกบแนวปรชญาใหมของบรส “กลาเลอะ ยงเยอะประสบการณ” ผานกจกรรมออนทวรเพอน าเสนอปฏบตการและโครงการเดนๆ ออกไปในวงกวาง มการจดกจกรรม สวนสนกแหงการเรยนร ฯลฯ โดยในป พ.ศ. 2549 เรมน าแนวคดการสงเสรมการเรยนรผานการเลน ผานโครงการจดสราง “ลานเลนบรส เพมพลงเรยนร” 60 แหงทวประเทศและก าลงถกขยายเปน 200 แหงทวประเทศภายในป พ.ศ. 2552 ภายใตชอโครงการ “ลานเลน บรส ไดเลอก ไดเลน ไดเรยนร” โดยใชงบประมาณในป พ.ศ. 2550 จ านวน 60 ลานบาท และจะเพมขนอก 3 เทากวาจะจบโครงการในอก 3 ปขางหนา107

_________________________________

106SUPER CSR : BrandAge Essential (กรงเทพฯ : เลฟ แอนด ลฟ , พชย ศรจนทนนท) เมษายน 2552 ), 126-128.

107วรญญา ศรเสวก, ถอดรหสสรางแบรนดใหยงยนดวย CSR (กรงเทพฯ : ส านกพมพมตชน, 2551), 87-88.

98

บรษทเจรญโภคภณฑอาหาร จ ากด (มหาชน) สนบสนนงบประมาณผานกองทนมลนธพฒนาชวตชนบท และคณะอนกรรมการด าเนนงานกองทนเพอโครงการอาหารกลางวนในโรงเรยนประถมศกษาใหส านกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน กระทรวงศกษาธการ จ านวน 40 ลานบาท ส าหรบสนบสนนกจกรรมการเลยงไกไขเพออาหารกลางวนนกเรยนในโรงเรยนประถมศกษา สงกด สพฐ. จ านวน 255 โรงเรยนทเสนอโครงการขอรบการสนบสนนงบประมาณ เพอใหเดกนกเรยนไดรบประทานไขสปดาหละ 3 ฟอง หรอ 120 ฟอง ตอคนตอ 1 ปการศกษา อนจะน าไปสการปรบปรงคณภาพโปรตนและเสรมสารอาหารส าคญทยงเปนปญหาแกเยาวชนไทย ตลอดจนบรณาการหลกสตรการเลยงไกไขใหเปนหลกสตรในทองถน และเปนแหลงผลตอาหารสดเชอมโยงไปยงชมชน โดยมกรมปศสตว สถาบนโภชนาการมหาวทยาลยมหดล และ บรษท เจรญโภคภณฑอาหาร จ ากด (มหาชน) จะเขามาใหความรโดยไมคดมลคา โดยเนนย า 4 หวใจนอกเหนอจากการเลยงคอ 1.โภชนาการมาตรฐานของเดกนกเรยน 2. อาหารทดปลอดภย 3.การเปนแหลงผลตอาหารของโรงเรยน และ 4.การน าไปสการเรยนร108

บรษท ซพ ออลล จ ากด (มหาชน) มอบเงนทนและหนงสอภาษาไทยชดค าไทยแกสมาคมครภาษาไทยแหงประเทศไทย เพอสนบสนนการด าเนนงานและเปนทนจดกจกรรมของสมาคมเนองในวนภาษาไทยแหงชาต พรอมมอบหนงสอภาษาไทย ชดค าไทย จ านวน 3,000 เลม แกสมาคมครภาษาไทยฯ109 โครงการ ‚ปญญาภวฒน‛ เปนโครงการทใหการสนบสนนดานการศกษากบเดกทดอยโอกาส มจดเรมตนจากการบรจาคทนการศกษาเลก ๆ นอย ตลอดจนถงการจดกจกรรมเพอสงคมทปลกฝงใหเดกรกการอาน เชนโครงการ รกการอาน “เซเวนบคอวอรด‛ จนกระทงทางไดมการเปดโรงเรยนปญญาภวฒนเทคโนธรกจขนมาเปนโรงเรยนอาชวะแนวใหมใชหลกสตรการเรยนการสอนผานการเรยนดวยประสบการณ โดยใชองคความรทสงสมมา และเปดศนยการศกษาทวประเทศทสอนผานระบบการเรยนทางไกลผานระบบวดโอ110

______________________________

108 บรษท เจรญโภคภณฑอาหาร จ ากด (มหาชน), ขาวกจกรรมเพอสงคม [ออนไลน], เขาถงเมอ มถนายน 2553. www.cpfworldwide.com/th/csr/csr_news .

109 ส านกกจกรรมสงคม บรษท ซพ ออลล จ ากด (มหาชน), กจกรรมเนองในวนภาษาไทยแหงชาต [ออนไลน], เขาถงเมอ มถนายน 2553.เขาถงไดจาก www.pr7eleven.com/pr

110 ชมชนออนไลน, การจดการความร เครอขายสงคม , โครงการ ‚ปญญาภวฒน‛ [ออนไลน], เขาถงเมอ มถนายน 2553. เขาถงไดจาก http://gotoknow.org/file/neoindust/CSR

99

อมรนทรพรนตงแอนพบลชชง จดท าโครงการปนความรกดวยความร เปนโครงการทไดรบแรงบนดาลใจจากการมองเหนความส าคญของการพฒนาความรใหเยาวชนทดอยโอกาสและขาดแคลนหนงสอในชนบททหางไกล ตงเปาหมายในการบรจาคหนงสอแกหองสมดโรงเรยนในทองถนทรกนดารทงในกรงเทพฯและตางจงหวด ปละ 100,000 เลม คดเปนมลคา 10,000,000 บาท รวมมลคาการบรจาคหนงสอตลอดโครงการปนความรกดวยความร คอ 100,000,000 บาท แนวทางการด าเนนกจกรรมจะเปนการรบบรจาคหนงสอจากบคคลทวไป และจากการคดสรรหนงสอจากส านกพมพของบรษททถกคดเลอกแลววาเปนหนงสอด มประโยชนเหมาะแกการเรยนรของเดก มอบใหแกหองสมดโรงเรยนในทองถนทรกนดารทงในกรงเทพฯ และตางจงหวด นอกจากหนงสอทมอบใหแกโรงเรยนแลวยงรวมไปถงการมอบอปกรณการเรยนและอปกรณกฬาใหแกโรงเรยน วด หรอตามสถานทตางๆ ทขาดแคลนทวประเทศ เพอด ารงบทบาทในการเปนองคกรทสงเสรมการยกระดบความรในสงคมไทย111

องคกรเอกชนผผลตและใหบรการดานพลงงาน

บรษท ปตท. จ ากด (มหาชน) จดท าโครงการ ‚รกษปา สรางคน 84 ต าบล วถพอเพยง‛ เพอเทดพระเกยรตพระองคทานดวยการนอมน าแนวพระราชด ารเรองปรชญาเศรษฐกจพอเพยงมาปฏบตใหเปนรปธรรมในต าบลตางๆ โดยมเปาหมาย 84 ต าบลทวประเทศ โครงการคายสะพานความรสทองถน โครงการคายเยาวชนอนรกษพลงงาน Generation P โครงการความรวมมอพฒนาวชาชพชางเทคนค โครงการ ปตท. (5ส) สโรงเรยน โครงการ ปตท.รวมสานฝนนกประดษฐใชพลงงานอยางยงยน สถาบนการศกษาเปด ‚โครงการมหาวทยาลยชวต‛ มเปาหมายหลกในการผลตบณฑตจากกลมผน าชมชนทมความรความสามารถในการพฒนาทองถนนอกจากนน ปตท .ยงมโครงการกอสรางอาคารเรยนและอาคารหองสมด ปตท. ‚พลงไทย เพอไทย‛ นบตงแตป 2536 สนบสนนมลนธกองทนเพอคณภาพชวตและสงแวดลอมชมชน และสนบสนนการปลกปาเฉลมพระเกยรตฯ 1 1 2

_____________________________

111 ‚รายงานวจยการพฒนา CSR ในกระบวนการบรหารจดการองคกรธรกจ ระยะท 1 : การศกษาคณลกษณะองครประกอบและเครองมอส าหรบการพฒนา,ส านกงานกองทนสนบสนนการวจย(สกว.),‛ มกราคม 2552. (อดส าเนา)

112บรษท ปตท. จ ากด (มหาชน), สนบสนนมลนธกองทนเพอคณภาพชวตและสงแวดลอมชมชน [ออนไลน], เขาถงเมอ มถนายน 2553.เขาถงไดจาก www.pttplc.com/TH/ap

100

บรษท เชฟรอนประเทศไทยส ารวจและผลต จ ากด วางกลยทธ ซเอสอาร ทวาดวย 4E นโยบายดาน ซเอสอาร ของ ‚เชฟรอน‛ ในไทยนนแบงออกเปน 4 ดาน หรอ 4E 1.การศกษา Education ซงเปนดานทบรษทลงทนมากทสด เพราะเชอวาเปนรากฐานของการพฒนาทส าคญไมวาจะกบองคกรเองหรอประเทศชาต 2.สงแวดลอม (Environment) การสนบสนนและ สงเสรมดานการอนรกษสงแวดลอม 3.การอนรกษพลงงาน (Energy Conservation) โดยสนบสนนในเรองของการใชพลงงานอยางมประสทธภาพ 4.การมสวนรวมของพนกงาน (Employee Engagement) ในการเปดโอกาสใหพนกงานเขาไปมสวนรวม ส าหรบโครงการเพอสงคมลาสดทเพงเปดตวไปไมนานมานในชอ ‚โรงเรยนเครอขายเชฟรอน พลงใจ พลงคน‛ ซงเปนโครงการตอเนองมาตงแตป 2551 ในปน เปดโอกาสใหโรงเรยนทวประเทศสงโครงการจดการขยะและสงแวดลอมเพอคดเลอกโรงเรยนเขารวมโครงการ จาก 200 โรงเรยนทสงโครงการจดการขยะเขาคดเลอก ปนจงคดเลอก 20 โรงเรยน จาก 18 จงหวดทวประเทศ โดยเชฟรอนสนบสนนโครงการโรงรยนละ 50,000-100,000 บาท และมเปาหมายทจะมโรงเรยนเขารวมโครงการทงหมด 84 แหง ในป 2554 113

___________________________

113บรษท เชฟรอนประเทศไทยส ารวจและผลต จ ากด , กลยทธ CSR ทวาดวย 4E [ออนไลน], เขาถงเมอ มถนายน 2553.เขาถงไดจาก www.chevronthailand.com

101

งานวจยทเกยวของ งานวจยในประเทศ ฉตรชย ทานะมย ศกษาเกยวกบความสมพนธระหวางภาวะผน าแบบเปลยนสภาพของผบรหารกบความผกพนตอการเปลยนแปลงของครโรงเรยนมธยมศกษา สงกดส านกงานเขตพนทการศกษาลพบร พบวา 1. ภาวะผน าแบบเปลยนสภาพของผบรหารโรงเรยนมธยมศกษาสงกดส านกงานเขตพนทการศกษาลพบร โดยภาพรวมอยในระดบปานกลาง เมอพจารณารายดาน พบวา ภาวะผน าแบบเปลยนสภาพของผบรหารทมคาเฉลยอยระดบมาก คอ ดานการจงใจเชงดลใจ สวนดานทมคาเฉลยอยในระดบปานกลาง เรยงล าดบจากมากไปหานอย คอ ดานการกระตนการใชปญญา ดานการเปนแบบอยาง ดานการสรางและการสอสารวสยทศนและดานการมงความสมพนธเปนรายคน 2. ความผกพนตอการเปลยนแปลงของครโรงเรยนมธยมศกษา สงกดส านกงานเขตพนทการศกษาลพบร โดยรวมอยในระดบปานกลาง เมอพจารณาเปนรายดาน พบวา ดานความผกพนตอการเปลยนแปลงของครทมคาเฉลยอยในระดบมากเรยงจากล าดบมากไปหานอย คอ ดานความเชอมนในศกยภาพทมประสทธผลและดานความมวสยทศน สวนดานทมคาเฉลยอยในระดบปานกลาง เรยงล าดบจากมากไปหานอย คอ ดานการยอมรบเปาประสงคในการเปลยนแปลงและดานความเชอมนในบรบทของโรงเรยน 3. ภาวะผน าแบบเปลยนแปลงสภาพของผบรหารมความสมพนธกบความผกพนตอการเปลยนแปลงของครโรงเรยนมธยมศกษา สงกดส านกงานเขตพนทการศกษาลพบร มนยส าคญทางสถตทระดบ .01 เมอพจารณาองคประกอบของภาวะผน าแบบเปลยนสภาพของผบรหารในแตละดานพบวาทกดานมความสมพนธกบความผกพนตอการเปลยนแปลงของคร มนยส าคญทางสถตทระดบ .01 โดยสามารถเรยงล าดบองคประกอบของภาวะผน าแบบเปลยนสภาพของผบรหารตามคาสมประสทธสหสมพนธ จากมากไปหานอยได คอ ดานการจงใจเชงดลใจ ดานการการใชปญญาดานการสรางและการสอสารวสยทศน ดานการมงความสมพนธเปนรายคนและดานการเปนแบบอยาง114 ฐตพงศ คลายใยทอง ศกษาเก ยวกบพฤตกรรมภาวะผน าการเป ล ยนแปลงขอผบ รหารสถานศกษา ส านกงานเขตพนทการศกษาสระบ ร เขต 1 พบวา ผบ รหาร

____________________________

114ฉตรชย ทานะมย, ‚ความสมพนธระหวางภาวะผน าแบบเปลยนสภาพของผบรหารกบความผกผนตอการเปลยนแปลงของครโรงเรยนมธยมศกษา สงกดส านกงานเขตพนทกรศกษาลพบร‛(วทยานพนธครศาสตรมหาบณฑต บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยราชภฏเทพสตร ,2547),บทคดยอ.

102

สถานศกษาสงกดส านกงานเขตพนทการศกษาสระบร เขต 1 มพฤตกรรมภาวะผน าของผบรหารใน 5 ดาน คอ การสรางและสอสารวสยทศน การเปนแบบอยาง การกระตนการใชปญญา การมงความสมพนธเปนรายคน และการจงใจเชงดลใจ พบวา อยในระดบมากทง 5 ดาน เชนกนโดยผบรหารมระดบพฤตกรรมภาวะผน าในดานการจงใจเชงดลใจสงสด รองลงมา ไดแก การเปนแบบอยางและการกระตนการใชปญญาสวนพฤตกรรมภาวะผน าของผบรหารทมต าสด คอ การมงความสมพนธเปนรายบคคล คร อาจารย และผบรหารสถานศกษา ส านกงานเขตพนทการศกษาสระบร เขต 1 มความเหนตอระดบพฤตกรรมภาวะผน าการเปลยนแปลงของผบรหารสถานศกษาแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05 แตเมอจ าแนกตามสถานภาพ ดานเพศ อาย วฒการศกษา ประสบการณในการท างาน ประเภทของสถานศกษา ท าเลทตงของสถานศกษา คร อาจารย และผบรหารสถานศกษามความคดเหนไมแตกตางกน115 วรางคณา เทยมภกด ศกษาเกยวกบภาวะผน าการเปลยนแปลงกบการพฒนาคณภาพโรงพยาบาลสการรบรองคณภาพโรงพยาบาล : กรณศกษา โรงพยาบาลชมชน จงหวดเชยงรายพบวา ภาวะผน าการเปลยนแปลงอยในระดบสง และองคประกอบทง 4 ดาน คอ ภาวะผน าการเปลยนแปลง ดานการมอทธพลอยางมอดมการณ ดานการสรางแรงบนดาลใจ ดานการกระตนทางปญญา และดานการค านงถงความเปนปจเจกบคคล อยในระดบสงทงหมด โดยดานทมภาวะผน าการเปลยนแปลงสงสด คอ ดานการค านงถงความเปนปจเจกบคคล รองลงมาคอ ดานการมอทธพลอยางม อดมการณ และดานการสรางแรงบนดาลใจตามล าดบ สวนดานทมภาวะผน าการเปลยนแปลงต าสด คอ ดานการกระตนทางปญญา116 สทธพงษ ใจผก ศกษาเกยวกบการศกษาภาวะผน าการเปลยนแปลงของขาราชการครระดบผบรหารโรงเรยน ในสงกดอ าเภอเมอง จงหวดเชยงราย พบวา ผบรหารสถานศกษามภาวะผน าการเปลยนแปลงทง 4 ดาน อยในระดบสง ตามล าดบ ดงน 1) การสรางแรงบนดาลใจ 2) การกระตนทาง

____________________________

115 ฐตพงค คลายใยทอง, ‚พฤตกรรมภาวะผน าการเปลยนแปลงของผบรหารสถานศกษา

ส านกงานเขตพนทการศกษาสระบร เขต 1‛(วทยานพนธครศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลยราชภฏเทพสตร,2547),บทคดยอ.

116วรางคณา เทยมภกด, ‚ภาวะผน าการเปลยนแปลงกบการพฒนาคณภาพโรงพยาบาลสการรบรองคณภาพโรงพยาบาล:กรณศกษาโรงพยาบาลชมชนจงหวดเชยงราย‛(ภาคนพนธปรญญาศลปะศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาพฒนาสงคม บณฑตวทยาลย สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร,2547),บทคดยอ.

103

ปญญา 3) การค านงถงปจเจกบคคล และ 4) การมอทธพลอยางมอดมการณ117 นรตน สงขจน ศกษาเกยวกบภาวะผน าการเปลยนแปลงกบประสทธผลในการปฏบตงานของนายกเทศมนตร : ศกษาเฉพาะกรณ เทศบาลในจงหวดปตตาน พบวา ภาวะผน าของการเปลยนแปลงนายกเทศมนตร อย ในระดบปานกลาง เมอพจารณาเปนรายดานทง 4 ดาน นายกเทศมนตรมภาวะผน าอยในระดบมาก 1 ดาน ไดแก ดานการกระตนทางปญญา อยในระดบปานกลาง 3 ดาน ไดแก ดานการใชอทธพลอยางมอดมการณ ดานการสรางแรงบนดาลใจและดานการค านงถงปจเจกบคคล ซงมคาเฉลย เทากบ 2.94 118

สมพร เมองแปน ศกษาความสมพนธระหวางภาวะผน าการเปลยนแปลงกบการบรหารเชงกลยทธ ในสถานศกษาสงกดส านกงานเขตพนทการศกษานครปฐม เขต 1 ผลการศกษาพบวาภาวะผน าการเปลยนแปลงมความสมพนธทางบวกโดยรวมและรายดานในระดบมากกบการบรหารเชงกลยทธ119

ศกดา สมสข ศกษาเกยวกบรปแบบภาวะผน าของปลดองคการบรหารสวนต าบลตามความตองการของผด ารงต าแหนง และผทเคยด ารงต าแหนงในองคการบรหารสวนต าบล ศกษากรณ องคการบรหารสวนต าบล อ าเภอเมอง จงหวดอบลราชธาน พบวา การด ารงต าแหนงในองค การบรหารสวนต าบลตางกนท าใหมความตองการแบบภาวะผน าการเปลยนแปลงของปลดองคการบรหารสวนต าบลแตกตางกน โดยพบวากลมพนกงานสวนต าบลตองการภาวะผน าการเปลยนแปลงสงสด ขณะทกลมทเคยด ารงต าแหนงสมาชกองคการบรหารสวนต าบลมความตองการนอยทสด การทดสอบสมมตฐานท 2 พบวาการด ารงต าแหนงในองคการบรหารสวนต าบลตางกนท าใหม

____________________________

117สทธพงษ ใจผก, ‚ภาวะผน าการเปลยนแปลงของขาราชการครระดบผบรหารของโรงเรยนในสงกดอ าเภอเมอง จงหวดเชยงราย‛(ภาคนพนธปรญญาศลปะศาสตรมหาบณฑต สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร,2547),บทคดยอ.

118นรตน สงขจน, ‚ภาวะผน าการเปลยนแปลงกบประสทธผลในการปฏบตงานของนายกเทศมนตร:ศกษาเฉพาะกรณเทศบาลในจงหวดปตตาน‛(ภาคนพนธปรญญาศลปศาสตรมหาบณฑต สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร,2548),บทคดยอ.

119สมพร เมองแปน, ‚ภาวะผน าการเปลยนแปลงกบการบรหารเชงกลยทธในสถานศกษา‛, (วทยานพนธศกษาศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร, 2548). (อดส าเนา)

104

ความตองการแบบภาวะผตามระเบยบของปลดองคการบรหารสวนต าบลแตกตางกน พบวา กลมพนกงานสวนต าบลตองการมากทสด ขณะทกลมผเคยด ารงต าแหนงในองคการบรหารสวนต าบลมความตองการนอยทสด การทดสอบสมมตฐานท 3 พบวา การด ารงต าแหนงในองคการบรหารสวนต าบลตางกนท าใหมความตองการแบบภาวะผน าเสรไรการน าของปลดองคการบรหารสวนต าบล ไมแตกตางกน120

วรทย ราวนจ ท าการวจยเชงคณภาพใน บรษท เครอเจรญโภคภณฑ จ ากด ผลการวจยเชงคณภาพพบวา ประชาชนสวนใหญรบรภาพลกษณของบรษท อยในเกณฑด การท าโครงการและกจกรรมดานความรบผดชอบตอสงคมของบรษท เครอเจรญโภคภณฑ จ ากด แบงออกไดเปน 2 มต คอ ความรบผดชอบตอสงคมภายในองคกร และความรบผดชอบตอสงคมภายนอกองคกร โดยในการจดท าโครงการมขนตอนส าคญๆอย 5 ขนตอน คอ ขนท 1 การเลอกประเดนทางสงคม ขนท 2 การเลอกกจกรรม ขนท 3 การวางแผนการด าเนนงาน ขนท 4 การก าหนดวธการประเมนผล ขนท 5 การวางแผนการสอสาร ซงในการประชาสมพนธเพอสรางภาพลกษณของบรษท เครอเจรญโภคภณฑ จ ากด นน จะเปนการประชาสมพนธโดยใชสอแบบผสมผสาน ทเนนสอทใหความรวมมอในการเผยแพรแบบใหเปลา (Free Media) เปนหลก121

สตางศ สนทรโรหต จากจฬาลงกรณมหาวทยาลย ท าการวจยเชงส ารวจบคลากรในองคกรธรกจทไดรบรางวลคณะกรรมการแหงปทมผลงานดตอเนอง ไดแก ธนาคารไทยพาณชย จ ากด (มหาชน) บรษท ปตท. จ ากด (มหาชน) บรษท ผลตไฟฟา จ ากด (มหาชน) ธนาคารทสโก จ ากด (มหาชน) ผลวจยพบวา บคลากรในองคกรธรกจทง 4 แหง มทศนคตเชงบวกตอการแสดงความรบผดชอบตอสงคมขององคกร122

___________________________

120ศกดา สมสข, ‚รปแบบภาวะผน าของปลดองคการบรหารสวนต าบลตามความตองการของผด ารงต าแหนง และผทเคยด ารงต าแหนงในองคการบรหารสวนต าบล ศกษากรณ องคการบรหารสวนต าบล อ าเภอเมอง จงหวดอบลราชธาน‛(ภาคนพนธปรญญาศลปะศาสตรมหาบณฑต สถาบนบณฑตพฒนาบรหารศาสตร,2548),บทคดยอ.

121วรทย ราวนจ, “ประสทธผลของการใชแนวคดความรบผดชอบตอสงคมในการสรางภาพลกษณของ บรษท เครอเจรญโภคภณฑ จ ากด” (วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สาขาวชาการประชาสมพนธ จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2549).

122สตางศ สนทรโรหต, ‚การมสวนรวมของบคลากรทมตอการแสดงความรบผดชอบทางสงคมขององคกรธรกจทไดรบรางวลคณะกรรมการแหงปทมผลงานดตอเนอง” (วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สาขาวชานเทศศาสตรพฒนาการ จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2550), บทคดยอ.

105

วรสดา ศรวงศ ณ อยธยา ด าเนนการวจยเรองความรบผดชอบตอสงคมในองคการธรกจไทยกรณศกษา : บรษท โตโยตา มอเตอร ประเทศไทย จ ากด ผลการศกษาพบวา องคการมการก าหนดนโยบายและเปาหมายความรบผดชอบตอสงคมเปนสวนหนงของนโยบายและปรชญาขององคการ และกระจายไปยงพนกงานระดบใหมสวนรวมและมความตระหนก โดยปจจยทเปนแรงผลกดนคอ ปจจยภายในและปจจยภายนอกองคการ ลกษณะกจกรรมความรบผดชอบตอสงคมม 3 รปแบบ คอ Corporate-driven CSR , Social-driven CSR และทง 2 แบบรวมกนและองคประกอบกจกรรมความรบผดชอบตอสงคมตองท าทงมตภายในและมตภายนอก ส าหรบการออกแบบและพฒนากจกรรมความรบผดชอบตอสงคม โดยการเลอกประเดนความตองการของสงคมมาท าเปนโครงการ มตวชวดและเปาหมาย แผนการด าเนนงาน และวธการประเมนผล ซงประเมนผลทงกอนท า ระหวางท า และหลงท า โดยประเมนผลกระทบดานเศรษฐกจและสงคมของกจกรรมความรบผดชอบตอสงคมตอผมสวนไดสวนเสยทงหมด ผลทไดจดท าเปน ‚รายงานการพฒนาเพอความยงยน‛ ส าหรบแนวโนมกจกรรมความรบผดชอบตอสงคมในอนาคต เนนการพฒนากจกรรมทท าในปจจบนใหมความตอเนอง สวนประเดนหรอหวขอกจกรรมจะเปนเรองใดขนกบกระแสของสงคมในขณะนน123 พพฒน นนทนาธรณ ด าเนนการวจยเรองทศนคตและการรบรดานความรบผดชอบตอสงคมขององคกรของชมชนมหาวทยาลยเกษตรศาสตร พบความสมพนธระหวางเพศ อาย ความเกยวของกบชมชนมหาวทยาลย และการด ารงต าแหนงบรหารกบความเหนตอซเอสอาร และพบความสมพนธระหวางเพศ อาย อาชพ สถานภาพสมรส ความเกยวของกบชมชน และการด ารงต าแหนงบรหารกบทนคตทมตอซเอสอาร อยางไรกตามชมชนมหาวทยาลยเกษตรศาสตรกยงขาดความเขาใจในแนวคดและเนอหาทางดานซเอสอาร จงควรทจะมการสงเสรมใหมการเรยนรซเอสอารใหแกผมสวนไดสวนเสย นอกจากนนควรจดท าแผนแมบทซเอสอารของมหาวทยาลย เพอวางต าแหนงใหเปนมหาวทยาลยซเอสอารและเพมขดความสามารถในการแขงขนอยางยงยน124 ___________________________

123วรสดา ศรวงศ ณ อยธยา, ‚ความรบผดชอบตอสงคมในองคการธรกจไทยกรณศกษา : บรษท โตโยตา มอเตอร ประเทศไทย จ ากด‛ (สารนพนธปรญญามหาบณฑต สาขาการพฒนาทรพยากรมนษยและองคการ คณะพฒนาทรพยากรมนษย สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร, 2550), บทคดยอ.

124พพฒน นนทนาธรณ, ‚ทศนคตและการรบรดานความรบผดชอบตอสงคมขององคกรของชมชนมหาวทยาลยเกษตรศาสตร‛ (วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สาขาวชาภาควชาการจดการ คณะบรหารธรกจ มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, 2550), บทคดยอ.

106

ณฐชรนธร อภวชญชลชาต ด าเนนการวจยเรองการศกษาการใหความหมาย รปแบบ และกลยทธการด าเนนกจกรรมความรบผดชอบตอสงคมของบรษท ปตท. จ ากด(มหาชน) ผลการศกษาพบวา ปตท. ใหความหมายของความรบผดชอบตอสงคมผานนโยบายของบรษท ซงปรากฏในวสยทศน และคานยมขององคกร โดยมงไปสองคกรแหงความเปนเลศดวยการด าเนนธรกจอยางรบผดชอบ และมสวนรวมในการพฒนาสงแวดลอมและคณภาพชวตทดแกสงคมและชมชน รวมทงมความสามารถในการใหผลประโยชนตอบแทนทเหมาะสมตอผมสวนไดเสย‛ ปตท. มการด าเนนธรกจตามหลกการด าเนนธรกจอยางยงยน ซงประกอบดวยความรบผดชอบใน 3 ดาน คอ ดานเศรษฐกจ ดานสงแวดลอม และดานสงคม โดยรปแบบการด าเนนกจกรรมมความสอดคลองตามหลกการการก าหนดรปแบบ ของฟลลป คอตเลอร และแนนซ ล ถง 4 รปแบบ คอการสงเสรมประเดนทางสงคม การบรจาคโดยตรง อาสาสมครชวยเหลอชมชนและขอปฏบตทางธรกจเพอรบผดชอบตอประเดนสงคม โดยรปแบบทไดด าเนนการมากทสดคอ การบรจาคโดยตรง รองลงมาคอการสงเสรมประเดนทางสงคม ดานกลยทธ ปตท.มการท าความเขาใจและสรางคานยมเรองความรบผดชอบตอสงคม โดยเรมจากภายในองคกร แลวจงขยายไปสภายนอกองคกร โดยปตท.ก าหนดกรอบและขอบเขตในประเดนทางสงคมไวอยางชดเจน โดยประเดนหลกทสงคมและองคกรไดประโยชนรวมกน คอดานสงแวดลอม รองลงมาคอดานสงเสรมการศกษา นอกจากน ปตท.มกลยทธการด าเนนกจกรรมโดยการเสนอโครงการท เปนประโยชนเพอสนองพระราชด ารของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว และนอมน าแนวคดเศรษฐกจพอเพยงมาเปนหลกในการด าเนนกจกรรม ดานผลตอบรบของผมสวนไดเสยจากการด าเนนกจกรรมความรบผดชอบตอสงคม ปตท.ไดรบการยอมรบจากชมชนรอบบรเวณด าเนนการ และไดรบความไววางใจและความเชอมนจากนกลงทน ท าใหเกดชอเสยงและภาพลกษณทดแกองคกร สามารถด าเนนกจการและอยรวมกบสงคมอยางยงยนตอไป125

นนทวภา ชวะอดม ด าเนนการวจยเรองการศกษาการใหความหมาย รปแบบและกลยทธ ความรบผดชอบตอสงคมของธนาคารไทยพาณชย จ ากด (มหาชน) พบวา ความรบผดชอบตอสงคมของธนาคารไทยพาณชย จ ากด (มหาชน) คอ ธนาคารทลกคา ผถอหน พนกงาน และสงคมเลอก ดวยการด าเนนธรกจอยางรบผดชอบตอสงคม ด าเนนงานอยางมธรรมมาภบาล และมสวนรวมในการพฒนาชมชน สงคม และสงแวดลอม รวมทงมความสามารถในการใหผลประโยชนตอบ

___________________________ 125ณฐชรนธร อภวชญชลชาต, ‚การศกษาการใหความหมาย รปแบบ และกลยทธการ

ด าเนนกจกรรมความรบผดชอบตอสงคมของบรษท ปตท. จ ากด (มหาชน)‛ (สารนพนธปรญญามหาบณฑต สาขาการจดการภาครฐและเอกชน บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร, 2551), บทคดยอ.

107

แทนทเหมาะสมตอผมสวนไดสวนเสย นอกจากนธนาคารมการด าเนนธรกจอยางรบผดชอบตอสงคม ซงตรงตามหลกการด าเนนธรกจอยางยงยนใน 3 ดาน ไดแก ดานเศรษฐกจ ดานสงคมและดานสงแวดลอม ผลการวเคราะหรปแบบของกจกรรมความรบผดชอบตอสงคม โดยใชหลกการก าหนดรปแบบของฟลลป คอตเลอร และแนนซ ล พบวาธนาคารมรปแบบการด าเนนกจกรรมทมความโดดเดนมากทสด คอการสงเสรมประเดนสงคม (Cause Promotion) สวนประเดนหลกทธนาคารใหความส าคญในการน ามาด าเนนกจกรรมความรบผดชอบตอสงคม คอ ประเดนดานการพฒนาเยาวชน กลยทธการด าเนนงานดานกจกรรมเพอสงคมของธนาคารเรมจากภายในองคกร โดยก าหนดเปนนโยบายอยางชดเจน และมโครงสรางองคกรรองรบการขบเคลอนการด าเนนงาน มการสอสารใหภายในองคกรไดรบทราบถงนโยบายขององคกร มการก าหนดงบประมาณใหชดเจน และเลอกประเดนสงคมทมความจ าเปน จากนนมด าเนนการและสอสารไปยงภายนอกไดรบทราบขอมล อกทงมการประเมนผลความส าเรจของกจกรรมหลงเสรจสนการด าเนนงาน ผลตอบรบของสงคมตอการด าเนนธรกจอยางรบผดชอบตอสงคมของธนาคารไดรบผลตอบแทนของสงคมเปนอยางดจากผมสวนไดสวนเสย รวมทงไดรบผลตอบรบทดจากกลมเปาหมายในการเขารวมการด าเนนกจกรรมเพอสงคม126 เจษฎาพงษ รงวาณชกล ด าเนนการวจยเรองความผกพนของพนกงานการไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย ตอองคการทใชแนวคดความรบผดชอบตอสงคมอ ตามปจจยลกษณะสวนบคคล ลกษณะงาน ปจจยดานโครงสราง ประสบการณในการท างาน และการรบรความรบผดชอบตอสงคมขององคกร จ านวน 400 คน ผลการวจยพบวา พนกงานฯ มระดบความผกพนตอองคการในระดบสง และพบวาปจจย ลกษณะงาน และความรบผดชอบตอสงคมขององคการมผลตอความผกพนในระดบสง นอกจากนน ลกษณะงาน ปจจยดานโครงสราง ประสบการณในการท างาน และการรบรความรบผดชอบตอสงคมขององคการมความสมพนธกบความผกพนของพนกงาน127 อนญญา สจรตน ด าเนนการวจยเรอง ความสมพนธของกจกรรมความรบผดชอบตอสงคมกบความผกพนของบคลากร กรณศกษาบรษทในกลมสมบรณ ผลพบวา 1)การเขา ___________________________

126นนทวภา ชวะอดม, ‚การศกษาการใหความหมาย รปแบบและกลยทธ ความรบผดชอบตอสงคมของธนาคารไทยพาณชย จ ากด (มหาชน)‛ (สารนพนธปรญญามหาบณฑต สาขาวชาการจดการภาครฐและภาคเอกชน บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร, 2551), บทคดยอ.

127เจษฎาพงษ รงวาณชกล, ‚ความผกพนของพนกงานการไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย ตอองคการทใชแนวคดความรบผดชอบตอสงคม‛ (วทยานพนธปรญญามหาบณฑต ภาควชาการจดการ คณะบรหารธรกจ มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, 2551), บทคดยอ.

108

รวมกจกรรม ซ เอสอาร มความสมพนธ เชงบวกกบความผกพนตอองคการทงดานพฤตกรรมและทศนคต หมายความวาบคลากรของ SBG ทเขารวมกจกรรมเพอสงคม มากยงผกพนตอองคการมาก 2) การรบร ประโยชนกจกรรม ซเอสอาร มความสมพนธเชงบวกกบความผกพนตอองคการทงดานพฤตกรรมและทศนคต หมายความวาบคลากรของ SBG ทรบรวาองคการท ากจกรรมมากมายท เปนประโยชนตอสงคมมาก ย งมความผกพนตอองคการมากดวย 1 2 8

มงขวญ กตตวรรณกร ด าเนนการวจยเรองภาวะผน าการเปลยนแปลงและภาวะผน าทางวชาการของผบรหารโรงเรยนวฒนธรรมโรงเรยน และพฤตกรรมการจดการเรยนรของครทมผลตอคณลกษณะดานการเรยนรของนกเรยนสงกดกรงเทพมหานคร พบวา สภาพภาวะผน าการเปลยนแปลงและภาวะผน าทางวชาการของผบรหารโรงเรยน วฒนธรรมโรงเรยน และพฤตกรรมการจดการเรยนรของคร อยในระดบมาก สวนคณลกษณะดานการเรยนรของนกเรยนอยในระดบปานกลาง ส าหรบแบบจ าลองปจจยทสมพนธเชงสาเหตกบคณลกษณะดานการเรยนรของนกเรยนมคาดชนความกลมกลนอยในเกณฑมาตรฐานทดและสอดคลองกบขอมลเชงประจกษ โดยปจจยเชงสาเหตทสงผลทางตรงตอคณลกษณะดานการเรยนรของนกเรยนอยางมนยส าคญทางสถต ไดแก พฤตกรรมการจดการเรยนรของคร และวฒนธรรมโรงเรยน129

ปารณา ประยกตวงศ และ แมท โอเซน ด าเนนการวจยปฐมภมดวยการสมภาษณเชงลก กบเจาหนาทขาราชการไทย และเจาหนาทองคกรสนบสนนและการวจยทตยภมดวยการคนหาขอมลจากหนงสอและบทความตางๆ เกยวกบ ซเอสอาร ไดขอสรป 4 ขอดงน 1) ทามกลางภาวะวกฤตเศรษฐกจโลกทเกดขนน ธรกจไทยก าลงเผชญชวงเวลาทยากล าบากในการท า ซเอสอาร ทจะน าไปสการพฒนาทยงยน ในปจจบนธรกจท า ซเอสอาร ในรปแบบการท ากจกรรมเพอสงคมเพอประชาสมพนธสรางชอเสยง หรอมงเปนเพยงกลยทธการตลาดเทานน แตกระแสการพฒนา ซเอสอาร ในระดบโลกนน มงไปทการพฒนาการท า ซเอสอาร ใหเปนเครองมอการพฒนา ทจะน าไปสการสรางความเขมแขงทไมใชเพยงแตธรกจเทานน แตเปนการสรางคณคาทางสงคมทธรกจ

___________________________

128อนญญา สจรตน, ‚ความสมพนธของกจกรรมความรบผดชอบตอสงคมกบความผกพนของบคลากร กรณศกษาบรษทในกลมสมบรณ ” (วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สาขาพฒนาทรพยากรมนษย สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร , 2552), บทคดยอ.

129มงขวญ กตตวรรณกร, รายงานวจยเรองภาวะผน าการเปลยนแปลงและภาวะผน าทางวชาการของผบรหารโรงเรยน วฒนธรรมโรงเรยน และพฤตกรรมการจดการเรยนรของครทมผลตอคณลกษณะดานการเรยนรของนกเรยนสงกดกรงเทพมหานคร [ออนไลน], เขาถงเมอ มถนายน 2553.เขาถงไดจาก www.withayajarn.com/?p=1100

109

มตอชมชนและสงคม เพอใหเทาทนกระแสการพฒนาน ธรกจจ าเปนตองท าความเขาใจหาวถการการท า ซเอสอาร อยางบรณาการในการด าเนนธรกจโดยทวไป 2) ความทาทายขององคกรสนบสนนในประเทศไทย ทมตอการสงเสรมและสนบสนนเรอง ซเอสอาร อยางตอเนองและน าไปสการพฒนาทยงยน สงทเปนขอจ ากดส าหรบรฐบาลไทยตอการพฒนา ซเอสอาร ในประเทศไทยกคอ ไมปรากฏหนวยงานราชการไทยใดทจะท าหนาทเปนหนวยงานประสานงานกลางทจะประสานความรวมมอในการประสานการสงเสรมทตางมการสงเสรมทเปนไปตามวาระการพฒนาขององคกรตนเองโดยเฉพาะ 3) กระแสการพฒนา ซเอสอาร และการพฒนาอาสาสมครในประเทศไทย มแนวโนนทดตอแนวทางการพฒนาของ UNDP และแนวทางการสงเสรมเรองอาสาสมครของ UNV 4) การรบรเรองหลกการสญญาโลกแหงสหประชาชาต (UN Global Compact) ในประเทศไทย ยงไมมากนก จากการวจยน าไปสขอเสนอแนะตอเรองการเพมความตระหนก การแลกเปลยนความร การรณรงค และ พฒนาสงแวดลอมทเอออ านวยตอการพฒนา ซเอสอาร โดยเฉพาะส าหรบ UNDP ควรสงเสรมการพฒนาดงน 1) ควรมบทบาทการประสานวาระการพฒนา ซเอสอาร ขององคกรสนบสนนทมเปาหมายและวาระทแตกตางกน เพอใหเกดการสนบสนนการพฒนา ซเอสอาร ทตอเนอง โดย UNDP ควรท างานประสานงานกบส านกงานสถตแหงชาต และ Play a focal or coordinating role to align different agendas of different supporting organizations to ensure continuous support to CSR development in Thailand. Within this, UNDP should work with the National Statistics Office (NSO) และส านกงานพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต (สภาพฒนฯ) เพอพฒนาตวชวดการพฒนาทยงยน และการรวบรวมขอมลการเปดเผยเกยวกบการท า ซเอสอาร ทงมผลกระทบทงดานบวกและลบจากการด าเนนธรกจ 2) จดพนทการแลกเปลยนความรเพอสงเสรมใหมความเขาใจเรอง ซเอสอาร และหลกการสญญาโลกแหงสหประชาชาต ซงเปนเครองมอในการพฒนาใหกบภาคธรกจไทยในวงกวางมากขน ในปจจบนนควรมการผลกดนใหสภาองคการนายจางแหงประเทศไทยสรางกลไกส าคญในการสงเสรมในฐานะทท าหนาทเปนกองเลขาในระดบประเทศของ สญญาโลกแหงสหประชาชาต และใหมบทบาทมากขน 3) ควรพฒนากลไกการสงเสรมทจะน าไปสการพฒนาทยงยนดวยการตอยอดฐานพทธศาสนาและวฒนธรรมไทยในการท ากจกรรมเพอสงคม การบรจาค และอาสาสมคร ในการท าความดดวยการบรจาคและการท าทานดวยการสงเสรมการแลกเปลยนตวอยางกรณศกษาดๆจากการท ากจกรรมดงกลาว เสนอแนะการท ากจกรรมเพอสงคม การบรจาค และอาสาสมครทสงผลกระทบตอสงคมทดขน 4) มงพฒนา ซเอสอาร ใหเปนเครองมอการพฒนาทรพยากรมนษย รณรงคกลไกทางกฎขอบงคบทางกฎหมาย หรอในระดบระเบยบขอบงคบตางๆทจะผลกดนใหบรษทหนมาท า ซเอสอาร รวมทงพฒนาแรงจงใจใหธรกจหนมาท า ซเอสอาร ดวยความสมครใจมากขน ซงเปนแนวทางทจะเกดการผสาน

110

ทรพยากรสการพฒนาสงคมทยงยนไดรวดเรวยงขน130

วภาดา วระสมฤทธ ด าเนนการวจยเรองความรบผดชอบตอสงคมขององคกรทมผลตอความจงรกภกดของลกคาของบรษท แอดวานซ อนโฟร เซอรวส จ ากด (มหาชน) เพอศกษาความรบผดชอบตอสงคมขององคกรทมผลตอความจงรกภกดของลกคาของบรษท แอดวานซ อนโฟร เซอรวส จ ากด (มหาชน) ตวแปรอสระไดแก ลกษณะประชากรศาสตร และความรบผดชอบตอสงคมขององคกร 5 ดาน ไดแก การก ากบดแลกจการทด การประกอบธรกจดวยความเปนธรรม ความรบผดชอบตอผบรโภค การรวมพฒนาชมชนและสงคม และการดแลรกษาสงแวดลอม ตวแปรตาม ไดแก ความจงรกภกดของลกคาของบรษท แอดวานซ อนโฟร เซอรวส จ ากด (มหาชน) กลมตวอยางคอ ผใชบรการโทรศพทเคลอนทของ บรษท แอดวานซ อนโฟร เซอรวส จ ากด (มหาชน) ทมอายตงแต 18 ปขนไป ในกรงเทพมหานคร จ านวน 400 คน พบวา 1. ความจงรกภกดดานสดสวนระยะเวลาการใชโทรศพทเคลอนทภายในเครอขาย AIS มความสมพนธกบการศกษา และความรบผดชอบตอสงคมขององคกรดานการก ากบดแลกจการทด 2. ความจงรกภกดดานการเปลยนระบบเครอขายโทรศพทเคลอนทมความสมพนธกบ เพศ อาย การศกษา อาชพ ความรบผดชอบตอสงคมขององคกรดาน การก ากบดแลกจการทด และการรวมพฒนาชมชนและสงคม 3. ความจงรกภกดดานการบอกตอผอนใหมาใชบรการเครอขาย AIS มความสมพนธกบเพศ อาย การศกษา อาชพ และความรบผดชอบตอสงคมขององคกรดานการดแลรกษาสงแวดลอม 4. ความจงรกภกดดาน ความรสกเมอมผอนพดถงเครอขาย AIS ในทางทไมด มความสมพนธกบเพศ อาย การศกษา อาชพ และความรบผดชอบตอสงคมขององคกรดานการก ากบดแลกจการทด 5. ความจงรกภกดดานความภมใจในสทธประโยชนทไดรบจากสทธ AIS Plus หรอสทธลกคา Serenade มความสมพนธกบ อาย การศกษา อาชพ ความรบผดชอบตอสงคมขององคกร ดานความรบผดชอบตอผบรโภค และการดแลรกษาสงแวดลอม131 ___________________________

130ปารณา ประยกตวงศ และ แมท โอเซน, รายงานวจยเรองการพฒนา CSR ในประเทศไทย และบทบาทอาสาสมคร [ออนไลน], เขาถงเมอมถนายน 2553.เขาถงไดจาก www.ngobiz.org/csr.php (

131วภาดา วระสมฤทธ, ‚ความรบผดชอบตอสงคมขององคกรทมผลตอความจงรกภกดของลกคาของบรษท แอดวานซ อนโฟร เซอรวส จ ากด (มหาชน)‛ (สารนพนธ นพนธปรญญาบรหารธรกจมหาบณฑต สาขาวชาการตลาด คณะบรหารธรกจ มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ, 2553), บทคดยอ.

111

งานวจยตางประเทศ ลทวจ (Leithwoog) ด าเนนการวจยเรองผลกระทบของภาวะผน าการเปลยนแปลงบน

เงอนไขขององคกรและความสมพนธของนกเรยนกบโรงเรยน จากการส ารวจตวอยางอาจารย 1,762 คน และ นกเรยน 9,941 คน ในโรงเรยนใหญประจ าอ าเภอ โดยการรเรมในการปรบโครงสรางองคกรในโรงเรยนสวนมาก และตงสมมตฐานวาภาวะผน าการเปลยนแปลงมผลกระทบอยางมนยส าคญถงความสามารถในการพฒนาของบคคลและองคกรโดยรวม โดยอาศยสงกระตนและการแกไขปญหาท เกยวของกบเครองมอในการปรบโครงสรางองคกรในระดบสง การเปลยนแปลงของภาวะผน าจะถกสรางขนภายใตเงอนไขเหลาน จากผลการวจยมหลกฐานชว าการปฏบตเพอการเปลยนแปลงน ไดสนบสนนในเรองการพฒนาขดก าลงความสามารถและการปฏบตหนาทอยางมนยส าคญ อยางไรกตามในดานจตวทยาสงคมศาสตรจะสงผลกระทบอยางแทจรงถงผลลพธในการเปลยนแปลงองคกรและการเพมขดความสามารถ ซงการส ารวจถงผลกระทบความสมพนธของการปฏบตของภาวะผการเปลยนแปลงในการเลอกสภาพแวดลอมขององคกรและความเกยวของของนกเรยนกบโรงเรยน แสดงใหเหนถงผลกระทบทเปนนยส าคญอยางมากของภาวะผน าบนเงอนไขขององคกร และเปนผลกระทบตอความเกยวของตอนกเรยนทงหมดภายในโรงเรยน132 จง, เชา และว (Jung, Chow และ Wu) ด าเนนการวจยเรองบทบาทของภาวะผน าการเปลยนแปลงในการเพมขดความสามารถนวตกรรมในองคกร จากการส ารวจและรวบรวมขอมลจากบรษทในประเทศไตหวน จ านวน 32 บรษท พบวา บทบาทของภาวะผน าการเปลยนแปลงในการเพมขดความสามารถนวตกรรมในองคกรมความสมพนธกนโดยตรงในเชงบวก ทงการมอบอ านาจและการสนบสนนในการเพมขดความสามารถนวตกรรมในองคกร อยางมนยส าคญกบองคกร133

___________________________ 132Kenneth Leithwoog, ‚The effects of transformational leadership on organization

conditions and student engagement with school‛ ( MA. Centre of Leadership Development, Ontario Institute for Studies in Education, Toronto University, 2000), abstracts.

133Dong I Jung, Chee Chow and Anne Wu, ‚The role of transformational leadership in enhancing organization innovation : Hypotheses and some preliminary finding” ( MA. Department of Management, San Diego San Diego University, 2003), abstracts.

112

โอซาราล (Ozaralli) ด าเนนการวจยเรองผลกระทบของภาวะผน าการเปลยนแปลงตอการมอบอ านาจและประสทธภาพของทม โดยมวตถประสงคของการท าวจยเพอศกษาถงภาวะผน าการเปลยนแปลงทมความสมพนธกบการมอบอ านาจหนาทและประสทธภาพของทม ซงเปนสวนหนงของการบรณาการของรปแบบภาวะผน าตวอยาง รปแบบภาวะผน าการเปลยนแปลงของผบงคบบญชาและตงสมมตฐานวามความสมพนธกบจดแขงของผใตบงคบบญชาและประสทธภาพของทม ลกจาง 156 คน จากหลากหลายอตสาหกรรมใหคะแนนถงพฤตกรรมภาวะผน าการเปลยนแปลงของผบงคบบญชาของเขา และยงใหคะแนนในการมอบหมายอ านาจหนาท พวกเขายงประเมนคาประสทธภาพของทมในดานพฒนาการของทม การสอสารกน และผลการท างานของทม ผลการส ารวจชวาภาวะผน าการเปลยนแปลงไดสงเสรมใหความคาดหมายตอผใตบงคบบญชา ผลงาน ประสบการณ และยงเพมประสทธภาพของทมตามมาดวย 134 กลเลสเป (Gillespie) ด าเนนการวจยเรองภาวะผน าการเปลยนแปลงและคณคารวมตอการสรางกรอบความไววางใจ โดยใหสมาชก 83 คนของทม R&D ท าแบบสอบถามเรองความไววางใจระหวางบคคลทเปนศนยรวมในการสนบสนนใหเกดประสทธภาพของทม ในขณะทผน าทมมบทบาทตนๆในการสรางและพฒนาความไววางใจ การวจยไดทดสอบคณลกษณะพเศษของภาวะผน าในการปฏบตทท าใหเกดความไววางใจตอตวผน า จากการศกษานไดศกษาถงความสมพนธระหวางการปฏบตของกลมภาวะผน าและความไววางใจของสมาชกในทม ในตวของผน าของพวกเขา พบวาการเปลยนแปลงของความไววางใจของสมาชกในทมทมตอผน า เมอมการตดสนใจ การสอสารในการรวบรวมวสยทศนและการแบงปนความคดเหนกนกบผน า ความไววางใจในตวผน ากเปนความเกยวของทชดเจนทสอถงประสทธภาพของผน า135 ดออนน (Dionne) ด าเนนการวจยเรองภาวะผน าการเปลยนแปลงและประสทธภาพของทม พบวาอดมการณ แรงบนดาลใจ หรอ อทธพลตอจตใจ การกระตนความคด วจารณญาณ จะถกสรางและแสดงออกมาในรปแบบตางๆ เชน การแสดงวสยทศน การตดสนใจรวมกนเปนทมการท างานเปนทม และการจดการปญหาทเกดขนในทม โดยสงทแสดงออกมายงสวนรวมนจะสงผล ___________________________

134Nurdan Ozaralli, ‚The effects of transformational leadership on empowerment and team effectiveness‛ ( Faculty of Business Administration, Marmara University, Leadership & Organization Development Journal, Vol. 24 Iss: 6, page 335-344, 2003), abstracts.

135Nicole A. Gillespie, ‚Transformational leadership and shared values : the building blocks of trust‛ ( Melbourne Business school, university of Behavioural Sciences, University of Melbourne, Journal of Managerial Psychology, Vol. 19 Iss: 6, page 586-607, 2004), abstracts.

113

กระทบในเชงบวกในดานการสอสาร การเปนอนหนงอนเดยวกน และการจดการความขดแยงทเกดขน สงตางๆเหลานจะเขามามสวนเกยวของในการพฒนาทม การฝกซอม และโครงสรางของทม และทศทางของทมในอนาคต136

ฉตรแกว (Chutkaew) จากมหาวทยาลยนอตตงแฮมขององกฤษ สรปไวในรายงานปรญญานพนธเรอง Sustainable Competitive Advantage of Strategic Corporate Social Responsibility in Thai Companies วา ในปจจบนทามกลางกระแสการแขงขนทรนแรงในทางการตลาด ซเอสอาร เปนมมมองเชงกลยทธซ งองคกรชนน านนไมไดแขงขนความเปนผน ากนแค เพยงดานความแตกตางของผลตภณฑและดานตนทนทต า แต ซเอสอาร ยงเสรมสรางความแขงแกรงและความตระหนกของตราสนคา (Brand) และชอเสยงขององคกร ดงนนองคกรธรกจในประเทศไทยสวนใหญสนใจทจะเขยนและเชอมโยง ซเอสอาร ไวในวสยทศน (Vision) และพนธะกจ (Mission) ขององคกรดวย137

วตแมน, ซเจล และจาวดาน (Waldman, Siegel and Javidan.) ด าเนนการวจยเรององคประกอบภาวะผน าการเปลยนแปลงของประธานเจาหนาทบรหารและความรวมมอในความรบผดชอบตอสงคมขององคกร โดยใชทฤษฎภาวะผน าการเปลยนแปลงในการส ารวจบทบาทของประธานเจาหนาทบรหารในขอบเขตการตดสนใจทองคกรนนๆ มสวนเกยวของในการรบผดชอบตอสงคม เขาทดสอบทฤษฎนโดยใชขอมลจากชาวอเมรกน 56 คน และบรษทของชาวแคนาดา พบวาการกระตนทางดานความคดของประธานเจาหนาทบรหารเปนนยส าคญซงเกยวพนถงแนวโนมขององคกรเกยวกบแผนกลยทธความรบผดชอบตอสงคมขององคกร หรอ กจกรรมความรบผดชอบตอสงคมขององคกร เหลานน โดยมากจะเชอมโยงไปถงแผนกลยทธในระดบบรหารและความรวมมอขององคกร ดงนนการศกษาทละเลยบทบาทของความเปนผน าในความรบผดชอบตอสงคมอาจใหผลสรปทไมแนชดเกยวกบผลลพธทได นอกจากนเขายงวจารณถงทฤษฎภาวะผน าการเปลยนแปลง

___________________________

136Shelly D. Dionne, ‚Transformational leadership and team performance‛ ( School of Management and Center for Leadership Studies, Binghamton University, Journal of Organization change management, Vol. 17 Iss: 2, page 177 -193, 2004), abstracts.

137Chutchanok Chutkaew , ‚Sustainable Competitive Advantage of Strategic Corporate Social Responsibility in Thai Companies” (MA. Corporate Strategy and Governance’s dissertation, Nottingham University, 2006), abstracts.

114

ในเรองของการเนนในเรองคณสมบตหรอความสามารถพเศษของภาวะผน ามากเกนไป สงนจะน าไปส การทบทวนแนวความคดในเรองภาวะผน าการเปลยนแปลงซงเนนองคประกอบดานการกระตนแนวความคดในบรบทของความรบผดชอบตอสงคม138

วารง, ลเวอร และเบอเกส (Waring, Lewer and Burgess) ด าเนนการวจยเรองความรวมมอดานความรบผดชอบตอสงคมและความสมพนธดานการจางงานโดยเฉพาะบรษทขามชาต พบวาการพยายามวางต าแหนงขององคกรใหเปนพลเมองทใหความรวมมอเปนอยางดในการรบผดชอบสงคม เพอปกปองชอเสยงและรกษาภาพลกษณของตราสนคา โดยบรษททเปนพลเมองทดอาจไดขนชออยในรายชอของดชน Social Responsibility Investment (SRI.) ดงนนจงน ามาสเปาหมายการลงทนใน SRI ชอเสยงขององคกรทดนนมาจากพนฐานในเรองการใหความรวมมอในสงคมอยางด และรวมไปถงการเสาะหาและรกษาแรงงานทมคณภาพสงและการขยายใบอนญาตทางสงคมของบรษท ไปยงตลาดใหมและสถานทตงใหม การเพมชอเสยงในดานความรบผดชอบตอสงคมนนสามารถท าไดงายขน โดยการลงทนและเรมตนธรกจในเสถานททมความหวงใยในดานความรบผดชอบตอสงคมอยางมาก เขาส ารวจความเคลอนไหวในดานความรวมมอในการรบผดชอบตอสงคมและส ารวจอทธพลของมนทมความเกยวพนธกบกระบวนการในการจางงานในทท างาน เขาเสนอแนะวาการพฒนากจกรรมเพอสงคมรวมกบการปฏรปการปกครองขององคกรจะสรางความกดดนในเรองการประยกตใชและรกษามาตรฐานแรงงานในระดบขามชาต รวมไปถงการเปลยนแปลงการด าเนนงานของ บรษททวโลกและเขาถงประเทศทมขอจ ากดในเรองมาตรฐาน และ สทธแรงงาน การเคลอนไหวความรบผดชอบตอสงคมขององคกร ยงสามารถเพมศกยภาพขององคกรในดานความสมพนธกบการจางงานทงในชาตและทวโลกอกดวย139

ดราน (Dirani) ด าเนนการวจยเรองการมสวนรวมในความรบผดชอบตอสงคมส าหรบทรพยากรบคคลสามารถแสดงบทบาทอะไรไดบาง ผลการวจยในเรองนโตแยงวา หนาททรพยากรบคคล สามารถรบบทบาททส าคญยงในการด าเนนงานดานความรบผดชอบตอสงคมขององคกรโดยการสอสารโดยตรงไปยงลกจาง และแผนกทเกยวของ การจดการความแตกตาง ___________________________

138Waldman, D. A., Siegel, D. S. and Javidan, M. ‚Components of CEO Transformational leadership and Corporate Social Responsibility‛ (Journal of Management Studies, Vol. 43: page 1703 -1725, 2006), abstracts.

139Peter Waring, John Lewer anf John Burgess, D. A., Siegel, D. S. and Javidan, M. ‚The Corporate Social Responsibility of Employment Relations‛. [online], accessed 25 August 2010. Available from www.newcastle.edu.au/resource/fuculties/20%

115

หลากหลายและความสมพนธในกลม งานวจยนชใหเหนความส าคญอยางยงกบการด าเนนงาน เจรญเตบโตรวมกนของทรพยากรบคคลและความรบผดชอบตอสงคมขององคกร และจบตาในบทบาทของทรพยากรบคคล ซงสนนษฐานวาจะสามารถสงเสรมงานดานความรบผดชอบตอสงคมขององคกรได140 เบนเดล และเอกราวา (Bendale and Agrawal) ด าเนนการวจยเรองความรบผดชอบตอสงคมขององคกรตอการพฒนาอยางยงยนบนวถสเขยว พบวาความรบผดชอบตอสงคมขององคกร คอการทธรกจค านงถงผลประโยชนของสงคม โดยการรบผดชอบในดานของผลกระทบทก เๆรองและทกคนทธรกจเขาไปเกยวของ รวมไปถงสงแวดลอมดวยวถสเขยว คอปรชญาและความกงวลของสงคมเพอทจะอนรกษและปกปองสงแวดลอม ในขณะทสงขบเคลอนของ ความยงยนบนวธสเขยวดานความรบผดชอบตอสงคมขององคกร สวนมากนนเกดจากขอบงคบโดยตรง ผลการวจยแสดงใหเหนวาสรางสงเหลานขนแลว กจกรรมเหลานจะสามารถขบเคลอนใหเกดการปรบปรงธรกจในหลายพนท โปรแกรมทน ามาประยกตใชกบภาคธรกจในตอนนสามารถเขามาชวยใหธรกจบรรลเปาหมายเหลานได โดยการขจดขอเสย ลดการใชพลงงาน ใชวตถดบทางเลอก และรวบรวมหวงโซและการเรมตนใหมอนๆ ความรบผดชอบตอสงคมขององคกรบนวถสเขยว คอแนวความคดรเรมขององคกรทจะสอสารถงผบรโภค ในเรองการบรโภคทยงยน ทงลกจางและคนในสงคมทงหมดจะเปนสวนหนงทจะชวยใหเกดพฤตกรรมวถสเขยว141 คาซาม, ลกา และแนคคาซ (Kazmi, Leca and Naccache) ด าเนนการวจยเรองความรบผดชอบตอสงคมขององคกรตอจตวญญาณใหมในตราสนคาของทนนยม โดยการอางองจากหนงสอการจดการเขาและโตแยงในเรอง ‚จตวญญาณของระบบนายทน‛ ซงปรากฏขนระหวางกอนศตวรรษท 21 ทเขารจก ความรวมมอทางสงคม คอ จตวญญาณใหมในตราสนคาของทนนยม เพราะในยคนนมนไดรบความนยมมาก ในการจดการอยางเปนลายลกษณอกษร เขาโตแยงวาการรวมมอทางสงคมเปนการน าเสนอเหตผลสนบสนนใหมทจะกระตนลกจางเพอใหเกดแนวความคดใหม ซงสนบสนนการใหความรวมมอตอสงคมเปนสงทสมควรปฏบต142 ___________________________

140Ali M. Dirani ‚Corporate Social Responsibility what role for human resource?‛. [online], accessed 25 August 2010. Available from www.scribd.com/doc/36391002/CSR-What-Role-for-HR -, abstracts.

141Shilpa Bendale and Priti Agrawal. ‚CSR : Sustainable development by going green‛. [online], accessed 25 August 2010. Available from www.gbmf.info/2009/CSR_ Shilpa.pdf, abstracts.

142Bahar Ali Kazmi, Bernard Leca and Philippe Naccache, ‚Corporate Social Responsibility : The brand new spirit of capitalism‛. [online], accessed 25 October 2010. Available from www.mendeley.com/research, abstracts.

116

สรป

ในปจจบนการบรหารสถานศกษานน ผบรหารสถานศกษาตองใชกระบวนการการบรหารทมประสทธภาพโดยภาระงานตามโครงสรางขนพนฐานของสถานศกษา ทงงานบรหารงบประมาณ งานบรหารวชาการ งานบรหารบคคล และงานบรหารทวไป เพอรกษามาตรฐานของสถานศกษา แตสถานการณแวดลอมทก าลงเปลยนแปลงไปตามกระแสโลกาภวตนยคโลก “สงคมฐานความร” สยคโลก ‚หลงสงคมฐานความร‛ การบรหารสถานศกษานนตองอาศยภาวะผน าการเปลยนแปลง ทมปจจยและองคประกอบของภาวะผน าการเปลยนแปลง ซงเกยวของกบตวแบบของปจจยทส าคญส าหรบภาวะผน า อนประกอบดวยองคประกอบหลก 2 ประการใหญ และ8 ประการยอย อนไดแก องคประกอบหลกประการท 1) ดานพฤตกรรม (Behaviors) ซงมองคประกอบยอย ดานการสอสาร (Communication) ดานความไววางใจ (Trust) ดานความเอาใจใสดแล (Caring) ดานการสรางโอกาสหรอความเสยง (Creating Opportunities or Risk) และองคประกอบหลกประการท 2) ดานลกษณะพเศษเฉพาะ (Characteristics) ซงมองคประกอบยอย ดานความเชอมนในตนเอง (Self-Confidence) ดานการก าหนดต าแหนงการมอบอ านาจ (Empowerment Orientation) ดานวสยทศนหรอขดความสามารถดานกระบวนการเรยนร (Vision or Cognitive Capability ) ดานบรบทองคกรหรอวฒนธรรม (Organizational Context or Culture ) เพอก าหนดยทธศาสตรทสรางสรรค และพนธกจ จากโอกาส ทภาคธรกจเอกชน ก าลงแสวงหาจดรวมทจะเขามาสนบสนนทางดานการศกษาและแสดงความรบผดชอบตอสงคม อนมองคประกอบหลก 8 ประการ คอ การก ากบดแลกจการทด การค านงถงสทธมนษยชน การปฏบตดานแรงงาน การดแลสงแวดลอม การด าเนนงานอยางเปนธรรม การใสใจตอผบรโภค การรวมพฒนาชมชนและสงคม และการจดท ารายงานดานสงคมและสงเเวดลอม เพอใหเกดการพฒนาแบบยงยน และสมดลทง 3 ดาน บนพนฐานของไตรกปปยะ (Triple Bottom Lines : Planet-People-Profit) พรอมทงบรรลเปาหมายรวมกนทวทงสงคมและไดรบการยอมรบวาเปนผทมการศกษาทแท ตรงตามหลกปรชญาการศกษาทวา “การศกษาคอความเจรญงอกงาม” ดงเดม ถงแมวาโลกาจะภวฒนตอไปจนเขาสยคโลกหลงสงคมฐานความรอยางสมบรณแบบกตาม

บทท 3 การด าเนนการวจย

การวจยครงนมวตถประสงคเพอทราบ 1. ภาวะผน าการเปลยนแปลงของผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษานครปฐม เขต 2 2. ความรบผดชอบตอสงคมของผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษานครปฐม เขต 2 3. ความแตกตางของภาวะผน าการเปลยนแปลงและความรบผดชอบตอสงคมของผบรหารสถานศกษาระหวางบคลากรภายในสถานศกษากบกรรมการสถานศกษาทเปนบคคลภายนอกสถานศกษาขนพนฐาน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษานครปฐม เขต 2 4. ความสมพนธระหวางภาวะผน าการเปลยนแปลงกบความรบผดชอบตอสงคมของผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษานครปฐม เขต 2 รปแบบการวจยเปนเชงพรรณนา (Descriptive research) โดยใชสถานศกษาสงกดส านกงานเขตพนทการศกษานครปฐม เขต 2 เปนหนวยวเคราะห (Unit of analysis) ซงมรายละเอยดดงตอไปน

ขนตอนการด าเนนการวจย

เพอใหการวจยบรรลตามวตถประสงค ผวจยไดก าหนดรายละเอยดของวธการด าเนนการไวดงน คอ ขนตอนท 1 การจดเตรยมโครงการวจย เปนการศกษาสภาพปญหา อปสรรค ศกษาวรรณกรรมทเกยวของ หลกการ แนวคด ทฤษฎทเกยวกบการบรหาร ดานการวางแผนจากต ารา เอกสารทางวชาการ ขอมลสารสนเทศ รวมทงงานการวจยตางๆ ทเกยวของทงใน และตางประเทศ รวมทงแหลงคนควาอนๆ ขอค าแนะน าและความเหนชอบในการจดท าโครงรางวจยจากคณะกรรมการผควบคมวทยานพนธ เสนอโครงรางวจยตอภาควชา และขออนมตจากบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร ขนตอนท 2 การด าเนนการวจย เปนขนตอนทผวจยสรางเครองมอส าหรบใชในการวจย ตรวจสอบคณภาพเครองมอโดยการหาความตรงดานเนอหา (Content validity) และความเชอมน (Reliability) เกบขอมลจากแหลงขอมลทเปนกลมตวอยาง น าขอมลทไดมาตรวจสอบความถกตองของขอมล วเคราะหขอมลทางสถต และแปลผลการวเคราะหขอมล

117

118

ขนตอนท 3 การรายงานผลการวจย เปนขนตอนการจดท ารางรายงานการวจยน าเสนอคณะกรรมการผควบคมวทยานพนธเพอตรวจสอบความถกตองปรบปรงแกไขขอบกพรองตามค าแนะน าของคณะกรรมการผควบคมวทยานพนธ และจดท าเปนรายงานวจยฉบบสมบรณ เสนอตอบณฑตวทยาลยเพอพจารณาอนมต

ระเบยบวธวจย

เพอใหการวจยครงนมประสทธภาพสงสด และสอดคลองตามวตถประสงคของการวจย ผวจยจงไดก าหนดระเบยบวธวจย ประกอบดวย แผนแบบการวจย ประชากร ตวอยางและขนาดของตวอยาง ตวแปรทศกษา เครองมอ และการสรางเครองมอ วธการเกบรวบรวมขอมลการวเคราะหขอมล และสถตทใชในการวจย ซงมรายละเอยดดงน แผนแบบการวจย การวจยครงนเปนการวจยเชงพรรณนา (Descriptive research) ในลกษณะ กลมตวอยางเดยว ศกษาสภาวการณไมมการทดลอง (the one shot, non-experimental case study) ซงแสดงดวยแผนผง (diagram) ดงน เมอ R หมายถง กลมตวอยางทสมมาศกษา

X หมายถง ตวแปรทศกษา O หมายถง ขอมลทไดจากการศกษา

ประชากร การวจยครงนประชากรประกอบดวยสถานศกษาขนพนฐาน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษานครปฐม เขต 2 จ านวน 140 แหง เปนหนวยวเคราะห (unit of analysis)

O

R X

119

กลมตวอยาง ตวอยางทใชในการวจยครงนก าหนดขนาดตวอยางโดยใชตารางประมาณขนาดกลมตวอยางของ เครจซ และมอรแกน (Krejcie and Morgan)143 ได จ านวนทงสน 103 แหง โดยการสมแบบแบงประเภท (Stratified random sampling) มขนตอนคอสมตวอยางสถานศกษาไดขนาดตวอยางตามทก าหนดตามสดสวนรายอ าเภอ ผใหขอมล ในแตละสถานศกษาทเปนกลมตวอยาง ก าหนดผใหขอมลซงประกอบดวยผอ านวยการโรงเรยน คร ประธานคณะกรรมการสถานศกษา และคณะกรรมการสถานศกษา โรงเรยนละ 4 ทาน รวมทงสน 412 คน ดงตารางท 6 ตารางท 6 แสดงประชากร กลมตวอยางและผใหขอมล

ท อ าเภอ จ านวน

สถานศกษา (โรงเรยน)

จ านวนตวอยาง (โรงเรยน)

ผใหขอมล (คน)

รวม(คน)

ผอ. คร ประธานคณะ กรรมการ

คณะกรรมการ

1 นครชยศร 40 30 1 1 1 1 120 2 บางเลน 53 39 1 1 1 1 156 3 สามพราน 37 27 1 1 1 1 108 4 พทธมณฑล 10 7 1 1 1 1 28

รวม 140 103 4 412 ทมา : ส านกงานเขตพนทการศกษานครปฐม เขต 2, “กลมตวอยางและผใหขอมล,”2553. ____________________________________________ 143Robert V.Krejcie and Daryle W. Morgan. “Determining Sample Size for Research Activities,” Educational and Psychological Measurement, 30 (1970) : 607-610.

120

ตวแปรทศกษา ตวแปรทศกษา ประกอบดวย ตวแปรพนฐาน ตวแปรตน และตวแปรตาม ดงน

1. ตวแปรพนฐาน เปนตวแปรเกยวกบสถานภาพสวนตวของผตอบแบบสอบถาม

ไดแก เพศ อาย อายราชการ ต าแหนงหนาท และระดบการศกษา

2. ตวแปรตน (X) เปนตวแปรทประกอบดวย ภาวะผน าการเปลยนแปลง

(Transformational leadership) จากการสง เคราะหทฤษฎของ มาแชลล และ มอลล

(Marshall and Molly) ท มปจ จย และองคประกอบตา งๆ ของภาวะผ น าก า ร

เปล ย นแปลง ซ ง เ ก ย วขอ ง กบตวแบบของปจจยท ส า คญส าหรบภาวะผ น า อน

ประกอบดวยองคประกอบหลก 2 องคประกอบ และ8 องคประกอบยอย ดงน

2 .1 องคประกอบหลกดานพฤตกรรม (X1) ซงมองคประกอบยอย ดงน

2.1.1 ดานการสอสาร (Communication) ( X1.1 ) หมายถง ผบรหารใชการสอสารเพอเปนการกระตนใหผใตบงคบบญชาสามารถเขาใจและด าเนนการตามวสยทศนของตนเองได ผบรหารเปนแบบอยางในการอทศตนเองโดยมความมงหมายเพอท าใหวสยทศนด ารงอยไดอยางชดเจนและเปนไปตามความคาดหวงอยางสงของผใตบงคบบญชา ผบรหารแสดงใหเหนถงความเชอมนในศกยภาพของผใตบงคบบญชาในอนทท าใหผใตบงคบบญชามความเชอมนทจะท าใหบรรลเปาหมาย และยนยอมมอบอ านาจใหผใตบงคบบญชา ผบรหารแสดงใหเหนถงความคดสรางสรรคและพดเปรยบเทยบเพอสรางความเขมแขงของแนวคดทสมพนธกบวสยทศน และกระตอรอรนทจะรบฟงขอมลขาวสารจากผใตบงคบบญชา

2.1.2 ดานความไววางใจ (Trust) ( X1.2 ) หมายถง ผบรหารมสวนรวมในการสราง

ความไววางใจในการปฏบตงานของผใตบงคบบญชา ทงในปจจบนและอนาคต โดยไมมความ

เคลอบแคลงสงสยและความมนใจตอการปฏบตงานของผใตบงคบบญชา ผบรหารท าใหรสก

อบอบใจและปลอดภยในสมพนธภาพระหวางผบรหารและผใตบงคบบญชา ผบรหารรกษาค ามน

สญญาและปฏบตงานใหบรรลเปาหมายตามความรบผดชอบ ผบรหารสรางความไววางใจใหกบ

ผใตบงคบบญชาใหไมมความวตกกงวล

2.1.3 ดานความเอาใจใสดแล (Caring) ( X1.3 ) หมายถง ผบรหารแสดงใหเหนถง

การเอาใจใสดแลผใตบงคบบญชา และใหการสนบสนนอยางเสมอภาค ผบรหารใหคณคากบ

ความสามารถและทกษะพเศษเฉพาะของแตละบคคล สรางความมนใจใหบคคลากรรสกวาเปน

สวนหนงขององคกร

121

2.1.4 ดานการสรางโอกาสหรอความเสยง (Creating Opportunities or Risk )

( X1.4 ) หมายถง ผบรหารสรางสรรคโอกาสใหแกผใตบงคบบญชา เพอใหเขาใจถงความรบผดชอบ

และหนาทปฏบตงาน สรางความมนใจตอผใตบงคบบญชา วาเปนบคคลทมความร ทกษะ และ

ความสามารถปฏบตงานไดอยางถกตอง ท าใหผใตบงคบบญชามความเชอมนในตนเองและเชอมน

ในความสามารถของตนเอง ผบรหารมความเตมใจในการมอบอ านาจใหแกผใตบงคบบญชา โดยใชตวอยาง

ดานลบเพอแสดงใหเหนมมมองของผบรหาร ผบรหารเหนความเสยงเปนโอกาสทจะมอบหมายให

ผใตบงคบบญชาปฏบตภาระกจทยากหรอเปนอนตรายโดยหวงวาจะประสพความส าเรจมากยงขน

2 .2 องคประกอบหลกดานลกษณะพ เศษเฉพาะ (Characteristics) (X2) ซ งม

องคประกอบยอย ดงน

2.2.1 ดานความเชอมนในตนเอง (Self-Confidence) ( X2.1 ) หมายถง ผบรหารใช

ต าแหนงหนาทสรางความเชอมน โดยการด าเนนการตามวสยทศน ผบรหารรจกตวตนและจดแขง

ของตน และสามารถมนใจไดวามความเหมาะสมกบความตองการขององคกร มความเชอมนใน

ตนเองเชงบวกและมความมนใจในการแกปญหาความเสยงไดส าเรจ โดยไมเคยมความรสกกลว

2.2.2 ดานการก าหนดต าแหนงการมอบอ านาจ (Empowerment Orientation)

( X2.2 ) หมายถง ผบรหารก าหนดต าแหนงการมอบอ านาจใหแกผใตบงคบบญชา เพอใหการ

ปฏบตงานบรรลตามผลลพธทตนเองคาดหวงไว ผบรหารเสรมพลงใหผใตบงคบบญชาได

ตระหนกถงวสยทศนทก าหนดไว และมอบอ านาจใหผใตบงคบบญชาด าเนนงานตามความร

ความสามารถ

2.2.3 ดานวสยทศนหรอขดความสามารถในกระบวนการเรยนร (Vision or Cognitive Capability) ( X2.3 ) หมายถง ผบรหารสามารถเรยนรความซบซอนของปญหาในกระบวนการปฏบตงานและสามารถเหนความสมพนธซงสงผลกระทบระยะยาวตอองคกร มกระบวนการคดในหลากหลายมตภายใตสภาวะแวดลอมทไมแนนอนและสามารถวางแผนอยางรอบคอบทจะสรางความสมพนธในการตดสนใจตางๆ ไดเปนอยางด มขดความสามารถในเรองกระบวนการเรยนรและกลาทจะเผชญกบความซบซอนของปญหาตาง ๆและสามารถทจะก ากบดแลการตดสนใจทงหมดตามล าดบความส าคญจากการด าเนนกจกรรมทส าคญโดยการสรางทางเลอกทหลากหลาย

122

2.2.4 ดานบรบทองคกรหรอวฒนธรรม (Organizational Context or Culture) ( X2.4 ) หมายถง ผบรหารมคณลกษณะทสามารถสรางอทธพลตอวฒนธรรมองคกรโดยกระตนใหเหนความส าคญของการเปลยนแปลง มการก าหนดทศทางขององคกรโดยผานการก าหนดวสยทศนทชด เจนและสอสารใหองคกรทราบวสยทศน และความสามารถโนมนาวใหผใตบงคบบญชาน าวสยทศนไปใชในการปฏบตงาน

3. ตวแปรตาม (Y) เปนตวแปรทประกอบดวย ความรบผดชอบตอสงคมของผบรหาร

ตามแนวคดของสถาบนไทยพฒน มลนธบรณะชนบทแหงประเทศไทย ในพระบรมราชปถมภ ซงม

องคประกอบหลกของความรบผดชอบตอสงคมของผบรหารสถานศกษา 8 ประการ ดงน

3.1 การก ากบดแลกจการทด (Organization Governance) (Y1) หมายถง ผบรหาร

ควรก าหนดหนาทใหคณะกรรมการฝายบรหารและผมสวนไดสวนเสย สามารถสอดสองดแล

ผลงานและการปฏบตงานขององคกรได เพอแสดงถงความโปรงใส พรอมรบการตรวจสอบ และ

สามารถชแจงใหผมสวนไดเสยไดรบทราบถงผลการปฏบตงานได

3.2 การค านงถงสทธมนษยชน (Human Rights) (Y2) หมายถง ผบรหารตอง

ค านงถงสทธขนพนฐานของมนษย โดยสทธดงกลาวควรครอบคลมถงสทธความเปนพลเมอง สทธ

ทางการเมอง สทธทางเศรษฐกจ สงคม และวฒนธรรม และสทธตามกฎหมาย

3.3 การปฏบตดานแรงงาน (Labor Practices) (Y3) หมายถง ผบรหารตอง

ตระหนกวาแรงงานไมใชสนคา ดงนนแรงงานจงไมควรถกปฏบตเสมอนเปนปจจยการผลต

3.4 การดแลสงแวดลอม (Environment) (Y4) หมายถง ผบรหารจ าเปนตอง

ค านงถงหลกการปองกนปญหามลพษ (Environmental protection) การบรโภคอยางยงยน

(Sustainable Consumption) และการใชทรพยากรอยางมประสทธภาพในการด าเนนการการบรหาร

และบรการ

3.5 การด าเนนงานอยางเปนธรรม (Fair Operating Practices) (Y5) หมายถง

ผบรหารแตละคนควรแขงขนกนอยางเปนธรรมและเปดกวาง ซงจะชวยสงเสรมประสทธภาพใน

การลดตนทนการบรหารหรอการบรการ การพฒนานวตกรรมการบรหาร การบรการ และ

กระบวนการใหม ๆรวมถงจะชวยขยายการเตบโตขององคกรและมาตรฐานการครองชพในระยะยาว

3.6 การใสใจตอผบรโภค (Consumer Issues) (Y6) หมายถง ผบรหารตองเปด

โอกาสใหผบรโภคไดรบทราบขอมลในการบรหารและการใชบรการอยางเหมาะสม ทงยงตองให

123

ความส าคญกบการพฒนาคณภาพและการบรการทเปนประโยชนตอสงคม โดยค านงถงความปลอดภยและสขภาพ

ของผบรโภค นอกจากนเมอพบวาคณภาพไมเปนไปตามเกณฑทก าหนด ผบรหารกจะตองมกลไกในการ

แกไขปญหา พรอมทงยงตองใหความส าคญกบกฎหมาย และถอปฏบตอยางเครงครดอกดวย

3.7 การรวมพฒนาชมชนและสงคม (Contribution to the Community and

Society) (Y7) หมายถง ผบรหารตองวางแนวนโยบายเพอสรางจตอาสาตอสาธารณะและจตใจท

เออเฟอเผอแผ และด าเนนกจกรรมทเปนรปธรรมในการชวยเหลอแบงปนสสงคมและสาธารณะ

ประโยชน และสงเสรมศลธรรมอนดแกบคคลทงภายในและภายนอกองคกร

3.8. การจดท ารายงานดานสงคมและสงเเวดลอม (Reporting) (Y8) หมายถง

ผบรหารตองจดท ารายงานผลทแสดงถงความรบผดชอบขององคกรตอผมสวนไดสวนเสยในสงคม

ตามแนวทางของการพฒนาอยางยงยน (Sustainable Development) เพอใหเกดการพฒนาแบบ

สมดลบนพนฐานทง 3 ดาน ไดแก สงแวดลอม (Planet) สงคม (People) และเศรษฐกจ (Profit) ตาม

หลก “หลกไตรกปปยะ” (Triple Bottom Line)

เครองมอทใชในการวจย เครองมอทใชในการวจยครงน เปนแบบสอบถาม (Questionnaire) จ านวน 1 ฉบบ โดยแบงเปน 3 ตอน ลกษณะเครองมอ วธการสราง และการใหคะแนนในแตละตอน ดงน ตอนท 1 สอบถามเกยวกบสถานภาพสวนตวของผตอบแบบสอบถาม มลกษณะเปนแบบตรวจสอบรายการเกยวกบ เพศ อาย อายราชการ (อายงาน) ต าแหนงหนาท ระดบการศกษา

ตอนท 2 เปนแบบสอบถามเกยวกบภาวะผน าการเปลยนแปลงของผบรหารสถานศกษาขน

พนฐาน ซงเปนแบบสอบถามทผวจยสรางขนตามแนวคดของ มาแชลล และมอลล (Marshall and

Molly) จ านวน 31 ขอ และแบบสอบถามปลายเปดเพอถามความคดเหนและขอเสนอแนะเกยวกบ

ภาวะผน าการเปลยนแปลงของผบรหารสถานศกษา

ตอนท 3 เปนแบบสอบถามเกยวกบความรบผดชอบตอสงคมของผบรหารสถานศกษาขน

พนฐาน ซงเปนแบบสอบถามทผวจยสรางขนตามแนวคดของสถาบนไทยพฒน มลนธบรณะชนบท

แหงประเทศไทย ในพระบรมราชปถมภ จ านวน 24 ขอ และแบบสอบถามปลายเปดเพอถามความ

คดเหนและขอเสนอแนะเกยวกบความรบผดชอบตอสงคมของผบรหารสถานศกษา

124

แบบสอบถามตอนท 2 และตอนท 3 เปนแบบสอบถามชนดจดอนดบคณภาพ 5 ระดบของ ไลเคอรท (Likert)144 การก าหนดคาคะแนนของชวงน าหนกเปน 5 ระดบ โดยแตละระดบคะแนนมความหมายดงน

ภาวะผน าการเปลยนแปลง ระดบ 5 หมายความวา ภาวะผน าการเปลยนแปลงของผบ รหารในเ รองนนๆ มการปฏบตในระดบ มากทสด ระดบ 4 หมายความวา ภาวะผน าการเปลยนแปลงของผบ รหารในเ ร องนนๆ มการปฏบตในระดบ มาก ระดบ 3 หมายความวา ภาวะผน าการเปลยนแปลงของผบ รหารในเ รองนนๆ มการปฏบตในระดบ ปานกลาง ระดบ 2 หมายความวา ภาวะผน าการเปลยนแปลงของผบ รหารในเ รองนนๆ มการปฏบตในระดบ นอย ระดบ 1 หมายความวา ภาวะผน าการเปลยนแปลงของผบ รหารในเ รองนนๆ มการปฏบตในระดบ นอยทสด ความรบผดชอบตอสงคมของผบรหารสถานศกษา

ระดบ 5 หมายความวา ความรบผดชอบตอสงคมของผบรหารสถานศกษาในเรองนนๆ มการปฏบตในระดบ มากทสด ระดบ 4 หมายความวา ความรบผดชอบตอสงคมของผบรหารสถานศกษาในเรองนนๆ มการปฏบตในระดบ มาก ระดบ 3 หมายความวา ความรบผดชอบตอสงคมของผบรหารสถานศกษาในเรองนนๆ มการปฏบตในระดบ ปานกลาง ระดบ 2 หมายความวา ความรบผดชอบตอสงคมของผบรหารสถานศกษาในเรองนนๆ มการปฏบตในระดบ นอย ระดบ 1 หมายความวา ความรบผดชอบตอสงคมของผบรหารสถานศกษาในเรองนนๆ มการปฏบตในระดบ นอยทสด ___________________________

144Rensis Likert, อางใน พวงรตน ทวรตน, วจยทางพฤตกรรมศาสตร (กรงเทพฯ : โรงพมพและท าปกเจรญผล,2531), 114-115.

125

และแบบสอบถามปลายเปดในสวนทายของแบบสอบถามทงตอนท 2 และตอนท 3 เพอถามความคดเหนและขอเสนอแนะเกยวกบภาวะผน าการเปลยนแปลงและความรบผดชอบตอสงคมของผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษานครปฐม เขต 2

การสรางและพฒนาเครองมอ ผวจยไดด าเนนการสรางเครองมอโดยมขนตอน ดงน

1. ศกษาวรรณกรรมทเกยวของเพอน าผลจากการศกษามาสราง ปรบปรง และพฒนาเปนเครองมอ ในตอนท 2 และตอนท 3 ภายใตค าแนะน าของอาจารยผควบคมวทยานพนธ

2. ตรวจสอบความตรงเชงเนอหา (Content validity) โดยผเชยวชาญทมประสบการณ

จ านวน 5 ทาน แกไข ปรบปรง โดยใชเทคนค IOC (Index of Item Objective Congruence)

3. น าแบบสอบถามทปรบปรงแกไขแลว ไปทดลองใช (Try - out) กบผด ารงต าแหนง

ผอ านวยการโรงเรยน ครผสอน ประธานคณะกรรมการสถานศกษา และคณะกรรมการสถานศกษา

ในสถานศกษาสงกดส านกงานเขตพนทการศกษานครปฐม เขต 1 ทไมใชกลมตวอยาง จ านวน 8

แหง สถานศกษาละ 4 ฉบบ รวมจ านวนแบบสอบถามทงหมด 32 ฉบบ

4. น าแบบสอบถามทไดรบกลบคนมาค านวณหาคาความเชอมน (Reliability) ตามวธการ

ของครอนบาค (Cronbach)145 โดยใชสมประสทธแอลฟา ( coefficient) ไดคาความเชอมน ตอนท

2 เทากบ 0.9723 ตอนท 3 เทากบ 0.9703 และคาความเชอมนทงฉบบเทากบ 0.9837

การเกบรวบรวมขอมล ผวจยไดเกบรวบรวมขอมลจากสถานศกษาทเปนกลมตวอยางผตอบแบบสอบถามทเปนผ

ด ารงต าแหนงในคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน ไดแก ผอ านวยการโรงเรยน ครผสอน ประธานคณะกรรมการสถานศกษาและคณะกรรมการสถานศกษา โดยด าเนนการตามขนตอนดงตอไปน 1. ผวจยขอหนงสอจากบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร เพอขอความอนเคราะห

จดท าหนงสอขอความรวมมอในการเกบขอมลเพอท าวจยไปยงผอ านวยการสถานศกษา สงกด

_______________________________________ 145Lee j. Cronbach, Essentials of Psychological Testing, 3rd ed. (New York : Harper &

Row Publisher, 1974), 161.

126

ส านกงานเขตพนทการศกษานครปฐม เขต 2 ทเปนกลมตวอยาง

2. ผวจยเดนทางไปเกบรวบรวมขอมลดวยตนเอง

การวเคราะหขอมล เมอไดรบแบบสอบถามกลบมาแลว ผวจยไดด าเนนการดงน

1. ตรวจสอบความสมบรณของแบบสอบถามทไดรบกลบคนจ านวน 404 ฉบบ จด

ระเบยบขอมลและลงรหสขอมล

2. จดท าตารางแจกแจงคะแนน (Tally sheet) เพอกรอกคะแนนใหสอดคลองกบ

แผนการวเคราะหขอมลและระเบยบวธการทางสถตทใช

3. น าขอมลดงกลาวไปวเคราะหโดยใชโปรแกรมส าเรจรป

สถตทใชในการวจย

1. การวเคราะหสถานภาพสวนตวของผตอบแบบสอบถาม จากแบบสอบถามตอนท 1

โดยใชคารอยละ

2. การวเคราะหขอมลภาวะผน าการเปลยนแปลงกบความรบผดชอบตอสงคมของผบรหาร

สถานศกษา จากแบบสอบถามตอนท 2 และ 3 ใชสถตเบองตนคอ คาเฉลย (X) และ สวนเบยงเบน

มาตรฐาน (S.D.)

3. การวเคราะหความแตกตางของขอมลภาวะผน าการเปลยนแปลง (X) กบความ

รบผดชอบตอสงคมของผบรหารสถานศกษา ( Y ) ระหวางบคลากรภายในสถานศกษากบกรรมการ

สถานศกษาทเปนบคคลภายนอกสถานศกษา โดยใชการวเคราะหความแตกตางดวยคาท (t-test)

4. การวเคราะหภาวะผน าการเปลยนแปลง (X) ทสมพนธกบความรบผดชอบตอ

สงคมของผบรหารสถานศกษา (Y) โดยใชสมประสทธสหสมพนธของ เพยรสน (Pearson’s

product-moment correlation coefficient)146

_______________________________________ 146ปราณ นลกรณ และ วรานนท พงศาภกด, สถตส าหรบการวจยทางการศกษา (กรงเทพฯ :

โรงพมพมหาวทยาลยศลปากร, 2544), 9-3.

127

สรป การวจยเรองภาวะผน าการเปลยนแปลงกบความรบผดชอบตอสงคมของผบรหาร

สถานศกษา โดยมวตถประสงคเพอทราบ 1. ภาวะผน าการเปลยนแปลงของผบรหารสถานศกษา

ขนพนฐาน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษานครปฐม เขต 2 2. ความรบผดชอบตอสงคมของ

ผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษานครปฐม เขต 2 3. ความ

แตกตางของภาวะผน าการเปลยนแปลงและความรบผดชอบตอสงคมของผบรหารสถานศกษา

ระหวางบคลากรภายในสถานศกษากบกรรมการสถานศกษาทเปนบคคลภายนอกสถานศกษาขน

พนฐาน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษานครปฐม เขต 2 4. ความสมพนธระหวางภาวะผน าการ

เปลยนแปลงกบความรบผดชอบตอสงคมของผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน สงกดส านกงานเขต

พนทการศกษานครปฐม เขต 2 การวจยครงนเปนการวจยเปนเชงพรรณนา (Descriptive research)

ประชากรประกอบดวยสถานศกษาขนพนฐาน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษานครปฐม เขต 2

จ านวน 140 แหง โดยสมตวอยางไดกลมตวอยางไดแก สถานศกษาขนพนฐาน ในสงกดส านกงาน

เขตพนทการศกษานครปฐม เขต 2 จ านวน 103 แหงๆ ละ 4 คน เปนหนวยวเคราะห ผใหขอมล คอ

ผอ านวยการโรงเรยน คร ประธานคณะกรรมการสถานศกษา และคณะกรรมการสถานศกษา

จ านวน 412 คน เครองมอทใชในการวจยเปนแบบสอบถามเกยวกบภาวะผน าการเปลยนแปลงของ

ผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน ตามแนวคดของ มาแชลล และมอลล (Marshall and Molly) กบ

ความรบผดชอบตอสงคมของผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน ตามแนวคดความรบผดชอบ

ตอสงคมของของสถาบนไทยพฒน มลนธบรณะชนบทแหงประเทศไทย ในพระบรม

ราชปถมภ และแบบสอบถามปลายเปดเพอถามความคดเหนและขอเสนอแนะ สถตทใชในการ

วเคราะหขอมล คอ การแจกแจงความถ (frequency) และคารอยละ (percentage) คาเฉลย ( X ) สวน

เบยงเบนมาตรฐาน (S.D.) การวเคราะหความแตกตางดวยการทดสอบคาท (t-test) การวเคราะห

สหสมพนธของเพยรสน (Pearson’s product-moment correlation coefficient and content analysis)

และการวเคราะหเนอหา (content analysis) เพอสรปเปนขอมลส าหรบใชเปนแนวทางในการ

เสนอแนะเพอพฒนาภาวะผน าการเปลยนแปลงกบความรบผดชอบตอสงคมของผบรหาร

สถานศกษาขนพนฐาน

บทท 4

ผลการวเคราะหขอมล

การเสนอผลการวเคราะหขอมลเพอใหเปนไปตามวตถประสงคของการวจยเรอง ภาวะผน าการเปลยนแปลงกบความรบผดชอบตอสงคมของสถานศกษา โดยจ าแนกไดดงน

ตอนท 1 การวเคราะหสถานภาพของผตอบแบบสอบถาม ตอนท 2 การวเคราะหระดบภาวะผน าการเปลยนแปลง ตอนท 3 การวเคราะหระดบความรบผดชอบตอสงคมของผบรหารสถานศกษา ตอนท 4 การวเคราะหความแตกตางของภาวะผน าการเปลยนแปลงและความรบผดชอบตอ

สงคมของผบรหารสถานศกษาระหวางบคลากรภายในสถานศกษากบกรรมการสถานศกษาทเปนบคคลภายนอกสถานศกษา

ตอนท 5 การวเคราะหความสมพนธระหวางภาวะผน าการเปลยนแปลงกบความรบผดชอบตอสงคมของผบรหารสถานศกษา

ตอนท 1 การวเคราะหสถานภาพของผตอบแบบสอบถาม

ในการวจยครงนไดใชสถานศกษาในสงกดส านกงานเขตพนทการศกษานครปฐม เขต 2 เปนหนวยวเคราะห (unit of analysis) จ านวน 103 แหง ผใหขอมลซงประกอบดวยผด ารงต าแหนงในคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน ไดแก ผด ารงต าแหนงผอ านวยการโรงเรยน คร ประธานคณะกรรมการสถานศกษา และคณะกรรมการสถานศกษา รวมทงสน 412 คน ไดรบแบบสอบถามคนจ านวน 101 โรงเรยน คดเปนจ านวน 404 ฉบบ คดเปนรอยละ 98.06 น ามาวเคราะหและเสนอผลการวเคราะหโดยใชตารางประกอบค าบรรยายจ าแนกไดดงน

128

129

ตารางท 7 ขอมลทวไปเกยวกบสถานภาพของผตอบแบบสอบถามแบบสอบถาม ขอท สถานภาพของผตอบแบบสอบถาม จ านวน รอยละ

1 เพศ 1. ชาย 2. หญง

238 166

58.91 41.09

รวม 404 100.00 2 อาย

1. นอยกวา 30 ป 2. 30 – 50 ป 3. มากกวา 50 ป

12

195 197

2.97

48.27 48.76

รวม 404 100.00 3 อายราชการ (อายงาน)

1. นอยกวา 10 ป 2. 10 – 20 ป 3. มากกวา 20 ป

67

132 205

16.58 32.67 50.75

รวม 404 100.00 4 ต าแหนงหนาท

1. ผอ านวยการโรงเรยน 2. คร 3. ประธานคณะกรรมการสถานศกษา 4. คณะกรรมการสถานศกษา

101 101 101

101

25.00 25.00 25.00

25.00

รวม 404 100.00 5 ระดบการศกษา

1. ต ากวาปรญญาตร 2. ปรญญาตร 3. สงกวาปรญญาตร

90

191 123

22.28 47.27 30.45

รวม 404 100.00

130

จากตารางท 7 ผตอบแบบสอบถามสวนมากเปนเพศชาย จ านวน 238 คน คดเปนรอยละ 58.91 เปนเพศหญง จ านวน 166 คน คดเปนรอยละ 41.09 เปนผทมอายมากกวา 50 ป มากทสด จ านวน197 คน คดเปนรอยละ 48.76 รองลงมาเปนผทมอายระหวาง 30-50 ป จ านวน 195 คน คดเปนรอยละ 48.27 และนอยทสดไดแกผทมอายนอยกวา 30 ป จ านวน 12 คน คดเปนรอยละ 2.97 ในดานประสบการณท างานในโรงเรยนพบวา ผทมประสบการณมากกวา 20 ป มากทสด จ านวน 205 คน คดเปนรอยละ 50.74 รองลงมาไดแก 10–20 ป จ านวน 132 คน คดเปนรอยละ 32.67 เปนผทมประสบการณต ากวา 10 ปนอยทสด จ านวน 67 คน คดเปนรอยละ 16.58 มต าแหนงหนาทเปนผอ านวยการโรงเรยน จ านวน 101 คน คดเปนรอยละ 25.00 เปนครจ านวน 101 คน คดเปนรอยละ 25.00 เปนประธานคณะกรรมการสถานศกษาซงเปนบคคลภายนอก จ านวน 101 คน คดเปนรอยละ 25.00 เปนคณะกรรมการสถานศกษาซงเปนบคคลภายนอก จ านวน 101 คน คดเปนรอยละ 25.00 ในดานระดบการศกษาพบวา มระดบการศกษาปรญญาตรมากทสด จ านวน 191 คน คดเปนรอยละ 47.27 รองลงมาไดแก ผทมระดบการศกษาสงกวาปรญญาตร จ านวน 123 คน คดเปนรอยละ 30.45 ต าสดไดแก ผทมระดบการศกษาต ากวาปรญญาตร จ านวน 90 คน คดเปนรอยละ 22.28 ตอนท 2 การวเคราะหระดบภาวะผน าการเปลยนแปลงของผบรหารสถานศกษา สงกดส านกงาน เขตพนทการศกษานครปฐม เขต 2

ในการวเคราะหระดบภาวะผน าการเปลยนแปลงของผบรหารสถานศกษา สงกดส านกงานเขตพนทการศกษานครปฐม เขต 2 วเคราะหขอมลโดยหาคาเฉลย (X

___

) และสวนเบยงเบนมาตรฐาน (S.D.) แลวน าคาเฉลย (X

___

) เปรยบเทยบกบเกณฑตามแนวคดทก าหนดไว ปรากฏผลดงตารางท 8 ดงน

131

ตารางท 8 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และคาระดบของภาวะผน าการเปลยนแปลง ( n = 101 )

ภาวะผน าการเปลยนแปลง (X) X___

S.D. คาระดบ

1. องคประกอบหลกพฤตกรรม (X1) 4.26 .499 มาก 1.1 ดานการสอสาร (X1.1) 4.27 .500 มาก 1.2 ดานความไววางใจ (X1.2) 4.29 .553 มาก 1.3 ดานความเอาใจใสดแล (X1.3) 4.36 .604 มาก 1.4 ดานการสรางโอกาส หรอความเสยง (X1.4) 4.18 .580 มาก 2. องคประกอบหลกลกษณะพเศษเฉพาะ (X2) 4.24 .496 มาก 2.1 ดานความเชอมนในตนเอง (X2.1) 4.30 .563 มาก 2.2 ดานการก าหนดต าแหนงการมอบอ านาจ (X2.2) 4.23 .602 มาก

2.3 ดานวสยทศน หรอขดความสามารถในกระบวนการเรยนร (X2.3) 4.21 .526 มาก 2.4 ดานบรบทองคกร หรอวฒนธรรม (X2.4) 4.21 .554 มาก

รวม (Xtot) 4.25 .484 มาก

จากตารางท 8 พบวา ภาวะผน าการเปลยนแปลงของผบรหารสถานศกษา สงกดส านกงาน

เขตพนทการศกษานครปฐม เขต 2 โดยรวมอยในระดบมาก ( X___

= 4.25 , S.D. = .484 ) เมอพจารณาองคประกอบหลก พบวา ภาวะผน าการเปลยนแปลงของผบรหารสถานศกษาอยในระดบมาก ทง 2 องคประกอบหลก โดยเรยงล าดบจากคาเฉลยมากไปหานอย ไดดงน องคประกอบหลกพฤตกรรม ( X

___

= 4.26 , S.D. = .499 ) และองคประกอบหลกลกษณะพเศษเฉพาะ( X___

= 4.24 , S.D. = .496 ) เมอวเคราะหระดบภาวะผน าการเปลยนแปลงของผบรหารสถานศกษา สงกดส านกงานเขตพนทการศกษานครปฐม เขต 2 โดยจ าแนกในแตละองคประกอบหลกโดยเรยงล าดบจากคาเฉลยมากไปหานอย ตามองคประกอบหลกพฤตกรรม (X1) ไดดงน ดานความเอาใจใสดแล (X1.3) ( X

___

=

4.36 , S.D. = .604 ) ดานความไววางใจ (X1.2) ( X___

= 4.29 , S.D. = .553 ) ดานการสอสาร (X1.1) ( -X___

= 4.27, S.D. = .500 ) ดานการสรางโอกาส หรอความเสยง (X1.4) ( X___

= 4.18 , S.D. = .580 ) ตามองคประกอบหลกลกษณะพเศษเฉพาะ (X2) ไดดงน ดานความเชอมนในตนเอง (X2.1) ( X

___

= 4.30, S.D. = .563 ) ดานการก าหนดต าแหนงการมอบอ านาจ (X2.2) ( X

___

= 4.23 , S.D. = .602 ) ดานวสยทศน หรอขดความสามารถในกระบวนการเรยนร (X2.3) ( X

___

= 4.21 , S.D. = .526 ) และดาน

132

บรบทองคกร หรอวฒนธรรม (X2.4) ( X___

= 4.21 , S.D. = .554 ) เมอวเคราะหระดบภาวะผน าการเปลยนแปลงของผบรหารสถานศกษา สงกดส านกงานเขตพนทการศกษานครปฐม เขต 2 โดยจ าแนกเปยรายขอ ดงแสดงในตารางท 9 - 16 ตารางท 9 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และคาระดบของภาวะผน าการเปลยนแปลง ตามองคประกอบหลกพฤตกรรม (X1) ดานการสอสาร(X1.1) จ าแนกตามรายขอ

( n = 101 ) ภาวะผน าการเปลยนแปลง (X) X

___

S.D. คาระดบ

องคประกอบหลกพฤตกรรม (X1) ดานการสอสาร (X1.1)

1. สอสารเพอทจะกระตนใหผใตบงคบบญชา สามารถทจะเขาใจและด าเนนการตามวสยทศนของตนเองได

2. เปนแบบอยางการอทศตนเองโดยมความมงหมายเพอด ารง วสยทศนอยางชดเจน เฉพาะเจาะจงและมความคาดหวงอยางสงของผใตบงคบบญชา

3. แสดงใหเหนถงความเชอมนในศกยภาพของผใตบงคบบญชา ในอน ทจะท าใหบรรลเปาหมายและสามารถมอบอ านาจใหผบงคบบญชา

4. แสดงใหเหนถงความคดสรางสรรคและพดเปรยบเทยบเพอสรางความเขมแขงของแนวคดทสมพนธกบวสยทศน

5. กระตอรอรนทจะรบฟงขอมลขาวสารจากผใตบงคบบญชา

4.23

4.34

4.20

4.28

4.32

.608

.612

.605

.644

.652

มาก

มาก

มาก

มาก

มาก

รวม (X1.1) 4.27 .500 มาก

จากตารางท 9 พบวา ภาวะผน าการเปลยนแปลงของผบรหารสถานศกษาตามองคประกอบหลกพฤตกรรม (X1) ดานการสอสาร (X1.1) โดยรวมอยในระดบมาก ( X

___

= 4.27 , S.D. = .500 ) เมอพจารณาดานการสอสาร เปนรายขอพบวา ทกขออยในระดบมาก โดย เปนแบบอยางการอทศตนเองโดยมความมงหมายเพอด ารงวสยทศนอยางชดเจน เฉพาะเจาะจงและมความคาดหวงอยางสง

ของผใตบงคบบญชา มคาเฉลยมากทสด ( X___

= 4.34 , S.D. = .612 ) รองลงมา คอกระตอรอรนทจะรบฟงขอมลขาวสารจากผใตบงคบบญชา ( X

___

= 4.32 , S.D. = .652 ) แสดงใหเหนถงความคดสรางสรรคและพดเปรยบเทยบเพอสรางความเขมแขงของแนวคดทสมพนธกบวสยทศน ( X

___

= 4.28 , S.D. = .644 ) สอสารเพอทจะกระตนใหผใตบงคบบญชา สามารถทจะเขาใจและด าเนนการ

133

ตามวสยทศนของตนเองได ( X___

= 4.23 , S.D. = .608 ) แสดงใหเหนถงความเชอมนในศกยภาพของผใตบงคบบญชา ในอนทจะท าใหบรรลเปาหมายและสามารถมอบอ านาจใหผบ งคบบญชา มคาเฉลยนอยทสด ( X

___

= 4.20 , S.D. = .605 ) ตารางท 10 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และคาระดบของภาวะผน าการเปลยนแปลง ตามองคประกอบหลกพฤตกรรม (X1) ดานความเชอมน (X1.2) จ าแนกตามรายขอ

( n = 101 ) ภาวะผน าการเปลยนแปลง (X) X

___

S.D. คาระดบ

องคประกอบหลกพฤตกรรม (X1) ดานความไววางใจ (X1.2)

1. ผบรหารมสวนรวมในการสรางความเช อมนในการปฏบตงานของผใตบงคบบญชา ทงในปจจบนและอนาคต

2. ไมมความเคลอบแคลงสงสยและไมมนใจตอการปฏบตงานของผใตบงคบบญชา

3. ท าใหรสกอบอบใจและปลอดภยในสมพนธภาพระหวางผบรหารและผใตบงคบบญชา

4. รกษาค ามนสญญาและปฏบตงานใหบรรลเปาหมายตามความรบผดชอบ

5. สรางความไววางใจใหกบผใตบงคบบญชาใหไมมความวตกกงวล

4.35

4.20

4.29

4.37

4.24

.621

.608

.658

.669

.677

มาก

มาก

มาก

มาก

มาก

รวม (X1.2) 4.29 .553 มาก

จากตารางท 10 พบวา ภาวะผน าการเปลยนแปลงของผบรหารสถานศกษาตามองคประกอบหลกพฤตกรรม (X1) ดานความไววางใจ (X1.2) โดยรวมอยในระดบมาก ( X

___

= 4.29 , S.D. = .553 ) เมอพจารณาดานความไววางใจ เปนรายขอพบวา ทกขออยในระดบมาก โดยรกษา

ค ามนสญญาและปฏบตงานใหบรรลเปาหมายตามความรบผดชอบ มคาเฉลยมากทสด ( X___

= 4.37 , S.D. = .669 ) รองลงมา คอ ผบรหารมสวนรวมในการสรางความเชอมนในการปฏบตงานของผใตบงคบบญชา ทงในปจจบนและอนาคต ( X

___

= 4.35 , S.D. = .621 ) ท าใหรสกอบอบใจและปลอดภยในสมพนธภาพระหวางผบรหารและผใตบงคบบญชา ( X

___

= 4.29 , S.D. = .658 ) สรางความไววางใจใหกบผใตบงคบบญชาใหไมมความวตกกงวล ( X

___

= 4.24 , S.D. = .677 ) ไมม

134

ความเคลอบแคลงสงสยและไมมนใจตอการปฏบตงานของผใตบงคบบญชา มคาเฉลยนอยทสด ( X

___

= 4.20 , S.D. = .608 )

ตารางท 11 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และคาระดบของภาวะผน าการเปลยนแปลง ตามองคประกอบหลกพฤตกรรม (X1) ดานความเอาใจใสดแล (X1.3) จ าแนกตามรายขอ

( n = 101 ) ภาวะผน าการเปลยนแปลง (X) X

___

S.D. คาระดบ

องคประกอบหลกพฤตกรรม (X1) ดานความเอาใจใสดแล (X1.3) 1. แสดงใหเหนถงการเอาใจใสดแลผใตบงคบบญชา และให

การสนบสนนอยางเสมอภาค 2. ใหคณคาในความสามารถและทกษะพเศษเฉพาะของแตละ

บคคล 3. สรางความมนใจกบบคคลากรใหรสกวา เปนสวนหนงของ

องคกร

4.37

4.32

4.38

.711

.664

.679

มาก

มาก

มาก

รวม (X1.3) 4.36 .604 มาก

จากตารางท 11 พบวา ภาวะผน าการเปลยนแปลงของผบรหารสถานศกษาตามองคประกอบหลกพฤตกรรม (X1) ดานความเอาใจใสดแล (X1.3) โดยรวมอยในระดบมาก ( X

___

= 4.36 , S.D. = .604 ) เมอพจารณาดานความเอาใจใสดแล เปนรายขอพบวา ทกขออยในระดบมาก โดยการสรางความมนใจกบบคคลากรใหรสกวา เปนสวนหนงขององคกร มคาเฉลยมากทสด ( X

___

= 4.38 , S.D. = .679 ) รองลงมา คอแสดงใหเหนถงการเอาใจใสดแลผใตบงคบบญชา และใหการสนบสนนอยางเสมอภาค ( X

___

= 4.37 , S.D. = .711 ) และใหคณคาในความสามารถและทกษะพเศษเฉพาะของแตละบคคล มคาเฉลยนอยทสด ( X

___

= 4.32 , S.D. = .664 )

135

ตารางท 12 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และคาระดบของภาวะผน าการเปลยนแปลง ตามองคประกอบหลกพฤตกรรม (X1) ดานการสรางโอกาสหรอความเสยง (X1.4) จ าแนกตามรายขอ

( n = 101 ) ภาวะผน าการเปลยนแปลง (X) X

___

S.D. คาระดบ

องคประกอบหลกพฤตกรรม (X1) ดานการสรางโอกาสหรอความเสยง (X1.4) 1. สรางสรรคโอกาสใหแกผใตบงคบบญชา เพอใหเขาใจถง

ความรบผดชอบและหนาทปฏบตงาน 2. สรางความมนใจตอผใตบงคบบญชา วาเปนบคคลทม

ความร ทกษะ และความสามารถปฏบตงานอยางถกตอง 3. ท าใหผใตบงคบบญชา เชอมนในตนเองและเชอมนใน

ความสามารถของตนเอง 4. มความเตมใจในการมอบอ านาจใหแกผใตบงคบบญชา โดย

ใชตวอยางดานลบเพอแสดงใหเหนมมมองของผบรหาร 5. เหนความ เส ย ง เปนโอกาสท จะมอบหมายให

ผใตบงคบบญชา ปฏบตภารกจทยากหรออนตรายโดยหวงวาจะประสพความส าเรจมากยงขน

4.33

4.29

4.27

4.07

3.92

.622

.616

.622

.836

.836

มาก

มาก

มาก

มาก

มาก

รวม (X1.4) 4.18 .580 มาก จากตารางท 12 พบวา ภาวะผน าการเปลยนแปลงของผบรหารสถานศกษาตาม

องคประกอบหลกพฤตกรรม (X1) ดานการสรางโอกาสหรอความเสยง (X1.4) โดยรวมอยในระดบมาก ( X

___

= 4.18 , S.D. = .580 ) เมอพจารณาดานการสรางโอกาสหรอความเสยง เปนรายขอพบวา ทกขออย ในระดบมาก โดยการสรางสรรคโอกาสใหแกผใตบงคบบญชา เพอใหเขาใจถงความรบผดชอบและหนาทปฏบตงาน มคาเฉลยมากทสด ( X

___

= 4.33 , S.D. = .622 ) รองลงมา คอการสรางความมนใจตอผใตบงคบบญชา วาเปนบคคลทมความร ทกษะ และความสามารถปฏบตงาน

อยางถกตอง ( X___

= 4.29 , S.D. = .616 ) ท าใหผใตบงคบบญชา เชอมนในตนเองและเชอมนในความสามารถของตนเอง ( X

___

= 4.27 , S.D. = .622 ) มความเตมใจในการมอบอ านาจใหแกผใตบงคบบญชา โดยใชตวอยางดานลบเพอแสดงใหเหนมมมองของผบรหาร ( X

___

= 4.07 , S.D. = .836 ) และเหนความเสยงเปนโอกาสทจะมอบหมายใหผใตบงคบบญชา ปฏบตภารกจทยากหรอ

อนตรายโดยหวงวาจะประสพความส าเรจมากยงขน มคาเฉลยนอยทสด ( X___

= 3.92 , S.D. = .836 )

136

ตารางท 13 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และคาระดบของภาวะผน าการเปลยนแปลง ตามองคประกอบหลกลกษณะพเศษเฉพาะ (X2) ดานความเชอมนในตนเอง (X2.1) จ าแนกตามรายขอ

( n = 101 ) ภาวะผน าการเปลยนแปลง (X) X

___

S.D. คาระดบ

องคประกอบหลกลกษณะพเศษเฉพาะ (X2) ดานความเชอมนในตนเอง (X2.1) 1. ใชต าแหนงหนาทสรางความเชอมน โดยการด าเนนการตาม

วสยทศน 2. รจกตวตนและจดแขงของตน และสามารถมนใจไดวาม

ความเหมาะสมกบความตองการขององคกร 3. มความเชอมนในตนเองเชงบวกและมความมนใจในการ

แกปญหาความเสยงไดส าเรจ โดยไมเคยมความรสกกลว

4.31

4.30

4.28

.638

.633

.626

มาก

มาก

มาก

รวม (X2.1) 4.30 .563 มาก

จากตารางท 13 พบวา ภาวะผน าการเปลยนแปลงของผบรหารสถานศกษาตามองคประกอบหลกองคประกอบหลกลกษณะพเศษเฉพาะ (X2) ดานความเชอมนในตนเอง (X2.1) โดยรวมอยในระดบมาก ( X

___

= 4.30 , S.D. = .563 ) เมอพจารณาดานความเชอมนในตนเอง เปนรายขอพบวา ทกขออย ในระดบมาก โดยใชต าแหนงหนาทสรางความเชอมน โดยการด าเนนการตามวสยทศน ( X

___

= 4.31 , S.D. = .638 ) รองลงมา คอรจกตวตนและจดแขงของตน และสามารถมนใจไดวามความเหมาะสมกบความตองการขององคกร ( X

___

= 4.30 , S.D. = .633 ) และมความเชอมนในตนเองเชงบวกและมความมนใจในการแกปญหาความเสยงไดส าเรจ โดยไมเคยมความรสกกลว มคาเฉลยนอยทสด ( X

___

= 4.28 , S.D. = .626 )

137

ตารางท 14 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และคาระดบของภาวะผน าการเปลยนแปลง ตามองคประกอบหลกลกษณะพเศษเฉพาะ (X2) ดานการมอบอ านาจให (X2.2) จ าแนกตามรายขอ

( n = 101 ) ภาวะผน าการเปลยนแปลง (X) X

___

S.D. คาระดบ

องคประกอบหลกลกษณะพเศษเฉพาะ (X2) ดานการก าหนดต าแหนงการมอบอ านาจ (X2.2) 1. ก าหนดต าแหนงการมอบอ านาจใหแกผใตบงคบบญชา

เพอใหการปฏบตงานบรรลตามผลลพธทตนเองคาดหวงไว 2. เสรมพลงใหผใตบงคบบญชาไดตระหนกถงวสยทศนท

ก าหนดไว 3. มอบอ านาจใหผใตบงคบบญชาด าเนนงานตามความร

ความสามารถ

4.16

4.28

4.26

.674

.640

.728

มาก

มาก

มาก

รวม (X2.2) 4.23 .602 มาก

จากตารางท 14 พบวา ภาวะผน าการเปลยนแปลงของผบรหารสถานศกษาตามองคประกอบหลกองคประกอบหลกลกษณะพเศษเฉพาะ (X2) ดานการก าหนดต าแหนงการมอบอ านาจให (X2.2) โดยรวมอยในระดบมาก ( X

___

= 4.23 , S.D. = .602 ) เมอพจารณาดานการมอบอ านาจ เปนรายขอพบวา ทกขออย ในระดบมาก โดยการ เสรมพลงใหผใตบงคบบญชาไดตระหนกถงวสยทศนทก าหนดไว มคาเฉลยมากทสด ( X

___

= 4.28 , S.D. = .640 ) รองลงมา คอมอบอ านาจใหผใตบงคบบญชาด าเนนงานตามความรความสามารถ ( X

___

= 4.26 , S.D. = .728 ) และก าหนดต าแหนงการมอบอ านาจใหแกผใตบงคบบญชา เพอใหการปฏบตงานบรรลตามผลลพธทตนเองคาดหวงไว มคาเฉลยนอยทสด ( X

___

= 4.16 , S.D. = .674 )

138

ตารางท 15 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และคาระดบของภาวะผน าการเปลยนแปลง ตามองคประกอบหลกลกษณะพเศษเฉพาะ (X2) ดานวสยทศน หรอขด ความสามารถในกระบวนการเรยนร (X2.3) จ าแนกตามรายขอ

( n = 101 ) ภาวะผน าการเปลยนแปลง (X) X

___

S.D. คาระดบ

องคประกอบหลกลกษณะพเศษเฉพาะ (X2) ดานวสยทศน หรอ ขดความสามารถในกระบวนการเรยนร (X2.3) 1. สามารถเรยนรความซบซอนของปญหาในกระบวนการ

ปฏบตงานและสามารถเหนความสมพนธซงสงผลกระทบระยะยาวตอองคกร

2. มกระบวนการคดในหลากหลายมตภายใตสภาวะแวดลอมทไมแนนอน และสามารถวางแผนอยางรอบคอบทจะสรางความสมพนธในการตดสนใจตางๆ ไดเปนอยางด

3. มขดความสามารถในเรองกระบวนการเรยนรและกลาทจะเผชญกบความซบซอนของปญหาตางๆ

4. ส าม า รถท จ ะ ก า ก บดแ ลก า รตด ส น ใ จท ง หมดตามล าดบความส าคญจ ากการด า เนนกจกรรมทส าคญโดยการสรางทางเลอกทหลากหลาย

4.11

4.22

4.28

4.23

.659

.602

.607

.600

มาก

มาก

มาก

มาก

รวม (X2.3) 4.21 .526 มาก

จากตารางท 15 พบวา ภาวะผน าการเปลยนแปลงของผบรหารสถานศกษาตามองคประกอบหลกองคประกอบหลกลกษณะพเศษเฉพาะ (X2) ดานวสยทศน หรอ ขดความสามารถในกระบวนการเรยนร (X2.3) โดยรวมอยในระดบมาก ( X

___

= 4.21 , S.D. = .526 ) เมอพจารณาดานดานวสยทศน หรอ ขดความสามารถในกระบวนการเรยนร เปนรายขอพบวา ทกขออยในระดบมาก มขดความสามารถในเรองกระบวนการเรยนรและกลาทจะเผชญกบความซบซอนของปญหาตางๆ

มคาเฉลยมากทสด ( X___

= 4.28 , S.D. = .607 ) รองลงมา คอสามารถทจะก ากบดแลการตดสนใจทงหมดตามล าดบความส าคญจากการด า เนนกจกรรมทส าคญโดยการสรางทางเลอกทหลากหลาย ( X

___

= 4.23 , S.D. = .600 ) มกระบวนการคดในหลากหลายมตภายใตสภาวะแวดลอมทไมแนนอน และสามารถวางแผนอยางรอบคอบทจะสรางความสมพนธในการตดสนใจตางๆ ไดเปนอยางด ( X

___

= 4.22 , S.D. = .602 ) และสามารถเรยนรความซบซอนของ

139

ปญหาในกระบวนการปฏบตงานและสามารถเหนความสมพนธซงสงผลกระทบระยะยาวตอองคกร มคาเฉลยนอยทสด ( X

___

= 4.11 , S.D. = .659 ) ตารางท 16 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และคาระดบของภาวะผน าการเปลยนแปลง ตามองคประกอบหลกลกษณะพเศษเฉพาะ (X2) ดานบรบทองคกร หรอ วฒนธรรม (X2.4) จ าแนกตามรายขอ

( n = 101 ) ภาวะผน าการเปลยนแปลง (X) X

___

S.D. คาระดบ

องคประกอบหลกลกษณะพเศษเฉพาะ (X2) ดานบรบทองคกร หรอ วฒนธรรม (X2.4) 1. มคณลกษณะทสามารถสรางอทธพลตอวฒนธรรมองคกร

โดยกระตนใหเหนความส าคญของการเปลยนแปลง 2. มการก าหนดทศทางขององคกรโดยผานการก าหนด

วสยทศนทชดเจนและสอสารใหองคกรทราบวสยทศน 3. มความสามารถโนมนาวใหผใตบงคบบญชาน าวสยทศนไป

ใชในการปฏบตงาน

4.18

4.27

4.19

.635

.606

.637

มาก

มาก

มาก

รวม (X2.4) 4.21 .554 มาก

จากตารางท 16 พบวา ภาวะผน าการเปลยนแปลงของผบรหารสถานศกษาตามองคประกอบหลกองคประกอบหลกลกษณะพเศษเฉพาะ (X2) ดานบรบทองคกร หรอ วฒนธรรม (X2.4) โดยรวมอยในระดบมาก ( X

___

= 4.21 , S.D. = .554 ) เมอพจารณาดานบรบทองคกร หรอ วฒนธรรม เปนรายขอพบวา ทกขออย ในระดบมาก โดยมการก าหนดทศทางขององคกรโดยผานการก าหนดวสยทศนทชดเจนและสอสารใหองคกรทราบวสยทศน มคาเฉลยมากทสด ( X

___

= 4.27 , S.D. = .606 ) รองลงมา คอมความสามารถโนมนาวใหผใตบงคบบญชาน าวสยทศนไปใชในการปฏบตงาน ( X

___

= 4.19 , S.D. = .637 ) และมคณลกษณะทสามารถสรางอทธพลตอวฒนธรรม

องคกรโดยกระตนใหเหนความส าคญของการเปลยนแปลง มคาเฉลยนอยทสด ( X___

= 4.18 , S.D. = .635 )

140

ตอนท 2 การวเคราะหขอเสนอแนะเกยวกบภาวะผน าการเปลยนแปลงของผบรหารสถานศกษา สงกดส านกงานเขตพนทการศกษานครปฐม เขต 2 การวเคราะหขอเสนอแนะเกยวกบภาวะผน าการเปลยนแปลงของผบรหารสถานศกษา สงกดส านกงานเขตพนทการศกษานครปฐม เขต 2 ผวจยใชการวเคราะหเนอหา (content analysis) ขอมลค าถามปลายเปด จากผใหขอมลซงประกอบดวยผด ารงต าแหนงในคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน ไดแก ผด ารงต าแหนงผอ านวยการโรงเรยน ครผสอน ประธานคณะกรรมการสถานศกษา และคณะกรรมการสถานศกษา ใหขอเสนอแนะเกยวกบภาวะผน าการเปลยนแปลงของผบรหารสถานศกษา สงกดส านกงานเขตพนทการศกษานครปฐม เขต 2 ประกอบดวย

1. องคประกอบหลกพฤตกรรม (X1) 1.1 ดานการสอสาร (X1.1) ผบรหารสถานศกษาตองสอสารเพอเสนอแนะในเรอง

ใหมเกยวกบการศกษาใหกบนกเรยนและผใตบงคบบญชาอยเสมอ พรอมท งรบฟงความคดเหน โดยน าขอเสนอแนะของผใตบงคบบญชาน ามาวเคราะห มมนษยสมพนธทดและมความเปนกลยาณมตรกบผใตบงคบบญชา พรอมทงสอสารเพอสรางขวญและก าลงใจและยกความดใหผใตบงคบบญชาตอหนาทสาธารณะอยางเปดเผยและโปรงใส เพอเปนการยอมรบของบคลากรทเกยวของ สอสารเพอใหนกเรยนมความกลา คอกลาคด กลาทจะเรยนร และคดนอกกรอบและมเหตผล เพอสงเสรมใหสงคมเกดความเปลยนแปลง มการสอสารและสงการทชดเจนไมซบซอน และสามารถถายทอดวสยทศนไปยงผตามโดยการใชสออเลกทรอนกตางๆ เขาชวยในดานการสอสารอยางมความสม าเสมอ อกทงยงสามารถควบคมอารมณไดในสถานการวกฤต จากผเสนอแนะจ านวน 20 ทาน

1.2 ดานความไววางใจ (X1.2) ผบรหารสถานศกษาตองสรางคานยมหลกดานภาวะผน าดานความไววางใจภายในสถาบนใหเกดขนในทางคดบวก มความซอตรงและสจรตโปรงใส และมความเสยสละเพอสงคมทด โดยสามารถครองตนท าตวเปนแบบอยางทด มอทธพลตอผตาม มบคคลกภาพนาเคารพ ศรทธา และความนาเชอถอ สรางความเชอมนแกบคคลากรในองคกรถงความกาวหนาและความส าเรจของงาน ทงครและผบรหารศกษาจะตองมความรและจรยธรรม เพอทจะไดอบรมสงสอนใหเปนคนด มความสามารถ น าไปพฒนาตนเองและครอบครว เปนผทไวใจไดวาจะท าในสงทถกตองเปนผทมศลธรรมและจรยธรรมสง ตองหลกเลยงการใชอ านาจหรอผลประโยชนสวนตน และประพฤตตนใหเกดประโยชนแกผอน หรอเพอความเคารพนบถอ ยกยอง ศรทธา ไววางใจและท าใหเกดความภาคภมใจเมอรวมงานกน จากผเสนอแนะจ านวน 28 ทาน

141

1.3 ดานความเอาใจใสดแล (X1.3) ผบรหารสถานศกษาตองดแลทกขสขของบคลากรในองคกรและใหความชวยเหลอสวสดการดานตางๆ เท าทมโอกาส เพอใหบคลากรในองคกรมความสขตอการปฏบตงานและขบเคลอนไปในทศทางทตองการอยางมประสทธภาพ โดยประสานสมพนธภาพระหวางผบงคบบญชาและผใตบงคบบญชา ทงดานงานและบคลากร เพอประสานประโยชนของทกฝาย ตองดแลผใตบงคบบญชาในดานขวญก าลงใจ ภายใตความยตธรรม มความเสมอภาคเทาเทยมกน ตามความสามารถของแตละบคคล และผบงคบบญชารนใหมจะตองไมมองผใตบงคบบญชาทมอายมาก วาไมท าอะไร หรอท าอะไรไมเปนโดยไมมองถงภมหลงหรอเหตผล ตองมน าใจและเขาถงจตใจของทกคน การจะขบเคลอนเปลยนแปลงสงใดๆ ในองคกรกจะสามารถท าไดโดยงาย เพราะเกดความรวมมอรวมใจเปนหนง จากผเสนอแนะจ านวน 20 ทาน

1.4 ดานการสรางโอกาส หรอความเสยง (X1.4) ผบรหารสถานศกษาตองนอมรบความคดเหนในการแกไขพจารณา กลาคด กลาตดสนใจ บนพนฐานของขอมล และเทาทนตอการเปลยนแปลง ของขอมล ขาวสาร เทคโนโลยตางๆ ภายใตความรบผดชอบอยางกลาหาญและกลาทจะเปลยนแปลงบนความเสยง แตตองลดความเสยงเทาทจะท าได โดยใชภมปญญาเดม น ามาท าสงใหมๆ ดวยความคดรเรมสรางสรรค การสรางโอกาสในการมสวนรวม สรางทมงานแตละดานใหเกดความมนคงและแขงแกรง ทงภายนอกและภายในองคกรใหเกดภาพชดเจนและพลงของการมสวนรวม เพอพฒนากระบวนการท างาน จากผเสนอแนะจ านวน 26 ทาน 2. องคประกอบหลกลกษณะพเศษเฉพาะ (X2)

2.1 ดานความเชอมนในตนเอง (X2.1) ผบรหารสถานศกษาตองแสดงภาวะผน าดานความเชอมนในตนเองใหผใตบงคบบญชาใหประจกษ โดยยดมนในอดมการณ มความจงรกภกด และตองกลาตดสนใจในกรอบแหงความถกตอง เพอใหองคกรเขมแขง และผรวมงานมความมนใจวาจะท าใหองคกรดขน จากผเสนอแนะจ านวน 8 ทาน

2.2 ดานการก าหนดต าแหนงการมอบอ านาจ (X2.2) ผบรหารสถานศกษาตองเชอมนในศกยภาพของผใตบงคบบญชา โดยมการกระจายอ านาจตามศกยภาพ ดวยการสงการทชดเจนไมซบซอนเพอกอใหเกดความเชอมนในการจดการเปลยนแปลง และกลาทจะมอบหมาย โดยควบคม ก ากบตดตามความสามารถศกยภาพของผใตบงคบบญชา น ามาประกอบการมอบหมายงาน เพอพฒนาคณภาพการเรยนการสอน และดานอนๆ โดยมงเนนการบรหารแบบมสวนรวมและใช School Base Management โดยม MBO. ก ากบในการบรหาร จากผเสนอแนะจ านวน 20 ทาน

2.3 ดานวสยทศน หรอขดความสามารถในกระบวนการเรยนร (X2.3) ผบรหารสถานศกษาตองมวสยทศนระยะยาว 3 ถง 5 ป โดยวเคราะห SWOT น ามาก าหนด Mission เปาประสงค แผนโครงการและเขาสกระบวนการบรหารเพอปรบปรงพฒนาตนเองอยางเสมอและ

142

ตอเนองโดยม PDCA ก ากบตอไป และท าการประเมนผลทงระบบดวย CIPP Model วาบรรลวสยทศนทก าหนดหรอไม สามารถตดตามนวตกรรมใหมๆ ทางการศกษา กระบวนการเรยนร และน ามาใชหรอแนะน าใหผใตบงคบบญชาไดประยกตใชในการจดการเรยนการสอน มวสยทศนทจะน าปญหามาเปลยนเปนโอกาสในการก าหนดนโยบายและสรางภาพองคกรใหเกดภาพในอนาคตรวมกน โดยน าเทคโนโลยใหมมาใชและสนบสนนใหบคลากรไดใชอยางทวถง โดยการเปลยนแปลงเพอใหสามารถอยในสงคมหรอสงแวดลอมไดอยางสมดล มความสขอยางชาญฉลาด ผน าองคกรตองเขาใจและด าเนนการจดการตอองคกรตามความเปนจรงและตองตงเปาหมายการพฒนาดานตางๆ ใหชดเจนและไมมากจนเกนไป ตองเปนผทมวสยทศนทกวางขวาง มใจยอมรบค าตชม ค าแนะน า พรอมปรบตวตอสภาพแวดลอม และทนกบเหตการณ เพอน าไปใชกบทกสภาวะตางๆ ใหทนกบโลกทพฒนาอยางรวดเรว และรบรจรงถงวสยทศนของผใตบงคบบญชาดวย ตองเปนผก าหนดทศทางและอนาคตของผคนในองคกรและสงคมทชดเจน ดวยศกยภาพ ความร ความสามารถ คณธรรม ใหเปนทยอมรบของผตาม หรอไปนงอยในหวใจของผตาม จงจะสามารถก าหนดการเปลยนแปลงได จากผเสนอแนะจ านวน 36 ทาน

2.4 ดานบรบทองคกร หรอวฒนธรรม (X2.4) ผบรหารสถานศกษาตองเปนตนแบบน าการเปลยนแปลงโดยเรมจากตวเอง เพอใหเกดความตระหนก และเหนคณคา และความจ าเปนในการเปนผน าการเปลยนแปลง โดยองระเบยบปฏบตดานวฒนธรรม และความตองการของชมชนนนๆ ในการสรางระบบงานใหมคณภาพ อกทงเปนตนแบบในการสรางวฒนธรรมทดในการปฏบตภายในองคกรใหเปนรปธรรมและสะทอนการเปลยนแปลงใหทนยคทนสมย โดยการสรางแบบอยางดานจรยธรรมและธรรมาภบาลใหเกดขนในทางปฏบตใหมากขน และชวยชแนะใหผใตบงคบบญชาประยกตใชนวตกรรมแบบใหมๆ ไดอยางกลมกลนกบสงคมและวฒนธรรมไทย จากผเสนอแนะจ านวน 12 ทาน

143

ตอนท 3 การวเคราะหระดบความรบผดชอบตอสงคมของผบรหารสถานศกษา สงกดส านกงานเขตพนทการศกษานครปฐม เขต 2

ในการวเคราะหระดบความรบผดชอบตอสงคมของผบรหารสถานศกษา สงกดส านกงานเขตพนทการศกษานครปฐม เขต 2 วเคราะหขอมลโดยหาคาเฉลย (Y ) และสวนเบยงเบนมาตรฐาน (S.D.) แลวน าคาเฉลย (Y ) เปรยบเทยบกบเกณฑตามแนวคดของสถาบนไทยพฒน มลนธบรณะชนบทแหงประเทศไทย ในพระบรมราชปถมภทก าหนดไว ปรากฏผลดงตารางท 17 ดงน

ตารางท 17 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และคาระดบของความรบผดชอบตอสงคมของผบรหาร สถานศกษา

( n = 101 ) ความรบผดชอบตอสงคมของผบรหารสถานศกษา (Y) X

___

S.D. คาระดบ

1. การก ากบดแลกจการทด (Y1) 4.37 .537 มาก 2. การค านงถงสทธมนษยชน (Y2) 4.40 .539 มาก 3. การปฏบตดานแรงงาน (Y3) 4.45 .583 มาก 4. การดแลสงแวดลอม (Y4) 4.45 .593 มาก 5. การด าเนนงานอยางเปนธรรม (Y5) 4.37 .546 มาก 6. การใสใจตอผบรโภค (Y6) 4.45 .527 มาก 7. การรวมพฒนาชมชนและสงคม (Y7) 4.50 .513 มากทสด 8. การจดท ารายงานดานสงคมและสงเเวดลอม (Y8) 4.38 .608 มาก

รวม (Ytot) 4.42 .472 มาก จากตารางท 17 พบวา ความรบผดชอบตอสงคมของผบรหารสถานศกษา สงกดส านกงานเขตพนทการศกษานครปฐม เขต 2 โดยรวมอยในระดบมาก (X

___

= 4.42 , S.D. = .472 ) เมอพจารณาเปนรายดาน พบวา ความรบผดชอบตอสงคมของผบรหารสถานศกษาดานการรวมพฒนาชมชนและสงคม (Y7) อยในระดบมากทสด ( X

___

= 4.50 , S.D. = .513 ) และอยในระดบมากทง 7 ดานทเหลอ โดยเรยงล าดบจากคาเฉลยมากไปหานอย ไดดงน การดแลสงแวดลอม (Y4) ( X

___

= 4.45 , S.D.

= .593) การปฏบตดานแรงงาน (Y3) ( X___

= 4.45 , S.D. = .583 ) การใสใจตอผบรโภค (Y6) ( X___

= 4.45 , S.D. = .527 ) การค านงถงสทธมนษยชน (Y2) ( X

___

= 4.40 , S.D. = .539 ) การจดท ารายงานดานสงคมและสงเเวดลอม (Y8) ( X

___

= 4.38 , S.D. = .608 ) การด าเนนงานอยางเปนธรรม (Y5) ( X

___

= 4.37 , S.D. = .546 ) และการก ากบดแลกจการทด (Y1) ( X___

= 4.37 , S.D. = .537 )

144

เมอวเคราะหระดบความรบผดชอบตอสงคมของผบรหารสถานศกษา สงกดส านกงานเขตพนทการศกษานครปฐม เขต 2 โดยจ าแนกเปยรายขอ ดงแสดงในตารางท 18 – 25 ตารางท 18 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และคาระดบของความรบผดชอบตอสงคมของ ผบรหารสถานศกษา (Y) ดานการก ากบดแลกจการทด (Y1) จ าแนกตามรายขอ

( n = 101 ) ความรบผดชอบตอสงคมของผบรหารสถานศกษา (Y) X

___

S.D. คาระดบ

การก ากบดแลกจการทด (Y1) 1. ผบรหารควรก าหนดหนาทใหคณะกรรมการฝายบรหาร

และผมสวนไดสวนเสย สามารถสอดสองดแลผลงานและการปฏบตงานขององคกร

2. ผบรหารควรแสดงถงความโปรงใส พรอมรบการตรวจสอบ และสามารถชแจงใหผมสวนไดเสยไดรบทราบถงผลการปฏบตงาน

4.26

4.48

.602

.587

มาก

มาก

รวม (Y1) 4.37 .537 มาก

จากตารางท 18 พบวา ความรบผดชอบตอสงคมของผบรหารสถานศกษา สงกดส านกงานเขตพนทการศกษานครปฐม เขต 2 ดานการก ากบดแลกจการทด (Y1) โดยรวมอยในระดบมาก ( X

___

= 4.37 , S.D. = .537 ) เมอพจารณาเปนรายขอ พบวา ผบรหารควรแสดงถงความโปรงใส พรอมรบการตรวจสอบ และสามารถชแจงใหผมสวนไดเสยไดรบทราบถงผลการปฏบตงาน อยในระดบมากทสด ( X

___

= 4.48 , S.D. = .587 ) รองลงมา คอผบรหารควรก าหนดหนาทใหคณะกรรมการฝายบรหาร และผมสวนไดสวนเสย สามารถสอดสองดแลผลงานและการปฏบตงานขององคกร ( X

___

= 4.26 , S.D. = .602 )

145

ตารางท 19 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และคาระดบของความรบผดชอบตอสงคมของ ผบรหารสถานศกษา (Y) ดานการค านงถงสทธมนษยชน (Y2) จ าแนกตามรายขอ

( n = 101 ) ความรบผดชอบตอสงคมของผบรหารสถานศกษา (Y) X

___

S.D. คาระดบ

การค านงถงสทธมนษยชน (Y2) 1. ผบรหารตองค านงถงสทธขนพนฐานของมนษย ดานความ

เปนพลเมอง 2. ผบรหารตองค านงถงสทธขนพนฐานของมนษย ดานสทธทาง

การเมอง 3. ผบรหารตองค านงถงสทธขนพนฐานของมนษย ดาน

เศรษฐกจ สงคม และวฒนธรรม 4. ผบรหารตองค านงถงสทธขนพนฐานของมนษยตาม

กฎหมาย

4.36

4.35

4.42

4.47

.684

.645

.577

.619

มาก

มาก

มาก

มาก

รวม (Y2) 4.40 .539 มาก

จากตารางท 19 พบวา ความรบผดชอบตอสงคมของผบรหารสถานศกษา สงกดส านกงาน

เขตพนทการศกษานครปฐม เขต 2 ดานการค านงถงสทธมนษยชน (Y2) โดยรวมอยในระดบมาก ( X

___

= 4.40 , S.D. = .539 ) เมอพจารณาเปนรายขอ พบวาผบรหารตองค านงถงสทธขนพนฐานของมนษยตามกฎหมาย อยในระดบมากทสด ( X

___

= 4.47 , S.D. = .619 ) รองลงมา คอ ผบรหารตองค านงถงสทธขนพนฐานของมนษย ดานเศรษฐกจ สงคม และวฒนธรรม ( X

___

= 4.42 , S.D. = .577 ) และผบรหารตองค านงถงสทธขนพนฐานของมนษย ดานความเปนพลเมอง ( X

___

= 4.36 , S.D. = .684 ) และผบรหารตองค านงถงสทธขนพนฐานของมนษย ดานสทธทางการเมอง มคาเฉลยนอยทสด ( X

___

= 4.35 , S.D. = .645 )

146

ตารางท 20 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และคาระดบของความรบผดชอบตอสงคมของ ผบรหารสถานศกษา (Y) ดานการปฏบตดานแรงงาน (Y3) จ าแนกตามรายขอ

( n = 101 ) ความรบผดชอบตอสงคมของผบรหารสถานศกษา (Y) X

___

S.D. คาระดบ

การปฏบตดานแรงงาน (Y3) 1. ผบรหารตองตระหนกวาแรงงานไมใชสนคา

2. ผบรหารตองตระหนกวาแรงงานไมควรถกปฏบตเสมอนเปนปจจยการผลต

4.46 4.44

.619 .617

มาก มาก

รวม (Y3) 4.45 .583 มาก

จากตารางท 20 พบวา ความรบผดชอบตอสงคมของผบรหารสถานศกษา สงกดส านกงานเขตพนทการศกษานครปฐม เขต 2 ดานการปฏบตดานแรงงาน (Y3) โดยรวมอยในระดบมาก ( X

___

= 4.45 , S.D. = .583 ) เมอพจารณาเปนรายขอ พบวา ผบรหารตองตระหนกวาแรงงานไมใชสนคา อยในระดบมากทสด ( X

___

= 4.46 , S.D. = .619 ) รองลงมา คอผบรหารตองตระหนกวาแรงงานไมควรถกปฏบตเสมอนเปนปจจยการผลต ( X

___

= 4.44 , S.D. = .617 ) ตารางท 21 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และคาระดบของความรบผดชอบตอสงคมของ ผบรหารสถานศกษา (Y) ดานการดแลสงแวดลอม (Y4) จ าแนกตามรายขอ

( n = 101 ) ความรบผดชอบตอสงคมของผบรหารสถานศกษา (Y) X

___

S.D. คาระดบ

การดแลสงแวดลอม (Y4) 1. ผบรหารจ าเปนทตองค านงถงหลกการปองกนปญหามลพษ 2. ผบรหารจ าเปนทตองค านงถงหลกการการบรโภคอยางยงยน 3. ผบรหารจ าเปนทตองค านงถงการใชทรพยากรอยางม

ประสทธภาพในการด าเนนการการบรหารและบรการ

4.46 4.43 4.48

.657 .640 .643

มาก มาก มาก

รวม (Y4) 4.45 .593 มาก

จากตารางท 21 พบวา ความรบผดชอบตอสงคมของผบรหารสถานศกษา สงกดส านกงานเขตพนทการศกษานครปฐม เขต 2 ดานการดแลสงแวดลอม (Y4) โดยรวมอยในระดบมาก ( X

___

= 4.45 , S.D. = .593 ) เมอพจารณาเปนรายขอ พบวา ผบรหารจ า เปนทตองค านงถงการใช

147

ทรพยากรอยางมประสทธภาพในการด าเนนการการบรหารและบรการ อยในระดบมากทสด ( X___

= 4.48 , S.D. = .643 ) รองลงมา คอผบรหารจ าเปนทตองค านงถงหลกการปองกนปญหามลพษ ( X

___

= 4.46 , S.D. = .657 ) และผบรหารจ าเปนทตองค านงถงหลกการการบรโภคอยางยงยน มคาเฉลยนอยทสด ( X

___

= 4.43 , S.D. = .640 )

ตารางท 22 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และคาระดบของความรบผดชอบตอสงคมของ ผบรหารสถานศกษา (Y) ดานการด าเนนงานอยางเปนธรรม (Y5) จ าแนกตามรายขอ

( n = 101 ) ความรบผดชอบตอสงคมของผบรหารสถานศกษา (Y) X

___

S.D. คาระดบ

การด าเนนงานอยางเปนธรรม (Y5) 1. ผบรหารแตละคนควรแขงขนกนอยางเปนธรรมและเปดกวาง 2. ผบรหารสงเสรมประสทธภาพในการลดตนทนการบรหารหรอการ

บรการ 3. ผบรหารสงเสรมการพฒนานวตกรรมการบรหาร การบรการ

และกระบวนการใหมๆ 4. ผบรหารสงเสรมการขยายการเตบโตขององคกรและ

มาตรฐานการครองชพในระยะยาว

4.37

4.38

4.42

4.32

.679

.636

.611

.623

มาก

มาก

มาก

มาก

รวม (Y5) 4.37 .546 มาก

จากตารางท 22 พบวา ความรบผดชอบตอสงคมของผบรหารสถานศกษา สงกดส านกงานเขตพนทการศกษานครปฐม เขต 2 ดานการด าเนนงานอยางเปนธรรม (Y5) โดยรวมอยในระดบมาก ( X

___

= 4.37 , S.D. = .546 ) เมอพจารณาเปนรายขอ พบวาผบรหารสงเสรมการพฒนานวตกรรมการบรหาร การบรการ และกระบวนการใหมๆ อยในระดบมากทสด ( X

___

= 4.42 , S.D. = .611 ) รองลงมา คอ ผบรหารสงเสรมประสทธภาพในการลดตนทนการบรหารหรอการบรการ ( X

___

= 4.38 , S.D. = .636 ) และผบรหารแตละคนควรแขงขนกนอยางเปนธรรมและเปดกวาง ( X

___

= 4.37 , S.D. = .679 ) และผบรหารสงเสรมการขยายการเตบโตขององคกรและมาตรฐานการครองชพในระยะยาว มคาเฉลยนอยทสด ( X

___

= 4.32 , S.D. = .623 )

148

ตารางท 23 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และคาระดบของความรบผดชอบตอสงคมของ ผบรหารสถานศกษา (Y) ดานการใสใจตอผบรโภค (Y6) จ าแนกตามรายขอ

( n = 101 ) ความรบผดชอบตอสงคมของผบรหารสถานศกษา (Y) X

___

S.D. คาระดบ

การใสใจตอผบรโภค (Y6) 1. ผบรหารตองเปดโอกาสใหผบรโภคไดรบทราบขอมลในการ

บรหารและการใชบรการอยางเหมาะสม 2. ผบรหารตองใหความส าคญกบการพฒนาคณภาพและการ

บรการท เปนประโยชนตอสงคมโดยค านงถงความปลอดภยและสขภาพ

3. เมอผบรหารพบวาคณภาพไมเปนไปตามเกณฑทก าหนด ผบรหารกจะตองมกลไกในการแกไขปญหา

4. ผบรหารตองใหความส าคญกบกฎหมาย และถอปฏบตอยางเครงครด

4.40

4.49

4.42

4.50

.673

.570

.615

.600

มาก

มาก

มาก

มากทสด

รวม (Y6) 4.45 .527 มาก

จากตารางท 23 พบวา ความรบผดชอบตอสงคมของผบรหารสถานศกษา สงกดส านกงานเขตพนทการศกษานครปฐม เขต 2 ดานการใสใจตอผบรโภค (Y6) โดยรวมอยในระดบมาก ( X

___

= 4.45 , S.D. = .527 ) เมอพจารณาเปนรายขอ พบวาผบรหารตองใหความส าคญกบกฎหมาย และถอปฏบตอยางเครงครด อยในระดบมากทสด ( X

___

= 4.50 , S.D. = .600 ) รองลงมา คอ ผบรหารตองใหความส าคญกบการพฒนาคณภาพและการบรการทเปนประโยชนตอสงคมโดยค านงถงความปลอดภยและสขภาพ ( X

___

= 4.49 , S.D. = .570 ) และเมอผบรหารพบวาคณภาพไมเปนไปตามเกณฑทก าหนด ผบรหารกจะตองมกลไกในการแกไขปญหา ( X

___

= 4.42 , S.D. = .615 ) และผบรหารตองเปดโอกาสใหผบรโภคไดรบทราบขอมลในการบรหารและการใชบรการอยางเหมาะสม มคาเฉลยนอยทสด ( X

___

= 4.40 , S.D. = .637 )

149

ตารางท 24 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และคาระดบของความรบผดชอบตอสงคมของ ผบรหารสถานศกษา (Y) ดานการรวมพฒนาชมชนและสงคม (Y7) จ าแนกตาม รายขอ

( n = 101 ) ความรบผดชอบตอสงคมของผบรหารสถานศกษา (Y) X

___

S.D. คาระดบ

การรวมพฒนาชมชนและสงคม (Y7) 1. ผบรหารตองวางแนวนโยบายเพอสรางจตอาสาตอสาธารณะ

และจตใจทเออเฟอเผอแผ 2. ผบรหารตองด าเนนกจกรรมทเปนรปธรรมในการชวยเหลอ

แบงปนสสงคมและสาธารณะประโยชน 3. ผบรหารตองสงเสรมศลธรรมอนดแกบคคลทงภายในและ

ภายนอกองคกร

4.51

4.43

4.54

.608

.587

.542

มากทสด

มาก

มากทสด

รวม (Y7) 4.50 .513 มากทสด

จากตารางท 24 พบวา ความรบผดชอบตอสงคมของผบรหารสถานศกษา สงกดส านกงานเขตพนทการศกษานครปฐม เขต 2 ดานการรวมพฒนาชมชนและสงคม (Y7) โดยรวมอยในระดบมากทสด ( X

___

= 4.50 , S.D. = .513 ) เมอพจารณาเปนรายขอ พบวา ผบรหารตองสงเสรมศลธรรมอนดแกบคคลทงภายในและภายนอกองคกร อยในระดบมากทสด ( X

___

= 4.54 , S.D. = .542 ) รองลงมา คอผบรหารตองวางแนวนโยบายเพอสรางจตอาสาตอสาธารณะและจตใจทเออเฟอเผอแผ ( X

___

= 4.51 , S.D. = .608 ) และผบรหารตองด าเนนกจกรรมทเปนรปธรรมในการชวยเหลอแบงปนสสงคมและสาธารณะประโยชน มคาเฉลยนอยทสด ( X

___

= 4.43 , S.D. = .587 )

150

ตารางท 25 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และคาระดบของความรบผดชอบตอสงคมของ ผบรหารสถานศกษา (Y) ดานการจดท ารายงานดานสงคมและสงเเวดลอม (Y8) จ าแนก ตามรายขอ

( n = 101 ) ความรบผดชอบตอสงคมของผบรหารสถานศกษา (Y) X

___

S.D. คาระดบ

การจดท ารายงานดานสงคมและสงเเวดลอม (Y8) 1. ผบรหารตองจดท ารายงานผลทแสดงถงความรบผดชอบของ

องคกรตอผมสวนไดสวนเสยในสงคม 2. ผบรหารจดท ารายงานตามแนวทางของการพฒนาอยางยงยน เพอให

เกดการพฒนาแบบสมดลบนพนฐานท ง 3 ดาน ไดแก สงคม สงแวดลอม และเศรษฐกจ

4.35

4.41

.630

.649

มาก

มาก

รวม (Y8) 4.38 .608 มาก

จากตารางท 25 พบวา ความรบผดชอบตอสงคมของผบรหารสถานศกษา สงกดส านกงานเขตพนทการศกษานครปฐม เขต 2 ดานการจดท ารายงานดานสงคมและสงเเวดลอม (Y8) โดยรวมอยในระดบมาก ( X

___

= 4.38 , S.D. = .608 ) เมอพจารณาเปนรายขอ พบวา ผบรหารจดท ารายงานตามแนวทางของการพฒนาอยางยงยน เพอใหเกดการพฒนาแบบสมดลบนพนฐานทง 3 ดาน ไดแก สงคม

สงแวดลอม และเศรษฐกจ อยในระดบมากทสด ( X___

= 4.41, S.D. = .649 ) รองลงมา คอผบรหารตองจดท ารายงานผลทแสดงถงความรบผดชอบขององคกรตอผมสวนไดสวนเสยในสงคม ( X

___

= 4.35 , S.D. = .630 ) ตอนท 3 การวเคราะหขอเสนอแนะเกยวกบความรบผดชอบตอสงคมของผบรหารสถานศกษา

สงกดส านกงานเขตพนทการศกษานครปฐม เขต 2 การวเคราะหขอเสนอแนะเกยวกบความรบผดชอบตอสงคมของสถานศกษา สงกดส านกงานเขตพนทการศกษานครปฐม เขต 2 ผวจยใชการวเคราะหเนอหา (content analysis) ขอมลค าถามปลายเปด จากผใหขอมลซงประกอบดวยผด ารงต าแหนงในคณะกรรมการสถานศกษาขนพนฐาน ไดแก ผด ารงต าแหนงผอ านวยการโรงเรยน ครผสอน ประธานคณะกรรมการสถานศกษา และคณะกรรมการสถานศกษา ใหขอเสนอแนะเกยวกบความรบผดชอบตอสงคมของสถานศกษา สงกดส านกงานเขตพนทการศกษานครปฐม เขต 2 ประกอบดวย

1. ดานการก ากบดแลกจการทด (Y1) ผบรหารสถานศกษาตองแสดงความโปรงใสเปน

151

ธรรมและยอมรบฟงความคดเหนจากทกฝายทเกยวของ พรอมรบการตรวจสอบและสามารถชแจงใหผมสวนไดสวนเสยในการปฏบตไดรบทราบถงผลการปฏบตงานภายในสถานศกษา และใชสถานศกษาเปนฐานในการบรหารจดการตามหลกธรรมาภบาลโดยเนนการมสวนรวมและเรยนรรวมกนทกภาคสวนในดานการรบผดชอบตอสงคมและเปนแบบอยางทดในการสนบสนนกจกรรมตางๆ ของชมชน โดยวางตวเปนกลางทางการเมองเมอเกดความแปรปรวนทางการเมอง ซงจะสงผลดานลบตอการปฏบตงาน จากผเสนอแนะจ านวน 18 ทาน

2. การค านงถงสทธมนษยชน (Y2) ผบรหารสถานศกษาควรค านงถงสทธมนษยชน โดยการจดกจกรรมให ครนกเรยน ผปกครองไดแสดงออกในการใชสทธดานตางๆ จากผเสนอแนะจ านวน 6 ทาน

3. การปฏบตดานแรงงาน (Y3) ผบรหารสถานศกษาควรพฒนาบคลากรทกสวนใหมจตอาสา สรางจตส านกความกตญญ รจกตอบแทนบญคณกบบคคลกรและผปฏบตงานเพอเปนแบบอยางทด พรอมทงพฒนาบคลากร-คร เพอสงเสรมใหศกษาตอในระดบทสงขน พรอมทงสงเสรมใหไดรบการอบรมเพอพฒนาความสามารถมากยงขนไป จากผเสนอแนะจ านวน 8 ทาน

4. การดแลสงแวดลอม (Y4) สถานศกษาและชมชนควรมสวนรวมในการบรหารและจดการเกยวกบชมชน โดยสรางความเขาใจกบนกเรยน คร กรรมการสถานศกษาและชมชน ในดานความรบผดชอบตอสงคมดานสงแวดลอม โดยสถานศกษาแตละแหงตองตระหนกถงสงคมสงแวดลอมวาตองการอะไร สถานศกษาจะไดตอบสนองไดตรงจด โดยเนนการจดกจกรรมการดแลรกษาสงแวดลอม ใหคร นกเรยน ผปกครองมสวนรวมในการชวยกนอนรกษสงแวดลอม จากผเสนอแนะจ านวน 7 ทาน

5. การด าเนนงานอยางเปนธรรม (Y5) ผบรหารสถานศกษาตองใหโอกาสทกคนอยางเสมอภาคโดยไมเลอกปฏบต โดยการจดการศกษาและบรหารอยางทวถงและเสมอภาคในทางปฏบต ไมท าใหเสอมเสยชอเสยงเมอเกดความแปรปรวนทางการเมองทจะสงผลในดานลบตอการปฏบตงาน พรอมเปนตนแบบดานดานความรบผดชอบตอสงคมของสถานศกษาทด โดยแนวทางปฏบตตองใชขบวนการสนตวธ มงเนนการอยรวมกนอยางมความสข และมความยงยน ในบรบทของเศรษฐกจพอเพยงในสภาวะแวดลอมทางสงคมของสถานศกษานนๆ จากผเสนอแนะจ านวน 20 ทาน

6. การใสใจตอผบรโภค (Y6) ครหรอบคลากรทางการศกษาตองเอาใจใสและตระหนกถงหนาทของตนเองทไดรบมอบหมายใหเตมก าลงสดความสามารถ โดยการอทศเวลาและทมเทความสามารถ เพอดแลการเรยนการสอนใหเปนไปตามหลกสตรอยางครบถวนบรบรณ ดวยการสงสอนและพฒนาใหบตรหลานในชมชนไดโตขนเพอเปนคนด มนโยบายสรางจตอาสาตอสาธารณะ

152

ใหความรวมมอตอชมชนในการพฒนาทองถนใหเจรญ ท าโรงเรยนใหเปนสถาบนของชมชนทแทจรง มความรความสามารถทจะเขาใจบรบทของสงคมและโรงเรยน รโอกาสและอปสรรค โดยน าขอมลตางๆ มาวเคราะห เพอการพฒนาชมชนและสงคมรอบๆ โรงเรยนใหพฒนาไปพรอมๆ กนเพอประกอบอาชพในทางสจรต และเปนก าลงทมพลงของสงคม พรอมทงเสรมสรางประสทธภาพในการปฏบตงานโดยมงถงผลประโยชนทจะเกดกบนกเรยนเปนส าคญและเพอรกษาผลประโยชนของสวนรวมดวย พรอมทงใชสออเลกทรอนกสในการสอสารใหผบรโภคไดทราบขอมลครบทกดานอยางถกตอง จากผเสนอแนะจ านวน 22 ทาน

7. การรวมพฒนาชมชนและสงคม (Y7) ผบรหารสถานศกษาตองตองมขนตอนหรอมาตรการเพอสรางความตระหนกใหเกดขนอยางเปนรปธรรมและปฏบตใหบงเกดผลอยางเปนจรงวา สถานศกษาเปนสวนหนงของชมชนและสงคม โดยทกคนฝายรวมกนรกษาและพฒนาโรงเรยนเสมอนเปนสถานทส าคญทหนงในชมชนและสงคม ผบรหารสถานศกษา และครตองเปนแบบอยางทดในดานการเปนตวอยางในดานความรบผดชอบตอสงคม โดยการน านกเรยนและครเขารวมกจกรรมดานตางๆ ของสงคม เชน งานประเพณประจ าปของวด งานเทศกาลตางๆ นอกจากนตองเปนแหลงชน าแหงภมปญญาของผคนในสงคมทองถนนน โดยสามารถก าหนดทศทางของสงคมในอนาคต พรอมเปนทพงพาของชมชนและสงคมตางๆ ได โดยยนมอเขาไปชวยทกครงทมโอกาส เปนแหลงเรยนร ใหบรการ ใหค าปรกษา กบชมชนเปนอยางด และรวดเรว ชมชนตองมสวนรวมในการจดการศกษาทง บาน วด โรงเรยนตองรวมมอประสานกนเพอรวมพฒนาชมชนและสงคม ในการชวยเหลอสงคมในทกๆ ดาน จะท าใหผบรหารมภารกจเพมมากขน แตจะท าใหมความสะดวกและไดรบความรวมมอชวยเหลออยางดกลบมาทโรงเรยน ความเจรญอยางมนคงของสงคมมความเกยวของกบความเจรญมนคงของสถานศกษา ดงนนการสรางความสมพนธอยางแนนแฟนและการสรางความรวมมอซงกนและกนจงเปนสงจ าเปน จากผเสนอแนะจ านวน 24 ทาน

8. การจดท ารายงานดานสงคมและสงเเวดลอม (Y8) สถานศกษาควรมแนวทางจดท ารายงานการปฏบตดานความรบผดชอบตอสงคมอยางชดเจนและเปนรปธรรม พรอมทงเผยแพรขาวสารการปฏบตงานของสถานศกษาโดยมขนตอน หรอวธการจดท าทเปนมาตราฐานเพอท าใหเกดความตระหนกและเขาใจ การจดการดานสงคมและสงเเวดลอม ใหบงเกดผลการปฏบตในเชงประจกษอยางมความชดเจนและเปนรปธรรม ตามวธการทถกตอง พรอมทงนอมน านโยบายปรชญาเศรษฐกจพอเพยงมาใช และรายงานผลตามแนวทางปรชญาเศรษฐกจพอเพยง โดยค านงถงภาวะเปลยนแปลงดานตางๆ เพอปลกฝงใหนกเรยน คร สงคมรอบดานไดซมซบ และชวยกนปองกนแกไขทจะเกดขนกบสงคมและสงเเวดลอม จากผเสนอแนะจ านวน 8 ทาน

153

ตอนท 4 การวเคราะหความแตกตางของภาวะผน าการเปลยนแปลงกบความรบผดชอบตอสงคม

ของผบรหารสถานศกษาระหวางบคลากรภายในสถานศกษากบกรรมการสถานศกษา ทเปนบคคลภายนอกสถานศกษา

ในการวเคราะหความแตกตางของภาวะผน าการเปลยนแปลงกบความรบผดชอบตอสงคมของสถานศกษาระหวางบคลากรภายในสถานศกษากบกรรมการสถานศกษาท เปน

บคคลภายนอกสถานศกษา โดยพจารณาจากความแตกตางคาระดบคาเฉลย ( X___

) ของกลมตวอยางทมความสมพนธกน (dependent sample) และใชการตรวจสอบดวยการใชคาท (t-test) ดงตารางท 26 ตารางท 26 เปรยบเทยบภาวะผน าการเปลยนแปลงระหวางบคลากรภายในสถานศกษากบกรรมการ สถานศกษาทเปนบคคลภายนอกสถานศกษา

ภาวะผน าการเปลยนแปลง

บคลากรภายใน

( N = 202 )

บคคลภายนอก ( N = 202 ) (t-test)

X___

SD. X___

SD. 1. องคประกอบหลกพฤตกรรม (X1) 4.28 .459 4.25 0.537 .532 1.1 ดานการสอสาร (X1.1) 4.26 .468 4.28 .532 -.358 1.2 ดานความไววางใจ (X1.2) 4.33 .523 4.25 .580 1.460 1.3 ดานความเอาใจใสดแล (X1.3) 4.39 .572 4.32 .634 1.264 1.4 ดานการสรางโอกาสหรอความเสยง (X1.4) 4.17 .543 4.18 .616 -.223

2. องคประกอบหลกลกษณะพเศษเฉพาะ (X2) 4.25 .440 4.22 .548 .501 2.1 ดานความเชอมนในตนเอง (X2.1) 4.33 .535 4.27 .590 1.149 2.2 ดานการก าหนดต าแหนงการมอบอ านาจ

(X2.2) 4.27 .568 4.19 .632 1.379

2.3 ดานวสยทศนหรอขดความสามารถดาน -กระบวนการเรยนร (X2.3)

4.21 .471 4.21 .577 -.024

2.4 ดานบรบทองคกรหรอวฒนธรรม (X2.4) 4.19 .484 4.23 .617 -.688 รวมภาวะผน าการเปลยนแปลง (X) 4.27 .436 4.24 .527 .534

154

จากตารางท 26 แสดงใหเหนวาความคดเหนเกยวกบภาวะผน าการเปลยนแปลงของผบรหารสถานศกษาระหวางบคลากรภายในสถานศกษากบกรรมการสถานศกษาทเปนบคคลภายนอกสถานศกษา โดยภาพรวมไมแตกตางกน โดยมคาเฉลย ( X ) ของภาวะผน าการเปลยนแปลงภาพรวมตามความคดเหนของผบรหารสถานศกษาทเปนบคลากรภายในสงกวาความคดเหนของกรรมการสถานศกษาทเปนบคคลภายนอกสถานศกษา ยกเวนองคประกอบหลกพฤตกรรม (X1) ดานการสอสาร (X1.1) ดานการสรางโอกาสหรอความเสยง (X1.4) และองคประกอบหลกลกษณะพเศษเฉพาะ (X2) ดานบรบทองคกรหรอวฒนธรรม (X2.4) ทภาวะผน าการเปลยนแปลงภาพรวมตามความคดเหนของผบรหารสถานศกษาทเปนบคลากรภายในต ากวาความคดเหนของกรรมการสถานศกษาทเปนบคคลภายนอกสถานศกษา ตารางท 27 เปรยบเทยบความรบผดชอบตอสงคมของผบรหารสถานศกษาระหวางบคลากรภายใน สถานศกษากบกรรมการสถานศกษาทเปนบคคลภายนอกสถานศกษา

ความรบผดชอบตอสงคมของสถานศกษา

บคลากรภายใน

( N = 202 )

บคคลภายนอก ( N = 202 ) (t-test)

X___

SD. X___

SD. 1. การก ากบดแลกจการทด (Y1) 4.38 .498 4.36 .575 .278 2. การค านงถงสทธมนษยชน (Y2) 4.44 .484 4.35 .587 1.757 3. การปฏบตดานแรงงาน (Y3) 4.47 .570 4.43 .596 .768 4. การดแลสงแวดลอม (Y4) 4.48 .546 4.43 .638 .866 5. การด าเนนงานอยางเปนธรรม (Y5) 4.38 .544 4.37 .550 .318 6. การใสใจตอผบรโภค (Y6) 4.45 .472 4.45 .578 .024 7. การรวมพฒนาชมชนและสงคม (Y7) 4.51 .476 4.49 .547 .388 8. การจดท ารายงานดานสงคมและสงเเวดลอม (Y8) 4.38 .615 4.37 .603 -.082 รวมความรบผดชอบตอสงคมของสถานศกษา ( Y ) 4.44 .438 4.41 .504 .685

จากตารางท 27 แสดงใหเหนวาความคดเหนเกยวกบความรบผดชอบตอสงคมของผบรหาร

สถานศกษาระหวางบคลากรภายในสถานศกษากบกรรมการสถานศกษาทเปนบคคลภายนอกสถานศกษา โดยภาพรวมไมแตกตางกน โดยมคาเฉลย ( X ) และรายดานทกๆ ดานของความรบผดชอบตอสงคมของผบรหารสถานศกษาตามความคดเหนของผบรหารสถานศกษาทเปนบคลากรภายในสงกวาความคดเหนของกรรมการสถานศกษาทเปนบคคลภายนอกสถานศกษา

155

ตอนท 5 การวเคราะหความสมพนธระหวางภาวะผน าการเปลยนแปลงกบความรบผดชอบตอ

สงคมของผบรหารสถานศกษา สงกดส านกงานเขตพนทการศกษานครปฐม เขต 2

การว เคราะหความสมพนธของตวแปร ภาวะผน าการเปลยนแปลงภาวะผน าการเปลยนแปลงกบความรบผดชอบตอสงคมของสถานศกษา สงกดส านกงานเขตพนทการศกษานครปฐม เขต 2 วเคราะหโดยใชคาสมประสทธสหสมพนธของเพยรสน (Pearson’s product moment correlation coefficient) ผลการวเคราะหปรากฏดงรายละเอยดในตารางท 28

ตารางท 28 การวเคราะหความสมพนธระหวางภาวะผน าการเปลยนแปลงกบความรบผดชอบตอ สงคมของผบรหารสถานศกษา สงกดส านกงานเขตพนทการศกษานครปฐม เขต 2

ตวแปร Y1 Y2 Y3 Y4 Y5 Y6 Y7 Y8 Ytot

X1 .731** .707** .616** .691** .756** .680** .630** .634** .802**

X1.1 .708** .696** .581** .647** .703** .645** .616** .587** .764**

X1.2 .642** .625** .565** .618** .679** .588** .566** .515** .708**

X1.3 .636** .632** .545** .670** .635** .608** .575** .515** .711**

X1.4 .642** .598** .528** .573** .691** .607** .521** .644** .705**

X2 .779** .669** .567** .663** .744** .701** .649** .639** .795**

X2.1 .677** .635** .550** .662** .676** .627** .593** .550** .732**

X2.2 .692** .610** .507** .566** .639** .581** .527** .593** .690**

X2.3 .700** .600** .513** .591** .675** .647** .605** .529** .716**

X2.4 .699** .531** .441** .540** .655** .634** .579** .608** .686**

Xtot .773** .712** .613** .699** .773** .709** .657** .655** .823**

** มนยส าคญทางสถตทระดบ .01

156

จากตารางท 28 พบวา ภาวะผน าการเปลยนแปลงของผบรหารสถานศกษา ทงโดยรวม (Xtot) และจ าแนกตามองคประกอบหลกพฤตกรรม (X1) ไดแก ดานการสอสาร (X1.1) ดานความไววางใจ (X1.2) ดานความเอาใจใสดแล (X1.3) และดานการสรางโอกาส หรอความเสยง (X1.4) และองคประกอบหลกลกษณะพเศษเฉพาะ (X2) ไดแก ดานความเชอมนในตนเอง (X2.1) ดานการก าหนดต าแหนงการมอบอ านาจ (X2.2) ดานวสยทศน หรอขดความสามารถในกระบวนการเรยนร (X2.3) และดานบรบทองคกร หรอวฒนธรรม (X2.4) กบความรบผดชอบตอสงคมของสถานศกษา ทงโดยรวม (Ytot) และจ าแนกเปนรายดาน ไดแก ดานการก ากบดแลกจการทด (Y1) ดานการค านงถงสทธมนษยชน (Y2) ดานการปฏบตดานแรงงาน (Y3) ดานการดแลสงแวดลอม (Y4) ดานการด าเนนงานอยางเปนธรรม (Y5) ดานการใสใจตอผบรโภค (Y6) ดานการรวมพฒนาชมชนและสงคม (Y7) และการจดท ารายงานดานสงคมและสงเเวดลอม (Y8) มความสมพนธกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 โดยภาวะผน าการเปลยนแปลงของผบรหารโดยรวม (Xtot) กบความรบผดชอบตอสงคมของสถานศกษาโดยรวม (Ytot) มคาความสมพนธมากทสด (คาความสมพนธ = .823 ) รองลงไปไดแก ภาวะผน าการเปลยนแปลงของผบรหารสถานศกษา ตามองคประกอบหลกพฤตกรรม (X1) กบความรบผดชอบตอสงคมของสถานศกษาโดยรวม (Ytot) (คาความสมพนธ = .802 ) ยกเวนภาวะผน าการเปลยนแปลงของผบรหาร ดานบรบทองคกร หรอวฒนธรรม (X2.4) กบการปฏบตดานแรงงาน (Y3) มคาความสมพนธนอยทสด (คาความสมพนธ = .441 )

บทท 5

สรปผลการวจย อภปรายผล และขอเสนอแนะ

การวจยภาวะผน าการเปลยนแปลงกบความรบผดชอบตอสงคมของผบรหารสถานศกษา

เปนการวจยเชงพรรณนา (descriptive research) มวตถประสงคเพอทราบ 1. ภาวะผน าการเปลยนแปลงของผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษานครปฐม เขต 2 2. ความรบผดชอบตอสงคมของผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษานครปฐม เขต 2 3. ความแตกตางของภาวะผน าการเปลยนแปลงและความรบผดชอบตอสงคมของผบรหารสถานศกษาระหวางบคลากรภายในสถานศกษากบกรรมการสถานศกษาทเปนบคคลภายนอกสถานศกษาขนพนฐาน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษานครปฐม เขต 2 4. ความสมพนธระหวางภาวะผน าการเปลยนแปลงกบความรบผดชอบตอสงคมของผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษานครปฐม เขต 2 กลมตวอยางคอ สถานศกษา สงกดส านกงานเขตพนทการศกษานครปฐม เขต 2 จ านวน103 แหง เปนหนวยวเคราะห (unit of analysis) ผใหขอมลสถานศกษาละ 4 คน ประกอบดวย ผด ารงต าแหนงผอ านวยการโรงเรยน ครผสอน ประธานคณะกรรมการสถานศกษา และคณะกรรมการสถานศกษา รวมทงสน 412 คน เครองมอทใชในการวจยเปนแบบสอบถามภาวะผน าการเปลยนแปลงของผบรหารสถานศกษา ซงเปนแบบสอบถามทผวจยสรางขนตามแนวคดของ มาแชลล และ มอลล (Marshall and Molly) และแบบสอบถามเกยวกบความรบผดชอบตอสงคมของผบรหารสถานศกษา ซงเปนแบบสอบถามทผวจยสรางตามแนวคดของสถาบนไทยพฒน มลนธบรณะชนบทแหงประเทศไทย ในพระบรมราชปถมภ ไดรบแบบสอบถามคนจ านวน 101 โรงเรยน คดเปนจ านวน 404 ฉบบ คดเปนรอยละ 98.06 คา น ามาวเคราะหขอมลโดยใชสถต ไดแก คาความถ (frequency) คารอยละ (percentage) คาเฉลย ( X

___

) สวนเบยงเบนมาตรฐาน (S.D.) การวเคราะหความแตกตางดวยคาท (t-test) และหาคาสมประสทธสหสมพนธของเพยรสน (Pearson’s product-moment correlation coefficient)

157

158

สรปผลการวจย

จากการวเคราะหขอมลการวจย เรองภาวะผน าการเปลยนแปลงกบความรบผดชอบตอสงคมของผบรหารสถานศกษา สรปผลการวจย ไดดงน

1. ภาวะผน าการเปลยนแปลงของผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษานครปฐม เขต 2 โดยภาพรวมอยในระดบมาก เมอพจารณาเปนรายดานของทง 2 องคประกอบหลก พบวาอยในระดบมาก โดยเรยงตามล าดบจากคาเฉลยมากไปหานอย ดงน ตามองคประกอบหลกพฤตกรรม ไดแก ดานความเอาใจใสดแล ดานความไววางใจ ดานการสอสาร และดานการสรางโอกาส หรอความเสยง ตามองคประกอบหลกลกษณะพเศษเฉพาะ ไดแก ดานความเชอมนในตนเอง ดานการก าหนดต าแหนงการมอบอ านาจ ดานวสยทศน หรอขดความสามารถในกระบวนการเรยนร และดานบรบทองคกร หรอวฒนธรรม

2. ความรบผดชอบตอสงคมของผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษานครปฐม เขต 2 โดยรวมอยในระดบมาก เมอพจารณาเปนรายดาน พบวา ความรบผดชอบตอสงคมของสถานศกษาดานการรวมพฒนาชมชนและสงคม อยในระดบมากทสด และอยในระดบมากทง 7 ดานทเหลอ โดยเรยงล าดบจากคาเฉลยมากไปหานอย ไดแก การดแลสงแวดลอม การปฏบตดานแรงงาน การใสใจตอผบรโภค การค านงถงสทธมนษยชน การจดท ารายงานดานสงคมและสงเเวดลอม และการก ากบดแลกจการทด

3. ความคดเหนเกยวกบภาวะผน าการเปลยนแปลงของผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน ระหวางบคลากรภายในสถานศกษากบกรรมการสถานศกษาทเปนบคคลภายนอกสถานศกษา สงกดส านกงานเขตพนทการศกษานครปฐม เขต 2 โดยภาพรวมไมแตกตางกน โดยมคาเฉลยของภาวะผน าการเปลยนแปลงภาพรวมตามความคดเหนของผบรหารสถานศกษาทเปนบคลากรภายในสงกวากรรมการสถานศกษาทเปนบคคลภายนอกสถานศกษา ยกเวนองคประกอบหลกพฤตกรรม (X1) ดานการสอสาร (X1.1) ดานการสรางโอกาสหรอความเสยง (X1.4) และองคประกอบหลกลกษณะพเศษเฉพาะ (X2) ดานบรบทองคกรหรอวฒนธรรม (X2.4) ทภาวะผน าการเปลยนแปลงภาพรวมตามความคดเหนของผบรหารสถานศกษาทเปนบคลากรภายในต ากวาความคดเหนของผบรหารสถานศกษาทเปนบคคลภายนอก สวนความคดเหนเกยวกบความรบผดชอบตอสงคมของผบรหารสถานศกษาระหวางบคลากรภายในสถานศกษากบกรรมการสถานศกษาท เปนบคคลภายนอกสถานศกษา โดยภาพรวมไมแตกตางกน โดยมคาเฉลย ( X ) และรายดานทกๆ ดานของความรบผดชอบตอสงคมของสถานผบรหารศกษาตามความคดเหนของผบรหารสถานศกษาทเปนบคลากรภายในสงกวาความคดเหนของผบรหารสถานศกษาทเปนบคคลภายนอก

159

4. ภาวะผน าการเปลยนแปลงกบความรบผดชอบตอสงคมของผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษานครปฐม เขต 2 มความสมพนธกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .01 โดยภาพรวมอยในระดบมาก โดยภาวะผน าการเปลยนแปลงของผบรหารโดยรวมกบความรบผดชอบตอสงคมของสถานศกษาโดยรวมมคาความสมพนธมากทสด รองลงไปไดแก ภาวะผน าการเปลยนแปลงของผบรหารสถานศกษา ตามองคประกอบหลกพฤตกรรมกบความรบผดชอบตอสงคมของสถานศกษาโดยรวม ยกเวนภาวะผน าการเปลยนแปลงของผบรหารดานบรบทองคกร หรอวฒนธรรม กบการปฏบตดานแรงงานมคาความสมพนธกนนอยทสด

การอภปรายผล

จากผลการวจย มหลายประเดนทควรน ามาพจารณา ผวจยจงน ามาอภปรายผลเพอความชดเจน ดงน 1. ภาวะผน าการเปลยนแปลงของผบรหารสถานศกษา สงกดส านกงานเขตพนทการศกษานครปฐม เขต 2 โดยภาพรวมและเปนรายดานอยในระดบมากทกดาน เมอพจารณารายดานพบวา องคประกอบหลกพฤตกรรม ดานความเอาใจใสดแลมคาเฉลยสงทสด ทพบวาดานความเอาใจใสดแลมคาเฉลยสงทสดนนแสดงใหเหนวา ผบรหารสถานศกษาแสดงถงการเอาใจใสดแลผใตบงคบบญชาอนเปนทรพยากรบคคลเปนอยางด อกทงยงแสดงใหเหนวา ความมน าใจและการเอาใจใสดแลซงกนและกนนนเปนคานยมหลกและวฒนธรรมทแขงแกรงของสงคมไทยทมมายาวนาน และเปนสงยดเหนยวซงกนและกนอนจะน าไปสการใชภาวะผน าการเปลยนแปลงทจะสามารถปรบปรงเปลยนแปลงโรงเรยนใหเกดประสทธผลและการเพมขดความสามารถสงสด ซงสอดคลองกบงานวจยของ ดราน (Dirani) เรองการมสวนรวมในความรบผดชอบตอสงคมส าหรบทรพยากรบคคลสามารถแสดงบทบาทอะไรไดบางนน งานวจยนชใหเหนความส าคญอยางยงกบการด าเนนงาน เจรญเตบโตรวมกนของทรพยากรบคคลและความรบผดชอบตอสงคมขององคกร และจบตาในบทบาทของทรพยากรบคคล ซงสนนษฐานวาจะสามารถสงเสรมงานดานความรบผดชอบตอสงคมขององคกรได และผลงานวจยของ ลทวจ (Leithwoog) เรองผลกระทบของภาวะผน าการเปลยนแปลงบนเงอนไขขององคกรและความสมพนธของนกเรยนกบโรงเรยน จากผลการวจยมหลกฐานชวาการปฏบตเพอการเปลยนแปลงน ไดสนบสนนในเรองการพฒนาขดก าลงความสามารถและการปฏบตหนาทอยางมนยส าคญ อยางไรกตามในดานจตวทยาสงคมศาสตรจะสงผลกระทบอยางแทจรงถงผลลพธในการเปลยนแปลงองคกรและการเพมขดความสามารถ ซงการส ารวจถงผลกระทบความสมพนธของการปฏบตของภาวะผการเปลยนแปลงในการเลอกสภาพแวดลอมขององคกรและความเกยวของของนกเรยนกบโรงเรยน แสดงใหเหนถงผลกระทบท

160

เปนนยส าคญอยางมากของภาวะผน าบนเงอนไขขององคกร และเปนผลกระทบตอความเกยวของตอนกเรยนทงหมดภายในโรงเรยน สวนภาวะผน าการเปลยนแปลงของผบรหารสถานศกษา สงกดส านกงานเขตพนทการศกษานครปฐม เขต 2 เมอพจารณารายดานพบวา องคประกอบหลกลกษณะพเศษเฉพาะ ดานความเชอมนในตนเอง อยในระดบมากและมคาเฉลยสงรองจากองคประกอบหลกพฤตกรรม ดานความเอาใจใสดแลซงมคาเฉลยสงทสด ทพบวาเชนนนแสดงใหเหนวา ความเชอมนในตนเองของผบรหารสถานศกษาเปนสงส าคญอนจะน าไปสการจงใจเพอสรางกรอบแหงความไววางใจของผใตบงคบบญชา ทจะสงผลตอปรบปรงเปลยนแปลงโรงเรยนใหเกดประสทธผล และการเพมขดความสามารถดานนวตกรรมในองคกร ซงสอดคลองกบงานวจยของ ฉตรชย ทานะมย ทศกษาเกยวกบความสมพนธระหวางภาวะผน าแบบเปลยนสภาพของผบรหารกบความผกพนตอการเปลยนแปลงของคร พบวา ภาวะผน าแบบเปลยนสภาพของผบรหารโรงเรยนมธยมศกษาสงกดส านกงานเขตพนทการศกษาลพบร พบวา ภาวะผน าดานการจงใจเชงดลใจ อยในระดบมาก และงานวจยของ กลเลสเป (Gillespie) ททดสอบคณลกษณะพเศษของภาวะผน าในการปฏบตทท าใหเกดความไววางใจตอตวผน า พบวาการเปลยนแปลงของความไววางใจของสมาชกในทมทมตอผน า เมอมการตดสนใจ การสอสารในการรวบรวมวสยทศนและการแบงปนความคดเหนกนกบผน า ความไววางใจในตวผน ากเปนความเกยวของทชดเจนทสอถงประสทธภาพของผน า สวนดานการเพมขดความสามารถดานนวตกรรมในองคกรนน จง, เชา และว (Jung, Chow และ Wu) ด าเนนการวจยเรองบทบาทของภาวะผน าการเปลยนแปลงในการเพมขดความสามารถนวตกรรมในองคกร พบวา บทบาทของภาวะผน าการเปลยนแปลงในการเพมขดความสามารถนวตกรรมในองคกรมความสมพนธกนโดยตรงในเชงบวก ในการเพมขดความสามารถนวตกรรมในองคกร อยางมนยส าคญกบองคกร

2. ความรบผดชอบตอสงคมของผบรหารสถานศกษาขนพนฐาน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษานครปฐม เขต 2 โดยภาพรวมอยในระดบมาก สวนผลการวจยทพบวา ความรบผดชอบตอสงคมของผบรหารสถานศกษา ดานการรวมพฒนาชมชนและสงคมมมากทสด เพราะผบรหารสถานศกษาทงทเปนบคลากรภายในสถานศกษากบกรรมการสถานศกษาทเปนบคคลภายนอกสถานศกษาของผบรหารสถานศกษา มคานยมหลกและวฒนธรรมความผกพนทแขงแกรงของสงคมไทยทมน าใจเอออารยตอกนมายาวนาน และเปนสงยดเหนยวซงกนและกนอนน าไปสการพฒนาสงคมสวนรวมรวมกน เพอเสรมสรางความแขงแกรงและความตระหนกของชอเสยงสถานศกษาและสงคม ซงสอดคลองกบงานวจยของ เจษฎาพงษ รงวาณชกล เรองความผกพนของพนกงานการไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทยตอองคการทใชแนวคดความรบผดชอบตอสงคมอ จากผลการวจยพบวา พนกงานมระดบความผกพนตอองคการในระดบสง และพบวาปจจย ลกษณะงาน และความรบผดชอบตอสงคมขององคกรมผลตอความผกพนในระดบสง และผลการวจยของ

161

อนญญา สจรตน เรอง ความสมพนธของกจกรรมความรบผดชอบตอสงคมกบความผกพนของบคลากร ผลพบวาการเขารวมกจกรรมความรบผดชอบตอสงคมมความสมพนธเชงบวกกบความผกพนตอองคการทงดานพฤตกรรมและทศนคต และสอดคลองกบ ฉตรแกว (Chutkaew) ซงสรปไวในรายงานปรญญานพนธเรอง Sustainable Competitive Advantage of Strategic Corporate Social Responsibility in Thai Companies วา ในปจจบนทามกลางกระแสการแขงขนทรนแรงในทางการตลาด ความรบผดชอบตอสงคมขององคกรเปนมมมองเชงกลยทธซงองคกรชนน านนไมไดแขงขนความเปนผน ากนแคเพยงดานความแตกตางของผลตภณฑและดานตนทนทต า แต ความรบผดชอบตอสงคมขององคกรยงเสรมสรางความแขงแกรงและความตระหนกของชอเสยงขององคกร ดงนนองคกรในประเทศไทยสวนใหญสนใจทจะเขยนและเชอมโยง เรองความรบผดชอบตอสงคมขององคกรไวในวสยทศน (Vision) และพนธะกจ (Mission) ขององคกรดวยสวนผลการวจยทพบวา ความรบผดชอบตอสงคมของผบรหารสถานศกษา ดานการดแลสงแวดลอม การปฏบตดานแรงงาน การใสใจตอผบรโภค อยในระดบมากและมคาเฉลยสงรองจากดานการรวมพฒนาชมชนและสงคมนน เพราะสงคมไทยยงคงมความเปนธรรมชาตและมความฐานวฒนธรรมทแขงแกรง มงเนนเปาหมายการเสรมสรางศกยภาพของคน และการสรางความยงยนของสงคมและสงแวดลอม ซงสอดคลองกบงานวจยของ เบนเดล และเอกราวา (Bendale and Agrawal) เรองความรบผดชอบตอสงคมขององคกรตอการพฒนาอยางยงยนบนวถสเขยว พบวาความรบผดชอบตอสงคมขององคกร คอการทองคกรค านงถงผลประโยชนของสงคม โดยการรบผดชอบในดานของผลกระทบทกๆเรองและทกคนทองคกรเขาไปเกยวของ รวมไปถงสงแวดลอมดวยวถสเขยว คอปรชญาและความกงวลของสงคมเพอทจะอนรกษและปกปองสงแวดลอม ในขณะทสงขบเคลอนของ ความยงยนบนวธสเขยวดานความรบผดชอบตอสงคมขององคกร สวนมากนนเกดจากขอบงคบโดยตรง ผลการวจยแสดงใหเหนวาสรางสงเหลานขนแลว กจกรรมเหลานจะสามารถขบเคลอนใหเกดการปรบปรงธรกจในหลายพนท โปรแกรมทน ามาประยกตใชกบองคกรในตอนนสามารถเขามาชวยใหองคกรบรรลเปาหมายเหลานได โดยการขจดขอเสย ลดการใชพลงงาน ใชวตถดบทางเลอก และรวบรวมหวงโซและการเรมตนใหมอนๆ ความรบผดชอบตอสงคมขององคกรบนวถสเขยว คอแนวความคดรเรมขององคกรทจะสอสารถงผบรโภค ในเรองการบรโภคทยงยน ทงลกจางและคนในสงคมทงหมดจะเปนสวนหนงทจะชวยใหเกดพฤตกรรมวถสเขยวอยางยงยน และสอดคลองกบงานวจยของ วารง, ลเวอร และเบอเกส (Waring, Lewer and Burgess) เรองความรวมมอดานความรบผดชอบตอสงคมและความสมพนธดานการจางงาน พบวาการพยายามวางต าแหนงขององคกรใหเปนพลเมองทใหความรวมมอเปนอยางดในการรบผดชอบสงคม เพอปกปองชอเสยงและรกษาภาพลกษณของตราสนคา โดยบรษททเปนพลเมองทดอาจไดขนชออยในรายชอของดชน Social Responsibility Investment (SRI.) ดงนนจงน ามาสเปาหมายการ

162

ลงทนใน SRI ชอเสยงขององคกรทดนนมาจากพนฐานในเรองการใหความรวมมอในสงคมอยางด และรวมไปถงการเสาะหาและรกษาแรงงานทมคณภาพสงและการขยายใบอนญาตทางสงคมของบรษท ไปยงตลาดใหมและสถานทตงใหม การเพมชอเสยงในดานความรบผดชอบตอสงคมนนสามารถท าไดงายขน โดยการลงทนและเรมตนธรกจในสถานททมความหวงใยในดานความรบผดชอบตอสงคมอยางมาก เขาส ารวจความเคลอนไหวในดานความรวมมอในการรบผดชอบตอสงคมและส ารวจอทธพลของมนทมความเกยวพนธกบกระบวนการในการจางงานในทท างาน อกทงเขายงเสนอแนะวาการพฒนากจกรรมเพอสงคมรวมกบการปฏรปการปกครองขององคกรจะสรางความกดดนในเรองการประยกตใชและรกษามาตรฐานแรงงานในระดบขามชาต รวมไปถงการเปลยนแปลงการด าเนนงานของ บรษททวโลกและเขาถงประเทศทมขอจ ากดในเรองมาตรฐาน และ สทธแรงงาน การเคลอนไหวความรบผดชอบตอสงคมขององคกร ยงสามารถเพมศกยภาพขององคกรในดานความสมพนธกบการจางงานทงในชาตและทวโลกอกดวย สวนผลการวจยทพบวา ความรบผดชอบตอสงคมของผบรหารสถานศกษา ดานการค านงถงสทธมนษยชน มคาเฉลยรองลงมาจากดานการดแลสงแวดลอม การปฏบตดานแรงงาน การใสใจตอผบรโภค นนเปนประเดนส าคญทผบรหารสถานศกษาตองตระหนกเพราะประเดนสทธมนษยชน เปนประเดนออนไหวทจะเชอมโยงไปสการบรหารทรพยากรมนษย เพอทจะพฒนาองคและสงคมใหเกดความรวมมอในการพฒนาประสทธภาพเพอเพมขดความสามารถสงสด อกทงยงเปนการสรางความผกพนและภกดตอองคกรของผมสวนเกยวของจากทกๆ ฝาย ซงสอดคลองกบงานวจยของ ดราน (Dirani) เรองการมสวนรวมในความรบผดชอบตอสงคมส าหรบทรพยากรบคคลสามารถแสดงบทบาทอะไรไดบาง งานวจยนชใหเหนความส าคญอยางยงกบการด าเนนงาน เจรญเตบโตรวมกนของทรพยากรบคคลและความรบผดชอบตอสงคมขององคกร และจบตาในบทบาทของทรพยากรบคคล ซงสนนษฐานวาจะสามารถสงเสรมงานดานความรบผดชอบตอสงคมขององคกรได และสอดคลองกบงานวจยของ เจษฎาพงษ รงวาณชกล เรองความผกพนของพนกงานการไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทยตอองคการทใชแนวคดความรบผดชอบตอสงคม ตามปจจยลกษณะสวนบคคล ลกษณะงาน ปจจยดานโครงสราง ประสบการณในการท างาน และการรบรความรบผดชอบตอสงคมขององคกร ผลการวจยพบวา พนกงานมระดบความผกพนตอองคการในระดบสง และพบวาปจจย ลกษณะงาน และความรบผดชอบตอสงคมขององคการมผลตอความผกพนในระดบสง นอกจากนน ลกษณะงาน ปจจยดานโครงสราง ประสบการณในการท างาน และการรบรความรบผดชอบตอสงคมขององคการมความสมพนธกบความผกพนของพนกงาน และสอดคลองกบงานวจยของ สตางศ สนทรโรหต จากจฬาลงกรณมหาวทยาลย ท าการวจยเชงส ารวจบคลากรในองคกรธรกจทไดรบรางวลคณะกรรมการแหงปทมผลงานดตอเนอง ไดแก ธนาคารไทยพาณชย จ ากด (มหาชน) บรษท ปตท. จ ากด (มหาชน) บรษท ผลตไฟฟา จ ากด (มหาชน) ธนาคารทสโก

163

จ ากด (มหาชน) ผลวจยพบวา บคลากรในองคกรธรกจทง 4 แหง มทศนคตเชงบวกตอการแสดงความรบผดชอบตอสงคมขององคกร และสอดคลองกบงานวจยของ คาซาม, ลกา และแนคคาซ (Kazmi, Leca and Naccache) เรองความรบผดชอบตอสงคมขององคกรตอจตวญญาณใหมในตราสนคาของทนนยม โดยการอางองจากหนงสอการจดการเขาและโตแยงในเรอง “จตวญญาณของระบบนายทน” ซงปรากฏขนระหวางกอนศตวรรษท 21 ทเขารจก ความรวมมอทางสงคม คอ จตวญญาณใหมในตราสนคาของทนนยม เพราะในยคนนมนไดรบความนยมมาก ในการจดการอยางเปนลายลกษณอกษร เขาโตแยงวาการรวมมอทางสงคมเปนการน าเสนอเหตผลสนบสนนใหมทจะกระตนลกจางเพอใหเกดแนวความคดใหม ซงสนบสนนการใหความรวมมอตอสงคมเปนสงทสมควรปฏบต 3. ผลการวจยเปรยบเทยบภาวะผน าการเปลยนแปลงและความรบผดชอบตอสงคมของผบรหารสถานศกษาระหวางผบรหารสถานศกษาระหวางบคลากรภายในกบกรรมการสถานศกษาทเปนบคคลภายนอกสถานศกษา สงกดส านกงานเขตพนทการศกษานครปฐม เขต 2 ทพบวา โดยภาพไมรวมแตกตางกน โดยภาวะผน าการเปลยนแปลงและความรบผดชอบตอสงคมของผบรหารสถานศกษาภาพรวมตามความคดเหนของผบรหารสถานศกษาทเปนบคลากรภายในสงกวาความคดเหนของกรรมการสถานศกษาทเปนบคคลภายนอกสถานศกษา ทเปนเชนนเพราะผบรหารสถานศกษาทเปนบคลากรภายในจะปฏบตงานเตมเวลาภายในสถานศกษา มการก าหนดต าแหนงการมอบอ านาจ และเขาใจสถานการณหรอบรบทแวดลอมภายในสถานศกษาไดเปนอยางด อกทงยงสามารถใชภาวะผน าการเปลยนแปลงในสถานศกษาไดสงกวากรรมการสถานศกษาทเปนบคคลภายนอกสถานศกษา โดยมขอมลเปรยบเทยบภาวะผน าการเปลยนแปลงดานการก าหนดต าแหนงการมอบอ านาจและความรบผดชอบตอสงคมของผบรหารสถานศกษาดานการรวมพฒนาชมชนและสงคม ระหวางบคลากรภายในสถานศกษากบกรรมการสถานศกษาทเปนบคคลภายนอกสถานศกษามาสนนสนน 4. ผลการวจยความสมพนธระหวางภาวะผน าการเปลยนแปลงกบความรบผดชอบตอสงคมของผบรหารสถานศกษา สงกดส านกงานเขตพนทการศกษานครปฐม เขต 2 พบวา ภาวะผน าการเปลยนแปลงของผบรหารสถานศกษาโดยภาพรวม กบความรบผดชอบตอสงคมของผบรหารสถานศกษา ทงโดยภาพรวมมคาความสมพนธกนในระดบมากทกดาน ยกเวนภาวะผน าการเปลยนแปลงของผบรหารดานบรบทองคกรหรอวฒนธรรม กบดานการปฏบตดานแรงงานมคาความสมพนธนอยทสด ทเปนเชนนเพราะผบรหารสถานศกษาทเปนบคลากรภายในสถานศกษามการเปลยนแปลง แตงตงโยกยายสถานศกษาตามกรอบระยะเวลา ซงท าใหผบรหารสถานศกษาตองใชเวลาในชวงการเปลยนแปลงในการท าความเขาใจบรบทองคกรหรอวฒนธรรม และการปฏบตดานแรงงานในแตละสงคม ทแตกตางกนในแตละสภาพพนท โดยมขอมลภาวะผน าการ

164

เปลยนแปลงดานบรบทองคกรหรอวฒนธรรมของผบรหารสถานศกษาทเปนบคลากรภายในสถานศกษามาสนนสนน ซงการเรยนรบรบททางสงคมและวฒนธรรมในแตละสงคมและสภาพพนทเปนสงจ าเปนอยางยงส าหรบผบรหารสถานศกษาทเปนบคลากรภายในทตองเรยนรและซมซบวฒนธรรมแตละทองถน อนจะน าไปสประสานความรวมมอกนของทงบคลากรภายในและบคคลภายนอกสถานศกษาในการรวมกนปรบปรงเพอเปลยนแปลงโรงเรยนใหเกดประสทธผลและการเพมขดความสามารถสงสด ซงงานวจยของ ดราน (Dirani) เรองการมสวนรวมในความรบผดชอบตอสงคมส าหรบทรพยากรบคคลสามารถแสดงบทบาทอะไรไดบางนน งานวจยนชใหเหนความส าคญอยางยงกบการด าเนนงาน เจรญเตบโตรวมกนของทรพยากรบคคลและความรบผดชอบตอสงคมขององคกร และจบตาในบทบาทของทรพยากรบคคล ซงสนนษฐานวาจะสามารถสงเสรมงานดานความรบผดชอบตอสงคมขององคกรได และผลงานวจยของ ลทวจ (Leithwoog) เ รองผลกระทบของภาวะผน าการเปลยนแปลงบนเงอนไขขององคกรและความสมพนธของนกเรยนกบโรงเรยน จากผลการวจยมหลกฐานชวาการปฏบต เพอการเปลยนแปลงน ไดสนบสนนในเรองการพฒนาขดก าลงความสามารถและการปฏบตหนาทอยางมนยส าคญ อยางไรกตามในดานจตวทยาสงคมศาสตรจะสงผลกระทบอยางแทจรงถงผลลพธในการเปลยนแปลงองคกรและการเพมขดความสามารถ ซงการส ารวจถงผลกระทบความสมพนธของการปฏบตของภาวะผการเปลยนแปลงในการเลอกสภาพแวดลอมขององคกรและความเกยวของของนกเรยนกบโรงเรยน แสดงใหเหนถงผลกระทบทเปนนยส าคญอยางมากของภาวะผน าบนเงอนไขขององคกร และเปนผลกระทบตอความเกยวของตอนกเรยนทงหมดภายในโรงเรยน

ขอเสนอแนะ

จากผลการศกษา ผวจยมขอเสนอแนะเรองภาวะผน าการเปลยนแปลงกบความรบผดชอบตอสงคมของผบรหารสถานศกษาดงตอไปน

ขอเสนอแนะของการวจย จากผลของการศกษาเรองภาวะผน าการเปลยนแปลงกบความรบผดชอบตอสงคมของผบรหารสถานศกษา สงกดส านกงานเขตพนทการศกษานครปฐม เขต 2 ผวจยมขอเสนอแนะเพอเปนแนวทางในการใชภาวะผน าการเปลยนแปลงกบความรบผดชอบตอสงคมของผบรหารสถานศกษา เพอใหเกดการพฒนาการบรหารงานอยางตอเนองและความยงยนของสถานศกษา ดงน 1. จากผลการวจยภาวะผน าการเปลยนแปลงของผบรหารสถานศกษา สงกดส านกงานเขตพนทการศกษานครปฐม เขต 2 พบวา ภาวะผน าการเปลยนแปลงของผบรหารสถานศกษา ดานการสรางโอกาส หรอความเสยง มคาเฉลยต ากวาดานอน ดงนนผบรหารควรแสดงใหเหนวาการ

165

เปลยนแปลงหรอปญหาทเกดขนในหนวยงานเปนโอกาสททาทาย โดยทผบรหารควรเปนผฝกสอน ผสนบสนน สงเสรมใหเกดการท างานเปนกลมหรอคณะท างาน โดยประสานงานหนวยงานทเกยวของและสถานศกษาเครอขายเพอรวมมอพฒนาบคลากรและผบรหารรนใหม ใหรจกใชโอกาสและบรหารความเสยงอยางสรางสรรค ในการพฒนานวตกรรมดานการบรหาร และนวตกรรมทางดานการศกษาใหมๆ ตอไป 2. จากผลการวจยเปรยบเทยบภาวะผน าการเปลยนแปลงระหวางผบรหารสถานศกษาระหวางบคลากรภายในและกรรมการสถานศกษาทเปนบคคลภายนอกสถานศกษา สงกดส านกงานเขตพนทการศกษานครปฐม เขต 2 พบวา โดยภาพรวมไมแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต โดยภาวะผน าการเปลยนแปลงภาพรวมตามความคดเหนของผบรหารสถานศกษาทเปนบคลากรภายในสงกวาความคดเหนของกรรมการสถานศกษาทเปนบคคลภายนอกสถานศกษา ดงนนผบรหารสถานศกษาทเปนบคลากรภายในควรจดฝกอบรมภาวะผน าการเปลยนแปลงใหแกผบรหารสถานศกษาทงทเปนบคลากรภายในและกรรมการสถานศกษาทเปนบคคลภายนอกสถานศกษา เพอเปนเวทในการรวมแลกเปลยนเรยนรและแบงปนความรซงกน และน าองคความรทไดจากการจดฝกอบรมมาจดเกบ รวบรวม ตอยอด เพอรวมมอกนพฒนาองคความรใหเกดเปนนวตกรรมใหมๆ และสรางสงคมแหงการเรยนรตอไป

3. จากผลการวจยเปรยบเทยบความคดเหนเกยวกบความรบผดชอบตอสงคมของผบรหารสถานศกษาระหวางบคลากรภายในสถานศกษากบกรรมการสถานศกษาทเปนบคคลภายนอกสถานศกษาของผบรหารสถานศกษา สงกดส านกงานเขตพนทการศกษานครปฐม เขต 2 โดยภาพรวมไมแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถต โดยเฉลยความรบผดชอบตอสงคมของสถานศกษาภาพรวมตามความคดเหนของผบรหารสถานศกษาทเปนบคลากรภายในสงกวาความคดเหนของกรรมการสถานศกษาทเปนบคคลภายนอก ดงนนเพอเปนการพฒนาสถานศกษา ชมชน และสงคมใหเจรญอยางเสมอภาค เทาเทยมและพรอมเพรยงกน โดยเฉพาะประเดนดานการค านงถงสทธมนษยชนและการก ากบดแลกจการทด ผบรหารสถานศกษาทงทเปนบคลากรภายในและกรรมการสถานศกษาทเปนบคคลภายนอก ควรรวมมอกนจดกจกรรมพฒนาสงคมเพอการสรางความตระหนกถงสทธมนษยชนและการก ากบดแลกจการทด โดยเนนการมสวนรวมของบคลากรจากทกภาคสวนในชมชนและตวผเรยน เพอรวมมอกนสงเสรมใหเกดผลสมฤทธทางสงคม การศกษาและบรรลเปาหมายในการสรางคณลกษณะอนพงประสงคของผเรยน และสงคมไทยตอไป

4. จากผลการวจยความรบผดชอบตอสงคมของผบรหารสถานศกษา สงกดส านกงานเขตพนทการศกษานครปฐม เขต 2 พบวา ความรบผดชอบตอสงคมของผบรหารสถานศกษาดานการด าเนนงานอยางเปนธรรมและการก ากบดแลกจการทด มคาเฉลยต ากวาดานอน ดงนนเพอเปนการ

166

แสดงใหสงคมเหนถงการด าเนนงานอยางเปนธรรมและการก ากบดแลกจการทดของผบรหารสถานศกษา อนจะน าไปสการเปลยนแปลงอยางมประสทธผลและยงยน ผบรหารสถานศกษาตองเปดโอกาสใหสงคมทองถนเขามามบทบาทในการรวมตรวจสอบการบรหารของผบรหารสถานศกษา และเพอพฒนาผบรหารสถานศกษาใหเปนผบรหารมออาชพ และสอดคลองกบหลกธรรมภบาลและแนวทางในการจดการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551

5. จากผลการวจยความสมพนธระหวางภาวะผน าการเปลยนแปลงกบความรบผดชอบตอสงคมของผบรหารสถานศกษา สงกดส านกงานเขตพนทการศกษานครปฐม เขต 2 พบวา ภาวะผน าการเปลยนแปลงของผบรหารสถานศกษาโดยภาพรวม กบความรบผดชอบตอสงคมของผบรหารสถานศกษา ทงโดยภาพรวมมคาความสมพนธกนในระดบมากทกดาน ยกเวนภาวะผน าการเปลยนแปลงของผบรหาร ดานบรบทองคกร หรอวฒนธรรม กบการปฏบตดานแรงงานมคาความสมพนธนอยทสด ดงนนการด าเนนการเพอพฒนาบรบทหรอวฒนธรรมองคกร และการปฏบตดานแรงงาน เพอใหเกดผลดตอการบรหาร และพฒนาสถานศกษา และสงคม อนจะน าไปสการเปลยนแปลงอยางมประสทธผลอยางยงยนรวมกน ควรเปดโอกาสใหมการน าเอาวฒนธรรมทองถนและการปฏบตตอแรงงานภายในทองถนเขามามบทบาทรวมภายในงานบรหารสถานศกษา ผานการจดกจกรรมตามวฒนธรรมของทองถนนนๆ โดยความรวมมอกบองคการบรหารสวนทองถนและหนวยงานทเกยวของ เพอพฒนาผบรหารสถานศกษาและบคลากรทางการศกษาใหเปนผบรหารมออาชพ สอดรบนโยบายและแนวทางในการจดการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 ซงจะสงผลดตอนกเรยน ชมชน สงคม ประเทศชาต และเปนปจจยส าคญทสงผลตอความส าเรจในการบรหารงานดานการศกษา เพอบรรลวตถประสงคตามอดมการณของการจดการศกษาของยเนสโก (UNESCO) ในครสตศตวรรษท 21 ไดแก การเรยนเพอจะร (Learning to know) การเรยนเพอปฏบต (Learning to do) การเรยนรทจะอยรวมกน (Learning to live together) การเรยนรเพอความเปนตวตน เพอชวต (Learning to be) และเปนไปตามปรชญาทางการศกษาของปรชญาเมธแหงซกโลกตะวนออก พระราชวรมณ ซงไดใหความหมายทางการศกษาไววา “การศกษา เปนการมงพฒนาคนใหเปนมนษยทสมบรณนนแหละเปนเนอเปนตวเปนความหมายทแทของการศกษา” ตอไป

ขอเสนอแนะเพอการวจยครงตอไป ตามทผวจยไดมขอเสนอแนะของการวจยดงกลาวขางตน เพอเปนประโยชนในการศกษา

คนควาของผบรหาร นกวชาการ และผสนใจทวไป จงขอเสนอแนะเพอการวจยครงตอไปดงน 1. ควรศกษาวจยภาวะผน าการเปลยนแปลงของผบรหารสถานศกษาทสงผลตอการสราง

ผลงานนวตกรรมทางการศกษา สงกดส านกงานเขตพนทการศกษานครปฐม เขต 2

167

2. ควรศกษาวจยเกยวกบการด าเนนงานดานความรบผดชอบตอสงคมของผบรหารสถานศกษทสงผลตอผลสมฤทธทางการศกษาและคณลกษณะอนพงประสงคของผเรยน สงกดส านกงานเขตพนทการศกษานครปฐม เขต 2

3. ควรมการศกษาวจยเชงคณภาพเกยวกบปญหาและอปสรรคของวฒนธรรมโรงเรยนในการด าเนนงานดานความรบผดชอบตอสงคมของผบรหารสถานศกษา ในสงกดส านกงานเขตพนทการศกษานครปฐม เขต 2 และเขตพนทการศกษาอนๆ หรอสถานศกษาสงกดหนวยงานอน เพอน ามาเปรยบเทยบ และน าผลการวจยทเปนประโยชนมาใชในการพฒนาการศกษาตอไป

168

บรรณานกรม

ภาษาไทย กระทรวงศกษาธการ.ยทธศาสตรการพฒนาคณภาพการศกษา : ระเบยบวาระแหงชาต (2551-2555),

กรงเทพฯ : พรกหวานกราฟฟก, 2551. กระทรวงศกษาธการ.หลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551. กรงเทพฯ : โรง

พมพชมนมสหกรณการเกษตร แหงประเทศไทย, 2551. กระทรวงศกษาธการ. สรปผลการด าเนนงาน 9 ปของการปฏรปการศกษา. กรงเทพฯ : หางหนสวน

ว.ท.ซ. คอมมวนเคชน จ ากด, 2552. กระทรวงอตสาหกรรม. ‚Standard of Corporate Social Responsibility (CSD-DIW) B.E. 2552.‛. 5

มนาคม 2552.

เกรยงศกด เจรญวงศศกด. คลนลกท 5 ปราชญสงคม : สงคมไทยทพงประสงคในศตวรรษท 21. กรงเทพฯ : ซคเซส มเดย, 2550.

เจษฎา ทองรงโรจน, อลเบรต ไอนสไตน : มนษยและอภมนษย. กรงเทพฯ : ส านกพมพสขภาพใจ, 2548.

เจษฎาพงษ รงวาณชกล. ‚ความผกพนของพนกงานการไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย ตอองคการทใชแนวคดความรบผดชอบตอสงคม .‛ วทยานพนธปรญญามหาบณฑต ภาควชาการจดการ คณะบรหารธรกจ มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, 2551.

ฉตรชย ทานะสย. ‚ความสมพนธระหวางภาวะผน าแบบเปลยนสภาพของผบรหารกบความผกผนตอการเปลยนแปลงของครโรงเรยนมธยมศกษา สงกดส านกงานเขตพนทกรศกษาลพบร.‛.วทยานพนธครศาสตรมหาบณฑต บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยราชภฏเทพสตร,2547.

ฐตพงค คลายใยทอง. ‚พฤตกรรมภาวะผน าการเปลยนแปลงของผบรหารสถานศกษาส านกงานเขตพนทการศกษาสระบร เขต 1.‛ วทยานพนธครศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลยราชภฏเทพสตร,2547.

ดนย จนทรเจาฉาย. White Ocean Strategy : กลยทธนานน าสขาว. กรงเทพฯ : ดเอมจ, 2552.

ตลาดหลกทรพยแหงประเทศไทย. ‚รายงาน CSR ประเทศไทย : CSR 4 ภาค.‛3 เมษายน 2552. ธระ รญเจรญ. ความเปนมออาชพในการจดและบรหารการศกษายคปฏรปการศกษา . กรงเทพฯ :

บรษท แอล ท เพรส จ ากด, 2550. นรตน สงขจน. ‚ภาวะผน าการเปลยนแปลงกบประสทธผลในการปฏบตงานของนายกเทศมนตร :

ศกษาเฉพาะกรณเทศบาลในจงหวดปตตาน .‛ภาคนพนธปรญญาศลปศาสตรมหาบณฑต

สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร,2548.

169

นนทวภา ชวะอดม. ‚การศกษาการใหความหมาย รปแบบและกลยทธ ความรบผดชอบตอสงคมของธนาคารไทยพาณชย จ ากด (มหาชน).‛สารนพนธปรญญามหาบณฑต สาขาวชาการจดการภาครฐและภาคเอกชน บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร, 2551.

ประยงค คงเมอง และ ปานบว บนปาน, บรรณาธการ. Einstein : My inspiration – แรงบนดาลใจจากไอนสไตน. กรงเทพฯ : ส านกพมพมตชน, 2548.

ปราณ นลกรณ และ วรานนท พงศาภกด. สถตส าหรบการวจยทางการศกษา. กรงเทพฯ : โรงพมพมหาวทยาลยศลปากร, 2544.

พระราชวรมน. ทางสายกลางของการศกษาไทย. กรงเทพฯ : โรงพมพมหาวทยาลยเกษตรศาสตร, 2550.

พระพรหมคณาภรณ. กระแสธรรมเพอชวตและสงคม. กรงเทพฯ : ส านกพมพธรรมสภา, 2550

พพฒน นนทนาธรณ. ‚ทศนคตและการรบรดานความรบผดชอบตอสงคมขององคกรของชมชนมหาวทยาลยเกษตรศาสตร.‛ วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สาขาวชาภาควชาการจดการ คณะบรหารธรกจ มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, 2550. พทธทาสภกข. ‚สงคมนยมตามหลกแหงศาสนา.‛ ธมมกสงคมนยม โดนลดเค. สแวเรอร

บรรณาธการ, กรงเทพฯ : ส านกพมพมลนธโกมลคมทอง, 2529.

ไพบลย วฒนศรธรรม, ‚ท าไมตองใหเพอสงคม.‛ เอกสารประกอบการสมมนา, 2549.

ภาณวฒน ภกดวงศ. ภมปญญาไทยกบการพฒนาการศกษา .กรงเทพฯ : ส านกพมพจฬาลงกรณ มหาวทยาลย, 2552.

มงขวญ กตตวรรณกร. ‚ภาวะผน าการเปลยนแปลงและภาวะผน าทางวชาการของผบรหารโรงเรยน วฒนธรรมโรงเรยน และพฤตกรรมการจดการเรยนรของครทมผลตอคณลกษณะดานการเรยนรของนกเรยนสงกดกรงเทพมหานคร.” .วทยาาจารย วารสารเพอการพฒนาวชาชพคร, 2553.

มชฌมา กญชร ณ อยธยา. ‚กระบวนการปฏรปกจการใหเพมมลคาอยางตอเนองและยงยน โดยการปฏบตตามหลกไตรกปปยะ หรอ Triple Bottom Line และปรชญาเศรษฐกจพอเพยง.‛วารสารบรหารธรกจนดา, เลม 2 (พฤษภาคม 2550):175..

วรญญา ศรเสวก. ถอดรหสสรางแบรนดใหยงยนดวย CSR. กรงเทพฯ : ส านกพมพมตชน, 2551. วชย ตนศร. อดมการณทางการศกษา ทฤษฎและภาคปฏบต. กรงเทพฯ : ส านกพมพจฬาลงกรณ

มหาวทยาลย, 2549. วนย ดสสงค และ ถวลย มาศจรส. การบรหารโรงเรยนแบบมสวนรวมเพอพฒนาคณภาพการศกษา.

กรงเทพฯ : ส านกพมพธารอกษร, 2549.

170

วภาดา วระสมฤทธ. ‚ความรบผดชอบตอสงคมขององคกรทมผลตอความจงรกภกดของลกคาของบรษท แอดวานซ อนโฟร เซอรวส จ ากด (มหาชน).‛ สารนพนธ นพนธปรญญาบรหารธรกจมหาบณฑต สาขาวชาการตลาด คณะบรหารธรกจ มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ, 2553.

วรสดา ศรวงศ ณ อยธยา. ‚ความรบผดชอบตอสงคมในองคการธรกจไทยกรณศกษา : บรษท โตโยตา มอเตอร ประเทศไทย จ ากด .‛ สารนพนธปรญญามหาบณฑต สาขาการพฒนาทรพยากรมนษยและองคการ คณะพฒนาทรพยากรมนษย สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร, 2550.

วรทย ราวนจ. “ประสทธผลของการใชแนวคดความรบผดชอบตอสงคมในการสรางภาพลกษณของ บรษท เครอเจรญโภคภณฑ จ ากด.” วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สาขาวชาการประชาสมพนธ จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2549.

วรางคณา เทยมภกด. ‚ภาวะผน าการเปลยนแปลงกบการพฒนาคณภาพโรงพยาบาลสการรบรองคณภาพโรงพยาบาล:กรณศกษาโรงพยาบาลชมชนจงหวดเชยงราย.‛.ภาคนพนธปรญญาศลปะศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาพฒนาสงคม บณฑตวทยาลย สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร,2547.

ณฐชรนธร อภวชญชลชาต. ‚การศกษาการใหความหมาย รปแบบ และกลยทธการด าเนนกจกรรมความรบผดชอบตอสงคมของบรษท ปตท. จ ากด (มหาชน).‛ สารนพนธปรญญามหาบณฑต สาขาการจดการภาครฐและเอกชน บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร, 2551.

ศกดา สมสข. ‚รปแบบภาวะผน าของปลดองคการบรหารสวนต าบลตามความตองการของผด ารงต าแหนง และผทเคยด ารงต าแหนงในองคการบรหารสวนต าบล ศกษากรณ องคการบรหารสวนต าบล อ าเภอเมอง จงหวดอบลราชธาน.‛ภาคนพนธปรญญาศลปะศาสตรมหาบณฑต สถาบนบณฑตพฒนาบรหารศาสตร,2548.

สกณ อาชวานนทกล. ทนนยมทมหวใจ : ทางเลอกใหมแหงการพฒนา. กรงเทพฯ : ส านกพมพ Openbooks, 2551.

สถาบนไทยพฒน มลนธบรณะชนบทแหงประเทศไทย ในพระบรมราชปถมภ . ‚CSR Campus โครงการ

สงเสรมความร CSR สภมภาค.‛ เอกสารประกอบการสมมนาเรองความรบผดชอบตอสงคมของ

กจการ (CSR), 2553.

สถาบนรบรองมาตราฐานไอเอสโอ. Standard for Corporate Social Responsibility (CSR-DIW) B.E. 2552 . กรงเทพฯ : โรงพมพกระทรวงอตสาหกรรม, 2552.

สตางศ สนทรโรหต. ‚การมสวนรวมของบคลากรทมตอการแสดงความรบผดชอบทางสงคมขององคกร

ธรกจทไดรบรางวลคณะกรรมการแหงปทมผลงานดตอเนอง.” วทยานพนธปรญญามหาบณฑต

สาขาวชานเทศศาสตรพฒนาการ จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2550.

171

สทธพงษ ใจผก. ‚ภาวะผน าการเปลยนแปลงของขาราชการครระดบผบรหารของโรงเรยนในสงกดอ าเภอเมอง จงหวดเชยงราย .‛ ภาคนพนธปรญญาศลปะศาสตรมหาบณฑต สถาบนบณฑตพฒนบรหารศาสตร,2547.

สนตกโร . มองชวตและสงคมดวยความวาง . แปลโดย ชยยศ จรพฤกษภญโญ.กรงเทพฯ :

ส านกพมพมลนธโกมลคมทอง, 2550.

สมพร เมองแปน. ‚ภาวะผน า การเปลยนแปลงกบการบรหารงานเชงกลยทธในสถานการศกษา.‛

วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สาขาวชาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย

มหาวทยาลยศลปากร, 2548.

ส านกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต . การประกนคณภาพการศกษา เลม 5 การตรวจสอบคณภาพและปรบปรงโรงเรยน. กรงเทพฯ : โรงพมพครสภาลาดพราว, 2541.

ส านกงานเลขาธการสภาการศกษา. สถตการศกษาของประเทศไทย ปการศกษา 2549. กรงเทพ : หจก. สหายบลอกการพมพ, 2550.

สกร เจรญสข. บรหารจนตนาการ กรณศกษา วทยาลยดรยางคศลป. กรงเทพฯ : เรอนแกวการพมพ, 2549. สวทย เมษนทรย. Post Knowledge Based Society : โลกพลกโฉมความมงคงในนยามใหม.

กรงเทพฯ : สยาม เอน แอนด บ พบลชชง, 2550.

สรชย คมสน. ‚วกฤตภาวะผน า อปสรรคในการปฏรปสงคมไทยในยคโลกาภวตน‛. บรหาร

การศกษา มศว 2, 6 (กนยายน-ธนวาคม 2546):23.

เสรมศกด วสาลาภรณ. ภาวะผน าและความขดแยง.กรงเทพฯ : บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศร-

นครนทรวโรฒประสานมตร, 2536.

องคทะไลลามะและลอเรนซแวน เดน มวเซนเบรก. The Leader’s way : วธแหงผน า. กรงเทพฯ :

เนชนบคส, 2552.

อครา ศภเศรษฐ. ผรวบรวม. ปญญาญาณของไอนสไตน. กรงเทพฯ : ส านกพมพสถาบนวจยธรรมสากล, 2548.

อญชล มากบญสง. ‚ความสมพนธระหวางภาวะผน าของหวหนางานการพยาบาลกบประสทธผลของกลมงานการพยาบาลตามการรบรของหวหนาหอผปวยโรงพยาบาลทวไป สงกดกระทรวงสาธารณสข.‛ วทยานพนธวทยาศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาบรหารการพยาบาล บณฑตวทยาลย จฬาลงกรณมหาวทยาลย,2540.

อดมพร อมรธรรม. ปรชญาการศกษาพระเจาอยหว. กรงเทพฯ : ส านกพมพแสงดาว, 2547.

172

ภาษาตางประเทศ Abramson, Mark A. ‚In Search of The New Leadership,‛ Leadership Inc ,10 (September

1966)21.. Ali M. Dirani ‚Corporate Social Responsibility what role for human resource?‛., School of

Management, University of Southampton, Southampton, UK, August 2005. Bahar Ali Kazmi, Bernard Leca and Philippe Naccache, ‚Corporate Social Responsibility : The

brand new spirit of capitalism‛. Journal of Business Society,Volume: 39, 4 (2000): 397-418. Bass, Bernard M. ‚Does the Transactional-Transformational Leadership Paradigm Transcend

Organizational and National Boundaries?, ‚American Psychologist 52.2 ( February 1997):21.

Bass, Bernard M. ‚Two Decades of Research and Development in Transformational Leadership, ‚European Journal of World and Organizational Psychologist 8,1 (January 1999):21.

Bass, Bernard M. ‚Two Decades of Research and Development in Transformational Leadership.‛ European Journal of World and Organizational Psychologist 8,1 (January 1999):21.

Bass, Bernard M. and Bruce J. Avolio, ‚Developing Transformational Leadership : 1992 and Beyond.‛ Journal of European Industrial Training (1994):21.

Bass, Bernard M. and Bruce J. Avolio, Improving Organizational Effectiveness Through Transformational Leadership, Thousand Oaks : Sage, 1994.

Bass, Bernard M. and Bruce J. Avolio, Improving Organizational Effectiveness Through Transformational Leadership. Thousand Oaks : Sage Publications, 1994.

Business for Social Responsibility [online] Introduction to Corporate Social Responsibility, White Paper, URL : http://www.business-impact.org

Campbell, Ronald F., Bridge, Edwin M. and Nystrand, Raphael O., Introduction to Education Administration. 5th ed. Boston : Allyn and Bacon, 1977.

Chutchanok Chutkaew . ‚Sustainable Competitive Advantage of Strategic Corporate Social Responsibility in Thai Companies” MA. Corporate Strategy and Governance’s dissertation, Nottingham University, 2006.

Cronbach, Lee J. Essentials of Psychological Testing. 3rd ed. New York : Harper & Row Publisher, 1974.

173

Dirk Matten and Jerry Moon , Implicit and Explicit CSR : A Conceptual Framework for Understanding CSR in Europe , 2004.

Dong I Jung, Chee Chow and Anne Wu, ‚The role of transformational leadership in enhancing organization innovation : Hypotheses and some preliminary finding” MA. Department of Management, San Diego San Diego University, 2003.

Ebner, D. and Baumgartner R. J. ‘The relationship between Sustainable Development and Corporate Social Responsibility’, Corporate Responsibility Research Conference 2006,4th – 5th September, Dublin.‛2006.

Federick W.C Post, J.E. and Davis, K. Business and Society: Corporate Strategy, Public Policy and Ethics. 7th ed. New York :McGraw-Hill Inc,.1992.

Harris, Phillip R. Hight Performance Leadership : Strategies for Maximum Carur Productivity, Glenview Illinois : Scott Foresman and Company,1989.

Hoy, Wayne K. and Miskel, Cecil G. Education Administration Theory Reserch and Practice, 4th ed. Singapore : McGraw-Hall.Inc,. 1991.

Jerry Moon 2002. ‚The Social Responsibility of business and new governance‛, Government and Opposition , vol. 37 ,4(2002):12.

John Dewey, ‚Democracy and Education‛ ,the Free Press. Macmillan Co.,Ltd. ,1994.

Katz, Daniel and Kahn, Robert L. The Social Psychology of Organization.2nd ed. New York: John Wiley and Son, 1978. Keller, Robort T., ‚Transformational Leadership and the Performance of Research and

Development Project Groups.‛ Journal of Management 18,3 (September 1992.):21.

Keller, Robort T., ‚Transformational Leadership Make a Difference.‛ Research-Technology Management ( May-June 1995):21.

Kenneth Leithwoog, ‚The effects of transformational leadership on organization conditions and student engagement with school.‛MA. Centre of Leadership Development, Ontario Institute for Studies in Education, Toronto University, 2000.

K. W. Kuhnert and Lewis P., ‚Transactional and Transformational Leadership : a Constructive Development Analysis.‛ Academy of Management Review 12 (1987):21.

Kotler Phillip and Lee Nancy. Corporate Social Responsibility. U.S.A : John Wiley & Sons, Inc., 2005.

174

Kolk,A . ‚ Economics of Environmental Management.‛ Pearson Education Ltd, Hariow,

England.,2002. Krejcie, Robert V. and Morgan, Daryle W. ‚Determining Sample Size for Research Activities,‛

Educational and Psychological Measurement. 30 (1970):21. Lennick, Doug. Moral Intelligence.N.J. : Wharton School Pub, Upper Saddle River,2002. Leslie Pockell and Adrienne Arila. The 100 greatest Leadership Principles of All time. New York

: Boston, 2007. Likert Rensis, อางใน พวงรตน ทวรตน. วจยทางพฤตกรรมศาสตร .กรงเทพฯ : โรงพมพและท าปก

เจรญผล,2531. Marshall Sashkin and Molly G. Sashkin, Leadership That Matters. San Francisco : Berrett-

Koehler Publishers, 2003. Mike Beer. Managing Change and Transition. Boston : Harvard Business School. Press, 2003. Mosley, Donald C. , Pietri Paul H. and Megginson, Leon C. Management Leadership in Action.

5th ed. New York : Horper Collins, 1996. Muchinsky, Paul M. Psychology Applied to Work An Introductions to Industrial and

Organizational Psychology. 5th ed., California : Brooks/Cole, 1997. Nicole A. Gillespie, ‚Transformational leadership and shared values : the building blocks of trust ‛Melbourne Business school, university of Behavioural Sciences, University of

Melbourne Journal of Managerial Psychology 19 , 6 ( 2004): abstracts. Nurdan Ozaralli, ‚The effects of transformational leadership on empowerment and team

effectiveness.‛Faculty of Business Administration, Marmara University, Leadership & Organization Development Journal 24 ,6, (2003) :335-344.

Peter Waring, John Lewer anf John Burgess, D. A., Siegel, D. S. and Javidan, M. ‚The Corporate Social Responsibility of Employment Relations‛. [online], accessed 25 August 2010. Available from www.newcastle.edu.au/resource/fuculties

Porter, Michael E. and Kramer , Mark R. ‚Strategy & Society : The Link Between Competitive

Advantage and Corporate Social Responsibility‛,Harvard Business Review. December

2006.

175

Ronald F. Campbell, Edwin M. Bridge, and Raphael O. Knighstand, Introduction to Education

Administration. 5th ed. Boston : Allyn and Bacon, 1977.

Sashkin, Marshall and Sashkin, Molly M. , Leadership That Matters , Berrett-Koehler

Publishers, January 2003.

Shelly D. Dionne, ‚Transformational leadership and team performance‛ ( School of Management and Center for Leadership Studies, Binghamton University, Journal of Organization change management 17 , 2 (2004): , page 177 -193.

Shilpa Bendale and Priti Agrawal. CSR : Sustainable development by going green. [online], accessed 25 August 2010. Available from www.gbmf.info/2009/CSR_Shilpa.pdf

Stephen P. Robbins and Marry Coulter. การจดการและพฤตกรรมองคกร, แปลโดย วรช สงวน

วงศวาน.กรงเทพฯ : บรษท ว.พรนท ,1991.

SUPER CSR : BrandAge Essential, กรงเทพฯ : เลฟ แอนด ลฟ , พชย ศรจนทนนท : เมษายน 2552.

Waldman, D. A., Siegel, D. S. and Javidan, M. ‚Components of CEO Transformational leadership and Corporate Social Responsibility‛ Journal of Management Studies,43 (2006) : page 1703 -1725.

Watts, Holme, R., WBCSD (2000), Corporate Social Responsibility: Making Good Business Sense[Online].Accessed 2002.Avaike from URL: http://www.wbcsd.org.

Wayne, Mondy R. Management : Concept Practices and Skills. Boston : Allyn & Bacon, 1998. William Lok Kiang Koh, ‚ An Empirical Validation of the Theory of Transformational

Leadership in Secondary in Singapore,‛ Ph.D. Dissertation University of Oregon. Dissertation Abstracts International. (CD-ROM) 52 August 1991.

Yakovleva, Natalia . ‚Corporate Social Responsibility in the Mining Industries, Ashagate Publishing Ltd, Hampshire, England.‛2005.

Yammarino, Francis J., Spangerler, William D. and Bernard M. Bass, ‚Transformational Leadership and Performance : A Longitudinal Investigation,‛ Leadership Quarterly 4,1 (1993). Yukl, Gary A. Leadership in Organization .Englewood Cliffs, NJ.: Prentice Hall, 1989. Yukl, Gary A. and Fleet, Van David D. ‚Theory and Research on Leadership in Organizations‛,

in Handbook of industrial and Organizational Psychology. 2nd ed. Volume 3 Edited by Marvin D. Dunnette and Leaetta M. Hough, California : Consulting Psychologists, 1992.

ภาคผนวก

177

ภาคผนวก ก หนงสอขอความอนเคราะหตรวจเครองมอวจย

และรายนามผเชยวชาญ

178

……………………….. (รายชอแนบทาย)

179

รายนามผเชยวชาญขอความอนเคราะหตรวจเครองมอวจย ตามหนงสอภาควชาการบรหารการศกษา คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยศลปากร

ท ศธ. 0520.203.2/471-475 ลงวนท 30 สงหาคม 2553 _________________________

1. ผศ. ดร. ปรางศร พนชยกล การศกษา การศกษาดษฎบณฑต สาขาหลกสตรการสอนและภาษาศาสตร

มหาวทยาลยบรจแฮม ยง ประเทศสหรฐอเมรกา (Brigham Young University, U.S.A.) กรรมการสภามหาวทยาลยราชภฏนครปฐม ผทรงคณวฒ กรรมการบรหารพนกงานมหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา ผรบใบอนญาตโรงเรยนสคนธรวทย

2. ผศ. สอางค ด าเนนสวสด การศกษา ครศาสตรมหาบณฑต สาขาการสอนภาษาองกฤษ จฬาลงกรณมหาวทยาลย

อาจารยประจ าภาควชาภาษาไทย จฬาลงกรณมหาวทยาลย 3. นายไชยากาล เพชรชด การศกษา การศกษามหาบณฑต สาขาวดผลประเมนผล มหาวทยาลยรามค าแหง

ศกษานเทศกช านาญการพเศษ ส านกงานเขตพนทการศกษานครปฐม เขต 2 4. นางแนงนอย ตราช

การศกษา การศกษามหาบณฑต สาขาการบรหารการศกษา มหาวทยาลยเรลลา ประเทศฟลปปนส

(Arellano University, Philippines) ผอ านวยการโรงเรยนสคนธรวทย

5. นายประเสรฐ พนชยกล การศกษา การศกษามหาบณฑต สาขาการบรหารการศกษา มหาวทยาลยศลปากร

ผชวยผอ านวยการโรงเรยนสคนธรวทย

180

ภาคผนวก ข

หนงสอขอทดลองเครองมอวจยและรายชอโรงเรยน

181

…………………… (รายชอแนบทาย)

182

รายชอโรงเรยนททดลองเครองมอวจย

1. โรงเรยนวดดอนยายหอม 2. โรงเรยนอนบาลนครปฐม 3. โรงเรยนวดธรรมศาลา 4. โรงเรยนวดพระประโทนเจดย 5. โรงเรยนพระปฐมวทยาลย 6. โรงเรยนพระปฐมวทยาลย 2 หลวงพอเงนอนสรณ 7. โรงเรยนสรนธรราชวทยาลย 8. โรงเรยนวดหวยจระเขวทยาคม

183

ภาคผนวก ค การหาคาความเชอมน ( Reliability )

184

คาความเชอมน ( Reliability )

RELIABILITY : ALL VARIABLES=X1 X2 X3 X4 X5 X6 X7 X8 X9 X10 X11 X12 X13 X14 X15 X16 X17 X18 X19 X20 X21 X22 X23 X24 X25 X26 X27 X28 X29 X30 X31 Y1 Y2 Y3 Y4 Y5 Y6 Y7 Y8 Y9 Y10 Y11 Y12 Y13 Y14 Y15 Y16 Y17 Y18 Y19 Y20 Y21 Y22 Y23 Y24 /SCALE('ALL VARIABLES') ALL/MODEL=ALPHA.

Reliability Statistics

Cronbach's Alpha N of Items

.9837 55

RELIABILITY : X /VARIABLES=X1 X2 X3 X4 X5 X6 X7 X8 X9 X10 X11 X12 X13 X14 X15 X16 X17 X18 X19 X20 X21 X22 X23 X24 X25 X26 X27 X28 X29 X30 X31 /SCALE('ALL VARIABLES') ALL/MODEL=ALPHA.

Reliability Statistics

Cronbach's Alpha N of Items

.9723 31

RELIABILITY : Y /VARIABLES=Y1 Y2 Y3 Y4 Y5 Y6 Y7 Y8 Y9 Y10 Y11 Y12 Y13 Y14 Y15 Y16 Y17 Y18 Y19 Y20 Y21 Y22 Y23 Y24 /SCALE('ALL VARIABLES') ALL/MODEL=ALPHA. Reliability Statistics

Cronbach's Alpha N of Items

.9703 24

Item-Total Statistics

185

Scale Mean if Item Deleted

Scale Variance if

Item Deleted

Corrected Item-Total Correlation

Cronbach's Alpha if Item

Deleted X1 232.59 736.184 .693 .983 X2 232.63 734.113 .641 .984 X3 232.53 730.644 .772 .983 X4 232.63 731.532 .719 .983 X5 232.75 727.355 .696 .983 X6 232.56 729.609 .749 .983 X7 232.91 722.991 .643 .984 X8 232.66 724.426 .770 .983 X9 232.47 736.644 .572 .984 X10 232.63 726.177 .760 .983 X11 232.44 722.706 .804 .983 X12 232.59 729.475 .766 .983 X13 232.53 730.644 .709 .983 X14 232.53 725.483 .799 .983 X15 232.53 724.580 .823 .983 X16 232.56 728.319 .731 .983 X17 232.59 733.926 .634 .984 X18 232.97 731.257 .460 .984 X19 232.53 733.031 .697 .983 X20 232.47 729.160 .800 .983 X21 232.75 724.645 .686 .983 X22 232.69 723.125 .772 .983 X23 232.59 728.184 .745 .983 X24 232.59 730.378 .684 .983 X25 232.88 725.532 .832 .983 X26 232.81 730.609 .646 .984 X27 232.72 732.209 .692 .983 X28 232.75 734.452 .593 .984 X29 232.56 724.448 .784 .983 X30 232.50 724.387 .881 .983 X31 232.63 731.726 .713 .983 Y1 232.41 728.636 .808 .983 Y2 232.38 730.242 .758 .983 Y3 232.47 727.870 .774 .983 Y4 232.38 732.242 .644 .984 Y5 232.44 727.867 .770 .983 Y6 232.31 734.738 .626 .984 Y7 232.53 740.322 .432 .984 Y8 232.69 731.577 .642 .984 Y9 232.47 723.418 .790 .983 Y10 232.56 725.867 .797 .983 Y11 232.47 720.322 .868 .983 Y12 232.53 731.354 .750 .983 Y13 232.63 733.532 .723 .983 Y14 232.41 727.475 .843 .983 Y15 232.47 727.160 .795 .983 Y16 232.59 723.475 .819 .983 Y17 232.56 730.319 .676 .983 Y18 232.63 723.339 .835 .983 Y19 232.44 725.093 .792 .983 Y20 232.34 738.749 .621 .984 Y21 232.59 723.668 .767 .983 Y22 232.38 730.306 .756 .983 Y23 232.53 731.225 .644 .984 Y24 232.50 733.097 .588 .984

186

ภาคผนวก ง หนงสอขอความอนเคราะหในการเกบรวบรวมขอมล และรายชอโรงเรยน

187

……………………………….… (รายชอแนบทาย)

188

รายชอโรงเรยนกลมตวอยาง

อ าเภอนครชยศร จ านวน 30 โรงเรยน 1. บานหวยพล 2. วดเสถยรรตนาราม 3. วดไทยาวาส 4. วดประชานาถ 5. วดสวางอารมณ 6. วดไทร 7. วดทาต าหนก (เทพวทยเสถยร) 8. วดนอย 9. วดตกตา 10. วดบางพระ 11. วดกลาง 12. วดบอตะกว 13. วดหวยตะโก 14. วดสมปทวน 15. วดละมด 16. บานลานแหลม 17. วดใหมสคนธาราม 18. วดศรมหาโพธ 19. วดศรษะทอง 20. วดกลางครเวยง 21. วดโคกเขมา 22. งวรายบญมรงสฤษด 23. ปรกแกววทยา 24. พลอยจาตรจนดา 25. แหลมบววทยา 26. เพมวทยา 27. โสตศกษาจงหวดนครปฐม 28. วดโคกพระเจดย (เอกเผาพทยา)

189

29. วดกลางบางแกว 30. ภทรญาณวทยา

อ าเภอบางเลน จ านวน 39 โรงเรยน

1. บานนราภรมย 2. บานหนองปรงกาญจนา 3. บานหนองมะมวง 4. บานไผคอกวว 5. บานไผลอม 6. บานไผหลวง 7. วดบวปากทา 8. วดบางนอยใน 9. วดบางภาษ 10. วดราษฎรสามคค 11. วดสวางอารมณ 12. วดไผจรเข 13. วดไผสามต าลง 14. วดลานคา 15. วดดอนยอ 16. วดโพธ 17. วดนราภรมย 18. วดนลเพชร 19. ตลาดเจรญสข 20. วดบวหวน 21. วดบางไผนารถ 22. วดผาสการาม 23. วดบางปลา 24. ตลาดเกาะแรต 25. ตลาดรางกระทม 26. วดบงลาดสวาย 27. วดสขวฒนาราม

190

28. ไทยรฐวทยา 4 29. วดเกษมสรยมนาจ 30. บานประตน าพระพมล 31. บานบางเลน(บางเลนวทยาคาร) 32. วดไผหชาง 33. วดล าพญา 34. วดเวฬวนาราม 35. วดศลามล 36. บางหลวงวทยา 37. สถาพรวทยา 38. บวปากทาวทยา 39. บางเลนวทยา

อ าเภอสามพราน จ านวน 27 โรงเรยน

1. บานดอนทอง 2. บานบางมวง 3. วดบางชางเหนอ 4. วดเดชานสรณ 5. วดปรดาราม 6. วดวงน าขาว 7. บานคลองใหม 8. วดทรงคนอง 9. วดทาขาม 10. คลองบางกระทก 11. วดเชงเลน 12. วดบางชางใต 13. บานบางประแดง 14. วดสรรเพชญ 15. บานดงเกต 16. บานหอมเกรด 17. ปรดารามวทยาคม

191

18. บานทาตลาด 19. บานกระทมลม 20. วดจนดาราม 21. วดทาพด 22. วดหอมเกรด 23. สามพรานวทยา 24. วดดอนหวาย 25. วดไรขง 26. ภ.ป.ร. ราชวทยาลยฯ 27. วดไรขงวทยา

อ าเภอพทธมณฑล จ านวน 7 โรงเรยน

1. บานคลองมหาสวสด 2. บณยศรสวสด 3. วดสาลวน 4. วดมะเกลอ 5. พระต าหนกสวนกหลาบ มหามงคล 6. รตนโกสนทรสมโภชบวรนเวศศาลายา 7. กาญจนาภเษกวทยาลย

192

ภาคผนวก จ เครองมอในการวจย

193

แบบสอบถามเพอการวจย เรอง

ภาวะผน าการเปลยนแปลงกบความรบผดชอบตอสงคมของผบรหารสถานศกษา …………………………………

ค าชแจงในการตอบแบบสอบถาม

แบบสอบถามฉบบนจดท าขนโดยมวตถประสงคเพอทราบความสมพนธระหวาง ภาวะผน าการเปลยนแปลงกบความรบผดชอบตอสงคมของผบรหารสถานศกษา

1. ผตอบแบบสอบถามฉบบน ในแตละสถานศกษาจ านวน 4 ทาน ไดแก 1) ผอ านวยการโรงเรยน จ านวน 1 ทาน 2) คร จ านวน 1 ทาน 3) ประธานคณะกรรมการสถานศกษา จ านวน 1 ทาน 4) คณะกรรมการสถานศกษา จ านวน 1 ทาน

2. แบบสอบถามฉบบนม 3 ตอน คอ ตอนท 1 ขอมลเกยวกบสถานภาพของผตอบแบบสอบถาม จ านวน 5 ขอ ตอนท 2 ขอมลเกยวกบภาวะผน าการเปลยนแปลง จ านวน 31 ขอ

และแบบสอบถามปลายเปดเพอแสดงความคดเหนหรอขอเสนอแนะ ตอนท 3 ขอมลเกยวกบความรบผดชอบตอสงคมของผบรหารสถานศกษา จ านวน

24 ขอ และแบบสอบถามปลายเปดเพอแสดงความคดเหนหรอขอเสนอแนะ

ผวจยจงใครขอความกรณาจากทานไดโปรดใหขอมลตามสภาพจรงทปรากฏใน

สถานศกษาของทานและตอบแบบสอบถามใหครบทกขอ ค าตอบทไดจากความคดเหนของทานนนจะน ามาวเคราะหเปนภาพรวม และจะเปนประโยชนตอการพฒนาคณภาพการบรหารงานสถานศกษา จงไมมผลตอทานหรอสถานศกษาของทานแตประการใด หวงเปนอยางยงวาคงไดรบความอนเคราะหดวยดจาก ทก ๆ ทาน ขอขอบพระคณมา ณ โอกาสน

แบบสอบถามเพอการวจย

( นายอดมศกด กลครอง ) นกศกษาปรญญาโท สาขาวชาการบรหารการศกษา

ภาควชาการบรหารการศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร

194

แบบสอบถามเพอการวจย เรอง

ภาวะผน าการเปลยนแปลงกบความรบผดชอบตอสงคมของผบรหารสถานศกษา …………………………………

ตอนท 1 ขอมลเกยวกบสถานภาพของผตอบแบบสอบถาม ค าชแจง โปรดใสเครองหมาย ใน หนาขอความทตรงกบสถานภาพของทาน ขอท สถานภาพของผตอบแบบสอบถาม ส าหรบผวจย

1 เพศ ชาย หญง

2 อาย นอยกวา 30 ป 30 – 50 ป มากกวา 50 ป

3 อายราชการ (อายงาน) นอยกวา 10 ป 10 – 20 ป มากกวา 20 ป

4 ต าแหนงหนาท ผอ านวยการโรงเรยน คร ประธานคณะกรรมการสถานศกษา คณะกรรมการสถานศกษา

5 ระดบการศกษา ต ากวาปรญญาตร ปรญญาตร สงกวาปรญญาตร

195

ตอนท 2 ขอมลเกยวกบภาวะผน าการเปลยนแปลง ค าชแจง โปรดอานขอความเกยวกบภาวะผน าการเปลยนแปลงและพจารณาวามระดบการปฏบตตามรายการในแตละขอ อยในระดบใดและใสเครองหมาย ในชองทตรงกบสภาพความเปนจรงตามความคดเหนของทานเพยงขอเดยว ถาทานตอบ ระดบ 5 หมายความวา ภาวะผน าการเปลยนแปลงของผบ รหารในเ รองนนๆ มการปฏบตในระดบ มากทสด ระดบ 4 หมายความวา ภาวะผน าการเปลยนแปลงของผบ รหารในเ รองนนๆ มการปฏบตในระดบ มาก ระดบ 3 หมายความวา ภาวะผน าการเปลยนแปลงของผบ รหารในเ รองนนๆ มการปฏบตในระดบ ปานกลาง ระดบ 2 หมายความวา ภาวะผน าการเปลยนแปลงของผบ รหารในเ รองนนๆ มการปฏบตในระดบ นอย ระดบ 1 หมายความวา ภาวะผน าการเปลยนแปลงของผบ รหารในเ รองนนๆ มการปฏบตในระดบ นอยทสด

ขอท ภาวะผน าการเปลยนแปลง

ระดบการปฏบต

ส าหรบผวจย มากทสด (5)

มาก (4)

ปานกลาง (3)

นอย (2)

นอยทสด (1)

1

องคประกอบหลกพฤตกรรม : ดานการสอสาร สอสาร เพ อ เป นการกระต นใหผใตบงคบบญชาสามารถเขาใจและด าเนนการตามวสยทศนของตนเองได

2 เปนแบบอยางในการอทศตนเองโดยมความมงหมายเพอท าใหวสยทศนด ารงอยไดอยางชดเจนและเปนไปตามความคาดหวงอย าง สงของผใตบงคบบญชา

196

ขอท ภาวะผน าการเปลยนแปลง

ระดบการปฏบต

ส าหรบผวจย มากทสด

(5)

มาก

(4)

ปานกลาง

(3)

นอย

(2)

นอยทสด

(1)

3 แสดงใหเหนถงความเชอมนในศกยภาพ

ของผใตบงคบบญชา ในอน ทจะท าให

บรรลเปาหมายและสามารถมอบอ านาจ

ใหผบงคบบญชา

4 แสดงใหเหนถงความคดสรางสรรคและ

พดเปรยบเทยบเพอสรางความเขมแขง

ของแนวคดทสมพนธกบวสยทศน

5 กระตอรอรนทจะรบฟงขอมลขาวสาร

จากผใตบงคบบญชา

6

อง คประกอบหลกพฤต กรรม :

ดานความไววางใจ

ผบรหารมสวนรวมในการสรางความ

ไ ว ว า ง ใ จ ในก า รปฏ บ ต ง านของ

ผใตบงคบบญชา ท งในปจจบนและ

อนาคต

7 ไมมความเคลอบแคลงสงสยและความ

ม น ใ จ ต อ ก า ร ป ฏ บ ต ง า น ข อ ง

ผใตบงคบบญชา

8 ท าใหรสกอบอบใจและปลอดภยใน

สม พนธภาพระห วางผ บรห ารและ

ผใตบงคบบญชา

9 รกษาค ามนสญญาและปฏบตงานให

บรรลเปาหมายตามความรบผดชอบ

10 สรางความไววางใจใหกบผใตบงคบบญชาใหไม

มความวตกกงวล

197

ขอท ภาวะผน าการเปลยนแปลง

ระดบการปฏบต ส าหรบผวจย

มากทสด

(5)

มาก

(4)

ปานกลาง

(3)

นอย

(2)

นอย

ทสด

(1)

11

อง คประกอบหลกพฤต กรรม :

ดานความเอาใจใสดแล

แสดง ให เ หนถ งก าร เอา ใจใ ส ด แ ล

ผใตบงคบบญชา และใหการสนบสนน

อยางเสมอภาค

12 ใหคณคากบความสามารถและทกษะ

พเศษเฉพาะของแตละบคคล

13 สรางความมนใจใหบคคลากรรสกวาเปน

สวนหนงขององคกร

14

อง คประกอบหลกพฤต กรรม :

ดานการสรางโอกาสหรอความเสยง

สรางสรรคโอกาสใหแกผใตบงคบบญชา

เพอใหเขาใจถงความรบผดชอบและ

หนาทปฏบตงาน

15 สรางความมนใจตอผใตบงคบบญชา วา

เ ป นบ คคลท ม ค ว ามร ท กษะ แล ะ

ความสามารถปฏบตงานอยางถกตอง

16 ท าใหผใตบงคบบญชาเชอมนในตนเอง

และเชอมนในความสามารถของตนเอง

17 มความเตมใจในการมอบอ านาจใหแก

ผใตบงคบบญชา โดยใชตวอยางดานลบ

เ พ อ แ ส ด ง ใ ห เ ห น ม ม ม อ ง ข อ ง

ผบรหาร

198

ขอท ภาวะผน าการเปลยนแปลง

ระดบการปฏบต

ส าหรบผวจย มากทสด

(5)

มาก

(4)

ปานกลาง

(3)

นอย

(2)

นอยทสด

(1)

18 เหนความเสยงเปนโอกาสทจะมอบหมายให

ผใตบงคบบญชาปฏบตภาระกจทยากหรอ

เปนอนตรายโดยหวงวาจะประสพความส าเรจ

มากยงขน

19

ลกษณะพเศษเฉพาะ :

ดานความเชอมนในตนเอง

ใชต าแหนงหนาทสรางความเชอมน โดยการ

ด าเนนการตามวสยทศน

20 รจกตวตนและจดแขงของตน และสามารถ

มนใจได ว ามความเหมาะสมกบความ

ตองการขององคกร

21 มความเชอมนในตนเองเชงบวกและม

ความมนใจในการแกปญหาความเสยง

ไดส าเรจ โดยไมเคยมความรสกกลว

22

ลกษณะพเศษเฉพาะ : ดานการก าหนด

ต าแหนงการมอบอ านาจ

ก าหนดต าแหนงการมอบอ านาจใหแก

ผใตบงคบบญชา เพอใหการปฏบตงาน

บรรลตามผลลพธทตนเองคาดหวงไว

23 เสรมพล ง ให ผ ใ ตบ งคบบญชาได

ตระหนกถงวสยทศนทก าหนดไว

24 มอบอ านาจใหผใตบงคบบญชาด าเนนงานตาม

ความรความสามารถ

199

ขอท ภาวะผน าการเปลยนแปลง

ระดบการปฏบต

ส าหรบผวจย มากทสด

(5)

มาก

(4)

ปานกลาง

(3)

นอย

(2)

นอย

ทสด

(1)

25

ลกษณะพเศษเฉพาะ : ดานวสยทศน

หรอขดความสามารถในกระบวนการ

เรยนร

สามารถ เร ยนร ความซบซอนของ

ปญหาในกระบวนการปฏบตงานและ

สามารถเหนความสมพนธซงสงผล

กระทบระยะยาวตอองคกร

26 มกระบวนการคดในหลากหลายมตภายใต

สภาวะแวดลอมทไมแนนอนและสามารถ

วางแผนอยางรอบคอบทจะสรางความสมพนธ

ในการตดสนใจตางๆ ไดเปนอยางด

27 มขดความสามารถในเรองกระบวนการเรยนร

และกลาทจะเผชญกบความซบซอนของปญหา

ตางๆ

28 สามารถทจะก ากบดแลการตดสนใจ

ทงหมดตามล าดบความส าคญจากการ

ด าเนนกจกรรมทส าคญโดยการสราง

ทางเลอกทหลากหลาย

29

ลกษณะพเศษเฉพาะ :

ดานบรบทองคกรหรอวฒนธรรม

มคณลกษณะทสามารถสรางอทธพล

ตอวฒนธรรมองคกรโดยกระตนให

เหนความส าคญของการเปลยนแปลง

200

ขอท ภาวะผน าการเปลยนแปลง

ระดบการปฏบต ส าหรบ

ผวจย มากทสด

(5)

มาก

(4)

ปานกลาง

(3)

นอย

(2)

นอยทสด

(1)

30 มการก าหนดทศทางขององคกรโดย

ผานการก าหนดวสยทศนทชดเจนและ

สอสารใหองคกรทราบวสยทศน

31 ม ค ว า ม ส า ม า ร ถ โ น ม น า ว ใ ห

ผใตบงคบบญชาน าวสยทศนไปใชใน

การปฏบตงาน

ตอนท 2 ภาวะผน าการเปลยนแปลง ค าชแจง โปรดแสดงความคดเหนหรอขอเสนอแนะเกยวกบภาวะผน าการเปลยนแปลง .................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................. .......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ..................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................. ................................................................................................................................................................................................................................................................................................................ ............................................................................................................................................................. .............................................................................................................................................................

201

ตอนท 3 ขอมลเกยวกบความรบผดชอบตอสงคมของผบรหารสถานศกษา ค าชแจง โปรดอานขอความเกยวกบความรบผดชอบตอสงคมของผบรหารสถานศกษาและพจารณาวามระดบการปฏบตตามรายการในแตละขอ อยในระดบใดและใสเครองหมาย ในชองทตรงกบสภาพความเปนจรงตามความคดเหนของทานเพยงขอเดยว ถาทานตอบ ระดบ 5 หมายความวา ความรบผดชอบตอสงคมของผบรหารสถานศกษาในเรองนนๆ มการปฏบตในระดบ มากทสด ระดบ 4 หมายความวา ความรบผดชอบตอสงคมของผบรหารสถานศกษาในเรองนนๆ มการปฏบตในระดบ มาก ระดบ 3 หมายความวา ความรบผดชอบตอสงคมของผบรหารสถานศกษาในเรองนนๆ มการปฏบตในระดบ ปานกลาง ระดบ 2 หมายความวา ความรบผดชอบตอสงคมของผบรหารสถานศกษาในเรองนนๆ มการปฏบตในระดบ นอย ระดบ 1 หมายความวา ความรบผดชอบตอสงคมของผบรหารสถานศกษาในเรองนนๆ มการปฏบตในระดบ นอยทสด

ขอท ความรบผดชอบตอสงคมของผบรหาร

สถานศกษา

ระดบการปฏบต

ส าหรบ

ผวจย มากทสด

(5)

มาก

(4)

ปานกลาง

(3)

นอย

(2)

นอย

ทสด

(1)

1

การก ากบดแลกจการทด

ผ บ ร ห า ร ค ว ร ก า ห น ด ห น า ท ใ ห

คณะกรรมการฝายบรหาร และผมสวน

ไดสวนเสย สามารถสอดสองดแลผลงานและการ

ปฏบตงานขององคกร

2 ผบรหารควรแสดงถงความโปรงใส พรอมรบการ

ตรวจสอบ และสามารถชแจงใหผมสวนไดเสย

ไดรบทราบถงผลการปฏบตงาน

202

ขอท ความรบผดชอบตอสงคมของผบรหาร

สถานศกษา

ระดบการปฏบต ส าหรบ

ผวจย มากทสด

(5)

มาก

(4)

ปานกลาง

(3)

นอย

(2)

นอยทสด

(1)

3

การค านงถงสทธมนษยชน

ผบรหารตองค านงถงสทธขนพนฐานของ

มนษย ดานความเปนพลเมอง

4 ผบรหารตองค านงถงสทธขนพนฐาน

ของมนษย ดานสทธทางการเมอง

5 ผบรหารตองค านงถงสทธขนพนฐาน

ของมนษย ดานเศรษฐกจ สงคม และ

วฒนธรรม

6 ผบรหารตองค านงถงสทธขนพนฐาน

ของมนษยตามกฎหมาย

7

การปฏบตดานแรงงาน

ผบรหารตองตระหนกวาแรงงานไมใช

สนคา

8 ผบรหารตองตระหนกวาแรงงานไมควรถก

ปฏบตเสมอนเปนปจจยการผลต

9

การดแลสงแวดลอม

ผบรหารจ าเปนทตองค านงถงหลกการ

ปองกนปญหามลพษ

10 ผบรหารจ าเปนทตองค านงถงหลกการ

การบรโภคอยางยงยน

11 ผบรหารจ าเปนท ต องค าน งถ งการใช

ทรพยากรอย างมประสทธภาพในการ

ด าเนนการการบรหารและบรการ

12

การด าเนนงานอยางเปนธรรม

ผบรหารแตละคนควรแขงขนกนอยาง

เปนธรรมและเปดกวาง

203

ขอท ความรบผดชอบตอสงคมของผบรหาร

สถานศกษา

ระดบการปฏบต

ส าหรบ

ผวจย มากทสด

(5)

มาก

(4)

ปานกลาง

(3)

นอย

(2)

นอย

ทสด

(1)

13 ผบรหารสงเสรมประสทธภาพในการลด

ตนทนการบรหารหรอการบรการ

14 ผบรหารสงเสรมการพฒนานวตกรรม

ก า ร บ ร ห า ร ก า ร บ ร ก า ร แ ล ะ

กระบวนการใหมๆ

15 ผบรหารสงเสรมการขยายการเตบโต

ขององคกรและมาตรฐานการครองชพ

ในระยะยาว

16

การใสใจตอผบรโภค

ผบรหารตองเปดโอกาสใหผบรโภค

ไดรบทราบขอมลในการบรหารและการใช

บรการอยางเหมาะสม

17 ผ บ ร ห ารต อ ง ให ค ว ามส า คญก บ

ก า รพฒน า คณภ าพแ ล ะบ ร ก า ร

ท เ ป น ป ร ะ โ ย ช น ต อ ส ง ค ม โ ด ย

ค า น ง ถ ง ค ว า ม ป ล อ ด ภ ย แ ล ะ

ส ขภาพ

18 เมอผบรหารพบวาคณภาพไมเปนไป

ตามเกณฑทก าหนด ผบรหารกจะตอง

มกลไกในการแกไขปญหา

19 ผบรหารตองใหความส าคญกบกฎหมาย และ

ถอปฏบตอยางเครงครด

20

การรวมพฒนาชมชนและสงคม

ผบรหารตองวางแนวนโยบายเพอ

สรางจตอาสาตอสาธารณะและจตใจท

เออเฟอเผอแผ

204

ขอท ความรบผดชอบตอสงคมของผบรหาร

สถานศกษา

ระดบการปฏบต

ส าหรบ

ผวจย มากทสด

(5)

มาก

(4)

ปานกลาง

(3)

นอย

(2)

นอย

ทสด

(1)

21 ผบรหารตองด าเนนกจกรรมทเปนรปธรรมใน

การชวยเหลอแบงปนสสงคมและสาธารณะ

ประโยชน

22 ผบรหารตองสงเสรมศลธรรมอนดแกบคคลทง

ภายในและภายนอกองคกร

23

การจดท ารายงานดานสงคมและสงเเวดลอม

ผบรหารตองจดท ารายงานผลทแสดงถงความ

รบผดชอบขององคกรตอผมสวนไดสวนเสยใน

สงคม

24 ผบรหารจดท ารายงานตามแนวทางของการพฒนาอยาง

ยงยน เพอใหเกดการพฒนาแบบสมดลบนพนฐานทง 3

ดาน ไดแก สงคม สงแวดลอม และเศรษฐกจ

ตอนท 3 แนวทางปฏบตในดานความรบผดชอบตอสงคมของผบรหารสถานศกษา ค าชแจง โปรดแสดงความคดเหนหรอขอเสนอแนะเกยวกบแนวทางปฏบตในดานความรบผดชอบตอสงคมของผบรหารสถานศกษา ............................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................. .......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... ............................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................. ............................................................................................................................................................. .......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................... .............................................................................................................................................................

205

ประวตผวจย

ชอ นายอดมศกด กลครอง ทอย 6 หม 1 ต าบลคลองใหม อ าเภอสามพราน จงหวดนครปฐม 73110 สถานทท างาน บรษทอายโนะโมะโตะ ( ประเทศไทย ) จ ากด 99 หม 1 ถนนบางกะดสายใน ต าบลบางกะด อ าเภอเมอง จงหวดปทมธาน ประวตการศกษา พ.ศ. 2535 ส าเรจชนมธยมศกษาตอนปลายโรงเรยนนาคประสทธ นครปฐม พ.ศ. 2537 ส าเรจการศกษาอนปรญญาวทยาศาสตร สาขาเคมปฏบต สถาบนราชภฎนครปฐม พ.ศ. 2540 ส าเรจการศกษาปรญญาวทยาศาสตรบณฑต สาขาเคม สถาบนราชภฎบานสมเดจเจาพระยา กรงเทพมหานคร ประวตการท างาน พ.ศ. 2537 เจาหนาทแผนกควบคมและประกนคณภาพ บรษทอายโนะโมะโตะ ( ประเทศไทย ) จ ากด โรงงานพระประแดง พ.ศ. 2542 เจาหนาทศนยเทคโนโลยและวศวกรรม บรษทอายโนะโมะโตะ ( ประเทศไทย ) จ ากด พ.ศ. 2548-ปจจบน หวหนาแผนกยทธศาสตรและแผนงาน บรษทอายโนะโมะโตะ ( ประเทศไทย ) จ ากด โรงงานปทมธาน