คำ�ซำ��

คำ�ซำ��

          เกดจากการนำาคำาๆ เดยวกนมาซำ�ากน เมอซำ�าแลวบางคร�งเวลาออกเสยงจะเนนหนกทคำาใดคำาหนง ซงมผลตอความหมายของคำาดวย การเขยนนยมใชเครองหมายไมยมก(ๆ) แทนการเขยนซำ�ารปคำาเดม จงถอวาคำาซำ�าแตละคำาประกอบดวยหนวยคำาอสระ หนงหนวยคำาและหนวยคำาไมอสระ(คอไมยมก) อกหนงหนวยคำา (สนนท อญชลนกล.2552: 24)

กลาวโดยสรปไดวา คำาซำ�าคอการออกเสยงคำาเดมซำ�าสองคร�งเพอใหความหมายเปลยนไป เปนคำาสรางใหม มความหมายใหม เชนเดยวกบคำาซอน คำาประสมและคำาสมาส ตางกนทการสรางคำาท�งสามชนดขางตน ใชคำาสองคำาข�นไป แตคำาซำ�าใชคำาเดมหรอคำาเดยวกน

ลกษณะก�รสร�งคำ�ซำ��

1.ก�รซำ��คำ�น�ม เชน เดกๆ เพอนๆ หนมๆ สาวๆ งๆ ปลาๆ พๆ นองๆ

ลกๆ หลานๆตวอยางประโยค : - เดก ๆ เลนกนอยางสนกสนาน

- เพอนๆ มาเยยมเธอ- หนมๆ สาวๆ สมยน�ชอบตดตอกนผาน

อปกรณไอท- นกเรยนบางคนมความรเพยงงๆ ปลาๆ- ทกคนคยกนจนดกตามประสาพๆ นองๆ- ลกๆ หลานๆ รดนำ�าดำาหวคณยาในวน

สงกรานต

2.ก�รซำ��คำ�สรรพน�ม เชน คณๆ เธอๆ ทานๆ เราๆ ทานๆตวอยางประโยค : - หนเตรยมอาหารวางไวใหคณๆ หรอยง

- เธอๆ จะมาแนหรอ รอนานแลว- คราวหนาคราวหลงอยาใหทานๆ ตอง

คอยอยางน�- เราๆ ทานๆ ทกคนยอมไมชอบการรอ

คอย3.ก�รซำ��คำ�กรย�ชนดต�งๆ

3.1 ก�รซำ��คำ�อกรรมกรย� เชน เดนๆ ย�มๆ นอนๆ นงๆตวอยางประโยค : - เธอเดนๆ แลวหยดเหมอนนก

อะไรไดกะทนหน

2

- เจานายทำาหนาย�มๆ นาจะมขาวด- เธอนงๆ นอนๆ ท�งวนเพราะไมมอะไร

ทำา3.2 ก�รซำ��คำ�สกรรมกรย� เชน เตอนๆ เขยนๆ

อานๆตวอยางประโยค : - เธอเตอนๆ เพอนเธอบางนะ

- เขาเขยนๆ เรยงความน�พอใหมสงครเทาน�น

- พอครอานๆ เรองแลว จงเรยกพบเขาทนท3.3 ก�รซำ��คำ�กรย�ทวกรรม เชน จายๆ แจกๆ

บอกๆ ตวอยางประโยค : - คณจายๆ เงนเขาไปเถอะ

- ใบปลวแคน�แจกๆ ลกคาเดยวเดยวกหมดแลว

- เธอชวยบอกๆ ขาวเพอนทกคนดวย4.ก�รซำ��คำ�บพบท เชน รมๆ ในๆ กลางๆ

ตวอยางประโยค : - เราหาทนงรมๆ เถอะจะไดออกงาย - เธอวางของไวในๆ หนอยจะไดไมหลน- คณจองเกาอ�แถวกลางๆ นะ มองเหนชด

ด

3

5.ก�รซำ��คำ�ลกษณน�ม เชน ช�นๆ แทงๆ แถวๆ ดวงๆ กำาๆตวอยางประโยค : หลานของฉนกนขนมหมดเปนช�นๆ เวลาหว และใชดนสอส

เปนแทงๆ เวลาวาดรป ทำาใหเส�อผามรอยเป� อนเปนดวงๆ เขาเรยงอปกรณเปนแถวๆ เพอใหคนหาไดงาย และชวยแมจดธปเปนกำาๆ เพอบชาพระ

6.ก�รซำ��คำ�บอกลำ�ดบท เชน แรกๆ หลงๆตวอยางประโยค : - ฉนไปยนเขาแถวเปนคนแรกๆ

- เธอไปเปนคนหลงๆ บตรจงหมดกอน7.ก�รซำ��คำ�วเศษณ เชน จงๆ เรอยๆ บอยๆ

ตวอยางประโยค : เขาเคยถกตำาหนจงๆ หลายคร�ง เพราะเขามาสายบอยๆ

และลางานอยเรอยๆ 8.ก�รซำ��คำ�ชวยหน�กรย� เชน เกอบๆ คอยๆ จวนๆ

ตวอยางประโยค : ตอนแรกนำ�าหนกของเราเกอบๆ เทากน แตตอนหลง

เธอคอยๆ ลดนำ�าหนกลง จนจวนๆ จะสวมชดน �นไดอยแลว ไมนาลมเลกเลย

9.ก�รซำ��คำ�หน�จำ�นวน เชน เกอบๆ ราวๆ ตวอยางประโยค : รถคนน�ราคาเกอบๆ 8 แสนบาท ซ�อมาราว ๆ 5 ปแลว

4

10. ก�รซำ��คำ�หลงจำ�นวน เชน เกอบๆ ราวๆ ตวอยางประโยค : การตกแตงนทรรศการตองใชงบประมาณ 200 บาทถวนๆ

กบผา 3 เมตรกวาๆและรบบ�น 2 เมตรเศษๆ 11. ก�รซำ��คำ�เลยนเสยงธรรมช�ต เชน ครนๆ

เปร�ยงๆ จ�กๆ ตวอยางประโยค : ฟารองครนๆ กอนผาตนไมใหญดงเปร�ยงๆ และ

ฝนตกจ�กๆ ตามมา (สนนท อญชลนกล, 2552, หนา 24-26)

คว�มหม�ยของคำ�ซำ��

1.แสดงคว�มหม�ยท�งไวย�กรณเปนพหพจน คำาซำ�าในลกษณะน� เมอเปนคำาเดยว อาจมความหมายเปนเอกพจนหรอพหพจน

กได แตเมอปรากฏเปนคำาซำ�า จะมความหมายเปนพหพจนหรอจำานวนมากกวาหนง

เทาน�น เชนเอกพจน / พหพจน พหพจน

- เดกบนเวทกำาลงรองเพลง - เดกๆ บนเวทกำาลงรองเพลง

5

- เพอนรออยขางเวท - เพอนๆ รออยขางเวทเอกพจน พหพจน

- สวสดพทเคารพอยางสง - สวสดพๆ ทเคารพอยางสง

- สวสดนองทรกยง - สวสดนองๆ ทรกยง2.เพมนำ��หนกคว�มหม�ยของคำ�

คำาซำ�าชนดน� จะลงนำ�าหนกทพยางคแรกของคำาซำ�าและออกเสยงเนนใหเปน

เสยงวรรณยกตตรเพอใหมความหมายเนนมากข�น เชน 1) ก. หนงสอเลมหน�ๆ ข. หนงสอเลมน�หน�

คำาซำ�า น�หน� มความหมายเนนมากข�น คอหนงสอหนามากกวา คำาซำ�า หน�ๆ 2) ก. บานทาสเขยวๆ ข. บานทาสเค�ยวเขยว

คำาซำ�า เค�ยวเขยวมความหมายเนนมากข�น คอบานมสเขยวเขมมากกวา คำาซำ�า เขยวๆ3) ก. เดกคนน�นมกวงเรวๆ ข. เดกคนน�นมกวงเรวเรว

คำาซำ�า เรวเรว มความหมายเนนมากข�น คอวงเรวมากกวา คำาซำ�า เรวๆ

3.ลดนำ��หนกคว�มหม�ยของคำ�เดม

6

คำาซำ�าในลกษณะน� จะลดนำ�าหนกเสยงพยางคแรกของคำาซำ�าและออกเสยงเปน

เสยงเบาและส �นลง โดยนำ�าหนกความหมายของคำาเดมจะนอยลงดวย เชน4) ก. สมดเลมบ�งๆ ข. สมดเลมบง-บ�ง

คำาซำ�า บง-บ�ง มนำ�าหนกนอยลง หมายถง สมดคอนขางบาง และบางกวา คำาซำ�า บ�งๆ

5) ก. เขาใสเส�อสแดงๆ ข. เขาใสเส�อสแดง-แดง

คำาซำ�า แดง-แดง มนำ�าหนกนอยลง หมายถง สคอนขางแดงหรอออกแดงและแดงนอยกวา

คำาซำ�า แดงๆ6) ก. เขาเดนไปช�ๆ ข. เขาเดนไปชะ-ช�

คำาซำ�า ชะ-ช� มนำ�าหนกนอยลง หมายถง เขาเดนคอนขางชาและชากวา คำาซำ�า ช�ๆ

4.แยกคว�มหม�ยเปนสวน ๆ เชน- ครตรวจขอสอบเปนขอๆ หมายถง ตรวจขอสอบทละ

ขอและมหลายขอ- แมครวทอดปลาเปนตวๆ หมายถง ทอดปลาทละตว

และมหลายตว

7

- เขากรอกนำ�าเปนขวดๆ หมายถง กรอกนำ�าทละขวดและมหลายขวด

ความหมายของคำาซำ�าลกษณะน� บางคร�งอาจเกดความกำากวมได ตองพจารณาจากบรบทดวย เชน

- แมวกนปลาเปนตวๆ อาจหมายถง กนปลาท�งตว หรอ กนปลาทละตว- เขาอานหนงสอเปนเลมๆ อาจหมายถง เขาอานหนงสอไดคร�งละเปนเลม

หรอ เขาอานหนงสอทละเลม 5.ทำ�ใหเกดคว�มหม�ยไมจำ�กดแนนอน

คำาซำ�าทขยายนามหรอสรรพนาม แสดงความไมเจาะจง หากพดคำาเดยวคำาเดยว

จะมความหมายเจาะจงแนนอน แตหากซำ��คำ�จะทำาใหความแนนอนหรอความเจาะจง

ลดนอยลง เชน - เขาชอบนงแถวกล�งๆ : แถวกล�งๆ อาจหมายถง บรเวณทอยรอบใน

ของสถานทใดสถานทหนง- นกเรยนนงอยรมๆ สระ : รม ๆ อาจหมายถง บรเวณใดบรเวณหนงรอบๆ

สระนำ�า ไมเจาะจงทจดหนงจดใด

8

6.ทำ�ใหกล�ยเปนสำ�นวนทใชในคว�มหม�ยไมตรงต�มตวอกษร

ซงมท�งสำานวนชนดสองพยางค เชน กลวยๆ , หมๆ หมายถง ไมยาก และสำานวน

ชนดสพยางค เชน งๆ ปลาๆ หมายถง รไมมาก , ผลบๆ โผลๆ หมายถง ทำาบาง

ไมทำาบาง (สนนท อญชลนกล, 2552, หนา 31-32)จากทกลาวมาอาจสรปขอสงเกตเกยวกบคำาซำ�าไดดงน�1.คำาบางคำาใชเปนคำาซำ�าเสมอ ไมสามารถใชเปนคำาเดยวได

เชน เปนพกๆ (เปนระยะ), สดๆ รอนๆ (เพงเกดข�น), ของพ�นๆ (ธรรมดาไม

พเศษ)2.คำาซำ�าทซำ�าคำานามหรอคำาบอกจำานวนนบ เมอมคำา เปน มา

ขางหนาจะแยกความหมายออกเปนสวนๆ ถาใชคำาเดยวกเปนเพยงจำานวนคร�ง

เดยว แตถาใชคำาซำ�า นอกจากจำานวนจะมมากกวาหนงแลว ยงแยกออกไปเปนทละ

หนงๆ อกดวย เชน- ชงเปนกโลๆ (ชงทละกโล และมมากกวากโลหนง)- ตรวจเปนบานๆ ไป (ตรวจทละบาน แตมหลายบาน)- ซ�อเปนรอยๆ (ซ�อหลายรอย แตชงหรอนบกนทละ

รอย)

9

- แตกเปนเสยงๆ (แตกออกหลายช�น แตละช�นกระจดกระจายกนไป)

นาสงเกตวา ทำ�เปนวนๆ กบ ทำ�ไปวนๆ มคว�มหม�ยต�งกนคอ

- ทำาเปนวนๆ หมายความวา ทำาวนหนงกไดคาจางทหนง ทละวนๆ ไป หรอใชเวลานานเปนวน

- ทำาไปวนๆ คอ ทำางานใหพนๆ ทละวนๆ ไป 3.เมอซำ�าบพบทหรอคำาขยายกรยาบอกความเนน จะทำาให

คำาซำ�าน�นกลายเปนคำาสงเชน เขยนกลางๆ , นงในๆ ,เยบตรงรมๆ , หยบบนๆ ,

วางใตๆ , เขยนดๆ , พดดงๆ , เดนเรวๆ , วงชาๆ

4.คำาซำ�าทซำ�าจากคำาซอน 2 ค ใชเปนคำาขยายบอกความเนน เชน - ออดๆ แอดๆ แสดงวา ปวยไขเสมอ ยงกวา ออดแอด- งอกๆ แงกๆ ดไมมนคงยงกวา งอกแงก

5. ในบทรอยกรองบางเรองไมใชเครองหมายไมยมก แตเขยนคำาซำ�าโดยเขยนคำาเดมซำ�าสองคร�ง เชน

10

1) นท�นคำ�กลอนเรองพระอภยมณ ตอน หนน�งผเส�อสมทร ประพนธโดย

สนทรภ ในหนงสอเรยนวรรณคดวจกษณ ช �นมธยมศกษาปท 3 กลมสาระการเรยนร

ภาษาไทย หลกสตรการศกษาข �นพ�นฐาน พทธศกราช 2544 ไดแก

- ลกจะคอยลอยตามแตห�งห�ง อยตนทางจะไดพบประสบสม (หนา 72)

- ไดสามวนทนผวกบลกนอย เหนเลอนลอยลบลบยงถบถอน (หนา 74)

- กำาลงสาวคราวดวนดวยจวนจน ออกกลางชลโบกหางผ�งผ�งไป(หนา 74)

- สนสมทรผดออกนอกรกแร แลวลอแมตบหตถผดผ�งผ�ง (หนา 76)

- แลเขมนเหนไปไวแววแวว อยโนนแลวลยตามโครมครามไป (หนา 76)

- พอเหนเงาเขาขวางอยกลางนำ�า พลกลำ�ากวาครทไหนไหน (หนา 77)

- ถงหาดกวางทางแลกระแสสมทร เหนมนษยไรไรไกลหนกหนา (หนา 78)2) คำ�กลอนอศรญ�ณภ�ษต นพนธโดย หมอม

เจาอศรญาณ ในหนงสอเรยน

11

สาระการเรยนรพ�นฐานวรรณคดวจกษณ ช �นมธยมศกษาปท 3 กลมสาระการเรยนร

ภาษาไทย หลกสตรการศกษาข �นพ�นฐาน พทธศกราช 2544 ไดแก

- ผเรอนตวไมดผอนพลอย พดพลอยพลอยไมดปากข�ร �ว (หนา 112)

- ลองเหาเลนกไดใจกล�กล� แตวาอยายกเย�องเขาเบ�องหาง (หนา 112)3) กลอนบทละครเรอง อเหน� ตอนศกกะหมงก

หนง บทพระราชนพนธพระบาทสมเดจพระพทธเลศหลานภาลย ในหนงสอเรยน

รายวชาพ�นฐานภาษาไทยวรรณคดวจกษณ ช �นมธยมศกษาปท 4 กลมสาระการเรยนร

ภาษาไทย หลกสตรการศกษาข�นพ�นฐานพทธศกราช 2551 ไดแก

- ท�งอาวธต�งต�งกชำานาญ จะผลาญบนหลงมาเหนยากใจ (หนา 65)4) นร�ศนรนทรคำ�โคลง สนนษฐานวา ประพนธโดยนายนรนทรธเบศร

ในหนงสอเรยนรายวชาพ�นฐานภาษาไทยวรรณคดวจกษณ ช �นมธยมศกษาปท 4

12

กลมสาระการเรยนรภาษาไทย หลกสตรการศกษาข �นพ�นฐานพทธศกราช 2551 ไดแก

- เรองเรองไตรรตนพน พนแสง (หนา 98)5) ก�พยเหเรอ นพนธโดย เจ�ฟ�ธรรมธเบศร ใน

หนงสอเรยนสาระการเรยนรพ�นฐาน ภาษาไทย : วรรณสารภาษา ช�นมธยมศกษา

ปท 6 หลกสตรการศกษาข�นพ�นฐานพทธศกราช 2544 ไดแก

- รอนรอนสรยะโอ อสดงเรอยเรอยลบเมรลง คำาแลวรอนรอนจตจำานง นชพ เพยงแมเรอยเรอยเรยมคอยแกว คลบคลายเรยมเหลยว

- เรอยเรอยมารอนรอน ทพากรจะตกตำาเรอยเรอยมาเรยงเรยง นกบนเฉยงไปท�งหม (หนา 106)

5.คำาทมเสยงซำ�ากน บางคร�งเปนคำามลสองพยางค หรอคำาเดยวเรยงกนสองคร�ง

ความหมายไมเปลยนจากเดม ไมใชคำาซำ�า ไมใชไมยมก เชน- เขาพดกนไปตาง ๆ น�น� , น�น�จตตง (คำามลสองพยางค)- ฉนเหนจะจะกบตาเลย (คำามลสองพยางค)

13

- คนคนน�ไมนาคบ , ผใดดดตออยากอกจ (คำาเดยวเรยงกนสองคร�ง)

6. คำาทมเสยงซำ��กนแตคว�มหม�ยและหน�ทต�งกนในประโยค เปนคำาเดยว

ไมใชคำาซำ�า ไมใชไมยมก เชน- คนงานกำาลงใชแปรง1 แปรง2 ผาทมรอยเป� อนมาก (แปรง 1 เปนคำ�น�ม  แปรง2 เปนคำ�กรย�) - เขาขายท1 ท2 ระยองไปแลว (ท1 เปนคำ�น�ม ท2 เปนคำ�บพบท)- เรองทบน 1 บน 2 ศาลเจาพอน�นคอเรองเงนหาย (บน 1 เปนคำ�กรย� บน 2 เปนคำ�บพบท)- ของ 1 ของ 2 ใครวางเกะกะ (ของ 1 เปนคำ�น�ม ของ 2 เปนคำ�บพบท)

คำ�ซอน

คว�มหม�ยของคำ�ซอน

คำ�ซอน เกดจากการนำาคำามลรปไมเหมอนกนต�งแต 2 คำาข�นไปมาเรยงซอนตอกนโดยแตละคำาน�นมความสมพนธกนในดาน ความหมาย หรอเสยง คลายกน ใกลเคยงกน เปนไปในทำานองเดยวกน หรอตรงกนขามกนกได โดยมจดมงหมายเพอใหไดความหมาย ทชดเจน เสรมความหมาย อธบายความ

14

หมายของคำาในภาษาถนหรอภาษาตางประเทศ และเพอความไพเราะสละสลวยของเสยง

ลกษณะของคำ�ซอน

คำาซอนแบงออกเปน 2 ชนดคอ1. คำาซอนเพอความหมาย2.คำาซอนเพอเสยง

คำ�ซอนเพอคว�มหม�ยเกดจากการนำาคำา 2 คำาทมความหมายเหมอนกน ใกล

เคยงกน ทำานองเดยวกน หรอตรงกนขามมาซอนกน แบงเปน

1. คำ�ซอนมคว�มหม�ยเหมอนเดม หรอชดเจนม�กยงข�น หมายถงคำาทนำามา

ซอนกนน�นหมายถงสงเดยวกน หรอเปนอยางเดยวกน เชน

รอคอย ใหญโต นยนตา หยาบชาแทจรง

ดแล สญหาย เรวไว นมนมเลอกสรร

เลวทราม เศราโศก ซอสตย มากหลาย หยอกลอ

15

และในคำาทมรปหรอเสยงพองกนจะซอนคำาเพอใหความหมายของคำาชดเจนยงข�น เชน

ข�ไท ข�ทาส ฆ�ฟน ราคาค�งวด

ท�ทาง ท�ท รอท� คอยท�2. คำ�ซอนมคว�มหม�ยคล�ยกน อ�จจะกว�ง แคบ

หรอเฉพ�ะเจ�ะจงม�กกว�เดม หมายถงคำาทนำามาซอนกนน�นมความหมายใกลเคยงกน หรอเปนไปในทำานองเดยวกน พอทจะจดเขาในกลมเดยวกนได เชน

คว�มหม�ยแคบลงหรอเฉพ�ะเจ�ะจงม�กกว�เดมขดถ ใจคอ หวห ญาตโยม หตาปากคอ ด�อดง หยบยม ออนโยน

ออนนอมขดขวาง หลบนอน ขดของ ขดขน

เน�อตวเชอมตอ ออนนม เลกนอย ยกษมาร ไรนาคว�มหม�ยกว�งกว�เดมถวยชาม ขาวปลา ทบต พนอง หลกฐานรากฐาน คดเลอก ทรพยสน

3. คำ�ซอนมคว�มหม�ยเปลยนแปลงไปจ�กเดม หมายถงคำาทนำามาซอนกนน�น

16

เมอซอนกนแลวทำาใหความหมายเปลยนไปจากความหมายของคำาเดม เชน

หนกแนน ดดดม ออนหวาน คบแคบเดอดรอน

ยงยาก กดข ตดขาด บากบนชองทาง

บบค�น วงเตน ทมตำา แงมม มวหมองอบรม เดดขาด วงเตน คำ�าจน

ขวากหนาม4. คำ�ซอนมคว�มหม�ยตรงกนข�ม หมายถงคำาทนำามา

ซอนกนน�นมความหมายเปนคนละลกษณะ หรอคนละฝายกน มาซอนกน เมอซอนแลวความหมายไมแนนอนข�นอยกบสถานการณการใช เชน

เทจจรง ถกแพง ใกลไกล ทกขสขผดถก

ชวด เหตผล สงตำา ดำาขาวยากงาย

ชาเรว จนม แพชนะ ไดเสยขาดเหลอ

เปนตาย รายด ดเลว ต�นลกหนาบาง

17

5. คำ�ซอนแปลคว�มหม�ยของคำ�ในภ�ษ�ถนหรอคำ�ต�งประเทศ หมายถง

คำาทนำามาซอนกนน�นใชเปนคำาแปลหรอขยายความของอกคำาหนงทำาใหรวาคำาเดมน�นแปลวาอะไร เชน

ทรพยสมบต รปราง โจรผราย ศกสงคราม เลหกลแขนแมน ดแล งวงเหงา แปดเป� อน เขดหลาบโงเงา แปดเป� อนยกเลก ใกลชด

เส�อแสงตวอย�งคำ�ในภ�ษ�ถนเส�อแสง แสง คอกางเกง แปดเป� อนแปด คอเป� อนแขนแมน แมน คอมอ โงเงา

เงา คอโงตวอย�งคำ�ต�งประเทศทรพยสน ทรพย คอคำาสนสกฤต สน คอคำาไทยรปราง รป คอคำาสนสกฤต ราง คอคำาไทยใกลชด ชด คอคำาเขมร ใกล คอคำาไทย

18

ยกเลก เลก คอคำาเขมร ยก คอคำาไทย

คำ�ซอนเพอเสยงเปนการซอนคำาเพอประโยชนทางเสยงยงกวาความหมาย

ชวยใหเกดเสยงสมผสคลองจองถกหคนไทย เกดจากการนำาคำาพยางคเดยว หรอคำาหลายพยางคทมเสยงพยญชนะตนเหมอนกน และเสยงพยญชนะตวสะกด อาจเหมอนหรอตางกน แตประสมดวยเสยงสระตางกนซอนกน ความหมายของ คำาซอนชนดน� อาจอยทพยางคใดพยางคหนง หรออยททกพยางครวมกน คำาซอนเพอเสยงมกมจำานวนพยางคเปนจำานวนค เชน สองพยางค สพยางค หกพยางค เปนตน แบงเปน

1. นำาคำามลทมความหมาย และมเสยงสระ หรออกษรทใกลเคยงกน มาซอนกน เชน

กอเกด เกงกลา แขงขน ขบขคางคา

เสอสาง รางรา เฉยเมย ลามปามบบ�

โกงโคงเจดจา ปรบปรง หองหบ วางเวน2. สรางคำาทมเสยงคลายกบคำามลทเปนหลก เสยงทสรางข�นมาไมมความหมาย

19

มหนาทเพยงกอใหเกดเสยงคลองจอง ความหมายของคำายงคง อยทคำาหลก และอาจมหลายพยางค เชน

โยกเยก เยนยอ โอนเอน อบอบยดเยยด

โปปด ยงยน จรงจง ออดออน ยอกยอนภเขาเล�ก� ขาเกาเต�เล�ยง นำ��ใสใจจรง เกยวดองหนองยงไรนาส�โท โกหกพกลม ตอนรบขบส ผลหม�กร�กไม

3. คำามลหลายพยางคทมเสยงพยญชนะซอนกนอย มลกษณะเปนเสยงควบค เนองจากศพทดงกลาวไมสามารถแยกคำาได เชน

โลเล โยเย งอแง วอกแวกลอกแลก

ตงต�ง โตกตาก ตงตง ตองแตงรอแร

จกจก ดกดก จมจม รงรง เลอลาคะย�นคะยอ ตะลตะลาน สะเปะสะปะ กะโตงกะเตง ขมกขมว

20

ขะมกเขมน อลยฉยแฉก อรงตงนงสะลมสะลอ มะลอกมะแลก

วธสร�งคำ�ซอน

1. คำ�ไทยซอนกบคำ�ไทย เชน1.1 ใชคำ�ไทยเดมซอนกบคำ�ไทยปจจบน เชน

เสอสาด วองไว ฝดเคอง เชอนแช เบ�ยหอย

เกบหอม ตดสน เสาะหา เตบโตแตกฉาน

1.2 ใชคำ�ภ�ษ�ถนซอนกบคำ�ไทยกล�ง เชนเขดหลาบ หลาบ เปนคำาใชอยในภาคใต แปล

วา เขดครบา บา เปนคำาใชอยในภาคเหนอ

แปลวา ครอดทน อด เปนคำาใชอยในภาคเหนอ

แปลวา ทนแปดเป� อนแปด เปนคำาใชอยในภาคอสาน แปล

วา ตด1.3 ใชคำ�ไทยปจจบนดวยกนซอนกน เชน

21

ทกทวง โตแยง คบแคบ ยนยนขาดแคลน

2. คำ�ไทยซอนกบภ�ษ�ต�งประเทศ เชนไทย+บาล รปราง รางกาย ขาทาสแกนสาร

ชางสาร สญหาย สาปแชง เขตแดนไทย+สนสกฤต ซากศพ ซอสตย นยนตา

โคตรเหงาทรพยสน สรางสรรค ศนยกลางผว

พรรณไทย+เขมร ทรวงอก ฉบไว เดดขาด

เงยบสงบแบบฉบบ ยกเลก โงเขลา

พรมแดนไทย+จน หนสวน หางราง ชอแซ

กกตนตมตน นงจอ เกกทา

ถวเฉลยไทย+องกฤษ แบบแปลน เส�อเช�ต แบบ

ฟอรม ทอแปป3. คำ�ภ�ษ�ต�งประเทศซอนกน เชน

22

บาล+บาล รปภาพ กจธระ ภยอนตราย สบถสาบาน

กฎเกณฑ มารยาสาไถย รสชาตกาลเวลา

บาล+สนสกฤต อดมสมบรณ เหตการณอทธฤทธญาตมตร

เวทมนตร เวรกรรม ยานพาหนะสมณพราหมณ

สนสกฤต+บาล ฤกษยาม ฤทธเดช ภกษสงฆ ยกษมาร

พระสงฆ มตรสหายฤดกาลประชาชน

สนสกฤต+สนสกฤต วพากษวจารณ ศกดศรทรพยสมบต ประชาราษฎรวจตรพสดาร เคราะหกรรม มตรไมตร

เขมร+สนสกฤต สรงสนาน เสบยงอาหารขนบประเพณ

เขมร+บาล ไพรสณฑ โขลนทวารบาล+เขมร รปทรง สขสงบ พละกำาลง

ภมลำาเนา วตกกงวลเขมร+เขมร สนกสนานสงบเสงยม เลอเลศเฉลมฉลอง

23

โสรจสรง เสนยดจญไร เดนเหน เหาะเหน

เขมร+องกฤษ ตรวจปรฟจน+จน เฮงซวย พะบ

จำ�นวนคำ�ในคำ�ซอน

คำาทนำามาซอนกนอาจม 2 คำา 4 คำา หรอ 6 คำา1. คำ�ซอน 2 คำ� หมายถง คำาซอนทประกอบดวยคำา 2 คำา

ชางมา บานเมอง คกตะราง ววควาย กยมเหยาเรอน ยากลำาบาก ประเทศชาต ภาษอากร

เพอนฝง

2. คำ�ซอน 4 คำ� หมายถง คำาซอนทประกอบดวยคำา 4 คำา แบงเปน

2.1 คำ�ซอน 4 คำ�เรยงกน เชนชางมาววควาย กงหอยปปลา หม

เหดเปดไก2.2 คำ�ซอนทประกอบดวยคำ� 4 คำ� ทแยกเปน 2 ค

ซงมกจะมเสยงคลองจองระหว�งพย�งคท 2 กบ 3 เชน

24

ทกขโศกโรคภย ใสร�ยป�ยส อกไหมไสขม

2.3 คำ�ซอน 4 คำ� ทมคำ�ท 1 กบคำ�ท 3 หรอคำ�ท 2 กบคำ�ท 4 ซำ��กน เชน

ออนอกออนใจ ม�กหมอม�กความ นำ��หนำ��ตา

2.4 คำ�ซอน 6 คำ� หมายถง คำาซอนทประกอบดวยคำา 6 คำา โดยทบางคำาอาจมมากกวา 1 พยางคกใช คำาซอน 6 คำา จะแบงเปนสวนละ 3 คำา มเสยงคลองจองระหวาง สวนหนากบสวนหลงและมคำาซำ�ากนอยในสวนท�งสองน�นดวย เชน

คดในขอ งอในกระดก เลอกทรก มกทชงจบไมได ไลไมทน ฆาไมตาย ขายไมขาด

ตำ�แหนงของคำ�ทบอกคว�มหม�ยของคำ�ซอน

คำาทนำามารวมกนเปนคำาซอน อาจมความหมายของคำาอยในตำาแหนงทตางกน ดงน�

1. คำ�ซอนทมคว�มหม�ยตรงกบคำ�ทอยสวนหน� คำาทอยสวนหลงเปน

25

เสมอนคำาสรอย เชน ใจคอ เขตแดน หนาตา ประเทศชาต ทองไส หวห คำาซอนกบคำาทไมไดซอนมความหมายเหมอนกน จงอาจใชแทนกนได เชน

ใจคอ ในประโยควา เหนเขาทะเลาะกนแลวฉนใจไมดเลย

เหนเขาทะเลาะกนแลวฉนใจคอไมดเลย

เขตแดน ในประโยควา รฐบาลกำาหนดเขตใหผล�ภยอย

รฐบาลกำาหนดเขตแดนใหผล�ภยอย

2. คำ�ซอนมคว�มหม�ยตรงกบคำ�ทอยสวนหลง คำาทอยสวนหนาซอนเพอเสรมความหมาย เชน แขงขา ขบขน บาดแผล นำ�าหนำ�าตา เทจจรง บานเมอง มลฐาน จะเหนวาคำาซอนกบคำาทไมไดซอนมความหมายเหมอนกน เชน

แขงขา ในประโยควา ปนข�นไปอยางน�นเดยวตกลงมาข�หก

ปนข�นไปอยางน�นเดยวตกลงมาแขงข�หก

บาดแผล ในประโยควา แผลของคนเจบไมไดหนกหนาอะไร

26

บ�ดแผลของคนเจบไมไดหนกหนาอะไร

ลกษณะชนดของคำ�ทนำ�ม�ซอน

1. คำ�น�ม + คำ�น�ม คำานาม คำานาม คำาซอน พอ แม พอแม ตรอก ซอก ตรอก

ซอก ลก หลาน ลกหลาน หน ทาง หนทาง2. คำ�กรย� + คำ�กรย� คำากรยา คำากรยา คำาซอน ขด ขวาง ขดขวาง คอย ทา คอยทา ยาง เดน ยางเดน เสาะ หา เสาะหา3. คำ�กรย� + คำ�น�ม คำากรยา คำานาม คำาซอน เจบ ไข เจบไข ปวย ไข ปวยไข

27

4. คำ�วเศษณ + คำ�วเศษณ คำาวเศษณ คำาวเศษณ คำาซอน ใกล ชด ใกลชด หาง ไกล หางไกล นม นม นมนม เลก นอย เลกนอย

5. คำ�น�ม + คำ�กรย� + คำ�น�ม + คำ�กรย� คำานาม คำากรยา คำานาม คำากรยา คำาซอน ขาว ยาก หมาก แพง ขาวยากหมากแพง ลก เลก เดก แดง ลกเลกเดกแดง

ก�รเรยงลำ�ดบคำ�ซอน

การเรยงลำาดบคำาซอนมหลายปจจยแตมขอสงเกตบางประการพอสรปไดดงน�

1. คำ�ทพยญชนะตนเหมอนกนเมอนำ�ม�ซอนกนมกจะสบลำ�ดบได

บางกรณสบลำาดบแลวความหมายกยงคงเดม หรอใกลเคยงกบความหมายเดม เชน

28

เกลอกกล�ง - กล�งเกลอก ขวยเขน - เขนขวย

คลองแคลว - แคลวคลอง ฉลาดเฉลยว - เฉลยวฉลาด

ชอกชำ�า - ชำ�าชอก ถามไถ - ไถถามสงบเงยบ -เงยบสงบ โศกเศรา -

เศราโศกแตบางกรณสบลำาดบแลวความหมายอาจจะเปลยนไปมาก เชน

แนนหนา หมายความวา แขงแรง มนคง แต หนาแนน หมายความวา มาก

ยดเยยดชมเชย หมายความวา ยกยอง สรรเสรญ แสดงกรยาเสนหา แต เชยชม

หมายความวา จบตองเลาโลม กอดจบเยอกเยน หมายความวา มจตใจหนกแนน สขม ไมฉนเฉยว แต เยนเยอก

หมายความวา อาการทรสกเยนวาบเขาหวใจ2. คำ�ทซอนกนห�กมพยญชนะตนต�งกนมกสบ

ลำ�ดบไมได เชนขดส คาดหมาย จดต�ง ใชสอยซกถาม

29

ต�นเขน ถกตอง ถวยชาม บกพรองผองใส

3. คำ�ซอนบ�งคำ�จะสบลำ�ดบคำ�ทซอนกนไดเฉพ�ะกรณทตองก�รใหมเสยง

สมผส เชนเรองราว สบลำาดบเปน ราวเรอง ใชในคำาวา สบสาวร�วเรองเปลงปลง สบลำาดบเปน ปลงเปลง ใชในวรรณคด เชนในนราศวดเจาฟา

ของสนทรภกลาววา สำารวมนงปลงเปลงเพงพนจ4. ห�กคำ�ทนำ�ม�ซอนกนเปนคำ�เปนซอนกบคำ�ต�ย

คำ�เปนมกอยหลง คำ�ต�ยมกอยหน� เชน

เกบเกยว กอบก ขดแยงครอบคลม เจบปวย

โฉดเขลา ซบเซา ดกดน ตดรอนถกเถยง

ทอดท�ง นอบนอม แบงเบา ปราดเปรยวพาดพง

5. ห�กคำ�ทมวรรณยกตส�มญ หรอวรรณยกตจตว� ซอนกบคำ�ทมวรรณยกตอน

30

คำ�ทมวรรณยกตอนมกอยหน� คำ�ทมวรรณยกตส�มญ หรอจตว�มกอยหลง เชน

วรรณยกตอน - วรรณยกตส�มญกลอมเกลา คางคา งวงงน จางวาน ชนชมเพมพน ฟ� นฟ มนคง เหยาเรอน

ออนวอนวรรณยกตอน - วรรณยกตจตว�กลาหาญ แขงขน เครงขรม เคลอนไหว

ใชสอยเผนโผน เพอนฝง โลงโถง สงสอน หวนไหว

อยางไรกตามคำายกเวนไมเปนไปตามขอสงเกตน�กมบาง เชน เครงเครยด ชมโชก แบงแยก เผยแผ

ปลาดยงยาก รงโรจน

ท�งน�อาจมปจจยอนเขามาเกยวของเชน ความหมายของคำาทนำามาซอนกน

คำ�ประสม

คำ�ประสม

31

เปนคำาชนดหนงทปรากฏในตำาราหลกภาษาไทย ซงนกวชาการไดใหขอสงเกตและความหมายไวหลายความหมายดวยกนดงน�

พระยาอปกตศลปสาร (2544, หนา 60) ไดอธบายวา คำามลเปนเดยวโดดๆ จะมาจากภาษาอนหรอเปนคำาไทย เมอเอาคำามลมาประสมกนกเปนคำาประสม คำาประสมตามของพระยาอปกตศลปสารมลกษณะ 5 ลกษณะ ดงน�

1. คำาประสมทเอาคำามลมเน�อความตาง ๆ มาประสมกนเขา มใจความเปนอยาง

หนง เชน คำามล หาง สวนทายของสตว กบ เสอ สตว“ ” “ ”ชนดหนง รวมเปนคำาประสมวา หางเสอ“ ”

2.คำาประสมทเอาคำามลหลายคำามารวมกนเปนคำาเดยวมเน�อความผดจากเดม เชน

ตชง ขอส ยนด ฯลฯ3.คำาประสมทเอาคำามลมรปหรอเน�อความซำ�ากนมารวมเปน

คำาเดยว เชน ดำา ๆ แดง ๆ เรว ๆ ชา ๆ หรอใชคำามล รปไมเหมอนกนแตเน�อความอยางเดยวกน รวมกนเขาเปนคำาประสมซงมความหมายตางออกไปโดยมาก เชน ถอยคำา ดแล วากลาว

4.คำาประสมทยอมาจากใจความมาก มลกษณะคลายกบทเรยกวา คำาสมาส “ ”

32

หรอ ตทธต ในภาษาบาล เชน ชาวปา ยอมาจากคนอยใน“ ”ปา คำาประสมพวกน�มคำา ชาว ผ นก ชาง หมอ การ ความ เครอง ของ ท ฯลฯ ประกอบอยขางหนา เชน ชาวนา ผทำา นกเลง การกน ฯลฯ

5.คำาประสมทมาจากคำาสมาสของภาษาบาล และสนสกฤต เชน ราชกมาร

เศรษฐภรยานกภาษาศาสตรทไดคดใกลเคยงกบพระยาอปกตศลปสาร

คอ อดม วโรตมสกขดตถ (2551, หนา 78) กลาววา คำาประสม ไดแกการนำาหนวยคำามลประสมกบหนวยคำามล

หรอหนวยคำามลประสมกบหนวยคำาประสม หรอหนวยคำาประสมกนเอง ใหเกดนามประสม กรยาประสม เปนหลก โดยยดหลกโครงสรางแบบแยก แบบขยาย แบบเชอม และแบบซอน เชน

ปลาเคม เส�อฝน พอตา เสอสาด เปนนามประสม แบบขยาย แบบแยก แบบเชอม และแบบซอน ตามลำาดบ

ทำาแทง ตกใจ ดแล อวนพ เปนกรยาประสมแบบขยาย แบบแยก แบบเชอม และแบบซอน ตามลำาดบ

ศาสตราจารยอดมถอวาคำาประสมเกดจากการประสมคำาแบบตาง ๆ ไมวาจะประสมคำาแบบใดกยงคงถอเปนคำาประสม

เมอนำาคำาต�งแต 2 คำา ข�นไปมาประสมกน กจะไดคำาทมความหมายใหม เชน นำาคำาวา ต มาประสมกบคำาวา เยน ไดคำาประสม ตเยน นำาคำาวา นำ�า มาประสมกบคำาวา แขง ไดคำา

33

ประสม นำ�าแขง ในบางกรณแมมไดต�งใจจะประสมคำา แตเมอมการใชคำาบางคำารวมกนอยเสสมอ คำาทใชรวมกนน�น ในเวลาตอมากจะถอเปนคำาเดยวกน มความหมายแปรเปลยนจากความหมายเดมไปบาง เชน คำาวา วาย มกใชรวมกบคำาวา นำ�า กลายเปน คำาประสม วายนำ�า คำาวา รอง มกใชรวมกบคำาวา เพลง กลายเปนคำาประสม รองเพลง

จากทกลาวมาขางตนสรปไดวาคำาประสม คอ คำาทเกดจากการนำาคำามล 2 คำามาประสมกน ทำาใหเกดคำาทมความหมายใหมข�น แตยงมเคาของความหมายเดม

หลกก�รสร�งคำ�ประสม

วธสรางคำาประสม คอ นำาคำาต�งแตสองคำาข�นไป และเปนคำาทมความหมายตางกนมาประสมกนเปนคำาใหมโดยใชคำาทมลกษณะเดนเปนคำาหลกหรอเปนฐาน แลวใชคำาทมลกษณะรองมาขยายไวขางหลง คำาทเกดข�นใหมมความหมายใหมตามเคาของคำาเดม (พวกความหมายตรง) แตบางทใชคำาทมนำ�าหนกความหมายเทา ๆ กนมาประสมกน ทำาใหเกดความพสดารข�น (พวกความหมายอปมาอปไมย) เชน           1. พวกความหมายตรง และอปมา (นำ�าหนกคำาไมเทากน)                     นาม + นาม เชน โรงรถ เรออวน ขนหมาก ขาวหมาก นำ�าปลา สวนสตว 

34

                    นาม + กรยา เชน รอแจว บานพก คานหาม กลวยป� ง ยาถาย ไขทอด                     นาม + วเศษณ เชน นำ�าหวาน แกงจด ยาดำา ใจแคบ ปลาเคม หมหวาน                     กรยา + กรยา เชน พดโบก บกเบก เรยงพมพ หอหมก รวบรวม รอยกรอง                     นาม + บพบท หรอ สนธาน เชน วงใน ช �นบน ของกลาง ละครนอก หวตอ เบ�ยลาง                     นาม + ลกษณะนาม หรอ สรรพนาม เชน ลำาไพ ตนหน คณนาย ดวงตา เพอนฝง ลกเธอ                     วเศษณ + วเศษณ เชน หวานเยน เปร�ยวหวาน เขยวหวานใชคำาภาษาตางประเทศประสมกบคำาไทย เชน เหยอกนำ�า เหยอก เปนคำาภาษาองกฤษ โคถก ถก เปนคำาภาษาพมา แปลวา หนม นาปรง ปรง เปนคำาภาษาเขมรแปลวา ฤดแลง เกงจน จน เปนภาษาจน พวงหรด หรด เปนคำาภาษาองกฤษ           2. พวกความหมายอปมาอปไมยคำาประสมพวกน�มกมความหมายเปนสำานวน และมกนำาคำาอนมาประกอบดวย เชน หนาตา ประกอบเปน หนาเฉย ตาเฉย นบหนาถอตา เชดหนาชตา บางคำาประสมกนแลวหาคำาอน

35

มาประกอบใหสมผสคลองจองตามวธของคนเจาบทเจากลอนเพอใหไดคำาใหมเปนสำานวน เชน กอดจบลบคลำา คผวตวเมย จบมอถอแขนเยบปกถกรอย หนาใหญใจโต ลกเลกเดกแดง ใหสงเกตวาทยกมาน�คลายวล ทกคำาในกลมน�มความหมายแตพดใหคลองจองกนจนเปนสำานวนตดปาก แตมบางคำาดงตวอยางตอไปน� ทบางตวไมมความหมายเพยงแตเสรมเขาใหคลองจองเทาน�น เชน กำาเรบเสบสาน โกหกพกลม ข�ปดมดเทจ รจกมกจ หลายปดดก ตดสอยหอยตาม บางทซำ�าเสยงตวหนาแลวตามดวยคำาทมความหมายใกลเคยงกน ทำาใหเปนกลมคำาทเปนสำานวนข�น เชน ตามมตามเกด ตามบญตามกรรม ขายหนาขายตา หน�ทของคำ�ประสม

      1. ทำาหนาทเปนนาม, สรรพนาม เชน พอครว พอบาน แมพระ ลกเสอ นำ�าตก ชางไม ชาวบาน เครองบน หวใจ นกการเมอง หมอตำาแย ของเหลว           2.ทำาหนาทเปนกรยา เชน เสยเปรยบ กนแรง กนนอกกนใน ออนใจ ดใจ เลนตว วางตว ออกหนา หกหนา ลองด ไปด           3.ทำาหนาทเปนวเศษณ เชน กนขาด ใจราย ใจเพชร ใจรอน หลายใจ คอแขง

36

          4.ใชในเชงเปรยบเทยบ เชน กมหนา หมายถง จำาทน

แกะดำา หมายถง คนททำาอะไรผดจากผอนในกลมถานไฟเกา หมายถง หญงชายทเลกราง ไกออน หมายถง ยงไมชำานาญนกตอ หมายถง คนทตดตอหรอชกจงผอนใหหลง

เชอ คางเหลอง หมายถง ปวยหรอบาดเจบมากจนแทบ

เสยชวตจากทกลาวมาอาจสรปวาคำาประสมมขอสงเกตบางประการ ดงน�

1. คำาประสมตางจากคำามล เพราะคำาประสมสามารถแยกคำา แลวคำาทแยกมามความหมายในตวเอง แตคำามลเมอแยกพยางคแลวจะมพยางคทไมมความหมายอยดวย เชน นาฬกา แยกเปน นา + ฬ + กา คำาวา นา,กา มความหมาย แต ฬ ไมมความหมาย

2. คำามลสองคำารวมกนแตไมเกดความหมายใหม ไมจดเปนคำาประสม แตเปนกลมคำา เชน ลก + ไก = ลกไก หมายถง ลกของไก เปนกลมคำา หมายถง ชอดาวฤกษกฤตยา เปนคำาประสม

3. คำาภาษาบาลสนสกฤตประสมกนเองไมใชคำาประสม แตเปนคำาสมาส เชน คณธรรม ปฐมนเทศ ฯลฯ

37

    4. คำาประสมบางคำาอานตอเนองเสยงเหมอนคำาสมาส เชน ผลไม คณคา พลเมอง

5. คำาประสมอาจเกดจากคำาตางชนดรวมกน เชน หวใจ (นาม+นาม) บานเชา (นาม+กรยา) นำ�าแขง (นาม+วเศษณ) ด�อดง (วเศษณ+กรยา)

6. สรางจากคำาไทยทกคำา เชน แมนำ�า ทราบ ลกชาง หมดตว กนท แมยาย           7. คำาประสมเกดจากคำาหลายภาษารวมกน เชนรถเกง (บาล+จน)เครองอเลกโทน (ไทย+องกฤษ)           8. คำาทข�นตนดวย ผ นก เครอง ชาง หมอ ของ เปนคำาประสม เชน ผด นกเรยน ชาวนา เครองยนต

38

คำ�สม�ส

คว�มหม�ยของสม�ส

นกวชาการหลายทานไดใหความหมายของสมาสไวดงน�จงชย เจนหตถการกจ (2548, หนา 11) กลาววา

สมาส คอ วธการผสมคำาของภาษาบาลและสนสกฤต ซงไทยไดนำามาดดแปลงเปนวธการสมาสแบบไทย เชน ราชการ กรรมกร

กำาชย ทองหลอ (2545, หนา 306) อธบายวา สมาสในภาษาบาลและสนสกฤต หมายถง วธยอบทตาง ๆ ต�งแต 2 บทข�นไปใหรวมเปนบทเดยวกน โดยลบวภตตของศพทเตมหนาหรอไมลบวภตตแตนำามาเขยนตดกน เพอใหรวาเปนบทเดยวกน บทตาง ๆ ทรวมเขาดวยกนโดยวธน� เรยกวาบทสมาส หรอ คำา

39

สมาส และเมอสมาสแลวความหมายคงเดมกม ความหมายเปลยนไปกม ความหมายอยทคำาหนาคำาเดยวกม เชน

ความหมายคงเดม สนทร + พจน เปน สนทรพจน แปล

วา คำาพดทไพเราะมหา + ราชา เปน มหาราชา แปลวา พระ

ราชาผเปนใหญความหมายเปลยนไป

ราช + โอรส เปน โอรส แปลวา โอรสของพระราชา

เศรษฐ + ภรยา เปน เศรษฐภรยา แปลวา เมยของเศรษฐความหมายผดไป

สธา + รส เปน สธารส แปลวา นำ�าชา

สพรรณ + ราช เปน สพรรณราช แปลวา กระโถน

ความหมายอยทคำาหนาคำาเดยวกาย + ประเทศ เปน กายประเทศ แปลวา

กาย

40

บปผ + ชาต เปน บปผชาต แปลวา ดอกไม

วลยา ชางขวญยนและคณะ (2549, หนา 70-71) กลาววา สมาส มความหมายตาม รปศพทวา การวางอย“รวมกน ท�งในภาษาบาลและภาษาสนสกฤตคำาวา สมาส จง”หมายถง การสรางคำาใหมโดยนำาคำาทใชอยเดมมารวมกนเปนคำาเดยว เชน อดตชาต จารกรรม ฉตรมงคล

จากการศกษาพอสรปไดวา ความหมายของคำาวา สมาส หมายถง การรวมคำาทมาจากภาษาบาลและสนสกฤต ซงอาจจะดดแปลงใหเกดความเหมาะสมในภาษาไทย ท�งน�สมาสแลวอาจจะมความหมายคงเดม เปลยนไป หรอมความหมายอยทคำาหนาคำาเดยวกได

ประเภทของคำ�สม�ส

สทธวงศ พงศไพบลย (2538, หนา 200) อธบายวาคำาสมาส ม 2 ประเภท คอ คำาสมาสแบบตอคำาและสมาสแบบกลนเสยงของศพทเรยกวา สนธ

ถรนนท จตสข (2544, หนา 11) อธบายไววา คำาสมาสแบงออกเปน 2 ประเภท ไดแก คำาสมาสไมมสนธ เปนการสรางคำาใหมมาเขยนเรยงตอกนเขา และคำาสมาสมสนธ คอ การสรางคำาใหมทรวมคำาหลายคำาตดตอกนใหกลมกลนกน

41

จากการศกษาสรปไดวา คำาสมาส แบงเปน 2 ประเภท คอ คำาสมาสแบบไมเขาสนธซงเปนการสรางคำาใหมโดยเรยงคำาตอกนแตคำาสมาสแบบเขาสนธเปนการสรางคำาใหมทรวมคำาใหเชอมตดตอกลมกลนเสยงกน

ลกษณะของคำ�สม�ส

คำ�สม�สแบบไมเข�สนธจากการศกษาตำาราของ กำาชย ทองหลอ (2545, หนา

308) นพคณ คณาชวะ (2554, หนา 247) พระยาอปกตศลปสาร (2544, หนา 68) ถรนนท จตสข (2544, หนา 10-11) และจงชย เจนหตถการกจ (2548, หนา 61-62 ) ไดเขยนหลกเกณฑไวสรปได ดงน�

1. ตองเปนคำามลทมาจากภาษาบาลและสนสกฤตเทาน�น เชน ราชการ ราชคร ราชทต ราชบตร ราชโอรส

2. ศพทประกอบไวหนา ศพทหลกไวหลง เชน สตโลหะ ภารกจ ปฐมเจดย อดมศกษาอดมคต

3. เมอแปลความหมายจะตองแปลจากคำาหลงไปหาคำาหนา เชน

อกษรศาสตร แปลวา วชาวาดวยตวหนงสอ

42

วาทศลป แปลวา ศลปะการพด ยทธวธ แปลวา วธการทำาสงคราม ชยภม แปลวา ทต�งทพททำาใหไดรบ

ชยชนะ วรบรษ แปลวา บรษผกลาหาญ

4. พยางคสดทายของตวแรกไมประวสรรชนย หรอไมใสทณฑฆาต เชน

กจการ ไมใช กจะการธรการ ไมใช ธระการกาลเทศะ ไมใช กาละเทศะวารดถ ไมใช วาระดถแพทยศาสตร ไมใช แพทยศาสตรมนษยธรรม ไมใช มนษยธรรม

5. พยางคสดทายของคำาแรกอานออกเสยงสระกงเสยงอณหภม อานวา อน หะ – - พมประวตศาสตร อานวา ประ หวด ต – – -

สาดธาตเจดย อานวา ทา ต เจ – – - ดเกษตรกรรม อานวา กะ เสด ตระ – – - กำ

าสทธบตร อานวา สด ท – - บด

43

คำาสมาสบางคำาอานตามความนยม ไมออกเสยงสระพยางคสดทายของคำาแรก เชน

สมยนยม อานวา สะ – หมย – น – ยมปรากฏการณ อานวา ปรา – กด – กานสภาพบรษ อานวา ส – พาบ – บ – หรดมงคลกาลอานวา มง – คน – กาน

6. คำาวา วร พระ ตามดวยภาษาบาลสนสกฤตถอเปนคำาสมาส เพราะ พระ แผลงมาจาก วร เชน วรกาย วรชายา วรองค วรวหาร วรดตถ พระบาท พระองค พระโอษฐ พระนาสก พระเนตร พระกรรณ พระบปผาสะ พระหทย พระนลาภ พระเสโท ถงแมคำาวา พระ จะประวสรรชนยกถอวาเปนคำาสมาสดวย แตถา พระ ประสมกบคำาภาษาอนทไมใชภาษาบาล สนสกฤต เชน พระอ พระเกาอ� พระขนง พระเขนย พระขนน พระสหราย ซงจดเปนคำาประสม

คำ�สม�สแบบเข�สนธจากการศกษาตำาราของ กำาชย ทองหลอ (2545, หนา

134) พระยาอปกตศลปสาร (2544, หนา 42-43) ถรนนท จตสข (2544, หนา 12) และจงชย เจนหตถการกจ (2548, หนา 62-65) ไดเขยนหลกเกณฑไวสรปได ดงน�

1.ตองเปนคำาทมาจากภาษาบาลและสนสกฤตเทาน �น2.แ ป ล ศ พ ท จ า ก ห ล ง ม า ห น า3.ศ พ ท ห ล ก จ ะ ไ ว ห ล ง ศ พ ท ป ร ะ ก อ บ ไ ว ห น า

44

4.ม ก า ร เ ป ล ย น แ ป ล ง ร ป ศ พ ท คำาสมาสแบบเขาสนธ ม 3 ชนด ไดแก สระสนธ พยญชนะสนธและนฤคหตสนธสระสนธ คอ การนำาคำามลจากภาษาบาลสนสกฤต สนธกบคำาทข�น

ตนดวยสระซงมหลกดงน� 1. คำาหนาเปนสระ อะ อา

1.1 คำาหลงเปนสระ อะ อา จะกลายเปน สระอาเทศ + อภบาล เปน เทศาภบาลมหา + อานสงส เปน มหานสงสชวะ + อาวาตม เปน ชวาตมชล + อาลย เปน ชลาลยเทว + อาลย เปน เทวาลยขปน + อาวธ เปน ขปนาวธวทย + อาลย เปน วทยาลยศว + อาลย เปน ศวาลยคทา + อาวธ เปน คทาวธมหา + อรรณพ เปน มหรรณพ1.2 คำาหลงเปนสระ อ อ จะกลายเปนสระ อ อ

และ เอ เชนราช + อนทร เปน ราเชนทรมหา + อส เปน มเหส มหส

45

นร + อนทร เปน นรนทร นเรนทร

นร + อศวร เปน นรศวร นเรศวร

อตร + อศาน เปน อตรศานปรม + อนทร เปน ปรมนทร

ปรเมนทร1.3 คำาหลงเปนสระ อ อ จะกลายเปนสระ อ อ และ

โอ เชนมรรค + อเทศก เปน มคคเทศกราช + อปถมภ เปน ราชปถมภราช + อบาย เปน ราโชบายเอก + อน เปน เอกนนย + อบาย เปน นโยบายสาธารณ + อปโภค เปนสาธารณปโภคชล + อทร เปน ชโลทรนร + อดม เปน นโรดมชล + อทก เปน ชโลทกวญจน + อบาย เปน วญจโน

บาย 2. คำาหนาเปนสระ อ อ

46

2.1 คำาหลงเปนสระ อ อ จะรวมกนเปน อ หรอ อ โดยลบออกตวหนง มน + อนทร เปน มนนทร

กร + อนทร เปน กรนทรโกส + อนทร เปน โกสนทรผณ + อนทร เปน ผณนทร

กรณทคำาหลงเปนสระอนทไมใชสระอ หรอ สระอ จะตองทำาสระ อ อ ทายคำาตวแรก ใหเปน ย กอนทจะนำามาสนธกนตามปกต เชน

มต + อธบาย ------ มตย + อธบาย เปนมตยาธบาย

อคค + โอภาส ------ อคย + โอภาส เปนอคโยภาส

ยกเวนบางคำา ใหตด อ อ ทคำาหนาออก แลวสนธแบบสระ อะ อา เชน

หตถ + อาจารย ------- หตถ + อาจารย เปนหตถาจารย

ศกด + อานภาพ ------- ศกด + อานภาพ เปนศกดานภาพ3. คำาหนาเปนสระ อ อ ตองเปลยนสระอ อ เปน ว เสย

กอน แลวเชอมกนไดทกสระ

47

ธน + อาคม ------ ธนว + อาคม เปน ธนวาคม

เหต + อเนกรรถ ------ เหตว + อเนกรรถ เปน เหตวาเนกรรถ

จกข + อาพาธ----- จกขว + อาพาธ เปน จกขวาพาธ

สนธ + อานนท ----- สนธว + อานนท เปน สนธวานนท

พยญชนะสนธ คอ การเชอมและกลมกลนเสยง โดยเชอมคำาทลงทายดวย

สระไปสนธกบคำาทข�นตนดวยสระ หรอพยญชนะ ดงน� 1. คำาทลงทายดวย ส สนธกบพยญชนะ ใหเปลยน ส เปน โอ เชน

มนส + มย เปน มโนมยมนส + รถ เปน มโนรถรหส + ฐาน เปน รโหฐานเตชส + ชย เปน เตโชชย

2. คำา อส สนธกบพยญชนะ ใหเปลยน อส เปน อร เชนนส + ภย เปน นรภยนส + โทษ เปน นรโทษนส + ทกข เปน นรทกข

3. คำา อส สนธกบพยญชนะ ใหเปลยน อส เปน อร เชน

48

ทส + ชน เปน ทรชนทส + พล เปน ทรพลทส + จต เปน ทรจต โทรจต

นคหตสนธ คอการเชอม และกลมกลนเสยงระหวางคำาหนาทลงทาย

ดวยนคหต กบคำาหลง ซงข�นตนดวยสระหรอพยญชนะดงน�นคหต + พยญชนะวรรคใดๆ ใหเปลยนนคหตเปน

พยญชนะตวสดทายของวรรคน�น วรรค ก เปลยนนคหต เปน ง เชน

ส + เกต กลายเปน สงเกตส + คม กลายเปน สงคม

วรรค จ เปลยนนคหต เปน ญ เชนส + ญา กลายเปน สญญาส + ชาต กลายเปน สญชาต

วรรค ฏ เปลยนนคหต เปน ณ เชนส + ฐาน กลายเปน สณฐานส + ฐต กลายเปน สณฐต

วรรค ต เปลยนนคหต เปน น เชนส + ตาน กลายเปน สนดานส +เทศ กลายเปน สนเทศ สนเทศ

วรรค ป เปลยนนคหต เปน ม เชน

49

ส + พนธ กลายเปน สมพนธส +ภพ กลายเปน สมภพ

กรณทนคหตตอดวยเศษวรรค ใหเปลยน นคหต เปน ง เชนส + โยค กลายเปน สงโยคส + วร กลายเปน สงวร

กรณทนคหตตอดวยสระ ใหเปลยน นคหต เปน ม เชนส + อาส กลายเปน สมาสส + อาคม กลายเปน สมาคม

ประโยชนของก�รสร�งคำ�ในภ�ษ�ไทย

1.ทำาใหภาษาไทยมเสนห2.ชวยใหภาษาไทยมคำาใชมากข�นเพอสะดวกในการตดตอ

สอสาร3.ชวยใหการใชคำาในวรรณคดไทยสละสลวยท�งเสยงและ

ความหมาย 4.ชวยใหภาษามระดบและสามารถเลอกใชความเหมาะสม

บรรณ�นกรม

กระทรวงศกษาธการ. (2551). ภาษาไทย นาศกษาหาคำาตอบ. กรงเทพมหานคร:

โรงพมพ สกสค.

50

กระทรวงศกษาธการ, สำานกงานคณะกรรมการการศกษาศกษาข�นพ�นฐาน. (2549).

หนงสอเรยนวรรณคดวจกษณ ช �นมธยมศกษาปท 3 กลมสาระการเรยนร

ภาษาไทย หลกสตรการศกษาข �นพ�นฐาน พทธศกราช 2544. (พมพคร�งท 2).

กรงเทพมหานคร: โรงพมพครสภาลาดพราว.กระทรวงศกษาธการ, สำานกงานคณะกรรมการการศกษาศกษา

ข�นพ�นฐาน. (2553). หนงสอเรยนรายวชาพ�นฐานภาษาไทยวรรณคดวจกษณ

ช�นมธยมศกษาปท 4 กลมสาระการเรยนรภาษาไทย หลกสตรการศกษา

ข�นพ�นฐานพทธศกราช 2551. กรงเทพมหานคร: โรงพมพครสภา

ลาดพราว.กำาชย ทองหลอ. (2545). หลกภาษาไทย. กรงเทพมหานคร: รวมสาสน (1977).คำาประสม คนเมอ 3 พฤษภาคม 2554, จาก http://www.muslimthai.com/main/ 1428/content.php?category=110&id=4614จงชย เจนหตถการกจ. (2548). หลกภาษาไทย. กรงเทพมหานคร: ธนาเพรส.

51

จำานง ทองประเสรฐ. (2548). ภาษาไทยไขขาน ชดท 1. กรงเทพมหานคร: แพรพทยา.จไรรตน ลกษณะศร. (2530). การสรางคำาในภาษาไทยสมยสโขทย. วทยานพนธ

ศลปศาสตรมหาบณฑต, มหาวทยาลยศลปากร.ถรนนท จตสข. (2544). การสรางบทเรยนโปรแกรมแบบเสนตรงเรองคำาสมาส.

วทยานพนธศกษาศาสตรมหาบณฑต, มหาวทยาลยขอนแกน.ธเนศ เวศรภาดาและคณะ. (2548). หนงสอเรยนสาระการ

เรยนรพ�นฐาน ภาษาไทย : วรรณสารภาษา ช�นมธยมศกษาปท 6 หลกสตรการศกษา

ข�นพ�นฐานพทธศกราช 2544. (พมพคร�งท 2). กรงเทพมหานคร:

ไทยวฒนาพานช.นพคณ คณาชวะ.(2554). เอกสารประกอบคำาบรรยาย TT 613 ภาษาไทยสำาหรบคร.

กรงเทพมหานคร: มหาวทยาลยรามคำาแหง.ผะอบ โปษะกฤษณะ, คณหญง. (2532). ลกษณะเฉพาะของภาษาไทย (พมพคร�งท 4).

กรงเทพมหานคร: บำารงสาสน.

52

สำานกงานคณะกรรมการการศกษาข�นพ�นฐาน กระทรวงศกษาธการ. (2552). ภาษาไทย

นาศกษาหาคำาตอบ. กรงเทพมหานคร : สำานกวชาการและมาตรฐานการศกษา สถาบนภาษาไทย.

สำานกงานคณะกรรมการการศกษาข�นพ�นฐาน กระทรวงศกษาธการ. (2553). หนงสอ

เรยนรายวชาพ�นฐานภาษาไทย : ววธภาษา ช�นมธยมศกษาปท1. สำานกวชาการ

และมาตรฐานการศกษา.สนนท อญชลนกล. (2552). ระบบคำาภาษาไทย. (พมพคร�งท 3). กรงเทพมหานคร:

โครงการเผยแพรผลงานวชาการ คณะอกษรศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย.สทธวงศ พงศไพบลย. (2538). หลกภาษาไทย. (พมพคร�งท12). กรงเทพมหานคร:

ไทยวฒนาพานช.วลยา ชางขวญยน และคณะ. (2549). บรรทดฐานภาษาไทย เลม 2 : คำา การสรางคำา

และการยมคำา. กรงเทพมหานคร: สำานกวชาการและมาตรฐานการศกษา สถาบนภาษาไทย.

53

อปกตศลปสาร, พระยา. (2544). หลกภาษาไทย. (พมพคร�งท 10). กรงเทพมหานคร:

ไทยวฒนาพานช.

54