การพยาบาลจตเวช NUR3211 อาจารยสจตรา อรตนมณ

วทยาลยพยาบาลและสขภาพ มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา

บทท 1

มโนทศนพนฐานการพยาบาลจตเวช

อาจารยสจตรา อรตนมณ

วตถประสงค หลงจบบทรยนน นกศกษาสามารถ

1. อธบายหลกการพนฐาน ลกษณะงานและขอบเขตของงานพยาบาลจตเวชได

2. อธบายคณลกษณะและบทบาทของพยาบาลจตเวชได

3. อธบายการประยกตใชความรทางการพยาบาลจตเวชกบงานดานสขภาพได

4. อธบายการจ าแนกโรคทางจตเวชได

หวขอสอน

1. มโนทศนพนฐานทางการพยาบาลจตเวช 1.1 แนวคดตอการเจบปวย 1.2 คณลกษณะของพยาบาลจตเวช 1.3 ลกษณะขอบเขตงานทง 4 มต 1.4 หลกการพยาบาลและมาตรฐานการปฏบตงานดานการพยาบาลจตเวช 1.5 บทบาทพยาบาลดานการพยาบาลจตเวช 1.6 การประยกตใชความรดานการพยาบาลจตเวชกบงานดานสขภาพ

2. ความผดปกตทางจตและการจ าแนกโรคทางจตเวช

การพยาบาลจตเวช NUR3211 อาจารยสจตรา อรตนมณ

วทยาลยพยาบาลและสขภาพ มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา

บทท 1

มโนทศนพนฐานการพยาบาลจตเวช

อาจารยสจตรา อรตนมณ

1. มโนทศนพนฐานทางการพยาบาลจตเวช 1.1 แนวคดการเจบปวยทางจต

การเจบปวยทางจตเปนปญหาสขภาพทส าคญและสงผลตอภาวะสขภาพของบคคล ครอบครว และชทชน แมปญหาสขภาพจตจะเกดผลกระทบตอการเสยชวตต า แตมผลกระทบชดเจนตอครอบครวและชมชนการหาค าตอบวาโรคทางจตเกดจากสาเหตใดมมานานในอดตเชอวาเกดจากวญญาณ สงศกดสทธ ในยคกรกโบราณเชอวาเกดจากน าดมด า (Black bile) ไปสงผลรายตอสมอง ในยคตอมาเชอวาเกดจากกลไกทางจตทไมเหมาะสมอนมผลมาจากการเลยงดในวยเดก ในยคหลงศตวรรษท 20 ความรทางชววทยาระบบประสาทเจรยกาวหนามากขนกเกดการอธบายสาเหตการเกดวาเกยวของกบสารสอประสาทในสมอง อยางไรกตามไมมขอยตวาการเจบปวยทางจตเกดจากสาเหตใดเปนหลกแตเชอวาสามารถเกดจากหลากหลายสาเหตรวมกนได (มาโนชน,2552) ปจจยทเกยวของกบการเจบปวยทางจตมหลายประการอาจแบงกวางๆเปน 2 ปจจยไดแก ปจจยเสยง (Predisposing factor) และปจจยกระตน(Precipitating factor) ผมความเจบปวยทางจต(Mental Illness) หมายถง ความเจบปวยทางจตหรอกลมอาการแสดงทมความผดปกตทางจตใจและพฤตกรรม ซงเปนผลจากสงคม จตใจ พนธกรรม หรอความเจบปวยทเกดจากทางชวเคมหรอสารสอประสาท ความเจบปวยไมไดหมายถงการแสดงความสมพนธของผ ปวยทมตอสงคมเทานน แตความเจบปวยทางจตยงสงผลใหความสามารถในการท างานดานตางๆ ลดนอยลง ในความหมายอนๆ ความเจบปวยทางจตเปนสาเหตใหบคคลแสดงออกถงพฤตกรรมทผดปกต ไมสอดคลองกบพฤตกรรมของคนสวนใหญในสงคม(Shives, 2012)

ในประเทศไทยมผใหค าจ ากดความของความเจบปวยทางจต หมายถง สภาพจตใจและอารมณทไมเปนสขกลาวคอ บคคลทไมสามารถปรบตวเขากบสงคมและสภาพแวดลอมทเปลยนแปลงไมสามารถมสมพนธภาพทดกบบคคลอนจนมอาการทางจต ประสาท และอารมณรวมดวย(ละเอยดและสร,2549)

การพยาบาลจตเวช NUR3211 อาจารยสจตรา อรตนมณ

วทยาลยพยาบาลและสขภาพ มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา

การพยาบาลจตเวชกบแนวคดเกยวกบบคคลและความเจบปวยทางจต พยาบาลมความเชอวาบคคลเปนสวนประกอบของชวจตสงคม (Bio-psycho-social) ซงมปฏกรยาตอความเครยด ความกดดนและการเปลยนแปลงทแตกตางกนไปในแตละบคคล นกทฤษฎทางการพยาบาลทมชอเสยงไดมความคด ความเชอและมมมองเกยวกบบคคลตามพนฐานแนวคดทฤษฎทแตกตางกนไป

นวแมน(Neuman,1989) เชอวาบคคลประกอบดวยตวแปร 5 ประการ ไดแก ตวแปรดานสรระ ตวแปรดานจตใจ ตวแปรดานพฒนาการ ตวแปรดานจตสงคม ตวแปรดานจตวญญาณ ซงเปนตวแปรทอยในระบบบคคล ซงเมอใดกตามทมความเครยด (Stressor) ทงดานรางกายและดานจตใจมากระทบแนวปองกนยดหยน หรอ เมอความเครยดผานแนวปองกนยดหยนมากระทบแนวปองกนปกต แนวทงสองทอยในระบบจะท าการปรบระบบใหเขาสภาวะสมดล หากบคคลไมสามารถปรบระบบใหสมดลได ความเครยดจะผานแนวตอตานและมผลกระทบตอโครงสรางพนฐาน (Basic structure) ซงในแงมมของการเจบปวยทางจต หากความเครยดทงเรองสวนตว ครอบครวหรอเรองอนใดมากระทบและบคคลไมสามารถปรบใหระบบอยในภาวะสมดลไดบคคลกจะเจบปวยทางจต

รอย (Sister Callista Roy) มความเชอวาคนเปนระบบของการปรบตวทเปนองครวมมความสามารถในการปรบตว รอยเชอวาการปรบตว (Adaptation) เกยวของกบความสามารถในระบบบคคล ในการคดและรสกไดอยางรสต การคดรจะเปลยนไปตามสงแวดลอมทเปลยนแปลง โดนรอยเชอวาสงเรา (Stimuli) เปนตวกระตนทมากระทบบคคลและบคคลตองใชพลงงานในการจดการกบสงเรานนเพอใหบคคลเกดการปรบตวซงการปรบตวอาจเกดเองตงแตก าเนดหรอเกดจากการเรยนรภายหลง ซงในดานจตใจเมอบคคลมสงเรามากระตนเชนความเครยด รางกายจะใชการปรบตวไดแก กระบวนการรบรความเครยดเกดกระบวนการคด ทมาจากประสบการณเดมจากการเรยนรมาประมวลรวมถงการใชกระบวนการทางอารมณมาจดการเพอใหบคคลเกดการปรบตวตอความเครยดทมากระตนและหากบคคลสามารถปรบตวไดอยางมประสทธภาพกไมเกดโรคทางจต

เพบพลาว (Hildegard E Peplau) เปนผ ทใหความส าคญเกยวกบปฏสมพนธระหวางบคคล ทฤษฎของเพลบพลาวชอวา ทฤษฎสมพนธภาพระหวางบคคล (Interpersonal relations) มมมองความเชอของเพลบพลาวเกยวกบบคคลจง เชอวา บคคลคอสงมชวตทประกอบดวยองคประกอบทางชวภาพและตวตน ทมการพฒนาจากสมพนธภาพระหวางบคคลทอบอนของบคคลส าคญใกลชด

นอกจากนแนวคดเกยวกบบคคลของพยาบาลจตเวชยงมแนวคดตางๆดงน (ธนวรรณ

การพยาบาลจตเวช NUR3211 อาจารยสจตรา อรตนมณ

วทยาลยพยาบาลและสขภาพ มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา

และฉววรรณ,2552) ความสมพนธระหวางรางกายและจตใจไมสามารถแยกออกจากกนได

สภาพจตใจและรางกายตองอยในภาวะสมดลย สงคกคามไมวาความจรงหรอความฝนท าใหเกดความวตกกงวล ซงสงผลตอการเปลยนแปลงทางชวเคมและแสดงออกใหเหนทางรางกายได

มนษยทกคนมคณคาและศกดศรของตนเอง พยาบาลตองเขาใจและยอมรบในคณคาของบคคล หลกเลยงสงทท าใหผ ปวยเกดความรสกอบอายเสยศกดศรหรอคณคาของความเปนบคคล

ทกชวตตองมแรงกระตนเพอการด ารงชวต มนษยทกคนตองการความชวยเหลอประคบประคองดานจตใจโดยเฉพาะความชขวยเหลอในการสรางสมพนธภาพกบบคคลอน

มนษยทกคนมความตองการทงดานรางกายและอารมณ ทอยอาศย เสอผา การสขาภบาลและสงแวดลอมลวนมผลตอสขภาพของบคคลและความตองการทางดานอารมณกมอทธพลตอสขภาพของบคคลเชนเดยวกน

การสอสารเปนการแลกเปลยนกนทางสงคมมนษยอยคนเดยวในโลกไมไดจ าเปนตองมการสอสารระหวางบคคลท าไดโดยการพด การเขยน การแสดงออกทางสหนา ทาทางน าเสยง

การรบรเกยวกบความเปนจรงเปนลกษณะเฉพาะตว เหตการณตางๆไมวาจะเปนการพด การเหนลวนแลวแตเปนประสบการณทมอทธพลตอความรสกของบคคลเมอมเหตการณทมลกษณะคลายเดมอาจกระตนใหเกดความคด กระตนความรสกเดมใหกลบมาไดอกครง

การส านกระมดระวงตนเอง (Self awareness)มอทธพลตอความเขาใจของแตละคนทมตอบคคลถาเรารวาเราท าอะไรเพออะไร กท าใหเราเขาใจพฤตกรรมของบคคลทเราตดตอดวยได

อตมโนทศนเกดจากอทธพลของการเปลยนแปลงในสงคมบคคลจะรตนเองวาตนเองมฐานะอะไรในสงคม เชน เปนพลเมอง เปนสมาชกครอบครว เปนพยาบาล เปนตน เปนการมองภาพตนเองในแงมมทเกดจากการสงสมประสบการณทไดรบจากสงคม

ความคดความรสก อารมณ กอใหเกดพฤตกรรม พฤตกรรมเปนสงซบซอนและเปนผลรวมตออดมคต ความรสก และปฏกรยาทางรางกาย ความเขาใจในสงเหลาน เกดจากความไวตอการรบร การสงเกตพฤตกรรมของบคคล ซงสวนหนงมาจากประสบการณท

การพยาบาลจตเวช NUR3211 อาจารยสจตรา อรตนมณ

วทยาลยพยาบาลและสขภาพ มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา

ไดรบในอดต อดมคตของผ ปวยเปนสงทพยาบาลรบรไดจากการสนทนากบผ ปวย ซงสงทไดจากการสนทนาจะเปนสงทเกดจากประสบการณของผ ปวยรวมกบความนกคดสงทแสดงใหเหนอาจมาจากน าเสยง ทาทาง อารมณทแสดงออก

พฤตกรรมทกอยางมความหมาย แนวคดนชวยใหพยาบาลไดสงเกตพฤตกรรมของผ ปวยแปลความหมายและพยายามท าความเขาใจ ซงท าใหผ ปวยไดรบความชวยเหลอแมไมไดแสดงออกทางวาจาห รอรองขอความชวยเหลอ

พฤตกรรมมการเปลยนแปลงไมคงทมการเปลยนแปลงตามสถานการณทมการเปลยนแปลง เชน มการเจบปวย มความวตกกงวล สถานการณตางๆเหลานท าใหพฤตกรรมของบคคลมการเปลยนแปลง

ความเครยดอาจเกดจากการเปลยนแปลงทงภายในและภายนอกและความจ าเปนอนๆ เมอใดกตามทบคคลเกดความเครยดจะมการปรบตวทงดานรางกายและจตใจเพอตอตานความเครยดนน

ความสามารถในการเผชญความเครยดมความแตกตางกนในแตละบคคลขนอยกบความเมหาะสมและความแขงแกรงโดยธรรมชาตของแตละบคคลและกลไกการปรบตวตอความเครยด

ความสนใจและแนวถนดในธรรมชาตของบคคลเปนพลงทมคณคาในการพฒนาบคลกภาพ

การเจรญเตบโตของมนษยและพฒนาการทางบคลกภาพ เปนผลจากกระบวนการทซบซอนจากประสบการณ วฒนธรรมทางสงคม ภาวะสขภาพ สมพนธภาพระหวางบคคลทมผลตอการพฒนาบคลกภาพของบคคล

มโนทศนเกยวกบความเจบปวยของบคคลมาจากวฒนธรรม ครอบครว ความคด ความเชอของบคคลและสงคม อทธพลทมผลตอมโนทศนดานความเจบปวยจะสงผลตอความเชอดานสขภาพและการกษาของบคคล

การฟนฟสมรรถภาพเปนหวใจของการบ าบดระยะฟนฟเปนระยะส าคญตอการบ าบดเพอใหผ ปวยกลบสสภาวะทดทสดเทาทท าไดทงรางกาย จตใจและสตปญญา

1.2 คณลกษณะของพยาบาลจตเวช ความหมายของการพยาบาลจตเวชและสขภาพจต การพยาบาลสขภาพจตและจตเวช เปนสาขาพยาบาลเฉพาะทางสาขาหนง

American psychiatric nurse association, International Society of Psychiatric mental health nurse, and American Nurse Association (2007) ใหค าจ ากดความวา Psychiatric

การพยาบาลจตเวช NUR3211 อาจารยสจตรา อรตนมณ

วทยาลยพยาบาลและสขภาพ มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา

mental health nursing defined as “a specialized area of nursing practice committed to promoting mental health through the assessment, diagnosis and treatment of the human response to mental health problem and psychiatric disorder. Psychiatric mental health nursing, a core mental health profession, employs a purposeful used of self as its art and a wide range of nursing, psychosocial, and neurobiological theories and research evidences as its science”

การพยาบาลจตเวชและสขภาพจต คอ การพยาบาลเฉพาะทางสาขาหนงของการ

พยาบาลซงตองใชความรทางทฤษฎเกยวกบพฤตกรรมมนษย ซงเปนวทยาศาสตร และใชตนเอง

อยางมวตถประสงคในการพยาบาลซงเปนศลปะ มความเปนเอกลกษณเฉพาะตว เนองจากตองใช

ทกษะในการสรางสมพนธภาพเชงการบ าบดรกษา เพอการสงเสรมสขภาพโดยเฉพาะสขภาพจต

ของบคคลครอบครว ชมชนใหมสขภาพจตด มพฤตกรรมทเหมาะสม มวฒภาวะทางอารมณ

ปรบตวไดดในสงคมสงแวดลอมทเปลยนแปลงไป (ฉววรรณ,2550)

คณลกษณะของพยาบาลจตเวช

บคคลทกคนมคณคา

ไมตดสนผ อน

ใหการยอมรบบคคลอนและยอมรบพฤตกรรมและหาแนวทางแกไข

ทาทอบอน

เขาใจความรสก

ความจรงใจ

ความสอดคลองกน

ความอดทน

ใหความเคารพ

เชอถอได

เปดเผยตนเอง

การใชอารมณขน

มภาวะสมดลทางอารมณ

การพยาบาลจตเวช NUR3211 อาจารยสจตรา อรตนมณ

วทยาลยพยาบาลและสขภาพ มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา

1.3 ลกษณะขอบเขตงานทง 4 มต 1.3.1 การสงเสรมสขภาพจต(Promotion of Mental Health)

การสงเสรมสขภาพจตเปนการปองกนปญหาขนตน โดยมหลกการวาการมสขภาพจตทดเกดจากพนฐานทด ไดแก การมสขภาพทด การมครอบครวทอบอน มอารมณทเหมาะสม มความไววางใจผ อน มความเชอมนในตนเอง มความมนคงทางจตใจยอมรบตนเอง ใหความรกแกบคคลอนๆได สามารถเผชญปญหาและสามารถปรบตวได การพยาบาลในขนน เปนการปฏบตเพอใหบคคลเขาใจเรองสขภาพจต ความรเกยวกบพมนาการ การจดการอารมณทไมเหมาะสม การจดการปญหา การปรบพฤตกรรมเพอเขากบสงคม การสงเสรมความเขมแขงของครอบครวและชมชนเพอการอยรวมกนอยางมความสข

1.3.2 การปองกนปญหาสขภาพจต (Prevention of Mental Health) เนองจากการเปลยนแปลงของสงคม ครอบครว การจดการความเครยดหรอ

การปรบตวไมเหมาะสมการปองกนปญหาสขภาพจตจงเปนการกระท าทตอเนองจากการสงเสรมสขภาพจต เพอปองกนปญหาดานจตใจทอาจเกดขน การพยาบาลในมตของการปองกนปญหาดานสขภาพจต ไดแก การพยาบาลทมความเขาใจในปญหา สามารถชวยเหลอ ใหค าแนะน าผ ปวยได

1.3.3 การบ าบดรกษา(Therapeutic or Restoration of Mental Health) การทบคคลทมปญหาสขภาพจตหากไมขจดใหหมดไปโดยเรวอาจท าให

เจบปวยทางจต การบ าบดทางการพยาบาลไดแก การสอสารเพอการบ าบด การท ากจกรรมบ าบด การท ากลมบ าบด การดแลใหผ ปวยไดรบยาตามแผนการรกษา รวมไปถงการดแลดานสขภาพรางกายใหสามารถท ากจวตรประจ าวนไดตามความสามารถ

1.3.4 การฟนฟสภาพ(Rehabilitation of Mental Health) ผ ทมความเจบปวยทางดานจตใจจะขาดความสนใจในสงแวดลอม ขาด

ความเขาใจตนเอง การดแลตนเองบกพรองไปจากเดม การฟนฟสภาพจะกระท าควบคไปกบการบ าบดเพอเสรมสรางความสามารถของบคคล ท าใหบคคลสามารถชวยเหลอตนเองและเปลยนแปลงตนเองเพอกลบเขาสการใชชวตสงคมได

1.4 บทบาทพยาบาลดานการพยาบาลจตเวช บทบาทหนาทของพยาบาลจตเวชในประเทศไทยแบงเปน 2 ลกษณะใหญ (ฉววรรณ,

2552) ดงน 1.4.1 บทบาทหนาทระดบพนฐาน

การพยาบาลจตเวช NUR3211 อาจารยสจตรา อรตนมณ

วทยาลยพยาบาลและสขภาพ มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา

การจดสงแวดลอมเพอการบ าบด เชนการจดสภาพหอผ ปวยใหเหมาะกบผ ปวยทางจต มความสะดวก ปลอดภย

เปนเสมอนตวแทนของแม(Mothering Role)เชน การประประคองดานจตใจ การดแลใหผ ปวยไดรบอาหารอยางเพยงพอ เปนอยสขสบาย การชวยแกไขเมอมขอขดแยงทะเลาะววาท การควบคมพฤตกรรมทไมเหมาะสมเปนตน

เปนตวแทนสงคม (Socializing Role)เชน การชวยใหผ ปวยเขากบสงคมได การบอกกฏเกณฑการอยรวมกนในสงคม การจดกจกรรมใหผ ปวยเรยนรทกษะการใชชวตรวมกบผ อน

เปนผใหค าปรกษาแนะน า ( Counseling Role) เชน การรบฟงและการใหค าปรกษาเมอผ ปวยเกดปญหา ไมสบายใจ หรอมความทกข โดยใชการสอสารและสมพนธภาพเพอการบ าบดเปนเครองมอ

พยาบาลเปนเสมอนคร (Teaching Role) มหนาทในการสอนการปฏบตตว การท าภาระกจในสงคมการแนะน าแหลงสนบสนนทางสงคม การสอนการดแลตนเองรวมถงการรบประทานยาเปนตน

บทบาทางการรกษาพยาบาล เชน การตรวจสภาพจต การคดกรองปญหาสขภาพจต การบ าบดทางการพยาบาลเมอผ ปวยมปญหา การวางแผนการดแล การวางแผนการสงผ ปวยคนสครอบครวและสงคม เปนตน

1.4.2 บทบาทหนาทระดบสงหรอ ผเชยวชาญ เปนบทบาทของพยาบาลทมความร มความเชยวชาญโดยไดรบการพฒนาความร

ทางดานการพยาบาลสขภาพจตและจตเวช ภายหลงจากจบระดบปรญญาตร บทบาทหนาทม

ดงตอไปน

การเปนทปรกษา (consultant Role) การเปนทปรกษาแกบคคลทม

ปญหาดานสขภาพจต หรอ เปนทปรกษาแกทมสขภาพทดแลผ ทมปญหาทางจต

เปนผประสานงาน (Coordinator) เปนผประสานงานกบพยาบาลและสห

วชาชพในการดแลชวยเหลอผ ทมปญหาดานสขภาพจตและจตเวชทงระดบภายในหนวยงานและ

ระหวางองคกร

การพยาบาลจตเวช NUR3211 อาจารยสจตรา อรตนมณ

วทยาลยพยาบาลและสขภาพ มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา

เปนผบ าบดรกษาเบองตน (Primary Therapeutic Role)มหนาทในการ

คดกรองผ มปญหาสขภาพจต การใหค าปรกษา การท าจตบ าบดแบบประคบประคองรายบคคล

รายกลม

เปนผ ฟนฟสภาพ(RehabilitationRole) เปนผวางแผนการบ าบดเพอ

ฟนฟสภาพผ ปวยรวมกบสหวชาชพ เพอใหผ ปวยสามารถกลบไปใชชวตในสงคมได

เปนผใหความร (Educator Role) เปนผ เชยวชาญความรดานสขภาพจต

และจตเวชทสามารถใหความรแกบคคลและชมชนได หรอ ใหความรแกทมพยาบาลเพอการดแล

ผ ปวยทางจตไดอยางมประสทธภาพ

เปนผนเทศนงาน(Clinical supervision)เปนผนเทสนงานดานการ

ปฏบตการแกบคลากรสายพยาบาล เปนผสาธตการบ าบดทางการพยาบาลแกทม เปน

ผสนบสนนการวจยและการน าวจยมาใชในการดแลผ ปวย

1.5 การประยกตใชความรดานการพยาบาลจตเวชกบงานดานสขภาพ

Obstetric nursing คอ ใชในการดแลมารดาใหสามารถปรบตวกบความเครยด ความวตกกงวลทงในระยะคลอดและระยะหลงคลอด รวมถงการชวยเหลอสนบสนนครอบครวในกรณทมารดา-ทารกมความผดปกต และชวยเหลอใหมารดาสามารถดแลบตรได

Oncologic nursingคอชวยเหลอผ ปวยมะเรงทมความเจบปวยและไดรบการรกษาเตรยมกลมประคบประคองส าหรบผ ปวยและครอบครว

Industrial nursing คอประยกตใชในการดแลพนกงานเกยวกบปญหายาเสพตด การไดรบอบตเหตในงาน ความเครยดในงานเปนตน

Public health nursing คอใชเพอประเมนภาวะสขภาพกายและจตของบคคลในชมชนโดยเฉพาะผ ปวยโรคเรอรง เชน เบาหวาน หรอโรคหลอดเลอดสมอง

Office nursing คอ ใชเพอชวยเหลอผ ปวยระหวางรอรบการวนจฉย เพอเตรยมการจดการและแกไขปญหาสขภาพรวมถงการเผชญปญหาดานสขภาพทไมไดคาดหวง

2. ความผดปกตทางจตและการจ าแนกโรคทางจตเวช โรคหรอความผดปกตทางจตบางครงแยกจากภาวะปกตไดยากเนองจากอาการทเกดขน

เปนการเบยงเบนทางอารมณ ความคด และพฤตกรรม ซงอาจพบไดเปนครงเปนคราวในผ ทปกต

การพยาบาลจตเวช NUR3211 อาจารยสจตรา อรตนมณ

วทยาลยพยาบาลและสขภาพ มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา

การจ าแนกโรคทางจตเวช มาโนชและปราโมทย(2552) กลาววาการจ าแนกโรคทางจตเวชมจดมงหมายเพอใหเกดก

สอสารระหวางบคลากรทางการแพทยในแงของความผดปกตทางจตเวชท าไดสะดวกขน แทนทจะบอกวาผ ปวยมอาการอยางไรบางในการเจบปวยของเขา การสอสนๆดวยอาการในแตละกลมท าใหมความเขาใจทตรงกนนอกจากนยงมประโยชนทางดานการศกษาและการวจย

ระบบในการจ าแนกโรคนยมใชอย 2 ระบบไดแก 1) Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, Fourth Edition

(DSM-IV) เปนระบบการจ าแนกโรคทางจตเวชทพฒนาโดยสมาคมจตแพทยอเมรกน ปจจบนใชระบบปรบปรงครงท 4

2) International Statistical Classification of Diseases and Related Health Problem,10 th revision บญชแยกโรคระหวางประเทศฉบบแกไขครงท 10(ICD -10) ปจจบนประเทศไทยน ามาใชในการวนจฉยตาม WHO ความผดปกตทางจตและพฤตกรรม เปนบญชโรคยอยหนงจากบญชจ าแนกทางสถตระหวางประเทศของโรคและปญหาสขภาพทเกยวของ ฉบบทบทวนครงท 10 (ICD-10) ซงเปนรหสของโรคและอาการอาการแสดง ความผดปกตทตรวจพบ อาการน า สภาพสงคม หรอสาเหตภายนอกของการบาดเจบหรอโรค จดท าขนโดยองคการอนามยโลกโดยแลวเสรจในป พ.ศ. 2535 โดยมวตถประสงคในการจดประเภทการเจบปวยตามเกณฑเพอใชบนทกเพอรวบรวมเปนขอมลทางสถตในการวางแผนสขภาพในระดบสากล

โดยโรคทเกยวกบความผดปกตทางจตและพฤตกรรม (Mental and behavioral

disorders = F00 - F99) โรคระบบประสาท (Diseases of the nervous system = G00 - G99)

(F00-F09) ความผดปกตทางจตและอาการทางจตทเกดจากโรคทางกาย

(F00) ภาวะสมองเสอมในโรคอลไซเมอร

(F01) ภาวะสมองเสอมทเกดจากโรคหลอดเลอด

(F02) ภาวะสมองเสอมในโรคอนทจ าแนกไวทอน

(F03) ภาวะสมองเสอมทไมระบรายละเอยด

(F04) กลมอาการความจ าเสอมทไมไดเกดจากสราและสารออกฤทธตอจตประสาทอน

การพยาบาลจตเวช NUR3211 อาจารยสจตรา อรตนมณ

วทยาลยพยาบาลและสขภาพ มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา

(F05) ภาวะเพอทไมไดเกดจากสราและสารออกฤทธตอจตประสาทอน

(F06) ความผดปกตทางจตอนทเกดจากสมองถกท าลาย สมองท างานผดปกต และจากโรคทางกาย

(F07) ความผดปกตของบคลกภาพและพฤตกรรมทเกดจากโรคของสมอง สมองถกท าลาย และสมองท างานผดปกต

(F09) ความผดปกตทางจตทไมระบรายละเอยดซงเกดจากโรคทางกายหรอแสดงอาการ

(F10-F19) ความผดปกตทางจตและพฤตกรรมทเกดจากการใชสารออกฤทธตอจต

ประสาท

หมายเหต: รหสหลกทสตอไปนใชส าหรบการแบงกลมยอยในกลมรหส F10-19:

(F10) ความผดปกตทางจตและพฤตกรรมทเกดจากการเสพสรา

(F11) ความผดปกตทางจตและพฤตกรรมทเกดจากการเสพฝนและอนพนธของฝน

(F12) ความผดปกตทางจตและพฤตกรรมทเกดจากการเสพกญชา

(F13) ความผดปกตทางจตและพฤตกรรมทเกดจากการเสพยากลอมประสาทและยานอนหลบ

(F14) ความผดปกตทางจตและพฤตกรรมทเกดจากการเสพโคเคน

(F15) ความผดปกตทางจตและพฤตกรรมทเกดจากการเสพสารกระตนระบบประสาทอนรวมทงกาแฟ

(F16) ความผดปกตทางจตและพฤตกรรมทเกดจากการเสพยาหลอนประสาท

(F17) ความผดปกตทางจตและพฤตกรรมทเกดจากการเสพยาสบ

(F18) ความผดปกตทางจตและพฤตกรรมทเกดจากการเสพสารระเหย

การพยาบาลจตเวช NUR3211 อาจารยสจตรา อรตนมณ

วทยาลยพยาบาลและสขภาพ มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา

(F19) ความผดปกตทางจตและพฤตกรรมทเกดจากการเสพยาหลายขนานและสารออกฤทธตอจตประสาทอน

(F20-F29) โรคจตเภท พฤตกรรมแบบโรคจตเภท และโรคหลงผด

(F20) โรคจตเภท

(F21) พฤตกรรมแบบโรคจตเภท

(F22) โรคหลงผดทคงอยนาน

(F23) โรคจตชนดเฉยบพลนและชวคราว

(F24) โรคหลงผดทเกดจากมผชกน า

(F25) ความผดปกตแบบโรคจตกงอารมณแปรปรวน

(F28) โรคจตแบบอนทไมไดเกดจากโรคทางกาย

(F29) โรคจตทไมระบรายละเอยดและไมไดเกดจากโรคทางกาย

(F30-F39) ความผดปกตทางอารมณ

(F30) ภาวะเมเนย

(F31) โรคอารมณสองขว

(F32) ภาวะซมเศรา

(F33) โรคซมเศราซ า

(F34) ความผดปกตทางอารมณชนดทคงอยนาน

(F38) ความผดปกตทางอารมณแบบอน

(F39) ความผดปกตทางอารมณทไมระบรายละเอยด

การพยาบาลจตเวช NUR3211 อาจารยสจตรา อรตนมณ

วทยาลยพยาบาลและสขภาพ มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา

(F40-F48) โรคประสาทความผดปกตทสมพนธกบความเครยด และโรคโซมาโตฟอรม

(F40) โรควตกกงวลทมอาการกลว

(F41) โรควตกกงวลแบบอน

(F42) โรคย าคดย าท า

(F43) ปฏกรยาตอความเครยดทรนแรงและความผดปกตของการปรบตว

(F44) โรคดสโซสเอทฟ (คอนเวอรชน)

(F45) โรคโซมาโตฟอรม

(F50-F59) กลมอาการทางพฤตกรรมทพบรวมกบความผดปกตทางสรรวทยาและปจจย

ทางกายภาพ

(F50) ความผดปกตของการรบประทาน

(F51) ความผดปกตของการนอนทไมไดเกดจากโรคทางกาย

(F52) ความผดปกตทางเพศ ไมเกดจากความผดปกตทางกายหรอโรค

(F53) ความผดปกตทางจตใจและพฤตกรรมในระยะหลงคลอด มไดจ าแนกไวทใด

(F54) ปจจยทางจตใจและพฤตกรรมทเกยวของกบความผดปกตหรอโรคทจ าแนกไวทอน

(F55) การใชสารไมเสพตดในทางทผด

(F59) กลมอาการทางพฤตกรรมทไมระบรายละเอยดทพบรวมกบความผดปกตทางสรรวทยาและทางกายภาพ

(F60-F69) ความผดปกตทางบคลกภาพและพฤตกรรมของผใหญ

(F60) ความผดปกตทางบคลกภาพทจ าเพาะ

การพยาบาลจตเวช NUR3211 อาจารยสจตรา อรตนมณ

วทยาลยพยาบาลและสขภาพ มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา

(F61) ความผดปกตทางบคลกภาพแบบอนและแบบผสม

(F62) การเปลยนแปลงทตดตวของบคลกภาพทไมเกดจากโรคของสมองหรอสมองถกท าลาย

(F63) ความผดปกตของนสยและแรงดลใจ

(F64) ความผดปกตของอตลกษณทางเพศ

(F65) ความผดปกตของความชนชอบทางเพศ

(F66) ความผดปกตของจตและพฤตกรรมทเกยวของกบพฒนาการและรสนยมทางเพศ

(F68) ความผดปกตอนทางบคลกภาพและพฤตกรรมในผใหญ

(F69) ความผดปกตอนทางบคลกภาพและพฤตกรรมในผใหญทไมระบรายละเอยด

(F70-F79) ภาวะปญญาออน

(F70) ภาวะปญญาออนระดบเลกนอย

(F71) ภาวะปญญาออนระดบปานกลาง

(F72) ภาวะปญญาออนระดบรนแรง

(F73) ภาวะปญญาออนระดบรนแรงมาก

(F78) ภาวะปญญาออนแบบอน

(F79) ภาวะปญญาออนทไมระบรายละเอยด

(F80-F89) ความผดปกตของพฒนาการทางจต

(F80) ความผดปกตจ าเพาะของพฒนาการทางการพดและภาษา

(F81) ความผดปกตจ าเพาะของพฒนาการทางทกษะในการเรยน

การพยาบาลจตเวช NUR3211 อาจารยสจตรา อรตนมณ

วทยาลยพยาบาลและสขภาพ มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา

(F81.0) ความผดปกตจ าเพาะของการอาน

(F82) ความผดปกตจ าเพาะของพฒนาการทางการเคลอนไหว

(F83) ความผดปกตจ าเพาะของพฒนาการแบบผสม

(F84) ความผดปกตของพฒนาการทกระจายไปทกดาน

(F88) ความผดปกตแบบอนของพฒนาการทางจต

(F89) ความผดปกตทไมระบรายละเอยดของพฒนาการทางจต

(F90-F98) ความผดปกตทางอารมณและพฤตกรรมทมกเรมตนในวยเดกและวยรน

(F90) ความผดปกตแบบอยไมนง

(F91) ความผดปกตทางความประพฤต

(F92) ความผดปกตแบบผสมของความประพฤตและอารมณ

(F93) ความผดปกตทางอารมณทเรมตนเฉพาะในวยเดก

(F94) ความผดปกตของหนาททางสงคมทเรมตนเฉพาะในวยเดกและวยรน

(F95) ความผดปกตทมอาการกลามเนอกระตก

(F98) ความผดปกตอนทางพฤตกรรมและอารมณทมกเรมตนในวยเดกและวยรน

การพยาบาลจตเวช NUR3211 อาจารยสจตรา อรตนมณ

วทยาลยพยาบาลและสขภาพ มหาวทยาลยราชภฏสวนสนนทา

รายการอางอง

เพยรด เปยมมงคล. (2553). การพยาบาลจตเวชและสขภาพจต. กรงเทพมหานคร: ธรรมสาร.

ฉววรรณ สตยธรรม. (2552). การพยาบาลจตเวชและสขภาพจต. พมพครงท 10. นนทบร: โครงการสวสดการวชาการ สถาบนพระบรมราชชนก กระทรวงสาธารณสข.

มาโนช หลอตระกล และปราโมทย สคนชย. (2552). จตเวชศาสตรรามาธบด. พมพครงท 3.

กรงเทพฯ: ภาควชา

ละเอยด แจมจนทรและสร ขนธรกษาวงศ.(2549).สาระทบทวนการพยาบาลสขภาพจตและจต

เวชศาสตร.พมพครงท 3 .กรงเทพมหานคร

สวนย เกยวกงแกว. (2545). การพยาบาลจตเวช. พษณโลก: รตนสวรรณการพมพ 3. Neuman, B (1989). The Neuman Systems Model (2nded)Norwalk, CT : Appleton & Lange

Shives, L. R. (2012). Basic concepts of psychiatric-mental health nursing (8thed.).

Philadelphia, PA: Wolters Kluwer Health | Lippincott Williams & Wilkins.

Videbeck,S.L. (2011). Psychiatric Mental Health Nursing. 5rd ed. Philadelphia: Lippincott

Williams & Wilkins.