1

2

ชดวชา

การใชพลงงานไฟฟาในชวตประจาวน 3

รายวชาเลอกบงคบ

ระดบมธยมศกษาตอนปลาย

รหส พว32023

หลกสตรการศกษานอกระบบระดบการศกษาขนพนฐาน

พทธศกราช 2551

สานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย สานกงานปลดกระทรวงศกษาธการ

กระทรวงศกษาธการ

3

คานา

ชดวชาการใชพลงงานไฟฟาในชวตประจาวน 3 รหสวชา พว32023 ตามหลกสตรการศกษานอกระบบระดบการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 ใชไดกบผ เรยนระดบมธยมศกษาตอนปลาย ชดวชานประกอบดวยเนอหาความรเกยวกบพลงงานไฟฟา การผลตไฟฟา วงจรไฟฟาและอปกรณไฟฟา ตลอดจนการใชและการประหยดพลงงานไฟฟา ซงเนอหาความรดงกลาว มวตถประสงคเพอใหผเรยน กศน. มความรความเขาใจ ทกษะ และตระหนกถงความจาเปนของการใชพลงงานไฟฟาในชวตประจาวน

สานกงานสงเสรมการศกษานอกระบบและการศกษาตามอธยาศย ขอขอบคณการไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย (กฟผ.) ทใหการสนบสนนองคความรประกอบการนาเสนอเนอหาและงบประมาณ รวมทงผมสวนเกยวของในการจดทาชดวชา หวงเปนอยางยงวาชดวชาน จะเกดประโยชนตอผเรยน กศน. และนาไปสการใชพลงงานไฟฟาอยางเหนคณคาตอไป

สานกงาน กศน. เมษายน 2559

4

คาแนะนาการใชชดวชา

ชดวชาการใชพลงงานไฟฟาในชวตประจาวน 3 รหสวชา พว32023 ใชสาหรบนกศกษา

หลกสตรการศกษานอกระบบระดบการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551 ระดบมธยมศกษาตอนปลาย แบงออกเปน 2 สวน คอ

สวนท 1 โครงสรางของชดวชา แบบทดสอบกอนเรยน โครงสรางของหนวยการเรยนร เนอหาสาระ กจกรรมเรยงลาดบตามหนวยการเรยนร และแบบทดสอบหลงเรยน

สวนท 2 เฉลยแบบทดสอบและกจกรรม ประกอบดวย เฉลยแบบทดสอบกอนเรยนและหลงเรยน เฉลย/แนวตอบกจกรรมทายเรองเรยงลาดบตามหนวยการเรยนร วธการใชชดวชา

ใหผเรยนดาเนนการตามขนตอน ดงน

1. ศกษารายละเอยดโครงสรางชดวชาโดยละเอยด เพอใหทราบวาผเรยนตองเรยนรเนอหาในเรองใดบางในรายวชาน

2. วางแผนเพอกาหนดระยะเวลาและจดเวลาทผเรยนมความพรอมทจะศกษาชดวชา เพอใหสามารถศกษารายละเอยดของเนอหาไดครบทกหนวยการเรยนร พรอมทากจกรรมตามทกาหนดใหทนกอนสอบปลายภาค

3. ทาแบบทดสอบกอนเรยนของชดวชาตามทกาหนด เพอทราบพนฐานความรเดมของผเรยน โดยใหทาลงในสมดบนทกกจกรรมการเรยนรและตรวจสอบคาตอบจากเฉลยแบบทดสอบเฉลย/แนวตอบกจกรรมทายเลม

4. ศกษาเนอหาในชดวชาในแตละหนวยการเรยนรอยางละเอยดใหเขาใจ ทงในชดวชาและสอประกอบ (ถาม) และทากจกรรมทกาหนดไวใหครบถวน

5. เมอทากจกรรมเสรจแตละกจกรรมแลว ผเรยนสามารถตรวจสอบคาตอบไดจากเฉลยแนวตอบทายเลม หากผเรยนยงทากจกรรมไมถกตองใหผเรยนกลบไปทบทวนเนอหาสาระในเรองนนซาจนกวาจะเขาใจ

6. เมอศกษาเนอหาสาระครบทกหนวยการเรยนรแลว ใหผเรยนทาแบบทดสอบหลงเรยนและตรวจคาตอบจากเฉลยทายเลมวาผเรยนสามารถทาแบบทดสอบไดถกตองทกขอหรอไม หาก

5

ขอใดยงไมถกตอง ใหผเรยนกลบไปทบทวนเนอหาสาระในเรองนนใหเขาใจอกครงหนง ผเรยนควรทาแบบทดสอบหลงเรยนใหไดคะแนนมากกวาแบบทดสอบกอนเรยน และควรไดคะแนนไมนอยกวารอยละ 60 ของแบบทดสอบทงหมด (หรอ 24 ขอ) เพอใหมนใจวาจะสามารถสอบปลายภาคผาน

7. หากผเรยนไดทาการศกษาเนอหาและทากจกรรมแลวยงไมเขาใจ ผเรยนสามารถสอบถามและขอคาแนะนาไดจากครหรอแหลงคนควาเพมเตมอน ๆ

หมายเหต : การทาแบบทดสอบกอนเรยน - หลงเรยน และกจกรรมทายเรอง ใหทาและ บนทกลงในสมดบนทกกจกรรมการเรยนรประกอบชดวชา

การศกษาคนควาเพมเตม

ผเรยนอาจศกษาหาความรเพมเตมไดจากแหลงเรยนรอน ๆ เชน หนงสอเรยนรายวชา การใชพลงงานไฟฟาในชวตประจาวน รหสรายวชา พว02027 การศกษาจากอนเทอรเนต พพธภณฑ นทรรศการ โรงไฟฟา หนวยงานทเกยวของกบไฟฟา และการศกษาจากผร เปนตน

การวดผลสมฤทธทางการเรยน

ผเรยนตองวดผลสมฤทธทางการเรยน ดงน 1. ระหวางภาค วดผลจากการทากจกรรมหรองานทไดรบมอบหมายระหวางเรยน

รายบคคล

2. ปลายภาค วดผลจากการทาขอสอบวดผลสมฤทธปลายภาค

6

โครงสรางชดวชา สาระการเรยนร

สาระความรพนฐาน มาตรฐานการเรยนร มาตรฐานท 2.2 มความร ความเขาใจและทกษะเกยวกบคณตศาสตร วทยาศาสตรและเทคโนโลย

มาตรฐานการเรยนร มความร ความเขาใจ ทกษะและเหนคณคาเกยวกบกระบวนการทางวทยาศาสตร เทคโนโลย สงมชวต ระบบนเวศ ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมในทองถน ประเทศและโลก สาร แรง พลงงาน กระบวนการเปลยนแปลงของโลก และดาราศาสตร มจตวทยาศาสตรและนาความรไปใชประโยชนในการดาเนนชวต ผลการเรยนรทคาดหวง อธบาย ออกแบบ วางแผน ทดลอง ทดสอบ ปฏบตการเรองไฟฟาไดอยางถกตองและปลอดภย คด วเคราะห เปรยบเทยบขอด ขอเสยของการตอวงจรไฟฟาแบบอนกรม แบบขนาน แบบผสม ประยกตและเลอกใชความรและทกษะอาชพชางไฟฟาใหเหมาะสมกบดานบรหารจดการและการบรการเพอนาไปสการจดทาโครงงานวทยาศาสตร

สาระสาคญ พลงงานไฟฟาเปนปจจยทสาคญในการดาเนนชวตและการพฒนาประเทศ ความตองการใชพลงงานไฟฟาของประเทศไทยมแนวโนมเพมสงขนอยางตอเนอง ในปจจบนการผลตพลงงานไฟฟาของประเทศยงคงพงพาเชอเพลงฟอสซลเปนเชอเพลงหลกในการผลตกระแสไฟฟา ซงเชอเพลงดงกลาวกาลงจะหมดไปในอนาคตอนใกล ดงนนเพอเปนการลดปญหาการขาดแคลนพลงงานไฟฟาในอนาคต จงตองมการจดหาพลงงานทดแทนเพอใชเปนพลงงานสาหรบผลตกระแสไฟฟาแทนเชอเพลงฟอสซล และกระจายการใชเชอเพลงในการผลตกระแสไฟฟาใหมความหลากหลาย เพอใหเกดความสมดลในการผลตพลงงานไฟฟาใหมากขน นอกจากนยงตองชวยกนประหยดพลงงานไฟฟา ใชพลงงานไฟฟาใหคมคาทสด เพอใหมพลงงานไฟฟาใชตอไปในอนาคตไดอก ยาวไกล

7

ขอบขายเนอหา หนวยการเรยนรท 1 พลงงานไฟฟา หนวยการเรยนรท 2 การผลตไฟฟา หนวยการเรยนรท 3 อปกรณไฟฟาและวงจรไฟฟา หนวยการเรยนรท 4 การใชและการประหยดพลงงานไฟฟา

สอประกอบการเรยนร 1.หนงสอเรยนรายวชาเลอก การใชพลงงานไฟฟาในชวตประจาวน พว02027 2. ชดวชาการใชพลงงานไฟฟาในชวตประจาวน 3 รหสวชา พว32023 3. สมดบนทกกจกรรมการเรยนร ทใชประกอบชดวชาการใชพลงงานไฟฟาใน ชวตประจาวน 3 4. วดทศน 5. สอเสรมการเรยนรอน ๆ

จานวนหนวยกต 3 หนวยกต (120 ชวโมง)

กจกรรมการเรยนร 1. ทาแบบทดสอบกอนเรยน ตรวจสอบคาตอบจากเฉลยทายเลม 2. ศกษาเนอหาสาระในหนวยการเรยนรทกหนวย 3. ทากจกรรมตามทกาหนดและตรวจสอบคาตอบจากเฉลยทายเลม 4. ทาแบบทดสอบหลงเรยนและตรวจสอบคาตอบจากเฉลยทายเลม

การประเมนผล 1. ทาแบบทดสอบกอนเรยน - หลงเรยน 2. ทากจกรรมในแตละหนวยการเรยนร 3. เขารบการทดสอบปลายภาค

8

สารบญ

หนา คานา คาแนะนาการใชชดวชา โครงสรางชดวชา สารบญ หนวยการเรยนรท 1 พลงงานไฟฟา 1

เรองท 1 การกาเนดของไฟฟา 3 เรองท 2 สถานการณพลงงานไฟฟาของประเทศไทย ประเทศในอาเซยน และโลก 6 เรองท 3 หนวยงานทเกยวของดานพลงงานไฟฟาในประเทศไทย 21

หนวยการเรยนรท 2 การผลตไฟฟา 26 เรองท 1 เชอเพลงและพลงงานทใชในการผลตไฟฟา 27 เรองท 2 โรงไฟฟากบการจดการดานสงแวดลอม 67

หนวยการเรยนรท 3 อปกรณไฟฟาและวงจรไฟฟา 77 เรองท 1 อปกรณไฟฟา 78 เรองท 2 วงจรไฟฟา 89 เรองท 3 สายดนและหลกดน 94

หนวยการเรยนรท 4 การใชและการประหยดพลงงานไฟฟา 97 เรองท 1 กลยทธการประหยดพลงงานไฟฟา 3 อ. 98 เรองท 2 การเลอกซอ การใช และการดแลรกษาเครองใชไฟฟาภายในบาน 105 เรองท 3 การวางแผนและการคานวณคาไฟฟาในครวเรอน 125

บรรณานกรม 136 เฉลยแบบทดสอบกอนเรยน 146 เฉลยแบบทดสอบหลงเรยน 148 เฉลย/แนวตอบกจกรรมทายเรอง 150 คณะผจดทา 173

1

หนวยการเรยนรท 1

พลงงานไฟฟา สาระสาคญ

พลงงานไฟฟามกาเนดหลายลกษณะ ซงกอใหเกดพลงงานทสามารถนาไปใชประโยชนในลกษณะตาง ๆ เชน ความรอน แสงสวาง เปนตน โดยการไดมาซงพลงงานไฟฟาจะตองอาศยเชอเพลงในการผลตไฟฟา ในปจจบนเชอเพลงจากฟอสซลยงคงเปนเชอเพลงหลกทใชในการผลตไฟฟา และมแนวโนมจะหมดไปในระยะเวลาอนใกล แตทกประเทศมแนวโนมการใชพลงงานไฟฟาเพมขนอยางตอเนอง ตามอตราการขยายตวของภาคครวเรอน เศรษฐกจ อตสาหกรรม และบรการ จงเปนเหตผลใหทกประเทศตองมการวางแผนการผลตไฟฟาใหเพยงพอกบความตองการและเกดความมนคงทางพลงงานไฟฟา สาหรบประเทศในกลมอาเซยนนอกจากจะมแผนในการจดการกบความมนคงทางพลงงานไฟฟาแลว ยงมการวางแผนการผลตและการใชพลงงานไฟฟารวมกน โดยมการเชอมโยงโครงขายระบบไฟฟาในระดบภมภาค การบรการดานพลงงานไฟฟาของประเทศไทย จะมหนวยงานทรบผดชอบดแล

ตวชวด 1. บอกการกาเนดของไฟฟา

2. บอกสดสวนเชอเพลงทใชในการผลตไฟฟาของประเทศไทย ประเทศในกลมอาเซยนและโลก 3. ตระหนกถงสถานการณของเชอเพลงทใชในการผลตไฟฟาของประเทศไทย 4. วเคราะหสถานการณพลงงานไฟฟาของประเทศไทย 5. เปรยบเทยบสถานการณพลงงานไฟฟาของประเทศไทย ประเทศในกลมอาเซยนและโลก 6. อธบายองคประกอบในการจดทาแผนพฒนากาลงการผลตไฟฟาของประเทศไทย (PDP) 7. ระบชอและสงกดของหนวยงานทเกยวของดานพลงงานไฟฟาในประเทศไทย 8. อธบายบทบาทหนาทของหนวยงานทเกยวของดานพลงงานไฟฟา 9. แนะนาบรการของหนวยงานทเกยวของดานพลงงานไฟฟาในประเทศไทย

ขอบขายเนอหา เรองท 1 การกาเนดของไฟฟา เรองท 2 สถานการณพลงงานไฟฟาของประเทศไทย ประเทศในกลมอาเซยน และโลก เรองท 3 หนวยงานทเกยวของดานพลงงานไฟฟาในประเทศไทย

2

เวลาทใชในการศกษา 15 ชวโมง สอการเรยนร

1. ชดวชาการใชพลงงานไฟฟาในชวตประจาวน 3 รหสวชา พว32023 2. วดทศน เรอง ทาไมคาไฟฟาแพง เรอง ไฟฟาซอหรอสราง เรอง ขมพลงอาเซยน

3

เรองท 1 การกาเนดของไฟฟา ราชบณฑตยสถานไดใหความหมายของคาวา “ไฟฟา” ไววา “พลงงานรปหนงซง

เกยวของกบการแยกตวออกมา หรอการเคลอนทของอเลกตรอนหรอโปรตอนหรออนภาคอนทมสมบตแสดงอานาจคลายคลงกบอเลกตรอนหรอโปรตอน ทกอใหเกดพลงงานอน เชน ความรอน แสงสวาง การเคลอนท ”เปนตน โดยการกาเนดพลงงานไฟฟาทสาคญ ๆ ม 5 วธ ดงน

1. ไฟฟาทเกดจากการเสยดสของวตถ เปนไฟฟาทเกดขนจากการนาวตถตางกน 2 ชนดมาขดสกน เชน จากแทงยางกบผาขนสตว แทงแกวกบผาแพร แผนพลาสตกกบผา และหวกบผม เปนตน ผลของการขดสดงกลาวทาใหเกดความไมสมดลขนของประจไฟฟาในวตถทงสอง เนองจากเกดการถายเทประจไฟฟา วตถทงสองจะแสดงศกยไฟฟาออกมาตางกน วตถชนดหนงแสดงศกยไฟฟาบวก (+) ออกมา วตถอกชนดหนงแสดงศกยไฟฟาลบ (-) ออกมา ซงเรยกวา “ไฟฟาสถต” ดงภาพ

ภาพอปกรณไฟฟาทเกดจากการเสยดสของวตถ

2. ไฟฟาทเกดจากการทาปฏกรยาทางเคม เปนไฟฟาทเกดจากการนาโลหะ 2 ชนด

ทแตกตางกน โลหะทงสองจะทาปฏกรยาเคมกบสารละลายอเลกโทรไลท ซงปฏกรยาทางเคมแบบน เรยกวา “โวลตาอกเซลล” เชน สงกะสกบทองแดงจมลงในสารละลายอเลกโทรไลท จะเกดปฏกรยาเคมทาใหเกดไฟฟาดงตวอยางในแบตเตอร และถานอลคาไลน (ถานไฟฉาย) เปนตน

แทงยาง

4

แบตเตอร ถานอลคาไลน 1.5 โวลต ถานอลคาไลน 9 โวลต

ภาพอปกรณไฟฟาทเกดจากการทาปฏกรยาทางเคม 3. ไฟฟาทเกดจากความรอน เปนไฟฟาทเกดขนจากการนาแทงโลหะหรอแผนโลหะตาง

ชนดกน 2 แทง โดยนาปลายดานหนงของโลหะทงสองตอตดกนดวยการเชอมหรอยดดวยหมด ปลายทเหลออกดานนาไปตอกบมเตอรวดแรงดน เมอใหความรอนทปลายดานตอตดกนของโลหะทงสอง สงผลใหเกดการแยกตวของประจไฟฟาเกดศกยไฟฟาขนทปลายดานเปดของโลหะ แสดงคาออกมาทมเตอร

ภาพการตออปกรณใหเกดไฟฟาจากความรอน

4. ไฟฟาท เกดจากพลงงานแสงอาทตย โดยสามารถสรางเซลลแสงอาทตย (Solar Cell) ททาหนาทเปลยนพลงงานแสงอาทตยใหเปนพลงงานไฟฟา ปจจบนเครองใชไฟฟาหลายชนดใชพลงงานแสงอาทตยได เชน นาฬกาขอมอ เครองคดเลข เปนตน แตคาใชจายในการผลตกระแสไฟฟาจากแสงอาทตยคอนขางสง

5

ภาพเซลลแสงอาทตยทใชในการผลตไฟฟาของเขอนสรนธร จงหวดอบลราชธาน

5. ไฟฟาทเกดจากพลงงานแมเหลกไฟฟา กระแสไฟฟาทไดมาจากพลงงานแมเหลกโดยวธการใชลวดตวนาไฟฟาตดผานสนามแมเหลก หรอการนาสนามแมเหลกวงตดผานลวดตวนาอยางใดอยางหนง ทงสองวธนจะทาใหมกระแสไฟฟาไหลในลวดตวนานน กระแสทผลตไดมทงกระแสตรงและกระแสสลบ

ภาพ

อปกรณกาเนดไฟฟาจากพลงงานแมเหลกไฟฟา

นอกจากน ไฟฟายงมกาเนดจากวธอน ๆ อก เชน ไฟฟาจากแรงกดอด โดยอาศยผลกของสารบางชนด ทมคณสมบตทาใหเกดไฟฟาไดเมอไดรบแรงกดอด กระแสไฟฟาจะมากหรอนอยขนกบแรงทกด กระแสไฟฟาทไดจะมกาลงตา จงนามาใชไดกบอปกรณบางประเภท เชน ไมโครโฟน หวเขมแผนเสยง เปนตน กจกรรมทายเรองท 1 การกาเนดของไฟฟา (ใหผเรยนไปทากจกรรมเรองท 1 ทสมดบนทกกจกรรมการเรยนร)

6

เรองท 2 สถานการณพลงงานไฟฟาของประเทศไทย ประเทศในกลมอาเซยน และโลก ปจจบนการใชพลงงานไฟฟาของประเทศไทยและประเทศตาง ๆ ทวโลกเพมสงขน

อยางตอเนอง โดยเชอเพลงหลกทนามาใชในการผลตไฟฟา คอ เชอเพลงฟอสซล เรมลดลงเรอย ๆ ดงนนหากผใชพลงงานไฟฟายงไมตระหนกถงสาเหตดงกลาว จนอาจสงผลกระทบตอการผลตไฟฟาในอนาคตอนใกล จงจาเปนตองเขาใจถงสถานการณพลงงานไฟฟา และแนวโนมการใชไฟฟาในอนาคต ในเรองท 2 ประกอบดวย 3 ตอน คอ

ตอนท 1 สถานการณพลงงานไฟฟาของประเทศไทย ตอนท 2 สถานการณพลงงานไฟฟาของประเทศในกลมอาเซยน ตอนท 3 สถานการณพลงงานไฟฟาของโลก

ตอนท 1 สถานการณพลงงานไฟฟาของประเทศไทย

พลงงานไฟฟาเปนปจจยทสาคญในการดาเนนชวตและการพฒนาประเทศ ทผานมาความตองการใชไฟฟาของประเทศไทยเพมขนอยางตอเนองประมาณรอยละ 4 - 5 ตอป ซงสอดคลองกบจานวนประชากรทเพมขนและการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจ ปจจบนพลงงานไฟฟาไดเขามามบทบาทตอการดารงชวตประจาวนอยางหลกเลยงไมได รวมทงเปนปจจยสาคญในการขบเคลอนเศรษฐกจของประเทศมากขน โดยในป พ.ศ. 2557 ประเทศไทยมการใชไฟฟาเปนอนดบท 24 ของโลก ซงเปนทนากงวลวาพลงงานไฟฟาจะเพยงพอตอความตองการใชไฟฟาในอนาคตหรอไม ดงนนความมนคงทางพลงงานไฟฟาจงมประเดนสาคญทประชาชนทกคนควรร ดงน

1. สดสวนการผลตไฟฟาจากเชอเพลงประเภทตาง ๆ ของประเทศไทย

การผลตไฟฟาของประเทศไทยมการใชเชอเพลงทหลากหลาย ซงไดมาจากแหลงเชอเพลงทงภายในและภายนอกประเทศ จากขอมลป พ.ศ. 2558 พบวา ประเทศไทยมการผลตไฟฟาจากกาซธรรมชาตเปนสวนใหญ คดเปนรอยละ 69.19 ของการผลตไฟฟาทงหมด รองลงมา คอ ถานหนนาเขาและถานหนในประเทศ (ลกไนต) รอยละ 18.96 พลงงานหมนเวยน รอยละ 11.02 นามนเตาและนามนดเซล รอยละ 0.75 และมการนาเขาไฟฟาจากมาเลเซย รอยละ 0.07

7

แผนภมสดสวนเชอเพลงทใชในการผลตไฟฟาของประเทศไทย ป พ.ศ. 2558

แมวาในปจจบนการผลตกระแสไฟฟาของประเทศไทยจะเพยงพอและสามารถรองรบความตองการได แตในอนาคตยงคงมความเสยงตอความมนคงทางพลงงานไฟฟาคอนขางสง เนองจากประเทศไทยมการพงพากาซธรรมชาตในการผลตไฟฟามากเกนไป โดยกาซธรรมชาตทนามาใชผลตไฟฟาของประเทศไทยมาจาก 2 แหลงหลก ๆ คอ แหลงกาซธรรมชาตในประเทศไทยประมาณรอยละ 60 ซงจากการคาดการณปรมาณกาซธรรมชาตทพสจนแลวในอาวไทย ขอมล ณ ป พ.ศ. 2557 มเหลอใชอกเพยง 5.7 ป เทานน สวนทเหลออกประมาณรอยละ 40 นาเขามาจากเมยนมาร โดยมาจากแหลงยาดานาและเยตากน

จากการทประเทศไทยพงพากาซธรรมชาตในการผลตกระแสไฟฟามากเกนไปจงทาใหเกดปญหาอยางตอเนองทกป เมอแหลงผลตกาซธรรมชาตมปญหาหรอตองหยดการผลตเพอการซอมบารง หรอในกรณของทอสงกาซธรรมชาตเกดความเสยหาย ทาใหไมสามารถสงกาซธรรมชาตได สงผลใหกาลงการผลตไฟฟาสวนหนงหายไป เชน ในชวงระหวางวนท 5 - 14 เมษายน พ.ศ. 2556 เมยนมารไดหยดทาการผลตกาซธรรมชาตจากแหลงยาดานา เพอบารงรกษาตามวาระ ไดสงผลกระทบตอการผลตไฟฟาของประเทศไทยเปนอยางมาก เนองจากโรงไฟฟาท ใช กาซธรรมชาตจากแหลงดงกลาวของเมยนมาร เชน โรงไฟฟาพระนครเหนอ โรงไฟฟาพระนครใต โรงไฟฟาวงนอย เปนตน ตองหยดการผลตไฟฟา ทาใหกาลงการผลตไฟฟาของประเทศไทยหายไปรอยละ 25 ของกาลงการผลตไฟฟาในแตละวน สงผลใหไมสามารถผลตไฟฟาไดเพยงพอตอความ

ทมา : การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย, ธนวาคม 2558

8

ตองการไฟฟาสงสดทไดคาดการณไว ทาใหการไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย (กฟผ.) ตองจดทามาตรการรบมอไวหลายดาน เชน การประสานงานขอซอไฟฟาจากประเทศเพอนบาน การนานามนมาใชเปนเชอเพลงสาหรบโรงไฟฟาทงหมดทสามารถเดนเครองดวยนามนได เปนตน ซงในกรณทนานามนมาใชเปนเชอเพลงอาจทาใหราคาคาไฟสงขน เพราะตนทนคาเชอเพลงทนามาใชมราคาสง นอกจากนยงไดมการประชาสมพนธรณรงคใหประชาชนประหยดพลงงาน เพอใหสามารถผานพนชวงวกฤตไปได

ดงนนการสรางความมนคงทางพลงงานไฟฟา ประเทศไทยจงควรพจารณาการเลอกใชเชอเพลงในการผลตไฟฟา โดยคานงถงปจจยดงตอไปน

1) ตองมปรมาณเชอเพลงสารองเพยงพอและแนนอนเพอความมนคงในการจดหา 2) ตองมการกระจายชนดและแหลงทมาของเชอเพลง เชน การใชถานหน หรอ

พลงงานทางเลอกใหมากขน เปนตน 3) ตองเปนเชอเพลงทมราคาเหมาะสมและมเสถยรภาพ 4) ตองเปนเชอเพลงทเมอนามาผลตไฟฟาแลว สามารถควบคมมลพษใหอยใน

ระดบมาตรฐานคณภาพทสะอาดและยอมรบได 5) ตองใชทรพยากรพลงงานภายในประเทศทมอยอยางจากดใหเกดประโยชนสงสด

2. การใชไฟฟาในแตละชวงเวลาในหนงวนของประเทศไทย

การเลอกใชเชอเพลงมาผลตไฟฟา นอกจากการพจารณาถงปจจยตาง ๆ ทไดกลาวมาแลวนน อกปจจยสาคญทตองนามาพจารณาดวย คอ ประเภทของโรงไฟฟาทตองการในระบบ ใหสอดคลองกบความตองการใชไฟฟาในแตละชวงเวลา เพอความมประสทธภาพของระบบและตนทนคาไฟฟาทเหมาะสม เพราะโรงไฟฟาแตละประเภทมความเหมาะสมในการผลตไฟฟาใน แตละชวงเวลาทตางกน และโรงไฟฟาแตละประเภทกมการใชเชอเพลงทแตกตางกนดวย ดงภาพ

9

ภาพการใชไฟฟาแตละชวงเวลาในหนงวน

กลาวคอ การใชไฟฟาแตละชวงเวลาในหนงวนของประเทศไทย มปรมาณความตองการใช ไฟฟ าไมสม า เสมอ โดยความตองการไฟฟาส งส ดจะ เกด 3 ชวง เวลา คอ เวลา 10.00 – 11.00 น. เวลา 14.00 –15.00 น. และเวลา 19.00 –20.00 น. และความตองการใชไฟฟาในแตละวนจะแบงออกเปน 3 ระดบ ดงน

ระดบ 1 ความตองการไฟฟาพนฐาน (Base Load) เปนความตองการใชไฟฟาตาสดของแตละวน ซงในแตละวนจะตองผลตไฟฟาไมตากวาความตองการในระดบน โดยโรงไฟฟาทใชเดนเครองผลตไฟฟาตามความตองการไฟฟาพนฐานจะเรยกวา “โรงไฟฟาฐาน” ซงเปนโรงไฟฟาขนาดใหญและตองเดนเครองอยตลอดเวลา จงควรเปนโรงไฟฟาทใชเชอเพลงราคาถกเปนลาดบแรก ไดแก โรงไฟฟาพลงความรอนทใชถานหนเปนเชอเพลง โรงไฟฟาพลงความรอนรวมทใช กาซธรรมชาตเปนเชอเพลง และโรงไฟฟาพลงงานนวเคลยร

ระดบ 2 ความตองการไฟฟาปานกลาง (Intermediate Load) เปนความตองการใชไฟฟามากขนกวาความตองการพนฐานแตกยงไมมากถงระดบสงสด โรงไฟฟาทผลตพลงงานไฟฟาชวงทมความตองการไฟฟาปานกลางควรเดนเครองโรงไฟฟาตลอดเวลาเหมอนกบโรงไฟฟาชนดแรก แตสามารถเพมหรอลดกาลงการผลตได โดยการปอนเชอเพลงมากหรอนอยขนกบความตองการ เชน โรงไฟฟาพลงความรอนรวมทใชกาซธรรมชาตเปนเชอเพลง พลงงานทดแทน เปนตน

ระดบ 3 ความตองการไฟฟาสงสด (Peak Load) เปนความตองการใชไฟฟาบางชวงเวลาเทานน สาหรบโรงไฟฟาทผลตไฟฟาในชวงทมความตองการนจะทาการเดนเครองผลต

โรงไฟฟาฐาน

โรงไฟฟาขนาดใหญ เดนเครองตลอด 24 ชวโมง ราคาถก

ความตองการไฟฟาพนฐาน

(โรงไฟฟาฐาน) กาซธรรมชาต ลกไนต

ความตองการไฟฟาปานกลาง

กาซธรรมชาต พลงงานทดแทน

ความตองการไฟฟาสงสด

พลงนา นามน ระดบ 1

ระดบ 2 ระดบ 3

10

ไฟฟาในชวงเวลาทมความตองการไฟฟาสงสดเทานน และเปนโรงไฟฟาทเดนเครองแลวสามารถผลตไฟฟาไดทนท เชน โรงไฟฟากงหนกาซทใชนามนดเซลเปนเชอเพลง โรงไฟฟาพลงนา โรงไฟฟาพลงนาแบบสบกลบ เปนตน

3. สภาพปจจบนและแนวโนมการใชพลงงานไฟฟา

กาลงการผลตไฟฟาของประเทศไทย ในป พ.ศ. 2558 มจานวนรวมทงสน 38,774 เมกะวตต แบงเปนกาลงการผลตภายในประเทศ 35,387 เมกะวตต คดเปนรอยละ 91.26 และกาลงผลตทมสญญาซอไฟฟาจากตางประเทศอก 3,387 เมกะวตต คดเปนรอยละ 8.74 โดยมความตองการไฟฟาสงสดท 27,346 เมกะวตต ซงความตองการไฟฟามแนวโนมเพมขนทกปตามสภาพภมอากาศ จานวนประชากรทเพมสงขน และการขยายตวทางเศรษฐกจและอตสาหกรรม

11

ภาพการใชพลงงานไฟฟาของประเทศไทย

จากภาพ จะเหนไดวา การใชพลงงานไฟฟาของประเทศไทยมแนวโนมเพ มข นอยางตอเนอง โดยในป พ.ศ. 2558 มการใชพลงงานไฟฟา 183,288 ลานหนวย เพมขนจาก ป พ.ศ. 2557 รอยละ 3.2 เนองจากกลมผใชไฟฟาเกอบทกประเภทมการใชไฟฟาตามภาวะเศรษฐกจทปรบตวดขน โดยภาคอตสาหกรรม มการใชไฟฟามากทสด ถงรอยละ 45 รองลงมา คอ ภาคครวเรอน รอยละ 22 ภาคธรกจ รอยละ 19 ภาคกจการขนาดเลก รอยละ 11 และ อน ๆ รอยละ 3

จากการประมาณการภาวะเศรษฐกจของประเทศไทย โดยสานกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต (สศช.) คาดวาในป พ.ศ. 2559 เศรษฐกจจะขยายตว รอยละ 3.7 สานกงานนโยบายและแผนพลงงานจงประมาณความตองการพลงงานไฟฟาของประเทศภายใตสมมตฐานดงกลาว ซงไดมการคาดการณวา ความตองการไฟฟาสงสดในป พ.ศ. 2559 อยท 28,470 เมกะวตต หรอเพมขนรอยละ 4.1 และจากการพยากรณความตองการไฟฟาของประเทศในอก 20 ปขางหนา พบวา ประเทศไทยจะมความตองการใชไฟฟาขนอยางตอเนอง โดยคาดการณวาในป พ.ศ. 2579 ความตองการพลงงานไฟฟารวมสทธ 326,119 ลานหนวย และมความตองการไฟฟาสงสดสทธ 49,655 เมกะวตต

12

4. แผนพฒนากาลงการผลตไฟฟาของประเทศไทย (Power Development Plan : PDP)

แผนพฒนากาลงการผลตไฟฟา คอ แผนแมบทในการผลตไฟฟาของประเทศ วาดวยการจดหาพลงงานไฟฟา ในระยะยาว 15 – 20 ป เพอสรางความมนคงและความเพยงพอตอความตองการใชในการพฒนาคณภาพชวตของประชาชน และเพอการพฒนาเศรษฐกจและสงคมของประเทศ

ปจจบนใชแผนพฒนากาลงการผลตไฟฟาของประเทศไทยป 2558 - 2579 (PDP 2015) ซงเปนแผนฉบบลาสด และเปนแผนทสอดคลองกบแผนอนรกษพลงงาน ทมเปาหมายเพอประหยดและเพมประสทธภาพการใชพลงงาน และแผนพฒนาพลงงานทดแทนและพลงงานทางเลอก ซงการจดทาแผน PDP ตองจดทาคาพยากรณความตองการไฟฟาของประเทศ เพอนาคาพยากรณความตองการไฟฟาจดทาแผนการกอสรางโรงไฟฟาใหเพยงพอในอนาคตตอไป

การจดทาคาพยากรณความตองการไฟฟาของประเทศนน ใชคาประมาณการแนวโนมการขยายตวทางเศรษฐกจระยะยาว อตราการเพมของประชากร และมการประยกตใชแผนการอนรกษพลงงาน รวมทงพจารณากรอบของแผนพฒนาและพลงงานทางเลอกดวย สาหรบกรอบในการจดทาแผนพฒนากาลงการผลตไฟฟาประเทศไทย มดงน

1) ดานความมนคงทางพลงงาน (Security) ตองจดหาไฟฟาใหเพยงพอตอความตองการใชไฟฟาและใชเชอเพลงหลากหลาย รวมทงมความเหมาะสมเพอลดความเสยงจากการพงพาเชอเพลงชนดใดชนดหนงมากเกนไป

2) ดานเศรษฐกจ (Economy) ตองคานงถงตนทนการผลตไฟฟาทเหมาะสมและคานงถงการใชไฟฟาอยางมประสทธภาพในภาคเศรษฐกจตาง ๆ

3) ดานสงแวดลอม (Ecology) ตองลดผลกระทบทเกดขนกบสงแวดลอมและชมชนโดยเฉพาะเปาหมายในการปลดปลอยกาซคารบอนไดออกไซดตอหนวยการผลตไฟฟา

13

ภาพปจจยทตองคานงถงในการจดทาแผนพฒนากาลงการผลตไฟฟาของประเทศ (PDP)

จากกรอบแผนพฒนากาลงการผลตไฟฟาของประเทศไทย ทใชเปนแนวทางในการจดทาแผนพฒนากาลงการผลตไฟฟาของประเทศไทยป 2558 - 2579 (PDP 2015) ซงไดวางแผนกาลงการผลตไฟฟาในอก 20 ปขางหนา (พ.ศ. 2579) เพอใหกาลงการผลตไฟฟาเพยงพอตอความตองการในป พ.ศ. 2579 จะตองมกาลงการผลตเพมขนจาก 37,612 เมกะวตต เปน 70,335 เมกะวตต โดยมการกระจายสดสวนการใชเชอเพลงในการผลตพลงงานไฟฟา

ตารางสดสวนการใชเชอเพลง ตามแผนพฒนากาลงการผลตไฟฟาของประเทศไทยป 2558 – 2579

ทมา : สานกงานนโยบายและแผนพลงงาน

ดเซล / นามนเตา

14

ตอนท 2 สถานการณพลงงานไฟฟาของประเทศในกลมอาเซยน

อาเซยน หรอ สมาคมประชาชาตแหงเอเชยตะวนออกเฉยงใต (Association of Southeast Asian Nation : ASEAN) เปนองคกรทกอตงขนเพอสรางสนตภาพในภมภาคเอเชยตะวนออกเฉยงใต อนนามาซงเสถยรภาพทางการเมองและความเจรญกาวหนาทางเศรษฐกจ สงคมและวฒนธรรม โดยมงเนนใหอาเซยนเปนตลาดเดยวกนและเปนฐานการผลตรวมทมศกยภาพในการแขงขนทางการคากบภมภาคอน ๆ ของโลก ปจจบนมประเทศสมาชก 10 ประเทศ แบงออกเปนประเทศสมาชกอาเซยนเดม 6 ประเทศ คอ บรไน อนโดนเซย มาเลเซย ฟลปปนส สงคโปร และประเทศไทย ประเทศสมาชกใหม 4 ประเทศ คอ กมพชา ลาว เมยนมาร และเวยดนาม อาเซยนถอเปนภมภาคทมอตราการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจทรวดเรว ทาใหความตองการพลงงานไฟฟาเพมสงขนอยางตอเนอง ดงนนเพอเปนการเตรยมพรอมรบมอกบสถานการณพลงงานไฟฟาทกาลงจะเกดขน จงจาเปนตองมความรความเขาใจถงสถานการณพลงงานไฟฟาของประเทศตาง ๆ ในอาเซยน เพอจะไดเลอกใชทรพยากรพลงงานไดอยางเหมาะสมและสามารถสารองพลงงานใหเพยงพอกบความตองการใชในอนาคต

อาเซยน เปนภมภาคทมทรพยากรพลงงานมากและมความหลากหลาย โดยกระจายอยในประเทศตาง ๆ ทงนามน กาซธรรมชาต พลงนา และถานหน โดยทางตอนเหนอของภมภาค ไดแก ประเทศเมยนมาร ลาว และเวยดนาม มแหลงนามากทมศกยภาพในการนานามาใชผลตไฟฟา สวนตอนกลางและตอนใต ไดแก ประเทศมาเลเซย ไทย กมพชา บรไน และอนโดนเซย มแหลงกาซธรรมชาต นอกจากนยงมแหลงถานหนในประเทศไทย มาเลเซย และอนโดนเซย ดวย

สดสวนการผลตไฟฟาจากเชอเพลงประเภทตาง ๆ ของประเทศในกลมอาเซยน

จากความหลากหลายของทรพยากรพลงงานทแตกตางกนของแตละประเทศในกลมประเทศอาเซยน จงทาใหแตละประเทศมนโยบายและเปาหมายทางดานพลงงานไฟฟาทแตกตางกน โดยสดสวนการใชเชอเพลงในการผลตไฟฟาของประเทศในกลมอาเซยนจะแตกตางกนขนกบทรพยากรพลงงานของประเทศนน ๆ โดยประเทศในภมภาคอาเซยนมการผลตไฟฟาจาก กาซธรรมชาตมากทสด รองลงมา คอ ถานหน พลงนา นามน และพลงงานทดแทน ตามลาดบ สาหรบสดสวนการใชเชอเพลงผลตไฟฟาของแตละประเทศในกลมอาเซยน ป พ.ศ. 2557 ดงภาพ

15

ภาพสดสวนการใชเชอเพลงในการผลตไฟฟาของประเทศในกลมอาเซยน ป พ.ศ. 2557

1) เมยนมาร (สาธารณรฐแหงสหภาพเมยนมาร) เมยนมาร เปนประเทศทมทรพยากรธรรมชาตมากมาย ทสาคญ คอ กาซธรรมชาต

และนามน นอกจากนยงมแหลงนาทมศกยภาพในการนานามาใชผลตไฟฟาอกดวย ดงนนสดสวนเชอเพลงหลกในการผลตไฟฟาของเมยนมารจงมาจากพลงนาและกาซธรรมชาต โดย ในป พ.ศ. 2557 มการผลตไฟฟาทงสน 8,910 ลานหนวย สวนใหญมาจากพลงนา รอยละ 71.2 รองลงมา คอ กาซธรรมชาต รอยละ 22.3 ถานหน รอยละ 6.3 และอน ๆ รอยละ 0.2

2) กมพชา (ราชอาณาจกรกมพชา) กมพชา มแหลงเชอเพลงทสาคญ คอ พลงงานชวมวล แตเนองจากพลงงานดงกลาว

ไมเหมาะสมทจะนามาใชเปนเชอเพลงหลกในการผลตไฟฟา ในป พ.ศ. 2557 มการผลตไฟฟาทงสน 1,220 ลานหนวย สวนใหญผลตจากนามน รอยละ 48.4 และพลงนา รอยละ 34.4 รองลงมา คอ พลงงานความรอนใตพภพ รอยละ 13.1 ถานหน รอยละ 2.5 และอน ๆ รอยละ 1.6

3) เวยดนาม (สาธารณรฐสงคมนยมเวยดนาม) เวยดนาม มแหลงพลงงานทสาคญ คอ นามน กาซธรรมชาต และถานหน นอกจากน

ยงมแหลงนาทมศกยภาพในการนานามาใชผลตไฟฟาดวย ดงนนสดสวนเชอเพลงหลกในการผลต

ทมา : The World Bank-World Development Indicators

16

ไฟฟาของเวยดนามจงมาจากพลงนา กาซธรรมชาต และถานหน โดยในป พ.ศ. 2557 มการผลตไฟฟาทงสน 140,670 ลานหนวย สวนใหญผลตจากพลงนา รอยละ 38.5 และกาซธรรมชาต รอยละ 35.4 รองลงมา คอ ถานหน รอยละ 20.9 นามน รอยละ 5.1 และอน ๆ รอยละ 0.1 เวยดนามเปนประเทศทจาเปนตองเพมกาลงการผลตไฟฟาในปรมาณมาก เพอรองรบการเตบโตทางเศรษฐกจ โดยเนนการเพมกาลงการผลตจากถานหนและพลงงานนวเคลยร ทงนเวยดนามมแผนสรางโรงไฟฟาพลงงานนวเคลยรเปนแหงแรกในอาเซยน พรอมทงมแผนจะพฒนาทงกงหนลม (Wind farm) นอกชายฝงแหงแรกในเอเชยดวย

4) ลาว (สาธารณรฐประชาธปไตยประชาชนลาว) ลาวมสภาพภมประเทศทมแมนาหลายสายไหลผาน จงทาใหลาวอดมไปดวยพลงงาน

จากนา ดงนนสดสวนเชอเพลงหลกในการผลตไฟฟาของประเทศลาวจงมาจากพลงนา โดยในป พ.ศ. 2557 มการผลตไฟฟาทงสน 10,130 ลานหนวย โดยการผลตเกอบทงหมดมาจากพลงนาถง รอยละ 90.7 รองลงมา คอ ถานหน รอยละ 6.2 และนามน รอยละ 3.1

5) มาเลเซย (สหพนธรฐมาเลเซย) มาเลเซย มแหลงพลงงานทสาคญ คอ กาซธรรมชาต โดยในป พ.ศ. 2557 มการผลต

ไฟฟาทงสน 122,460 ลานหนวย ถอเปนประเทศทมกาลงการผลตไฟฟาเปนอนดบ 3 ของกลมประเทศอาเซยน โดยเปนการผลตจากกาซธรรมชาตมากทสด รอยละ 43.2 รองลงมา คอ ถานหน รอยละ 39.2 นามน รอยละ 9.0 พลงนา รอยละ 6.8 และอน ๆ รอยละ 1.9 อยางไรกตามมาเลเซยกาลงเผชญกบภาวะปรมาณสารองกาซธรรมชาตคอย ๆ ลดลง จงมแผนลดสดสวนการผลตไฟฟาดวยกาซธรรมชาตลง โดยเพมสดสวนการใชถานหน ซงตองมการนาเขาถานหนและพยายามกระจายแหลงนาเขาถานหนจากหลาย ๆ ประเทศ นอกจากนยงมแผนกระจายแหลงเชอเพลงใหหลากหลายมากขน ทงมการสนบสนนพลงงานหมนเวยน และมแผนพฒนาโรงไฟฟาพลงงานนวเคลยร

6) อนโดนเซย (สาธารณรฐอนโดนเซย) อนโดนเซย เปนประเทศทมแหลงเชอเพลงจานวนมาก ทงกาซธรรมชาต นามน และ

ถานหน เนองจากมลกษณะภมประเทศทเปนเกาะและมภเขาไฟ จงทาใหมทรพยากรดงกลาวมากกวาประเทศอนในกลมประเทศอาเซยน สาหรบการผลตไฟฟา ในป พ.ศ. 2557 มการผลตไฟฟาทงสน 194,160 ลานหนวย ถอเปนประเทศทมกาลงการผลตไฟฟาเปนอนดบ 1 ของกลม

17

ประเทศอาเซยน โดยเปนการผลตจากถานหนมากทสด รอยละ 49.2 รองลงมา คอ นามน รอยละ 22.5 กาซธรรมชาต รอยละ 19.8 พลงนา รอยละ 7.0 พลงงานความรอนใตพภพ รอยละ1.4 และอน ๆ รอยละ 0.1

อนโดนเซยเปนประเทศทตองเพมกาลงการผลตไฟฟาตามความตองการทมากขน เพอสนบสนนการพฒนาเศรษฐกจ โดยมแผนการกระจายเชอเพลงและลดการใชนามน การทเปนประเทศทมแหลงเชอเพลงมาก จงมงเนนการใชเชอเพลงในประเทศกอน แตเนองจากปรมาณ กาซธรรมชาตกเรมลดลง จงมแผนทจะลดสดสวนการใชกาซธรรมชาตลง โดยเพมสดสวนพลงงานหมนเวยน ซงเนนพลงนาและพลงงานความรอนใตพภพ เนองจากมศกยภาพมากพอ

7) ฟลปปนส (สาธารณรฐฟลปปนส) ฟลปปนส มแหลงพลงงานทสาคญ คอ กาซธรรมชาต สาหรบการผลตไฟฟา ในป

พ.ศ. 2557 มการผลตไฟฟาทงสน 62,480 ลานหนวย โดยสวนใหญผลตจากถานหน รอยละ 48.3 เนองจากมตนทนการผลตทตากวา รองลงมา คอ กาซธรรมชาต รอยละ 28.9 พลงนา รอยละ 13.8 นามน รอยละ 8.6 และอน ๆ รอยละ 0.4 ฟลปปนสมแผนเพมกาลงการผลตไฟฟา โดยมงสารวจหาแหลงกาซธรรมชาตและถานหนในประเทศมาใชเพมเตม แตขณะเดยวกนกมแผนกระจายสดสวนการใชเชอเพลง โดยการเพมการผลตไฟฟาดวยพลงงานหมนเวยน ซงจะเนน พลงนาและพลงงานความรอนใตพภพ

8) บรไน (เนการาบรไนดารสซาลาม) บรไน มแหลงพลงงานหลก คอ กาซธรรมชาตและนามน สาหรบการผลตไฟฟา ในป

พ.ศ. 2557 มการผลตไฟฟาทงสน 3,490 ลานหนวย โดยการผลตเกอบทงหมดมาจาก กาซธรรมชาต รอยละ 99.1 และนามน รอยละ 0.9

9) สงคโปร (สาธารณรฐสงคโปร) สงคโปร เปนประเทศทเปนตลาดการซอขายนามนแหลงใหญแหงหนงในอาเซยน จง

มการใชพลงงานหลกจากนามนและกาซธรรมชาต สาหรบการผลตไฟฟา ในป พ.ศ. 2557 มการผลตไฟฟาทงสน 47,210 ลานหนวย โดยสวนใหญผลตจากกาซธรรมชาต รอยละ 48.3 รองลงมา คอ นามน รอยละ 22.1 และอน ๆ รอยละ 2.5

ในอดตสงคโปรตองนาเขากาซธรรมชาตจากมาเลเซยและอนโดนเซย โดยสงผานทางทอสงกาซเทานน ตอมาในป พ.ศ. 2556 สงคโปรไดสรางสถาน รบ - จาย กาซธรรมชาตเหลว

18

(Liquid Natural Gas : LNG) แลวเสรจ ทาใหสามารถกระจายแหลงนาเขากาซธรรมชาตจากหลายประเทศมากขน ในอนาคตสงคโปรมแผนจะรบซอไฟฟาจากหลายประเทศ โดยใชโครงขายระบบสงทจะเชอมตอกนในภมภาค (ASEAN Power Grid) นอกจากนรฐบาลสงคโปรยงลงทนเพอพฒนาการผลตไฟฟาดวยพลงงานแสงอาทตย และการวจยเพอหาความเปนไปไดในการใชพลงงานนวเคลยร จะเหนไดวา สงคโปรพยายามรกษาความมนคงทางพลงงาน โดยการกระจายแหลงนาเขาเชอเพลง และพลงงานไฟฟาจากหลายประเทศ

10) ไทย (ราชอาณาจกรไทย) ไทย มแหลงพลงงานหลก คอ กาซธรรมชาตและนามน สาหรบการผลตไฟฟา ในป

พ.ศ. 2557 มการผลตไฟฟาทงสน 174,960 ลานหนวย ถอเปนประเทศทมกาลงการผลตไฟฟาเปนอนดบ 2 ของกลมประเทศอาเซยน โดยสวนใหญผลตจากกาซธรรมชาต รอยละ 70.4 รองลงมา คอ ถานหน รอยละ 21.4 พลงนา รอยละ 3.2 นามน รอยละ 2.3 และอน ๆ รอยละ 2.7

จะเหนไดวา ทกประเทศในกลมอาเซยน ตองรบมอกบความตองการใชไฟฟาทสงขน และเชอเพลงฟอสซลยงคงเปนแหลงพลงงานหลกททกประเทศตองพงพาอย แตขณะเดยวกนทกประเทศกมแผนในการจดการกบความมนคงทางพลงงานไฟฟา โดยเนนการกระจายแหลงเชอเพลงใหหลากหลาย แสวงหาแหลงพลงงานทดแทนอน ๆ ทงพลงงานหมนเวยนและพลงงานนวเคลยร รวมถงแผนซอไฟฟาจากประเทศในภมภาคดวย

นอกจากนเพอเสรมสรางความมนคงทางพลงงานไฟฟาในภมภาคอาเซยน กลมประเทศสมาชกจงไดดาเนนโครงการผลตและการใชพลงงานรวมกน เชน โครงการเชอมโยงโครงขายระบบไฟฟาของอาเซยน (ASEAN Power Grid) เปนโครงการทมวตถประสงค ในการสงเสรมความมนคงของการจายไฟฟาของภมภาค และสงเสรมใหมการซอขายพลงงานไฟฟาระหวางประเทศ เพอลดตนทนการผลตไฟฟา ซงมการดาเนนงานเพอเชอมโยงโครงขายทงสน 16 โครงการ เปนตน ตอนท 3 สถานการณพลงงานไฟฟาของโลก

ปจจบนความตองการไฟฟายงคงเพมขนทวโลก สอดคลองกบจานวนประชากรทเพมขนและการขยายตวทางเศรษฐกจ จากการประเมนขององคการพลงงานระหวางประเทศ (International Energy Agency : IEA) ระบวา การใชพลงงานของโลกมแนวโนมเพมสงขนเรอยๆ โดยแหลงพลงงานทใชสงสด 3 อนดบแรก ไดแก นามน กาซธรรมชาต และถานหน

19

ทสาคญหากโลกมการใชพลงงานในระดบทเปนอยในปจจบนและไมมการคนพบแหลงพลงงานอนเพมเตมไดอก คาดวาโลกจะมปรมาณสารองนามนใชไดอก 52.5 ป กาซธรรมชาต 54.1 ป และถานหนอกประมาณ 110 ป เทานน ดงนนการใชพลงงานจากแหลงพลงงานเหลานจาเปนตองคานงถงความสมดลระหวางความตองการใชพลงงานกบปรมาณสารองของพลงงานทมเหลออย อกทงจาเปนตองทาการศกษาและพฒนาแหลงพลงงานใหม ๆ เพอทดแทนแหลงพลงงานเกาทกาลงจะหมดไป นอกจากนสงทตองตระหนกเปนอยางยง คอ ผลกระทบทจะเกดขน อนเนองมาจากการใชพลงงานเหลานโดยเฉพาะปญหาดานสงแวดลอม

อตราการเพมขนของกาลงผลตไฟฟาในทวปตาง ๆ จะมความแตกตางกน ทงนเปนผลเนองมาจากอตราการเจรญเตบโตของเศรษฐกจ โดยทวปเอเชยจะมอตราการผลตไฟฟาเพมขนสงสด เนองจากประเทศในทวปเอเชยสวนใหญเปนประเทศทกาลงพฒนาจงมความตองการใชไฟฟาสง และมแนวโนมเพมสงขนอกในอนาคต ในขณะทประเทศในทวปยโรปซงเปนประเทศทมอตราการเตบโตทางเศรษฐกจทดและประชาชนมการดารงชวตทสงกวามาตรฐานนนจะมอตรา การใชพลงงานคอนขางคงท

ในอดตการผลตไฟฟาสวนใหญอาศยแหลงพลงงานหลกจากนามน กาซธรรมชาต และ ถานหน แตเมอพจารณาถงแหลงพลงงานทมอยอยางจากด และคานงถงผลกระทบตอสงแวดลอมทจะเกดจากการใชพลงงานเหลานมาผลตไฟฟา ทาใหทวโลกพยายามแสวงหาแหลงพลงงานอน ๆ มาใชทดแทน เชน พลงนา พลงงานนวเคลยร พลงลม พลงงานแสงอาทตย ชวมวล เปนตน ดงจะเหนไดจากภาพแผนภมวงกลมแสดงการผลตไฟฟาจากแหลงพลงงานตาง ๆ ของโลก ป พ.ศ. 2557

ทมา: The World Bank-World Development Indicators

20

ภาพแผนภมแสดงการผลตไฟฟาจากแหลงพลงงานตาง ๆ ของโลก ป พ.ศ. 2557

จากขอมลป พ.ศ. 2557 พบวา ทวโลกมการผลตไฟฟาจากถานหนมากทสด รอยละ 38.9 รองลงมา คอ กาซธรรมชาต รอยละ 22.0 พลงนา รอยละ 16.8 พลงงานนวเคลยร รอยละ 10.8 นามน รอยละ 4.6 และพลงงานทดแทนอน ๆ อกรอยละ 3.7 ถงแมวาปจจบนการผลตไฟฟายงคงพงพาเชอเพลงฟอสซลเปนหลก ซงผลตจากถานหนมากทสด เนองจากถานหนเปนเชอเพลงราคาถก แตในหลายประเทศไดมนโยบายเรองสงแวดลอมและมการกระตนใหเปลยนไปใชเชอเพลงสะอาด ซงเปนปจจยหนงททาใหการผลตจากเชอเพลงฟอสซลทวโลกเรมลดลง สงผลใหมการใชเชอเพลงหมนเวยนมากขน นอกจากนพลงงานนวเคลยรถกพจารณาวาจะมการนามาใชมากขนโดยจะสงขนกวาเดมรอยละ 80 ภายในป พ.ศ. 2583 แตปจจบนการกอสรางโรงไฟฟาพลงงานนวเคลยรชะลอตวลงหลงอบตเหตโรงไฟฟาพลงงานนวเคลยรทเมองฟกชมะในประเทศญปน เมอ พ.ศ. 2554 เนองจากการพจารณาเรอง กฎระเบยบดานความปลอดภย แตอยางไรกด การผลตไฟฟาจากพลงงานนวเคลยรยงคงเพมขนโดยเฉพาะในประเทศจน เกาหลใต อนเดย และรสเซย กจกรรมทายเรองท 2 สถานการณพลงงานไฟฟาของประเทศไทย ประเทศในกลมอาเซยนและโลก (ใหผเรยนไปทากจกรรมเรองท 2 ทสมดบนทกกจกรรมการเรยนร)

21

เรองท 3 หนวยงานทเกยวของดานพลงงานไฟฟาในประเทศไทย หนวยงานทรบผดชอบเกยวกบไฟฟาในประเทศไทยตงแตระบบผลต ระบบสงจายจนถง

ระบบจาหนายใหกบผใชไฟฟา แบงเปน 2 ภาคสวน คอ 1) ภาครฐ ไดแก การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย (กฟผ.) การไฟฟาสวนภมภาค

(กฟภ.) และการไฟฟานครหลวง (กฟน.) 2) ภาคเอกชน มเฉพาะระบบผลตไฟฟาเทานน เชน บรษท ผลตไฟฟาราชบรโฮลดง

จากด (มหาชน) บรษท ผลตไฟฟา จากด (มหาชน) เปนตน นอกจากนยงมคณะกรรมการกากบกจการพลงงาน (กกพ.) ซงเปนองคกรอสระททา

หนาทกากบกจการไฟฟาและกจการกาซธรรมชาตภายใตกรอบนโยบายของรฐบาลและกระทรวงพลงงาน

ภาพการสงไฟฟาจากโรงไฟฟาถงผใชไฟฟา

1. การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย (กฟผ.) การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย (กฟผ.) กอตงขนเมอวนท 1 พฤษภาคม

พ.ศ. 2512 โดยรฐบาลไดรวมรฐวสาหกจทรบผดชอบในการจดหาไฟฟา ซงไดแก การลกไนท (กลน.) การไฟฟายนฮ (กฟย.) และการไฟฟาตะวนออกเฉยงเหนอ (กฟ.อน.) เปนหนวยงานเดยวกน คอ “การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย” มชอยอวา “กฟผ.” มนายเกษม จาตกวณช เปนผวาการ คนแรก

ระบบผลต

ระบบจาหนาย

22

กฟผ. เปนรฐวสาหกจดานกจการพลงงานภายใตการกากบดแลของกระทรวงพลงงาน และกระทรวงการคลง มภารกจในการจดหาพลงงานไฟฟาใหแกประชาชน โดยการผลต จดสง และจาหนายพลงงานไฟฟาใหแกการไฟฟานครหลวง การไฟฟาสวนภมภาค และผใชไฟฟารายอน ๆ ตามทกฎหมายกาหนด รวมทงประเทศใกลเคยง พรอมทงธรกจอนๆ ทเกยวเนองกบกจการไฟฟา ภายใตกรอบพระราชบญญต การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย โดยระบบผลตไฟฟาของ กฟผ. ประกอบดวยโรงไฟฟา 5 ประเภท คอ โรงไฟฟาพลงความรอน โรงไฟฟาพลงความรอนรวม โรงไฟฟาพลงนา โรงไฟฟาพลงงานทดแทน และโรงไฟฟาดเซล

นอกจากการผลตไฟฟาจากโรงไฟฟาของ กฟผ. แลว กฟผ. ยงรบซอไฟฟาจากผผลตไฟฟาเอกชน รวมทงรบซอไฟฟาจากผผลตไฟฟาในประเทศเพอนบาน ไดแก ลาว และมาเลเซย ซงดาเนนการจดสงไฟฟาทผลตจากโรงไฟฟาของ กฟผ. รวมถงทรบซอจากผผลตไฟฟารายอนผานระบบสงไฟฟาของ กฟผ. ซงมโครงขายครอบคลมทวประเทศ เพอจาหนายไฟฟาใหแก การไฟฟานครหลวง การไฟฟาสวนภมภาค ผใชไฟฟาทรบซอโดยตรง และประเทศเพอนบาน ไดแก ลาว เมยนมาร และกมพชา

Call center ของการไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย

หมายเลข 1416

2. การไฟฟาสวนภมภาค (กฟภ.)

การไฟฟาสวนภมภาค (กฟภ.) เปนรฐวสาหกจดานสาธารณปโภค สงกดกระทรวงมหาดไทย กอตงขนตามพระราชบญญตการไฟฟาสวนภมภาค พ.ศ. 2503 โดยรบโอนทรพยสน หนสน และความรบผดชอบขององคการไฟฟาสวนภมภาคในขณะนนมาดาเนนการ อยภายใตการกากบดแลของกระทรวงมหาดไทย มภารกจในการผลต จดใหไดมา จดสง

23

จดจาหนายและการบรการดานพลงงานไฟฟาใหแกประชาชน ธรกจ และอตสาหกรรมตางๆ ในเขตจาหนาย 74 จงหวดทวประเทศ ยกเวน กรงเทพมหานคร นนทบร และสมทรปราการ

การไฟฟาสวนภมภาคมสานกงานใหญตงอยทกรงเทพมหานคร มหนาทกาหนดนโยบายและแผนงาน ใหคาแนะนา ตลอดจนจดหาวสดอปกรณตาง ๆ ใหหนวยงานในสวนภมภาค สาหรบในสวนภมภาค แบงการบรหารงานออกเปน 4 ภาค คอ ภาคเหนอ ภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ภาคกลางและภาคใต แตละภาคแบงออกเปนเขต รวมเปน 12 การไฟฟาเขต มหนาทควบคมและใหคาแนะนาแกสานกงานการไฟฟาตาง ๆ ในสงกดรวม 894 แหง ในความรบผดชอบ 74 จงหวดทวประเทศ ไดแก การไฟฟาจงหวด 74 แหง การไฟฟาอาเภอ 732 แหง การไฟฟาตาบล 88 แหง หากประชาชนในสวนภมภาคไดรบความขดของเกยวกบระบบไฟฟา เชน หมอแปลงไฟฟาระเบดเสาไฟฟาลม ไฟฟาดบ ไฟฟาตก บลคาไฟฟาไมถกตอง เปนตน นอกจากนยงรวมไปถง การขอใชไฟฟา เปลยนขนาดมเตอรไฟฟา สามารถตดตอไดทการไฟฟาสวนภมภาคทอยในแตละพนท หรอตดตอ Call Center

Call Center ของการไฟฟาสวนภมภาค

หมายเลข 1129

3. การไฟฟานครหลวง (กฟน.)

การไฟฟานครหลวงจดตงขนเมอวนท 1 สงหาคม พ.ศ. 2501ตามพระราชบญญต การไฟฟานครหลวง พ.ศ. 2501 ซงมการแกไขเพมเตมในป พ.ศ. 2530 และ พ.ศ. 2535 เปนรฐวสาหกจประเภทสาธารณปโภค สาขาพลงงาน สงกดกระทรวงมหาดไทย มภารกจในการจดใหไดมา จาหนาย ดาเนนธรกจเกยวกบพลงงานไฟฟา และธรกจเกยวเนองหรอทเปนประโยชน แกการไฟฟานครหลวง โดยมพนทเขตจาหนายใน 3 จงหวด ไดแก กรงเทพมหานคร นนทบร และสมทรปราการ

24

หากประชาชนในเขตกรงเทพมหานคร นนทบร และสมทรปราการ ไดรบความขดของเกยวกบระบบไฟฟา เชน หมอแปลงไฟฟาระเบด เสาไฟฟาลม ไฟฟาดบ ไฟฟาตก บลคาไฟฟาไมถกตอง เปนตน นอกจากนยงรวมไปถงการขอใชไฟฟา เปลยนขนาดมเตอรไฟฟา สามารถตดตอไดทการไฟฟานครหลวงทอยในแตละพนท และมชองทางการตดตอ คอ ศนยบรการขอมลขาวสาร และศนยบรการขอมลผใชไฟฟา (MEA Call Center)

ศนยบรการขอมลขาวสารการไฟฟานครหลวง โทรศพท 0-2252-8670

ศนยบรการขอมลผใชไฟฟา (MEA Call Center) โทรศพท 1130 หรอ อเมล แอดเดรส : CallCenter@mea.or.th (ตลอด 24 ชวโมง)

4. คณะกรรมการกากบกจการพลงงาน (กกพ.)

คณะกรรมการกากบกจการพลงงาน (กกพ.) จดตงขนเมอวนท 1 กมภาพนธ พ.ศ.2551 ตามพระราชบญญตการประกอบกจการพลงงาน พ.ศ. 2550 เพอแยกงานนโยบาย และงานกากบดแล ออกจากการประกอบกจการพลงงาน โดยเปดโอกาสใหภาคเอกชน ชมชน และประชาชนมสวนรวมและมบทบาทมากขน รวมทงใหการประกอบกจการพลงงานเปนไปอยางมประสทธภาพ มความมนคง มปรมาณเพยงพอและทวถงในราคาทเปนธรรมและมคณภาพไดมาตรฐาน โดย กกพ. ทาหนาทกากบกจการไฟฟาและกจการกาซธรรมชาตภายใตกรอบนโยบายของรฐ

ในการดาเนนงานของ กกพ. มเปาหมายสงสด คอ การกากบดแลกจการพลงงานไทยใหเกดความมนคง และสรางความมนใจใหแกประชาชน โดยมการดาเนนงานทสาคญ ไดแก การจดทาแผนยทธศาสตรการกากบกจการพลงงาน การจดทารางกฎหมายลาดบรองตามกฎหมายวาดวยการประกอบกจการพลงงาน เชน การเสนอรางพระราชกฤษฎกา การออกประกาศและระเบยบเกยวกบการออกใบอนญาตการประกอบกจการพลงงาน ทงน ในการออกระเบยบและประกาศทเกยวของกบการบรหารและกากบดแลกจการพลงงานทมผไดรบผลกระทบ จะตองดาเนนการดานกระบวนการรบฟงความคดเหนดวย การออกใบอนญาตการประกอบกจการ

25

พลงงานและการอนญาตผลตพลงงานควบคม กาหนดโครงสรางคาไฟฟา โดยพจารณาปรบคาไฟฟาฐานและคาไฟฟาผนแปร (Ft) สามารถตดตอได ตามชองทางตาง ๆ

โทร: 0 2207 3599 Call Center: 1204 อเมล: support@erc.or.th

กจกรรมทายเรองท 3 หนวยงานทเกยวของดานพลงงานไฟฟาในประเทศไทย (ใหผเรยนไปทากจกรรมเรองท 3 ทสมดบนทกกจกรรมการเรยนร)

26

หนวยการเรยนรท 2

การผลตไฟฟา

สาระสาคญ การผลตไฟฟาสามารถผลตไดจากเชอเพลงและพลงงานหลายประเภท ซงเชอเพลงและ

พลงงานแตละประเภทกมขอดขอจากดทงในแงตนทนและผลกระทบ สาหรบเชอเพลงฟอสซลซงเปนเชอเพลงหลกในการผลตพลงงานไฟฟาในปจจบนกาลงจะหมดไปในอนาคต สงผลใหตองมการจดหาพลงงานทดแทนอนมาใชในการผลตพลงงานไฟฟา อยางไรกตามการผลตพลงงานไฟฟาไมวาจะเชอเพลงประเภทใด อาจสงผลกระทบตอสงแวดลอมและประชาชน ดงนนจงตองมขอกาหนดใหโรงไฟฟาตองมการดาเนนการเกยวกบการวเคราะหผลกระทบผลกระทบสงแวดลอม (EIA) และการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอมสงคมและสขภาพ (EHIA) ตวชวด

1. อธบายกระบวนการผลตไฟฟาจากเชอเพลงแตละประเภท 2. วเคราะหศกยภาพพลงงานทดแทนทมในชมชนของตนเอง 3. เปรยบเทยบขอด ขอจากดของเชอเพลงและพลงงานทใชในการผลตไฟฟา 4. เปรยบเทยบตนทนการผลตพลงงานไฟฟาตอหนวยจากเชอเพลงแตละประเภท 5. อธบายผลกระทบดานสงแวดลอมทเกดจากโรงไฟฟา 6. อธบายการจดการดานสงแวดลอมของโรงไฟฟา 7. อธบายขอกาหนดเกยวกบการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอม (EIA) และการวเคราะห

ผลกระทบสงแวดลอม สงคม และสขภาพ (EHIA) 8. เปรยบเทยบการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอม (EIA) และการวเคราะหผลกระทบ

สงแวดลอม สงคม และสขภาพ (EHIA) 9. มเจตคตทดตอโรงไฟฟาแตละประเภท

ขอบขายเนอหา เรองท 1 เชอเพลงและพลงงานทใชในการผลตไฟฟา เรองท 2 โรงไฟฟากบการจดการดานสงแวดลอม

เวลาทใชในการศกษา 45 ชวโมง สอการเรยนร

ชดวชาการใชพลงงานไฟฟาในชวตประจาวน 3 รหสวชา พว32023

27

เรองท 1 เชอเพลงและพลงงานทใชในการผลตไฟฟา พลงงานไฟฟาเปนพลงงานรปหนงทมความสาคญและมการใชงานกนมาอยางยาวนานโดยสามารถผลตไดจากเชอเพลงตาง ๆ ไดแก เชอเพลงฟอสซลและพลงงานทดแทน ปจจบนมการใชพลงงานไฟฟาเพมมากขนทาใหตองมการแสวงหาเชอเพลงชนดตาง ๆ ใหเพยงพอตอความตองการโดยแตละประเทศมสดสวนการใชเชอเพลงในการผลตกระแสไฟฟาแตกตางกนไปตามศกยภาพของประเทศนน ๆ อยางไรกตามการผลตกระแสไฟฟายงตองคานงถงผลกระทบตอสงแวดลอมจงตองมการจดการและแนวทางปองกนทเหมาะสมภายใตขอกาหนดและกฎหมายแบงเปน 5 ตอน ดงน ตอนท 1 เชอเพลงฟอสซล ตอนท 2 พลงงานทดแทน ตอนท 3 พลงงานทดแทนในชมชน ตอนท 4 ตนทนการผลตพลงงานไฟฟาตอหนวยจากเชอเพลงแตละประเภท ตอนท 5 ขอดและขอจากดของการผลตไฟฟาจากเชอเพลงแตละประเภท

ตอนท 1 เชอเพลงฟอสซล

เชอเพลงฟอสซล (Fossil Fuel) หมายถง เชอเพลงทเกดจากซากพช ซากสตวททบถมจมอยใตพนพภพเปนเวลานานหลายรอยลานปโดยอาศยแรงอดของเปลอกโลกและความรอนใตผวโลกมทงของแขง ของเหลวและกาซ เชน ถานหนนามน กาซธรรมชาต เปนตน แหลงพลงงานนเปนแหลงพลงงานทสาคญในการผลตไฟฟาในปจจบนสาหรบประเทศไทยไดมการนาเอาพลงงานฟอสซลมาใชในการผลตไฟฟาประมาณรอยละ 90

1. ถานหน (Coal) ถานหน เปนเชอเพลงประเภทฟอสซลทอยในสถานะของแขง เกดจากการทบถมกนของซากพชในยคดกดาบรรพ ถานหนมปรมาณมากกวาเชอเพลงฟอสซลชนดอน ๆ และมแหลงกระจายอยประมาณ 70 ประเทศทวโลก เชน อนโดนเซย ออสเตรเลย แอฟรกา เปนตน จากการคาดการณปรมาณถานหนทพสจนแลว ขอมล ณ ป พ.ศ. 2557 จาก BP Statistical Review of World Energy คาดวา ถานหนในโลกจะมเพยงพอตอการใชงานไปอก 110 ป และถานหนในประเทศไทยมเหลอใชอก 69 ป ซงถานหนทนามาเปนเชอเพลงสาหรบการผลตกระแสไฟฟา ไดแก ลกไนต ซบบทมนส บทมนส

28

ถานหนสวนใหญทพบในประเทศไทยเปนลกไนตทมคณภาพตา ปรมาณสารองสวนใหญท นามาใชเปนเชอเพลงในการผลตกระแสไฟฟาอยท เหมองแมเมาะ จงหวดลาปาง ในป พ.ศ. 2558 ประเทศไทยมการผลตไฟฟาดวยถานหนรอยละ 18.96 ซงมาจากถานหนภายในประเทศและบางสวนนาเขาจากตางประเทศ โดยนาเขาจากอนโดนเซยมากทสด

กระบวนการผลตไฟฟาจากถานหน การผลตไฟฟาดวยถานหน เรมจากการขนสงถานหนจากลานกองถานหนไปยงยง

ถาน จากนนถานหนจะถกลาเลยงไปยงเครองบด เพอบดถานหนใหเปนผงละเอยดกอนทจะถกพนเขาไปเผายงหมอไอนา เมอถานหนเกดการเผาไหมกจะถายเทความรอนใหแกนา ทาใหนารอนขนจนเกดไอนา จะมความดนสงสามารถขบใบพดกงหนไอนาทาใหกงหนไอนาหมนโดยแกนของกงหนไอนาเชอมตอกบเครองกาเนดไฟฟาจงทาใหเครองกาเนดไฟฟาทางาน สามารถผลตกระแสไฟฟาออกมาได

ภาพขนตอนการผลตไฟฟาดวยถานหน

การเผาไหมของถานหนจะเกดกาซไนโตรเจนออกไซด ฝนละออง และกาซ ซลเฟอรไดออกไซด ซงอาจสงผลกระทบตอสงแวดลอมและสขภาพของประชาชนทอาศยอยใกลโรงไฟฟาได ดงนนโรงไฟฟาถานหนในปจจบน เรยกวา “โรงไฟฟาเทคโนโลยถานหนสะอาด (Clean Coal Technology)” ซงมการตดตงเครองกาจดกาซไนโตรเจนออกไซด เครองกาจด

29

กาซซลเฟอรไดออกไซด และเครองดกจบฝนแบบไฟฟาสถต ทาใหลดมลสารทเกดขนจากการเผาไหม และสามารถควบคมการปลอยมลสารใหอยในเกณฑมาตรฐานตามทกฎหมายกาหนด จงไมกระทบตอสงแวดลอม

แมประเทศไทยจะเคยประสบปญหาเรองผลกระทบดานสงแวดลอมอนเกดมาจากฝนละออง กาซซลเฟอรไดออกไซด กาซไนโตรเจนไดออกไซด จากการใชถานหนลกไนตมาผลตไฟฟาของโรงไฟฟาแมเมาะ เนองจากถานหนมคณภาพไมดและเทคโนโลยในขณะนนยงไมทนสมย แตหลงจากทประเทศไทยไดมการนาเอาเทคโนโลยถานหนสะอาดมาใชในการผลตกระแสไฟฟา โดยการตดตงระบบกาจดและควบคมมลสารทมประสทธภาพสง ซงชวยรกษาสงแวดลอม ของชมชนไดเปนอยางด ปจจบนแมเมาะเปนชมชนทนาอยและมอากาศบรสทธ

2. นามน (Petroleum Oil)

นามนเปนเชอเพลงประเภทฟอสซลทมสถานะเปนของเหลว เกดจากซากสตวและซากพชทบถมเปนเวลาหลายรอยลานป พบมากในภมภาคตะวนออกกลาง สาหรบประเทศไทยมแหลง นามนดบจากแหลงกลางอาวไทย เชน แหลงเบญจมาศ แหลงยโนแคล แหลงจสมน เปนตน และแหลงบนบก ไดแก แหลงสรกต อาเภอลานกระบอ จงหวดกาแพงเพชร จากการคาดการณปรมาณนามนทพสจนแลว ขอมล ณ ป พ.ศ. 2557 จาก BP Statistical Review of World Energy คาดวานามนในโลกจะมเพยงพอตอการใชงานไปอก 52.5 ป และนามนในประเทศไทยมเหลอใชอก 2.8 ป

นามนทใชในการผลต ไฟฟาม 2 ประเภท คอ นามน เตา และ นา มนดเ ซ ล ในป พ.ศ. 2558 การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย (กฟผ.) ใชนามนผลตไฟฟาในสดสวนเพยง รอยละ 1 เทานน เนองจากมตนทนการผลตสงสาหรบการใชนามนมาผลตไฟฟานนมกจะใชเปนเชอเพลงสารองในกรณทเชอเพลงหลก เชน กาซธรรมชาต มปญหาไมสามารถนามาใชได เปนตน

กระบวนการผลตไฟฟาจากนามน 1) การผลตไฟฟาจากนามนเตาใชนามนเตาเปนเชอเพลงใหความรอนไปตมนา เพอ

ผลตไอนาไปหมนกงหนไอนาทตออยกบเครองกาเนดไฟฟา 2) การผลตไฟฟาจากนามนดเซล มหลกการทางานเหมอนกบเครองยนตในรถยนต

ทวไป ซงจะอาศยหลกการสนดาปของนามนดเซลทถกฉดเขาไปในกระบอกสบของเครองยนตทถกอดอากาศจนมอณหภมสง และเกดระเบดดนใหลกสบเคลอนทลงไปหมนเพลาขอเหวยงซงตอกบ

30

เพลาของเครองยนต ทาใหเพลาของเครองยนตหมน และทาใหเครองกาเนดไฟฟาซงตอกบเพลาของเครองยนตหมนตามไปดวยจงเกดการผลตไฟฟาออกมา

ภาพการผลตไฟฟาจากนามนดเซล

เนองจากการเผาไหมนามนในกระบวนการผลตไฟฟานน จะมการปลดปลอยกาซกามะถน กาซซลเฟอรไดออกไซด กาซไนโตรเจนออกไซด รวมทงฝนละออง ซงอาจสงผลกระทบ ตอสงแวดลอมและสขภาพของประชาชนทอาศยอยใกลโรงไฟฟาได จงไดมการตดตงเครองกาจดกาซซลเฟอรไดออกไซด (Flue Gas Desulfurization: FGD) เพอลดการปลอยกาซกามะถน และมการควบคมคณภาพอากาศใหไดตามมาตรฐานสงแวดลอม

3. กาซธรรมชาต (Natural Gas) กาซธรรมชาต เปนเชอเพลงประเภทฟอสซลทมสถานะเปนกาซ ซงเกดจากการทบถม

ของซากสตวและซากพชมานานนบลานป พบมากในภมภาคตะวนออกกลาง จากการคาดการณปรมาณกาซธรรมชาตทพสจนแลว ขอมล ณ ป พ.ศ. 2557 จาก BP Statistical Review of World Energy คาดวา กาซธรรมชาตในโลกจะมเพยงพอตอการใชงานไปอก 54.1 ป และกาซธรรมชาตในประเทศไทยมเหลอใชอก 5.7 ป

กระบวนการผลตไฟฟาจากกาซธรรมชาต

เรมตนดวยกระบวนการเผาไหมกาซธรรมชาต ในหองสนดาปของกงหนกาซทมความรอนสงมาก เพอใหไดกาซรอนมาขบกงหน ซงจะไปหมนเครองกาเนดไฟฟา จากนนจะนากาซรอนสวนทเหลอไปผลตไอนาสาหรบใชขบเครองกาเนดไฟฟาแบบกงหนไอนา สาหรบไอนาสวนท

31

เหลอจะมแรงดนตากจะผานเขาสกระบวนการลดอณหภม เพอใหไอนาควบแนนเปนนาและ นากลบมาปอนเขาระบบผลตใหมอยางตอเนอง

ภาพกระบวนการผลตไฟฟาจากกาซธรรมชาต

หมอแปลงไฟฟา

32

ตอนท 2 พลงงานทดแทน พลงงานทดแทน (Alternative Energy) ตามความหมายของกระทรวงพลงงานคอ

พลงงานทนามาใชแทนนามนเชอเพลงซงเปนพลงงานหลกทใชกนอยทวไปในปจจบนพลงงานทดแทนทสาคญ เชน พลงงานนา พลงงานลม พลงงานแสงอาทตย พลงงานความรอนใตพภพ พลงงานจากชวมวล และพลงงานนวเคลยร เปนตน

ปจจบนทวโลก โดยเฉพาะประเทศไทย กาลงเผชญกบปญหาดานพลงงานเชอเพลงฟอสซล เชน นามน กาซธรรมชาต เปนตน ทงในดานราคาทสงขน และปรมาณทลดลงอยางตอเนอง นอกจากนปญหาสภาวะโลกรอนซงสวนหนงมาจากการใชเชอเพลงฟอสซลทมากขนอยางตอเนองตามการขยายตวของเศรษฐกจโลก ดงนนจงจาเปนตองมการกระตนใหเกดการคดคนและพฒนาเทคโนโลยทใชพลงงานชนดอน ๆ ขนมาทดแทนซงพลงงานทดแทนเปนพลงงานชนดหนงทไดรบความสนใจ และภาครฐไดมนโยบายสงเสรมใหมการพฒนาเทคโนโลยดานพลงงานทดแทนอยางกวางขวางในประเทศ เนองจากเปนพลงงานทใชแลวไมทาลายสงแวดลอม

โดยพลงงานทดแทนทสาคญและใชกนอยในปจจบน ไดแก ลม นา แสงอาทตย ชวมวลความรอนใตพภพ และนวเคลยร ซงมรายละเอยดดงน

1. พลงงานลม การผลตกระแสไฟฟาจากพลงงานลมจะใชกงหนลมเปนอปกรณในการเปลยน

พลงงานลมเปนพลงงานไฟฟา โดยจะตอใบพดของกงหนลมเขากบเครองกาเนดไฟฟา เมอลมพดมาปะทะจะทาใหใบพดหมน แรงจากการหมนของใบพดจะทาใหแกนหมนทเชอมอยกบเครองกาเนดไฟฟาหมน เกดการเหนยวนาและไดไฟฟาออกมา อยางไรกดการผลตไฟฟาดวยพลงงานลมกจะขนอยกบความเรวลม สาหรบประเทศไทยมศกยภาพพลงงานลมตาทาใหผลตไฟฟาไดจากด ไมเตมกาลงการผลตตดตงพลงงานทไดรบจากกงหนลม สามารถแบงชวงการทางานของกงหนลมไดดงน

1) ความเรวลมตาในชวง 1 - 3 เมตรตอวนาท กงหนลมจะยงไมทางานจงยง ไมสามารถผลตไฟฟาออกมาได

2) ความเรวลมระหวาง 2.5 - 5 เมตรตอวนาท กงหนลมจะเรมทางาน เรยกชวงนวา “ชวงเรมความเรวลม” (Cut in wind speed)

33

3) ความเรวลมชวงประมาณ 12 - 15 เมตรตอวนาท เปนชวงทเรยกวา “ชวงความเรวลม” (Rate wind speed) ซงเปนชวงทกงหนลมทางานอยบนพกดกาลงสงสด ในชวงทความเรวลมไตระดบไปสชวงความเรวลม เปนการทางานของกงหนลมดวยประสทธภาพสงสด (Maximum rotor efficiency)

4) ชวงทความเรวลมสงกวา 25 เมตรตอวนาท กงหนลมจะหยดทางาน เนองจากความเรวลมสงเกนไป ซงอาจทาใหเกดความเสยหายตอกลไกของกงหนลมได เรยกวา “ชวงเลยความเรวลม” (Cut out wind speed)

กงหนลมขนาดใหญในปจจบนนนมขนาดเสนผานศนยกลางของใบพดมากกวา 65 เมตร ในขณะทกงหนลมขนาดทเลกลงมามขนาดประมาณ 30 เมตร (ซงสวนมากใชอยในประเทศกาลงพฒนา) สวนเสาของกงหนมความสงอยระหวาง 25 - 80 เมตร

ภาพกงหนลมเพอผลตพลงงานไฟฟา

ศกยภาพของพลงงานลมกบการผลตพลงงานไฟฟา ศกยภาพของพลงงานลม ไดแก ความเรวลม ความสมาเสมอของลม ความยาวนาน

ของการเกดลม ปจจยตาง ๆ เหลาน ลวนมผลตอการทางานของกงหนลมเพอผลตพลงงานไฟฟา ดงนนการตดตงกงหนลมเพอผลตพลงงานไฟฟาในพนทตาง ๆ จงตองพจารณาถงปจจยตาง ๆ ดงทกลาวมา และตองออกแบบลกษณะของกงหนลมทจะตดตง ไดแก รปแบบของใบพด วสดทใชทาใบพด ความสงของเสาทตดตงกงหนลม ขนาดของเครองกาเนดไฟฟา และระบบควบคมใหมลกษณะทสอดคลองกบศกยภาพของพลงงานลมในพนทนน ๆ

ปจจบนมการตดตงเครองวดความเรวลมในพนทตาง ๆ ของประเทศไทย เพอหาความเรวลมในแตละพนท ซงแผนทแสดงความเรวลมมประโยชนมากมาย เชน ใชพจารณากาหนด

34

ตาแหนงสถานทสาหรบตดตงกงหนลมเพอผลตพลงงานไฟฟา ใชออกแบบกงหนลมใหมประสทธภาพการทางานสงสด ใชประเมนพลงงานไฟฟาทกงหนลมจะสามารถผลตได และนามาใชวเคราะหและพฒนาเทคโนโลยพลงงานลมในดานตาง ๆ ใหมความเหมาะสมกบศกยภาพของพลงงานลม เปนตน

แผนทศกยภาพพลงงานลมของประเทศไทย

ความเรวลมในประเทศไทยในพนทสวนใหญเปนความเรวลมตาประมาณ 4 เมตรตอวนาท บางพนทมระดบความเรวลมเฉลย 6 - 7 เมตรตอวนาท ซงไดแก บรเวณเทอกเขาสงของภาคตะวนตกและภาคใต พ นทบางสวนตรงบร เวณรอยตอระหวา งภาคกลางกบภาคตะวนออกเฉยงเหนอ บรเวณรอยตอระหวางภาคตะวนออกกบภาคตะวนออกเฉยงเหนอ

1 ขอมล 1 ป

ขอมลนอยกวา 1 ป

35

และชายฝงบางบรเวณของภาคใต ดงนนการใชประโยชนจากพลงงานลมจงควรพฒนากงหนลมผลตไฟฟาใหมความเหมาะสมกบความเรวลมทมอย

ประเทศไทยมการนาพลงงานลมมาใชเพอผลตพลงงานไฟฟายงไมคอยแพรหลาย เนองจากความเรวลมโดยเฉลยมคาคอนขางตา ทาใหหลายพนทยงไมมความเหมาะสมทจะตดตงกงหนลมเพอผลตพลงงานไฟฟาในเชงพาณชย ทตองใชความเรวลมในระดบ 6 เมตรตอวนาท ขนไป

ภาพโรงไฟฟากงหนลมบนเขายายเทยง อาเภอสคว จงหวดนครราชสมา

2. พลงงานนา การผลตไฟฟาจากพลงงานนาโดยการปลอยนาจากเขอนใหไหลจากทสงลงสทตา

เมอนาไหลลงมาปะทะกบกงหนนากจะทาใหกงหนหมนแกนของเครองกาเนดไฟฟาทถกตออยกบกงหนนาดงกลาวกจะหมนตาม เกดการเหนยวนาและไดไฟฟาออกมา จากนนกปลอยนาใหไหลสแหลงนาตามเดม แตประเทศไทยสรางเขอนโดยมวตถประสงคหลกคอการกกเกบนาไวใชในการเกษตร ดงนนการผลตไฟฟาดวยพลงงานนาจากเขอนจงเปนเพยงผลพลอยไดเทานน

36

ภาพการผลตไฟฟาดวยพลงงานนา

โรงไฟฟาพลงนาในปจจบนทมทงโรงไฟฟาขนาดใหญและขนาดเลก ซงหลกการทางานและลกษณะของโรงไฟฟาทง 2 ประเภท มดงน

2.1 โรงไฟฟาพลงนาขนาดใหญ มกาลงผลตพลงงานไฟฟามากกวา 15 เมกะวตต จะใชนาในแมนาหรอในลานามาเปนแหลงผลตพลงงานไฟฟา โดยจะสรางเขอนกน นาไว 2 แบบ คอ 1) ในลกษณะของฝายกนนาและ 2) ในลกษณะของอางเกบนาโดยใชหลกการปลอยนาไปตามอโมงคสงนาจากทสงลงสทมระดบตากวา เพอนาพลงงานนาท ไหลไปหมนกงหนนา ใหเครองกาเนดไฟฟาทางานและผลตพลงงานไฟฟาออกมาจากนนกจะปลอยนาใหไหลลงสแมนาหรอลานาตามเดม

โรงไฟฟาพลงนา เขอนปากมล จงหวดอบลราชธาน

กนแมนามล มกาลงการผลต 136 เมกะวตต โรงไฟฟาพลงนา เขอนภมพล จงหวดตาก

กนแมนาปง มกาลงการผลต 779.2 เมกะวตต ภาพโรงไฟฟาพลงนาขนาดใหญ

37

2.2 โรงไฟฟาพลงนาขนาดเลก เปนแหลงผลตพลงงานไฟฟาทสาคญของประเทศ

ไทย จดประสงคหลกของโรงไฟฟาขนาดเลก คอ เพอใหชมชนทอยหางไกลจากระบบสายสงไฟฟา มพลงงานไฟฟาใชในครวเรอน และชวยแกปญหาขอจากดของโรงไฟฟาขนาดใหญทตองใชพนทในการกกเกบนาเปนบรเวณกวาง โรงไฟฟาพลงนาขนาดเลกมกาลงผลตพลงงานไฟฟาตงแต 200 กโลวตต จนถง 15 เมกะวตต จะใชนาในลานาเปนแหลงในการผลตพลงงานไฟฟา โดยจะกนนาไวในลกษณะของฝายกนนาใหอยในระดบทสงกวาระดบของโรงไฟฟา จากนนจะปลอยนาจากฝายกนนาใหไหลไปตามทอสงนาเขาไปยงโรงไฟฟา เพอนาพลงงานนาทไหลไปหมนกงหนของเครองกาเนดไฟฟา เพอผลตพลงงานไฟฟา จากนนจะปลอยนาลงสลานาตามเดม ซงหลกการน จะคลายคลงกบหลกการทางานของโรงไฟฟาพลงนาขนาดใหญ สาหรบโรงไฟฟาพลงนาขนาดเลกในประเทศไทย เชน โรงไฟฟาบานขนกลางจงหวดเชยงใหม โรงไฟฟาพลงนาคลองชองกลาจงหวดสระแกว เปนตน

ภาพแสดงแผนผงองคประกอบของโรงไฟฟาพลงงานนาขนาดเลก

3. พลงงานแสงอาทตย การผลตไฟฟาจากพลงงานแสงอาทตยใชเซลลแสงอาทตย (Solar Cell) ซงเปน

สงประดษฐทางอเลกทรอนกสชนดหนงทามาจากสารกงตวนาพวกซลคอนสามารถเปลยนพลงงานแสงอาทตยใหเปนพลงงานไฟฟาไดโดยตรง เซลลแสงอาทตยแบงตามวสดทใชผลตได 3 ชนดหลกๆ คอ เซลลแสงอาทตยแบบผลกเดยว เซลลแสงอาทตยแบบผลกรวม และเซลลแสงอาทตยแบบอะมอรฟส มลกษณะดงภาพ

38

ภาพเซลลแสงอาทตยแบบผลกเดยว ภาพเซลลแสงอาทตยแบบผลกรวม ภาพเซลลแสงอาทตยแบบอะมอรฟส

เซลลแสงอาทตยแตละชนดจะมประสทธภาพของการแปรเปลยนพลงงานแสงอาทตยเปนพลงงานไฟฟาตางกน ดงน

1) เซลลแสงอาทตยแบบผลกเดยว มประสทธภาพ รอยละ 10 – 16 2) เซลลแสงอาทตยแบบผลกรวม มประสทธภาพ รอยละ 10 - 14.5 3) เซลลแสงอาทตยแบบอะมอรฟส มประสทธภาพ รอยละ 4 – 9

แมพลงงานแสงอาทตยจะเปนพลงงานสะอาดแตกมขอจากดในการผลตไฟฟา โดยสามารถผลตไฟฟาไดแคชวงทมแสงแดดเทานน ประสทธภาพของการผลตไฟฟาขนอยกบความเขมรงสดวงอาทตย ซงจะมคาเปลยนแปลงไปตามเสนละตจด ชวงเวลาของวน ฤดกาล สภาพอากาศ

ศกยภาพของพลงงานแสงอาทตยกบการผลตพลงงานไฟฟา ศกยภาพของพลงงานแสงอาทตยของพนทแหงหนงจะสงหรอตา ขนกบปรมาณ

ความเขมและความสมาเสมอของรงสดวงอาทตยโดยหากมการตดตงแผงเซลลแสงอาทตยในพนททมความเขมรงสดวงอาทตยมาก ประสทธภาพการผลตไฟฟาจะสงขน ในขณะเดยวกนอณหภมของแผงเซลลแสงอาทตยทจะเพมขนจากการตากแดด จะทาใหแผงเซลลแสงอาทตยมประสทธภาพลดตาลง โดยศกยภาพของพลงงานแสงอาทตยเปนดงภาพ

ภาพเซลลแสงอาทตยแบบผลกเดยว

39

ภาพแผนทศกยภาพพลงงานแสงอาทตยเฉลยตลอดปของประเทศไทย

ความเขมแสงอาทตยของประเทศไทยมการเปลยนแปลงตามพนทและฤดกาลโดยไดรบรงสดวงอาทตยคอนขางสงระหวางเดอนเมษายน และพฤษภาคม เทานน บรเวณทรบรงสดวงอาทตยสงสดตลอดทงปทคอนขางสมาเสมออยในบรเวณจงหวดนครราชสมา บรรมย ศรสะเกษ รอยเอด ยโสธร อบลราชธาน และอดรธาน บางสวนในภาคกลางทจงหวดสพรรณบร ชยนาท พระนครศรอยธยา และลพบร สวนในบรเวณจงหวดอน ๆ ความเขมรงสดวงอาทตยยงมความไมสมาเสมอและมปรมาณความเขมตา ยงไมคมคากบการลงทนสรางโรงไฟฟาพลงงานแสงอาทตยเพอหวงผลในเชงพาณชย

ในการจดตงโรงไฟฟาพลงงานแสงอาทตยในประเทศไทย ควรคานงถงสภาพ ภมประเทศ สภาพภมอากาศดงกลาวไปแลวขางตน เพราะโรงไฟฟาพลงงานแสงอาทตยนน

40

ตองการพนทมาก ในการสรางโรงไฟฟาขนาด 1 เมกะวตต ตองใชพนทมากถง 15 -25 ไร ซงหากเลอกพนททไมเหมาะสม เชน เลอกพนททมความอดมสมบรณของธรรมชาต มตนไมใหญหนาแนนอาจตองมการโคนถางเพอปรบพนทใหโลง สงนอาจเปนการทาลายทรพยากรธรรมชาต นอกจากจะไมชวยเรองภาวะโลกรอนแลวอาจสรางปจจยททาใหเกดสภาวะโลกรอนเพมขนดวย

ตาแหนงทตดตงแผงเซลลแสงอาทตยตองเปนตาแหนงทสามารถรบแสงอาทตยไดดตลอดทงวน ตลอดทงป ตองไมมสงปลกสรางหรอสงอนใดมาบงแสงอาทตยตลอดทงวน และไมควรเปนสถานททมฝน หรอไอระเหยจากนามนมากเกนไป เพอประสทธภาพในการแปรเปลยนแสงอาทตยเปนไฟฟา

โรงไฟฟาพลงงานแสงอาทตยท ใหญทสดในประเทศไทยอยทจงหวดลพบร มขนาดกาลงการผลต 84 เมกะวตต ใชพนท 1,400 ไร แสดงดงภาพ

ภาพโรงไฟฟาพลงงานแสงอาทตย จงหวดลพบร

4. พลงงานชวมวล

ชวมวล (Biomass) หมายถง อนทรยสารทไดจากสงมชวต ทผานการยอยสลายตามธรรมชาต โดยมองคประกอบพนฐานเปนธาตคารบอน และธาตไฮโดรเจน ซงธาตดงกลาวไดมาจากกระบวนการดารงชวตของสงมชวตเหลานน แลวสะสมไวถงแมจะยอยสลายแลวกยงคงอย

ชวมวลมแหลงกาเนดมาจากภาคเกษตรกรรม ภาคอตสาหกรรม และภาคชมชน สาหรบประเทศไทยซงเปนประเทศเกษตรกรรม ทาใหมผลผลตและวสดเหลอทงจากการเกษตร ในอดตชวมวลสวนใหญจะถกทงซากใหเปนปยอนทรยหรอเผาทาลายโดยเปลาประโยชน อกทง

41

ยงเปนการสรางมลพษใหกบสงแวดลอม อนทจรงแลวผลผลตและวสดเหลอทงจากการเกษตรดงกลาวมคณสมบตเปนเชอเพลงไดอยางด ซงใหความรอนในปรมาณสง สามารถนามาใชประโยชนในการผลตพลงงานทดแทนได หรอนามาใชโดยผานกระบวนการแปรรปใหเปนเชอเพลงทอยในสถานะตาง ๆ ไดแก ของแขง ของเหลว และกาซ เรยกวา “พลงงานชวมวล”

ชวมวล สามารถนาไปใชเปนแหลงพลงงานหมนเวยน (Renewable Energy Source) ทงในรปของเชอเพลงทใหความรอนโดยตรง และเปลยนรปเปนพลงงานไฟฟา อกทงยงสามารถนามาใชเปนวตถดบ (Materials) สาหรบผลตภณฑอน ๆ ทไมใชพลงงานไดดวย เชน อาหาร ปย เครองจกสาน เปนตน

ภาพแหลงกาเนดชวมวล

42

ผลผลตทางการเกษตรทมวสดเหลอทงสามารถนามาใชเปนแหลงพลงงานชวมวลได ดงตวอยางตอไปน

ชวมวลทไดจากพชชนดตาง ๆ

ชนดของพช ชวมวล ขาว แกลบ ฟาง ขาวโพด ลาตน ยอด ใบ ซง ออย ยอดใบ กาก สบปะรด ตอ ซง มนสาปะหลง ลาตน เหงา ถวเหลอง ลาตน เปลอก ใบ มะพราว กะลา เปลอก กาบ กาน ใบ ปาลมนามน กาน ใบ ใย กะลา ทะลาย ไม เศษไม ขเลอย ราก

ชวมวลในทองถนหรอชมชนแตละชมชนอาจไมเหมอนกนขนอยกบพนทในแตละ

ทองถนวามชวมวลชนดใดบางทสามารถแปรรปเปนพลงงานหรอนามาใชประโยชนได เชน พนททมการปลกขาวมากจะมแกลบทไดจากการสขาวเปลอก สามารถนามาใชเปนเชอเพลง ใชผสมลงในดนเพอปรบสภาพดนกอนเพาะปลก หรอในพนททมการเลยงสตวมากทาใหมมลสตว สามารถนามาใชผลตกาซชวภาพและทาเปนปย เปนตน

ปจจบนในประเทศไทยมการผลตไฟฟาโดยใชชวมวลเปนเชอเพลงกนอยางแพรหลายซงมหลกการทางานจาแนกเปน 2 ประเภท ดงน

1) โรงไฟฟาพลงความรอนชวมวล การผลตไฟฟาจากชวมวลสวนใหญเลอกใชระบบการเผาไหมโดยตรง (Direct-

Fired) โดยชวมวลจะถกสงไปยงหมอไอนา (Boiler) หมอไอนาจะมการเผาไหมทาใหนารอนขนจนเกดไอนา ตอจากนนไอนาถกสงไปยงกงหนไอนา เพอปนกงหนทตออยกบเครองกาเนดไฟฟา ทาใหไดกระแสไฟฟาออกมา

43

ภาพการผลตไฟฟาจากพลงงานความรอนชวมวล

การผลตไฟฟาจากชวมวลอาจสงผลกระทบตอสงแวดลอม คอ การเผาไหม ชวมวลอาจ เกดฝน เถ าขนาดเล กลอยออกส บรรยากาศ เกดก าซคารบอนไดออกไซด กาซซลเฟอรไดออกไซด กาซไนโตรเจน และกาซอน ๆ เชนเดยวกบการเผาไหมทวไป เพอไมใหเกดผลกระทบกบสงแวดลอม จงจาเปนตองตดตงระบบในการดกจบกาซและฝนละอองทออกจากกระบวนการเผาไหมกอนปลอยกาซออกสบรรยากาศ

ระบบกาจดมลพษดงกลาวประกอบดวยระบบดกจบฝนระบบกาจดกาซซลเฟอรไดออกไซดและระบบลดปรมาณกาซไนโตรเจนออกไซด

2) โรงไฟฟากาซชวภาพ การผลตไฟฟาจากกาซชวภาพเปนการหมกหรอยอยสลายของเสย นาเสย

ของทง และมลสตวทไดจากโรงงานอตสาหกรรมการเกษตร เชน โรงงานผลตแปงมนสาปะหลง โรงงาน ผลตเหลา เบยร อาหารกระปอง ฟารมปศสตว ให ไดกาซชวภาพไดแก ม เทน คารบอนไดออกไซด ไนโตรเจน ไฮโดรเจนซลไฟด และกาซอน ๆ ไปตมนาจนเกดไอนา ตอจากนนไอนาถกสงไปยงกงหนไอนา เพอปนกงหนทตออยกบเครองกาเนดไฟฟา ทาใหไดกระแสไฟฟาออกมา

44

ภาพการผลตไฟฟาจากกาซชวภาพ

ศกยภาพของเชอเพลงชวมวลในประเทศไทย ศกยภาพของการผลตชวมวลในประเทศไทยจะประเมนจากปรมาณผลผลตทาง

การเกษตรทกอใหเกดชวมวลนน ๆ ศกยภาพชวมวลของประเทศไทย ป พ.ศ. 2552

ชนด ผลผลต (ตน) ชวมวล ปรมาณชวมวลเหลอใช

(ตน) ศกยภาพพลงงาน

(ktoe) ออย 66,816,446 ชานออย 4,190,794.31 1,428.54 ยอดและใบ 13,439,727.21 5,532.52 ขาว 31,508,364 แกลบ 3,510,598.90 1,185.87 ฟางขาว 25,646,547.96 6,216.73 ถวเหลอง 190,480 ตน/เปลอก/ใบ 170,383.17 78.41 ขาวโพด 4,616,119 ซง 584,539.15 249.62 ลาตน 2,758,777.36 1,178.11 ปาลมนามน 8,162,379 ทะลายเปลา 1,024,868.34 433.29 ใย 162,970.06 67.97 กะลา 38,959.04 17.02 กาน 2,203,740 516.62 มนสาปะหลง 30,088,025 ลาตน 2,439,236.19 1,063.60 เหงา 1,834,466.88 799.89 มะพราว 1,380,980 กาน 628990.8 229.30 กาบ 464250.9 178.36 กะลา 128936.58 54.73 ไมยางพารา 3,090,280 กง/กาน 312,118.2 110.68 รวม 145,853,073 59,539,905.20 11,938.67

ทมา : กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน

45

ถงแมวาประเทศไทยมวสดเหลอใชจากการเกษตรอยจานวนมาก สามารถใชเปนเชอเพลงผลตไฟฟาในเชงพาณชยไดแตมขอจากดในการจดหาชวมวลในปรมาณทตองการใชใหคงทตลอดปเพราะชวมวลบางประเภทมจากดบางชวงเวลาหรอบางฤดกาลและขนอยกบผลผลตเชน กากออย แกลบ เปนตน ทาใหเกดความผนผวนของราคาชวมวล นอกจากนการผลตไฟฟาดวย ชวมวลยงมขอจากด คอ มการเกบรกษาและการขนสงทยาก ตองการพนทในการเกบรกษาขนาดใหญ

5. พลงงานความรอนใตพภพ พลงงานความรอนใตพภพเปนพลงงานความรอนตามธรรมชาตทไดจากแหลงความ

รอนทถกกกเกบอยภายใตผวโลก แหลงพลงงานความรอนใตพภพจะตงอยในบรเวณทเรยกวา “จดรอน” (Hot Spots) มกตงอยในบรเวณทเปลอกโลกมการเคลอนทเขตทภเขาไฟยงคกรน และบรเวณทมชนของเปลอกโลกบาง ซงทงหมดนปรากฏใหเหนในรปของบอนาพรอนไอนารอนและบอโคลนเดอด

ภาพแหลงพลงงานความรอนใตพภพบนโลก

บรเวณแหลงพลงงานความรอนใตพภพสามารถพบไดตามบรเวณตาง ๆ ของโลก เชน ประเทศทอยดานตะวนตกของทวปอเมรกาใต และอเมรกาเหนอ ญปน ฟลปปนส อนโดนเซย ประเทศตาง ๆ บรเวณเทอกเขาหมาลย กรซ อตาล และไอซแลนด เปนตน

46

แหลงพล งงานความรอนใตพภพทอยภายในโลกม รปแบบทแตกต างกน โดยแบงเปนลกษณะใหญ ๆ ได 4 ลกษณะ คอ

5.1 แหลงทเปนไอนา (Steam Sources) เปนแหลงพลงงานความรอนใตพภพทอยใกลกบแหลงหนหลอมเหลวในระดบตน ๆ แหลงพลงงานนจะมลกษณะเปนไอนามากกวา รอยละ 95 มอณหภมของไอนารอนสงเฉลยกวา 240 องศาเซลเซยส สามารถใชผลตกระแสไฟฟาไดดทสดเพราะสามารถนาเอาพลงงานจากไอนารอนไปหมนเครองกาเนดไฟฟาไดโดยตรง

5.2 แหลงทเปนนารอน (Hot Brine Sources) สวนใหญจะเปนนาเคม จะมอณหภมตากวา 180 องศาเซลเซยส และบางแหลงอาจมกาซธรรมชาตรวมอยดวย

5.3 แหลงทเปนหนรอนแหง (Hot Dry Rock) เปนแหลงทสะสมพลงงานความรอนในรปของหนเนอแนนโดยไมมนารอนหรอไอนาเกดขนเลย การนาแหลงทเปนหนรอนแหงนมาใชประโยชนจะตองมการอดนาลงไปเพอใหนาไดรบพลงงานความรอนจากหนรอนนน จากนนจงจะทาการสบนารอนนขนมาใชผลตไฟฟา

5.4 แหลงทเปนแมกมา (Molten Magma) เปนแหลงพลงงานความรอนทมอณหภมสงกวา 650 องศาเซลเซยส สวนใหญจะพบในแองใตภเขาไฟ ในปจจบนยงไมสามารถนามาใชผลตไฟฟาได

ประเทศไทยมแหลงพลงงานความรอนใตพภพทมศกยภาพเปนแหลงผลตพลงงานไฟฟาไดนอย จงมการผลตไฟฟาจากความรอนใตพภพเพยงแหงเดยว คอ โรงไฟฟาพลงงานความรอนใตพภพฝาง ตงอยทตาบลมอนปน อาเภอฝาง จงหวดเชยงใหม โดยไดเรมเดนเครองเมอวนท 5 ธนวาคม พ.ศ.2532 มขนาดกาลงผลต 300 กโลวตต มหลกการทางาน คอ นานารอนจากหลมเจาะไปถายเทความรอนใหกบของเหลวหรอสารทางาน (Working Fluid) ทมจดเดอดตาจนกระทงเดอดเปนไอ แลวนาไอนไปหมนกงหนเพอขบเครองกาเนดไฟฟาผลตไฟฟาออกมา

47

ภาพโรงไฟฟาพลงความรอนใตพภพฝางของ กฟผ.

พลงงานความรอนใตพภพมขอจากด คอ ใชไดเฉพาะในพนททมศกยภาพพลงงานความรอนใตพภพอยเทานน นอกจากนการใชพลงงานความรอนใตพภพอาจมกาซและนาทม แรธาตทเปนอนตรายตอรางกาย

6. พลงงานนวเคลยร พลงงานนวเคลยร คอ พลงงานทเกดจากการเปลยนแปลงภายในนวเคลยสของ

อะตอมซงมนษยไดมการนาพลงงานนวเคลยรมาใชประโยชนในหลายดาน เชน การแพทย เกษตรกรรม อตสาหกรรม และการผลตไฟฟา เปนตน

การผลตไฟฟาจากพลงงานนวเคลยรเหมอนกบโรงไฟฟาพลงความรอนทวไป แตกตางกนทแหลงกาเนดความรอน โรงไฟฟาพลงความรอนจะใชการเผาไหมของเชอเพลงฟอสซล เชน ถานหน กาซธรรมชาต และนามน เปนตน สวนโรงไฟฟาพลงงานนวเคลยรใชปฏกรยาแตกตวนวเคลยสของอะตอมของเชอเพลงนวเคลยรทเรยกวา “ปฏกรยานวเคลยรฟชชน” (Nuclear Fission) ผลตความรอนในถงปฏกรณนวเคลยรธาตทสามารถนามาใชเปนเชอเพลงในโรงไฟฟาพลงงานนวเคลยร คอ ยเรเนยม – 235 ซงเปนธาตตวหนงทมอยในธรรมชาตโดยนวเคลยสของเชอเพลงนวเคลยรทจะแตกออกไดเปนธาตใหม 2 ธาต พรอมทงใหพลงงานหรอความรอนจานวนมหาศาลออกมา ความรอนทเกดขนนสามารถนามาใหความรอนกบนาจนเดอดกลายเปนไอนาไปหมนกงหนไอนาทตอกบเครองกาเนดไฟฟากจะสามารถผลตกระแสไฟฟาได

48

ภาพโรงไฟฟาพลงงานนวเคลยร โรงไฟฟาพลงงานนวเคลยรโดยทวไปมสวนประกอบสาคญ 3 สวน ไดแก 1) สวนผลตไอนามอปกรณสาคญ ไดแก เครองปฏกรณนวเคลยร ซงภายในบรรจ

แทงเชอเพลงนวเคลยร 2) สวนผลตไฟฟามอปกรณสาคญ ไดแก กงหนไอนาและเครองกาเนดไฟฟา 3) สวนระบายความรอน มอปกรณสาคญ ไดแก หอระบายความรอน โดยเฉพาะ

อยางยงโรงไฟฟาทอยไกลจากทะเลจะตองมหอระบายความรอนเพอชวยในการระบายความรอนของโรงไฟฟา แตถาเปนโรงไฟฟาพลงงานนวเคลยรทอยตดทะเล จะระบายความรอนออกสทะเลซงจะมการควบคมอณหภมไมใหเกดผลกระทบตอสงแวดลอม

ภาพโรงไฟฟาพลงงานนวเคลยร Isar

และหอระบายความรอนประเทศเยอรมน ภาพโรงไฟฟาพลงงานนวเคลยรตงอยตดทะเล

ในประเทศเกาหลใต

ถงปฏกรณ

เครองผลต

ไอนา กงหนไอนา เครองผลตกระแสไฟฟา

เครองควบแนน

แทงเชอเพลง

เครองควบคมความดน

ไอนา สงไฟฟาไปยงครวเรอน

อาคารคอนกรต

คลมเครองปฏกรณ

แทงควบคม

ระบบระบายความรอนวงจร 1 ระบบระบายความรอนวงจร2

49

การจดการเชอเพลงนวเคลยรทใชแลว

โรงไฟฟาพลงงานนวเคลยรรนใหมมอายการใชงาน 60 ป สามารถเดนเครองตอเนองเปนเวลานานถง 18 เดอน กอนทจะหยดเพอเปลยนเชอเพลงและบารงรกษา สวนเชอเพลงทใชแลวซงเปนสารกมมนตรงสจะถกเกบอยางปลอดภยภายในโรงไฟฟาโดยสามารถเ ก บ แบบเปยกในส ระ นา หรอเกบแบบแหงในถง คอนก รต สา ห ร บ ว ธ ก า ร จดเกบกากกมมนตรงสแบบถาวรจะเกบโดยการบรรจในถงเกบซงทาจากเหลกกลา (Stainless Steel) แลวนาไปฝงใตดนลกประมาณ 500 เมตร ในโครงสรางทมนคง นอกจากนเชอเพลงนวเคลยร ใชแลวบางสวนยงสามารถนาไปแปรสภาพเพอนากลบมาใชใหมได ซงจะชวยลดปรมาณของเสยไดมากถงรอยละ 95

ภาพการเกบเชอเพลงใชแลวแบบเปยก

ภาพการเกบเชอเพลงใชแลวแบบแหง

แทงเชอเพลงถกเกบใน

บอนาภายในโรงไฟฟา

50

ความปลอดภยของโรงไฟฟาพลงงานนวเคลยร 1) ดานการออกแบบและการกอสราง ภายในโรงไฟฟาจะมโครงสราง 5 ชน เพอ

ปองกนรงสรวไหล ซงชนสดทายคอ โครงสรางอาคารคลมปฏกรณทาจากคอนกรตเสรมเหลกหนาประมาณ 2 เมตร จงทาใหไมมรงสรวไหลออกสภายนอก และมความแขงแรงทนทานสามารถทนตอการชนของเครองบนได นอกจากนโรงไฟฟาพลงงานนวเคลยรถกออกแบบใหหยดเดนเครองอตโนมตเมอสภาวะภายในหรอภายนอกไมปกต ไมวาจะเปน อณหภม ความดน รงส ในอาคารเครองปฏกรณสงเกนกาหนด หรอเกดแผนดนไหว

ภาพแบบจาลองโครงสรางอาคารคลมปฏกรณ ภาพตดขวางผนงอาคารคลมปฏกรณ

ภาพการทดสอบผนงอาคารคลมปฏกรณโดยการชนของเครองบน

51

2) ดานการอบรมพนกงานเดนเครอง พนกงานเดนเครองจะตองสอบใบอนญาตเดนเครอง ทงภาคทฤษฎและภาคปฏบตในหองควบคมจาลองโดยพนกงานตองสามารถตดสนใจแกไขปญหาและเหตขดของตาง ๆ ไดภายในระยะเวลาทกาหนด โดยใบอนญาตทไดเฉพาะสาหรบแบบปฏกรณนวเคลยรและขนาดทกาหนดเทานน ในทก 2 - 3 ป พนกงานเดนเครองจะตอง เขารบการอบรมเพมเตมและสอบเพอตอใบอนญาต ทงนพนกงานทกคนในโรงไฟฟาพลงงานนวเคลยร จะไดรบการอบรมวฒนธรรมความปลอดภย โดยมมาตรการสงเสรม สนบสนน และจงใจ ใหทกคนตระหนกวาความปลอดภยเปนเรองสาคญ ซงทกคนมสวนรวมในการสอดสองดแล ปองกนและแกไข

ภาพหองควบคมจาลองโรงไฟฟาพลงงานนวเคลยร

3) ดานการกากบดแลความปลอดภย นอกจากความปลอดภยในระบบปฏบตการของโรงไฟฟาพลงงานนวเคลยรแลว ทกประเทศทมโรงไฟฟาพลงงานนวเคลยร จะตองมหนวยงานทกากบดแลความปลอดภยโรงไฟฟาพลงงานนวเคลยร โดยการดาเนนการทกอยางจะตองเปนไปตามมาตรฐานดานความปลอดภยของทบวงการพลงงานปรมาณระหวางประเทศ (International Atomic Energy Agency : IAEA) ซง IAEA จะตรวจสอบโรงไฟฟากอนเดนเครอง ตรวจสอบ การเคลอนยายเชอเพลงเขา - ออก จากเครองปฏกรณ ตดตงกลองวงจรปดเพอตดตามการทางาน และสมตรวจโดยไมแจงลวงหนาปละ 2 - 3 ครง ซงหากการเดนเครองโรงไฟฟาไมเปนไปตามขอกาหนดดานความปลอดภย โรงไฟฟาจะถกสงใหหยดเดนเครองเพอแกไข จะสามารถเดนเครองไดอกเมอไดรบการตรวจสอบและผานขอกาหนดดานความปลอดภยแลว

52

การปฏบตตนใหถกตองในการใชพลงงานนวเคลยร

การใชพลงงานทกรปแบบ เชน พลงงานไฟฟา พลงงานเชอเพลง พลงงานความรอน หรอพลงงานนวเคลยร ลวนมขอจากด ดงนนนอกจากจะศกษาถงประโยชนทไดรบแลวยงคงตองศกษาถงผลกระทบทอาจเกดขนจากการใชและความปลอดภยในการใชพลงงานทกรปแบบ แมวาจะมประโยชนมากมาย แตถาหากใชดวยความประมาท ขาดความระมดระวง ขาดความรกอาจจะทาใหไดรบอนตรายได พลงงานนวเคลยรกเชนกนตองใชอยางรเทาทนและปฏบตตนตามขอควรปฏบตกจะปลอดภยไดโดยเฉพาะจากรงส

ปกตแลวรงสเปนสงทเราไดรบจากธรรมชาตตลอดเวลาในชวตประจาวน ไมวาจะเปนรงสจากพนโลกหรอจากนอกโลก เชน รงสคอสมก อากาศทเราหายใจ อาหาร และนาทบรโภค การรบชมโทรทศน ผนงบาน พนอาคาร ผนงโรงเรยน และททางานลวนประกอบดวยสารกมมนตรงสทงสน หรอพดไดวารงสสามารถพบไดในสงแวดลอมรอบ ๆ ตวเรา แมแตในรางกายของเราเองกมธาตกมมนตรงสอยเชนกน (ธาตโพแทสเซยม - 40 หรอ K - 40 เปนแหลงกมมนตภาพรงสหลกในรางกายของมนษย) สวนรงสจากโรงไฟฟาพลงงานนวเคลยรนนถอเปนรงสทมนษยผลตขน ซงเมอเปรยบเทยบกบรงสทเราไดรบจากธรรมชาตแลวถอวามคานอยกวามาก

ภาพสดสวนของปรมาณรงสในสงแวดลอม

53

ภาพรงสในชวตประจาวน

แหลงกาเนดพลงงานนวเคลยรมอยทกหนแหง แตกมสถานทบางแหงทอาจม ตนกาเนดรงสหรอมสารกมมนตรงสซงถกนามาใชประโยชนในดานตาง ๆ เชน การแพทย เกษตรกรรม อตสาหกรรม เปนตน ซงสถานททมตนกาเนดรงสหรอสารกมมนตรงสนนสามารถสงเกตไดจากสญลกษณรปใบพดสมวงแดงหรอดาบนพนสเหลอง

ภาพสญลกษณแสดงสถานททมตนกาเนดรงส

54

ตวอยางสถานททมการใชสารกมมนตรงส ไดแก 1. โรงพยาบาล 2. โรงงานอตสาหกรรมทใชสารกมมนตรงสในเครองมอ เครองจกร 3. สถาบนวจยทใชสารกมมนตรงส เชน สถาบนเทคโนโลยนวเคลยรแหงชาต

(องคการมหาชน) เปนตน 4. สถาบนการศกษาทใชสารกมมนตรงสเพอจดการเรยนการสอนและการวจย

หลกการปองกนอนตรายจากรงส มอย 3 ขอ ไดแก 1. เวลา (Time) : การปฏบตงานทางดานรงสตองใชเวลานอยทสด เพอปองกน

ไมใหรางกายไดรบรงสเกนมาตรฐานทกาหนดไวสาหรบบคคล 2. ระยะทาง (Distance) : ความเขมของรงสจะลดลงไปตามระยะทางทหางจาก

สารตนกาเนดรงส 3. การกาบง (Shielding) : ความเขมของรงสจะลดลงเมอผานวสดกาบง ซงจะ

มากหรอนอยขนอยกบพลงงานของรงส คณสมบต ความหนาแนน และความหนาของวสดทใชในการกาบง

55

ตอนท 3 พลงงานทดแทนในชมชน วกฤตการณดานพลงงานไดกอตว และมแนวโนมทวความรนแรงเพมมากขน ทงจากการ

ขาดแคลนแหลงพลงงาน และผลกระทบของการใชพลงงาน ทมตอสภาวะสงแวดลอม ดงนน ทกภาคสวนจงตองตระหนกถงวกฤตการณเหลาน และพยายามคดคนเพอหาทางออก หนทางหนงในการแกไขวกฤตการณดงกลาว คอ การใชพลงงานทดแทน

เนองจากแตละทองถนมโครงสรางพนฐาน สภาพแวดลอมและวตถดบทจะนามาแปลงสภาพเปนพลงงานเพอใชงานในทองถนทแตกตางกนออกไป ดงนนแตละทองถน หรออาจจะเรมตนทครวเรอน จะตองพจารณาวามอะไรบางทมศกยภาพ เพยงพอทจะนามาผลตเปนพลงงานเพอใชในครวเรอน หรอทองถนของตนเองไดบาง อาทเชน เชอเพลงชวมวล (Biomass) ซงเปนวสดหรอสารอนทรยทสามารถเปลยนแปลงเปนพลงงานได ชวมวลนบรวมถงวสดเหลอทงทางการเกษตร เศษไม ปลายไมจากอตสาหกรรมไม มลสตว ของเสยจากโรงงานแปรรปทางการเกษตร และของเสยจากชมชน หรอกากจากกระบวนการผลตในอตสาหกรรมการเกษตร เชน แกลบ ชานออย เศษไม กากปาลม กากมนสาปะหลง ซงขาวโพด กาบและกะลามะพราว และสาเหลา เปนตน

เชอเพลงชวภาพ (Biofuel) เชอเพลงทไดจากชวมวล (Biomass) เปนพลงงานทไดจากพชและสตวโดยมพนฐานจากการสงเคราะหแสงแลวเกบรวบรวมพลงงานจากดวงอาทตยเอาไว ในรปของพลงงานเคม หรอองคประกอบของสงมชวตหรอสารอนทรยตาง ๆ รวมทงการผลต จากการเกษตรและปาไม เชน ไมฟน แกลบ กากออย วสดเหลอใชทางการเกษตรอน ๆ พลงงานแสงอาทตย พลงงานนาตลอดจนพลงงานลม พลงงานความรอนใตพภพ เปนตน

เมอครวเรอน หรอทองถนทราบศกยภาพวาตนเองมความพรอมทจะผลตพลงงาน จากแหลงใดมากทสดแลว กสามารถพจารณาดาเนนการได โดยอาจเรมจากการไปศกษาดงาน หรอขอคาแนะนาจากหนวยงานทเกยวของ เชน จากครวเรอน หรอทองถนทประสบความสาเรจ ในการผลตพลงงานขนใชเอง หรอจากหนวยงานราชการ รวมถงสถาบนการศกษาตาง ๆ ซงจะ ทาใหไดแนวทางในการพฒนาพลงงานทองถนขนใชเองอยางเหมาะสมและมโอกาสประสบความสาเรจสง

ชมชนแตละชมชนจะมศกยภาพของแตละชมชนแตกตางกนไปตามศกยภาพของแตละพนท เชน พนททมการเลยงสตวจานวนมากกจะมศกยภาพในการนามลสตวมาทาไบโอกาซ หรอพนททมการเพาะปลกออย หรอมนสาปะหลง กจะมศกยภาพในการนามาทาชวมวล เปนตน

ตวอยาง องคกรปกครองสวนทองถนทไดใหความสาคญกบการผลตพลงงานทดแทนใชอยางเปนรปธรรม

56

1. พลงงานทดแทนจากกระแสลม

องคกรปกครองรปแบบพเศษอยาง "เมองพทยา" อาเภอบางละมง จงหวดชลบร กมความตนตวในการคดหาพลงงานทดแทน คอ กงหนลมมาใช เพอลดการพงพานามนเชนกน

โครงการนเกดขนเนองจากบนเกาะลานมประชากรอาศยอย 489 ครวเรอน หรอประมาณ 3,000 คน ไมรวมประชากรแฝงอกกวา 2,000 คน และยงมนกทองเทยวทงไทยและตางชาตทหลงไหลเขามาพกผอนอยบนเกาะอกประมาณ 60,000 คนตอเดอน การผลตไฟฟาบนเกาะยงตองพงพาเครองปนไฟของการไฟฟาสวนภมภาค (กฟภ.) ทตองใชนามนดเซลเปนตนทนหลกทมราคาสงขนทกวนนอกจากจะมตนทนการผลตไฟสงขนเรอย ๆ เครองปนไฟแบบเดมยงเกดการชารดอยบอยครงทาใหเครองใชไฟฟาตามบานและสถานประกอบการบนเกาะไดรบความเสยหายจากเหตกระแสไฟฟาตก และบางวนกระแสไฟฟาทผลตไดกไมเพยงพอตอความตองการดวย

เมองพทยา จงมแนวคดหาพลงงานรปแบบใหมมาทดแทนนามน โดยคานงถงปญหาสงแวดลอมเปนสาคญ ทงยงนอมนาแนวพระราชดารของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว ในดานการใชพลงงานทดแทน และการพงพาตวเองอยางยงยนมาใช โดยการคดเลอกพนทเกาะลานทมความเหมาะสมทางสภาพภมประเทศ ทงกระแสลมและพลงงานแสงอาทตย ซ งสามารถผลตกระแสไฟฟาไดทงป และยงเปนการชวยสงเสรมการทองเทยว และเปนแหลงเรยนรพลงงานทดแทนอกทางหนงดวย

บรเวณหาดแสมหางจากจดเนนนมสาวประมาณ 20 เมตร คอ ทาเลทถกเลอกใหเปนสถานทตดตงกงหนลม โดยแบงการดาเนนงานออกเปน 3 ระยะ ระยะละ 15 ตน รวมทงสนมกงหนลม 45 ตน จากการตรวจวดความเรวลมทเกาะลานพบวามความเรวลมเฉลยทประมาณ 4 - 5 กโลเมตรตอวนาท ซงจะทาใหระบบกงหนลมผลตกระแสไฟฟาไดท 25 - 30 กโลวตต และหากมลมเฉลยตอเนองประมาณ 10 ชวโมง จะทาใหระบบสามารถผลตกระแสไฟฟาไดประมาณ วนละ 200 หนวย และลดการใชนามนดเซลเพอผลตกระแสไฟฟาไดถงวนละประมาณ 200 ลตร หรอประมาณรอยละ 20 ของปรมาณการใชนามนดเซล ขณะทตนทนการผลตไฟฟาจากกงหนลม อยทหนวยละ 6 บาท ซงถกกวาการใชนามนดเซลเปนเชอเพลงถง 3 บาท

การตดตงกงหนลม พรอมทงระบบควบคม จนเรมตนเดนเครองผลตกระแสไฟฟา สาเรจตงแตเดอนพฤศจกายน ป พ.ศ. 2550 โดยพลงงานทไดจากการหมนของกงหนลม จะถกเกบรวบรวมทหองสารองพลงงาน ซงทาหนาทคลายแบตเตอรกอนใหญทควบคมการสงการไดทง

57

2 ระบบ คอ ระบบส งการโดยมนษย และระบบคอมพวเตอร ในระยะแรกกระแสไฟฟา ทผลตได ถกจายเพอใชงานโดยตรงบรเวณทาหนาบาน บรเวณหาดแสม และกระแสไฟฟาสาธารณะตาง ๆ บนเกาะ แตในปจจบนกระแสไฟฟาถกจายรวมเขาสระบบของการไฟฟา สวนภมภาค กอนทจะกระจายตามสายสงเพอใชงานในชมชนตอไป

2. พลงงานทดแทนจากพลงนา โรงไฟฟาพลงนา ชมชนบานคลองเรอ หม 9 ตาบลปากทรง อาเภอพะโตะ จงหวด

ชมพร เปนแหลงตนนาอยในพนทลมนาหลงสวนตอนบนในเขตรกษาพนธสตวปาควนแมยายหมอน สภาพพนทเปนปาดบชนบนภเขาสลบซบซอน มความหลากหลายทางชวภาพสง มงคงดวยทรพยากรธรรมชาต คลองเรอเปนชมชนขนาดเลก มประชากรอาศยอย 81 ครวเรอน รวมทงสน 183 คน ภายในหมบานไมมกระแสไฟฟาในป พ.ศ. 2537 หนวยอนรกษและจดการตนนาพะโตะ กรมอทยานแหงชาตสตวปาและพนธพช ไดจดทาโครงการ “คนอย - ปายง” ตามแนวพระราชดารในสมเดจพระนางเจาสรกต พระบรมราชนนาถ สรางการมสวนรวมของชมชน เพอสรางความมนคงดานเศรษฐกจแกชมชนภายใตกรอบการอนรกษสงแวดลอม มการจดการการใชประโยชนและปกปองรกษาทรพยากร ผสมผสานภมปญญาชาวบานและเทคโนโลยอยางเหมาะสม สงเสรมความรใหชมชนเขมแขงตามหลกปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง ทาใหชมชนพฒนาทางความคดและกลไกในการดแลตนเองมากขนสามารถบรหารจดการทรพยากรดน นา ปาไม ใหดารงชวตอยรวมกบปาไมอยางสมดล อยางไรกตามชมชนบานคลองเรอ เปนหมบานทไมมไฟฟาใชและเปนความฝนอนสงสดของชมชนทตองการใหลกหลานในหมบานไดเหนขาวสารภายนอก ซงถอเปน “แสงสวางแหงปญญา” และชาวบานคลองเรอ ยงคงแสวงหาแหลงความรและภมปญญาจากการเดนทางไปดงานในทตาง ๆ อยางตอเนอง

ตอมาในป พ.ศ. 2551 ไดมโครงการการจดการความรดานพลงงานไฟฟาในพนทภาคใต โดยความรวมมอระหวางนกวชาการจากคณะสงคมสงเคราะหศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร และคณะวศวกรรมศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร มหาวทยาลยชวตเมองนครศรธรรมราชภายใตการสนบสนนจาก การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย (กฟผ.) ซงไดรวมทางานกบชมชนบานคลองเรอ โดยใชกระบวนการทางานแบบมสวนรวมเรมตนจากการศกษาศกยภาพของชมชนในดานสงคม และทรพยากรธรรมชาต พรอม ๆ กบการเปดโลกทศน นาผนาชมชนศกษาดงานดานการผลตไฟฟา จากแหลงพลงงานตาง ๆ ทงจากเชอเพลง ถานหน นาตก และชวมวลในพนทภาคเหนอและพบวาชมชนบานคลองเรอ มความพรอมในดานตาง ๆ โดยเฉพาะศกยภาพทางทรพยากร (นา) และความเขมแขงของชมชน ดงนนทมงานดานวศวกรรมศาสตร จงเรมศกษารายละเอยดดานเทคนค ศกษาความเปนไปไดในการกอสรางโรงไฟฟาพลงนา บรเวณนาตกเหวตา

58

จนทร หลงจากการสารวจ เกบขอมลสภาพพนท ชมชนจงไดเลอกโรงไฟฟาทมกาลงการผลต 100 กโลวตต ทไมสงผลกระทบตอสภาพทางธรรมชาตและสงแวดลอม ตลอดจนวถการดารงชวตของชมชนทมมาแตเดม ในระหวางการดาเนนโครงการชมชนมสวนรวมในทกขนตอนมการเตรยมชางชมชนเขาอบรมเพมพนความร เรองการเดนระบบผลตไฟฟา การดแลรกษาเครองจกรอปกรณ ตลอดจนรวมกนวางแผนการกอสราง การระดมทน การประสานความรวมมอกบภาคตาง ๆ จนเกดองคกร / กลไกใหมขนมา ทงในระดบจงหวดและในระดบชมชน

การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย (กฟผ.) ไดเลงเหนถงศกยภาพทางทรพยากร โดยการนาทรพยากรมาใชใหเกดประโยชนสงสดและการสรางความเขมแขงของชมชนเพอใหเกดการพฒนาพลงงานอยางยงยน จงจดสงเจาหนาทศกษารายละเอยดความเปนไปไดของการพฒนาโรงไฟฟาชมชนบานคลองเรอ และใหการสนบสนน ดงน

1) เครองกาเนดไฟฟาพรอมอปกรณประกอบ ซงเปนผลงานการวจยเครองกาเนด ไฟฟาขนาดเลกของมหาวทยาลยเทคโนโลยพระจอมเกลาธนบร จากทนการวจยของ กฟผ.

2) งบประมาณสาหรบการจดหาระบบสงไฟฟา จากโรงไฟฟาไปยงหมบาน จานวน 9,000,000 บาท (เกาลานบาท)

3) สนบสนนบคลากรผเชยวชาญเครองจกรอปกรณและใหคาแนะนารวมกบชมชน ระหวางการกอสรางทกขนตอน

ภาพโรงไฟฟาพลงนาชมชนบานคลองเรอ อาเภอพะโตะ จงหวดชมพร

การสรางโรงไฟฟาพลงนาชมชนบานคลองเรอแหงน นอกจากจะทาใหชมชนมไฟฟาใชแลว ยงเปนการกระตนใหคนในชมชนและจากชมชนอน ๆ ไดตระหนกถงความสาคญและคณคาของการรกษาปาเพอสวนรวม ซงชวยใหเจาหนาทของหนวยพทกษปาและเขตปองกนรกษาสตวปา ในพนทสามารถปฏบตงานไดอยางมประสทธภาพมากขน การใชบทเรยน โรงไฟฟาพลงนาชมชนใน

59

ฐานะทเปนเครองมอในการพฒนาชมชนใหเขมแขงและจดการทรพยากรธรรมชาต สงแวดลอมแบบบรณาการ และทสาคญทสด คอการสรางศนยรวมพลงชมชนตาง ๆ ทมศกยภาพคลาย ๆ กน รวมตวกนเปนเครอขายจดการ ดน ปา นา ไฟฟา อยางยงยนและเขมแขงตอไป

ปญหาเรองพลงงาน จงเปนปญหาเชงโครงสรางทเกยวของทงการเมอง เศรษฐกจ สงคม วฒนธรรม และสภาพแวดลอม ซงการแกไขปญหาไมใชแคการกาหนดนโยบายจากสวนบนเทานน แตตองสรางกระบวนการเรยนรใหเกดขนกบประชาชน สรางการมสวนรวมในการรวมคด รวมทาตงแตระดบทองถน ซงตองคานงถงทรพยากร แหลงพลงงานในทองถน การกาหนดมาตรการในการอนรกษพลงงานและการพฒนาเทคโนโลยพลงงานทดแทน การจดการพลงงานระดบทองถนจงเปนกระบวนการหนงทชวยแกไขปญหาทกลาวมาขางตน เนองจากเปนเวท การเรยนรททาใหชมชนไดเหนสถานภาพพลงงานของชมชนเอง และไดตระหนกในศกยภาพ ของชมชนดานการจดการทรพยากรภายใน ตลอดจนไดรแนวทางในการแกไขปญหาและ มเปาหมายรวมกนในการจดการพลงงานของชมชน โดยเลอกเทคโนโลยทเหมาะสมกบชมชนนน ๆ นอกจากนยงชวยใหเกดการกระจายอานาจสทองถน และยกระดบขดความสามารถของประชาคมทองถน ในระดบองคการบรหารสวนตาบล อาเภอ จงหวด โดยชมชนไดเขามามสวนรวมอยางเปนรปธรรมในการแกไขปญหาดานพลงงานของชมชนเอง อนเปนกระบวนการแหงประชาธปไตยทชวยลดความขดแยงทเกดขนและกอใหเกดพลงของภาคประชาชน ทงยงชวยใหเกดการสรางงาน ในทองถน นาไปสการพฒนาชนบทและการพฒนาประเทศอยางยงยนตอไป

ตอนท 4 ตนทนการผลตพลงงานไฟฟาตอหนวยจากเชอเพลงแตละประเภท

การพจารณาตนทนของการผลตไฟฟาของพลงงานทดแทนประกอบไปดวย 1. มลคาในการวจยและพฒนาระบบของการผลตไฟฟาดวยพลงงานทดแทน (Research

and Development Cost) เปนคาใชจายจมหรอคาใชจายในอดต (Sunk Cost) มกไมนามาพจารณาผลประโยชนหรอตนทน เพราะไมมผลตอการจะลงทนหรอไมลงทนในการตดตงระบบ

2. มลคาการลงทนหรอการจดหาการตดตงระบบผลตไฟฟาดวยพลงงานทดแทน (Investment Cost) เปนคาใชจายทเกดขนเพอทาใหเกดความพรอมทจะดาเนนการระบบ ไดแก

2.1 มลคาทดน ขนาดพนทขนอยกบสวนประกอบของโรงไฟฟาพลงงานทดแทนแตละประเภท ซงพนทแตละแหงจะมราคาประเมนทแตกตางกน

60

2.2 มลคาวสดอปกรณทใชในการผลตไฟฟา เชน มลคากงหนลมทใชในโรงไฟฟาพลงงานลม หรอมลคาแผงเซลลแสงอาทตยทใชในโรงไฟฟาพลงแสงอาทตย เปนตน

2.3 มลคาการตดตงระบบ คอ คาใชจายในการตดตงซงประกอบไปดวย คาปรบพนท เชน การทาถนนเพอความสะดวกในการขนสงวตถดบ คาระบบเสรม เชน หมอแปลงไฟฟา คาเชอมโยงระบบ เปนตน

3. มลคาการปฏบตงานและการบารงรกษาซงมรายละเอยดคาใชจายจาแนกไดดงน 3.1 คาการปฏบตงานเปนคาใชจายในการดาเนนการ เชน คานา - คาไฟ คาแรง

คาโทรศพท คาขนสง คาโฆษณาประชาสมพนธ คาประกนตาง ๆ คาฝกอบรม คาอะไหล คาทปรกษา เปนตน เปนคาใชจายทจานวนเงนไมเปลยนแปลงตามปรมาณการผลต ไมวาจะทาการผลตในปรมาณมากหรอนอยกตาม

3.2 คาบารงรกษา เปนคาใชจายในการบารงรกษาวสดอปกรณ เครองจกรและสงกอสรางเพอใหดาเนนการตอไปไดตลอดอายของระบบ

61

ตารางเปรยบเทยบตนทนการผลตตอหนวยของพลงงานไฟฟาทผลตจากเชอเพลง แตละประเภท ขนาด 1,000 เมกะวตต

ประเภท ตนทนการผลต (บาท/หนวยไฟฟา) พลงงานลม 5.00 – 6.00

พลงนาขนาดเลก 2.50 – 2.70 พลงงานแสงอาทตย 8.00 – 9.00

ชวมวล 3.00 - 3.50 ถานหนนาเขา 2.50 – 3.00

นวเคลยร 2.50 – 3.00 ทมา : การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย

เนองจากการผลตไฟฟาจากพลงงานแสงอาทตยและพลงงานหมนเวยนอน ๆ ยงมตนทนการผลตราคาสงเมอเทยบกบการผลตไฟฟาจากโรงไฟฟาทใชเชอเพลงจากฟอสซล ดงนนการจดการมาตรการสงเสรมเพอสรางสงจงใจใหกบนกลงทนเกดขน เรยกวา มาตรการสวนเพมราคารบซอไฟฟาจากพลงงานหมนเวยน ระบบ Adder (Adder Cost) เปนการใหเงนสนบสนนการผลตตอหนวยการผลต เปนการกาหนดราคารบซอในอตราพเศษหรอเฉพาะสาหรบไฟฟาทมาจากพลงงานหมนเวยน ภายในระยะเวลารบซอไฟฟาทชดเจนและแนนอน

ชวงทผานมาประเทศไทยไดมการสนบสนนใหมการลงทนดานพลงงานทดแทนมากขน โดยใชมาตรการสวนเพมราคารบซอไฟฟา ระบบ Adder การมสวนเพมราคารบซอไฟฟา มวตถประสงคเพอชดเชยตนทนการลงทน (Capital Cost) ทมราคาสงกวาโรงไฟฟาทใชเชอเพลงปกต คาสวนเพมราคารบซอไฟฟานเปลยนแปลงตามประเภทของแตละพลงงานทดแทน โดยเฉพาะโรงไฟฟาพลงงานแสงอาทตยไดรบเงนสวนเพมนมากทสด คาสวนเพมราคารบซอไฟฟาไดใชเงนจากกองทนสงเสรมอนรกษพลงงานเพมเตมจากคาไฟฟาปกต (ราคาทผขายไฟฟาจะไดรบ คอ คารบซอไฟฟาปกต รวมกบสวนเพมราคารบซอไฟฟา) ทาใหมผลกระทบตออตราคาไฟฟาทผใชไฟฟาตองแบกรบ หากมโรงไฟฟาพลงงานแสงอาทตยมากเกนไป

จากมาตรการสวนเพมราคารบซอไฟฟาจากพลงงานหมนเวยน ระบบ Adder มขอเสยคอ ผผลตไฟฟาเอกชนจะมกาไรเพมขนเรอย ๆ จากราคาคาไฟฟาทการไฟฟาสวนภมภาค (กฟภ.) รบซอ เนองจากคาไฟฟาฐานมแนวโนมสงขนทก 5 ป ขณะทผผลตมการลงทนครงเดยวเฉพาะตอน

62

เรมตนโครงการเทานน ทาใหผผลตมกาไรมากเกนไป และไมเปนธรรมกบประเทศ ทตองนาเงนกองทนนามนเชอเพลงไปอดหนน

คณะกรรมการนโยบายพลงงานแหงชาต (กพช.) ไดมมตจากการประชมเมอวนท 28 มถนายน 2553 ใหคณะอนกรรมการ ฯ พจารณาปรบ มาตรการสวนเพมราคารบซอไฟฟาจากพลงงานหมนเวยนเปนระบบ Feed-in Tariff (FiT) ซงถอเปนมาตรการจงใจทประเทศทพฒนาแลวหลายประเทศใชเพอกระตนใหเกดการลงทนผลตพลงงานสะอาด ซงมความแตกตางจากระบบ Adder ทการใหเงนสนบสนนในลกษณะเดมจะกระทบกบอตราคาไฟฟาทผบรโภคจะตองแบกรบในอนาคต สวนระบบ Feed-in Tariff นน เปนอตราคาไฟฟารวมตอหนวยทสอดคลองกบตนทนการผลตไฟฟาจากพลงงานหมนเวยนในแตละเทคโนโลย และราคาขายไฟทผลงทนไดรบภายใตมาตรการนจะคงทตลอดอายโครงการ ไมเปลยนแปลงตามคาไฟฐาน และคา Ft เหมอนระบบAdder เดมทาใหเกดความเปนธรรมทงตอผประกอบการและผบรโภคโดยเบองตนสาหรบพลงงานแสงอาทตยรฐบาลตง ไวท 5.94 บาท/หนวยและยงมแนวโนมการยดระยะเวลาการทาสญญาจากเดม 10 ป ไปเปน 20 ปดวย

ตารางเปรยบมาตรการสวนเพมราคารบซอไฟฟาจากพลงงานหมนเวยน ระบบ Adder และระบบ Feed-in Tariff

มาตรการสวนเพมราคารบซอไฟฟาจากพลงงานหมนเวยนระบบ Adder

มาตรการสวนเพมราคารบซอไฟฟาจากพลงงานหมนเวยนระบบ Feed - in Tariff

ผประกอบการจะไดรบ Adder เพมเตมจากคาไฟฟาฐาน + Ft ในการขายไฟฟาเปนระยะเวลา 7 หรอ 10 ป (ตามแตประเภทพลงงานหมนเวยน)

ผประกอบการจะไดราคารบซอคงทตลอดอายสญญา 20 ป หรอ 25 ป (ตามแตประเภทพลงงานหมนเวยน)

การสนบสนนภายใตระยะเวลาจากด 7 – 10 ป แมวาจะมขอดทจงใจใหเอกชนลงทนมากกวา เนองจากระยะเวลาคนทนเรวขน แตอาจสงผลใหผประกอบการหยดดาเนนโครงการภายหลงจากสนสดระยะเวลาการรบ Adder

FiT ทาใหภาครฐมความมนใจวา ผประกอบการจะมแรงจงใจในการผลตไฟฟาจนครบอายสญญา

ภายหลงจากหมดระยะเวลา Adder 7 – 10 ป ผประกอบการจะสามารถขายไฟฟาไดในราคาขายสงเฉลย + Ft ซงมความไมแนนอนสงในอนาคต ทาให

สะดวกตอภาครฐในการกาหนดนโยบายการจดหาไฟฟาและโครงสรางราคา เนองจากภายใตโครงสราง FiT ภาครฐสามารถทราบตนทนไฟฟาลวงหนาใน

63

เกดความเสยงตอผประกอบการ หรอความไมเปนธรรมตอภาครฐ / ประชาชน

ราคาคงทเปนระยะเวลา 20 – 25 ป ซงจะลดความผนผวนดานราคาไฟฟาลงได

FiT ทาใหปญหาความซาซอนในโครงสรางคาไฟฟาหมดไป

ตอนท 5 ขอดและขอจากดของการผลตไฟฟาจากเชอเพลงแตละประเภท

พลงงานมประโยชนเปนสงทจาเปนตอมนษยไมวาจะเปนพลงงานสนเปลองหรอพลงงานทดแทน เพราะพลงงานทงหลายทงมวลเปนตวขบเคลอนใหกระบวนการพฒนาดาเนนไปอยางตอเนองไมวาจะดานใดกตาม จงทาใหอตราการใชเพมปรมาณมากขนเรอย ๆ ในทางกลบกนเมอมการใชเพมขน พลงงานบางอยางกกาลงมปรมาณลดนอยลง อยางไรกตามเชอเพลงแตละประเภททนามาใชในการผลตพลงงานไฟฟามขอดและขอจากดทแตกตางกน ดงนนจงจาเปนตองรขอด และขอจากดเชอเพลงประเภทตาง ๆ เพอนามาเปนขอมลในการพจารณาเลอกใชเชอเพลงในแตละประเภทไดอยางถกตองและเหมาะสมตอไป

ตารางการเปรยบเทยบขอดและขอจากดของเชอเพลงแตละประเภท

แหลง พลงงาน

ขอด ขอจากด

ถานหน 1) มตนทนในการผลตตา 2) มปรมาณเชอเพลงสารองมาก 3) สามารถผลตไฟฟาไดตลอด 24 ชวโมง 4) ขนสงงาย จดเกบงาย

1) ปลอยกาซเรอนกระจก 2) ใชเชอเพลงในปรมาณมาก 3) ประชาชนไมเชอมนเรองมลภาวะทาง

อากาศ

นามน 1) ขนสงงาย 2) หาซอไดงาย 3) มผลกระทบตอสงแวดลอมนอยกวาการ

ผลตดวยถานหน 4) สามารถเดนเครองไดอยางรวดเรวเหมาะ

สาหรบผลตไฟฟาในกรณฉกเฉนหรอชวงความตองการไฟฟาสงได

1) ปลอยกาซเรอนกระจก 2) มปรมาณเชอเพลงสารองเหลอนอย 3) ตองนาเขาจากตางประเทศ 4) ร าคา ไมคงท ข นกบร าคาน าม นของ

ตลาดโลก 5) ไฟฟาทผลตไดมตนทนตอหนวยสง

กาซธรรมชาต 1) มการเผาไหมสมบรณจงสงผลกระทบตอสงแวดลอมนอยกวาเชอเพลงฟอสซล

1) ปลอยกาซเรอนกระจก 2) ตองนาเขาจากตางประเทศ

64

ประเภทอน ๆ

2) มประส ทธภาพในการผล ต ไฟฟ าส ง สามารถผลตไฟฟาไดตลอด 24 ชวโมง

3) มตนทนในการผลตตา

3) ราคากาซธรรมชาตไมคงทผกตดกบราคานามน

4) มปรมาณเชอเพลงสารองเหลอนอย

พลงงานลม 1) เปนแหลงพลงงานทไดจากธรรมชาตไมม คาเชอเพลง

2) เปนแหลงพลงงานสะอาด 3) สามารถใชระบบไฮบรดเพอใหเกดประโยชน

สงสด คอ กลางคนใชพลงงานลม กลางวนใชพลงงานแสงอาทตย

1) มความไมแนนอนขนอยกบสภาวะอากาศ บางฤดอาจไมมลมตองใชแบตเตอรราคาแพงเปนแหลงเกบพลงงาน

2) สามารถใชไดในบางพนทเทานนพนทท เหมาะสมควรเปนพนททมกระแสลมพด สมาเสมอ

3) มเสยงดงและมผลกระทบตอทศนยภาพ 4) ทาใหเกดการรบกวนในการสงสญญาณ

โทรทศนและไมโครเวฟ 5) ตนทนสง 6) สาเหตหนงของการตายของนกจากการ

บนชนกงหนลมทกาลงหมนอย

65

ตารางการเปรยบเทยบขอดและขอจากดของเชอเพลงแตละประเภท (ตอ) แหลง

พลงงาน ขอด ขอจากด

พลงงานนา 1) ไมตองเสยคาใชจายในการซอเชอเพลง นอกจากใชเงนลงทนกอสราง

2) ไมกอใหเกดกาชคารบอนไดออกไซดจาก การผลตไฟฟา

3) โครงการโรงไฟฟาพลงนาขนาดใหญมขด ความสามารถสงในการรกษาความมนคงให แกระบบไฟฟาสาหรบรองรบชวงเวลาทม ความตองการใชไฟฟาสงสด

1) การเดนเครองผลตไฟฟาขนกบปรมาณนา ในชวงทสามารถปลอยนาออกจากเขอนได

2) การกอสรางเขอนขนาดใหญในประเทศไทยมขอจากด เนองจากอางเกบนาของเขอน ขนาดใหญจะทาใหเกดนาทวมเปนวงกวาง สงผลกระทบตอบานเรอนประชาชน

พลงงาน แสงอาทตย

1) เปนแหลงพลงงานธรรมชาตขนาดใหญ ทสด และสามารถใชเปนพลงงานไดไมม วนหมด

2) ไมมคาใชจายในเรองเชอเพลง 3) สามารถนาไปใชในแหลงทไมมไฟฟาใชและ

อยหางไกลจากระบบสงและสายจาหนาย ไฟฟา

4) การใชประโยชนไมยงยาก การดแลรกษา งาย

5) เปนพลงงานสะอาดไมกอใหเกดมลภาวะ จากกระบวนการผลตไฟฟา

1) ตนทนมราคาแพง 2) แบตเตอรซงเปนตวกกเกบพลงงานแสงอาทตย

ไวใชในเวลากลางคนมอายการใชงานตา 3) ความเขมของแสงไมคงทและสมาเสมอ

เนองจากสภาพอากาศและฤดกาล

พลงงาน ชวมวล

1) ใชประโยชนจากเศษวสดเหลอใชทางการ เกษตร

2) ชวยเพมรายไดใหเกษตรกร 3) ชวยแกปญหาสงแวดลอมเรองของเหลอทง

ทางการเกษตร

1) ชวมวลเปนวสดทเหลอใชจากการแปรรป ทางการเกษตรมปรมาณสารองทไมแนนอน

2) การบรหารจดการเชอเพลงทาไดยาก 3) ราคาชวมวลแนวโนมสงขนเนองจากมความ

ตองการใชเพมขนเรอย ๆ 4. ชวมวลทมศกยภาพเหลออยมกจะอย

กระจดกระจาย มความชนสง จงทาให ตนทนการผลตไฟฟาสงขน เชน ใบออย และยอดออย ทะลายปาลม เปนตน

พลงงาน ความรอน ใตพภพ

1) เปนแหลงพลงงานทไดจากธรรมชาต ไมม คาเชอเพลง

2) เปนแหลงพลงงานสะอาด

ใชไดเฉพาะในทองถนทมแหลงความรอนใตพภพอยเทานน

66

ตารางการเปรยบเทยบขอดและขอจากดของเชอเพลงแตละประเภท (ตอ) แหลง

พลงงาน ขอด ขอจากด

พลงงาน นวเคลยร

1) เปนแหลงผลตไฟฟาขนาดใหญโดยมตนทน การผลตไฟฟาทแขงขนไดกบโรงไฟฟาชนดอน ๆ

2) เปนโรงไฟฟาทสะอาดไมกอใหเกดมลพษ และกาซเรอนกระจก

3) ชวยเสรมสรางความมนคงใหระบบผลตไฟฟา เนองจากใชเชอเพลงนอยเมอเทยบกบ โรงไฟฟาความรอนประเภทอน

4) มแหลงเชอเพลงมากมาย เชน แคนาดา และออสเตรเลย และราคาไมผนแปรมาก เมอเทยบกบเชอเพลงฟอสซล

1) ใชเงนลงทนในการกอสรางสง 2) จาเปนตองเตรยมโครงสรางพนฐานและ

พฒนาบคลากรเพอใหการดาเนนงานเปน ไปอยางมประสทธภาพ

3) ตองการการเตรยมการจดการกากกมมนตรงส และมาตรการควบคมความปลอดภยเพอ ปองกนอบตเหต

4) ยงไมเปนทยอมรบของประชาชน ประชาชนมขอกงวลใจในเรองความปลอดภย

กจกรรมทายเรองท 1 เชอเพลงและพลงงานทใชในการผลตไฟฟา

(ใหผเรยนไปทากจกรรมเรองท 1 ทสมดบนทกกจกรรมการเรยนร)

67

เรองท 2 โรงไฟฟากบการจดการดานสงแวดลอม

การกอสรางโรงไฟฟาแตละแหงมการใชทรพยากรธรรมชาตและอาจกอใหเกดผลกระทบตอสงแวดลอม ดวยเหตนในการกอสรางโรงไฟฟาแตละแหงจงใหความสาคญเกยวกบการใชทรพยากรธรรมชาต การปองกนแกไขและลดผลกระทบตอสงแวดลอมและสงคม เพอสรางความสมดลระหวางโรงไฟฟากบสงแวดลอมและชมชนใหดทสด เพอใหสามารถตอบสนองความตองการของภาคเศรษฐกจและสงคมไดอยางยงยน โดยเนนใหมการดาเนนการจดการคณภาพสงแวดลอมใหมประสทธภาพเพอใหเกดผลกระทบนอยทสดแบงเปน 2 ตอน ดงน

ตอนท 1 ผลกระทบดานสงแวดลอมและการจดการ ตอนท 2 ขอกาหนดและกฎหมายทเกยวของกบโรงไฟฟาดานสงแวดลอม

ภาพโรงไฟฟาแมเมาะ จงหวดลาปาง

ตอนท 1 ผลกระทบดานสงแวดลอมและการจดการ

การเดนเครองโรงไฟฟาเพอผลตกระแสไฟฟา อาจสงผลกระทบตอสงแวดลอมในดานตาง ๆ เชน ผลกระทบทางอากาศเกดจากกาซพษ ซงเกดจากการเผาไหมเชอเพลง ผลกระทบทางเสยงเกดจากเสยงของการเดนเครองจกร ผลกระทบทางนาเกดจากอณหภมและสารเคม เปนตน ดงนนโรงไฟฟาจงตองมระบบการจดการเพอใหอยในเกณฑมาตรฐานหรอเปนไปตามมาตรฐานทกฎหมายกาหนด และไมกอใหเกดผลกระทบตอสงแวดลอมและสงคม

68

1. ดานอากาศ ผลกระทบดานอากาศ ถอเปนผลกระทบทสาคญทสดทโรงไฟฟาตองคานงถง โดย

ระดบของผลกระทบขนอยกบชนดของเชอเพลงทใชในโรงงานไฟฟา ถาเปนโรงไฟฟาพลงนาหรอพลงงานทดแทน เชน พลงงานแสงอาทตย พลงงานลม จะไมกอใหเกดมลพษ ถาเปนโรงไฟฟาทมการเผาไหมของเชอเพลง จะกอใหเกดมลพษทางอากาศทสาคญ ไดแก ซลเฟอรไดออกไซด ไนโตรเจนออกไซด กาซโอโซนในระดบพนดน คารบอนมอนอกไซด คารบอนไดออกไซด และฝนละออง

การจดการสงแวดลอมดานอากาศ เปนการจดการดานคณภาพอากาศของโรงไฟฟา เพอลดกาซทเปนพษตอสขภาพอนามยและชมชน โดยมวธการดงน

1) การลดกา ซซล เฟอรไดออกไซดทาโดยตดตงเครองกาจดกาซซล เฟอรไดออกไซด (Flue Gas Desulfurization : FGD) ซงวธการนจะสามารถลดกาซซลเฟอรไดออกไซดไดรอยละ 80 – 90

2) ก า รลดกา ซ ไน โต ร เจ นออก ไซดกระบวนการทใชกนแพ รห ล ายแล ะ มประสทธภาพสงคอ Selective Catalytic Reduction (SCR) และเลอกใชเตาเผาทสามารถลดการเกดไนโตรเจนออกไซด (Low Nitrogen Oxide Burner)

3) การลดกาซคารบอนมอนอกไซดทาไดโดยการเชคอปกรณเครองเผาไหมเปนประจา และควบคมการเผาไหมใหมปรมาณออกซเจนทเหมาะสมเพอใหเกดการเผาไหมทสมบรณ

4) ก า ร ลดก า ซคาร บอนไดออก ไซ ด โ ดยกา รร วบ รวมและ ก ก เก บก า ซคารบอนไดออกไซดไวใตดนหรอนา เชน ในแหลงนามนหรอกาซธรรมชาตทสบออกมาหมดแลว หรออาจนากาซคารบอนไดออกไซดไปใชในกระบวนการอตสาหกรรม

5) การลดฝนละอองโดยการใชอปกรณกาจดฝนละออง ไดแก เครองดกฝนดวยไฟฟาสถต (Electrostatic Precipitator) เปนการกาจดฝนละอองโดยใชหลกการไฟฟาสถต ซงระบบนถอวามประสทธภาพสงมากในการดกจบฝนเครองแยกฝนแบบลมหมน (Cyclone Separator) เปนการกาจดฝนละอองโดยใชหลกของแรงเหวยง และเครองกรองฝนแบบถงกรอง (Bag Filter)เปนอปกรณทมถงกรองเปนตวกรองแยกฝนละอองออกจากกาซทเกดจากการเผาไหมถานหน

นอกจากนในดานคณภาพอากาศ โรงไฟฟาควรมระบบตรวจวดปรมาณสารเจอปนจากปลองโรงไฟฟาแบบอตโนมตอยางตอเนอง (Continuous Emission Monitoring Systems: CEMs) เพอตรวจตดตามและเฝาระวงสงผดปกตตาง ๆ เชน ปรมาณของมลพษเกนมาตรฐานจะได

69

หาสาเหตและหาทางแกไข เพอใหคาตาง ๆ กลบมาปกตเหมอนเดม ควรมการจดเกบขอมลทกวนและตดตงเครองตรวจวดคณภาพอากาศในบรรยากาศทวไปแบบตอเนอง (Ambient Air Quality Monitoring Systems: AAQMs) เพอวดคณภาพอากาศในบรเวณพนทชมชนรอบโรงไฟฟาโดยทาการเกบขอมลอยางตอเนอง ทงนตองควบคมคณภาพอากาศทปลอยออกจากปลองโรงไฟฟาใหอยในเกณฑมาตรฐานและเปนไปตามกฎหมายทเกยวของ

2. ดานนา ผลกระทบดานนา นาทใชในกระบวนการผลตไฟฟาจะมการเตมสารเคมบางอยาง

เพอปรบปรงคณสมบตของนาใหเหมาะสมสาหรบนามาใชกบอปกรณตาง ๆ ในโรงไฟฟารวมไปถงนาหลอเยนทใชสาหรบระบายความรอนใหกบระบบตาง ๆ ภายในโรงไฟฟากจะมอณหภมสงขนกวาแหลงนาในธรรมชาต ซงหากนาเหลานถกปลอยออกจากโรงไฟฟาลงสแหลงนาธรรมชาต เชน แมนา ลาคลอง เปนตน โดยไมผานกระบวนการจดการบาบดฟนฟนาทดอาจสงผลกระทบตอพชและสตวนาทอาศยอยรอบ ๆ ได

การจดการสงแวดลอมดานนา โรงไฟฟาตองมมาตรการจดการนาเสยทมาจากกระบวนการผลตไฟฟา และจากอาคารสานกงานตามลกษณะหรอประเภทของนาเสย โดยคณภาพนาทงตองมการควบคมใหครอบคลมทงเรองของเสยและอณหภม ดงน

1) การควบคมอณหภมของนากอนทจะปลอยสแหลงนาสาธารณะ โดยนาจาก ทอหลอเยน เมอนาทงมความขนในระดบหนงจะถกระบายออกไปสบอพกนาท 1 เพอใหตกตะกอนและลดอณหภมลงเหลอประมาณ 28 - 30 องศาเซลเซยสทงไวเปนเวลาอยางนอย 24 ชวโมงจากนนจงระบายออกสบอพกท 2 เพอปรบสภาพนาใหมอณหภมใกลเคยงกบธรรมชาต ซงกรมชลประทานไดกาหนดมาตรฐานไวทระดบ 33 องศาเซลเซยส กอนปลอยออกสคลองระบายนาธรรมชาต

2) การจดการสารเคมตาง ๆ ทอยภายในนากอนปลอยสสงแวดลอม ทาโดยการกกนาไวในบอปรบสภาพนาเพอบาบดใหมสภาพเปนกลางและมการตกตะกอน หรอเตมคลอรนเพอฆาเชอโรค

นอกจากนในโรงไฟฟาควรมระบบเฝาระวงคณภาพนา ไดแก การตรวจวดคณภาพนาทระบายออกจากโรงไฟฟาอยางสมาเสมอ เพอใหมนใจวาคณภาพนาทจะปลอยออกสธรรมชาตนนมคณภาพอยในเกณฑมาตรฐานและเปนไปตามกฎหมายทเกยวของ

70

3. ดานเสยง ผลกระทบดานเสยง เกดจากกจกรรมของโรงไฟฟาทสาคญจะมาจากหมอไอนา

เครองกาเนดไฟฟากงหนกาซ และพาหนะทเขามาในพนทโรงไฟฟา

การจดการสงแวดลอมเสยง เกดจากกจกรรมของโรงไฟฟาทสาคญจะมาจากหมอไอนา เครองกาเนดไฟฟากงหนกาซ และพาหนะทเขามาในพนทโรงไฟฟา ดวยเหตนโรงไฟฟาควรกาหนดมาตรการควบคมระดบเสยงไว ดงน

1) กจกรรมทกอใหเกดเสยงรบกวนชมชนในเวลากลางคน ตองมระดบเสยงไมเกน 85 เดซเบล ในระยะ 1 เมตรจากจดกาเนดเสยง ตามมาตรฐานขอกาหนดความดงของเสยงจากโรงงานอตสาหกรรมเพอไมใหเปนทรบกวนตอผอยอาศยโดยรอบโรงไฟฟา

2) ตดตงอปกรณควบคมเสยงภายในโรงไฟฟาชวงเดนเครองผลตไฟฟาและตดตงอปกรณดดซบเสยงแบบเคลอนทขณะทาความสะอาดทอทเครองกงหนไอนา เพอควบคมความดงของเสยงใหอยในมาตรฐานไมเกน 85 เดซเบล

นอกจากนในโรงไฟฟาควรทาการตรวจวดเสยงอยางสมาเสมอ โดยกาหนดจดตรวจวดเสยงทงภายในโรงไฟฟา และชมชนรอบโรงไฟฟาไว 3 จด โดยตรวจวดตามแผนทกาหนดไว เชน ตรวจครงละ 3 วน ตดตอกนทก 3 เดอน และทาการกอสรางแนวปองกนเสยง (Noise Barrier) โดยการปลกตนไมรอบพนทโรงไฟฟา ตอนท 2 ขอกาหนดและกฎหมายทเกยวของกบโรงไฟฟาดานสงแวดลอม

พระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต พ.ศ. 2535 กาหนดใหจดทารายงานการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอม สาหรบโครงการ หรอกจการแตละประเภทและแตละขนาดขน ตามหลกเกณฑ วธการ ระเบยบปฏบตและแนวทางการจดทารายงานการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอมทกาหนดโดยสานกงานนโยบายและแผนสงแวดลอม

โครงการกอสรางโรงไฟฟา ทมขนาดตงแต 10 เมกะวตตขนไป จะตองจดทารายงานการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอม (EIA) และ การวเคราะหผลกระทบสงแวดลอม สงคม และสขภาพ (EHIA) ตามประกาศกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม เรอง กาหนดประเภทและขนาดของโครงการหรอกจการ โดยตองจ ดทารายงานการว เคราะหผลกระทบส งแวดลอม ตามหลกเกณฑ วธการ ระเบยบปฏบตและแนวทางการจดทารายงานการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอม

71

1. การวเคราะหผลกระทบสงแวดลอม (Environmental Impact Assessment : EIA)

EIA (Environmental Impact Assessment) เปนวธการอยางหนงทใชเพอจาแนกและคาดคะเนผลกระทบทคาดวาจะเกดขนจากโครงการหรอกจกรรม ตลอดจนเสนอแนะมาตรการในการแกไขผลกระทบ (Mitigation Measure) และแผนการตดตามตรวจสอบคณภาพสงแวดลอม (Monitoring) ทงในระหวางการกอสรางและดาเนนโครงการในการจดทารายงานสาหรบโครงการ หรอกจการทกประเภททตองจดทารายงานการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอม (EIA) จะตองเสนอรายละเอยดของขอมลเฉพาะทจะเปนประโยชนตอการวเคราะหผลกระทบจากแตละประเภทโครงการดวย

องคประกอบของ EIA การจดทา EIA ประกอบดวย การศกษาครอบคลมระบบสงแวดลอม 4 ดาน คอ

1) ทรพยากรกายภาพ เปนการศกษาถงผลกระทบ เชน ดน นา อากาศ เสยง เปนตนวาจะมการเปลยนแปลงไปอยางไร

2) ทรพยากรชวภาพ การศกษาความเปลยนแปลงในดานตาง ๆ ทมตอระบบนเวศน เชน ปาไม สตวปา สตวนา ปะการง เปนตน

3) คณคาการใชประโยชนของมนษย เปนการศกษาถงการใชประโยชนจากทรพยากรทงทางกายภาพ และชวภาพของมนษย เชน การใชประโยชนทดน เปนตน

4) คณคาตอคณภาพชวต ซงจะเปนการศกษาถงผลกระทบทจะเกดตอมนษย ชมชน ระบบเศรษฐกจ การประกอบอาชพ วฒนธรรมประเพณ ความเชอ คานยม รวมถงทศนยภาพ คณคา ความสวยงาม

หลกการและวธการ EIA 1) การประเมนผลกระทบสงแวดลอม กอนตดสนใจพฒนาโครงการ 2) การประเมนผลกระทบสงแวดลอม เปนการศกษาเฉพาะกรณ เพอใชสาหรบ

การตดสนใจพฒนาโครงการใดโครงการหนง 3) การประเมนผลกระทบสงแวดลอม เปนการศกษาปญหาทจะเกดขนในอนาคต

ของโครงการพฒนา 4) การประเมนผลกระทบสงแวดลอม เปนการศกษาปญหาหลาย ๆ แงมม เพอ

วเคราะห หาผลกระทบทจะเกดขน 5) การประเมนผลกระทบสงแวดลอม ตองอาศยหลกการปองกนสงแวดลอม

2 ประการ คอ การวางแผนการใชทดน และการควบคมมลพษ

72

ดงนน ในกระบวนการประเมนผลกระทบสงแวดลอม นอกจากจะแสดงใหเหนผลกระทบอนเกดจากการดาเนนโครงการแลว ยงเนนใหมการปองกนดานสงแวดลอมเขาไปทกขนตอนของการวางแผนและออกแบบโครงการ ดวยหลกการกคอ ใหมการปองกนไวกอน นนคอ ใหมการพจารณาทางเลอกของโครงการเพอทจะสามารถเปรยบเทยบ พจารณาทางเลอกทมผลกระทบทางลบนอยทสด และใหประโยชนหรอผลกระทบในทางบวกมากทสด

ตารางประเภทและลกษณะโรงไฟฟาทตองทารายงานการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอม (EIA : Environmental Impact Assessment)

ประเภทโครงการหรอกจการ ขนาด หลกเกณฑ วธการ

ระเบยบปฏบต โรงไฟฟาพลงความรอน ขนาดกาลงผลต

กระแสไฟฟารวม ตงแต 10 เมกะวตตขนไป

ให เ ส นอ ในข น ขออ นญา ตกอสรางเพอประกอบกจการ หรอขนขออนญาตประกอบกจการ แลวแตกรณ

2. การวเคราะหผลกระทบสงแวดลอม สงคม และสขภาพ (Environmental Health

Impact Assessment: EHIA) ป พ.ศ. 2553 กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม ไดออกประกาศและ

ขอกาหนดทเกยวของเพมเตม ในเรองประเภท ขนาด และวธปฏบตสาหรบโครงการหรอกจการทอาจกอใหเกดผลกระทบตอชมชนอยางรนแรง ทงทางดานคณภาพสงแวดลอม ทรพยากร ธรรมชาต และสขภาพ เพอใหการเปนไปตามบทบญญตมาตรา 67 วรรคสองของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 และโดยเหนชอบของคณะรฐมนตร และตามมาตรา 46 และมาตรา 51 แหงพระราชบญญตสงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมแหงชาต พ.ศ. 2535 โดยความเหนชอบของคณะกรรมการสงแวดลอมแหงชาต รฐมนตรวาการกระทรวงทรพยากร ธรรมชาตและสงแวดลอม ไดกาหนดใหการดาเนนงานโรงไฟฟาพลงความรอน ลาดบท 11 ตามประกาศกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม เรอง กาหนดประเภท ขนาด และวธปฏบตสาหรบโครงการหรอกจการทอาจกอใหเกดผลกระทบตอชมชนอยางรนแรง ทงทางดานคณภาพสงแวดลอมทรพยากรธรรมชาตและสขภาพ ทสวนราชการ รฐวสาหกจ หรอเอกชนจะตองจดทา

73

รายงาน การวเคราะหผลกระทบสงแวดลอม สงคม และสขภาพ (EHIA : Environmental Health Impact Assessment) โดยมรายละเอยดโครงการ ฯ ทตองจดทารายงาน ดงน

ตารางประเภทและลกษณะโรงไฟฟาทตองทารายงานการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอม สงคม และสขภาพ (EHIA : Environmental Health Impact Assessment)

ประเภทโครงการหรอกจการ ขนาด หลกเกณฑ วธการ

ระเบยบปฏบต 1. โรงไฟฟาทใชถานหนเปนเชอเพลง ขนาดกาลงผลต

กระแสไฟฟารวม ตงแต 100 เมกะวตตขนไป

ให เสนอ ในข นขออ นญาตกอสรางเพอประกอบกจการ หรอขนขออนญาตประกอบกจการ แลวแตกรณ

2. โรงไฟฟาทใชเชอเพลงชวมวล ขนาดกาลงผลตกระแสไฟฟารวม ตงแต 150 เมกะวตตขนไป

ให เสนอ ในข นขออ นญาตกอสรางเพอประกอบกจการ หรอขนขออนญาตประกอบกจการ แลวแตกรณ

3. โรงไฟฟาทใชกาซธรรมชาตเปนเชอเพลง ซงเปนระบบพลงความรอนรวม ชนด combined cycle หรอ cogeneration

ขนาดกาลงผลตกระแสไฟฟารวม ตงแต 3,000 เมกะวตตขนไป

ให เสนอ ในข นขออ นญาตกอสรางเพอประกอบกจการ หรอขนขออนญาตประกอบกจการ แลวแตกรณ

74

ตารางประเภทและลกษณะโรงไฟฟาทตองทารายงานการวเคราะหผลกระทบสงแวดลอม สงคม และสขภาพ (EHIA : Environmental Health Impact Assessment) (ตอ)

ประเภทโครงการหรอกจการ ขนาด หลกเกณฑ วธการ

ระเบยบปฏบต 4. โรงไฟฟาพลงงานนวเคลยร ทกขนาด ให เสนอ ในข นขออ นญาต

กอสรางเพอประกอบกจการ หรอขนขออนญาตประกอบกจการ แลวแตกรณ

องคประกอบของ EHIA การจดทา EHIA ประกอบดวย การศกษาครอบคลมระบบสงแวดลอม 4 ดาน

เชนเดยวกบการจดทารายงาน EIA แตมขอแตกตางกน คอ 1) เนนเรองการประเมนผลกระทบสขภาพใหครอบคลมปจจยตาง ๆ ใหชดเจน 2) เนนกระบวนการรบฟงความคดเหนของประชาชนในทกขนตอน

ในการกาหนดขอบเขตการศกษา ควรพจารณาโอกาสทจะเกดผลกระทบตอสขภาพ โดยพจารณาจากปจจย ดงน

1) สงคกคามสขภาพ 2) ผลกระทบตอระบบสขภาพ 3) ปจจยตอการรบสมผส 4) ลกษณะผลกระทบตอสขภาพ 5) ผลกระทบตอระบบสขภาพ 6) ผลกระทบตอสงคมและชวตความเปนอย

75

ขนตอนการจดทารายงาน EHIA เปนดงขนตอนตอไปน

ภาพแผนผงขนตอนการจดทารายงาน EHIA

ปจจบน ทรพยากรธรรมชาตของประเทศไทยมความเสอมโทรม และมจานวนลดลง อยางตอเนอง จงจาเปนตองมมาตรการจดสรรการใชประโยชนจากทรพยากรธรรมชาตทมจานวนลดลง ใหเกดประโยชนคมคาตอการลงทน และเหมาะสมกบปรมาณทรพยากรธรรมชาตทมอย ในปจจบน และทจะลดลงในอนาคต

ในดานกฎหมาย และสทธชมชนตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2540 กาหนดใหประชาชนเขามามสวนรวมในการสงวนบารงรกษา และใชประโยชนจากการสงเสรม

76

บารงรกษา และคมครองคณภาพสงแวดลอมตามหลกการพฒนาทยงยน ตลอดจนควบคม และการจดการภาวะมลพษทางสงแวดลอม ทมผลตอสขภาพอนามย สวสดภาพ และคณภาพชวต ของประชาชนเปนหลก ในการพฒนาโครงการตาง ๆ

ในกรณทผประกอบการโรงไฟฟาทมกาลงการผลตตงแต 5 เมกะวตตขนไป แตไมถง10 เมกะวตต แมวาปจจบนยงไมตองจดทารายงาน EIA และ EHIA แตตามกฎหมายบงคบใหตองทารายงานการศกษาและมาตรการปองกนแกไขผลกระทบตอคณภาพสงแวดลอมและความปลอดภย (Environmental Safety Assessment : ESA)

สาหรบผขอรบใบอนญาตผลตไฟฟาจากเชอเพลงชวมวล (ประเภทเชอเพลงแขง) ทมกาลงการผลตตดตงตากวา 10 เมกะวตต จะตองดาเนนการตามประมวลหลกการปฏบตงาน (Code of Practice: COP) โดยเสนอรายงานการตรวจสอบดานสงแวดลอม (Environmental Checklist)

การจดทารายงานวเคราะหทางดานสงแวดลอมตาง ๆ เพอใหการประกอบกจการผลตไฟฟาสาหรบประเภทและโครงการแตละประเภท มแนวทางปฏบตทเปนมาตรฐานเดยวกนและเปนเครองมอสาคญทจะชวยปองกนการเกดผลกระทบทอาจจะเกดขนตอทรพยากรธรรมชาต สงแวดลอม และสขภาพของประชาชนทอยโดยรอบพนทโรงไฟฟา

กจกรรมทายเรองท 2 โรงไฟฟากบการจดการดานสงแวดลอม

(ใหผเรยนไปทากจกรรมเรองท 2 ทสมดบนทกกจกรรมการเรยนร)

77

หนวยการเรยนรท 3

อปกรณไฟฟาและวงจรไฟฟา สาระสาคญ การดาเนนชวตของมนษยในปจจบนมพลงงานไฟฟาเขามาเกยวของอยตลอดเวลา ดงนน เพอใหการใชพลงงานไฟฟามความปลอดภย ผใชตองรจกวงจรไฟฟาในบาน อปกรณไฟฟา การเลอกใชอปกรณไฟฟาตาง ๆ ใหถกตองจะชวยใหเกดความปลอดภย รวมทงการรจกใชสายดนและหลกดน ซงเปนอปกรณทมไวเพอความปลอดภยตอการใชเครองใชไฟฟาในครวเรอน ตวชวด

1. เลอกใชอปกรณไฟฟาไดถกตอง

2. อธบายการตอวงจรไฟฟาแบบตาง ๆ 3. ตอวงจรไฟฟาแบบตาง ๆ

ขอบขายเนอหา

เรองท 1 อปกรณไฟฟา เรองท 2 วงจรไฟฟา เรองท 3 สายดนและหลกดน

เวลาทใชในการศกษา 30 ชวโมง

สอการเรยนร 1. ชดวชาการใชพลงงานไฟฟาในชวตประจาวน 3 รหสวชา พว32023 2. สอการเรยน เรอง วงจรไฟฟา 3. แผงสาธตการตอวงจรไฟฟา

78

เรองท 1 อปกรณไฟฟา

อปกรณไฟฟาทใชในวงจรไฟฟามหลายชนด แตละชนดมหนาทและความสาคญทแตกตางกนออกไป ไดแก

1. ฟวส (Fuse) ฟวสเปนอปกรณปองกนกระแสไฟฟาไหลเกนจนเกดอนตรายตอเครองใชไฟฟา ถาม

กระแสไฟฟาไหลเกน ฟวสจะหลอมละลายจนขาดทาใหตดวงจรไฟฟาในครวเรอนโดยอตโนมต ฟวสทาดวยโลหะผสมระหวางตะกวกบดบก มจดหลอมเหลวตาและมรปรางแตกตาง

กนไปตามวตถประสงคของการใชงาน ดงน 1.1 ฟวสเสนมลกษณะเปนเสนลวดนยมใชกบสะพานไฟในอาคารบานเรอน 1.2 ฟวสแผนหรอฟวสกามปมลกษณะเปนแผนโลหะผสมทปลายทงสองขางม

ขอเกยวทาดวยทองแดงนยมใชกบอาคารขนาดใหญ เชน โรงเรยน โรงงานตาง ๆ เปนตน 1.3 ฟวสกระเบองมลกษณะเปนเสนฟวสอยภายในกระปกกระเบองทเปนฉนวน

นยมตดตงไวทแผงควบคมไฟฟาของอาคารบานเรอน 1.4 ฟวสหลอดเปนฟวสขนาดเลก ๆ บรรจอยในหลอดแกวเลกนยมใชมากใน

เครองใชไฟฟาตาง ๆ เชน วทย โทรทศน ปลกพวงเตารบไฟฟา เปนตน

ภาพฟวสชนดตาง ๆ

79

ขนาดและการเลอกใชฟวส 1) ขนาดของฟวสถกกาหนดใหเปนคาของกระแสไฟฟาสงสดทไหลผานไดโดยฟวส

ไมขาด มขนาดตาง ๆ กนเชน 5, 10, 15 และ 30 แอมแปร เชน ฟวสขนาด 15 แอมแปร คอ ฟวสทยอมใหกระแสไฟฟาไหลผานไดไมเกน 15 แอมแปรถาเกนกวานฟวสจะขาด เปนตน

2) การเลอกใชฟวส ควรเลอกขนาดของฟวสใหพอเหมาะกบปรมาณกระแสไฟฟา ทใชในครวเรอนซงเราสามารถคานวณหาขนาดของฟวสใหเหมาะสมกบปรมาณกระแสไฟฟา จากความสมพนธตอไปน

P = IV

เมอ P คอ กาลงไฟฟา มหนวยเปนวตต (Watt)

I คอ กระแสไฟฟา มหนวยเปนแอมแปร (Ampere) V คอ ความตางศกยไฟฟา มหนวยเปนโวลต (Volt)

ตวอยาง บานหลงหนงใชเครองใชไฟฟาตาง ๆ ดงน ตเยน 100 วตต เตารด 1,000 วตต

โทรทศน 150 วตต หมอหงขาว 700 วตต และหลอดไฟฟลออเรสเซนต 25 วตต 4 ดวง ถาบานหลงนใชไฟฟาทมความตางศกย 220 โวลต จะตองใชฟวสขนาดกแอมแปร

วธทา จากโจทย P = 100 + 1,000 + 150 + 700 + (25×4)

= 2,050 วตต

V = 220 โวลต

I = ?

จากสตร P = IV

แทนคา I = 2,050/220

= 9.32 แอมแปร

ตอบ บานหลงนควรใชฟวสขนาด 10 แอมแปร

80

2. อปกรณตดตอน หรอ เบรกเกอร (Breaker) เบรกเกอร คอ อปกรณตดตอวงจรโดยอตโนมตเมอมกระแสไฟฟาไหลผานเกนไปปม

หรอคนโยกทเบรกเกอรจะดดมาอยในตาแหนงทเปนการตดวงจรอยางอตโนมต โดยอาศยหลกการทางานของแมเหลกไฟฟาไมใชการหลอมละลายเหมอนฟวสจงไมจาเปนตองเปลยนฟวส เบรกเกอรมจาหนายตามทองตลาดหลายแบบหลายขนาด ดงภาพ

ภาพเบรกเกอรแบบตาง ๆ

3. สวตช (Switch) สวตช เปนอปกรณปดหรอเปดวงจรไฟฟา เพอควบคมการจายกระแสไฟฟาใหกบ

เครองใชไฟฟา แบงออกเปน 2 ประเภท ประกอบดวย 3.1 สวตชทางเดยว สามารถโยกปดหรอเปดวงจรไฟฟาไดเพยงทางเดยว เชน วงจร

ของหลอดไฟฟาหลอดใดหลอดหนง เปนตน 3.2 สวตชสองทาง เปนการตดตงสวตช 2 จด เพอใหสามารถปดหรอเปดวงจรไฟฟา

ไดสองจด เชน สวตชไฟทบนไดทสามารถเปด - ปดไดทงอย ชนบนและชนลางทาใหสะดวก ในการใชงาน

ภาพสวตชแบบทางเดยว ภาพสวตชแบบสองทาง

81

ขอควรรเกยวกบสวตช

1) ไมควรใชสวตชอน เดยวควบคมเครอง ใชไฟฟาหลายชนใหทางานพรอมกนเพราะกระแสไฟฟาทไหลผานสวตชมากเกนไปจะทาใหจดสมผส เกดความรอนสงอาจทาใหสวตชไหม และเปนอนตรายได

2) ไมควรใชสวตชธรรมดาควบคมเครองใชไฟฟาทมกระแสไฟฟาไหลผานสง เชนมอเตอรเครองปรบอากาศ เปนตน ควรใชเบรกเกอรแทน เนองจากสามารถทนกระแสไฟฟาทไหลผานไดสงกวา

4. สะพานไฟ (Cut-Out) สะพานไฟเปนอปกรณสาหรบตดตอวงจรไฟฟาทงหมดภายในครวเรอนประกอบดวย

ฐานและคนโยกทมลกษณะเปนขาโลหะ 2 ขา ซงมทจบเปนฉนวนเมอสบคนโยกขนกระแสไฟฟาจะไหลเขาสวงจรไฟฟาในครวเรอนและเมอสบคนโยกลงกระแสไฟฟาจะหยดไหล ซงเปนการตดวงจร

ภาพสะพานไฟและฟวสในสะพานไฟ

ขอควรรเกยวกบสะพานไฟ

1) สะพานไฟชวยใหเกดความสะดวกและปลอดภยในการซอมแซมหรอตดตงอปกรณไฟฟา

2) ถาตองการใหวงจรเปด (ไมมกระแสไฟฟาไหลผาน) ใหสบคนโยกลงแตถาตองการใหวงจรปด (มกระแสไฟฟาไหลผาน) ใหสบคนโยกขน

3) ในการสบคนโยกจะตองใหแนบสนทกบทรองรบ

82

5. เครองตดไฟรว (Earth Leak Circuit Breaker : ELCB) เครองตดไฟรว เปนอปกรณเสรมความปลอดภยอกชนหนงทสามารถตดวงจรไฟฟา

กรณเกดไฟรว โดยกาหนดความไวของการตดตอนวงจรไฟฟาตามปรมาณกระแสไฟฟาทรว ลงดนเพอใหมการตดไฟรวกอนทจะเปนอนตรายกบระบบไฟฟา

ภาพเครองตดไฟรว

6. เตารบ (Socket) และเตาเสยบ (Plug) เตารบและเตาเสยบ เปนอปกรณทใชเชอมตอวงจรไฟฟา ทาใหกระแสไฟฟาไหลเขาส

อปกรณและเครองใชไฟฟา

1) เตารบหรอปลกตวเมย คอ อปกรณทเชอมตอกบวงจรไฟฟาในครวเรอน เชน เตารบทตดตงบนผนงบานหรออาคาร เปนตน เพอรองรบการตอกบเตาเสยบของเครองใชไฟฟา

2) เตาเสยบหรอปลกตวผ คอ อปกรณสวนทตดอยกบปลายสายไฟของเครองใชไฟฟา เตาเสยบทใชกนอยม 2 แบบ คอ

(1) เตาเสยบ 2 ขา ใชกบเตารบทม 2 ชอง (2) เตาเสยบ 3 ขา ใชกบเตารบทม 3 ชอง โดยขากลางจะตอกบสายดน

83

ภาพเตารบและเตาเสยบ

ขอควรรเกยวกบเตารบและเตาเสยบ

1) การใชงานควรเสยบเตาเสยบใหแนนสนทกบเตารบและไมใชเตาเสยบหลายอน กบเตารบอนเดยว เพราะเตารบอาจรอนจนลกไหมได

2) เมอจะถอดปลกออกควรจบทเตาเสยบ ไมควรดงทสายไฟเพราะจะทาใหสายหลดและเกดไฟฟาลดวงจรได

7. สายไฟ (Cable) สายไฟเปนอปกรณส าหรบส งพล งงานไฟฟาจากทห นงไปยงอกทหนง โดย

กระแสไฟฟาจะนาพลงงานไฟฟาผานไปตามสายไฟจนถงเครองใชไฟฟา สายไฟทาดวยสารทมคณสมบตเปนตวนาไฟฟา (ยอมใหกระแสไฟฟาไหลผานไดด) เชน ทองแดง เปนตน โดยจะถกหมดวยฉนวนไฟฟาเพอความปลอดภยของผใชไฟฟา สายไฟทใชกนตามบานเรอนมดงภาพ

ชนดของสายไฟ พกดแรงดนและลกษณะการตดตง

VAF สายแขง

พกดแรงดน : 300 โวลต การตดตง : ใชในบานอยอาศยทวไป ใชในการเดนสายไฟตดผนงสาหรบระบบแสงสวาง หรอเตารบไฟฟา

พกดแรงดน : 300 โวลต การตดตง : เดนปลกลอยแบบมสายกราวด

84

VAF-G หรอสาย VAF แบบมกราวด เดนซอนในผนง พกดแรงดน : 750 โวลต การตดตง : ตอเขาเครองอปกรณไฟฟาหรอเครองใชไฟฟา

VFF สายออน

พกดแรงดน : 300 โวลต การตดตง : เครองใชไฟฟาตามบาน ปลกพวงชนดทาเองในบาน

VCT สายออน

พกดแรงดน : 750 โวลต การตดตง : ใชเปนสายเดนเขาเครองจกรใชใ น ก า ร เ ด น ส า ย ไ ฟ ส า ห ร บ ป ม น า เครองปรบอากาศ หรออปกรณไฟฟาทใชกาลงไฟฟาสง

ชนดของสายไฟ พกดแรงดนและลกษณะการตดตง

VSF สายออน

พกดแรงดน : 300 โวลต การตดตง : ใช เดนสายลาโพง เดนสายภายในเครองใชไฟฟาตางๆ, เดนระบบควบคมไฟฟาโรงงานเหมาะสาหรบเดนไฟในตควบคม

NYY

พกดแรงดน : 750 โวลต การตดต ง : น ยม ใช อย า งกว า งขวา งเนองจากทนตอสภาพแวดลอมเพราะมเปลอกหมอกหนงชน นาไปใชในการเดนสายไฟสาหรบระบบไฟฟาแสงสวางบรเวณสนามหญาและฝงสายไฟลงใตดน

THW สายแขงออน

พกดแรงดน : 750 โวลต การตดตง : นยมใชกนอยางกวางขวางทงในครวเรอนและในโรงงานอตสาหกรรมปกตจะเดนรอยในทอรอยสาย

85

การเลอกขนาดของสายไฟ ในการเลอกขนาดสายไฟใหมความเหมาะสมกบการใชงานนน จะดทพกดการทน

กระแสไฟฟาของสายไฟเปนสาคญ โดยดไดจากตารางเปรยบเทยบ ตารางเปรยบเทยบขนาดของตวนา ฉนวน และปรมาณกระแสไฟฟาทสายไฟสามารถทนได

ตวนาไฟฟา ความหนาของฉนวนไฟฟา (มลลเมตร)

ความหนาของเปลอกหมสายไฟ

(มลลเมตร)

พกดการทนกระแสไฟฟา

(แอมป)

พนทหนาตด (ตารางมลลเมตร) หรอ (sq.mm)

หมายเลข/เสนผาศนยกลาง

(มลลเมตร) 0.5 1/0.80 0.6 0.9 7 1.0 1/1.13 0.6 0.9 11 1.0 7/0.40 0.6 0.9 11 1.5 1/1.38 0.6 1.2 16 1.5 7/0.50 0.6 1.2 16 2.5 1/1.78 0.7 1.2 21 2.5 7/0.67 0.7 1.2 21 4 1/2.25 0.8 1.2 29 4 7/0.85 0.8 1.2 29 6 7/1.04 0.8 1.2 36 10 7/1.35 0.9 1.2 51 16 7/1.70 1.0 1.2 67 25 7/2.14 1.2 1.4 91 35 19/1.53 1.2 1.4 111

ตารางดานบน ใชสาหรบเลอกขนาดสายไฟใหมความเหมาะสมกบการใชงานแบบ งาย ๆ โดยใหด 2 ชองหลก คอ ชองพนทหนาตด และชองพกดการทนกระแสไฟฟา ตวอยาง สายไฟชนด VAF ขนาด 2.5 ตารางมลลเมตร จะมพกดการทนกระแสไฟฟาได 21 แอมป

หรอ สายไฟขนาด 25 ตารางมลลเมตร จะมพกดการทนกระแสไฟฟาได 91 แอมป จะเหนไดวา ขนาดของสายไฟยงมากเทาไร อตราพกดการทนกระแสไฟฟากจะยงมากขนเทานน ดงนนจงตองเลอกใชขนาดของสายไฟใหเหมาะสมกบขนาดการใชไฟฟาของอปกรณ

86

ขนตอนงาย ๆ ในการหาขนาดของสายไฟใหมความเหมาะสมกบอปกรณไฟฟา มดงน

1) ตองรคากระแสไฟฟาของอปกรณไฟฟา สาหรบคากระแสไฟฟานนหาไดจากแผน ปายทตดอยทโครงอปกรณไฟฟา แสดงดงภาพตวอยางฉลากบอกคากระแสไฟฟาของอปกรณไฟฟา

ภาพตวอยางฉลากบอกคากระแสไฟฟาของอปกรณไฟฟา

จากภาพตวอยางฉลากบอกคากระแสไฟฟาของอปกรณไฟฟา ตวอยางอปกรณไฟฟา คอ เครองปรบอากาศ (รปซายมอ) จะเหนวาแผนปายทบอกขอมลทางไฟฟาของเครองปรบอากาศเครองนอยดานขางของเครอง (รปขวามอ) จากแผนปายจะบอกไววาเครองปรบอากาศจะกนกระแสไฟฟา มคา 10.50 แอมป

หมายเหต ในกรณทแผนปายของอปกรณไฟฟานน ๆ ไมบอกคากระแสไฟฟามา กมวธคานวณเพอหาคากระแสไฟฟาดวยวธงาย ๆ คอ นาคากาลงไฟฟา (หนวยเปนวตต :W) หารดวย คาแรงดนไฟฟา (หนวยเปนโวลต :V) ถาเขยนเปนสตรกจะไดวา

สตร P = I x V

กาหนดให Current : I = คากระแสไฟฟาของอปกรณไฟฟา มหนวยเปน แอมป (A) Power : P = คากาลงไฟฟาของอปกรณไฟฟา มหนวยเปน วตต (W) Voltage : V = คาแรงดนไฟฟาทอปกรณไฟฟาใชงาน มหนวยเปน โวลต (V)

87

ถาเครองปรบอากาศดงรป ไมบอกคากระแสไฟฟามา ใหคานวณหาคากระแสไฟฟาดงน

จากแผนปายจะไดคา กาลงไฟฟา (P) = 2,330 วตต (W) คาแรงดนไฟฟา (V) = 220 โวลต (V) จะได I = 2,330 W

220 V = 10.6 แอมป

2) เผอคากระแสไฟฟา อกรอยละ 25 โดยทวไปวสดและอปกรณไฟฟาเมอทางานตดตอกนเกนกวา 3 ชวโมงขนไป ประสทธภาพการทางานจะลดลงเหลอประมาณรอยละ 80 ดงนนสายไฟ ทจะนามาใชงานกเชนเดยวกน เมอใชงานตดตอกนเกนกวา 3 ชวโมง ประสทธภาพในการทนกระแสไฟฟากจะลดลงเหลอประมาณรอยละ 80 เพอเปนการชดเชยประสทธภาพในการทนกระแสไฟฟาของสายไฟในสวนทหายไป จงตองมการเผอคากระแสไฟฟาเพมอกรอยละ 25 กอน แลวนาคากระแสไฟฟาทไดไปหาขนาดสายไฟในขนตอนตอไป จากขนตอนการหาคากระแสไฟฟา คากระแสไฟฟามคา 10.6 แอมป

ทาการเผออก 25% = (10.6 X 25) 100

= 2.65 คากระแสไฟฟาเมอทาการเผอคากระแส 25% = 10.6 + 2.65

= 13.25 จะไดคากระแสไฟฟาเทากบ 13.25 แอมป

3) นาคากระแสไฟฟา เปดตารางหาขนาดสายไฟ โดยนาคากระแสไฟฟาทไดทาการเผอไวแลวรอยละ 25 ซงมคาเทากบ 13.25 แอมป นาไปเทยบกบตาราง พบวา ตองใชสายไฟทมขนาด 1.5 ตารางมลลเมตร (ทนพกดกระแสไฟฟาได 16 แอมป) มาใชในการเดนสายไฟใหกบเครองปรบอากาศ ดงรป ทงนเนองจากสายไฟมอตราพกดการทนกระแสไฟฟาไดมากกวาคากระแสไฟฟาทไหลจรงในวงจรจงทาใหสายไฟไมรอนและไมเกดอบตเหตอคคภย

88

บทสรปการเลอกขนาดสายไฟชนด VAF ม 3 ขนตอน ดงรป

ขนตอนการเลอกขนาดสายไฟ

กจกรรมทายเรองท 1 อปกรณไฟฟา (ใหผเรยนไปทากจกรรมเรองท 1 ทสมดบนทกกจกรรมการเรยนร)

หาคากระแสไฟฟาของอปกรณไฟฟา

เผอคากระแสไฟฟาอกรอยละ 25

เปดตารางหาขนาดสายไฟ

89

เรองท 2 วงจรไฟฟา

วงจรไฟฟา (Electrical Circuit) คอ การเชอมตอกระแสไฟฟาจากแหลงจายไฟฟาผานสายไฟไปยงเครองใชไฟฟาในครวเรอน

สาหรบการเชอมตอกระแสไฟฟาจากแหลงจายไฟฟา ม 3 แบบ คอ แบบอนกรม แบบขนาน และแบบผสม ดงน

วงจรไฟฟา ลกษณะการตอวงจรไฟฟา

การตอวงจรไฟฟาแบบอนกรม เปนการนาเอาเครองใชไฟฟามาตอเรยงลาดบกนไป โดยนาปลายดานหนงตอเขากบปลายอกดานหนงของเครองใชไฟฟาแตละตวจนถงตวสดทาย แลวจงตอเขากบแหลงกาเนดไฟฟาทาใหกระแสไฟฟาไหลไปในทศทางเดยว และกระแสไฟฟาภายในวงจรจะมคาเทากนทก ๆ จด

การตอวงจรแบบน ไม เหมาะทจะ ใชกบเครองใชไฟฟา เนองจากหากอปกรณตวใดตวหนงเกดขาดหรอชารดเสยหายกระแสไฟฟาจะไมสามารถไหลผานไปยงอปกรณตวอน ๆ ได ดงนนการตอวธนจงไมคอยนยมใชกนทวไป จะมใชกนอยในวงจรวทย โทรทศน

90

วงจรไฟฟา ลกษณะการตอวงจรไฟฟา

การตอวงจรไฟฟาแบบขนาน เปนการนาเอาเครองใชไฟฟา 2 ชนดขนไป มาตอเรยงแบบขนานกน โดยนาปลายดานเดยวกนของเครองใชไฟฟาแตล ะต วม าต อ เข า ด วยก น แล วต อปล ายขอ งเครองใชไฟฟาแตละตวทตอกนแลว ตอเขากบแหล ง ก า เ น ด ไฟ ฟ า โ ดยแรงด น ไฟฟ า ขอ งเครองใชไฟฟาแตละตวจะมคาเทากน แตกระแสทไหลในแตละสาขายอยของวงจรจะมคาไมเทากน อยางไรกตามเมอนาคามารวมกนจะไดเทากบกระแสทไหลผานวงจรทงหมด

การตอวงจรไฟฟาแบบผสม เปนการตอผสมกนของวงจรไฟฟาแบบอนกรมและวงจรไฟฟาแบบขนานแตไมนยมใชงาน เพราะยงยาก

วงจรไฟฟาภายในครวเรอนจะเปนการตอแบบขนานและเครองใชไฟฟาแตละชนดรบแรงดนไฟฟาขนาดเดยวกน หากเครองใชไฟฟาชนดหนงเกดขดของเนองจากสาเหตใดกตามเครองใชไฟฟาชนดอนกยงคงใชงานไดตามปกต

ภาพการตอวงจรไฟฟาภายในบาน

การตอวงจรแบบผสม

91

สาหรบประเทศไทย ไฟฟาทใชในครวเรอนเปนไฟฟากระแสสลบทมความตางศกยไฟฟา(ความตางศกยไฟฟา คอ พลงงานไฟฟาทตางกนระหวางจด 2 จด) 220 โวลต (V) ความถ 50 เฮรตซ (Hz) โดยใชสายไฟ 3 เสน คอ

1) สายไฟหรอเรยกวา “สายเสนไฟ หรอสาย L” (Line) เปนสายเสนทมกระแสไฟไหลผานไปยงเครองใชไฟฟา มความตางศกยไฟฟา 220 โวลต

2) สายนวทรลหรอเรยกวา “สายศนย หรอสาย N” (Neutral) เปนสวนหนงของวงจร มหนาททาใหกระแสไฟฟาไหลครบวงจรมความตางศกยไฟฟา 0 โวลต

3) สายดน หรอเรยกวา “สาย G” (Ground) เปนสายเสนทไมมกระแสไฟฟา ทาหนาทรบกระแสไฟฟาทรวมาจากเครองใชไฟฟา เพอปองกนกระแสไฟฟาลดวงจร และปองกนอนตรายแกบคคล อปกรณไฟฟาและเครองใชไฟฟา

กระแสไฟฟาจะสงผานมเตอรไฟฟามายงแผงควบคมไฟฟา ซงแผงควบคมไฟฟา ทาหนาทจายกระแสไฟฟาไปยงอปกรณเครองใชไฟฟา

92

แผงควบคมไฟฟาประกอบดวยอปกรณตดตอนหลก หรอเรยกวา “เบรกเกอร” (Main Circuit Breaker หรอ Cut-Out) ซงม 1 ตวตอครวเรอน และมอปกรณตดตอนยอยหลายตวไดขนอยกบจานวนเครองใชไฟฟาทใชในครวเรอน นอกจากนยงมจดตอสายดนทจะตอไปยงเตารบ หรอปลกตวเมย ทกจดในครวเรอน เพอตอเขาเครองใชไฟฟา

ภาพตวอยางแผงวงจรไฟฟาในครวเรอน

จากภาพตวอยางแผงวงจรไฟฟาในครวเรอน กระแสไฟฟาจะไหลจากสายไฟหลกไปยงอปกรณตดตอนหลก และจายไปยงอปกรณตดตอนยอย เพอจายกระแสไฟฟาไปยงเครองใชไฟฟา

สาย L สาย N

สาย G

93

โดยปกตสายไฟ สายนวทรล และสายดน จะเปนการตอวงจรไฟฟาเขากบแผงควบคมไฟฟาภายในครวเรอน

ขอควรรเกยวกบวงจรไฟฟา

1) การกดสวตชเพอเปดไฟ คอ การทาใหวงจรปด เพอใหมกระแสไฟฟาไหลเขาสวงจร 2) การกดสวตชเพอปดไฟ คอ การทาใหวงจรเปด ไมมกระแสไฟฟาไหลเขาสวงจร 3) ไฟตก คอ แรงดนไฟฟาตก อาจมสาเหตมาจากการทโรงไฟฟาขดของ หรอมการใช

ไฟฟามากขนอยางรวดเรว 4) วงจรลด หมายถง กระแสไฟฟาทไมไดไหลผานโหลดหรอตวตานทาน เพราะเกดการ

ลดวงจรขนหรอเรยกวา “ไฟชอต” สาเหตเกดจากสายไฟชารดหรอเกาเกนไป ฉนวนหมสายไฟเปอย สายไฟทงสองเสนแตะกน นอกจากนแลวสายไฟแรงสงซงเปนสายเปลอย (สายไมหมฉนวน) อาจจะมวตถซงเปนสอไฟฟาวางพาดระหวางสายทงสองนน หรอการเดนวงจรไฟฟาผดจะทาใหเกดการลดวงจรได

กจกรรมทายเรองท 2 วงจรไฟฟา (ใหผเรยนไปทากจกรรมเรองท 2 ทสมดบนทกกจกรรมการเรยนร)

94

เรองท 3 สายดนและหลกดน

สายดน (Ground Wire) คอ สายไฟทตอเขากบเครองใชไฟฟา โดยการตอลงดน เพอใหสายดนเปนตวนากระแสไฟฟาทอาจเกดการรวไหล จากเครองใชไฟฟาลงสพนดน เปนการปองกนไมใหไดรบอนตรายจากกระแสไฟฟา

สวนปลายของสายดนจะถกฝงไวในดน ดวยการรวมสายดนจากทกจดภายในบานมาไวทตควบคมไฟฟา และตอสายอกเสนจากตควบคมไฟฟาลงสพนดน สวนทถกฝงไวในดน จะเปนแทงทองแดงเปลอย ไมมฉนวนหม ยาวประมาณ 6 ฟต เรยกวา “หลกดน” เนองจากดนมความชนอยเสมอ จงทาใหเกดความตานทานไฟฟาตา กระแสไฟฟาจงไมไหลมาทาอนตราย

สายดนมไวเพอปองกนอนตรายทเกดจากไฟชอตหรอไฟรว เพราะหากเกดไฟชอตหรอไฟรวขณะทใชงานอปกรณชนนน กระแสไฟจะไหลเขาสสวนทเปนโลหะ ซงถาสมผสโลหะของอปกรณนน โดยทไมมการตดตงสายดนไว กระแสไฟฟาทงหมดกจะไหลเขาสตวผใชเครองใชไฟฟา อาจทาใหไดรบอนตรายและเสยชวตได แตถาทบานมการตดตงสายดนไว กระแสไฟฟาเหลานนกจะไหลผานเขาไปทสายดนแทน อนตรายตาง ๆ ทเกดจากไฟชอตหรอไฟรวกจะไมเกดขน ทเปนเชนนเพราะวา สายดนทาหนาทเหมอนทอนาลนของอางลางจานในครว เมอเปดนาจนถง ทอนาลนแลว นากจะไหลออกมาตามทอนน นาจงไมลนอาง

หลกดน (Ground Rod) คอ อปกรณททาหนาทนากระแสไฟฟาทรวไหลจากเครองใชไฟฟาผานสายดนลงสพนดน โดยหลกดนจะมลกษณะเปนแทงทรงกระบอก เสนผานศนยกลาง 16 มลลเมตร และยาวไมนอยกวา 2.4 เมตร ทาจากวสดททนการผกรอน เชน แทงทองแดงหรอแทงแมเหลกหมทองแดง เปนตน โดยหลกดนเปนองคประกอบทสาคญของระบบสายดน ดงน

1) เปนอปกรณปลายทางทจะทาหนาทสมผสกบพนดน 2) เปนสวนทจะทาใหสายดนหรออปกรณทตอลงดนมศกยไฟฟาเปนศนยเทากบดน 3) เปนเสนทางไหลของประจไฟฟาหรอกระแสไฟฟาทจะไหลลงสพนดน 4) เปนตวกาหนดคณภาพ อายความทนทาน และความปลอดภยของระบบการตอ

ลงดนในระยะยาว

95

ภาพสายดนและหลกดน

ภาพการตอสายดน

สาหรบเครองใชไฟฟาทแนะนาใหตดตงสายดน เชน เครองทานาอนไฟฟา ตเยน

เครองปรบอากาศ เครองซกผา เครองคอมพวเตอร เปนตน จากการศกษาความรเกยวกบวงจรไฟฟาและอปกรณไฟฟา สามารถนามาใชตอระบบ

ไฟฟาภายในบานได ดงตวอยางในภาพตอไปน

สายดน

หลกดน

96

ภาพการตอระบบไฟฟาภายในบาน กจกรรมทายเรองท 3 สายดนและหลกดน (ใหผเรยนไปทากจกรรมเรองท 3 ทสมดบนทกกจกรรมการเรยนร)

97

หนวยการเรยนรท 4

การใชและการประหยดพลงงานไฟฟา สาระการเรยนร การใชพลงงานอยางมประสทธภาพ นอกจากจะชวยลดการใชพลงงาน ยงชวยใหประหยดคาใชจายอกดวย ซงในการประหยดพลงงานนนสามารถดาเนนไดโดยใชกลยทธ 3 อ. คอ อปกรณประหยดพลงงานไฟฟา อาคารประหยดพลงงานไฟฟา และอปนสยประหยดพลงไฟฟา สงทมความสาคญอยางมากอยางหนง ทจะชวยในการประหยดพลงงานไฟฟา คอ การเลอกซอ เลอกใช และดแลรกษาเครองใชไฟฟาใหสามารถใชงานไดอยางมประสทธภาพและมอายงานไดยาวนาน รวมทงความรเกยวกบการคานวณคาใชไฟฟาในเบองตนจะชวยใหสามารถวางแผนเพอลดการใชพลงงานไฟฟาไดงายขน

ผลการเรยนรทคาดหวง 1. อธบายกลยทธการประหยดพลงงานไฟฟา 2. จาแนกฉลากเบอร 5 ของแทกบของลอกเลยนแบบ 3. เลอกใชเครองใชไฟฟาไดเหมาะสมกบสถานการณทกาหนดให 4. วางแผนการประหยดพลงงานไฟฟาในครวเรอน 5. อธบายวธการดแลรกษาเครองใชไฟฟาในครวเรอน 6. อธบายองคประกอบของคาไฟฟา 7. อธบายปจจยทมผลตอคาไฟฟาแปรผน (Ft) 8. คานวณคาไฟฟาในครวเรอน

ขอบขายเนอหา เรองท 1 กลยทธการประหยดพลงงานไฟฟา 3 อ. เรองท 2 การเลอกซอ การใช และการดแลรกษาเครองใชไฟฟาภายในบาน เรองท 3 การวางแผนและการคานวณคาไฟฟาในครวเรอน

เวลาทใชในการศกษา 30 ชวโมง สอการเรยนร

1. ชดวชาการใชพลงงานไฟฟาในชวตประจาวน 3 รหสวชา พว32023 2. สมดบนทกกจกรรมการเรยนร ประกอบชดวชาการใชพลงงานไฟฟาในชวตประจาวน 3 3. แผงสาธตการตอวงจรไฟฟา

98

เรองท 1 กลยทธการประหยดพลงงานไฟฟา 3 อ.

การประหยดพลงงาน คอ การใชพล งงานอยางมประสทธภาพ และร คณคา การประหยดพลงงานนอกจากชวยลดปรมาณการใชพลงงาน ยงเปนการประหยดคาใชจายของครวเรอนและประเทศชาตแลว ยงชวยลดปญหาผลกระทบจากสงแวดลอมไดดวย กลยทธหนงของประเทศไทย ทประสบความสาเรจดานการประหยดการใชไฟฟาและพลงงานของชาต คอ การเลอกแนวทางทเหมาะสมสอดคลองกบชวตและอปนสยของคนไทย ดวยการใช “กลยทธการประหยดพลงงาน 3 อ.” ไดแก อปกรณประหยดไฟฟา อาคารประหยดไฟฟา และอปนสยประหยดไฟฟา ซงฉลากประหยดไฟเบอร 5 ทดาเนนการโดย กฟผ. เปนตวอยางหนงของกลยทธประหยดพลงงานทประสบความสาเรจ ตามกลยทธ 3 อ. โดยแบงรายละเอยดเปน 3 ตอน ดงน

ตอนท 1 กลยทธ อ. 1 อปกรณประหยดไฟฟา ตอนท 2 กลยทธ อ. 2 อาคารประหยดไฟฟา ตอนท 3 กลยทธ อ. 3 อปนสยประหยดไฟฟา

กลยทธการประหยดพลงงาน 3 อ.

1. กลยทธ อ. 1 อปกรณประหยดไฟฟา

กลยทธ อ. 1 อปกรณประหยดไฟฟา เปนการสงเสรมใหทกครวเรอนเปลยนมาใชอปกรณไฟฟาทมประสทธภาพสง ประหยดไฟ กฟผ. จงไดดาเนนโครงการ “ฉลากประหยดไฟฟาเบอร 5 หรอ ฉลากเบอร 5” มงสงเสรมใหผผลตเครองใชไฟฟา ผลตเครองใชไฟฟาทมประสทธภาพการประหยดพลงงาน โดยมการรบรองภายใตสญลกษณ “ฉลากประหยดไฟฟาเบอร

99

5” โดยในปจจบน กฝผ. ไดใหการรบรองอปกรณไฟฟาและเครองใชไฟฟาฉลากเบอร 5 รวม 24 รายการ ดงน

• ป 2536 โครงการประชารวมใจ ใชหลอดผอม • ป 2537 โครงการฉลากประหยดไฟฟาเบอร 5 ตเยน • ป 2538 โครงการฉลากประหยดไฟฟาเบอร 5 เครองปรบอากาศ • ป 2539 โครงการฉลากประหยดไฟฟาเบอร 5 หลอดตะเกยบ • ป 2541 โครงการฉลากประหยดไฟฟาเบอร 5 บลลาสตนรภย • ป 2542 โครงการฉลากประหยดไฟฟาเบอร 5 ขาวกลองหอมมะล • ป 2544 โครงการฉลากประหยดไฟฟาเบอร 5 พดลมไฟฟา • ป 2547 โครงการฉลากประหยดไฟฟาเบอร 5 หมอหงขาวไฟฟา • ป 2547 โครงการฉลากประหยดไฟฟาเบอร 5 โคมไฟประสทธภาพสง • ป 2550 โครงการฉลากประหยดไฟฟาเบอร 5 บลลาสตอเลกทรอนกส T5 • ป 2551 โครงการฉลากประหยดไฟฟาเบอร 5 พดลมสายรอบตว • ป 2552 โครงการฉลากประหยดไฟฟาเบอร 5 หลอดผอมเบอร 5 • ป 2553 โครงการฉลากประหยดไฟฟาเบอร 5 Standby Power 1 Watt (เครองรบ

โทรทศน/จอคอมพวเตอร) • ป 2554 โครงการฉลากประหยดไฟฟาเบอร 5 เตารดไฟฟา • ป 2554 โครงการฉลากประหยดไฟฟาเบอร 5 Retrofeit • ป 2555 โครงการฉลากประหยดไฟฟาเบอร 5 พดลมระบายอากาศ • ป 2555 โครงการฉลากประหยดไฟฟาเบอร 5 เครองทานาอนไฟฟา • ป 2556 โครงการฉลากประหยดไฟฟาเบอร 5 เครองซกผาชนดฝาบนถงเดยว • ป 2556 โครงการฉลากประหยดไฟฟาเบอร 5 LED (Light Emitting Diode) • ป 2557 โครงการฉลากประหยดไฟฟาเบอร 5 เตาไมโครเวฟ • ป 2557 โครงการฉลากประหยดไฟฟาเบอร 5 เตาแมเหลกไฟฟา • ป 2557 โครงการฉลากประหยดไฟฟาเบอร 5 กาตมนาไฟฟา • ป 2557 โครงการฉลากประหยดไฟฟาเบอร 5 เครองรบโทรทศน • ป 2558 โครงการฉลากประหยดไฟฟาเบอร 5 ตแชแสดงสนคา

100

อปกรณตดฉลากประสทธภาพสง

ปจจบนฉลากเบอร 5 มผลอกเลยนแบบจานวนมากเพอใหประชาชนหลงเชอ โดยมการ

ตดฉลากเลยนแบบ หรอตดเพยงครงเดยว ซงหาก กฟผ. ตรวจพบจะแจงดาเนนคดตามกฎหมาย ทงน กฟผ. ไดจดทะเบยนเครองหมายรบรองตามพระราชบญญตเครองหมายการคา หากบคคลใดลอกเลยนแบบถอวามความผดตามกฎหมาย ดงนน ในการเลอกซอเครองใชไฟฟา เพอใหมนใจวาไดเครองใชไฟฟาทมประสทธภาพในการประหยดพลงงานไดจรง ผบรโภคหรอผซอตองสงเกตและตรวจสอบใหมนใจวาเปนฉลากเบอรทไดรบการรบรองจรงจาก กฟผ. โดยสามารถสงเกตลกษณะของฉลากเบอร 5 ได ดงภาพ

101

ภาพฉลากเบอร 5 ของแท

ภาพฉลากเบอร 5 ของปลอม

2. กลยทธ อ. 2 อาคารประหยดไฟฟา

กลยทธ อ. 2 อาคารประหยดไฟฟา เปนการสงเสรมใหผประกอบการภาคธรกจและภาคอตสาหกรรม เหนความสาคญและพรอมใจกนใชอปกรณประหยดไฟฟาทมประสทธภาพสง เชนเดยวกบกลมภาคทอยอาศยพรอมไปกบการใชมาตรการตาง ๆ ทเปนการประหยดไฟฟา ซง

102

ไดแก การบรหารการใชไฟฟา การปรบปรงระบบปองกนความรอนเขาสอาคาร การใชระบบ ปรบอากาศประสทธภาพสง การปรบปรงระบบแสงสวาง และการจดการอบรมใหความร ดานการใชพลงงานอยางถกตอง ลดตนทนการผลตสนคาใหสามารถแขงขนไดในตลาดโลก โดยการประหยดพลงงานไฟฟาในอาคารสามารถดาเนนการได ดงน

1) การออกแบบวางตาแหนงอาคาร ใหหนอาคารไปยงทศทหลบแดดทศตะวนตก 2) ถาพนทดนไมเอออานวยใหวางอาคารหลบแดดทศตะวนตก ใหใชไมยนตนให

รมเงาแกอาคาร พรอมทงชายคาหลงคาหรอจดทาแผงบงแดดชวยเสรมการบงแดด 3) ผนง หลงคา และฝาเพดานอาคาร ใหใชวสดทมคณสมบตเปนฉนวนความรอน

สะทอน หรอปองกนความรอน 4) ใชวสดนวตกรรมชวยระบายความรอน เชน ลกระบายอากาศอลมเนยมททางาน

โดยไมตองอาศยพลงงานไฟฟา

5) ระบบปรบอากาศ ใหใชชนดประหยดไฟ และแยกสวตชเปด – ปดเฉพาะเครอง เพอใหควบคมการเปด - ปดตามความประสงคการใชงานในแตละบรเวณ

6) ลดจานวนพดลมดดอากาศ เพอปองกนการสญเสยอากาศเยนมใหออกไปจาก หองปรบอากาศมากเกนไป

7) ระบบไฟฟาแสงสวางใหพยายามใชประโยชนจากแสงธรรมชาตในเวลากลางวน เชน ใชกระเบองโปรงแสง หนาตางใชกระจกใส เปนตน

8) หลอดไฟใหใชชนดเกดความรอนทดวงโคมนอย เชน หลอดฟลออเรสเซนต เพอเครองปรบอากาศไมตองใชพลงงานมาลดความรอนจากหลอดไฟแสงสวางโดยไมจาเปน

9) หลอดฟลออเรสเซนตใหใชอปกรณนวตกรรม คอ บลลาสตอเลกทรอนกส เพอยดอายการใชงานของหลอดไฟ และประหยดคาไฟฟา ใชครอบโลหะสะทอนแสงชวยเพมความสวางแกหลอดไฟเปน 2 – 3 เทา โดยใชจานวนหลอดไฟเทาเดม

10) ออกแบบภมทศนรอบอาคารเพอลดความรอนเขาสตวอาคาร เชน ปลกหญารอบอาคาร ขดสระนา ตดตงนาพ ดกลมกอนพดเขาสอาคาร และปลกไมยนตนใหรมเงา เปนตน

103

3. กลยทธ อ. 3 อปนสยประหยดไฟฟา

กลยทธ อ. 3 คอ อปนสยประหยดไฟฟา เปนการปลกจตสานกและอปนสยใหคนไทย โดยเฉพาะอยางยงเยาวชนไทย ใชพลงงานอยางมประสทธภาพ โดย กฟผ. ไดมการนารองจดทาโครงการหองเรยนสเขยวขนในโรงเรยนระดบตาง ๆ ทวประเทศกวา 420 โรงเรยน ไดจดเปน ฐานการเรยนร มการตดตงอปกรณการเรยนรใหเปนฐานกจกรรมตาง ๆ เชน ฐานการเรยนรไฟฟา มประโยชนมากมาย แหลงกาเนดไฟฟา เปรยบเทยบประสทธภาพอปกรณไฟฟา เปนตน และสอดแทรกแบบฝกหดเกยวกบการใชพลงงานอยางมประสทธภาพเขาไปในบทเรยน เพอเสรมสรางทศนคตใหกบเยาวชน และผลการดาเนนโครงการประสบผลสาเรจสามารถขยายผลไปยงชมชน จงนบวาเปนโครงการทเสรมสรางทศนคตในการใชพลงงานไฟฟาไดอยางมประสทธภาพ

ภาพกจกรรมสงเสรมอปนสยประหยดพลงงาน

การสรางหรอพฒนาอปนสยประหยดพลงงานอาจไมใชเรองงาย จาเปนตองไดรบความรวมมอ รวมใจจากสมาชกในครวเรอน องคการหรอสานกงาน ซงจาเปนตองสรางความร ความเขาใจ ในเรองของแนวทางปฏบตทนาไปสอปนสยการประหยดพลงงาน และผลทจะไดรบ ทงในสวนของตนเอง คอ สามารถประหยดคาใชพลงงานไฟฟา และการชวยประเทศชาตใหลดการใชพลงงานไฟฟาในภาพรวม ซงจะเปนการเสรมสรางและสนบสนนความมนคงของพลงงานไฟฟา

ในเดอนมนาคม พ.ศ. 2559 กระทรวงพลงงานไดจดโครงการ “รวมพลงคนไทย ลดพคไฟฟา” เพอขอความรวมมอใหคนไทยรวมกนประหยดการใชไฟฟาในชวงหนารอนทมโอกาสจะเกดการใชไฟฟาสงสด เรยกวา “ปฏบตการ 4 ป. ไดแก ปด – ปรบ – ปลด – เปลยน”

104

ภาพปฏบตการ 4 ป.

ปด คอ ปดไฟดวงทไมจาเปน ปรบ คอ ปรบอณหภมเครองปรบอากาศท 26 องศาเซลเซยส ปลด คอ ปลดปลกเครองใชไฟฟาทไมใชงาน เปลยน คอ เปลยนมาใชอปกรณหรอเครองใชไฟฟาทประหยดพลงงาน

นอกจากนการใชเครองใชไฟฟาทกชนด ควรศกษา ทาความเขาใจเกยวกบระบบ

การทางาน การตดตงและการใช การดแลรกษาใหถกตอง ซงจะชวยใหปลอดภย สามารถประหยดคาไฟฟา สามารถยดอายการใชงานไดยาวนานอกดวย

กจกรรมทายเรองท 1 กลยทธการประหยดพลงงานไฟฟา 3 อ.

(ใหผเรยนไปทากจกรรมเรองท 1 ทสมดบนทกกจกรรมการเรยนร)

105

เรองท 2 การเลอกซอ การใช และการดแลรกษาเครองใชไฟฟาภายในบาน

โดยทวไป เครองใชไฟฟาภายในครวเรอน มกมการใชพลงงานสงแทบทกชนด ดงนน ผใชตองมความรเกยวกบการเลอกซอและการใชเครองใชไฟฟาแตละชนดใหเหมาะสมและถกวธ เพอทาใหเกดความประหยดและคมคา ในทนจะกลาวถงเครองใชไฟฟาทมการใชทวไปในครวเรอน ดงน

1. เครองทานาอนไฟฟา เครองทานาอนไฟฟาเปนอปกรณททาใหนารอนขน โดยอาศยการพาความรอนจาก

ขดลวดความรอน (Electrical Heater) ขณะทกระแสนาไหลผาน สวนประกอบหลกของเครอง ทานาอนไฟฟา คอ

1) ตวถงนา จะบรรจนาซงจะถกทาใหรอน 2) ขดลวดความรอน เปนอปกรณทใหความรอนกบนา 3) อปกรณควบคมอณหภม จะทาหนาทตดกระแสไฟฟาเมออณหภมของนาถง

ระดบทตงไว

ภาพสวนประกอบตาง ๆ ของเครองทานาอนไฟฟา

106

การเลอกซอและการใชอยางถกวธและประหยดพลงงาน 1) เลอกเครองทานาอนไฟฟาใหเหมาะสมกบการใช สาหรบบานทวไปเครองทานาอน

ไฟฟา ขนาดไมเกน 4,500 วตต กนาจะเพยงพอ ซงจะชวยทงประหยดไฟฟาทใชในเครองทานาอนไฟฟาและปมนา

2) ตงอณหภมนาไมสงจนเกนไป (ปกตอยในชวง 35 - 45 C) 3) ใชหวฝกบวชนดประหยดนา จะชวยประหยดนาไดถง รอยละ 25 - 75 4) ใชเครองทานาอนทมถงนาภายในตวเครองและมฉนวนหม เพราะสามารถลดการ

ใชพลงงานไดมากกวาชนดทไมมถงนาภายใน รอยละ 10 - 20 5) ปดวาลวนาและสวตชทนทเมอเลกใชงาน 6) ไมเปดเครองตลอดเวลาขณะฟอกสบอาบนา หรอขณะสระผม

คาไฟฟาของเครองทานาอนไฟฟาขนาดตาง ๆ เมอใชงานเปนเวลา 1 ชวโมง

ขนาดเครองทานาอนไฟฟา คาไฟฟาตอชวโมงโดยประมาณ

ขนาดเลก (3,000 - นอยกวา 5,000 วตต) 13.20 บาท

ขนาดกลาง (5,000 - นอยกวา 8,000 วตต) 18.00 บาท

ขนาดใหญ (8,000 วตต ขนไป) 24.00 บาท

การดแลรกษาและความปลอดภย

1) หมนตรวจสอบการทางานของเครองใหมสภาพพรอมใชงานอยเสมอ โดยเฉพาะอยางยงระบบความปลอดภยของเครอง

2) ตรวจดระบบทอนาและรอยตออยาใหมการรวซม 3) เมอพบความผดปกตในการทางานของเครอง ควรใหชางผชานาญตรวจสอบ 4) ตองมการตอสายดน

107

2. กระตกนารอนไฟฟา กระตกนารอนไฟฟาเปนอปกรณในการตมนาใหรอน ประกอบดวยขดลวดความรอน

(Electrical Heater) อยดานลางของกระตกนารอนไฟฟา และอปกรณควบคมอณหภม (Thermostat) เปนอปกรณควบคมการทางาน

เมอกระแสไฟฟาไหลผานขดลวด จะเกดความรอน และถายเทไปยงนาภายในกระตกนารอนไฟฟา ทาใหนามอณหภมสงขนจนถงจดเดอด จากนนอปกรณควบคมอณหภมจะตดกระแสไฟฟาในวงจรหลกออกไป แตยงคงมกระแสไฟฟาไหลผานขดลวดความรอน และแสดงสถานะน โดยหลอดไฟสญญาณอนจะสวางขน เมออณหภมของนารอนภายในกระตกนารอนไฟฟาลดลงจนถงจด ๆ หนง อปกรณควบคมอณหภมจะทางานโดยปลอยใหกระแสไฟฟาผานขดลวดความรอนเตมททาใหนาเดอดอกครง

กระตกนารอนไฟฟาโดยทวไปทมจาหนายในทองตลาดจะมขนาดความจตงแต 2 - 4 ลตร และใชกาลงไฟฟาระหวาง 500 - 1,300 วตต

ภาพสวนประกอบหลกของกระตกนารอนไฟฟา

108

การเลอกซอและการใชอยางถกวธและประหยดพลงงาน

1) เลอกซอรนทมตรามาตรฐานอตสาหกรรม (มอก.) 2) ใสนาใหพอเหมาะกบความตองการหรอไมสงกวาระดบทกาหนดไว เพราะจะทา

ใหกระตกนารอนไฟฟาเกดความเสยหาย 3) ระวงอยาใหนาแหง หรอปลอยใหระดบนาตากวาขดทกาหนด เพราะจะทาใหเกด

ไฟฟาลดวงจรในกระตกนารอนไฟฟา เปนอนตรายอยางยง 4) ถอดปลกเมอเลกใชนารอนแลว เพอลดการสนเปลองพลงงาน ไมควรเสยบปลก

ตลอดเวลา แตหากมความตองการใชนารอนเปนระยะ ๆ ตดตอกน เชน ในททางานบางแหงทม นารอนไวสาหรบเตรยมเครองดมตอนรบแขก กไมควรถอดปลกออกบอย ๆ เพราะทกครงเมอดงปลกออกอณหภมของนาจะคอย ๆ ลดลง กระตกนารอนไฟฟาไมสามารถเกบความรอนไดนาน เมอจะใชงานใหมกตองเสยบปลก และเรมตมนาใหมซงเปนการสนเปลองพลงงาน

5) อยานาสงใด ๆ มาปดชองไอนาออก 6) ตรวจสอบการทางานของอปกรณควบคมอณหภมใหอยในสภาพใชงานไดเสมอ 7) ไมควรตงไวในหองทมการปรบอากาศ

คาไฟฟาของกระตกนารอนไฟฟาขนาดตาง ๆ เมอใชงานเปนเวลา 1 ชวโมง

ขนาดของกระตกนารอนไฟฟา คาไฟฟาตอชวโมงโดยประมาณ

2 ลตร 2.40 บาท

2.5 ลตร 2.60 บาท

3.2 ลตร 2.88 บาท

การดแลรกษา การดแลรกษากระตกนารอนไฟฟาใหมอายการใชงานนานขน ลดการใชพลงงานลง

และปองกนอบตเหต หรออนตรายทอาจจะเกดขน 1. หมนตรวจดสายไฟฟาและขวปลกใหอยในสภาพสมบรณเสมอ

109

2. ควรนานาทสะอาดเทานนมาตม มฉะนนผวในกระตกนารอนไฟฟาอาจเปลยนส เกดคราบสนมและตะกรน

3. หมนทาความสะอาดตวกระตกนารอนไฟฟาดานใน อยาใหมคราบตะกรน ซงจะเปนตวตานทาน การถายเทความรอนจากขดลวดความรอนไปสนา ทาใหเวลาในการตมนาเพมขน เปนการสญเสยพลงงานโดยเปลาประโยชน

4. เมอไมตองการใชกระตกนารอนไฟฟา ควรลางดานในใหสะอาด แลวควาลง เพอใหนาออกจากตวกระตกนารอนไฟฟา แลวใชผาเชดดานในใหแหง

5. การทาความสะอาดสวนตาง ๆ ของกระตกนารอนไฟฟา - ตวและฝากระตกนารอนไฟฟา ใชผาชบนาบดใหหมาดแลวเชดอยางระมดระวง - ฝาปดดานใน ใชนาหรอนายาลางจานลางใหสะอาด - ตวกระตกนารอนไฟฟาดานใน ใชฟองนาชบนาเชดใหทว ลางใหสะอาดดวยนา

โดยอยาราดนา ลงบนสวนอนของตวกระตกนารอนไฟฟา นอกจากภายในกระตกนารอนไฟฟาเทานน อยาใชของมคมหรอฝอยขดหมอขดหรอขดตวกระตกนารอนไฟฟาดานใน เพราะจะทาใหสารเคลอบหลดออกได

3. พดลม พดลมทใชในบานเปนอปกรณหลกทชวยในการหมนเวยนอากาศ และระบายความ

รอนภายในบาน ซงในปจจบนพดลมทใชมหลากหลายลกษณะและประเภทขนอยกบการใชงาน สวนประกอบหลกของพดลม ไดแก ใบพด ตะแกรงคลมใบพด มอเตอรไฟฟา สวตช

ควบคมการทางาน และกลไกควบคมการหมนและสาย ดงรป

ภาพสวนประกอบหลกของพดลม

110

การเลอกซอและการใชอยางถกวธและประหยดพลงงาน 1. เลอกซอพดลมท เปนระบบธรรมดา เพราะจะประหยดไฟกวาระบบทม

รโมทคอนโทรล หรอระบบไอนา 2. เลอกซอยหอและรนทไดรบรองมาตรฐานอตสาหกรรม (มอก.) และมฉลากเบอร 5 3. เลอกทมขนาดใบพดและกาลงไฟฟาใหเหมาะสม และตรงกบความตองการใชงาน 4) เลอกใชความแรงของลมใหเหมาะกบความตองการ ความแรงของลมยงมากยง

เปลองไฟ 5) ปดพดลมทนทเมอไมใชงาน 6) ในกรณทพดลมมระบบรโมทคอนโทรลอยาเสยบปลกทงไว เพราะจะมไฟฟาเลยง

อปกรณตลอดเวลา 7) ควรวางพดลมในททมอากาศถายเทสะดวก เพราะพดลมใชหลกการดดอากาศจาก

บรเวณรอบ ๆ ทางดานหลงของตวใบพด แลวปลอยออกสดานหนา เชน ถาอากาศบรเวณรอบ พดลมมการถายเทด ไมรอนหรออบชน กจะไดรบลมเยน รสกสบาย และยงทาใหมอเตอรสามารถระบายความรอนไดด เปนการยดอายการใชงานอกดวย

การดแลรกษา การดแลรกษาพดลมอยางสมาเสมอ จะชวยใหพดลมทางานไดเตมประสทธภาพ และ

ยงชวยยดอายการทางาน มขอควรปฏบต ดงน 1) หมนทาความสะอาดตามจดตาง ๆ โดยเฉพาะอยางยง ใบพด และตะแกรงครอบ

ใบพด อยาใหฝนละอองเกาะจบ และตองดแลใหมสภาพดอยเสมอ อยาใหแตกหก ชารด หรอโคงงอ ผดสวน จะทาใหลมทออกมามความแรงของลมลดลง

2) หมนทาความสะอาดชองลมตรงฝาครอบมอเตอรของพดลม ซงเปนชองระบาย ความรอนของมอเตอร อยาใหมคราบนามนหรอฝนละอองเกาะจบ เพราะจะทาใหประสทธภาพของมอเตอรลดลง และสนเปลองไฟฟามากขน

4. โทรทศน โทรทศนเปนอปกรณทแปลงสญญาณคลนแมเหลกไฟฟาเปนภาพดวยวงจร

อเลกทรอนกสทมความซบซอน มสวนประกอบ ดงน

111

1) สวนประกอบภายนอก คอ ตวโครงทหอหมอปกรณอเลกทรอนกส จอภาพซงจะมการเคลอบสารพเศษทางดานใน ปมหรอสวตชตาง ๆ และชองตอสายอากาศ เปนตน

2) สวนประกอบภายใน คอ อปกรณอเลกทรอนกส ตวรบเปลยนสญญาณทมาในรปของคลนแมเหลกไฟฟา เปนภาพและเสยง สวนประกอบของจอภาพและระบบเสยงรวมทงลาโพง เปนตน

ภาพการสงสญญาณโทรทศนมายงเครองรบโทรทศน ปรมาณพลงงานทโทรทศนใชขนอยกบเทคโนโลยและขนาดของจอภาพ โดยขนาด

จอภาพของโทรทศน ระบดวยความยาวเสนทแยงของมมจอภาพ โทรทศนแตละขนาดและแตละประเภทจะมการใชไฟฟาแตกตางกน ยงขนาดจอภาพใหญกจะใชกาลงไฟฟามาก

วดตามเสนทแยงมม ชนขอบดา หนวยเปนนว

112

คาไฟฟาของโทรทศนชนดและขนาดตาง ๆ เมอใชงานเปนเวลา 1 ชวโมง

ชนดและขนาดของจอโทรทศน คาไฟฟาตอชวโมงโดยประมาณ

จอแบน 20 นว 0.28 บาท

จอแบน 25 นว 0.67 บาท

จอ LCD 26 นว 0.35 บาท

จอ LCD 46 นว 0.76 บาท

จอ LED 26 นว 0.20 บาท

จอ LED 46 นว 0.40 บาท

การเลอกซอและการใชอยางถกวธและประหยดพลงงาน 1) การเลอกใชโทรทศนควรคานงถงความตองการในการใชงาน โดยพจารณาจาก

ขนาดและการใชกาลงไฟฟา สาหรบเทคโนโลยเดยวกน โทรทศนทมขนาดใหญ ยงกนไฟมากขน 2) อยา เสยบปล กทง ไว เพราะโทรทศนจะมไฟฟาหลอเลยงระบบภายในอย

ตลอดเวลา ทาใหสนเปลองไฟ และอาจกอใหเกดอนตรายในขณะเกดฟาแลบได 3) ปดและถอดปลกทนทเมอไมมคนด หากชอบหลบหนาโทรทศนบอย ๆ ควรใช

โทรทศน รนทตงเวลาปดโดยอตโนมต เพอชวยประหยดไฟฟา 4) หากชมโทรทศนชองเดยวกนควรดดวยกน ประหยดทงคาไฟ และอบอนใจไดอย

ดวยกนทงครอบครว 5) เลกเปดโทรทศนลวงหนาเพอรอดรายการทชนชอบ เปดดรายการเมอถงเวลา

ออกอากาศ 6) ไมควรปรบจอภาพใหสวางมากเกนไป และไมควรเปลยนชองบอย เพราะจะ

ทาใหหลอดภาพมอายการใชงานลดลง และสนเปลองไฟฟาโดยไมจาเปน

การดแลรกษา การดแลรกษาและใชโทรทศนใหถกวธ นอกจากจะชวยใหโทรทศนเกดความคงทน

ภาพทไดคมชด และมอายการใชงานยาวนานขน ควรมขอปฏบต ดงน

113

1) ควรวางโทรทศนไวในจดทมการถายเทอากาศไดด เพอใหเครองสามารถระบายความรอนไดสะดวก

2) หมนทาความสะอาดเปนประจาเพอลดปรมาณฝ นละอองทเกาะบนจอภาพ โดยใชผานมเชดตวเครองโทรทศน สวนจอภาพควรใชผงซกฟอกอยางออน หรอนายาลางจานผสมกบนาเชดเบา ๆ จากนนเชดดวยผานมใหแหง และตองถอดปลกออกกอนทาความสะอาดทกครง

5. เตารดไฟฟา เตารดไฟฟาเปนเครองใชไฟฟาทมใชกนแทบทกครวเรอน หากเปรยบเทยบกบ

เครองใชไฟฟาอน ๆ เตารดจดเปนเครองใชไฟฟาทใชกาลงไฟฟาสง การทราบแนวทางการเลอกซอและใชงานอยางถกวธจะสามารถลดการใชไฟฟาลงได ในทองตลาดเตารดสามารถแบงได 3 ลกษณะ คอ เตารดแบบธรรมดา แบบมไอนา และแบบกดทบ

สวนประกอบและการทางานเตารดมสวนประกอบสาคญ 3 สวน คอ 1) ไสเตารดไฟฟา ทามาจากโลหะผสมระหวางนกเกลและโครเมยม ทาหนาทให

กาเนดความรอนเมอไดรบกระแสไฟฟา โดยความรอนจะมากหรอนอยขนกบสวนผสมของโลหะและความยาวขดลวด

2) เทอรมอสแตต ทาหนาทปรบความรอนของไสเตารดใหเทากบระดบทไดตงไว 3) แผนโลหะดานลางของเตารด ทาหนาทเปนตวกดทบเวลารด และกระจายความรอน

แบบธรรมดา แบบไอนา แบบกดทบ

114

เตารดไฟฟาทมชนดและขนาดตางกน มอตราการใชกาลงไฟฟาไมเทากน ดงน

ชนดของ เตารดไฟฟา

ขนาด แรงกดทบ

ลกษณะ กาลงไฟฟา

(วตต)

ธรรมดา 1 – 2 กโลกรม ตวเตามอปกรณ 3 ชน คอ

แผนโลหะ ดามจบ และปมควบคมความรอน

750 – 1,000

ไอนา 1 – 2 กโลกรม มชองไอนาทางดานลางเตารด และวาลวควบคมการเปดนาไหลออก

1,100 – 1,750

ชนดของ เตารดไฟฟา

ขนาด แรงกดทบ

ลกษณะ กาลงไฟฟา

(วตต)

กดทบ 40 – 50 กโลกรม

มแผนความรอนทมขนาดใหญกวาเตารดแบบธรรมดาและแบบไอนา

มคนโยกสาหรบกดทบ 900 – 1,200

การเลอกซอและการใชเตารดไฟฟาอยางถกวธและประหยดพลงงาน ในการใชเตารดไฟฟาอยางประหยดพลงงาน เราไมควรทจะลดปรมาณความรอนทใช

ในการรดลง แตควรใชเตารดไฟฟา รดผาอยางรวดเรวทระดบความรอนทเหมาะสมกบความหนาและชนดของผา รวมทงควรปฏบตดงน

1) เลอกซอเฉพาะเตารดไฟฟาทไดรบมาตรฐานอตสาหกรรม (มอก.) และมฉลากเบอร 5 2) เลอกซอขนาดและกาลงไฟฟาใหเหมาะกบความตองการและลกษณะการใชงาน 3) ควรเกบผาทรอรดใหเรยบรอย และใหผายบนอยทสด 4) ควรแยกประเภทผาหนาและผาบาง เพอความสะดวกในการรด 5) ควรรวบรวมผาทจะรดแตละครงใหมากพอ การรดผาครงละชดทาใหสนเปลอง

ไฟฟามาก 6) ไมควรพรมนามากจนเกนไป เพราะจะทาใหสญเสยความรอนจากการรดมาก 7) ควรเรมรดจากผาบาง ๆ หรอตองการความรอนนอยกอน จากนนจงรดผาท

ตองการความรอนสง และควรเหลอผาทตองการความรอนนอยสวนหนง ไวรดในตอนทาย 8) ควรถอดปลกกอนเสรจสนการรด 3 - 4 นาท

115

คาไฟฟาของเตารดไฟฟาชนดตาง ๆ เมอใชงานเปนเวลา 1 ชวโมง

ชนดของเตารดไฟฟา คาไฟฟาตอชวโมงโดยประมาณ

เตารดไฟฟาธรรมดา 4.00 บาท

เตารดไฟฟาไอนาขนาดเลก 5.32 บาท

เตารดไฟฟาไอนาขนาดใหญ 7.20 บาท

การดแลรกษา 1. ตรวจดหนาสมผสเตารดไฟฟา หากพบคราบสกปรก ใหใชฟองนาชบนายา

ทาความสะอาดเชดออก เพราะคราบสกปรกจะเปนตวตานทานความรอน ทาใหสนเปลองไฟฟามากขนในการเพมความรอน

2. สาหรบเตารดไฟฟาไอนา นาทใชควรเปนนากลนเพอปองกนการเกดตะกรน ซงตะกรนจะเปนสาเหตของการเกดความตานทานความรอน

3. เมอเกดการอดตนของชองไอนาซงเกดจากตะกรน เราสามารถกาจดไดโดยเตมนาสมสายชลงในถงเกบนาของเตารดไฟฟาไอนา แลวเสยบสายไฟใหเตารดรอนเพอทาใหนาสมสายชกลายเปนไอ จากนนเตมนาลงไป เพอลางนาสมสายชออกใหหมด แลวจงใชแปรงเลก ๆ ทาความสะอาดชองไอนา

4. การใชเตารดไฟฟาไปนาน ๆ แมวาจะไมเกดการเสยหายชารด กควรมการตรวจหรอเปลยนอปกรณภายในบางอยาง รวมทงสายไฟทตอกนอยซงอาจชารด เสอมสภาพ ทาใหวงจรภายในทางานไมสมบรณ

116

6. ตเยน ตเยน เปนอปกรณทมใชแพรหลายในครวเรอน เปนอปกรณทาความเยนเพอถนอม

อาหารโดยการลดอณหภม ตเยนเปนอปกรณทใชพลงงานตลอด 24 ชวโมง ดงนนการเลอกและใชตเยนอยางเหมาะสมจะชวยประหยดพลงงานไดมาก

ภาพตเยน

อปกรณหลก ๆ ททาใหภายในตเยนเกดความเยน ประกอบดวย 1. คอมเพรสเซอร ทาหนาทในการอดและดดสารทาความเยนใหหมนเวยนในระบบ

ของตเยน 2. แผงทาความเยน มหนาทกระจายความเยนภายในตเยน 3. แผงระบายความรอน เปนสวนทใชระบายความรอนของสารทาความเยน

แผงระบายความรอนนตดตงอยดานหลงของตเยน 4. ตวตเยนทาจากโลหะ และอดฉดโฟมอยระหวางกลาง เพอทาหนาทเปนฉนวนกน

ความรอนจากภายนอก โดยปกตเราระบขนาดของตเยนเปนคว หรอลกบาศกฟต 5. อปกรณอน ๆ เชน อปกรณควบคมอณหภม สวตชโอเวอรโหลด พดลมกระจาย

ความเยน ฯลฯ ความเยนของตเยนเกดขนจากระบบทาความเยน เมอเราเสยบปลกไฟฟาใหกบตเยน

คอมเพรสเซอรจะดดและอดไอสารทาความเยนใหมความดนสงขน และไหลไปยงแผงระบาย

117

ความรอนเพอถายเทความรอนสสงแวดลอมภายนอก จากนนจะเปลยนสถานะเปนของเหลว ไหลผานวาลวควบคมสารทาความเยนเพอลดความดน ไหลตอไปทแผงทาความเยนเพอ ดดความรอนจากอาหารและเครองดมทแชอยในตเยน ณ จดน สารทาความเยนจะเปลยนสถานะกลายเปนไอ และกลบไปยงคอมเพรสเซอรเพอเรมวงจรทาความเยนใหมอกครง

การเลอกซอและการใชอยางถกวธและประหยดพลงงาน 1) เลอกซอตเยนทไดรบการรบรองฉลากเบอร 5 2) เลอกซอประเภทและขนาดใหเหมาะกบความตองการและลกษณะการใชงาน 3) คาไฟฟาจะเพมตามจานวนครงของการเปด - ปดตเยน เพราะเมอเปดตเยน

ความรอนภายนอกจะไหลเขาตเยน ทาใหคอมเพรสเซอรตองทางานหนกมากขนเพอรกษาอณหภมภายในตเยนใหคงเดมตามทตงไว

4) ถาอณหภมโดยรอบสงขน ปรมาณความรอนจะถกถายเทเขาไปในตเยนมากขน เปนการเพมภาระใหกบระบบทาความเยน ดงนนจงไมควรตดตงตเยนใกลกบแหลงกาเนด ความรอนใด ๆ หรอรบแสงอาทตยโดยตรง

5) ไมเกบอาหารในตเยนมากเกนไป เพราะจะทาใหอณหภมในตเยนไมสมาเสมอ ควรใหมชองวาง เพอใหอากาศภายในไหลเวยนไดสมาเสมอ

6) ถานาอาหารทมอณหภมสงไปแชในตเยนจะสงผลกระทบดงน (1) ทาใหอาหารตาง ๆ ทอยในบรเวณขางเคยงเสอมคณภาพหรอเสยได (2) หากตเยนกาลงทางานเตมทจะทาใหไอสารทาความเยนกอนเขาเครองอดรอน

จนไมสามารถทาหนาทหลอเยนคอมเพรสเซอรไดเพยงพอ และสงผลใหอายคอมเพรสเซอรสนลง (3) สญเสยพลงงานไฟฟามากขน

7) เมอดงปลกออกแลวไมควรเสยบปลกใหมทนท เพราะเมอเครองหยด สารทา ความเยนจากสวนทมความดนสงจะไหลไปทางทมความดนตาจนความดนภายในวงจรเทากน ดงนนถาคอมเพรสเซอรเรมทางานทนท สารทาความเยนยงไหลกลบไมทน เครองจงตองออกแรงฉดมากเพอเอาชนะแรงเฉอยและแรงเสยดทาน ซงจะสงผลใหมอเตอรของเครองอดทางานหนก และเกดการชารดหรออายการใชงานสนลง

118

คาไฟฟาของตเยนขนาดตาง ๆ เมอใชงานเปนเวลา 1 ชวโมง

ขนาดของตเยน คาไฟฟาตอชวโมงโดยประมาณ

4 คว 0.21 บาท

6 คว 0.27 บาท

12 คว 0.72 บาท การดแลรกษา 1. สาหรบตเยนทมแผงระบายความรอนควรทาความสะอาดแผงระบายความรอน

ตเยนสมาเสมอ ถามฝนเกาะสกปรกมาก จะระบายความรอนไมด มอเตอรตองทางานหนก เปลองไฟมากขน

2. อยาใหขอบยางประตมจดชารดหรอเสอมสภาพ เพราะความรอนจะไหลเขาตเยน ทาใหมอเตอรตองทางานหนกและเปลองไฟฟามาก ตรวจสอบโดยเสยบกระดาษระหวางขอบยางประตแลวปดประต ถาสามารถเลอนกระดาษไปมาไดแสดงวาขอบยางเสอมสภาพ ควรตดตอชางมาเปลยนขอบยาง

3. อปกรณระบายความรอน จะตดตงอยดานหลงตเยน เพอใหสามารถระบายความรอนไดด ควรวางตเยนใหมระยะหางจากผนงไมนอยกวา 10 ซม. ดานบนอยางนอย 30 ซม. ดานขางอยางนอย 2 - 10 ซม.

7. หลอดไฟ หลอดไฟ เปนอปกรณใหแสงสวางทมใชกนทกครวเรอน ถอเปนสงจาเปนสาหรบการ

ดารงชวต นอกจากประโยชนในเรองแสงสวางแลว ยงสามารถใชในการตกแตง และสรางบรรยากาศอกดวย โดยหลอดไฟทใชกนอยมหลายชนด มคณสมบตในการใหแสงสวางและทางไฟฟาตางกน ดงนนหากผใชรจกเลอกใชหลอดไฟอยางเหมาะสม จะทาใหสามารถประหยดพลงงานไฟฟาและคาใชจายไดมาก เพอใหสามารถเลอกซอไดอยางถกตอง ผใชควรรจกคณสมบต ของหลอดไฟกอน ซงคณสมบตของหลอดไฟตาง ๆ เหลาน สวนมากมกจะมบอกอยทขางกลอง หรอฉลากกากบผลตภณฑ กอนซอจงควรมความเขาใจเกยวกบคณสมบตดงกลาว เพอเลอกซอ

119

หลอดไฟประเภทตาง ๆ ไดอยางเหมาะสม ตอไปนคอ ชนด คณสมบตและลกษณะการใชของหลอดไฟประเภทตาง ๆ ทนยมใชในบานพกและอาคารตาง ๆ

ชนดของหลอดไฟ คณสมบตและลกษณะการใช

หลอดไส มใชกนมาหลายสบป สมยกอนนยมใชกบงานใหแสงสวางในบานพกอาศย หองอาหาร หองรบแขก แตปจจบนไมคอยนยมเพราะกนไฟมาก คายความรอน เปดใชไมนานหลอดจะรอน อายการใชงานสนตอง มหลายขนาด เชน 3 วตต 25 วตต 40 วตต 100 วตต เปนตน ใชคกบขวชนด E14 หรอ E27 แสงของหลอดไสเมอสองกบวตถตางๆ แลวสของวตถจะไมผดเพยน ตามรานเสอผา กระเปา รองเทา ของประดบต า ง ๆ ชอบใชกน เพราะส ส นของสนค าจะไมผดเพยน และยงควบคมปรบความเขมของแสงดวยสวตชหรไฟ (Dimmer) ไดดวย

หลอดไส

หลอดฟลออเรสเซนตหรอหลอดนออน นยมใชใหแสงสวางทวไปทงภายในและภายนอกบาน อายการใชงานยาวนานกวา หลอดไส ทจะพบไดบอย เชน

- หลอด T8 ขวทใชรวมกนจะเปน G13 - หลอดผอมจอมประหยด T5 เปนหลอดฟลออเรสเซนต

รนเลกทสด แตใหแสงสวางเทากบหลอดนออนทวไปและกนไฟนอยกวา ม 3 เฉดส ไดแก สเดยไลท สคลไวท และสวอรมไวท หลอดรนนใชกบขว G5

- หลอดวงกลมเหมอนโดนท ทตดตงพรอมโคมเพดาน มหลายขนาด เชน 22 วตต 32 วตต 40 วตต เปนตน ใชงานพรอมชดขวหลอด หลอดฟลออเรสเซนต

หลอด T8

หลอดวงกลม

หลอด T5

120

ชนดของหลอดไฟ คณสมบตและลกษณะการใช

หลอดคอมแพคฟลออเรสเซนต เปนหลอดทพฒนาขนมาแทนหลอดไส เพอใหกนไฟนอยลง ขนาดเลกลง แตกาลงสองสวางสงขน มทงหลอดตะเกยบ หลอดเกลยว เปนหลอดทกนไฟนอยกวาหลอดชนดอน ๆ สวนใหญใชงานใหแสงสวางทวไปในบานพกอาศย บรเวณทตองเปดไฟทงไวนาน ๆ อายการใชงานหลอดจะยาวนานกวาหลอดไสถง 8 เทา และยาวนานกวาหลอดนออน 4 เทา ม 2 แบบ คอ แบบมบลลาสตภายใน ใชสวมแทนกบขวหลอดไสชนดเกลยวได และแบบ บลลาสตภายนอก ตองมขาเสยบกบบลลาสต เชน หลอดตะเกยบ หลอดเกลยว หลอดจะมอยใหเลอก 3 ส ไดแก สเดยไลท สคลไวท และสวอรมไวท เหมอนหลอดฟลออเรสเซนต

หลอดคอมแพคฟลออเรสเซนต

หลอด LED (Light Emitting Diodes) เปนหลอดไฟขนาดเลกทสด แตใหแสงสวางส เทากบหลอดรนอน ๆ หลกการทางานของหลอด LED ตางจากหลอดไส เนองจากเปนหลอดไมมไส จงไมมการเผาไสหลอด หลอด LED ถงไมแผความรอน เพราะพลงงานสวนใหญเปลยนเปนแสงไปหมดแลว แลวกอายการใชงานของหลอดยาวนานขน กเพราะไมมการเผาไหมนนเอง

หลอด LED

นอกจากชนดของหลอดดงทกลาวมาแลว ยงมหลอดไฟชนดอน ๆ อกมากมายใหผ

ใชไดเลอกใชตามลกษณะหรอวตถประสงคของงาน เชน ไฟสองสวางในรปแบบตาง ๆ ไฟประดบและตกแตง เปนตน

121

การเลอกซอและการใชอยางถกวธและประหยดพลงงาน 1) สารวจรปทรงของหลอดไฟ เพอกาหนดการใชงาน ทศทางการใหแสง และองศา

ของแสง 2) สารวจขวหลอดทใช ซงมแบบขวเกลยว ขวเกลยวเลก ขวเขม หรอขวเสยบ 3) ตรวจสอบวา ตองมอปกรณใดทใชกบหลอดไฟ หรอ โคมไฟ เชน หมอแปลง บล

ลาสต สวตชหรไฟ เปนตน

4) พจารณาคณสมบตของหลอดไฟ ใหเหมาะสมกบการใชงาน โดยคณสมบตของหลอดไฟทตองนามาพจารณา มดงน

- คาฟลกซการสองสวาง (Luminous Flux) เปนปรมาณแสงสวางทงหมดทไดจากแหลงกาเนดแสง มหนวยวดเปนลเมน (lm)

- คาความสวาง (Illuminance) เปนปรมาณแสงสวางทตกกระทบบนวตถ (lumen) ตอ 1 หนวยพนท มหนวยเปน ลเมนตอตารางเมตร (lm/sq.m.) หรอ ลกซ (Lux) นนเอง โดยทวไป อาจเรยกวา ระดบความสวาง (Lighting level) จงเปนตวทบอกวาแสงทไดเพยงพอหรอไม

- คาความเขมการสองสวาง (Luminous Intensity) เปนความเขมของแสงทสองออกมาจากวตถ โดยทวไปจะวดเปนจานวนเทาของความเขมทไดจากเทยนไข 1 เลม จงมหนวยเปนแคนเดลา (Candela, cd)

- คาความสองสวาง (Luminance) เปนตวทบอกปรมาณแสงทสะทอนออกมาจากวตถ (candela) ตอ 1 หนวยพนท มหนวยเปน แคนเดลาตอตารางเมตร (cd/sq.m.) บางครงจงอาจเรยกวา ความจา (Brightness)

- คาประสทธผล (Efficacy) เปนปรมาณแสงสวางทออกมาตอกาลงไฟฟาทใช มหนวยวดเปน ลเมนตอวตต (lm/w) หลอดทมคาประสทธผลสง แสดงวา หลอดนใหปรมาณแสงออกมามากแตใชกาลงไฟฟานอย

- คาความถกตองของส (Colour Rendering, Ra หรอ CRI) เปนคาทใชบอกวาหลอดไฟประเภทตาง ๆ เมอแสงสองสไปบนวตถจะทาใหสของวตถนนผดเพยนจากความเปนจรงมากนอยเพยงใด ไมมหนวยแตมกเรยกเปน เปอรเซนต (%) ตามคาความถกตอง เชน แสงอาทตยมคา Ra = 100 เพราะแสงอาทตยใหสเปกตรมครบทกส เมอสองไปบนวตถจะไมเหนความผดเพยนของส เปนตน

122

- คาอณหภมสของแสง (Color Temperature) สของแสงทไดจากหลอดไฟเทยบกบสทเกดจากการเผาวตถดาอดมคตใหรอนทอณหภมนน มหนวยเปนเคลวน (K) อณหภมสเปนตวทบอกวาแสงทไดมความขาวมากนอยแคไหน ถามคาอณหภมสของแสงตาแสงทไดจะออกมาในโทนเหลองหรอแดง ถามคาอณหภมสของแสงสงแสงทไดจะออกมาในโทนขาวกวา ในทองตลาดทวไปมใหเลอก 3 โทนส

นอกจากนแลวสงทควรรเพมเตม คอ โทนสของอณหภมสของแสง เพอใหสามารถไดแสงตามตองการ โดยโทนสของหลอดไฟในปจจบน มดงน

สวอรมไวท (Warm White) ใหแสงสแดงออกโทนสม เปนโทนสรอน โทนอบอน คาอณหภมสของแสงอยท ตากวา 3,000 เคลวน

สคลไวท (Cool White) ใหแสงสจะเรมออกมาทางสขาว เปนโทนสทดเยนสบายตา ดคอนขางสวางกวาเมอเทยบกบสวอรมไวท คาอณหภมสของแสงอยท 3,000 - 4,500 เคลวน

สเดยไลท (Day Light) ใหแสงสโทนออกขาวอมฟา แตคลายแสงธรรมชาต ตอนเวลากลางวน ดงนนคาความถกตองของสจงมมากกวาเมอเทยบกบสวอรมไวทหรอสคลไวท คาอณหภมสของแสงอยท 4,500 - 6,500 เคลวน ขนไป

5) พจารณาถงคาความสวางทเหมาะสม โดยสมาคมไฟฟาและแสงสวางแหงประเทศไทย ไดมการกาหนดคาความสองสวางทเหมาะสมของแตละหองในบาน ดงตาราง

ตารางความสองสวางในพนทใชงานตาง ๆ ในบานอยอาศย พนท ความสองสวางทพนท

(ลกซ) ความสองสวางรอบขาง

(ลกซ)

ทางเขา 150/500 60/100

หองครว 500/750 250/350

หองรบประทานอาหาร 300 100

หองนงเลน 60/300 60

หองทางาน 300 150

หองนา 500 200

หองนาแขก 250 100

123

หองเปลยนเสอผา 500 200

หองนอนใหญ 300/500 100/150

หองนอนเดก 300 150

ทางเดน 150 50

บนได 200 60

ถนนทางเขาบาน 300 100

ทมา : สมาคมไฟฟาและแสงสวางแหงประเทศไทย สามารถคานวณจานวนหลอดไฟทตองตดในพนทตาง ๆ เพอใหไดความสองสวางท

เหมาะสม ไดดงน

จานวนหลอดไฟ = คาความสวาง (ลกซ) × พนทรบแสง (ตารางเมตร) อตราพลงงานแสงทตกบนพนท (ลเมน)

โดยท จานวนหลอดไฟ คอ จานวนหลอดไฟทจะตดในหนงพนท

คาความสวาง (ลกซ) คอ ความสองสวางในพนทใชงานตาง ๆ ในบานอยอาศยทเหมาะสม (สามารถดไดจากตารางความสองสวางในพนทใชงานตาง ๆ ในบานอยอาศย)

พนทรบแสง (ตารางเมตร) คอ พนทรบแสงตอหนงหอง อตราพลงงานแสงทตกบนพนท (ลเมน) คอ คาความสวางของหลอดไฟ (สามารถด

ไดจากกลองหลอดไฟ)

6) พจารณาโดยคานงถงการประหยดพลงงานไฟฟา หลอดไฟแตละชนดจะใชพลงงานไฟฟาแตกตางกน โดยหลอด LED จะประหยดไฟฟามากทสด ซงสามารถเปรยบเทยบการใชพลงงานไฟฟาและคาใชจายของหลอดไฟทง 3 แบบ ไดดงตาราง

124

ตารางประสทธภาพของพลงงานและคาใชจายจากหลอดไฟแตละประเภท

หวขอ หลอดไส หลอดคอมแพคฟลออเรสเซนต

หลอด LED

คาเฉลยอายการใชงาน (ชวโมง)

1,200 8,000 50,000

คาเฉลยประสทธภาพการสองสวาง (ลเมนตอวตต)

12.5 – 17.5 45 – 75 69 – 100

ปรมาณไฟฟ าท ใช เทยบกบหลอดไส 1 หลอดตอป (กโลวตตตอป)

109.5 25.6 11.0

คาใชจายตอป เทยบกบหลอดไส 1 หลอดตอป (บาท)

424.8 94.4 37.4

ทมา : http://www.hl.in.th/index/modules/plblog/frontent/details.php?plcn=knowledge&plidp=6&plpn=why-we-change-to-use-led

7) ควรเลอกซอหลอด LED หรอหลอดคอมแพคฟลออเรสเซนต ทมฉลากเบอร 5

เนองจากกนไฟนอย และมอายการใชงานนาน 8) เลอกใชหลอดไฟทไดมาตรฐาน 9) ลดจานวนหลอดไฟในบรเวณทอาศยแสงธรรมชาตได

10) ควรตงโคมไฟทโตะทางาน หรอตดตงไฟเฉพาะจด แทนการเปดไฟทงหองเพอทางาน 11) ปดสวตชไฟ เมอไมใชงาน การดแลรกษา 1) หมนทาความสะอาดหลอดไฟ เพราะจะชวยเพมแสงสวาง โดยไมตองใชพลงงาน

มากขน ควรทาความสะอาดอยางนอย 4 ครงตอป หรอทก ๆ 3 เดอน 2) สาหรบหลอดไฟทเกบไว ควรเกบในบรเวณทไมมการกระทบกระทงกนจนเกดการ

ชารดเสยหาย กจกรรมทายเรองท 2 การเลอกซอ การใช และการดแลรกษาเครองใชไฟฟาภายในบาน (ใหผเรยนไปทากจกรรมเรองท 2 ทสมดบนทกกจกรรมการเรยนร)

125

เรองท 3 การวางแผนและการคานวณคาไฟฟาในครวเรอน

แมวาทกคนจะชวยกนประหยดไฟฟา แตในบางครวเรอนยงไมสามารถลดคาไฟฟาลงได เนองจากไมทราบวาคาไฟฟาในแตละเดอนมาจากการใชเครองใชไฟฟาชนดใด และองคประกอบคาไฟฟามอะไรบาง ดงนนหากสามารถคานวณคาไฟฟาในครวเรอนและวางแผนการใชไฟฟาในครวเรอนได กจะสามารถชวยใหประหยดคาไฟฟาลงได โดยในเรองนประกอบดวย 2 ตอน คอ ตอนท 1 การคานวณคาไฟฟาในครวเรอน ตอนท 2 การวางแผนการใชไฟฟาในครวเรอน ตอนท 1 การคานวณคาไฟฟาในครวเรอน

คาไฟฟาทเราชาระอยทกวนน ไมเหมอนกบคาสนคาทว ๆ ไป เชน ซอนาทบรรจขวด ราคาขวดละ 5 บาท จานวน 2 ขวด แมคาคดราคา 10 บาท แตถาซอ 12 ขวด แทนทจะคดทราคา 60 บาท อาจจะลดใหเหลอ 55 บาท นนหมายถงวา ยงซอจานวนมาก ราคามแนวโนมจะถกลง เขาตาราเหมาโหลถกกวา แตคาไฟฟากลบใชหลกคดตรงกนขาม กลาวคอ ราคาไฟฟาถายงใชมาก คาไฟฟาจะยงสงขน เราเรยกอตราชนดนวา “อตรากาวหนา” สาเหตทใชอตรากาวหนาน เนองจากเชอเพลงทใชผลตไฟฟามจากดและตองนาเขาจากตางประเทศ สงผลกระทบตอประเทศชาต จงตองการใหประชาชนใชไฟฟาเทาทจาเปนและใชอยางประหยด จงตงราคา คาไฟฟาใหเปนอตรากาวหนา

1) องคประกอบคาไฟฟา หากเรามาดคาไฟฟาทจายกนอยในปจจบน จะพบวา มองคประกอบ 3 สวนดวยกน

ไดแก คาไฟฟาฐาน คาไฟฟาผนแปร (Ft) และภาษมลคาเพม

(1) คาไฟฟาฐาน คาไฟฟาฐาน ซงการไฟฟานครหลวงใชคาวา คาพลงงานไฟฟา เปนคาไฟฟาท

สะทอนตนทนในการกอสรางโรงไฟฟา ระบบสายสง ระบบจาหนาย และคาการผลตพลงงานไฟฟา ภายใตสมมตฐานความตองการไฟฟา คาเชอเพลง คาซอไฟฟา คาใชจายตามนโยบายของรฐ ณ วนทกาหนดโครงสรางคาไฟฟา โดยคณะกรรมการกากบกจการพลงงาน (กกพ.) จะพจารณาปรบคาไฟฟาฐานคราวละ 3 - 5 ป ดงนนในระหวางชวงเวลาดงกลาว คาใชจายทอยเหนอการควบคม คอ คาไฟฟาผนแปร (Ft) ทมผลตอตนทนการผลตไฟฟา ซงอาจมการเปลยนแปลงทงเพมขนหรอลดลง คณะกรรมการกากบกจการพลงงาน (กกพ.) จงใชกลไกตามสตรอตโนมตมาปรบคาไฟฟาผนแปร (Ft)

126

(2) คาไฟฟาผนแปร (Ft) คาไฟฟาผนแปร หรอทนยมเรยกกนวาคาเอฟท (Ft) หมายถง คาไฟฟาทสะทอน

การเปลยนแปลงของคาใชจายทอยนอกเหนอการควบคม ไดแก คาเชอเพลง คาซอไฟฟา และคาใชจายตามนโยบายของรฐทเปลยนไปจากคาไฟฟาฐาน โดยคณะกรรมการกากบกจการพลงงาน (กกพ.) จะพจารณาปรบคาทก 4 เดอน

(3) ภาษมลคาเพม ตามหลกการภาษแลว ผ ใชสนคาหรอผ ขอรบบรการ จะเปนผ รบภาระ

ภาษมลคาเพม ซงคาไฟฟากเชนเดยวกน ผใชไฟฟาจะเปนผรบภาระภาษมลคาเพม โดยคดจากคาไฟฟาฐานรวมกบคาไฟฟาผนแปร ในอตราภาษมลคาเพมรอยละ 7 โดยภาษในสวนนจะถกนาสงใหกบกรมสรรพากร

ภาพใบแจงคาไฟฟาของการไฟฟานครหลวง ภาพใบแจงคาไฟฟาของการไฟฟาสวนภมภาค

127

2) อตราคาไฟฟา อตราคาไฟฟาแบงออกเปน 8 ประเภท ไดแก (1) ประเภทท 1 บานอยอาศย

สาหรบการใชไฟฟาภายในบานเรอนทอยอาศย รวมทงวด สานกสงฆ และสถานประกอบศาสนกจของทกศาสนา ตลอดจนบรเวณทเกยวของ โดยตอผานเครองวดไฟฟาเครองเดยว

(2) ประเภทท 2 กจการขนาดเลก สาหรบการใชไฟฟาเพอประกอบธรกจ ธรกจรวมกบบานอยอาศย อตสาหกรรม

หนวยราชการ สานกงาน หรอหนวยงานอนใดของรฐ องคกรปกครองสวนทองถน รฐวสาหกจ สถานฑต สถานททาการของหนวยงานราชการตางประเทศ และสถานททาการขององคการระหวางประเทศ หรออน ๆ ตลอดจนบรเวณทเกยวของ ซงมความตองการพลงไฟฟาเฉลยใน 15 นาททสงสด ตากวา 30 กโลวตต โดยตอผานเครองวดไฟฟาเครองเดยว

(3) ประเภทท 3 กจการขนาดกลาง สาหรบการใชไฟฟาเพอประกอบธรกจ อตสาหกรรม หนวยราชการ สานกงาน

หรอหนวยงานอนใดของรฐ องคกรปกครองสวนทองถน รฐวสาหกจ สถานฑต สถานททาการของหนวยงานราชการตางประเทศ และสถานททาการขององคการระหวางประเทศ ตลอดจนบรเวณทเกยวของ ซงมความตองการพลงไฟฟาเฉลยใน 15 นาททสงสด ตงแต 30 กโลวตต แตไมถง 1,000 กโลวตต และมปรมาณการใชพลงงานไฟฟาเฉลย 3 เดอนกอนหนาไมเกน 250,000 หนวยตอเดอน โดยตอผานเครองวดไฟฟาเครองเดยว

(4) ประเภทท 4 กจการขนาดใหญ สาหรบการใชไฟฟาเพอประกอบธรกจ อตสาหกรรม หนวยราชการ สานกงาน

หรอหนวยงานอนใดของรฐ องคกรปกครองสวนทองถน รฐวสาหกจ สถานฑต สถานททาการของหนวยงานราชการตางประเทศ และสถานททาการขององคการระหวางประเทศ หรออน ๆตลอดจนบรเวณทเกยวของ ซงมความตองการพลงไฟฟาเฉลยใน 15 นาททสงสด ตงแต 1,000 กโลวตตขนไป หรอมปรมาณการใชพลงงานไฟฟาเฉลย 3 เดอนกอนหนาเกน 250,000 หนวยตอเดอน โดยตอผานเครองวดไฟฟาเครองเดยว

(5) ประเภทท 5 กจการเฉพาะอยาง สาหรบการใชไฟฟาเพอประกอบกจการโรงแรม และ กจการใหเชาพกอาศย

ตลอดจนบรเวณทเกยวของ ซงมความตองการพลงไฟฟาเฉลยใน 15 นาททสงสด ตงแต 30 กโลวตตขนไป โดยตอผานเครองวดไฟฟาเครองเดยว

128

(6) ประเภทท 6 องคกรทไมแสวงหากาไร สาหรบการใชไฟฟาขององคกรทไมใชสวนราชการ แตมวตถประสงคในการ

ใหบรการโดย ไมคดคาตอบแทน โดยตอผานเครองวดไฟฟาเครองเดยว (7) ประเภทท 7 สบนาเพอการเกษตร

สาหรบการใชไฟฟากบเครองสบนาเพอการเกษตรของหนวยราชการ สหกรณเพอการเกษตร กลมเกษตรกรทจดทะเบยนจดตงกลมเกษตรกร กลมเกษตรกรทหนวยราชการรบรอง โดยตอผานเครองวดไฟฟาเครองเดยว

(8) ประเภทท 8 ไฟฟาชวคราว สาหรบการใชไฟฟาเพองานกอสราง งานทจดขนเปนพเศษชวคราว สถานททไมม

ทะเบยนบานของสานกงานทะเบยนสวนทองถน และการใชไฟฟาทยงปฏบตไมถกตองตามระเบยบของการไฟฟาสวนภมภาค โดยตอผานเครองวดไฟฟาเครองเดยว

สามารถดขอมลเพมเตมไดท การไฟฟานครหลวง (www.mea.or.th) และการไฟฟาสวนภมภาค (www.pea.co.th)

อตราคาไฟฟาประเภทท 1 บานอยอาศย มการกาหนดอตรากาวหนา ดงน อตราปกต

การใชพลงงานไฟฟา คาพลงงานไฟฟา (บาท/หนวย)

คาบรการ (บาท/เดอน)

1. ใชพลงงานไฟฟาไมเกน 150 หนวยตอเดอน 8.19 15 หนวยแรก (หนวยท 0 – 15) 2.3488

10 หนวยตอไป (หนวยท 16 – 25) 2.9882 10 หนวยตอไป (หนวยท 26 – 35) 3.2405 65 หนวยตอไป (หนวยท 36 – 100) 3.6237 50 หนวยตอไป (หนวยท 101 – 150) 3.7171 250 หนวยตอไป (หนวยท 151 – 400) 4.2218

เกน 400 หนวยขนไป (หนวยท 401 เปนตนไป) 4.4217 2. ใชพลงงานไฟฟาเกน 150 หนวยตอเดอน 38.22

150 หนวยแรก (หนวยท 0 – 150) 3.2484

250 หนวยตอไป (หนวยท 151 – 400) 4.2218 เกน 400 หนวยขนไป (หนวยท 401 เปนตนไป) 4.4217

129

อตราคาใชไฟฟาประเภทท 2 อตราตามชวงเวลาของการใช (Time of Use Rate : TOU)

คาพลงงานไฟฟา (บาท/หนวย) คาบรการ

(บาท/เดอน) Peak Off Peak 1. แรงดน 22 – 33 กโลโวลต 5.1135 2.6037 312.24 2. แรงดนตากวา 22 กโลโวลต 5.7982 2.6369 38.22

หมายเหต 1) ผใชไฟฟาทตดตงเครองวดไฟฟาไมเกน 5 แอมป 220 โวลต 1 เฟส 2 สาย จะจดเขาประเภทท 1 บานอยอาศย ประเภท ก. แตหากใชไฟฟาเกน 150 หนวยตดตอกน 3 เดอน ในเดอนถดไปจะจดเขาประเภทบานอยอาศย ประเภท ข. และเมอใดทการใชไฟฟาไมเกน 150 หนวยตดตอกน 3 เดอน ในเดอนถดไปจะจดเขาประเภทท 1 บานอยอาศย ประเภท ก.

2) ผใชไฟฟาทตดตงเครองวดไฟฟาเกน 5 แอมป 220 โวลต 1 เฟส 2 สาย จะจดเขาประเภทท 1 บานอยอาศย ประเภท ข.

3) ผใชไฟฟาประเภทท 1 บานอยอาศย ประเภท ก. ทใชไฟฟาไมเกน 50 หนวยตอเดอนทกราย ยงคงไดรบสทธคาไฟฟาฟร ตงแตเดอนมกราคม 2559 โดยผทจะไดรบสทธจะตองไมเปนนตบคคลและมการใชไฟฟาไมเกน 50 หนวยตอเดอน ตดตอกนเปนระยะเวลาไมนอยกวา 3 เดอน นบถงเดอนปจจบน

4) ประเภทท 2 กรณตดตงเครองวดไฟฟาทางดานแรงตาของหมอแปลงซงเปนสมบตของผใชไฟฟา ใหคานวณหนวยคดเงนเพมขนอกรอยละ 2 เพอครอบคลมการสญเสยในหมอแปลงไฟฟาซงมไดวดรวมไวดวย

5) ประเภทท 2 เปนอตราเลอก ทงน ผใชไฟฟาจะตองชาระคาใชจายตามทการไฟฟาสวนภมภาค หรอการไฟฟานครหลวงกาหนด และหากเลอกใชไปแลวไมนอยกวา 12 เดอน สามารถแจงความประสงคขอเปลยนกลบไปใชอตราประเภทท 1 ได

130

3) การคานวณคาไฟฟา คาพลงงานไฟฟาคดไดจากปรมาณพลงงานไฟฟาทงหมดทใชในแตละเดอน พลงงาน

ไฟฟาทงหมดจะไดจากคาพลงงานไฟฟาทใชกบเครองใชไฟฟาแตละชนด คาพลงงานไฟฟาอานไดจากเครองวดทเรยกวา มาตรกโลวตต – ชวโมงหรอทรจกกนวา “มเตอรหรอมาตรวดไฟฟา”

เครองใชไฟฟาแตละชนดจะใชพลงงานไฟฟาตางกน ทงนขนอยกบชนดและขนาดของเครองใชไฟฟา ตามตวเลขทกากบบนเครองใชไฟฟาทระบทงความตางศกย (V) และกาลงไฟฟา (W) รวมไปถงความถ (Hz) ของไฟฟาทใชกบเครองใชไฟฟานน

กาลงไฟฟา หมายถง พลงงานไฟฟาทนาไปใชงานในเวลา 1 วนาท มหนวยเปน จลตอวนาท หรอ “วตต” (W) สามารถคานวณหากาลงไฟฟาไดจากความสมพนธระหวางพลงงานไฟฟาทถกใชไปในเวลา 1 วนาท ดงน

กาลงไฟฟา (วตต) = พลงงานไฟฟาทใช (จล) เวลาทใช (วนาท)

หรอ พลงงานไฟฟาทใช (จล) = กาลงไฟฟา (วตต) x เวลาทใช (วนาท)

ตวอยางการคานวณกาลงไฟฟาของเครองใชไฟฟา

ตวอยาง ตเยนหลงหนงใชพลงงานไฟฟาไป 1,500 จล ในเวลา 10 วนาท ตเยนหลงนมกาลงไฟฟา เทาไร

วธทา กาลงไฟฟา (วตต) = พลงงานไฟฟาทใช (จล) เวลาทใช (วนาท)

แทนคา กาลงไฟฟา = 1,50010

= 150 จลตอวนาท

หรอ = 150 วตต

ตอบ ตเยนหลงนมกาลงไฟฟา 150 จลตอวนาท หรอ 150 วตต

131

ตวอยางการคานวณพลงงานไฟฟาของเครองใชไฟฟา

ตวอยาง หลอดไฟขนาด 60 วตต จานวน 2 หลอด เปดไวนาน 3 ชวโมง จะสนเปลองพลงงาน ไฟฟาเทาใด

วธทา หลอดไฟ 2 หลอด ใชกาลงไฟฟา = 2 x 60 = 120 วตต = 120/1,000 = 0.120 กโลวตต

เวลาทใชงาน = 3 ชวโมง พลงงานไฟฟาทใช (วตต-ชวโมง) = กาลงไฟฟา (กโลวตต) x เวลาทใช (ชวโมง) แทนคา พลงงานไฟฟาทใช = 0.120 x 3 กโลวตต - ชวโมง = 0.360 กโลวตต - ชวโมง

แปลงคาเปน หนวย หรอ ยนต โดย 1 ยนต เทากบ 1 กโลวตต-ชวโมง ดงนน 0.360 กโลวตต - ชวโมง = 0.360 หนวย หรอ ยนต

ตอบ หลอดไฟใชพลงงานไฟฟา 0.360 หนวย หรอ ยนต

132

เรองนาร :

การวดพลงงานไฟฟาทใชในบานนยมใชหนวยใหญกวาจล โดยใชเปน กโลวตต – ชวโมง หรอ เรยกวา หนวย (Unit : ยนต)

พลงงานไฟฟา 1 กโลวตต – ชวโมง หมายถง พลงงานไฟฟาทใชไป 1,000 วตตในเวลา 1 ชวโมง หรอ พลงงานไฟฟา (หนวย) = กาลงไฟฟา (กโลวตต) x เวลา (ชวโมง) ตวอยางการคานวณคาไฟฟาจากเครองใชไฟฟา

ตวอยาง เปดเครองปรบอากาศทใชกาลงไฟฟา 2,000 วตต เปนเวลา 2 ชวโมง จะใชพลงงานไฟฟา ไปกหนวย และจะเสยเงนเทาไร ถาพลงงานไฟฟาหนวยละ 2.50 บาท

วธทา พลงงานไฟฟา (หนวย) = กาลงไฟฟา (กโลวตต) x เวลา (ชวโมง)

กาลงไฟฟา = 2,000 วตต = 2,0001,000

= 2 กโลวตต

เวลาทใช = 2 ชวโมง

แทนคา พลงงานไฟฟา = 2 x 2 = 4 หนวย

จะเสยเงนคาพลงงานไฟฟา = 4 x 2.50 = 10 บาท ตอบ ใชพลงงานไฟฟาไป 4 หนวย และเสยเงนคาพลงงานไฟฟา 10 บาท

กาลงไฟฟามคามากหรอนอยขนอยกบปรมาณกระแสไฟฟาและความตางศกย ดงนนจงสามารถคานวณหาคากาลงไฟฟาไดจากผลคณระหวางความตางศกย กบกระแสไฟฟาดงน

กาลงไฟฟา (วตต) = กระแสไฟฟา (แอมแปร) x ความตางศกย (โวลต) หรอ P = IV เมอกาหนดให P แทน กาลงไฟฟา มหนวยเปน วตต (W)

I แทน กระแสไฟฟา มหนวยเปน แอมแปร (A) V แทน ความตางศกย มหนวยเปน โวลต (V)

133

ตวอยาง กาตมนาไฟฟาใบหนงใชกาลงไฟฟา 990 วตต เมอตอเขากบความตางศกย 220 โวลต

จะมกระแสไฟฟาผานเทาไร

วธทา กาตมนาไฟฟาใชกาลงไฟฟา ( P ) = 990 W ความตางศกยของกาตมนาไฟฟา ( V ) = 220 V จาก P = IV ดงนน 990 = I x 220

I = 990220

I = 4.5 A ตอบ กระแสไฟฟาทผานกาตมนาไฟฟาเทากบ 4.5 แอมแปร ตอนท 2 การวางแผนการใชไฟฟาในครวเรอน

การวางแผนการใชเครองใชไฟฟาชนดตาง ๆ ในครวเรอน ชวยใหสามารถควบคมคาไฟฟา ในแตละเดอนได การเรมวางแผนการใชเครองใชไฟฟาภายในบาน สามารถทาไดดงน

5) สารวจเครองใชไฟฟาภายในบาน กาลงไฟฟา และจานวนเวลาการใชงานวามเครองใชไฟฟาชนดใดบาง มขนาดกาลงไฟฟาเทาใด และใชงานเปนเวลานานเทาใด

6) นาขอมลทสารวจมาคานวณคาไฟฟา และวางแผนการใชเครองใชไฟฟาแตละประเภทใหเกดความประหยดมากขนตอไป

นอกจากนการวางแผนการใชไฟฟา ยงชวยใหผใชไฟฟาสามารถสงเกตไดถงความผดปกตของเครองใชไฟฟา เชน คาไฟฟาอาจมคามากกวาทประมาณการไว กเปนจดสงเกตใหผใชไฟฟาทบทวนการใชงาน และตรวจสอบวามเครองใชไฟฟาประเภทใดผดปกตหรอไม อาจเกดไฟฟารวหรอเสอมสภาพ หมดอายการใชงาน เปนตน

134

ตวอยาง ถาบานของนาย ก. ตองการจายคาไฟฟาในแตละเดอนประมาณ 500 บาท จะตองวางแผนการใชเครองใชไฟฟาอยางไร 1) สารวจเครองใชไฟฟาภายในบาน กาลงไฟฟา และจานวนเวลาการใชงาน (สามารถ

หาคากาลงไฟฟาไดจากฉลากบอกคาทางไฟฟาทตดมากบอปกรณนน ๆ)

ชนดเครองใชไฟฟา กาลงไฟฟา (วตต)

จานวน เวลาใชงาน (ชวโมง)

จานวน หนวยไฟฟา

(หนวย)

คาไฟฟา (บาท)

เตารด 1,000 10 10 35 โทรทศนส 100 150 15 52.5 เครองปรบอากาศ 1,500 100 150 525 ตเยน 70 720 50.4 176.4

รวม 788.9 * คากาลงไฟฟาทใชในตวอยางเปนคาประมาณ อาจมากหรอนอยกวาทแสดงไวตามขนาดของ

เครองใชไฟฟา * คาไฟฟาตอหนวยทนามาคานวณ คอ 3.5 บาท

2) วเคราะหคาไฟฟาทเกดขนวามาจากเครองใชไฟฟาชนดใดมากทสด สามารถลด การใชงานไดอยางไรบาง โดยสามารถดคาแนะนาการใชงานเครองใชไฟฟาอยางประหยดไดในหวขอแนวปฏบตการประหยดพลงงานไฟฟาในครวเรอน ทไดเรยนรมาแลว

จากตารางการใชอปกรณไฟฟาดานบน แสดงใหเหนวาบานของนาย ก. มคาไฟฟาจากเครองปรบอากาศมากทสด เมอนาย ก. ทราบดงนนจงปรบลดการใชเครองปรบอากาศ โดยการเปดใชงานนอยลงจาก 100 ชวโมง / เดอน เหลอ 50 ชวโมง เมอรดผากรดครงละมาก ๆ คอ สปดาหละ 1 ครง จากทเมอกอนรดผาทกวน สวนโทรทศนกปดทกครงทไมใชงาน จากทเมอกอนเปดทงไวจนหลบ กสามารถชวยลดการใชไฟฟาได สวนตเยนนน เนองจากตองเสยบปลกใชไฟฟาตลอด 24 ชวโมง คงไมสามารถลดการใชงานเพอลดคาไฟฟาไดมากนก แตการใชอยางถกวธกเปนการยดอายการใชงานและใชไฟฟาลดลงเลกนอย โดยหลงจากนาย ก. ปรบการใชงานอปกรณไฟฟาดงกลาว ทาใหบานของนาย ก. ลดคาไฟฟารายเดอนใหอยในงบประมาณ 500 บาท ได ดงตาราง

135

ชนดเครองใชไฟฟา กาลงไฟฟา (วตต)

จานวน เวลาใชงาน (ชวโมง)

จานวน หนวยไฟฟา

(หนวย)

คาไฟฟา (บาท)

เตารด 1,000 4 4 14 โทรทศนส 100 120 12 42 เครองปรบอากาศ 1,500 50 75 262.5 ตเยน 70 720 50.4 176.4

รวม 494.9 กจกรรมทายเรองท 3 การวางแผนและการคานวณคาไฟฟาในครวเรอน (ใหผเรยนไปทากจกรรมเรองท 3 ทสมดบนทกกจกรรมการเรยนร)

136

บรรณานกรม

การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย. พลงงานทดแทน. นนทบร: กองผลตสอการสอสารองคการ ฝายสอสารองคการ กฟผ. 2554.

คมอการพฒนาและการลงทนผลตพลงงานทดแทน ชดท 1. ไฟฟาพลงงานลม. กรมพฒนา พลงงานทดแทน และอนรกษพลงงาน กระทรวงพลงงาน. 2555.

คมอการพฒนาและการลงทนผลตพลงงานทดแทน ชดท 2. พลงงานแสงอาทตย. กรมพฒนาพลงงานทดแทน และอนรกษพลงงาน กระทรวงพลงงาน. 2555.

คมอการพฒนาและการลงทนผลตพลงงานทดแทน ชดท 4. ชวมวล. กรมพฒนาพลงงานทดแทน และอนรกษพลงงาน กระทรวงพลงงาน. 2555.

นวลฉว รงธนเกยรต. พลงงานนวเคลยรเพอมนษยชาต. กรงเทพฯ: สานกพมพมหาวทยาลยเกษตรศาสตร.2547.

แผนทศกยภาพพลงงานลมของประเทศไทย. กรมพฒนาและสงเสรมพลงงาน. 2544.

วสนต เตชะวงศธรรม. “ทศทางใหมของสายลม” ใน เมอสองมอรวมคลายโรครอน. (หนา 86-93).กรงเทพฯ: สานกพมพทางชางเผอก. 2552.

สานกงานนโยบายและแผนพลงงานกระทรวง กระทรวงพลงงาน. การใชไฟฟาและการผลตไฟฟาของประเทศไทย. กรงเทพฯ. 2554.

สถานการณการผลต-ใชไฟฟา ป 2558. กองวางแผนพฒนากาลงการผลตไฟฟา ฝายวางแผนระบบไฟฟา การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย (ขอมล ณ ธนวาคม 2558)

BP Corporation (2015), BP Statistic Review of World Energy June 2015.

137

แหลงอางองออนไลน กรมพฒนาพลงงานทดแทนและอนรกษพลงงาน กระทรวงพลงงาน. (2554). รายงานไฟฟาของ

ประเทศไทยป 2554. [ออนไลน]. เขาถงไดจาก: http://www.dede.go.th/dede/images/stories/stat_dede /electric54_1.pdf. (วนทคนขอมล: 21 มนาคม 2556).

กลมพฒนาการสงเสรมสขภาพและอนามยสงแวดลอม ศอ.4. กรอบแนวคด การประเมนผลกระทบตอสขภาพจากโรงไฟฟา (HIA for Power Plant). [ออนไลน]. เขาถงไดจาก: http://hpe4.anamai.moph.go.th/hpe. (วนทคนขอมล: 21 มนาคม 2556).

การเลอกขนาดสายไฟฟาใหเหมาะสมกบการใชงาน. [ออนไลน]. เขาถงไดจาก: http://clover.tatc.ac.th/index.php?usid=08122513132352&p=newsblog. (วนทคนขอมล: 21 มนาคม 2556).

การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย. [ออนไลน]. เขาถงไดจาก: http://www.egat.co.th/. (วนทคนขอมล: 20 มนาคม 2556).

การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย. โครงการฉลากประหยดไฟฟาเบอร 5. [ออนไลน]. เขาถงไดจาก: http://labelno5.egat.co.th/index.php?option=com_content& view =article & id=6&Itemid=108&lang=th. (วนทคนขอมล: 21 มนาคม 2559).

การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย. ทศทางพลงงานของเพอนบานอาเซยน. [ออนไลน]. เขาถงไดจาก: http://www.egat.co.th/index.php?option=com_content&view=article&id=1142:article-20150827-01&catid=49&Itemid=251. (วนทคนขอมล: 17 มนาคม 2559).

การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย. ผลการดาเนนงาน กฟผ. ป 2558 และทศทางในป 2559. [ออนไลน]. เขาถงไดจาก: http://www.egat.co.th/index.php?option=com_content&view=article&id=1313:egatnews-20160106-02&catid=30&Itemid=112. (วนทคนขอมล: 17 มนาคม 2559).

การไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย. โรงไฟฟาพลงนา ชมชนบานคลองเรอ ตาบลปากทรง อาเภอพะโตะ จงหวดชมพร โดยชมชน เพอชมชนและสงคม. [ออนไลน]. เขาถงไดจาก: http://www.egat.co.th/index.php?option=com_content&view=article&id=1046&Itemid=170. (วนทคนขอมล: 26 มนาคม 2559).

การไฟฟาสวนภมภาค. อตราคาไฟฟาการไฟฟาสวนภมภาค. [ออนไลน]. เขาถงไดจาก: http://www.eppo.go.th/power/pw-rate-PEA.html (วนทคนขอมล: 20 มนาคม 2556).

138

การไฟฟาสวนภมภาค. [ออนไลน]. เขาถงไดจาก: http://www.pea.co.th. (วนทคนขอมล: 20 มนาคม 2556).

การไฟฟานครหลวง. [ออนไลน]. เขาถงไดจาก: http://www.mea.or.th/home/index.php?l=th. (วนทคนขอมล: 20 มนาคม 2556).

ชดการสอน เรองวงจรไฟฟา กจกรรมท 11. [ออนไลน]. เขาถงไดจาก: http://sanchai2506.wordpress.com/. (วนทคนขอมล: 20 มนาคม 2556).

ประกายนคร. Tips Electrical. [ออนไลน]. เขาถงไดจาก: http://www.praguynakorn.com/tip3- (วนทคนขอมล: 21 มนาคม 2556).

ประเภทของสายไฟฟา. [ออนไลน]. เขาถงไดจาก: http://www.srptc.ac.th/news/05-01-2012-InRoXHKThu52521.pdf. (วนทคนขอมล: 21 มนาคม 2556).

รจกหลอดไฟในบานกอนซอ. [ออนไลน]. เขาถงไดจาก: http://community.akanek.com/th/content/%E0%B8%AB%E0%B8%A5%E0%B8%AD%E0%B8%94%E0%B9%84%E0%B8%9F-%E0%B9%80%E0%B8%A5%E0%B8%B7%E0%B8%AD%E0%B8%81%E0%B8%AD%E0%B8%A2%E0%B9%88%E0%B8%B2%E0%B8%87%E0%B9%84%E0%B8%A3%E0%B9%83%E0%B8%AB%E0%B9%89%E0%B9%80%E0%B8%AB%E0%B8%A1%E0%B8%B2%E0%B8%B0%E0%B8%81%E0%B8%B1%E0%B8%9A%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B9%83%E0%B8%8A%E0%B9%89%E0%B8%87%E0%B8%B2%E0%B8%99. (วนทคนขอมล: 7 เมษายน 2559).

วธตดตงสายดนทถกตอง. [ออนไลน]. เขาถงไดจาก: www.clef-audio.com/pic/correct_grounding.pdf. (วนทคนขอมล: 20 มนาคม 2556).

วธวดขนาดของจอ LCD [ออนไลน]. เขาถงไดจาก: http://repair-notebook.com/archives/554. (วนทคนขอมล: 20 มนาคม 2556).

สถาบนวจยและพฒนาพลงงาน. (2556). พลงงานไฟฟา. [ออนไลน]. เขาถงไดจาก: http://www.rmutphysics.com/charud/scibook/electric4/bottee3.htm. (วนทคนขอมล 20 มนาคม 2555).

สมาคมนวเคลยรแหงประเทศไทย. การเปรยบเทยบขอดและขอเสยของโรงไฟฟานวเคลยรกบโรงไฟฟาทใชเชอเพลงชนดอน. [ออนไลน]. เขาถงไดจาก: http://www.nst.or.th/powerplant/pp04.htm. (วนทคนขอมล: 21 มนาคม 2556).

139

สานกงานนโยบายและแผนพลงงาน กระทรวงพลงงาน. (2554). การใชไฟฟาและการผลตไฟฟาของประเทศไทย. [ออนไลน]. เขาถงไดจาก: http://www.eppo.go.th/power/power2554.pdf. (วนทคนขอมล: 21 มนาคม 2556).

สานกนโยบายและแผนพลงงาน กระทรวงพลงงาน. เครองใชไฟฟาภายในบาน. [ออนไลน]. เขาถงไดจาก: http://www.eppo.go.th/encon/ebook/ep-51/home-utilities.pdf. (วนทคนขอมล: 20 มนาคม 2556).

สานกนโยบายและแผนพลงงาน กระทรวงพลงงาน. แผนพฒนากาลงการผลตไฟฟาของประเทศไทย พ.ศ. 2558 – 2579 (PDP2015). [ออนไลน]. เขาถงไดจาก: http://www.eppo.go.th/power/PDP2015/PDP2015.pdf. (วนทคนขอมล : 17 มนาคม 2559).

MAC eKnowledge. วงจรไฟฟาในบาน. [ออนไลน]. เขาถงไดจาก: http://www.maceducation.com/e-knowledge/2432209100/10.htm. (วนทคนขอมล: 21 มนาคม 2556).

Thailand Energy and Environment Network. โรงไฟฟาพลงความรอนใตพภพฝาง. [ออนไลน]. เขาถงไดจาก: http://teenet.cmu.ac.th/sci/fang_th.php. (วนทคนขอมล: 21 มนาคม 2556).

Breakdown of Electricity Generation by Energy Source. [ออนไลน]. เขาถงไดจาก: http://www.tsp-data-portal.org/Breakdown-of-Electricity-Generation-by-Energy-Source#tspQvChart. (วนทคนขอมล: 17 มนาคม 2559).

140

ทมาของภาพและขอมล

ลาดบ ภาพ แหลงทมาของขอมล หนวยการเรยนรท 1 พลงงานไฟฟา

1 ภาพไฟฟาทเกดจากการเสยดสของวตถ http://weerajit14.blogspot.com/2011/09/electrostartic.html

2 ภาพอปกรณไฟฟาทเกดจากการทาปฏกรยาเคม (แบตเตอร)

https://market.onlineoops.com/802286

3 ภาพอปกรณไฟฟาทเกดจากการทาปฏกรยาเคม (ถานอลคาไลน 1.5 โวลต)

http://www.ksrv.ac.th

4 ภาพอปกรณไฟฟาทเกดจากการทาปฏกรยาเคม (ถานอลคาไลน 9 โวลต)

http://pantip.com/topic/30216515

5 ภาพการตออปกรณใหเกดไฟฟาจากความรอน http://www.rmutphysics.com/charud/scibook/electric4/bottee3.htm

6 ภาพเซลลแสงอาทตยทใชในการผลตไฟฟา ของเขอนสรนธร จงหวดอบลราชธาน

http://thailandindustry.com/indust_newweb/news_preview.php?cid=10072

7 ภาพอปกรณทมการใชไฟฟาทเกดจากพลงงานแมเหลกไฟฟา (ซาย)

http://lsp-acsp.exteen.com/20100421/entry

8 ภาพอปกรณทมการใชไฟฟาทเกดจากพลงงานแมเหลกไฟฟา (ขวา)

http://www.kelenor.com/index.php?controller=category&path=633

9 ภาพคณะกรรมการกากบกจการพลงงาน (กกพ.)

http://www.erc.or.th/ERCWeb2/Default.aspx

10 ภาพการไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทย (กฟผ.)

http://www.egat.co.th/

11 ภาพการไฟฟาสวนภมภาค (กฟภ.) https://www.pea.co.th/SitePages/home.aspx

12 ภาพการไฟฟานครหลวง (กฟน.) http://www.mea.or.th/home/index.php

หนวยการเรยนรท 2 ไฟฟามาจากไหน 1 ภาพขนตอนการผลตไฟฟาดวยถานหน http://www.banpu.com/operation_coal_process.php 2 ภาพการผลตไฟฟาจากนามนดเซล http://www.balanceenergythai.com/%E0%B8%A3%

E0%B8%B0%E0%B8%9A%E0%B8%9A%E0%B8%81%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%9C%E0%B8%A5%E0%B8%B4%E0%B8%95%E0%B9%84%E0%B8%9F%E0%B8%9F%E0%B9%89%E0%B8%B2/

3 ภาพกระบวนการผลตไฟฟาดวยกาซธรรมชาต https://jobs.tva.com/power/cumb_turbineart.htm

141

ลาดบ ภาพ แหลงทมาของขอมล 4 ภาพกงหนลม

http://www.ubmthai.com/leksoundsmf3/index.php?topic=95765.0

5 ภาพการผลตไฟฟาจากพลงงานนา https://napeiadotcom.wordpress.com/tag/%E0%B8%9E%E0%B8%A5%E0%B8%B1%E0%B8%87%E0%B8%87%E0%B8%B2%E0%B8%99%E0%B8%97%E0%B8%94%E0%B9%81%E0%B8%97%E0%B8%99/

6 ภาพโรงไฟฟาพลงงานแสงอาทตย http://yoghurt11.siam2web.com//?cid=1164245 7 ภาพแผนทศกยภาพพลงงานแสงอาทตย

เฉลยตลอดปของประเทศไทย

http://www.dede.go.th/article_attach/solarmap2552.pdf

8 ภาพโรงไฟฟาพลงงานแสงอาทตย จงหวดลพบร

http://www.thailandindustry.com/news/view.php?id=11728&section=3&rcount=Y

9 ภาพขบวนการผลตกาซชวภาพจากขยะอนทรยครวเรอน

http://www.ku.ac.th/e-magazine/july51/agri/energy.htm

10 ภาพแหลงพลงงานความรอนใตพภพบนโลก http://teenet.cmu.ac.th/sci/intro01.php

11 ภาพโรงไฟฟาพลงความรอนใตพภพฝางของ กฟผ.

http://teenet.cmu.ac.th/sci/fang_th.php

12 ภาพโรงไฟฟาพลงงานนวเคลยร http://www.npc-se.co.th/npc_date/npc_previews.asp?id_head=11&id_sub=36&id=575

13 ภาพโรงไฟฟาพลงงานนวเคลยร Isar และหอระบายความรอน ประเทศเยอรมน

http://www.kernenergie.de/kernenergie-wAssets/img/kernkraftwerke/kki-isar-atw2009.jpg?viewmode=blank

14 ภาพโรงไฟฟาพลงงานนวเคลยรตงอยตดทะเลในประเทศเกาหลใต

http://blogs.cfr.org/asia/2012/03/20/what-south-korea-gains-from-hosting-the-nuclear-security-summit/

15 ภาพการเกบเชอเพลงใชแลวแบบเปยก http://www.nst.or.th/article/article5001/article5001d.htm

16 ภาพการเกบเชอเพลงใชแลวแบบแหง http://www.world-nuclear.org/info/Nuclear-Fuel-Cycle/Nuclear-Wastes/Waste-Management-Overview/#.UZXOrqKeOcc

142

ลาดบ ภาพ แหลงทมาของขอมล 17 ภาพแบบจาลองโครงสรางภายในปฏกรณ http://www.phanphit.ac.th/it/web/seta/set3/page6.

html 18 ภาพตดขวางโครงสรางคลมปฏกรณ http://www.safesecurevital.com/images/containment

wall.jpg

19 ภาพการทดสอบโครงสรางคลมปฏกรณโดยการชนของเครองบน

http://mouv4x8.perso.neuf.fr/11Sept01/A0084b_Sandia_Collision_Test_F_4_nuclear_plant.jpg

20 ภาพหองควบคมจาลองโรงไฟฟาพลงงานนวเคลยร

คณะกรรมาธการการพลงงาน สภาผแทนราษฎร. หนพน...โรงไฟฟานวเคลยร?. เอกสารประกอบการเสวนา. หนา 36. กรงเทพฯ. 2553

21 ภาพสดสวนของปรมาณรงสในสงแวดลอม คณะกรรมาธการการพลงงาน สภาผแทนราษฎร. หนพน...โรงไฟฟานวเคลยร?. เอกสารประกอบการเสวนา. หนา 12. กรงเทพฯ. 2553

22 ภาพรงสในชวตประจาวน คณะกรรมาธการการพลงงาน สภาผแทนราษฎร. หนพน...โรงไฟฟานวเคลยร?. เอกสารประกอบการเสวนา. กรงเทพฯ. 2553

23 ภาพสญลกษณแสดงสถานททมตนกาเนดรงส

http://www.iaea.org/newscenter/features/radsources/radsrc_gallery/gallery_1/pages/015.shtml

24 ภาพโรงไฟฟาพลงนาชมชนบานคลองเรอ http://www.posttoday.com/biz/news/242021 หนวยการเรยนรท 3 วงจรไฟฟาและอปกรณไฟฟา

1 ภาพฟวสชนดตาง ๆ http://www.maceducation.com/e-knowledge/24322 09100/10.html

2 ภาพเบรกเกอรแบบตาง ๆ http://www.sp-powerpros.com/344537/emergency-exit-light

3 ภาพสวตชแบบทางเดยว (ซาย) และแบบสองทาง (ขวา)

http://www.maceducation.com/e-knowledge/243220 9100/10.html

4 ภาพสะพานไฟและฟวสในสะพานไฟ (ซาย) http://www.krucherdpua.com/wp-content/uploads/web/cycle/cutout.htm

5 ภาพสะพานไฟและฟวสในสะพานไฟ (ขวา) http://www.bloggang.com/mainblog.php?id=kanichikoong&month=25-02-2015&group=17&gblog=18

6 ภาพเครองตดไฟฟารว http://www.thaitechno.net/t1/productdetails.php?i

143

ลาดบ ภาพ แหลงทมาของขอมล d=91449&uid=36831

7 ภาพเตารบและเตาเสยบ http://www.ksv.ac.th/tb/cai/science2007/chap7_22.htm

8 ภาพสายไฟ http://www.c-grow.com/%E0%B8%A3%E0%B8%B2%E0%B8%84%E0%B8%B2%E0%B8%AA%E0%B8%B2%E0%B8%A2%E0%B9%84%E0%B8%9F.html

9 ภาพตวอยางฉลากบอกคากระแสไฟฟาของอปกรณไฟฟา

http://clover.tatc.ac.th/index.php?usid=08122513132352&p=newsblog

10 ภาพการตอวงจรไฟฟาแบบอนกรม http://www.myfirstbrain.com/teacher_view.aspx?id=50790

11 ภาพการตอวงจรไฟฟาแบบขนาน

http://www.myfirstbrain.com/teacher_view.aspx?id=50790

12 ภาพการตอวงจรไฟฟาแบบผสม https://physicskruadd.wordpress.com/2012/03/13/การวเคราะหวงจรไฟฟาเ/

13 ภาพการตอวงจรไฟฟาภายในบาน http://webhtml.horhook.com/wbi/ec/4parallel-03.htm

14 ภาพแสดงตวอยางแผงวงจรไฟฟาในครวเรอน http://www.praguynakorn.com/tips/3/%E0%B8%AD%E0%B8%B8%E0%B8%9B%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%93%E0%B9%8C%E0%B8%AB%E0%B8%A5%E0%B8%B1%E0%B8%81%E0%B8%AA%E0%B8%B3%E0%B8%AB%E0%B8%A3%E0%B8%B1%E0%B8%9A%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%9A%E0%B8%9A%E0%B9%84%E0%B8%9F%E0%B8%9F%E0%B9%89%E0%B8%B2%E0%B9%83%E0%B8%99%E0%B8%9A%E0%B9%89%E0%B8%B2%E0%B8%99%E0%B8%9E%E0%B8%B1%E0%B8%81%E0%B8%AD%E0%B8%B2%E0%B8%A8%E0%B8%B1%E0%B8%A2

15 ภาพการตอสายดน http://teenet.cmu.ac.th/emac/journal/2004/23/04.php

16 ภาพสายดนและหลกดน (บน) http://www.sysnetcenter.com/accessories/649-ground-rod-ground-30-cm.html

17 ภาพสายดนและหลกดน (ลาง) https://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%81%E0%B8%A3%E0%B8%B2%E0%B8%A7%E0%B8%94%E0%B