การนําทรัพยสินของกลางตามกฎหมายวาดวยการปาไมที่ฝากไว เคลื่อนยายออกจากบริเวณที่รับฝากและนําไปแสวงหาประโยชนโดยมิชอบ

พุฒิพงษ อบสุวรรณ นิติกร ๖ว

กลุมงานสบืสวนสอบสวน กองนิติการ กรมอุทยานแหงชาติ สัตวปา และพันธุพืช

พ.ศ. ๒๕๔๙

การนําทรัพยสินของกลางตามกฎหมายวาดวยการปาไมที่ฝากไว เคลื่อนยายออกจากบริเวณที่รับฝากและนําไปแสวงหาประโยชนโดยมิชอบ

พุฒิพงษ อบสุวรรณ นิติกร ๖ว

กลุมงานสบืสวนสอบสวน กองนิติการ กรมอุทยานแหงชาติ สัตวปา และพันธุพืช

พ.ศ. ๒๕๔๙

(๑)

การนําทรัพยสินของกลางตามกฎหมายวาดวยการปาไมท่ีฝากไวเคล่ือนยายออกจากบริเวณ ท่ีรับฝากและนําไปแสวงหาประโยชนโดยมิชอบ

นายพฒุิพงษ อบสุวรรณ

บทคัดยอ

เมื่อวันที่ ๔ กรกฎาคม ๒๕๔๕ พนักงานเจาหนาที่จากสํานักงานปาไมจังหวัดเชียงใหม (ในขณะนั้น)รวมกับเจาหนาที่จากสวนปองกันและปราบปรามที่ ๓ (ภาคเหนือ)ไดเขาดําเนินการตรวจสอบหางหุนสวนจํากัดเชียงใหม ที.ดี. หมูที่ ๖ ตําบลสบเตี๊ยะ อําเภอจอมทอง จังหวัดเชียงใหม พบการกระทําความผดิตามกฎหมายเกี่ยวกับการปาไม เจาหนาที่จึงไดรวมกันทําการจับกุมและแจงขอกลาวหาใหนายนพดล ตาวงค ผูกระทําความผิดกฎหมายวาดวยการปาไมทราบ และควบคุมตัว ผูกระทําความผิดสงพนักงานสอบสวนทองที่เกิดเหตุ สวนของกลางที่ใชในการกระทําความผิดได ทําบันทึกเปนเอกสารหลักฐานฝากไวกับ นายสมคิด ประมังคะตา ตอมาเมื่อวันที่ ๗ ตุลาคม ๒๕๔๕ พนักงานเจาหนาที่จากสํานักงานปาไมจังหวัดเชียงใหม(ในขณะนั้น)รวมกับเจาหนาที่จากสวนปองกันและปราบปรามที่ ๓ (ภาคเหนือ)ไดตรวจสอบพื้นที่ดังกลาวอีกครั้งหนึ่ง ปรากฎวาไดมีการกระทําความผิดซ้ําในบริเวณดังกลาวขึ้นอีก คณะเจาหนาที่จึงไดทําการจับกุมและแจงขอกลาวหาใหนายรุง อวมคุม กับพวกรวม ๕ คน ซ่ึงเปนผูกระทําความผิดทราบโดยบุคคลดังกลาวยอมรับสารภาพวาไดกระทําความผิดตามขอกลาวหาจริง สงพนักงานสอบสวนแหงทองที่เกิดเหตุสถานีตํารวจภูธรอําเภอจอมทอง จังหวัดเชียงใหม กรมอุทยานแหงชาติ สัตวปา และพันธุพืช เห็นวา พนักงานเจาหนาที่ที่จับกุมเปนเจาหนาที่ตามความหมายของมาตรา ๔ และเปนการกระทําในการปฏิบัติหนาที่ตามความหมายของมาตรา ๑๐ แหงพระราชบัญญัติความรับผิดทางละเมิดของเจาหนาที่ พ.ศ. ๒๕๓๙ สําหรับของกลางในคดีความผิดดังกลาว เห็นวา การทําบันทึกฝากของกลางที่ใชในการกระทําความผิด เจาหนาที่ ที่เกี่ยวของไมปฏิบัติตามระเบียบกระทรวงเกษตรและสหกรณ วาดวยการปฏิบัติเกี่ยวกับของกลางในคดีความผิดเกี่ยวกับการปาไม พ.ศ. ๒๕๓๓ ลงวันที่ ๒๐ สิงหาคม ๒๕๓๓ และการที่พนักงานเจาหนาที่ลงนามในฐานะผูฝาก ของกลางในบันทึกฝากทรัพยของกลางดังกลาวไมปฎิบัติตามระเบียบสํานักนายกรัฐมนตรี วาดวยการพัสดุ พ.ศ. ๒๕๓๕ จึงทําใหบันทึกฝากทรัพยมีผลผูกพันเฉพาะผูฝากและผูรับฝากตามมาตรา ๖๕๗ แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณิชยเทานั้น โดยไมมีผลผูกพันกับทางราชการกรมอุทยานแหงชาติ สัตวปา และพันธุพืช แตอยางใด เมื่อพนักงานอัยการเจาของสํานวน มีคําสั่งใหพนักงานสอบสวนจัดการของกลางตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญามาตรา ๘๕ โดยเห็นวาเปนทรัพยที่ไมใชทรัพยที่ใชในการกระทําความผิด ของกลางในคดีความผิดเกี่ยวกับกฎหมายวาดวยการปาไมขางตน จึงเปนทรัพยสิน

(๒) ของหางหุนสวนจํากัดเชียงใหม ที.ดี. ที่เจาของทรัพยสินมีสิทธิที่จะติดตามเอาทรัพยคืน เขายึดถือครอบครองตลอดจนดูแลรักษาทรัพยสินของตนไดตามประมวลกฎหมายแพงและพาณิชย และเมื่อของกลางยังไมใชทรัพยที่ใชในการกระทําความผิดและยังไมไดตกเปนของแผนดิน ดังนั้น จึงไมมีทรัพยสินของทางราชการเสียหายแตอยางใด คําหลัก การแตงตั้งคณะกรรมการสอบขอเท็จจริงความรับผิดทางละเมิดของเจาหนาที่ อํานาจสืบสวนของ

พนักงานเจาหนาที่ การเขียนบันทึกการจับกุม การจัดการของกลางในคดีความผิดวาดวยการปาไม การรวบรวมพยานหลักฐาน อํานาจการสอบสวนของพนักงานสอบสวน อํานาจของพนักงานอัยการในการสั่งสํานวนคดีตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา การจัดการของกลางในคดีเมื่อพนักงานอัยการมีคําสั่งแลว

(๓)

คํานํา

การนําทรัพยสินของกลางตามกฎหมายวาดวยการปาไมทีฝ่ากไวเคลื่อนยายออกจากบริเวณ ที่รับฝากและนําไปแสวงหาประโยชนโดยมิชอบ ผูเขียนไดศึกษาคนควาเริ่มแตการแตงตั้งคณะกรรมการสอบสวนขอเท็จจริงความรับผิดทางละเมิดของเจาหนาที่ตามพระราชบัญญัติความรับผิดทางละเมิดของเจาหนาที่ พ.ศ.๒๕๓๙ การเขียนบันทึกการจับกุม การรวบรวมพยานหลักฐาน อํานาจการสืบสวนสอบสวนของพนักงานสอบสวน อํานาจของพนักงานอัยการในการสั่งสํานวนคดีตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา การจัดการของกลางในคดีความผิดวาดวยการปาไม การจัดการของกลางเมื่อพนักงานอัยการสั่งเด็ดขาดไมฟองตามระเบียบกระทรวงเกษตรและสหกรณ วาดวยการปฏิบัติเกี่ยวกับของกลางในคดีความผิดเกี่ยวกับการปาไม พ.ศ. ๒๕๓๓ ฉบับลงวันที่ ๒๐ สิงหาคม พ.ศ. ๒๕๓๓ โดยเฉพาะอยางยิ่ง การรวบรวมพยานหลักฐานถือวาเปนเรื่องที่สําคัญ หากพนักงานเจาหนาที่ไดกระทําโดยความรัดกุม รอบคอบ และชอบดวยกฎหมายแลวก็จะทําใหผูกระทําความผิดไดรับการถูกลงโทษตามกฎหมาย แตในทางกลับกันหากเจาหนาที่ผูรวบรวมเอกสารพยานหลักฐานไดกระทําไปโดยขาดความรัดกุมและไมไดศึกษาในเรื่องที่เกี่ยวของใหถองแทและรอบคอบอาจทําใหไมสามารถเอาตัวผูกระทําผิดมาฟองลงโทษได อาจกอความเสียหายตอสังคมสวนรวมอีก แตอยางไรก็ตามพนักงานเจาหนาที่ตองคํานึงไวเสมอวา ผูกระทําความผิดในคดีอาญาตามรัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทยใหสันนิษฐานไวกอนวาผูตองหาหรือจําเลยเปนผูบริสุทธิ์ จนกวาจะมีคําพิพากษาอันถึงที่สุดวาผูนั้นไดกระทําความผิด จะปฏิบัติตอบุคคลนั้นเสมือนเปนผูกระทําความผิดมิได ทั้งนี้ ผูขอรับการประเมินไดใชความวิริยะอุตสาหะศึกษาคนควาหลักวิชาการกฎหมายซึ่งมีความยุงยากซับซอน เพื่อประโยชนของทางราชการหรือประชาชนและเพื่อความกาวหนาในการปฏิบัติงานในหนาที่ราชการที่เกี่ยวของตอไป

นายพฒุิพงษ อบสุวรรณ

ผูขอรับการประเมิน

(๔)

สารบัญ หนา

บทคัดยอ (๑) คํานํา (๓) สารบัญ (๔) บทที่ ๑ บทนาํ - ความเปนมา ๑ - การศึกษา ๓ -วัตถุประสงค ๒๐ บทที่ ๒ วิธีการศึกษา - การแตงตั้งคณะกรรมการสอบขอเท็จจริงความรับผิดทางละเมิดของเจาหนาที ่ ๒๑ - การเขียนบันทึกการจับกุม ๒๓

- การรวบรวมพยานหลักฐาน ๒๗ - อํานาจการสืบสวนสอบสวนของพนักงานสอบสวน ๒๘

- อํานาจของพนักงานอยัการในการสั่งสํานวนคดีตามประมวลกฎหมาย วิธีพิจารณาความอาญา ๓๐ - การจัดการของกลางในคดคีวามผิดวาดวยการปาไม ๓๒ -การจัดการของกลางเมื่อพนกังานอัยการสั่งเด็ดขาดไมฟอง ๓๕ บทที่ ๓ ผลและการวเิคราะหผล ๓๗ บทที่ ๔ สรุปผล ๓๘ บรรณานุกรม ๓๙ภาคผนวก ๔๐ - ระเบียบกระทรวงเกษตรและสหกรณ วาดวยการปฏิบัติเกี่ยวกับของกลางในคดี ความรับผิดเกี่ยวกับการปาไม พ.ศ. ๒๕๓๓ ๔๑ - หนังสือกองนิติการ คณะกรรมการสอบสวนขอเท็จจริงความรับผิดทางละเมิด ที่ ทส ๐๙๐๓.๓/พิเศษ ๖ ลงวันที่ ๒๘ กรกฎาคม ๒๕๔๘ ๔๕ - คําสั่งจังหวัดเชียงใหม ที่ ๑๔๖๑/๒๕๔๓ ลงวันที่ ๒๕ พฤษภาคม ๒๕๔๓ ๖๑ - คําสั่งจังหวัดเชียงใหม ที่ ๑๒๘๑/๒๕๔๔ ลงวันที่ ๒๔ พฤษภาคม ๒๕๔๔ ๖๘ - คําสั่งจังหวัดเชียงใหม ที่ ๒๗๙๕/๒๕๔๔ ลงวันที่ ๑๕ ตุลาคม ๒๕๔๔ ๗๑ - คําสั่งจังหวัดเชียงใหม ที่ ๒๕๔/๒๕๔๕ ลงวันที่ ๒๙ มกราคม ๒๕๔๕ ๗๔

(๕) - คําสั่งกรมอุทยานแหงชาติ สัตวปา และพันธุพืช ที่ ๑๐๑/๒๕๔๘ ลงวันที่๑๕ ตุลาคม ๒๕๔๔ ๗๖ - หนังสือสถานีตํารวจภูธรอําเภอจอมทอง ที่ ชม ๐๒๒๐/๓๔๖ ลงวันที่ ๒๗ สิงหาคม ๒๕๔๕ ๗๙ - รายงานการสอบสวนของสถานีตํารวจภูธรอําเภอจอมทอง จังหวัดเชียงใหม ลงวันที่ ๒๗ สิงหาคม ๒๕๔๕ ๘๐ - หนังสือสํานักงานอัยการจังหวัดเชียงใหม ที่ อส (ชม) ๐๐๓๑/๑๔๐๙๑ ลงวันที่ ๒๔ ตุลาคม ๒๕๔๕ ๘๕ - หนังสือสํานักงานอัยการจังหวัดเชียงใหม ที่ อส (ชม) ๐๐๓๑/๕๕๓๓ ลงวันที่ ๑๓ มิถุนายน ๒๕๔๘ ๘๗ - หนังสือสํานักบริหารงานกลาง กองการเจาหนาที่ (เดิม) ที่ ทส ๐๙๐๒.๓/๑๑๕๒ ลงวันที่ ๔ ตุลาคม ๒๕๔๗ ๙๐ - หนังสือหนวยปองกันรักษาปา ที่ ชม ๑๙ หวยโจ จังหวัดเชียงใหม ที่ ชม ๐๐๑๑.๓๒/๕ ลงวันที่ ๑๖ มกราคม ๒๕๔๖ ๙๕ - รายงานการสอบสวนสถานีตํารวจภูธรอําเภอจอมทอง จังหวัดเชียงใหม ลงวันที่ ๘ พฤศจิกายน ๒๕๔๕ ๙๖

๑

บทท่ี ๑ บทนํา

ความเปนมา

เมื่อวันที่ ๔ กรกฎาคม ๒๕๔๕ เวลาประมาณ ๑๔.๓๐ น. พนักงานเจาหนาที่ประจําหนวยปองกนัรักษาปาที่ ชม.๑๙ (หวยโจ) และสาํนักงานปาไมเขตเชยีงใหม (เดิม) ไดเดนิทางไปยังหางหุนสวนจํากดั เชียงใหม ที.ดี. ทองที่หมูที่ ๖ ตําบลสบเตี๊ยะ อําเภอจอมทอง จังหวดัเชยีงใหม เมื่อไปถึงพนักงานเจาหนาที่ไดรวมดําเนินการตรวจสอบบริเวณพื้นทีด่ังกลาว พบวาการกระทําของหางหุนสวนจํากดั เชียงใหม ที.ดี. เปนความผิดตามพระราชบัญญัติปาสงวนแหงชาติ พ.ศ.๒๕๐๗ และพระราชบัญญัติอุทยานแหงชาติ พ.ศ.๒๕๐๔ จึงไดแจงขอกลาวหาใหนายนพดล ตาวงค ผูรับมอบอํานาจจากนายอดุลย เอี่ยมแพร หุนสวนผูจัดการ หางหุนสวนจํากัดเชียงใหม ที.ดี.ทราบ ทําบันทึกการตรวจยดึ/จับกมุ ลงวันที่ ๔ กรกฎาคม ๒๕๔๕ และ นําตัวนายนพดล ตาวงค ผูตองหา พรอมกับรวบรวมเอกสารพยานหลักฐานที่เกี่ยวของทั้งหมดสงพนักงานสอบสวนสถานีตํารวจภูธรอําเภอจอมทอง จังหวัดเชยีงใหมดําเนนิการสืบสวนสอบสวนตามระเบียบและกฎหมายตอไป โดยมอบใหนายสถาพร รอดทุกข เจาพนกังานปาไม ๕ หวัหนาหนวยปองกนัรักษาปาที่ ชม. ๑๙ (หวยโจ) เปนผูไปแจงความกลาวโทษตาม ปจว. ลําดับ ๗ เวลา ๒๐.๐๐ น.คดีที่ ๒๗๙/๒๕๔๕ ยึดทรัพยที ่๑๕๑/๒๕๔๕

ตอมาเมื่อวันที ่๕ กรกฎาคม ๒๕๔๕ เวลาประมาณ ๐๙.๓๐ น. พนกังานเจาหนาทีป่ระจําหนวยปองกนัรักษาปาที่ ชม. ๑๙ (หวยโจ)และพนักงานเจาหนาที่ทีเ่กีย่วของไดเขารวมดําเนินการตรวจสอบพื้นที่ดังกลาวอีกครั้งหนึ่งวามีพื้นที่สวนใดอยูในเขตปาสงวนแหงชาติปาจอมทองและพื้นที่สวนใดอยูในเขตอุทยานแหงชาติออบหลวง และเมื่อเวลาประมาณ ๑๑.๓๐ น. นายสถาพร รอดทุกข ไดทําบันทึกสงมอบ – รับมอบทรัพยที่ยดึจํานวน ๖ รายการ/คัน ไวกับนายสุรัตน นีสูงเนิน (ผูรับมอบ) และทาํบันทึกฝากทรัพยไวกับนายสมคิด ประมังคะตา ผูรับฝากทรัพย ไดแก

๑. รถแบคโฮยี่หอ KOMUTSU รุน PC ๒๐๐ – ๖ หมายเลขเครื่อง C ๑๐๘๘๙ จํานวน ๑ คัน ๒. รถแบคโฮยี่หอ KOMUTSU รุน PC ๒๐๐ – ๖ หมายเลขเครื่อง C ๑๐๙๖๐ จํานวน ๑ คัน ๓. รถแบคโฮยี่หอ KOMUTSU หมายเลขเครื่อง ๖ D ๑๕๗๖๗๓๖๐๒ จํานวน ๑ คัน ๔.รถเจาะกระแทกยีห่อ FURUKAWA หมายเลขเครื่อง ETD ๒๑ – ๘๑๒๔ จํานวน ๑ คัน ๕. รถเจาะกระแทกยีห่อ FURUKAWA หมายเลขเครื่อง HCR ๙ – DS ๕๑๓๓๗๐ จํานวน ๑ คัน ๖.รถเจาะกระแทกยีห่อ FURUKAWA หมายเลขเครื่อง B ๑ – ๗๖๕๐๑๐ จํานวน ๑ คัน

สําหรับกรณีทีน่ายสถาพร รอดทุกข ไดทําเปนหนังสือฝากทรัพยและสงมอบทรัพยตามบันทึกฉบับลงวันที่ ๕ กรกฎาคม ๒๕๔๕ โดยไมไดทําเปนสัญญาจางเฝารักษาตามระเบียบของทางราชการ เนื่องจากนายสถาพร รอดทุกข เห็นวาบริเวณที่รับฝาก ณ บานเลขที่ ๒๑๑/๑ หมู ๖ อําเภอจอมทอง จังหวดัเชียงใหม และเปนที่ตั้งหางหุนสวนจาํกดัเชยีงใหม ที.ดี. เปนสถานที่ที่มคีวามปลอดภยั ประกอบกบั ทรัพยสิน

๒

ดังกลาวอยูในระหวางการดําเนินคดีของพนักงานสอบสวนตามคดีที่ ๒๗๙/๒๕๔๕ และการยึดทรัพยที่ ๑๕๑/๒๕๔๕ นายสถาพร รอดทุกข เห็นวาคงไมมีบุคคลใดกลาที่จะนําทรัพยสินที่ตรวจยึดตามกฎหมายไปแสวงหาผลประโยชนได สวนกรณีที่นายสถาพร รอดทุกข ทําเปนบันทึกการฝากทรัพยนั้นเห็นวา นายสมคิด ประมังคะตา ผูรับฝากเปนบุคคลที่มีหลักแหลงตลอดจนมีหนาที่การงานที่มั่นคงซึ่งหากนายสมคิด ประมังคะตา ไมปฏิบัติตามขอตกลงในบันทึกดังกลาว ก็นาจะดําเนินการตามกฎหมายกับนายสมคิด ประมังคะตา ได อีกทั้งนายสมคิด ประมังคะตา ยังไดปฏิบัติตนชวยเหลือทางราชการ ไมไดเรียกรองคาจางในการรับฝากทรัพยสินดังกลาว ทําใหประหยัดเงินงบประมาณของทางราชการที่ตองใชในการดําเนินการจางเฝารักษาตามระเบียบและในการดําเนินการดังกลาวนี้ นายสถาพร รอดทุกข ยังไดทําบันทึกสงมอบ – รับมอบทรัพยที่ใชในการกระทําความผิดดังกลาวไวกับนายสุรัตน นีสูงเนิน ผูรับมอบดวย ซ่ึงนายสุรัตน นีสูงเนิน ยืนยันวาจะรักษาทรัพยสินที่ยึดไวในที่ปลอดภัยจนกวาคดีจะถึงที่สุดโดยไมติดใจเรียกรองคาเสียหายใด ๆ หากเกิดความเสียหายแกอุปกรณที่ใชในการกระทําความผิดดังกลาวขึ้น

โดยที่ในระหวางที่ทรัพยสินอยูที่ผูรับฝากและผูรับมอบทรัพยนั้น นายสถาพร รอดทุกข และเจาหนาที่ประจําหนวยฯ ไดเขาไปตรวจสอบดูแลทรัพยสินดังกลาวเพื่อใหมีการปฏิบัติตามขอตกลงตามนัยบันทึกฉบับลงวันที่ ๕ กรกฎาคม ๒๕๔๕ เปนระยะ ในขณะที่นายสถาพร รอดทุกข ปฏิบัติงานในหนาที่หัวหนาหนวยปองกันรักษาปาที่ ชม. ๑๙ (หวยโจ) นั้น หนวยฯมีอัตรากําลังของเจาหนาที่ที่มีอยูไมเพียงพอตอการปองกันจับกุมปราบปรามผูกระทําความผิดใหทั่วถึงได เนื่องจากหนวยฯ มีพื้นที่รับผิดชอบ จํานวน ๒ อําเภอ ไดแก อําเภอจอมทองและกิ่งอําเภอดอยหลอ ซ่ึงเปนพื้นที่บริเวณกวาง

คร้ันตอมาเมื่อวันที่ ๗ ตุลาคม ๒๕๔๕ พนักงานเจาหนาที่ประจําหนวยปองกันรักษาปาที่ ชม. ๑๙ (หวยโจ) และพนักงานเจาหนาที่ที่เกี่ยวของไดตรวจสอบพื้นที่เกิดเหตุอีกครั้งหนึ่งทราบวามีการกระทําความผิดเกี่ยวกับกฎหมายปาไมในบริเวณดังกลาวอีก พนักงานเจาหนาที่จึงไดเขารวมกันจับกุมผูกระทําความผิดพระราชบัญญัติปาสงวนแหงชาติ พ.ศ. ๒๕๐๗ และพระราชบัญญัติอุทยานแหงชาติ พ.ศ. ๒๕๐๔แจงขอกลาวหาใหนายรุง อวมคุม กับพวกรวม ๕ คน ซ่ึงเปนผูกระทําความผิดรับทราบ โดยบุคคลดังกลาวรับสารภาพวาไดกระทําความผิดตามขอกลาวหาจริง พนักงานเจาหนาที่จึงไดรวมกันทําบันทึกการตรวจยึด/จับกุมและทําบัญชีอุปกรณการกระทําความผิด ลงวันที่ ๗ ตุลาคม ๒๕๔๕ จากนั้นมอบหมายใหนายสถาพร รอดทุกขแจงความกลาวโทษตอพนักงานสอบสวนสถานีตํารวจภูธรอําเภอจอมทอง จังหวัดเชียงใหม ดําเนินคดีตามกฏหมายตอไป ตาม ปจว.ลําดับ ๑๐ เวลา ๑๘.๐๐ น.คดีที่ ๔๑๕/๒๕๔๕ ยึดทรัพยที่ ๒๔๓/๒๕๔๕ สําหรับอุปกรณที่ใชในการกระทําความผิด จํานวน ๖ รายการ ๘ ช้ิน/คัน ไดแก

๑.รถแบคโฮยี่หอ KOMUTSU รุน PC ๒๐๐ – ๖ หมายเลขเครื่อง C ๑๐๘๘๙ จํานวน ๑ คัน ๒.รถแบคโฮยีห่อ KOMUTSU รุน PC ๒๐๐ – ๖ หมายเลขเครื่อง C ๑๐๙๖๐ จํานวน ๑ คัน ๓. รถแบคโฮยี่หอ KOMUTSU รุน PC ๒๐๐ – ๖ หมายเลขเครื่อง ๙๔๙๙๒ จํานวน ๑ คัน ๔. รถเจาะกระแทกยี่หอ KOMUTSU จํานวน ๑ คัน

๓

๕. รถบรรทุกสิบลอ ยี่หออีซูซุ หมายเลขทะเบียน ๘๑ – ๕๙๘๒ เชยีงใหม จํานวน ๑ คัน ๖. สายไฟสําหรับจุดระเบิด จาํนวน ๓ มวน. กรมอุทยานแหงชาติ สัตวปา และพันธุพืช เชื่อวาเกิดจากการกระทําของเจาหนาที่ จึงอาศัย

อํานาจตามระเบียบสํานักนายกรัฐมนตรี วาดวยหลักเกณฑการปฏิบัติเกี่ยวกับความรับผิดทางละเมิดของเจาหนาที่ พ.ศ. ๒๕๓๙ ขอ ๘ แตงตั้งคณะกรรมการสอบขอเท็จจริงความรับผิดทางละเมิด ตามคําสั่งที่ ๑๐๑/๒๕๔๘ ลงวันที่ ๑๙ มกราคม พ.ศ. ๒๕๔๘ เร่ือง กรณีมีการนําทรัพยสินของกลางที่ฝากไวเคลื่อนยายออกจากบริเวณที่รับฝากและนําทรัพยสินของกลางไปแสวงหาผลประโยชน การศึกษา พระราชบัญญัติความรับผิดทางละเมิดของเจาหนาท่ี พ.ศ. ๒๕๓๙ มาตรา ๑ พระราชบัญญัตินี้เรียกวา พระราชบัญญัติความรับผิดทางละเมิดของเจาหนาที่ พ.ศ. ๒๕๓๙ มาตรา ๒ พระราชบัญญัตินี้ใหใชบังคับตั้งแตวันถัดจากวันประกาศในราชกิจจานุเบกษาเปนตนไป มาตรา ๓ บรรดากฎหมาย กฎ และขอบังคับใด ๆ ในสวนที่มีบัญญัติไวแลวในพระราชบัญญัตินี้ หรือซ่ึงขัดหรือแยงกับบทแหงพระราชบัญญัตินี้ ใหใชพระราชบัญญัตินี้แทน มาตรา ๔ ในพระราชบัญญัตินี้ เจาหนาที่ หมายความวา ขาราชการ พนักงาน ลูกจาง หรือผูปฏิบัติงานประเภทอื่น ไมวาจะเปนการแตงตั้งในฐานะเปนกรรมการหรือฐานะอื่นใด หนวยงานของรัฐ หมายความวา กระทรวง ทบวง กรม หรือสวนราชการที่เรียกชื่ออยางอื่นและมฐีานะเปนกรม ราชการสวนภูมิภาค ราชการสวนทอง ถ่ิน และรัฐวิสาหกิจที่ตั้ งขึ้นโดยพระราชบัญญัติหรือพระราชกฤษฎีกา และใหหมายความรวมถึงหนวยงานอ่ืนของรัฐที่มีพระราชกฤษฎีกากําหนดใหเปนหนวยงานของรัฐตามพระราชบัญญัตินี้ดวย มาตรา ๕ หนวยงานของรัฐตองรับผิดตอผูเสียหายในผลแหงละเมิดที่เจาหนาที่ของตนไดกระทําในการปฏิบัติหนาที่ ในกรณีนี้ผูเสียหายอาจฟองหนวยงานของรัฐดังกลาวไดโดยตรง แตจะฟองเจาหนาที่ไมได ถาการละเมิดเกิดจากเจาหนาที่ซ่ึงไมไดสังกัดหนวยงานของรัฐแหงใดใหถือวากระทรวงการคลังเปนหนวยงานของรัฐที่ตองรับผิดตามวรรคหนึ่ง มาตรา ๖ ถาการกระทําละเมิดของเจาหนาที่มิใชการกระทําในการปฏิบัติหนาที่ เจาหนาที่ตองรับผิดในการนั้นเปนการเฉพาะตัว ในกรณีนี้ผูเสียหายอาจฟองเจาหนาที่ไดโดยตรง แตจะฟองหนวยงานของรัฐไมได

๔ มาตรา ๗ ในคดีที่ผูเสียหายฟองหนวยงานของรัฐ ถาหนวยงานของรัฐเห็นวาเปนเรื่องที่เจาหนาทีต่องรับผิดหรือตองรวมรับผิด หรือในคดีที่ผูเสียหายฟองเจาหนาที่ถาเจาหนาทีเ่หน็วาเปนเรื่องที่หนวยงานของรัฐตองรับผิดหรือตองรวมรับผิด หนวยงานของรัฐหรือเจาหนาทีด่งักลาวมีสิทธิขอใหศาลที่พิจารณาคดนีัน้อยูเรียกเจาหนาที่หรือหนวยงานของรัฐ แลวแตกรณี เขามาเปนคูความในคด ี ถาศาลพิพากษายกฟองเพราะเหตุที่หนวยงานของรัฐหรือเจาหนาที่ที่ถูกฟองมิใชผูตองรับผิด ใหขยายอายุความฟองรองผูที่ตองรับผิดซึ่งมิไดถูกเรียกเขามาในคดีออกไปถึงหกเดือนนับแตวันที่คําพิพากษานั้นถึงที่สุด มาตรา ๘ ในกรณีทีห่นวยงานของรัฐตองรับผิดใชคาสินไหมทดแทนแกผูเสียหายเพื่อการละเมิดของเจาหนาที่ใหหนวยงานของรัฐมสิีทธิเรียกใหเจาหนาที่ผูทําละเมิดชดใชคาสนิไหมทดแทนดังกลาวแกหนวยงานของรัฐไดถาเจาหนาที่ไดกระทําการนั้นไปดวยความจงใจหรือประมาทเลินเลออยางรายแรง สิทธิเรียกใหชดใชคาสินไหมทดแทนตามวรรคหนึ่งจะมีไดเพียงใดใหคํานึงถึงระดับความรายแรงแหงการกระทําและความเปนธรรมในแตละกรณีเปนเกณฑโดยมิตองใหใชเต็มจํานวนของความเสียหายก็ได ถาการละเมิดเกิดจากความผิดหรือความบกพรองของหนวยงานของรัฐหรือระบบการดําเนินงานสวนรวม ใหหักสวนแหงความรับผิดดังกลาวออกดวย ในกรณีที่การละเมิดเกดิจากเจาหนาทีห่ลายคน มิใหนําหลักเรื่องลูกหนี้รวมมาใชบังคับและเจาหนาทีแ่ตละคนตองรับผิดใชคาสินไหมทดแทนเฉพาะสวนของตนเทานั้น มาตรา ๙ ถาหนวยงานของรัฐหรือเจาหนาที่ไดใชคาสินไหมทดแทนแกผูเสียหาย สิทธิที่จะเรียกใหอีกฝายหนึ่งชดใชคาสินไหมทดแทนแกตนใหมีกาํหนดอายุความหนึ่งปนับแตวันที่หนวยงานของรัฐหรือเจาหนาทีไ่ดใชคาสินไหมทดแทนนัน้แกผูเสียหาย มาตรา ๑๐ ในกรณีที่เจาหนาที่เปนผูกระทําละเมิดตอหนวยงานของรัฐไมวาจะเปนหนวยงานของรัฐที่ผูนั้นอยูในสังกัดหรือไม ถาเปนการกระทําในการปฏิบัติหนาที่การเรียกรองคาสินไหมทดแทนจากเจาหนาที่ใหนําบทบัญญัติมาตรา ๘ มาใชบังคับโดยอนุโลม แตถามิใชการกระทําในการปฏิบัติหนาที่ใหบังคับตามบทบัญญัติแหงประมวลกฎหมายแพงและพาณิชย สิทธิเรียกรองคาสินไหมทดแทนจากเจาหนาที่ทั้งสองประการตามวรรคหนึ่ง ใหมีกําหนดอายุความสองปนับแตวันที่หนวยงานของรัฐรูถึงการละเมิดและรูตัวเจาหนาที่ ผูจะพึงตองใชคาสินไหมทดแทน และกรณีที่หนวยงานของรัฐเห็นวาเจาหนาที่ผูนั้นไมตองรับผิด แตกระทรวงการคลังตรวจสอบแลวเห็นวาตองรับผิด ใหสิทธิเรียกรองคาสินไหมทดแทนนั้นมีกําหนดอายุความหนึ่งปนับแตวันที่หนวยงานของรัฐมีคําสั่งตามความเห็นของกระทรวงการคลัง มาตรา ๑๑ ในกรณีที่ผูเสียหายเหน็วา หนวยงานของรัฐตองรับผิดตามมาตรา ๕ ผูเสียหายจะยืน่คําขอตอหนวยงานของรัฐใหพิจารณาชดใชคาสินไหมทดแทนสําหรับความเสียหายที่เกิดแกตนก็ได ในการนีห้นวยงานของรัฐตองออกใบรับคําขอใหไวเปนหลักฐานและพิจารณาคําขอนั้นโดยไมชักชา เมื่อ

๕

หนวยงานของรัฐมีคําสั่งเชนใดแลวหากผูเสียหายยังไมพอใจในผลการวินิจฉัยของหนวยงานของรัฐก็ใหมีสิทธิรองทุกขตอคณะกรรมการวินิจฉัยรองทุกขตามกฎหมายวาดวยคณะกรรมการกฤษฎีกาไดภายในเกาสิบวันนับแตวันที่ตนไดรับแจงผลการวินิจฉัย ใหหนวยงานของรัฐพิจารณาคําขอที่ไดรับตามวรรคหนึ่งใหแลวเสร็จภายในหนึ่งรอยแปดสิบวัน หากเรื่องใดไมอาจพิจารณาไดทันในกําหนดนั้นจะตองรายงานปญหาและอุปสรรคใหรัฐมนตรีเจาสังกัดหรือกํากับหรือควบคุมดูแลหนวยงานของรัฐแหงนั้นทราบและขออนุมัติขยายระยะเวลาออกไปได แตรัฐมนตรีดังกลาวจะพิจารณาอนุมัติใหขยายระยะเวลาใหอีกไดไมเกินหนึ่งรอยแปดสิบวัน มาตรา ๑๒ ในกรณีที่เจาหนาที่ตองชดใชคาสินไหมทดแทนที่หนวยงานของรัฐไดใชใหแกผูเสียหายตามมาตรา ๘ หรือในกรณีที่เจาหนาที่ตองใชคาสินไหมทดแทนเนื่องจากเจาหนาที่ผูนั้นไดกระทําละเมิดตอหนวยงานของรัฐตามมาตรา ๑๐ ประกอบกับมาตรา ๘ ใหหนวยงานของรัฐที่เสียหายมีอํานาจออกคําสั่งเรียกใหเจาหนาที่ผูนั้นชําระเงินดังกลาวภายในเวลาที่กําหนด มาตรา ๑๓ ใหคณะรัฐมนตรีจัดใหมีระเบียบเพื่อใหเจาหนาที่ซ่ึงตองรับผิดตามมาตรา ๘ และมาตรา ๑๐ สามารถผอนชําระเงินที่จะตองรับผิดนั้นไดโดยคํานึงถึงรายได ฐานะ ครอบครัวและความรับผิดชอบ และพฤติการณแหงกรณีประกอบดวย มาตรา ๑๔ เมื่อไดมีการจัดตั้งศาลปกครองขึ้นแลว สิทธิรองทุกขตอคณะกรรมการวินิจฉัยรองทุกขตามมาตรา ๑๑ ใหถือวาเปนสิทธิฟองคดีตอศาลปกครอง มาตรา ๑๕ ใหนายกรัฐมนตรีรักษาการตามพระราชบัญญัตินี้

ระเบียบสํานักนายกรัฐมนตรีวาดวยหลักเกณฑการปฏิบัติเก่ียวกับความรับผิดทางละเมิดของเจาหนาท่ี พ.ศ. ๒๕๓๙ โดยที่ไดมีการตราพระราชบัญญัติความรับผิดทางละเมิดของเจาหนาที่ พ.ศ. ๒๕๓๙ ขึ้น และกฎหมายดังกลาวมีหลักการเกี่ยวกับความรับผิดทางละเมิดของเจาหนาที่ซ่ึงเปลี่ยนแปลงไปจากแนวทางปฏิบัติในเรื่องความรับผิดทางแพงที่ทางราชการถือปฏิบัติในปจจุบัน โดยไดแยกความรับผิดทางละเมิดของเจาหนาที่ออกเปนเหตุที่เนื่องมาจากการปฏิบัติหนาที่และท่ีไมใชการปฏิบัติหนาที่ โดยเมื่อมีความเสียหายเนื่องมาจากการปฏิบัติหนาที่นั้น หนวยงานของรัฐจะตองรับภาระชดใชคาเสียหายไปกอน สวนเจาหนาที่ของรัฐจะรบัผิดชดใชคาเสียหายตอหนวยงานของรัฐเพียงใดนั้น ใหไปไลเบี้ยตอไปในภายหลัง โดยจะยึดหลักวาจะเรียกเอาแกเจาหนาที่ของรัฐเฉพาะกรณีความเสียหายนั้นเกิดขึ้นโดยจงใจหรือประมาทเลินเลออยางรายแรงเทานั้น นอกจากนี้ ในกรณีที่เจาหนาที่ของรัฐตองรับผิดชดใชคาเสียหายใหเจาหนาที่ของรัฐสามารถผอนชําระคาสินไหมทดแทนไดโดยคํานึงถึงรายได ฐานะ ครอบครัวและความรับผิดชอบ และพฤติการณแหงกรณีประกอบดวยสําหรับความเสียหายที่เกิดจากการที่ไมใชการปฏิบัติหนาที่ เจาหนาที่ของรัฐจะตองถูกฟองและชดใชคาสินไหมทดแทนเปนการสวนตัวโดยไมเกี่ยวกับทางราชการสมควรวางระเบียบกําหนดหลักเกณฑก า รปฏิ บั ติ เ กี่ ย ว กั บคว ามรั บ ผิ ดท า งละ เ มิ ด ขอ ง เ จ าหน า ที่ ใ ห เ หม าะสมและสอดคล อ งกั บ

๖ พระราชบัญญัติความรับผิดทางละเมิดของเจาหนาที ่ พ.ศ. ๒๕๓๙ คณะรัฐมนตรีจึงมีมติใหวางระเบียบไว ดังตอไปนี ้ ขอ ๑ ระเบียบนี้เรียกวา ระเบียบสํานักนายกรัฐมนตรี วาดวยหลักเกณฑการปฏิบัติเกีย่วกับความรับผิดทางละเมิดของเจาหนาที่ พ.ศ. ๒๕๓๙ ขอ ๒ ระเบียบนี้ใหใชบังคับตั้งแตวนัถัดจากวันประกาศในราชกิจจานุเบกษาเปนตนไป ขอ ๓ ใหยกเลิก (๑) ระเบียบความรับผิดชอบของขาราชการในทางแพง ซ่ึงออกตามมติคณะรัฐมนตรี โดยหนังสือสํานักเลขาธิการคณะรัฐมนตรี ดวน ที่ นว ๑๕๕/๒๕๐๓ ลงวันที่ ๑ ธันวาคม ๒๕๐๓ (๒) หนังสือกระทรวงการคลัง ที่ ๑๓๕๘๒,๑๓๕๘๓ (บคร)./๒๕๐๔ ลงวนัที่ ๒๔ เมษายน ๒๕๐๔ (๓) หนังสือกระทรวงการคลัง ที่ กค ๐๕๐๘/๖๔๖๖ ลงวันที่ ๑๑ มีนาคม ๒๕๐๙ (๔) หนังสือกระทรวงการคลัง ที่ กค ๐๕๐๘/๑๐๒๘๓ ลงวันที่ ๕ เมษายน ๒๕๑๖ (๕) หนงัสือกระทรวงการคลัง ที่ กค ๐๕๐๘/ว.๒๗๒๗๔ ลงวนัที่ ๑๙ กรกฎาคม ๒๕๒๕ (๖) หนังสือกระทรวงการคลัง ที่ กค ๐๕๑๔/๒๑๗๓๘ ลงวันที่ ๗ พฤษภาคม ๒๕๒๘ (๗) หนังสือกรมบัญชีกลาง ที่ กค ๐๕๑๔/๒๓๐๒ ลงวันที่ ๑๖ เมษายน ๒๕๒๙ (๘) หนังสือกระทรวงการคลัง ที่ กค ๐๕๑๔/๑๒๔๖๑ ลงวันที่ ๒๕ มีนาคม ๒๕๓๐ (๙) หนังสือกระทรวงการคลงั ที่ กค ๐๕๑๔/๕๒๓๓๓ ลงวันที่ ๒๙ ตุลาคม ๒๕๓๐ (๑๐) หนังสือกรมบัญชีกลาง ที่ กค ๐๕๑๔/๕๙๗๕ ลงวันที่ ๑๑ พฤศจิกายน ๒๕๓๐ (๑๑) หนังสือกระทรวงการคลัง ที่ กค ๐๕๑๔/๒๓๒๒๘ ลงวนัที่ ๑๐ พฤษภาคม ๒๕๓๑ (๑๒) หนังสือกระทรวงการคลัง ที่ กค ๐๕๑๔/๖๓๑๑๙ ลงวันที่ ๒๐ ธันวาคม ๒๕๓๑ บรรดาระเบียบ ขอบังคับ หรือมติคณะรัฐมนตรีอ่ืนใดในสวนที่กําหนดไวแลวในระเบียบนี้ หรือซ่ึงขัดหรือแยงกับระเบียบนี้ ใหใชระเบยีบนี้แทน ขอ ๔ ในระเบียบนี ้ เจาหนาที่ หมายความวา ขาราชการ พนักงาน ลูกจาง หรือผูปฏิบัติงานประเภทอื่น ไมวาจะเปนการแตงตั้งในฐานะเปนกรรมการหรือฐานะอื่นใดบรรดาซึ่งไดรับแตงตั้งหรือถูกสั่งใหปฏิบัติงานใหแกหนวยงานของรัฐ คณะกรรมการ หมายความวา คณะกรรมการสอบขอเท็จจริงความรับผิดทางละเมิด ผูแตงตั้ง หมายความวา ผูแตงตั้งคณะกรรมการขึ้นเพื่อปฏิบัติตามระเบียบนี้ ความเสียหาย หมายความวา ความเสียหายที่เกิดจากการละเมิดอยางใด ๆ แตไมรวมถึงการออกคําสั่งหรือกฎ ขอ ๕ ใหนายกรัฐมนตรีรักษาการตามระเบียบนี ้

๗

กรณีเจาหนาท่ีกระทําละเมิดตอหนวยงานของรัฐ ขอ ๖ ในหมวดนี ้ หนวยงานของรัฐ หมายความวา กระทรวง ทบวง กรม หรือ สวนราชการที่เรียกชื่ออยางอื่นและมีฐานะเปนกรม ราชการสวนภูมิภาค ราชการสวนทองถ่ิน รัฐวิสาหกิจที่จัดตั้งขึ้นโดยพระราชบัญญัติหรือพระราชกฤษฎีกาหรือหนวยงานอื่นของรัฐตามกฎหมายวาดวยความรับผิดทางละเมิดของเจาหนาที่ ขอ ๗ เมื่อเกิดความเสียหายแกหนวยงานของรัฐ ใหเจาหนาที่ที่เกี่ยวของแจงตอผูบังคับบัญชาโดยไมชักชา และใหมีการรายงานตามลําดับชั้นถึงหัวหนาหนวยงานของรัฐแหงนั้น ขอ ๘ เมื่อเกิดความเสียหายแกหนวยงานของรัฐแหงใด และหัวหนาหนวยงานของรัฐแหงนั้นมีเหตุอันควรเชื่อวาเกิดจากการกระทําของเจาหนาที่ของหนวยงานของรัฐแหงนั้น ใหหัวหนาหนวยงานของรัฐดังกลาวแตงตั้งคณะกรรมการสอบขอเท็จจริงความรับผิดทางละเมิดขึ้นคณะหนึ่งโดยไมชักชา เพื่อพิจารณาเสนอความเห็นเกี่ยวกับผูตองรับผิดและจํานวนคาสินไหมทดแทนที่ผูนั้นตองชดใช คณะกรรมการตามวรรคหนึ่ง ใหมีจํานวนไมเกินหาคน โดยแตงตั้งจากเจาหนาที่ของหนวยงานของรัฐแหงนั้นหรือหนวยงานของรัฐอื่นตามที่เห็นสมควร กระทรวงการคลังอาจประกาศกําหนดวาในกรณีความเสียหายที่เกิดขึ้นมีมูลคาความเสียหายตั้งแตจํานวนเทาใด จะใหมีผูแทนของหนวยงานของรัฐหนวยงานใดเขารวมเปนกรรมการดวยก็ได ในการแตงตั้งคณะกรรมการ ใหกําหนดเวลาแลวเสร็จของการพิจารณาของคณะกรรมการไวดวย ขอ ๙ ถาเจาหนาที่ของหนวยงานของรัฐแหงหนึ่งทําใหเกิดความเสียหายแกหนวยงานของรัฐอีกแหงหนึ่ง ใหเจาหนาที่ผูทําใหเกิดความเสียหายแจงตอผูบังคับบัญชาและใหมีการรายงานตามลําดับชั้นจนถึงหัวหนาหนวยงานของรัฐที่ตนสังกัด เวนแต (๑) ถาเจาหนาที่ผูทําใหเกดิความเสียหายเปนรัฐมนตรี ใหแจงตอนายกรฐัมนตรี (๒) ถาเจาหนาที่ผูทําใหเกิดความเสียหายเปนกรรมการที่ตั้งขึ้นเพื่อปฏิบัติงานในหนวยงานของรัฐแหงใด ใหแจงตอหัวหนาหนวยงานของรัฐแหงนั้น (๓) ถาเจาหนาที่ผูทําใหเกิดความเสียหายเปนผูซ่ึงไมไดสังกัดหนวยงานของรัฐแหงใด ใหแจงตอกระทรวงการคลัง (๔) ถาเจาหนาที่ผูทําใหเกิดความเสียหายเปนผูซ่ึงไมมีผูบังคับบัญชาและมิใชผูปฏิบัติงานในราชการสวนทองถ่ิน รัฐวิสาหกิจที่จัดตั้งขึ้นโดยพระราชบัญญัติหรือพระราชกฤษฎีกา หรือหนวยงานอื่นของรัฐตามกฎหมายวาดวยความรับผิดทางละเมิดของเจาหนาที่ ใหแจงตอผูมีอํานาจกํากับดูแล ผูแตงตั้งตน หรือผูซ่ึงสั่งใหตนปฏิบัติงานใหแกหนวยงานของรัฐ ขอ ๑๐ ในกรณีความเสียหายเกิดขึ้นตามขอ ๙ ใหหัวหนาหนวยงานของรัฐที่ไดรับความเสียหายและหัวหนาหนวยงานของรัฐที่เจาหนาที่ผูนั้นสังกัดหรือผูซ่ึงระเบียบนี้กําหนดใหเปนผูรับแจงตามขอ ๙ (๑) (๒) (๓) หรือ (๔) แลวแตกรณี มีอํานาจรวมกันแตงตั้งคณะกรรมการ

๘ ขอ ๑๑ ในกรณีที่เกิดความเสียหายแกหนวยงานของรัฐมากกวาหนึ่งแหง และหรือความเสียหายเกิดจากผลการกระทําของเจาหนาที่หลายหนวยงาน ใหผูมีอํานาจแตงตั้งคณะกรรมการตามขอ ๘ หรือขอ ๑๐ บรรดาที่เกี่ยวของ แลวแตกรณี รวมกันแตงตั้งคณะกรรมการ ขอ ๑๒ ถาผูมีอํานาจแตงตั้งคณะกรรมการตามขอ ๘ ขอ ๑๐ หรือขอ ๑๑ ไมดําเนินการแตงตั้งคณะกรรมการภายในเวลาอันควรหรือแตงตั้งกรรมการโดยไมเหมาะสม ใหปลัดกระทรวง ปลัดทบวง หรือรัฐมนตรีซ่ึงเปนผูบังคับบัญชาหรือกํากับดูแลหรือควบคุมการปฏิบัติงานของบุคคลดังกลาวมีอํานาจแตงตั้งคณะกรรมการหรือเปลี่ยนแปลงกรรมการแทนผูมีอํานาจแตงตั้งนั้นไดตามที่เห็นสมควร ขอ ๑๓ ในการประชุมคณะกรรมการตองมีกรรมการมาประชุมไมนอยกวากึ่งหนึ่งของกรรมการทั้งหมดจึงจะเปนองคประชุม ถาประธานกรรมการไมอยูในที่ประชุมหรือไมสามารถปฏิบัติหนาที่ได ใหกรรมการที่มาประชุมเลือกกรรมการคนใดคนหนึ่งขึ้นทําหนาที่แทน มติที่ประชุมใหถือเสียงขางมาก กรรมการที่ไมเห็นดวยกับมติที่ประชุมอาจทําความเห็นแยงมติที่ประชุมรวมไวในความเห็นของคณะกรรมการได ขอ ๑๔ ในการปฏิบัติหนาที่ ใหคณะกรรมการมีอํานาจหนาที่พิจารณาขอเท็จจริงอันเกี่ยวกับการกระทําละเมิด โดยตรวจสอบขอเท็จจริงและรวบรวมพยานหลักฐานทั้งปวงที่เกี่ยวของ รับฟงพยานบุคคล หรือพยานผูเชี่ยวชาญ และตรวจสอบเอกสาร วัตถุ หรือสถานที่ กระทรวงการคลังอาจกําหนดแนวทางการสอบขอเท็จจริง การทําบันทึก และการรายงานผล เพื่อเปนแนวทางปฏิบัติเปนการทั่วไปได ขอ ๑๕ คณะกรรมการตองใหโอกาสแกเจาหนาที่ที่เกี่ยวของหรือผูเสียหายไดช้ีแจงขอเท็จจริงและโตแยงแสดงพยานหลักฐานของตนอยางเพียงพอและเปนธรรม ขอ ๑๖ เมื่อคณะกรรมการพิจารณาเสร็จแลว ใหเสนอความเห็นไปยังผูแตงตั้ง ถาผูแตงตั้งขอใหทบทวนหรือสอบสวนเพิ่มเติม ใหคณะกรรมการรีบดําเนินการใหเสร็จสิ้นภายในเวลาที่ผูแตงตั้งกําหนด ความเห็นของคณะกรรมการตองมีขอเท็จจริงและขอกฎหมายที่แจงชัดและตองมีพยานหลักฐานที่สนับสนุนประกอบดวย ความเหน็ของคณะกรรมการไมผูกมัดผูแตงตั้งหรือรัฐที่จะมีความเห็นเปนอยางอื่น ขอ ๑๗ เมื่อผูแตงตั้งไดรับผลการพิจารณาของคณะกรรมการแลวใหวินิจฉัยส่ังการวามีผูรับผิดชดใชคาสินไหมทดแทนหรือไม และเปนจํานวนเทาใดแตยังมิตองแจงการสั่งการใหผูที่เกี่ยวของทราบ ใหผูแตงตั้งสงสํานวนภายในเจ็ดวันนับแตวันวินิจฉัยส่ังการใหกระทรวงการคลังเพื่อตรวจสอบ เวนแตเปนเรื่องที่กระทรวงการคลังประกาศกําหนดวาไมตองรายงานใหกระทรวงการคลังตรวจสอบ ใหกระทรวงการคลังพิจารณาโดยไมชักชา และใหมีอํานาจตรวจสอบพยานหลักฐานที่เกี่ยวของ ในกรณีที่เห็นสมควรจะใหบุคคลใดสงพยานหลักฐานหรือมาใหถอยคําเพื่อประกอบการพิจารณาเพิ่มเติมอีกก็ได

๙ ในระหวางการพิจารณาของกระทรวงการคลัง ใหผูแตงตั้งสั่งการใหตระเตรียมเรื่องใหพรอมสําหรับการออกคําสั่งใหเจาหนาที่ชําระคาสินไหมทดแทนหรือดําเนินการฟองคดีเพื่อมิใหขาดอายุความสองปนับจากวันที่ผูแตงตั้งวินิจฉัยส่ังการ ใหกระทรวงการคลังพิจารณาใหแลวเสร็จกอนอายุความสองปส้ินสุดไมนอยกวาหกเดือน ถากระทรวงการคลังไมแจงผลการตรวจสอบใหทราบภายในกําหนดเวลาดังกลาว ใหผูแตงตั้งมีคําสั่งตามที่เห็นสมควรและแจงใหผูที่เกี่ยวของทราบ เวนแตในกรณีหนวยงานของรัฐนั้นเปนราชการสวนทองถ่ิน รัฐวิสาหกิจ ที่จัดตั้งขึ้นโดยพระราชบัญญัติหรือพระราชกฤษฎีกา หรือหนวยงานอื่นของรัฐตามกฎหมายวาดวยความรับผิดทางละเมิดของเจาหนาที่ ใหกระทรวงการคลังพิจารณาใหแลวเสร็จกอนอายุความสองปส้ินสุดไมนอยกวาหนึ่งป ถากระทรวงการคลังไมแจงผลการตรวจสอบใหทราบภายในกําหนดเวลาดังกลาว ใหผูแตงตั้งมีคําสั่งตามที่เห็นสมควรและแจงใหผูที่เกี่ยวของทราบ ขอ ๑๘ เมื่อกระทรวงการคลังพิจารณาเสร็จแลว ใหผูแตงตั้งมีคําสั่งตามความเห็นของกระทรวงการคลัง และแจงคําสั่งนั้นใหผูที่เกี่ยวของทราบ แตในกรณีที่หนวยงานของรัฐที่เสียหายเปนราชการสวนทองถ่ิน รัฐวิสาหกิจ ที่จัดตั้งขึ้นโดยพระราชบัญญัติหรือพระราชกฤษฎีกา หรือหนวยงานอื่นของรัฐตามกฎหมายวาดวยความรับผิดทางละเมิดของเจาหนาที่ ใหผูบังคับบัญชาหรือผูกํากับดูแลหรือควบคุมหนวยงานของรัฐแหงนั้นวินิจฉัยส่ังการใหหนวยงานของรัฐดังกลาวปฏิบัติตามที่เห็นวาถูกตอง ในกรณีที่หนวยงานของรัฐที่ เสี ยหายตามวรรคหนึ่ งสั่ งการตามความเห็นของกระทรวงการคลัง ใหผูแตงตั้งดําเนินการเพื่อออกคําสั่งใหชําระคาสินไหมทดแทน หรือฟองคดีตอศาลอยาใหขาดอายุความหนึ่งปนับแตวันที่ผูแตงตั้งแจงคําสั่งใหผูรับผิดชดใชคาสินไหมทดแทนทราบ ขอ ๑๙ การแจงคําสั่งใหผูที่เกี่ยวของทราบตามขอ ๑๗ และขอ ๑๘ ใหแจงดวยวาผูนั้นมีสิทธิรองทุกขตอคณะกรรมการวินิจฉัยรองทุกขและฟองคดีตอศาลไดพรอมกับแจงกําหนดอายุความรองทุกขและอายุความฟองคดีตอศาลใหทราบดวย ขอ ๒๐ ในกรณีรวมกันแตงตั้งคณะกรรมการตามขอ ๑๐ หรือขอ ๑๑ ใหผูแตงตั้งรวมรวมกันวินิจฉัยส่ังการ และเสนอความเห็นทั้งหมด ไมวาจะเห็นตรงกันหรือไม ไปยังกระทรวงการคลัง และเมื่อไดดําเนินการตามขอ ๑๗ และขอ ๑๘ แลวถาผลในช้ันที่สุดผูแตงตั้งรวมยังมีความเห็นตามขอ ๑๘ แตกตางกันจนหาขอยุติไมไดก็ใหเสนอเรื่องใหคณะรัฐมนตรีวินิจฉัยช้ีขาด ขอ ๒๑ ในการพิจารณาของกระทรวงการคลัง ใหมี คณะกรรมการพิจารณาความรับผิดทางแพง เปนผูพิจารณาใหความเห็นตอกระทรวงการคลัง ใหคณะกรรมการตามวรรคหนึ่งประกอบดวยอธิบดีกรมบัญชีกลางเปนประธานกรรมการ ผูแทนสํานักงานคณะกรรมการกฤษฎีกา ผูแทนสํานักงานอัยการสูงสุด ผูแทนสํานักงานตรวจเงินแผนดิน และผูแทนกระทรวงการคลังตามจํานวนที่จําเปนซึ่งปลัดกระทรวงการคลังแตงตั้ง เปนกรรมการ คณะกรรมการพิจารณาความรับผิดทางแพงอาจแตงตั้งคณะอนุกรรมการเพื่อปฏิบัติหนาที่ตามที่มอบหมายได

๑๐ ในการประชุมของคณะกรรมการพิจารณาความรับผิดทางแพงใหนําความในขอ ๑๓ มาใชบังคับโดยอนุโลม ขอ ๒๒ ในกรณีที่ความเสียหายเกิดแกเงิน ใหใชเปนเงินแตเพยีงอยางเดียว ขอ ๒๓ ในกรณีที่ความเสยีหายมไิดเกดิแกเงิน จะดําเนนิการดังตอไปนีแ้ทนการชาํระเงนิกไ็ด (๑) ชดใชเปนทรัพยสินอยางเดียวกัน โดยมีสภาพ คุณภาพ ปริมาณ และลักษณะเดียวกันกับทรัพยสินที่สูญหายหรือเสียหายและใชงานแทนไดเชนเดียวกับทรัพยสินที่สูญหายหรือเสียหาย โดยทําสัญญายินยอมชดใชคาสินไหมทดแทนเปนทรัพยสินดังกลาว (๒) ซอมแซมหรือบูรณะทรพัยสินที่ชํารุดเสียหายใหคงสภาพเดิม โดยทําสัญญาวาจะจดัการใหทรัพยสินคงสภาพเหมือนเดิมภายในเวลาไมเกินหกเดือน (๓) การชดใชเปนทรัพยสินหรือการซอมแซมหรือบูรณะทรัพยสินที่แตกตางไปจาก (๑) หรือ (๒) ตองไดรับความเห็นชอบจากกระทรวงการคลังกอน การชดใชคาเสียหายเปนทรัพยสินหรือการซอมแซมหรือบูรณะทรัพยสินตามวรรคหนึ่ง ใหมีการตรวจรับตามระเบียบวาดวยการพัสดุของทางราชการหรือของหนวยงานของรัฐนั้น ๆ การทําสัญญาตามวรรคหนึ่งตองจัดใหมีผูค้ําประกัน และในกรณีที่เห็นสมควรจะใหวางหลักประกันดวยก็ได ขอ ๒๔ ในกรณีที่เจาหนาที่ผูรับผิดตาย ใหรีบดําเนินการตามระเบียบนี้โดยอนุโลม เพื่อใหไดขอยุติโดยเร็วและระมัดระวังอยาใหขาดอายุความมรดก ในกรณีที่ผูแตงตั้งเห็นวาเจาหนาที่ตองรับผิดชดใชคาสินไหมทดแทนแกหนวยงานของรัฐ ใหสงเรื่องใหพนักงานอัยการเพื่อฟองผูจัดการมรดกหรือทายาทตอไป ในกรณีของผูแตงตั้งรวมถามีความเห็นแตกตางกันใหดําเนินการไปพลางกอนตามความเห็นของผูแตงตั้ง สําหรับหนวยงานของรัฐที่เสียหาย และถาตอมามีขอยุติเปนประการใดใหแกไขเปลี่ยนแปลงการดําเนินการไปตามนั้น ขอ ๒๕ ในกรณีที่เจาหนาที่ตองรับผิดและขอผอนชําระคาสินไหมทดแทนไมวาจะเกิดขึ้นในขั้นตอนใด ใหหนวยงานของรัฐที่เสียหายกําหนดจํานวนเงินที่ขอผอนชําระนั้นตามความเหมาะสม โดยคํานึงถึงรายได คาใชจายในการดํารงชีพตามฐานานุรูปของเจาหนาที่ ความรับผิดชอบที่บุคคลนั้นมีอยูตามกฎหมายหรือศีลธรรมอันดี และพฤติการณแหงกรณีประกอบดวยในการใหผอนชําระ ตองจัดใหมผูีค้าํประกนั และในกรณีที่เห็นสมควรจะใหวางหลักประกันดวยก็ได ขอ ๒๖ กระทรวงการคลังอาจประกาศกําหนดหลักเกณฑเกี่ยวกับการค้ําประกัน การวางหลักประกัน หนังสือผอนชําระ และสัญญาค้ําประกันก็ได ขอ ๒๗ ในกรณีที่เจาหนาที่ตองชดใชคาสินไหมทดแทน แมปรากฏวาเจาหนาที่ไมสามารถชําระหนี้ได ใหหนวยงานของรัฐที่ เสียหายพิจารณาผอนผันตามความเหมาะสมตามหลักเกณฑที่กระทรวงการคลังกําหนดและตองไมดําเนินคดีลมละลายแกผูนั้น แตถาการที่ไมสามารถชําระหนี้ไดนั้นเกิดจากการประพฤติช่ัวอยางรายแรงของเจาหนาที่หรือเจาหนาที่กระทําการใด ๆ อันเปนการประพฤติช่ัวอยาง

๑๑

รายแรงเพื่อใหหนวยงานของรัฐไมไดรับชําระหนี้ครบถวน ใหหนวยงานของรัฐที่เสียหายสงเรื่องใหพนักงานอัยการดําเนินคดีลมละลาย ขอ ๒๘ การประนีประนอมยอมความไมวาจะเกิดขึ้นในขั้นตอนใดตองไดรับความเห็นชอบจากกระทรวงการคลังกอน เวนแตกระทรวงการคลังจะประกาศกําหนดเปนอยางอื่น ขอ ๒๙ ในกรณีตามขอ ๒๖ ขอ ๒๗ หรือขอ ๒๘ ถาเกี่ยวกับหนวยงานของรัฐที่เปนราชการสวนทองถ่ิน รัฐวิสาหกิจที่จัดตั้งขึ้นโดยพระราชบัญญัติหรือพระราชกฤษฎีกา หรือหนวยงานอื่นของรัฐตามกฎหมายวาดวยความรับผิดทางละเมิดของเจาหนาที่ การดําเนินการใหเปนไปตามระเบียบสําหรับหนวยงานของรัฐแหงนั้น

กรณีเจาหนาท่ีของรัฐกระทําละเมิดตอบุคคลภายนอก ขอ ๓๐ ในหมวดนี้ หนวยงานของรัฐ หมายความวา กระทรวง ทบวง กรม หรือสวนราชการที่เรียกชื่ออยางอื่นและมีฐานะเปนกรม และราชการสวนภูมิภาคแตไมรวมถึงราชการสวนทองถ่ิน รัฐวิสาหกิจ หรือหนวยงานอ่ืนของรัฐ ขอ ๓๑ ในกรณีที่เจาหนาที่ทําใหเกิดความเสียหายตอบุคคลภายนอกถาเจาหนาที่ผูนั้นเห็นวาความเสียหายเกิดขึ้นเนื่องในการที่ตนไดกระทําในการปฏิบัติหนาที่ ให เจาหนาที่ ผูนั้นแจงตอผูบังคับบัญชาโดยไมชักชา และใหมีการรายงานตามลําดับชั้นถึงหัวหนาหนวยงานของรัฐแหงนั้น แตในกรณีที่เจาหนาที่เปนรัฐมนตรีหรือกรรมการที่ตั้งขึ้นเพื่อปฏิบัติงานในหนวยงานของรัฐหรือผูซ่ึงไมสังกัดหนวยงานของรัฐแหงใดหรือผูซ่ึงไมมีผูบังคับบัญชา ใหดําเนินการตามขอ ๙ (๑) (๒) (๓) หรือ (๔) และใหนําขอ ๘ ถึงขอ ๒๐ มาใชบังคับโดยอนุโลม ขอ ๓๒ ในกรณีที่ผูเสียหายยื่นคําขอใหหนวยงานของรัฐชดใชคาสินไหมทดแทน ใหหนวยงานของรัฐที่เจาหนาที่ผูนั้นสังกัด หรือกระทรวงการคลัง ในกรณีที่เจาหนาที่มิไดสังกัดหนวยงานใด หรือหนวยงานของรัฐแหงใดแหงหนึ่ง ในกรณีที่ความเสียหายเกิดจากผลการกระทําของเจาหนาที่หลายหนวยงาน รับคําขอนั้นและดําเนินการตามระเบียบนี้โดยไมชักชา ในกรณีที่ ผู เสียหายยื่นคําขอผิดหนวยงาน ใหหนวยงานผู รับคําขอรีบสงเรื่องไปยังหนวยงานของรัฐที่เห็นวาเปนหนวยงานของรัฐที่จะตองรับผิดชอบพิจารณาตอไปและใหแจงใหผูยื่นคําขอทราบ กรณีดังกลาวนี้ใหถือวาหนวยงานของรัฐไดรับคําขอใหชดใชคาสินไหมทดแทนนับแตวันที่ไดรับคําขอที่สงมานั้น ขอ ๓๓ เมื่อไดรับคําขอตามขอ ๓๒ และหนวยงานของรัฐที่ไดรับคําขอไวเห็นวาเปนเรื่องที่เกี่ยวกับตน ใหแตงตั้งคณะกรรมการเพื่อดําเนินการตอไปโดยไมชักชา ขอ ๓๔ ในกรณีที่ตองชดใชคาสินไหมทดแทนใหแกผูยื่นคําขอใหหนวยงานของรัฐที่ตองชดใชคาสินไหมทดแทนปฏิบัติตามที่กระทรวงการคลังกําหนด

๑๒ ใหคิดดอกเบี้ยตามอัตราดอกเบี้ยผิดนัดนับแตวันกระทําละเมิดในจํานวนเงินที่ตองชดใชคาสินไหมทดแทนใหแกผูยื่นคําขอจนถึงวันชําระคาสินไหมทดแทน ขอ ๓๕ ในกรณีที่ผูเสียหายฟองคดีตอศาล ใหผูมีอํานาจแตงตั้งตั้งคณะกรรมการโดยไมชักชา เวนแตจะไดมีการตั้งคณะกรรมการดังกลาวไวแลว และใหประสานงานกับสํานักงานอัยการสูงสุดเพื่อเตรียมการตอสูคดีตอไป พรอมทั้งรายงานใหกระทรวงการคลังทราบและปฏิบัติตามที่ไดรับคําแนะนําจากกระทรวงการคลัง ขอ ๓๖ ถาผูแตงตั้งเห็นวาความเสียหายเกิดจากเจาหนาที่มิไดกระทําในการปฏิบัติหนาที่ หรือเมื่อไดฟงความเห็นของคณะกรรมการ หรือไดรับทราบผลการพิจารณาของกระทรวงการคลังแลว เห็นวาความเสียหายเกิดจากเจาหนาที่มิไดกระทําในการปฏิบัติหนาที่ ใหเรียกเจาหนาที่ผูนั้นเขามาเปนคูความในคดีดวย ขอ ๓๗ ถาผลการพิจารณาของผูแตงตั้งยุติเปนที่สุดวา ความเสียหายเกิดจากเจาหนาที่ไดกระทําในการปฏิบัติหนาที่ จะตองไมมีการเรียกเจาหนาที่เขามาเปนคูความในคดี แตถาผูเสียหายไดฟองเจาหนาที่ตอศาลกอนแลวหรือมีการเรียกเจาหนาที่เขามาเปนคูความในคดีกอนแลว ใหผูแตงตั้งแจงผลการพิจารณาใหพนักงานอัยการเพื่อแถลงตอศาล เพื่อใหเจาหนาที่มีโอกาสพนจากการเปนคูความในคดี และขอใหพนักงานอัยการชวยเหลือทางคดีแกเจาหนาที่ในระหวางนั้นดวย ขอ ๓๘ ในกรณีหนวยงานของรัฐตองรับผิดตอบุคคลภายนอกในความเสียหายทีเ่กดิขึน้จากการปฏิบัติหนาที่ของเจาหนาที่นั้น ความรับผิดของเจาหนาที่จะมีหรือไม และเพียงใด เปนกรณีที่หนวยงานของรัฐจะพิจารณาไลเบี้ยเอาจากเจาหนาที่ในภายหลัง ซ่ึงคณะกรรมการ ผูแตงตั้ง และกระทรวงการคลัง แลวแตกรณี ตองพิจารณาดวยวาจะมีการไลเบี้ยหรือไม หรือจะไลเบี้ยใหชดใชเพียงใด และใหนําขอ ๒๒ ถึงขอ ๒๙ มาใชบังคับกับการชดใชคาสินไหมทดแทนที่หนวยงานของรัฐไดใชใหแกผูเสียหาย โดยอนุโลม

ประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา มาตรา ๒ (๒๐) “บันทึก” หมายความถึงหนังสือใดที่พนักงานฝายปกครองหรือตํารวจจด

ไวเปนหลักฐานในการสอบสวนความผิดอาญา รวมทั้งบันทึกคํารองทุกขและคํากลาวโทษดวย มาตรา ๙ บันทึกตองระบุสถานที่ วันเดือนปที่ทํา นาม และตําแหนงของเจาพนักงานผูทํา เมื่อเจาพนักงานทําบันทึกโดยรับคําสั่งจากศาลหรือโดยคําสั่งหรือคําขอของเจาพนักงานอื่น

ใหเจาพนักงานนั้นกลาวไวดวยวาไดรับคําสั่งหรือคําขอเชนนั้นและแสดงดวยวาไดทําไปอยางใดใหเจาพนักงานผูทําบันทึกลงลายมือช่ือของตนในบันทึกนั้น

มาตรา ๑๑ บันทึกหรือถอยคําสํานวนนั้นใหเจาพนักงานหรือศาลอานใหผูใหถอยคําฟงถามีขอความแกไข ทักทวง หรือเพิ่มเติม ใหแกใหถูกตองหรือมิฉะนั้นก็ใหบันทึกไว และใหผูใหถอยคําลงลายมือช่ือรับรองวาถูกตองแลว

ถาบุคคลที่ตองลงลายมือช่ือในบันทึกหรือถอยคําสํานวนไมสามารถหรือไมยอมลงใหบันทึกหรือรายงานเหตุนั้นไว

๑๓ มาตรา ๑๒ เอกสารซึ่งศาลหรือเจาพนักงานเปนผูทําคํารองทุกข คํากลาวโทษคําใหการ

จําเลยหรือคํารองซึ่งยื่นตอเจาพนักงานหรือศาล จักตองเขียนดวยน้ําหมึกหรือพิมพดีดหรือพิมพ ถามีผิดที่ใดหามมิใหลบออก ใหเพียงแตขีดฆาคําผิดนั้นแลวเขียนใหม ผูพิพากษา เจาพนักงานหรือบุคคลผูแกไขเชนนั้นตองลงนามยอรับรองไวที่ขางกระดาษ

ถอยคําตกเติมในเอกสารดั่งบรรยายในมาตรานี้ตองลงนามยอของผูพิพากษาเจาพนักงานหรือบุคคลผูซ่ึงตกเติมนั้นกํากับไว

มาตรา ๑๓ การสอบสวน ไตสวนมูลฟองหรือพิจารณา ใหใชภาษาไทย แตถามีการจําเปนตองแปลภาษาไทยเปนภาษาตางประเทศ หรือภาษาตางประเทศเปนภาษาไทย ก็ใหใชลามแปล

เมื่อมีลามแปลคําใหการ คําพยานหรืออ่ืนๆ ลามตองแปลใหถูกตอง ลามตองสาบานหรือปฏิญาณตนวาจะทําหนาที่โดยสุจริตใจ จะไมเพิ่มเติมหรือตัดทอนสิ่งที่แปลใหลามลงลายมือช่ือในคําแปลนั้น

ในกรณีที่ผูเสียหาย ผูตองหา จําเลย หรือพยานไมสามารถพูดหรือเขาใจภาษาไทยไดและไมมีลาม ใหพนักงานสอบสวน พนักงานอัยการ หรือศาลจัดหาลามใหโดยมิชักชา

ใหพนักงานสอบสวน พนักงานอัยการ หรือศาลสั่งจายคาปวยการแกลามที่จัดหาใหตามมาตรานี้ตามระเบียบที่กระทรวงมหาดไทย สํานักงานอัยการสูงสุด หรือกระทรวงยุติธรรมแลวแตกรณีกําหนดโดยไดรับความเห็นชอบจากกระทรวงการคลัง

มาตรา ๘๓ ในการจับนั้น เจาพนักงานหรือราษฎรซึ่งทําการจับตองแจงแกผูที่จะถูกจับนั้นวาเขาตองถูกจับ แลวส่ังใหผูถูกจับไปยังที่ทําการของพนักงานสอบสวนแหงทองที่ที่ถูกจับพรอมดวยผูจับ เวนแตสามารถนําไปที่ทําการของพนักงานสอบสวนผูรับผิดชอบไดในขณะนั้น ใหนําไปที่ทําการของพนักงานสอบสวนผูรับผิดชอบดังกลาว แตถาจําเปนก็ใหจับตัวไป

ในกรณีที่เจาพนักงานเปนผูจับ ตองแจงขอกลาวหาใหผูถูกจับทราบ หากมีหมายจับใหแสดงตอผูถูกจับ พรอมทั้งแจงดวยวา ผูถูกจับมีสิทธิที่จะไมใหการหรือใหการก็ไดและถอยคําของผูถูกจับนั้นอาจใชเปนพยานหลักฐานในการพิจารณาคดีไดและผูถูกจับมีสิทธิที่จะพบและปรึกษาทนายความ หรือผูซ่ึงจะเปนทนายความ ถาผูถูกจับประสงคจะแจงใหญาติหรือผูซ่ึงตนไววางใจทราบถึงการจับกุมที่สามารถดําเนินการไดโดยสะดวกและไมเปนการขัดขวางการจับหรือการควบคุมผูถูกจับหรือทําใหเกิดความไมปลอดภัยแกบุคคลหนึ่งบุคคลใด ก็ใหเจาพนักงานอนุญาตใหผูถูกจับดําเนินการไดตามสมควรแกกรณ ีในการนี้ใหเจาพนักงานผูจับนั้นบันทึกการจับดังกลาวไวดวย

ถาบุคคลซึ่งจะถูกจับขัดขวางหรือจะขัดขวางการจับ หรือหลบหนีหรือพยายามจะหลบหนี ผูทําการจับมีอํานาจใชวิธีหรือการปองกันทั้งหลายเทาที่เหมาะสมแกพฤติการณแหงเรื่องในการจับนั้น

มาตรา ๘๔ เจาพนักงานหรือราษฎรผูทําการจับตองเอาตัวผูถูกจับไปยังที่ทําการของพนักงานสอบสวนตามมาตรา ๘๓ โดยทันที และเมื่อถึงที่นั้นแลว ใหสงตัวผูถูกจับแกพนักงานฝายปกครองหรือตํารวจของที่ทําการของพนักงานสอบสวนดังกลาว เพื่อดําเนินการดังตอไปนี้

๑๔ (๑) ในกรณีที่เจาพนักงานเปนผูจับใหเจาพนักงานผูจับนั้นแจงขอกลาวหา และรายละเอียด

เกี่ยวกับเหตุแหงการจับใหผูถูกจับทราบ ถามีหมายจับใหแจงใหผูถูกจับทราบและอานใหฟงและมอบสําเนาบันทึกการจับแกผูถูกจับ

(๒) ในกรณีที่ราษฎรเปนผูจับ ใหพนักงานฝายปกครองหรือตํารวจซึ่งรับมอบตัวบันทึกชื่อ อาชีพ ที่อยูของผูจับ อีกทั้งขอความและพฤติการณแหงการจับนั้นไว และใหผูจับลงลายมือช่ือกํากับไวเปนสําคัญเพื่อดําเนินการแจงขอกลาวหาและรายละเอียดแหงการจับใหผูถูกจับทราบและแจงใหผูถูกจับทราบดวยวาผูถูกจับมีสิทธิที่จะไมใหการหรือใหการก็ได และถอยคําของผูถูกจับอาจใชเปนพยานหลักฐานในการพิจารณาคดีได

เมื่อไดดําเนินการตามวรรคหนึ่งแลวใหพนักงานฝายปกครองหรือตํารวจ ซ่ึงมีผูนําผูถูกจับมาสงแจงใหผูถูกจับทราบถึงสิทธิตามที่กําหนดไวในมาตรา ๗/๑ รวมทั้งจัดใหผูถูกจับสามารถติดตอกับญาติหรือผูซ่ึงผูถูกจับไววางใจเพื่อแจงใหทราบถึงการจับกุมและสถานที่ที่ถูกควบคุมไดในโอกาสแรกเมื่อผูถูกจับมาถึงที่ทําการของพนักงานสอบสวนตามวรรคหนึ่ง หรือถากรณีผูถูกจับรองขอใหพนักงานฝายปกครองหรือ

ตํารวจเปนผูแจง ก็ใหจัดการตามคํารองขอนั้นโดยเร็ว และใหพนักงานฝายปกครองหรือตํารวจบันทึกไว ในการนี้มิใหเรียกคาใชจายใดๆ จากผูถูกจับ

ในกรณีที่จําเปน เจาพนักงานหรือราษฎรซึ่งทําการจับจะจัดการพยาบาลผูถูกจับเสียกอนนําตัวไปสงตามมาตรานี้ก็ได

ถอยคําใดๆ ที่ผูถูกจับใหไวตอเจาพนักงานผูจับ หรือพนักงานฝายปกครองหรือตํารวจในชัน้จับกุมหรือรับมอบตัวผูถูกจับ ถาถอยคํานั้นเปนคํารับสารภาพของผูถูกจับวาตนไดกระทําความผิดหามมิใหรับฟงเปนพยานหลักฐาน แตถาเปนถอยคําอื่น จะรับฟงเปนพยานหลักฐานในการพิสูจนความผิดของผูถูกจับไดตอเมื่อไดมีการแจงสิทธิตามวรรคหนึ่ง หรือตามมาตรา ๘๓ วรรคสอง แกผูถูกจับแลวแตกรณี

มาตรา ๘๕ เจาพนักงานผูจับหรือรับตัวผูถูกจับไว มีอํานาจคนตัวผูตองหา และยึดสิ่งของตางๆ ที่อาจใชเปนพยานหลักฐานได

การคนนั้นจักตองทําโดยสุภาพ ถาคนผูหญิงตองใหหญิงอื่นเปนผูคน ส่ิงของใดที่ยึดไวเจาพนักงานมีอํานาจยึดไวจนกวาคดีถึงที่สุด เมื่อเสร็จคดีแลวก็ใหคืนแก

ผูตองหาหรือแกผูอ่ืน ซ่ึงมีสิทธิเรียกรองขอคืนสิ่งของนั้น เวนแตศาลจะสั่งเปนอยางอื่น มาตรา ๑๕๘ ฟองตองทําเปนหนังสือ และมี (๑) ช่ือศาลและวันเดือนป (๒) คดีระหวางผูใดโจทกผูใดจําเลย และฐานความผิด (๓) ตําแหนงพนักงานอัยการผูเปนโจทก ถาราษฎรเปนโจทกใหใสช่ือตัว นามสกุล อายุ ที่

อยู ชาติและบังคับ (๔) ช่ือตัว นามสกุล ที่อยู ชาติและบังคับของจําเลย

๑๕ (๕) การกระทําทั้งหลายที่อางวาจําเลยไดกระทําผิด ขอเท็จจริงและรายละเอียดที่เกี่ยวกับ

เวลาและสถานที่ซ่ึงเกิดการกระทํานั้นๆ อีกทั้งบุคคลหรือส่ิงของที่เกี่ยวของดวยพอสมควรเทาที่จะใหจําเลยเขาใจขอหาไดดี

ในคดีหมิ่นประมาท ถอยคําพูด หนังสือ ภาพขีดเขียนหรือส่ิงอื่นอันเกี่ยวกับขอหมิ่นประมาท ใหกลาวไวโดยบริบูรณหรือติดมาทายฟอง

(๖) อางมาตราในกฎหมายซึ่งบัญญัติวาการกระทําเชนนั้นเปนความผิด (๗) ลายมือช่ือโจทก ผูเรียง ผูเขียนหรือพิมพฟอง มาตรา ๑๒๐ หามมิใหพนักงานอัยการยื่นฟองคดีใดตอศาล โดยมิไดมีการสอบสวนในความผิดนั้นกอน มาตรา ๑๒๑ พนักงานสอบสวนมีอํานาจสอบสวนคดีอาญาทั้งปวง แตถาเปนคดีความผิดตอสวนตัว หามมิใหทําการสอบสวนเวนแตจะมีคํารองทุกขตามระเบียบ มาตรา ๑๒๒ พนักงานสอบสวนจะไมทําการสอบสวนในกรณีตอไปนี้ก็ได (๑) เมื่อผูเสียหายขอความชวยเหลือ แตไมยอมรองทุกขตามระเบียบ (๒) เมื่อผูเสียหายฟองคดีเสียเองโดยมิไดรองทุกขกอน (๓) เมื่อมีหนังสือกลาวโทษเปนบัตรสนเทห หรือบุคคลที่กลาวโทษดวยปากไมยอมบอกวาเขาคือใคร หรือไมยอมลงลายมือช่ือในคํากลาวโทษหรือบันทึกคํากลาวโทษ มาตรา ๑๒๓ ผูเสียหายอาจรองทุกขตอพนักงานสอบสวนได คํารองทุกขนั้นตองปรากฏชื่อและที่อยูของผูรองทุกข ลักษณะแหงความผิด พฤติการณตาง ๆ ที่ความผิดนั้นไดกระทําลง ความเสียหายที่ไดรับและชื่อหรือรูปพรรณของผูกระทําผิดเทาที่จะบอกได คํารองทุกขนี้จะทําเปนหนังสือหรือรองดวยปากก็ได ถาเปนหนังสือ ตองมีวันเดือนป และลายมือช่ือของผูรองทุกข ถารองดวยปาก ใหพนักงานสอบสวนบันทึกไว ลงวันเดือนป และลงลายมือช่ือผูบันทึกกับผูรองทุกขในบันทึกนั้น มาตรา ๑๒๔ ผูเสียหายจะรองทุกขตอพนักงานฝายปกครองหรือตํารวจ ซ่ึงมีตําแหนงหนาที่รองหรือเหนือพนักงานสอบสวน และเปนผูซ่ึงมีหนาที่รักษาความสงบเรียบรอยตามกฎหมายก็ได เมื่อมีหนังสือรองทุกขยื่นตอเจาพนักงานเชนกลาวแลว ใหรีบจัดการสงไปยังพนักงานสอบสวน และจะจดหมายเหตุอะไรไปบางเพื่อประโยชนของพนักงานสอบสวนก็ได เมื่อมีคํารองทุกขดวยปากใหรีบจัดการใหผูเสียหายไปพบกับพนักงานสอบสวนเพื่อจดบันทึกคํารองทุกขนั้นดั่งบัญญัติในมาตรากอน ในกรณีเรงรอนเจาพนักงานนั้นจะจดบันทึกเสียเองก็ได แตแลวใหรีบสงไปยังพนักงานสอบสวน และจะจดหมายเหตุอะไรไปบางเพื่อประโยชนของพนักงานสอบสวนก็ได

๑๖ มาตรา ๑๒๕ เมื่อพนักงานสอบสวน หรือพนักงานฝายปกครองหรือตํารวจ ไดกระทําการสืบสวนหรือสอบสวนไปทั้งหมดหรือแตสวนหนึ่งสวนใดตามคําขอรองใหชวยเหลือ ใหตกเปนหนาที่ของพนักงานนั้นจัดการใหมีคํารองทุกขตามระเบียบ ตามบทบัญญัติแหงมาตรา ๑๒๓ และ ๑๒๔ มาตรา ๑๒๖ ผูรองทุกขจะแกคํารองทุกขระยะใด หรือจะถอนคํารองทุกขเสียเมื่อใดก็ได ในคดีซ่ึงมิใชความผิดตอสวนตัว การถอนคํารองทุกขเชนนั้นยอมไมตัดอํานาจพนักงานสอบสวนที่จะสอบสวน หรือพนักงานอัยการที่จะฟองคดีนั้น มาตรา ๑๒๗ ใหนําบทบัญญัติในมาตรา ๑๒๓ ถึง ๑๒๖ มาบังคับโดยอนุโลมในเรื่องคํากลาวโทษเจาพนักงานผูมีหนาที่รับคํากลาวโทษจะไมบันทึกคํากลาวโทษในกรณีตอไปนี้ก็ได (๑) เมื่อผูกลาวโทษไมยอมแจงวาเขาคือใคร (๒) เมื่อคํากลาวโทษเปนบัตรสนเทห คํากลาวโทษซึ่งบันทึกแลวแตผูกลาวโทษไมยอมลงลายมือช่ือเจาพนักงานผู รับคํากลาวโทษจะไมจัดการแกคํากลาวโทษนั้นก็ได มาตรา ๑๒๘ พนักงานสอบสวนมีอํานาจใหเจาพนักงานอื่นทําการแทนดั่งตอไปนี้ (๑) การใดในการสอบสวนอยูนอกเขตอํานาจของตน มีอํานาจสงประเด็นไปใหพนักงานสอบสวน ซ่ึงมีอํานาจทําการนั้นจัดการได (๒) การใดเปนสิ่งเล็กนอยในการสอบสวน ซ่ึงอยูในเขตอํานาจของตนไมวาทําเองหรือจัดการตามประเด็น มีอํานาจสั่งใหผูอยูใตบังคับบัญชาทําแทนได แตทั้งนี้เมื่อประมวลกฎหมายนี้หรือกฎหมายอื่นมิไดเจาะจงใหทําดวยตนเอง มาตรา ๑๒๙ ใหทําการสอบสวนรวมทั้งการชันสูตรพลิกศพ ในกรณีที่ความตายเปนผลแหงการกระทําผิดอาญา ดั่งที่บัญญัติไวในประมวลกฎหมายนี้อันวาดวยการชันสูตรพลิกศพ ถาการชันสูตรพลิกศพยังไมเสร็จ หามมิใหฟองผูตองหายังศาล

การสอบสวนสามัญ มาตรา ๑๓๐ ใหเร่ิมการสอบสวนโดยมิชักชา จะทําการในที่ใด เวลาใด แลวแตจะเห็นสมควร โดยผูตองหาไมจําตองอยูดวย มาตรา ๑๓๑ ใหพนักงานสอบสวนรวบรวมหลักฐานทุกชนิด เทาที่สามารถจะทําได เพื่อประสงคจะทราบขอเท็จจริงและพฤติการณตาง ๆ อันเกี่ยวกับความผิดที่ถูกกลาวหา และเพื่อจะรูตัวผูกระทําผิดและพิสูจนใหเห็นความผิด มาตรา ๑๓๒ เพื่อประโยชนแหงการรวบรวมหลักฐาน ใหพนักงานสอบสวนมีอํานาจดังตอไปนี้ (๑) ตรวจตัวผูเสียหายเมื่อผูนั้นยินยอม หรือตรวจตัวผูตองหา หรือตรวจสิ่งของหรือที่ทางอันสามารถอาจใชเปนพยานหลักฐานได ใหรวมทั้งทําภาพถาย แผนที่ หรือภาพวาด จําลอง หรือพิมพลายนิ้วมือ ลายมือหรือลายเทากับใหบันทึกรายละเอียดทั้งหลายซ่ึงนาจะกระทําใหคดีแจมกระจางขึ้น

๑๗ (๒) คนเพื่อพบสิ่งของ ซ่ึงมีไวเปนความผิด หรือไดมาโดยการกระทําผิด หรือไดใชหรือสงสัยวาไดใชในการกระทําผิด หรือซ่ึงอาจใชเปนพยานหลักฐานได แตตองปฏิบัติตามบทบัญญัติแหงประมวลกฎหมายนี้วาดวยคน (๓) หมายเรียกบุคคลซึ่งครอบครองสิ่งของ ซ่ึงอาจใชเปนพยานหลักฐานได แตบุคคลที่ถูกหมายเรียกไมจําตองมาเองเมื่อจัดสงสิ่งของมาตามหมายแลว ใหถือเสมือนไดปฏิบัติตามหมาย (๔) ยึดไวซ่ึงสิ่งของที่คนพบหรือสงมาดั่งกลาวไวในอนุมาตรา (๒) และ (๓) มาตรา ๑๓๓ พนักงานสอบสวนมีอํานาจออกหมายเรียกผูเสียหาย หรือบุคคลใดซึ่งมีเหตุอันควรเชื่อวาถอยคําของเขาอาจเปนประโยชนแกคดี ใหมาตามเวลาและสถานที่ในหมาย แลวใหถามปากคําบุคคลนั้นไว การถามปากคํานั้นพนักงานสอบสวนจะใหผูใหถอยคําสาบานหรือปฏิญาณตัวเสียกอนก็ได และตองปฏิบัติตามบทบัญญัติแหงประมวลกฎหมายนี้วาดวยพยานบุคคล หามมิใหพนักงานสอบสวนตักเตือน พูดใหทอใจหรือใชกลอุบายอื่นเพื่อปองกันมิใหบุคคลใดใหถอยคํา ซ่ึงอยากจะใหดวยความเต็มใจ มาตรา ๑๓๔ เมื่อผูตองหาถูกเรียก หรือสงตัวมา หรือเขาหาพนักงานสอบสวนเอง หรือปรากฏวาผูใดซึ่งมาอยูตอหนาเจาพนักงานเปนผูตองหา ใหถามชื่อตัว นามสกุล ชาติ บังคับ บิดามารดา อายุ อาชีพ ที่อยู ที่เกิด และแจงขอหาใหทราบ และตองบอกใหทราบกอนวา ถอยคําที่ผูตองหากลาวนั้นอาจใชเปนพยานหลักฐานยันเขาในการพิจารณาได เมื่อผูตองหาเต็มใจ ใหการอยางใดก็ใหจดคําใหการไว ถาผูตองหาไมเต็มใจใหการเลย ก็ใหบันทึกไว มาตรา ๑๓๕ หามมิใหพนักงานสอบสวนทําหรือจัดใหทําการใด ๆ ซ่ึงเปนการลอลวง หรือขูเข็ญ หรือใหสัญญากับผูตองหาเพื่อจูงใจใหเขาใหการอยางใด ๆ ในเรื่องที่ตองหานั้น มาตรา ๑๓๖ พนักงานสอบสวนจะจับและควบคุม หรือจัดการใหจับหรือควบคุมผูตองหาหรือบุคคลใดซึ่งในระหวางสอบสวนปรากฏวาเปนผูกระทําผิดหรือจะปลอยช่ัวคราวโดยไมมีประกันเลย หรือมีประกัน หรือมีประกันและหลักประกันดวย หรือปลอยไปตามบทบัญญัติแหงประมวลกฎหมายนี้ในเร่ืองนั้น ๆ ก็ได มาตรา ๑๓๗ พนักงานสอบสวนขณะทําการอยูในบานเรือนหรือในสถานที่อ่ืน ๆ มีอํานาจส่ังมิใหผูใดออกไปจากที่นั้น ๆ ช่ัวเวลาเทาที่จําเปน มาตรา ๑๓๘ พนักงานสอบสวนมีอํานาจสอบสวนเองหรือสงประเด็นไปสอบสวนเพื่อทราบความเปนมาแหงชีวิตและความประพฤติอันเปนอาจิณของผูตองหา แตตองแจงใหผูตองหาทราบขอความทุกขอที่ไดมา มาตรา ๑๓๙ ใหพนักงานสอบสวนบันทึกการสอบสวนตามหลักทั่วไปในประมวลกฎหมายนี้อันวาดวยการสอบสวนและใหเอาบันทึก เอกสารอื่นซึ่งไดมาอีกทั้งบันทึกเอกสารทั้งหลายซ่ึงเจาพนักงานอื่นผูสอบสวนคดีเดียวกันนั้นสงมารวมเขาสํานวนไว

๑๘ เอกสารที่ยื่นเปนพยานใหรวมเขาสํานวน ถาเปนสิ่งของอยางอื่นใหทําบัญชีรายละเอียดรวมเขาสํานวนไว มาตรา ๑๔๐ เมื่อพนักงานสอบสวนผูรับผิดชอบในการสอบสวน เห็นวาการสอบสวนเสร็จแลว ใหจัดการอยางหนึ่งอยางใดดั่งตอไปนี้ (๑) ถาไมปรากฏวาผูใดเปนผูกระทําความผิดและความผิดนั้นมีอัตราโทษจําคุกอยางสูงไมเกินสามป ใหพนักงานสอบสวนงดการสอบสวน และบันทึกเหตุที่งดนั้นไว แลวใหสงบันทึกพรอมกับสํานวนไปยังพนักงานอัยการ ถาอัตราโทษอยางสูงเกินกวาสามป ใหพนักงานสอบสวนสงสํานวนไปยังพนักงานอัยการพรอมทั้งความเห็นที่ควรใหงดการสอบสวน ถาพนักงานอัยการสั่งใหงด หรือใหทําการสอบสวนตอไป ใหพนักงานสอบสวนปฏิบัติตามนั้น (๒) ถารูตัวผูกระทําผิด ใหใชบทบัญญัติในสี่มาตราตอไปนี้ มาตรา ๑๔๑ ถารูตัวผูกระทําความผิด แตเรียกหรือจับตัวยังไมไดเมื่อไดความตามทางสอบสวนอยางใด ใหทําความเห็นวาควรสั่งฟองหรือส่ังไมฟองสงไปพรอมกับสํานวนยังพนักงานอัยการ ถาพนักงานอัยการเห็นชอบดวยวาควรสั่งไมฟอง ใหยุติการสอบสวนโดยสั่งไมฟอง และใหแจงคําสั่งนี้ใหพนักงานสอบสวนทราบ ถาพนักงานอัยการเห็นวาควรสอบสวนตอไป ก็ใหส่ังพนักงานสอบสวนปฏิบัติเชนนั้น ถาพนักงานอัยการเห็นวาควรสั่งฟอง ก็ใหจัดการอยางหนึ่งอยางใดเพื่อใหไดตัวผูตองหามา ถาผูตองหาอยูตางประเทศ ใหพนักงานอัยการจัดการเพื่อขอใหสงตัวขามแดนมา มาตรา ๑๔๒ ถารูตัวผูกระทําความผิดและผูนั้นถูกควบคุม หรือขังอยู หรือปลอยช่ัวคราวหรือเชื่อวาคงไดตัวมาเมื่อออกหมายเรียก ใหพนักงานสอบสวนทําความเห็นตามทองสํานวนการสอบสวน วาควรสั่งฟองหรือส่ังไมฟองสงไปยังพนักงานอัยการพรอมดวยสํานวน ในกรณีที่เสนอความเห็นควรสั่งไมฟอง ใหสงแตสํานวนพรอมดวยความเห็นไปยังพนักงานอัยการ สวนตัวผูตองหาใหพนักงานสอบสวนมีอํานาจปลอยหรือปลอยช่ัวคราว ถาผูตองหาถูกขังอยู ใหขอเองหรือขอใหพนักงานอัยการขอตอศาลใหปลอย ในกรณีที่เสนอความเห็นควรสั่งฟอง ใหพนักงานสอบสวนสงสํานวนพรอมกับผูตองหาไปยังพนักงานอัยการ เวนแตผูตองหานั้นถูกขังอยูแลว แตถาเปนความผิด ซ่ึงพนักงานสอบสวนเปรียบเทียบได และผูกระทําความผิดไดปฏิบัติตามเปรียบเทียบนั้นแลว ใหบันทึกการเปรียบเทียบนั้นไว แลวสงไปใหพนักงานอัยการพรอมดวยสํานวน มาตรา ๑๔๓ เมื่อไดรับความเห็นและสํานวนจากพนักงานสอบสวนดังกลาวในมาตรากอน ใหพนักงานอัยการปฏิบัติดั่งตอไปนี้

๑๙ (๑) ในกรณีที่มีความเห็นควรสั่งไมฟอง ใหออกคําสั่งไมฟอง แตถาไมเห็นชอบดวย ก็ใหส่ังฟองและแจงใหพนักงานสอบสวนสงผูตองหามาเพื่อฟองตอไป (๒) ในกรณีมีความเห็นควรสั่งฟอง ใหออกคําสั่งฟองและฟองผูตองหาตอศาล ถาไมเห็นชอบดวย ก็ใหส่ังไมฟอง ในกรณี หนึ่งกรณีใดขางตน พนักงานอัยการมีอํานาจ (ก) ส่ังตามที่เห็นควร ใหพนักงานสอบสวนดําเนินการสอบสวนเพิ่มเติมหรือสงพยานคนใดมาใหซักถามเพื่อส่ังตอไป (ข) วินิจฉัยวาควรปลอยผูตองหา ปลอยช่ัวคราว ควบคุมไว หรือขอใหศาลขัง แลวแตกรณี และจัดการหรือส่ังการใหเปนไปตามนั้น ในคดีฆาตกรรม ซ่ึงผูตายถูกเจาพนักงานซึ่งอางวาปฏิบัติราชการตามหนาที่ฆาตาย หรือตายในระหวางอยูในความควบคุมของเจาพนักงานซึ่งอางวาปฏิบัติราชการตามหนาที่ อธิบดีกรมอัยการหรือผูรักษาการแทนเทานั้นมีอํานาจออกคําสั่งฟองหรือไมฟอง มาตรา ๑๔๔ ในกรณีที่พนักงานอัยการมีคําสั่งฟอง ถาความผิดนั้นเปนความผิดซึ่งอาจเปรียบเทียบได ถาเห็นสมควรพนักงานอัยการมีอํานาจดั่งตอไปนี้ (๑) ส่ังใหพนักงานสอบสวนพยายามเปรียบเทียบคดีนั้น แทนการที่จะสงผูตองหาไปยัง พนักงานอัยการ (๒) เมื่อผูตองหาถูกสงมายังพนักงานอัยการแลว ส่ังใหสงผูตองหาพรอมดวยสํานวนกลับไปยังพนักงานสอบสวนใหพยายามเปรียบเทียบคดีนั้น หรือถาเห็นสมควรจะสั่งใหพนักงานสอบสวนอ่ืนที่มีอํานาจจัดการเปรียบเทียบใหก็ได มาตรา ๑๔๕ ในกรณีที่มีคําสั่งไมฟอง และคําสั่งนั้นไมใชของอธิบดีกรมอัยการ ถาในนครหลวงกรุงเทพธนบุรี ใหรีบสงสํานวนการสอบสวนพรอมกับคําสั่งไปเสนออธิบดีกรมตํารวจ รองอธิบดีกรมตํารวจ หรือผูชวยอธิบดีกรมตํารวจ ถาในจังหวัดอื่นใหรีบสงสํานวนการสอบสวนพรอมกับคําสั่งไปเสนอผูวาราชการจังหวัด แตทั้งนี้มิไดตัดอํานาจพนักงานอัยการที่จะจัดการอยางใดแกผูตองหาดังบัญญัติไวในมาตรา ๑๔๓ ในกรณีที่อธิบดีกรมตํารวจ รองอธิบดีกรมตํารวจหรือผูชวยอธิบดีกรมตํารวจในนครหลวงกรุงเทพธนบุรี หรือผูวาราชการจังหวัดในจังหวัดอื่นแยงคําสั่งของพนักงานอัยการ ใหสงสํานวนพรอมกับความเห็นที่แยงกันไปยังอธิบดีกรมอัยการเพื่อช้ีขาด แตถาคดีจะขาดอายุความหรือมีเหตุอยางอื่นอันจําเปนจะตองรีบฟองก็ใหฟองคดีนั้นตามความเห็นของอธิบดีกรมตํารวจ รองอธิบดีกรมตํารวจ ผูชวยอธิบดีกรมตํารวจ หรือผูวาราชการจังหวัดไปกอน บทบัญญัติในมาตรานี้ ใหนํามาบังคับในการที่พนักงานอัยการจะอุทธรณ ฎีกา หรือถอนฟอง ถอนอุทธรณและถอนฎีกาโดยอนุโลม มาตรา ๑๔๖ ใหแจงคําสั่งเด็ดขาดไมฟองคดีใหผูตองหาและผูรองทุกขทราบ ถาผูตองหาถูกควบคุมหรือขังอยู ใหจัดการปลอยตัวไปหรือขอใหศาลปลอยแลวแตกรณี

๒๐ มาตรา ๑๔๗ เมื่อมีคําสั่งเด็ดขาดไมฟองคดีแลว หามมิใหมีการสอบสวนเกี่ยวกับบุคคลนั้นในเรื่องเดียวกันนั้นอีก เวนแตจะไดพยานหลักฐานใหมอันสําคัญแกคดี ซ่ึงนาจะทําใหศาลลงโทษผูตองหานั้นได

วัตถุประสงค

๑. เพื่อใหพนักงานเจาหนาที่ของกรมอุทยานแหงชาติ สัตวปา และพันธุพืช หรือบุคคลผูทีม่ีความสนใจศึกษา มีความรูความเขาใจเกี่ยวกับขอบเขตและความหมายเกี่ยวกับการบันทึกการจับกุมในความผิดเกี่ยวกับกฎหมายวาดวยการปาไม สามารถนําไปใชในการปฏิบัติราชการได

๒. เพื่อใหพนักงานเจาหนาที่ของกรมอุทยานแหงชาติ สัตวปา และพันธุพืช หรือบุคคลผูที่มีความสนใจศึกษา มีความรูความเขาใจเกี่ยวกับอํานาจการสอบสวนของพนักงานสอบสวนตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา

๓. เพื่อใหพนักงานเจาหนาที่ของกรมอุทยานแหงชาติ สัตวปา และพันธุพืช หรือบุคคลผูที่มีความสนใจศึกษา มีความรูความเขาใจเกี่ยวกับอํานาจสั่งคดีของพนักงานอัยการตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา

๔. เพื่อใหพนักงานเจาหนาที่ของกรมอุทยานแหงชาติ สัตวปา และพันธุพืช หรือบุคคลผูที่มีความสนใจศึกษา มีความรูความเขาใจเกี่ยวกับการจัดการของกลางในความผิดกฎหมายวาดวยการปาไมสามารถนําไปใชในการปฏิบัติราชการได

๕. เพื่อใหพนักงานเจาหนาที่ของกรมอุทยานแหงชาติ สัตวปา และพันธุพืช หรือบุคคลผูที่มีความสนใจศึกษา มีความรูความเขาใจเกี่ยวกับการสอบสวนของคณะกรรมการสอบสวนขอเท็จจริงความรับผิดทางละเมิดของเจาหนาที่ตามพระราชบัญญัติความรับผิดทางละเมิดของเจาหนาที่ พ.ศ. ๒๕๓๙ ๖. เพื่อใหพนักงานเจาหนาที่ของกรมอุทยานแหงชาติ สัตวปา และพันธุพืชหรือบุคคลผูที่มีความสนใจศึกษา มีความรูความเขาใจเกี่ยวกับการรวบรวบขอเท็จจริง ขอกฎหมายและระเบียบกฏเกณฑของทางราชการ สามารถนําไปใชในการปฏิบัติราชการใหเกิดประโยชนตอทางราชการได

๒๑

บทท่ี ๒ วิธีการศึกษา

การแตงตั้งคณะกรรมการสอบสวนขอเท็จจริงความรับผิดทางละเมิดของเจาหนาท่ี การแตงตั้งคณะกรรมการสอบสวนความรับผิดทางละเมิดของเจาหนาที่เกี่ยวกับกรณีมีการนําทรัพยสินของกลางที่ฝากไวเคลื่อนยายออกไปจากบริเวณที่รับฝากและนําทรัพยสินของกลางไปแสวงหาผลประโยชน ตามระเบียบสํานักนายกรัฐมนตรีวาดวยหลักเกณฑการปฎิบัติเกี่ยวกับความรับผิดทางละเมิดของเจาหนาที่ พ.ศ.๒๕๓๙ ไดวางแนวทางปฏิบัติเอาไววา เมื่อเกิดความเสียหายตอหนวยงานของรัฐ ใหเจาหนาที่ที่เกี่ยวของแจงหรือรายงานตอผูบังคับบัญชาตามลําดับชั้นโดยไมชักชาและใหมีการรายงานตามลําดับชั้นจนถึงหัวหนาหนวยงานของรัฐแหงนั้น หมายความวา เมื่อเกิดความเสียหายขึ้น ความเสียหายที่เกิดขึ้นนั้นอาจจะเกิดขึ้น จากการละเมิดอยางใดๆก็ไดทั้งสิ้น แตไมรวมถึงการออกกฎหรือการออกคําสั่ง ใหบุคคลที่เกี่ยวของรายงานตอผูบังคับบัญชาตามลําดับจนถึงผูบังคับบัญชาสูงสุดในหนวยงานนั้น ในสวนของกรมอุทยานแหงชาติ สัตวปาและพันธุพืช ผูบังคับบัญชาสูงสุดก็คืออธิบดี ดังนั้นเมื่อมีความเสียหายเกิดแกหนวยงานของกรมอุทยานแหงชาติ สัตวปาและพันธุพืช ตองรายงานขอเท็จจริงทั้งหมดตออธิบดีฯและเมื่ออธิบดีพิจารณาแลวมีเหตุอันควรเชื่อวาเกิดจากการกระทําของเจาหนาที่ของกรมอุทยานแหงชาติ สัตวปาและพันธุพืชจะ มีคําสั่งแตงตั้งคณะกรรมการสอบสวนขอเท็จจริงขึ้นคณะหนึ่ง ตามระเบียบสํานักนายกรัฐมนตรีวาดวยหลักเกณฑการปฎิบัติเกี่ยวกับความรับผิดทางละเมิดของเจาหนาที่ พ.ศ.๒๕๓๙ เพื่อพิจารณาเสนอความเห็นเกี่ยวกับผูตองรับผิดและจํานวนคาสินไหมทดแทนที่บุคคลผูกระทําความผิดจะตองรับผิดชดใช โดยคณะกรรมการสอบสวนขอเท็จจริงความรับผิดทางละเมิดของเจาหนาที่คณะหนึ่งมีจํานวนไมเกิน ๕ คน ทั้งนี้ ตามที่กําหนดไวในขอที่ ๘ วรรคสอง แหงระเบียบสํานักนายกรัฐมนตรีวาดวยหลักเกณฑการปฎิบัติเกี่ยวกับความรับผิดทางละเมิดของเจาหนาที่ พ.ศ.๒๕๓๙ การแตงตั้งคณะกรรมการสอบสวนขอเท็จจริงความรับผิดทางละเมิดของเจาหนาที่ระเบียบสํานักนายกรัฐมนตรีฯดังกลาวไมไดหามไววาจะแตงตั้งคณะกรรมการฯเปนจํานวนคี่เสมอไป จะเปนจํานวนคูหรือจํานวนคี่ก็ได แตเพื่อไมใหเกิดปญหาในทางปฎิบัติกรมอุทยานแหงชาติ สัตวปาและพันธุพืชจะแตงตั้งคณะกรรมการฯเปนจํานวนคี่เสมอ เนื่องจากคณะกรรมการฯอาจมีความเห็นในขอเท็จจริงและขอกฏหมายในบางเรื่องไมตรงกันจําเปนจะตองลงมติเสียงขางมากเพื่อพิจารณาวินิจฉัยขอเท็จจริงหรือขอกฎหมายนั้น แตอยางไรก็ตามกรรมการฯที่ไมเห็นดวยกับฝายขางมากก็สามารถทําความเห็นแยงรวมไวในสํานวนความได การแตงตั้งคณะกรรมการสอบสวนขอเท็จจริงความรับผิดทางละเมิดของเจาหนาที่ หนวยงานของรัฐ หรือหนวยงานตนสังกัด ที่เกิดความเสียหายนั้นจะตองแตงตั้งจากเจาหนาที่ภายในของหนวยงานของรัฐแหงนั้น แตขอกําหนดนี้ก็ไมไดเปนขอกําหนดตายตัวในกรณีที่เกิดความเสียหายหนวยงานของรัฐอีกแหงหนึ่งมีสวนไดรับความเสียหายอยูดวย หนวยงานของรัฐแหงนั้นก็อาจตั้งคณะกรรมการฯ รวมสอบสวนขอเท็จจริงพิจารณาวินิจฉัยไปตามรูปความได ในการนี้

กระทรวงการคลังอาจประกาศกําหนดวาในกรณีความเสียหายที่เกิดขึ้นมีมูลคาความเสียหายตั้งแตจํานวนเทาใดจะใหมีผูแทน

๒๒ ของหนวยงานของรัฐหนวยงานใดเขารวมเปนกรรมการดวยก็ไดในการแตงตั้งคณะกรรมการใหกําหนดเวลาแลวเสร็จของการพิจารณาของคณะกรรมการไวดวยซ่ึงตามระเบียบสํานักนายกรัฐมนตรีวาดวยหลักเกณฑการปฏิบัติเกี่ยวกับความรับผิดทางละเมิดของเจาหนาที่ พ.ศ. ๒๕๓๙ ไดกําหนดใหผูมีอํานาจแตงตั้งคณะกรรมการจะตองระบุในคําสั่งไปดวยวาใหคณะกรรมการที่ไดรับการแตงตั้งสอบสวนขอเท็จจริงความรับผิดทางละเมิดของเจาหนาที่กําหนดเวลาแลวเสร็จภายในวันใดแตขอกําหนดดังกลาวมิใชขอกําหนดที่มีขอบเขตจํากัด หากมีความจําเปนเพื่อประโยชนแหงความยุติธรรมคณะกรรมการที่ไดรับแตงตั้งก็สามารถขอขยายระยะเวลาการสอบสวนขอเท็จจริงตอผูมีอํานาจแตงตั้งดังกลาวได ในการประชุมของคณะกรรมการสอบสวนขอเท็จจริงความรับผิดทางละเมิดของเจาหนาที่ จะตองมีคณะกรรมการมาประชุมไมนอยกวากึ่งหนึ่งจึงจะครบองคประชุม ถาประธานกรรมการไมอยูในที่ประชุมหรือไมสามารถปฏิบัติหนาที่ได ใหกรรมการที่มาประชุมเลือกกรรมการคนใดคนหนึ่งขึ้นทําหนาที่เปนประธานในที่ประชุมแทน มติที่ประชุมใหถือเสียงขางมาก หากกรรมการคนใดไมเห็นดวยกับมติที่ประชุมอาจทําความเห็นแยงมติที่ประชุมรวบรวมไวในความเห็นของคณะกรรมการหรือรวบรวมไวในสํานวนการสอบสวนได ในการปฏิบัติหนาที่ใหคณะกรรมการดังกลาวมีอํานาจหนาที่พิจารณาขอเท็จจริงเกี่ยวกับการกระทําละเมิด โดยการสอบสวนขอเท็จจริงและรวบรวมพยานหลักฐานทั้งปวงที่เกี่ยวของ รับฟงพยานบุคคล หรือพยานผูเชี่ยวชาญและมีอํานาจในการตรวจสอบเอกสาร พยานวัตถุ หรือสถานที่ใด ๆ ที่เกี่ยวของกับตนเหตุแหงการละเมิด กระทรวงการคลังอาจกําหนดแนวทางการสอบสวนขอเท็จจริง การทําบันทึก การรายงานผลเพื่อเปนแนวทางปฏิบัติโดยทั่วไปก็ได เมื่อคณะกรรมการพิจารณาแลวเสร็จใหเสนอความเห็นไปยังผูแตงตั้งซึ่งในสวนของกรมอุทยานแหงชาติ สัตวปา และพันธุพืช เมื่อคณะกรรมการสอบสวนขอเท็จจริงความรับผิดทางละเมิดดําเนินการสอบสวน รวบรวมพยานหลักฐานทั้งปวงที่เกี่ยวของรับฟงพยานบุคคลหรือพยานผูเชี่ยวชาญ ตรวจสอบเอกสารพยานวัตถุหรือสถานที่แลวก็ตองรายงานตออธิบดีกรมอุทยานแหงชาติ สัตวปา และพันธุพืช ตอมาเมื่อผูแตงตั้งหรืออธิบดีมีความเห็นเปนอยางอื่นอาจขอใหคณะกรรมการสอบสวนขอเท็จจริงความรับผิดทางละเมิด สอบสวนเพิ่มเติมหรืออาจสั่งใหทบทวนการสอบสวนก็ไดในการนี้ ใหคณะกรรมการรีบดําเนินการใหแลวเสร็จภายในระยะเวลาที่ผูมีอํานาจแตงตั้งกําหนด ในการสอบสวนขอเท็จจริงความเห็นของคณะกรรมการจะตองมีขอเท็จจริงและขอกฎหมายที่ชัดแจงและตองมีพยานหลักฐานสนับสนุนขอเท็จจริงและขอกฎหมายดังกลาวประกอบดวย ความเห็นของคณะกรรมการฯ ไมผูกมัดผูแตงตั้ง กลาวอีกนัยหนึ่งก็คือไมผูกมัดความเห็นของกรมอุทยานแหงชาติ สัตวปา และพันธุพืช หรือ อธิบดีฯที่จะมีความเห็นเปนอยางอ่ืน เมื่อผูแตงตั้งไดรับผลการพิจารณาของคณะกรรมการแลวใหวินิจฉัยส่ังการวาจะมีผูรับผิดชดใชคาสินไหมทดแทนหรือไมและเปนจํานวนเทาใด ใหผูแตงตั้งคณะกรรมการสอบสวนฯ สงสํานวนการสอบสวนภายในเจ็ดวันนับตั้งแตวินิจฉัยส่ังการ ใหกระทรวงการคลังพิจารณาตรวจสอบ เวนแตเปนเรื่องที่กระทรวงการคลังประกาศกําหนดวาไมตองรายงาน ตามประกาศกระทรวงการคลังเรื่องความรับผิดทาง

ละเมิดของเจาหนาที่ที่ไมตองรายงานใหกระทรวงการคลังตรวจสอบ ประกาศ ณ ๑๐ พฤษภาคม พ.ศ.๒๕๔๘ ซ่ึงมีสาระสําคัญ ดังนี้

๒๓

๑. ความเสียหายเกิดขึ้นกับทรัพยสินของหนวยงานของรัฐจากสาเหตุทั่วไป (เชน อุบัติเหตุเพลิงไหม ทรัพยสินเสียหายหรือสูญหาย เปนตน) ซ่ึงมิไดมีสาเหตุจากการทุจริต เงินขาดบัญชีหรือการไมปฏิบัติตามกฎหมาย กฎ ระเบียบ มติคณะรัฐมนตรีหรือขอบังคับตาง ๆ หนวยงานของรัฐไมตองสงเรื่องใหกระทรวงการคลังตรวจสอบ ดังนี้ ๑.๑ สําหรับสวนราชการคาเสียหายครั้งละไมเกิน ๕๐๐,๐๐๐ บาท ๑.๒ สําหรับราชการสวนทองถ่ิน รัฐวิสาหกิจ และหนวยงานอื่นของรัฐ คาเสียหายครั้งละไมเกิน ๑,๐๐๐,๐๐๐ บาท ๑.๓ ความเสียหายที่มีจํานวนเกินกวาขอ ๑.๑ และ ๑.๒ และหนวยงานของรัฐพิจารณาแลวเห็นวา ผูตองรับผิดตองชดใชคาเสียหายตั้งแตรอยละ ๗๕ ของคาเสียหายทั้งหมด ๒. ความเสียหายเกิดขึ้นแกหนวยงานของรัฐซึ่งมีสาเหตุจากการทุจริต เงินขาดบัญชีหรือการไมปฏิบัติตามกฎหมาย กฎ ระเบียบ มติคณะรัฐมนตรีหรือขอบังคับตาง ๆ (เชน การไมปฏิบัติตามกฎหมายวาดวยวิธีการงบประมาณหรือระเบียบที่เกี่ยวของกับการเงินการคลัง การจัดซื้อจัดจางไมปฏิบัติตามระเบียบฯ วาดวยการพัสดุหรือฝาฝนมติคณะรัฐมนตรี เปนตน) หนวยงานของรัฐไมตองสงเรื่องใหกระทรวงการคลังตรวจสอบ ดังนี้ ๒.๑ ความเสียหายซึ่งมีสาเหตุจากการทุจริตและหนวยงานของรัฐไดพิจารณาใหผูทุจริตรับผิดชดใชเต็มจํานวนความเสียหายและพิจารณาใหผูเกี่ยวของที่ประมาทเลินเลออยางรายแรงจนเปนโอกาสหรือชองทางใหเกิดการทุจริตชดใชคาเสียหายเต็มจํานวนความเสียหายตามพระราชบัญญัติความรับผิดทางละเมิดของเจาหนาที่ พ.ศ. ๒๕๓๙ แลว ๒.๒ ความเสียหายซึ่งมีสาเหตุจากการที่เงินขาดบัญชีหรือการไมปฏิบัติตามกฎหมาย กฎ ระเบียบ มติคณะรัฐมนตรีหรือขอบังคับตาง ๆ และตองมิไดเกิดจากการทุจริต เมื่อหนวยงานของรัฐไดพิจารณาใหผูกระทําโดยจงใจหรือประมาทเลินเลออยางรายแรงชดใชคาเสียหายเต็มจํานวนความเสียหายตามพระราชบัญญัติความรับผิดทางละเมิดของเจาหนาที่ พ.ศ. ๒๕๓๙ แลว ความเสียหายเหลานี้เปนความเสียหายที่หนวยงานของรัฐหรือกรมอุทยานแหงชาติ สัตวปา และพันธุพืช ไมตองสงเรื่องใหกระทรวงการคลังตรวจสอบ แตหนวยงานของรัฐจะตองรายงานความเสียหายที่เกิดขึ้นตามแบบที่กระทรวงการคลังกําหนดไปใหกระทรวงการคลังทราบทุกสามเดือน ในสวนความเสียหายอื่น ๆ หนวยงานของรัฐหรือกรมอุทยานแหงชาติ สัตวปา และพันธุพืช จะตองรายงานใหกระทรวงการคลังพิจารณาตรวจสอบเสมอ เมื่อกระทรวงการคลังไดรับสํานวนการสอบสวนจากหนวยงานของรัฐแลวใหกระทรวงการคลังพิจารณาโดยไมชักชาและใหมีอํานาจตรวจสอบพยานหลักฐานที่เกี่ยวของ ในกรณีที่เห็นสมควรใหบุคคลใดสงสํานวนหลักฐานหรือใหบุคคลใดใหมาใหถอยคําเพื่อประกอบการพิจารณาวินิจฉัยเพิ่มเติมก็ได ในระหวางการพิจารณาของกระทรวงการคลังใหผูแตงตั้งคณะกรรมการสอบสวนขอเท็จจริงความรับผิดทางละเมิด ส่ังการใหเตรียมเรื่องใหพรอมสําหรับการออกคําสั่งใหเจาหนาที่

ชําระคาสินไหมทดแทนหรือดําเนินการฟองคดีเพื่อไมใหขาดอายุความสองปนับแตวันที่ผูแตงตั้งวินิจฉัยส่ังการ ใหกระทรวงการคลังพิจารณาใหแลวเสร็จกอนอายุความสองปส้ินสุดลง ไมนอยกวาหกเดือน

๒๔

การเขียนบันทึกการจับกุม การเขียนบันทึกการจับกุมผูกระทําความผิดเกี่ยวกับกฎหมายวาดวยการปาไม กรมอุทยานแหงชาติ สัตวปา และพันธุพืช ไดแจงเวียนแนวทางปฏิบัติเพื่อใหสอดคลองกับประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญาซึ่งไดแกไขปรับปรุงใหมเมื่อป พ.ศ. ๒๕๔๗ โดยพระราชบัญญัติแกไขเพิ่มเติมประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา (ฉบับที่ ๒๒) พ.ศ. ๒๕๔๗ เปนการแกไขเพิ่มเติมครั้งใหญมีความมุงหมายเพื่อคุมครองสิทธิเสรีภาพของประชาชนใหมากยิ่งขึ้นโดยเฉพาะหลักกฎหมายเกี่ยวกับการจับกุม การตรวจคน และที่สําคัญอีกประการหนึ่งก็คือ การแจงสิทธิตาง ๆ แกบุคคลผูถูกจับกุมตามมาตรา ๘๓ และ ๘๔ แหงประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญาซึ่งไดแกไขเพิ่มเติมใหมป พ.ศ. ๒๕๔๗ ซ่ึงเกี่ยวกับการปฏิบัติงานของพนักงานเจาหนาที่โดยตรงหากพนักงานเจาหนาที่ไมปฏิบัติตามหลักเกณฑที่กฎหมายกําหนดดังกลาวยอมมีผลกระทบกระเทือนตอการดําเนินคดีตอผูกระทําความผิด เนื่องจากไมอาจรับฟงถอยคําตาง ๆ ที่ผูถูกจับกุมใหไวตอพนักงานเจาหนาที่ผูจับกุมเปนพยานหลักฐานเพื่อพิสูจนความผิดไดและเพื่อปองกันไมใหพนักงานเจาหนาที่ที่ปฏิบัติหนาที่ราชการตามระเบียบกฎเกณฑถูกฟองเปนคดีอาญา ดังนั้นเพื่อใหการปฏิบัติงานของพนักงานเจาหนาที่ถูกตองตามหลักเกณฑขอกฎหมายใหม กรมอุทยานแหงชาติ สัตวปา และพันธุพืชจึงไดวางแนวทางปฏิบัติเกี่ยวกับกรณีดังกลาวตามหนังสือที่ ทษ ๐๙๐๓.๔/๒๕๒๖ ลงวันที่ ๑๕ กุมภาพันธ ๒๕๔๙ เร่ือง แนวทางปฏิบัติของพนักงานเจาหนาที่ในการจับกุมและคนผูกระทําความผิดตามกฎหมายเกี่ยวกับการปาไม และไดเวียนแนวทางปฏิบัติใหกับ รองอธิบดีกรมอุทยานแหงชาติ สัตวปา และพนัธุพชื ทกุทาน , ผูเชี่ยวชาญเฉพาะดานนโยบายและแผนทุกทาน, ผูตรวจราชการกรมอุทยานแหงชาติ สัตวปา และพันธุพืช ทุกทาน, ผูอํานวยการสํานักทุกสํานัก , ผูอํานวยการสํานักบริหารพื้นที่อนุรักษที่ ๑-๑๖ , ผูอํานวยการสํานักบริหารพื้นที่อนุรักษสาขาทุกสาขา , ผูอํานวยการกองทุกกอง, หัวหนากลุมตรวจสอบภายใน, หัวหนากลุมพัฒนาระบบบริหาร, ผูอํานวยการศูนยปฏิบัติการโครงการปลูกปาถาวรเฉลิมพระเกียรติฯ และผูจัดการโครงการจัดการพื้นที่คุมครองอยางมีสวนรวม ทราบแลว โดยมีตัวอยางการเขียนบันทึกการจับกุมและการบันทึกการสงตัวผูถูกจับแกพนักงานสอบสวน ตามลําดับ ดังนี้

บันทึกการจบักุม เขียนที่............................................................

ตําบล...........อําเภอ.................จังหวดั............. วันที่.........เดือน.................................พ.ศ......... บันทึกฉบับนี้ทําขึ้นเพื่อเปนหลักฐานแสดงวา ดวยเมื่อวันที่............เดือน ............................พ.ศ.........เวลา..........น. คณะพนักงานเจาหนาที่ประกอบดวย...............................................................................................ไดรวมกันออกตรวจปราบปรามการกระทําความผิดกฎหมายเกี่ยวกับการปาไม ในพื้นที่.............................................ซ่ึงเปนพื้นที่ที่รับผิดชอบ

บริเวณปา...............................ตําบล.........................อําเภอ..............................จังหวัด.................................พิกัดที่................................ไดพบบุคคลกําลัง (พฤติการณแหงการกระทําความผิด) คณะพนักงานเจาหนาที่

๒๕ ไดแสดงตนวาเปนพนักงานเจาหนาที่และถามชื่อ ทราบชื่อวา......................................................อายุ............... สัญชาติ............................ภูมิลําเนา........................................................................................................พนักงานเจาหนาที่ไดแจงแกบุคคลดังกลาววาทานตองถูกจับ และแจงใหผูถูกจับทราบวา……………………

..........................................................(เชนพืน้ที่ที่ผูถูกจับแผวถางอยูในเขตอุทยานแหงชาติ ดอยหลวง ตามพระราชบัญญัติอุทยานแหงชาติ พ.ศ. ๒๕๐๔) และพนักงานเจาหนาทีด่ําเนินการดังนี ้

(๑) แจงขอกลาวหาใหผูถูกจบัทราบวาไดกระทําความผิดในขอหา..................................................... ..................................ตามพระราชบัญญัติ.......................................................................................................... (๒) แจงใหผูถูกจับทราบวาผูถูกจับมีสิทธิจะไมใหการหรอืใหการกไ็ด (๓) แจงใหผูถูกจับทราบวาถอยคําของผูถูกจับอาจใชเปนพยานหลักฐาน (๔) แจงใหผูถูกจับทราบวาผูถูกจับมีสิทธิที่จะพบและปรกึษาทนายความหรือผูที่จะเปนทนายความ (๕) ถาผูถูกจับประสงคจะแจงใหญาติหรือผูที่ตนไววางใจทราบถึงการจับที่สามารถดําเนินไดโดยสะดวกไมเปนการขัดขวางการจับหรือการควบคุมผูถูกจับ หรือทําใหเกิดความไมปลอดภัยแกบุคคลหนึ่งบุคคลใด พนักงานเจาหนาที่ผูจับอนุญาตใหผูถูกจับดําเนินการไดตามสมควรแกกรณี ..............................................................................ผูถูกจับไดทราบขอกลาวหาและสิทธิของผูถูกจับ และผูถูกจับไดใหถอยคําแกพนักงานเจาหนาที่ดังนี้………………………………………………….. ........................................................................................................................................................................... เหตุเกิดที่บริเวณ.....................................ในเขต......................ทองที่ตําบล............................อําเภอ..........................จังหวัด.............................วันที่.......เดือน..................พ.ศ.........เวลา.........................น. ดังรายละเอียดตามแผนที่เกิดเหตุที่แนบทายบันทึกการจับกุมนี้ และในการจับกุมครั้งนี้ พนักงานเจาหนาที่ผูจับไดถายรูปไวเปนหลักฐานและพนักงานเจาหนาที่ผูจับไดตรวจยึด..........................................จํานวน..........................................รายละเอียดปรากฏตามบัญชีของกลางที่แนบทายบันทึกการจับกุมนี้ พนักงานเจาหนาที่ผูจับไดนําตัว.................................................ผูถูกจับและของกลาง (เทาที่จะทําได) ไปกลาวโทษตอพนักงานสอบสวนสถานีตํารวจ................................................เพื่อดําเนินคดีตอไป ในการจับกุมและตรวจยึดของกลางครั้งนี้ คณะพนักงานเจาหนาที่ผูจับไดกระทําไปตามอํานาจหนาที่มิไดขูเข็ญหรือทําอันตรายแกรางกายจิตใจผูใด และมิไดเรียกรองทรัพยสินเงินทองจากผูถูกจับกุมให...........................................................................ฟง และใหผูถูกจับอานบันทึกการจับนี้แลวรับวาถูกตองเปนความจริง และใชบันทึกการจับกุมนี้เปนพยานหลักฐานในชั้นพนักงานสอบสวนและชั้นศาลได จึงไดลงลายมือช่ือไวเปนหลักฐานตอพนักงานเจาหนาที่ผูจับ

(ลงชื่อ)....................................................................ผูถูกจับ

(ลงชื่อ)....................................................................พนักงานเจาหนาที่ผูจับ

(ลงชื่อ)....................................................................พนักงานเจาหนาที่ผูจับ/ผูบันทึก/ผูอาน ๒๖

บันทึกการสงตัวผูถูกจับแกพนักงานสอบสวน

เขียนที่สถานีตาํรวจ......................................... ตําบล...........อําเภอ.................จังหวดั.............

วันที่.........เดือน.................................พ.ศ.........

บันทึกฉบับนี้ทําขึ้นเพื่อเปนหลักฐานแสดงวา วันที่............เดอืน ............................พ.ศ.........เวลา..........น. ...........................................คณะพนักงานเจาหนาผูจับผูกระทําความผิดกฎหมายเกีย่วกับการปาไม ตามบันทึกการจับกุมลงวันที่........เดือน...........................พ.ศ.................ไดนําตัว............................................................ผูถูกจับพรอมของกลางที่ตรวจยดึ(........................................................) สงแก.............................................................................พนักงานสอบสวนสถานีตํารวจ............................................ณ ที่ทําการสถานีตํารวจ........................................โดยกลาวโทษตอพนักงานสอบสวนสถานีตํารวจ.............................................ตามบันทึกประจําวัน...........เวลา.....................น. คดีที่..............................ลงวันที่.......เดือน.........................พ.ศ...............................และพนักงานเจาหนาที่ผูจับไดดําเนินการดงันี ้

(๑) แจงขอกลาวหาให................................................................................ผูถูกจับทราบวาไดกระทําความผิดฐาน.........................................ตามพระราชบัญญัติ............................................................ (๒) แจงรายละเอียดเกีย่วกับเหตุแหงการจบัให.....................................................................ผูถูกจับทราบ (๓) แจงใหผูถูกจับทราบวามหีมายคนและไดอานหมายคนใหผูถูกจับฟง (กรณีมหีมายคน) (๔) พนักงานเจาหนาที่ผูจับไดมอบสําเนาบันทึกการจับกุมให.............................................. .............................................ผูถูกจับ อานใหผูเกี่ยวของฟงแลว รับวาถูกตองเปนความจริง จึงไดลงลายมือช่ือไวเปนหลักฐาน (ลงชื่อ)....................................................................ผูถูกจับ (ลงชื่อ)....................................................................พนักงานเจาหนาที่ผูจับ (ลงชื่อ)....................................................................พนักงานเจาหนาที่ผูจับ/ผูบันทึก/ผูอาน (ลงชื่อ)....................................................................พนักงานสอบสวนผูรับตัวผูถูกจับ

๒๗

การรวบรวมพยานหลักฐาน การรวบรวมพยานหลักฐานเพื่อดําเนินคดีกบัผูกระทําความผิดเกี่ยวกับกฎหมายวาดวยการปาไมนั้นจะตองรวบรวมพยานหลักฐานทุกชนดิเทาที่สามารถทําไดเพื่อพิสูจนความผิดและเพือ่ที่จะเอาตวัผูกระทําความผิดมาฟองลงโทษ ดังนี ้

(๑) พยานบุคคล ไดแก บุคคลธรรมดาที่เบิกความดวยวาจาตอศาล ที่ตองเปนบุคคลที่เขาใจและตอบคําถามได และเปนผูที่ไดเห็น ไดยิน หรือทราบขอความเกี่ยวกับในเรื่องทีจ่ะใหการเปนพยานนัน้มาดวยตนเองโดยตรง หรือผูเชีย่วชาญตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพง มาตรา ๙๕ มาตรา ๙๘ และมาตรา ๑๑๓ ดังนั้น บคุคลที่เกี่ยวของที่สามารถสนับสนุนขออางในการดําเนินคดีไดควรตองระบุพยานบุคคลไวในบญัชีระบุพยาน ซ่ึงในกรณนีี้ก็ไดแก ผูเขารวมทําการจับกุมในคดีอาญา ผูคํานวณคาเสียหาย ผูเชี่ยวชาญเกีย่วกับการคิดคํานวณคาเสียหาย นิตกิรผูเปนเจาของสํานวนในการเบิกความตอศาลเกี่ยวกับประเด็นเรื่องอํานาจในการฟองรองตามกฎหมาย เปนตน (๒) พยานวัตถุ ไดแก วัตถุส่ิงของทุกชนิด รวมถึง สถานที่เกิดเหตุ หรือภาพถายสถานที่เกิดเหต ุสถานที่ที่ใกลเคียงหรือติดกบัที่เกิดเหตุ ตวัอยางของดนิในพื้นทีเ่กิดเหตุ ซ่ึงในคดีแพงนั้นมีการกลาวถึงพยานวัตถุนอยมาก ที่ปรากฏในกฎหมาย เชน ในประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพง มาตรา ๘๘ กําหนดใหอางพยานวัตถุเปนพยานได ดังนั้นในการดาํเนินคดแีพงนีท้ี่สําคัญก็ไดแก ภาพถายสถานที่เกิดเหตุทีม่ีการบุกรุกทําลายปาบริเวณขางเคยีงกับที่เกิดเหตุเพื่อเปรียบเทียบ พรอมวันเวลาที่บันทึกภาพถายไว ซ่ึงในทางคดีนั้นถือวาภาพถายเปนภาพจาํลองวัตถุหรือเปนพยานวัตถุได เนื่องจากภาพถายเปนภาพจําลองวัตถุที่สามารถแสดงสภาพตางๆ ของที่เกิดเหตุไดเปนอยางดีวาในขณะเกิดเหตุนั้นปามีสภาพอยางไร ถูกบุกรุกทาํลายมากนอยแคไหน สภาพปาบริเวณใกลเคยีงที่ไมถูกทําลายมีสภาพแตกตางกบัสภาพปาบริเวณที่ถูกทําลายมากนอยเพียงใด ซ่ึงสิ่งเหลานี้สามารถที่จะใชเปนพยานประกอบการพิจารณาใหศาลใชดุลยพินจิในการกําหนดคาเสียหายไดใกลเคียงความเปนจริงมากทีสุ่ด จึงมีความจําเปนอยางยิ่งตองบันทกึภาพถายไวอยางละเอียดครบถวน และรวบรวมเปนพยานหลักฐานในการคิดคํานวณคาเสียหายไดเปนอยางด ี (๓) พยานเอกสาร ตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา ๑ อนุ ๗ บัญญัติวา “เอกสาร” หมายความวา กระดาษหรือวัตถุอ่ืนใดซึ่งไดทําการใหปรากฏความหมายดวยตัวอักษร ตัวเลขผัง หรือแผนแบบอยางอื่น จะเปนโดยวิธีพิมพถายภาพหรือวิธีอ่ืนอันเปนหลักฐานแหงความหมายนั้น และการอางเอกสารเปนพยานตองระบุอางเอกสารไวในบัญชีระบุพยานตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพง มาตรา ๘๘ ดังนั้น พยานเอกสารจึงมีความจําเปนอยางยิ่งตอการอางเปนพยานหลักฐานในคดีแพงจะตองปฏิบัติใหถูกตองตามหลักเกณฑที่กฎหมายกําหนด กลาวคือตองเปนตนฉบับเอกสาร เวนแตคูความที่เกี่ยวของทุกฝายตกลงกันวาสําเนาเอกสารนั้นถูกตอง หรือตนฉบับหาไมไดเพราะสูญหายหรือถูกทําลายโดยเหตุสุดวิสัย หรือตนฉบับอยูในความอารักขาหรือควบคุมของทางราชการ หรือสําเนาเอกสารที่เจาหนาที่รับรองถูกตองแลวก็สามารถรับฟงหรืออางสําเนาเอกสารไดตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพง มาตรา ๙๓ ดังนั้น ในกรณีดําเนินคดีแพงนี้พยานเอกสารที่เกี่ยวของไดแก บันทึกการจับกุมหรือสําเนาที่รับรองถูกตองโดยเจาหนาที่

๒๘

เอกสารรายละเอียดขอเท็จจริงที่เกี่ยวกับการกระทําผิด แผนที่แสดงผลการตรวจสอบรังวัดพื้นที่ ปาไมที่เสียหาย แผนที่แนบทายพระราชกฤษฎีกา หรือประกาศคณะรัฐมนตรีกําหนดเขตหามลาสัตวปา เอกสารอางอิง การคํานวณคาเสียหาย และเอกสารประกอบการคํานวณคาเสียหาย สําเนาทะเบียนบาน รายงานผลคดีอาญาหนังสือบอกกลาวทวงถามใหชําระคาเสียหาย เปนตน อํานาจการสืบสวนสอบสวนของพนักงานสอบสวน

เมื่อพนักงานเจาหนาที่จากสํานักงานปาไมจังหวัดเชียงใหม (ในขณะนั้น)รวมกบัเจาหนาที่จากสวนปองกันและปราบปรามที่ ๓ (ภาคเหนือ)ไดเขาดําเนินการตรวจสอบหางหุนสวนจํากัดเชียงใหม ที.ดี. หมูที่ ๖ ตําบลสบเตี๊ยะ อําเภอจอมทอง จังหวัดเชียงใหม พบการกระทําความผิดตามกฎหมายเกี่ยวกับการปาไม เจาหนาที่จึงไดรวมกันทําการจับกุมและแจงขอกลาวหาใหนายนพดล ตาวงค ผูกระทําความผิดกฎหมายวาดวยการปาไมทราบ และควบคุมตัว ผูกระทําความผิดสงพนักงานสอบสวนทองที่เกิดเหตุ พรอมกับแจงความกลาวโทษตอพนักงานสอบสวนสถานีตํารวจภูธรอําเภอจอมทอง จังหวัดเชียงใหมทําการสืบสวนสอบสวนแสวงหาพยานหลักฐานเพื่อที่จะเอาตัวผูกระทําผิดมาฟองลงโทษตามกฎหมาย ซ่ึงการสอบสวนหมายความรวมถึงการรวบรวมพยานหลักฐานและการดําเนินการทั้งหลายอื่นตามบทบัญญัติแหงประมวลกฎหมายนี้ซ่ึงพนักงานสอบสวนไดทําไปเกี่ยวกับความผิดที่กลาวหา เพื่อที่จะทราบขอเท็จจริงหรือพิสูจนความผิดและเพื่อจะเอาตัวผูกระทําผิดมาฟองลงโทษ ทั้งนี้ ตามมาตรา ๒(๑๑)แหงประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา พนักงานสอบสวนมีอํานาจสอบสวนคดีอาญาทั้งปวง แตถาเปนคดีอาญาความผิดตอสวนตัวหามมิใหพนักงานสอบสวนทําการสอบสวนเวนแตจะมีคํารองทุกขจากผูเสียหายตามระเบียบในความผิดอาญาแผนดินพนักงานสอบสวนสามารถทําการสอบสวนความผิดได ไมวาจะเปนการที่พนักงานสอบสวนรูเหตุแหงความผิดเองหรือมีบุคคลหนึ่งบุคคลใดมากลาวโทษหากเปนความผิดอาญาแผนดินแลวพนักงานสอบสวนก็มีอํานาจในการสอบสวนทั้งสิ้น ดังนั้น แมไมมีคํารองทุกขของผูเสียหายหรือคํากลาวโทษของบุคคลหนึ่งบุคคลใดพนักงานสอบสวนก็สามารถทําการสอบสวนได ในเรื่องดังกลาวนี้ศาลฎีกาไดมีคําพิพากษาตัดสินไวเปนบรรทัดฐานแลวตามคําพิพากษาศาลฎีกาที่ ๓๗๖๓/๒๕๒๗ วินิจฉัยวา คดีความผิดลหุโทษตาม ป.อาญา มาตรา ๓๖๘, ๓๘๖ มิใชคดีความผิดตอสวนตัวเมื่อพนักงานสอบสวนไดทําการสอบสวนแลว พนักงานอัยการยอมมีอํานาจเปนโจทกฟองคดีตอศาลได ตาม ป.วิ.อาญา มาตรา ๑๒๐ ผูรองทุกขหรือกลาวโทษใหดําเนินคดีนี้ จะเปนผูใดหามีความสําคัญไม และฎีกา ๔๖๒/๒๕๔๗ วินิจฉัยวา ความผิดตามพระราชบัญญัติเครื่องหมายการคา พ.ศ. ๒๕๓๔ และความผิดตามพระราชบัญญัติยาสูบ พ.ศ. ๒๕๐๙ เปนความผิดอาญาตอแผนดิน เจาพนักงานยอมมีอํานาจจับกุมผูกระทําผิดและพนักงานสอบสวนก็มีอํานาจจับกุมผูกระทําผิดและพนักงานสอบสวนก็มีอํานาจทําการสอบสวนได ไมวาจะมีผูเสียหายรองทุกขหรือมีผูกลาวโทษผูกระทําผิดหรือไม แมจะวินิจฉัยวาการมอบอํานาจใหรองทุกขไมชอบดวยกฎหมายก็ไมมีผลทําใหการดําเนินคดีนี้แกจําเลยไมชอบดวยกฎหมาย อุทธรณของจําเลยในปญหาดังกลาวจึงไมเปนสาระแกคดีอันควรไดรับการวินิจฉัย แตถาเปนความผิดตอสวนตัวแลวการที่พนักงานสอบสวนจะมีอํานาจสอบสวน

๒๙

ไดจะตองมีคํารองทุกขของผูเสียหายเสียกอน ความผิดอาญาทั้งหมดไมวาจะเปนความผิดอาญาตามประมวลกฎหมายอาญาหรือความผิดอาญาตามกฎหมายอื่นถือไดวาเปนความผิดอาญาตอแผนดินทั้งสิ้นเวนแตจะมีบทบัญญัติวาเปนความผิดอันยอมความกันได ในสวนของกรณีความผิดตอสวนตัวหรือความผิดอันยอมความกันไดถาผูเสียหายขอความชวยเหลือจากพนักงานสอบสวนแตไมยอมรองทุกขตามระเบียบหรือกรณีที่ผูเสียหายยื่นฟองคดีเสียเองโดยไมไดรองทุกขตอพนักงานสอบสวนกอนหรือกรณีเมื่อมีหนังสือกลาวโทษตอพนักงานสอบสวนเปนบัตรสนเทห หรือกรณีมีผูกลาวโทษตอพนักงานสอบสวนดวยปากเปลาไมยอมบอกช่ือผูกลาววาเปนใครหรือผูกลาวโทษไมยอมลงลายมือช่ือในคํากลาวโทษหรือบันทึกการกลาวโทษเหตุดังที่กลาวมานี้พนักงานสอบสวนจะไมทําการสอบสวนก็ไดเปนเรื่องเกี่ยวกับดุลยพินิจของพนักงานสอบสวนที่เปนบทบัญญัติใหอํานาจพนักงานสอบสวนจะไมทําการสอบสวนก็ได เมื่อมีการกระทําความผิดอาญาเกิดขึ้นใหพนักงานสอบสวนเริ่มทําการสอบสวนโดยไมชักชา พนักงานสอบสวนจะทําการสอบสวน ณ ที่ใดหรือเวลาใดก็ไดแลวแตจะเห็นสมควร ในการดําเนินการสอบสวนไมจําเปนตองใหผูตองหาอยูดวยและตามรัฐธรรมนูญแหงราชอาณาจักรไทย พุทธศักราช ๒๕๔๐ มาตรา ๒๔๑ บัญญัติวา “ ในคดีอาญา ผูตองหาหรือจําเลยยอมมีสิทธิไดรับการสอบสวนหรือการพิจารณาคดีดวยความเร็ว ตอเนื่อง และเปนธรรม ในชั้นสอบสวน ผูตองหามีสิทธิใหทนายความหรือผูซ่ึงตนไววางใจเขาฟงการสอบปากคําตนได ผูเสียหายหรือจําเลยในคดีอาญายอมมีสิทธิตรวจหรือคัดสําเนาคําใหการของตนในชั้นสอบสวนหรือเอกสารประกอบคําใหการของตนเมื่อพนักงานอัยการไดยื่นฟองคดีตอศาลแลวทั้งนี้ ตามที่กฎหมายบัญญัติ ในคดีอาญาที่พนักงานอัยการมีคําสั่งเด็ดขาดไมฟองแลว ผูเสียหาย ผูตองหา หรือผูมีสวนไดเสีย ยอมมีสิทธิขอทราบสรุปพยานหลักฐานพรอมความเห็นของพนักงานสอบสวนและพนักงานอัยการในการสั่งคดี ทั้งนี้ตามกฎหมายบัญญัติ” ดังคําพิพากษาฎีกาที่ ๖๖๑/๒๔๙๐ ซ่ึงวินิจฉัยวา เจาพนักงานผูมีอํานาจสอบสวนจะทําการสอบสวน ณ ที่ใด เวลาใดก็ได แลวแตจะเห็นสมควร แมจะทําการสอบสวนในที่ซ่ึงอยูตางจังหวัดกับทองที่ของตนก็ทําได และคําพิพากษาฎีกาที่ ๑๐๓๔/๒๔๙๑ ซ่ึงวินิจฉัยวา เมื่อมีพนักงานสอบสวนนั่งสอบสวนอยูแลว แมมีผู อ่ืนมานั่งสอบสวนรวมดวยก็ไมทําใหการสอบสวนนั้นเสียไป ในการสอบสวนกฎหมายกําหนดใหพนักงานสอบสวนมีอํานาจรวบรวมหลักฐานทุกชนิดเทาที่สามารถจะทําได เพื่อความประสงคจะทราบขอเท็จจริงและพฤติการณตาง ๆ อันเกี่ยวกับความผิดที่ถูกกลาวหา เพื่อจะรูตัวผูกระทําผิดและพิสูจนใหเห็นความผิดหรือความบริสุทธิ์ของผูตองหา อํานาจที่สําคัญอีกประการหนึ่งของพนักงานสอบสวนในขณะทําการสอบสวนก็คือ (๑) ตรวจตัวผูเสียหายเมื่อผูนั้นยินยอมหรือตรวจตัวผูตองหา ตรวจสิ่งของหรือที่ทางอันสามารถอาจใชเปนพยานหลักฐานไดใหรวมทั้งทําภาพถาย แผนที่ หรือภาพวาด ภาพจําลองหรือพิมพลายนิ้วมือ ลายมือหรือลายเทากับใหทําบันทึกลายละเอียดทั้งหลายซ่ึงนาจะกระทําใหคดีแจมกระจางขึ้น (๒) คนเพื่อพบสิ่งของ ซ่ึงมีไวเปนความผิด หรือไดมาโดยการกระทําผิด หรือไดใชหรือสงสัยวาไดใชในการกระทําผิด หรือซ่ึงอาจใชเปนพยานหลักฐานได แตตองปฏิบัติตามบทบัญญัติแหงประมวลกฎหมายนี้วาดวยคน (๓) หมายเรียกบุคคลซึ่งครอบครองสิ่งของ ซ่ึงอาจใชเปนพยานหลักฐานได

๓๐ แตบุคคลไดถูกหมายเรียกไมจําตองมาเองเมื่อจัดสงสิ่งของมาตามหมายแลว ใหถือเสมือนวาไดปฏิบัติตามหมาย (๔) ยึดไวซ่ึงสิ่งของที่คนพบหรือสงมาดวย ดังกลาวไวในอนุมาตรา (๒) และ (๓)

อํานาจการสอบสวนของพนักงานสอบสวนที่สําคัญอีกประการหนึ่ง ก็คือ ในกรณีที่พนักงานสอบสวนสอบสวนความผิดที่มีโทษประหารชีวิตหรือในคดีที่ผูตองหามีอายุไมเกิน ๑๘ ป ในวันที่พนักงานสอบสวนแจงขอกลาวหาแกผูกระทําความผิดนั้นกอนเริ่มทําการสอบสวน ใหถามคําใหการผูตองหาเสียกอนโดยใหพนักงานสอบสวนถามผูตองหาวา “ผูตองหามีทนายความหรือไม ถาไมมี ก็ใหรัฐจัดหาทนายความให” ซ่ึงเปนบทบัญญัติของกฎหมายที่บังคับใหพนักงานสอบสวนจัดหาทนายความให ในคดีที่มีอัตราโทษจําคุกกอนเริ่มถามคําใหการของผูตองหา ใหพนักงานสอบสวนสอบถามผูตองหาวามีทนายความหรือไม ถาไมมีและผูตองหาตองการทนายความก็ใหรัฐจัดหาใหในประเด็นนี้มิไดบังคับพนักงานสอบสวนวาตองจัดหาทนายความให เพียงแตกฎหมายบัญญัติไววาหากผูตองหาไมมีทนายความ และผูตองหามีความประสงคจะแตงตั้งทนายความแลวก็ใหรัฐจัดหาทนายความให เมื่อไดจัดหาทนายความใหกับผูตองหาแลว หากตอมามีความจําเปนเรงดวนทนายความไมอาจมาพบผูตองหาไดโดยมิไดแจงเหตุขัดของใหพนักงานสอบสวนทราบหรือแจงเหตุขัดของใหพนักงานสอบสวนทราบแลวแตไมสามารถมาพบผูตองหาในเวลาอันสมควรได ในกรณีดังกลาวนี้ใหพนักงานสอบสวนทําการสอบสวนผูตองหาไปโดยไมตองรอทนายความก็ไดแตวาพนักงานสอบสวนจะตองบันทึกเหตุนั้นไวในสํานวนการสอบสวนดวย ดังคําพิพากษาศาลฎีกาที่ ๓๙๗๑/๒๕๔๒ ซ่ึงวินิจฉัยวา เปนหนาที่ของศาลชั้นตนที่จะตองสอบสวนตามจําเลยกอนเร่ิมพิจารณาคดีมีอัตราจําคุกวา จําเลยมีและตองการทนายความหรือไม ตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา มาตรา ๑๗๓ วรรคสอง เมื่อไมปรากฏวาศาลชั้นตนไดมีการดําเนินการดังกลาว การดําเนินกระบวนพิจารณาของศาลชั้นตนจึงไมถูกตอง จําเปนตองดําเนินการใหมใหถูกตอง แมจําเลยมิไดฎีกาในปญหานี้ก็ตาม ตอจากนั้นเมื่อพนักงานสอบสวนทําการสอบสวนสรุปสํานวนรวบรวมเอกสารพยานหลักฐานและขอเท็จจริงเสร็จเรียบรอยแลวจะตองสงสํานวนพรอมทั้งความเห็นวาควรสั่งฟองหรือไมฟองผูตองหาตอพนักงานอัยการตอไป อํานาจของพนักงานอยัการในการสั่งสํานวนคดตีามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา

เมื่อพนักงานอยัการไดรับสํานวนการสอบสวนจากพนกังานสอบสวนพรอมทั้งความเห็นของพนกังานสอบสวนในดานคดีวาควรสั่งฟองหรือไมฟองผูตองหาหรือไม อยางไร แลวใหพนกังานอัยการปฏิบัติดังนี ้ (๑) เมื่อพนักงานอัยการไดตรวจพิจารณาสํานวนการสอบสวนจากพนักงานสอบสวนแลวมีความเห็นควรสั่งไมฟองในกรณีนี้ใหพนักงานอัยการออกคําสั่งไมฟองผูตองหา แตถาพนักงานอัยการมีความเห็นวาควรสั่งฟองก็ใหแจงพนักงานสอบสวนสงตัวผูตองหาเพื่อส่ังฟองตอไป (๒) ในกรณีที่พนักงานอัยการมีความเห็นสั่งฟองก็ใหออกคําสั่งฟองและดําเนินการฟองผูตองหาตอศาลตอไป

๓๑ จากกรณีขอที่ (๑) และขอที่ (๒) ดังกลาวขางตน พนักงานอัยการเจาของสํานวนมีอํานาจสั่งพนักงานสอบสวนใหดําเนินการสอบสวนเพิ่มเติมหรือส่ังใหพนักงานสอบสวนสงพยานคนใดมาใหซักถามเพิ่มเติมตอไปก็ได หรือส่ังตามที่เห็นสมควรเพื่อประโยชนในการพิจารณาคดี และเพื่อความยุติธรรม อีกทั้งมีอํานาจในการวินิจฉัยวาควรปลอยตัวผูตองหา ปลอยช่ัวคราว ควบคุมตัวผูตองหาไวหรือขอใหศาลสั่งขังแลวแตกรณีก็ได สําหรับในคดีฆาตกรรมซึ่งผูตายถูกเจาพนักงานซึ่งอางวาปฏิบัติราชการตามหนาที่ฆาตาย หรือตายในระหวางควบคุมของเจาพนักงานซึ่งอางวาปฏิบัติราชการตามหนาที่ อธิบดีกรมอัยการหรือผูรักษาราชการแทนปจจุบันก็คือหมายถึงอัยการสูงสุดหรือผูรักษาราชการแทนเทานั้นมีอํานาจออกคําสั่งฟองหรือไมฟองผูตองหาตอศาล ในคดีฆาตกรรมซึ่งผูตายถูกเจาพนักงานซึ่งอางวาปฏิบัติหนาที่ฆาตาย หรือตายในระหวางการควบคุมของเจาพนักงานซึ่งอางวาปฏิบัติราชการไปตามหนาที่ หมายถึง คดีวิสามัญฆาตกรรม การวิสามัญฆาตกรรมเปนเรื่องที่จะตองพิจารณาจากขอเท็จจริงที่เกิดขึ้นวาลักษณะอยางไรเปนวิสามัญฆาตกรรมหรือไมเปนวิสามัญฆาตกรรม เปนกรณี ๆ ไป มิใชพิจารณาจากการตั้งสํานวนการสอบสวนของพนักงานสอบสวนแตอยางใด ซ่ึงเรื่องดังกลาวนี้ไดมีคําพิพากษาศาลฎีกาที่ ๓๑๐๐/๒๕๓๒ ซ่ึงวินิจฉัยวา การที่จะกลาวอางวาตนเปนเจาพนักงานฆาผูตายเพราะเหตุจากการปฏิบัติราชการตามหนาที่หรือผูตายตายอยูในระหวางการควบคุมของตนซึ่งเปนการปฏิบัติราชการตามหนาที่ ตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา มาตรา ๑๔๓ วรรคสามนั้น ตองไดกลาวอางขึ้นในชั้นที่ถูกกลาวหาวาเปนผูกระทําความผิด เพื่อพนักงานสอบสวนจะไดเสนอสํานวนการสอบสวนและความเห็นตอพนักงานอัยการตามมาตรา ๑๔๒ หรือตออธิบดีกรมอัยการ หรือผูรักษาราชการแทนตามมาตรา ๑๔๓ วรรคสาม ไดถูกตอง เมื่อมิไดมีการกลาวอางเชนวานั้น ในชั้นที่ถูกกลาวหาแลวการที่พนักงานสอบสวนดําเนินการสอบสวนเชิงคดีอาญาธรรมดารวมทั้งการที่พนักงานอัยการออกคําสั่งฟองจึงเปนการชอบดวยกฎหมายแลว

ในสํานวนการสอบสวนของพนักงานสอบสวนที่สงใหพนักงานอัยการนั้นถาสํานวนนั้นพนักงานอัยการพิจารณาแลวเห็นวา ความผิดที่พนักงานสอบสวนสอบสวนมานั้นเปนความผิดที่อาจเปรียบเทียบไดเมื ่อพนักงานอัยการเห็นสมควร พนักงานอัยการจะสั ่งใหพนักงานสอบสวนทําการเปรียบเทียบคดีนั ้นแทนการสงสํานวนการสอบสวนและผูตองหาฟองยังศาลก็ได ในกรณีเดียวกันหากพนักงานสอบสวนไดสงตัวผูตองหาพรอมกับสํานวนการสอบสวนแลวพนักงานอัยการเจาของสํานวนอาจสงสํานวนพรอมกับตัวผูตองหาคืนไปใหพนักงานสอบสวนเพื่อใหพนักงานสอบสวนทําการเปรียบเทียบตามบทบัญญัติของกฎหมายตอไป

ในการสั่งสํานวนการสอบสวนของพนักงานอัยการถาพนักงานอัยการเห็นวาสํานวนการสอบสวนของพนักงานสอบสวนที่สงมาใหนั้นพนักงานอัยการเห็นวาสมควรมีคําสั่งไมฟองคดีตอศาล อาจจะเปนเพราะขาดพยานหลักฐานหรือมูลความผิดไมปรากฏถึงตัวผูตองหาใหพนักงานอัยการออกคําสั่งไมฟองผูตองหาและสงสํานวนพรอมความเห็นคืนไปยังพนักงานสอบสวนในกรณีดังกลาวนี้หากเปนสาํนวนการสอบสวนที่อยูในกรุงเทพมหานครใหสงสํานวนการสอบสวนพรอมคําสั่งดังกลาวเสนอตออธิบดีกรมตํารวจ รองอธิบดีกรมตํารวจ หรือผูชวยอธิบดีกรมตํารวจพิจารณาวา เห็นชอบดวยกับความเห็นของพนักงานอัยการ

๓๒

หรือไม หากไมเห็นชอบดวยก็ใหสงความเห็นของอธิบดีกรมตํารวจ รองอธิบดีกรมตํารวจ หรือผูชวยอธิบดีกรมตํารวจ กลับคืนไปใหพนักงานอัยการเพื่อฟองผูตองหาตอศาลตอไป ในกรณีเชนนี้หากพนักงานอัยการเห็นชอบดวยกับความเห็นของอธิบดีกรมตํารวจ รองอธิบดีกรมตํารวจ หรือผูชวยอธิบดีกรมตํารวจ ก็ใหพนักงานอัยการเจาของสํานวนฟองผูตองหาตอศาลตอไปเชนเดียวกัน แตอยางไรก็ตามหากพนักงานอัยการไมเห็นชอบดวยกับความเห็นของอธิบดีกรมตํารวจ รองอธิบดีกรมตํารวจ หรือผูชวยอธิบดีกรมตํารวจ ก็ใหสงสํานวนไปใหอัยการสูงสุด ความเห็นของอัยการสูงสุดเปนที่ยุติ ในกรณีที่สํานวนการสอบสวนของพนักงานสอบสวนเกิดนอกเขตกรุงเทพมหานครความเห็นของพนักงานอัยการที่ส่ังสํานวนการสอบสวนควรส่ังไมฟองผูตองหาตอศาลใหสงสํานวนคําสั่งไมฟองผูตองหาตอผูวาราชการจังหวัดพิจารณาอีกครั้งหนึ่ง หากผูวาราชการจังหวัดเห็นชอบวาไมควรฟองผูตองหาตอศาล คดีดังกลาวก็เปนอันยุติ แตถาผูวาราชการจังหวัดเห็นวาควรสั่งฟองผูตองหาตอศาลก็ใหสงสํานวนการสอบสวนไปยังพนักงานอัยการพิจารณา หากพนักงานอัยการเห็นวาควรสั่งฟองตามความเห็นของผูวาราชการจังหวัดก็ใหฟองคดีนั้นตอศาลตอไป แตถาไมเห็นชอบดวยตามความเห็นของผูวาราชการจังหวัดก็ใหเสนอสํานวนการสอบสวนดังกลาวตออัยการสูงสุดพิจารณา ความเห็นของอัยการสูงสุดเปนประการใดก็ใหเปนที่ยุติตามนั้น การจัดการของกลางในคดคีวามผิดวาดวยการปาไม กรณีพนักงานอัยการมีคําสั่งเด็ดขาดไมฟองคดี คําสั่งเด็ดขาดไมฟองคดีของพนักงานอัยการตามพระราชบัญญัติปาไม พุทธศักราช ๒๔๘๔ มาตรา ๖๔ ทวิ วรรคแรก หมายถึง คําสั่งเด็ดขาดไมฟองผูตองหาหรือไมฟองในฐานความผิดที่กลาวหา การแจงใหพนักงานสอบสวนจัดการตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญามาตรา ๘๕ วรรคทาย เปนการแจงพนักงานสอบสวนหรือเจาหนาที่พึงปฏิบัติตอของกลางในคดีเทานั้น มิใชเปนการสั่งเด็ดขาดไมฟองในฐานความผิดที่กลาวหา ซ่ึงกรมปาไมไดเรียนใหผูวาราชการจังหวัดทุกจังหวัดทราบและสั่งเจาหนาที่ถือปฏิบัติตามหนังสือกรมปาไม ที่ กษ ๐๗๐๗/๒๓๒๗๖ ลงวันที่ ๓๐ สิงหาคม ๒๕๒๘ ในคดีการกระทําความผิดตามกฎหมายเกี่ยวกับการปาไมที่ผูตองหาหลบหนี แตพนักงานอัยการสั่งฟองและออกหมายจับก็ดี หรือคดีที่พนักงานอัยการสั่งฟองแตไมขอริบของกลางก็ดี หรือคดีที่พนักงานอัยการสั่งงดการสอบสวนก็ดี มิใชเปนกรณีที่พนักงานอัยการสั่งเด็ดขาดไมฟองคดี และไมมีผลใหคดีถึงที่สุดทั้งสิ้น ทั้งนี้ตามหนังสือสํานักงานอัยการสูงสุด ดวนมาก ที่ อส ๐๐๐๒/๑๒๔๒๕ ลงวันที่ ๒๗ ธันวาคม ๒๕๓๔ ซ่ึงกรมปาไมไดสงสําเนาหนังสือสํานักงานอัยการสูงสุดดังกลาว ใหผูวาราชการจังหวัดทุกจังหวัด ปาไมเขตทุกเขต และหนวยงานที่เกี่ยวของ เพื่อทราบและถือเปนแนวทางปฏิบัติ ตามหนังสือกรมปาไม ที่ กษ ๐๗๐๕.๐๓/ว.๗๘๑๑ ว.๗๘๑๒ และ ว.๗๘๑๓ ลงวันที่ ๑๘ มีนาคม ๒๕๓๗ ตามลําดับในกรุงเทพมหานคร เมื่อพนักงานอัยการมีคําสั่งไมฟองคดี และคําสั่งนั้นไมใชของอัยการสูงสุด ตองสงสํานวนการสอบสวนพรอมกับคําสั่งไปเสนออธิบดีกรมตํารวจ รองอธิบดีกรมตํารวจหรือผูชวย

๓๓

อธิบดีกรมตํารวจ ถาอธิบดีฯ รองอธิบดีฯ หรือผูชวยอธิบดีฯ แยงคําสั่งของพนักงานอัยการ ใหสงสํานวนพรอมกับความเห็นที่แยงกันไปยังอัยการสูงสุดเพื่อช้ีขาด ในจังหวัดอื่น (นอกจากกรุงเทพมหานคร) เมื่อพนักงานอัยการมีคําสั่งไมฟองคดีและคําสั่งนั้นไมใชของอัยการสูงสุด ตองสงสํานวนการสอบสวนพรอมกับคําสั่งไปเสนอผูวาราชการจังหวัด ถาผูวาราชการจังหวัดแยงคําสั่งของพนักงานอัยการ ใหสงสํานวนพรอมกับความเห็นที่แยงกันไปยังอัยการสูงสุดเพื่อช้ีขาด ซ่ึงหากอัยการสูงสุดชี้ขาดใหฟองคดี พนักงานอัยการตองดําเนินการฟองคดีตามที่อัยการสูงสุดไดช้ีขาดใหฟองคดี ทั้งนี้ตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญามาตรา ๑๔๕ กรณีไมของกลางในคดีความผิด พระราชบัญญัติปาไม พุทธศักราช ๒๔๘๔ ที่พนักงานอัยการสั่งไมฟอง และมิไดส่ังการเกี่ยวกับของกลาง หรือในกรณีที่พนักงานอัยการใหจัดการกับของกลางตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา มาตรา ๘๕ วรรคทาย ถาภายใน ๑ ป นับแตวันยึดเจาของ มิไดมารองขอไมของกลางคืน ถือวาไมของกลางนั้นตกเปนของแผนดิน ตามมาตรา ๑๓๒๗ แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณิชย ทั้งนี้ ตามหนังสือกรมปาไม ที่ กส ๐๗๑๓/๑๘๐๖๐ ลงวันที่ ๑๖ ตุลาคม ๒๕๒๔ เรียนผูวาราชการจังหวัดสุราษฎรธานี และไดสงสําเนาหนังสือดังกลาวใหผูวาราชการจังหวัดทุกจังหวัด ทราบและสั่งเจาหนาที่ถือปฏิบัติ ตามหนังสือกรมปาไม ที่ กส ๐๗๑๓/๑๘๐๖๑ ลงวันที่ ๑๖ ตุลาคม ๒๕๒๔ และแจงปาไมเขตทุกเขตและหนวยงานที่เกี่ยวของ ทราบและสั่งเจาหนาที่ถือปฏิบัติ ตามหนังสือกรมปาไม ที่ กส ๐๗๑๓/๑๘๐๖๒ ลงวันที่ ๑๖ ตุลาคม ๒๕๒๔

กรณีคดีถึงท่ีสุด คดีถึงที่สุดนั้น อาจถึงที่สุดโดยคําพิพากษาของศาลชั้นตน หรือศาลอุทธรณหรือศาลฎีกา เนื่องจากคูความไมไดอุทธรณ – ฎีกา ซ่ึงจะตองพิจารณาวาคําพิพากษาถึงที่สุดเมื่อใด คําพิพากษาใดซึ่งตามกฎหมายจะอุทธรณหรือฎีกาหรือมีคําขอใหพิจารณาใหมไมไดใหถือวาเปนที่สุดตั้งแตวันที่ไดอานเปนตนไป ทั้งนี้ ตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญามาตรา ๑๕ ประกอบประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพงมาตรา ๑๔๗ วรรคแรก คําพิพากษาใดซึ่งอาจอุทธรณ ฎีกา หรือมีคําขอใหพิจารณาใหมได ถามิไดอุทธรณ ฎีกาหรือรองขอใหพิจารณาใหมภายในเวลาที่กําหนดไว ใหถือวาเปนที่สุดตั้งแตระยะเวลาเชนวานั้นไดส้ินสุดลง ทั้งนี้ตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญามาตรา ๑๙๘, มาตรา ๒๑๖ และมาตรา ๑๕ ประกอบประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพงมาตรา ๑๔๗ วรรคสอง ประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพงมาตรา ๑๔๗ บัญญัติไววา “คําพิพากษาหรือคําสัง่ใด ซ่ึงตามกฎหมายจะอุทธรณหรือฎีกาหรือมีคําขอใหพิจารณาใหมไมไดนั้น ใหถือวาเปนที่สุดตั้งแตวันที่ไดอานเปนตนไป คําพิพากษาหรือคําสั่งใด ซ่ึงอาจอุทธรณ ฎีกา หรือมีคําขอใหพิจารณาใหมไดนั้น ถามิไดอุทธรณ ฎีกา หรือรองขอใหพิจารณาใหมภายในเวลาที่กําหนดไว ใหถือวาเปนที่สุดตั้งแตระยะเวลาเชนวานั้นไดส้ินสุดลง ถาไดมีอุทธรณ ฎีกา หรือมีคําขอใหพิจารณาใหม และศาลอุทธรณ หรือศาลฎีกา หรือศาลชั้นตน

๓๔ ซ่ึงพิจารณาคดีเร่ืองนั้นใหม มีคําสั่งใหจําหนายคดีเสียจากสารบบความ ตามที่บัญญัติไวในมาตรา ๑๓๒ คําพิพากษาหรือคําสั่งเชนวานั้น ใหถือวาเปนที่สุดตั้งแตวันที่มีคําสั่งใหจําหนายคดีจากสารบบความ คูความฝายหนึ่งฝายใดอาจยื่นคําขอตอศาลชั้นตนซึ่งพิจารณาคดีนั้น ใหออกใบสําคัญแสดงวาคําพิพากษาหรือคําสั่งในคดีนั้นไดถึงที่สุดแลว” ประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญามาตรา ๑๕, ๑๙๓ ทวิ, ๑๙๓ ตรี, ๑๙๘, ๒๑๖, ๒๑๘, ๒๑๙, ๒๑๙ ทวิ, ๒๒๐ และ ๒๒๑ บัญญัติไววา มาตรา ๑๕ วิธีพิจารณาขอใดซ่ึงประมวลกฎหมายนี้มิไดบัญญัติไวโดยเฉพาะ ใหนําบทบัญญัติแหงประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความแพงมาใชบังคับเทาที่พอจะใชบังคับได มาตรา ๑๙๓ ทวิ หามมิใหอุทธรณคําพิพากษาศาลชั้นตนในปญหาขอเท็จจริงในคดี ซ่ึงอัตราโทษอยางสูงตามที่กฎหมายกําหนดไวใหจําคุกไมเกินสามปหรือปรับไมเกินหกหมื่นบาทหรือทั้งจําทั้งปรับ เวนแตกรณีตอไปนี้ใหจําเลยอุทธรณในปญหาขอเท็จจริงได (๑)จําเลยตองคําพิพากษาใหลงโทษจําคุกหรือใหลงโทษกักขังแทนโทษจําคุก (๒)จําเลยตองคําพิพากษาใหลงโทษจําคุก แตศาลรอการลงโทษไว (๓)ศาลพิพากษาวาจําเลยมีความผิด แตรอการกําหนดโทษไว หรือ (๔) จําเลยตองคําพิพากษาใหลงโทษปรับเกินกวาหนึ่งพันบาท มาตรา ๑๙๓ ตรี ในคดีซ่ึงตองหามอุทธรณตามมาตรา ๑๙๓ ทวิ ถาผูพิพากษาคนใดซึ่งพิจารณาหรือลงชื่อในคําพิพากษา หรือทําความเห็นแยงในศาลชั้นตนพิเคราะหเห็นวาขอความที่ตัดสินนั้นเปนปญหาสําคัญอันควรสูศาลอุทธรณและอนุญาตใหอุทธรณ หรืออธิบดีกรมอัยการหรือพนักงานอัยการ ซ่ึงอธิบดีกรมอัยการไดมอบหมาย ลงลายมือช่ือรับรองในอุทธรณวามีเหตุอันควรที่ศาลอุทธรณจะไดวินิจฉัย ก็ใหรับอุทธรณนั้นไวพิจารณาตอไป มาตรา ๑๙๘ การยื่นอุทธรณ ใหยื่นตอศาลชั้นตนในกําหนดหนึ่งเดือนนับแตวันอาน หรือถือวาไดอานคําพิพากษาหรือคําสั่งใหคูความฝายที่อุทธรณฟง ใหเปนหนาที่ศาลชั้นตนตรวจอุทธรณวาควรจะรับสงขึ้นไปยังศาลอุทธรณหรือไม ตามบทบัญญัติแหงประมวลกฎหมายนี้ ถาเห็นวาไมควรรับใหจดเหตุผลไวในคําสั่งของศาลนั้นโดยชัดเจน มาตรา ๒๑๖ ภายใตบังคับแหงมาตรา ๒๑๗ ถึง ๒๒๑ คูความมีอํานาจฎีกาคัดคานคําพิพากษาหรือคําสั่งศาลอุทธรณภายในหนึ่งเดือนนับแตวันอาน หรือถือวาไดอานคําพิพากษาหรือคําสั่งนั้นใหคูความฝายที่ฎีกาฟง ฎีกานั้น ใหยื่นตอศาลชั้นตน และใหนําบทบัญญัติแหงมาตรา ๒๐๐ และ ๒๐๑ มาบังคับโดยอนุโลม มาตรา ๒๑๘ ในคดีที่ศาลอุทธรณพิพากษายืนตามศาลลางหรือเพียงแตแกไขเล็กนอย และใหลงโทษจําคุกจําเลยไมเกินหาปหรือปรับหรือทั้งจําทั้งปรับ แตโทษจําคุกไมเกินหาป หามมิใหคูความฎีกาในปญหาขอเท็จจริง

๓๕

ในคดีที่ศาลอุทธรณพิพากษายืนตามศาลลางหรือเพียงแตแกไขเล็กนอย และใหลงโทษจําคุกจําเลยเกินหาป ไมวาจะมีโทษอยางอื่นดวยหรือไม หามมิใหโจทกฎีกาในปญหาขอเท็จจริง มาตรา ๒๑๙ ในคดีที่ศาลชั้นตนพิพากษาใหลงโทษจําคุกจําเลยไมเกินสองปหรือปรับไมเกินส่ีหมื่นบาท หรือทั้งจําทั้งปรับ ถาศาลอุทธรณยังคงลงโทษจําเลยไมเกินกําหนดที่วามานี้ หามมิใหคูความฎีกาในปญหาขอเท็จจริง แตขอหามนี้มิใหใชแกจําเลยในกรณีที่ศาลอุทธรณพิพากษาแกไขมากและเพิ่มเติมโทษจําเลย มาตรา ๒๑๙ ทวิ หามมิใหคูความฎีกาคัดคานคําพิพากษาหรือคําสั่งในขอเท็จจริงในปญหาเรื่องวิธีการเพื่อความปลอดภัยแตอยางเดียว แมคดีนั้นจะไมตองหามฎีกาก็ตาม ในการนับกําหนดโทษจําคุกตามความใน มาตรา ๒๑๘ และ ๒๑๙ นั้น หามมิใหคํานวณกําหนดเวลาที่ศาลมีคําพิพากษาหรือคําสั่งเกี่ยวกับวิธีการเพื่อความปลอดภัยรวมเขาดวย มาตรา ๒๒๐ หามมิใหคูความฎีกาในคดีที่ศาลชั้นตนและศาลอุทธรณพิพากษายกฟองโจทก มาตรา ๒๒๑ ในคดีซ่ึงหามฎีกาไวโดย มาตรา ๒๑๘, ๒๑๙ และ ๒๒๐ แหงประมวลกฎหมายนี้ ถาผูพิพากษาคนใด ซ่ึงพิจารณาหรือลงชื่อในคําพิพากษาหรือทําความเห็นแยงในศาลชั้นตนหรือศาลอุทธรณพิเคราะหเห็นวาขอความที่ตัดสินนั้นเปนปญหาสําคัญอันควรสูศาลสูงสุดและอนุญาตใหฎีกา หรืออธิบดีกรมอัยการลงลายมือช่ือรับรองในฎีกาวามีเหตุอันควรที่ศาลสูงสุดจะไดวินิจฉัย ก็ใหรับฎีกานั้นไวพิจารณาตอไป เมื่อคดีถึงที่สุดแลว การคืนของกลางในกรณีนี้เปนการคืนของกลางเมื่อมีคําพิพากษาถึงที่สุดแลวไมวาของกลางดังกลาวจะเปนทรัพยสินที่ยึดไวตามมาตรา ๖๔ ทวิ แหงพระราชบัญญัติปาไมพุทธศักราช ๒๔๘๔ หรือไมก็ตาม เมื่อคําพิพากษาของศาลถึงที่สุดไมริบของกลางหรือใหคืนของกลาง เชนนี้หากคําพิพากษาดังกลาวระบุใหคืนของกลางแกผูใด พนักงานเจาหนาที่ก็จะตองคืนใหแกผูนั้นในทางกลับกนัหากคาํพิพากษามิไดระบุวาใหคืนของกลางแกผูใด เชน ระบุวาของกลางไมริบหรือมิไดกลาวถึงของกลางเลย พนักงานเจาหนาที่ก็จะตองคืนของกลางดังกลาวใหแกเจาของหรือผูมีสิทธิตามกฎหมาย ทั้งนี้เปนไปตามระเบียบกระทรวงเกษตรและสหกรณวาดวยการปฏิบัติเกี่ยวกับของกลางในความผิดเกี่ยวกับการปาไม พ.ศ. ๒๕๓๓ ขอ ๑๔ และประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญามาตรา ๘๕ วรรคทาย การจัดการของกลางเมื่อพนักงานอัยการสั่งเด็ดขาดไมฟอง คําสั่งเด็ดขาดไมฟองคดีของพนักงานอัยการตามพระราชบัญญัติปาไม พุทธศักราช ๒๔๘๔ มาตรา ๖๔ ทวิ วรรคแรก หมายถึง คําสั่งเด็ดขาดไมฟองผูตองหาหรือไมฟองในฐานความผิดที่กลาวหา การแจงใหพนักงานสอบสวนจัดการตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญามาตรา ๘๕ วรรคทาย เปนการแจงพนักงานสอบสวนหรือเจาหนาที่พึงปฏิบัติตอของกลางในคดีเทานั้น มิใชเปนการสั่งเด็ดขาดไมฟองในฐานความผิดที่กลาวหา ซ่ึงกรมปาไมไดเรียนใหผูวาราชการจังหวัดทุกจังหวัดทราบและสั่งเจาหนาที่ถือปฏิบัติตามหนังสือกรมปาไม ที่ กษ ๐๗๐๗/๒๓๒๗๖ ลงวันที่ ๓๐ สิงหาคม ๒๕๒๘ ในคดีการกระทําความผิดตามกฎหมายเกี่ยวกับการปาไมที่ผูตองหาหลบหนี แตพนักงานอัยการสั่งฟองและออกหมายจับก็ดี หรือคดีที่พนักงานอัยการสั่งฟองแตไมขอริบของกลางก็ดี หรือคดีที่

๓๖

พนักงานอัยการสั่งงดการสอบสวนก็ดี มิใชเปนกรณีที่พนักงานอัยการสั่งเด็ดขาดไมฟองคดี และไมมีผลใหคดีถึงที่สุดทั้งสิ้น ทั้งนี้ตามหนังสือสํานักงานอัยการสูงสุด ดวนมาก ที่ อส ๐๐๐๒/๑๒๔๒๕ ลงวันที่ ๒๗ ธันวาคม ๒๕๓๔ ซ่ึงกรมปาไมไดสงสําเนาหนังสือสํานักงานอัยการสูงสุดดังกลาว ใหผูวาราชการจังหวัดทุกจังหวัด ปาไมเขตทุกเขต และหนวยงานที่เกี่ยวของ เพื่อทราบและถือเปนแนวทางปฏิบัติ ตามหนังสือกรมปาไม ที่ กษ ๐๗๐๕.๐๓/ว.๗๘๑๑ ว.๗๘๑๒ และ ว.๗๘๑๓ ลงวันที่ ๑๘ มีนาคม ๒๕๓๗ ตามลําดับ

ในกรุงเทพมหานคร เมื่อพนักงานอัยการมีคําสั่งไมฟองคดี และคําสั่งนั้นไมใชของอัยการสูงสุด ตองสงสํานวนการสอบสวนพรอมกับคําสั่งไปเสนออธิบดีกรมตํารวจ รองอธิบดีกรมตํารวจหรือผูชวยอธิบดีกรมตํารวจ ถาอธิบดีฯ รองอธิบดีฯ หรือผูชวยอธิบดีฯ แยงคําสั่งของพนักงานอัยการ ใหสงสํานวนพรอมกับความเห็นที่แยงกันไปยังอัยการสูงสุดเพื่อช้ีขาด ในจังหวัดอื่น (นอกจากกรุงเทพมหานคร) เมื่อพนักงานอัยการมีคําสั่งไมฟองคดีและคําสั่งนั้นไมใชของอัยการสูงสุด ตองสงสํานวนการสอบสวนพรอมกับคําสั่งไปเสนอผูวาราชการจังหวัด ถาผูวาราชการจังหวัดแยงคําสั่งของพนักงานอัยการ ใหสงสํานวนพรอมกับความเห็นที่แยงกันไปยังอัยการสูงสุดเพื่อช้ีขาด ซ่ึงหากอัยการสูงสุดชี้ขาดใหฟองคดี พนักงานอัยการตองดําเนินการฟองคดีตามที่อัยการสูงสุดไดช้ีขาดใหฟองคดี ทั้งนี้ตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญามาตรา ๑๔๕

กรณีไมของกลางในคดีความผิด พระราชบัญญัติปาไม พุทธศักราช ๒๔๘๔ ที่พนักงานอัยการสั่งไมฟอง และมิไดส่ังการเกี่ยวกับของกลาง หรือในกรณีที่พนักงานอัยการใหจัดการกับของกลางตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา มาตรา ๘๕ วรรคทาย ถาภายใน ๑ ป นับแตวันยึดเจาของ มิไดมารองขอไมของกลางคืน ถือวาไมของกลางนั้นตกเปนของแผนดิน ตามมาตรา ๑๓๒๗ แหงประมวลกฎหมายแพงและพาณิชย ทั้งนี้ ตามหนังสือกรมปาไม ที่ กส ๐๗๑๓/๑๘๐๖๐ ลงวันที่ ๑๖ ตุลาคม ๒๕๒๔ เรียนผูวาราชการจังหวัดสุราษฎรธานี และไดสงสําเนาหนังสือดังกลาวใหผูวาราชการจังหวัดทุกจังหวัด ทราบและสั่งเจาหนาที่ถือปฏิบัติ ตามหนังสือกรมปาไม ที่ กส ๐๗๑๓/๑๘๐๖๑ ลงวันที่ ๑๖ ตุลาคม ๒๕๒๔ และแจงปาไมเขตทุกเขตและหนวยงานที่เกี่ยวของ ทราบและสั่งเจาหนาที่ถือปฏิบัติ ตามหนังสือกรมปาไม ที่ กส ๐๗๑๓/๑๘๐๖๒ ลงวันที่ ๑๖ ตุลาคม ๒๕๒๔

๓๗

บทท่ี ๓ ผลและการวิเคราะหผล

การศึกษาคนควาผลงานในเรื่องนี้ผูเขียนไดคนควาเกี่ยวกับหลักกฎหมายความรับผิดทาง

ละเมิดของเจาหนาที่ตามพระราชบัญญัติความรับผิดของเจาหนาที่ พ.ศ. ๒๕๓๙ ซ่ึงหลักกฎหมายดังกลาวไดเปลี่ยนแปลงไปจากบทบัญญัติวาดวย ละเมิดในประมวลกฎหมายแพงและพาณิชย โดยแยกความรับผิดทางละเมิดของเจาหนาที่ออกจากการกระทําละเมิดที่มิใชเปนการปฏิบัติหนาที่ ความเสียหายจากการกระทําละเมิดของเจาหนาที่ในการปฏิบัติหนาที่นั้น หนวยงานของรัฐจะรับภาระชดใชคาสินไหมทดแทนใหแกผูไดรับความเสียหายไปกอน สวนเจาหนาที่จะตองรับผิดชดใชคาสินไหมทดแทนตอหนวยงานของรัฐหรือไม เพียงใดนั้น โดยยึดหลักวาจะเรียกรองเอาผิดกับเจาหนาที่ไดเฉพาะกรณีความเสียหายไดเกิดขึ้นจากการกระทําโดยจงใจหรือประมาทเลินเลออยางรายแรงเทานั้น เมื่อไดศึกษาเรื่องนี้แลวพนักงานเจาหนาที่กรมอุทยานแหงชาติ สัตวปา และพันธุพืช จะมีความรูความเขาใจเกี่ยวกับขอบเขต หลักเกณฑ ระเบียบ ขอบังคับของทางราชการและขอกฎหมายเกี่ยวกับการแตงตั้งคณะกรรมการสอบสวนขอเท็จจริงความรับผิดทางละเมิดตามพระราชบัญญัติความรับผิดทางละเมิดของเจาหนาที่ พ.ศ. ๒๕๓๙ การบันทึกการจับกุมผูกระทําความผิดเกี่ยวกับกฎหมายวาดวยการปาไม การบันทึกการสงตัวผูตองหาตอพนักงานสอบสวน อํานาจหนาที่ของพนักงานสอบสวนตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญาซึ่งไดแกไขใหมเมื่อป พ.ศ. ๒๕๔๗ อํานาจของพนักงานอัยการในการสั่งสํานวนเกี่ยวกับคดีตามกฎหมายวาดวยการปาไม การจัดการของกลางตามกฎหมายวาดวยการปาไมในกรณีที่พนักงานอัยการมีความเห็นควรสั่งฟองผูตองหาตอศาล หรือการจัดการของกลางตามกฎหมายวาดวยการปาไมกรณีพนักงานอัยการสั่งไมฟองผูตองหาตอศาลหรือการจัดการของกลางในกรณีที่คดีถึงที่สุด อีกทั้งจะเปนประโยชนตอพนักงานเจาหนาที่กรมอุทยานแหงชาติ สัตวปา และพันธุพืช สามารถนําไปใชเพื่อปฏิบัติงานใหเกิดประสิทธิภาพมากยิ่งขึ้นได

๓๘

บทท่ี ๔ สรุปผล

การดําเนินการสอบสวนขอเท็จจริงความรับผิดทางละเมิด กรณีการนําทรัพยสินของกลางตาม

กฎหมายวาดวยการปาไมที่ฝากไวเคลื่อนยายออกจากบริเวณที่รับฝากและนําไปแสวงหาประโยชนโดยมิชอบ กรมอุทยานแหงชาติ สัตวปา และพันธุพืช ไดมีคําสั่งที่ ๑๐๑/๒๕๔๘ ลงวันที่ ๑๙ มกราคม พ.ศ. ๒๕๔๘ แตงตั้งคณะกรรมการสอบสวนขอเท็จจริงความรับผิดทางละเมิด โดยมีผูขอประเมิน (นายพุฒิพงษ อบสุวรรณ) เปนกรรมการและเลขานุการในคณะกรรมการสอบสวนดังกลาวมีหนาที่ในการรวบรวมขอเท็จจริง ระเบียบหลักเกณฑของทางราชการ หลักกฎหมาย แนวความคิดเห็นทางดานกฎหมายตามนัยคําพิพากษาศาลฎีกา และความเห็นของนักวิชาการดานกฎหมาย โดยศึกษาคนควาเกี่ยวกับการบันทึกการจับกุมอํานาจหนาที่ ในการจับกุมตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา อํานาจการสืบสวนสอบสวนของพนักงานสอบสวนความเห็นของพนักงานอัยการเกี่ยวกับการสั่งคดีอาญาตามประมวลกฎหมายวิธีพิจารณาความอาญา การรวบรวมพยานหลักฐานเอกสารเพื่อดําเนินคดีกับผูกระทําความผิดกฎหมายวาดวยการปาไม ตลอดจนศึกษาคนควาเกี่ยวกับหลักเกณฑ ขั้นตอนการสอบสวนของคณะกรรมการสอบสวนขอเท็จจริงความรับผิดทางละเมิดตามพระราชบัญญัติความรับผิดทางละเมิดของเจาหนาที่ พ.ศ. ๒๕๓๙ เปนขั้นเปนตอนตามลําดับเหตุการณ ที่เกิดขึ้น เมื่อพนักงานเจาหนาที่สังกัดกรมอุทยานแหงชาติ สัตวปา และพันธุพืช ที่ไดศึกษาเรื่องนี้แลวจะมีความรูเกิดความเชี่ยวชาญ สามารถนําไปใชในการปฏิบัติราชการใหเกิดประโยชนตอกรมอุทยานแหงชาติ สัตวปา และพันธุพืชสืบไป

๓๙

บรรณานุกรม

สุรศักดิ์ ลิขสิทธิ์วัฒนกุล. ๒๕๔๘. ประมวลกฎหมายวธีิพิจารณาความอาญา ฉบับอางอิง ตัวบท คําอธิบายยอและเอกสารอางอิงเรียงมาตรา. กรุงเทพมหานคร. บริษัท สํานักพิมพวิญูชน จํากัด.

พิชัย นิลทองคาํ. ๒๕๔๑. ประมวลกฎหมายแพงและพาณิชย บรรพ ๑ - ๖. กรุงเทพมหานคร. สํานักพิมพ เมอะแคนอเิคิลจัจ. พิชัย นิลทองคาํ. ๒๕๔๑. ประมวลกฎหมายอาญา. กรุงเทพมหานคร. สํานักพิมพเมอะแคนอิเคิลจจั.

สํานักงาน ก.พ. ๒๕๓๕. พระราชบัญญัติระเบียบขาราชการพลเรือน พ.ศ. ๒๕๓๕. กรุงเทพมหานคร. สหมิตรออฟเซท.

สํานักงานคณะกรรมการกฤษฎีกา. ๒๕๔๒. พระราชบญัญัติความรับผิดทางละเมิดของเจาหนาท่ี พ.ศ. ๒๕๓๙. กรุงเทพมหานคร. บริษัท ศรีเมืองการพิมพ จํากัด.

สํานักงานคณะกรรมการกฤษฎีกา. ๒๕๔๒. ระเบียบสํานักนายกรัฐมนตรีวาดวยหลักเกณฑการปฏิบตั ิ เก่ียวกับความรับผิดทางละเมิดของเจาหนาท่ี พ.ศ. ๒๕๓๙. กรุงเทพมหานคร. บริษัท ศรีเมืองการพิมพ จํากัด.

สํานักงานคณะกรรมการกฤษฎีกา. ๒๕๔๓. คูมือการใชกฎหมายวิธีปฏิบัติราชการทางปกครองและกฎหมาย ความรับผดิทางละเมิดของเจาหนาท่ี. กรุงเทพมหานคร. บริษัท ศรีเมืองการพิมพ จํากัด.

สํานักอบรมศึกษากฎหมายแหงเนติบณัฑิตยสภา. ม.ป.ป. รวมคําบรรยาย. กรุงเทพมหานคร.

๔๐

ภาคผนวก