รายงานการวิจัยฉบับสมบูรณ์...

59
รายงานการวิจัยฉบับสมบูรณ์ เรื่อง การศึกษาพืชอาหารของแมลงวันทองในเขต อุทยานแห่งชาติเขาคิชฌกูฏ จังหวัดจันทบุรี โดย ว่าที่เรือตรีวัชรวิทย์ รัศมี คณะเทคโนโลยีการเกษตร มหาวิทยาลัยราชภัฏรําไพพรรณี จังหวัดจันทบุรี นายชิษณุพงศ์ พรหมสัมฤทธิ อุทยานแห่งชาติเขาคิชฌกูฏ จังหวัดจันทบุรี นายธรรมนูญ เต็มไชย ศูนย์ศึกษาและวิจัยอุทยานแห่งชาติเพชรบุรี จังหวัดเพชรบุรี

Upload: others

Post on 18-Jan-2020

5 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: รายงานการวิจัยฉบับสมบูรณ์ เรื่องapp.dnp.go.th/opac/multimedia/research/916_55.pdf · รายงานการวิจัยฉบับสมบูรณ์

รายงานการวจยฉบบสมบรณ

เรอง

การศกษาพชอาหารของแมลงวนทองในเขต

อทยานแหงชาตเขาคชฌกฏ จงหวดจนทบร

โดย

วาทเรอตรวชรวทย รศม

คณะเทคโนโลยการเกษตร มหาวทยาลยราชภฏราไพพรรณ จงหวดจนทบร

นายชษณพงศ พรหมสมฤทธ

อทยานแหงชาตเขาคชฌกฏ จงหวดจนทบร

นายธรรมนญ เตมไชย

ศนยศกษาและวจยอทยานแหงชาตเพชรบร จงหวดเพชรบร

Page 2: รายงานการวิจัยฉบับสมบูรณ์ เรื่องapp.dnp.go.th/opac/multimedia/research/916_55.pdf · รายงานการวิจัยฉบับสมบูรณ์

A study on host plants of fruit flies in

Khao khitchakut National Park, Chanthaburi Province

By

Acting Sub Lt.Watcharawit Rassami

Rambhai Barni Rajabhat University, Chanthaburi

Mr.Chinuphong Promsamphan

Khao khitchakut National Park, Chanthaburi

Mr.Thammanoon Tamchai

National park research center region I, Phetchaburi

Page 3: รายงานการวิจัยฉบับสมบูรณ์ เรื่องapp.dnp.go.th/opac/multimedia/research/916_55.pdf · รายงานการวิจัยฉบับสมบูรณ์

i

บทคดยอ

แมลงวนทอง (Fruit flies) จดเปนแมลงทมความสาคญทางเศรษฐกจ สงผลเสยตอพชผลทาง

การเกษตรเปนจานวนมาก โดยแมลงวนทองม มากมายหลากหลายชนด พบทงชนดทมพชอาหารกวาง หรอ

บางชนดทมพชอาหารแคบ โดยขอมลพชอาหารของแมลงวนทองพบคอนขางนอย ดงนนเพอใหทราบพช

อาหารชนดอนๆของแมลงวนทองจงควรทาการสารวจเกบขอมลพชอาหารของแมลงวนทอง ในเขตอทยาน

แหงชาตเขาคชฌกฏ จงหวดจนทบร ซงเปนพนททมความสมบรณทางทรพยากรปาไม และบรเวณใกลเคยง

เปนพนทเพาะปลกของเกษตรกร ทาการสารวจพช/ดอก ในเขตอทยานแหงชาตเขาคชฌกฏ จงหวดจนทบร

1-2 ครงตอเดอน โดยนาพชมายงหองปฏบตการเพอศกษาและจาแนกชนดของพช และทาการเลยงแมลงวน

ทองใหออกมาเปนตวเตมวย และนามาจดจาแนกชนดของแมลงวนทอง จากการเกบตวอยางพชทงหมด 112

ตวอยางพบวาเปนพชอาหา รของแมลงวนทองจานวน 24 ชนดใน 16 วงศพช คอพชวงศตางๆดงน คอวงศ

Annacardiceae, Annonaceae, Cactaceae, Caricaceae, Combertaceae, Cucurbitaceae, Euphobiaceae,

Guttiferae, Leguminosae, Palmae, Meliaceae, Moraceae, Musaceae, Myrtaceae, Myristicaceae และ

Solanaceae โดยพบแมลงวนทอง 9 ชนด คอ Bactrocera correcta, B. cucurbitae, B. diversa, B. dorsalis, B.

kanchanaburi, B. latifrons, B. propingua, B. pyrifoliae และ B. tau

คาสาคญ แมลงวนทอง พชอาศย

Page 4: รายงานการวิจัยฉบับสมบูรณ์ เรื่องapp.dnp.go.th/opac/multimedia/research/916_55.pdf · รายงานการวิจัยฉบับสมบูรณ์

ii

กตตกรรมประกาศ

คณะผวจยขอกราบขอบพระคณ รศ .แส น ตกวฒนานนท สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลา

เจาคณทหารลาดกระบงทถายทอดความรทางวชาการของแมลงวนทองในประเทศไทย

ขอเคารพดวงวญญาณของคณสมพงษ สงขทอง อดตหวหนาอทยานแหงชาตเขาคชฌกฏทเคย

อานวยความสะดวกในการตดตอประสานงาน

ขอขอบพระคณส ถาบนวจยและพฒนา มหาวทยาลยราชภฏราไพพรรณทไดใหการสนบสนนใน

การทางานวจยในครงน

ขอขอบพระคณทกทานทใหความชวยเหลอในดานตางๆจนงานวจยสาเรจลลวงได

คณะผวจย

Page 5: รายงานการวิจัยฉบับสมบูรณ์ เรื่องapp.dnp.go.th/opac/multimedia/research/916_55.pdf · รายงานการวิจัยฉบับสมบูรณ์

iii

สารบญ

หนา

บทคดยอ………………………………………………………………………………………………….…..i

กตตกรรมประกาศ…………………………………..……………………………………………...….…....ii

สารบญ………………………………………………………………………………………………….….iii

สารบญภาพ…………………………………………………………………………………………………iv

สารบญตาราง……………………………………………………………………………….……………….v

บทท 1 บทนา……………………………………………..………………………………………….…….1

ขอบเขตการวจย ……………………………………………………………………………………1

วตถประสงค ………………………………………..……………………………………………...2

บทท 2 ตรวจเอกสาร ………………………………………………………………………………………..3

แมลงวนทอง ……………………………..………………………………….……………..……...3

พชอาหารของแมลงวนทอง…………………………………………………..……………..…..…5

บทท 3 อปกรณและวธการวจย …………………………………………………….………….…….………7

3.1 วธการดาเนนการวจย และสถานททาการการทดลอง/เกบขอมล….………….………….…….7

3.1.1 การสารวจเกบตวอยางแมลงวนทอง ………………………………..…..……….……..7

3.1.2 การศกษาทางดานสณฐานวทยา …………………………………….....……….………8

3.1.3 การศกษาชนดของพชอาหารแมลงวนทอง…………………………………………..…9

บทท 4 ผลการวจย……………………………………………………………………….…..……….…….11

4.1 พชอาหารของแมลงวนทองทสารวจพบ…………………………………..…………….…….11

4.2 แมลงวนทองทสารวจพบ…………………………………………………………….………..15

บทท 5 สรปและวจารณผลการวจย……………………………………………………………..………….43

เอกสารอางอง………………………………………………………………………………………………50

Page 6: รายงานการวิจัยฉบับสมบูรณ์ เรื่องapp.dnp.go.th/opac/multimedia/research/916_55.pdf · รายงานการวิจัยฉบับสมบูรณ์

iv

สารบญภาพ

ภาพท หนา

4.1 ตวเตมวยเพศผแมลงวนทอง Bactrocera (B.) dorsalis………………………………………………..17

4.2 ตวเตมวยเพศเมยแมลงวนทอง Bactrocera (B.) dorsalis……………………………………………...17

4.3 ตวเตมวยเพศผแมลงวนทอง Bactrocera (B.) kanchanaburi ………………………………………..20

4.4 ตวเตมวยเพศเมยแมลงวนทอง Bactrocera (B.) kanchanaburi ………………….…………………..20

4.5 ตวเตมวยเพศผแมลงวนทอง Bactrocera (B.) propinqua……………………………………………..23

4.6 ตวเตมวยเพศเมยแมลงวนทอง Bactrocera (B.) propinqua…………………..………………..……..23

4.7 ตวเตมวยเพศผแมลงวนทอง Bactrocera (B.) pyrifoliae………………………………..…………….26

4.8 ตวเตมวยเพศเมยแมลงวนทอง Bactrocera (B.) pyrifoliae…………………………..…………….….26

4.9 ตวเตมวยเพศผแมลงวนทอง Bactrocera (B.) correcta………………………………………….……29

4.10 ตวเตมวยเพศเมยแมลงวนทอง Bactrocera (B.) correcta……………………………..…….…….….29

4.11 ตวเตมวยเพศผแมลงวนทอง Bactrocera latifrons……………………………………………………32

4.12 ตวเตมวยเพศเมยแมลงวนทอง Bactrocera latifrons……………………………….…………………32

4.13 ตวเตมวยเพศผแมลงวนทอง B. (H.) diversa …………………………………….………………….34

4.14 ตวเตมวยเพศเมยแมลงวนทอง B. (H.) diversa ……………….………………….………….………34

4.15 ตวเตมวยเพศผแมลงวนทอง B. (Z.) cucurbitae………………………………………….…………..37

4.16 ตวเตมวยเพศเมยแมลงวนทอง B. (Z.) cucurbitae……………………………………..…….……….37

4.17 ตวเตมวยเพศผแมลงวนทอง Bactrocera (Z.) tau …………………………………….…………….40

4.18 ตวเตมวยเพศเมยแมลงวนทอง Bactrocera (Z.) tau ……………………………….………….……40

Page 7: รายงานการวิจัยฉบับสมบูรณ์ เรื่องapp.dnp.go.th/opac/multimedia/research/916_55.pdf · รายงานการวิจัยฉบับสมบูรณ์

v

สารบญตาราง

ตารางท หนา

4.1 ชนดของแมลงวนทอง และพชอาศยทสารวจพบ……………………………. …………………….…13

Page 8: รายงานการวิจัยฉบับสมบูรณ์ เรื่องapp.dnp.go.th/opac/multimedia/research/916_55.pdf · รายงานการวิจัยฉบับสมบูรณ์

1

บทท 1

บทนา

แมลงวนทอง ทพบทวโลกมประมาณ 4,400 ชนด และม 200 ชนดทจดเปนแมลงศตรพช จดเปน

แมลงทมความสาคญทางเศรษฐกจ (Carroll et al. 2006) เพราะมหลายชนดเปนแมลงศตรไมผลทสาคญทาง

การเกษตร จงมความสาคญทางเศรษฐกจมาก โดยพบวาแมลงวนทองบ างชนดสามารถทาใหเกดผลเสยหาย

ทางเศรษฐกจหลายพนลานดอลลาร (ฉนทน. 2530, Norrbom. 2004; Heaven. 2006) แมลงวนทองเขา

ทาลายผลผลตทางการเกษตรทงไมผล ผก และพชดอก (Potter. 1994, White and Elson-Harris. 1992) พช

อาหารทแมลงวนทองเขาทาลายมหลายชนดท งผลของไมปาเชน มะกอกปา มะกก มะแฟน มะมวงปา

มะปรงปา มะหาด ขนนปาน ชะมวง และผลของเมอยเปนตน ผลของพชทปลกเปนการคาไดแก ชมพ ชมพ

มาเหมยว มะยงชด มะมวง ฝรง นอยหนา มะละกอ ละมด พทรา มงคด ลองกอง ลางสาด สะตอ กระทอน

สม และมะนาว เปนตน (กมปนาท . 2542) แมลงวนทองทมความสาคญทางการเกษตรไดแก Bactrocera

dorsalis, B. corecta, B. carambolae, B. pyrifoliae, B. cucurbitae, B. tau, B. diversa และB. latifrons เปนตน

(แสน. 2529) ผลเสยทแมลงวนทองเขาทาลายพชผลทางการเกษตรสงผลใหคณภาพ และปรมาณของ

ผลผลตลดลง จงทาใหเกษตรกรตองใชตนทนสงขนมาเพอปองกนกาจดแมลงวนทองในการปองกนกาจด

แมลงวนทองทใชในชวงกอน-หลงการเกบเกยว อกทงยงพบปญหาการตกคางของสารเคมของสารเคมกาจด

แมลงศตร และยงพบ ปญหาการกกกนพช และใชเปนเครองม อกดกนทางการคาเชนประเทศญปน

สหรฐอเมรกา ออสเตรเลย และนวซแลนดทกาหนดใหผลไมทนาเขาตองผานขบวนการกาจดแมลงวนทอง

ดวยวธตางๆเชน อบไอนารอน รมยา เปนตน (มนตร. 2544; วภาดา. ม.ป.ป.) อกทงยงพบสถานการณสงออก

ผลไมของประเทศไทยไปประเทศญป นยงมหลายขอจากดดวยกน โดยผลไมไทยหลายๆชนดไดถกหาม

นาเขา เนองมาจากปญหาของแมลงวนทอง จงควรมการศกษาดานแมลงวนทอง และการขอยกเลกการหาม

นาเขาผลไมของประเทศไทยทมศกยภาพในการผลต (สานกงานทปรกษาการเกษตรตางประเทศ . 2549;

ฉนทน. 2530) ดงนนการศกษาพชอาหารของแมลงวนทองจงมความสาคญอยางยงเพอทจะใหทราบชนด

ของพชอาหาร และชนดของแมลงวนทองเขาทาลาย โดยเฉพาะชนดอาหารของแมลงวนทองชนดอนๆท

นอกเหนอจากพชอาหารทอยในแปลงเพาะปลก ทเปนทอยอาศยพกพงชวคราว (reservoir) โดยเฉพาะ

อทยานแหงชาตเขาคชฌกฏ จงหวดจนทบร มความสมบรณทางทรพยากรปาไมมากและมพนทเพาะปลก

ใกลเคยง จงเหมาะสมในการศกษาครงน

ขอบเขตการวจย

ศกษาพชอาหารของแมลงวนทองในเขตอทยานแหงชาตเขาคชฌกฏ จ.จนทบร

Page 9: รายงานการวิจัยฉบับสมบูรณ์ เรื่องapp.dnp.go.th/opac/multimedia/research/916_55.pdf · รายงานการวิจัยฉบับสมบูรณ์

2

วตถประสงค

1 เพอศกษาชนดพชอาหารของแมลงวนทองในเขตอทยานแหงชาตเขาคชฌกฏ จ.จนทบร

2 เพอศกษาชนดและปรมาณและความสาคญของแมลงวนทองในสกล Bactrocera ในเขตอทยาน

แหงชาตเขาคชฌกฏ

Page 10: รายงานการวิจัยฉบับสมบูรณ์ เรื่องapp.dnp.go.th/opac/multimedia/research/916_55.pdf · รายงานการวิจัยฉบับสมบูรณ์

3

บทท 2

การตรวจเอกสาร

แมลงวนทอง

แมลงวนทอง หรอแมลงวนผลไม มชอสามญวา Fruit fly จดอยอาณาจก รสตว ไฟลมอารโทรโปดา

เชนเดยวกบ เหบ ไร แมงมม กง ป กงกอ เปนตน ชนอนเซคตา อนดบดพเทอรา วงศทพฟทด ซง วงศน

ประกอบดวย 6 วงศยอย 27 tribes ในวงศยอย Dacinace มสกลทสาคญคอ Bactrocera และDacus (White

and Elson-Harris. 1992) ในจนส Bactrocera จะประกอบดวย 30 จนสยอยดงน Afrodacus, Aglaodacus,

Apodacus, Asiadacus, Austrodacus, Bactrocera, Bulladacus, Daculus, Diplodacus, Gymnodacus,

Hemigymnodacus, Heminotodacus, Hemiparatridacus, Hemisurstylus, Hemizeugodacus, Javadaucs,

Melanodacus, Nesodacus, Niuginidacus, Notodacus, Papuodacus, Paradacus, Paratridacus,

Parazeugodacus, Queenslandacus, Semicallantra, Sinodacus, Tetradacus, Trypetidacus และZeugodacus

(Norrbom. 2000; Parker. 2005) แมลงวนทองทสาคญของสกลนไดแก Bactrocera dorsalis, B. corecta,

B. carambolae, B. pyrifoliae, B. cucurbitae, B. tau, B. diversa, B. umbrosa, B. zonata, B. papaya, B.

tuberculata และB. latifrons เปนตน (แสน. 2529; มนตร. 2544)

Bandara et al (1997) ทาการศกษาแมลงวนทองในประเทศศรลงกาพบจาก พช 45 ชนดใน 22 วงศ

พช พบแมลงวนทอง 16 ไดแก B. (B.) correcta, B. (B.) dorsalis, B. (B.) kandiensis, B. (B.) latifrons, B.

(B.) zonata, B. (B.) sp. near nigrotibialis, B. (B.) sp., B. (Hemigymnodacus) diversa, B. (Javadacus)

trilineata, B. (Paratridacus) garciniae, B. (Zeugodacus) cucurbitae, B. (Z.) gavisa, B. (Z.) sp. near tau,

Dacuc (Callantra) discoplzorus, D. (Didacus) ciliatus และD. (D.) keiseri

การศกษาชนดแมลงวนทองในประเทศไทยรายงานพบแมลงวนทองในประเทศไทย 87 ชนด ใน 2

วงศยอย ใน 9 สกลสวนใหญจดอยในสกล Bactrocera (วสทธ และคณะ. 2441) แมลงวนทองปรมาณมากท

มความคลายกนทางสณฐานวทยาจดอยกลมชนดซบซอน (species complex) เชนในกลม Bactrocera

dorsalis complex หรอ Bactrocera tau complex Drew and Hancock (1994)รายงานพบแมลงวนทองในกลม

B. dorsalis complex ในเอเชย (อนเดย ศรลงกา พมา จน ไตหวน ไทย ลาว เวยตนาม กมพชา ฟลปปนส

มาเลเซย สงคโปร และอนโดนเซย ) พบสมาชกในกลม 52 ชนด Clarke et al (2005) รายงานพบแมลงวน

ทองในกลมนพบ 75 ชนดใน South-east Asia ซงไดแก B. abdolonginqua, B. aemula, B. affinidorsalis, B.

arecae, B. atrifemur, B. bimaculata, B. cacuminata, B. carmbolae, B. caryeae, B. ceylanica, B. cibodasae,

Page 11: รายงานการวิจัยฉบับสมบูรณ์ เรื่องapp.dnp.go.th/opac/multimedia/research/916_55.pdf · รายงานการวิจัยฉบับสมบูรณ์

4

B. cognate, B. collita, B. consectorata, B. dapsiles, B. diallagma, B. dorsalis, B. dorsaloides, B.

endiandrae, B. fernandoi, B. floresiae, B. fuliginus, B. fulvifemur, B. fuscitibia, B. gombokensis, B.

hantanae, B. holtmanni, B. inconstans, B. decora, B. indonesiae, B. infulata, B. involuta, B. irvingiae, B.

kanchanaburi, B. kandiensis, B. kinnbalu, B. lateitaenia, B. laticosta, B. lombokensis, B. makilingensis, B.

malaysiensis, B. melastomatos, B. merapiensis, B. mimulus, B. minuscule, B. muiri, B. neocognata, B.

neopropingua, B. nigrescens, B. occipitalis, B. opiliae, B. osbeckiae, B. papaya, B. paraverbascifoliae, B.

pedistris, B. penecognatan, B. philippinensis, B. profunda, B. propinqua, B. pyrifoliae, B. quasipropinque,

B. raiensis, B. selenophora, B. sembaliensis, B. sulawesiae, B. sumbawaensis, B. syzygii, B. thailandica,

B. trivialis, B. unimacula, B. usitata, B. verbascifoliae, B. vishnu, B. vulgasis, B. amarambalensis และ B.

neoarecae Drew and Hancock (1994) รายงานพบแมลงวนทองในประเทศไทย ในกลม B. dorsalis

complex 14 ชนดคอB. arecae, B. carambotae, B. irvingiae, B. kanchanaburi, B. melastomatos, B.

osbeckiae, B. papaya, B. propinqua, B. pyrifoliae, B. raiensis, B. thailandica, B. unimacula, และB.

verbascifoliae วสทธ และคณะ (2441) รายงานพบแมลงวนทองกลมBactrocerad dorsalis complex จานวน

38 ชนดเปนชนดทตงชอวทยาศาสตรเรยบรอยแลว (known species) 10 ชนด คอB. arecea, B.carambolae,

B. dorsalis, B. irvingiae, B. kanchanaburi, B. melastomatos, B. propinqua, B. pyrifoliae, B. raiensis และB.

verbascifoliae (เทยบกบของ Drew and Hancock. 1994) และชนดทพบใหม (new species) จานวน 28 ชนด

คอ B. anthocepha (E), B. bifidaculeus (Q), B. caramboloides (R), B. chongmekensis, B. chumphonensis

(S), B. drypetes (T), B. heliciopsis (l), B. hinphanensis (U), B. hinphigensis (V), B. mangiferae, B. nauclea

(P), B. nigroceromata, B. nonkoensis, B. nongmaenaensis, B. operculata (J), B. osbeckiae, B. payena (K),

B. near papayeae (O), B. phanensis (M), B. salaciae (W), B. thaiensis (N), B. tonbaoensis (X), B.

tonrianensis (L), B. undulate, B. walsurae (Y), B. yaikhamensis, B. near thailandica และBactrocera sp.

RN(M/2) 669(Z)

การสารวจแมลงวนทองในประเทศทพบรายงานไดแก ฉนทน (2530) รายงานพบแมลงวนทองใน

ภาคเหนอของประเทศไทย 7 ชนดคอ Dacus correctus, D. dorsalis, D. nigrotibialis, D. zonatus, D

cucurbitae, D. scutellaris และD. tau ไชยวฒน (2545) ทาการสารวจแมลงวนทองในจงหวดเชยงใหม จาก

77 ตาบล ใน 23 อาเภอ และ 1 กงอาเภอ พบแมลงวนทอง 9 ชนดคอ B. dorsalis, B. correcta, B. tau, B.

cucurbitae, B. aethriobasis, B. diversa, B. latifrons, B. zonata และB. apicalis โดยสารวจจากพช 41 ชนด

ไมพบวาเปนพชอาหารของหนอนแมลงวนทอง 9 ชนด มนตร (2544) รายงานชนดแมลงวนทองทสาคญใน

Page 12: รายงานการวิจัยฉบับสมบูรณ์ เรื่องapp.dnp.go.th/opac/multimedia/research/916_55.pdf · รายงานการวิจัยฉบับสมบูรณ์

5

ประเทศไทยมอย 10 ชนดคอ B. dorsalis, B. correcta, B.curcubitae, B. tau, B. umbrosa, B. litifrons, B.

zonata, B. carambolae, B. papaya และ B. papaya

พชอาหารของแมลงวนทอง

แมลงวนทองมทงชนดทมพชอาหารกวาง และพชอาหารแคบ แมลงวนทองทมพชอาหารกวางไดแก B.

dorsalis มพชอาหารคอนขางกวาง หรอ B. kanchanaburi ทมพชอาหารแคบ โดย รายงานพบพชอาหาร

แมลงวนทองชนดตางๆมหลายรายงานดงน

พ.ศ. 2536 พบรายงานของ ฉนทน (2536) รายงานพบแมลงวนทองทบนพชตระกลแตงหลายชนด

เชน บวบหอม พบB. tau, B. diversa ดอกตาลงพบ B. diversa ดอกแตงกวาพบ B. sicweaa ดอกฟกทองพบ

B. cucurbitae ดอกบะไหพบ B. cilifer

พ.ศ. 2537 มการรายงานของ ฉนทน (2537) ไดรายงานพบแมลงวนทอง 3 ชนดคอB. dorsalis, B.

latifrons และB. verbascifoliae มพชอาหารในวงศ Solanaceae โดยแมลงวนทอง B. dorsalis พบพชอาหาร

เชนพรกหนม Capsicum annum แมลงวนทองB. latifrons พบพชอาหารเชนพรกชฟา C. annum มะเขอ

เปราะ Solanum molongena พรกนา S. nigrum พรกชฟา C. annuum พรกหนม C. annuum แมลงวนทอง B.

verbascifoliae พบพชอาหารคอ หมากแปง S. verbascifolium

พ.ศ. 2541 วสทธ และคณะ (2441) รายงานวาแมลงวนทอง B. kanchanaburi พบพชอาหารคอ

การเวกเทานน

พ.ศ. 2542 พบรายงานของกมปนาท (2542) รายงานพบพชอาหารของแมลงวนทองชนดน 125 ชนด

ใน 37 วงศพช เชนวงศ Anacardiaceae พบพชอาหาร 13 ชนด วงศ Annonaceae พบ 9 ชนด วงศ Guttiferae 9

ชนด วงศ Moraceae และ Myrtaceae อยางละ 8 ชนดเปนตน วฒชย (2542) รายงานพบพชอาหารของ

แมลงวนทอง B. cucurbitae และ B. tau โดย B. cucurbitae พบพชอาหาร 20 ชนดเปนพชปาพวกตระกลแตง

9 ชนดไดแกผลของขกาลาย (Bryonopis laciniosa) ตาลง (Coccinia grandis) กระดอม (Gymnopetalum

cochinchinense) บวบขม (Luffa cylindrical) ฟกขาว (Momordica cochinchinensis) ผกแมะ (M.

subangulata) ขกาขาว (Trichosanthes cordata) มะนอยปลา (T. cucumerina) และผลของขกาแดง (T.

tricuspidata) ผลของพชทปลกเปนการคา 11 ชนด ไดแกผลของฟกแฟง (Benincasa hispida) แตงโม

(Citrullus lanatus) แตงเทศและแตงแคนตาลป (Cucumis melo) แตงกวาและแตงราน (C. sativus) ผลและ

ดอกฟกทอง (Cucurbita moschata) นาเตา (Lagenaria vulgaris) บวบเหลยม (L. acutangula) บวบหอม (L.

cylindrical) มะระขนกและมะระจน (M. charnatia) บวบง (T. anguina) และถวฝกยาว (Vigna unguiculata)

Page 13: รายงานการวิจัยฉบับสมบูรณ์ เรื่องapp.dnp.go.th/opac/multimedia/research/916_55.pdf · รายงานการวิจัยฉบับสมบูรณ์

6

ผลของไมประดบ 1 ชนดในวงศ Myrtaceaeไดแกผลของมะยมฝรง (Eugenia uniflora) สวนพชอาหารของ

แมลงวนทอง B. tau พบผลของพชปา 12 ชนดไดแกผลของขกาลาย ตาลง กระดอม มนหม (Hodgsonia

macrocarpa) บวบขม (wide form) ฟกขาว ผกแมะ ขกาขาว มะนอยปลา ขกาแดง ขกาขาว 2 (Trichosanthes

sp.) และถวบง (Dysolobium pilosum) ผลของพชทปลกเปนการคา 13 ชนดไดแกผลของฟกแฟง แตงโม แตง

เทศ และแตงแคนตาลป แตงกวา ผลและดอกของฟกทอง ฟกทองเทศ (Cucurbita pepo) นาเตา มะระ บวบ

เหลยม บวบหอมบาน ฟกแมว (Sechium edule) บวบง และถวฝกยาว ผลของไมประดบ 1 ชนดในวงศ

Tiltaceae ไดแกผลของตะขบฝรง (Muntingia calabura) อกทงยงพบการเขาทาลายรวมกนของสองชนดน

พ.ศ. 2544 พบรายงานของ มนตร (2544) กลาววาพบพชอาหารของแมลงวนทอง B. dorsalis

มากกวา 122 ชนด

พ.ศ. 2550 พบรายงานของนลบล คนซอ (2550) พบวาขกาลาย (Bryonopsis laciniosa) เปนพช

อาหารของ Bactrocera modica, B. diversa, B. caudata, B. cucurbitae, B. rubella และ B. tau

พ.ศ.2553 Ferra (2010) ไดรายพชอาหารของแมลงวนทองชนดตางๆทพบในเอเซยดงน B. dorsalis,

B. papaya และ B. carambolae มพชอาหารกวางจากหลายวงศพ ชดวยกน B. cucurbitae สวนมากมพช

อาหารอยเปนพวกพชตระกลแตง และเขาทาลายพชไมเกน 11 วงศ B. latifrons สวนมากเขาทาลายพช

ตระกลมะเขอ หรอประมาณ 9 วงศพช B. minax มพชอาหารตระกลสม B. occipitalis เขาทาลายมะมวง ฝรง

และมะนาว B. philippinensis เขาทาลายมะมวง มะละกอ และขนน B. tau สวนมากทาลายพชตระกลแตง

โดยไมเกน 9 วงศ B. umbrosa มพชอาหารจนส Artocarpus และ B. zonata เขาทาลายพชวงศ Rosaceae

Page 14: รายงานการวิจัยฉบับสมบูรณ์ เรื่องapp.dnp.go.th/opac/multimedia/research/916_55.pdf · รายงานการวิจัยฉบับสมบูรณ์

7

บทท 3

อปกรณและวธการวจย

3.1 วธการดาเนนการวจย และสถานททาการทดลอง/เกบขอมล

3. 1.1 การสารวจเกบตวอยางแมลงวนทอง

ก. สถานทเกบตวอยาง

การศกษาความหลากหลายของแมลงวนทองในสกลแบคโทรเซอรา โดยใชสถานทอทยาน

แหงชาตอทยานแหงชาตเขาคชฌกฏ จ.จนทบร เปนสถานทเกบตวอยาง อทยานแหงชาตเขาคชฌกฏ อยใน

บรเวณพนทปาเขาคชฌกฏหรอเขาพระบาท บรเวณอาเภอมะขาม และอาเภอเขาคชฌกฏ จงหวดจนทบร ม

ภเขายอดเขาสงสดอยในระดบความสง 1,000 เมตรเหนอระดบนาทะเลปานกลาง มน าตกทสาคญไดแก

น าตกกระทง ฯลฯ มเนอทประมาณ 36,444.05 ไร พนทปามสงคมพช หลายประเภท เช น ปาดบชน

ครอบคลมพนทสวนใหญของอทยานแหงชาต พนธไมทขนอยไดแก ยางแดง กระบาก หยอง มะกอ บนนาค

ลกดง สารภ เนยนดา มะไฟ จกดง มะซาง ดหม เลอดควาย สารอง กระบกกรง ฯลฯ และปาดบเขา จะอยสง

จากระดบนาทะเลมากกวา 800 เมตรขนไป หรอจะพบเฉพาะบรเวณยอดเขา เชน เขาพระบาทพลวง พนธไม

ทพบไดแก มะกอ กระบกกรง สารภ บนนาค ทามง พมเสนปา พลอง คอเหย ชนใบใหญ รง พลบ อบเชย

และดหม เปนตน (กรมอทยานแหงชาต สตวปา และพนธพช. 2550)

ข. วธการเกบตวอยางในภาคสนามและหองปฏบตการ

เกบตวอยางผลและดอกของพชชนดตางๆ ในเขตอทยานแหงชาตอทยานแหงชาตเขาคชฌกฏ

จ.จนทบร โดยเกบผลทรวงใตโคนตน ผลแกและผลออนบนตน สวนดอกเกบดอกทรวงหรอดอกทบนตน

(ดอกบานแลวหรอยงไมบาน) กรณแยกเพศไดจะเกบแยกเปนดอกเพศผและดอกเพศเมย ตว อยางทเกบอยาง

นอยเดอนละ 1 ครง ตวอยางทไดจะใสในกลองพลาสตกในขนาดตางๆกน (17x25x2.5 ซม. 13.5x18.5x7.0

ซม. และ 11x11x6.5 ซม.) ทงนขนอยกบจานวนและขนาดของผลหรอดอก ทกนกลองพลาสตกมฝาปดและ

มชองระบายอากาศบดวยผาแกว ทกตวอยางทเกบไดจะมบนทกตดอยดานขางกลองพลาสตก โดยมชอพนธ

พชทเกบ สถานท วน /เดอน/ป ทเกบตวอยาง จานวนผลหรอดอกทเกบ ผลออนหรอผลแก ผลทเกบบนตน

หรอใตตน ตวอยางทเกบไดจากอทยานแหงชาตจะนามาเกบในหองปฏบตการกฏวทยา คณะ

เทคโนโลยการเกษตร มหาวทยาลยราชภฏราไพพรรณ

ตวอยางในหองปฏบตการ หนอนทอยภายในผลเมอเจรญเตบโตเตมทจะออกจากผลหรอดอก

และเขาดกแดในขเลอย หรอขยมะพราว ประมาณ 2-3วนจะเกบดกแดออกจากกลองพลาสตก กรณผลไมท

Page 15: รายงานการวิจัยฉบับสมบูรณ์ เรื่องapp.dnp.go.th/opac/multimedia/research/916_55.pdf · รายงานการวิจัยฉบับสมบูรณ์

8

เกบมามนามาก ภายในกลองมความชนสงจะมการ เปลยนขเลอยหลงจากเขาดกแดแลว ดกแดทเกบไดจะ

นามาใสกลองพลาสตกขนาดตางๆกนดงกลาวขางตน ในกลองเกบดกแดจะมขเลอยหนาประมาณ 1 นว และ

มความชนสงพอสมควร ดกแดนจะทงไวจนกระทงออกเปนตวเตมวย ตวเตมวยทไดจะแยะกออกมาเลยงใน

กลองพลาสตกขนาดตางๆกนดงกลาวขางตน ดานบนของกลองเลยงตวเตมวยใหอาหารโดยใชน าตาลผสม

นาในอตราสวน 1:3 บนกระดาษชาระ ตวเตมวยในกลองพลาสตกจะทงไวประมาณ 1-2 อาทตย หลงจากนน

นาตวเตมวยมาตรวจดลกษณะตางๆภายใตกลองจลทรรศนเพอแยกชนดของแมลง วนทอง แตละตวอยางท

เกบไดจากภาคสนามถงขนสดทายของการแยกชนดของแมลงวนทอง ขอมลทงหมดทไดจะบนทก ชอ

วทยาศาสตรและชอทองถนของพชทเปนโฮสทของแมลงวนทอง วน /เดอน/ป สถานท จานวนผลหรอดอก

(ผลรวงใตโคนตน ผลบนตน ผลแกหรอผลออน ดอกเพศผ หรอเพศเมย) สปซสและจานวน (เพศผและเพศ

เมย) ของแมลงวนทองทพบในแตละตวอยางทเกบมาเปนตน

3.1.2 การศกษาลกษณะทางสณฐานวทยา

การศกษาความหลากหลายของแมลงวนทองในสกล แบคโทรเซอราในทน การจาแนกสปซสของ

แมลงวนทองใชลกษณะทางสณฐานว ทยาเปนหลกโดยใช Key ของผเชยวชาญทางดานแมลงวนทองหลาย

คนมาประกอบการพจารณา (Drew. 1989; Drew and Hancock. 1994; Hardy. 1973; White and Elson-

Harris. 1992)

ก.ลกษณะภายนอก

สวนหว พนททสาคญคอสวนทเปนหนา (face) พนทดงกลาวนในแมลงวนทอง แตละชนดจะม

เครองหมายทหนา (facial marking) คลายกนหรอตางกน หรอบางชนดไมมเครองหมายทหนา อกพนทหนง

ทสาคญคอ สวนทเรยกวา frons อยระหวางตารวมเหนอหนวด บรเวณพนทดเสนขนเปนหลก คอจานวนเสน

ขนทฟรอนส (frontae setae)

สวนอก มหลายลกษณะทสาคญ สวนทตองนามาพจารณาคอแถบสเหลองตามยาวของลาตวทอยบน

อก (yellow stripes หรอ vittae) แถบนมจานวน 2-3 แถบหรอไมมในแมลงวนทองแตละชนด ความกวาง

ของแถบอาจเทากนตลอดหรอสวนหลง (posterior) เรยวแหลม นอกจากนจานวนเสนขนทอย บนอกตองนา

พจารณาดวย เนองจากเสนขนทอกใชเปนสวนประกอบในการแยกแมลงวนทองในระดบสกลยอย

(subgenus) ตวเตมวยของแมลงวนทองมปกทอก 1 ค สวนสาคญทปกทจะตองนามาพจารณา คอ แถบสท

ขอบปก (costal band) โดยแถบสนแถบหรอกวาง , สนหรอยาว นอกจากนลกษณะอนทปก ท นามาใชเปน

Page 16: รายงานการวิจัยฉบับสมบูรณ์ เรื่องapp.dnp.go.th/opac/multimedia/research/916_55.pdf · รายงานการวิจัยฉบับสมบูรณ์

9

สวนประกอบพจารณา ไดแกเครองหมายทปก, กลมเสนขน microtrichia ทเสนปก A1 + CuA2 ในเพศผมหรอไม

ในแตละสปซส supernumerary lobe ทปกในเพศผมลกษณะอยางไร (weak, strong)

ขาทงสามคของตวเตมวย สวนสาคญคอแถบสทปรากฏใหเหนเปนสวนกลางสาคญในการพจารณา

ชนดของแมลงวนทอง บางชนดมแถบสและบางชนดไมม

สวนทอง ทองตวเตมวยของเพศผ สวนทสาคญทนามาใชในการพจารณา (1)แถบสดานบนของ

ทอง (2)การมหรอไมมแถวของเสนขนทเรยกวา pecten ทางดานบนของทองปลองทสาม (3)แผนแขงทาง

ดานลาง (sterna) ของทองโดยเฉพาะ sternum ทหามลกษณะแตกตางกนหรอคลายในแมลงวนทองแตละสป

ซส (4)ลกษณะของ surstylus ของอวยวะสบพนธเพศผ (male genitatia)

ตวเตมวยของแมลงวนทองทไดมาจากตวอยางพชทเกบ มาจากอทยานแหงชาตจะแบงเปน 4 สวน

กลาวคอ สวนแรกเปนตวอยางสดใชลกษณะทวไปดงกลาวขางตน สวนทสองเกบตวเตมวยดองใน

แอลกอฮอล 75 % เนองจากลกษณะบางอยางตองนามาทาสไลดเพอดรายละเอยดอยางเชน อวยวะสบพนธ

เพศผ อวยวะวางไข ปกและลกษณะสเตอนมทหาเปนตน สวนทสาม ใชตวอยางทา pin specimen สวนทส

ตวเตมวยซงเปนตวอยางสดนามาใชถายภาพใตกลอง Nikon Photomicrography

ข.ลกษณะสณฐานวทยาของอวยวะวางไข ศกษาขอมลรายละเอยดโดยใชกลองจลทรรศน

อวยวะวางไขของแมลงวนทองคอ ปลองท 7, 8 และ 9 ทเปลยนแปลงไปทาหนาทแทน

อวยวะวางไข (pseudovipositor) ลกษณะทนามาใชในการแยกสปซสของแมลงวนทองมดงน

1.อวยวะวางไขปลองสดทายหรอปลองท 9 เปนสวนทเรยกวา แอคควเรยส (aculeus) โดยด

จานวนและขนาดของเสนขนใกลสวนปลา ยของแอคควเรยส (subapical setae) นอกจากนดรปรางลกษณะ

ของซบแอพพคล คล (subapical keel) ใกลสวนปลายของแอคควเรยสเชนกน

2.อวยวะวางไขปลองทสอง หรอทองปลองท 8 โดยดลกษณะของ spicule บรเวณสวน

ปลายของอวยวะวางไขปลองน

3.1.3 การศกษาชนดของพชอาหารแมลงวนทอง

บนทกขอมลของพชททาการเกบมรปรางลกษณะอยางไร โดยดลกษณะทางสณฐานวทยา โดยใช

Key ของผเชยวชาญมาทาการวเคราะห ทาการวเคราะหโดย Dichotomous key โดยการนาลกษณะทแตกตาง

หรอตรงขามมาเขาคกน ตดลกษณะทไมใช ออกไปแลวไปพจารณาในสวนทแคบลงไปซงจะมให

เปรยบเทยบเปนคๆอก ทาเชนนไปเรอยจนเหลอแตลกษณะทปรากฏอยในพรรณไมทเรากาลงตรวจสอบ ก

จะไดผลลพธในขนสดทายคอชนดพนธไมนนๆสาหรบสวนตางๆของพรรณไมทนามาใชเปรยบเทยบและ

จบคกนกจะใชท กๆสวนประกอบตงแตใบ ดอก ผล เปลอกลาตน หรอแมกระทงราก แตสวนของตนไมท

Page 17: รายงานการวิจัยฉบับสมบูรณ์ เรื่องapp.dnp.go.th/opac/multimedia/research/916_55.pdf · รายงานการวิจัยฉบับสมบูรณ์

10

นยมใชในการเปรยบเทยบและจาแนกชนดพนธไมมากทสดในปจจบนกคอดอก โดยเฉพาะจาพวกพชม

เมลด เพราะเปนทประจกษแลววาพนธไมทมโครงสรางของดอกคลายคลงกน โดยมากมกมค วามคลายคลง

กนทางดานพฤกษศาสตรดานอนๆดวย ซงเปนการแสดงออกวาพนธไมเหลานมเชอสายเดยวกน (นรนาม .

2555)

Page 18: รายงานการวิจัยฉบับสมบูรณ์ เรื่องapp.dnp.go.th/opac/multimedia/research/916_55.pdf · รายงานการวิจัยฉบับสมบูรณ์

11

บทท 4

ผลการวจย

4.1 พชอาหารของแมลงวนทองทสารวจพบ

พชอาหารทพบสารวจในเขตอทยานแหงชาตเขาคชฌกฏ 112 ตวอยาง พบเปนพ ชอาหารของแมลงวน

ทอง 24 ชนดใน 16 วงศพช ดงตารางท 4.1 ไดแก

1. Bactrocera dorsalis พบพชอาหารเปนผลทงหมดจานวน 15 ชนด ใน 12 วงศพช ไดแก

วงศ Annonaceae พบการเวก Artabotrys siamensis,

นอยโหนง Annona reticulate,

ไขเตา Polyalthia debilis

วงศ Annacardiceae พบมะมวง Mangifera indica

วงศ Cactaceae พบแกวมงกร Hylocereus undatus

วงศ Caricaceae พบมะละกอ Carica papaya

วงศ Combertaceae พบหกวาง Terminalia catappa

วงศ Guttiferae พบชะมวง Garcinia cowa

สารภ Mammea siamensis

วงศ Palmae พบหมากเหลอง Chrysalidocarpus lutescens

วงศ Meliaceae พบลองกอง Lansium domesticum

วงศ Moraceae พบมะหาด Artocarpus lakoocha

วงศ Musaceae พบกลวยปา Musa acuminate

วงศ Myristicaceae พบเลอดควาย Horsfieldia sp.

วงศ Myrtaceae พบฝรง Psidium guajava

2. Bactrocera kanchanaburi พบพชอาหารเปนผลทงหมดจานวน 1 ชนด ใน 1 วงศพชคอ

วงศ Annonaceae พบการเวก Artabotrys siamensis

3. Bactrocera propinqua พบพชอาหารเปนผลทงหมดจานวน 1 ชนด ใน 1 วงศพชคอ

วงศ Guttiferae พบชะมวง Garcinia cowa

4. Bactrocera pyrifoliae พบพชอาหารเปนผลทงหมดจานวน 3 ชนด ใน 3 วงศพชคอ

Page 19: รายงานการวิจัยฉบับสมบูรณ์ เรื่องapp.dnp.go.th/opac/multimedia/research/916_55.pdf · รายงานการวิจัยฉบับสมบูรณ์

12

วงศ Anacardiaceae พบมะมวง Mangifera indica

วงศ Euphobiaceae พบมะไฟปา Baccaurea ramiflora

วงศ Myrtaceae พบฝรง Psidium guajava

5. Bactrocera correcta พบพชอาหารเปนผลทงหมดจานวน 3 ชนด ใน 3 วงศพชคอ

วงศ Anacardiaceae พบมะมวง Mangifera indica

วงศ Cactaceae พบแกวมงกร Hylocereus undatus

วงศ Combertaceae พบหกวาง Terminalia catappa

6. Bactrocera latifrons พบพชอาหารเปนผลทงหมดจานวน 3 ชนด ใน 1 วงศพชคอ

วงศ Solanaceae พบพรก Capsicum annum

มะเขอเปราะ Solanum melongena และ

มะเขอพวง S. torvum

7. Bactrocera diversa พบพชอาหารเปนดอกของพชจานวน 2 ชนด ใน 1 วงศพชคอ

วงศ Cucurbitaceae พบดอกตาลง Coccinia grandis

ดอกฟกทอง Cucurbita moschata

8. Bactrocera cucurbitae พบพชอาหารเปนผล และดอกของพชจานวน 3 ชนด ใน 1 วงศพชคอ

วงศ Cucurbitaceae พบผลของตาลง Coccinia grandis

ดอกและผลของฟกทอง Cucurbita moschata และ

ผลของบวบ Luffa cylindrical

9. Bactrocera tau พบพชอาหารเปนผล และดอกของพชจานวน 4 ชนด ใน 2 วงศพชคอ

วงศ Cucurbitaceae พบผลตาลง Coccinia grandis

ผล/ดอกฟกทอง Cucurbita moschata และ

ผลของ12CH (unknown host)

วงศ Leguminosae ถวฝกยาว Vigna sinensis

Page 20: รายงานการวิจัยฉบับสมบูรณ์ เรื่องapp.dnp.go.th/opac/multimedia/research/916_55.pdf · รายงานการวิจัยฉบับสมบูรณ์

13

ตารางท 4.1 แสดงชนดของแมลงวนทอง พชอาศยทสารวจพบ

Type of Host plant

Fruit flies Plant Family Common name Scientific name

B. dorsalis Annonaceae Karawek Artabotrys siamensis

Custard-apple Annona reticulata

Khai Tao Polyalthia debilis

Annacardiceae Mango Mangifera indica

Cactaceae Dragon fruit Hylocereus undatus

Caricaceae Papaya Carica papaya

Combertaceae Tropical almond Terminalia catappa

Guttiferae Cha muang Garcinia cowa

Saraphi Mammea siamensis

Palmae Areca palm Chrysalidocarpus lutescens

Meliaceae Long kong Lansium domesticum

Moraceae Mahat Artocarpus lakoocha

Musaceae Banana Musa acuminate

Myristicaceae Lueat khwai Horsfieldia sp.

Myrtaceae Guava Psidium guajava

B. kanchanaburi Annonaceae Karawek Artabotrys siamensis

B. propinqua Guttiferae Cha muang Garcinia cowa

B. pyrifoliae Anacardiaceae Mango Mangifera indica

Euphobiaceae Ma fai Baccaurea ramiflora

Myrtaceae Guava Psidium guajava

B. correcta Anacardiaceae Mango Mangifera indica

Cactaceae Dragon fruit Hylocereus undatus

Combertaceae Tropical almond Terminalia catappa

Page 21: รายงานการวิจัยฉบับสมบูรณ์ เรื่องapp.dnp.go.th/opac/multimedia/research/916_55.pdf · รายงานการวิจัยฉบับสมบูรณ์

14

ตารางท 4.1 (ตอ). แสดงชนดของแมลงวนทอง พชอาศยทสารวจพบ

Type of Host plant

Fruit flies Plant Family Common name Scientific name

B. latifrons Solanaceae Chile Capsicum annuum

Egg plant Solanum melongena

Turkey berry S. torvum

B. diversa Cucurbitaceae Ivy gourd Coccinia grandis

Pumpkin Cucurbita moschata

B. cucurbitae Cucurbitaceae Ivy gourd Coccinia grandis

Pumpkin Cucurbita moschata

Buap Luffa cylindrica

B. tau Cucurbitaceae Ivy gourd Coccinia grandis

Pumpkin Cucurbita moschata

Unknown host (12CH)

Leguminosae Yard long bean Vigna sinensis

Page 22: รายงานการวิจัยฉบับสมบูรณ์ เรื่องapp.dnp.go.th/opac/multimedia/research/916_55.pdf · รายงานการวิจัยฉบับสมบูรณ์

15

4.2 แมลงวนทองทสารวจพบ

จากการศกษาแมลงวนทองในเขตอทยานแหงชาตเขาคชฌกฏ จ .จนทบร ปพ.ศ. 2551 พบแมลงวน

ทอง 3 Subgenus (S.G. Bactrocera, S.G.Hemigymnodacus และS.G.Zeugodacus) ใน 9 species โดย S.G.

Bactrocera พบแมลงวนทอง 6 ชนด S.G.Hemigymnodacus พบแมลงวนทอง 1 ชนด และ S.G.Zeugodacus

พบแมลงวนทอง 2 ชนด สามารถแบงออกเปนแมลงวนทองกลม B. dorsalis complex 4 ชนด (B. dorsalis,

B. kanchanaburi, B. propingua และB. pyrifoliae) และแมลงวนทองทไมไดอยกลม B. dorsalis complex 5

ชนด (B. correcta, B. latifrons, B. diversa, B. cucurbitae และB. tau) ซงผลการศกษาสามารถแบงกลม

แมลงวนทองไดตามลกษณะทางสณฐานวทยาสามารถแบงตาม subgenus, กลมซบซอน เปนตน

1.ลกษณะรปรางตวเตมวยของแมลงวนทองสกล Bactrocera ทสารวจพบ

1.1 แมลงวนทองทอยใน Subgenus Bactrocera

1.1.1 B. (B.) dorsalis

1.1.2 B.(B.) kanchanaburi

1.1.3 B. (B.) propingua

1.1.4 B.(B.) pyrifoliae

1.1.5 B. (B.) correcta

1.1.6 B. (B.) latifrons

1.2. แมลงวนทองทอยใน Subgenus Hemigymnodacus

1.2.1 B. (H.) diversa

1.3 แมลงวนทองทอยใน Subgenus Zeugodacus

1.3.1 B. (Z.) cucurbitae

1.3.2 B. (Z.) tau

2.แมลงวนทองในกลมซบซอน

2.1 แมลงวนทองทอยในกลม Bactrocera dorsalis complex

2.1.1 B. (B.) dorsalis

2.1.2 B.(B.) kanchanaburi

2.1.3 B. (B.) propingua

2.1.4 B.(B.) pyrifoliae

Page 23: รายงานการวิจัยฉบับสมบูรณ์ เรื่องapp.dnp.go.th/opac/multimedia/research/916_55.pdf · รายงานการวิจัยฉบับสมบูรณ์

16

2.2 แมลงวนทองทไมไดอยในกลม Bactrocera dorsalis complex

2.2.1. B. (B.) correcta

2.2.2. B. (B.) latifrons

2.2.3 B. (H.) diversa

2.2.4 B. (Z.) cucurbitae

2.2.5. B. (Z.) tau

Page 24: รายงานการวิจัยฉบับสมบูรณ์ เรื่องapp.dnp.go.th/opac/multimedia/research/916_55.pdf · รายงานการวิจัยฉบับสมบูรณ์

17

4.2.1 แมลงวนทองชนดตางๆทพบในเขตอทยานแหงชาตเขาคชฌกฏ

1. Bactrocera (Bactrocera) dorsalis (Hendel) (รปท 4.1-4.2)

ภาพท 4.1 ตวเตมวยเพศผแมลงวนทอง Bactrocera (B.) dorsalis (1 ชอง = 1 มม.)

ภาพท 4.2 ตวเตมวยเพศเมยแมลงวนทอง Bactrocera dorsalis (1 ชอง = 1 มม.)

Page 25: รายงานการวิจัยฉบับสมบูรณ์ เรื่องapp.dnp.go.th/opac/multimedia/research/916_55.pdf · รายงานการวิจัยฉบับสมบูรณ์

18

รปรางลกษณะของแมลงวนทอง Bactrocera (B.) dorsalis

หว ตารวมมขนาดใหญ บรเวณ frons แคบลงไปทางดานลางมสเหลอง พบ superior fronto-

orbital setae 1 ค พบ inferior fronto-orbital 2 ค บรเวณฐานของเสนขนและแตละคม จดส

นาตาลเขม vertexมสน าตาลเขม บรเวณ face ม facial spot สน าตาลเขมรปรางลกษณะกลม

ขนาดใหญ

อก ปลองอก บรเวณ scutum สคอนขางดา มแถบสเหลอง (postsutural vittae) 1 คบรเวณ

ดานลาง ของ transverse suture โดยยาวถง intra-alar setae บรเวณ scutellum มส

เหลอง มเสนขน 1 ค ขา femur มสคอนขางเหลอง tibia ขาคหนา และคกลางส

คอนขางเหลอง ขาคกลางบรเวณฐานของtibia มสดา สวนขาคหลงมtibia สดา ปก ขอบ ปก

แคบ costal band สคอนขางดา ยาวตดเสนปก R2+3 และขยายบรเวณปลายปกเลยเสน R4+5

เลกนอย supernumerary lobe มรปรางขนาดกลางในเพศผ และมรปรางขนาดเลกนอยใน

เพศเมย พบ microtrichia บรเวณรอบ A1 + Cu A2 เฉพาะในเพศผ

ทอง บรเวณดานบนมนาตาลเหลอง บรเวณฐานของ tergum ท 1 และ2 มแถบตามขวางส

นาตาลเขมถงดาเปนลกษณะรปรางตวท (T-shape) ในเพศผพบ pecten บรเวณ ดานขาง ของ

ทองปลองท 3ในเพศผ บรเวณขอบสวนหลงของ sternum V มลกษณะเวามรปราง

คลายตวว (V-shape) surstylus lobe สน ในเพศเมย aculeus บรเวณปลาย เรยวแหลม พบ

subapical setae 4 ค สน 2 ค ยาว 2 ค คสนอยดานบน คยาวอยบรเวณดานลาง และยาวไม

ถงปลายของ aculeus

Page 26: รายงานการวิจัยฉบับสมบูรณ์ เรื่องapp.dnp.go.th/opac/multimedia/research/916_55.pdf · รายงานการวิจัยฉบับสมบูรณ์

19

ขนาดรปราง

Area length length (mm.)

Male Female

Body 5.50 – 7.50 5.90 – 7.90

Wing 5.00 – 6.40 5.30 – 6.50

Ovipositor - 4.45 – 5.20

Aculeus - 1.30 – 1.70

Aedeagus 3.02 – 3.15 -

Page 27: รายงานการวิจัยฉบับสมบูรณ์ เรื่องapp.dnp.go.th/opac/multimedia/research/916_55.pdf · รายงานการวิจัยฉบับสมบูรณ์

20

2. Bactrocera (Bactorcera) kanchanaburi (Drew and Handcock) (รปท 4.3-4.4)

ภาพท 4.3 ตวเตมวยเพศผแมลงวนทอง Bactrocera (B.) kanchanaburi (1 ชอง = 1 มม.)

ภาพท 4.4 ตวเตมวยเพศเมยแมลงวนทอง Bactrocera kanchanaburi (1 ชอง = 1 มม.)

Page 28: รายงานการวิจัยฉบับสมบูรณ์ เรื่องapp.dnp.go.th/opac/multimedia/research/916_55.pdf · รายงานการวิจัยฉบับสมบูรณ์

21

รปรางลกษณะของแมลงวนทอง Bactrocera (B.) kanchanaburi

หว ตารวมมขนาดใหญ ตาเดยวเรยงตวเปนสามเหลยมสดา บรเวณ frons พบ superior fronto-

orbital setae 1 ค พบ inferior fronto-orbital 2 ค บรเวณฐานของเสนขนแตละคมจดส

นาตาลเขม vertexมแนวขวางตามยาวสนาตาลเขม lunule มสดา บรเวณ face ม facial spot

มลกษณะทรงกลมขนาดใหญสนาตาลเขม

อก ปลองอก บรเวณ scutum สคอนขางดา มแถบสเหลอง 1 ค บรเวณด านลางของ

transverse suture โดยยาวถง intra-alar setae บรเวณ scutellum มสเหลอง มเสนขน 1 ค ขา

ขาคหนาบรเวณปลายของ femur มจดสนาตาลเขมแกมดาบรเวณดานขาง tibia มสน าตาล

เขม ขาคกลาง femur มสเหลอง tibia มสเหลอง ยกเวนบรเวณโคนตด femurซงมสดา ขาค

หลง femur มสเหลอง สวน tibia มสดา บางตวอยางบรเวณขาหลงสวนของ femur จะมส

เหลอง และสวนปลายจะมสนาตาลเขม ปก บรเวณ basal costal cell และ costal cellม

ลกษณะใส costal band แคบสคอนขางดา ขยายถงบรเวณ R2+3 และขยายกวางออกเลกนอย

ทางปลายปกและเลยบรเวณ R4+5เลกนอย supernumerary lobe มรปรางขนาดโลบนอยทง

เพศผและเพศเมย ไมพบ microtrichia บรเวณรอบ A1 + Cu A2ในเพศเมย แตพบในเพศผ

ทอง บรเวณทองปลองท 1 มสน าตาลดา สวนทองปลองอนมเหลอง น าตาล บร เวณทอง

ปลองท 2 บรเวณตดทองปลองท 3 แถบสดาพาด พบแถบสดารปตวทในบรเวณทอง

ปลองท 3 – 5 โดยเปนแถบสดาพาดแนวนอนบรเวณสวนบนของทองปลองท 3 และเปน

แถบสดาตามแนวตงบรเวณกงกลางของทองปลองท 3 - 5 ในเพศผพบ pecten พบ sternum

V มลกษณะตวว surstylus lobe สน ในเพศเมย aculeus บรเวณปลายเรยวแหลม พบ

subapical setae ขนาดสน 4 ค

Page 29: รายงานการวิจัยฉบับสมบูรณ์ เรื่องapp.dnp.go.th/opac/multimedia/research/916_55.pdf · รายงานการวิจัยฉบับสมบูรณ์

22

ขนาดรปราง

Area length length (mm.)

Male Female

Body 5.10 – 7.20 5.50 – 7.75

Wing 4.45 – 5.50 4.50 – 6.50

Ovipositor - 4.30 – 5.40

Aculeus - 1.35 – 1.72

Aedeagus 3.00 – 3.02 -

Page 30: รายงานการวิจัยฉบับสมบูรณ์ เรื่องapp.dnp.go.th/opac/multimedia/research/916_55.pdf · รายงานการวิจัยฉบับสมบูรณ์

23

3.Bactrocera (Bactrocera) propinqua (Hardy & Adachi) (รปท 4.5-4.6)

ภาพท 4.5 ตวเตมวยเพศผแมลงวนทอง Bactrocera (B.) propinqua

(1 ชอง = 1 มม.)

ภาพท 4.6 ตวเตมวยเพศเมยแมลงวนทอง Bactrocera (B.) propinqua

(1 ชอง = 1 มม.)

Page 31: รายงานการวิจัยฉบับสมบูรณ์ เรื่องapp.dnp.go.th/opac/multimedia/research/916_55.pdf · รายงานการวิจัยฉบับสมบูรณ์

24

รปรางลกษณะของแมลงวนทอง Bactrocera (B.) propingua

หว ตารวมมขนาดใหญ ตาเดยวเรยงตวเปนสามเหลยมสดา บรเวณ frons พบ superior

fronto-orbital setae 1 ค พบ inferior fronto-orbital 2 ค บรเวณฐานของเสนขนแตละคมจด

สน าตาลเขม vertexมแนวขวางตามยาวสนาตาลเขม lunule มสดา บรเวณ face ม facial

spot 1 คมลกษณะเปนจดกลมแกมเหลยม

อก ปลองอก บรเวณ scutum สคอนขางดา หรอนาตาลดา มแถบสเหลอง 1 ค บรเวณ

ดานลางของ transverse suture โดยยาวเกอบถง intra-alar setae บรเวณ scutellum มส

เหลอง มเสนขน 1 ค ขา ขาคหนามสเหลอง บรเวณปลายของ femur มจดขนาดเลกส

นาตาลเขมแกมดาบรเวณผวดานนอก tibia มสน าตาลเขม ขาคกลาง femur มส

เหลอง tibia มสเหลอง ยกเวนบรเ วณโคนตด femurซงมสดา ขาคหลง femur มสเหลอง

ยกเวนบรเวณปลายมสนาตาล หรอดา tibia มสดา ปก บรเวณ basal costal cell และ

costal cellมลกษณะใส costal band แคบสคอนขางดา ขยายถงบรเวณ R2+3 และขยาย

กวางออกเลกนอยทางปลายปกและเลยบรเวณ R4+5เลกนอย supernumerary lobeมรปราง

ขนาดไมเดนชดทงเพศผและเพศเมย บรเวณ A1 + CuA2 ของเพศเมยไมพบ microtrichia

ทอง บรเวณทองปลองท 1 มสเหลอง บรเวณฐานมแถบกวางสดาพาดตามแนวนอน สวนทอง

ปลองอนมเหลองอมนาตาล พบแถบสดารปตวทบรเ วณทองปลองท 3 – 5 โดยพาดตาม

แนวบรเวณปลองท 3 และพาดตามแนวตงบรเวณกงกลาง (medial band)ของทองปลอง

ท 3 – 5 ในเพศผพบ pecten พบ sternum V มลกษณะตวว surstylus lobe สน ในเพศเมย

aculeus บรเวณปลายเรยวแหลม พบสนดานขางกอนถงปลายดานละ 1 ขาง พบ subapical

setae 4 ค โดยสองคแรกสนอยบรเวณดานบน และสองคหลงยาวอยบรเวณดานลาง แตยาว

ไมเลยบรเวณปลายของ aculeus

Page 32: รายงานการวิจัยฉบับสมบูรณ์ เรื่องapp.dnp.go.th/opac/multimedia/research/916_55.pdf · รายงานการวิจัยฉบับสมบูรณ์

25

ขนาดรปราง

Area length

length (mm.)

Male Female

Body 5.50 – 7.40 5.80 – 7.90

Wing 5.00 – 6.50 5.30 – 7.20

Ovipositor - 5.00 – 6.00

Aculeus - 1.50 – 2.00

Aedeagus 4.00 – 4.50 -

Page 33: รายงานการวิจัยฉบับสมบูรณ์ เรื่องapp.dnp.go.th/opac/multimedia/research/916_55.pdf · รายงานการวิจัยฉบับสมบูรณ์

26

4.Bactrocera (Bactrocera) pyrifoliae (Drew and Hancock) (รปท 4.7-4.8)

ภาพท 4.7 ตวเตมวยเพศผแมลงวนทอง Bactrocera (B.) pyrifoliae (1 ชอง = 1 มม.)

ภาพท 4.8 ตวเตมวยเพศเมยแมลงวนทอง Bactrocera pyrifoliae(1 ชอง = 1 มม.)

Page 34: รายงานการวิจัยฉบับสมบูรณ์ เรื่องapp.dnp.go.th/opac/multimedia/research/916_55.pdf · รายงานการวิจัยฉบับสมบูรณ์

27

รปรางลกษณะของแมลงวนทอง Bactrocera (B.) pyrifoliae

หว ตารวมมขนาดใหญ ตาเดยวเรยงตวเปนสามเหลยมสดา บรเวณ frons พบ superior

fronto-orbital setae 1 ค พบ inferior fronto-orbital 2 ค บรเวณฐานของเสนขนแตละคมจด

สน าตาลเขม vertexมแนวขวางตามยาวสนาตาลเขม lunule มสดา บรเวณ faceพบจดสดา 1

ครปรางกลมร

อก ปลองอก บรเวณ scutum มสดา บรเวณดานลางของ transverse suture พบแถบส

เหลองอยดานละ 1 เสน โดย แถบนยาวไมถง intra-alar setae พบเสนขน 1 คบรเวณ

scutellum ขา ขาคหนามสเหลอง บรเวณดานนอกของปลาย femur พบจดสนาตาลเขมแกม

ดา tibia มสน าตาลเขม ขาคกลางบรเวณฐานของ femur ทตดกบ tibia มลกษณะแถบเลกๆ

สดา สวนบรเวณอนของfemur มสเหลอง สวน tibia มสดา ขาคหลง บรเวณฐานของ

femur ทตดกบ tibia มลกษณะแถบแคบสดา (แถบใหญกวาของขาคกลาง) สวน tibia มสดา

ปก บรเวณ basal costal cell และ costal cellมลกษณะใส costal band แคบสคอนขางดา

ขยายถงบรเวณ R2+3 และขยายกวางออกเลกนอยทางปลายปกและเลยบรเวณ R4+5เลกนอย

supernumerary lobe มรปรางขนาดไมเดนชดทงเพศผและเพศเมย

ทอง บรเวณทองปลองท 1 มสน าตาลปนเหลอง บรเวณฐานของทองปลองนมแถบกวางสดา

พาดตามแนวนอนจดดานขางของสวนทอง ทองปลองท 2 มสน าตาลปนเหลอง พบแถบ

สดาบรเวณฐานของปลอง ทองปลองท 3 มสน าตาลปนเหลอง บรเวณฐานกบดานขางของ

แตละขางพบแถบสดา และบรเวณกงกลางของปลองทองพบแถบสดาในแนวตง ทองปลอง

ท 4 มลกษณะแถบสคลายปลองท 3 ในเพศผพบ pecten พบ sternum V มลกษณะตววเวา

เขาไปคอนขางมาก surstylus lobe สน ในเพศเมย aculeus บรเวณปลายเรยวแหลม พบ

subapical setae 4 ค โดยสองคแรกสนอยบรเวณดานบน และสองคหลงยาวอยบรเวณ

ดานลาง โดยเสนขนคยาวมความยาวไมเลยบรเวณปลายของ aculeus

Page 35: รายงานการวิจัยฉบับสมบูรณ์ เรื่องapp.dnp.go.th/opac/multimedia/research/916_55.pdf · รายงานการวิจัยฉบับสมบูรณ์

28

ขนาดรปราง

Area length

length (mm.)

Male Female

Body 5.70 – 7.30 6.00 – 7.50

Wing 5.50 – 6.80 5.90 – 7.00

Ovipositor - 5.50 – 7.00

Aculeus - 1.70 – 2.20

Aedeagus 3.00 – 3.45 -

Page 36: รายงานการวิจัยฉบับสมบูรณ์ เรื่องapp.dnp.go.th/opac/multimedia/research/916_55.pdf · รายงานการวิจัยฉบับสมบูรณ์

29

5.Bactrocera (Bactrocera) correcta (Bezzi) (รปท 4.9-4.10)

ภาพท 4.9 ตวเตมวยเพศผแมลงวนทอง Bactrocera (B.) correcta (1 ชอง = 1 มม.)

ภาพท 4.10 ตวเตมวยเพศเมยแมลงวนทอง Bactrocera correcta (1 ชอง = 1 มม.)

Page 37: รายงานการวิจัยฉบับสมบูรณ์ เรื่องapp.dnp.go.th/opac/multimedia/research/916_55.pdf · รายงานการวิจัยฉบับสมบูรณ์

30

รปรางลกษณะของแมลงวนทอง Bactrocera (B.) pyrifoliae

หว ตารวมมขนาดใหญ ตาเดยวเรยงตวเปน สามเหลยมสดา บรเวณ frons พบ superior

fronto-orbital setae 1 ค พบ inferior fronto-orbital 2 ค บรเวณฐานของเสนขนแต

ละคมจดสนาตาลเขม vertexมแนวขวางตามยาวสนาตาลเขม lunule มรปรางคลาย

พระจนทรเสยวสดา บรเวณ faceพบแถบสดาพาดแนวขวาง 1 แถบ บางตวอยางแถบสนจะ

ไมชดเจอบรเวณกงกลางทาใหเหนวาเปนสองแถบยาว

อก อก บรเวณ scutum มสน าตาลปนดา พบ yellow postsutural vittae 2 แถบบรเวณ

ดานลาง ของ transverse suture โดยแถบยาวถง intra-alar setae บรเวณ scutellum พบ

scutellar setae 1 ค ขา ขาคหนา และขาคกลางปลองขามสน าตาลเหลอง ขาคหลงมสน าตาล

เหลอง ยกเวนบรเวณ tibia ทฐานและปลายมสดา ปก basal costal และ costal cellมลกษณะ

ใส sub costal cell มสเหลอง ปลายปกมจดสนาตาลดาบรเวณเสน R4+5 บรเวณ

supernumerary lobe เพศเมยเปนโลบเลกนอย เพศผเปนโลบปานกลาง สวน microtrichia

พบท A1 + Cu A2 ไดในเพศผ

ทอง ทองปลองท 1 สน าตาลแดง บางตวอยางพบมฐานสดา ทองปลองท 2 สน าตาล และบาง

ตวอยางพบวาตอนปลายของทองปลองนมสเหลอง ทองปลองท 3-5 มสน าตาลแดง พบ

แถบสดารปตวท เพศผพบ pecten พบ surstylus lobe สน และ sternum V ม ลกษณะตวว

เวาคอนขางลก ในเพศเมยม aculeus ปลายเรยวแหลม พบ subapical setae 4 ค โดยสองค

แรกสน อยบรเวณดานบน และสองคหลง ยาวอย บรเวณดานลาง โดย เสนขนคยาวม

ความยาวไมเลยบรเวณปลายของ aculeus

Page 38: รายงานการวิจัยฉบับสมบูรณ์ เรื่องapp.dnp.go.th/opac/multimedia/research/916_55.pdf · รายงานการวิจัยฉบับสมบูรณ์

31

ขนาดรปราง

Area length

length (mm.)

Male Female

Body 5.00 – 6.30 6.00 – 6.50

Wing 4.50 – 6.00 5.10 – 6.30

Ovipositor - 3.50 – 4.00

Aculeus - 1.00 – 1.09

Aedeagus 3.00 – 3.15 -

Page 39: รายงานการวิจัยฉบับสมบูรณ์ เรื่องapp.dnp.go.th/opac/multimedia/research/916_55.pdf · รายงานการวิจัยฉบับสมบูรณ์

32

6.Bactrocera (Bactrocera) latifrons (Hende) (รปท 4.11-4.12)

ภาพท 4.11 ตวเตมวยเพศผแมลงวนทอง Bactrocera latifrons (1 ชอง = 1 มม.)

ภาพท 4.12 ตวเตมวยเพศเมยแมลงวนทอง B. latifrons (1 ชอง = 1 มม.)

Page 40: รายงานการวิจัยฉบับสมบูรณ์ เรื่องapp.dnp.go.th/opac/multimedia/research/916_55.pdf · รายงานการวิจัยฉบับสมบูรณ์

33

รปรางลกษณะของแมลงวนทอง Bactrocera (B.) latifrons

หว ตารวมมขนาดใหญสนาตาลแดง ตาเดยวสดาเรยงตวเปนรปสามเหลยม บรเวณ frons พบ

superior fronto-orbital setae 1 ค พบ inferior fronto-orbital 2 ค ทฐานของแต ละคพบจดส

นาตาล lunule มสน าตาลเขม บรเวณ face พบจดกลมรสดา 1 ค

อก อก scutum มสดา บรเวณดานลางของ transverse suture พบแถบสเหลอง 2 แถบยาวลงไป

ถงเสน intra-alra seatae บรเวณ scutellum มสเหลอง และพบ scutellar setae 1 ค ขา ขาค

หนา คกลาง และคหลงบรเวณ femur มสเหลอง บรเวณปลายของ femur พบ สนาตาล

เหลอง สวน tibia ของขาทงสามคสน าตาลเหลอง ปก basal costal และ costal cellมลกษณะ

ใส พบ costal band สน าตาลขยายถงเสนปก R2+3 และขยายลงมาตรงขอบปลายปกบรเวณ

R4+5 มลกษณะเปนจด anal streak สน าตาลบรเวณ supernumerary lobe เพศเมยเปนโลบ

เลกนอย เพศผเปนโลบปานกลาง สวน microtrichia พบท A1 + Cu A2 ไดในเพศผ

ทอง ทองทง 3 ปลองมสน าตาลแดง บางตวอยางพบตอนปลายของทองปลองท 2 มสเหลอง ไม

พบแถบสดารปตวทบรเวณทองปลองท 3-5 เพศผพบ pecten และ sternum V มลกษณะตวว

เวาลกเขาไปไมถงครงของพนท surstylus lobe สน ในเพศเมย aculeus เปนรปรางแบบ

trilobe พบ subapical setaeขนาดสน 4 ค

ขนาดรปราง

Area length length (mm.)

Male Female

Body 5.10 – 6.50 5.50 – 7.20

Wing 4.80 – 6.20 5.20 – 6.60

Ovipositor - 4.50 – 5.10

Aculeus - 1.40 – 1.70

Aedeagus 3.10 – 3.15 -

Page 41: รายงานการวิจัยฉบับสมบูรณ์ เรื่องapp.dnp.go.th/opac/multimedia/research/916_55.pdf · รายงานการวิจัยฉบับสมบูรณ์

34

7.Bactrocera (Hemigymnodacus) diversa (Coquillett) (รปท 4.13-4.14)

ภาพท 4.13 ตวเตมวยเพศผแมลงวนทอง B. diversa (1 ชอง = 1 มม.)

ภาพท 4.14 ตวเตมวยเพศเมยแมลงวนทอง B. diversa (1 ชอง = 1 มม.)

Page 42: รายงานการวิจัยฉบับสมบูรณ์ เรื่องapp.dnp.go.th/opac/multimedia/research/916_55.pdf · รายงานการวิจัยฉบับสมบูรณ์

35

รปรางลกษณะของแมลงวนทอง Bactrocera (H.) diversa

หว ตารวมมขนาดใหญตาเดยวเรยงตวเปนสามเหลยมสดาบรเวณ frons พบ superior

fronto-orbital setae 1 ค พบ inferior fronto-orbital 2 ค บรเวณฐานของเสนขนแต

ละคมจดสนาตาลเขม vertexมแนวขวางตามยาวสนาตาลเขม lunule สน าตาลเขม

บรเวณ face พบแถบสดาพาดแนวขวาง 1 แถบเฉพาะในเพศเมยเทานน สวนในเพศผไมพบ

เครองหมายสดาบรเวณน

อก อก บรเวณ scutum มสดา พบ yellow vittae 3 แถบตงอยเหนอ transverse suture เลกนอย

ขางละ 1 แถบโดย 2 แถบนยาวถง intra-alar setae และอยบรเวณกงกลางของ scutum 1

แถบโดยแถบน เรมตนหลงหลงแนว transvers suture เลกนอย scutellum มสเหลองพบ

scutellar setae 2 เสน ขา ขาคหนา femur มสเหลอง tibia มสน าตาลดา ขาคกลาง femur ม

สเหลอง และพบแถบสนาตาลบรเวณปลาย tibia มสน าตาลดา ขาคหลง femur มสเหลอง

ตลอดปลอง พบบางตวอยาง มแถบสนาตาลบรเวณปลายของปลอง tibia มสน าตาลดา ปก

basal costal และ costal cellมลกษณะใส costal band มสดา ขยายจดเสนปก R2+3 และ

ขยายลงมาตรงขอบปลาย ปกบรเวณ R4+5 บรเวณ supernumerary lobe เพศเมยเปนโลบ

เลกนอย เพศผเปนโลบ มากเหนเดนชด สวน microtrichia พบท A1 + Cu A2 ไดในเพศผ

ทอง ทองปลองท 1 สเหลอง บางตวอยางพบแถบสดาบรเวณฐานของปลอง พบแถบสดาในแนว

ยาวพาดขวาง บรเวณปลองท 2 – 5 และพบแถบแคบสดาในแนวตงพาดบรเวณทองปลองท

3 – 5 เพศผไมพบ pectin พบ surstylus lobe ยาว และ sternum V ม ลกษณะเวาเขาไป

เพยงเลกนอย เพศเมยม aculeus ปลายมน พบ subapical setae 4 ค โดยสองคแรกสนอย

บรเวณดานบน และสองคหลงยาวอยบรเวณดานลาง โดยเสนขนคยาวมความยาวเลย

บรเวณปลายของ aculeus

Page 43: รายงานการวิจัยฉบับสมบูรณ์ เรื่องapp.dnp.go.th/opac/multimedia/research/916_55.pdf · รายงานการวิจัยฉบับสมบูรณ์

36

ขนาดรปราง

Area length

length (mm.)

Male Female

Body 5.00 – 6.30 5.00 – 6.50

Wing 4.30 – 6.00 4.50 – 6.20

Ovipositor - 4.10 – 5.50

Aculeus - 1.00 – 1.30

Aedeagus 3.00 -

Page 44: รายงานการวิจัยฉบับสมบูรณ์ เรื่องapp.dnp.go.th/opac/multimedia/research/916_55.pdf · รายงานการวิจัยฉบับสมบูรณ์

37

8.Bactrocera (Zeugodacus) cucurbitae (Coquillett) (รปท 4.15-4.16)

ภาพท 4.15 ตวเตมวยเพศผแมลงวนทอง B. (Z.) cucurbitae (1 ชอง = 1 มม.)

ภาพท 4.16 ตวเตมวยเพศเมยแมลงวนทอง B. cucurbitae (1 ชอง = 1 มม.)

Page 45: รายงานการวิจัยฉบับสมบูรณ์ เรื่องapp.dnp.go.th/opac/multimedia/research/916_55.pdf · รายงานการวิจัยฉบับสมบูรณ์

38

รปรางลกษณะของแมลงวนทอง Bactrocera (Z.) cucurbitaceae

หว ตารวมมขนาดใหญ บรเวณfrons พบ superior fronto-orbital setae 1 ค พบ inferior

fronto-orbital 3 ค lunule สน าตาลเขม บรเวณ face พบ facial spot รปรางทรงกลม

ขนาดกลาง 1 ค

อก อก บรเวณ scutum มสน าตาลแดงถงเขม พบ yellow vittae 3 แถบตงอยเหนอ transverse

suture เลกนอยขางละ 1 แถบโดย 2 แถบนยาวถง intra-alar setae และอยบรเวณ

กงกลางของ scutum 1 แถบโดยแถบนเรมตนหลงหลงแนว transvers suture เลกนอย

scutellum มสเหลองพบ scutellar setae 2 เสน ขา มลกษณะสเหลองออน femur ของขาค

หนา กลาง และหลงมเหลองออน แตจะพบสนาตาลเขมบรเวณปลาย tibia ของขาทงสามค

สน าตาลเขมบรเวณฐาน และสเหลองออนบรเวณปลาย ปก basal costal และ costal cellม

ลกษณะใส costal band มสดาขยายจดเสน ปก R2+3 และขยายลงมาตรงขอบปลายปก

บรเวณ R4+5 เปนจดขนาดใหญ ซงบางตวอยางแถบสดาเตมพนทของ r1 และเกอบเตมพนท

ของ r2+3 พบแถบสนาตาลดาแคบ บนเสน r-m และพบแถบ นาตาลดากวางบนเสน dm-cu

บรเวณ supernumerary lobe เพศเมยเปนโลบเลกนอย เพศผ เปนโลบมากเหนเดนชด สวน

microtrichia พบท A1 + Cu A2 ไดในเพศผ

ทอง ทองสนาตาลแดง ทองปลองท 1 และ2 บรเวณดานบนของปลองจะสนา ตาลแดง สวน

บรเวณดานลางจะพบสเหลองออน ทองปลองท 3 บรเวณดานบนของปลองจะพบแถบส

นาตาลดาพาดตามแนวขวาง และบรเวณกลางพบแถบสนาตาลดาพาดตามยาวลงไปยง ทอง

ปลองท 4 และ5 เพศผพบ pectinพบ surstylus lobe ยาว และ sternum V มลกษณะเวาเขาไป

เพยงเลกนอย เพศเมยม aculeus ปลายมน พบ subapical setae 4 ค โดยสองคแรกสนอย

บรเวณดานบน และสองคหลงยาวอยบรเวณดานลาง

Page 46: รายงานการวิจัยฉบับสมบูรณ์ เรื่องapp.dnp.go.th/opac/multimedia/research/916_55.pdf · รายงานการวิจัยฉบับสมบูรณ์

39

ขนาดรปราง

Area length

length (mm.)

Male Female

Body 5.50 – 7.40 5.50 – 8.10

Wing 4.45 – 6.80 5.50 – 7.20

Ovipositor - 4.50 – 6.00

Aculeus - 1.30 – 1.80

Aedeagus 3.15 - 3.20 -

Page 47: รายงานการวิจัยฉบับสมบูรณ์ เรื่องapp.dnp.go.th/opac/multimedia/research/916_55.pdf · รายงานการวิจัยฉบับสมบูรณ์

40

9.Bactrocera (Zeugodacus) tau (Walker) (รปท 4.17-4.18)

ภาพท 4.17 ตวเตมวยเพศผแมลงวนทอง Bactrocera (Z.) tau (1 ชอง = 1 มม.)

ภาพท 4.18 ตวเตมวยเพศเมยแมลงวนทอง Bactrocera tau (1 ชอง = 1 มม.)

Page 48: รายงานการวิจัยฉบับสมบูรณ์ เรื่องapp.dnp.go.th/opac/multimedia/research/916_55.pdf · รายงานการวิจัยฉบับสมบูรณ์

41

รปรางลกษณะของแมลงวนทอง Bactrocera (Z.) tau

หว ตารวมมขนาด บรเวณ frons พบ superior fronto-orbital setae 1 ค พบ inferior

fronto-orbital 3 ค โดยทฐานของเสนขนไมพบเครองหมาย บรเวณ lunule สน าตาลเขม

บรเวณ face พบ facial spot รปรางกลมร 1 ค

อก อก บรเวณ scutum สดา บางตวอยางพบวาบางพนทบรเวณทอยเหนอ transvers

suture มสน าตาลแดง พบ yellow vittae 3 แถบ โดยม 2 แถบตงอยเหนอ transverse

suture เลกนอย โดยแถบทงสองยาวถง intra-alar setae และพบอกแถบอยบรเวณกงกลาง

ของ scutum บรเวณ scutellum มสเหลองพบ scutellar setae 2 ค ขา ขาคแรก femur ส

เหลอง บางตวอยางพบแถบสนาตาลรปรางกลมรบรเวณดานนอกของขา tibia มน าตาลปน

เหลอง ขาคทสอง femur มสเหลอง tibia มสเหลอง ยกเวนบรเวณฐานของปลองมสน าตาล

ขาคทสาม femur สเหลอง tibia สดาตลอดปลอง ปก basal costal และ costal cellมลกษณะ

ใส costal band มสดาขยายจดเสนปก R2+3 พบมลกษณะ overlap ลงมาบรเวณเสนปก

เลกนอย และขยายลงมาตรงขอบปลายปกบรเวณ R4+5 เปนจดขนาดใหญ supernumerary

lobe เพศเมยเปนโลบเลกนอย เพศผเปนโลบมากเหนเดนชด สวน microtrichia พบท A1 +

Cu A2 ไดในเพศผ

ทอง ทองปลองท 1 และ2 มสน าตาลเหลอง บรเวณฐานปลองพบมสดา ทองปลองท 3

บรเวณดานบนของปลองจะพบแถบสนาตาล ดาพาดตามแนวขวาง และบรเวณกลางพบ

แถบสนาตาลดาพาดตามยาวลงไปยงทองปลองท 4 และ5 เปนลกษณะรปตวท ทอง

ปลองท 4 พบแถบสดาบรเวณดานขาง เพศผพบ pectin surstylus lobe ยาว และ

sternum V มลกษณะเวาเขาไปเพยงเลกนอย เพศเมยม aculeus เรยวแหลม พบ

subapical setae 4 ค โดยสองคแรกสนอยบรเวณดานบน และสองคหลงยาวอยบรเวณ

ดานลาง โดยเสนขนคยาวมความยาวเลยบรเวณปลายของ aculeus

Page 49: รายงานการวิจัยฉบับสมบูรณ์ เรื่องapp.dnp.go.th/opac/multimedia/research/916_55.pdf · รายงานการวิจัยฉบับสมบูรณ์

42

ขนาดรปราง

Area length

length (mm.)

Male Female

Body 6.40 – 7.80 6.50 – 8.40

Wing 5.45 – 7.50 6.50 – 7.80

Ovipositor - 6.00 – 8.10

Aculeus - 2.00 – 2.20

Aedeagus 3.90 - 4.10 -

Page 50: รายงานการวิจัยฉบับสมบูรณ์ เรื่องapp.dnp.go.th/opac/multimedia/research/916_55.pdf · รายงานการวิจัยฉบับสมบูรณ์

43

บทท 5

สรปและวจารณผลการวจย

การสารวจพบในเขตอทยานแหงชาตเขาคชฌกฏ จ .จนทบร ปพ .ศ. 2551 เกบตวอยางพช 112

ตวอยาง พบเปนพชอาหารของแมลงวนทอง 24 ชนดใน 16 วงศพช โดยพชอาหารของแมลงวนทองเปนพช

ปา และพชทางการคา พบแมลงวนทองทงหมด 9 ชนดคอ B. dorsalis, B. kanchanaburi, B. propingua, B.

pyrifoliae, B. correcta, B. latifrons, B. diversa, B. cucurbitae และB. tau โดยแมลงวนทองทสารวจพบ

นามาเปรยบเทยบกบ Drew and Handcock (1994), White and Elson-Harris (1992) มดงน

1.Bactrocera dorsalis

แมลงวนทองชนดนจดอยในกลม B. dorsalis complex เมอทาการศกษาพบรปรางคอ บรเวณหว

frons พบ superior fronto-orbital setae 1 ค พบ inferior fronto-orbital 2 คบรเวณฐานของเสนขนและแตละ

คมจดสนาตาลเขม vertexมสน าตาลเขม บรเวณ face ม facial spot สน าตาลเขมรปรางลกษณะกลมขนาด

ใหญ บรเวณอกพบแถบสเหลอง 1 ค โดยแถบเหลองเรมตนจากดานลางของ transverse suture โดยยาวถง

intra-alar setae บรเวณ scutellum มสเหลอง มเสนขน 1 ค ขา femur มสคอนขางเหลอง tibia ขาคหนา และ

คกลางสคอนขางเหลอง ขาคกลางบรเวณฐานของ tibia มสดา สวนขาคหลงม tibia สดา ปก ขอบปกแคบ

costal band สคอนขางดา ยาวตดเสนปก R2+3 และขยายบรเวณปลายปกเลย เสน R4+5 เลกนอย

supernumerary lobe มรปรางขนาดกลางในเพศผ และมรปรางขนาดเลกนอยในเพศเมย พบ microtrichia

บรเวณรอบ A1 + Cu A2 เฉพาะในเพศผ ทองบรเวณดานบนมนาตาลเหลอง บรเวณฐานของ tergum ท 1 และ

2 มแถบตามขวางสนาตาลเขมถงดาเปนลกษณะรปรางตวท ในเพศผพบ pecten บรเวณดานขางของทอง

ปลองท 3 ในเพศผ บรเวณขอบสวนหลงของ sternum V มลกษณะเวามรปรางคลายตวว (V-shape)

surstylus lobe สน ในเพศเมย aculeus บรเวณปลาย เรยวแหลม พบ subapical setae 4 ค สน 2 ค ยาว 2 ค ค

สนอยดานบน คยาวอยบรเวณดานลาง และยาวไมถงปลายของ aculeus การวดขนาดอวยวะสบพนธเพศเมย

บรเวณ ovipositor ยาว 4.45 – 5.20 มม. aculeus ยาว 1.30 – 1.70 มม. อวยวะสบพนธเพศผบรเวณ adeagus ม

ขนาด 3.02 – 3.15 มม. ซงตรงตามลกษณะท Drew and Handcock (1994) และ Drew and Raghu (2002) ได

รายงาน สวน Iwahashi (2001) รายงานการวดขนาดของ aedeagus ในแมลงวนทอง B. dorsalis มความยาว

เฉลย 2.7272 ± 0.666 มม. Iwaizumi (2004) รายงานความยาวของ aedeagus ของแมลงวนทอง B. dorsalis

จากประเทศตางๆไปยงประเทศญปนบรเวณดานกกกนพบวาแมลงวนทอง จากTaiwan มความยาว 2.53 มม.

Chaina, Hongkong 2.61 มม. Viet nam 2.57 มม. India 2.64 มม. และประเทศไทย 2.67 มม. สวนความยาว

Page 51: รายงานการวิจัยฉบับสมบูรณ์ เรื่องapp.dnp.go.th/opac/multimedia/research/916_55.pdf · รายงานการวิจัยฉบับสมบูรณ์

44

ของ aculeus พบวา Taiwan มความยาว 1.45 มม. Chaina, Hongkong 1.60 มม. Viet nam 1.57 มม. India 1.58

มม. และประเทศไทย 1.65 มม.

พชอาหารของแมลงวนทองชนดนมพชอาหารกวางจากการสารวจในงานวจยครงนพบ Bactrocera

dorsalis พบพชอาหารเปนผลทงหมดจานวน 15 ชนด ใน 12 วงศพช ไดแกการเวก Artabotrys siamensis

(Annonaceae) มะมวงปา Mangifera indica (Annacardiceae) กลวยปา Musa acuminate (Musaceae) หกวาง

Terminalia catappa (Combertaceae) นอยโหนง Annona reticulata (Annonaceae) มะละกอ Carica papaya

(Caricaceae) ลองกอง Lansium domesticum (Meliaceae) แกวมงกร Hylocereus undatus (Cactaceae)

มะหาด Artocarpus lakoocha (Moraceae) เลอดควาย Horsfieldia sp. (Myristicaceae) ฝรง Psidium guajava

(Myrtaceae) หมากเหลอง Chrysalidocarpus lutescens (Palmae) ไขเตาPolyalthia debilis (Annonaceae)

สารภ Mammea siamensis (Guttiferae) และชะมวง Garcinia cowa (Guttiferae) วสทธ และคณะ (2541)

สารวจพบพชอาหารของแมลงวนทองชนดน 20 ชนด ซงไดแกมงคดปา Garcinia costata (Clusiaceae) ลนจ

Litchi chinensis (Sapindaceae) ทอพนธเนคาลน Prunus persica (Rosaceae) ฝรง Psidium guajava

(Myrtaceae) ชาลกโพ Ficus lepicarpa (Moraceae) กระทอน Sandoricum koetjape (Meliaceae) มะมวง

Mangifera indica (Anacardiaceae) นอยหนา Annona squamosa (Annonaceae) มะเฟอง Averrhoa

carambola (Oxalidaceae) หกวาง Terminalia catappa (Combertaceae) จนดง Diospyros dasyphylla

(Enenaceae) โศกอนเดย Polyalthia longifolia (Annonaceae) กลวยหอม Musa acuminate (Musaceae)

พทรา Zizyphus mauritiana (Rhamnaceae) กระบก Irvingia malayana (Irvingiaceae) ชมพSyzygium

samarangense (Myrtaceae) ตากวางSalacia verrucosa (Celastrineus) มะดก Siphonodon celastrineus

(Celastraceae) การเวก Artabotrys siamensis (Annonaceae) และหมาก Areca catechu (Palmae)

พบรายงานของ Bandara et el (1997) พบพชอาหารในประเทศศรลงกาของแมลงวนทอง B.

dorsalis 19 ชนดใน 13 วงศพช ไดแก Anacaridium occidentale, Annona squamosa, Artocarpus

heterophyllus, Careya arborea, Carica papaya, Chrysophyllum roxburghii, Citrus xmadurensis, Garcinia

xanthochymus, Magifera indica, Per-sea americana, Psidium guajava, Punica granatum, Spodias

cytherea, Spondias pinnata, Strychnos nux-vomica, Syzygium aromaticum, Syzygium jambos และ

Teriminalia catappa Hoa et el (2006) B. dorsalis เปนปญหาการปลกแกวมงกรในเวยตนาม Carroll et al

(2006) กลาวถงวงศพชทแมลงวนทองชนดนพชอาศยจานวน 27วงศไดแก Ancardiaceae, Annonaceae,

Bombacaceae, Caricaceae, Combretaceae, Cucurbitaceae, Ebenaceae, Elaeocarpaceae, Euphorbiaceae,

Fabaceae, Juglandaceae, Lauraceae, Malpighiaceae, Moraceae, Musaceae, Myrtaceae, Orchidaceae,

Page 52: รายงานการวิจัยฉบับสมบูรณ์ เรื่องapp.dnp.go.th/opac/multimedia/research/916_55.pdf · รายงานการวิจัยฉบับสมบูรณ์

45

Oxalidaceae, Passifloraceae, Rhamnaceae, Rosaceae, Rubiaceae, Rutaceae, Sapindaceae, Sapotaceae,

Simaroubaceae และSolanaceae

2.Bactrocera kanchanaburi

แมลงวนทองชนดนจดอยในกลม B. dorsalis complex มรปรางคลายคลงกบ B. dorsalis แตกตางท

บรเวณ femur ของขาคหนาจะมเครองหมายสนาตาลดาบรเวณขาดานนอก บรเวณปกพบ แถบสนาตาลดา

ตรง R2+3 และขยายบรเวณปลายปกเลยเสน R4+5 โดยแถบสนยาวมลกษณะเปนแถบขนานกบเสนปกแตจะม

ลกษณะโปงออกเลกนอยบรเวณใกลปลาย พบปลาย aculeus มลกษณะเปนเรยวแหลม การวดขนาดอวยวะ

สบพนธเพศเมยบรเวณ ovipositor ยาว 4.30 – 5.40 มม. aculeus ยาว 1.35 – 1.72 มม. อวยวะสบพนธเพศผ

บรเวณ adeagus มขนาด 3.00 – 3.02 มม. ซงตรงตามลกษณะท Drew and Handcock (1994)ไดรายงาน พบ

พชอาหารคอ การเวกปา Artabatrys siamensis (Annonaceae) ซงสอดคลองกบ Drew and Handcock (1994)

กบวสทธ และคณะ (2541)

3. Bactrocera propinqua

แมลงวนทองชนดนจดอยในกลม B. dorsalis complex มรปรางคลายคลงกบ B. dorsalis แตกตางท

บรเวณ femur ของขาคหนาจะมเครองหมายสนาตาลดาบรเวณขาดานนอก บรเวณปกพบ แถบสนาตาลดา

ตรง R2+3 และขยายบรเวณปลายปกเลยเสน R4+5 โดยแถบสนยาวมลกษณะเปนแถบขนานกบเสนปกแตจะม

ลกษณะโปงออกเลกนอยบรเวณใกลปลาย พบปลาย aculeus มลกษณะเปน tri lobe การวดขนาดอวยวะ

สบพนธเพศเมยบรเวณ ovipositor ยาว 5.00 – 6.00 มม. aculeus ยาว 1.50 – 2.00 มม. อวยวะสบพนธเพศผ

บรเวณ adeagus มขนาด 4.00 – 4.50 มม. ซงตรงตามลกษณะท Drew and Handcock (1994)ไดรายงาน พบ

พชอาหารคอ ชะมวง Garcinia cowa (Guttiferae) ซง Drew and Handcock (1994) พบพชอาหารของ

แมลงวนทองชนดนคอ พชในจนส Garcinia spp. , G. bancana, G. cowa และG. cambogia วสทธ และคณะ

(2541) พบพชอาหารคอชะมวง Garcinia sp. (Guttiferae)

4. Bactrocera pyrifoliae

แมลงวนทองชนดนจดอยในกลม B. dorsalis complex มรปรางคลายคลงกบ B. dorsalis แตกตางท

แถบสเหลองบรเวณอกอยดานละ 1 เสน โดยแถบนยาวไมถง intra-alar setae บรเวณ femur ของขาคหนาจะ

มเครองหมายสนาตาลดาบรเวณขาดานนอก บรเวณปกพบ แถบสนาตาลดาตรง R2+3 และขยายบรเวณปลาย

Page 53: รายงานการวิจัยฉบับสมบูรณ์ เรื่องapp.dnp.go.th/opac/multimedia/research/916_55.pdf · รายงานการวิจัยฉบับสมบูรณ์

46

ปกเลยเสน R4+5 โดยแถบสนยาวมลกษณะเปนแถบขนานกบเสนปกแตจะมลกษณะโปงออกเลกนอยบรเวณ

ใกลปลาย พบปลาย aculeus เรยวแหลม การวดขนาดอวยวะสบพนธเพศเมย บรเวณ ovipositor ยาว 5.50 –

7.00 มม. aculeus ยาว 1.70 – 2.20 มม. อวยวะสบพนธเพศผบรเวณ adeagus มขนาด 3.00 – 3.45 มม. ซงตรง

ตามลกษณะท Drew and Handcock (1994)ไดรายงาน จากการศกษาพบพชอาหารคอ มะมวง Mangifera

indica (Anacardiaceae) มะไฟปาBaccaurea ramiflora (Euphobiaceae) ฝรง Psidium guajava (Myrtaceae)

วสทธ และคณะ (2541) รายงาพบพชอาหารคอฝรงคนนา P. guajava (Myrtaceae) ทอพนธเนคาลน Prunus

persica (Rosaceae) ฝรงไทย P. guajava (Myrtaceae) มะมวง Mangifera indica (Anacardiaceae) ดอก

ฟกทอง Cucurbita moschata (Cucurbitaceae) Drew and Handcock (1994) พบพชอาหารของแมลงวนทอง

ชนดนคอ Baccaurea ramiflora (Euphorbiaceae), Prunus persica (Rosaceae), Psidium guajava

(Myrtaceae) และPyrus pyrifolia (Rosaceae)

5. Bactrocera correcta

รปรางของแมลงวนทองชนดนสอดคลองกบท Drew and Handcock (1994) และWhite and Elson-

Harris (1992) ไดรายงาน มลกษณะสณฐานเชนเดยวกบสมาชกชนดอนใน Subgenus Bactrocera มลกษณะ

ทแตกตางจากแมลงททาการสารวจพบเมอเปรยบเทยบกบ B. dorsalis หลายๆประการเชน บรเวณหว face

พบแถบสดาพาดแนวขวาง 1 แถบ บางตวอยางแถบสนจะไมชดเจนบรเวณกงกลางทาใหเหนวาเปนสองแถบ

ยาว บรเวณปก basal costal และ costal cell มลกษณะใส sub costal cell มสเหลอง ปลายปกมจดสนาตาลดา

บรเวณเสน R4+5 ซงทาใหมองเหมอนเปนจดบรเวณปลายปก เปนตน พบปลาย aculeus เรยวแหลม การวด

ขนาดอวยวะสบพนธเพศเมยบรเวณ ovipositor ยาว 3.50 – 4.00 มม. aculeus ยาว 1.00 – 1.09 มม. อวยวะ

สบพนธเพศผบรเวณ adeagus มขนาด 3.00 – 3.15 มม. พชอาหารทพบคอ มะมวง Mangifera indica

(Anacardiaceae) หกวาง Terminalia catappa (Combertaceae) และแกวมงกร Hylocereus undatus

(Cactaceae) Bandara et al (1997) พบพชอาหารในประเทศศรลงกาของแมลงวนทอง B. correcta 9 ชนดใน

8 วงศพช ไดแก Annona sp., Carissa carnadas, Garcinia xanthochymus, Madhuca longifoliae, Mangifera

indica, Psidium guajava, Syzygium jumbos, Strychnos potatorum และTerminalia catappa Hoa et al

(2006) พบ B. corecta เปนปญหาการปลกแกวมงกรในเวยตนามเนองจากการเขาทาลายของแมลงวนทอง

ชนดน White and Elson-Harris (1992) กลาวถงพชอาหารของแมลงวนทองชนดนไดแก พทรา Ziniphus

jujube, หกวาง Terminalia catappa ฝรง Psidium guajava, มะมวง Mangifera indica, ลกพช Prunus

persicca, ชมพ Syzygium jambos, ละมด Manilkara zapota เปนตน วสทธ และคณะ (2541) รายงาพบพช

Page 54: รายงานการวิจัยฉบับสมบูรณ์ เรื่องapp.dnp.go.th/opac/multimedia/research/916_55.pdf · รายงานการวิจัยฉบับสมบูรณ์

47

อาหารคอฝรง P. guajava (Myrtaceae) ชมพ Syzygium samarangense (Myrtaceae) และหกวาง Terminalia

catappa (Combertaceae)

6. Bactrocera latifrons

แมลงวนทองชนดนสวนอกมสดา ดานขางพบแถบสเหลอง ทหนาพบจดสดา พบเสนขน anterior

supra-alar setae, prescutellar acrostichal setae บรเวณ scutellum พบเสนขน 1 ค ทองสนาตาลออกสม

บรเวณปกพบ costal band และเปนจดบรเวณปลายปก เพศผม pecten รปรางของแมลงวนทองชนดน

สอดคลองกบท White and Elson-Harris (1992)ไดรายงาน พบปลาย aculeus เรยวแหลม การวดขนาด

อวยวะสบพนธเพศเมยบรเวณ ovipositor ยาว 4.50 – 5.10 มม. aculeus ยาว 1.40 – 1.70 มม. อวยวะสบพนธ

เพศผบรเวณ adeagus มขนาด 3.10 – 3.15 มม. พชอาหารทพบคอพชวงศ Solanaceae ไดแกพรก Capsicum

annum มะเขอเปราะ Solanum melongena และมะเขอพวง S. torvum Bandara et al (1997) พบพชอาหารใน

ประเทศศรลงกาของแมลงวนทอง B. latifrons 1 ชนดใน 1 วงศพช คอSolanum xanthocarpum White and

Elson-Harris (1992) กลาวถงพชอาหารของแมลงวนทองชนดนไดแก Solanum indicum, S. sarmentosum, S.

verbascifolium และS. virginianum Carroll et al (2006) กลาววาพชอาหารของอาหารของแมลงวนทองชนด

นพบไดในพชวงศตางๆดงน Anacardiceae, Cucurbitaceae, Euphobiaceae, Musaceae, Mytaceae,

Oxalidaceae, Rosaceae, Rubiaceae, Rutaceae, Sapindaceae และSolanaceae ฉนทน (2537) รายงานพบพช

อาหารของแมลงวนทองชนดนไดแกพรกชฟา Capsium annum มะเขอเปราะ Solanum melongena พรกนา

S. nigrum และพรกหนม C. annuum

7. Bactrocera diversa

แมลงวนทองชนดนบรเวณอก scutum สดา พบแถบสเหลอง 3 แถบ พบเสนขน anterior supra-alar

setae พบ prescutellar acrostichal setae บรเวณ scutellum พบขน 1 หรอ 2 ค บรเวณหนาของเพศผมสเหลอง

ไมพบแถบส บรเวณหนาของเพศเมยพบเครองหมาย transverse line บรเวณทองเพศผไมพบ pecten พบ

ปลาย aculeus เรยวแหลม pecten รปรางของแมลงวนทองชนดนสอดคลองกบท White and Elson-Harris

(1992)ไดรายงาน การวดขนาดอวยวะสบพนธเพศเมยบรเวณ ovipositor ยาว 4.10 – 5.50 มม. aculeus ยาว

1.00 – 1.30 มม. อวยวะสบพนธเพศผบรเวณ adeagus มขนาด 3.00 มม. พชอาหารทพบคอดอกตาลง

Coccinia grandis (Cucurbitaceae) ดอกฟกทอง Cucurbita moschata (Cucurbitaceae) Bandara et al (1997)

พบพชอาหารในประเทศ ศรลงกาของแมลงวนทอง B. diversa 1 ชนดใน 1 วงศพชคอดอกเพศผของ

Page 55: รายงานการวิจัยฉบับสมบูรณ์ เรื่องapp.dnp.go.th/opac/multimedia/research/916_55.pdf · รายงานการวิจัยฉบับสมบูรณ์

48

Cucurbita maxima White and Elson-Harris (1992) กลาวถงพชอาหารของแมลงวนทองชนดนเขาทาลายใน

ดอกไดแกบวบเหลยม Luffa acutangula, บวบขมLuffa aegyptiaca, ฟกทอง Cucurbita maxima, ฟกทอง C.

pepo, นาเตา Lagenaria siceraria Baimai et al (1996) รายงานพบพชอาหารของแมลงวนทองชนดนไดแก

ฟกทอง Cucurbita moschata (Cucurbitae), นาเตา Legenari siceraria (Cucurbitae)

8. Bactrocera cucurbitae

แมลงวนทองชนดนบรเวณอก scutum สน าตาลแดง พบแถบสเหลอง 3 แถบ ปก basal costal และ

costal cell มลกษณะใส costal band มสดาขยายจดเสนปก R2+3 และขยายลงมาตรงขอบปลายปก

บรเวณ R4+5 เปนจดขนาดใหญ เพศผพบ pecten สอดคลองกบ White and Elson-Harris (1992)ทไดรายงาน

การวดขนาดอวยวะสบพนธเพศเมยบรเวณ ovipositor ยาว 4.50 – 6.00 มม. aculeus ยาว 1.30 – 1.80 มม.

อวยวะสบพนธเพศผบรเวณ adeagus มขนาด 3.15 - 3.20 มม. พชอาหารทพบคอผลของตาลง Coccinia

grandis (Cucurbitaceae) ผลของบวบ Luffa cylindrical (Curcubitaceae) ดอกและผลของฟกทอง Cucurbita

moschata (Cucurbitaceae) Bandara et al (1997) พบพชอาหารในประเทศศรลงกาของแมลงวนทอง B.

cucurbitae 12 ชนดใน 4 วงศพช(Cucurbitaceae, Passifloraceae, Pandanaceae และCaricaceae) ไดแก

Carica papaya, Coccinia grandis, Cucurbita maxima, Cucumis sativus, Diplocyclos palmatus, Lagenaria

siceraria, Luffa acutangula, Momordica charantia, Pandanus odoratissimus, Passiflora edulis, Strychnos

nux-vomica และTrichosanthes cucumerina Hoa et al (2006) พบปญหาการปลกแกวมงกรเนองจากการเขา

ทาลายของแมลงวนทอง B. cucurbitae

9. Bactrocera tau

แมลงวนทองชนดนบรเวณอก scutum สน าตาลแดง และมเครองหมายสดา พบแถบสเหลอง 3 แถบ

พบ facial spots, anterior supra-alar setae, prescutellar acrostichal setae บรเวณ scutellum พบเสนขน 2 ค

บรเวณปลายปก costal band ขยายเปนจด เพศผพบ pecten สอดคลองกบ White and Elson-Harris (1992)ท

ไดรายงาน การวดขนาดอวยวะสบพนธเพศเมยบรเวณ ovipositor ยาว 6.00 – 8.10 มม. aculeus ยาว 2.00 –

2.20 มม. อวยวะสบพนธเพศผบรเวณ adeagus มขนาด 3.90 - 4.10 มม. พชอาหารทพบคอผลตาลง Coccinia

grandis (Cucurbitaceae), ผลและดอกฟกทอง Cucurbita moschata (Cucurbitaceae) ถวฝกยาว Vigna

sinensis (Leguminosae) และพชไมทราบชนด หมายเลข 12CH พชวงศ cucurbitacae วสทธ และคณะ

(2541) พบพชอาหาร 12 ชนดใน 3 วงศพชคอ วงศ Cucurbitaceae พบตาลง Coccinia grandis ฟกทอง

Page 56: รายงานการวิจัยฉบับสมบูรณ์ เรื่องapp.dnp.go.th/opac/multimedia/research/916_55.pdf · รายงานการวิจัยฉบับสมบูรณ์

49

Cucurbita moschata ขกาลาย Diplocyclos palmatus บวบหอม Luffa cylindrical มะระจน Momordica

charantia ฟกขาว M. cochinchinensis ขกาขาว Trichosanthes cordata มะนอยปลา T. cucumerina ขกาแดง

T. tricuspidata แตงขไก Zehneria sp. วงศ Rosaceae พบทอพนธเนคาลน Prunus persica วงศ Mytaceae

พบฝรงคนนา Psidium guajava

Page 57: รายงานการวิจัยฉบับสมบูรณ์ เรื่องapp.dnp.go.th/opac/multimedia/research/916_55.pdf · รายงานการวิจัยฉบับสมบูรณ์

50

เอกสารอางอง

กมปนาท แสงทอง. 2542. พชอาหารของแมลงวนทอง Bactrocera dorsalis (Hendel) ใน

ประเทศไทย. ปรญญานพนธ สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาเจาคณทหารลาดกระบง. 32 หนา

ไชยวฒน ดวงสภา. 2545. การสารวจและศกษาชวประวตของแมลงวนทองในจงหวดเชยงใหม.

วทยานพนธมหาบณฑต, มหาวทยาลยเชยงใหม.

ฉนทน เฮงสวสด. 2530. การศกษาอนกรมวธานของแมลงวนผลไมทพบในภาคเหนอของ

ประเทศไทย. รายงานผลการคนควาและวจยป 2530 กองกฏและสตววทยา, กรงเทพ. 20 หนา

ฉนทน เฮงสวสด. 2536. ชววทยาของแมลงวนผลไมทพบบนดอกพชตระกลแตง. รายงานผลการ

คนควาและวจยป 2536 กองกฏและสตววทยา, กรงเทพ.

ฉนทน เฮงสวสด. 2537. อนกรมวธานของแมลงวนผลไมในวงศ Solanaceaee . รายงานผลการ

คนควาและวจยป 2537 กองกฏและสตววทยา, กรงเทพ. 75-88

นลบล คนซอ. 2550. ขกาลาย (Bryonopsis laciniosa) พชอาหารของแมลงวนทอง 6 สปชสในสกล

Bactrocera ในประเทศไทย. ปรญญานพนธ วทยาศาสตรบณฑต (เกษตรศาสตร) สาขาเทคโนโลย

การจดการศตรพช, คณะเทคโนโลยการเกษตร, สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาเจาคณทหาร

ลาดกระบง. กรงเทพฯ. 30 หนา.

นรนาม. 2555. การวเคราะห จาแนกชนดพนธพช. [Online] Avialable on : http://www.wanakorn.com/

natural_vegetation.php

มนตร จรสรตน. 2544. แมลงวนผลไมในประเทศไทย. กองกฏและสตววทยา, กรงเทพ. 244 หนา

แสน ตกวฒนานนท. 2529. “พชอาหารของแมลงวนทองชนดตางๆในประเทศไทย.” วารสาร

เกษตรพระจอมเกลา. 4(1): 1-5.

สานกงานทปรกษาการเกษตรตางประเทศ . 2549. สถานการณผลไมไทยในตลาดญปน . เขาถงไดจาก

http://www.thaiceotokyo.jp, 12 กนยายน 2550

วภาดา ปลอดครบร . ม . ป . ป . แมลงวนผลไมทสาคญใ นประเทศไทย . เขาถงไดจาก

http://www.edoae.doae.go.th/Know_FF.pdf, 20 มกราคม 2551

วสทธ ใบไม ปทมาภรณ กฤตยพงษ สงวร กจทว เฉลยว กวงคะดลก สจนดา ธนะภม แสน ตกวฒนานนท

Paul J. Grote อรวรรณ สตยาลย. 2541. การศกษาชววทยาเชงประชากรของแมลงวน ผลไม และ

ยงกนปลอง. มหาวทยาลยมหดล, กรงเทพ. 116 หนา

Page 58: รายงานการวิจัยฉบับสมบูรณ์ เรื่องapp.dnp.go.th/opac/multimedia/research/916_55.pdf · รายงานการวิจัยฉบับสมบูรณ์

51

เอกสารอางอง (ตอ)

วฒชย พลเหยมหาญ. 2542. พชอาหารของแมลงวนทอง Bactrocera cucurbitae และ Bactrocera tau.

ปรญญานพนธ สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาเจาคณทหารลาดกระบง. 24 หนา

Baimai, V., Trinachartvanit, W., Tigvattananot, S. and Grote, P. J. 1996. “Metaphase karyotypes of fruit

flies of Thailand II. Five species in four subgenera of Bactrocera”. J.Sci.Soc.Thailand, 22: 97-

104

Bandara, H.M.J., Rajapakse, H., Sundaraperuma, S.A.H., Kahawatta, S.B.M.U.C. and Rajakakse,

G.B.J.P. 1997. “A Preliminary Notes on the Host-plants of Fruit Flies of the Tribe Dacini

(Diptera, Tephritidae) in Sri Lanka”. Esakia, (37): 149-160.

Carroll, L.E., Norrbom, A.L., Dallwitz, M.J. andThompson, F.C. 2006. Pest Fruit flies of the

world –Larvae. [Online] Available on : http://www. http://delta-intkey.com/ffl/www/bac_ lati.htm, 10 June

2009.

Clarke, A.R., Armstrong, K.F., Carmichael, A.E., Milne, J.R., Roderick, G.K., Yeates, D.K. 2005.

“Invasive phytophagous pests arising through a recent tropical evolutionary radiation:The

Bactrocera dorsalis complex of fruit flies”. Annual Review of Entomology. 50: 293-319

Drew, R.A.I. and Hancock, D.L. 1994. The Bactrocera dorsalis complex of fruit flies

(Diptera: Tehphritidae: Dacinae) in Asia. Bulletin of Entomological Research:

Supplement Series Number 2. In Supplement. CAB, Wallingford. 68 pp.

Drew, R.A.I. and Raghu, S. 2002. “The fruit fly fauna (Diptera: Tephritidae: Dacinae) of the

rainforest habitat of the Western Ghats, India.” The Raffles bulletin of Zoology, 50(2):

327-352

Ferra, P. 2010. Fruit flies in Asia (especially Southeast Asia) Species, biology and management. [Online]

Available on: http://ipm.ait.asia/test/inception/IWS_DOCS/FRUIT%20FLIES%20IN%20ASIA

%20paper-Paul-27%20Aug.%202010.pdf

Heaven, D. 2006. Fruit flies. [Online] Available on : http://www.pir.sa.gov.au/__data/

assets/pdf_file /0016/43144/Fruit_fly_factsheet.pdf, 20 May 2009.

Page 59: รายงานการวิจัยฉบับสมบูรณ์ เรื่องapp.dnp.go.th/opac/multimedia/research/916_55.pdf · รายงานการวิจัยฉบับสมบูรณ์

52

เอกสารอางอง (ตอ)

Hoa, T.T., Clark, C.J., Waddell, B.C. and Woolf, A.B. 2006. “Postharvest quality of Dragon fruit

(Hylocereus undatus) following disinfesting hot air treatment”. Postharvest Biology and

Technology, 41 : (62-69)

Iwahashi, O. 2001. “Aedeagal length of the Oriental fruit fly, Bactrocera dorsalis (Hendel) (Diptera:

Tepritidae), and its sympatric species in Thailand and the evolution of a longer and shorter

aedeagus in the parapatric species of B. dorsalis.” Appl.Entomol.Zool. 26(3): 289-297

Iwaizumi, R. 2004. “Species and host record of the Bactrocera dorsalis complex (Diptera: Tephritidae)

detected by the plant quarantine of Japan”. Appl. Entomol.Zool. 39(2): 327-333

Norrbom, A. L. 2004. Fruit fly (Diptera: Tephritidae) Taxomomy Page. [Online] Available

on : http:// http://www.sel.barc.usda.gov/diptera/tephriti/tephriti.htm, 4 June 2009.

Norrbom, A. L. 2000. Fruit fly (Diptera: Tephritidae) Classification Table. [Online] Available

on : http://www.sel.barc.usda.gov/diptera/tephriti/clastabl.htm, 10 June 2009.

Parker, P. M. 2005. Extended Definition: Bactrocera. [Online] Available on : http://www.

websters- dictionary -online.net/definitions/Bactrocera?cx=partner-pub-0939450753529744

:v0qd01-tdlq&cof=FORID:9&ie=UTF-8&q=Bactrocera&sa= Search#922

Potter, M. F. 1994. Fruit flies. [Online] Available on : http://www.ca.uky.edu/entomology/

entfacts/ef621.asp, 20 May 2009.

White, I. M. and Elson-Harris M. M. 1992. Fruit flies of economic significance : Their

identification and bionomics. CAB Interantional, Wallingfrod. 599 pp.