วารสารวิชาการ มหาวิทยาลัย...

พรรณปพร ลวโรจน บญรตน โงวตระกล ดารกา กลแกว

75ปท 37 ฉบบท 4 เดอนตลาคม - ธนวาคม 2560

วารสารวชาการ มหาวทยาลยหอการคาไทย มนษยศาสตรและสงคมศาสตร

ปท 37 ฉบบท 4 เดอนตลาคม - ธนวาคม 2560

actors Affecting Smoking Behavior of Out-of-

School Adolescents and the Effectiveness of

Development Program of Cognitive Behavior

Therapy to Reducing Smoking Behavior

Panpaporn Leeviroj1,*

Boonrat Ngowtrakul2 Darika Koolkaew

3

F

Abstract

This study’s objectives are to investigate factors affecting adolescents’ smoking behavior

and the effectiveness of the development program of cognitive behavior therapy for reducing

smoking behavior among out-of-school adolescents. Research uses mixed methodology of

a survey and an experimental design in two phases. The results from the survey is used to develop

program of cognitive behavior therapy for reducing the smoking behavior. The research tools include

questionnaire and the development program to reduce smoking behaviors. In the first phase, data

from 600 adolescents are collected using a questionnaire. The sample comprises 91 out-of-school

smokers. The experimental research is derived from the Fagerstrom test for nicotine dependence

(FTND) The scores from questionnaire ranges from 4 to 5 indicated the risk of smoking behavior

in the total number of 34 smokers. Twenty persons recruited to participate in two groups. The

first-10-persons group is called the controlled group and the second-10-person group is called

the experimental group. Both groups should attend the activities provided and observed the

pre-test, post-test and follow-up tests. Analyses were executed using descriptive statistics,

multiple regression technique, and t-test. Research findings show that two key variables, family

1 Faculty of Social Work and Social Welfare, Huachiew Chalermprakiet University, Samut Prakan, Thailand.

2 Faculty of Physical Therapy, Huachiew Chalermprakiet University, Samut Prakan, Thailand.

3 Bangkok Primary Educational Services Area Office, Bangkok, Thailand.

* Corresponding author. E-mail: [email protected]

ปจจยทมผลตอพฤตกรรมการสบบหรของวยรนนอกระบบการศกษา และผลการพฒนาโปรแกรมการปรบความคดและพฤตกรรมเพอลดการสบบหร

76 วารสารวชาการ มหาวทยาลยหอการคาไทย มนษยศาสตรและสงคมศาสตร

factors and social norms, are significantly related to smoking behaviors. Therefore, these variables

are taken to develop the program in phase two of the study. The therapy program developed

by applying family factors and social norms in combination with the cognitive behavior therapy

of Beck (1967) and future orientation. It comprises 3 steps, 8 activities, 8 times, 60-90 minutes

for each, once a week and continuously for 10 weeks. The experimental results demonstrate the

effectiveness of the developed CBT program to reducing smoking behaviors.

Keywords: smoking behavior, adolescent, Cognitive Behavior Therapy program



จจยทมผลตอพฤตกรรมการสบบหรของ

วยรนนอกระบบการศกษา และผลการพฒนา

โปรแกรมการปรบความคดและพฤตกรรมเพอ

ลดการสบบหร

พรรณปพร ลวโรจน1,* บญรตน โงวตระกล

2 ดารกา กลแกว

3

ป

1 คณะสงคมสงเคราะหศาสตรและสวสดการสงคม มหาวทยาลยหวเฉยวเฉลมพระเกยรต สมทรปราการ

2 คณะกายภาพบ�าบด มหาวทยาลยหวเฉยวเฉลมพระเกยรต สมทรปราการ

3 ส�านกงานเขตพนทประถมศกษา กรงเทพมหานคร

* Corresponding author. E-mail: [email protected]

บทคดยอ

การวจยนมวตถประสงคเพอศกษาปจจยทมผลตอพฤตกรรมการสบบหร และผลการพฒนาโปรแกรม

การปรบความคดและพฤตกรรมเพอลดการสบบหร ในกลมวยรนนอกระบบการศกษา โดยใชวธการวจยแบบผสาน

เปน 2 ระยะ ประกอบดวยวธการส�ารวจและการวจยเชงทดลอง และน�าผลการศกษามาใชในการพฒนาโปรแกรม

ปรบความคดและพฤตกรรมเพอลดการสบบหร การวจยส�ารวจในระยะแรกรวบรวมขอมลดวยแบบสอบถาม

จากกลมตวอยางวยรน จ�านวน 600 คน ดวยการคดเลอกแบบหลายขนตอน ไดกลมตวอยางทสบบหร

นอกระบบการศกษา จ�านวน 91 คน สวนการวจยเชงทดลอง รวบรวมขอมลจากกลมตวอยาง ทไดคดเลอก

จากแบบทดสอบการตดบหร (Fagerstrom test for nicotine dependence: FTND) ระดบคะแนน 4-5

แสดงวาเปนผทมพฤตกรรมการสบแบบเสยง จ�านวน 34 คน และคดเขาเปนกลมตวอยาง จ�านวน 20 คน

เปนกลมทดลอง จ�านวน 10 คน และกลมควบคม จ�านวน 10 คน มการทดสอบกอนการทดลอง หลงการทดลอง

และระยะตดตามผลการทดลอง การวเคราะหขอมลดวยสถตเชงพรรณนาและการวเคราะหสมการถดถอยเชงพห

(Multiple Regression Analysis) และการทดสอบทางสถตตวท (t-test) ผลการศกษา พบวา ปจจยครอบครว

และสงคมยอมรบการสบบหรมผลตอการสบบหร จงไดน�าตวแปรนไปพฒนาโปรแกรมในการศกษาในระยะท 2

โปรแกรมทไดจากการพฒนาเปนการน�าปจจยครอบครวและมาตรฐานทางสงคม รวมกบกระบวนการปรบ



ความคด (Cognitive Behavior Therapy) ของ Beck (1967) และลกษณะมงอนาคต ประกอบดวย 3 ขนตอน

8 กจกรรม จ�านวน 8 ครง ๆ ละ 60-90 นาท สปดาหละ 1 ครง รวม 8 สปดาห ผลการศกษา พบวา ภายหลง

การทดลองโปรแกรม CBT เพอลดการการสบบหรทสรางขนนน สามารถลดพฤตกรรมการสบบหรได

ค�ำส�ำคญ: พฤตกรรมการสบบหร วยรน การปรบความคดและพฤตกรรม



บทน�า

บหรเปนสารเสพตดชนดหนงทนยมใชกนแพร

หลายทวโลกตลอดมา ในประชากรโลกมผทสบบหร

1 ใน 3 และผลของบหรท�าใหเสยชวตปละประมาณ

5 ลานคน จะเพมขนเปน 10 ลานคน ในป ค.ศ.

2030 โดยอาย 15 ปขนไปมประมาณ 1.8 พนลานคน

World Health organization [WHO], 2013) ส�าหรบ

สหรฐอเมรกามคาใชจาย ในการดแลสขภาพดานน

ปละหมนกวาลานบาท (Center for Disease Control

และ Prevention [CDC], 2015) ส�าหรบประเทศไทย

ในป พ.ศ. 2558 ผทสบบหรอาย 15 ปขนไปมจ�านวน

10.9 ลานคน อตราการสบคดเปน 19.9% ทกกลม

อายมอตราการสบบหรลดลงจากปพ.ศ. 2556 ยกเวน

กลมอาย 19-24 จะมเพมขนทงชายและหญง และ

มนกสบหนาใหมอายนอยลงทกป ๆ (Department

of Disease Control [DDC], Office of Tobacco

Control [OTC], 2016; National Statistical Office

[NSO], 2014) ท�าใหไทยตองเสยคาใชจายในดานน

มากเชนกน และบหรยงเปนสารเสพตดชนดแรกท

ตดและเสยงตอการตดสารเสพตดชนดอน ๆ ตามมา

(Lamanan, 2013) รอยละ 61.5 ของผสบบหรเปน

ประจ�าไมเคยเรยนหนงสอ ผทจบระดบประถมศกษา

หรอต�ากวา จะสบบหรมากกวาผทจบมธยมศกษาหรอ

อดมศกษา และจะประกอบอาชพทใชแรงงาน ทม

การสบบหรมากกวา 10.2 มวนตอวน (NSO, 2014)

โดยมสาเหตมาจากปจจยภายในและภายนอก เชน

ความเทห เพอนยอมรบและสงคมสบ ใคร ๆ กสบท

กลายมาเปนบรรทดฐานทางสงคม (Aggarwal, 2014)

แตส�าหรบวยรนนอกระบบการศกษาในชมชนแออด

ยงนาเปนหวง เนองจากวยรนขาดการศกษา สงคม

แวดลอมดวยสงเสพตด ปญหาความยากจน ปญหา

ครอบครว ท�าใหวยรนรวมตวกนเปนกลมเปนแกง

ยงท�าใหวยรนเสยงตอการสบบหรมากขน

ถงแมวาทผานมาประเทศไทย จะมมาตรการใน

การปองกนแกไข การสบบหรกนอยางแพรหลาย ใน

หลายรปแบบกตาม ทงท�าตามสากลโลก การก�าหนด

กฎหมายบงคบใช ตงแตป พ.ศ. 2535 เปนตนมา และ

ในป 2560 ไดออก พ.ร.บ.ควบคมผลตภณฑยาสบ

เพมขน เชน หามโฆษณา สงเสรมการขายทงทางตรง

และทางออม หามผมอาย 20 ป ซอบหร หามผมอาย

ต�ากวา 18 ปขายบหร หามขายนอกสถานท หามสบ

ในวด สถานบรการสาธารณสข สถานศกษาและการ

คมครองสขภาพของผไมสบบหร (DDC, OTC, 2017)

รวมทงมาตรการการใชยาบ�าบดและจตบ�าบดในหลาย

รปแบบ แตผลปรากฏวาไมสามารถลดจ�านวนผทสบ

บหรลงได กลบมนกสบหนาใหมเพมขนทกปอยาง

ตอเนองและมอายการสบนอยลงทก ๆ ป ทงนเนองจาก

มาตราทผานมามงเนนทางกฎหมายและใหความร

เพยงอยางเดยว จงไมสามารถเขาถงปญหาการ

สบบหรของวยรนได เพราะการสบบหรของวยรนม

หลายปจจย เชน ปจจยน�า (Predisposing Factors)

ปจจยเสรม (Reinforcing Factors) และปจจยเออ

(Enabling Factors) (Green & Kreuter, 2005)

ถาจะแกไขปญหาการสบบหรของวยรน ใหตรงกบ

ปญหามากทสด จงจ�าเปนตองศกษากอนวาปจจย

อะไรทเปนสาเหตทแทจรงท�าใหวยรนสบบหร และ

น�าปจจยเหลานนมาพฒนาโปรแกรม โดยน�าแนวคด

การปรบความคดและพฤตกรรม (Cognit ive

Behavioral Therapy; CBT) ของ Beck (1967)

มาเป นพนฐานในการพฒนาโปรแกรมการปรบ

ความคดและพฤตกรรม เพอลดพฤตกรรมการสบบหร

ในวยรนนอกระบบการศกษา ดงนนบทความนจงมง

ทจะพฒนาโปรแกรมการปรบความคดและพฤตกรรม

เพอน�าโปรแกรมทไดจากการวจยน�าไปใชแกไขปญหา

การสบบหรในวยรนไดตอไป



วตถประสงค

1. เพอศกษาปจจยทมผลตอพฤตกรรมการสบ

บหรของวยรนนอกระบบการศกษา ในชมชนแออด

ของกรงเทพมหานคร

2. เพอพฒนาโปรแกรมการปรบความคดและ

พฤตกรรมเพอลดพฤตกรรมการสบบหร

3. เพอศกษาผลของโปรแกรมการปรบความคด

และพฤตกรรมเพอลดพฤตกรรมการสบบหร

แนวคด ทฤษฎทเกยวของ

แนวคดเกยวกบปจจยทเกยวของกบการ

สบบหรของวยรน

การสบบหรในวยรนมาจากหลายปจจย จง

จ�าเปนตองทบทวนปจจยใดทสมพนธกบการสบบหร

และน�าไปก�าหนดตวแปรในการวจยเชงปรมาณ ไดแก

ปจจยน�า (Predisposing Factors) ปจจยเสรม

(Reinforcing Factors) และปจจยเออ(Enabling

Factors) (Green & Kreuter, 2005; Reangsing,

2013) โดยสามารถจ�าแนกปจจยทเกยวของกบการ

สบบหรในวยรน ดงน

1. ปจจยน�า (Predisposing Factors) ปจจย

บคคล ไดแก ความรเกยวกบบหร ทศนคต ความเชอ

คานยมทสงเสรมในการสบบหร เชน อยากรอยากลอง

เทห ดงดดความสนใจจากเพศ มความมนใจ ลดความ

วตกกงวล ขาดทกษะปฏเสธ สรางความมนใจ แสดง

ความเปนผชาย คลายเครยด เลยนแบบคนทสบ

การสบบหรเปนเรองธรรมดา แสดงความเปนผใหญ

สบรวมในงานเลยงตาง ๆ (Sirirassamee, et al., 2007;

Vateesatokkit, 2010) เปนตน

2. ปจจยเออ (Enabling Factors) ไดแก การ

ตดตอสอสาร การเขาถงบรการไดงาย การบงคบใช

การโฆษณาจากสอตาง ๆ วยรนทเคยเหนโฆษณาบหร

จะมความอยากสบบหร การเขาถงบหรไดงายจะท�าให

วยรนสบบหรไดงายและเพมความเสยงในการเรม

สบบหร (Doubeni, Wenjun, Hassan, & Difranza,

2008) เปนตน

3. ปจจยเสรม (Reinforcing Factors) ไดแก

การสนบสนนการสบบหรจากกลมเพอน มเพอนท

สบบหร การไมรบรเกยวกบโทษของบหร และเพอน

มอทธพลตอการตดสนใจสบบหรเปนอยางมาก (Kabir

& Goh, 2013; Morrison, 2011) ความสมพนธทดใน

ครอบครว การเฝาตดตามอยางเขมงวดของครอบครว

และการลดความขดแยงในครอบครว ชวยลดความ

เสยงการเรมสบบหรของวยรนได (Hill, Hawkins,

Catalano, Abbott, & Guo, 2005)

แนวคดการปรบความคดและพฤตกรรม

นอกจากศกษาปจจยทเกยวของกบการสบบหร

ของวยรนแลว ยงศกษาแนวคดการปรบความคด

และพฤตกรรม (Cognitive Behavior Therapy:

CBT) เพอเปนกรอบในการพฒนาโปรแกรม โดย

แนวคดนใหความส�าคญกบระบบความคด ทเปนตว

ส�าคญในการก�าหนดพฤตกรรม เชน บคคลจะรบร

ประสบการณตาง ๆ จากอดตและจดจ�าไวในความคด

ในทสดกลายเปนความคดความเชอทฝงลก เมอไหรท

มเหตการณในลกษณะคลาย ๆ กบทไดประสบมา กจะ

แสดงพฤตกรรมออกมาแบบไมคดหรออตโนมต โดย

มไดไตรตรอง หากการรบรนนไมถกตองกจะแสดง

พฤตกรรมออกมาไมถกตอง (Beck, 1995) เชน

เราเหนคนเครยดแลวสบบหร เมอเราเครยดกจะ

สบบหรเชนกน เปนตน ดงนน ถาจะปรบพฤตกรรม

การสบบหรใหส�าเรจ จงจ�าเปนตองปรบทระบบความ

คด ทเปนตนเหตใหสบบหร ดวยการประเมนความคด

ปรบความคดและสรางความคดใหม



จากการทบทวนงานวจยทผานมา พบวา ปจจย

การสบบหรของวยรนมาจาก มทศนคตทดตอการ

สบบหร การโฆษณาบหร อนตรายจากการสบ เหน

คนในสงคมสบและบรรทดฐานทางสงคม ทท�าให

ซมซบในระบบความคด กลายเปนความคดความเชอ

ทจะสบบหรในวยรน จงจ�าเปนตองน�าแนวคดของ

Beck (1967) มาใชในการแกปญหาการสบบหรได

อยางยงยน จงมการก�าหนดกรอบการศกษาดงตอไปน

วธการวจย

การวจยครงนเปนการวจยผสมผสาน (Mixed-

Method Research) ประกอบดวยการวจยเชง

ปรมาณแบบส�ารวจ (Survey Research) และการ

วจยเชงทดลอง (Experimental Research) มวธ

ด�าเนนการวจยดงน

1. การวจยเชงปรมาณแบบส�ารวจ

1.1 ประชากร ใชวธการเลอกแบบหลาย

ภาพท 1 กรอบแนวคดของการวจย

ขนตอน (Multi-stage Sampling) ดวยการเลอก

จงหวด เลอกภาคและเขต จงได พนท ในเขต

กรงเทพมหานคร เนองจากมชมชนแออดอยจ�านวน

มาก คอ ชมชนแออดเขตคลองสาน มชมชนทงหมด

44 ชมชน เปนชมชนทมขนาดใหญ มความหลาก

หลายทางวฒนธรรมและมปญหาทสลบซบซอน ทจะ

ท�าใหสามารถคดเลอกกลมตวอยางไดตามเกณฑท

ก�าหนดไว และสงส�าคญในชมชนน ยงไมมการศกษา

เกยวกบวยรนนอกระบบการศกษาในรปแบบใด ๆ



ทงสน จงด�าเนนการคดเลอกชมชนทมประชากร

มากกวา 2,000 คนขนไป จงไดชมชนแออดจ�านวน 5

ชมชน คอ ชมชนซอยวนาวรรณ ชมชนคลองตนไทร

ชมชนหลงตลาดเจรญนคร ชมชนซอยวฒนาและ

ชมชนซอยชางนาค-สะพานยาว รวมประชากรทงหมด

จ�านวน 11,238 คน

1.2 กลมตวอยาง มการเลอกกลมตวอยาง

ตามสดสวนประชากรแตละชมชน ทมอายระหวาง

15-19 ป ไดจ�านวน 387 คน โดยใชสตร Taro

Yamane แตไดเพมเปนจ�านวน 600 คน เพอคนหา

กลมตวอยางทสบบหรอยนอกระบบการศกษาใหมาก

ทสด จงไดกลมตวอยางทสบบหรนอกระบบการศกษา

จ�านวน 91 คน ดงตารางตอไปน

ตารางท 1 จ�านวนและรอยละของวยรนทสบบหร

การประเมนการตดบหร จ�านวน รอยละ

0-3 คะแนน ระดบต�า 44 48.4

4-5 คะแนน ระดบปานกลางหรอเสยง 34 37.4

6-7 คะแนน ระดบสง 12 13.2

8-10 คะแนน ระดบสงมาก 1 1.1

รวม 91 100.00

1.3 เครองมอทใชในการวจยเชงปรมาณ

แบบส�ารวจ ใชแบบสอบถามแบบมาตรสวนประมาณ

คา 5 ระดบ (Rating Scale) มการตรวจสอบจาก

ผเชยวชาญ 3 ทานกอนน�าไปใช ไดคาความเชอมน

.98 และน�าเครองมอไปเกบรวบรวมขอมล น�าไป

วเคราะหดวยสถตพนฐานและสถต ตามสถตการ

วเคราะหถดถอยพหคณ (Multiple Regression

Analysis)

2. การวจยเชงทดลอง (Exper imental

Research) โดยออกแบบการวจยเชงทดลอง เปนการ

ทดลองทแทจรง (True-Experimental Design)

ด�าเนนการทดลองตามแบบแผนการวจยแบบกลม

ตวอยางไดมาจากการสมอยางงาย มการทดสอบ

กอนและหลงการทดลอง (Randomized Pretest –

Posttest Control Group design) (Edmonds &

Kennedy, 2013)

2.1 กลมตวอยาง ไดจากการคดกรองจาก

แบบคดกรองการตดบหร ทไดจากการวจยเชงปรมาณ

คดเลอกกลมทสบบหรระดบปานกลางหรอแบบเสยง

เพราะสามารถเลกบหรไดดวยการท�าพฤตกรรมบ�าบด

มจ�านวนทงหมด 34 คน จากนนด�าเนนการสมเลอก

อยางแบบงาย (Simple Random Sampling)

ดวยการจบฉลาก จ�านวน 20 คน และใหสมครใจ

(Volunteer Sampling) จดอยกลมทดลอง 10 คน

และกลมควบคม 10 คน และยนดทจะเขารวมตลอด

ระยะเวลาทด�าเนนกจกรรม (กล มตวอยางควรม

ประมาณ 10-15 คน (Ottaway, 1966)

2.2 เครองมอทใชในการวจยทดลอง แบง

เปน 2 ชนด ดงน

2.2.1 โปรแกรมการปรบความคดและ

พฤตกรรม เพอลดพฤตกรรมการสบบหร เปนการ

พฒนาขนจากผ วจย ดวยการน�าปจจยทมผลตอ



พฤตกรรมการสบบหร คอ ความสมพนธในครอบครว

สงคมยอมรบการสบบหร ทไดจากการวจยเชงปรมาณ

รวมกบลกษณะมงอนาคต และการปรบความคดและ

พฤตกรรม (Cognitive Behavior Theory) ของ Beck

(1967) มาประยกตใชในการพฒนาโปรแกรม ดวย

ขนตอน คอ 1) ศกษาแนวคดทฤษฎและเอกสารงาน

วจยทเกยวของ 2) ก�าหนดแนวคดและจดมงหมาย

ของโปรแกรม 3) ก�าหนดรปแบบและสรางโปรแกรม

4) น�าโปรแกรมด�าเนนการ Pilot Study กบกลม

ตวอยาง จ�านวน 5 คน ทไมใชกลมทดลอง 5) ตรวจ

สอบคณภาพโปรแกรมจากผเชยวชาญ 3 ทานตรวจ

สอบความตรงตามเนอหา ความชดเจนและความ

เหมาะสมของระยะเวลา ตลอดจนความเปนไปไดของ

การจดโปรแกรม ใหสอดคลองกบกลมตวอยาง และ

ปรบปรงแกไขตามค�าแนะน�าของผเชยวชาญ 6) น�า

โปรแกรมทดลองใชกบกลมวยรนทไมใชกลมตวอยาง

จ�านวน 10 คน เพอประเมนความเขาใจในเนอหาตาม

ความเหมาะสมของกจกรรมและด�าเนนการแกไข

โปรแกรมกอนน�าไปใชจรง

2.2.2 แบบวดผลโปรแกรมการปรบ

ความคดและพฤตกรรม เพอลดพฤตกรรมการสบบหร

แบบประเมนพฤตกรรมการสบบหร และแบบสอบถาม

ลกษณะมงอนาคต เปนแบบสอบถามทผวจยไดพฒนา

ขนมาจากการทบทวนแนวคด และมการตรวจสอบ

คณภาพเครองมอกอนน�ามาใช มการวดผลภายใน

กลมและระหวางกลม กอนการทดลอง หลงการ

ทดลองและตดตามผล 1 เดอน และน�าผลทไดมา

วเคราะหดวยสถต Paired Samples-t-test และ

Independent Samples-t-test

ผลการศกษา

จากการศกษาปจจยทมผลตอพฤตกรรมการ

สบบหร ของวยรนนอกระบบการศกษา ในชมชน

แออดกรงเทพมหานคร ผลการพฒนาโปรแกรมการ

ปรบความคดและพฤตกรรมเพอลดพฤตกรรมการ

สบบหร มขอคนพบดงน

1. ปจจยทมผลตอพฤตกรรมการสบบหร ของ

วย ร นนอกระบบการศ กษา ใน ชมชนแออด

กรงเทพมหานคร ในกลมตวอยาง จ�านวน 91 คน

สวนใหญเปนเพศชายมากกวาเพศหญง มอายเฉลย

18.52 ป จบการศกษาระดบมธยมศกษาตอนปลาย/

ประกาศนยบตรวชาชพมากทสด รองลงมาระดบ

มธยมศกษาตอนตน มการสบบหรครงแรกอาย 10-

15 ป เพราะตองการเปนสมาชกในกลมเพอน อยาก

ลอง แสดงความเปนผ ใหญ สบตามเพอน คลาย

เครยด เทห เลยนแบบดารา ส�าหรบความสมพนธใน

ครอบครว การรบรขอมลการสบบหรผานสอโฆษณา

และบรรทดฐานทางสงคม มผลตอการสบบหร อยาง

มนยส�าคญทางสถต ทระดบ .05



ตารางท 2 ปจจยทมผลตอการสบบหร

ตวแปร B Std. Error Beta t Sig.

บรรทดฐานของสงคมยอมรบการสบบหรในวยรน .452 .231 .280 1.95 .050*

ความสมพนธในครอบครว .359 .097 .490 3.68 .000***

การรบขอมลการสบบหรผานสอโฆษณา .221 .095 .248 2.31 .023*

การยอมรบคานยมทางดานจตใจ .275 .165 .486 1.66 .100

การยอมรบคานยมทางดานสงคม .133 .180 .209 .741 .461

ความรเกยวกบการสบบหร .019 .034 .063 .560 .577

Sig = .05

2. การพฒนาโปรแกรมการปรบความคดและ

พฤตกรรม เพอลดการสบบหรในวยรน

การศกษาการพฒนาโปรแกรมการปรบความคด

และพฤตกรรม เพอลดการสบบหรในวยรนม 3 ขน

ตอน 8 กจกรรม ด�าเนนกจกรรมสปดาหละครงๆ ละ

60-90 นาท ดงตารางตอไปน

ตารางท 3 โปรแกรมการปรบความคดและพฤตกรรม เพอลดการสบบหรในวยรน

ขนตอนท 1 การประเมนความคด (Cognitive Behavioral Assessment) ม 3 กจกรรม

กจกรรมครงท 1 การปฐมนเทศ ชแจงวตถประสงค และการสรางสมพนธภาพ

กจกรรมครงท 2 พจารณาขอด-ขอเสยของการสบบหร และใหความรเกยวกบบหร

กจกรรมครงท 3 การคนหาความคดทท�าใหสบบหร

ขนตอนท 2 ขนปรบความคด ม 2 กจกรรม (Cognitive behavior therapy)

กจกรรมครงท 4 ปรบความคด หาสงทดแทนการสบบหร

กจกรรมครงท 5 สงคมยอมรบการสบบหร เสรมฝกเตอนตนเองเมอมคนมาชวนสบบหร

ขนตอนท 3 สรางความคดขนใหม (Reframing) ม 3 กจกรรม

กจกรรมครงท 6 ความสมพนธในครอบครว ดวยการสรางสงยดเหนยวทางใจ

กจกรรมครงท 7 ลกษณะมงอนาคต ดวยการสรางเปาหมายในชวต

กจกรรมครงท 8 สรปความส�าเรจของการลดการดมเครองดมแอลกอฮอลและยต โปรแกรม

3. ผลการพฒนาโปรแกรมการปรบความคด

และพฤตกรรม เพอลดการสบบหร ในวยรน

น�าผลจากการทดลองมาเปรยบเทยบภายใน

กลมและระหวางกลม กอนการทดลอง หลงการ

ทดลองและตดตามผล 1 เดอน ไดผลดงน



จากตารางท 4 พบวา คะแนนเฉลยการสบบหร

ของกลมทดลอง กอนการทดลองเทากบ 4.60 และ

หลงการทดลองเทากบ 3.20 มความแตกตางอยางม


ของกลมควบคม กอนการทดลองเทากบ 4.70 และ

หลงการทดลองเทากบ 5.00 ไมมความแตกตางกน


ของกลมทดลอง หลงการทดลองเทากบ 3.20 และ

ตารางท 4 การเปรยบเทยบการสบบหรกอนและหลงการทดลองของกลมทดลอง

การประเมน

กอนการทดลอง (n=15) หลงการทดลอง (n=15)

df t p-valueSD SD

การสบบหร 4.60 .516 3.20 .789 9 6.33 .000**

นยส�าคญทางสถตทระดบ .01 โดยคะแนนเฉลยการ

สบบหรหลงการทดลองต�ากวากอนการทดลอง

ตารางท 5 การเปรยบเทยบการสบบหรกอนและหลงการทดลองของกลมควบคม



df t p-valueSD SD

การสบบหร 4.70 .483 5.00 .667 9 -1.96 .081

อยางมนยส�าคญทางสถตทระดบ .05 โดยคะแนน

เฉลยการสบบหรหลงการทดลองสงกวากอนการ

ทดลอง

ตารางท 6 การเปรยบเทยบการสบบหรระหวางกลมทดลองและกลมควบคมกอนการทดลอง


กลมทดลอง (n=15) กลมควบคม (n=15)

df t p-valueSD SD

การสบบหร 4.70 .483 4.60 .516 18 .447 .660


ของกลมทดลอง กอนการทดลองเทากบ 4.70 และ

กลมควบคมเทากบ 4.60 ไมแตกตางกนอยางมนย

ส�าคญทางสถตทระดบ .05

ตารางท 7 การเปรยบเทยบการสบบหรระหวางกลมทดลองและกลมควบคมหลงการทดลอง



df t p-valueSD SD

การดมสบบหร 3.20 .789 5.00 .677 18 5.51 .000**

กลมควบคมเทากบ 5.00 มความแตกตางกนอยางม

นยส�าคญทางสถตทระดบ .01



ตารางท 8 การเปรยบเทยบการสบบหรระหวางกลมทดลองและกลมควบคม ระยะตดตามผล



df T p-valueSD SD

การสบบหร 2.70 .483 5.40 .699 18 10.04 .000**


ของกลมทดลอง ในระยะตดตามผลเทากบ 2.70 และ

กลมควบคมเทากบ 5.40 มความแตกตางกนอยางม

นยส�าคญทางสถตทระดบ .01

ตารางท 9 การเปรยบเทยบลกษณะมงอนาคต ในกลมทดลอง กอนและหลงการทดลอง



df t p-valueSD SD

ลกษณะมงอนาคต 50.40 1.89 76.40 3.71 9 -16.6 .000**

จากตารางท 9 พบวา คะแนนเฉลยลกษณะ

มงอนาคตของกลมทดลอง กอนการทดลองเทากบ

50.40 และหลงการทดลองเทากบ 76.40 มความ

แตกตางจากคาเฉลยกอนการทดลองอยางมนยส�าคญ

ทางสถตทระดบ .01 โดยมคะแนนเฉลยลกษณะมง

อนาคตหลงการทดลองสงกวากอนการทดลอง

ตารางท 10 การเปรยบเทยบลกษณะมงอนาคต ในกลมควบคม กอนและหลงการทดลอง



df t p-valueSD SD

ลกษณะมงอนาคต 4.90 3.38 4.20 3.01 9 .542 .601


มงอนาคตของกลมควบคม กอนการทดลองเทากบ

4.90 และหลงการทดลองเทากบ 4.20 ไมมความ

แตกตางกนอยางมนยส�าคญทางสถตทระดบ .05

โดยคะแนนเฉลยลกษณะมงอนาคตหลงการทดลอง

ต�ากวากอนการทดลอง

ตารางท 11 การเปรยบเทยบลกษณะมงอนาคต ระหวางกลมทดลองและกลมควบคมกอนการทดลอง



df t p-valueSD SD

ลกษณะมงอนาคต 50.40 1.89 49.90 3.38 18 -.40 .688


มงอนาคตของกลมทดลอง กอนการทดลองเทากบ

50.40 และกลมควบคมเทากบ 49.90 ไมมความ

แตกตางกนอยางมนยส�าคญทางสถตทระดบ .05




มงอนาคต กลมทดลองหลงการทดลองเทากบ 76.40


มงอนาคตของกลมทดลอง ระยะตดตามผลเทากบ

ตารางท 12 การเปรยบเทยบลกษณะมงอนาคตระหวางกลมทดลองและกลมควบคมหลงการทดลอง



df t p-valueSD SD

ลกษณะมงอนาคต 76.40 3.71 49.20 3.01 18 -17.9 .000**

และกลมควบคมเทากบ 49.20 มความแตกตางกน

อยางมนยส�าคญทางสถตทระดบ .01

ตารางท 13 การเปรยบเทยบลกษณะมงอนาคต ระหวางกลมทดลองและกลมควบคม ระยะตดตามผล



df t p-valueSD SD

ลกษณะมงอนาคต 77.40 3.74 48.50 2.87 18 -19.3 .000**

77.40 และกลมควบคมเทากบ 48.50 แตกตางกน

อยางมนยส�าคญทางสถตทระดบ .01

สรปผลการทดลองดงกราฟตอไปน

ภาพท 2 การเปรยบเทยบคาเฉลยการสบบหร ในกลมทดลองและกลมควบคม ในระยะกอนการทดลอง

หลงการทดลองและตดตามผล

ภาพท 3 การเปรยบเทยบคาเฉลยลกษณะมงอนาคต ในกลมทดลองและกลมควบคม ในระยะกอนการทดลองหลงการ

ทดลองและตดตามผล



สรปและอภปรายผลการวจย

1. ปจจยทมผลตอพฤตกรรมการสบบห ร

ของวยรนนอกระบบการศกษา ในชมชนแออด

กรงเทพมหานคร ในกลมตวอยางทสบบหรนอกระบบ

โรงเรยน จ�านวน 91 คน สวนใหญเปนเพศชาย

มากกวาเพศหญง สอดคลองกบ Kabir และ Goh

(2013); Page, Nguyen, Hoang, และ Truong

(2014) อายโดยเฉลย 18.52 ป จบการศกษาระดบ

มธยมศกษาตอนปลาย/ประกาศนยบตรวชาชพ

(ปวช.) มากทสด รองลงมาระดบมธยมศกษาตอนตน

ฉะนนการศกษานอยจะท�าใหมการสบบหรมากกวา

ผทมการศกษาสง (Johnston, O’Malley, Bachman,

Schulenberg, & Miech, 2014) เรมสบบหรครงแรก

อายระหวาง 10-15 ป สอดคลองกบ Prachuabmoh

(2012) และ Steinberg (2012) พบวา นกเรยน

เรมสบบหรอาย 11-15 ป สาเหตทสบบหร คอ เพอ

เขากลมเพอน อยากลองสบ แสดงถงความเปนผ ใหญ

ตามเพอน คลายเครยด เทห เลยนแบบดารา สอดคลอง

กบ Reangsing (2013) พบวา วยรนสบบหร เพราะ

อยากรอยากลอง มเพอนชวนสบ เขากบกลมเพอน

ได เพอนยอมรบ

ความสมพนธ ในครอบครว การรบรขอมล

การสบบหรผานสอโฆษณา และบรรทดฐานทางสงคม

เปนปจจยทมผลตอการสบบหร สอดคลองกบ Hill

et al. (2005); Rogacheva et al. (2008) พบวา

ความสมพนธภายในครอบครวและสภาพแวดลอม

เปนปจจยทส�าคญทมอทธพลตอการสบบหรของวยรน

สายสมพนธทดในครอบครวเปนปจจยท�านายทท�าให

การสบบหรเปนประจ�าทกวนนอยลง (Homsin, 2007)

และถาลดความขดแยงในครอบครวไดจะชวยลด

ความเสยงการเรมสบบหรของวยรน (Hill, et al.,

2005; Sirirassamee, et al., 2007)

2. การพฒนาโปรแกรมการปรบความคดและ

พฤตกรรม เพอลดการสบบหร ในวยรน

โปรแกรมประกอบดวย 3 ขนตอน 8 กจกรรม

ดงน ขนตอนท 1 การประเมนความคด (Cognitive

Behavioral Assessment) ม 3 กจกรรม คอ 1)

การปฐมนเทศและการสรางสมพนธภาพ เสรมความ

กตญญตอพอแม 2) พจารณาขอด-ขอเสยของการ

สบบหรและการเสรมสรางความร ความรเกยวกบ

บหร 3) การคนหาความคดทท�าใหสบบหร ขนตอนท

2 ขนปรบความคด (Cognitive behavior therapy)

ม 2 กจกรรม คอ 1) ปรบความคด หาสงทดแทน

การสบบหร 2) การยอมรบคานยมการสบบหรดาน

สงคม ฝกเตอนตนเองเมอมคนมาชวน 3) สรางความ

คดขนใหม (Reframing) ม 3 กจกรรม 1) ความ

สมพนธในครอบครว เปนการสรางสงยดเหนยวทาง

ใจ 2) ลกษณะมงอนาคต ดวยการสรางเปาหมายใน

ชวต 3) สรปความส�าเรจของการลดการดมเครองดม

แอลกอฮอลและยตโปรแกรม

3. ผลการพฒนาโปรแกรมการปรบความคด

และพฤตกรรม เพอลดการสบบหร ในวยรน

การศกษาเปรยบเทยบภายในกลม พบวา ใน

กลมทดลองกอนกบหลงการทดลอง มความแตกตาง

กนอยางมนยส�าคญทางสถตทระดบ .05 แตกลม

ควบคมหลงการทดลองไมมความแตกตางกน จากการ

เปรยบเทยบระหวางกลมทดลองและกลมควบคม

พบวา ปรมาณการสบบหรและลกษณะมงอนาคต

กอนการทดลองไมแตกตางกนอยางมนยส�าคญทาง

สถตทระดบ .05 แตหลงการทดลองและระยะตดตาม

ผล มความแตกตางกน โดยกลมทดลองมปรมาณการ

สบบหรหลงการทดลองและระยะตดตามผลนอยกวา

กอนการทดลอง และมลกษณะมงอนาคตมากกวา



กอนทดลอง ส�าหรบกลมควบคมไมมการเปลยนแปลง

ทงปรมาณการสบบหรและลกษณะมงอนาคต ดงนน

โปรแกรมการปรบความคดและพฤตกรรม สามารถ

ลดพฤตกรรมการสบบหรได สอดคลองกบ Umaru,

Abdullahi, Oliagba, และ Sambo (2014) พบวา

การใชแนวคดการปรบความคดของผสบบหร ในกลม

วยรน สามารถปรบเปลยนความคดได และพฤตกรรม

การสบบหรไดส�าเรจ เมอวยรนมลกษณะมงอนาคต

สงจะมแนวโนมทจะใชสารเสพตดต�า (Rise, 2007;

Robbins & Bryan, 2004)

ขอเสนอแนะ

ขอเสนอแนะทไดจากงานวจยนมดงน

1) ระดบนโยบาย ควรสรางคานยมไมสบบหร

เพราะคานยมทครอบครวและสงคมยอมรบการสบ

ของวยรน ยงสงผลใหวยรนมการสบบหรมากยงขน

และควรใชกระบวนการปรบความคดมากกวากระบวน

การทางกฎหมาย ทเปนปจจยใหลดพฤตกรรมไดอยาง

ยงยน ส�าหรบนโยบายในระดบครอบครว ควรมงเนน

การสรางความสมพนธในครอบครว ใหเปนครอบครว

ทเขมแขง ในการเปนภมคมกนตอปองกนการใชสาร

เสพตดตอไป

2) การจดกจกรรมรณรงคงดการสบบหรใน

ระดบชมชน ควรใหความส�าคญกบกลมเปาหมาย

นอกระบบการศกษา โดยเฉพาะชมชนแออดใหมากขน

เพราะเปนกล มทมป ญหาซบซอนมากกวากล ม

เปาหมายอน ๆ

3) หนวยงานตาง ๆ ทเกยวของกบการแกไข

ปญหาการสบบหรในวยรน สามารถน�าโปรแกรมท

ผศกษาไดพฒนาขน ไปประยกตใชในการชวยเหลอ

หรอบ�าบดผมพฤตกรรมการตดสารเสพตดชนดอน ๆ

ตอไปได

4) การวจยครงตอไป ควรศกษาเจาะลกกลม

ผสบบหรแบบเสยงสงและไมมงานท�า เพราะมความ

เสยงตอการใชสารเสพตดชนดอน ๆ มากสด

กตตกรรมประกาศ

งานวจยนไดรบทนสนบสนนจาก ศนยวจยและ

จดการความรเพอควบคมการบรโภคยาสบ (ศจย.)

ส�านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ

(สสส.)

บรรณานกรม

Aggarwal, I. (2014). Albert Ellis’ Therapy of

personality and its influence on youth

smoking: A critical review. Canadian

Young Scientist journal, 3(1), 43-50.

Beck, T. (1995). Cognitive therapy: Basics and

beyond. New York, NY: Guilford Press.

Beck, T. (1967). Depression: Clinical, experimental

and theoretical aspects. New York,

NY: Haper & Row.

Center for Disease Control and Prevention.

(2015). Smoking and tobacco use: Fast

facts. Retrieved June 12, 2016, from http://

www.cdc.gov/tobacco/data_stati

Department of Disease Control, Office of

Tobacco Control. (2017). Tobacco products

control act (2017). Bangkok, Thailand:

Thammasat printing house. (in Thai).

Department of Disease Control, Office of

Tobacco Control. (2016). Tobacco

consumption control situation in Thailand.

Bangkok, Thailand: Thammasat printing

house. (in Thai).



Doubeni, M. D., Wenjun, L., Hassan, M. S., &

Difranza, R. (2008). Perceived accessibility

as a predictor of youth smoking. Ann

Family Medicine, 6(4), 323-330.

Edmonds, W. A., & Kennedy, T. D. (2013). An

applied reference guide to research

designs. Los Angeles, CA: SAGE.

Fagerstrom, K. (1978). Measuring degree of

physical dependence to tobacco smoking

with reference to individualization of

treatment. Addictive Behaviors, 3(3–4),

235–241.

Green, L. W., & Kreuter, M. W. (2005). Health

program planning an educational and

ecological approach. New York, NY:

Quebecor World Fairfield.

Hill, K., Hawkins, D., Catalano, R., Abbott, R., &

Guo, J. (2005). Family influences on the

risk of daily smoking initiation. Journal

of Adolescent Health, 37, 202-210.

Homsin, P. (2007). Smoking initiation among

adolescents. The Journal of Faculty of

Nursing Burapha University, 15(4), 27-36.

(in Thai).

Johnston, D., O’Malley, M., Bachman, G.,

Schulenberg, E., & Miech, A. (2014).

Monitoring the future national survey

results on drug use. The University of

Michigan, 1, 1975-2011.

Kabir, M. A., & Goh, K. (2013). Determinants of

tobacco use among students aged 13-15

years in Nepal and Sri Lanka: Results

from the Global Youth Tobacco Survey,

2007. Health Education Journal, 1(1),

1- 11.

Iamanan, P. (2013). Academic information on

cigarettes is the same as drugs. Retrieved

June 12, 2016, from file:///C:/Users/

Administrator/Download (in Thai).

Morrison, A. (2011). Parental, peer, and tobacco

marketing influences on adolescent

smoking in South Africa. (Unpublished

master’s Thesis). Retrieved June 12, 2016,

from http://scholarworks.gsu.edu/iph_

theses/200

National Statistical Office. (2014). The smoking

and drinking behavior survey 2014.

Bangkok: Social Statistics Group. (in Thai).

Ottaway, A. K. C. (1966). Learning through group

experiences. London: Knowledge and

kogan.

Page, M., Nguyen, H., Hoang, C., & Truong, T.

(2014). Social normative beliefs about

smoking among vietnamese adolescents.

Asia Pacific Journal of Public Health,

24(1), 68-81.

Prachuabmoh, W. (2012). Demographic and

socioeconomic links to smoking. Smart

Journal, 13(4),146. (in Thai).

Reangsing, C. (2013). Caring for Adolescents

Smoking. Journal of The Royal Thai Army

Nurses, 14(2), 17-24. (in Thai).

Rise, J. (2007). The Relation between past

behavior, intention, planning, and quitting

smoking: The moderating effect of

future orientation. Journal of Applied



Biobehavioral Research, 12(2), 82-100.

Robbins, R. N., & Bryan, A. (2004). Relationships

between future orientation, impulsive

sensation seeking and risk behavior

among adjudicated adolescents. Journal

of Adolescent Health, 19(4), 428-445.

Rogacheva, A., Laatikainen, T., Patja, K.,

Paavola, M., Tossavainen, K., & Vartiainen,

E. (2008). Smoking and related factors

of the social environment among

adolescents in the Republic of Karelia,

Russia in 1995 and 2004. The European

Journal of Public Health, 18, 630-636.

Sirirassamee, P., Guest, P., Sirirassamee, T.,

Pholprasert, V., Pitakmahaket, O., & Kenroj,

P. (2007). The effect of tobacco control

policy and adolescents survey in Thailand

for Wave 2 (2006). Nakhon Pathom,

Thailand: Mahidol University, Institute for

Population and Social Research. (in Thai).

Steinberg, L. (2012). Adolescent decision

making and the prevention of underage

smoking. Psychobiology, 5(2), 316-324.

Tobacco Control Research and Knowledge

Management Center. (2008). A survey of

smoking behaviors among Thai adolescents

1992-2007. Retrieved June 12, 2016,

from http://www.trc.or.th (in Thai).

Umaru, Y., Abdullahi, M.I., Oliagba, O., & Sambo,

S. (2014). The effect of cognitive

restructuring intervention on tobacco

smoking among adolescence in senior

secondary school in Zaria Kaduna State

Nigeria. European Scientific Journal, 10(5),

922-944.

Vateesatokkij, P., Chiratanon, S., Pichayakulmongkol,

C., & Salanond, S. (2010). Ready. Not

a victim. Bangkok, Thailand: Action on

Smoking and Health Foundation, Thai

Health Promotion Foundation. (in Thai).

World Health Organization. (2013). Tobacco

use. Retrieved June 12, 2016, from http://

www.who.int

วารสารวิชาการ มหาวิทยาลัย...

Documents