คำ�ชแจง

เอกส�รนเป นร�ยง�นวเคร�ะห สงเคร�ะหและประมวลสรปเหตก�รณและแนวโนมด�นต�งๆ ทเกดขนในประเทศไทย และในต�งประเทศทมผลกระทบตอไทย จดทำ�ทก 3 เดอน เผยแพรทงในรปเอกส�ร และท�งโฮมเพจของสำ�นกง�นกองทนสนบสนนก�รวจย (สกว.) ทงน เป นก�รด ำ� เน นง�นต�มโครงก�รข�วส�รท ศท�งป ร ะ เ ท ศ ไ ท ย (Thailand Trends Monitoring Project – TTMP) ทไดรบทนอดหนนจ�ก สกว. ต�มหนงสอสญญ� เลขท RDG 01/0004/2543

ร�ยง�นฉบบนเปนร�ยง�นฉบบท 6 ประจำ�ไตรม�สท 2 (เมษ�ยน-มถน�ยน 2543) ประกอบดวยร�ยง�น 2 สวน สวนท 1 เปนร�ยง�นก�รวเคร�ะหในหวขอเรอง “ทวงทำ�นองดำ�เนนชวต: วฒนธรรมแหงสนตภ�พหรอวฒนธรรมแหงคว�มรนแรง” (Our Way of Life: A Culture of Peace or a Culture of Violence) สวนท 2 เปนร�ยง�นประมวลวเคร�ะหสงเคร�ะห สถ�นก�รณและแนวโนมด�นต�งๆ ทงในประเทศและต�งประเทศ (เม.ย. – ม.ย. 2543) ทงนโดยทำ�ก�รประมวล สงเคร�ะห ต�มกรอบก�รประมวลขอมลทกำ�หนดไว 7 หวขอ ร�ยง�นมคว�มหน�ทงสนประม�ณ 200 หน� กระด�ษ เอ-4

สำ�หรบผทสนใจดร�ยง�นทกฉบบของโครงก�รฯ ท�งอนเทอรเนต โ ป ร ด ด ไ ด ท � ง เ ว บ ไ ซ ต ข อ ง ส ก ว . ท ช อ www.trf.or.th/ttmp/index.htm

คณะผดำ�เนนง�นหวงว� ท�นจะไดรบประโยชนจ�กร�ยง�นฉบบนต�มควร

2

-------------------------------------------------น�ยอนช อ�ภ�ภรม

หวหน�โครงก�รข�วส�รทศท�งประเทศไทย (TTMP)

3

บทคดยอ-------------

รายงานสถานการณและแนวโนมประเทศไทยฉบบท 6 ของโครงการขาวสารทศทางประเทศไทย (TTMP) ประกอบดวยงาน 2 สวน สวนแรกเปนบทวเคราะหเร อง ทวงทำานองดำาเนนชวต: วฒนธรรมแหงสนตภาพหรอวฒนธรรมแหงความรนแรง สวนทสองเปนภาคการประมวล วเคราะหและสงเคราะห เหตการณและแนวโนมสงคมไทย ระหวางเดอนเมษายน-มถนายน 2543 จากสอสงพมพไดแกหนงสอพมพ นตยสาร วารสาร หนงสอ และสออเลกทรอนกส รายการโทรทศน โดยมผลการศกษาสรปไดดงน

1. ทวงทำานองดำาเนนชวตซงหมายถงวถดำาเนนชวตทสะทอนถงทศนคตและคานยมของบคคล กลมหรอสงคมหนงไดดำาเนนไปทามกลางวฒนธรรมแหงสนตภาพและวฒนธรรมแหงความรนแรง เราจะสามารถสรางวฒนธรรมแหงสนตภาพตามเจตนารมณของปสากลวาดวยวฒนธรรมแหงสนตภาพทประกาศโดยองคการสหประชาชาตไดดวยวธใด

2. ความกาวราวของมนษยอนเปนพนฐานของความรนแรงเกดขนในกระบวนการววฒนาการอนยาวนานยากทจะลบลาง

3. ความรนแรงม 2 อยางไดแกความรนแรงแบบแฝงเรนหรอแบบไมกระทำา ซงมหาตมะ คานธผนำาแนวคดอหงสาเหนวาม 7 ประการดวยกน และความรนแรงทางกายภาพหรอแบบลงมอกระทำา

4. ความรนแรงทางกายภาพทส ำาคญไดแก ความรนแรงในครอบครว ความรนแรงในชมชน ซงรวมทงความรนแรงในโรงเรยน ทองถนน และททำางาน ความรนแรงจากองคกรอาชญากรรม ความรนแรงจากองคการธรกจเอกชน ความรนแรงจากรฐ และความรนแรงจากสงครามและอาวธ ความรนแรงดงกลาวจงเปนทงความรนแรงแบบสวนบคคลและความรนแรงแบบมการจดตง

5. สนตภาพกอนอนเปนการวพากษหรอตอตานความรนแรง วฒนธรรมแหงสนตภาพหมายถงชดของคานยม ทศนคต ประเพณ แบบของพฤตกรรมทตงอยบนพนฐานของความเคารพในชวตและบคคลอน การแกไขหรอลดทอนความเปนปรปกษอยางสนต การพฒนาอยางยงยน และการมใจกวาง

6. ประวตศาสตรแหงสนตภาพเรมตนดวยจรยธรรม การยอมรบในสทธและเสรภาพของประชาชน การรจกเจรจาเพอสงบศก การลดทอนความรนแรงของสงครามและปองกนพลเรอน การสรางสนตภาพและกฎหมายระหวางประเทศ การตงองคกรเพอรกษาสนตภาพโลก และขบวนการประชาสงคม

4

7. คานธผประกาศแนวคดความไมรนแรงทสำาคญไดเสนอศาสตรแหงความไมรนแรงประกอบดวย 3 หลก ไดแกหลกอหงสา หรอการดำาเนนชวตและการลดทอนความเปนปรปกษอยางสนต หลกสตยาเคราะหหรอการตอสกบความอยตธรรมดวยการดอแพงหรอดออยางสภาพและการไมรวมมอ และหลกแหงสวราชหรอเอกราชซงมสาระส ำาคญทการปกครองตนเองของประชาชน

8.หลกแหงสนตภาพสำาหรบสงคมไทยอาจพจารณาไดจากศลาจารกพอขนรามคำาแหงและหลก 6 ประการของคณะราษฎร

9. การสรางสนตภาพมอย 5 กลมใหญไดแก ก) การตอตานคดคานสงครามและความรนแรง ข) การรณรงคเสรมสรางประชาธปไตย สทธมนษยชน ความเปนธรรมในสงคม และการพฒนาอยางยงยน ค) การศกษาวจยและศนยขอมลเกยวกบสนตภาพ ง) การศกษาปฏบต เพอพฒนาบคลกและจตใจทรกสนตภาพ จ) การสรางชมชนและโลกแหงสนตภาพ

10. สนตอโศกเปนแบบฉบบหนงของชมชนเศรษฐกจพอเพยงและชมชนสนตภาพของประเทศไทย

11. มนษยหมดโอกาสในการทำาสงครามใหญ ถาไมสรางสนตภาพกมแนวโนมประสบหายนะในอนาคตอนไมนานนก เราควรสวดมนตเพอขอใหสนตภาพมชยในโลกน

12. เหตการณและแนวโนมสถานการณในรอบเดอนเมษายน-มถนายน 2543 นน สถานการณเศรษฐกจอยในภาวะทรงตว ดานสงคมทรดตว ดานการเมองมความเขมขน สงสญญาณการมสงใหมเกดขน

5

ABSTRACT------------

Our way of life: A culture of peace or a culture of violence?

This is the 6th Volumn or the 2nd quarterly report (april-June 2000) of Thailand Trend Monitoring Project (TTMP), implemented by TRF contract RDG 01/0004/2543. The report consists of: Part One - an analysis on general situations and trends entitled: Our Way of Life: A Culture of Peace or a Culture of Violence. And Part Two – presentation of selected news and movements gathered from mass media including books and electronic media. The followings are some important findings, which TTMP would like to suggest as topics for discussion and seeking for solutions:

1. Our way of life which refers to our lifestyle and reflects the philosophical outlook and values of a group of people or a society goes on amidst a culture of peace as well as a culture of violence. How can we create a culture of peace in accordance with the year for international culture of peace as announced by the United Nations?

2. Aggression, which is the basis for violence, is a product of our lengthy evolution and will be difficult to eradicate.

3. There are 2 kinds of violence: passive violence, of which there are 7 types according to the leader of the non-violence movement Mahatma Gandhi, and physical or active violence.

4. The main forms of physical violence are: family violence; community violence which includes violence in schools, on the streets, and in the workplace; violence due to criminal organizations; violence due to the private commercial sector; violence due to the state; and violence due to warfare and arms. Such violence is both personal and organized.

5. Peace is foremost the criticism of or resistance to violence. A culture of peace refers to a set of values, philosophical outlook, traditions, and behavioural patterns founded on a respect for life and others, the resolution or de-escalation of conflicts peacefully, sustainable developments, and broadmindedness.

6. The history of peace begins with ethics, rights and freedom of individuals, cessation of conflict through discussions, de-escalation of violence from warfare and protection of civilians, creation of international peace and laws, establishment of a global peacekeeping organization, and civil society movement.

7. Gandhi was the chief proponent of the science of non-violence comprised of 3 principles: the principle of non-violence, or living and de-escalating conflicts peacefully; the principle of satya garh, or battling injustice through civil resistance and non-cooperation; and the principle of savaraj, or autonomy through self-governance.

8. The granite tablet of King Ramkamhaeng and the 6 principles of the People’s Council should be considered as the principles for peace in Thai society.

9. There are 5 main courses of action in creating peace: a) resisting and opposing war and violence; b) campaigning for and promoting democracy, human rights, social justice, and sustainable developments; c) studying, researching, and establishing an information centre for peace; d) developing a peace-loving mind and character through studies and practices, and e) creating a community and a world of peace.

10. The Santi Asoke is an example of an economically sufficient and peaceful community for Thailand.

11. Humankind can no longer afford to wage large-scale wars. Failure to create peace will possibly lead to calamity in the not too distant future. We should pray that peace prevail.

12. The events and trends in the months of April through June of 2000 reveal a stabling economy, a degenerating society, and a heated political scene, signaling the advent of something new.

6

ร�ยง�นยอ

เหตก�รณและแนวโนมประเทศไทยสำ�หรบผบรห�ร

เมษายน-มถนายน 2543----------------------

ทวงทำ�นองดำ�เนนชวต:วฒนธรรมแหงสนตภ�พหรอวฒนธรรมแหงคว�มรนแรง----------------------------บทท1 บทเกรนนำ� : ทวงทำ�นองดำ�เนนชวตแบบใดกนแน

ทวงทำานองดำาเนนชวตหรอไลฟสไตลหมายถงวถดำาเนนชวตทสะทอนทศนคตและคานยมของบคคล กลมหรอสงคมหนง มองคประกอบ 3 อยางไดแก 1) กลมของพฤตกรรมทดำาเนนอยางคอนขางสมำาเสมอในชวตประจำาวน 2) ชดของทศนคต และ 3) ชดของคานยม ซงมความหมายคลายคลงกบวฒนธรรม โดยมความตางอยบางทคำาวาวฒนธรรมใหความรสกวาเปนของเกาอนดงามสบทอดมาและมกไมเปลยนแปลง

ทวงทำานองดำาเนนชวตอาจแบงเปน 5 กลมไดแก 1) กลมวาดวยการกนอยหรอการจบจายใชสอย 2) กลมวาดวยชวตทางครอบครว ความรก ชวตทางเพศและชวตทางสงคม 3) กลมวาดวยชวตทางการงานและการศกษา 4) กลมวาดวยการพกผอนบนเทง และ 5) ชวตทางวฒนธรรม

องคการสหประชาชาตไดประกาศใหป ค.ศ.2000 เปนปสากลเพอวฒนธรรมแหงสนตภาพ ในทามกลางบรรยากาศสงครามกลางเมอง ชองวางทางความมงคง ความยากจน และความพนาศเสอมโทรมของสงแวดลอม สมควรทจะตรวจสอบวาทวงทำานองดำาเนนชวตของเราในปจจบนเปนไปเพอวฒนธรรมแหงสนตภาพหรอวฒนธรรมแหงความรนแรง เราจะเขาใจวฒนธรรมแหงความรนแรงและวฒนธรรมแหงสนตภาพอยางไร และเราจะสรางวฒนธรรมแหงสนตภาพดวยวธใด

7

บทท 2 วฒนธรรมแหงคว�มรนแรง: พฤตกรรมเบองลกทย�กจะแกไข

จากการศกษาพฤตกรรมกาวราวของสตวและมนษยพบวาพฤตกรรมนกอเกดขนในกระบวนการววฒนาการอนยาวนานของมนษย ไมอาจลบเลอนไปงาย ๆ แมวาจะกระทำาถงขนลมเลกระบอบกรรมสทธเอกชนไปกตาม

ความรนแรงอาจแบงไดเปน 2 อยางคอความรนแรงทแฝงเรนหรอแบบไมลงมอและความรนแรงทางกายภาพหรอแบบลงมอ คานธผเผยแพรความไมรนแรงทเดนทสดในศตวรรษท 20 ชวา มความรนแรงทแฝงเรนหรอความรนแรงแบบไมลงมอ (Passive Violence) ซงนกวชาการบางคนเรยกวาความรนแรงเชงโครงสราง (Structural Violence) ความรนแรงทแฝงเรนหรอแบบไมลงมอตามขอเสนอของคานธน นมอย 7 ประการดวยกน ไดแก 1) ความมงค งโดยไมท ำางาน 2) ความเพลดเพลนโดยขาดความสำานกผดชอบ 3) ความรทขาดหลกความประพฤต 4) การพาณชยทขาดศลธรรม 5) วทยาศาสตรทปราศจากความเปนมนษย 6) การสกการะทปราศจากการเสยสละ และ 7) การเมองทปราศจากหลกการ เชนการเลนเกมแหงอำานาจ การละเลยหลกการปกครองตนเองของประชาชน

นกวชาการบางคนเสนอความรนแรงเชงโครงสราง 7 อยางวาไดแก 1) ลทธถอเพศ 2) ลทธเชอชาต 3) ลทธจกรวรรดนยม 4) ลทธทหาร 5) ลทธวตถนยม 6) ลทธคมภร และ 7) ลทธอวดตว

ความรนแรงแบบแฝงเรนหรอแบบไมลงมอนเปนพนฐานและสนบสนนความรนแรงทางกายภาพหรอแบบลงไมลงมอ ทำาใหปญหาความรนแรงทางกายภาพแกไขไดยาก

ในดานความรนแรงทางกายภาพหรอแบบลงไมลงมอนน อาจแบงไดเปน 1) ความรนแรงในครอบครว 2) ความรนแรงในชมชน 3) ความรนแรงจากองคการอาชญากรรม 4) ความรนแรงจากองคการธรกจเอกชน 5) ความรนแรงจากรฐ 6) สงครามและอาวธสงคราม

1. คว�มรนแรงในครอบครว เปนสงทแพรหลายทสด ผทตกเปนเหยอความรนแรงนเกอบทงหมดเปนสตรและเดก เหตผลสำาคญเนองจากลทธการถอเพศและโครงสรางสงคมทผชายเปนใหญ ความรนแรงทกระทำาตอสตรมตงแตกอนเกด เชนถกบงคบใหทำาแทงไปจนถงยามชราเปนมาย สตรทถกทำารายนไมเลอกผว เชอชาต การศกษา และฐานะทางสงคม ประเทศแคนาดาซงไดชอวาเปนประเทศทมความมนคงสง

8

ทสดประเทศหนงของโลก พบวารอยละ 29 ของสตรทเคยแตงงานหรอกำาลงแตงงานแจงวาถกคครองหรออดตคครองทำารายรางกายตงแตอาย 16 ป

2. คว�มรนแรงในชมชน เกดขนทงในโรงเรยน ทองถนน และททำางานมพนฐานจากความรนแรงในครอบครว ชองวางทางสงคม และความยากจน ความรนแรงสวนใหญเปนเรองลกทรพย แตในระยะหลงทเกดการระบาดของยาเสพยตดและอาวธไดทำาใหความรนแรงในชมชนเพมขนอยางมาก การตอสกนเองและการออกอาละวาดของแกงควยรนเหลานเปนสงคกคามความสงบมนคงในชมชนของสหรฐฯคอนขางสง ประเทศสหรฐฯซงถอวามประสทธภาพการผลตสงสดของโลกกมความรนแรงในททำางานในอตราสงมาก กอความเสยหายมากกวาปละ 3.6 หมนลานดอลลารสหรฐ ความรนแรงในททำางานนปรากฏชดในทศวรรษ 1970

3. คว�มรนแรงจ�กองคก�รอ�ชญ�กรรม มทสำาคญคอ 1) การคายาเสพยตด 2) การคาคน 3) การพนน 4) การคาอาวธ และ 5) อาชญากรรมคอมพวเตอร ม การประเมนวาปหนงๆ ธรกจจากอาชญากรรมมมลคาถงราว 1.3 ลานลานดอลลาร สหรฐ สามารถขนมาแขงอำานาจทางเศรษฐกจกบบรรษทขามชาตไดทเดยว

การคายาเสพยตด จำานวนผตดยาเสพยตดมไมมากเมอคดเปนสดสวนของประชากรทงหมด แตกมากพอทจะเปนตลาดทำากำาไรมหาศาลได ยาเสพยตดเปนสนคาเพยงไมกชนดทไหลจากประเทศกำาลงพฒนาไปสประเทศพฒนาแลว ประเทศทผลตยาเสพยตดมไมมาก ประเทศทมปญหายาเสพยตดไดแกในอเมรกาเหนอ ยโรป เอเชยตะวนออกและเอเชยตะวนออกเฉยงใต ปญหายาเสพยตดในประเทศไทยซงปจจบนไดแกยาบา รายแรงถงขนคกคามตอความมนคงของชาต ปญหายาเสพยตดสงผลกระทบนอกจากผเสพซงเสยงตอสขภาพของตนแลว ยงกอใหเกดกลมเจาพอทอาศยเงนจากการคานเพอเขาสอ ำานาจทางการเมอง ทำาใหระบบยตธรรมทางอาชญากรรมมปญหาหนก เนองจากจำานวนคดยาเสพยตดสงมาก กอใหเกดการทจรตคอรรปชนกวางขวางขน และอาจกอใหเกดอคตทางผว และยงพบวาหลงจากทมเงนงบประมาณและกำาลงคนเพอทำาสงครามยาเสพยตดแลวมกลงเอยดวยความพายแพ

การคาคนเปนการละเมดสทธมนษยชนทรายแรง บางคนถอวาเปนการคาทาสยคใหม ประมาณวาทกปมสตรและเดกราว 7 แสนถง 1 ลานคนถกสงขามพรมแดนและขายสตลาดทาสสมยใหม ในจำานวนนราว 5 –7 หมนคนถกนำาเขาสหรฐฯเพอใหบรการทางเพศ บรการในครวเรอน ทำางานในโรงงานนรก หรอทำางานอนตามพนธะของหนสน

9

การคาคนกเปนอกกรณหนงทสนคาไหลจากประเทศกำาลงพฒนาสประเทศพฒนาแลวหรอทมงคงกวา

การพนนเปนธรกจใตดนทสำาคญยงของไทย ประเมนวาธรกจนมลมลคาอยางนอย 1 แสนหนงหมนลานบาทตอป และใชกำาลงงานนบจำานวนลานคน รปแบบการพนนทสำาคญไดแกหวยใตดน หวยหน บอน และการพนนฟตบอลและมวย

การคาอาวธเถอน เกดจากเหตปจจย 3 ประการไดแก 1) สงตกคางจากสงครามเยน ซงทำาใหอาวธสงครามแพรไปทวโลก รวมทงเอเชยตะวนออกเฉยงใตซงเปนสมรภมสำาคญ 2) ความขดแยงทางการเมอง 3) ความขดแยงทางผลประโยชนในภมภาค ประเทศไทยปรากฏเปนขาววาเปนศนยการคาอาวธเถอนศนยหนงของภมภาค รายงานสถานการณโลกอาชญากรรมขององคการสหประชาชาตระบวาเกอบรอยละ 40 ของอาวธเลกถกลกลอบนำาไปคาอยางผดกฎหมาย และการซอขายอาวธแบบผดกฎหมายนรอยละ 70 เกดขนในประเทศกำาลงพฒนา

อาชญากรรมคอมพวเตอรหรออาชญากรรมในไซเบอรสเปซ เพมข นอยางรวดเรวตามจ ำานวนผใชอ นเทอรเน ตและธรก จทางอนเทอรเน ต อาชญากรรมคอมพวเตอรแบงออกเปน 4 กลมได 1) พวกเจาะขอมล 2) กลมบอนทำาลาย เพอโจมตระบบปฏบตการหรอสรางความเสยหายอนๆ โดยใชหนอน (Worm) หรอไวรส 3) กลมตดตามเหยอ อาศยชองทางการตดตอทางอนเทอรเนตเพอท ำารายหรอสงขอความคกคาม 4) กลมคาของเถอนหรอสนคาหลอกลวง

4. คว�มรนแรงจ�กองคกรธรกจ เกดจากทงพฤตกรรมสวนบคคลของเจาหนาทหรอเจาของบรษท เขาลกษณะยกยอกฉอโกง และทลกกวานนเกดจากลกษณะทางโครงสราง เปนการกระทำาผดเพอเพมกำาไรหรอการรวยเรว อาชญากรรมบรรษทมหลายชนด เชน การตงราคาสนคาสง การเลยงภาษ การตดสนบนเจาหนาทและนกการเมอง การกดขหรอไมค ำานงถงคนงาน การหลอกลวงลกคา การผลตสนคาไมไดมาตรฐาน การฟอกเงน เปนตน

5. คว�มรนแรงจ�กรฐ รปแบบสำาคญไดแกการละเมดสทธมนษยชน การทจรตคอรรปชน และการกอหน(โดยเฉพาะในประเทศกำาลงพฒนาซงขาดระบบตรวจสอบควบคมรฐบาลทมประสทธภาพ

ปญหาสทธมนษยชนมอย 6 กลมดวยกนไดแก 1) การยอมรบบรณาภาพแหงบคคลและเสรภาพจากการสงหารทางการเมองหรอโดยไมถกกฎหมายเปนตน 2) ปญหาเสรภาพพลเมอง มเสรภาพในการพด การชมนมและเสรภาพทางศาสนาเปนตน

10

3) สทธทางการเมองซงทสำาคญคอสทธในการเปลยนรฐบาล 4) สทธขององคการในการตรวจสอบรฐบาลในเรองสทธมนษยชน 5) ปญหาการแบงแยกกดกนดานตางๆ 6) สทธคนงาน

ในประเทศไทยปญหาสทธมนษยชนไดรบการแกไขไปจากการตอสของประชาชน แตยงมปญหาสำาคญไดแก 1) การใชความรนแรงของเจาหนาทรฐ 2) ความรนแรงในครอบครว โสเภณ และโสเภณเดก 3) สทธคนงาน 4) สทธในสงแวดลอมของชมชน 5) ปญหาผอพยพลภ ยและชนชาตสวนนอยบรเวณชายแดน 6) สภาพทแออดตงเครยดและการทารณในทคมขง

การทจรตคอรรปชนในวงราชการเปนความรนแรงจากรฐบาลหรอเจาหนาทของรฐทสงผลกระทบสงและลกซง กอความไมมนคงทกดานขนในสงคมและแกพลเมอง การคอรปชนมหลายรปแบบเชนการตดและรบสนบน การฉอโกง การยกยอก การขโมยทรพยสนทางราชการ ระบบอปถมภและพรรคพวก และการใชอ ทธพล และการคอรรปชนมหลายระดบตงแตระดบทองถนนไปจนถงระดบระหวางประเทศ เชนใชเงนกจากตางประเทศโดยมชอบ

6. สงคร�มและอ�วธสงคร�ม เปนความรนแรงสงสดทอาจเกยวพนกบรฐบาลมหาอำานาจของโลกทงหมดและรฐบาลอนจำานวนมาก เชนกรณสงครามโลกครงทหนงและครงทสอง หรออาจเปนสงครามภายในประเทศซงเกดขนบอยคร งในหลายแหง หลงสงครามเยนยต

สงครามและอาวธสงครามกอปญหาสำาคญไดแก 1) คาใชจายทางทหารทสง ทวโลกประมาณปละ 780,000 ลานดอลลารสหรฐ ซงสามารถนำามาใชเพอสวสดภาพสวสดการทางสงคมและพฒนาประเทศไดมาก 2) การคาอาวธซงทำากำาไรแกบรษทผผลตอาวธ ขณะทประชาชนตองเสยภาษเพออดหนนการคาน 3) อนตรายจากสงครามนวเคลยรลดลงจากเมอครงสงครามเยน แตโลกกยงถกคกคามดวยสงครามนเมอมประเทศทดลองอาวธนวเคลยรเพมขน มการพฒนาและการแพรกระจายจรวดนำาวถพสยไกล การคดสรางระบบปองกนขปนาวธแหงชาตของสหรฐฯ การวางแผนยทธศาสตรของประเทศมหาอำานาจยงคงรวมเอาอาวธนวเคลยรไวดวย 4) อนตรายจากอาวธชวะและเคมเพมขนจากความกาวหนาทางเทคโนโลยพนธวศวกรรม เปนตน 5) อาวธเลกและอาวธเบาทแพรระบาดมสวนใหเกดสงครามกลางเมองในประเทศกำาลงพฒนาทวโลก ซงในทสดกนำาไปสความไมมนคงระหวางประเทศ 6) สงครามปจจบนผท

11

ตองบาดเจบลมตายมากทสดกลายเปนพลเรอนไมใชทหาร ทนระเบดจำานวนกวา 100 ลานลกยงนำาความตายบาดเจบทพพลภาพมาสพลเรอนทกวน

บทท 3 วฒนธรรมแหงสนตภ�พ: คว�มหวงทปล�ยส�ยรง 3.1 คว�มหม�ยและหลกก�รแหงสนตภ�พ สนตภาพกอนอนเปนการวพากษ

หรอตอตานความรนแรง ตามประกาศวาดวยวฒนธรรมแหงสนตภาพ กลาววา วฒนธรรมแหงสนตภาพหมายถงชดของคานยม ทศนคต ประเพณ และแบบของพฤตกรรมและวถชวตทตงอยบนพนฐาน 9 ประการไดแก 1) ความเคารพในชวต 2) การเคารพในหลกการแหงอำานาจอธปไตย 3) การเคารพและสนบสนนสทธมนษยชนและเสรภาพขนมลฐาน 4) พนธกจในการแกไขความเปนปรปกษอยางสนต 5) การเพยรพยายามเพอการพฒนาและอนรกษสงแวดลอมสำาหรบอนชนปจจบนและในอนาคต 6) เคารพและสนบสนนสทธในการพฒนา 7) เคารพและสนบสนนสทธเทาเทยมกนและความเสมอภาคระหวางหญงและชาย 8) เคารพและสนบสนนสทธในการแสดงออกและการไดรบขอมลขาวสาร 9)ยดมนในหลกการแหงเสรภาพและความยตธรรม

คานธไดเสนอแนวคดเร องความไมรนแรง ซงอาจเรยกวาเปนศาสตรแหงความไมรนแรงหรอศาสตรแหงสนตภาพ ซงพอสรปไดวาม 3 เร องดวยกนไดแก 1) หลกอหงสาหรอความไมรนแรงซงใชในการดำาเนนชวตทวไปทงในบาน ชมชน โรงเรยน สถานททำางาน สงคม ความสมพนธทางอำานาจและผลประโยชน เปนหลกทวไปในการแกไขหรอลดทอนความเปนปรปกษระหวางกน 2) หลกแหงสตยาเคราะห .ซงเปนอหงสาอยางหนงทประชาชนใชตอสกบความไมเปนธรรมทงปวงทกระทำาตอตน สตยาเคราะหมรปแบบตอสทสำาคญ 2 อยางไดแก การดอแพงหรอการดออยางสภาพ ไดแกการไมปฏบตตามกฎหมายและพรอมทจะเขาคก และการไมรวมมอ เชนการนดหยดงาน การควำาบาตรทางเศรษฐกจ และการไมยอมเสยภาษ ซงทงสองรปแบบนเหลอมซอนกน 3) สวราชหรอความเปนเอกราช ซงทสำาคญหมายถงการปกครองตนเองของประชาชน ซงการปกครองตนเองของประชาชนหมายถงความพยายามอยางตอเนองทจะใหพนจากการควบคมของรฐบาลทงของตางชาตและภายในชาต ดงนนเสรภาพและความมนคงของหมบานชมชนจงมความสำาคญยง

ส ำาหรบหลกแหงสนตภาพในสงคมไทย อาจดไดจาก 1) ศลาจารกพอขนรามคำาแหงซงเหนวาการอยเยนเปนสขจะตองประกอบดวย การมทองอม รฐบาลเปดการคาเสรไมเกบภาษ รฐบาลใหความยตธรรมอยางเสมอหนา มระบบสงคมสงเคราะห

12

และการมจรยธรรม 2) หลก 6 ประการของคณะราษฎร ไดแก หลกแหงเอกราช หลกแหงการลดการประทษรายในสงคม หลกแหงความสขสมบรณของราษฎรทางเศรษฐกจ หลกแหงความเสมอภาค หลกแหงเสรภาพ และหลกแหงการศกษา

3.2 ประวตศ�สตรก�รตอสเพอสนตภ�พ ในทกทซงมสงคราม การกดข และความอยตธรรม ทนนมการตอสเพอสนตภาพ ซงสามารถจดกลมและเรยงลำาดบไดดงน 1) การสรางจรยธรรม ซงปรากฏในคำาสอนทางศาสนาเปนเวลานบพนปมาแลว 2) การออกกฏหมายเพอประกนสทธบางประการของประชาชนและจำากดอำานาจของกษตรย ท ส ำาค ญไดแกแมกนาคารตา ใน พ.ศ.2201 3) สนธสญญาสนตภาพเวสฟาเลย พ.ศ.2191 ระงบความขดแยงทางศาสนา และประสบการณในการเจรจาสงบศกระหวางประเทศ 4) การประกาศอสรภาพของสหรฐฯ (พ.ศ.2310) ซงมการใชหลกอหงสาในการตอสดวย เปนการกาวสยคอตสาหกรรมและประชาธปไตยแบบทนนยม 5) การตอสเพอสทธมนษยชน เชนตอตานการคาทาส (พ.ศ.2297-2319)เรยกรองสทธสตร (พ.ศ.2335) การตอสของคนงาน (พ.ศ.2410) 6) อนสญญาเจนวา ลดทอนความทารณโหดรายของสงครามและปองกนพลเรอน 7) การประชมกร งเฮก (พ.ศ.2442) เพอสรางสนตภาพและกฎหมายระหวางประเทศ 8) สนตบาตชาต (พ.ศ.2463) เพอสรางสนตภาพระหวางประเทศ 9) การพฒนาหลกอหงสาและสตยาเคราะหของคานธ (พ.ศ.2451-2490) 10) การเปลยนแปลงการปกครองในประเทศไทย พ.ศ.2475 11)การจดตงองคการสหประชาชาต (พ.ศ.2488) เพอรกษาสนตภาพ เปนผนำาและเปดทางใหแกขบวนการสนตภาพ 12) ขบวนการประชาสงคมหรอเอนจโอ ซงมบทบาทเดนเปนทยอมรบมากขนใน พ.ศ.2535 และไดกลายเปนกองหนาของขบวนการสนตภาพในปจจบน

บทท 4 จะสร�งสนตภ�พไดอย�งไร: คว�มหวงของมนษยช�ตการตอสเพอสรางสนตภาพมอย 5 กลมใหญไดแก 1) การตอตานคดคาน

สงครามและความรนแรง 2) การรณรงคสงเสรมประชาธปไตย สทธมนษยชน ความเปนธรรมในสงคม และการพฒนาอยางยงยน 3) การศกษาวจยและศนยขอมลเกยวกบสนตภาพ 4) การศกษาปฏบต การพฒนาบคลกและจตใจทรกสนตภาพ 5) การสรางชมชนและโลกแหงสนตภาพ ในน 2 กลมแรกสำาคญทสด

1. ก�รตอต�นสงคร�มและคว�มรนแรง 1) ชวงสงครามเยน ทสำาคญเนนการตอตานสงครามนวเคลยร การทดลองอาวธนวเคลยรและการลดอาวธ และการตอตานการทำาสงครามอนโดจนของสหรฐฯ มผลสำาเรจหลายประการ แตอนตรายจาก

13

สงครามนวเคลยรยงไมหมดไป นอกจากนสหรฐฯยงไดเขาแทรกแซงในกจการภายในประเทศอนหลายครง ทายสดไดแกสงครามโคโซโว 2) ชวงหลงสงครามเยน เนนเรองการแพรขยายของอาวธเบาซงสงหารผคนสวนใหญในสงครามกลางเมองทเกดขนในประเทศกำาลงพฒนา การเรยกรองใหลดกำาลงอาวธโดยเฉพาะอาวธนวเคลยร และปญหาการแทรกแซงในกจการภายในประเทศอน เชนกรณสงครามโคโซโว

1.2 การตอตานความรนแรงจากบรษทขามชาต มท งดานมาตรการทางกฎหมาย เชนปองกนการผกขาด การฉอโกง การปองกนสทธผบรโภค การลงโทษผบรหารผกระทำาผดเหมอนอาชญากรทวไป นอกจากนมการทวงสทธของคนงาน การเรยกรองธรรมาภบาลในบรรษทหรอองคการธรกจเอกชน สำาหรบการตอตานบรรษทขามชาตมแนวรบทสำาคญอย 2 ดาน ดานหนงไดแกการตอสเพอการคาทเปนธรรม และอกดานหนงไดแกการเรยกรองใหบรรษทมความสำานกและรบผดชอบตอสงคมและสงแวดลอม ไมใชมงเนนแสวงหากำาไรหรอเกงกำาไร เชนการเกงกำาไรในตลาดหลกทรพยและการคาเงน การตอสนมผลใหมการปรบปรงอยางนอยทางภาพลกษณของบรรษทอยบาง

1.3 การตอตานองคการอาชญากรรมเชน เรยกรองปราบปรามการทจรตคอรรปชนในวงราชการ การสรางความโปรงใสตรวจสอบไดในองคการธรกจเอกชนโดยเฉพาะสถาบนการเงน ปองกนการฟอกเงน

1.4 การตอสกบความรนแรงในสงคมไดแกการพทกษสทธสตรและเดก การปองกนไมใหอาชญากรรมแพรเขาไปในชมชน การลดความรนแรงในชมชน การจดกลมอาสาสมครหรอประชาสงคมเพอชวยเหลอผทไดรบบาดเจบจากความรนแง

2. ก�รเสรมสร�งประช�ธปไตย สทธมนษยชน คว�มเปนธรรมในสงคม และก�รพฒน�อย�งยงยน มเนอหาสำาคญไดแก 1) การปกครองโดยกฎหมายและประชาชนมสวนรวมทกขนตอนทงโดยตรงและโดยออม 2) การประกนเสรภาพขนพนฐาน 3) การรกษาความมนคง ซงในระยะหลงเหนวาความมนคงทสำาคญอยทประชากรและสงแวดลอม ไมไดอยทดนแดนหรอทางทหาร ระบบปองกนตอไปควรจะเปนระบบปองกนตวเอง ไมใชเพอการรกราน และเสรมระบบปองกนแบบพลเรอนขน สรางกองทพอหงสาและนกรบแหงสนตภาพ

3. ก�รศกษ�วจยและศนยขอมลสนตภ�พ ซ งมเนอหาทส ำาคญไดแก 1) สาเหตแหงความรนแรง 2) ลกษณะและการกระทำาแหงความรนแรง 3) ผลกระทบของความรนแรง 4) การตดตามสญญาณความรนแรง 5) การแกไขหรอลดทอนความเปน

14

ปรปกษ 6) การฟ นฟสภาพหลงเหตรนแรง 7) สนตภาพและเงอนไขแหงสนตภาพ 8) คาใชจายในการสรางและรกษาสนตภาพ 9) ประวตศาสตรและการตอสเพอสนตภาพ 10) การเคลอนไหวและองคการสำาคญทางสนตภาพในปจจบน 11) ทางเลอกใหมเพอสนตภาพ

4. ก�รศกษ�ปฏบตและก�รพฒน�บคลกภ�พแหงสนตภ�พ ไดแกการจดสนตศกษาแกเดกตงแตในระดบประถมเพอให 1)เรยนรทกษะในการปองกนและลดทอนความรนแรงในชวตและในโลกของเรา 2) สรางความเคารพและยอมรบความหลากหลายในโลกทมวฒธรรมผดแผกกน 3) สรางสงแวดลอมทปลอดภย 4) รวมมอกนแกปญหาทเผชญหนาครอบครวอยางสนต 5) สรางสงแวดลอมทยงยน

นอกจากนไดแกเขารวมการประชมสมมนา ฝกอบรม เชนเพอการสอสารแบบอหงสา การฝกฝนตนเอง ไมทำาความผดพลาดใหญ 7 ประการ การทำาสมาธ การสวดมนตแผเมตตาทกวน ตลอดจนการเขารวมตอสในขบวนสนตภาพ กสามารถพฒนาบคลกผรกสนตภาพขนได

ทายสดไดแกการตอสลดทอนความรนแรงในสอมวลชนและสออนเทอรเนต ตลอดจนเกมคอมพวเตอร

5. ก�รสร�งชมชนและโลกแหงสนตภ�พ ซงตองอาศยพลงขบเคลอนจากประชาสงคม ตวอยางชมชนสนตภาพทนาสนใจ 2 แหง ไดแก 1)ชมชนผถอนกายอามชในสหรฐฯ ใชชวตแบบเรยบงาย ทำาการเกษตรดงเดม มหตถกรรมของตนเองและปลกจากสงคมใหญ 2) ชมชนสนตอโศกในประเทศไทยซงเปนแบบฉบบหนงของชมชนเศรษฐกจพอเพยงและชมชนสนตภาพ และมเจตนาทจะใหเปนแบบวถชวตหรอทวงทำานองดำาเนนชวตของผคนทวไปในสงคมใหญดวย

การสรางชมชนแหงสนตภาพและผนำาเดนทางสนตภาพนนตางอาศยคำาสอนทางศาสนาเปนเครองยดเหนยวและการสรางความหมาย ดงนนการสรางสนตภาพจงอาจตองพงพลงจากคำาสอนและการปฏบตทางศาสนาคอนขางสง

การสรางโลกแหงสนตภาพ ทสำาคญไดแกการเสรมความเขมแขงแกองคการสหประชาชาต ซ งไดมหลายบคคลและหนวยงานรวมทำา มขอเสนอทนาสนใจในการปรบปรงโครงสราง การบรหาร วธการเกบคาสมาชกเปนตน นอกเหนอจากการเขารวมในกจกรรมทองคการสหประชาชาตจดขน

บทท 5 บทลงท�ย : ขอใหสนตภ�พมชยในโลกน

15

การรกษาอนาคตอนยงยนของมนษยเปนภารกจสำาคญของทกคน แตหากไมมความยตธรรมกไมอาจมสนตภาพ หากไมมสนตภาพกไมอาจมอนาคตทยงยนของมมนษย ในเวลาอกราว 30 ปขางหนาจะเปนชวงวกฤตวาระหวางสงครามและความรนแรงกบสนตภาพฝายใดจะชนะ เปนเวลานบพนปมาแลวทสนตภาพเดนตามหลงสงครามและความรนแรง แตในปจจบนทประชากรอยเตมโลก มเมองใหญอนตระการตาศนยกลางแหงความมงคงทามกลางความยากจนและความพนาศเสอมโทรมของสงแวดลอม อาวธทมอำานาจทำาลายลางสงอยในคลงแสดงทวโลก มนษยหมดโอกาสทจะทำาสงครามใหญอกแลว ตองมสนตภาพหรอไมก หายนะ ถ งเวลาทจะตองเปลยนทวงทำานองดำาเนนชวต สรางวฒนธรรมแหงสนตภาพ นกรบแหงอหงสา คนงานแหงความไมรนแรง เพอวาสนตภาพจะไดมชยในโลกน

16

ส�รบญคำาชแจง...........................................................................................2บทคดยอ.........................................................................................3ABSTRACT....................................................................................4เหตการณและแนวโนมประเทศไทยสำาหรบผบรหาร.........................................5สารบญ.........................................................................................11ร�ยง�นสถ�นก�รณและแนวโนมประเทศไทย...........................................13

บทเกรนนำ� :................................................................................14ทวงทำานองดำาเนนชวตแบบใดกนแน.................................................14วฒนธรรมแหงคว�มรนแรง: พฤตกรรมเบองลกทย�กจะแกไข............17

ความรนแรงแบบไมลงมอ (Passive Violence).............................18ความรนแรงทางกายภาพ (Physical Violence)............................21

วฒนธรรมแหงสนตภ�พ: คว�มหวงทปล�ยส�ยรง.............................41ความหมายและหลกการของสนตภาพ............................................41ประวตศาสตรแหงสนตภาพ........................................................45องคกรพฒนาเอกชนทเคลอนไหวเพอสนตภาพ.................................52

จะสร�งสนตภ�พไดอย�งไร: คว�มหวงของมนษยช�ต.........................54การตอตานสงคราม และความรนแรง.............................................54การเสรมสรางประชาธปไตย สทธมนษยชน ความเปนธรรมในสงคม.........59และการพฒนาอยางยงยน..........................................................59การศกษาวจยและศนยขอมลสนตภาพ............................................61การศกษาปฏบตและการพฒนาบคลกแหงสนตภาพ............................62การสรางชมชนและโลกแหงสนตภาพ.............................................64

บทลงท�ย:.................................................................................65ขอใหสนตภาพมชยในโลกน............................................................65

บรรณานกรม...............................................................................66

17

ร�ยง�นประมวลวเคร�ะหสถ�นก�รณและแนวโนมประเทศไทย…………………………………………………………..71

คว�มเคลอนไหวด�นก�รผลตและก�รค�…………………………………………………………………………………..71

1.ความเคลอนไหวภาครฐ……………………………………………………………………………………………………72

2.ความเคลอนไหวภาคเอกชนและหนวยงานดานเศรษฐกจตางๆ…………………………………………………………..90

3.ความเคลอนไหวเศรษฐกจในตางประเทศ…………………………………………………………………………………99

4.ประมวลทศนะภาคประชาชนนกวชาการนกธรกจและองคกรทางเศรษฐกจตางๆ……..……………………………….101คว�มเคลอนไหวด�นประช�กรสงแวดลอมและพลงง�น………………………………………………………………105

1.ความเคลอนไหวดานประชากร…………………………………………………………………………………………..106

2.ความเคลอนไหวดานสงแวดลอม…………………………………………………………………………………..…….111

3.ความเคลอนไหวพลงงาน………………………………………………………………………………………………...122

คว�มเคลอนไหวด�นก�รเมองก�รปกครอง…………………………………………………………………………...…126

1.ความเคลอนไหวดานการเมองการปกครองแบบอนรกษ…………………………………………………………………128

2.ความเคลอนไหวดานการเมองการปกครองแบบปฏรป…………………………………………………………………. 132

3.ความเคลอนไหวดานการเมองการปกครองสวนทองถน………………………………………………………….…….. 135

18

4.ความเคลอนไหวภาคประชาชน…………………………………………………………………………………….…… 139

5.ความเคลอนไหวดานการเมองการปกครองในตางประเทศ………………………………………………………….…. 141

คว�มเคลอนไหวด�นก�รศกษ�……………………………………………………………………………………………..146

1.ความเคลอนไหวดานการปฏรปการศกษา……………………………………………………………………………… 147

2.ความเคลอนไหวดานการบรหารการศกษา………………………………………………………………………………149

3.ความเคลอนไหวดานคณภาพการศกษา…………………………………………………………………………………151

4.ความเคลอนไหวดานโอกาสทางการศกษา………………………………………………………………………………153

5.ความเคลอนไหวดานการศกษาทางเลอก…………………………………………………………………………..….…155

6.ความเคลอนไหวดานการศกษาในตางประเทศ………………………………………………………………………..…156

คว�มเคลอนไหวด�นวทย�ศ�สตรและเทคโนโลย……………………………………………………………………….158

1.ความเคลอนไหวดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยในประเทศ…………………………………………………..………..159

2.ความเคลอนไหวดานวทยาศาสตรและเทคโนโลยในตางประเทศ…………………………………………………..……162

คว�มเคลอนไหวด�นอ�ห�รและส�ธ�รณสข…………………………………………………………………………….166

1.ความเคลอนไหวดานอาหาร…………………………………………………………………………………………..….166

19

2.ความเคลอนไหวดานสาธารณสข……………………………………………………………………………………..….175

คว�มเคลอนไหวเกยวกบทวงทำ�นองก�รดำ�เนนชวต…………………………………………………………………..188

1.พฤตกรรมการบรโภค…………………………………………………………………………………………………….189

2.ศาสนา ความเชอและคานยมในสงคม…………………………………………………………………………..………194

3.ปญหาอาชญากรรม สทธมนษยชนและการทจรตประพฤตมชอบ……………………………………………………...195

4.ปญหายาเสพยตด บอนพนนและการคาของเถอน…………………………………………………………………200

ภ�คผนวก………………………………………………………………………………………………………...203

20

ร�ยง�นฉบบท 6

ร�ยง�นสถ�นก�รณและแนวโนมประเทศไทย

(เม.ย.-ม.ย. 2543)

วาดวยเรอง

ทวงทำ�นองดำ�เนนชวต:วฒนธรรมแหงสนตภ�พหรอวฒนธรรมแหง

คว�มรนแรง

----------------------------------------

จดทำาโดย

โครงการขาวสารทศทางประเทศไทย (TTMP)

สำานกงานกองทนสนบสนนการวจย(สกว.)

21

บทท 1 บทเกรนนำ� :

ทวงทำ�นองดำ�เนนชวตแบบใดกนแน------------

ทวงทำานองดำาเน นชวตหรอไลฟสไตล (Lifestyle) หมายถงวถ ชวตหรอทวงทำานองดำาเนนชวตทสะทอนทศนคตและคานยมของบคคลหรอกลมและสงคมหนง คำาวาไลฟสไตลนเรมใชกนเมอกอนสงครามโลกครงท 2 และถกวจารณวาเปนคำาทสรางขนเพอสนบสนนหรอสรางนสยการบรโภค การแตงตว และการพกผอน ซงใชเปนเกณฑเบองตนในการจดชนทางสงคม อยางไรกตาม คำานกอยรอดและเปนทนยมใชจนถงปจจบนรวมทงในประเทศไทย ซงสามารถพบไดทวไปในสอสงพมพ

เปนทสงเกตวา ปจจบนคำาวจารณเกาทวา ไลฟสไตลสนบสนนการสรางนสยการบรโภคเพอจดชนทางสงคมกยงคงเปนจรง นนคอ ขอแรกการเสนอขาวหรอเรองราวทวงทำานองดำาเนนชวตหรอไลฟสไตลนนมกเปนเร องของคนรวยหรอมชอเสยง เชนดาราภาพยนตรและนกรอง เปนตน ทมการบรโภค การแตงกาย และการพกผอนอยางหรหรา ขอทสองการกอบรรยากาศวาไลฟสไตลของคนรวยหรอมชอเสยงนนเปนสงสมยใหมและนาพงพอใจ ดงทมการวจยในสหรฐฯพบวาคนทวไปเพยงรอยละ 15 เทานนทพอใจในชวตตน อกรอยละ 35 ตองการอยากจะมรายได (และการบรโภค) เหมอนกบคนรำารวย ขอทสามมการแปรไลฟสไตล ไดแกการบรโภค การแตงกายและการพกผอนใหกลายเปนสนคา โดยการโฆษณาและอน ๆ จนกระทงกลายเปนความจำาเปนทจะตองซอหามา เชนของใชแบรนดเนม การทองเทยวตางประเทศหรอลองเรอสำาราญ

ทวงทำานองดำาเนนชวตมองคประกอบอย 3 อยางไดแก 1) กลมของพฤตกรรมทดำาเนนอยางคอนขางสมำาเสมอในชวตประจำาวน 2) ชดของทศนคต และ 3) ชดของคานยม ของบคคล กลม และสงคม ตามความหมายนทวงทำานองดำาเนนชวตหรอไลฟสไตลมความหมายคลายคลงกบวฒนธรรม แตมการใชทแตกตางจากวฒนธรรมอย 3 ประการ ซงทำาใหสะดวกแกการศกษาวเคราะหแบบวถชวตในสมยปจจบนไดดกวา ความแตกตางในการใชคำาดงกลาวไดแก 1) คำาวาวฒนธรรมมแนวโนมสรางความรสกวาเปนของเกาสบทอดมาและไมคอยเปลยนแปลง ขณะททวงทำานองดำาเนนชวตมลกษณะเปนปจจบนหรอมการเคลอนไหวเปลยนแปลงสงกวา 2) คำาวาวฒนธรรมโดยเฉพาะในภาษาไทยมแนวโนมทจะมองเหนแตดานดหรอนาพงใจควรหวงแหน โดยสงทไมดหรอไมนา

22

พงใจเปนสงทไมมวฒนธรรม แตทวงทำานองดำาเนนชวต มทงดานทบางคนพอใจ และบางคนไมพอใจกได 3) คำาวาวฒนธรรมมกหมายถงสงทเปนของสวนรวมหรอของสงคม แตทวงทำานองดำาเนนชวตเปนไดตงแตของตวบคคลจนถงสงคมชาตจนถงสงคมโลก สะดวกแกการประมวลและวเคราะหจากขาวสาร

หากจำาแนกทวงทำานองดำาเนนชวตกอาจแบงเปน 5 กลม ไดแก 1) กลมวาดวยการกนอยหรอการจบจายใชสอย มตงแตบานเรอนและเฟอรนเจอร ยานพาหนะและประดบยนต เครองแตงกายและเคร องสำาอางไปจนถงอาหารการกน 2) กลมวาดวยชวตทางครอบครว ความรก ชวตทางเพศและชวตทางสงคม เชนการออกงานหรอการจดงานตางๆ 3) กลมวาดวยชวตทางการงานและการศกษา ซ งมท งด านทเป นแบบแผน เชนการงานตามสำานกงาน ไปจนถงทไมเปนแบบแผน เชน ธรกจใตดน การทจรตคอรรปชน ซงไมไดเปนเรองของบคคลหรอกลมบคคลบางกลมเทานน หากกำาลงกลายเปนวฒนธรรม โดยเฉพาะในประเทศกำาลงพฒนา นอกจากน ยงมการงานในยามสนตและการงานทเกยวของกบสงครามและความรนแรง สำาหรบการศกษากมทงในระบบและนอกระบบ เนองจากความสำาคญของความรมมากขน จงเกดภาวะการเรยนร ตลอดชพ เปนทวงทำานองดำาเนนชวตสมยใหมอกอยางหนง 4) กลมวาดวยการพกผอนบนเทง ไดแก กฬา การทองเทยว ภาพยนตร ดนตร เพลง และงานอดเรกตางๆ เปนตน 5) กลมวาดวยชวตทางวฒนธรรม มเร องศลปะและวรรณกรรมพวกหนง ความคดศาสนาความเชออกพวกหนง

เนองจากทวงทำานองดำาเนนชวตหรอไลฟสไตลครอบคลมกจกรรมกวางขวางดงกลาว เราจะศกษาและวาดภาพเชงกวางของทวงทำานองชวตในชวงปลายศตวรรษท 20 ตอตนศตวรรษท 21 เปนอยางไร มการเสนอชอยคสมยปจจบนหลายชอซงมประโยชนในการศกษาวาดภาพเชงกวางดงกลาว เปนตนวาการกลาวถงยคปจจบนวาเปนยคแหงลทธผบรโภคหรอบางคนเสนอลกลงไปวาเปนยคแหงลทธผบรโภคใหม ยคแหงขาวสารและการเรยนร ยคของโลกาภวตนและเศรษฐกจใหม ยคการปฏวตประชาสงคม และอนๆ แตดเหมอนวาชอของยคทตงขนเหลานยงไมพอเพยงในการวาดภาพรวมของทวงทำานองดำาเนนชวต

เมอวนท 13 กนยายน พ.ศ.2542 องคการสหประชาชาตไดประกาศ คำา“ประกาศและกำาหนดการการปฏบตวาดวยวฒนธรรมแหงสนตภาพ”(Declaration and Programme of Action on a Culture of Peace) ก อ น ห น า น ใ น พ.ศ.2540 องคการสหประชาชาตได เสนอใหป ค.ศ.2000 เป น "ปสากลเพ อ

23

วฒนธรรมแหงสนตภาพ” (International Year for the Culture of Peace) และใน พ.ศ. 2541 ไดประกาศใหหวงเวลาระหวาง ค.ศ.2001-2010 เปน "ทศวรรษสากลเพอวฒนธรรมแหงสนตภาพและอหงสาสำาหรบเดกของโลก” (International Decade of Peace and Non-Violence for the Children of the World) นอกจากนองคการสหประชาชาต ยงไดดำาเนนการรณรงคสรางจตสำานกวฒนธรรมแหงสนตภาพ โดยจดทำา คำาประกาศ“ 2000 เพอวฒนธรรมแหงสนตภาพและอหงสา” (Manifesto 2000 for a Culture of Peace and Non-Violence) ใหผทไดรบรางวลโนเบลสาขาสนตภาพรวมกนรางคำาประกาศ แลวใหประชาชนทวโลกรวมลงนามโดยคาดหวงจะไดยอดรวมผลงนามทงหมด 100 ลานคนภายในสนป 2543 น

ความเอาจรงเอาจงขององคการสหประชาชาตทจะท ำาใหทงโลกหนมาสนใจวฒนธรรมแหงสนตภาพ และใหทงโลกกาวสศตวรรษท 21 ดวยวฒนธรรมแหงสนตภาพ เปนสงททาทายใหสนใจศกษาตดตามวาวถชวตหรอทวงทำานองดำาเนนชวตของคนเราในชวงปลายศตวรรษท 20 สตนศตวรรษท 21 วาจะเปนวฒนธรรมแหงสนตภาพหรอวฒนธรรมแหงความรนแรงกนแน เพราะเราสามารถหาหลกฐานขอมลมายนยนใหเหนแนวโนมของทงสองวฒนธรรมทกำาลงยนเผชญหนากนนอยางแหลมคมขน

หากมองยอนไป กจะเหนวาปญหาสำาคญเกยวกบวถชวตหรอทวงทำานองดำาเนนชวตของมนษยตงแตเร มสรางชาตบานเมองขน คอการเหวยงไปมาระหวางสนตภาพกบความรนแรงหรอสงคราม เราจะสามารถสรางวฒนธรรมแหงสนตภาพขนจนมพลงเหนอวฒนธรรมแหงความรนแรงไดหรอไม และเหตใดปญหาสนตภาพและความรนแรงจงทวความสำาคญขนในปจจบน

กลาวตามทศนะขององคการสหประชาชาต บคคล ตลอดจนองคการผใฝสนตทงหลาย เหนวาการสรางวฒนธรรมแหงสนตภาพขนเปนหลกในสงคมเปนสงทเปนไปได ดงทมรายงานขาววาประเทศทวโลกตอนรบปสากลเพอวฒนธรรมแหงสนตภาพ เชนการเฉลมฉลองทหอไอเฟล กรงปารส ประเทศฝร งเศส ทประเทศนามเบย บรรดารฐมนตรรวมทงผนำาพรรคฝายคานไดรวมกนจดพธทสภาผแทนฯ มเดกนกเรยนเขารวม นอกจากนยงมการเดนขบวนของเดกนกเรยนในเมองตางๆ มการจดอภปรายวาดวยวฒนธรรมแหงสนตภาพโดยมการถายทอดทางโทรทศน

ในประเทศแอลจเรยมการจดเฉลมฉลองปสากลเพอวฒนธรรมแหงสนตภาพโดยองคกรประชาชนรากหญา 48 แหงเขารวม พรอมกบมกจกรรมทางวฒนธรรม ม การแจกคำาประกาศสนตภาพ 2000 อยางกวางขวาง สภาสงแหงอสลามไดเทศนาวา

24

ดวยวฒนธรรมแหงสนตภาพตามสเหราทวประเทศ ทมอสโกมการจด สปดาหเพอ“วฒนธรรมแหงสนตภาพ” ขนในโรงเรยนกวา 1,400 แหง ในบราซล ชล อารเจนตนา คอสตารกา ควบา อรกวย และปารากวย กมการจดงานเฉลมฉลอง ทงในดานการประชมสมมนา กจกรรมทางวฒนธรรมเชนงานแสดงหนงสอเพอสนตภาพ การรวมลงนามในคำาประกาศสนตภาพ 2000 และการเขารวมของเดกนกเรยน ซงบางแหงเชนในอารเจนตนาไดใหโรงเรยนทวประเทศจดทำา

ในประเทศศรลงกา ซงกำาลงรอนระอดวยสงครามกลางเมอง มการประกาศใหเมองตรนโคมลลซงอยทางดานตะวนออกเฉยงเหนอและมการตอสอยางรนแรงใหเปนเมองแหงสนตภาพ

คำาประกาศวาดวยวฒนธรรมแหงสนตภาพ (Declaration on Culture of Peace) เหนวาวฒนธรรมหมายถงชดของคาน ยม ทศนคต ประเพณและแบบพฤตกรรมและวถชวต สวนสนตภาพนนเร มตนดวยความนบถอในชวต การยตความรนแรง และการสงเสรมหลกการแหงอหงสาโดยผานการศกษา การสนทนา และการรวมมอกน อยางไรกตาม ในทามกลางบรรยากาศแหงสนตภาพกปรากฏบรรยากาศแหงความรนแรงปรากฏอยทวไป ในรปของสงคราม การรบพง การปะทะ การกอการราย อาชญากรรม เปนตน และตามทเปนจรงนนเหตการณแหงความรนแรงดจะเปนขาวเดนเหนอกวาเหตการณแหงสนตภาพ นอกจากนนยงมภาพทตดกนระหวางความยากจนคนแคนของคนจำานวนมากกบความรำารวยลนฟาของคนจำานวนนอย เปนตน ซงภาพทำานองนสามารถเขาใจไดโดยไมยากวาอาจกอความไมมนคงและความไมสงบในสงคมได

บรรยากาศและเหตการณแหงความรนแรงนดมลกษณะคงทน ไมยอมจางหายไปไดงายๆ ความหวงในคำาประกาศสนตภาพ 2000 ทตองการจะเปลยนวฒนธรรมแหงสงครามและความรนแรง เปนวฒนธรรมแหงสนตภาพและอหงสา จะสามารถเปนจรงไดเพยงใด และถาหากเรามงหวงเชนนน เราควรจะทำาอะไร

แมวาวถชวตหรอทวงทำานองดำาเนนชวตแบบรนแรงทงในเชงปฏบตและในเชงโครงสรางจะมลกษณะคงทนและยากทจะลดหรอเลกไปงายๆ กตาม แตหวงเวลานกดเหมอนวาเหมาะสมทจะสรางวถชวตหรอทวงทำานองดำาเนนชวตแบบสนตขนมา เพราะวาประการแรกโลกปจจบนอยชวงหลงสงครามเยน จงนาจะเปนโอกาสเหมาะทจะชวยลดการแขงขนทางอาวธ ลดการใชจายทางทหาร สรางความมนคงทางพลเรอนขนมาแทนท ประการทสองโลกนมการตดตอพงพากนมากขน ตางกบสมยกอนทเหมอนตาง

25

คนตางอย แมวาการพงพากนในปจจบนยงมปญหาการขาดความสมดล แตมนกคอการพงพา และการพงพากนนยอมทำาใหเหตทเกดขนในทหนงสงผลกระทบไปยงอกทหนงไดดวยความรนแรงอยางคาดไมถง เชนกรณวกฤตเศรษฐกจเอเชยทเร มจากการลดคาเงนบาทของประเทศไทย ดงนนความไมสงบในทหนงอาจนำาพาไปสความไมสงบในอกทหนง หรอการลกลามขยายตวไปทวโลกได เราจงควรหาทางแกไขความขดแยงอยางสนตมากกวาดวยความรนแรง ประการทสามความกาวหนาทางวทยาศาสตรและเทคโนโลยทำาใหมนษยสามารถปฏบตการตางๆ ดวยความเรวและแรง สงครามโลกครงใหมอาจเปนการตอสใหญคร งสดทายของมนษย อำานาจการสรางและการทำาลายอนมหาศาลอยางทไมเคยปรากฏมากอนของมนษยทำาใหมนษยตองหาทางอยรวมกนอยางสนตทงระหวางมนษยดวยกนและระหวางมนษยกบธรรมชาตมากขน

เราจะเขาใจวฒนธรรมแหงความรนแรงและวฒนธรรมแหงสนตภาพอยางไร และเราจะสรางวฒนธรรมแหงสนตภาพดวยวธใด เปนเรองทจะทำาความเขาใจกนตอไป

26

บทท 2 วฒนธรรมแหงคว�มรนแรง:

พฤตกรรมเบองลกทย�กจะแกไข-------------

ตามคำาประกาศวฒนธรรมแหงสนตภาพ เหนวาวฒนธรรมแหงความรนแรงเปนสงทเรยนรขนภายหลงจากสงคมซงมรปแบบเศรษฐกจ-การเมอง เปนตน ทเออตอความรนแรง แตมนกวชาการหลายทานรวมทงผคนจำานวนมากมความรสกวารากเหงาความรนแรงของมนษยอยลกซงกวานน ชารลส ดารวน นกธรรมชาตวทยาชาวองกฤษ หลงจากไดเดนทางใน พ.ศ.2374 เพอสำารวจทางธรรมชาตตามหมเกาะและพบกบชาวพนเมองจำานวนมาก ไดตงขอสงเกตวาชาวพนเมองเหลานมกเออเฟ อเกอกลกนดภายในหมชนของตน แตมกแสดงการเปนอรอยางสงกบคนนอกหมหรอนอกเผา ซ กมนด ฟรอยด (1856-1939) นกจตวเคราะหชาวออสเตรยผเร มตนศกษาเร องจตใตสำานก การเกบกด ในบนปลายชวตหลงสงครามโลกคร งทหนง จนใกลเกดสงครามโลกครงทสองไดหนไปสนใจเร องปญหาทางวฒนธรรม เชน งานเขยนเร องอารยธรรมและความไมพอใจ (Civilization and Its Discontents 1929) ชใหเหนวา ชะตากรรมของมนษยขนอยกบวากระบวนการทางวฒนธรรมจะประสบความสำาเรจในการควบคมสญชาตญาณแหงความรนแรงและการทำาลายตวเองของมนษยไดด เพยงใด คอนราด ลอเรนซ (Konrad Lorenz 1903-1989) นกพฤตกรรมศาสตรซงสนใจศกษาเกยวกบสญชาตญาณของสตวและของมนษยโดยเฉพาะในเรองความกาวราว ไดสรปในหนงสอวาดวยความกาวราว (On Aggression 1963) วาพฤตกรรมกาวราวของมนษยนนมลกษณะเปนสญชาตญาณในระดบหนง แตกเหนวาสญชาตญาณนไมมประโยชนสำาหรบการอยรอดอกตอไป ดงนนจงอาจดดแปลงแกไขได

ตามแนวคดของคารล มารกซ (ค.ศ.1818-1883) นกเศรษฐศาสตรการเมองและนกทฤษฎสงคมนยมคอมมวนสตเหนวาระบบกรรมสทธเอกชนเปนตนตอททำาใหมนษยแปลกแยกกบตนเองและผอน ทำาใหมนษยทำางานเพอตนเองแทนทจะทำาเพอเผาพนธและสงคม การยกเลกระบบกรรมสทธเอกชนจะทำาใหมนษยเลกกดขขดรดทำาสงครามกน แตฟรอยดเหนวาการยกเลกระบบกรรมสทธเอกชนอาจจะลดทอนความกาวราวของมนษยอยางมนยสำาคญ แตมนกจะไมเปลยนความแตกตางระหวางบคคล

27

ทางดานอำานาจและอทธพลซงจะถกความกาวราวใชเพอประโยชนของมนเอง นอกจากน ก ยงไมได เปล ยนสญชาตญาณแหงความก าวราวแต ประการใด ฟรอยด ช ว าสญชาตญาณแหงความกาวราวนไมไดเกดขนเพราะระบบทรพยสนเอกชน มนมมานานตงแตครงบพกาลเมอการครอบครองทรพยสนเกอบไมมเลย และจากการปฏบตทเปนจรงในระยะ 70 กวาปมานกชวาการยกเลกระบบกรรมสทธเอกชนไมไดชวยลดความกาวราวลง ยงมการฆาฟนกนอยมากในรปของการกวาดลางตาง ๆ

คตทางพทธเหนวา สงครามความรนแรงและการววาทนน มสาเหตทมองเหนไดเฉพาะหนาจากการหวงแหนหรอการอารกขาสงทไดมาหรอกรรมสทธเอกชน แตวาคตพทธสาวลงลกไปกวานน นนคอลงไปถงตณหา ดงนนหากจะแกปญหาการววาทความรนแรงจะตองเอาชนะตณหาหรอความอยากทเกยวของอยในโลกใหได

ลำาดบการเกดขนของการทะเลาะววาทหรอความรนแรงและสงครามในหมมนษยเปนดงน เพราะอาศยเวทนาจงเกดตณหา“ เพราะอาศยตณหาจงเกดการแสวงหา เพราะอาศยการแสวงหาจงเกดการไดมา เพราะอาศยการไดมาจงเกดการปลงใจรก เพราะอาศยการปลงใจรกจงเกดฉนทะราคะ (ความกำาหนดดวยอำานาจแหงความเพลดเพลน) เพราะอาศยความกำาหนดดวยอำานาจแหงความเพลดเพลนจงเกดความสยบมวเมา เพราะอาศยความสยบมวเมา จงเกดความจบอกจบใจ เพราะอาศยความจบอกจบใจจงเกดความตระหน ไมอยากแบง ไมยอมแบง เพราะอาศยความตระหนจงเกดการหวงกน คอความหงหรอความหวง (หรอการอารกขา) เพราะอาศยการอารกขาจงไดเกดการใชอาวธไมมคม เกดการใชอาวธมคม เกดการโกลาหลวนวาย เกดการยอแยง เกดการววาท เกดการกลาววามงๆ เกดถอยคำาสอเสยด เกดถอยคำามสาวาทอนมมลจากการอารกขานนๆ บาปอกศลธรรมเปนอเนกยอมเกดขนไดดวยอาการอยางน (พทธทาส,ฆราวาสคออะไร น.23-24)

รชารด ดอวกน นกชววทยาชาวองกฤษในหนงสอชอ "ยนทเหนแกตว” (The Selfish Gene ค.ศ. 1976 ) เสนอในเชงอปมาวายนนนพยายามถายแบบตวเองโดยไมไดคำานงถงอะไร นนกคอมความอยากทจะดำารงตวมนเองไว ดงนนความอยากทจะดำารงตนเองไว และความเหนแกตว จงเปนสงทฝงลกอยในยน อยางไรกตาม มผชวาความตองการรวมมอกนกอาจฝงอยในยนดวยเชนกน

จากนพอกลาวไดวา ความกาวราวรนแรงนนเปนพฤตกรรมทหยงลกหรอกอเกดขนในกระบวนการววฒนาการอนยาวนานของมนษย ไมอาจเลอนลบไปงายๆ ดวยการ

28

ลมเลกระบอบกรรมสทธเอกชนเปนตน แตอาจจะลบเลกวฒนธรรมแหงความรนแรงไดดวยวฒนธรรมแหงสนตภาพ

คว�มรนแรงแบบไมลงมอ (Passive Violence)หรอความรนแรงเชงโครงสราง (Structural Violence) ------------------------------------------

จากการตรวจขาวความรนแรงในสอมวลชน กสามารถเขาใจความรนแรงไดอยางงายๆ วา หมายถงการใชกำาลงคกคามหรอทำารายเพอควบคมหรอครอบครองบคคลหรอทรพยสน อยางไรกตาม ความรนแรงมความซบซอนกวานน คานธ (โมหนทส กรามจนท คานธ พ.ศ. 2412-2491) ผนำาทางการเมองชาวอนเดยและผเผยแพร ลทธอหงสาหรอความไมรนแรงทสำาคญทสดคนหนงในศตวรรษท 20 ไดชใหเหนวามความรนแรงทแฝงเรนหรอแบบไมตองลงมอทำากกอความรนแรงไดทวทงสงคม ความรนแรงแบบนบางทเรยกวาความรนแรงเชงโครงสราง

คานธไดชใหเหนวา มความรนแรงแฝงเรนแบบไมตองลงมออย 7 ประการ ซงคานธเรยกวาความผดพลาด 7 ประการของโลก แนวคดนเปดมมมองใหมเกยวกบความรนแรงและมอทธพลตอนกคดนกเขยนตะวนตกอยางสง เชน ดร.สตเฟน อาร. โคเวย (Stephen R. Covey) นกปรกษาทางดานการจดการทมช อระดบโลกชาวสหรฐฯ เม อ เขยนหน งสอช อการน ำาแบบมหล กการ (Principle Centered Leadership) ไดนำาแนวคดความผดพลาด 7 ประการของคานธมาเขยนเปนบทท 7 ทงบทชอ บาปหนก 7 ประการ (Seven Deadly Sins) คว�มผดพล�ดหรอบ�ปหนก 7 ประก�ร ไดแก

คว�มมงคงโดยไมทำ�ง�น (Wealth without Work) การกระทำากลมนไดแก การป นหนและทดน การเกงกำาไรจากการคาเงนและสนคา

โภคภณฑเปนตน ซงไดกลายเปนอาชพสำาคญในยคปจจบน กลาวทางเศรษฐศาสตรกคอการสรางความรำารวยโดยไมสรางมลคาเพม นอกจากน ยงมโรงงานนรก (Sweat-shop) และรวมถงระบบการขายตรงแบบประมด หรอท เรยกวา Multi-Level Management ซงผอยระดบสงจะไดเงนหรอรวยโดยทำางานเพยงเลกนอย ความคดรวยเรวทแพรระบาดในชวง 20 ปมานกจดอยในบาปมหนตนดวย โคเวยไดกลาวถงประสบการณของตนวา ปญหาขององคกรมกเกดจากผบรหารทในชวงเวลาหนงเกดอยากรวยเรว ขยายตวเรวเกนไป กเงนมากเกนไป และเกงกำาไรมากเกนไป มารตวกเมอ

29

บรษททวมทนดวยหนสนไปแลว คานธเหนวาคนเราควรจะถอเอาหรอครอบครองตามความจำาเปนเทานน เพราะวาโลกนสามารถสนองความจำาเปนแกทกคนได แตไมสามารถสนองตอบความละโมบของทกคน

คว�มเพล ดเพล นโดยข�ดคว�มส ำ�น กผ ดชอบ (Pleasure without Conscience)

ความผดพลาดนมกเปนสงทเกดตอเนองจากความรำารวย โดยเฉพาะเมอไมตองทำางานหนกกมแนวโนมทจะแสวงหาความเพลดเพลนใสตว สรางแบบอยางการบรโภคและทศนคตในการแสวงหาความเพลดเพลนอยางไมยงคดแกสงคม เชนการเสพยา การตดเกมกฬาทโลดโผนตนเตนหรอการพนน เปนตน การแสวงหาความเพลดเพลนอยางขาดความสำานกผดชอบทำาใหสนเปลองทงเวลาและเงนทอง ประมาณวาในสหรฐฯมการใชจายเงนเพอความเพลดเพลนปละกวาสองแสนหาหมนลานดอลลารสหรฐ นอกจากนยงมผลกระทบตอสงคม เชนสถาบนครอบครว เนองจากการแสวงหาความเพลดเพลนโดยขาดความสำานกผดชอบทำาใหเกดกรณชสาวและการหยารางจำานวนมาก โคเวยชวากลมบคคลทตกอยในอำานาจของการแสวงหาความเพลดเพลนน ไดแกนกบรหารระดบสง เชน พบวาราวสองในสามของโฆษณาในนตยสารบนเครองบนพงเปาไปทกลมบคคลเหลาน โดยใชขออางวาเปนบคคลทสมควรจะไดรบความเพลดเพลนแบบน คานธเหนวาความเพลดเพลนหรอความสขนนควรจะเกดจากการพฒนาภายในทางจตวญญาณ

คว�มร ท ข�ดหล กคว�มประพฤต (Knowledge without Character)

ความรหรอการศกษาในโลกทหลงตดการบรโภคทางวตถกมกเปนไปในทางเพอทำาใหมงานดไดเงนมาก การศกษาทปฏบตอยจงถออาชพเปนศนยกลาง ไมใชถอการพฒนาบคลกเปนศนยกลาง การศกษาเพอสรางบคลก (Character Education) อาจเนนหลกความประพฤต ซงเปนทยอมรบกน เชนความเมตตา ความเปนธรรม ความมศกดศร การชวยเหลอสวนรวม และบรณภาพแหงตน

ก � ร พ � ณ ช ย ท ข � ด ศ ล ธ ร ร ม (Commerce without Morality)

นนคอการพาณชยหรอธรกจทชก ำาไรอยเหนอสงอนใด เชนสขภาพของผทเกยวของ ตงแตคนงานไปจนถงผบรโภคสนคานน หรอการพทกษรกษาสงแวดลอม หรอความรบผดชอบตอความเปนธรรมและความสงบสขในสงคม นอกจากน การ

30

แขงขนแยงชงอำานาจภายในองคกรธรกจและการตอสแยงชงตลาดเพอการผกขาด การกกตนสนคา การกดคาแรงคนงานตำาจนเกนเหต การสรางงานทไมมความมนคงขนเปนรปแบบหลก เชนการจางงานเปนบางเวลาหรอบางชวง เปนตน เหลานจดอยในการพาณชยทขาดศลธรรม ซงเปนตนตอใหญอยางหนงของความรนแรงในสงคม

วทย�ศ�สตรทปร�ศจ�กคว�มเปนมนษย (Science without Humanity)

โดยการพฒนาวทยาศาสตรทปราศจากความเปนมนษยจงบงเกดผลทวาขณะทวทยาศาสตรและเทคโนโลยเพมพนอยางกาวกระโดด ความกาวหนาทแทจรงของมนษย ดเหมอนเกดขนนอยมาก เชน ความไมเทาเทยมกนหรอความอยตธรรมเดมกยงปรากฏอย นอกจากนวทยาศาสตรและเทคโนโลยทางสงครามกกาวไปสจ ดทจะท ำาลายอารยธรรมทงหมดของมนษยลงไป

ก�รสกก�ระทปร�ศจ�กก�รเสยสละ (Worship without Sacrifice)

(บางแหงเปลยนคำา "การสกการะ" เปน "ศาสนา” เพอใหเขาใจงาย) การตความหมายหรอการสงสอนทางศาสนาตางๆ ในปจจบน มแนวโนมทจะ

ควบคมผนบถอโดยอาศยความกลวการตกนรก การถกสาปแชง การชำาระโทษในนรกและอนๆ ซงเปนการสรางความเกลยดและความหวาดกลวขนในจต นำามาสความขดแยงหรอสงครามทางศาสนาได คำาสอนแทจรงทางศาสนาทสำาคญ ไมวาศาสนาครสต อสลาม ฮนด ยวและศาสนาพทธ ยอมมพนฐานบนเร องจตวญญาณ ความรก ความเมตตา ความเขาใจและการยอมรบกนและกน คานธเหนวาการสกการะหรอศรทธาสงสดกคอสจจะหรอความจรง พระเจาคอสจจะ และมนษยตองเสยสละเพอสจจะ ดงนนแทนทคนเราจะมวสรรเสรญศาสนาของตนวาประเสรฐอยางไร ควรลงมอปฏบตเปนชาวครสต ชาวอสลามหรอชาวพทธทแทจรง เมอนนความเกลยด ความระแวงหรอความรนแรงทางศาสนากจะหมดไป

ก � ร เ ม อ ง ท ป ร � ศ จ � ก ห ล ก ก � ร (Politics without Principle)

คานธเหนวา ผคนควรเลอกผแทนทเขาใจปรชญาความไมรนแรงหรออหงสาและสจจะ ไมเลนเกมอำานาจ แตการเมองในปจจบนเตมไปดวยเกมแยงชงอำานาจและการสรางภาพ การตดสนบน การเลนพวก การยดตดเกาอ เหลานทำาใหการเมองกลายเปนสงสกปรก ซงกจะสรางสงคมทปวยไขไรหลกการขนมา

31

แซนเดอสน เบก (Sanderson Beck) ผนำาองคกรความไมรนแรงซงไดรบอทธพลจากคานธ กลาวถงลทธ (-ism) 7 ประการทคนเราจะตองปลดปลอยเพอสามารถปฏบตความไมรนแรงได ลทธหรอบาปทง 7 ไดแก 1) ลทธถอเพศ (Sexism) ซงกอความรนแรงตอสตร ทำาลายความกลมกลนทางธรรมชาตในการรวมมอกนทางเพศ สรางสงคมผชายเปนใหญซงมลกษณะนยมความรนแรงและชอบการแขงขน 2) ลทธเชอชาต (Racism) ซงเปนอคตทแสดงถงความดหมนกลมอนทตางผวพรรณกน 3) ลทธจกรวรรดนยม (Imperialism) หรอลทธชาตนยมแบบครอบงำาชาตอน การครอบงำาทสำาคญเปนการครอบงำาทางเศรษฐกจและวฒนธรรม หลงสงครามโลกคร งทสอง จกรวรรดนยมแบบเกาสนสดลง เกดลทธจกรวรรดนยมแบบใหมข น แสดงออก เชน สหรฐฯซงมประชากรราวรอยละ 5 ของโลก ใชทรพยากรโลกกวา 1 ใน 3 ประเทศมงคงไดแกยโรปตะวนตก สหรฐฯและญปนมประชากรรอยละ 20 แตใชทรพยากรของโลกถงราวรอยละ 80 4) ลทธทหาร (Militarism) เปนความโนมเอยงทจะใชแสนยานภาพทางทหารเพอแกปญหา ลทธทหารมทงคาใชจายมหาศาล และอำานาจทำาลายลางมนษยนบแสนนบลานคนซงสวนใหญเปนพลเรอน การฝกซงทำาใหมนษยกลายเปนเคร องจกรในประเทศทร ำารวย เชนสหรฐฯผเขาเปนทหารมกมาจากครอบครวยากจน เปนการเกณฑทหารบนความจน (Poverty Draft) ลทธทหารเปนลกษณะเดนของลทธฟาสซสต 5) ลทธวตถนยม (Materialism) ไดแกความรกในเงน ความปรารถนาในเนอหนง การนยมของฟมเฟอย ซงกอใหเกดความรสกกลวและไมม นคง ท ำาลายจตวญญาณและจรยธรรมความกล าหาญ 6) ล ทธค มภ ร (Dogmatism) เปนการตดยดในความเชอและการปฏบตอยางใดอยางหนงทงในศาสนา การเมองและเศรษฐกจ จนกระทงเกดความงมงายขาดเหตผลและปญญา 7) ลทธอวดตว (Egotism) เปนการอวดตวจนเกนหนาทของตน ลทธอวดตวทำาลายความคดผอน ทำาลายการกระจายอำานาจ และทำาลายการรวมมอภายในกลม

ความรนแรงแบบไมลงมอนอาจแบงตามอารมณความรสกและพฤตกรรมเปน 5 กลมดวยกน กลมแรกไดแกความโกรธซงมทงความโกรธทเปนธรรมและไมเปนธรรม กลมทสองไดแกความเกลยดซงมทงดานความเกลยดตอบคคลและความเกลยดตอการกระทำา กลมทสามไดแกอคต ซงมอคตทางเพศ ทางเชอชาตและทางผว กลมทสและกลมทหาไดแกการเกบกดและการกดขซ งมท งดานเศรษฐกจ สงคม ศาสนาและการเมอง

32

ความผดพลาดหรอบาปทงเจดดงกลาวขางตนเกยวเนองทงทศนคต คานยมของบคคล ไปจนถงโครงสรางทางเศรษฐกจ-การเมอง-สงคม เปนการปฏบตในชวตประจำาวนทดปรกต แตเมอรวมกนเขากเปนความรนแรงทางโครงสรางซงเปนเรองยากทจะแกไข ทำาใหปญหาความรนแรงทดงายๆ ไมซบซอน เชน ความรนแรงในครอบครวหรอความรนแรงในโรงเรยนกลายเปนเรองทแกไขไดยากไปดวย และดเหมอนวาเราอาจจะไมสามารถเอาชนะหรอแปรเปลยนวฒนธรรมแหงความรนแรงใหเปนวฒนธรรมแหงสนตภาพไดเลยหากไมไดแกไขความผดพลาดหรอบาปทงเจดน

คว�มรนแรงท�งก�ยภ�พ (Physical Violence) การใชกำาลงคกคามหรอทำารายเพอควบคมหรอครอบครองบคคลหรอทรพยสน

ของบคคลอนเปนสงทปฏบตกนมานาน เพราะวาการควบคมผอนได หมายถงการมอำานาจเหนอ ซงใหประโยชนแกตนเองมากมาย เชนการขบไลออกจากเขตทำากน หรอการบงคบใหมาทำางานให การครอบครองทรพยสนของผอนกสรางความมงคงโดยไมตองทำางานหนก อยางไรกตาม การใชความรนแรงในสงคมหรอชมชน กทำาลายความเปนปกแผนในสงคมชมชนนน ดงนนจงมกมคำาสอนหรอขอหามเกดขน คำาสอนทางศาสนา เชนบญญต 10 ประการในศาสนาครสต หรอศล 5 ในศาสนาพทธ กลวนไมใหคนใชกำาลงเขนฆา ทำาราย ลกขโมย มช หรอโกหก

ความรนแรงทางกายภาพ ซงประมวลขนมาจากขาวสารอาจแยกไดดงน 1) ความรนแรงในครอบครว 2) ความรนแรงในชมชน ซงรวมทงความรนแรงในโรงเรยน ทองถนน และในททำางาน 3) ความรนแรงจากองคกรอาชญากรรม 4) ความรนแรงจากองคกรธรกจ 5) ความรนแรงจากรฐ และ 6) ความรนแรงจากสงคราม

เมอดความรนแรงทง 6 ประการนพบวาความรนแรงคอยๆ เปลยนจากลกษณะเปนบคคลสลกษณะเปนองคกรมากขน ความรนแรงแบบบคคลนนโดยทวไปเปนการกระทำาของบคคลหนงตออกบคคลหนง ซงมกไมซบซอน ขนาดของความรนแรงจำากดในขอบเขตหนง ไมมการใชพลงทางปญญามาก ไดแกการทำารายกนในครอบครวหรอทองถนน สวนความรนแรงทเปนแบบองคกร มกมความซบซอน ขนาดของความรนแรงกวางขวาง และไมเนนบคคล เชน ผผลตยาเสพยตดผลตขนโดยไมไดคดไววาจะขายใหแกบคคลใดบคคลหนงทแนนอน หรอการทำาสงครามกไมไดคดวาจะสงหารบคคลชอนนชอน

นอกจากความรนแรง 6 ประการนยงมความรนแรงทเปนทสนใจอก 2 เร อง ไดแกความรนแรงจากปน และความรนแรงในสอมวลชน ซงจะไดกลาวถงตอไป

33

คว�มรนแรงในครอบครว เปนความรนแรงทกระจดกระจายแตกมผลกระทบกวางไกลตอประชากรนบลาน

และมรปแบบทแนนอนของมน กลาวกนวาความรนแรงในครอบครวเปนพนฐานของความรนแรงในสงคม เชนเดกทเตบโตในครอบครวทมความรนแรงหรอแตกแยก มกมแนวโนมทจะกอความรนแรงหรอมบคลกทมปญหาในบางดาน ดงนนการจะแกความรนแรงในสงคม กอนอนอาจจะตองแกทความรนแรงในครอบครว ซงผเปนเหยอมกจะเปนสตรและเดก

ความรนแรงในครอบครวนนมอยบางทชายเปนผถกทำาราย แตสวนใหญเปนหญงทถกทำาราย เหตใดชายจงทำารายผหญง มเหตผลมากหลายทเกดเหตทำารายกนในครอบครว เชน ความผดปรกตในครอบครวนน การสอสารไมเขาใจกนความเครยด เปนตน แตเหตผลใหญนาจะเปนลทธการถอเพศ และโครงสรางทางสงคมทผชายเปนใหญ แนวคดและโครงสรางนทำาใหผหญงตกเปนเบยลางและถกทำาราย โดยเหนวาเปนเรองธรรมดา ในสงคมไทยเองเมอรอยกวาปมาน การลงโทษเฆยนตภรรยาหรอกระทงขายภรรยาไปยงถอวาเปนการกระทำาทถกตองตามกฎหมาย

ความรนแรงตอสตรและเดกไมจำากดอยเพยงในครอบครว แตปรากฏในสถานทและกจกรรมทางสงคมตางๆ เปนประเดนปญหาทซบซอนและเปนการละเมดสทธมนษยชนทรายแรงทสด มนกคดและนกวชาการจำานวนมากเหนวาสทธหรอความเสมอภาคของสตรเปนหลกกโลเมตรทบอกความกาวหนาของอารยธรรมนนๆ

ขาวสารองคการอนามยโลกป พ.ศ.2540 วาดวยความรนแรงตอสตรระบวา สตรถกกดกนตงแตกอนเกด เชนถกทำาแทงเมอทราบวาเปนลกสาว หรอมารดาถกทบตระหวางตงครรภจนมผลตอลกสาวทคลอดออกมา เมอออกมาเปนทารกถกฆาทง หรอถกทำารายทางรางกาย ทางเพศและทางจตใจ เมอโตเปนสาวแรกรนถกบงคบให แตงงาน ถกขลบอวยวะเพศ ถกทำารายทางรางกาย ทางเพศและทางจตใจ และถกพอขมขน ถกบงคบเปนโสเภณเดกและถายภาพเปลอย เมอโตเปนสาวเตมวยถกทำารายในระหวางการเกยวพาราส เชนถกนำากรดราดหนา หรอถกขมขนเมอไปกบแฟนหนม ถกบงคบทางเพศ ถกพอและญาตผใหญขมขน ถกลวงละเมดทางเพศในทท ำางาน ถกบงคบเปนโสเภณและถายภาพเปลอย ถกนำาไปขายตางแดน ถกทำารายในครอบครว ถกขมขนใหมเพศสมพนธกบสามแมไมปรารถนา ถกสงหารหรอทำารายเนองจากสนสอดทตองมอบแกชาย ถกคครองสงหาร ถกทำารายทางจตใจ สตรพการถกทำาราย และการ

34

บงคบใหตงครรภ เมอยามแกตวสตรมายถกบงคบใหฆาตวตายหรอถกสงหารดวยเหตผลทางเศรษฐกจ ถกทำารายทางเพศ ทางรางกายและจตใจ

ตวอยางสตรถกทำารายในครอบครวในประเทศตางๆ เชน ในแคนาดาซงถอวาเปนประเทศอตสาหกรรม จากกลมตวอยาง 12,300 คนทวประเทศอาย 18 ปและแกกวา สำารวจโดยสำานกสถตแคนาดา พ.ศ.2536 พบวารอยละ 29 ของสตรทแตงงานแลวหรอกำาลงแตงอยแจงวาถกคครองหรออดตคครองทำารายรางกายตงแตอาย 16 ป ในสวตเซอรแลนดรายงานสำารวจโดยกลลออซและคณะ พ.ศ.2540 จากตวอยางสตร 1,500 คนอายระหวาง 20-60 ปทมสมพนธกบชาย พบวารอยละ 20 แจงวาถกทำารายทางรางกาย

ทตะวนออกกลาง ประเทศอยปตสำารวจโดยเอล-ซาเนตและคณะ พ.ศ.2538 จากตวอยางสตรทวประเทศทแตงงานแลว อายระหวาง 15-49 ป พบวารอยละ 35 ของสตรแจงวาถกทบตโดยสามในชวงเวลาทกนอยดวยกน ทแอฟรกา การสำารวจในประเทศซมบบเวโดยวตตส พ.ศ.2539 จากตวอยางสตรอายเกน 18 ปจำานวน 966 คนในจงหวดมดแลนด พบวารอยละ 32 ของสตรแจงวาถกท ำารายรางกายจากครอบครวหรอสมาชกในครอบครวตงแตอาย 16 ป ทลาตนอเมรกา รายงานการสำารวจของโรดรเกซและเบเซอรรา ใน พ.ศ.2540 จากตวอยางสตร 650 คนทแตงงานแลวหรอยเปนคครองกนในเขตนครหลวง พบวาสตรรอยละ 30 รายงานวาตองเผชญกบการทำารายรางกายอยางนอยครงหนงจากคครอง และรอยละ 13 รายงานวาถกทำารายรางกายในปทผานมา

ในสหรฐฯซงถอวาเปนประเทศอภมหาอำานาจ สถตสตรถกทำารายคอนขางสง ทงนจากการเปดเผยของกระทรวงยตธรรม พ.ศ.2538 วา สตรตกเปนเหยอความรนแรงถงปละกวา 4.5 ลานคด ในจำานวนนเปนการขมขนหรอทำารายทางเพศราว 5 แสนคด รอยละ 29 ของคดทำารายสตรทกระทำาโดยบคคลคนเดยวนนปรากฏวาคนรายจะเปนคนใกลชด เชนสาม สามเกา แฟนหนม หรออดตแฟนหนม ในป พ.ศ.2535 รอยละ 28 ของสตรทถกฆานน ถกฆาโดยสาม อดตสามและอดตแฟน ขณะทมเพยงรอยละ 3 ของชายทถกฆามภรรยา อดตภรรยา และแฟนสาวเปนคนราย สตรอายระหวาง 19-29 ปมแนวโนมทจะถกทำารายโดยคนใกลชดมากกวาสตรในวยอน

ส ำาหรบในประเทศไทยมรายงานของฮอฟมนและคณะ ใน พ .ศ . 2537 (Hoffman et al 1994) จากตวอยางสามจ ำานวน 619 คนซงมลกอยางนอย 1

35

คนในเขตกรงเทพฯ พบวาสามจำานวนรอยละ 20 ยอมรบวาเคยทำารายรางกายภรรยาอยางนอยครงหนงในระหวางกนอยดวยกน

นอกจากนคณะทำางานทเกยวของกบสตรไดรวบรวมสถตขอมลทางดานความรนแรงตอสตรและเดก โดยอางสถตคดอาญาจากศนยขอมลสารสนเทศ สำานกงานตำารวจแหงชาต ใน พ.ศ.2542 พบวา มสตรถกทำารายรางกาย 4 พนคน เดก 72 คน สตรถกขมขนกระทำาชำาเรา 2,126 คน เดกหญงอก 786 คน สตรถกขมขนแลวฆา 2 คน คดสตรถกกระทำาอนาจาร 1,938 คน เปนเดก 614 คน ประเมนไดวาสตรถกทำารายรางกายและลวงละเมดทางเพศและไดแจงความแกเจาหนาทตำารวจเฉลยชวโมงละ 1 คน ทงยงมเดกหญงอายตำากวา 15 ปถกขมขนกระทำาชำาเราเฉลยวนละ 2 คน ซงขอมลเหลานเปนเพยงสวนเสยวของความรนแรงทเกดขนตอสตรและเดกในสงคมไทย (มตชน 210643)

สำาหรบเดกทถกทำารายพบวาจำานวนไมนอยเกดจากการชวยปองกนแมไมใหถกพอทำาราย ในสหรฐฯจากรายงาน การทารณเดก“ 2541” (Child Maltreatment 1998) ของรฐบาลกลาง แสดงวามเดกถกกระทำาทารณราวปละ 9 แสนราย เทากบ 12.9 คนตอพนคน เดกอายระหวาง 0-3 ขวบถกกระทำาทารณสงสด (14.8 คนตอพนคน) การกระทำาทารณตอเดกในหมชนเชอสายทางเอเชยแปซฟกคอนขางตำา (3.8 คนตอพนคน) แตในหมคนแอฟรกน-อเมรกนคอนขางสง (20.7 คนตอพนคน) สำาหรบในหมชาวผวขาวคอเคเซยนตก 8.5 คนตอพนคน และในป พ.ศ. 2541 น ยงมเดกอเมรกนทวประเทศ ไดรบการปองกนลวงหนาอกราว 1.4 ลานคน ใหรอดพนจากการถกทารณ เดกทถกทำาทารณกวาครง ถกทอดทง เกอบ 1 ใน 4 ถกทบต เกอบรอยละ 12 ถกลวนลามขมขน

จากสภาพขอเทจจรงเหลาน จงเหนไดวา ตราบเทาทยงมเสยงสะอนร ำาไหหรอเสยงรองโหยหวนขอความชวยเหลอของสตรทดงอยในครวเรอนทวโลก เชนนกเปนไปไดยากทจะสรางความสงบสขขนในโลก

คว�มรนแรงในชมชน ตามทศนะของศนยกลางบำาบดโรคเครยดหลงความเจบปวดแหงชาต ของ

สหรฐฯ (National Center for Post Traumatic Stress Disorder) เหนวาความรนแรงในชมชนอาจเกดขนในหลายรปแบบ เชนการจลาจล การลอบยง สงครามระหวางแกง การทำารายรางกายในททำางาน นอกจากนมผชวารวมถงความรนแรงในโรงเรยนดวย เพราะวาความรนแรงในโรงเรยนสงผลกระทบตอชมชน และความเปนไป

36

ในชมชนกมผลตอความรนแรงในโรงเรยน ความรนแรงในชมชนระดบนมกมพนฐานจากความรนแรงในครอบครว และชองวางทางสงคม

ความรนแรงในชมชนระดบทใหญกวา ไดแกการจโจมของการกอการราย การทรมาน การทงระเบด สงคราม การลางเผาพนธ การขมขนทารณทางเพศ ทางรางกายและอารมณอยางกวางขวางซงมกเกดจากความรนแรงแบบมการจดตง

นอกจากนยงมความรนแรงทเกดจากภยธรรมชาต แตความรนแรงจากภยธรรมชาตนนมกพอมเวลาตระเตรยม ไมจโจมกระทนหนเทา นอกจากน หลงภยธรรมชาตแลวผคนกลบมาทเดม แตหลงความรนแรงในชมชนมกกอความราวฉานขน สรางความเจบปวดทางใจ ความไมไววางใจกน และผทรอดจากการเปนเหยอความรนแรงนน มกรสกผด หรอรสกวาตองรบผดชอบกบความรนแรงนน รสกละอาย โทษตนเอง หรอรสกวาตนไรความสามารถหรอไมมประสทธภาพในการแกปญหานน

สำาหรบในประเทศไทย ความรนแรงในชมชนไมวาจะเปนในละแวกบาน ในทองถนน สถานทสาธารณะหรอสถานทสวนบคคลอน ตามสถตอาชญากรรมของสำานกงานตำารวจแหงชาต เปนดานเกยวกบทรพยสน กลาวคอใน พ.ศ.2542 มคดลกทรพยทแจงความตอเจาหนาท 56,062 ราย ชงทรพย 1,978 วงราวทรพย 1,931 ราย นอกจากนมการโจรกรรมรถจกรยานยนตสงถง 16,961 ราย โจรกรรมรถยนต 2,870 ราย การปลนทรพยม 857 ราย สำาหรบคดทมตอรางกาย ชวต และเพศมทงสน 33,318 รายนอยกวาคดประทษรายตอทรพยราวคร งหนง คดกลมนทส ำาคญไดแกการทำารายรางกายทเจาหนาทรบแจง 18,892 ราย การฆาผอนโดยเจตนา 5,052 ราย แตคดทมการจบกมสงสดไดแกยาเสพยตดสงถง 238,527 ราย จำานวนผทถกจบกมสงถง 253,461 ราย คลายกบในสหรฐฯทคดเกยวกบยาเสพยตดสงมาก และในจำานวนนกโทษตามเรอนจำากวา 2 ลานคน สวนใหญถกจำาขงเพราะยาเสพยตด สวนในประเทศไทยตามสถตกรมราชทณฑระบวาจำานวนผถกจำาคกรอยละ 37 หรอราว 8 หมนคนเกยวเนองกบคดยาเสพยตด (ผจดการ 290643)

อนง เปนทสงเกตวาคดลกทรพยใน พ.ศ.2542 ซงรบแจงจำานวน 56,062 ราย เมอเทยบกบใน พ.ศ.2539 และ 2540 ซงมจำานวน 43,688 รายและ 46,293 รายตามลำาดบจะเหนวาเพมขนสงมากถงราวหนงหมนราย แตกยงลดลงจากป 2541 ซงคดลกทรพยสงเปนประวตการณถง 58,184 ราย และทนาสงเกตกคอคดเกยวกบยาเสพยตดพงสงอยางรวดเรวจากสถตการจบกมใน พ.ศ.2538 จำานวน 149,452 รายขนไปเปน 238,527 รายใน พ.ศ.2542 หรอเพมขนเกอบเทาตวภายในเวลา 5 ป

37

การสงขนของคดลกทรพยดงกลาวในรายงานตดตามสภาพสงคมไทย (Thailand Social Monitor) ซงรวมจดทำาโดยธนาคารโลก ยนเซฟ และสถาบนการศกษาดานสงคมและประชากรของไทย เหนวาสอดคลองกบภาวะวกฤตเศรษฐกจ

ความรนแรงในสงคมไทยทวตกกงวลกนจงมกเกยวของกบการลกทรพย การระบาดของยาเสพยตดซงแพรเขาไปถงตามโรงเรยน กอความกงวลใหแกผใหญอยางมาก ถาหากองคกรอาชญากรรมทเกยวของกบการคายาเสพยตดขยายตว ปญหาเศรษฐกจทยดเยอแกไมตก และการระบาดของอาวธซงดตามสถตการจบกมมแนวโนมเพมขนสงกวา 2 หมนรายใน พ.ศ.2541 กอาจทำาใหปญหาความรนแรงในเมองไทยมอตราสงและเปนอนตรายตอรางกาย ชวต ทรพยสนและความสงบของสงคมมากยงขน

สหรฐฯซงเปนประเทศมหาอำานาจ มการศกษาและทมเททรพยากรไมนอยเพอแกปญหาความรนแรงในสงคม ซงไดใหบทเรยนหลายประการในเรองดงกลาว เชนการเชอถออยางสดจตสดใจในเร องการแขงขน การเพลดเพลนในการแสวงหาความสข และการหลงใหลในอาวธปนอาจนำาความรนแรงมาสชมชนไดอยางคาดไมถง

ตวอยางความร นแรงในทองถนนเชน ตามเอกสารสถาบนแพทยประจ ำาครอบครวอเมรกน (American Academy of Family Physicians) ระบวาเดกอาย 2 ขวบขรถสามลอของเดก ถกยงตายดวยมอปนทขบรถยงคนเลน (Drive-by Shooting) สตรมครรภในเขตตะวนออกของนครลอสแองเจลสถกลกปนทหลงมา ประมาณวารอยละ 94 ของเมองทมประชากรมากกวา 1 แสนคนในสหรฐฯมแกงขางถนน ในนครลอสแองเจลสมแกงตางๆ กวา 950 แกง มสมาชกทงหมดกวา 1 แสนคน งานศกษาชนหนงระบวาในเมองชคาโก รอยละ 5 ของเดกในระดบประถมศกษาพวพนอยกบแกงขางถนน และรอยละ 35 ของเดกนกเรยนมธยมทออกจากการศกษากลางคนเขารวมในแกง ทนาตกใจกวานนกคอมรายงานวาเมองขนาดเลกทมประชากรนอยกวา 1 หมนคนนน มถงเกอบ 100 เมองทมแกงขางถนน

สำาหรบความรนแรงในโรงเรยนมรายงานการศกษาทเผยแพรใน พ.ศ.2542 หลายชน รายงานชนแรกเปนขาวดเมอเทยบกบเมอ 5 ปทผานมา นกเรยน คร และตำารวจมแนวโนมทจะเชอวาความรนแรงในโรงเรยนนนลดลง รายงานอนเปนขอเทจจรงเกยวกบเดกทเปนเหยอ เชนพบวาเดกนกเรยนรอยละ 25 ทงเดกประถมและมธยมตกเปนเหยอความรนแรงทเกดขนในหรอละแวกโรงเรยน รอยละ 39 ของนกเรยนระดบมธยมปลายรายงานวาของของตนถกขโมย คร 1 ใน 6 แจงวาเปนเหยอความรนแรงทเกดขนในหรอละแวกโรงเรยน เดกนกเรยนระดบมธยมปลายรอยละ 25 กลว

38

ความรนแรงในโรงเรยน อตราเดกทเปนเหยอความรนแรงในโรงเรยนทมแกงจะสงเกอบรอยละ 8 ขณะทโรงเรยนทไมมแกงจะมเพยงรอยละ 3 เดกวยรนรอยละ 13 แจงวามคนเสนอขายยาเสพยตดใหในโรงเรยน รอยละ 3 (ราว 8 แสน) ของเดกนกเรยนระดบ ป.6-ม.6 พกปนไปโรงเรยน เดกนกเรยนราวรอยละ 40 แจงวาเคยขทจะชก ตบหนาและเตะ เดกนกเรยนผอน และรอยละ 6 ขด วยปนหรออาวธอน การสำารวจทวประเทศพบวารอยละ 15 ของเดกมธยมปลายเขารวมในการตอสในชวง 12 เดอนทผานมา สำาหรบสาเหตของความรนแรงนน รอยละ 50 ของเดกชน ม.1-ม.6 ระบวาเกดจากแรงกดดนของเพอน รอยละ 39 วาเกดจากยาเสพยตดและเหลา รอยละ 36 วาขาดคำาแนะนำาจากพอแม และรอยละ 25 ระบวาเกดจากขาดความผกพนกบครอบครว รอยละ 20 ของผปกครองแจงวาพวกตนมความหวงใยอยางมากในความปลอดภยของลกในโรงเรยน รวมทงเวลาเดนทางดวย ปดทายดวยรายงานทเปนขาวรายวา รอยละ 28 ของนกเรยน รอยละ 23 ของคร และรอยละ 30 ของผบงคบกฎหมายเหนวาความรนแรงในโรงเรยนจะเพมขนในอก 2 ปขางหนา

ดานความรนแรงในสำานกงานนน มขาวเมอปลายป 2542 วาพนกงานคนหนงทซแอตเตลใชปนยงลกจางคนอนตายไป 2 คน บาดเจบอก 2 และมชางซอมเครองถายเอกสารสงหารเพอนรวมงานไป 7 คนทโฮโนลล ดร.โรแลนด ไมอโร (Dr. Roland Maiuro) จตแพทยและผเชยวชาญการปองกนความรนแรงทศนยแพทยฮารเบอรววใหความเหนวา ความรนแรงในททำางานเปนรปแบบความรนแรงทมอตราเตบโตสงสดในสหรฐฯปจจบน นายแพทยผนชวาชวตการงานมความสำาคญตอเอกลกษณและความรสกวาตนมคณคาอยมาก ดงนนเมอเกดความโกรธหรอผดหวงทระงบไมอยกระเบดขนในททำางาน การถกตำาหนอยางหยาบคาย การทผบงคบบญชาปฏบตตอตนอยางไมเหมาะสม หรอเพยงแตเหนความเหลอมลำาทางเศรษฐกจกทำาใหเกดความโกรธขนมาได

กระทรวงยตธรรมสหรฐฯเปดเผยตวเลขวา 1 ใน 6 ของการตายในการทำางานเกดจากการถกฆา ทกปผคนกวา 2 ลานคนไดรบผลจากความรนแรงหรอถกคกคามดวยความรนแรงในททำางาน

จากการศ กษาของสถาบนวจ ยความร นแรงในท ท ำางาน (Workplace Violence Research Institute) ประเมนวาความรนแรงในทท ำางานกอใหเกดความเสยหายมากกวาปละ 3.6 หมนลานดอลลาร และระบวาความรนแรงในททำางานเปนเรองทเกอบจะไมเคยมใครไดยนจนกระทงถงทศวรรษ 1970

39

แมร แอนน ดวง ผชำานาญดานสงคมสงเคราะหและการใหคำาปรกษาทซแอตเตลกลาววา แตละวนมรายงานความรนแรงในททำางาน 425 ครง ดร.ไมฮโร สรปวา ความรนแรงเกดขนเมอคนเรามปญหาทแกไมได

ความรนแรงในครวเรอนและในชมชนดงกลาวน ยงถกเพมนำาหนกดวยความรนแรงจากปน และความรนแรงจากสอ ในบรรดาประเทศตางๆ ทมความรนแรงจากปน สหรฐฯดจะสงเปนอนดบแรกของโลก ถอเปนกรณศกษาทด

การแพรระบาดของอาวธปนในสหรฐฯเกดขนจากการอางสทธตามรฐธรรมนญ จากประวตศาสตรของการบกเบกดนแดนใหม และจากความใหญโตของอตสาหกรรมอาวธ ประเมนกนวาปจจบนสหรฐฯทมประชากร 270 ลานคน มอาวธในครวเรอนราว 200 ลานกระบอก 65 ลานกระบอกเปนปนสน ในป พ.ศ.2540 มเยาวชนอายระหวาง 0-19 คน ตายดวยปน หรอราววนละ 12 คน เดกอเมรกนอายตำากวา 15 มโอกาสตายดวยปนมากเปน 12 เทาของเดกในประเทศอตสาหกรรมอน 25 ประเทศรวมกน ในปเดยวกนนจ ำานวนผทตายดวยปนมถง 32,436 คนในจำานวนนเปนการฆาตวตาย 17,566 คน ฆาผอน 13,522 คน การฆาตวตายในบานทมปนสงเปน 5 เทาของบานทไมมปน และการฆากนรอยละ 70 ในสหรฐฯกระทำาดวยปน

ความรนแรงในสอโดยเฉพาะในโทรทศน ภาพยนตร และในระยะหลงคอเกมวดโอ กมสวนปลกฝงความรนแรงใหแกเดก เชนมรายงานขาวการศกษา 2 ชนในวารสารวาดวยบคลกภาพและจตวทยาสงคมวาการเลนวดโอเกมทรนแรง เชน Doom และ Mortal Combat ในนกศกษา 200 คนพบวาความตองการเอาชนะในเกมรนแรงนน บอยครงถายโอนมายงชวตจรง (Business Week 150500) นอกจากนยงพบวาแมภาพยนตรสำาหรบเดกไดแกการตนอยางสโนวไวทกบคนแคระทงเจดกมฉากความรนแรงปรากฏอยและปรากฏมากขนดวย กลาวคอฉากความรนแรงเพมขนจากทเคยมเร องละราว 6 นาท ใน พ.ศ. 2484 มาเปนเร องละ 9 นาทใน พ.ศ.2542 (กรงเทพธรกจ 260543)

คว�มรนแรงจ�กองคกรอ�ชญ�กรรม อาชญากรรมเกดขนในทกประเทศและเปนปญหายดเยอ แกไขยาก เรองเกยวกบ

อาชญากรรมม 3 ประเดนทสำาคญไดแก การกระทำาทเปนอาชญากรรม กระบวนการยตธรรมซ งมเจาหนาทต ำารวจเปนดานหนา ตามรายงานอาชญากรรมองคการสหประชาชาตระบวานอยกวารอยละ 50 ทแจงความตอเจาหนาทตำารวจไดรบการตอบ

40

สนองอยางนาพอใจ และการลงโทษ เชนปญหาการลงโทษประหารชวตวาเหมาะสมเพยงใด

ในระยะหลงเนองดวยความกาวหนาทางเทคโนโลยการสอสารและการขนสง ซงขณะทชวยใหเก ดธรกจไรพรมแดนหรอกระบวนโลกาภวตนข น กได เสรมความแขงแกรงใหแกองคกรอาชญากรรมดวย เชนความรวดเรวในการโอนเงนทางธรกจกทำาใหการฟอกเงนจากอาชญากรรมเปนไปอยางรวดเรวเชนกน เหลานไดชวยสรางเครอขายเปนองคกรอาชญากรรมขามชาตขน กลายเปนธรกจขนาดใหญและแผอทธพลซมซานไปในสงคมและการเมองการปกครองของประเทศเชนกอใหเก ดการทจรตคอรรปชนอยางแพรหลายในรฐบาล โดยเฉพาะในประเทศกำาลงพฒนา รายงานการพฒนามนษย 2542 ของโครงการพฒนามนษยของสหประชาชาตประเมนวาในปหนงๆ ธรกจจากอาชญากรรมมมลคาถงราว 1.3 ลานลานดอลลารสหรฐ สามารถขนมาแขงอำานาจทางเศรษฐกจกบบรรษทขามชาตไดทเดยว จงไดมความสนใจเกยวกบองคกรอาชญากรรมขามชาตมากขน

ระหวางวนท 10-17 เมษายน 2543 สภาเศรษฐกจและสงคมองคการสหประชาตไดจดประชมครงท 10 วาดวยการปองกนอาชญากรรมและการปฏบตตอผกระทำาผด (Tenth United Nations Congress on the Prevention of Crime and Treatment of Offenders) โดยม เป าหมายส ำาค ญในการต อส ก บ องค กรอาชญากรรมขามชาต (Transnational Organized Crime) ในการประชมครงนไดมคำาประกาศตอสกบองคกรอาชญากรรมขามชาตดวย เรยกวา คำาประกาศเวยนนา“วาดวยอาชญากรรมและความยตธรรม” คำาประกาศดงกลาวถอเรองการฟอกเงนเปนหวใจและเนนการรวมมอระหวางประเทศในการ สรางบรรยากาศทนำาไปสการตอสกบ“องคกรอาชญากรรม การสงเสรมความเจรญเตบโตและการพฒนาอยางยงยน การขจดความยากจนและการวางงาน” จากคำาประกาศนไดแสดงวา การเตบโตและการพฒนาอยางไมยงยน ความยากจนทครอบงำาไปทวโลกและการวางงานเปนสาเหตของความรนแรงทถกทอตนเองขนเปนองคกรอาชญากรรมขามชาต

จากรายงานการสำารวจขององคการสหประชาชาต เร องแนวโนมอาชญากรรมและปฏบตการของระบบความยตธรรมทางอาชญากรรมฉบบท 5 พ.ศ.2542 เหนวาอาชญากรรมขามชาตไดกลายเปนปญหาสำาคญขนมาในทศวรรษ 1990 นเอง โดยอาจแบงออกเปน 4 กลมดวยกน กลมแรกไดแกการคาของเถอน ไดแก 1) อาวธ 2) ยาเสพยตด 3) คนและอวยวะ 4) ศลปวตถ 5) พชและสตว 6) วสดนวเคลยรและรถยนตร กลมทสองไดแกการกอการราย กลมทสามไดแก การคอรรปชนฉอโกง และกลม

41

ทสไดแกการฟอกเงน มอกกลมหนงทไมไดระบไวแตมความสำาคญในประเทศไทยไดแกการพนน นอกจากนในคำาประกาศเวยนนายงกลาวถงอาชญากรรมคอมพวเตอร

ในทนจะพดถงสามเรองแรกในกลมทหนงเปนสำาคญ โดยเฉพาะเรองยาเสพยตดซงกลายเปนปญหาสงคมใหญกระทบตอความมนคงของชาตและสงคม

ก�รค�ย�เสพยตด จำานวนผใชยาเสพยตดในโลกนเฉลยแลวไมมากนนคอผเสพยเฮโรอนหรอฝนมเพยงราว 1 ตอพน และผเสพยโคเคนมเพยง 2 ตอพน แตเรองยาเสพยตดกลายเปนปญหาสงคมใหญเพราะวาการเสพยนนกระจกตวอยในบางเขตบางกล ม กลาวค อมกอยในเมอง ประเทศใดทมประชากรเมองสงเชนประเทศอตสาหกรรมกมอนตรายจากยาเสพยตดมากขน ชองวางทางรายได และปญหาอนเชนการถอผวมสวนทำาใหปญหาเหลานรนแรงขน ดงในกรณของสหรฐฯ

การคายาเสพยตดทเปนทสนใจมากกคอในชวง 20 ปทผานมานอาชญากรรมทเนองดวยยาเสพยตดสงขนลวเมอเทยบกบอาชญากรรมประเภทอน โครงการควบคมยาเสพยตดสหประชาชาต (UNDCP) ประมาณวาการคายาเสพยตดทวโลกในป พ.ศ.2540 มมลคาราว 4 แสนลานดอลลารสหรฐหรอราวรอยละ 8 ของการคาโลกสงกวาการสงออกรถยนตรทวโลก

จากรายงานสถานการณยาเสพยตดโลก พ.ศ.2542 ของโครงการควบคมยาเสพยตดระหวางชาตองคการสหประชาชาต (United Nations International Drug Control Program – UNDCP) กลาววาในแงของการผลต การผลตฝนใน พ.ศ.2542 เพมขนอยางมากรวมแลวเกอบ 6 พนตน ทงนเนองจากการเพมพนทเพาะปลกในประเทศอฟกานสถาน ซงเปนประเทศปลกฝนมากทสดในโลก ตกราวรอยละ 75 ของทงหมด ในดานการผลตโคเคนคอนขางคงตวอยทราว 900 ตนใน พ.ศ.2542 ประเทศผผลตสำาคญอยในลาตนอเมรกา ไดแก โคลมเบย เปร

ในแงของการลกลอบคายาเสพยตดซงดจากสถตการจบกมพบวาในระยะใกลนมการจบกมเพมขนเลกนอย ซงเขาใจวาเกดจากการเขมงวดของเจาหนาทมากกวาการขยายตวของตลาด เชนการขยายตวของสถตการจบกมโคเคนในยโรปตะวนตก และการขยายตวของสถตการจบกมเฮโรอนในอเมรกาเหนอ ประเมนวาสถตการจบกมเฮโรอนไดราวรอยละ 10-17 ของการลกลอบ และโคเคนไดราวรอยละ 33-40 ของการลกลอบ สถตการจบกมเฮโรอนทวโลกใน พ.ศ. 2541 ราว 33 ตน การจบกมเฮโรอนในเอ เชยตะวนออกและตะวนออกเฉ ยงใต ส งสดท ปร ะ เทศจนตก 7.4 ต น ในพ.ศ.2541 สำาหรบประเทศไทยลดลงเพยงครงตนนบแต พ.ศ.2438 ซงกอนหนา

42

นนสถตจบกมตกปละระหวาง 1-2 ตน ทงนสวนหนงเกดจากกระบวนการลกลอบขนเฮโรอนเปลยนเปนใชเสนทางผานพมาไปยงประเทศจนแทน

ในดานราคาขายปรากฏวาทงโคเคนและเฮโรอนมราคาลดลงอยางเหนไดชด เขาใจวาเกดจากการสนองทมากขน

ยาบาหรอยาเสพยตดกลมแอมเฟตามน ไดเพมความสำาคญมากขน ในเขตเอเชยตะวนออกและตะวนออกเฉยงใต ยโรปตะวนตกและอเมรกาเหนอ สถตการจบกมและการผลตพงสงอยางรวดเรวนบตงแต พ.ศ.2539 นนคอการจบกมกลมยาบาใน พ.ศ.2527 ตกราว 4 ตน เพมสงเปน 9.5 ตนใน พ.ศ.2539 และ 12.2 ตนใน พ.ศ.2541 สำาหรบตวเลขโรงงานผลตยาบาเพมจาก 383 โรงใน พ.ศ.2528 เปน 1,700 โรงใน พ.ศ.2541 การจบกมยาบาในประเทศไทย พ.ศ.2540-41 ปรากฏวาสงทสดในทวปเอเชย ตามดวยประเทศจน ทงสองประเทศรวมกนเปนถงรอยละ 80 ของกลมยาบาทจบไดทงหมดในภมภาคน

สำาหรบสถตการจบกมยาเสพยตดใหโทษ พ.ศ. 2541 ของสำานกงานตำารวจแหงชาตปรากฏวา เปนเฮโรอน 13,650 ราย นำาหนกของกลางราว 427 กโลกรม ฝ น 3,364 ราย นำาหนกของกลางราว 5.8 ตน กญชาแหง 25,335 ราย นำาหนกของกลาง 48 ตน กญชาสด จบกม 836 ราย นำาหนกของกลาง 34 ตน พชกระทอมจบกมได 1,898 ราย นำาหนกของกลาง 1.9 ตน แตทเหนอยาเสพยตดอนไดแกแอมเฟตามนหรอยาบาจบกมได ราว 1 แสน 3 หมนราย นำาหนกของกลาง 2.8 ตน สำาหรบรายทจบกมไดนนมทงทเพอจดจำาหนาย เสพ หรอครอบครอง รายทถกจบกมสวนใหญอยในกลมผเสพและครอบครอง สวนนอยเปนผจำาหนายซงมเพยงราว 2 หมน 5 พนราย ซงคลายกบกรณในสหรฐฯ ทมผชวาเปนการจบปลายเหต ดงนนจงยากทจะแกปญหายาเสพยตดได

ในสหรฐฯ การตอสก บยาเสพยตดตองลงทนลงแรงอยางสงถงกบมการประกาศสงครามยาเสพยตด (Drug War) ใน พ.ศ. 2511 คราวอดตประธานาธบดนกสน รณรงคหาเสยงเลอกตงประธานาธบดใน พ.ศ. 2512 รฐบาลประธานาธบดนกสนตงงบประมาณทำาสงครามยาเสพยตดไว 65 ลานดอลลารสหรฐ เม อถงยคประธานาธบดเรแกนใน พ.ศ.2525 งบประมาณดงกลาวเพมเปน 1.65 พนลานดอลลารสหรฐ คร นถงรฐบาลประธานาธบดคลนตนใน พ.ศ.2541 ซงถอวาเปนเสรนยม งบประมาณทำาสงครามยาเสพยตดกไมลดลง กลบเพมขนเปน 17.7 พนลานดอลลารสหรฐ หรอราว 7 แสนกวาลานบาท

43

หลงจากทำาสงครามมาไดกวา 30 ป เรมมเสยงวจารณหนาหขนวาสหรฐฯกำาลงแพสงครามยาเสพยตด ผวจารณคนหนง (Sean Gonsalves ในหนงสอ Cape Cod Time 052300) ชวา ตวเลขของสำานกงานนโยบายควบคมยาเสพยตดแหงชาตแสดงวา การจบกมผกระทำาผดกฎหมายยาเสพยตดใน พ.ศ.2536 มราว 1.5 ลานราย ในจำานวนนมถงรอยละ 75 (หรอราว 1.1 ลานราย) มความผดในการครอบครอง มเพยงรอยละ 25 เทานนทเปนผจำาหนาย ดงนนจงยากทจะปราบไดหมด และความคดทจะชวยรฐบาลโคลมเบยในการปราบการลกลอบยาเสพยตดกดไมไดผล ประมาณวาผคายาเสพยตดในโคลมเบยใชเงนปละราว 100 ลานดอลลารสหรฐ เพอตดสนบนเจาหนาท ชาวนาทยากจนในโคลมเบยกยงคงตองดนรนเอาตวรอดดวยการปลกโคเคนตอไป นอกจากน ยงชใหเหนวาการทำาสงครามยาเสพยตดยงมปญหาการถอผวเขามาดวย ทำาใหชาวอเมรกนผวดำาตองรบเคราะหไป โดยชวาตวเลขของการเสพยาเสพยตดนนเปนชาวผวขาวถงรอยละ 75 จำานวนผเสพยาเสพยตดเปนคนผวดำาเพยงรอยละ 11 แตเปนผถกจบกมในขอหายาเสพยตดถงรอยละ 37

ผ ว จ า ร ณ อ ก ค น ห น ง (Salim Muwakkil ใ น ห น ง ส อ พ ม พ Chicago Tribune 060500) ไดวาดภาพวาหลงจากความพยายามอยางยดเยอในการตอสในสงครามยาเสพยตด ผลกลงเอยวาแทนทจะสรางสงคมปลอดยาเสพยตด สงครามนกลบทำาลายอสรภาพของคนอเมรกน กระตนใหเศรษฐกจใตดนอนรนแรงเตบโต ทำาใหเจาหนาทผบงคบใชกฎหมายฉอฉล และทำาใหดนแดนแหงเสรภาพกลายเปนคกทใหญทสดของโลก (นกโทษในสหรฐฯปจจบนมกวา 2 ลานคน สวนใหญถกจำาคกเนองจากกระทำาผดกฎหมายยาเสพยตด) นกวจารณผนยงแสดงตวเลขรายงานจากสถาบนเพอการศกษานโยบายวา การตายเนองจากยาเสพยตดสงขน เดกนกเรยนมธยมสามารถซอยาเสพยตดไดงายอยางไมเคยเปนมากอน จำานวนนกเรยนเสพยยาระดบมธยมตนเพมขน 3 เทา ราคายาเสพยตดลดลงและความบรสทธของยาสงขน และไดเสนอใหคดทบทวนใหมวายาเสพยตดคออะไรแน

องค กรพนธมตร เด อนพฤศจก ายน (www.november.org) ได ช ว า แอลกอฮอลและนโคตนสงหารชาวอเมรกนถง 6 แสนคนตอป ขณะทโคเคนและเฮโรอนฆาคนอเมรกนนบแต พ.ศ.2532 เพยงราว 8 พนคน และนบแตออกกฎหมายสารควบคมใน พ.ศ.2513 ไมมรายงานผเสยชวตดวยกญชาเลย และการจบกมคมขงหรอทำาทณฑบนแกบคคลจำานวนมากในคดยาเสพยตดเปนการทำาลายครอบครว ประมาณวาในปจจบนม เดกกำาพรา“ ” จากสงครามยาเสพยตดถงราว 1 ถง 2 ลานคน และ

44

เนองจากมผถกจบกมในคดยาเสพยตดมากขนเรอย ทำาใหขอมลเกยวกบอาชญากรเพมขนถง 50 ลานคน ดงนนรายงานใน พ.ศ.2539 ของคณะกรรมาธการความยตธรรมทางอาชญากรรมแหงชาตกลาววา นกอาชญวทยาจำานวนมากเรมคดถงสงทไมนาคด“ นนคอระบบความยตธรรมทางอาชญากรรมเองแทนทจะชวยรกษาสนตภาพกลบสรางความไมมนคงขนในอเมรกา” ขอเสนอหนงในบรรดาเสยงวจารณกคอการยกเลกสารควบคมบางชนด เชนกญชาหรอโคเคนวาเปนยาเสพยตด

เสยงวจารณเหลานแสดงวาการตอสกบยาเสพยตดนนยากลำาบากเพยงใดแมกระทงในสหรฐฯซงถอกนวาการบงคบใชกฎหมายเปนไปอยางเขมแขง โปรงใส หลายประเทศในยโรปตะวนตก กดเหมอนวาจะพายแพสงครามยาเสพยตด บางประเทศเปดพนทสาธารณะบางแหงใหผตองการเสพยเขาไปเสพยไดอยางถกกฎหมาย ทงยงใหบรการเขมฉดยาอก เพอปองกนการแพรระบาดของโรคตดตอ เชนเอดส ดงนนการทำาสงครามยาเสพยตดในประเทศไทยกคงไมมชะตากรรมดกวาเทาใดนก และในทำานองเดยวกนมการเสนอใหผลตยาบาจำาหนายอยางถกกฎหมายในประเทศ แตวธทดกวานาจะอยทการสรางวฒนธรรมแหงสนตภาพขน

ก�รค�คน การคาคนถอเปนการละเมดสทธมนษยชนอยางรายแรง บางคนถอวาเปนการคาทาสยคใหม การคาคนมจดประสงคสำาคญอยทนำาคนไปขายบรการทางเพศและทำางานราคาตำาในสภาพแวดลอมทเลวราย ซงบางทเรยกวาโรงงานนรก (Sweat Shop) ผทตกเปนเหยอสำาคญไดแกสตรและเดก

โสเภณและโสเภณเดกเปนธรกจใตดนสำาคญอยางหนง จากผลงานวจยของ ศ.ดร.ผาสก พงษไพจตรและคณะ ประเมนวาธรกจนมมลคาราว 1 แสนลานบาทตอป โดยโสเภณระดบลางมรายไดเดอนละ 3,000-6,000 บาท โสเภณระดบสงมรายไดเดอนละ 50,000-80,000 บาท (Bangkok Post 040600) สำาหรบจำานวนผม อาชพเปนโสเภณยงแตกตางกนมากตงแตหลายหมนไปจนถงสองแสน ตามรายงานกระทรวงตางประเทศสหรฐฯเกยวกบสทธมนษยชนในประเทศไทย พ.ศ.2541 ประมาณวาจำานวนโสเภณและโสเภณเดกนนนาจะอยทราว 2 แสนคน (สำาหรบจำานวนโสเภณเดกคออายไมถง 18 ป ตกอยระหวาง 2 หมนถง 4 หมนคน) นอกจากนยงระบวาประเทศไทยเปนทงแหลง ทางผาน และเปาหมายของการลกลอบคาสตรและเดก สตรทถกบงคบใหเปนโสเภณมาจากชนชาวเขาและประเทศเพอนบาน รายงานนยงอางองคกรพฒนาเอกชนหรอเอนจโอทองถนทกลาววาในระยะหลงนมเดกอายระหวาง 12-18 ถกลกลอบขนมาจากตอนใตของประเทศจน พมา และลาวเพอมาทำางานใน

45

อตสาหกรรมบรการทางเพศ ใน พ.ศ.2540 ทางการไทยไดออกกฎหมายเพมโทษการคาเดกและสตรเพอใหบรการทางเพศและแรงงานทาส ทงยงใหอำานาจแกเจาหนาทมากขน

แอนตา แอล. บอตต เจาหนาททางการสหรฐฯดานตอตานการคาสตรและเดก ไดเขยนบทความลงในหนงสอพมพ International Herald Tribune ฉบบวนท 1 ม.ย. 2543 วา การคาคนไมใชปญหาของเอเชยเทานนหากเปนปญหาระหวางประเทศทกำาลงแพรเหมอนโรคระบาด ประมาณวาทกปสตรและเดกราว 7 แสนถง 1 ลานคนถกสงขามพรมแดนและขายสตลาดทาสสมยใหม ราว 5 หมนคนถกนำาเขาไปในสหรฐฯ เพอใหบรการทางเพศ บรการในครวเรอน ทำางานในโรงงานนรก หรอทำางานอนตามพนธะของหน การคาคนเปนปญหาทางเศรษฐกจ-สงคม โดยเกยวเนองกบความยากจนและสภาพไรอำานาจของสตรในประเทศกำาลงพฒนาจงตองกลายเปนเหยอไป และยากทจะหาทางออกได ขบวนการคามนษยนอาศยความรวมมอกบเจาหนาทผทจรต ซงทำาเงนมหาศาลใหแกองคกรอาชญากรรมทจะนำาไปใชในงานผดกฎหมายอนอก

ก�รพนน เปนธรกจใตดนทสำาคญยงในประเทศไทย งานวจยของผาสกและคณะประเมนวาธรกจนมมลคาอยางนอย 1 แสนหนงหมนลานบาท และใชคนนบจำานวนลานคน รปแบบการพนนสำาคญไดแกหวยใตดน หวยหน บอน และการพนนฟตบอลและมวย (Bangkok Post 040600) ในชวงเดอนมถนายนทมการแขงขนฟตบอลยโร 2000 ศนยวจยกสกรไทยประเมนวามเงนสะพดถง 2 หมนลานบาท และทนาสงเกตกคอมเดกนกเรยนและนกศกษาเขารวมในการพนนนดวย นอกจากนยงมขาวบอนการพนนทบรเวณพรมแดนทงดานตะวนตก ตะวนออกและทางเหนอ ทมคนไทยเดนทางไปเลนประจำา ประมาณวาใน พ.ศ.2540 มบอนเปดเปนประจำาในกรงเทพฯราว 200 แหง

ตามสถตการจบกมในคดการพนนของสำานกงานตำารวจแหงชาตพบวาแตละปมจำานวนผถกจบกมกวา 3 แสนคน สวนใหญราว 2 แสน 8 หมนคนเปนการพนนทวไป ทเหลอเปนการเลนสลากกนรวบหรอหวยใตดน จำานวนผถกจบกมในคดการพนนนสงใกลเคยงกบผทถกจบกมในคดอนทงหมดรวมกน ดงนนจงมการเสนอใหเปดการพนนแบบถกกฎหมายขน เชนบอนการพนนถกกฎหมาย แตกมเสยงคดคาน โดยหากถอเอาหลกความรนแรงทางโครงสรางดงทกลาวแลว การพนนกอใหเกดความรนแรงทางโครงสรางอยางนอย 2 ประการ ไดแกการอยากรวยโดยไมทำางาน และการแสวงหาความเพลดเพลนโดยปราศจากความสำานกผดชอบ

46

ผศ. ดร.นวลนอย ตรรตน ผเคยทำาวจยเกยวกบการพนนฟตบอลใหทศนะวา การพนนเปนกจกรรมทกระทบตอทนทางสงคม โดยกอผลดงนคอ 1)ปญหาหนสน 2) การสญเสยประสทธภาพการทำางาน 3) การเบยงเบนในการบรโภคและการลงทนมาสการพนน และ ในประเทศทอนญาตใหมการเลนพนนอยางถกกฎหมาย“ พบวาตนทนทางสงคมจะเพมสงขนเมอ 1) มการขยายตวของกจกรรมการพนนประเภทตางๆมากขน 2) เมอผเลนนยมเลนการพนนบอยครงขนและใชจายเงนและเวลาในกจกรรมการพนนเพมมากขน 3) เมอผเลนนยมเลนการพนนทมการตอเนอง (ผจดการ 300643)

ก � ร ค � อ � ว ธ เ ถ อ น ศ .ด ร .ผ าส ก พ ง ษ ไ พ จ ต ร แ ล ะ ค ณ ะ ใ น ห น ง ส อ Guns,Girls,Gambling,Ganja (1998) มความเหนว าการค าอาวธ เถ อนในประเทศไทยมสาเหตจากความขดแยงทางการเมองและผลประโยชนในภมภาคน เสนทางสำาคญของการคาอาวธเถอนเกยวเนองกบความไมสงบ การสรบบรเวณชายแดนดานกมพชาและพมา จากการประเมนราคาขายของอาวธเถอนทต ำารวจจบกมไดใน พ.ศ.2535 มมลคาสงเปนพเศษถงราว 517 ลานบาท ถาคดวาการจบกมยดของกลางไดราวรอยละ 5 ของทงหมด มลคาการคาอาวธเถอนในปนจะมมลคากวา 1 หมนลานบาท ถาคดวาการจบกมยดของกลางไดนตกราวรอยละ 1 ของทงหมด มลคาการคาอาวธเถอนจะสงถงกวา 5 หมนลานบาท

การคาอาวธเถอนนาจะเกดจากการหลงเหลอของอาวธจำานวนมหาศาลทใชในสงครามอนโดจนดวย และกอผลใหเกดมมอปนอาชพ ซงในทศวรรษ 1990 ทางการตำารวจประเมนวามราว 735 คน และในชวงป 2543 นเกดการสงหารทเกยวของกบการเมองหรอการเลอกตงในระดบทองถนคอนขางสง ซงควรจบตาดวาจะลามไปสระดบชาตดวยหรอไม สถตการจบกมในคดอาวธใน พ.ศ. 2542 กคอนขางสงคอมการจบกมทงสน 21,635 ราย ในจำานวนนเกยวของกบอาวธสงคราม 703 ราย

ในระยะหลง มรายงานขาวหนาหวามการใชภเกตเปนสถานทลกลอบคาอาวธกบกลมแยกดนแดนชาวทมฬในประเทศศรลงกา ซงทางการประเทศไทยไดปฏเสธ อยางไรกตาม สหพนธนกวทยาศาสตรอเมรกนซงเคลอนไหวตดตามเกยวกบเรองสงครามและการคาอาวธไดประมวลรายงานขาววาเปนเวลานานมาแลวทกลมคาอาวธของไทยไดเปนผสงอาวธไปใหกลมตอตานในเอเชยใต กลมกบฎในพมา และกมพชา นอกจากน กลมคาอาวธยงไดเชอมสมพนธกบสภาชาตสงคมนยมนาคาและกลมแนวรวมปลดปลอยอสสมในบรเวณตะวนออกเฉยงเหนอของอนเดย กลมกบฎอาเจะ เมอเดกา ในอนโดนเซย กลมพยคฆทมฬในศรลงกา และอนๆ อาวธเหลานสวนมากทำาในสหภาพโซเวยตและ

47

สหรฐฯ และตามบทความในหนงสอพมพ Sydney Morning Post ฉบบวนท 14 ส.ค.1999 ไดชวามเจาหนาทบางนายทงในกองทพและกรมศลกากรไทยททจรตรวมเกยวของดวย (www.fas.org/asmp/profiles/thailand.htm)

จากรายงานวาดวยสถานการณโลกอาชญากรรมและความยตธรรมดานอาชญากรรมขององคการสหประชาชาตระบวาเกอบรอยละ 40 ของอาวธเลกถกลกลอบนำาไปคาขายอยางผดกฎหมาย และการซอขายอาวธแบบผดกฎหมายนรอยละ 70 อยในประเทศกำาลงพฒนา

อ�ชญ�กรรมคอมพวเตอร เมอการใชอนเทอรเนตเพมขนแบบทวคณ จากเพยง 26 ลานคนทวโลกใน พ.ศ.2538 เปนกวา 200 ลานในปจจบน อาชญากรรมในไซเบอรสเปซกเพมขนอยางเรวดวยเชนกน ผกระทำาความผดอาจจะเปนนกศกษา ผ กอการราย หรอสมาชกในองคกรอาชญากรรมกได สำาหรบผประกอบความผดทางดานเศรษฐกจอนไดแกการฉอโกง การขโมยขาวสารเกอบทงหมดคอราวรอยละ 90 เปนพนกงานภายในองคกรนนๆ

อาชญากรรมในอนเทอรเนตอาจแบงไดเปน 4 กลม กลมแรกเปนพวกเจาะขอมล (Hacker) ซงเมอเจาะผานการปองกนไดแลวกสามารถทำาไดหลายอยางตงแตการนำาขอม ล ไปใชประ โยชน จนถ งการบอนท ำาลาย กล มท สอง เป นการบอนท ำาลาย (Sabotage) จงใจจะทำาลายโดยใชหนอน (Worm) หรอไวรสเพอโจมตระบบปฏบตการหรอลบหรอเปลยนแปลงขอมล กลมทสามไดแกการตดตามเหยอ (Stalking) เชนโดยการอาศยอ-เมลหรอหองสนทนา (Chat-Room) เพอตดตามผทจะเปนเหยอเปาหมาย กลมโรคจตทชอบเดกอาจจะตามไปจบตวเดกนน หรอสงขอมลททำารายความรสกหรอคกคาม กลมทส ไดแกผทอาศยอนเทอรเนตขายของเถอนหรอของไมไดมาตรฐาน องคกรระหวางประเทศและรฐบาลประเทศตางๆ กำาลงหาทางจบอาชญากรในไซเบอรสเปซใหอยหมด แตดแลวกเปนเรองทยากมาก

รายงานสถานการณอาชญากรรมโลกขององคการสหประชาชาต ไดสรปขอสงเกตเกยวกบผกระทำาผดในเรองขางตนไววา 1) ตลาดผดกฎหมายนแมจะรงายแตกควบคมไดยาก เพราะวามการเปลยนแปลงอยเสมอตามความตองการ 2) ตลาดเหลานเกอบทงหมดมผปฏบตการหลายกลมทสำาคญไดแกองคกรอาชญากรรมขามชาตแตไมใชทงหมด เชน กรณโสเภณ มองคกรอาชญากรรมเปนผกำากบใหญ แตกยงขนกบชาวบานทยอมใหเดกสาวของตนออกมา 3) ตลาดการคาผดกฎหมายนสวนมากเปนการขนจากประเทศกำาลงพฒนาสประเทศทมการพฒนามากกวา ยกเวนอาวธและ

48

รถยนต 4) อาจมการทบซอนกนในตลาด ทงนเพราะวาสงสำาคญทสดคอขายใย เมอสรางขนแลวกคาสนคาตางๆ 5) มบรเวณสเทาระหวางตลาดทผดกฎหมายกบทถกกฎหมาย เปดชองใหนกลงทนผทขาดศลธรรมเคลอนไหว บางครงถกกฎหมาย บางครงผดกฎหมายไดตามสถานการณ 6) อาชญากรรมบางประเภทเชนการคาคน กอใหเกดอตสาหกรรมขนาดเลกขน เชนการปลอมแปลงเอกสาร 7) แมวารฐบาลตางๆจะรบรถงความรายแรงขององคกรอาชญากรรมขามชาต แตกมกทำานอยไปหรอชาเกนไป

คว�มรนแรงจ�กองคกรธรกจเอกชน ความรนแรงจากองคกรธรกจเอกชนทเพงเลงกนมากในระยะหลง ไดแกบรรษท

ขามชาต และมการศกษากนมากในหวขออาชญากรรมบรรษท (Corporate Crime) และเร มมความเหนกนวาผลกระทบและความเสยหายทมตอสงคมและประชาชน จากความรนแรงขององคกรธรกจเอกชนหรออาชญากรรมบรรษท อาจจะกวางขวางกวาความรนแรงจากองคกรอาชญากรรมขามชาตทกลาวแลวเสยอก

อาชญากรรมบรรษทอาจแบงไดเปน 2 กลมใหญ กลมหนงเปนการกระทำาโดยตวบคคลซงเกอบทงหมดอยในบรษทนนๆ โดยลำาพงหรอโดยรวมกบบคคลภายนอก กระทำาการฉอโกง เปนตน บคคลเหลานมกมการศกษาสง มฐานะด บางทมครอบครวทดเปนสข จงมการตงสมญาวาเปนอาชญากรเสอคอขาวหรอในประเทศไทยนยมเรยกวาโจรใสสทหรอโจรเสอนอก

ในประเทศกำาลงพฒนา บรษทเอกชนมกเปนองคกรธรกจแบบครอบครว ประธานบรษทหรอผบรหารระดบสงมกเปนกลมบคคลเดยวกน ซงเมอเกดการฉอโกงหรอการตดสนใจทผดพลาดแลวจะกอความเสยหายรายแรงอยางคาดไมถง เชนกรณวกฤตเศรษฐกจเอเชยรวมทงในประเทศไทย กมาจากความไมโปรงใส ตรวจสอบไมได หรอขาดธรรมาภบาล (Good Governance) ในการบรหารบรษท และมความเหนตรงกนหลายฝายวาหากไมสรางธรรมาภบาลขนในบรษทแลวกยากทจะฟ นตวจากวกฤตไดอยางยงยน ดงนนอาชญากรรมมการฉอโกงในบรษท เปนตน จงมผลกระทบรายแรงตอความมนคงทางเศรษฐกจ-การเมองทเดยว

อกกลมหนงเปนอาชญากรรมทเกดจากโครงสราง มผใหค ำาจำากดความวาอาชญากรรมบรรษทหมายถงการกระทำาผดของธรกจหรอบรรษทเพอเพมกำาไรหรอการรวยเรว ในประเทศอตสาหกรรมทการบรหารบรรษทโปรงใส ตรวจสอบได หรอดจะมธรรมาภบาลมากกวาในประเทศกำาลงพฒนา แตอาชญากรรมสำาคญกลบอยในกลมน และเปนอาชญากรรมทแกไขยากเนองจากมการขดกนทางผลประโยชน นนคอบรษทมหนา

49

ททำากำาไร ขณะเดยวกนกตองมความรบผดชอบตอสงคมดวย แตมกปรากฏวาความตองการทำากำาไรจะอยเหนอสงอนใด ทำาใหธรกจหรอบรษทตองกระทำาผดหรอกออาชญากรรมซงกอผลกระทบตอทกฝายทกดานอยางรนแรง จากลกจางถงรฐบาล จากสขภาพถงสงแวดลอม

อนง เปนทสงเกตวาวกฤตเศรษฐกจของไทยทเกดจากภาคธรกจเอกชนนน ม สวนหนงเกดจากการฉอโกงของบคคลหรอกลมบคคล เปนตน แตเปนไปไดวาสวนสำาคญเกดจากโครงสราง เปนการกระทำาผดเพอเพมกำาไรหรอการรวยเรว นอกจากนความตองการเพมกำาไรหรอการรวยเรวยงมผลยอนกลบทำาใหธรรมาภบาลในบรษทยอหยอน เชนเก ดการเล นพวก การฉ อโกงตางๆ อ ก ในประเทศพฒนาแล วอาชญากรรมของผบรหารระดบสงของบรรษทกยงคงมใหเหนอย

อาชญากรรมบรรษทมหลายชนด เชนการตงราคาสนคาสง การเลยงภาษ การตดสนบนเจาหนาทและนกการเมอง การกดขหรอไมคำานงถงคนงาน การหลอกลวงลกคา การผลตสนคาไมไดมาตรฐาน การฟอกเงน รฐมนตรยตธรรมประเทศ เฮต กลาวอภปรายในการประชมตอตานอาชญากรรมโลกคร งท 10 ขององคการสหประชาชาตวา กจกรรมบางอยางทดถกกฎหมาย กตองถอวาผดกฎหมายดวยเชนกน ไดแกการเกงกำาไรคาเงนและการทำาลายสงแวดลอม ขณะทรฐมนตรกระทรวงมหาดไทยประเทศซมบบเว กลาววาผกระทำาผดในองคกรอาชญากรรมในแอฟรกาสวนใหญอยในกลมนกธรกจทรวมมอกบนกการเมองและขาราชการ

สหรฐฯเปนอกประเทศหนงทน าจบตาอาชญากรรมบรรษทมากเปนพเศษ บทความในวารสาร The Nation ของสหรฐฯไดรวบรวมขาวจากหนงสอพมพ The Wall Street Journal ซงรายงานไดดจนมผเสนอใหเปลยนชอเปน The Crime Street Journal บทความนรวบรวมกรณทเกดขนในชวงป พ.ศ.2539 ซงผเขยนคอโรเบรต เชอรรลล กลาววาเปนเพยงสวนนอยนดของอาชญากรรมทงหมดดงน

เรองแรกเปนกรณการโกงราคาสนคา 2 ชนดของบรษทอารเคอร แดเนยล มดแลนด ซงเปนบรษทคาขาวใหญทสดถกศาลสงปรบ 100 ลานดอลลารสหรฐหรอราว 4 พนลานบาท สวนบรษทในเครอทเอเชยกตกลงยอมความโดยจายเงนกวา 100 ลานดอลลาร และคดฟองรองยงไมสนสด แตทแปลกกคอหนของบรษทนกลบสงขน เพราะมผคำานวณวาการโกงราคาสนคาเพยงตวเดยวคอไลซนซงเปนอาหารเสรมของววกท ำากำาไรกวา 170 ลานดอลลารสหรฐ บรษทนมยอดขายกวาหมนลานดอลลารสหรฐ

50

เร องทสองการโกงลกคา บรษทพรเดนเชยลซงเปนบรษทประกนใหญทสดของประเทศถกสงปรบ 37 ลานดอลลารสหรฐ ในขอหาโกงลกคา และตองจายเงนอกกวา 1 พนลานดอลลารสหรฐเพอชดใชความเสยหายแกลกคา

เร องทสามการฟอกเงนซงเปนอาชญากรรมทำากำาไรแกธนาคารจำานวนมากในสหรฐฯ นกสบกระทรวงยตธรรมใชความพยายามอยางมากในการพสจนวาธนาคารซตแบงกไดชวยเหลอ ราอล ซาลนส นองชายอดตประธานาธบดเมกซโกคารลอส ซาลนส ฟอกเงนเปนมลคาอยางนอย 100 ลานดอลลารสหรฐ ปจจบนราอลถกตดสนจำาคกในเมกซโกขอหาร ำารวยผดปรกต เจาหนาทระดบสงคนหนงในซตแบงกลาออก สำาหรบคนภายในธนาคารเหนวากระทรวงยตธรรมหาเรองใสความ

เรองทสเปนการโกงมโหฬารเกยวกบยา ซงสำานกงานบญชกลางสหรฐฯประมาณวาทำาใหรฐบาลเสยหายถง 1 แสนลานดอลลารตอป ปจจบนมกรณการโกงดานยาและการรกษาพยาบาลใหตดตามราว 1,000 เร อง บางเร องในกลมนคลายกบกรณทจรตยาในประเทศไทย แตดจะซบซอนกวา เชนบรษทสมธไคลน บคม ซงเปนบรษทดานหองทดลองทางการแพทยไดเจรจาทจะจายเงนแกรฐบาลจำานวน 300 ลานดอลลารสหรฐ เพอยอมความในกรณโกงโครงการประกนสขภาพคนชราโดยใหมการตรวจเลอดโดยไมจำาเปน นอกจากนยงมรายงานวาบรษทผลตยาใชคนรอนเรไมมบานอยมาทดลองยาโดยจายเงนใหถกทสด และ ฯลฯ

เรองทหาการโกงของพอคาอาวธ เชนบรษทยไนเตด เทเลคอม อเลกทรอนกส ขายเครองยดจรวดนำาวถขนาด 500 ปอนดเขากบปกเครองบนซงบกพรองโดยหลดออกไปขางหนง บรษทเทค-แอรเซอรวส ยอมรบผดในความบกพรองไมตรวจเคร องควบคมยานยามฉกเฉนใหด เชนเคร องเปดออกซเจนเมอความดนในหองผขบลดลงกระทนหน ฯลฯ

เรองทหกการกดขคนงาน เชนปลอยใหคนงานทำางานจนเกดอนตราย มผบรหารเหมองถานหนในเคนตกก 3 คนถกตดสนจำาคกเนองจากการตายของคนงาน 10 คน (แตตองใชเวลาดำาเนนคดทงหมด 7 ป และโทษจำาคกอยระหวาง 5-18 เดอน) ทกปมการรองเรยนจากสหภาพแรงงานในเรองความเสยงอนตรายในการทำางาน นอกจากนเร องอตราคาจางขนตำากยงถกละเมดโดยทวไป มนกเศรษฐศาสตรดานแรงงานมหาวทยาลยพรนซตนประมาณวาคนงานราว 3 ลานคนไดรบคาจางตำากวาแรงงานขนตำา ท รายแรงทสดไดแกอตสาหกรรมเสอผาซงพบวารอยละ 43 จายคาแรงตำาผดกฎหมาย การไมยอมจายเงนคาลวงเวลากเปนอกเรองหนง สถาบนนโยบายนายจางซงสนบสนน

51

โดยนายจางประมาณวาคนงานจะมรายไดเพมขนอกราวเกอบ 2 หมนลานดอลลาร สหรฐหากปฏบตตามกฎอยางเขมงวด และทายสดไดแกการแบงแยกทางผว ซงบางคร งบรรษทใหญตองจายเงนสงถง 176 ลานดอลลารเพอยอมความ แตกเปนเงนเพยงนอยนดของรายไดบรรษท

เรองทเจดไดแกการตอตานการผกขาดซงดจะไมมผลมาก เพราะวาเกดการรวมบรษทขนในเกอบทกธรกรรม เชนการรวมระหวางบรษทโบองกบแมกโดนล ดกลาส ในป 2543 มกรณไมโครซอฟ ซงกยงยดเยออย และลงเอยแลวอาจจะไมไดแกไขปญหาการผกขาดเทาใดนก

อนง หนงสอพมพ The San Francisco Bay Guardian ฉบบวนท 15 พ.ค. 2000 ไดตพมพบทความเขยนโดยราลฟ เนเดอร นกเคลอนไหวคมครองผบรโภคคนสำาคญของอเมรกาวาอาชญากรรมของบรรษทเงนหนากำาลงขยายตว อางผลการศกษาของศาสตราจารยดานการบญชทมหาวทยาลย Brigham Young ทานหนงทประเมนวาอาชญากรรมคอขาวปหนงตกราว 2 แสนลานดอลลาร นอกจากน ม รายงานจากสถาบนสขภาพและความปลอดภยทางอาชพประเมนวาทกปมคนงานอเมรกนเสยชวตจากการทำางานปละ 1 แสนคน และมคนราว 4 แสนคนตายจากการสบบหร การละเมดกฎสงแวดลอมปรากฏทวไปรวมทงบรรษททมชอเสยงเชนเอกซอน อนเตอรเนชนแนล เปเปอร เทกซาโก นาบสโก ในตอนทายของบทความเนเดอรไดเสนอใหทางการรฐบาลจดการอาชญากรรมบรรษทในทำานองเดยวกบอาชญากรรมขางถนน

เปนทสงเกตวาในการรณรงคหาเสยงรบเลอกตงประธานาธบดสหรฐฯปลายปน ผลงสมครคนหนงไดแกนายยอรจ บช จเนยรแหงพรรครพบลกนไดแถลงนโยบายวาจะจดการกบกบอาชญากรรมบรรษทอยางเฉยบขาด ทงอาชญากรรมขนาดเบา เชนการฉอโกงเงนรฐในหลก 1 ลานดอลลาร การโกงราคาสนคาและบรการ การพยายามผกขาด และการสรางปญหาสขภาพ เปนตน ไมรนแรง ซงอาจลงโทษดวยการยดหนทงในระยะสนและระยะยาว เงนปนผลจากหนทยดไวนจะนำามาชดเชยความเสยหายหรอใชในโครงการสาธารณประโยชน เชนบรการทางการแพทย สวนอาชญากรรมรายแรง เชนการกระจายเชอโรค การฆาหรอสงหารคน การสรางความหายนะระดบชาตทงในและนอกสหรฐฯ การฉอโกงรฐบาลเปนเงนมหาศาล เปนตน จะมการลงโทษโดยตรงตอผถอหนทสงสยวามสวนเกยวของ ซงจะมโทษจำาคกดวย ตวอยางอาชญากรรมรายแรง เชน บรษทยเนยน คารไบดซงกอเหตในอนเดยทรกนในกรณโบพล ป พ.ศ.2527

52

นายยอรจ บช จเนยรกลาววาตองจดการเดดขาดเชนน เพราะวาบรรษทเหลานเป นบคคลแลวแตยงหาไดเป นมนษยไม เน องจากขาดความส ำาน กผดชอบช วด (www.gatt.org/bushprcorpcrime.htm)

คว�มรนแรงจ�กรฐ ความรนแรงจากรฐมรปแบบสำาคญไดแก การละเมดสทธมนษยชน การทจรต

คอรรปชน และการกอหนสน (โดยเฉพาะในประเทศกำาลงพฒนา)ก�รละเมดสทธมนษยชน เปนปญหาใหญเรองหนงเกดขนทกประเทศ แมจะดวา

เกดขนมากกวาในประเทศกำาลงพฒนากตาม การละเมดสทธมนษยชนตามแนวคดของกระทรวงตางประเทศสหรฐฯอาจแบงไดเปน 7 สวนดวยกนโดยการกำาหนดวาการยอมรบสทธมนษยชนมอะไรบาง การละเมดกเปนตรงกนขาม

การยอมรบสทธมนษยชนทง 7 สวน ไดแก สวนทหนงการยอมรบบรณภาพแหงบคคลและเสรภาพจาก 1) การสงหารทางการเมองหรอโดยไมถกกฎหมาย 2) การสญหาย 3) การทรมานและการทารณอนทผดมนษยหรอทำาลายศกดศร 4) การจบกมคมขงหรอการเนรเทศโดยพลการ 5) การไมใหมการตดสนคดความอยางยตธรรม 6) การเขาแทรกแซงในความเปนสวนตว ครอบครว บานหรอการตดตอโดยพลการ

สวนทสองไดแกการยอมรบเสรภาพพลเมอง ซงรวมถง 1) เสรภาพในการพดและการพมพ 2) เสรภาพในการชมนมโดยสงบและการตงสมาคม 3) เสรภาพทางศาสนา 4) เสรภาพในการเคลอนทภายในประเทศและการเดนทางไปตางประเทศ ซงรวมทงการอพยพโยกยาย

สวนทสาม ไดแกสทธทางการเมอง ซงทสำาคญไดแกสทธในการเปลยนรฐบาลสวนทส ไดแกทาทของรฐบาลตอการสอบสวนองคกรพฒนาเอกชนทงในทอง

ถนและระหวางประเทศ ตอขอหาการละเมดสทธมนษยชนสวนทหา ไดแกการแบงแยกโดยใชเชอชาต เพศ ศาสนา ความพการ ภาษาและ

ฐานะทางสงคม ซงผถกกดกนสวนใหญไดแก สตร เดก ชนชาตสวนนอย คนพการ คนถอศาสนาสวนนอย

สวนทหก ไดแก สทธคนงาน ไดแก 1) สทธในการจดตงสมาคม 2) สทธในการรวมตวและตอรอง 3) ขอหามเร องแรงงานบงคบหรอแรงงานเกณฑ 6) การใชแรงงานเดกหรอการกำาหนดอายตำาสดสำาหรบการจางงาน และ 7) สภาพการทำางานทพอรบได

สำาหรบประเทศไทยนน รฐธรรมนญใหมไดประกนสทธพลเมองและสทธมนษยชนดงกลาวไดคอนขางครบถวน คงมแตปญหาทางดานการปฏบต นอกจากนเนองจาก

53

วกฤตเศรษฐกจและความผนผวนทางการเมองอาจทำาใหปญหาสทธมนษยชนรายแรงขนได

ปญหาสทธมนษยชนของไทยทสำาคญอาจแบงไดดงน 1) การใชความรนแรงของเจาหนาทรฐโดยเฉพาะเจาหนาทตำารวจในการจบกมสอบสวนผตองสงสย รวมทงการใชอำานาจขมขราษฎรโดยเฉพาะทดอยโอกาสในชนบท การเกด "วสามญฆาตกรรม” (Extrajuducial Killing) บอยครง 2) ความรนแรงในครอบครว โสเภณและโสเภณเดก ซงกระทบตอสตรและเดกเปนวงกวางทสด 3) ปญหาสทธคนงาน ไดแกการรวมตวโดยเฉพาะการรวมตวของพนกงานรฐวสาหกจ คาแรงขนตำา คาลวงเวลา สภาพการทำางานซงจากการสำารวจของกลมองคกรพฒนาเอกชน (เอนจโอ) ทเขาไปคลกคล พบวาในระยะ 7 ปทผานมามการตายเนองจากการทำางานถง 27 คนตอพนคน นอกจากนยงมปญหาความเจบปวยจากการทำางานซงยงไมไดรบการดแลอยางด ปญหานอาจลกลามเปนความรนแรงทางการเมองไดงาย 4) ปญหาสทธในสงแวดลอมของชมชน ซงเกดการประทวงบอยครงและนบวนรนแรงขนเนองจากความเสอมโทรมของสภาพแวดลอม 5) ปญหาผอพยพลภยและชนชาตสวนนอยบรเวณชายแดน ซงมทงแรงงานอพยพ ผลภยทางการเมอง และชนชาตสวนนอยตามปาเขา มผลทงดานความมนคงของชาต ผลประโยชนทางธรกจ และสทธมนษยชน ซงกลายเปนการกระทบกระทงระหวางประเทศไดงาย 6) สภาพทแออดตงเครยดและการทรมานทารณในทคมขง ขาวสตรถกเจาหนาทขมขนในระหวางถกคมขง ภาวะเชนนไมชวยแกไขความประพฤต แตกลบเสรมพฤตกรรมตอตานสงคมใหรนแรงขน คกและสถานคมขงกลายเปนสถานทแพรความรนแรงไปทวสงคม

ก�รคอรรปชนหรอการทจรตประพฤตมชอบในวงราชการ เปนความรนแรงจากรฐบาลหรอเจาหนาทของรฐทสงผลกระทบสงและลกซง กอใหเกดความไมมนคงในทกดานขนในสงคมและแกพลเมองทวไป เปนพนฐานของอาชญากรรมอน ตงแตอาชญากรรมในทองถนนไปจนถงอาชญากรรมบรรษท จากการสำารวจครงหนงของธนาคารโลกพบวา ขาราชการระดบสงและราษฎรอาวโสกวา 150 คนในประเทศกำาลงพฒนากวา 60 ประเทศถอวาคอรรปชนเปนอปสรรคสำาคญทสดตอการพฒนาและการเตบโตทางเศรษฐกจ

คอรรปชนอาจตความอยางกวางๆ วาหมายถงการใชอำานาจรฐทผดเพอผลประโยชนสวนตว ซงมหลายรปแบบ อาท การตดสนบน เชนใชเงนซอตำาแหนงและการ

54

รบสนบนเชนการอาศยตำาแหนงรบเงน การฉอโกง การยกยอก การขโมยทรพยสนทางราชการ ระบบอปถมภและพรรคพวก การใชอทธพล

การคอรรปชนนอาจแบงไดเปน 4 ระดบหรอ 4 กลมดวยกน ระดบหรอกลมแรกเปนระดบทองถนน พบมากในเจาหนาททเกยวของกบสาธารณชนและเจาหนาทตำารวจ มการรบเงนเพอใหไดรบอนญาตเชนควมอรเตอรไซด หรอใหละเวนไมปฏบตหนาทเกยวกบการกระทำาผดกฎหมาย เชนกฎจราจร และการเลยงภาษ

ระดบทสองเปนการตดสนบนทางธรกจซงมขนาดใหญกวาระดบแรก ผตดสนบนอาจเปนทงบรษทในประเทศและตางประเทศ เพอใหไดสมปทาน โครงการกอสราง เปนตน ไดรบการตรวจสอบทผอนปรน เขาถงสนเชอไดงาย ไปจนถงไดคสายโทรศพท สำาหรบบรษทเลกการตดสนบนบางทกระทำาเพอความอยรอดของบรษทเอง จากการสำารวจครงหนงของธนาคารโลกพบวาบรษทในยโรปตะวนออกตองเสยเวลาการบรการถงรอยละ 37 ในการตดตอกบเจาหนาท

การใชเงนจำานวนมากตดสนบนเจาพนกงานทำาใหบรษทตางๆ ตองดนรนหาทางออก เชน รายงานรายไดใหตำาหรอรายจายใหสงเพอเสยภาษนอยลง ซงทำาใหรฐขาดรายไดจำานวนมหาศาล และมกหนมาไลเบยกบประชาชนโดยการขนภาษและลดสวสดการลง

ระดบทสามเปนการตดสนบนเพอธรกจใตดน เชนเจาของบอนหรอผคายาเสพยตดใหเงนแกเจาพนกงานเพอจบกมคแขงหรอขบออกไปใหพนประเทศ หรอใชเจาพนกงานขมขคแขงโดยตรง การใชเงนตดสนบนจงเหมอนเปนการเพมสวนแบงการตลาดของตนดวย ธรกจใตดนมรายไดทส ำาคญอกประการหนงไดแกการเรยกคาคมครอง ซงมกอาศยการรวมมอหรออำานาจของเจาหนาท

ระดบทสเปนการคอรรปชนระดบสง เกยวของกบขาราชการชนสงและนกการเมองระดบชาต การคอรรปชนในระดบนเปนแหลงเพาะและบำารงเลยงคอรรปชนในระดบอนและกลมอน ทำาใหคอรรปชนกลายเปนวถด ำาเนนชวตไป และมผลสะเทอนอยางรนแรง การคอรรปชนในระดบนรวมถงการนำาเงนชวยเหลอหรอเงนกจากตางประเทศไปใชในทางทผด การรบสนบนของบรรษทขามชาตเพอลงนามในสญญาซอขายสนคาและบรการ การคอรรปชนในระดบนเปนทสงเกตวาเกยวของไปถงบรรษทหรอรฐบาลตางประเทศโดยเฉพาะประเทศพฒนาแลว อนง ประเทศตะวนตกบางประเทศจนถงปจจบนยงถอวาการทบรรษทจายเงนตดสนบนดงกลาวเปนเร องถกกฎหมาย ทงยงสามารถนำาคาใชจายนไปหกลดหยอนภาษไดอก

55

ดงนน การคอรรปชนทแพรระบาดในประเทศกำาลงพฒนานน เหตปจจยหนงทมองขามไมไดกคอพฤตกรรมของบรรษทและรฐบาลประเทศมหาอำานาจทมขาวคำาจนรฐบาลทคอรรปชน หรอลมลางรฐบาลทไดรบการสนบสนนจากประชาชนในโลกทสาม

โนม ชอมสก ชวาถาหากตดตามรองรอยวาหนเกดขนไดอยางไรในประเทศกำาลงพฒนา กจะพบวาหนเหลานสรางขนโดยคนจำานวนไมมาก เชนราว 100-200 คนในกลมผปกครองทเผดจอำานาจหรอไมมกลไกการควบคมตรวจสอบทไดผล ผใหกไดแกธนาคารหรอองคการระหวางประเทศ เชน หนจำานวนมากถกโอนเปนของรฐโดยผานโครงการขององคการการเงนระหวางประเทศ (ไอเอมเอฟ) ดงนนผกไมตองใชหน แตผแบกภาระหนไดแกประชาชน ถาหากยดหลกกฎหมายระหวางประเทศ หนเหลานถอวาเปน หนพงรงเกยจ“ ” (Odious Debt) ชอมสก ยงไดอางตวแทนสหรฐฯประจำาไอเอมเอฟคนหนงคอ เคเรน ลซเซเกอรซ งไดชเมอสองสามปมานวาถาหากนำาหลกหนพงรงเกยจมาใชแลว หนในประเทศกำาลงพฒนาเกอบทงหมดจะหายไป

สำาหรบในประเทศ มการศกษาเร องคอรรปชนและประชาธปไตยในประเทศไทยของผาสกและคณะ (พ.ศ.2537) ซงยนยนวา การดดกนงบประมาณรายจายของประเทศนนกระทำาโดยขาราชการประจำาและนกการเมอง และวาทงขาราชการประจำาและนกการเมองใชเงนจำานวนมากซอตำาแหนงเพอใหสามารถดดกนเงนงบประมาณได โดยนกการเมองจำานวนหนงใชเงนซอคแขง ซอเสยง และตอรองตำาแหนงรฐมนตร เปนตน สวนขาราชการประจำาจายเงนใหแกผบงคบบญชาเพอใหไดตำาแหนง และไดชวามความซบซอนกนระหวางการคอรรปชนของขาราชการและนกการเมองกบธรกจผดกฎหมาย

ดจากผลการศกษาขางตน จงกลาวไดวาการคอรรปชนในประเทศไทยไดแพร ระบาดไปทว ตงแตระดบทองถนนไปจนถงระดบสง ตงแตเพอธรกจธรรมดาถงธรกจผดกฎหมาย ไดหยงรากลกและเตบโตปกคลมทงสงคมยากทจะขจดใหหมดไป ความพยายามรางรฐธรรมนญใหมทประกนสทธเสรภาพของประชาชน การควบคมตรวจสอบรฐบาลนกการเมองและขาราชการระดบสงโดยองคกรอสระหลายองคกร กคงตองใชเวลานาน ทงนโดยคำานงถงวาการเลอกตงสมาชกวฒสภาซงเปนองคกรควบคมตรวจสอบทสำาคญทสดยงมการซอเสยงกระทำาทจรตผดกฎหมายจำานวนมากบางพนทตองเลอกใหมหลายครง

สงคร�มและอ�วธสงคร�ม

56

สงครามและอาวธสงครามเปนความรนแรงสงสดทอาจเกยวพนกบรฐบาลมหาอำานาจของโลกทงหมดและรฐบาลอนจำานวนมาก เชนกรณสงครามโลกครงทหนงและทสอง หรอสงครามภายในประเทศหนงซงในระยะหลงเกดขนบอยมาก

จากหนงสอรายงานประจำาปของสถาบนซปร 2543 เรองอาวธ การลดอาวธและค ว า ม ม น ค ง ร ะ ห ว า ง ป ร ะ เ ท ศ (SIPRI Yearbook 2000 Armaments, Disarmament and International Security) ท จ ด ท ำา โ ด ย ส ถ า บ น ว จ ยสนตภาพระหวางประเทศสตอกโฮลม ซ งอดหนนโดยรฐบาลสวเดน (Stockholm International Peace Research Institute – SIPRI) ได สร ปสถานการณ สงครามและอาวธทวโลกในป 2542 วา ในปนมการสรบสำาคญทงหมด 27 แหง เกอบทงหมดเปนการสรบภายในประเทศ มเพยง 2 แหงเปนการตอสระหวางประเทศไดแกระหวางอนเดย-ปากสถาน และเอรเทรย-เอธโอเปย เทยบกบใน พ.ศ.2540 ซงมการสรบเพยง 19 แหง แสดงวาใน 2 ปทผานมาสถตการสรบเพมสงขน จำานวนผทตายในการสรบกสงดวย

ในการสรบใหญ 27 ครงของ พ.ศ.2542 มการแทรกแซงจากตางประเทศ 5 ครง ซงแสดงวาการแทรกแซงจากตางประเทศเกดขนแบบเปนกรณยกเวน อยางไรกตาม การปฏบตการของกลมนาโตนอกเขตของตน ไดเพมความตงเครยดทวเขตบอลขาน ความตระหนกในเร องการทดลองระเบดนวเคลยรของอนเดยและปากสถานใน พ.ศ.2541 คอยลดลง เชนเดยวกบการสรบในกรณแควนแคชเมยร

ในแอฟรกาการสรบในสาธารณะรฐประชาธปไตยคองโกซ งเก ดข นตงแต พ.ศ.2541 มกองทหารจาก 9 ประเทศและกลมกบฎอยางนอย 9 กลมเขารวม กลมขดแยงทสำาคญไดทำาสญญาสนตภาพใน พ.ศ.2542 แตการจะสรางสนตภาพไดสำาเรจหรอไมยงเปนทสงสย สาเหตและผลกระทบของสงครามมผลอยางสงตอความมนคงทางการเมองและการพฒนาทางเศรษฐกจในแอฟรกากลางและแอฟรกาตอนใตในอกหลายปขางหนา

อนง รายงานธนาคารโลกระบวาตนตอสงครามกลางเมองเกดจากการแยงชงสนคาโภคภณฑมลคาสง เชนเพชรพลอย กาแฟ มากกวาทจะเกดจากความขดแยงท า ง ก า ร เ ม อ ง แ ล ะ ศ า ส น า ก บ ด ก ห ล ง ค ว า ม ข ด แ ย ง“ ” ก เ ป น เ ห ต ใ ห เ ก ดสงครามกลางเมอง เพราะรฐบาลจะขาดประสทธภาพและความยากจนเพมขน รายงานนเสนอวาการปฏรปทางเศรษฐกจและการชวยเหลอจากตางประเทศอาจลดอนตรายจากสงครามไดถงรอยละ 30 (กรงเทพธรกจ 170643)

57

ปฏบตการสนตภาพขององคการสหประชาชาตซ งในรอบ 50 ปมานใชกำาลงทหารและตำารวจจำานวนกวา 750,000 คนจาก 118 ประเทศ ในปฏบตการ 49 ครง เมอถง พ.ศ.2542 ตองขยายตวไปอกมาก โดยมปฏบตการเพมขนทสาธารณรฐประชาธปไตยคองโก ตมอรตะวนออก โคโซโว และเซยรราลโอน (ซงเมอตนป 2543 กองกำาลงนนถกจบเปนตวประกนและไดรบการปลอยตวในภายหลง) ภาระหนาทอนซบซอนนแสดงใหเหนถงความยากลำาบากในการสถาปนาสนตภาพขนภายหลงสงคราม ทงยงชถงขดจำากดของชมชนนานาชาตในการสรางสนตภาพทยงยนระหวางประเทศขน

ในรสเซยมการใชปฏบตการทางทหารเพอปราบกลมตอตานในเชชเนย ปฏบตการนไดรบการสนบสนนจากประชามตสวนใหญ แตคาดวาคงจะกลายเปนสงครามยดเยอททำาลายชวตคนจำานวนมาก

ระบบความมนคงรวมในยโรปทพยายามสรางขน หลงจากทใน ป พ.ศ.2541 รฐบาลองกฤษ-ฝรงเศสมคำาประกาศรวมกนเพอสรางการปองกนรวมกนในสหภาพยโรป และมตใหมในความสมพนธระหวางยโรปกบสหรฐฯปรากฏวาคบหนาไปอยางลาชา นอกจากนหลายประเทศในยโรปยงมแนวคดในการสรางระบบความมนคงแหงชาตขนมาใหม

ความมนคงในบรเวณทะเลแคสเปยนมแนวโนมทจะกลายเปนจดเดอดเนองจากการแขงขนเพอใหไดใชนำามนและกาซธรรมชาตทมสำารองมหาศาลในทนน

ดานการใชจายทางทหาร พบวาในหลายภมภาคมการใชจายเพมขน รวมทวโลกราว 780,000 ลานดอลลารสหรฐเพมขนจากปทแลวราวรอยละ 2.1 คดเปนรอยละ 2.6 ของรายไดประชาชาตโลก

การใชจายทางทหารในแอฟรกาสงขนตงแต พ.ศ. 2540 เนองจากมการสรบมากขนในภมภาคนน มการปรบโครงสรางการผลตอาวธใหมใน พ.ศ.2542 แตกลาวโดยทวไปการผลตและการคาอาวธของโลกลดนอยลงราวคร งหนงของคร งเมอสงครามเยนขนสจดสงสด

การร อฟ นโครงการอาวธนำาวถแหงชาตของสหรฐฯกอใหเกดการถกเถยงกนมากมายถงความเหมาะสม รวมทงผลกระทบทอาจทำาใหโครงการลดอาวธนวเคลยรลมเหลวลง กระทงฟ นการแขงขนอาวธประเภทนขนอก

การขยายตวของอาวธเคมและชวะเปนเร องทนากงวลใน พ.ศ. 2542 โดยฝายตะวนตกจบตามองโครงการสงครามชวะในรสเซย อยางไรกตามการกอการรายโดยใชอาวธเคมและชวะยงไมนาจะเกดขน แตรฐบาลตางๆ กควรเตรยมรบมอกบเรองนไว

58

ใน พ.ศ. 2542 คณะกรรมาธการพเศษสำาหรบอรกขององคการสหประชาชาตทมหนาทตรวจสอบการผลตอาวธอำานาจทำาลายลางสงในอรกสลายตวลง เนองจากเกดความเหนตางกนในคณะมนตรความมนคงของสหประชาชาต

ในดานการผลตนนรวมศนยอยในประเทศอตสาหกรรมไมกประเทศ โดยเฉพาะสหรฐฯ ผลตอาวธราวเกอบครงหนงของโลก และการผลตอาวธใน 10 ประเทศสำาคญรวมแลวเทากบรอยละ 90 ของทงหมด

ในดานการคาอาวธ ชวงระหวาง พ.ศ.2537-2541 ประเทศทสงออกอาวธ 12 อนดบแรกไดแก สหรฐฯ รสเซย ฝรงเศส องกฤษ เยอรมน จน เนเธอรแลนด อตาล ยเครน แคนาดา สเปน และอสราเอล ทง 12 ประเทศนมยอดสงอาวธในชวง 5 ป เกน 1 พนลานดอลลารสหรฐ สหรฐฯซงสงออกอาวธเปนอนดบหนง ในชวง 5 ปนสงออกคดเปนมลคาถง 53,882 ลานดอลลารสหรฐหรอเกอบครงหนงของการคาอาวธทงโลก ขณะทรสเซยซงมาเปนทสองมยอดรวมเพยง 12,260 ลานดอลลาร

ในดานการสงซ ออาวธนน ในชวงระหวาง พ.ศ.2537-2541 ประเทศทสงซออาวธ 12 อนดบแรกไดแก ไตหวน ซาอดอาระเบย ตรก อยปต เกาหลใต กรซ อนเดย ญปน สหรฐอาหรบเอมเรต ไทย คเวต มาเลเซย ตามลำาดบ ยอดสงซอในชวง 5 ปดงกลาวของไตหวนตก 13,311 ลานดอลลารสหรฐ ของไทยตก 3,132 ลานดอลลาร สหรฐหรอกวาแสนลานบาท

สำาหรบความรนแรง และผลกระทบจากสงคราม การสรบ การผลตและการคาอาวธท งแบบธรรมดาและแบบนวเคลยรน น รายงานการพฒนามนษย 2543 (Human Development Report 2000) ข อ ง โ ค ร ง ก า ร พ ฒ น า ม น ษ ย สหประชาชาต ระบวาสงครามและการสรบภายในประเทศในชวงทศวรรษ 1990 ทำาใหผคนถง 50 ลานคนตองทงบานเรอนของตน และราว 5 ลานคนถกสงหาร ทำาใหบาดเจบ 6 ลานคน

บารบารา ลอคบหเลอร (Barbara Lochbihler) เลขาธการสนนบาตสตร สากลเพอสนตภาพและเสรภาพ (Women’s International league for Peace and Freedom) ไดช ใหเหนวาสงครามไมวาทโคลมเบย หรอโคโซโวไดแสดงให ประจกษถงความทารณโหดรายของมน แตลทธทหารยงสงผลกระทบฝงแนนตอสทธมนษยชนในหลายเรอง ไดแก การสญเสยทรพยากรซงสามารถนำามาใชเพอสนองความตองการพนฐาน การทำาลายสงแวดลอมจากปฏบตการทางทหารและผลตอสขภาพของเรา การทำาใหเดกคนและรจกใชปน การขมขนลวนลามและกระทำาทารณสตรโดยบคคล

59

ในเครองแบบทหาร การ อดอยากของเดกเนองจากถกหามคากบตางประเทศ อทธพลการทำาลายลางของลทธทหารตอระบบคานยม

บารบารายงชวาลทธทหารยงเปนเครองมอสำาหรบบรรษทขามชาตในการสรางเสถยรภาพและความมนคงเพอการลงทนและการสรางอาณานคมใหม โลกาภวตนยงขยายชองวางระหวางประเทศรำารวยและยากจน เกดการอพยพผคนไปสประเทศร ำารวย ดงนนจงพบวากำาลงตำารวจและเจาหนาทชายแดนประเทศร ำารวยในสหรฐฯและยโรปถกแปรใหเปนแบบทหารมากขน กองกำาลงนาโตซงมจดมงหมายหลกเพอปองกนตนเอง กำาลงแเปรเปนตำารวจโลก

ฟรดา เบอรรแกน นกวจยในศนยกลางแหลงศกษาการคาอาวธ แหงสถาบนนโยบายโลกของนวสคล ไดชวาในป พ.ศ.2540 การสงออกอาวธของสหรฐฯมลคาถง 8.3 พนลานดอลลารสหรฐนนไปสประเทศทไมเปนประชาธปไตยซงใชอาวธในการกดขปราบปรามประชาชนหรอทำาสงครามกบชนชาตสวนนอยหรอโจมตประเทศเพอนบานเชนตรก อสราเอล อกานดา โคลมเบยและเมกซโก

การคาอาวธยงกระตนใหเกดความขดแยง อาวธของสหรฐฯซงขายพรอมกบโครงการชวยฝกนน ในป พ.ศ.2539 ไดสงไปยง 168 ประเทศจากจำานวนทงหมดทวโลก ระหวาง พ.ศ.2538-2539 มการสรบ 42 แหง ในจำานวนน 39 แหงมอาวธจากสหรฐฯเกยวของ และเกอบครงหนงสหรฐฯเปนผสงอาวธใหรายสำาคญๆ ราวรอยละ 25 หรอกวานน

เร องยงยงไปกวานนอก เมอบอยครงทงสองฝายรบดวยอาวธจากสหรฐฯ เชนใน พ.ศ.2538 เอกวาดอร เขายดพนทชายแดนตอนหนงของเปร เปรไดโตตอบเกดสงครามเวหา ฝายเอกวาดอรยงเครองบนแบบ A-37 ดรากอนฟรายลำาหนงตก เครองบนแบบนเปนแบบทสหรฐฯใหแกรฐบาลเปรเพอปราบยาเสพยตด ซ งในระหวาง พ.ศ.2533-2537 สหรฐฯไดใหความชวยเหลอทางทหารแกเปรเปนมลคาถง 293 ลานดอลลารสหรฐ แตในขณะเดยวกนสหรฐฯ กชวยดานการทหารแกเอกวาดอรรวม 21 ลานดอลลารสหรฐในระยะ 5 ป

ในทอน กรซ กบ ตรก รบกนในกรณไซปรสดวยอาวธสหรฐฯ เชนเดยวกบ อสราเอล กบรฐอาหรบในตะวนออกกลาง ความตงเครยดระหวางจน-ไตหวนสงขนสวนหนงจากอาวธสหรฐฯ

บารบารายงช ว าทกพนลานดอลลารสหรฐสามารถสรางงานดานทหารได 21,000 ตำาแหนง ขณะทถาใชทางดานสขภาพจะสรางงานไดถง 4 หมนตำาแหนง ดาน

60

การศกษาได 35,000 ตำาแหนง ดานอสงหารมทรพยได 31,000 ตำาแหนง และดานขนสงมวลชนได 26,000 ตำาแหนง

การคาอาวธยงตองอาศยการชวยเหลอสนบสนนอยางมากจากรฐบาล เชนใน พ.ศ. 2539 รฐบาลสหรฐฯ ตองใชเงนถงเกอบ 8 พนลานดอลลารสหรฐหรอกวา 3 แสนลานบาทเพอสนบสนนการขายอาวธ เฉพาะการจดงานแสดงอาวธทวโลกกมมลคา 26 ลานดอลลารสหรฐ ในปจจบนรฐบาลกลางสหรฐฯมเจาหนาทเกอบ 6,500 คนในสหนวยงานทำาหนาทขายอาวธใหทวโลก

การทสหรฐฯสงอาวธไปทวโลกนสงผลรายตอตวเอง กลาวคอทหารสหรฐฯทเขาไปแทรกแซงในการสรบหาคร งสดทายนตองเผชญกบอาวธของตวเอง เชนกรณปานามา อรก โซมาล และยโกสลาเวย

บารบาราสรปวาการคาอาวธหากดำาเนนตอไป ตองคำานงถงวารฐบาลนนเปนประชาธปไตยหรอไม เคารพสทธมนษยชนขนพนฐานหรอเปลา มความกาวราวจะรกรานเพอนบานหรอไม และควรใหสำานกทะเบยนอาวธแบบธรรมดาของสหประชาชาต (UN Register of Conventional Arms) มสวนรวม นอกจากนยงมนกเขยนบางทานเสนอใหกำาหนดหลกปฏบตการขายอาวธ (Arms Sales Code of Conduct) ขน

อาวธเบา (Small Arms) ไดกลายเปนทนาสนใจมากขน เนองจากการสรบสวนใหญเกดขนภายในประเทศ ซงใชอาวธเบาเปนสำาคญ ขอเทจจรงทนาตกใจกคอผเสยชวตสวนใหญถงรอยละ 80 เปนพลเรอน ซงในจำานวนนรอยละ 90 ถกสงหารดวยอาวธเบา มผเขยนถง "ความฉบหายจากอาวธเบา" วา ในบางประเทศในแอฟรกา การมปนกลมอและปนครกไมกรอยกระบอก กองทพขนาดเลกกสามารถยดครองไดทงประเทศ พรอมกบฆาและทำาใหผคนบาดเจบนบแสน

อาวธเบาไดแกปนพก ปนลกโม ปนเลกยาว ปนคารไบน ปนกลเบา ปนครก ทนระเบด ระเบดมอ และเคร องยงจรวดขนาดเบา (บางคนแยกเรยกกลมปนพกจนถงคารไบนวาเปน อาวธเลกหรอ Small Arms และเรยกอาวธตงแตปนกลเบาจนถงเครองยงจรวดวาเปนอาวธเบาหรอ Light Weapons ในทนใชรวมกนไปในคำาอาวธเบา หรอ Small Arms)

อาวธเบาเหลานมกมอายการใชงานนาน คาบำารงรกษาตำา ราคาถกหาซอไดงาย สงหารไดผล และเมอการสรบในทหนงยตลงกสามารถเกบไวไดอกหลายป ซงทำาใหการเจรจาสนตภาพกระทำาไดยาก ในชวงสงครามเยน หลายประเทศรวมทงในประเทศไทยมอาวธเบาเกลอนทงจากสหรฐฯ สหภาพโซเวยตเดม และพนธมตร รวมทงจากจน และแม

61

สงครามเยนสนสดลง อาวธเบานนกยงคงอย และมการลกลอบคากนดวย เปนเชอเพลงทำาใหเกดความขดแยงทางการเมองและทางเชอชาตขน

ตวอยางของความฉบหายจากอาวธเบา เชนใน พ.ศ. 2537 เกดการฆาลางเผาพนธในประเทศรวนดา ซ งชาวเผาทตซถง 1 ลานคน และเผาฮตจ ำานวนไมนอยถกสงหาร รายงานขาวออกเปนทำานองวาการสงหารนใชอาวธพนบานเชนมดและไม แตความจรงคอกอนการสงหาร รฐบาลซงเปนเผาฮตสวนใหญไดแจกปนเลกยาวอตโนมตและระเบดมอจำานวนมากแกพวกทหารและกงทหาร ซงทำาใหการฆาลางเผาเปนไปไดโดยพวกทหารเหลานใชอาวธเบาไลลอมคนไวแลวสงหารดวยมดและไม

ประมาณวาการคาอาวธเลกและอาวธเบานมมลคาตกปละ 7 พนถง 1 หมนลานดอลลาร นอกจากนยงมการลกลอบคาอกปละราว 2-3 พนลานดอลลารสหรฐ ถงแมสหรฐฯเองมความเขมงวดเรองขายอาวธ แตกเปนผสงอาวธเบาและกระสนมลคา 463 ลานดอลลารสหรฐ แก 124 ประเทศใน พ.ศ.2541 ซงในจำานวนนน 30 ประเทศกำาลงมการสรบภายในอย

ปนเลกยาวอยางเชน AK-47 ราคาถก ผลตไดงายและอยคงทนมาก ผลตขนจำานวนมากใน 40 ประเทศ สามารถหาซอไดทวไป เชนในแองโกลาปน AK-47 นราคาเพยงกระบอกละ 15 ดอลลารหรอแลกกบขาวโพดกระสอบหนง อาวธปนอตโนมตสมยใหมซงมนำาหนกเบานใชงาย กระทงเดกอายเกาถงสบขวบกสามารถแบกและใชยงกราดได

นอกจากน ยงพบวามการใชทนระเบดกนอยางกวางขวางในปจจบนประมาณวามการวางทนระเบดถงราว 250 ลกใน 105 ประเทศ และมจำานวนเพยง 17 ลานลกทถกทำาลายไป สนธสญญาตานทนระเบดยงใชไมเตมทเมอสหรฐฯซงเปนผผลตรายใหญและเปนผใชดวยยงไมยอมลงนาม โดยกลาวแตเพยงวาอาจจะลงนามใน พ.ศ.2549

ใ น พ .ศ .2541 ค ณ ะ ก ร ร ม ก า ร ส ภ า ก า ช า ด ส า ก ล (International Committee of the Red Cross) ไดสำารวจผลกระทบจากการแพรกระจายของอาวธเบา พบแนวโนมทนากลว 3 ประการไดแก ขอแรกจำานวนผเสยชวตจากการสรบในความขดแยงปจจบนเปนพลเรอนสงมากระหวางรอยละ 60-80 นกรบซงจำานวนมากไมไดรบการฝกและไมมวนย ไมรจกการประชมเจนวาวาดวยสทธมนษยชน ยงกราดไปในฝงชน สงหารผทไมไดอยในการตอสรวมทงทเปนสตรและเดก

ขอทสองพลเรอนทไดรบบาดเจบหรอทงบานยงทกขยากมากขนอก เมอผปฏบตงานในการชวยเหลอระหวางประเทศเปนเปาถกโจมต เชนในทศวรรษ 1990 ผปฏบต

62

งานกาชาดสากลจำานวน 40 คนถกสงหารในเชชเนยและรวนดา เปรยบเทยบกบวาในระหวาง ค.ศ.1945-1990 มผปฏบตงานกาชาดสากลถกสงหารไปเพยง 15 คน

ขอทสามกคอสงคมทเออดวยอาวธสงครามบอยครงตกอยในวฒนธรรมแหงความรนแรง แมวาการสรบจะยตไปแลว เพราะวานกรบรนเยาวนนไมรจกทำาอะไรนอกจากการตอส และอาวธประจำากายกกลายเปนฐานะทางสงคมทนำาไปใชทำากน

ทกวนมผถกสงหารในการสรบทวโลก โดยมากดวยอาวธเบา ทกวนมผไดรบบาดเจบจากทนระเบดในประเทศกำาลงพฒนาทเคยเปนหรอกำาลงเปนสมรภม บาดแผลแหงสงครามมกจะลงลกและกวางยากทจะเยยวยา และจากรปแบบความรนแรงอน ทวโลกระงมดวยเสยงหวดรองของความเจบปวด ความสะพรงกลวในความรนแรง ทามกลางความยงเหยง ทกขยาก และความมดมดนแสงสวางจะอยทแหงหนใด

63

บทท 3วฒนธรรมแหงสนตภ�พ: คว�มหวงทปล�ยส�ยรง

---------

คว�มหม�ยและหลกก�รของสนตภ�พ ----------------------------------

สนตภาพตามคำาประกาศวาดวยวฒนธรรมแหงสนตภาพ (Declaration on a Culture of Peace) ขององคการสหประชาชาตนน ไมไดหมายความเพยงภาวะทปลอดจากการเปนปรปกษ (Conflict) หากหมายถงกระบวนการมสวนรวมเชงบวกอยางคกคกในการสนบสนนการเจรจา (Dialogue) และการแกไขการเปนปรปกษโดยเจตนารมณแหงความเขาใจและรวมมอระหวางกน

มคำาอย 3 คำาทใชแทนกนไดแก สนตภาพ ความไมรนแรง และอหงสา นอกจากนยงมผสนใจศกษาเกยวกบสนตภาพในประเทศไทยเสนอวาสนตภาพในภาษาไทยนาจะไดแกวล อยเยนเปนสข“ ” คำาวาความไมรนแรงและอหงสานนตความหมายในดานปฏเสธ นนคอปฏเสธความรนแรง สวนสนตภาพและ "อยเยนเปนสข” นนความหมายเปนเชงบวกหรอการยนยน

นอกจากมการใชคำาและวลหลายคำาแลว ในการอธบายความหมายกตางกนไปบางเลกนอย มนกเคลอนไหวทางการผหนง (Paul Lansu) รวบรวมการตความหมายตางๆ ไววา สนตภาพกอนอนหมายถงการวพากษความรนแรง ความรนแรงคออำานาจทหลบหนการควบคมของเหตผลไปได ดงนนสนตภาพจงหมายถงทางเลอกใหมของทศนะตอความรนแรง สนตภาพเปนอำานาจทสวางกระจางซงวถทางและจดมงหมายสอดรบกน

ในบราซลมผตความสนตภาพวาเปนความมนคงในหลกการ ในฟลปปนสตความวาสนตภาพคออำานาจของผออนแอ หรออำานาจของจตวญญาณ สนตะปาปาจอหนปอลท 2 ใหค ำาจ ำากดความสนตภาพวาหมายถงพนธะในการปฏบตเพอใหบรรลความยตธรรม

สนตภาพจงเป นชดของการปฏบต ในการเลอกความมชวตมากกวาการประทษรายและความตาย เปนการปองกนตวอยางสนตเพอตอตานการรกรานดวยความรนแรงจากภายนอก

64

สนตภาพหมายถงอำานาจแหงความรกทมบทบาทสำาคญในการเปนปรปกษ หมายถงการสงเสรมการอยดมสขของทกคน สนตภาพมอำานาจในการเปลยนสถานการณจากการเปนเบยบนและเบยลางเปนความนบถอรวมกนในสทธมนษยชน และทายสดดงทคานธกลาว สนตภาพหมายถงการเอาชนะศตร และเปลยนศตรใหเปนมตร

จากความหมายตางๆ ของสนตภาพนจงเหนไดวาสนตภาพไมใชการตงความหวง หากหมายถงการลงมอกระทำาอยางตอเนองเพอบรรลความยตธรรม มตรภาพ และความรมเยนเปนสขของทกฝายทเกยวของ การกระทำาแหงสนตภาพจงมทงเร องการเมอง เศรษฐกจ การจดการ ไปจนถงการพฒนาหรอการยกระดบทางจตวญญาณ เปนสงททงเขาใจและปฏบตยาก เหมอนกบความหวงทปลายสายรง

คำ�ประก�ศว�ดวยวฒนธรรมแหงสนตภ�พ วฒนธรรมแหงสนตภาพหมายถงชดของคานยม ทศนคต ประเพณและแบบของพฤตกรรมและวถชวตทตงอยบนพนฐาน 9 ประการ ไดแก 1) ความเคารพในชวต 2) ความเคารพในหลกการแหงอำานาจอธปไตย บรณภาพเหนอดนแดน และความเปนอสระทางการเมองของรฐตางๆ และการไมเขาไปแทรกแซงในกจการภายในของประเทศตางๆ 3) ความเคารพและสนบสนนสทธมนษยชนและเสรภาพขนมลฐาน 4) พนธกจในการแกไขความเปนปรปกษอยางสนต 5) เพยรพยายามเพอการพฒนาและอนรกษสงแวดลอมไวสำาหรบอนชนปจจบนและในอนาคต 6) เคารพและสนบสนนสทธเพอการพฒนา 7) เคารพและสนบสนนสทธเทาเทยมกนและความเสมอภาคระหวางหญงและชาย 8) เคารพและสนบสนนสทธในการแสดงออก เสนอความเหนและการไดรบขาวสารสำาหรบทกคน 9) ยดมนในหลกการแหงเสรภาพ ยต ธรรม ประชาธปไตย ใจกวาง ความเป นป กแผ น พหล กษณะ (Pluralism) ความหลากหลายทางวฒนธรรม การเจรจา และการเขาใจกนในทกระดบของสงคมและระหวางประชาชาต

หลกก�รสำ�คญ 4 ประก�รของวฒนธรรมแหงสนตภ�พ ตามคำาประกาศขางตน กลาวไดวาสนตภาพ การอยเยนเปนสข ความไมรนแรง และอหงสา รวมทงวฒนธรรมแหงสนตภาพมพนฐานหรอหลกการสำาคญอย 4 อยางดวยกน หลกการขอแรกไดแกหลกแหงความเคารพ ทแสดงถงการยอมรบวาเราเปนสวนหนงของระบบมใชผควบคมระบบ ไดแก ความเคารพในชวต ซงเปนการยอมรบวาตนเองเปนสวนหนงของระบบชวต ไมพงประทษรายชวต ทงชวตคน สตวและสงแวดลอม ความเคารพในอำานาจอธปไตย ไมประพฤตลทธจกรวรรรดนยม ลทธอาณานคมแผนใหม หรอลทธครองความเปนเจา เคารพในความเปนมนษยโดยไมเลอกเชอชาตและสผว เปนตน มความ

65

เคารพทางเพศและการแสดงออกรวมทงสทธในการรบรขาวสารของผอน หลกการขอทสองไดแกหลกการแกไขความเปนปรปกษอยางสนต หลกการขอทสามไดแกการพฒนาอยางสนตหรอการสรางสงคมทยงยน และหลกการขอทสไดแกความมใจกวาง

แนวคดคว�มไมร นแรงของค�นธ คานธ (Mohandas Karmchand Gandhi 1869-1947) รฐบร ษซ งจ ำานวนไมน อยเหนวาเปนมหาบร ษผประกาศแนวทางความไมรนแรงทเดนทสดในศตวรรษท 20 แนวคดความไมรนแรงทสำาคญของคานธอาจกลาวไดวามอย 3 เร องดวยกน เร องแรกไดแกอหงสา คอหลกความไมรนแรงทวไป เรองทสองไดแกสตยาเคราะหเปนการใชหลกความไมรนแรงเพอตอสกบความไมเปนธรรมทงปวง และเรองทสามไดแกสวราชหรอเอกราชซงคานธขยายความไปถงการปกครองตนเองของประชาชน กลาวไดวาเปนแนวทางของการพฒนาประชาธปไตยทแทจรง

อหงสา ไดแกความไมรนแรงโดยทวไป เปนวถดำาเนนชวตทตงอยบนพนฐานของความรกและความกรณา ซงเรมตงแตในบาน เชนในครอบครวของคานธเมอลกกระทำาผด พอแมจะลงโทษตนเอง เชนกรณทหลานชายของคานธเลาใหฟงวา ครงหนงเมอเขา (ชออรณ) อาย 16 ปขณะอยทประเทศแอฟรกาใตกบบดา (ซงเปนลกของคานธ) บดาขอใหเขาชวยขบรถไปสงทประชมแหงหนง เมอสงแลวกเอารถเขาอ แตอรณตดภาพยนตรฮอลลวด แอบไปดกอนจนเลยเวลานด เมอหนงเลกไดรบไปเอารถจากอ กวาจะไปถงกชามาก พอกถามวาทำาไมไปชา อรณไมกลาพดความจรง พดปดวารถยงไมเสรจเรยบรอย พอกพดวานเปนการพดเทจ เพราะไดโทรศพทไปถามวารถเสรจแลว พอของอรณพดตอไปวา พอจะตองทำาอะไรผดบางอยางททำาใหลกรสกวาลกตองโกหกพอ“ …เพอเปนการลบลางความผด พอจะเดนกลบบานเอง”

จากอหงสาภายในบาน สชมชน โรงเรยน สถานททำางาน สงคม และความสมพนธทางอำานาจปกครอง และการใชแกไขความขดแยง เชน คานธใชการอดอาหารเพอระงบความขดแยงระหวางกลมผนบถอศาสนาฮนดกบกลมผนบถอศาสนาอสลาม

มารตน ลเธอร คง จเนยร (ค.ศ.1929-1968) ผเผยแพรแนวคดความไมรนแรงทมช อเสยงทสดของสหรฐฯ ไดรบอทธพลอยางสงจากคานธ ไดกลาวถงวญญาณของความไมรนแรงหรออหงสาไววา ตอปรปกษทขมขนทสด“ เรากลาววา เราจะตอกรความสามารถในการกอความเจบปวดของทาน ดวยความสามารถในการทนทกขยากของเรา เราจะตอสอำานาจทางกายภาพของทานดวยอำานาจทางจตวญญาณของเรา ทำาตอเราอยางททานตองการ และเรากยงคงรกทาน” คงจเนยรถกลอบสงหาร

66

ในวนท 4 เมษายน 2511 ขณะทไปชวยเหลอพนกงานสขาภบาลเมองเมมฟสซงกำาลงนดหยดงาน

สตยาเคราะหแปลตามตววา การตามจบความจรง“ ” หรอแปลเอาความวาพลงแหงความจรง (Truth-Force) นนคอพลงทเกดจากการยดมนในความจรง หลกนคงไมตางกบสจจะอนเปนธรรมะขอแรกใน 4 ขอของฆราวาสธรรมหรอธรรมของผครองเรอนในคตพทธนก คานธเสนอหลกสตยาเคราะหขนใน พ.ศ.2451 (ค.ศ.1908) มาแทนท การขดขวางโดยไมต อส “ ” (Passive Resistance) ซ งไมเหมาะสมกบขบวนการตอสเพอความเปนธรรมแกคนผวสในประเทศแอฟรกาใตททานเปนผน ำาอยในชวง 8 ป โดยเหนวาแนวคดการขดขวางโดยไมอาจแปรเปลยนมาเปนการใชความรนแรง เชนคกคามฝายปรปกษได นอกจากนยงไมไดเตรยมการเผอไวสำาหรบการตอสทยาวนานถงทสด เชนการเผชญกบความยากจน

คานธเสนอสตยาเคราะหขนโดยคำานงถงขอเสนอเร องพลงแหงจตวญญาณ (Soul-Force) หรอพลงแหงความรก(Love-Force) ของตอลสตอย (Count Leo Tolstoy 1825-1910) นกเขยนและนกสนตภาพทยงใหญทสดคนหนงของโลกในศตวรรษท 19 ดงนนสตยาเคราะหจงหมายถงพลงแหงจตวญญาณและพลงแหงความรกดวย

ผทยดมนในสตยาเคราะห กอนอนจะตองคลายความยดมนในตวตนและของตน เพราะความผกตดดงกลาวกอใหเกดความกลวซงเปนอนตรายสำาคญทสดททำาใหคนเราไมยดถอสจจะ ดวยความกลวน เชนกลววาอะไรจะเกดขนกบครอบครวของตว หรอการงานอาชพ หรอบานและทรพยสน เมอเผชญกบความไมเปนธรรมกปลอยใหมนเกดขน กระทงเปนผรวมกระทำาความอยตธรรมนน สตยาเคราะหจงเปนการปลดปลอยบคคลจากความกลวซงควบคมชวตเขาและเธออย

ในประการตอมาสตยาเคราะหหมายถงการยดมนในความไมรนแรงหรออหงสาอยางถงทสด การขดขวางแบบไมตอตานนนในบางเงอนไขยงอาจใชความรนแรงไดเชนเพอขมขฝายตรงขาม สตยาเคราะหเปนพลงของจตวญญาณอนบรสทธเปนพลงแหงคณภาพซงเอาชนะปรมาณทมากกวาได สตยาเคราะหจงไมใชพลงทปฏบตโดยคนออนแอ เนองจากไมสามารถใชความรนแรงตอสความรนแรงได

สตยาเคราะหยงหมายถงพลงแหงความรก หากผทยดมนในสตยาเคราะหตองถกจำาคกกตองไมคดวานเปนการเปดโปงความชวรายของผปกครองซงกระทำาผด แต

67

พงคดวานจะเปนการจงใจผปกครองนนไปในทางทถกตอง สรางความสำานกแหงยตธรรมขนในจตใจของบคคลเหลานน

สตยาเคราะหเปนพลงแหงประชาธปไตยทแทจรง ไมใชการบงคบขเขญอาศยการเจรจาหรอแลกเปลยนทศนะอยางเปดใจกวาง ขณะเดยวกนกไมใชลทธปจเจกชนนยมจนไรขอบเขต เพราะวามนษยเปนสตวสงคม การยอมอยในขอจำากดทางสงคมเพอสวสดภาพของสงคมทงหมด จะทำาใหทงบคคลและสงคมทตวเองเปนสมาชกนนไดพฒนาไป

ร ปแบ บการ ต อส ส ำาค ญข องสตย า เ คร า ะ ห ได แก ก ารด อแพ ง (Civil Disobedience) ซงกคอการไมปฏบตตามกฎหมายและพรอมทจะเขาคก ไมใชการไมปฏบตตามกฎหมายอยางเดยว และการไมรวมมอ (Non-cooperation) ซงกคอการไมยอมรวมมอกบอำานาจอยตธรรมทกลมของตนกำาลงตอสอย มรปแบบ เชน การนดหยดงาน การควำาบาตรทางเศรษฐกจ และการไมยอมเสยภาษ การตอสทงสองรปแบบนเหลอมซอนกน คานธเหนวาการตอสตามแบบสตยาเคราะหควรเร มจากเลก สะสมชยชนะ และเตบใหญขน

คานธไดกลาวเตอนเกยวกบการตอสเพอความเปนธรรมแบบไมรนแรงนไวบางประการ ไดแก 1) ขบวนการไมรนแรงอาจกลายเปนความรนแรงได ตองยดมนในการไมรวมมอแบบไมรนแรงไว และเลอกผสรบทสะอาด 2) การยอมรบขบวนการตอสมกมาชา ทสำาคญตองผานการถกใหรายและปราบปราม ดงนนจงตอง อดทน 3) การขดขวางอยางไมจำาแนกอาจนำาไปสภาวะไรกฎหมาย การไมรวมมอหากทำาอยางไรขอบเขตอาจกลายเปนการลวงสทธ แทนทจะเปนหนาท

สวราชหรอความเปนเอกราช คานธขยายความหมายสวราชนออกไปมากกวาความเปนเอกราชจากองกฤษ มาสการปกครองตนเองของประชาชน ซงอาจกลาวไดวาเปนแนวทางการพฒนาทางเศรษฐกจการเมองของประเทศ

คานธไดกลาวเตอนความเขาใจผด 2 ประการของชาวอนเดยขณะนน ซงอาจใชไดกบประเทศกำาลงพฒนาปจจบนซงบางคนเหนวากำาลงเปนอาณานคมแบบใหมของประเทศอตสาหกรรม คำาเตอนขอแรกไดแก ลำาพงการหลดจากการปกครององกฤษไมไดหมายถงการเปนเอกราช สวราชนนหมายถงจตสำานกของชาวหมบานทวไปวาตนเปนผกำาหนดชะตากรรมตนเอง เปนผออกกฎหมายดวยตนเองโดยผานผแทน คำาเตอนขอทสองกคอ ความคดทวาอำานาจมาจากรฐสภาเทานน แตความจรงกคออำานาจอยทประชาชน รฐสภาไมมอำานาจหรอกระทงไมอาจดำารงอยไดโดยเปนอสระจากประชาชน

68

คานธ (พ.ศ.2468)มความเหนวาแมแตมวลชนในประเทศยโรปกยงหาไดมสวราชไม แมวาจะมอำานาจทางการเมองกตาม เพราะวาประชาชนในเอเชยและแอฟรกาถกขดรดไปเพอผลประโยชนบางสวนของพวกเขา แตมวลชนเหลานกยงคงถกชนชนผปกครองขดรดในนามความศกดสทธของประชาธปไตย กลาวถงทสดแลวเปนเชอโรคตวเดยวกบทเกดขนในอนเดย ดงนนวธแกไขกเหมอนกน นนคอตดเลมสงพรางตาออก การขดรดมวลชนชาวยโรปดำารงอยไดโดยอาศยความรนแรง

คานธชวาหลกการปกครองตนเองหมายถงการพยายามอยางตอเนองทจะใหเปนอสระจากการควบคมของรฐบาลทงของตางชาตและภายในชาต เอกราชหรอสวราชจะเกดขนไดกตอเมอมวลชนไดรบการศกษาถงพลงความสามารถของตนเองในการจดระเบยบและควบคมอำานาจเจาพนกงาน

ใน พ.ศ.2474 คานธกลาววาเอกราชหรอสวราชในความฝนของทานกคอสวราชของคนจน ซงจะไดรบสงจำาเปนในชวตเหมอนกบบรรดาเจาชายและคนมงม คานธใหความสำาคญอยางสงแกสทธในหมบาน ซงสรางบนความเขมแขงและทรพยากรในหมบานเอง ภาพของคานธทเหนคนตาภาพหนงกคอภาพทท านนงป นดายอยในกระทอม ซงเปนกรณทภายหลงเรยกกนวา เทคโนโลยทเหมาะสม“ ” อ.เอฟ.ชเมเกอรผเขยนหนงสอ Small Is Beautiful อนมชอเสยง ไดรบอทธพลอยางสงจากคานธ และเรยกทานวา เปนอาจารยทางเศรษฐศาสตรทสำาคญทสดในปจจบน“ ”

หลกก�รแหงสนตภ�พในสงคมไทย มการเสนอทนาสนใจอย 2 ชวง ชวงแรกเปนสมยโบราณในศลาจารกพอขนรามคำาแหง ชวงทสองสมยปจจบนในหลก 6 ประการของคณะราษฎร

ศลาจารกพอขนรามคำาแหง (พ.ศ.1835) เปนจารกแสดงดานดของอาณาจกรสโขทย ซงมขอถกเถยงทางประวตศาสตรหลายประการ เชนวาขอความดงกลาวเปนจรงหรอไมเพยงใด กระทงวาเปนจารกของพอขนรามคำาแหงจรงหรอจารกขนภายหลง ในทนตองการชเพยงวา ความแพรหลายและการอางถงขอความในศลาจารกหลายตอน อาจตความไดวาเปนการยอมรบภาพสงคมกรงสโขทยเปนสงคมในฝน (Utopia) ของไทย ซงในนนมหลกการแหงสนตภาพรวมอยดวย

หลกการแหงสนตภาพในศลาจารกพอขนรามคำาแหงมทสำาคญอย 5 ขอดวยกน ไดแก 1) การมทองอม หรอในนำามปลา ในนามขาว ซงอาจขยายรวมไปถงการมบานเรอนอยอาศยทมนคงดวย 2) รฐบาลเปดการคาเสรหรอไมเกบภาษรนแรง ใครใครคาชางคา 3) รฐบาลใหความยตธรรมอยางเสมอหนา มกระดงทปากประตสำาหรบผมความ

69

ของใจหรอพพาทกนไดรองเรยน 4) การสงคมสงเคราะหหรอการโอยทาน ซงปจจบนเรยกวาเปนโครงการกำาจดความยากจน 5) การมจรยธรรมทางสงคม มการสวดธรรมเปนประจำา รวมทงมการปฏบตตามขนบธรรมเนยมของบานเมอง

หลกทง 5 นอาจกลาวรวมอยในคำาพดทตดปากชาวไทยวา อยเยนเปนสข“ ” ซงบางทานตความวาตรงกบคำาวาสนตภาพ

หลกหกประการของคณะราษฏร (24 มถนายน 2475) อยในคำาประกาศของคณะราษฎรฉบบท 1 แถลงเหตผลในการเปลยนแปลงการปกครอง และหลกในการทำาใหประเทศเฟ องฟซงมอย 6 ประการดวยกน หลกทางหกประการนมลกษณะเขากบหลกการของสนตภาพ แมวาจะเกดขนจากการใชความรนแรงกตาม กลาวคอ 1) หลกแหงเอกราช ทงทางการเมอง การศาล และในทางเศรษฐกจ ซงดเหมอนวาในปจจบนเอกราชทางเศรษฐกจจะมผเปนหวงวาจะสญเสยไปมากหลงเกดวกฤตเศรษฐกจ 2) หลกการลดการประทษรายในสงคม 3) หลกแหงความสขสมบรณของราษฎรทางเศรษฐกจ ซงรวมทงความมนคงทางอาชพ ซงในปจจบนยอมรบกนทวไปวาเปนสงสำาคญของสนตภาพ และกคลายกบหลกอมทองในศลาจารกพอขนรามคำาแหง 4) หลกแหงความเสมอภาค ซงในปจจบนเปนทยอมรบทวโลก 5) หลกแหงเสรภาพ และ 6) หลกแหงการไดรบการศกษาอยางทวถงของประชาชน

หลกหกประการของคณะราษฎรนเปนทนาเสยดายวาเนองดวยการตอสทางการเมองภายในประเทศทดเดอดแหลมคม ประกอบกบอทธพลจากมหาอำานาจในชวงสงครามโลกครงทสองและชวงสงครามเยน ทำาใหหลกทงหกนถกลมเลอนไป ไมนำามาสบทอดปฏบต ใหเป นจรง รวมทงไมมการตความหรอขยายความใหสอดรบกบสถานการณทเปลยนไป

อยางไรกตาม หลกการแหงเสรภาพหรอวฒนธรรมแหงสนตภาพทกลาวมาทงหมดไมวาจะเปนขององคการสหประชาชาต มหาตมะคานธ มาจนถงศลาจารกพอขนราม และหลกหกประการของคณะราษฎร กลวนแตยงไมไดปฏบตใหเปนจรงดวยกนทงนน สนตภาพยงคงเปนความหวงทปลายสายรง

ประวตศ�สตรแหงสนตภ�พ ------------------------------------

สนตภาพทไมปรากฏเปนจรงสวนหนงเกดจากการขาดความสนใจศกษา เชน ประวตศาสตรทนกเรยนเรยนกนมกเปนประวตศาสตรแหงสงคราม โทรทศนทออก

70

อากาศตลอด 24 ชวโมงกมากดวยความรนแรงเผดรอนไมใชสนตภาพ การศกษาประวตศาสตรสนตภาพจะชวยใหเราเหนความเปนมาของขบวนแหงสนตภาพไดดขน และไดทราบวาในอดตไดมความเพยรพยายามอะไรบางเพอใหเกดสนตภาพภายในบาน ชมชน และในโลกน

การเคลอนไหวเพอสนตภาพและสทธมนษยชนตลอดจนการตอสดวยวธอหงสาสามารถจดกลมและการเรยงลำาดบไดดงน

คว�มพย�ย�มสร�งจรยธรรมท�งสนตภ�พขน ความพยายามนเปนการเคลอนไหวทนบไดวาเกาแกมาก อายหลายพนป อาจ

กลาวไดวาพรอมกบการตงเมองหรออาณาจกรขนเมอราว 5,000 ปมาแลว การเคลอนไหวดงกลาวทส ำาคญเกบรกษาไวในคำาสอนทางศาสนา เชนศาสนาครสตมบญญต 10 ประการ ศาสนาพทธมศลหา ขอหามเหลานมตรงกนเชนการหามฆาคน การหามลกขโมย หามพดปด และหามผดลกเมยผอน คำาสอนทางศาสนาทลกซงไปกวานน เชนการสอนใหมความรก ความเมตตากรณา การรบใชพระเจา การพฒนาจตใหพนจากการหลงตดในเนอหนงหรอการเสพยกาม ไปสการรบใชพระเจาหรอนพพาน ในปจจบนยงมกลมทางศาสนาทใชการยดมนตามคำาสอนเดมบาง การตความหมายใหมบางเพอสรางสนตภาพ นอกจากนยงมกลมเคลอนไหวสนตภาพอนทใชค ำาสอนหรอความเชอทางศาสนาเพอบรรลผล

คว�มพย�ย�มออกกฎหม�ยประกนสทธประช�ชนความพยายามในการออกกฎหมายเพอประกนสทธบางประการของประชาชน

ขณะเดยวกนกจำากดอำานาจของพระราชาผปกครอง ทสำาคญไดแกการออกมหากฎบตรแหงเสรภาพ (Magna Carta) เมอวนท 15 มถนายน พ.ศ.1758 ทองกฤษในสมยพระเจาจอหน โดยแรงกดดนของกลมขนนางและพวกผด ตามกฎบตรนเสรชนจะมอสรภาพ ใครจะปฏบตตอพวกเขาตามอำาเภอใจไมได การเกบภาษจะตองไดรบความเหนชอบจากตวแทนทวราชอาณาจกร (เปนแนวคดนำาทางใหแกหลกทวา หามเกบภาษโดยไมมตวแทน ซงถอเปนหลกประชาธปไตยขอหนง) นอกจากนยงไดระบวาการลงโทษประหารจะตองมการไตสวนพจารณาคดความอยางเหมาะสม

สนธสญญ�สนตภ�พเวสฟ�เลยสนธสญญาสนตภาพเวสฟาเลย พ.ศ.2191 เปนการเจรจาเพอสงบศกสงคราม

30 ปในเยอรมน สนธสญญานได ระง บความขดแยงทางศาสนาระหวางนกายโปรเตสแตนตกบโรมนคาทอลก เปนการเปดใจกวางทางศาสนา ใหคนสวนนอยในรฐ

71

หนงสามารถประกอบกจการทางศาสนาของตนได มเสรภาพในความเชอและการอพยพ นอกจากน ยงใหรฐตางๆ ในเยอรมนเปนอสระจากการปกครองของอาณาจกรโรมนอนศกดสทธ การเจรจานเปนบทเรยนสำาคญอยางหนงในการเจรจาเพอสงบศก

ก�รประก�ศเอกร�ชของสหรฐฯการประกาศเอกราชของสหรฐฯจากองกฤษ (พ.ศ.2310) การตอสนมการใช

สนตวธเชนการดอแพงและการไมรวมมอดวย กอนหนาคานธอก เชนเมอองกฤษประกาศกฎหมายแสตมป (Stamp Act) เมอ พ.ศ.2308 โดยบงคบใหเอกสารทางการคา กฎหมายและสงพมพ เชนหนงสอพมพตองตดแสตมปพเศษ ซงเทากบเปนการเกบภาษทางตรง ชาวอาณานคมไมยอมเพราะเหนวาผดหลกการทหามเกบภาษโดยไมมตวแทน จงไดตอตาน เรมตนดวยการรองขอกษตรยและสภาองกฤษ ตอมาไดควำาบาตรสนคาองกฤษ ไปจนถงการไมรวมมอตางๆ เชนบรรดาทนายความและโรงพมพไมยอมปดแสตมป แตในทสดการไมรวมมอนระเบดเปนความรนแรง

การประกาศเอกราชของสหรฐฯไดทำาใหสทธของปจเจกชนในอารยธรรมตะวนตกตงมน เปนแบบอยางของกบฎตอตานสเปนในอเมรกาใต และการปฏวตฝรงเศส

ก�รตอสเพอสทธมนษยชนการตอสเพอสทธมนษยชน หรอเพอความยตธรรม ซงเกดมาแตโบราณในทก

สงคม ทนาสนใจและเกยวเนองจนถงปจจบนไดแก การเรมตอสคดคานการมทาสของกลมเควเกอรส (Quakers) ในสหรฐฯระหวาง พ.ศ.2297-2319 กลมนมชอทางการวา สมาคมมตร“ ” (The Society of Friends) ถอกำาเนดในประเทศองกฤษ ราว พ.ศ.2191 โดยเหนวา พระเจาอยในทกคน ดงนนจงไมจำาเปนตองมระบบโบสถหรอพธกรรมทยงยากซบซอน กลมเควเกอรสในอเมรกาขณะนนมศนยอยทรฐเพนซลเวเนยเปนศนยกลางการทดลองอนศกดสทธเพอความใจกวางทางศาสนา การปฏบตของกลมเควเกอรสนมอทธพลทางความคดตอคานธไมนอย

เมอ พ.ศ.2335 (ตรงกบสมยรชกาลท 1) แมร วอลสโตนคราฟท นกเขยนสตรชาวองกฤษไดเขยนหนงสอชอ ขอพสจนแหงสทธสตร“ ” (The Vindication of the Right of Woman) เรยกรองใหสตรมสทธในการศกษาเทาเทยมชาย เพราะการศกษาทผ ดท ำาใหสตรต องโงเขลาและข นตอชายเหมอนเป นทาส ในสหรฐฯเม อ พ.ศ.2391 มการประกาศอนสญญาสทธสตรขนเปนครงแรก การตอสนทำาใหสตรไดสทธในการเลอกตงและสทธอน สำาหรบสทธสตรไทยในการเลอกตงนนไดมาพรอมกบชายในการเปลยนแปลงการปกครอง พ.ศ.2475

72

พ.ศ.2410 คนงานจนผสรางทางรถไฟในสหรฐฯจำานวน 2 พนคนนดหยดงานหนงสปดาหเพอตอสการปฏบตอยางไรมนษยธรรมและการถอผว และใน พ.ศ.2423 มการรวมตวของคนงานสหรฐฯใหเปนหนงเดยวคร งแรกเรยกวา อศวนแรงงาน“ ” (Knights of Labor) ซงกระตนใหมวนแรงงาน (Labor Day) ขนใน พ.ศ.2425 สำาหรบวนกรรมกรสากลมการเฉลมฉลองคร งแรกใน พ.ศ.2432 กลม อศวน“แรงงาน” น ต อมาลดอ ทธพลลง สหพนธแรงงานสหรฐฯ (The American Federation of Labor-AFL) ซงกอตงเมอ พ.ศ.2429 ขนมบทบาทแทนจนถงปจจบน นอกจากนมสหภาพแรงงานทเรยกวาสภาองคการอตสาหกรรม (Congress of Industrial Organization – CIO) ทงสองสหภาพนรวมกนเมอ พ.ศ.2498 เรยกวาสหพนธแรงงานสหรฐฯและองคการสภาอตสาหกรรม (AFL-CIO) ซงมบทบาทสำาคญในการชมนมตอตานการประชมองคการการคาโลกทเมองซแอตเตลเมอปลายป 2542

พ.ศ.2506 มารตน ลเธอร คง จเนยรไดจดเดนขบวนเพอสทธของคนผวดำาทกรงวอชงตน มผเขารวมกวา 250,000 คน

อนสญญ�เจนว�อนสญญาเจนวา (Geneva Convention 1864) พ.ศ.2407 เปนความ

ตกลงระหวางประเทศเพอรกษาพยาบาลผไดรบบาดเจบในสงคราม ผตกเปนเชลยศก รวมทงพลเรอนในยามสงคราม เปนการถอกำาเนดของสภากาชาดสากลซงในตอนนน 16 ประเทศยอมรบความเปนกลางของพลเรอนและบคลากรทางการแพทยในการรกษาผบาดเจบในยามสงคราม การเกดขนของกาชาดสากลนเปนเพยงทำาใหสงครามไมโหดรายจนเกนไป ไมใชระงบสงคราม แตกถอวาเปนกาวสำาคญกาวหนง

ใน พ.ศ.2492 หลงสงครามโลกครงทสอง เปนทประจกษวาสงครามไดเปลยนโฉมไปเปนสงครามเบดเสรจ (Total War) ไมมความแตกตางระหวางแนวหนาและแนวหลง ผทไดรบบาดเจบมใชมเพยงทหารทอยแนวหนา หากเปนพลเรอนทงสตร เดกและคนชราในแนวหลงกไดรบบาดเจบลมตายไปดวย ซ ำายงถกกระทำาดวยความเหยมโหดเมอดนแดนนนถกยดครอง ดงนนจงตองขยายความคมครองใหกวางขวางออกไป ในปนไดมการประชมอนสญญาเจนวา 4 ครงแยกจากกน การประชมครงทหนงและทสองเกยวกบการดแลรกษาผทเจบปวยหรอไดรบบาดเจบทงบนแผนดนและผนนำา ครงทสามเกยวกบการปฏบตตอเชลยศก และครงทสเกยวกบการคมครองพลเรอนและผทไมไดมสวนเกยวกบการรบ

73

คณะกรรมาธการสภากาชาดสากลจะเปนผตดตามและบงคบใชกฎแหงสงครามน ใน พ.ศ.2520 ไดมการขยายพธสารท 1 และ 2 เพอเพมเตมรายละเอยดขน ใน พ.ศ.2536 องคการสหประชาชาตโดยอาศยบทบญญตในอนสญญาเจนวานไดตงศาลพเศษเพอพจารณาคดอาชญากรรมสงครามในประเทศยโกสลาเวยเดม

ตวอยางอนสญญาเจนวาเกยวกบการปองกนบคคลฝายพลเรอนในยามสงคราม เชน มาตรา 16 ผไดรบบาดเจบ ผปวยไข ทพพลภาพ และสตรมครรภจะตองไดการปองกนและความเอาใจใสเปนพเศษ

ก�รประชมกรงเฮกการประชมกรงเฮก (Hague Conference) เปนการประชมระหวางประเทศ

เพ อสรางสนตภาพคร งส ำาค ญในยโรป ท กร งเฮก ประเทศเนเธอรแลนด เม อ พ.ศ.2442 (ค.ศ.1899) กวา 100 ปมาแลว พระเจาซารนโคลสท 2 แหงรสเซยเปนผนำาใหเกดการประชมขน เจตนารมณของการประชมไดแกการมงลดกำาลงอาวธและสรางสนตภาพถาวรขน มราฟยอฟรฐมนตรตางประเทศรสเซยตงความหวงวา การ“ประชมครงนจะเปนฤกษดสำาหรบศตวรรษตอไป เปนการรวมความพยายามของรฐทงปวง ใหเปนอำานาจหนงเดยวในอนทจะฟนฝาอยางสจรตเพอใหความคดสนตภาพสากลมชยเหนอการตอสวนวายและความบาดหมาง ขณะเดยวกนกมงหวงกระชบความสามคคในหมรฐโดยยอมรบระหวางกนในหลกการแหงกฎหมายและความยตธรรม อนเปนพนฐานของความมนคงของรฐและความมงคงของประชาชน”

การประชมกรงเฮกซงกระทำาครงแรกใน พ.ศ.2442 และครงทสอง พ.ศ.2451 ไมประสบความสำาเรจในการสรางสนตภาพสากลหรอการกำาจดสงคราม การประชมกรงเฮกครงท 3 ซงกำาหนดกระทำาใน พ.ศ.2458 ไมอาจกระทำาไดเนองจากสงครามโลกครงท 1 แตการประชมนกประสบความสำาเรจในการลดความโหดเหยมของสงครามโดยกำาหนดกฎของสงคราม และพฒนากฎหมายระหวางประเทศขน เปนพนฐานในการประชมจดตงสนนบาตชาต ผลสำาเรจทสำาคญของการประชมกรงเฮกคงไดแกการตงศาลอนญาโตตลาการถาวรขน ภายหลงกลายเปนศาลยตธรรมสากลหรอศาลโลก

ต วอย างกฎและขนบแหงสงครามบนพ นด นจากการประช มกร ง เฮก (ค.ศ.1899) เชน มาตรา 23 การกระทำาตอไปนถอเปนการหามกระทำาเดดขาด ก) การใชสารพษหรออาวธสารพษ ข) การอำาพรางฆาและทำารายบคคลซงอยในชาตหรอกองทพทเปนศตร ค) การสงหารหรอทำารายขาศกผยอมจำานนวางอาวธ ง) การไมยอม

74

ใหทพก จ) การใชอาวธ ขปนาวธ หรอวสดอนใดอนคาดไดวาจะเกดความบาดเจบเสยหายโดยไมจำาเปน…

มาตรา 25 การโจมตหรอการทงระเบดโดยวธใดกตามตอเมอง หมบาน ทอยอาศย หรอสงกอสรางทมไดมการปองกนทางทหารจะกระทำาไมได

ตวอยางกฎและขนบแหงสงคราม การประชมกรงเฮก (ค.ศ.1907) เชน มาตรา 22 การโจมตทางอากาศเพอกอความตนตระหนกตอกลมพลเรอน ทำาลายหรอกอความเสยหายตอทรพยสนเอกทรพยซงไมมลกษณะเปนทางทหาร หรอเพอกอความบาดเจบตอบคคลไมใชทหารจะกระทำาไมได

เมอเทยบตวอยางกฎและขนบแหงสงครามขางตนกบการปฏบตจรงในสงครามทเกดขนภายหลง กพบวาแมการลดความโหดเหยมของสงครามกดจะไมบงเกดผลมากนก เพอใหดเปนจรงเปนจงขน หลงสงครามโลกครงทสอง ฝายสมพนธมตรไดจดใหมการไต สวนอาชญากรรมสงครามส ำาค ญท เยอรมนระหวางเด อนพฤศจกายน พ.ศ.2488 ถงเด อนตลาคม 2489 และต อมาท ญ ป นระหวางเด อนมถนายน พ.ศ.2489 ถงเดอนพฤศจกายน พ.ศ.2491 มผลใหผนำานาซเยอรมนและผนำารฐบาลและทหารของญปนจำานวนหนงบางถกตดสนประหารชวต บางตองจำาคกตลอดชวต และอกสวนหนงไดรบโทษลดหลนกนไป

ในระหวางเตรยมการพจารณาคดทนเรมเบรก ประเทศเยอรมน ไดมการประกาศกฎบตรศาลทหารพเศษระหวางประเทศ โดยมตวแทนจากสหรฐฯ สหภาพโซเวยต องกฤษ และฝร งเศสรวมลงนาม ในเดอนสงหาคม 2488 จำาแนกอาชญากรรมสงครามออกเปน 3 ประเภท ไดแก 1) อาชญากรรมตอสนตภาพ (Crimes against Peace) หมายถงการวางแผน ตระเตรยม รเร ม หรอลงมอทำาสงครามรกราน หรอสงครามทละเมดสนธสญญา ขอตกลง หรอคำารบประกนระหวางประเทศ หรอมสวนรวมในแผนทวไปหรอการสมรรวมคดเพอใหบรรลผลดงกลาวขางตน 2) อาชญากรรมสงคราม (War Crime) ไดแกการละเมดกฎและขนบแหงสงคราม 3) อาชญากรรมตอมนษยชาต (Crimes against Humanity) ไดแกการสงหาร ทำาลายลาง เอาตวเปนทาส การขบไลพนประเทศ หรอการกระทำาอนผดวสยมนษยตอกลมพลเรอนใดทงกอนหรอในระหวางสงคราม การประหารชวตโดยเหตแหงการเมอง เชอชาตและศาสนา

ใน พ.ศ.2494 องคการสหประชาชาตไดออกอนสญญาปองกนและลงโทษอาชญากรรมการฆาลางเผาพนธ ระบวาการฆาลางเผาพนธ (Genocide) หมายถงการกระทำาโดยเจตนาเพอทำาลายโดยทงหมดหรอบางสวนของ ประชาชาต เผาพนธ เชอ

75

ชาต หรอกลมผนบถอศาสนาหนง อยางใดอยางหนงดงน ก) การสงหารสมาชกของกลม ข) การกออนตรายสาหสตอรางกายหรอจตใจของสมาชกของกลม ค) การทารณตอกลมโดยคาดคดทจะทำาความพนาศทางกายภาพตอกลมโดยทงหมดหรอบางสวน ง) การกำาหนดมาตรการโดยเจตนาเพอปองกนไมใหมการกำาเนดทารกในกลม ง) บบบงคบโยกยายเดกจากกลมหนงไปยงอกกลมหนง

แมมความพยายามทจะลดทอนความโหดเหยมของสงคราม แตกปรากฏการกระทำาทเปนอาชญากรรมตอสนตภาพ อาชญากรรมสงคราม อาชญากรรมตอมนษยชาต และอาชญากรรมในการฆาลางเผาพนธเกดขน แตเปนทนาสงเกตวาผถกกลาวหาหรอถกจบมาพจารณาความนนมกเปนผพายแพสงคราม สวนประเทศมหาอำานาจมสหรฐฯเปนตน แมมการกลาวหากนจากองคการตาง ๆ แตเรองกเงยบหายไป

ตวอยางเชน ใน พ.ศ.2510 ศาลพเศษสากลเรองอาชญากรรมสงครามทกอตงโดยเบอรทรนด รสเซล (Bertrand Russel 1872-1970) นกปรชญาทมอทธพลมากทสดคนหนงในศตวรรษท 20 และจอง ปอล ซาเตรอ (Jean Paul Sartre 1905-1980) กลาวโทษสหรฐฯวากระทำาผดในขอหาอาชญากรรมตอสนตภาพโดยกอสงครามรกรานประเทศอน นอกจากนยงกออาชญากรรมดวยการละเมดสทธพนฐานของชาวเวยดนาม การโจมตทงทางนำา ทางอากาศและภาคพนดน ตอเปาหมายทเปนพลเรอนนนไดกระทำาอยางกวางขวาง เปนระบบ และจงใจ

ใน พ.ศ.2534 ศาลพเศษสากลเรองอาชญากรรมสงครามไดกลาวโทษรฐบาลสหรฐฯมประธานาธบดจอรจ บชเปนตน ในการกออาชญากรรมสงครามตออรก ในขอหากออาชญากรรมตอสนตภาพ อาชญากรรมสงคราม อาชญากรรมตอมนษยชาต รวมทงกระทำาผดตอรฐธรรมนญสหรฐฯ สมาชกแหงศาลนไดเรยกรองใหยกเลกการควำาบาตรทางเศรษฐกจ การแทรกแซงและการลงโทษตออรกเพราะวาเปนการกออาชญากรรมตอมนษยชาต ทงยงเรยกรองใหทวโลกปองกนการรกรานใหมของสหรฐฯทคกคามตออรก ลเบย ควบา เกาหลเหนอ ปากสถาน และประเทศอน รวมทงชาวปาเลสไตน

ทายสดเมอเดอนมถนายน พ.ศ.2543 องคการนรโทษกรรมสากลไดกลาวโทษองคการนาโตวากออาชญากรรมสงครามโดยจงใจทงระเบดเปาหมายทางพลเรอนทำาใหมผเสยชวต 16 คน เพอยตการออกอากาศรายการโทรทศนของชาวเซรบ ซงเปนการระเมดกฎหมายระหวางประเทศทหามโจมตโดยตรงตอพลเรอนหรอเปาหมายพลเรอน และตองระมดระวงลวงหนาไมใหพลเรอนถกสงหาร

76

การกลาวโทษทงสามดไมบงเกดผลอะไร ในรายสดทายแทบไมเปนขาว ขณะทรายแรกพอเปนขาวไปทวโลกอยบาง จากตวอยางกรณดงกลาว นาจะสรปไดวาการปองกนความเหยมโหดของสงครามดจะไมบงเกดผลส ำาเรจดเทากบการปองกนไมใหเกดสงครามเอง

สนนบ�ตช�ตสนนบาตชาต (พ.ศ.2463) ตงขนหลงสงครามโลกครงทหนง โดยกลมประเทศ

ผชนะสงคราม มจดประสงคทจะกำาจดสงครามและสรางสนตภาพระหวางประเทศ แตกลมเหลวดวยเหตผลหลายประการ จนตองยตไปใน พ.ศ.2482 เมอเกดสงครามโลกครงทสอง ความลมเหลวของสนนบาตชาตชชดอกครงหนงวาการกำาจดสงครามและสรางสนตภาพระหวางประเทศนนยากเพยงใด

ก�รพฒน�หลกอหงส�และสตย�เคร�ะหของค�นธการพฒนาหลกอหงสาและสตยาเคราะหของคานธ (พ.ศ.2451-2490) ในชวง

การตอสอนยาวนานเพอสทธอนชอบธรรมของคนพนเมอง คนยากจน และเอกราชของชาต คานธไดพฒนาหลกการความไมรนแรงเปนเครองมอในการตอสอยางหลากหลายซบซอนอยางทไมมผนำาทางการเมองใดกระทำามากอน ทำาใหหลกดงกลาวมความอดมสมบรณจนเรยกไดวาเปนศาสตรแหงความไมรนแรงหรอศาสตรแหงสตยาเคราะห นบเปนผประกาศและเผยแพรการใชความไมรนแรงในการตอสและดำาเนนชวตทเดนทสดในศตวรรษท 20 ผลงานของคานธทงในดานความคดทฤษฎและในการปฏบตถอไดวาเปนสงทตองศกษาสำาหรบผทจะสรางสนตภาพสากลขน และพฒนาตอไป

ความสำาเรจของคานธ กระแสสงคมนยม การตอสเพอความเปนเอกราชแทจรงของประเทศอาณานคมเหลานไดสรางขบวนการสนตภาพขนในชวงหลงสงครามโลกครงทสอง มการรวมกลมประเทศไมฝกใฝฝายใด การเสนอหลกปญจศลในการสมพนธระหวางประเทศ ในประเทศไทยมการจดตงคณะกรรมการสนตภาพแหงประเทศไทย และมการเคลอนไหวเพอชวยเหลอผยากจน บคคลมชอเสยงทเขารวม เชนนายกหลาบ สายประดษฐ นกเขยนและนกหนงสอพมพ แตรฐบาลไดกวาดลางจบกมในเดอนพฤศจกายน 2495 เรยกกนวา กบฎสนตภาพ“ ” ซงเปนชอทขดแยงกนในตว

ก�รจดตงองคก�รสหประช�ช�ตการจดตงองคการสหประชาชาต (วนท 24 ตลาคม พ.ศ.2488) อนเปน

องคการโลกทสำาคญทสดซงยงปฏบตงานจนถงปจจบน มจดประสงคหลกเพอสราง

77

สนตภาพและความมนคงระหวางประเทศ งานสรางสนตภาพและความมนคงระหวางประเทศทสำาคญอาจแบงไดเปน 6 กลมดวยกน ไดแก

กลมทหนงเกยวกบการลดกำาลงอาวธโดยเฉพาะอาวธปรมาณและอาวธนวเคลยร โดยมตขอแรกของสมชชาใหญในเดอนมกราคม พ.ศ.2489 ไดแกการใชพลงงานปรมาณอยางสนต การกำาจดอาวธปรมาณ และอาวธอนทมอำานาจทำาลายลางสง การประกาศสนธสญญาวาดวยการหามเผยแพรอาวธนวเคลยร (พ.ศ.2511)

กล มท สอง ได แก การรกษาสนตภาพ ซ งองค การสหประชาชาตได สงผ สงเกตการณไปยงดนแดนปาเลสไตน (พ.ศ.2491) เปนครงแรกในนามองคการดแลการสงบศกสหประชาชาต (UN Truce Supervision Organization – UNTSO) สำาหรบกองกำาลงสนตภาพจดตงเปนคร งแรกในกรณปดคลองสเอซในพ.ศ.2499 เรยกวากองกำาลงฉกเฉนสหประชาชาต (UN Emergency Force (UNEF) หลงจากนนกสงกองกำาลงนไปอกหลายประเทศ กองกำาลงรกษาสนตภาพองคการสหประชาต (UN Peace-Keeping Forces) ไ ด ร บ ร า ง ว ล โ บ เ บ ล ส า ข า ส น ต ภ า พ เ ม อ พ.ศ.2531 อยางไรกตาม การปฏบตการของกองกำาลงนมทงไดผลแตจำานวนไมนอยลมเหลว จงมความคดวาจะปรบปรงแกไขอยางไร นอกจากนสหประชาชาตยงไดเขาไปยงเกยวกบการเจรจาสนตภาพในทตางๆ เชนตะวนออกกลาง อนโดจน เกาหล

นอกจากน สหประชาชาตยงได ต งองคการการศกษา วทยาศาสตร และวฒนธรรม (UN Educational, Scientific and Cultural Organization- UNESCO) ขนใน พ.ศ.2488 เพอสงเสรมสนตภาพโดยเพมความเขาใจระหวางชาตผานการศกษาและการวจย ยเนสโกไดเสนอใหป ค.ศ.2000 เปนปแหงสนตภาพ กอนหนานเลขาธการใหญนายบรโทรส-บรโทรส คาลไดประกาศ ระเบยบวาระแหงสนตภาพ“ ” ใน พ.ศ.2535 วาดวยการทต การสรางสนตภาพ การรกษาสนตภาพ และเสรมความแขงแกรงแกสนตภาพ

กลมทสามไดแกดานสทธมนษยชนและการคดคานการแบงแยกทางผวส เชอชาต และศาสนา มการประกาศรบเอาองคการแรงงานโลกเปนองคการช ำานญพเศษองคการแรกของสหประชาชาตเมอ พ.ศ.2489 องคการแรงงานโลกไดรบรางวลโนเบลสาขาสนตภาพใน พ.ศ.2512 การประกาศปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชน (พ.ศ.2491) อนสญญาสากลวาดวยการกำาจดการเลอกปฏบตทางเชอชาตทกรปแบบ (พ .ศ.2512) อน สญญาวาด วยการก ำาจดการเล อกปฏ บต ต อสตรทกร ปแบบ (พ.ศ.2522) ปฏญญาวาดวยการกำาจดความไมอดกลนและการเลอกปฏบตทาง

78

ศาสนาและความเชอทกรปแบบ (พ.ศ.2524) อนสญญาวาดวยสทธเดก( พ.ศ. 2534) การประกาศปสากลสำาหรบประชาชนพนเมองโลก (พ.ศ.2537)

กลมทสไดแกการชวยเหลอผอพยพลภย ซงเดมเปนภาระดวนสำาหรบยโรป ตอมามการปฏบตในเอเชยและทอน องคการขาหลวงใหญเพอผลภยสหประชาชาต (UN High Commissioner for Refugees – UNHCR ตงเม อพ.ศ. 2494) ไดรบรางวลโนเบลสนตภาพ 2 ครง ครงแรกเมอ พ.ศ.2497 ครงทสองเมอ พ.ศ.2531

กลมทหาไดแกดานการบรรเทาทกข มการจดตงกองทนฉกเฉนสำาหรบเดกสากลสหประชาชาต (UN International Children’s Emergency Fund) ขนเม อ พ.ศ.2489 เพอชวยเหลอเดกในประเทศทประสบภยสงครามโลกครงทสอง ตอมาใน พ.ศ.2493 ไดขยายการชวยเหลอไปยงประเทศกำาลงพฒนา และเปลยนชอเปนกองทนเด กสหประชาชาต (UN Children’s Fund แต ยง ใชช อยอ เด มว า UNICEF) องคการยนเซฟไดรบรางวลโนเบลสาขาสนตภาพใน พ.ศ.2508 องคการสหประชาชาตยงไดเขาไปบรรเทาทกขในหลายประเทศยามเกดภยพบต

กลมทหกไดแกดานการพฒนาและสงแวดลอมซงใหความสำาคญมากขนในระยะหลง ตงโครงการสงแวดลอมสหประชาชาต (UN Environment Programme – UNEP) ใน พ.ศ.2515 ซงมผลงานผลกดนใหเกดพธสารมอนทรออล เพอปองกนโอโซนในช นบรรยากาศ การจดประชมสดยอดโลกเพอการพฒนาสงคมทกร งโคเปนเฮเกน ประเทศเดนมารก (พ.ศ.2538)เพอสรางขอผกมดในการตอสความยากจน การวางงาน และการถกกดกนทางสงคม

ก�รเคลอนไหวขององคกรพฒน�เอกชนหรอเอนจโอ การเคลอนไหวของกลมเอนจโอ รวมทงองคกรประชาชนและองคกรชมชนเพอ

สนตภาพทงในระดบชมชน ระดบชาต และระหวางประเทศซงเปนไปอยางคกคก ตอเนองและเตบใหญขนอยางเหนไดชดในชวงหลงสงครามโลก กอนหนานนมกลมบคคลทเคลอนไหวตอสเพอสนตภาพมาชานาน แตมกขาดตอน ดงนนจงไมเตบโต เชนในพ.ศ.2080 มการจดตงกลมศาสนาเพอสนตภาพพ.ศ.2414 กลมสตร 1000 คนในกรงปารสยนขวางปนใหญและกนกลางระหวางกองทหารปรสเซยกบทหารกรงปารส

การเคลอนไหวของประชาสงคมหรอเอนจโอและองคกรประชาชนเพอสนตภาพในชวงหลงสงครามโลกคร งทสองนมขอนาสงเกตอย 2 ประการไดแก ขอแรก การเคลอนไหวดงกลาวในหลายดาน เชนการตอตานสงคราม การเรยกรองสทธมนษยชน ม

79

ลกษณะคขนานไปกบการเคลอนไหวขององคการสหประชาชาต ดงนนจงมสวนเสรมแรงกนและกน ในระยะแรกนนดเหมอนวาองคการสหประชาชาตจะมบทบาทนำา แตเมอสงครามเยนรนแรงขน องคการสหประชาชาตกเคลอนไหวไดลำาบาก เนองจากมความขดแยงภายในคณะมนตรความมนคง ตองอาศยบทบาทของประชาสงคมหรอเอนจโอและองคกรประชาชนมากขน นอกจากนองคการสหประชาชาตกยงประสบปญหาทางการเงน การเคลอนไหวหลายดานขององคการสหประชาชาตในระยะหลงเกดจากการบกเบกรเร มของกลมเอนจโอ เชนกรณสงแวดลอม กลาวไดวากองหนาในการเคลอนไหวเพอสนตภาพระหวางประเทศในปจจบนไดแกประชาสงคมหรอเอนจโอ ม ประเดนการตอสซ งองคการสหประชาชาตยงไมไดรบไว เชน การยอมรบสทธของเกยและเลสเบยน การถ อวาการขมขนเป นอาชญากรรมสงคราม และการจบตาอาชญากรรมบรรษทขามชาต

ขอทสอง การเคลอนไหวของเอนจโอหรอประชาสงคมมทงดานความคดเหนและใหการศกษา และดานปฏบตการเชนการชมนมเดนขบวนซงหลายคร งเกดปะทะกบทางการเจาหนาท รวมทงการเขาชอ การเขยนจดหมายเพอโนมนาวเจาหนาทระดบสงเชนนายกรฐมนตรหรอผแทนราษฎร การเคลอนไหวของเอนจโอหรอประชาสงคมมลกษณะลงลกถงประชาชนรากหญามากกวา รวมทงสามารถกระทำาไดรวดเรวตามสถานการณทเปลยนไป

สำาหรบการเคลอนไหวดานสนตภาพรวมทงสทธมนษยชนในประเทศไทยนน กลาวไดวาไดรบอทธพลจากตะวนตกคอนขางสง ทงนเนองจากการแบงระหวางผปกครองกบผถกปกครองคอนขางชดเจน ในอดตผถกปกครองหรอราษฎรไมอาจมปากเสยง ใครพดมากอาจถกลงโทษโดยเอามะพราวหาวยดปาก

การเปลยนแปลงทส ำาค ญคร งแรกได แก การเปลยนแปลงการปกครอง พ.ศ.2475 โดยคณะราษฎร ซงผนำาสำาคญไดรบการศกษาจากยโรปตะวนตก เปนการเปดรบความคดประชาธปไตยและสทธมนษยชนแบบตะวนตก นนคอเสรชนทไมตองสงกดมลนาย หลงจากนน กมการถกเถยงกนมาตลอดวาประชาธปไตยและสทธมนษยชนแบบตะวนตกนนเหมาะสมกบประเทศไทยหรอไม มการนำาเสนอประชาธปไตยแบบไทยๆ เชนทกลาวกนในสมยจอมพลสฤษด ธนะรชต ซงมลกษณะเปนเผดจการหรอกงเผดจการ แมจนกระทงถงปจจบน กยงมเสยงจากกลมอนรกษวาประเทศไทยดจะปฏรปการเมองเปดประชาธปไตยเรวเกนไป ในอกดานหนงกมการเสนอวาประชาธปไตยและสทธมนษยชนเปนเรองสากลของมนษยหรอสงคมมนษย ไมใชของตะวนตก การตอส

80

ดานสทธประชาธปไตยและสทธมนษยชนดำาเนนไปในกรอบความคดทงสองน สงครามเยนและการตอสทางอดมการณระหวางทนนยมกบสงคมนยม ทำาใหการตอสดงกลาวมความซบซอนขนและปะทเปนการนองเลอดรวมทงการสงหารหมหลายครง

กลาวโดยทวไปในการเมองนน วฒนธรรมแหงสนตภาพไมไดตงมนมากนก ในชวงเกอบ 70 ปของประชาธปไตยไทยมการรฐประหารหรอการใชความรนแรงเพอบรรลผลทางการเมองทงทสำาเรจและไมสำาเรจกวา 15 ครง มการจลาจลนองเลอดกลางเมอง 2 ครง การสงหารหมหนงคร ง การเมองไทยหางจากการรฐประหารครงสดทายไมถง 10 ป และหางจากการจลาจลนองเลอดเพยง 8 ปตามเมองเลกหรอในชนบทกมกมเจาพอซงใชความรนแรงเพอรกษาอำานาจและอทธพลของตนไว

ดงนนจงนาจะสรปไดวาหากระบอบประชาธปไตยหรอการปกครองโดยกฎหมายและการเคารพสทธมนษยชนยงไมตงมนแลวกยากทจะสรางสนตภาพขนได ในชวงกอนและหลงเหตการณ 14 ตลาคม 2516 มขบวนการนกศกษา-ประชาชนเก ดข น ขบวนการนนกลาวโดยทวไปดำาเนนการตอสอยางสนต ไมใชการกอการราย สงทขบวนการนกศกษา-ประชาชนตอสเพอใหบรรลมอย 3 ประการไดแก 1) เอกราชหรอประเทศชาต เชนการรณรงคไมซอสนคาญปน การขบไลฐานทพสหรฐฯจากประเทศ 2) ประชาธปไตยซงรวมทงสทธมนษยชน เชนสทธในการแสดงออก การชมนมนดหยดงาน และ 3) ความเปนธรรมในสงคม ซงกคลายคลงกบหลก 6 ประการของคณะราษฎร

เมอสงครามเยนยตลงในราว พ.ศ.2532 และการเมองภายในเร มปลอดจากความรนแรง แนวคดเร องสนตภาพจงไดรบการฟ นฟขนมาจากการเคลอนไหวของขบวนการประชาสงคม

องคกรพฒน�เอกชนทเคลอนไหวเพอสนตภ�พ--------------------------

เครอข ายความไมร นแรงโลก (Global Non-violence Network) ได รวบรวมรายชอองคกรและบคคลทสงเสรมหรอเผยแพรแนวคดทางความไมรนแรงวา มอยในกวา 60 ประเทศ สหรฐฯมองคการเพอความไมร นแรงมากกวาเพอน ในประเทศไทยระบวาม กลมประสานงานเพอศาสนาและสงคม สถาบนสนตประชาธรรม เมลดพชแหงสนตภาพ บคคลทเคลอนไหวไดแกสลกษณ ศวะรกษ และชยวฒน สถาอนนต เปนตน

81

กลม ไอเดยลสต ระบชอองคการททำางานดานสนตภาพในประเทศไทยไดแก มลนธสขภาพและตอตานการสบบหร ศนยปองกนอบตภยเอเชย มลนธบานเพอชวต (ใหทพำานกทางจตใจแกผตดเชอเอดส) พนธมตรตอตานการคาสตรกรงเทพฯ สถาบนพฒนารากหญา (ขยายจากมลนธดวงประทป) สภาสงคมสงเคราะหแหงประเทศไทย กลมเกษตรทางเลอกภาคใต สมาคมปองกนการทารณสตวประเทศไทย สถาบนสงแวดลอมไทย มลนธชยพฒนา กลมศลปนกระจกเงา มลนธคมครองสตวปาแหงประเทศไทย

แหลงเช อมเพ อสนตภาพ (Resource for Peace Link Page) ได แบงองคการททำางานเกยวกบสนตภาพเปน 8 กลมไดแก 1) กลมเคลอนไหว เชนสภาอเมรกา-อสราเอล เพอสนตภาพอสราเอล-ปาเลสไตน เครอขายปฏบตการตมอรตะวนออก กรนพซสากล การเคลอนไหวสากลเพอโลกทเปนธรรม ความไมรนแรงระหวางประเทศ สมาคมควบคมอาวธ ผประกอบวชาชพคอมพวเตอรเพอความรบผดชอบทางสงคม พทธธรรมแบบผกพน (Engaged Buddhist Dharma Page) สนนบาตสตรสากลเพอสนตภาพและเสรภาพ ปฏบตการเพอสนตภาพโคโซโว (Action for Kosovo Peace) นกฟสกสเพอความรบผดชอบทางสงคม 2) โครงการสนตศกษา เชนสมาคมวจยวาดวยความขดแยงมหาวทยาลยโคโลราโด สหรฐฯ มหาวทยาลยสนตภาพ ยโรป องคการพกวอช (Pugwash ไดรบรางวลโนเบลสาขาสนตภาพ พ.ศ.1995) สถาบนสหรฐฯเพอสนตภาพ สถาบนคานธเพอการศกษาความไมรนแรง สถาบนสนตภาพไอรช 3) องคการทใหขาวสารดานสนตภาพ ไดแก สถาบนศตวรรษท 21 สมชชานโยบายโลก 4) กลมทเกยวกบสนตภาพในชมชน เชนโครงการทางเลอกนอกความรนแรง สถาบนความไววางใจในชมชน กองทนปองกนความรนแรงในครอบครว 5) กลมทเกยวกบสทธมนษยชน เชน องคการนรโทษกรรมสากล องคการจบตาสทธมน ษยชน แพทยเพ อสทธมน ษยชน 6) กล มท เก ยวก บสนตภาพในตะวนออกกลาง ซงมมากกวา 60 องคกร ถาหากเกดสนตภาพในดนแดนนนาจะเปนผลงานขององคการเหลานดวย เชนการเคลอนไหวโลกเพอยตสงครามตออรก กลมเจรจาในหองนงเลนยว-ปาเลสไตน 7) กลมเพอสทธผรกรวมเพศ เชนสมาคมเกยและเลสเบยนระหวางประเทศ การรณรงคเพอยตโรคกลวมนษย 8) กลมเพอสทธคนพการ เชนสภาเพอสทธคนพการ

นอกจากนยงมรายชอจดหมายขาวหรอศนยขาวเกยวกบสนตภาพ เชน ความไมร นแรงวนน ขาวการรกษาสนตภาพสากล มตรภาพ ศนยขาวความฝนรวมกน (Common Dreams News Center)

82

เวบไซดทเกยวกบสนตภาพเหลานดนอยมากเมอเทยบกบเวบไซดทางดานอ-คอมเมรซ การบนเทงทองเทยว แตกแสดงใหเหนวาความสำานกในปญหาความรนแรงและการเสรมสรางสนตภาพไดแผกระจายไปทวโลก เปนเครอขายททรงพลง

ดจากประวตสนตภาพและองคกรเอกชนทท ำางานเกยวกบสนตภาพมลกษณะขยายตวจากงานสงคมสงเคราะหสการสรางประชาสงคม จากสทธประชาธปไตยหรอสทธมนษยชนสความเปนธรรมในสงคม จากการตอตานสงครามมาสการกำาจดสงคราม แตผลงานและความสำาเรจยงจำากด สนตภาพและความมนคงทงภายในและระหวางประเทศยงอยหางไกลทปลายสายรง

83

บทท 4จะสร�งสนตภ�พไดอย�งไร: คว�มหวงของ

มนษยช�ต--------------------

ในสถานการณโลกปจจบนทมประชากรมาก ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมเสอมโทรม ชองวางทางฐานะขยายตว อำานาจความรทางวทยาศาสตรและเทคโนโลยและการใชอำานาจความรนนในทางทผดสงขน การแขงขนและการบรโภคอยางไมลมหลมตา ความละโมบ (Greed) ทปกคลมไปทว เหลานชวา ถาหากไมมสนตภาพกไมอาจมการพฒนาไดอกตอไป ยงกวานนหากไมมสนตภาพยงอาจหมายถงการสนสดของอารยธรรมมนษยและตวมนษยชาตเอง

จากประวตการตอสเพอสนตภาพตงแตอดตจนถงปจจบน อาจสรปไดวาการสรางสนตภาพมอย 5 กลมใหญไดแก 1) การตอตานคดคานสงครามและความรนแรง 2) การรณรงคเสรมสรางประชาธปไตย สทธมนษยชน ความเปนธรรมในสงคม 3) การศกษาวจยและศนยขอมลเกยวกบสนตภาพ 4) การศกษาปฏบต การพฒนาบคลกและจตใจทรกสนตภาพ 5) การสรางชมชนแหงสนตภาพและสนบสนนใหองคการสหประชาชาตซงมจดประสงคหลกในการรกษาสนตภาพ ไดกลายเปนองคการสนตภาพโลกอยางแทจรง ในนทสำาคญทสดคอ 2 กลมแรก

ก�รตอต�นสงคร�ม และคว�มรนแรง--------------------------------

ชวงสงคร�มเยนสงครามเปนความรนแรงแบบมจดตงทมผลลางผลาญทสดในเวลาอนสน

สงครามปจจบนซงเปนสงครามเบดเสรจเปนการระดมสรรพกำาลงของสงคมมาใช และทกสวนของสงคมกลายเปนสมรภม ผทรบเคราะหกรรมจากสงครามมากทสดกลายเปนพลเรอนซงไมไดถออาวธ สงครามปจจบนยงมอาวธทมอำานาจทำาลายสง ไดแกอาวธนวเคลยรเปนตนอยในคลงแสง การตอตานคดคานสงครามจงเปนภารกจเบองตนในการสรางสนตภาพ

การตอตานคดคานสงครามไดกอตวขนและดำาเนนอยางตอเนองในตอนปลายสงครามโลกครงทสอง เมอสหรฐฯทงระเบดปรมาณ 2 ลกถลมเมองฮโรชมาและนางา

84

ซากในประเทศญปนเมอ พ.ศ.2488 อก 4 ปตอมาสหภาพโซเวยตทดลองระเบดปรมาณ ใน พ.ศ.2495 สหรฐฯทดลองระเบดไฮโดรเจน สงครามเยนกอตวขนอยางนากลว เมอถงขนนการคดคานสงครามโดยทวไปและสงครามนวเคลยรกเปดฉากขน

ใน พ.ศ.2498 เบอรทรล รสเซลและอลเบรต ไอนสไตน ไดออกแถลงการณทกรงลอนดอนเมอวนท 9 กรกฎาคมเรยกรองใหประชาชนทวโลกในฐานะมนษย ตอตานอาวธนวเคลยร ซงมอำานาจทำาลายสงกวาระเบดปรมาณทเคยใชถง 2,500 เทา เรยกรองใหรฐบาลทวโลกใหเลกคดกอสงครามโลก และใหหาทางยตการทะเลาะเบาะแวงระหวางกนโดยสนตวธ

แถลงการณของ 2 ทานกอใหเกดการเคลอนไหว เชนการจดตงกลมการประชมพกวอช (Pugwash Conference) ระหวางประเทศ โดยนำาบคคลชนนำาในสาขาวชาชพตางๆ ทวโลก มาประชมรวมกนเพอเสนอความเหนในการตอตานสงครามนวเคลยร ผเขาประชมนจะไมเปนตวแทนประเทศหากเปนตวแทนมนษย องคการนไดรบรางวลโนเบลสาขาสนตภาพเมอ พ.ศ.2538

กลมทรณรงคตอตานสงครามนวเคลยรทนาสนใจอนไดแก กรณนายแพทยอลเบรต ชไวตเซอร เขยนบทความชอ เรยกหามโนธรรม“ ” เมอ พ.ศ.2510 เตอนใหสาธารณชนเหนภยของกมมนตรงสจากอาวธนวเคลยร นำามาสการกอตงคณะกรรมาธการแหงชาตเพอนโยบายนวเคลยรทมสต ซงเปนองคกรแบบรณรงคตอตาน ผมชอเสยงจำานวนมากทงนกการเมอง นายแพทย นกปรชญา ผนำาทางจตวญญาณเขารวมในการกอตงน ภายหลงมดาราภาพยนตรจำานวนมากเขารวมเคลอนไหวอยางเขมแขง ซงไดประสบความสำาเรจหลายอยางเชน สนธสญญาหามการทดลองนวเคลยร อยางจำากด (พ.ศ.2506) เปนกลมแรกทตอตานการเขากอสงครามเวยดนามของสหรฐฯ ตอตานการตดตงจรวดนำาวถ MX ในสหรฐฯเมอ พ.ศ.2522 และการรณรงคแชแขงอาวธน ว เคล ยร (Nuclear Weapons Freeze Campaign) ในสมยประธานาธบดโรนล เรแกนทมแนวคดฟ นการแขงขนทางอาวธนวเคลยรขน

กลมนกวทยาศาสตรปรมาณไดสรางนาฬกาวนโลกพนาศ (Doomsday Clock) เปนเหมอนปรอทวดความใกลทจะเกดสงครามนวเคลยรลางโลก ซงเวลาทจะเกดสงครามไดแกตอนเทยงคน เพอกระตนใหสาธารณชนตระหนกในภยสงครามนทใกลตว เมออนเดยและปากสถานทดลองระเบดนวเคลยรเขมนาฬกานกปดไปถง 5 นาท เหลอเวลา 9 นาทจะถงเทยงคน

85

ในชวงหลงสงครามเยน (พ.ศ.2532) การตอสเพอกำาจดอาวธและสงครามนวเคลยรยงดำาเนนตอไป ขณะเดยวกนกเกดสถานการณสงครามแบบใหมขน ขอแรกกคอสหรฐฯไดกลายเปนอภมหาอำานาจทไมมประเทศใดเทยบได หลงสงครามเยนสหรฐฯไดมปฏบตการทางทหารทวโลก ทงในลาตนอเมรกา (กรณจบตวประธานาธบดแหงปานามา) ตะวนออกกลาง(สงครามอาว) แอฟรกา (โซมาล) ยโรป (โคโซโว) สำาหรบในเอเชยอยในลกษณะแสดงแสนยานภาพ เชน บรเวณชองแคบไตหวน ขอทสององคการนาโตซงเดมมลกษณะปองกนตว ไดกลายเปนองคการเชงรก เปดรบสมาชกใหมในยโรปตะวนออก และปฏบตการทางทหารในสงครามโคโซโว ขอทสามสหภาพโซเวยตเดมเสอมถอยในทกดานหนมาผกมตรกบจนทเตบใหญและมนใจตนเองมากขน ขอทสสงครามหลงยคสงครามเยนเกอบทงหมดเปนสงครามกลางเมองในประเทศกำาลงพฒนาทยากจนและคอนขางยากจน อาวธเลกและอาวธเบาไดกลายเปนอปกรณสงหารทคราชวตผคนมากทสด

หากจะสรปความสำาเรจในการตอตานสงคราม คงไดแก การชวยยบยงไมใหเกดสงครามนวเคลยรในชวงสงครามเยน และการยบยงไมใหสงครามอนโดจนยดเยอยาวนาน สวนความสำาเรจอนนนยงอยในลกษณะคาบลกคาบดอก เชนอนสญญาวาดวยอาวธชวะและอาวธเคม ซงแมประกาศแลว แตประเทศทจะเขาเปนสมาชกกยงไมมาก ท เขาแลวกหวาดระแวงกนวาฝายอนจะแอบพฒนาและสรางขน ซงจบไดยาก ยงกวานนความกาวหนาทางเทคโนโลยชวภาพและวทยาศาสตรทางคอมพวเตอรซงเปนไปอยางรวดเรวนน อาจทำาใหนกวทยาศาสตรสามารถสรางเชอโรคใหมในไซเบอรสเปซได ทงยงอาจปลอยเชอใหแพรไปทวโลก

สนธสญญาหามแพรขยายอาวธนวเคลยร ซงกยงไมไปถงไหน หาประเทศซงลงนามมหวรบนวเคลยรรวมกนราว 36,000 ลก กยงลาชาในการลดจำานวนหวรบนลง เมอสหรฐฯมความคดทจะสรางระบบปองกนขปนาวธแหงชาตขน กยงกลายเปนอปสรรคใหญ นอกจากน หลายประเทศกำาลงพฒนาจรวดนำาวถระยะไกล ทงยงมการแพรจรวดแบบนออกไป เหลานลวนเปนเงอนไขทจะทำาใหเกดการแขงขนทางขปนาวธระยะไกลขน

สนธสญญาหามการทดลองนวเคลยรอยางกวางขวาง (Comprehensive Nuclear-Test-Ban Treaty) ซงใชเวลาหลายปกวาทมหาอำานาจทางนวเคลยรจะลงนามกนทงหมด แตหลงจากลงนามแลวไมถง 18 เดอน อนเดยและปากสถานกทดลองระเบดนวเคลยร

86

หรอสนธสญญาทนระเบดตานบคคล ซงกลมเอนจโอผลกดนจนมการประกาศออกมาได แตประเทศใหญ 3 ประเทศไดแกสหรฐฯ รสเซยและจน กยงไมยอมลงนาม ปจจบนประมาณวามทนระเบดตานบคคลมากกวา 100 ลานลกฝงอยทวโลก ทำาลายชวตผคนปละมากกวา 25,000 คน

นบตงแตการพงทลายของกำาแพงเบอรลนใน พ.ศ.2532 มผคนกวา 4 ลานคนเสยชวตจากการสรบรนแรง เมอถงตนป พ.ศ.2540 มคน 35 ลานคนตองพลดทอยกลายเปนผอพยพลภยในประเทศของตนหรอประเทศเพอนบาน

บางทอาจจะตองทำาความเขาใจเกยวกบสาเหตของสงครามใหม องคการพกวอชเตรยมเปดการประชมเรอง การขจดสาเหตของสงคราม“ ” ระหวางวนท 3-8 สงหาคม พ.ศ.2543 มระเบยบวาระทจะประชมเกยวกบ สถาบนสงครามกบธรรมชาตมนษย มนษยมทงความกาวราวเหนแกประโยชนตนขณะเดยวกนกเหนแกประโยชนสวนรวมหรอผอนดวย อะไรจะมอทธพลในการกดความกาวราวและสนบสนนการเหนแกผอนของมนษยได วาระทสองวาดวยสถาบนสงครามในมมมองจากการเมองและเศรษฐกจ อภปรายวานโยบายความมนคงแบบเกาทตงอยบนการรวมกนของทหาร-อตสาหกรรม-วทยาศาสตร (Military-Industrial-Scientific Complex) สรางวฒนธรรมแหงความรนแรงขน จะมทางรอดจากสงเหลานไดอยางไร นอกจากนยงมวาระอนอก 4 เร องซงเปนสาเหตกอสงครามไดแก การตดและอคตทางภมภาคและเชอชาต ความยากจน ปญหาทางสงแวดลอม และการใชวทยาศาสตรในทางทผด

รายงานของธนาคารเร อง สาเหตทางเศรษฐกจของความเปนปรปกษกลาง“เมองและผลตอนโยบาย” ซงแถลงขาวเมอวนท 15 มถนายน พ.ศ.2543 ระบวาจากการศกษาสงครามกลางเมอง 47 ครงระหวาง พ.ศ.2503-2542 สวนใหญเกดในประเทศทมสนคาโภคภณฑ เชนเพชร กาแฟ ราวรอยละ 25 ของผลตภณฑภายในประเทศ ประชากรมการศกษานอยและยากจน การขยายตวทางเศรษฐกจนอย สวนเรองความไมเทาเทยมกน การกดขทางการเมอง การแบงแยกทางเชอชาตและศาสนานนเปนเร องรอง ซงผนำากบฎมกใชเปนขออางเพอปลกระดมใหคนไปปลนสะดมสนคาโภคภณฑเหลานมาเปนคาใชจายของกองกำาลง เชนในประเทศเซยรราลโอน ฝายกบฎยดเหมองเพชรไดและนำาไปขายตางประเทศ เปนสาเหตสำาคญใหสงครามกลางเมองปะทขนอก

เพอแกปญหาสาเหตสงครามกลางเมอง เอกสารนแนะนำาวาควร 1) กระจายความหลากหลายทางเศรษฐกจ 2) ทำาใหกองกบฎทอยไดดวยการปลนสะดมสนคา

87

โภคภณฑเปนสงทนารงเกยจ 3) ทำาใหการขายสนคาโภคภณฑนนเปนไปไดยาก 4) เรงสรางการขยายตวทางเศรษฐกจ 5) คมกนชนสวนนอยในสงคม

หากขยายสาเหตสงครามใหเปนสงครามระหวางประเทศ ภาพกจะออกมาอกแบบหนง นนคอมเหตผลอะไรทสหรฐฯจะใชเงนงบประมาณราว 250,000 ลานดอลลาร สหรฐ ในการทหารเพอปองกนไมใหชาตเกเรบางชาตรกรานเพอนบาน อยางเชนเกาหลเหนอและซเรย ซงมประชากรประเทศละเพยงราว 20 ลานคน มรายไดประชาชาตราว 4 หมนลานดอลลาร เชนเดยวกบกรณสงครามกลางเมอง ขออางเรองสทธมนษยชนและเร องอนๆ กคงเปนเรองรอง มบางคนเชนมารตน เคลล แหงองคการความไมรนแรงเหนวากำาลงทหารสหรฐฯมไวเพอรกษาอำานาจควบคมวตถดบโลกของสหรฐฯ เปนเร องของสนคาโภคภณฑเชนกน กำาลงทหารสหรฐฯยงมไวเพอรกษาเสนทางเดนเรอและการรกษาประโยชนทางดานการคาและการลงทนดวย การควบคมเหลานสามารถทำาใหสหรฐฯสามารถมมาตรฐานการครองชพสงสดในโลกและดจะเปนทเหนพองกนดวยวาเปนมาตรฐานการครองชพทไมยงยน ไมอาจปฏบตไดทงโลก ประเทศทมงคงอนกมงบประมาณทางทหารจำานวนมากเพอรกษามาตรฐานการครองชพอนสงของตนแมวาไมเทากบสหรฐฯ

คตทางพทธเหนวาความตองการอารกขาสงทแสวงมาได (หรอศพทปจจบนวามาตรฐานการครองชพอนสง) เปนบอเกดของสงคราม ดงนนการแกปญหาสงครามจงเปนเรองกวางไกลไปถงลทธบรโภคนยมและความละโมบ

อยางไรกตามจากการตอตานคดคานสงคราม ทำาใหไดบทเรยนทสำาคญอยางหนง ไดแกการตองอาศยความรวมมอของผมความรและมชอเสยงในดานตางๆ อยางกวางขวาง อกประการหนง กคอตองมการรวมมอกนอยางกวางขวางทวประเทศหรอทวโลก จงจะสามารถบงเกดผลบางประการ

อนง เนองจากมแนวโนมทจะเกดสงครามในอวกาศดวย จงไดจดใหวนท 7 ตลาคม 2543 เปนวนสากลเพอยตการทำาอวกาศใหเปนแบบทหาร (International Day of Protest to Stop Militarization of Space)

ก�รต อต �นค ดค �นคว�มร นแรงจ�กบรรษ ทและองค กรอ�ชญ�กรรม

บรรษทมทรพยสนและอำานาจมากจนดเปนผปกครองประเทศตวจรง อาจกระทำาความรนแรงทมผลตออสรภาพและประชาธปไตยของประชาชนได ดงทประธานาธบดไอเซนฮาวรไดกลาวเตอนในคำาปราศรยอำาลาตำาแหนงเมอ พ.ศ.2504 วา เราจะตอง

88

ปองกนตอการเขายดอทธพลอนไมพงประสงคทงอยางตงใจและไมตงใจของกลมทหาร-อตสาหกรรม เราจะตองไมยอมใหอำานาจของการรวมกลมกนนทำาลายอสรภาพ…หรอกระบวนการประชาธปไตยของเรา

ในปจจบน ไมเพยงกลมทนอตสาหกรรมเทานนทอาจสรางความรนแรง กลมทนการเงนทอาศยการเกงกำาไรโดยไมสรางมลคาเพมดจะสรางความเสยหายใหมากกวา โดยเฉพาะตอประเทศกำาลงพฒนา นอกจากนทนอตสาหกรรมบางสวนและสถาบนการเงนยงเขาไปเกยวของกบองคการอาชญากรรมในการซอขายของเถอน การฟอกเงนเปนตน

การตอสมทงมาตรการทางกฎหมาย การทวงสทธ การเรยกรองธรรมาภบาลในบรรษทหรอองคการธรกจเอกชน ในเร องของความโปรงใส การตรวจสอบไดในการบรหารและระบบบญช และการไมเลนพวก เปนตน ซงในประเทศกำาลงพฒนารวมทงประเทศไทยมปญหาคอนขางสง การลงโทษผบรหารทกระทำาผดดงเชนกระทำาตออาชญากรทวไป มาตรการทางกฎหมายทส ำาคญไดแกการปองกนการผกขาด การฉอโกง การปองกนสทธผบรโภค เชนบรษทผผลตตองรบผดชอบความเสยหายแกผบรโภคทใชสนคานน มาตรการทางกฎหมายนในประเทศไทยไดประกาศใชและกระทำาอยางเปนจรงเปนจงขน การรวมตวของกลมผบรโภคเปนสงสำาคญ การทวงสทธทสำาคญไดแกสทธในสงแวดลอมของชมชน สทธของคนงาน เปนตน

การตอสคดคานบรรษทขามชาตในปจจบนทส ำาคญมอย 2 แนวรบ แนวรบหนงไดแกการตอสเพอการคาทเปนธรรม (Fair Trade) ไมใชการคาเสร (Free Trade) หรอกลาวอกอยางหนงกคอเปนการคาเสรทตองมการแทรกแซงควบคม เนองจากระบบตลาดเสรมจดออนในตวเองทไมอาจแกไขได นนคอมแนวโนมทจะไปสการผกขาด รวมศนยทน ขยายชองวางทางสงคม คนรวยรวยขนคนจนจนลง ในแนวรบน ไดมการเรยกรองใหประเทศอตสาหกรรมยกเลกมาตรการสนบสนนสนคาเกษตรของตน และเปดชองทางใหสนคาจากประเทศกำาลงพฒนามากขน การทบทวนเรองสทธบตรซงจะกลายเปนการผกขาด ทำาใหประเทศกำาลงพฒนาตกเปนเบยลางมากขน นอกจากน ควรทบทวนการไหลเวยนของเงนทนโดยเฉพาะทเหนระยะสน ซงกลายเปนเครองมอของการเกงกำาไร รวมทงการเกงกำาไรคาเงน ซงเปนสาเหตสำาคญอยางหนงใหเกดวกฤตเอเชยทลามไปทวโลก ดงนนจงควรตง "ดาน” เกบภาษหรอตรวจสอบการไหลเวยนของเงนทนน รวมทงองคการการเงนระหวางประเทศไดแกไอเอมเอฟจะตองเลกเปนตวแทนประเทศหรอสถาบนการเงนทเปนเจาหน เพราะวาการปลอยกของสถาบนการเงนเจาหน

89

พวกนเขาขาย "อนตรายทางศลธรรม” (Moral Hazard) นนคอใหกดวยความเหนแกได ไมไดคำานงถงความเสยงหรอความเปนไปไดเทาทควร เปนชนวนใหเกดอนตรายทางศลธรรมของสถาบนการเงนผกทมาปลอยกอยางเหนแกไดอกตอหนง อลน กรนสแปน ประธานธนาคารกลางสหรฐฯมความเหนวาตอไปสถาบนการเงนทปลอยกควรจะตองรบผดชอบตอการกระทำาของตนเอง องคการการเงนระหวางประเทศหรอรฐบาลชาตตางๆ ไมควรเขาไปอมชวยเหลอโดยความคดทวาสถาบนการเงนลมไมได ดงนนแทนทไอเอมเอฟจะใชโครงการบบบงคบประเทศลกหนใหเรงใชหน ควรใชมาตรการทผอนปรนขน และในบางราย เชนประเทศทยากจนมากควรยกเลกหน อกแนวรบหนงไดแกการเรยกรองใหองคกรธรกจเอกชนทงหลายมโฉมหนาเปนมนษย มความรบผดชอบตอสงคมและสงแวดลอม ไมใชคำานงถงผลกำาไรเปนสำาคญ เชนมการตอสก บบรรษททมเครอขายเปนโรงงานนรก หรอเขาไปลงทนแลวทำาลายสงแวดลอมรวมทงชวตสขภาพของประชาชน

การตอสทงสองแนวรบนกระจายไปทวโลกรวมทงในประเทศไทย แตมเหตการณทถอไดวาเปนสญลกษณหรอตวแทนไดแกการชมนมประทวงการประชมองคการการคาโลกระดบรฐมนตรทเมองซแอตเตล เมอเดอนธนวาคมป 2542 และการชมนมประทวงการประชมรวมของไอเอมเอฟ-ธนาคารโลกทกรงวอชงตน และในประเทศไทยมการชมนมประทวงการประชมใหญของธนาคารพฒนาเอเชยทเชยงใหม

ปจจบนมบรรษทใหญระดบโลกหลายแหงทเร มรวมกลมเพอปรบตนเอง ในประเทศไทยมกลมนกธรกจเพอสงคมไทยจดตงเม อ พ.ศ.2540 ในสมยรฐบาลพล.อ.เปรม ตณสลานนท มความคดทจะใหบรษทในประเทศรบผดชอบการพฒนาชนบทเปนหมบานๆ ไป แตกยงไมไดมการปฏบตจรงๆ ปจจบนบรษทใหญหลายแหงในประเทศไทย มโครงการเพอสงคมของตน ซงเปนสงทพงสนบสนน แมวาบางคนอาจจะมขอกงขาวาเปนเพยงการประชาสมพนธแบบหนงกตาม เพอใหโครงการเหลานถาวรและหยงราก จงควรทจะไดมการรวมมอกบการปกครองทองถน สถาบนการศกษา กลมเอนจโอและองคกรในชมชน เปนตน

อนงระหวางวนท 2-5 พฤษภาคม 2543 สมชชาความเปนพลเมองของบรรษทจดการประชมเรอง ความเปนพลเมองของโลกและของบรรษทในศตวรรษท“ 21. กลมธรกจจะทำาอะไรไดบางเพอสนตภาพและการพฒนา” (Global and Corporate Citizenship in the 21st Century: What Can Business do for Peace and Development) จดขนทประเทศองกฤษ

90

สำาหรบองคกรอาชญากรรมขามชาตนนเปนกลมใตดน โดยทวไปไมอาจดำารงอยไดดวยการสนบสนนจากกจการบนดน การตอสกบองคกรอาชญากรรมขามชาตจงเรยกรองธรรมาภบาลและความสำานกทางสงคมของธรกจเอกชน และตอสการทจรตประพฤตมชอบ หรอการใชอำานาจหนาท เพอผลประโยชนสวนตวในวงราชการ ในการนจงตองเรงเสรมสรางประชาธปไตย การปกครองโดยกฎหมายและการมสวนรวมของประชาชน การลดชองวางและขจดความยากจน ในทางจรยธรรมสรางความรงเกยจในอบายมข มเร องการเสพเครองดมมนเมาซงในประเทศไทยกคอนขางสงประมาณปละหนงแสนลานบาท การพนน การเทยวโสเภณ การเทยวกลางคน

ก�รตอสกบคว�มรนแรงในครอบครวและชมชน ทสำาคญไดแกการพทกษสทธสตรและเดก การปองกนอาชญากรรมไมใหแพรเขา

ในชมชน การลดความรนแรงในชมชน การจดกลมอาสาสมครหรอประชาสงคมเพอชวยเหลอผทรบบาดเจบจากความรนแรง และชวยปองกนไมใหเกดความรนแรงนน รวมทงมาตรการทางกฎหมาย ทงหมดนจะตองแกทอปสรรคสำาคญ ไดแกการขาดตวเลขขอมลเกยวกบความรนแรงนนวามากนอยเพยงใด มลกษณะและความเสยหายเกดขนอยางไร เนองจากความรนแรงนเปนแบบไมมองคการ ผเสยหายไมกลาแจงความ นอกจากนกฎหมายตางๆ มกเขาขางฝายชาย เชนเหนวาสามเปนเจาของภรรยาจะตองการเสพยกามเมอใดกได ซงควรมกฎหมายหามสามขมขนภรรยา รวมทงกฎหมายทออกมากไมคอยเปนธรรม ดจะไมมการปฏบตจรงจง การตงกลมดแลสตรทไดรบบาดเจบเสยหายจากความรนแรง ทงนทสำาคญเกดจากความรนแรงกระจายทวไป รฐบาลควรรบเปนภาระเร องน การเตรยมการเพอความรนแรงตอสตรกมกไดรบการใหอภย ไมมการลงโทษ พรรคการเมองและรฐบาลมกไมมนโยบายสำาคญเพอการลดความรนแรงตอสตร แตมกตำาหนสตรทมความประพฤตเปนอสระเสร และทสำาคญกคอสตรมกมฐานะตำากวาชายในดานรายไดทางเศรษฐกจ รวมทงทางสงคมและการเมอง ทำาใหตองเปนเบยลางชาย อปสรรคเหลานบางตองแกระยะยาว แตหลายเรองสามารถแกไขไดเรวหากพรรคการเมองและรฐบาลมนโยบายสำาคญเพอการลดความรนแรงตอสตร อนงรปแบบการรนแรงตอสตรทส ำาคญมากไดแกการขมขนจงควรมเจาหนาททางสาธารณสขเขามามสวนในการชวยแกไขดวย

91

ก�รเสรมสร�งประช�ธปไตย สทธมนษยชน คว�มเปนธรรมในสงคม และก�รพฒน�อย�งยงยน -----------------------------------------------------

ทกสงคมมการละเมดสทธมนษยชนและมปญหาทางความเปนธรรม การทำาลายลางสงแวดลอมซงเปนสาเหตสำาคญของความรนแรง

การตอสเพอเสรมสรางประชาธปไตย สทธมนษยชน ความเปนธรรมในสงคม และการพฒนาอยางยงยนมเนอหาสำาคญไดแก 1) การปกครองโดยกฎหมายและประชาชนมสวนรวมทกขนตอนทงโดยตรงและโดยออม 2) การประกนเสรภาพพนฐานซงมอย 3 อยางไดแกเสรภาพในชวต การแสดงออกและการเลอกอยางเปนอสระ แตกลาวถงความสำาคญตอสนตภาพแลวความมนคงจะสำาคญกวา 4) ความมนคงพนฐาน 6 ประการไดแก ความมนคงในชวตทรพยสน ความมนคงในการงานอาชพ ความมนคงทางเศรษฐกจ ความมนคงในครอบครวและชมชน ความมนคงในสงคม และความมนคงทางสงแวดลอม รวมความอยางสนกคอตองกนอม นอนหลบ อนาคตสดใส

การเสรมสรางขางตนจงเปนกระบวนการทตอเนองไมมทสนสด ถอเปนภาระสำาคญประการหนงในการรกษาสนตภาพ ควบคกบการตอสคดคานสงครามและความรนแรง

ประเดนซงเปนทถกเถยงกนมากไดแกปญหาความมนคง เพราะวามกมความเหนตางกนไป เชนฝายรฐบาลมแนวโนมทจะมองเหนวาความสงบในประเทศเปนความมนคง แตลกจางพนกงานมแนวโนมเหนวาภาวะการวางงานหรอการถกคกคามจากการวางงานกอความไมมนคงทางการงานอาชพ กระทบตอสนตภาพของตนมากจำาตองตอส หรอเกษตรกรทเผชญกบภาวะวกฤตราคาผลผลตตกตำา เกดความไมม นคงทางเศรษฐกจ กไมยอมอยนง ความมนคงควรเปนเชนใดกนแน

ในระยะหลงเรมมความเหนกนวาควรทจะเขาใจความมนคงใหมทไมไดเร มจากดนแดนและการทหาร แตเร มจากประชาชนและสงแวดลอม ดงนนจงไมใชเร องทจะตองทำาใหประเทศสงบกอน ประชาชนจงมความสข แตเปนเร องทตองทำาใหประชาชนไดมสนตภาพและความมนคงกอน ประเทศจงสงบและเขมแขง และไดมการขยายความมนคงออกไปในดานตางๆดงทกลาวแลว

อกประเดนหนงคอกองกำาลงสนตภาพควรเปนแบบทหารหรอพลเรอน ทแลวมากองกำาลงสนตภาพมกใชกองทหารเปนสำาคญ สนตภาพมกเกดจากการใชก ำาลง

92

ความรนแรงกดความรนแรงอนใหหายไปกลายเปนความสงบ เชนสนตภาพโรมนเกดขนจากแสนยานภาพของจกรวรรดโรมน ในปจจบนมผเทยบเคยงวากำาลงอยในยคสนตภาพอเมรกนซงความสงบในโลกนเกดขนจากแสนยานภาพของทางการสหรฐฯ ม คำาถามวาสนตภาพจะตองเกดจากกำาลงบงคบเชนนหรอ นกการเมองและนกการทหารรวมทงนกวชาการจำานวนหนงเหนเชนนน ดงนนสงครามโคโซโวทเปดฉากดวยองคการนาโตทนำาโดยสหรฐฯจงเกดขน

อยางไรกตาม เอกสารของมลนธขามชาตเพอการวจยทางสนตภาพและอนาคตชวา สงทคกคามสงคมหนงอาจแบงเปน 4 ลกษณะ ไดแก 1) จากภายใน 2) จากภายนอก 3) เปนโดยตรง และ 4) เปนทางโครงสราง รวมแลวกม 4 แบบดวยกน แบบทหนงเปนแบบภายนอกและโดยตรง เชนการรกราน การครอบครอง การทำาลายลาง การแทรกแซง สงครามนวเคลยร แบบทสองเปนแบบภายนอกและเชงโครงสราง เชน การควำาบาตรทางการคา การทำาสงครามเศรษฐกจ สภาพสงแวดลอมพงทลาย วกฤตโลก ความยากจน การพฒนาอยางไมเหมาะสม ความไมเสมอภาพ แบบทสามเปนแบบภายในและโดยตรง เชน การก อการรายของรฐและธ รก จเอกชน กล มขนศก สงครามกลางเมอง และการกดขชนชาตสวนนอย แบบทส ปนแบบภายในและเชงโครงสรางไดแก ความแปลกแยก ความแตกสลายทางสงคม กลมมาเฟย การคอรรปชน ตลาดมด ยาเสพยตด การขาดศลธรรม

สงคกคามตอสนตภาพและความมนคงของสงคมดงกลาวมสวนนอยเทานนทสามารถแกไขไดดวยกำาลงทหาร สวนใหญแกไมได และหากใชกำาลงทหารกอาจทำาใหเหตการณเลวรายตอไปอก ดงนนจงตองมวธปองกนตวหรอประกนความมนคงทเปนทางเลอกใหม (Alternative Defence) และใชกองกำาลงรกษาสนตภาพทเป นพลเรอนแทน

การปองกนแบบทางเลอกใหมประกอบดวยหลก 10 ประการไดแก 1) มกำาลงเพอปองกนตนเอง ไมใชรกรานผอน 2) มอาวธพสยใกลและอำานาจทำาลายลางนอยแตเขมขน 3) พอเพยงสำาหรบในหนวยหนงๆ เชนในเขตเทศบาลหนง 4) ปรบใหเขากบแตละหนวย 5) ไมขนตอการสงกำาลงบำารงจากตางชาต 6) ไมสงเสรมการคาอาวธ 7) ไมมอาวธและยทธศาสตรทมกำาลงทำาลายลางสง 8) รวมกบกำาลงปองกนและมาตรการความมนคงอน 9) บคลากรจะตองไดรบการศกษาใหเขาใจความเปนปรปกษ 10) ยดมนในกฎระเบยบขององคการสหประชาชาต

93

ครสเตยน ฮารลแมน ชวาการใชกองกำาลงสนตภาพทเปนทหารโดยศกษาจากกรณของกองกำาลงสนตภาพองคการ สหประชาตไดเร มแปรจากกองกำาลงสนตภาพทตดอาวธเปนกองกำาลงสนตภาพแบบพลเรอนทไมตดอาวธ ซงถอไดวาเปนกองกำาลงสนตภาพรนทสอง สถานการณการเมองใหมและความเปนปรปกษในทตางๆ ซ งสามารถปะทขนเปนความรนแรง ดงนนการรกษาสนตภาพจงตองอาศยการปองกนลวงหนาดวย และกองกำาลงรกษาสนตภาพรนตอไปจะมลกษณะกาวหนาและเปนพลเรอนเพมขนตามขอเรยกรองใหม

กองกำาลงสนตภาพพลเรอนเรยกรองใหมอาสาสมครจำานวนมาก และกเปนการเพมบทบาทของประชาสงคมดวย มผเสนอวาในปจจบนสถาบนสงครามไดสรางคนงานแหงสงครามหรอทหารขนในทกประเทศ นาจะสรางสถาบนแหงสนตภาพและผลตคนงานแหงสนตภาพ (Peace Worker) ขนควบคไปดวย และในทสดใหคนงานแหงสนตภาพเขาแทนทคนงานแหงสงคราม ซงกเปนแนวคดเร องกองทพแหงความไมรนแรงทคานธเสนอมากวา 60 ปแลว

ในประเทศเยอรมน มการเคลอนไหวนำาแนวคดนมาปฏบตโดยการรวมมอจากหลายฝาย ทงทางศาสนา มหาวทยาลย เอนจโอ รวมทงตวแทนระดบตางๆ จากหลายพรรคการเมอง มแผนการทจะสรางก ำาลงสนตภาพพลเรอน (Civilian Peace Service) โดยใหรฐเปนผออกคาใชจายและดแลโดยเอนจโอ ตามโครงการนจะรบสมครและฝกอบรมบคลากรทงชายและหญง เพอใหเขาไปจดการกบสถานการณวกฤตทเกดในประเทศและทอนของโลกอยางเปนระบบและสนต

ก�รศกษ�วจยและศนยขอมลสนตภ�พ ---------------------------------

งานเสรมสรางสนตภาพไมอาจทำาไดโดยอาศยเร องทางจรยธรรมหรอความปรารถนาดสวนตว แตจะตองมองคความรล กซ งในหลากหลายสาขา ทงนเพราะโครงสรางสงคมมนษยมพนฐานและพฒนาไปโดยอาศยความรนแรงมานบพนป การเปลยนวฒนธรรมแหงความรนแรงเปนวฒนธรรมแหงสนตภาพเทากบเปนการพลกโฉมหนาอารยธรรมมนษย ซงกอผลสะเทอนอยางสงตอผลประโยชนและความเคยชนของผคนจำานวนมาก การศกษาวจยเพอใหเหนโทษของความรนแรงและลทางในการสรางสนตภาพเปนสงทชวยสรางความเหนรวมและความหวงใหมน แตเปนทนาเสยดายวาขณะทวทยาศาสตรไดมการขยายตวไปอยางรวดเรว มวทยาศาสตรในเกอบทกแขนง

94

สาขาตงแตวทยาศาสตรแหงสงครามไปจนถงวทยาศาสตรการกฬา แตกยงไมไดมการสรางวทยาศาสตรแหงสนตภาพขนมาอยางจรงจง

การศกษาวจยและการจดทำาศนยขอมลทางสนตภาพ บทบาทสำาคญคงไดแกสถาบนการศกษาระดบสง สถาบนวจย หนวยงานรฐ รวมทงหนวยงานในบรรษทขามชาต กลมปฏบตการในพนท เชนในตะวนออกกลาง ตมอรตะวนออก แอฟรกา และประเทศยโกสลาเวย เดมกอดมดวยประสบการณและขอมล

เทาทตรวจสอบดจากรายวชาทสอนทงในระดบปรญญาตรถงปรญญาโทรวมทงโครงการวจย พบวาการศกษาเกยวกบสนตภาพนมทงทเปนแบบกวางๆคอสนตภาพทวไป และศกษาสนตภาพในแงทสมพนธกบสงอน ไดแกสนตภาพกบความเปนปรปกษ สนตภาพกบการพฒนา สนตภาพกบความยตธรรม สนตภาพกบโลกหรอระเบยบโลก สงครามปจจบนกบสนตภาพ นอกจากนยงมการศกษาเร องการแกปญหาความเปนปรปกษ (Conflict Resolution)

การศกษาวจยเกยวกบสนตภาพมเนอสำาคญ ไดแก 1) สาเหตแหงความรนแรง 2) ลกษณะและการกระทำาแหงความรนแรง 3) ผลกระทบของความรนแรง ซงมทงตอเศรษฐกจ การเมอง สงคม สงแวดลอม และชวตจตใจของผคน 4) การตดตามสญญาณความรนแรง 5) การแกไขความเปนปรปกษ ซงมทงชวงกอนปะทเปนความรนแรง ระหวางการปะทเปนความรนแรง เชนทำาสงคราม และหลงความรนแรงทปะทขน เชนการทำาและรกษาสญญาสงบศก 6) การฟ นฟสภาพใหกลบมาสกอนเกดภาวะเปนปรปกษหรอความรนแรง ซงอาจเปนสภาพใหมเพอปองกนผลกระทบและไมใหเกดความรนแรง 7) สนตภาพและเงอนไขแหงสนตภาพ 8) คาใชจายในการสรางและรกษาสนตภาพ 9) ประวตศาสตรและการตอสเพอสนตภาพ รวมทงคนสำาคญทตอสเพอสนตภาพ 10) การเคลอนไหวและองคการสำาคญทางสนตภาพในปจจบน 11) ทางเลอกใหมเพอสนตภาพ

สำาหรบในประเทศไทยเคยมการเคลอนไหวทจะจดตงสนตศกษาในสถาบนการศกษาระดบสง แตกไมบงเกดผลจรงจง โดยคำานงถงวาความขดแยงแบบเปนปรปกษมแนวโนมสงขนเนองจากการแขงขนทางเศรษฐกจ-การเมอง-สงแวดลอม จงควรทจะร อฟ นการจดหลกสตรและศนยขอมลทางสนตศกษาขนอกครงหนง ซงจะมประโยชนมากในการลดความรนแรงในสงคม ตวอยางเชนการศกษาเร องความรนแรงในครอบครวจะนำามาสมาตรการปองกนและชวยเหลอทเหมาะสมขน รวมทงการออกกฎหมายเพอการปองปราม

95

ในป 2543 นมการประชมเกยวกบสนตศกษาหลายครง เชนระหวางวนท 15-18 มถนายนมการประชมเรองสนตศกษาจดโดยสมาคมนกการศกษาเพอสนตภาพโลกร ะ ห ว า ง ป ร ะ เ ท ศ (International Association of Educator for World Peace) ระหวาง 8-13 กรกฎาคม การประชมครสนตภาพ เปนการประชมระดบโลกคร งท 6 ของน กการศกษาเพ อสนต ภาพ (the Sixth World Congress of Educator for Peace)ก�รศกษ�ปฏบตและก�รพฒน�บคลกแหงสนตภ�พ ----------------------------------

ถากระบอยทใจ สนตภาพกอยทใจดวย สนตภาพไมไดเกดจากการมองคความร เกยวกบสนตภาพมากมาย แตพนฐานแลวอยทใจซงรกสนตภาพ

การศกษาปฏบตเพอพฒนาบคลกแหงสนตภาพนนเปนสงจำาเปนในยคปจจบน ซ งอาจกลาวได ว าเป นยคแหงวฒนธรรมความร นแรง ศนยควบคมโรคเมองแอตแลนตา รฐจอรเจย ประกาศวาความรนแรงเปนโรคตดตอทตองควบคมเชนเดยวกบโรคระบาดอนๆ การศกษาปฏบตนอาจแบงไดเปน 3 ประเภทตามทนยมแบงในปจจบน ไดแกการศกษาในระบบ การศกษานอกระบบ และการศกษาตามอธยาศย

การศกษาในระบบมการเสนอใหจดสอนสนตศกษาขนตงแตในระดบประถม เชนใหรจกจดการกบแรงกดดนจากกลมเพอน เพราะวาความรนแรงในโรงเรยนมจำานวนไมนอย รวมทงการยกพวกตกนของนกเรยนอาชวะในประเทศไทยมสาเหตหนงจากแรงกดดนของกลมเพอน

การจดสนตศกษาในระดบโรงเรยนมเนอหาสำาคญไมตางกบในระดบมหาวทยาลยนกเพยงแตงายกวา โดยมวตถประสงคสำาคญเพอ 1) เรยนรทกษะในการปองกนและลดทอนความรนแรงในชวตและโลกของเรา 2) สรางความเคารพและยอมรบความหลากหลายในโลกทมวฒนธรรมผดแผกกน 3) สรางสงแวดลอมทปลอดภยทงทางกายภาพและอารมณ 4) รวมมอกนเพอชวยแกปญหารบดวนทเผชญหนาครอบครวของคนเราดวยวธสนต 5) สรางสงแวดลอมทยงยน ปองกนไมใหถกทำาลายจากการหากำาไรและสงคราม

สงสำาคญในสนตศกษาไดแกการสรางสงแวดลอมในสถานศกษาและหองเรยนใหมทบรรยากาศแหงความเอออาทร ไมใชการแขงขนเอาเปนเอาตาย ความวางใจไมใชหวาดระแวง การยอมรบไมใชการแบงพวก การนบถอซงกนและกนไมใชดหมน ความรวมมอไมใชการใหราย และการรจกลดทอนความเปนปรปกษไมใชสราง บรรยากาศใน

96

หองเรยนแบบนยอมสรางขนยากในโลกทถ อการแขงขนเป นสรณะและครเป นศนยกลาง

หากจดบรรยากาศเชนวาขนได นกเรยนกสามารถเรยนรทกษะทจ ำาเปนในการสรางสนตภาพ ไดแก การรจกสอสาร การรบฟง การแกปญหา การตดสนใจดวยความรบผดชอบ การเขาใจแงมมมองทตางออกไป การรวมมอ การลดทอนความเปนปรปกษอยางสนต การทำาสมาธ และความรบผดชอบทางสงคม เพอการรกษาความกลมเกลยวในการสมพนธทกระดบของมนษย

สำาหรบการศกษานอกระบบรวมทงการศกษาตามอธยาศยนนจะมการจดฝกอบรมหรอประชมสมมนาในสถาบน องคกร และขบวนการเคลอนไหวตางๆ การเขารวมการเคลอนไหว การทำาสมาธ การสวดมนตกอนนอนและการแผเมตตาลวนสามารถสรางความสงบในใจของบคคลได

การสรางบคลกแหงสนตภาพนนอาจปฏบตโดยไมประพฤตผดหรอกระทำาบาปใหญ 7 ประการ ไดแก 1) รวยโดยไมทำางาน 2) ความเพลดเพลนโดยปราศจากความสำานกผดชอบ 3) ความรทขาดหลกการประพฤต 4) การพาณชยทขาดศลธรรม 5) วทยาศาสตรทขาดความเปนมนษย 6) การสกการะทปราศจากการเสยสละ และ 7) การเมองทขาดหลกการ การตอสอยางสนตแบบสตยาเคราะห นนคอการดอแพงหรอดออยางสภาพ การไมรวมมอ

ในปจจบนไดเกดขบวนการนกศกษาใหมขนในสหรฐฯ ซงเนนการตอสเร องการกดกนทางผว โรงงานนรก รวมความแลวกคอมแนวโนมทจะเปนขบวนการสนตภาพใหมขน ระหวางวนท 5-7 กมภาพนธ 2543 เครอขายปฏบตการสนตภาพนกศกษา (Student Peace Action Network) จดประช มสดยอดน กศ กษาข นท กร งวอชงตน

มโครงการฝกอบรมหลายแหงเพอสรางทกษะในการสอสารแบบไมรนแรง เชนเมอวนท 29 มนาคม 2543 สถาบนคานธไดจดขนโดยให ดร.มารแชล โรเซนเบรก เปนวทยากร ดร.มารแชลผนเปนจตแพทยและนกสนตภาพไดสรางศนยการสอสารแบบอหงสา (Center for Nonviolent Communication) และเปนผแตงหนงสอเ ร อ ง ก า ร ส อ ส า ร แ บ บ อ ห ง ส า“ :ภ า ษ า แ ห ง ค ว า ม ก ร ณ า ” (Nonviolent Communication : A Language of Compassion,1999) ซงเปนการสอสารจากหวใจ จากความรสก ไมใชเปนการสอสารจากการวพากษวจารณ (Criticism)

97

สาระของการสอสารแบบอหงสากคอการสอสารแบบไมวพากษวจารณ โดยเหนผอนเปนเพอนทกข มความยากลำาบากดวยกนทงสน

มผลงานการศกษาเกยวกบการสอสารและวฒนธรรมของคนใบในสหรฐฯซงประมาณวามราว 5 แสนคน (David Smith and Jocelyne Costin) พบวาการสอสารของคนใบเปนภาษาทาทาง เชนสนตภาพใชการจบมอ ความรกใชมอแนบหวใจ ดงนนการสอสารในชมชนคนใบจงตองประสานสายตาและใหความสนใจโดยตลอด ตางกบคนทวไปทเมนตาไปทอนหรอทำางานไปฟงไปกได ดงนนการสอสารของคนใบจงมลกษณะเขมขน ตรงเปา ใสใจ และสนทสนม ดวยความใกลชดกนเชนนจงถอวาความลบ ความเปนสวนตวนนเปนสงไมเหมาะสม มลกษณะตานสงคม ทงนเพราะการรวมสวนทางขาวสารกอใหเกดการรวมชมชนคนใบใหเปนหนงเดยว วฒนธรรมคนใบจงมลกษณะใสใจ ใกลชด นกถอกนและกน สรางความอนหนงเดยวพรอมกบความหลากหลาย กลาวไดวาวฒนธรรมนตงอยใกลชดกบคานยมสนตภาพ อนไดแกการสนทนาอยางเปดเผยและทวทกดาน ความเปนมตรสหาย และการพงพากนและกน

อนง การศกษาเกยวกบสนตภาพตามอธยาศยนพบวาสอมวลชนมบทบาทสำาคญ ดงนนกอนอนจำาตองคดคานความรนแรงในสอมวลชน ทสำาคญไดแกโทรทศน สอสงพมพ และในตอนหลงมเกมคอมพวเตอรและอนเทอรเนต

ความร นแรงในโทรท ศน เป นท ก งวลมานาน สมาคมจตวทยาอเมรก น (American Psychological Association) ระบวาจากงานวจยหลายชนแสดงวา ความรนแรงในโทรทศนกอผลตอเดกทสำาคญ 3 ประการดวยกนคอ 1) ทำาใหชนชาตอความเจบปวดและความทกขของผอน 2) ทำาใหเดกหวาดกลวตอโลกแวดลอม และ 3) ทำาใหเดกมพฤตกรรมโนมไปทางกาวราวและกออนตรายตอผอน แมความรนแรงในภาพยนตรการตนกกอผลนได ผปกครองควรลดเวลาดโทรทศนของเดกลงหนไปทำากจกรรมอน เชนกฬา งานอดเรก หรอสนบสนนใหเดกดรายการทเนนการชวยเหลอ การใสใจ และการรวมมอ

แตดเหมอนวาความรนแรงในโทรทศนรวมทงในภาพยนตรจะเปนทนยมสำาหรบผใหญดวย ดงจะเหนวาภาพยนตรประเภทแอคชนมกทำารายไดสง ความรนแรงไดกลายเปนความบนเทงและธรกจใหญไป เหมอนกบการสรางบรรยากาศสงครามขนในบาน ดงนนจะตองเปลยนทวงทำานองดำาเนนชวตใหมจากการบนเทงในความรนแรงเปนการบนเทงในสนตภาพ

98

หนงสอพมพเปนสอมวลชนทมอทธพลมากประเภทหนง ทจำาหนายดมกลงขาวความรนแรงหรอการแตกหกในหนาแรก เปนเชนนทวโลก ควรใหเนอทขางในเสนอขาวดานสนตภาพ การปรองดอง การลดทอนความเปนปรปกษ เพอถวงดลกน

ระหวางวนท 3-5 มนาคมมนกหนงสอพมพกลมเลกๆ จดสมมนาทประเทศองกฤษเร อง ระหวางสงคราม“ การประชมนกหนงสอพมพสนตภาพ” เพออภปรายบทบาทของสอมวลชนและชมชนระหวางประเทศในยามเกดความเปนปรปกษ ดผลงานของสำานกนไดท www.poiesis.org และยงมเวรกชอพหลายแหงทำาขนเพอฝกอบรมทกษะ

ก�รสร�งชมชนและโลกแหงสนตภ�พ ----------------------------

สนตภาพทยงยนจะไมเปนจรง หากไมสามารถสรางชมชนและโลกแหงสนตภาพขนได สงคมแหงสนตภาพตงอยบนวฒนธรรมแหงสนตภาพ ซงไดแกการเคารพในชวตและผอน การเปนมตรและการรวมมอ การเทาเทยมกน การยอมรบความหลากหลาย ความเปนชมชน และการใชวธอหงสาในการลดทอนความเปนปรปกษ

การสรางชมชนแหงสนตภาพเปนการเปดเผยใหเหนพลงของประชาสงคม กลาวอกอยางหนงกคอพลงของประชาสงคมแสดงออกในการสรางชมชนหรอสงคมแหงสนตภาพ มการศกษาของโรเบรต กลแมนเมอราวสบหาปมาแลว แสดงถงวาภมปญญาโบราณในชมชนมนษยเมอครงเปนนายพราน-นกเกบของปานนอาจนำามาใชในการสรางชมชนสนตภาพในปจจบนไดในบางเงอนไข ภมปญญาของชนเผานนไดแก 1) การเชอมโยงและพงพากนและกน 2) ไมมบคคลสำาคญ 3) วธสรางระเบยบวนยแบบอหงสา จากภมปญญานมนษยในปจจบนสามารถใชเปนบทเรยนในการสรางเครอขายทเชอมโยงตดตอระหวางกนอยางลกซงและมความสมพนธกบสวนทงหมด การตดตอสมพนธน ควรจะไดเชอมโยงทวทงโลกโดยไมมประเทศหรอเชอชาตมาเปนเครองกดขวาง ขอตอมากคอการกระจายอำานาจ การลมเลกระบบอำานาจแบบลำาดบชนทแตกไดงายและสรางเครอขายแบบกงขนตอขนมาแทน ทายสดไดพฒนาทกษะและเทคนคในการปองกนและการใชอำานาจแบบอหงสา ซงคานธไดแสดงใหเหนแลว ชมชนแหงสนตภาพทเปนรจกทวโลกไดชมชนของพวกทนบถอนกายอามช ซงไดตงถนฐานอยในหลายรฐของสหรฐฯ ม การใชชวตอยางเรยบงายโดยทำาการเกษตรแบบดงเดม และมหตถกรรมพนบาน ชมชนอามชนปฏเสธเทคโนโลยสมยใหมและอยแยกออกจากสงคมใหญ เร องของชาวอามชเปนทรจกทวไปสวนหนงเกดจากการเปนฉากในภาพยนตรฮอลลวดหลายเรอง

99

สำาหรบชมชนสนตภาพในเมองไทยทเดนทสดไดแกชมชนสนตอโศก ในบางดานนาสนใจกวาชมชนอามชทไมแยกตวเองจากสงคมใหญ หากเจตนาทจะเปนแบบฉบบวถดำาเนนชวตแกสงคมใหญ จงเปนทหวนเกรงของผกมอำานาจรฐ จนเกดเปนคดความ แตชมนมสนตอโศกกยงคงดำาเนนกจกรรมของตนตอไป โดยใหการประกอบอาชพและประกอบธรรมดำาเนนควบคกนไป กลาวไดวาชมชนนเปนแบบฉบบหนงของชมชนเศรษฐกจพอเพยงและชมชนแหงสนตภาพ นาจะไดมการศกษาเพอสรปภมปญญาและบทเรยน เพอพฒนารปแบบการสรางชมชนเศรษฐกจพอเพยงและชมชนสนตภาพตอไป

เปนทสงเกตวาชมชนสนตภาพทมชอทงสองนรวมทงนกสนตภาพทยงใหญทสดในศตวรรษท 20 คอคานธอาศยคำาสอนทางศาสนาเปนแกนยดเหนยวและพฒนาทางจตใจ ดงนนจงอาจกลาวในเบองตนวาการสรางสนตภาพในโลกตองการสงยดเหนยวและการพฒนาทางจตใจจากคำาสอนทางศาสนาอยางสง และความมใจกวางทางศาสนาจะเปนเงอนไขทจำาเปนสำาหรบการสรางสนตภาพในโลก

สำาหรบการสรางสนตภาพระดบโลกนน ทพอเหนไดถนดไดแกการปรบปรงองคการสหประชาชาตใหกลายเปนองคการรกษาสนตภาพตามเจตนารมณเดมอยางแทจรง ความลมเหลวขององคการสหประชาชาตอาจนำามาซงสงครามโลกทำานองเดยวกบความลมเหลวของสนนบาตชาต มขอเสนอในการปรบปรงองคการนหลายอยาง เชนการปรบทางโครงสรางโดยเลกสมาชกถาวรทมสทธวโตในคณะมนตรความมนคง การเปลยนแปลงทางการบรหาร เชนการนบคะแนนเสยงโดยคดเปนภมภาค แทนทจะคดเปนประเทศ และการเปลยนแปลงทางการเงนเชนจดระบบการบรจาคเงนของสมาชกใหม โดยคดจากเปนสดสวนจากรายจายทใชทางทหาร ประเทศทใชเงนทางการทหารสงกตองเสยคาเปนสมาชกสงตามไปดวย เพราะวาคาใชจายทางทหารทำาใหคารกษาสนตภาพสงตามไปดวย

บทท 5บทลงท�ย:

ขอใหสนตภ�พมชยในโลกน--------------------

คณะนกดนตรเดอะบทเตลขององกฤษไดประพนธเพลงทมช อเสยงคอ ให “โอกาสแกสนตภาพ” (Give Peace a Chance) เพอทสนตภาพจะไดมชยในโลกน

100

ในการเตรยมประชมเพออภปรายบทบาทของสหประชาชาตในศตวรรษท 21 ในสมชชาใหญเดอนตลาคม 2543 ไดกลาวถงโลกทเตบโตทางเศรษฐกจเรว มมาตรฐานการครองชพสงข น มโอกาสใหม มการพงพากนและก นมากข น ขณะเดยวกน อาชญากรรม การคายาเสพยตด การกอการราย ภาวะมลพษ โรคภยไขเจบ การเพมของอาวธ ผลภยกสงขนดวย ชองวางทางความมงคงถางออก มภารกจทจะตองสรางเสรภาพจากความขาดแคลนและความหวาดกลว เพอรกษาอนาคตของมนษยใหยงยน

หากไมมความยตธรรมกไมอาจมสนตภาพ ไมมสนตภาพกไมอาจมอนาคตทยงยนของมนษย ในเวลาอกราว 30 ปขางหนานจะเปนชวงวกฤตระหวางสงครามและความรนแรงกบสนตภาพวาฝายใดจะชนะ เปนเวลานบพนปมาแลวทสนตภาพเดนตามหลงสงครามและความรนแรง แตในปจจบนทประชากรอยเตมโลก เมองใหญอนตระการตาซ งเปนศนยความมงคงทามกลางความยากจนและสงแวดลอมอนพนาศเสอมโทรม อาวธทมอำานาจทำาลายลางสงอยในคลงแสงทวโลก มนษยหมดโอกาสทจะทำาสงครามใหญอกแลว สนตภาพหรอไมกหายนะ ถงเวลาทจะตองเปลยนทวงทำานองดำาเนนชวต สรางวฒนธรรมแหงสนตภาพ นกรบแหงอหงสา คนงานแหงความไมรนแรง เพอวาสนตภาพจะไดมชยในโลกน

101

บรรณ�นกรมภ�ษ�ไทยชชรนทร ไชยวฒน. 2543. ศ�สน�กบทนนยม. กรงเทพฯ: บรษท สำานกพมพสมาพนธ จำากด.ชยอนนต สมทวณช . 2540. วฒนธรรมคอทน. กรงเทพฯ: บรษท พ. เพรส จำากด. ถนอมวงศ กฤษณเพชร. 2538. ประวตก�รพลศกษ�ไทย. กรงเทพฯ: สำานกพมพจฬาลงกรณ

มหาวทยาลย.ทนพนธ นาคะตะ . 2543. พระพทธศ�สน�กบสงคมไทย. พมพครงท 2, กรงเทพฯ: หจก. สหาย

บลอกและพมพ.ประเสรฐ แยมกลนฟง และคณะ. 2540. สงคมและวฒนธรรม. พมพครงท 6, กรงเทพฯ: สำานก

พมพจฬาลงกรณมหาวทยาลย.ยศ สนตสมบต . 2541. มนษยกบวฒนธรรม. พมพครงท 2, กรงเทพฯ: สำานกพมพมหาวทยาลย

ธรรมศาสตร.วนทนย วาสกะสนและคณะ. 2541. คว�มรทวไปเกยวกบสวสดก�รสงคมและสงคมสงเคร�ะห.

พมพครงท 3, กรงเทพฯ: สำานกพมพมหาวทยาลยธรรมศาสตร.ศรเพญ ศภพทยากล (บรรณาธการ). 2542. มนษยกบสนตภ�พ. พมพคร งท 2, กรงเทพฯ:

สำานกพมพจฬาลงกรณมหาวทยาลย.สมบต กาญจนกจ และสมหญง จนทรไทย. 2542. จตวทย�ก�รกฬ� แนวคด ทฤษฎ สก�รปฏบต.

พมพครงท 2, กรงเทพฯ: สำานกพมพ จฬาลงกรณมหาวทยาลย.สพตรา สภาพ. 2542. สงคมและวฒนธรรมไทย ค�นยม ครอบครว ศ�สน� ประเพณ. พมพครง

ท 10, กรงเทพฯ: บรษทโรงพมพไทยพฒนาพาณชย จำากด.อมรา พงศาพชญ. 2541. วฒนธรรม ศ�สน� และช�ตพนธ : วเคร�ะหสงคมไทยแนว

ม�นษยวทย�. พมพครงท 5, กรงเทพฯ: สำานกพมพจฬาลงกรณมหาวทยาลย.อมรา พงศาพชญ. 2542. คว�มหล�กหล�ยท�งวฒนธรรม (กระบวนทศนและบทบ�ทประช�

สงคม). กรงเทพฯ: สำานกพมพจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ภ�ษ�องกฤษ

A Declaration of Human Responsibilities. Retrieved from the World Wide Web: http://www.acgc.org.

A Timeline of Peace Activism. Retrieved from the World Wide Web: http://www.columbia.edu.

A.J. Muste Memorial Institute. A.J. Muste Memorial Institute: Pamphlet Series. Retrieved from the World Wide Web: http://www.nonviolence.org.

Allen L. Hixon, M.D. 1999. "Medicine and Society:Preventing : Street Gang Violence" American Academy of Family Physician.April 15,1999. Retrieved from the World Wide Web: http://www.aafp.org.

American Bar Association, Commission on Domestic Violence. 2000. Multidisciplinary Responses to Domestic Violance. Retrieved from the World Wide Web: http://www.abanet.org/domviol/mrdv/facts.html.

Amnesty International. 1999. 1999 Annual Report: Amnesty International in Action. Retrieved from the World Wide Web: http://www.amnesty.org/ailib/aireport/ar99/aiaction.html.

102

Anita L. Botti. The Trade in Human Beings Is a Worldwide Scourge. Retrieved from the World Wide Web: http://www.commondreams.org.

Arun Gandhi. Grandfather Gandhi Peace Was His Way. Retrieved from the World Wide Web: http://www.cbu.edu.

______. Nonviolence and Us. Retrieved from the World Wide Web: http://www.gandhiinstitute.org.

Barbara Lochbihler. Militarism and Globalization. Retrieved from the World Wide Web: http://www.wilpf.org.

Boutwell and Michael T. Klare. 2000. "A Scourge of Small Arms." Scientific American. Retrieved June 2000 from the World Wide Web: http://www.sciam.com/2000/0600issue/0600boutwell.html.

Bureau of Democracy. Human Rights, and Labor, U.S. Department of State. 2000. Thailand Country Report on Human Rigths Practices for 1998. Retrieved February 26, 2000 from the World Wide Web: http://www.state.gov.

C. Gerald Fraser. 2000. Child labor an issues at Geneva 2000. Retrieved from the World Wide Web: http://www.earthtimes.org/jun/socialsummitplusfivechildlaborjun30_00.html.

Caitlin Talmadge. 2000. “For too long, the American drug policy debate has been limited to the poles of all-out war and complete legalization. It’s time to find a middle ground.” Harvard Political Review. Retrieved Summer 2000 from the World Wide Web: http://www.hpronline.org/cover/talmadge.shtml.

Calendar of Anti-Nuclear Activist Events in 2000. Retrieved from the World Wide Web: http://www.wagingpeace.org.

Child Abuse and Neglect National Statistics (NCANDS). 2000. Child Maltreatment 1998. Retrieved from the World Wide Web: http://www.calib.com/nccanch/pubs/factsheets/canstats.htm.

Christian Harleman. Civilian Peace-Keepers - a Future Challenge. Retrieved from the World Wide Web: http://www.transnation.org./forum/meet/2000/peacekeepers.html.

Chuck Collins , Chris Hartman and Holly Sklar.1999. Divided Decade: Economic Disparity at the Century’s Turn. Retrieved December 15,1999 from the World Wide Web: http://www.ufenet.org.

College & University Peace Studies Programs. (Update June 5, 2000.) Retrieved from the World Wide Web: http://www.colorado.edu./peace/academic.html.

David Reilly. Peace Through Corection: The Effect of Foreign Military Intervention on Democratization and War. Retrieved from the World Wide Web: http://www.members.aol.com.

David Smith and Jocelyne Costin. What Can Learned About Peace from the Culture of the Deaf?. Retrieved from the World Wide Web: http://www.peacemagazine.org.

Domestic Violence and Children. Retrieved from the World Wide Web: http://www.famvi.com/othersts.htm.

Economic and Social Council, United Nations. 1999. Commission on Narcotic Drugs. Retrieved December 22,1999 from the World Wide Web: .

Fran Schmidt. Break the Cycle. Retrieved from the World Wide Web: http://www.kidspeacenet.com.

Frida Berrigan, 2000. "Merchants of Death Take No Holiday : Armed For Profit. Nonviolent Activist. March-April 2000. Retrieved from the World Wide Web: http://www.nonviolence.org.

Gandhi & King : A Season For Nonviolence. Retrieved from the World Wide Web: http://www.gandhiking.com.

Gary & Nora Callahan. 2000. America's Drug War. Retrieved from the World Wide Web: http://www.november.org.

George Bush, al. International War Crimes Tribunal: United State War Crimes Against Iraq. Retrieved from the World Wide Web: http://www.deoxy.org.

Global Ethics Education. 2000. Retrieved from the World Wide Web: http://www.acgc.org.

Global Nonviolence Network. 2000. Retrieved from the World Wide Web: http://www.mkgandhi.org.

Global Programme on Transnational Organized Crime. 2000. Retrieved from the World Wide Web: http://www.uncjin.org/CICP/Folder/trans.htm.

Greed for Diamonds and Other "Lootable" Commodities Fuels Civil Wars. Retrieved from the World Wide Web: http://www.wbln0018.worldbank.org.

Greenberg Research Inc.2000. The Global Report: ICRC worldwide consultation on the rules of war. Retrieved from the World Wide Web: http://www.oneworld.org/cfdocs/icrc/pages/reports/globalreport.html.

Greg Puley. Codes of Conduct. Retrieved from the World Wide Web: http://www.peacemagazine.org.

103

Helen Power and Brian Dowrick. 1998. Issues in Corporate Crime: An Introduction. Retrieved from the World Wide Web: http://www.webjcli.ncl.ac.uk/1998/issue2/power2.html.

Human Rights Watch Organization. Woman's Human Rights. Retrieved from the World Wide Web: http://www.hrw.org/wr2k/wrd.htm.

International Law on the Bombing of Civilians. Retrieved from the World Wide Web: http://www.dannen.com/decision/int-Law.html.

International Peace Bureau (IPB). International Peace Calendar. Retrieved from the World Wide Web: http://www.ipb.org/calendar.html.

Introduction to Human Rights Education. Retrieved from the World Wide Web: http://www1.umn.edu/humanrts/peace/peaceedu/binder2.html.

Joanna Santa Barbara,al. Towards a Non-Violent Society. Retrieved from the World Wide Web: http://www.pgs.ca./pages/pgsc/jsbtnvs.html.

Jonathan Schell. 2000. The Second Age of Nuclear Danger: Did the end of the Cold War mean the end of arms control?. Retrieved from the World Wide Web: http://bostonreview.mit.edu/BR25.2/schell.html.

J-P Sartre. Russell Vietnam War Crimes Tribunal. Retrieved from the World Wide Web: http://www2.prestel.co.uk.

Karl Grossman. 2000. Master of Space. Retrieved February 2000 from the World Wide Web: http://www.afsc.org/pwork/0200/0220.htm.

Liza Featherstone. The New Student Movement. Retrieved May 15,2000 from the World Wide Web: http://www.thenation.com.

M.K. Gandhi Institute for Nonviolence. 2000. Blunders of the World. Retrieved November 4,1999 from the World Wide Web: http://www.cbu.edu/Gandhi/html/8_blunders.html.

______. 2000. About Mahatma Gandhi –The Blunders of the World Retrieved from the World Wide Web: http://www.gandhiinstitute.org/8blunders.html.

______. 2000. Season for Nonviolence Special Event: Workshop on Nonviolent Communication. Retrieved from the World Wide Web: http://www.gandhiinstitute.org.

Majid Tehranian .2000. Dialogue on Civilizations: A New Peace Agenda for the New Millennium. United Nations NGO Conference on Globalization, September 15-17, 1999. Retrieved from the World Wide Web: http://www.wilpf.org.

Mark Dowie. 2000. The Corporate Crime of the Century. Retrieved from the World Wide Web: http://www.motherjones.com/mother_jones/N79/dowie.html.

Mark Shepard. Mahatma Gandhi and His Myths. Retrieved from the World Wide Web: http://www.markshep.com/nonvilence/Myths.html.

Martin Kelley.2000. Why a Military?. Retrieved from the World Wide Web: http://www.nonviolence.org.

Matthew Rothschild. War Criminals? Who Us?. Retrieved from the World Wide Web: http://www.commondreams.org.

Michelle Ciarrocca. 2000. Missile Defense: A False Sense of Security. Retrieved June 3, 2000 from the World Wide Web: http://www.afsc.org/pwork/0200/0218.html.

National Center for PTSD Fact Sheet. PTSD and Community Violence. Retrieved from the World Wide Web: http://www.ncptsd.org.

Nigel Dickinson and Still Pictures. The Dictationship of Debt. Retrieved from the World Wide Web: http://www.oneworld.org.

Paul Heinbecker. Peace Theme : Human Security. Retrieved from the World Wide Web: http://www.peacemagazine.org.

_______. Blunders of the World. Retrieved from the World Wide Web: http://www.peacemagazine.org.

Paul Lansu. 2000. World Without Violence Excerpt In Search of a Definition. Retrieved from the World Wide Web: http://www.gandhiinstitute.org.

Peace Action : 40 Years of History. Retrieved from the World Wide Web: http://www.webcom.com.

104

Peace News : for Nonviolent Revolution. Retrieved from the World Wide Web: http://www.webcom.com.

Press Release, United Nations. 2000. "Tenth Crime Congress To Convene in Vienna from 10 to 17 April 2000)" Background Release:CRIME/V/1. Retrieved 2000 from the World Wide Web: http://www.uncjin.org.

______. 2000. "UN Congress Discusses Worldwide state of crime and Criminal Justice" Press Release:CRIME/V/4. Retrieved 2000 from the World Wide Web: http://www.uncjin.org

______. 2000. Press Release Crime/V/14. Retrieved April 15,2000 from the World Wide Web: http://www.uncjin.org.

Ralph Nader. 2000. "Crime Wave: Sure Nickle-and-Dime Criminal Acts Are Down, But What About The Big-Money Corporate Lawbreakers?." San Francisco Bay Guardian , May 15, 2000. Retrieved from the World Wide Web: http://www.commondreams.org/views/051500-108.htm.

Robert Gilman. The Wisdom of the Tribe. Retrieved from the World Wide Web: http://www.context.org.

Robert Borosage. No Justice, No Peace. Retrieved from the World Wide Web: http://www.polisci.mit.edu.

Robert Sherrill. 1997. A Year in Corporate Crime. Retrieved from the World Wide Web: http://www.thenation.com/issue/970407/0407sher.htm.

Royal-Thai-Police. 1995. The Statistics of Reported Crimes of Thailand During Jan. 1995-Dec. 1995. Retrieved from the World Wide Web: http://www.police.go.th/stat38.html.

______. 1998. The Statistics of Reported Crimes of Thailand During Jan. 1998-Dec. 1998. Retrieved from the World Wide Web: http://www.police.go.th/stat_41.html.

______. 1999. The Statistics of Reported Crimes of Thailand During Jan. 1999-Dec. 1999. Retrieved from the World Wide Web: http://www.police.go.th/stat42.html.

Salim Muwakkil. 2000. By Any Measure The U.S. Is Losing The War On Drugs. Retrieved June 5,2000 from the World Wide Web: http://www.commondreams.org/views/0605000-101.html.

Sanderson Beck. 2000. Nonviolent Action Handbook. Retrieved from the World Wide Web: http://www.san.back.org/NAH1-Nonviolence.html.

Satyagraha. Retrieved from the World Wide Web: http://www.mkgandhi.org/stgbook/titteenth.html

Sean Gonsalves. 2000. Drug War Advocates Are Immune To Facts. Retrieved May 23,2000 from the World Wide Web: http://www.commondreams.org/views/052300-105.htm.

Sipri Arms Transfers Project. 1999. The 31 Leading Suppliers of Major Conventional Weapons, 1994-1998. Retrieved June 18, 1999 from World Wide Web: http://www.projects.sipri.se/armstrade/atsup93_97.html.

Sipri Yearbook 2000 : Armaments, Disarmament and International Security. Retrieved from the World Wide Web: http://editors.sipri.se/pubs/yboo/pr00.html.

Small Arms : they cause 90% of civilian casualties. Retrieved from the World Wide Web: http://www.globalissues.org/Geopolitics/ArmsTrade/SmallArms.asp.

Statement of the Pugwash Council:7-13 September 1999,Rustenburg.South. Retrieved from the World Wide Web: http://www.pugwash.org.

States 1999: Selected School Violence Research Findings. Retrieved from the World Wide Web: http://www.ncsu.edu/cpsv/eoto99.htm.

Stephen R. Covey. 2000. Principle Centered Leadership. Retrieved from the World Wide Web: http://www.mkgandhi.org/mgmnt.htm.

Taking 'Anarchy' With Chomsky. Retrieved from the World Wide Web: http://www.thenation.com.

The Association of World Citizens. As Citizens of the World. Retrieved from the World Wide Web: http://www.worldcitizens.org.

The Great Peace March : A Timeline of Peace and Justice Events. Retrieved from the World Wide Web: http://www.salsa.net/ peace/timeline.html.

The Great Peace March. Retrieved from the World Wide Web: http://www.salsa.net/ peace/timeline.html.

The NGO Committee on Disarmament. Diplomatic and Peace-Related Events 2000. Retrieved June 21,2000 from the World Wide Web: http://www.igc.apc.org./disarm/calender.html.

105

The Non-Violent Society. Retrieved from the World Wide Web: http://www.mkgandhi.org.

The Office of the Secretary of State, Resources ,Plans and Policy U.S. Department of State. 2000. International Affairs (Function 150) Fiscal Year 2001 Budget Request :Summary and Highlights of Accounts. Retrieved February 7,2000 from the World Wide Web: http://www.fas.org.

The Russell-Einstein Manifesto; Issued in London, 9 July 1955. Retrieved from the World Wide Web: http://www.pugwash.org./about/manifesto.html.

The Secretary-General Office, United Nations. 2000. United Nations reform : measures and proposals, The Millennium Assembly of the United Nations : Thematic framework for the Millennium Summit. Retrieved from the World Wide Web: http://www.un.org.

The Stockholm International Peace Research Institute (Sipri).2000. Sipri Yearbook 2000 : Armament, Disarmament and International Security. Retrieved from the World Wide Web: http://editor.se/pubs/yboo/pr00.html.

The Transnation Foundation for Peace and Future Research.2000. Blueprint for Alternative Defence (Pressinfo#93 May 10,2000). Retrieved from the World Wide Web: http://www.transnation.org.

Tom Paulson. 1999. Shipyard shooting:Workplace violence becoming epidemic.Retrieved November 4,1999 from the World Wide Web: http://www.seattlep-i.nwsource.com/local/work04.shtml.

U.S. Arms Cliems Profiles. 2000. Thailand: Proposed Sales Table, Yearly Arms Sales Table. Retrieved from the World Wide Web: http://www.fas.org/asmp/profiles/thailand.html.

U.S. Department of State. 2000. International Affairs (Function 150) Fiscal Year 2001 Budget Request: Summary and Highlights of Accounts by Appropriation Subcommittees. Retrieved from the World Wide Web: http://www.fas.org/asmp/profiles/aid/fy2001_fmf.htm.

U.S. Senate. International Law on the Bombing of Civilians. Retrieved from the World Wide Web: http://www.dannen.com/decision/int-law.html.

Global Nonviolence Network. Retrieved from the World Wide Web: http://www.mkgandhi.org.

UNESCO's Office of Public Information, United Nations. 2000. Global Launch of the International Year for the Culture of Peace Celebrated worldwide. Retrieved from the World Wide Web: http://www.unesco.org.

UNESCO's Office of Public Information, United Nations. 2000. International Year for the Culture of Peace 2000. Retrieved from the World Wide Web: http://www.unesco.org.

UNHCR Statistics. 2000. Refugees and Others of Concern to UNHCR : Overview-First Quarter 2000". Retrieved May 31, 2000 from the World Wide Web: http://www.unhcr.ch.

United Nation Institute for Disarmament Research (UNIDIR). 2000. The New Security Debate. Retrieved from the World Wide Web.

United Nations. 1997. Milestones in United Nations History, February 5, 1997. Retrieved from the World Wide Web: http://www.un.org.

University of Minnesota. Convention on the Prevention and Punishment of the Crime of Genocide , 78 U.N.T.S 277, entered into force Jan. 12,1951. Retrieved from the World Wide Web: http://www1.umn.edu.

University of Minnesota. Declaration on the Right of Peoples to Peace, G.A. res. 39/11, annex, 39 U.N. GAOR Supp. (No. 51) at 22, U.N. Doc. A 39/51 (1984). Retrieved from the World Wide Web: http://www1.umn.edu.

Violence on Television. Retrieved from the World Wide Web: http://www.apa.org.

Virginia Rasmussen.1999. Globalization: Remarks on the Issue of Conflict, Prevention and Resolution (Panel). United Nations NGO Conference on Globalization, September 15-17, 1999. Retrieved from the World Wide Web: http://www.wilpf.org.

WHO Violence Against Woman Information Pack. Retrieved from the World Wide Web: http://www.who.int.

William D. Hartung and Michelle Ciarrocca. 2000. "Star Wars II: Here We Go Again" The Nation. June 2,2000. Retrieved from the World Wide Web: http://www.commondreams.org/views/060200-103.html.

Winners of the Nobel Prize. Retrieved from the World Wide Web: http://www.almaz.com/nobel/peace/html.

World Trade Organization. 2000. GATT Corporate Crime. Retrieved from the World Wide Web: http://www.gatt.org/bushprcorpcrime.html.

106

www.peaceday.org's Calendar of Events. Retrieved from the World Wide Web: http://www.peaceday.org.

107