การชดเชยความเสยหายแกผเสยหายหรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐ

ชนญญา กจทว

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญานตศาสตรมหาบณฑต สาขาวชานตศาสตร บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยธรกจบณฑตย

พ.ศ. 2546 ISBN 974-281-892-4

DPU

THE COMPENSATION TO VICTIMS OF CRIME BY THE STATE

CHANANYA KITTHAWEE

A Thesis Submitted in Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree of Master of Laws

Department of Law Graduate School Dhurakijpundit University

2003 ISBN 974-281-892-4

DPU

ช

กตตกรรมประกาศ

วทยานพนธฉบบน สาเรจลลวงไปดวยดเพราะไดรบความอนเคราะหจากผ มพระคณหลายทานโดยเฉพาะอยางยง ทานอาจารยชาญเชาวน ไชยานกจ ไดใหความเมตตาสละเวลาอนมคาอยางยงรบเปนอาจารยทปรกษาวทยานพนธ พรอมทงใหความร และขอชแนะอนเปนประโยชนในการทาวทยานพนธตลอดมา รวมทงไดกรณาสละเวลาตรวจวทยานพนธ และแกไขตงแตตนจนแลวเสรจ ผ เขยนขอกราบขอบพระคณไว ณ ทน ผ เขยนขอกราบขอบพระคณทานศาสตราจารย ดร.คณต ณ นคร ทไดกรณาใหความอนเคราะหรบเปนประธานกรรมการสอบวทยานพนธ ทานรองศาสตราจารยประธาน วฒนวาณชย ทานรองศาสตราจารย ดร.กมลชย รตนสกาวงศ และทานอาจารย ดร.อทย อาทเวช ทไดกรณาสละเวลาอนมคารบเปนกรรมการผทรงคณวฒ พรอมทงคาชแนะทเปนประโยชน เพอเปนแนวทางในการปรบปรง แกไข วทยานพนธใหสมบรณ และมคณคายงขน ในระหวางจดทาวทยานพนธ ผ เขยนไดรบความชวยเหลอจากคณประนอม นมสา ทชวยในการจดพมพ และจดรปเลมจนเสรจสมบรณ โดยไมเหนกบความเหนดเหนอย ขอขอบคณ ณ โอกาสน ทายทสด ผ เขยนหวงวาวทยานพนธฉบบน จะมประโยชนอยบางในดานใดดานหนง ผ เขยนขอยกประโยชนเพอบชาพระคณบดา มารดา คณาจารย ตลอดจนผแตงตารา และบทความตางๆ ทผ เขยน ไดใชในการศกษาคนควา หากมขอบกพรองประการใดผ เขยนขอนอมรบแตผ เดยว ชนญญา กจทว

DPU

ซ

สารบญ

หนา บทคดยอภาษาไทย………………………………………………………………………… ฆ บทคดยอภาษาองกฤษ…………………………………………………………………….. จ กตตกรรมประกาศ…………………………………………………………………………. ช บทท 1.บทนา

1.1 ความเปนมาและความสาคญของปญหา……………………………………. 1 1.2 วตถประสงคของการวจย…………………………………………………….. 4 1.3 สมมตฐานของการวจย………………………………………………………. 4 1.4 ขอบเขตของการศกษาวจย…………………………………………………… 5 1.5 วธดาเนนการศกษา…………………………………………………………… 6 1.6 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ……………………………………………………. 6

2. แนวคดในการคมครองผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม………………..………… 7 2.1 ความเปนมา ประเภทและสาเหตของผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม……… 7 2.2 การคมครองผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมตามปฏญญา สากลดวยหลกความยตธรรมขนพนฐานของผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม และการใชอานาจโดยมชอบ…………………….….. 13

2.2.1 การเขาถงกระบวนการยตธรรม และการปฏบตอยางเปนธรรม (Access to justice and fair treatment)……………………….….. 14 2.2.2 การชดเชยความเสยหายโดยผกระทาผด (Restitution)….…………. 16 2.2.3 การชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอ เหยออาชญากรรมโดยรฐ (Compensation)………………………..… 19

ก. แนวคด การชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอ เหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐ…………………………..… 20

ข. หลกการ การชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอ เหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐ…………………………..… 21

ค. กลไก การชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอ เหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐ…………………………...… 23

DPU

ฌ

สารบญ (ตอ) 2.2.4 การใหความชวยเหลอแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม

(Assistance)…………………………………………………………… 25 3. การชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม

ในคดอาญาโดยรฐในตางประเทศ…………………………………………………. 28 3.1 การชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม

ในคดอาญา โดยรฐของประเทศสหรฐอเมรกา…………………………… ……. 29 3.1.1 แนวคด การชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอ

เหยออาชญากรรม ในคดอาญาโดยรฐ…………………………………. 29 3.1.2 หลกการ การชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอ เหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐ………………………………… 31

ก. ผ มสทธไดรบการชดเชยความเสยหาย……………………………… 32 ข. ความผดทรฐจะชดเชยความเสยหาย……………………………….. 36 ค. ประเภทของการชดเชยความเสยหาย………………………………. 38

3.1.3 กลไก การชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอ เหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐ………………………………….. 42 3.1.4 เปรยบเทยบแนวคด หลกการ กลไก การชดเชยความเสยหาย แกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐของ ประเทศสหรฐอเมรกา กบปฏญญาสากลวาดวยหลกความยตธรรม ขนพนฐานของผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม และการใชอานาจโดยมชอบ…………………………………………… 47

3.2 การชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม ในคดอาญาโดยรฐของประเทศญป น…………………………………………… 51

3.2.1 แนวคด การชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอ เหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐ……………………………………. 51

3.2.2 หลกการ การชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอ เหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐ……………………………………. 53

ก. ผ มสทธไดรบการชดเชยความเสยหาย………………………………… 53 ข. ความผดทรฐจะชดเชยความเสยหาย.…………………………………. 56

DPU

ญ

สารบญ (ตอ) ค. ประเภทของการชดเชยความเสยหาย………………………… ……… 58

3.2.3 กลไก การชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอ เหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐ…………………………………….. 63

3.2.4 เปรยบเทยบแนวคด หลกการ กลไก การชดเชยความเสยหาย แกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐของ ประเทศญป น กบปฏญญาสากลวาดวยหลกความยตธรรม ขนพนฐานของผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม และการใชอานาจโดยมชอบ……………………………………………….. 66

4. วเคราะหการชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม ในคดอาญาโดยรฐตามพระราชบญญตคาตอบแทนผ เสยหาย และคาทดแทน และคาใชจายแกจาเลยในคดอาญา พ.ศ.2544 เปรยบเทยบกบกฎหมาย วาดวยการชดเชยความเสยหายแกผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม ในคดอาญาโดยรฐของประเทศสหรฐอเมรกาและประเทศญป น……………………. 70 4.1 แนวคด การชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอ

เหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐ…………………………………………… 72 4.2 หลกการ การชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอ

เหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐ…………………………………………… 75 4.2.1 ผ มสทธไดรบการชดเชยความเสยหาย……………………………………. 76 4.2.2 ความผดทรฐจะชดเชยความเสยหาย…………………………………….. 84 4.2.3 ประเภทของการชดเชยความเสยหาย……………………………………. 88

4.3 กลไก การชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอ เหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐ…………………………………………… 95

5. บทสรปและขอเสนอแนะ……………………………………………………………. 102 5.1 บทสรป………………………………………………………………………….. 102 5.2 ขอเสนอแนะ…………………………………………………………………… 105

บรรณานกรม…………………………………………………………………………… 108

DPU

ฎ

สารบญ (ตอ) ภาคผนวก……………………………………………………………………………. 113 ภาคผนวก ก. Declaration of Basic Principles of Justice for Victims of Crime and Abuse of Power………………………………………………………. 114 ภาคผนวก ข. UNIFORM CRIME VICTIMS REPARATIONS ACT 1973………… 117 ภาคผนวก ค. Crime Victims Benefit Payment Law (Law No.36 May 1, 1980)… 131 ภาคผนวก จ. กฎกระทรวง กาหนดหลกเกณฑ วธการ และอตราในการจาย คาตอบแทนผ เสยหายและคาทดแทนและคาใชจายแกจาเลย ในคดอาญา พ.ศ.2546……………..……………………………………. 146 ประวตผ เขยน ………………………………………………………………………… 148

DPU

หวขอวทยานพนธ การชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมในคดอาญา โดยรฐ

ชอนกศกษา ชนญญา กจทว อาจารยทปรกษา อาจารยชาญเชาวน ไชยานกจ สาขาวชา นตศาสตร ปการศกษา 2546

บทคดยอ กระบวนการยตธรรมทางอาญา มวตถประสงคในการนาผกระทาผดมาลงโทษเพราะถอวาเปนความยตธรรมของกระบวนการยตธรรมและของคนในสงคมโดยไมคานงถงความเสยหายทเกดจากอาชญากรรมโดยเฉพาะผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมทสญเสยชวต รางกาย ทรพยสน ความปลอดภย และการสญเสยโอกาส ตอมาไดมประกาศรบรองปฏญญาสากลวาดวยหลกความยตธรรมขนพนฐานของผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมและการใชอานาจโดยมชอบ อนเปนการยอมรบสทธของผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม รวมถงสทธทไดรบการเยยวยา ดวยเหตน ในหลายประเทศ จงไดบญญตกฎหมายเกยวกบการชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐ ซงขนอยกบระบบกฎหมาย สงคม การเมองและเศรษฐกจของประเทศนน ๆ สาหรบประเทศไทยรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยไดบญญตรบรองคมครองสทธของผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐ และเพอใหการรบรองสทธในการรบความชวยเหลอจากรฐใหเปนไปตามรฐธรรมนญ จงไดตราพระราชบญญตคาตอบแทนผ เสยหายและคาทดแทน และคาใชจายแกจาเลยในคดอาญา พ.ศ.2544 นอกจากนในการพจารณาจายคาตอบแทนผ เสยหาย ใหเปนไปดวยความถกตอง เปนธรรม และกอประโยชนสงสดใหแกประชาชนจงไดออกกฎกระทรวง กาหนดหลกเกณฑ วธการ และอตราในการจายคาตอบแทนผ เสยหาย และคาทดแทน และใชจายแกจาเลยในคดอาญา พ.ศ. 2546 ฉะนน วทยานพนธฉบบนจะศกษาเกยวกบ แนวคด หลกการ และกลไก การชดเชยความเสยหายแกผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐ ของประเทศสหรฐอเมรกา ประเทศญป น และพระราชบญญตคาตอบแทนผ เสยหายและคาทดแทนและคาใชจายแกจาเลยในคดอาญาพ.ศ.2544 รวมทงกฎกระทรวง กาหนดหลกเกณฑ วธการ และอตราในการจายคาตอบแทนผ เสยหาย และคาทดแทนและคาใชจายแกจาเลยในคดอาญาพ.ศ. 2546 เปรยบเทยบ

ฆ

DPU

ง

กบแนวคด หลกการ และกลไก การชดเชยความเสยหายแกผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐ ตามปฏญญาสากลวาดวยหลกความยตธรรมขนพนฐานของผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมและการใชอานาจโดยมชอบวาสอดคลองหรอขดแยงกนหรอไม เพอเปนแนวทางในการปรบปรง แกไขพระราชบญญต และกฎกระทรวงดงกลาวของประเทศไทยใหเกดความชดเจน เสมอภาค และมประสทธภาพในการบงคบใชตอไป จากการศกษา แนวคด หลกการ และกลไก การชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐของประเทศสหรฐอเมรกา ประเทศญป นและพระราชบญญตคาตอบแทนผ เสยหาย และคาทดแทน และคาใชจายแกจาเลยในคดอาญา พ.ศ.2544 รวมทง กฎกระทรวง กาหนดหลกเกณฑ วธการ และอตราในการจายคาตอบแทนผ เสยหาย และคาทดแทน และคาใชจายแกจาเลยในคดอาญา พ.ศ.2546 เหนวาสอดคลองกบแนวคด หลกการ และกลไก การชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐ ตามปฏญญาสากลวาดวยหลกความยตธรรมขนพนฐานของผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม และการใชอานาจโดยมชอบ กลาวคอในเรองแนวคด การชดเชยความเสยหายแกผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐ เหนวารฐตองรบผดชอบชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม เพราะรฐไมสามารถคมครองพลเมองของตนใหปลอดภยจากอาชญากรรม และถอวาเปนการขยายบรการดานสวสดการสงคม ดวยแนวคดทวา รฐควรใหความชวยเหลอแกผ ตองการความชวยเหลอ ในกรณหลกการ การชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐ เหนวาผ มสทธไดรบการชดเชยความเสยหาย หมายถง ผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม ทไดรบความเสยหายแกรางกาย หรอจตใจ จากการกระทาผดอาญาทรายแรง และทายาทของผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม หากผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมถงแกความตาย สาหรบความผดทรฐจะชดเชยความเสยหาย ตองเปนความผดอาญาทรายแรง เชน ความผดเกยวกบเพศ ชวต และรางกาย ในสวนประเภทของการชดเชยความเสยหาย ไดแบงออกเปน 2 ประเภท กลาวคอ ในกรณทผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมทไดรบความเสยหายแกรางกาย หรอจตใจ รฐจะชดเชยความเสยหายเปนคารกษาพยาบาล คาฟนฟสมรรถภาพทางรางกาย หรอจตใจ และคาเสยหายอนตามทเหนสมควร หากผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมไดรบความเสยหายจนถงแกความตาย หรอถกฆาตาย รฐจะชดเชยความเสยหายเปนคาทาศพ รวมถงคาใชจายทจาเปนอน นอกจากน รฐไดจดตงกองทน หรอจดสรรงบประมาณประจาป โดยม “คณะกรรมการ” เปนกลไก ผ มอานาจพจารณาจายคาชดเชยความเสยหายดงกลาว ใหกบผ มสทธไดรบการชดเชยความเสยหายตอไป

DPU

จ

Thesis Title The Compensation to victims of crime by the state Name Chananya Kitthawee Thesis Advisor Mr. Charnchao Chaiyanukij Department Law Academic Year 2003

ABSTRACT

The process of criminal justice system is to punish the guilty persons because the punishments of criminal do justice to the criminal justice system and people in the society. However, the victims of crime who lose their life, body, properties, safety, and opportunities were disregarded.The United Nations of the Declaration of Basic principles of Justice for Victims of Crime and Abuse of power has been pronounced to recognize the right of victims and being treated. This document stimulated other nations to enact the law regarding the compensation to victims of crime by the state depending on legal system, social, politic, and economic situations of each nation. In Thailand, the provision under the Constitution of the Kingdom of Thailand, B.E. 2540 provides the protection of right of an injured person from the state. And, in order to recognize the right to receive a proper treatment from the State, the compensation of the injury person and the expense of the accused in the criminal case Act, B.E.2544 has been enacted. Moreover, in order to correctly and fairly consider the compensation for the victims of crime and provide most advantage to the citizens, the ministerial regulations of the rule, process, and scale of the compensation of the injury person and the expense of the accused in the criminal case Act, B.E.2546 has been pronounced. This thesis study an idea, a principle, and process of the compensation to victims of crime by the state in USA, Japan, and the compensation of the injury person and the expense of the accused in the criminal case Act, B.E. 2544 as well as the ministerial regulations of the rule, process, and scale of the compensation of the injury person and the expense of the accused in the criminal case Act, B.E. 2546 in Thailand

DPU

ฉ

comparing with the United Nations of the Declaration of Basic Principles of Justice for Victims of Crime and Abuse of power whether they are in accordance with each other in order to be improve the law of Thailand to be clear, equal,and effective law enforcement. From the study of an idea, a principle, and process of the compensation to victims of crime for by the state in USA, Japan,and the compensation of the injury person and the expense of the accused in the criminal case Act, B.E. 2544 as well as the ministerial regulations of the rule, process, and scale of the compensation of the injury person and the expense of the accused in the criminal case Act, B.E. 2546 in Thailand, it can be found that they are in accordance with the United Nations of the Declaration of Basic Principles of Justice for Victims of Crime and Abuse of power. The idea of the compensation to victims of crime by the state is that the state has a responsibility to provide the compensation to the victims because the state could not protect their citizens from the crime and it seem to expend the service of social welfare under the idea that the state should contribute to the citizens who need it. The principle of the compensation to victims of crime by the state is that the victims who have rights to receive the compensation mean the victims who suffer personal physical or psychological injury from serious crimes and a heir of the victim in case of the died victim. The type of crimes which the state has to provide the compensation is the serious crime for example sexual offense, murders, assaults. The compensation can be divided into 2 types. The first type is the victims who suffer personal physical or psychological injury. The state will provide a medical treatment expense, an expense of recovering the capability of body and mind, and other proper remuneration. Secondly, the victim died, the state will pay for a cremated expanse and other necessary cost. The state sets up a fund and provides an annual budget for compensation to victims by the consideration of “the committee” as the process of the compensation.

DPU

บทท 1

บทนา 1.1 ความเปนมาและความสาคญของปญหา การดาเนนงานของกระบวนการยตธรรม ไดใหความสาคญตอการนาตวผกระทาผด มาลงโทษ ซงถอวาเปนการสรางความยตธรรม ตามความคาดหวงของกระบวนการยตธรรม และของคนในสงคม โดยไมคานงถงความเสยหายทเกดจากอาชญากรรม เฉพาะอยางยงผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม ทตองสญเสยชวต รางกาย ทรพยสน ความปลอดภย การสญเสยโอกาส รวมทงการตกเปนผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมในขนตอนตาง ๆ ของกระบวนการยตธรรม ปจจบนระบบความยตธรรมทางอาญา ไดคมครองผกระทาผดทางอาญาโดยคานงถง สทธมนษยชนขนพนฐาน ในขณะเดยวกนผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมซงเปนผ ไดรบผลจากการประทษรายโดยผกระทาผดอาญา จงควรไดรบการคมครองอยางเหมาะสมและเทาเทยมกน 1 อยางไรกตามในหลายประเทศ ไดใหความสาคญตอการคมครองปองกน รวมทง การปฏบตตอผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม โดยใหบคคลดงกลาวไดมสวนรวม ในการดาเนนกระบวนการยตธรรมทางอาญามากขน และไดเรยกรองใหมการชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐ ซงตอมาใน ป ค.ศ.1985 ไดมการประชมคองเกรส สหประชาชาตวาดวยการปองกนอาชญากรรม และการบาบดฟนฟผกระทาความผด (The United Nations Congress on the prevention of crime and the treatment of offenders) ครงท 7 ณ กรงมลาน ประเทศอตาล และไดรวมกนราง Magna carta for victims ซงกลาวถงการชดเชยความเสยหายแกผ เสยหายหรอเหยออาชญาในคดอาญาโดยรฐ ในปเดยวกนไดมมตทประชมใหญท 40/34 ของการประชมใหญสหประชาชาต วาดวยการปองกนอาชญากรรม และปฏบตตอ ผกระทาผดโดยไดประกาศรบรอง 2“ปฏญญาสากลวาดวยหลกความยตธรรมขนพนของผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม และการใชอานาจโดยมชอบ” (Declaration of basic principles of

1 กลพล พลวน. “การคมครองสทธมนษยชนในประเทศไทย.” วารสารอยการนเทศ. เลมท 54, 1. 2535, หนา 79. 2 ประชย เปยมสมบรณ. “ การประชมคองเกรสสหประชาชาตวาดวยการปองกนอาชญากรรม และ การบาบดฟนฟผกระทาความผด.” วารสารอาชญาวทยาและงานยตธรรม. 3, 2. ธนวาคม 2526, หนา 14.

DPU

2

justice for victims of crime and abuse of power,1985) นบเปนครงแรกทมการยอมรบสทธของผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม อนรวมถงสทธทไดรบการเยยวยา 3 ดงนน หากมการศกษาตามปฏญญาสากล วาดวยหลกความยตธรรมขนพนฐานของ ผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม และการใชอานาจโดยมชอบ โดยเฉพาะในสวนของการชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐ (Compensation) ซงมแนวคด หลกการ และกลไก ดงตอไปน

1. แนวคด การชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม ในคดอาญา โดยรฐ มเหตผลสนบสนน 2 ประการ กลาวคอ 1.1 รฐมหนาทรบผดชอบในการปองกนอาชญากรรม ดงนนรฐจงควรตองรบผดชอบชดเชยความเสยหายใหแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม เพราะรฐไมสามารถใหความคมครอง พลเมองของตนใหปลอดภยจากอาชญากรรมนนได 1.2 เปนการขยายการบรการทางดานสวสดการสงคม ดวยความคดทวารฐควรทจะใหความชวยเหลอ แกบคคลผ ตองการความชวยเหลอ โดยเฉพาะผตกเปนผ เสยหาย หรอ เหยออาชญากรรมซงไดรบความเสยหาย ทไมอาจหลกเลยงได ประกอบกบเปนหนาทของรฐทตองคมครองพลเมองใหไดรบความปลอดภยในชวต รางกาย ทรพยสน และสทธตาง ๆ ตามกฎหมายอนเปนมลฐานในการดารงชวตของมนษย ในสงคม รฐจงมหนาทรบผดชอบในฐานะทไดรบมอบอานาจใหเปนผปกครอง และควรมสวน รบผดชอบในกรณทไมสามารถใหความคมครอง และพทกษสทธของเขาไดตามสมควร 4 2. หลกการ การชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐ ไดกาหนดหลกเกณฑไววา “ ผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม ทไมไดรบการชดเชยความเสยหายเตมจานวนจากผกระทาความผด หรอทางอนใดแลว รฐตองจดใหมการชดเชย ความเสยหายทางดานการเงน ดงน 2.1 ผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม ทไดรบความเสยหายแกรางกาย หรอจตใจ อนเปนผลจากการกระทาความผดอาญาทรายแรง

3 ชาญเชาวน ไชยานกจ. “เหยออาชญากรรม, การประนอมพพาท และกระบวนการยตธรรม.” วารสารอยการนเทศ. เลมท 58, ฉบบท 4. 2539, หนา 90 – 91. 4 ประธาน วฒนวาณชย. “ กฎหมายทดแทนความเสยหายแกเหยออาชญากรรม : แนวคด ทางดานรฐสวสดการ.” วารสารนตศาสตร. 9, 1. มถนายน – สงหาคม 2520, หนา 72.

DPU

3

2.2 ทายาท หรอครอบครวของผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม โดยเฉพาะผซงตองพงพาบคคลทไดเสยชวต หรอตองไรความสามารถอนเนองมาจาการตกเปนผ เสยหายหรอ เหยออาชญากรรม”5 3. กลไก ในการชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม ในคดอาญา โดยรฐตามปฎญญาดงกลาว มไดกาหนดกลไกอยางใดไว เพยงวางหลกเกณฑใหมการบรหาร ทางดานการเงน โดยกาหนดไววา “ ใหกอตง หรอสนบสนนการขยายกองทน สาหรบการชดเชย ความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมในระดบประเทศ รวมทงกองทนอนทอาจกอตงโดยมวตถประสงคอยางเดยวกนน” 6 ดงนน จงควรมกลไกทเปนองคกรซงมอานาจกงตลาการ หรอกงบรหาร โดยทาหนาทพจารณา หรอวนจฉย ตลอดจนเปนผควบคมและกาหนดมาตรการทางดานกฎหมาย ดานบรหาร และดานสงคมสงเคราะห เพอเยยวยาความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม ใหมผลเปนรปธรรมยงขน ในหลายประเทศไมวาจะเปนประเทศทอยในระบบกฎหมายจารตประเพณหรอระบบประมวลกฎหมาย ไดมการบญญตกฎหมายเกยวกบการชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอ เหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐ ซงขนอยกบระบบกฎหมาย สงคม การเมอง และเศรษฐกจของประเทศนน ปจจบนรฐธรรมนญ ไดบญญตรบรองคมครองสทธการรบความชวยเหลอจากรฐ ของผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม เนองจากการกระทาผดอาญาของผ อน โดยตนมไดมสวนเกยวของกบการกระทาความผด และไมมโอกาสไดรบการบรรเทาความเสยหายโดยทางอน ดงนนเพอใหการรบรองสทธในการรบความชวยเหลอดงกลาว เปนไปตามรฐธรรมนญ รฐจงไดบญญต พระราชบญญตคาตอบแทนผ เสยหายและคาทดแทนและคาใชจายแกจาเลยในคดอาญา พ.ศ.2544 นอกจากนเพอใหการพจารณาจายคาตอบแทนผ เสยหายเปนไปโดยถกตอง เปนธรรม และกอประโยชนสงสดแกประชาชน จงไดออกกฎกระทรวง กาหนดหลกเกณฑ วธการ และอตราในการจายคาตอบแทนผ เสยหาย และคาทดแทนและคาใชจายแกจาเลยในคดอาญา พ.ศ.2546 ดวยเหตนจงควรมการศกษา ในเนองการชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอ เหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐ ของตางประเทศ รวมทงของประเทศไทยวามแนวคด หลกการ และกลไก สอดคลองหรอขดแยงกบปฏญญาสากลวาดวยหลกความยตธรรมขนพนฐาน 5 ปฏญญาสากลวาดวยหลกความยตธรรมขนพนฐานของผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม และ การใชอานาจโดยมอชอบ มาตรา 12. 6 ปฏญญาสากลวาดวยหลกความยตธรรมขนพนฐานของผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม และ การใชอานาจโดยมชอบ มาตรา 13.

DPU

4

ของผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม และการใชอานาจโดยมชอบหรอไม เพอนามารบปรง แกไขพระราชบญญต และกฎกระทรวงดงกลาวของประเทศไทยใหเกดความชดเจน เสมอภาค และ มประสทธภาพในการบงคบใช รวมทงความเหมาะสม กบสภาพความเปนจรงในสงคมไทยตอไป 1.2 วตถประสงคของการศกษา 1. ศกษาแนวคด หลกการ และกลไก การชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐ ตามปฏญญาสากลวาดวยหลกความยตธรรมขนพนฐานของผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม และการใชอานาจโดยมชอบ 2. ศกษาแนวคด หลกการ และกลไก การชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอ เหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐของประเทศสหรฐอเมรกา และประเทศญป น โดยทาการเปรยบเทยบกบแนวคด หลกการ และกลไก การชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอ เหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐ ตามปฏญญาสากลวาดวยหลกความยตธรรมขนพนฐานของผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม และการใชอานาจโดยมชอบ วาสอดคลองหรอขดแยงกบปฏญญาดงกลาวหรอไม 3. ศกษาแนวคด หลกการ และกลไก การชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอ เหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐ ตามพระราชบญญตคาตอบแทนผ เสยหาย และคาทดแทน และคาใชจายแกจาเลยในคดอาญา พ.ศ.2544 โดยทาการเปรยบเทยบกบ แนวคด หลกการ และกลไก การชดเชยความเสยหายแกผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐ ตามปฏญญาสากลวาดวยหลกความยตธรรมขนพนฐานของผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม และการใชอานาจโดยมชอบ วาสอดคลอง หรอขดแยง กบปฏญญาดงกลาวหรอไม 1.3 ขอสมมตฐานทางการศกษา ถามการศกษา แนวคด หลกการ และกลไก การชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอ เหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐของประเทศสหรฐอเมรกาประเทศญป นและพระราชบญญต คาตอบแทนผ เสยหาย และคาทดแทนและคาใชจายแกจาเลยในคดอาญา พ.ศ.2544 เปรยบเทยบกบแนวคด หลกการ และกลไก ตามปฏญญาสากลวาดวยหลกความยตธรรมขนพนฐานของ ผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม และการใชอานาจโดยมชอบ วาสอดคลองหรอขดแยงกบปฏญญาดงกลาวหรอไม สาหรบในสวนของหลกการ จะทาการศกษาเกยวกบ ผ มสทธไดรบ

DPU

5

การชดเชยความเสยหาย ความผดทรฐจะชดเชยความเสยหาย และประเภทของการชดเชยความเสยหาย โดยประเภทของการชดเชยความเสยหาย จะทาการศกษาเกยวกบ หลกเกณฑ วธการและอตราในการจายคาตอบแทนผ เสยหาย ซงรฐไดออกกฎกระทรวง กาหนดหลกเกณฑ วธการ และอตราในการจายคาตอบแทนผ เสยหาย และคาทดแทนและคาใชจายแกจาเลยใน คดอาญา พ.ศ.2546 เพอจะไดนาผลของการศกษาดงกลาว เปนแนวทางในกระบวนการปรบปรง แกไข และบงคบใชพระราชบญญตคาตอบแทนผ เสยหายและคาทดแทนและคาใชจายแกจาเลยในคดอาญา พ.ศ.2544 และกฎกระทรวง กาหนดหลกเกณฑ วธการ และอตราในการจายคาตอบแทน ผ เสยหาย และคาทดแทน และคาใชจายแกจาเลยในคดอาญา พ.ศ.2546 เพอใหเหมาะสมกบสภาพเศรษฐกจ สงคมของประเทศไทยโดยใหเปนไปตามเจตนารมณของรฐธรรมนญ และปฏญญาดงกลาว 1.4 ขอบเขตของการศกษา 1. ศกษาแนวคด หลกการ และกลไก การชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐ ตามปฏญญาสากลวาดวยหลกความยตธรรมขนพนฐานของผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม และการใชอานาจโดยมชอบ 2. ศกษาแนวคด หลกการ และกลไก การชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอ เหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐของประเทศสหรฐอเมรกา และประเทศญป น โดยทาการเปรยบเทยบกบแนวคด หลกการ และกลไก การชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอ เหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐ ตามปฏญญาสากลวาดวยหลกความยตธรรมขนพนฐานของผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม และการใชอานาจโดยมชอบ วาสอดคลองหรอขดแยงกบปฏญญาดงกลาวหรอไม 3. ศกษาแนวคด หลกการ และกลไก การชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอ เหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐ ตามพระราชบญญตคาตอบแทนผ เสยหาย และคาทดแทน และคาใชจายแกจาเลยในคดอาญา พ.ศ.2544 โดยทาการเปรยบเทยบกบ แนวคด หลกการ และกลไก การชดเชยความเสยหายแกผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐ ตามปฏญญาสากลวาดวยหลกความยตธรรมขนพนฐานของผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม และการใชอานาจโดยมชอบ วาสอดคลอง หรอขดแยง กบปฏญญาดงกลาวหรอไม

DPU

6

1.5 วธการดาเนนการศกษา เปนการศกษาวจยเอกสาร (Documentary Research) โดยศกษาคนควาจากตาราภาษาไทย ภาษาองกฤษ บทความ รายงานการศกษาวจย วทยานพนธ และเอกสารขององคการ UNAFEI ทเกยวของกบการชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐ รวมทงแนวคด หลกการ และกลไก ตามปฏญญาสากลวาดวยหลกความยตธรรมขนพนฐานของผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม และการใชอานาจโดยมชอบ และกฎหมายของตางประเทศเพอนาขอมลมาวเคราะหและสรปปญหาในการวจย เพอหาขอเสนอแนะตอไป 1.6 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 1.ทราบถงแนวคด หลกการ และกลไก การชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอ เหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐ ตามปฏญญาสากลวาดวยหลกความยตธรรมขนพนฐานของผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม และการใชอานาจโดยมชอบ 2.ทราบถงแนวคด หลกการ และกลไก การชดเชยความเสยหายแกผ เสยหายหรอ เหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐของประเทศสหรฐอเมรกา ประเทศญป นและพระราชบญญต คาตอบแทนผ เสยหาย และคาทดแทน และคาใชจายแกจาเลยในคดอาญา พ.ศ.2544 ในสวนของหลกการ จะทาใหทราบถงผ มสทธไดรบการชดเชยความเสยหาย ความผดทรฐจะชดเชย ความเสยหาย และประเภทของการชดเชยความเสยหาย นอกจากนยงทาใหทราบถง หลกเกณฑ วธการ และอตราในการจายคาตอบแทนผ เสยหาย ซงรฐไดออกกฎกระทรวง กาหนดหลกเกณฑ วธการ และอตราในการจายคาตอบแทนผ เสยหาย และคาทดแทน และคาใชจายแกจาเลยในคดอาญา พ.ศ.2546 3. เพอนาผลการศกษามาปรบปรง แกไข กฎ ระเบยบ และหลกเกณฑของกฎหมาย ใหสอดคลองกบแนวทางการคมครองผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐ ตาม รฐธรรมนญ และปฏญญาสากลวาดวยหลกความยตธรรมขนพนฐานของผ เสยหาย หรอ เหยออาชญากรรม และการใชอานาจโดยมชอบ

DPU

บทท 2

แนวคดในการคมครองผเสยหายหรอเหยออาชญากรรม

รฐมหนาทคมครองปองกนภยตางๆ ทอาจเกดขนกบประชาชนการตกเปนผ เสยหายหรอ เหยออาชญากรรมถอไดวาเปนความบกพรองของรฐ ทขาดความสามารถในการบงคบใชกฎหมาย การขาดประสทธภาพในการปองกนชวต รางกาย และทรพยสน ในขณะทอาชญากรไดรบการแกไข ฟนฟ เพอใหกลบตนเปนคนด ผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมกควรไดรบการคมครองเชนกน 1 ดงนนในบทนจะศกษาความเปนมาในการคมครองผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมโดยในเบองตน จะกลาวถงความหมาย แนวคด ทฤษฎ ประเภท สาเหต การปองกนการตกเปนผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม และการคมครองสทธของผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐตามปฏญญาสากลวาดวยหลกความยตธรรมขนพนฐานของผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม และการใชอานาจโดยมชอบ ซงปฏญญาดงกลาวไดแบงผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมออกเปนสองสวนคอ ในสวนแรกไดกลาวถงสทธของผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาทไดรบผลรายจากการกระทาผดอาญา สวนทสองไดใหความหมายผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมทเกดจากการใชอานาจโดยมชอบ สาหรบวทยานพนธฉบบน จะศกษาปฏญญาสากลดงกลาวเฉพาะในสวนแรก เพอทราบวามาตรฐานสากลไดใหหลกประกนสทธแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐอยางไร ในสวนทสองอยนอกเหนอการศกษาวทยานพนธฉบบน 2.1 ความเปนมา การชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมมมาแตยคโบราณตงแตสมยพระเจาฮมมราบ 2 ตอมาในสมยกลางไดปรากฏหลกฐาน จากประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาของเยอรมนไดกาหนดวธการชดเชยความเสยหายแกผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม และเมอกาลเวลาลวงเลยมาถงปลายยคกลาง จงไดมการนาระบบการปรบ มาใชแทนการชดเชย

1 สดสงวน สธสร. เหยออาชญากรรม. กรงเทพฯ : ม.ป.ส., สงหาคม 2543, หนา 63. 2 ประธาน วฒนวาณชย. “กฎหมายทดแทนความเสยแกเหยออาชญากรรม : แนวความคดทางดาน รฐสวสดการ ” วารสารนตศาสตร. 9, 1. มถนายน - สงหาคม 2520, หนา 73.

DPU

8

ความเสยหายแกผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม เงนคาปรบจงตกเปนของรฐ รฐจงเปนผผกขาดในการลงโทษ 3 การชดเชยความเสยหายจงกลายเปนหนาทใหชาระตอบแทนกนในทางแพง 4 ในปค.ศ.1878 ไดมการประชมรวมกนของนกอาชญาวทยาซงสรปผลไดวากฎหมายไมใหความสาคญในการบรรเทาความเสยหายแกผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม5ปจจบนหลายประเทศไดตรากฎหมายวาดวยการชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม ดงจะเหนไดจากประเทศองกฤษ ไดทดลองแตงตงคณะกรรมการชดเชยความเสยหายทางอาญา เพอพจารณาจายคาชดเชยใหแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมทไดรบบาดเจบ ประเทศเยอรมนไดประกาศใช กฎหมายคมครองสทธของผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม ซงมชอวาพระราชบญญตทดแทนแกเหยอ ประเทศสหรฐอเมรกาไดประกาศใชพระราชบญญตปกปองเหยอ และพยาน ประเทศฝรงเศส ไดมการชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม ซงรวมถงคาเสยหายในทางแพงโดยฟองไปพรอมกบคดอาญา 6 ในป ค.ศ.1965 ไดมการประชมรวมกนระหวางประเทศเปนครงแรกทกรงเยรซาแลม โดยสรปไดวาใหรฐทกรฐกอตงระบบการชดเชยความเสยหายใหแกผ เสยหาย หรอ เหยออาชญากรรม 7 จนกระทงในป ค.ศ.1985 ไดมการประชมคองเกรสสหประชาชาต ครงท 7 ซงวาดวยการปองกนอาชญากรรม และการบาบดฟนฟผกระทาผด (The United Nations Congress on the Prevention of Crime and the Treatment of Offenders) ณ กรงมลาน ประเทศอตาล โดยใชชออยางเปนทางการวา “Magna Carta for Victims” สรปไดดงน ในกรณทการชดใชคาเสยหายจากผกระทาผดไมเพยงพอ การชดเชยโดยรฐสาหรบอนตรายทเกดขนกบผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมจดวาจาเปนในสดสวนทเปรยบเทยบไดกบ ความทกขทรมานของผ เสยหาย หรอ

3 อภรต นยมการ. “การทดแทนความเสยหายแกผ เสยหายในคดอาญาโดยรฐ : ศกษาความคดเหนของ บคคลากรในกระบวนการยตธรรมและอาจารยผสอนวชากฎหมายในมหาวทยาลยของรฐ” วทยานพนธปรญญา มหาบณฑต คณะสงคมศาสตร สาขาอาชญาวทยาและงานยตธรรม มหาวทยาลยมหดล, 2530,หนา 13. 4 Stephen Schafer. Victimology : The Victim and his Criminal. Virginia : Reston Publishing Company, Inc., 1977, P.P. 19 - 20. 5 Stephen Schafer. Restitution to Victims of Crime. London : Stevens & Sons Limited, 1960, P.P. 9 –10. 6 วชา มหาคณ. “เหยออาชญากรรม : แนวคดและมาตรการคมครอง.” วารสารกฎหมาย. 14, 1. 2535, หนา 9. 7 Stephen Schafer. Victimology : The Victim and his Criminal. P. 125.

DPU

9

เหยออาชญากรรมทประสบเคราะหกรรมเชนเดยวกน8 ดวยเหตนจงไดมผ ใหความหมาย“ผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม (Crime Victims) ” พอสรปไดดงน 1. เหยอของผกระทาผดกฎหมายบานเมอง แตไมหมายถงเหยอของภยอยางอน 9 2.บคคลทถกประทษรายในชวต รางกาย ทรพยสน โดยปราศจากความยนยอมของผนน ยงรวมถงผทเกยวของใกลชด หรออยในความรบผดชอบ หรอในความอปการะของผถกทาราย10

3. ผไดรบความเสยหาย จากการกออาชญากรรมของผกระทาผด รวมถงผ ทเกยวของทไดรบผลกระทบจากความเสยหาย 11 4. ผ ทประสบผลรายหรอความเสยหายทงดานชวต รางกาย จตใจ และทรพยสนอนเนองจากการละเมดกฎหมาย 12 5. เหยอทไดรบความเสยหายจากผลของการกระทาผดกฎหมายแบงได 2 ลกษณะ 5.1 ผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมโดยตรง (Direct Victims) คอ บคคลทถกลวงละเมด และไดรบความเสยหายโดยตรงจากการกระทาผดกฎหมาย 5.2 ผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมโดยออม (Indirect Victims) คอ บคคลทสามท ไดรบผลกระทบจากการกระทาผดกฎหมาย แมการกระทานนจะไมไดเกดขนกบเขาโดยตรง 13 จากการศกษาความหมายของผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม จงสงผลใหผ เชยวชาญในศาสตรวาดวยเหยอวทยา ไดมแนวคดทแตกตางกน ดงน 1.เหยอเปนผลผลตของโครงสรางทางสงคม การเมอง เทคโนโลยสมยใหมอบตภยตาง ๆ รวมถงปญหาอาชญากรรม 14

8 ประชย เปยมสมบรณ. “ การประชมคองเกรสสหประชาชาตวาดวยการปองกนอาชญากรรม และ การบาบดฟนฟผกระทาผด.” วารสารอาชญาวทยาและงานยตธรรม. 3, 2. ธนวาคม 2528, หนา 13 - 14. 9 อณณพ ชบารง และศรสมบต โชคประจกษชด. วาดวยเหยออาชญากรรม (Victimology). พมพครงท 1. นครปฐม : โรงพมพสถาบนพฒนาสาธารณสขอาเซยน, มนาคม 2538, หนา 2. 10 สวทย นมนอย และประเทอง ธนยผล. อาชญาวทยา และทณฑวทยา. พมพครงท 2. กรงเทพฯ : หจก. แสงจนทรการพมพ, กรกฎาคม 2533, หนา 29. 11 ประชย เปยมสมบรณ และคณะ. อาชญากรรมพนฐานกบกระบวนการยตธรรม ปญหา

อปสรรคและแนะทางควบคม. พมพครงท 1. กรงเทพฯ : หางหนสวนจากดการพมพพระนคร, 2531, หนา125. 12 กลพล พลวน และรชนกร โชตชยสถตย. “ สถานภาพของเหยออาชญากรรมกบผ เสยหายใน คดอาญาในประเทศไทย.” วารสารอยการนเทศ. 33, 3. 2534, หนา 331 - 332. 13 สดสงวน สธสร. เหยออาชญากรรม. หนา 2. 14 อณณพ ชบารง และศรสมบต โชคประจกษชด. วาดวยเหยออาชญากรรม(Victimology).หนา 2 .

DPU

10

2.สงคมมกฎหมายในการควบคมสงคมอยางเปนทางการเมอมการฝาฝนหรอลวงละเมด ตอกฎหมาย ผตกเปนผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม ตองมผ รบผดชอบโดยตรงตอความเสยหาย เพราะมพฤตการณ ฝาฝนระเบยบสงคม 15 3. การชดเชยความเสยหายของรฐตอเหยออาชญากรรม เพราะรฐไมสามารถปกปองคนมใหตกเปนผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม รวมทงเรองการเขาไปมสวนเกยวของระหวางเหยอกบอาชญากร จนทาใหเกดการกระทาความผดขน 16 อยางไรกตาม นกเหยอวทยาทไดศกษาเกยวกบความหมาย และแนวคดเกยวกบผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม ไดแบงทฤษฎ ออกเปน 3 ทฤษฎ ดงตอไปน 1. ทฤษฎ Victim Percipitation (การมสวนรวมของผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม) โดย Marvin Wolfgang ไดอธบายวาเหยอบางคน เปนตวกระตนทาใหตนเองตองเผชญกบ เหตการณทนาไปสการบาดเจบ หรอความตายโดยผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม อาจมพฤตกรรมทแสดงออกหรอนงเฉย อาจสรปไดวาการกระทาของผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมมสวนทาใหเกดอาชญากรรมขน 2. ทฤษฎ Live Style (รปแบบของวถชวต) นกอาชญาวทยา เชอวารปแบบวถชวตของคนทาใหตนตกเปนเหยออาชญากรรมได เชน การไปเทยวสวนสาธารณะในยามวกาล เปนตน 3. ทฤษฎ Routive Activities มแนวคดวา ทกวนนคนสวนมากอยากฝาฝนกฎหมายเพอแกแคน ความโลภ และแรงจงใจอน ๆ 17 นอกจากน บทบาทของผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม รวมทงปจจยทเกยวของทาใหนกอาชญาวทยา ไดแบงประเภทของผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม พอสรปไดดงน Hans Von Hentig ไดนาปจจยทางกายภาพ ทางจตวทยา และทางสงคมวทยา ประกอบการพจารณา โดยแบงประเภทของผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมออกเปน 13 ประเภท กลาวคอ ผ เยาว (The Young) ผหญง (The Female) คนแก (The Old) คนบกพรองทางจต และวกลจรต (The mentally defective and other mentally deranged) พวกทอพยพมาจากทอน (The immigrants) พวกชนกลมนอย (The minorities) พวกเปนคนโงโดยกาเนด (The dull 15 สดสงวน สธสร. เหยออาชญากรรม. หนา 4. 16 Isidore Silver. Criminology : An introduction. New York : Barnes & Noble Books, 1981, p.244. 17 สดสงวน สธสร. เหยออาชญากรรม. หนา 6-9.

DPU

11

normals) พวกมใจหดห (The depressed) พวกโลภมาก (The acquisitive) พวกเสเพล (The wanton) พวกคนโดดเดยว และคนอกหก (The Lonesome and the heartbroken) คนทตกอยในความทกขทรมาน (The Tormentor) พวกทถกตดโอกาส ถกละเลย และตอส เพอศกดศร (The blocked, exempted, and fighting) 18 Benjamin Mendelson ไดแบงประเภทผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม โดยพจารณาจากความหนกเบาของความผดเปนเกณฑ ไดแก เหยอทไรเดยงสา (The completely innocent victim) เหยอทมความผดนอยกวาอาชญากร (The victim with minor guilt) เหยอทมความเขลา (The victim due to his ignorance) เหยอทมความผดเทากบอาชญากร (The victim as guilty as the offender) เหยอททาดวยความสมครใจ (The voluntary victim) เหยอทมความผดมากกวาอาชญากร (The victim more guilty than the offender) เหยอทมความผดมากทสด (The most guilty victim) เหยอทมความผดตามลาพง (The victim who is guilty alone) เหยอปลอม (The simulating victim) และเหยอในฝน (the immaginary victim) 19 นกอาชญาวทยาชาวญปน ไดยดหลกการพฒนาทางสงคม และความกาวหนาทางเทคโนโลย ในการแบงประเภทของผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม โดยแบงออกเปน 5 ประเภท เชน ผหญง (Women) เยาวชน (Juveniles) คนแก (The elderly) เหยอของอาชญากรรมโดยผ ทมจตผดปกต (Victims of crimes committed by mentally - disordered Persons) เหยอขององคกรอาชญากรรม (Victims of syndicated crimes) 20 ฉะนน หากนาประเภทของผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม มาประกอบการพจารณากบพฤตกรรม บคลกภาพ ลกษณะทางชวะภาพของตวผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม รวมทงสถานท เวลา กบการเกดอาชญากรรม สภาพเศรษฐกจ และสงคม ตลอดจนการดาเนนงานของกระบวนการยตธรรม จะทาใหทราบถงสาเหตของการตกเปนผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม ดงน 1. ความยากจน และความเสอมโทรมของสงแวดลอม 2. ความเปนอยทขาดระเบยบวนย และขาดคณธรรม 3. ความเปนอยทขาดความรวมมอในการปองกน และปราบปรามอาชญากรรม

18 Hans Von Hentig. The criminal & His Victim. New Haven : Yale University Press, 1948, p.p.404-438. 19 Stephen Schafer. Victimology : The Victim and His Criminal. P.P. 35 - 40. 20 อณณพ ชบารง. อาชญาวทยาและอาชญากรรม. พมพครงแรก. กรงเทพมหานคร : โรงพมพ มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2532, หนา 308 – 317.

DPU

12

4. กระบวนการยตธรรมทบงคบใชกฎหมายขาดความจรงจงในการปฏบตงาน 5. ขาดความมนคงในชวต 6. ขาดผนาทมความสามารถ ดงนน ในการพจารณาใหความคมครองผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมอาจวเคราะหไดจากประเภทผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม ประกอบกบสาเหตของการตกเปนผ เสยหาย หรอ เหยออาชญากรรม เพอเปนแนวทางในการแกไข รวมถงการปองกนการตกเปนผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม ซงอาจจาแนกได 4 ลกษณะ ดงน 1. การปองกนการตกเปนเหยออาชญากรรมโดยตวเอง การระมดระวงไมใหตวเองไปอยในสถานการณ ตอการเปนเหยอรจกหลกเลยงโอกาสทจะทาใหตนเองตองตกเปนเหยอ ซงตองขนอยกบการขดเกลาทางสงคมตอปญหาแตละเรอง 2. การปองกนการตกเปนเหยออาชญากรรมโดยเพอนบาน หรอชมชน คอ การปลกจตสานกใหคนในสงคมมความรบผดชอบรวมกนมการอดหนนเกอกลกน และชวยเหลอกนเมอมเหตรายเกดขน 3. การปองกนการตกเปนเหยออาชญากรรมโดยรฐ แบงออกเปน 3 ดาน กลาวคอ 3.1 ดานหนวยงาน กลาวคอ หนวยงานของตารวจมหนาทโดยตรงในการปองกน และ ปราบปราม หากปองกนการเกดอาชญากรรมได กจะสามารถปองกนการตกเปนเหยออาชญากรรม ไดเชนกน เพราะถาไมมอาชญากรรม กไมมเหยออาชญากรรม 3.2 ดานตวอาชญากร โดยมงใหหนวยงานราชทณฑ ไดมโครงการปรบปรง และแกไข พฤตกรรมของผกระทาผดใหสามารถกลบตวเปนคนด รวมทงอยในสงคม โดยปฏบตตามกฎหมายซงเปนผลโดยตรง ตอตวผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม 3.3 ดานตวผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม รฐตองจดหาบรการ เพอตวผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม ในการปรบปรง ฟนฟสภาพจตใจของผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม ใหสามารถมชวตในสงคม และเรยนรสภาวะการณ ทเกดขน เพอมใหตกเปนเหยอในอนาคต 4. การปองกนการตกเปนผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมในลกษณะผสมผสาน 21 การนาแนวทางทกลาวมาแลวทงหมด โดยนามาผสมผสานเพอใหเกดประสทธผลในการพจารณาใหความคมครองผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมตลอดจนมมาตรการในการเยยวยา

21 สดสงวน สธสร. เหยออาชญากรรม. หนา 21 - 29.

DPU

13

และเปนแนวทางในการปองกนเหตราย ทอาจเกดขนกบผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม เพอบรรลวตถประสงคในการอยรวมกนของคนในสงคม

2.2 การคมครองผเสยหายหรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐ ตามปฏญญาสากล วาดวย หลกความยตธรรมขนพนฐานของผเสยหาย หรอเหยออาชญากรรม และ การใชอานาจโดยมชอบ ในการดาเนนคดอาญา ตางมงเนนทจะคมครองสทธและเสรภาพของผกระทาผด และภายใตกระบวนการเดยวกนนผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมตองชวยเหลอตนเองในการเรยกรอง คาเสยหายจากผกระทาผด ซงบางครงไมสามารถเรยกรองไดเนองจากไมสามารถไดตวผกระทาผดมาลงโทษ หรอผกระทาผดไมอยในฐานะทสามารถชดใชคาเสยหายได จงเปนเหตใหผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมไมไดรบความเปนธรรม ดวยตระหนกถงปญหานจงไดมมตทประชมสมชชาใหญท 40/34 ของการประชมใหญสหประชาชาต วาดวยการปองกนอาชญากรรม และการปฏบตตอ ผกระทาผด ครงท 7 ในป ค.ศ.1985 ไดรบรองปฏญญาสากลวาดวยหลกความยตธรรมขนพนฐานของผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม และการใชอานาจโดยมชอบ (Declaration of basic Principles of Justice for Victims of Crime and abuse of power) 22 โดยมปรชญาพนฐาน ใหผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมในคดอาญา ตองไดรบการยอมรบ และไดรบการปฏบตอยางเหมาะสมกบศกดศรความเปนมนษย23ตามปฏญญาสากลดงกลาวไดวางหลกการไวสองสวน ในสวนแรกไดใหความสาคญกบผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม ทเกดจากการกระทาผดอาญาในสวนทสองไดใหความสาคญกบผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม ทเกดจากการบดเบอนอานาจ โดยในสวนแรก ไดกาหนดมาตรฐานการคมครองผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมไวสประการกลาวคอ การเขาถงกระบวนการยตธรรม และการปฏบตอยางเปนธรรม (Access to Justice and fair Treatment) การไดรบคาชดเชยความเสยหายโดยผกระทาผด (Restituiton) การไดรบ

22 ชาญเชาวน ไชยานกจ. “ เหยออาชญากรรม, การประนอมขอพพาท และกระบวนการยตธรรม.” วารสารอยการนเทศ. เลมท 58, ฉบบท 4. 2539, หนา 90 – 91. 23 วระศกด แสงสารพนธ. “ ผ เสยหายในคดอาญา : การศกษาสทธและการคมครองสทธของผ เสยหาย ในกระบวนการยตธรรมทางอาญาของไทย.” วทยานพนธปรญญามหาบณฑต คณะนตศาสตร มหาวทยาลย ธรรมศาสตร, 2544, หนา 84 – 85.

DPU

14

การชดเชยความเสยหายแกผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐ (Compensation) และการใหความชวยเหลอแกผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม(Assistance) มรายละเอยดดงน 24 2.2.1 การเขาถงกระบวนการยตธรรมและการปฏบตอยางเปนธรรม (Access to Justice and fair Treatment) วตถประสงคของการดาเนนกระบวนการยตธรรมทางอาญากคอ “ความยตธรรม” ทรฐจะตองมมาตรการ ใหความคมครองสทธ และเสรภาพของบคคลทเขามาเกยวของในทกขนตอนของระบบความยตธรรมทางอาญา มใชเพราะเหตผลทางมนษยธรรมเพยงอยางเดยว แตทสาคญ ยงเปนการสรางหลกประกนใหกบประชาชนวา รฐซงเปนผ อานวยความยตธรรม ตองทาหนาทดวยความเปนธรรม 25 โดยทปฏญญาสากลวาดวยหลกความยตธรรมขนพนฐานของผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมและการใชอานาจโดยมชอบไดกาหนดมาตรฐานการเขาถงกระบวนการยตธรรม และปฏบตอยางเปนธรรม (Access to Justice and fair Treatment) ไวดงน 1. ผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมควรไดรบการปฏบตดวยความรสกเมตตา เคารพถงศกดศรความเปนมนษย มสทธเขาถงกลไกของกระบวนการยตธรรม และไดรบการเยยวยา ตามกฎหมายของประเทศ เพอบรรเทาความเสยหายทผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมไดรบ 26 2.กลไกของฝายตลาการ ฝายบรหาร ควรเอออานวยใหผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมใหไดรบการเยยวยา ผานกระบวนการตาง ๆ ทเปนทางการ และไมเปนทางการ ดวยความรวดเรว ยตธรรม ไมสนเปลองคาใชจาย และสามารถเขาถงกระบวนการยตธรรมได ทงนผ เสยหาย หรอ เหยออาชญากรรมควรไดรบการบอกกลาวถงสทธในการไดรบการเยยวยาโดยผานกลไกเหลานน 27 3.กระบวนการทางฝายตลาการ ฝายบรหาร ทจะตอบสนองความตองการของผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม ควรปฏบต ดงน

24 คงสทธ ศรทอง. “ การคมครองผ เสยหายในความผดฐานขมขนกระทาชาเรา.” วทยานพนธปรญญามหาบณฑต คณะนตศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2537, หนา 123. 25 กตตพงษ กตยารกษ. กระบวนการยตธรรมบนเสนทางของการเปลยนแปลง. พมพครงท 2. กรงเทพฯ : สานกพมพวญญชน, 2543, หนา 11. 26 ปฏญญาสากลวาดวยหลกความยตธรรมขนพนฐานของผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม และ การใชอานาจโดยมชอบ มาตรา 4. 27 ปฏญญาสากลวาดวยหลกความยตธรรมขนพนฐานของผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม และ การใชอานาจโดยมชอบ มาตรา 5.

DPU

15

3.1 แจงใหผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมทราบถงบทบาท (Role) และขอบเขต (Scope) กาหนดเวลา (Timing) และการดาเนนการในคด โดยเฉพาะความผดอาญาทรายแรง ซงผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม ไดขอทราบขอมลขาวสารนน 3.2 เมอสทธสวนบคคลของผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม ถกกระทบกระเทอน จงควรใหผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมไดแสดงทศนคตเพอรกษาผลประโยชนของตน 3.3 การจดใหมการชวยเหลอผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม (Assistance) ตาม สมควรตลอดกระบวนการทางกฎหมาย 3.4 กาหนดมาตรการทจาเปนตาง ๆ โดยลดความไมสะดวก ของผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม เพอปกปองสทธสวนบคคล และใหหลกประกนในความปลอดภย (Safety) จากการขมข และการลางแคน ตลอดจนบคคลในครอบครวของผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม และพยานทเกยวของ 3.5 หลกเลยงความลาชาในการพจารณาคด การสงการใดๆ และการพพากษาคด สาหรบผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม 28 4. ควรจดใหมกลไก ในการระงบขอพพาทอยางไมเปนทางการ รวมถงการไกลเกลย อนญาโตตลาการ และความยตธรรมตามจารตประเพณทองถน ควรทาใหเปนประโยชน ตลอดจนการแกไขเยยวยาแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม 29 ดวยเหตน รฐตองจดใหมการบรหารงานยตธรรมทางอาญา โดยมกลไกทหลากหลาย เพอใหผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมมสทธเขาถงกลไกในทกขนตอนของกระบวนการยตธรรม30 ความสะดวกในการตดตอสอสาร การไดรบการเอาใจใสจากบคลากรในกระบวนการยตธรรม31

28 ปฏญญาสากลวาดวยหลก ความยตธรรมขนพนฐานของผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม และ การใชอานาจโดยมชอบ มาตรา 6. 29 ปฏญญาสากลวาดวยหลกความยตธรรมขนพนฐานของผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม และ การใชอานาจโดยมชอบ มาตรา 7. 30 ประเทศเยอรมน ออสเตรเลย ฝรงเศส อตาล ฯลฯ ไดมการกาหนดสทธ หนาท การคมครองสทธของเหยออาชญากรรมไวอยางชดเจนในประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา สาหรบประเทศสหรฐอเมรกา ออสเตรเลย (มลรฐทางตอนใต) ไดตราพระราชบญญต วาดวยสทธของเหยอ เปนตน. 31 ประเทศแมกซโก ไดจดใหมเจาหนาทรบผดชอบ และเอาใจใสเหยออาชญากรรม. ประเทศฝรงเศส ประเทศสวเดน และประเทศสหรฐอเมรกา ไดจดตงหนวยงานเฉพาะ (Victim’s affairs offices) ในสถานตารวจ หรอศาล. ประเทศบราซล จดตงหนวยงานพเศษดแลเหยออาชญากรรม.

DPU

16

การดาเนนคดดวยความรวดเรว และเปนธรรม การไดรบแจงขอมลขาวสารเกยวกบความเปนไปของคดในทกขนตอนของกระบวนการยตธรรมทางอาญา 32 ทกระทบถงสทธ ในชวต และความปลอดภยของผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม รวมทงโอกาสในการทจะไดรบการชวยเหลอ จากการบรการ และการไดรบการเยยวยาจากรฐในทกกรณ แตอยางไรกตาม การดาเนนกระบวนการยตธรรมทางอาญา มกฎเกณฑ และขนตอนทตองปฏบตตามกฎหมายทซาซอน รฐจงตองแสวงหาเครองมอขนมา เพอใชในการระงบขอพพาท โดยมวตถประสงคในอนทจะคมครองสงคมใหสงบสข เชน การไกลเกลย 33อนญาโตตลาการ กลไก ดงกลาวขนอยกบความตองการ และจาเปนของประชาชนในประเทศนน ๆ 2.2.2 การไดรบการชดเชยความเสยหายโดยผกระทาความผด (Restitution) การชดใชคาเสยหาย มวตถประสงคทสาคญ กลาวคอ เพอเปนการลงโทษผกระทาผดรวมทงการใหผกระทาผดไดรบการบรรเทาโทษ หรอการใชมาตรการผอนปรนอนๆ แกผกระทาผด นอกจากนยงถอวาเปนภาระสวนตวของผกระทาความผด โดยใหตระหนกถงความรบผดชอบ ใน การกระทาของตน ทไดกระทาตอผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม และสงคมสวนรวม ใน ขณะเดยวกนยงเปนการใหโอกาสผกระทาผด ไดรบการเยยวยา และอยในสงคมไดตอไป ตามปฏญญาสากลวาดวยหลกความยตธรรมขนพนฐานของผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม และการใชอานาจโดยมชอบ ไดกาหนดมาตรฐานการชดใชความเสยหายโดยผกระทาผด ดงน 1. ผกระทาความผด หรอบคคลทสาม ซงตองรบผดในการกระทาของเขาควรดาเนนการ เพอเยยวยาความเสยหายใหแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม ครอบครว หรอทายาทของ ผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม นอกจากนการชดเชยความเสยหายควรรวมถงการคนทรพยสน มลคาของความเสยหาย หรอการสญเสย รวมถงการชดใชคาใชจายทเสยไปเนองจากการตกเปนผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม การจดใหมการชวยเหลอแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม และการชดเชยสทธทเสยไป 34

32 ประเทศสหรฐอเมรกา ถอเปนภาระหนาทของบคลากรในกระบวนการยตธรรมทางอาญาทกขนตอน ทตองแจงใหเหยออาชญากรรมทราบตงแตเรมกระบวนการ. 33 การไกลเกลย คอ กระบวนการระงบขอพพาททมบคคลทสามเขามาชวยเหลอใหคความเจรจา ตอรองกนไดสาเรจ. 34 ปฏญญาสากลวาดวยหลกความยตธรรมขนพนฐานของผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม และ การใชอานาจโดยมชอบ มาตรา 8.

DPU

17

2.รฐตองทบทวนการดาเนนการ การบงคบใชกฎหมาย กฎ ระเบยบ กฎหมายตาง ๆ โดยใหการชดเชยความเสยหาย มความเปนไปไดในการตดสนคดอาญา เพอเปนมาตรการในการลงโทษทางอาญาประการอน 35 3.ในคดทเปนการกระทาความเสยหายตอสงแวดลอมการชดเชยความเสยหายยงรวมถง การทาใหสภาวะแวดลอมกลบคนสสภาพเดม การสรางสงทเปนโครงสรางขนพนฐานขนมาใหม ทดแทนความสะดวกทชมชนตองเสยไป และคาใชจายในการหาทอยใหมใหมากทสดเทาทจะทาได เมอความเสยหายนนเปนผลใหชมชนตองเคลอนยายออกจากทอยเดม 36 4. หากวาการปฏบตหนาทขององคกร และเจาพนกงานของรฐตามกฎหมายนนไดฝาฝนกฎหมายอาญา และไดสรางความเสยหายใหเกดขนแกบคคล ผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม ในกรณนตองไดรบการชดเชยจากรฐ 37 การกออาชญากรรม แสดงถงความสมพนธทเกยวของกนระหวางอาชญากร และ ผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมโดยตรงหรอโดยปรยาย จงเปนความชอบธรรมทผกระทาความผด จะตองชดเชยคาเสยหายแกผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม ตามลกษณะของความรายแรงของอาชญากรรม อาย เพศ ฐานะ ตาแหนง และศกดศรของผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม 38 ปจจบนหลายประเทศ39 ไดบญญตกฎหมายใหผกระทาความผดชดใชคาเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม นอกจากนการชดใชคาเสยหายอาจเกดขนในชนราชทณฑ โดยการจดทพานก

35 ปฏญญาสากลวาดวยหลกความยตธรรมขนพนฐานของผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม และ การใชอานาจโดยมชอบ มาตรา 9. 36 ปฏญญาสากลวาดวยหลกความยตธรรมขนพนฐานของผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม และ การใชอานาจโดยมชอบ มาตรา 10. 37 ปฏญญาสากลวาดวยหลกความยตธรรมขนพนฐานของผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม และ การใชอานาจโดยมชอบ มาตรา 11. 38 ประเสรฐ เมฆมณ. หลกทณฑวทยา. กรงเทพมหานคร : บพธการพมพ, 2525, หนา 36. 39 ประเทศองกฤษ ไดมระบบการชดใชคาเสยหายภายใตหลกการทวา “ศาลอาญามอานาจทจะสงให ผกระทาความผดจายคาชดเชยและชดใชคาเสยหาย แกทรพยสนทถกโจรกรรมนอกจากความเสยหายทางแพง.” ประเทศสหรฐอเมรกา กฎหมายอาญากาหนดใหศาลสงใหผกระทาความผดชดใชคาเสยหาย นอกเหนอจากการถกลงโทษจาคก เฉพาะความผดบางประเภท เชน กฎหมายอาญาของมลรฐนวยอรค ได บญญตวา “ในกรณทไดมการกระทาผดฐานลกขโมย ยกยายถายเททรพยสน ซงรบฝากไว ศาลมอานาจสงใหผกระทาผดชาระคาปรบ เปนคาชดใชในมลคาไมนอยกวาทรพยสนทถกยกยอกไปนน โดยใหรวมมลคาแหงดอกเบย.”

DPU

18

ใหผกระทาความผดเขาอยอาศย เพอใหมโอกาสประกอบอาชพ และนาเงนรายไดมาชดใชแกผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม ดวยเหตน การชดใชคาเสยหายโดยผกระทาความผดไดถกนาไปใชในรปแบบตาง ๆ เชน มาตรการการเพมโทษ การหนเหผกระทาความผดออกจากกระบวนการยตธรรมในขนกอนและหลงฟองคด เชน Plea bargaining คมประพฤต พกการลงโทษ รอการลงโทษหรอเปลยนจากโทษจาคกเปนโทษปรบ อยางไรกตามนกอาชญาวทยาไดเสนอรปแบบการชดใชคาเสยหาย ม 3 ประเภท ดงน 1. การชดใชคาเสยหายทางจตใจ (Spiritual Restitution) 2. การชดใชคาเสยหายแบบสรางสรรคความรบผดชอบ (Creative Restitution) ถอวาเปนภาระหนาทของผกระทาความผดทตองชดใชคาเสยหายแกผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม เชนการทางานชดใชใหผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมหรอชดใชคาเสยหายแทนการลงโทษจาคก 3. การชดใชคาเสยหายโดยความสมครใจของผกระทาผด(Spontaneous Restitution)40 อนงในการชดใชคาเสยหายโดยผกระทาผดนนอาจเปนเรองสมยอม หรอประนประนอม ยอมความ แลกผลประโยชน ระหวางผกระทาผดกบผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม โดยผานเจาหนาท หรอมคนกลางเปนผไกลเกลย สาหรบหนวยงานของรฐในกระบวนการยตธรรมอาจใชมาตรการใหผกระทาผดชดใชคาเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม ในลกษณะสมานประโยชน ระหวางความมงหมายแหงการลงโทษ กบหลกการแกไขผกระทาผดไดกลบตนเปนคนด และยงเปนการใชมาตรการทางกฎหมายเกอกลใหผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมไดรบการชดใชคาเสยหายโดยชอบดวย นอกจากนคณะกรรมการปฏรปกฎหมายแหงประเทศแคนาดา (Law Reform Commission of Canada 1976) ไดเสนอทางปฏบตวาดวยการชดใชคาเสยหาย มสาระสาคญ ดงน 1. การชดใชคาเสยหาย คอ การทผกระทาความผดไดชดใชคาเสยหายใหแกผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม ซงไดรบความสญเสยเทาทผกระทาผดจะพงสามารถชดใชได 2. การชดใชคาเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมไมหมายถง การชดใชทเปนตวเงนเสมอไป อาจเปนรปแบบอน ๆ ทเหมาะสมแกความผดนน ๆ

40 กลพล พลวน และรชนกร โชตชยสถตย. “ สถานภาพของเหยออาชญากรรมกบผเสยหายใน

คดอาญาในประเทศไทย.” หนา 347. .

DPU

19

3. การชดใชคาเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม นอกจากจะตองคานงถง หลกความสามารถ แหงการชดใชคาเสยหายของผกระทาความผด หรอเงอนไขในการลงโทษอนๆ ประกอบแลว ยงตองพจารณาถงหลกความยนยอมเหนพองของเหยออาชญากรรมโดยตรงดวย 4. การชดใชคาเสยหายทเปนตวเงน ควรจะไดกาหนดจานวนเงน และหลกการเงอนไขปฏบตไวอยางชดแจง 5.ในกรณผกระทาความผดจงใจปฏเสธ ไมยอมชดใชคาเสยหายตามคาสงศาล ศาลอาจสงลงโทษจาคก หรอมาตรการบงคบอน ๆ ใหเหมาะกบโทษความผด 41 2.2.3 การชดเชยความเสยหายโดยรฐ (Compensation) สทธของผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมในคดอาญา ไดถกกระบวนการยตธรรมและสงคม ตางไดละเลย แตกลบใหความสาคญ และพยายามหาวธแกไขผกระทาผด ตลอดจนใหความคมครองสทธตางๆ ฉะนนในทางกลบกน กระบวนการยตธรรมและสงคมกควรใหความสาคญแกผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม ดวยเหตนปฏญญาสากลวาดวยหลกความยตธรรมขนพนฐานของผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมและการใชอานาจโดยมชอบจงไดกาหนดกรอบและมาตรฐานขนตาใหประเทศสมาชกเพอเปนแนวทางในการดาเนนการ ในการสรางหลกประกนสทธอนเปน พนฐานของผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาภายใตระบบกฎหมาย เศรษฐกจ สงคม การเมองของแตละประเทศ และเพอใหบรรลวตถประสงคตามปฏญญาดงกลาว ดงนนในบทน จะศกษาแนวคด หลกการ และกลไก การชดเชยความเสยหายแกผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐ ตามปฏญญาสากลวาดวยหลกความยตธรรมขนพนฐานของผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม และการใชอานาจโดยมชอบ ตอจากนนจะไดนาแนวคด หลกการ และกลไก การชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐ ของประเทศสหรฐอเมรกา ประเทศญป น และพระราชบญญตคาตอบแทนผ เสยหาย และคาทดแทน และคาใชจายแกจาเลยในคดอาญา พ.ศ.2544 เปรยบเทยบกบปฏญญาสากลดงกลาว วาสอดคลองหรอขดแยงกนอยางไร ในบทท 3 และบทท 4 ดงน

41 ประเสรฐ เมฆมณ. หลกทณฑวทยา. หนา 45.

DPU

20

ก. แนวคด การชดเชยความเสยหายแกผเสยหาย หรอเหยออาชญากรรมใน คดอาญาโดยรฐ กระบวนการยตธรรมทางอาญาและสงคม ไดพยายามศกษารวมทงหาวธแกไข ฟนฟ และคมครองสทธของผกระทาผดเพอใหบคคลดงกลาวไดกลบตนเปนคนดและอยในสงคมไดตอไป ขณะเดยวกนผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม ซงเปนผ ไดรบผลรายจากการกระทาผดโดยตรงกลบถกละเลย จงไดมแนวคดทจะสรางความเปนธรรมในสงคม โดยใหรฐเยยวยาความเสยหายใหแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม ในเรองนมเหตผลสนบสนน 2 ประการดงน 1. รฐมหนาทรบผดชอบในการปองกนอาชญากรรม ดงนน รฐจงควรตองรบผดชอบ ในการชดเชยความเสยหายแกผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมเพราะรฐไมสามารถความคมครองพลเมองของตนใหปลอดภยจากอาชญากรรมนนได 2. เปนการขยายบรการ ทางดานสวสดการสงคม ดวยแนวคดทวารฐสมควรทจะตองใหความชวยเหลอแกผ ตองการความชวยเหลอโดยเฉพาะผตกเปนผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมซงไดรบความเสยหายทไมอาจหลกเลยงได ประกอบกบเปนหนาทของรฐ ทจะตองพทกษคมครองพลเมองของตน ใหไดรบ ความปลอดภยในชวต รางกาย ทรพยสน ตลอดจนสทธตาง ๆ ตามกฎหมาย อนเปนมลฐานในการดารงชวตของมนษยในสงคม รฐมหนาทรบผดชอบในฐานะไดรบมอบอานาจใหเปนผปกครอง และควรมสวนรบผดชอบในกรณไมสามารถใหความคมครอง และพทกษสทธของประชาชนไดตามสมควร 42 นอกจากนในการประชม Preparatory Colloquim of the eleventh International Congress on penal law in 1974 ไดสรปวา การไดรบการชดเชยความเสยหายของผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม ควรเปนสทธตามกฎหมายหาใชสทธทางแพงไม43 และสทธของผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมทเกดขน เปนผลสบเนองมาจากการปฏบตหนาทบกพรองของรฐ ผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม จงเปนผไดรบผลรายแทนบคคลอนในสงคม สงคมกควรใหการชวยเหลอบคคลเหลานนในฐานะทอยในสงคมเดยวกน ดงเชนศาสตราจารย Rupert Cross นกกฎหมายชาวองกฤษไดกลาววา “ การชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมถอวาเปนสวสดการสงคม (Social Welfare) เพราะความเดอดรอน และความจาเปนของมนษยเปน 42 ประธาน วฒนวาณชย. “ กฏหมายทดแทนความเสยหายแกเหยออาชญากรรม : แนวความคด

ทางดานรฐสวสดการ.” หนา 72. 43 Stephen Schafer. Victimology : The Victim and His Criminal. P.P. 127 - 128.

DPU

21

ภาระหนาทของรฐหากเรายอมรบวาความทกขทรมานอยางแสนสาหสของมนษยเปนเรองทรฐควรยนมอเขามาชวยเหลอ 44 ข. หลกการ การชดเชยความเสยหายแกผเสยหาย หรอเหยออาชญากรรมใน คดอาญาโดยรฐ ระบบความยตธรรมทางอาญามงทจะควบคมอาชญากรรมมากกวาการปองกน และในกระบวนการปองกนอาชญากรรม ปญหาทสาคญนอกจากการแกไขฟนฟผกระทาผดใหกลบตนเปนคนด กลาวคอ การปองกนประชาชนผบรสทธมใหตกเปนผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม อยางไรกตามหากประชาชนตองตกเปนผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม รฐซงเปนสถาบนมหาชน กควรมความรบผดชอบเบองตน ในการชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม จากกองทนสาธารณะ45 ดงนนปฏญญาสากลวาดวยหลกความยตธรรมขนพนฐานของผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมและการใชอานาจโดยมชอบ ไดกาหนดหลกการ การชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐไววา “เมอการชดเชยความเสยหายแก ผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมไมสามารถไดรบชาระเตมจานวนจากผกระทาความผด หรอ โดยทางอน รฐตองพยายามจดใหมการชดเชยความเสยหายทางการเงน ดงน 1. ผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม ทไดรบอนตรายแกรางกาย หรอไดรบ ความเสยหายแกรางกาย หรอจตใจ อนเปนผลจากการกระทาผดอาญาทรายแรง และบคคลดงกลาวตองไมมสวนรวมในการกระทาผดอาญานน 2. ครอบครวของผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม โดยเฉพาะอยางยงผ ทตองอยใน ความอปการะของบคคลทตองเสยชวต หรอไรความสามารถอนเนองมาจากการตกเปนผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม จากการกระทาผดอาญาใน ขอ 1.” 46 การทผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมในคดอาญา ไดรบการชดเชยความเสยหายจากรฐ ถอวาเปนมาตรการสาคญ ภายหลงจากการทตองตกเปนผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม

44 ประธาน วฒนวาณชย. “กฎหมายทดแทนความเสยหายแกเหยออาชญากรรม : แนวความคด

ทางดานรฐสวสดการ.” หนา 80. 45 อศวน วฒนวบลย และอมรรตน กรยาผล. “การชดใชคาเสยหายแกผ เสยหายในคดอาญา.” วารสารอาชญาวทยาและงานยตธรรม. 4, 1. 2530, หนา 56. 46 ปฏญญาสากลวาดวยหลกความยตธรรมขนพนฐานของผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม และ การใชอานาจโดยมชอบ มาตรา 12.

DPU

22

โดยทวไปการชดเชยความเสยหายแกผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐไมจาตองมการจบกมผกระทาผดได หรอตองลงโทษผกระทาความผดใหชดใชคาเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมแตอยางใด แตสงสาคญประการหนงของการใหความชวยเหลอกคอ การไดรบการชดเชยความเสยหายเปนตวเงน ซงในสวนของหลกการ การชดเชยความเสยหายแกผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมในคดอาญา จะทาการศกษาในเรอง ผ มสทธไดรบการชดเชยความเสยหาย ความผดทรฐจะชดเชยความเสยหาย และประเภทของการชดเชยความเสยหาย ดงน

1. ผ มสทธไดรบการชดเชยความเสยหาย ผ มสทธไดรบการชดเชยความเสยหาย ในคดอาญาโดยรฐ มหลกเกณฑ ดงน

1.1 ผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมทไดรบความเสยหายแกรางกาย หรอจตใจจากการกระทาผดอาญาทรายแรง และบคคลดงกลาวตองไมมสวนรวมในการกระทาผดอาญานน 2.2 ทายาททอยในความอปการะ หรอผ ตองพงพา หรออยในความดแล หรออยในความอปถมภ ของผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม หากผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมไดเสยชวต หรอไรความสามารถจากการกระทาผดอาญาในขอ 1. 2. ความผดทรฐจะชดเชยความเสยหาย ความผดทรฐจะชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม ในคดอาญาโดยรฐ ตามปฏญาสากลวาดวยหลกความยตธรรมขนพนฐานของผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม และการใชอานาจโดยมชอบ ไดกาหนดใหเปนความผดอาญาทรายแรง และการกระทาผดดงกลาวทาใหผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมไดรบอนตรายแกรางกาย หรอจตใจ หรอถงแกความตาย เชน ความผดเกยวเพศ ชวต รางกาย สาหรบความผดทไดรบบาดเจบเลกนอย หรอความผดทเกยวกบทรพย รฐจะไมชดเชยความเสยหายให 3. ประเภทของการชดเชยความเสยหาย ประเภทของการชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม ในคดอาญาโดยรฐ ตามปฏญญาสากลวาดวยหลกความยตธรรมขนพนฐานของผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมและการใชอานาจโดยมชอบ มไดกาหนดประเภทของการชดเชยความเสยหาย แตไดวางหลกเกณฑไววา “หากผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมมไดรบการชดใชจากผกระทาผด หรอไดรบการบรรเทาความเสยหายโดยทางอนใด รฐตองชดเชยความเสยหายทางการเงน ใหกบผ มสทธไดรบการชดเชยความเสยหาย” แตโดยทวไปประเทศตาง ๆ ไดชดเชยความเสยหายเปนคาขาดรายได คารกษาพยาบาล การชดเชยความเจบปวดทกขทรมานทเปนไปได แตจะไมชดเชย ความเสยหาย ในกรณทมลคาทรพยสนตองสญเสยไป อยางไรกตามหากผ เสยหาย หรอ

DPU

23

เหยออาชญากรรมไดถงแกความตาย รฐจะจายเปนคาปลงศพ และหากไมตายทนทกจะไดรบคารกษาพยาบาลอกดวย 47 ค. กลไก การชดเชยความเสยหายแกผเสยหาย หรอเหยออาชญากรรม ใน คดอาญาโดยรฐ กลไก การชดเชยความเสยหายแกผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐ ตามปฏญญาสากลวาดวยหลกความยตธรรมขนพนฐานของผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม และการใชอานาจโดยมชอบมไดกาหนดใหมกลไก การชดเชยความเสยหายอยางใดพยงวางหลกเกณฑใหมการบรหารทางดานการเงน กลาวคอ“ใหมการจดตงหรอการสนบสนนการขยายกองทนสาหรบการชดเชยความเสยหายแกผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม ซงในระดบชาตตองไดรบการสงเสรม และเพอความเหมาะสม ควรจดตงกองทนอนทมวตถประสงคเชนเดยวกน” 48 ดงนน ในหลายประเทศจงไดมการประชมเพอเตรยมการทจะม International Congress on Penal Laws ขนท Max - Planek - Institute ใน Freiberg ประเทศเยอรมน ไดสรปผลของการประชมไดวา รฐควรมกลไก ในการพจารณาจายคาชดเชยความเสยหายแกผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม โดยรฐอาจจดตงเปนองคกรทมอานาจกงตลาการ หรอองคกรทมอานาจกงบรหารกได ซงขนอยกบระบบกฎหมาย เศรษฐกจ สงคม และการเมองของแตละประเทศ นอกจากนศาลกควรมอานาจเปนผใหขอแนะนา แกผ มอานาจพจารณาชดเชยความเสยหาย เชน จานวนคาชดเชยความเสยหาย ทเหมาะสม ควรเปนจานวนเทาใด ในเวลาตอมาประเทศตางๆ ไดดาเนนการชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมในคดอาญา โดยจดตงองคกรใหมอานาจในการพจารณาจาย คาชดเชยความเสยหาย โดยแบงออกเปน 3 ประเภท ดงน 1.จดตงเปนคณะกรรมการซงอยในรปของ ”องคกรกงตลาการ” โดยคณะกรรมการจะทาหนาทพจารณาความเสยหาย และทาการจายคาชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม เชน ประเทศองกฤษ คณะกรรมการประกอบดวยทนายความ ถกแตงตงโดย The Home Secretary หลงจากปรกษากบ Lord Chancellor คณะกรรมการนสงกดกระทรวงยตธรรม และคาวนจฉยของคณะกรรมการเปนทสด ประเทศสหรฐอเมรกา “ คณะกรรมการ “ ซงไดรบการแตงตงโดยผปกครองรฐ (Governor) โดยคาแนะนา และยนยอมของสภา Senate คณะกรรมการประกอบดวยสมาชกสามคน โดยสมาชกอยางนอยหนงคนตองประกอบอาชพ

47 วชา มหาคณ. “ เหยออาชญากรรม : แนวคดและมาตรการคมครอง.” หนา 9. 48 ปฏญญาสากลวาดวยหลกความยตธรรมขนพนฐานของผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม และ การใชอานาจโดยมชอบ มาตรา13.

DPU

24

ทนายความ ประเทศนวซแลนด ไดจดตงในรป “ คณะกรรมการ ” ประกอบดวยกรรมการสามคน โดยความเหนชอบของรฐมนตรวาการกระทรวงยตธรรม (Minister of Justice) ประธานตองเปนนกกฎหมายจากศาลสง และทางานอยางนอยเจดป คาสงของคณะกรรมการใหเปนทสด 49 ประเทศฝรงเศส ไดมการจดตงคณะกรรมการ ในแตละเขตอานาจของศาลชนตน คณะกรรมการประกอบดวยผ พพากษาสองคนทมาจากศาลชนตน ซงคนหนงทาหนาทประธาน สวนกรรมการอกคนหนงเปนบคคลภายนอก และมตวแทนบคคลดงกลาวอกสามคน โดยเปนผพพากษาสองคนและบคคลภายนอกอกหนงคน ปฏบตหนาทแทนเมอกรรมการไมสามารถปฏบตหนาทได แตกฎหมายไมไดกาหนดในเรองของการอทธรณไว ประเทศญป น ไดจดตงในรปของคณะกรรมการความปลอดภยแหงชาต โดยคณะกรรมการดงกลาวจะพจารณาจากหลกฐานทางเอกสารตาง ๆ เชน รายงานของเจาพนกงานตารวจ การตรวจรกษาของแพทย เปนตน 50 2. ศาล เปนผ มอานาจในการวนจฉยการจายคาชดเชยความเสยหาย เพราะเหนวาศาลเปนผมความรความชานาญมากทสด เชน มลรฐแมสซาจเสท 3.หนวยงานในลกษณะอนเปนผ มอานาจในการพจารณาจายคาชดเชยความเสยหาย เชนมลรฐแคลฟอรเนย บรหารงานโดย State Social Walfare Director เปนตน นอกจากนการชดเชยความเสยหายแกผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐ รฐจาเปนตองมแหลงเงนทนเพอจดสรรใหแกบคลดงกลาวตอไป โดยแหลงเงนทนดงกลาว จะทาใหการชดเชยความเสยหายเปนไปตามวตถประสงค ดงน 1. รฐจดสรรจากภาษของประชาชนเปนงบประมาณประจาปของรฐบาลโดยตรง เชนประเทศออสเตรเลย ประเทศญป น 2. รฐจดตงกองทน เพอชดเชยความเสยหายแกผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม โดย เงนทไดมานนอาจไดจากคาปรบในคดอาญา เชน ประเทศองกฤษ ประเทศสหรฐอเมรกา อยางไรกตามประเทศตางๆ ไดดาเนนการชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม จะแตกตางกนไป ขนอยกบระบบกฎหมายเศรษฐกจ สงคม และการเมองของแตละประเทศ แตในสวนทคลายคลงกนม 3 ประการ ดงน 49 Stephen Schafer. Victimology : The Victim and His Criminal. p.117. 50 ชาตชาย ชอบทางศลป. “ สทธของผ เสยหายทจะไดรบการเยยวยาโดยรฐอนเนองมาจากการกระทาความผดทางอาญา” วทยานพนธปรญญามหาบณฑต คณะนตศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2542,หนา 70.

DPU

25

1. ทกประเทศจะใหความสาคญแกความผดเกยวกบเพศ ชวต และรางกาย 2. ในการพจารณาจายคาชดเชยความเสยหาย ไดนาเอาประเดนเรองการมสวนรวม ในการกระทาผดของผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม การอยอาศยในครอบครวเดยวกน ของ ผกระทาผดกบเหยออาชญากรรม มาเปนองคประกอบในการพจารณาจายคาชดเชยความเสยหาย 3.มระบบคณะกรรมการเปนกลไกสาคญในการพจารณาจายคาชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐ ดวยเหตนนกอาชญาวทยา จงไดแบงระบบการชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐ ดงน 1. ระบบ Compensation มลกษณะเปนสทธทางแพง และดาเนนคดโดยศาลอาญาแตไดมแหลงเงนทนสนบสนนโดยรฐ เชน ควบาในสมยกอนคาสโตร การชดเชยความเสยหายน ไมใชโทษ แมจะเปนการตดสนโดยศาลอาญา แตเปนการทรฐเขามาทาหนาทแกไขความบกพรอง ทไมสามารถปองกนผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมจากอาชญากรรม โดยควบาไดจดใหมกองทนทดแทนสะสมขนซงมแหลงรายไดจากหลายทาง โดยเฉพาะคาปรบทรฐปรบจากผกระทาผด นอกจากนควบากยงมนโยบายเรยกเงนคนจากผกระทาผดดวย 2.ระบบ Compensation มคณลกษณะเปนกลาง และมกระบวนพจารณาคารองเปนพเศษ ระบบดงกลาวเปนการชดเชยความเสยหายโดยรฐ ทใหความชวยเหลอผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม ทมความจาเปนเนองจากผกระทาผด ไมสามารถชดใชความเสยหายใหแก ผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมใหเพยงพอ นอกจากนผมอานาจพจารณาชดเชยคาเสยหายอาจเปนหนวยงานทพจารณาคารอง เชน ประเทศสวส ประเทศนวซแลนด ประเทศองกฤษ ประเทศสหรฐอเมรกา เปนตน 51 2.2.4 การใหความชวยเหลอแกผเสยหายหรอเหยออาชญากรรม (Assistance) ในขณะทสงคมมงใหการปฏบตพฒนาฟนฟจตใจ รวมทงการฝกอาชพใหแกผกระทาผด เพอใหกลบตนเปนคนด และอยในสงคมไดตอไป สวนผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม ซงเปนผไดรบผลรายจากผกระทาผด ดงนนชมชน หรอองคกรตาง ๆ จงตองรวมมอใหความชวยเหลอแกผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมไมวาทางดานรางกาย จตใจ ทรพยสน อปกรณการดารงชพ

51 Stephen Schafer. Restitution to Victims of Crime. P. 102 - 128.

DPU

26

ดงนน ปฏญญาสากลวาดวยหลกความยตธรรมขนพนฐานของผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม และการใชอานาจโดยมชอบ ไดวางหลกเกณฑ การชวยเหลอผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม ดงน 1. ผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม ควรไดรบสงของทจาเปน การไดรบการชวยเหลอดานการแพทย ดานสงคมโดยองคกรของรฐ ตลอดจนอาสาสมครชมชน และทองถน 52 2.ผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมควรไดรบการแจงขอมลเกยวกบสาธารณสข บรการ ทางสงคม และบรการอน ๆ ทจดไวแลว 53 3. ตารวจ บคลากรในระบบความยตธรรมและทางการแพทย นกสงคมสงเคราะหรวมทงบคลากรทเกยวของ ควรไดรบการฝกอบรมเพอใหบรการแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม ตามความเหมาะสม และรวดเรว 54 4. ในการจดใหบรการ และชวยเหลอแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม ควรไดรบ การสงเคราะหโดยเฉพาะผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมทตองการความชวยเหลอเปนพเศษ เพราะเหตทไดรบความทกขทรมานจากความเสยหาย หรอเนองจากปจจยตาง ๆ ตามทกลาวไวใน หลกเกณฑ ขอ 3. 55 ดวยเหตน บทบาทของชมชนในการสงเคราะหผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมตองคานงถงหลกมนษยธรรมเปนสาคญ โดยหาทางแกไข ฟนฟ เยยวยา และบาบดความเสยหายในเบองตน 56 ไมวาจะเปนทางดานรางกาย จตใจ โดยรวดเรว และเปนธรรม อนเปนการชวยเหลอตามสมควรแกเหตการณ และตามความจาเปนเพอบรรเทาความเดอดรอน การสงเคราะหโดยภาคเอกชน ไดมสวนชวยเหลอดแลผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมเปนอยางมาก โดยเฉพาะคดความรนแรงในครอบครว เชน จดใหมบานพกฉกเฉน การแนะนาทางดานกฎหมาย บรการ

52 ปฏญญาสากลวาดวยหลกความยตธรรมขนพนฐานของผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม และ การใชอานาจโดยมชอบ มาตรา 14. 53 ปฏญญาสากลวาดวยหลกความยตธรรมขนพนฐานของผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม และ การใชอานาจโดยมชอบ มาตรา 15. 54 ปฏญญาสากลวาดวยหลกความยตธรรมขนพนฐานของผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม และ การใชอานาจโดยมชอบ มาตรา 16. 55 ปฏญญาสากลวาดวยหลกความยตธรรมขนพนฐานของผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม และ การใชอานาจโดยมชอบ มาตรา 17. 56 ประเทศในยโรปตะวนตก เหยออาชญากรรมจะไดรบการชวยเหลอเบองตน โดยอาสาสมครทผาน การฝกอบรม รวมทงมการจดตงศนยใหความชวยเหลอเปนกรณพเศษ สาหรบคดทมความรนแรงในครอบครว เชน มบานพกฉกเฉน.

DPU

27

ตาง ๆ และสงสาคญกคอ การใหผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมไดรบ ขอมลขาวสาร อนเกยวกบการใหความชวยเหลอโดยไมชกชา อาจจดทาคมอ หรอมอาสาสมครคอยใหความชวยเหลอ หรอมเจาหนาทในกระบวนการยตธรรม คอยใหคาแนะนาผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมวาจะสามารถไดรบความชวยเหลอจากทใดบาง เพอใหบรรลวตถประสงคในการดาเนนตามโครงการใหความชวยเหลอแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐ จงตองดาเนนการตามแนวทางดงตอไปน 1. สงเสรมใหความชวยเหลอระหวางภาครฐ และเอกชนในการดาเนนการในดานตาง ๆ เพอใหความชวยเหลอแกผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม 2.ขยายขอบเขตการชวยเหลอผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมในคดอาญานบตงแตเวลาทไดตกเปนผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมตลอดจนผลทตามมาภายหลงจากนนใหมากทสด 3. ขยายโอกาส ในการมสวนรวมในทกขนตอน ของการดาเนนกระบวนการยตธรรมทางอาญา อกทงมการพจารณาถงผลกระทบทเกดขนตอผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาในทกขนตอน 4.ขยายและสงเสรมการรวมมอของเครอขายการดาเนนการของหนวยงานตาง ๆ องคกร กลมครอบครวและชมชนในการใหความชวยเหลอ แกผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมในคดอาญา 5. ปรบปรงคณภาพการชวยเหลอแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาทขยายเพมขนตามความจาเปน

6.คานงถงความตองการโดยรวมของผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม ในคดอาญาอยางเปนเอกภาพ 57

57 วระศกด แสงสารพนธ. “ผเสยหายในคดอาญา : การศกษาสทธและการคมครองสทธของผเสยหาย ในกระบวนการยตธรรมทางอาญาของไทย.” หนา 98.

DPU

บทท 3

การชดเชยความเสยหายแกผเสยหายหรอเหยออาชญากรรม

ในคดอาญาโดยรฐ ในตางประเทศ ปจจบนการลงโทษผกระทาผดไดเปลยนจากการลงโทษ เปนการแกไข ฟนฟ เพอใหโอกาสผกระทาผดไดกลบตนเปนคนด6 โดยคานงถงศกดศรความเปนมนษย 1 ในขณะเดยวกนกระบวนการยตธรรมไดใหความสาคญในการคมครองสทธของผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม ดวยการใหบคคลดงกลาวไดรบการชดเชยความเสยหายจากรฐทงทางดานรางกายหรอดานจตใจ 2 ดงนนในบทนจะศกษาแนวคด หลกการ และกลไก การชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐของประเทศสหรฐอเมรกาและประเทศญป นเปรยบเทยบกบแนวคด หลกการ และกลไก การชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐ ตามปฏญญาสากลวาดวยหลกความยตธรรมขนพนฐานของผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมและการใชอานาจโดยมชอบวาสอดคลองหรอขดแยงกบปฏญญาสากลดงกลาวทไดศกษามาแลวในบทท 2 หรอไม เพอนาผลการศกษาไปวเคราะห และเปรยบเทยบกบแนวคด หลกการ และกลไก การชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐ ตามพระราชบญญตคาตอบแทนผ เสยหาย และคาทดแทน และคาใชจายแกจาเลยในคดอาญา พ.ศ.2544 และกฎกระทรวง กาหนดหลกเกณฑ วธการ และอตราในการจายคาตอบแทนผ เสยหาย และคาทดแทน และคาใชจายแกจาเลยในคดอาญา พ.ศ.2546 ในบทท 4 ตอไป

1 สดสงวน สธสร. “การไกลเกลยเพอตกลงกนของผ ตองโทษกบผ เสยหายในคดอาญา.” ดลพาห. 45, 2. กรกฎาคม-ธนวาคม, หนา 183. 2 สมนทพย ใจเหลก. “ สทธของเหยออาชญากรรม : แนวทางในการใหความคมครองโดยการบงคบใชกฎหมาย.” จลสารทณฑวทยา. 2, 2. ตลาคม 2543, หนา 15.

DPU

29

3.1 การชดเชยความเสยหายแกผเสยหาย หรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐของประเทศสหรฐอเมรกา ในป ค.ศ. 1965 มลรฐแคลฟอรเนย เปนรฐแรกทไดนาระบบการชดเชยความเสยหายแกผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐ ตอมาไดตราพระราชบญญตการชดเชย ความเสยหายแกผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐ ซงเรยกวา “Uniform Crime Victims Reparations Act ” เพอใหทกมลรฐมหลกเกณฑในการบญญตกฎหมายดงกลาวเปนในแนวทางเดยวกนโดยแตละมลรฐไดกาหนดหลกเกณฑ วธการและอตราในการชดเชยความเสยหายแกผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมทแตกตางกนออกไปขนอยกบสงคม เศรษฐกจ การเมองและกฎหมายภายในของแตละมลรฐ ดงนนในสวนของประเทศสหรฐอเมรกา จะศกษาในเรองแนวคด หลกการ และกลไก การชดเชยความเสยหายแกผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐ เปรยบเทยบกบแนวคด หลกการ และกลไก การชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐตามปฏญญาสากลวาดวยหลกความยตธรรมขนพนฐานของผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมและการใชอานาจโดยมชอบ ทศกษามาในบทท 2 วาสอดคลอง หรอขดแยงกนอยางไร สาหรบในสวนของหลกการ จะศกษาวาบคคลใดบางเปนผมสทธไดรบการชดเชยความเสยหาย ความผดทรฐจะชดเชยความเสยหาย และประเภทของการชดเชยความเสยหาย รวมทงหลกเกณฑ วธการ และอตราในการชดเชยความเสยหาย โดยรฐไดจดตง “คณะกรรมการ”เปนกลไก ผ มอานาจในการพจารณาจายคาชดเชยความเสยหาย ดงน 3.1.1 แนวคด การชดเชยความเสยหายแกผเสยหาย หรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐ การชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐ ตามปฏญญาสากลวาดวยหลกความยตธรรมขนพนฐานของผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม และ การใชอานาจโดยมชอบ มแนวคดวา เมอรฐไมสามารถใหความคมครองพลเมองของตนใหปลอดภยจากอาชญากรรมได รฐตองชดเชยความเสยหายแกผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม

DPU

30

และถอวาเปนการชวยเหลอของคนในสงคมเดยวกน โดยเฉพาะการใหความชวยเหลอแกผ ตองการความชวยเหลอ 3 สาหรบการชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐของประเทศสหรฐอเมรกาไดมแนวคดมาจากนกอาชญาวทยาซงตางเหนวาเปนหนาทของรฐ 4 ทจะชดเชยความเสยหายใหแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม โดยมผ เสนอแนวคด ดงน Marvin Wolfgang มแนวคดวา “ สงคมตองรบผดชอบในการชดเชยความเสยหายแก ผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม การชดเชยความเสยหายไมใชของใหมในวฒนธรรมตะวนตกแตการทกฎหมายไดบญญตใหรฐ เปนผชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม จงเปนเพยงการเปลยนแปลงกฎหมายอาญาใหทนสมยยงขนเทานน ” 5 Arthur J.Goldberg มแนวคดวา “เมอไรกตามทรฐบาลพจารณาใหการสงเคราะหแก ผ ตองหา หรอนกโทษ ปญหาทตามมากคอเราจะทาอยางไรกบผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม การสงเคราะหผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม มควรถกปดวาไมมความจาเปนเทาผ ตองหา หรอนกโทษในคดอาญา ประเทศตาง ๆ ทวโลกตางยอมรบวาอาชญากรรมเปนปญหาของชมชน จงได วางโครงการชดเชยความเสยหายใหแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม การพจารณาในปญหาน ไดกระทามานานแลวในประเทศนเหยออาชญากรรมจากคดปลนทรพย ชงทรพย ทารายรางกายบาดเจบสาหส ไดถกปฏเสธสทธทจะไดรบความคมครองตามกฎหมาย และสงคมควรจะรบผดชอบไมมากกนอยตอเหยออาชญากรรม“ 6 ประกอบกบในป ค.ศ.1967 มลรฐแมสซาจเสท ไดมการหยงประชามตในเรองการชดเชยความเสยหายแกผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม โดยตงคณะกรรมการเฉพาะกจขนมา ซงไดสรปผลการหยงประชามตเสนอตอวฒสภา และสภาผแทนราษฎร ดงน

3 ประธาน วฒนวาณชย. “ กฎหมายทดแทนความเสยหายแกเหยออาชญากรรม : แนวความคด ทางดานรฐสวสดการ.” วารสารนตศาสตร. 9, 1. มถนายน - สงหาคม, 2520, หนา 72. 4 Paul B. Weston and Kenneth M. Wells. Law Enforcement & Criminal Justice : an

Introduction. Pacific Palisades,California : Goodyear Pubishing Company ,Inc., 1972, P. 70. 5 Stephen Schafer. Victimology : The Victim and His Criminal. Virginia : Reston Publishing Company, inc., 1977, p.128. 6 ประธาน วฒนวาณชย. “ กฎหมายทดแทนความเสยหายแกเหยออาชญากรรม : แนวความคด

ทางดานรฐสวสดการ.” หนา76.

DPU

31

1. เปนเรองของขอผกพนทางกฎหมาย (Legal Obligation) การชดเชยความเสยหาย ควรมพนฐานวารฐปฏบตหนาทบกพรอง หรอลมเหลวในการปองกน และรกษาความสงบของสงคม เปนขอผกพนทรฐตองบรรเทาความเสยหายทเกดขน 2. เปนเรองของสวสดการทางสงคม (Social Welfare) ในสงคมทเจรญแลว รฐควรให ความชวยเหลอแกประชาชนของรฐ เชน การเจบปวย การวางงาน ดงนน จงควรใหความชวยเหลอแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม ซงไดรบความเสยหายจากอาชญากรรมดวย 3. เปนการชวยเหลอโดยรฐ (Grace of the Goverment) 4. เปนเรองของการปองกนอาชญากรรม(Crime Prevention) การชดเชยความเสยหาย จะทาใหผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม และประชาชนเขามามสวนชวยในการบงคบใชกฎหมาย และรวมมอในการปองกนอาชญากรรม 5. เปนเหตผลทางการเมอง (Political Reasons) มตมหาชนเปนสงทประชาชนตองการ 6. การปองกนความรสกวา (Anti alenation) ไมไดรบความเปนธรรมจากกระบวนการ ยตธรรมของผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม และจะทาใหบคคลดงกลาว ใหความรวมมอกบพนกงานอยการ และเจาหนาทตารวจ 7 ฉะนนแนวคด การชดเชยความเสยหายแกผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐของประเทศสหรฐอเมรกา พอสรปไดดงน 1. รฐมหนาทรกษาความปลอดภยรวมทงปองกน และปราบปรามอาชญากรรม เมอใด เกดอาชญากรรมกแสดงวารฐบกพรองในหนาท เพราะฉะนนเมอผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมไดรบผลรายจากอาชญากรรม สมควรทรฐตองชดเชยความเสยหายใหแกบคคลดงกลาว 2. เปนสวสดการทางสงคม และถอวาเปนภาระหนาทของรฐซงตองสงเคราะหประชาชน ทไดรบความเดอดรอนและจาเปนโดยถอวาผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมเปนผ ไดรบเคราะหแทนบคคลอนในสงคม สงคมจงควรตองใหการชวยเหลอ และสงเคราะหบคคลดงกลาว ดงนน แนวคด การชดเชยความเสยหายแกผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐของประเทศสหรฐอเมรกาเหนวาสอดคลองกบแนวคด การชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐตามปฏญญาสากลวาดวยหลกความยตธรรมขนพนฐานของผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมและการใชอานาจโดยมชอบดวยเหตผลทกลาวมาแลวขางตน

7 Stephen Schafer. Victimology : The Victim and His Criminal. p.p 137-138.

DPU

32

3.1.2 หลกการ ชดเชยความเสยหายแกผเสยหาย หรอเหยออาชญากรรมในคดอาญา โดยรฐ การทรฐไมสามารถคมครองพลเมองของตนใหปลอดภยจากอาชญากรรมได รฐจงตองรบผดชอบในการชดเชยความเสยหายแกผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม ดงนน ในสวนของหลกการการชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐ ของประเทศสหรฐอเมรกา จะทาการศกษาในเรองผ มสทธไดรบการชดเชยความเสยหาย ความผดทรฐจะชดเชยความเสยหาย และประเภทของการชดเชยความเสยหาย เปรยบเทยบกบหลกการในเรองผ มสทธไดรบการชดเชยความเสยหาย ความผดทรฐจะชดเชยความเสยหาย และประเภทของการชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐ ตามปฏญญาสากลวาดวยหลกความยตธรรมขนพนฐานของผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมและการใชอานาจโดยมชอบ ดงน ก. ผทมสทธไดรบการชดเชยความเสยหาย ผมสทธไดรบการชดเชยความเสยหายในคดอาญาโดยรฐ ตามปฏญญาสากลวาดวยหลกความยตธรรมขนพนฐานของผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม และการใชอานาจโดยมชอบ ไดกาหนดใหบคคลตอไปนไดรบการชดเชยความเสยหาย 1. ผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม ทไดรบอนตรายแกรางกายหรอจตใจอนเปนผลจากการกระทาผดอาญาทรายแรง และบคคลดงกลาวตองไมมสวนรวมในการกระทาผดอาญา

2. ครอบครวของผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม โดยเฉพาะอยางยงผ ทตองอย ในความอปการะของผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม หากผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมตองถกทารายถงตาย หรอไรความสามารถจากกกระทาผดอาญาในขอ 1.8 ในสวนของหลกการ การชดเชยความเสยหายแกผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐของประเทศสหรฐอเมรกา ไดกาหนดใหผ มสทธไดรบการชดเชยความเสยหาย โดยแบงเปนบคคล 2 ประเภท ดงนน 1. ผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม (Victim)

8 ปฏญญาสากลวาดวยหลกความยตธรรมขนพนฐานของผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม และ การใชอานาจโดยมชอบมาตรา 12.

DPU

33

1.1 ผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม ทไดรบบาดเจบจากการกระทา หรอพยายามกระทาผดอาญาในรฐนน ๆ ซงสามารถลงโทษผกระทาผดได หรออาจลงโทษได แตขาดคณสมบตหรอไมสามารถทจะเปนผกระทาความผดตามขอกลาวหาได เชน เพราะอาย เงอนไข ทางสมองหรอสภาพแหงจตหรอตกอยในอานาจบงคบไมวาจะโดยโทษปรบ จาคกหรอประหารชวต 1.2 ผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมทไดรบบาดเจบสาหส หรอตายจากการใหความชวยเหลอบคคลอน หรอจากการขดขวางปองกน (prevent) ผ ทกระทาผดตามทไดบญญตในกฎหมายอาญา

1.3 ผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม ทไดรบบาดเจบ หรอตายจากการชวยจบ ผ ราย(Apprehend) ผ ตองสงสยวาไดรวมกระทาความผดตามทไดบญญตไวในกฎหมายอาญา 9 2. ทายาทผทตองพงพา หรออยในความอปการะ หรออยในความดแล หรออยในความอปถมภของผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม รวมทงบตรในครรภขอผ เสยหาย หรอ เหยออาชญากรรมทถงแกความตาย ในกรณผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมถงแกความตาย จากการกระทาผดอาญาในขอ1. อนง บคคลใดจะเปนผ มสทธไดรบการรชดเชยความเสยหาย ยงขนอยกบกฎหมายภายในของแตละมลรฐ 10 เชน มลรฐนวยอรค ไดกาหนดใหผ มสทธไดรบการชดเชยความเสยหาย เฉพาะอาชญากรรมประเภทรนแรง ดงน 1. คสมรส หรอบตรของผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม ในกรณทผ เสยหาย หรอ เหยออาชญากรรมประเภทรายแรง ตองตายจากไปอนเปนผลจากการเกดอาชญากรรม 2. บคคลทอยในอปการะของผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม ทถงแกความตาย จากอาชญากรรมประเภทรายแรง 3. ผชวยเหลอผ อนไดรบบาดเจบ หรอถกฆาตายขณะทปองกนอาชญากรรมประเภทรนแรง หรอจบกมอาชญากรประเภทรายแรง 4. คสมรส หรอบตรของผชวยเหลอผอน ในกรณทผชวยเหลอผอนถกฆาตายจากเหตทกลาวมาแลวในขอ 3. 5. ผ ทอยในความอปการะ (ตามกฎหมาย) ในกรณทผชวยเหลอผ อนถกฆาตาย

9 พระราชบญญตการชดเชยความเสยหายแกผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมในคดอาญา โดยรฐ ของประเทศสหรฐอเมรกา มาตรา 1. (e),( i ). 10 พระราชบญญตการชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐ ของประเทศสหรฐอเมรกา มาตรา 1 (c), (f).

DPU

34

6. ผ ทไดรบบาดเจบ หรอถกฆาตายขณะชวยเหลอเจาหนา ทปฏบตงานตามหนาทหรอพนกงานดบเพลงทถกขดขวางขณะปฏบตหนาท 11 อยางไรกตามรฐจะไมชดเชยความเสยหายในกรณทผมสทธไดรบการชดเชย ความเสยหายหากมพฤตกรรมดงน 1. ผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม มสวนยวยใหเกดอาชญากรรม หรอมพฤตกรรมทสงเสรมใหมการกระทาผดอาญา 2. ผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม หรอผ มสทธไดรบการชดเชยความเสยหาย ทรหรอเตมใจทจะเขารวมในการกระทาทกอใหเกดการบาดเจบ หรอความเสยหายนน ๆ 3. ผกระทาความผดหรอสนบสนนทไดรบบาดเจบในการประกอบอาชญากรรมนน ๆ 4. ผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม หรอผ มสทธไดรบการชดเชยความเสยหายไดเขารวมกระทาการทผดกฎหมาย ในขณะเกดการกระทาความผดอาญา 5. ผ ทถกจาคก หรอถกกกขงตามกฎหมายอาญา ในขณะเกดการกระทาผดอาญา หรอผถกศาลภาคทณฑ(Probation)หรอผถกปลอยจากคกโดยมทณฑบนไว(Parole)ในการกระทา ความผดอาญาในขอหารายแรงรวมถงการกระทาความผดอาญาทสามารถเรยกรองตามกฎหมาย 6. ผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม ทไดรบบาดเจบ จากอบตเหตยานยนต (Motor Vehicle) ยกเวนกรณทใชรถยนต เปนเครองมอในการกระทาผด(บางมลรฐกชดเชยใหในกรณไดรบบาดเจบจากรถยนต เชน มลรฐแมสซาจเสท) 7. ผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม กบผกระทาผดเปนญาต หรออยในครอบครว เดยวกน ทงนเพอปองกนมใหผกระทาผดไดรบคาชดเชยความเสยหาย กลาวคอหากผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม ไดผลประโยชนจากการกระทาผดนนโดยมชอบ (Unjust enrichment) เชน สามทารายภรรยา เมอภรรยาไดรบการชดเชยจากรฐ กถอวาสาม มสวนในเงนชดเชยความเสยหายทภรรยาไดรบมาดวย 8. ผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม ไมรายงานการกระทาผดนนใหเจาพนกงานทราบในทนท หรอไมใหความรวมมอในการสอบสวน เวนแตมเหตผลทดพอทจะไมรายงาน 12

11 อณณพ ชบารง. “ ความหมายของเหยออาชญากรรม” ใน Victimology and victim s Rights.

รวบรวมโดย ประธาน วฒนวาณชย. กรงเทพมหานคร : มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2534, หนา 207- 208. 12 ชาตชาย ชอบทางศลป. “ สทธของผ เสยหายทไดรบการเยยวยาจากรฐอนเนองจากการกระทา ความผดทางอาญา.” วทยานพนธปรญญามหาบณฑต คณะนตศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2542, หนา 50-52.

DPU

35

นอกจากน ในบางมลรฐยงไดกาหนดใหการชดเชยความเสยหายใหแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมทมความจาเปนตองไดรบการชวยเหลอเทานน โดยจะปฏเสธการชวยเหลอแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม ทสามารถแบกภาระการสญเสยทางเศรษฐกจจากอาชญากรรมได และบางมลรฐ เชน มลรฐฮาวาย จะพจารณาจายเงนชดเชยความเสยหาย ใหแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมโดยไมตองพสจนวา มความจาเปนทางการเงนหรอไม แตอยางไรกด บางมลรฐ ยงไดกาหนดการชดเชยความเสยหายใหเฉพาะผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม ทมถนทอยในมลรฐของตนเทานน เชน มลรฐแคลฟอรเนย กฎหมายกาหนด ใหทายาทของผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม หากจะขอรบสทธการชดเชยความเสยหายจะตองอยในมลรฐแคลฟอรเนยมาแลวเปนเวลา 5 ป นบจากเวลาทกระทาผดและตองเปนความผด ในมลรฐแคลฟอรเนย หรอผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมไดตาย หรอบาดเจบ ไดอาศยอยในมลรฐแคลฟอรเนย เชน ในคด Cabal V.State Board of Control ในคดนศาลตดสนใหจายคาชดเชยความเสยหายใหแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมแมจะเปนคนตางดาว แตเปนผ มถนทอยในแคลฟอรเนย สวนในมลรฐเพนซลวาเนย รฐจะชดเชยความเสยหายแกผ มสทธไดรบการชดเชยความเสยหาย ทไมมถนทอยในมลรฐเพนซลวาเนย หากปรากฏวารฐทผ มสทธไดรบการชดเชยความเสยหายซงมถนทอยใหสทธแกพลเมองของมลรฐเพนซลวาเนยเชนเดยวกน 13 ฉะนน ผ มสทธไดรบการชดเชยความเสยหาย ในคดอาญาโดยรฐของประเทศสหรฐอเมรกา ไดกาหนดหลกเกณฑพอสรปสาระสาคญไดดงน 1. ผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมทไดรบบาดเจบ หรอตาย จากการกระทา หรอพยายามกระทาผดอาญาทรายแรง หรอการขดขวางปองกนผทกระทาความผด หรอการชวยจบผ ตองสงสยวาไดกระทาผด ตามทบญญตไวในกฎหมายอาญา 2. หากผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมตองถกทารายถงตาย จากกระทาความผดอาญาในขอ1.รฐจะชดเชยความเสยหายใหกบทายาทรวมทงผอยในความอปการะหรอผ ตองพงพา หรออยในความดแล หรออยในความอปถมภ ของผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม อนง ผมสทธไดรบการชดเชยความเสยหาย ตองไมมสวนรวมในการกระทาผดอาญา เชน สนบสนน หรอมพฤตกรรมทเปนการสงเสรมใหเกดอาชญากรรม รหรอเตมใจเขารวมในการ

13 อภรต นยมการ. “ การทดแทนความเสยหายแกผ เสยหายในคดอาญาโดยรฐ : ศกษาความคดเหนของบคลากรในกระบวนการยตธรรมและอาจารยผสอนวชากฎหมายในมหาวทยาลยของรฐ.” วทยานพนธปรญญามหาบณฑต คณะสงคมศาสตรสาขาอาชญาวทยาและงานยตธรรม มหาวทยาลยมหดล, 2530,หนา 31.

DPU

36

กอใหเกดการบาดเจบหรอตาย นอกจากนผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมตองไมเปนสมาชก หรอเปนบคคลในครอบครวเดยวกบผกระทาผด มฉะนนรฐจะไมไดรบการชดเชยความเสยหายให ดงนน ผ มสทธไดรบการชดเชยความเสยหายในคดอาญาโดยรฐ ของประเทศสหรฐอเมรกา เหนวาสอดคลองกบ ผ มสทธไดรบการชดเชยความเสยหายในคดอาญาโดยรฐตามปฏญญาสากลวาดวยหลกความยตธรรมขนพนฐานของผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม และการใชอานาจโดยมชอบ ดวยเหตผลทกลาวมาแลวขางตน ข. ความผดทรฐจะชดเชยความเสยหาย ความผดทรฐจะชดเชยความเสยหาย แกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐตามปฏญญาสากล วาดวยหลกความยตธรรมขนพนฐานของผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมและการใชอานาจโดยมชอบ ไดกาหนดหลกเกณฑไววาตองเปนความผดอาญาทรายแรง ททาใหผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมถงแกความตาย หรอไดรบอนตรายแกรางกาย หรอจตใจ14 สาหรบความผดทรฐจะชดเชยความเสยหาย แกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐของประเทศสหรฐอเมรกา ไดวางหลกเกณฑให รฐจะชดเชยความเสยหายแกผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมในความผดเกยวกบเพศ ชวต รางกาย ปลนทรพย (Aggravated robbery) ความผดอาญาทรายแรง (Violent crime) ซงผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมไดรบบาดเจบ หรอทกขทรมานกาย หรอจตใจ หรอถงแกความตาย ในสวนความผดเกยวกบทรพยสน ทารายรางกายแตไดรบบาดเจบเลกนอย หรอบาดเจบ หรอตายในความผดเกยวกบจราจร รฐจะไมชดเชยความเสยหายให เวนแตผกระทาความผดจะไดใชยานพาหนะนนเปนเครองมอในการกระทาความผดอาญา นอกจากนความผดทรฐจะชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม ยงขนอยกบกฎหมายภายในของแตละมลรฐ เชน มลรฐแคลฟอรเนย ไดชดเชยความเสยหายแกผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมทไดรบผลรายจากอาชญากรรมรายแรง (Crimes of Violence) และไดใหคานยามคาวา “อาชญากรรมรายแรง” (Crime of Violence) หมายถง การกระทาโดยเจตนาทาใหรางกายผ อนบาดเจบ ซงผลแหงการนปรากฏวา

14 ปฏญญาสากลวาดวยหลกความยตธรรมขนพนฐานของผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม และ การใชอานาจโดยมชอบ มาตรา 12.

DPU

37

1. อยการไดฟองผกระทาความผดฐานทารายรางกายโดยเจตนา 2. คณะลกขนใหญ (Grand Jury) ไดถกตงขนในการดาเนนคดอาญา 3. ไดมการฟองคดเกยวกบทารายรางกายโดยเจตนาในศาลเดกและเยาวชน 4.ผ มอานาจตามกฎหมาย หรอเจาหนาทชนสตรศพรายงานวาการบาดเจบหรอตายเปนผลจากการกระทาความผด แตอยการอาจใหรอการฟองไวกอน เนองจากผกระทาความผดตาย ผกระทาความผดยงไมถกจบ ผกระทาผดไมสามารถทจะดาเนนคดตามทกลาวหาได เชน เพราะอาย เงอนไขทางสมอง หรอสภาพแหงจต หรอตกอยในอานาจบงคบ หลกฐานไมเพยงพอทจะลงโทษผกระทาความผด ศาลไดมคาสงใหผกระทาความผดชาระคาปรบ เพอสมทบเขาในกองทน เงนทดแทน (Indemnity Fund) อยางไรกตามมลรฐแคลฟอรเนยจะจายเงนคาชดเชยความเสยหาย ตอเมอไดมการรองขอภายใน 5 ป นบแตวนทไดมการกระทาผด และการกระทานนไดกระทาขนในมลรฐแคลฟอรเนย ผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม ตองอาศยอยในมลรฐแคลฟอรเนยดวย 15 นอกจากนรฐยงไดชดเชยความเสยหาย ในกรณททรพยไดรบความเสยหาย เนองจากการปองกน การกระทาผด การจบกมผกระทาผด การชวยเหลอเจาพนกงาน และการชวยเหลอผ อนทตกอยใน ภยนตรายแหงชวต 16 มลรฐนวยอรค กฎหมายไดกาหนดใหผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม ทไดรบบาดเจบ หรอตายจากการกระทาผดอาญาและอาชญากรรมตองถกรายงานมายงตารวจภายใน 48 ชวโมง การชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม รฐไดถอวาเปนการใหความชวยเหลอมากกวาเปนหนาทของรฐทตองรบผดชอบในความสญเสยทเกดขน 17 มลรฐแมสซาจเสท ไดมการชดเชยความเสยหายในกรณความผดอาญาทรายแรงโดยทาใหเกดการบาดเจบทรมาน หรอความตกใจจากผกระทาผดอยางรนแรง และรวมถงความผดจากยานยนต หากผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมถงแกความตาย 18 มลรฐนอรธดาโกตา รฐจะชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมในความผดทารายรางกายทไดรบบาดเจบ หรอตาย เนองจากผลของการประกอบอาชญากรรม

15 Stephen Schafer. Victimology : The Victim and His Criminal. P.P. 133 -135. 16 Gilbert Geis. “Crime Victims and Victim Compensation Programs.” In Criminal Justice and

The Victim. editor by William F., Mc.Donald. Beverly Hills : Sage Publications, 1976, P. 250. 17 Stephen Schafer. Victimology : The Victim and His Criminal. P. 135. 18 lbid, P. 138.

DPU

38

การปองกนการกระทาผด การชวยจบกมผกระทาผด หรอสงสยวาจะไดกระทาผด หรอพยายามกระทาผด19 มลรฐฮาวาย ไดชดเชยความเสยหายในความผดฐานทารายรางกาย ทผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมไดรบบาดเจบเลกนอย เพราะถอวาเปนหนาทของรฐในการปองกนประชาชนจากผลของอาชญากรรม 20 ฉะนน ความผดทรฐชดเชยความเสยหาย แกผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐของประเทศสหรฐอเมรกา ไดแก ความผดตอชวต รางกาย ความผดทางเพศ ปลนทรพย (Aggravated Robbery) และความผดอาญาทรายแรง (Violent Crime) แตในกรณบาดเจบเลกนอย บาดเจบ หรอตายจากความผดเกยวกบคดจราจรรฐจะไมชดเชยความเสยหายให เวนแตผกระทาผดจะใชยานยนตรนนเปนเครองมอในการกระทาผดอาญา ดงนน ความผดทรฐจะชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมใน คดอาญาโดยรฐ ของประเทศสหรฐอเมรกา เหนวาสอดคลองกบความผดทรฐจะชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐ ตามปฏญญาสากลวาดวยหลกความยตธรรมขนพนฐานของผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม และการใชอานาจโดยมชอบ ดวยเหตผลทกลาวมาแลวขางตน ค. ประเภทของการชดเชยความเสยหาย ประเภทของการชดเชยความเสยหาย แกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐ ตามปฏญญาสากลวาดวยหลกความยตธรรมขนพนฐานของผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมและการใชอานาจโดยมชอบ มไดกาหนดประเภทของการชดเชยความเสยหาย เพยงวางหลกเกณฑวา หากผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม มไดรบการเยยวยาความเสยหายจากผกระทาผดหรอโดยทางอนใด รฐตองชดเชยความเสยหายทางการเงนแกผ มสทธไดรบการชดเชยความเสยหาย21

19 Gilbert Geis. “Crime Victims and Victim Compensation Programs.” In Criminal Justice and

The Victim. P. 250. 20 Gerald D. Robin. Introduction to The Criminal Justices System : Principles. Procedures.

Practice. New York : Harper & Row ,Publishers, 1980, P. 449. 21 ปฏญญาสากลวาดวยหลกความยตธรรมขนพนฐานของผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม และ

DPU

39

สาหรบประเภทของการชดเชยความเสยหายแกผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐของประเทศสหรฐอเมรกา มหลกเกณฑในการจายเงนคาชดเชยความเสยหาย โดยจายคาชดเชยความเสยหายตามทผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมทไดรบความเสยหายจรงแตไมเกนจานวนเงนขนสงทกาหนดไว สาหรบการกาหนดจานวนเงนขนสงแตละมลรฐจะกาหนดหลกเกณฑ และวธการทแตกตางกนขนอยกบภาวะเศรษฐกจ สงคม และการเมองของแตละมลรฐ แตโดยทวไปจานวนเงนในการชดเชยความเสยหายขนสงไมเกน 10,000 ดอลลาร หรอผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมตองเสยคาใชจายมากกวา 100 ดอลลาร นอกจากนในทกมลรฐจะชดเชยความเสยหายทเกดความเสยหายแกชวต รางกาย หรอจตใจ โดยกาหนดประเภทการชดเชยความเสยหาย ดงน 1. ผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม ทไดรบบาดเจบ รฐจะชดเชยความเสยหาย เปนคารกษาพยาบาล คาสญเสยทางเศรษฐกจ 22 (economic loss) เชน คาขาดงาน (work loss) นอกจากนคาใชจายบางประเภท เชน การบรการและทพกอาศยการทาใหคนสสภาพเดม(rehabilitation)การฝกอบรมเกยวกบอาชพ (rehabilitative occupational training) และการดแลเยยวยาอน ๆ 23 โดยแตละมลรฐจะกาหนดหลกเกณฑ และวธการ การชดเชยความเสยหายทแตกตางกน เชน มลรฐนวยอรค รฐจะชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม โดยCVCB(New York ‘s Crime Victims Compensation Board) เปนเงนไมเกน 20,000 ดอลลาร สาหรบการขาดรายได (หรอ 250 ดอลลารตอสปดาห) แตไมมขอจากดสาหรบคาใชจาย ในการรกษาพยาบาล 24 มลรฐแมสซาจเสท ไดกาหนดใหผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม ตองบาดเจบ และเสยคาใชจายอยางนอย 100 ดอลลาร หรอตองรกษาตวอยางนอย 2 สปดาห ตดตอกนจง

การใชอานาจโดยมชอบมาตรา 12. 22 พระราชบญญตการชดเชยความเสยหายแกผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐ ของประเทศสหรฐอเมรกา มาตรา 1. (g). มาตรา 5 (f),(h). 23 Gilbert Geis. “Crime Victims and Victim Compensation Program.” In Criminal Justice and

the Victim. P. 254. 24 Gerald D. Robin. Introduction to The Criminal Justice system : Principles. Procedures.

Practice. P. 449.

DPU

40

มสทธไดรบการชดเชยความเสยหาย แตทงนรฐจะชดเชยความเสยหายตามความเปนจรงแตไมเกน10,000 ดอลลาร มลรฐฮาวาย ไดชดเชยความเสยหายโดยรวมถงคาบาดเจบและคาทาขวญ 25 2. ผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมทไดรบบาดเจบถงตาย หรอถกฆาตาย รฐจะชดเชยความเสยหายเปนคาใชจายตางๆ ในงานศพไมเกน 500 ดอลลาร คาสญเสยทางเศรษฐกจ(Economic Loss) คาขาดงาน (Work Loss) คาอปการะเลยงด ในกรณทผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมไดรบบาดเจบแลวตอมาภายหลงไดถงแกความตาย รฐจะชดเชยความเสยหายตามทกลาวขางตน โดยรวมถงคารกษาพยาบาล คาชดเชยการไดรบการบาดเจบ และทกขทรมาน (Pain and Suffering) 26 นอกจากนผ มสทธเรยกรองการชดเชยความเสยหายตองไดรบความเสยหายทางเศรษฐกจเกนกวา 10% ของรายไดสทธทไดรบ 27 อยางไรกตามในแตละมลรฐจะชดเชยความเสยหายไมเกนจานวนเงนขนสงทรฐไดกาหนดไว เชน มลรฐนวยอรค CVCB (New York ‘s Crime Victims Compensation Board) จะชดเชยความเสยหายไมเกน 1,500 ดอลลาร สาหรบคาใชจายในการปลงศพ 28 ตามรายงานท CVCB ไดพจารณาจายเงนชวยเหลอใหกบทายาทของหญงทถกฆาตาย โดยจายคาปลงศพ 1,500 ดอลลาร คาอปการะเลยงด 15,000 ดอลลาร 29นอกจากนรฐยงไดกาหนดใหผ มสทธไดรบการชดเชยความเสยหายตองถกรายงานไปยงเจาพนกงานตารวจภายใน 48 ชวโมง และเจาพนกงานตารวจจะตองแจงใหบคคลดงกลาวทราบถงสทธในการขอรบการชดเชยความเสยหายจากรฐ อนง ผ มสทธไดรบการชดเชยความเสยหายทมความเดอดรอนทางการเงน รฐจะชดเชยความเสยหายไปกอน หากภายหลงปรากฎวาผ มสทธไดรบการชดเชยความเสยหาย ไดรบการชดเชยความเสยหายนอยกวาทไดรบไป รฐกจะชดเชยความเสยหายเพมเทาทผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมไดรบความเสยหายจรง แตในกรณทรฐไดชดเชยความเสยหายมากกวาทบคคล

25 Stephen schafer. Victimology : The Victim and His Criminal. p.p 138-139. 26 พระราชบญญตการชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐ ของประเทศสหรฐอเมรกา มาตรา 1. (g) 27 พระราชบญญตการชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐ ของประเทศสหรฐอเมรกา มาตรา 5. (g) (2) 28 Stephen Schafer. Victimology : The Victim and His Criminal. P. 140 29 Andrew Karmen. Cime Victims : An Introduction to Victimology. London : Tomson learing, 2001, p.293.

DPU

41

ดงกลาวจะไดรบ รฐมสทธเรยกคนได 30 อยางไรกตาม คาใชจายทเปนคาหองโรงพยาบาล คาพยาบาลดแล คาสถานทพกฟน หรอในกรณผ มสทธไดรบการชดเชยความเสยหาย ถาไดรบการชดเชยความเสยหายจากแหลงอนใดกอนแลว คณะกรรมการอาจพจารณาโดยลดจานวนเงนชดเชยความเสยหายลงแตมบางมลรฐ เชน มลรฐฮาวาย ผ มสทธไดรบการชดเชยความเสยหายเมอไดรบการชดเชยความเสยหายจากทางอน เชน บรษทประกนภย กมสทธขอรบการชดเชยความเสยหายจากรฐได ฉะนน ประเภทของการชดเชยความเสยหาย แกผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐของประเทศสหรฐอเมรกา โดยกาหนดใหรฐชดเชยความเสยหายแกผ มสทธไดรบการชดเชยความเสยหาย เทาทผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมไดรบความเสยหายจรง แตไมเกนกาหนดจานวนเงนขนสงทแตละมลรฐกาหนดไว โดยทวไปจานวนเงนขนสงไมเกน 10,000 ดอลลาร สาหรบจานวนเงนขนตา ผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม ตองเสยคาใชจายมากกวา 100 ดอลลาร หรอเจบปวยอยางนอยสองสปดาหตดตอกน อยางไรกดหากผมสทธไดรบการชดเชยความเสยหาย ไดรบการเยยวยาความเสยหายจากทางอนหรอหลกประกนอนแลว รฐจะไมชดเชยความเสยหายให หรออาจชดเชยความเสยหายนอยกวาความเสยหายทไดรบ โดยไดแบงประเภทของการชดเชยความเสยหาย ดงน 1. ผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม ทไดรบความเสยหายแกรางกาย หรอจตใจ รฐจะชดเชยความเสยหายใหเปนคารกษาพยาบาล คาฟนฟสมรรถภาพทางรางกาย หรอจตใจ คาสญเสยทางเศรษฐกจ เชน การขาดงาน การบรการ ทพกอาศย การฝกอบรมเกยวกบอาชพเพอกลบสสภาพเดม การดแลเยยวยาอนๆ แตไมรวมคาหองโรงพยาบาล คลนก สถานพกฟน พยาบาลดแล 2. ผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม ทไดรบความเสยหายแกรางกาย จนถงแกความตาย หรอถกฆาตาย รฐจะชดเชยความเสยหายเปนคาใชจายตาง ๆ ในงานศพเปนเงนไมเกน 500 ดอลลาร แตหากผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมไมตายทนท รฐจะชดเชยความเสยหายเปนคารกษาพยาบาล คาสญเสยทางเศรษฐกจของทายาท หรอผอยในความดแล หรออยในความอปการะเลยงดของผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม

30 พระราชบญญตการชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐ ของประเทศสหรฐอเมรกา มาตรา 15.

DPU

42

ดงนน ประเภทการชดเชยความเสยหาย แกผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐของประเทศสหรฐอเมรกา เหนวาสอดคลองกบหลกการ การชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐ ตามปฏญญาสากลวาดวยหลก ความยตธรรมขนพนฐานของผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม และการใชอานาจโดยมชอบ ดวยเหตผลตามทกลาวมาแลวขางตน 3.1.3 กลไก การชดเชยความเสยหายแกผเสยหาย หรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐ กลไก การพจารณาชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐ ตามปฏญญาสากลวาดวยหลกความยตธรรมขนพนฐานของผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม และการใชอานาจโดยมชอบ มไดกาหนดกลไก ในการชดเชยความเสยหายอยางใดไว เพยงวางหลกเกณฑใหมการบรหารดานการเงน กลาวคอ ใหรฐจดตงกองทนสาหรบการชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐ หรอจดตงกองทนอนทมวตถประสงคเชนเดยวกน สาหรบ การชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐของประเทศสหรฐอเมรกา ไดมการจดตงกองทนทเรยกวา “กองทนเหยออาชญากรรม” ซงมแหลงเงนมาจากงบประมาณการคลง และคาปรบ โดยมวตถประสงคเพอชดเชยความเสยหายแกผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมในคดอาญา ดงน ก. งบประมาณ จากคลงซงไดกอตงกองทนเหยออาชญากรรม(Crime Victims Fnd) ในระดบชาตเพอกระตนรฐบาลมลรฐใหเรมตนปฏบต หรอขยายบทบาทในการใหความชวยเหลอแกผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม ตอมาในป ค.ศ. 1984 ไดตรากฎหมาย Victims of Crime Act. โดยมสาระสาคญ กลาวคอ ไดกาหนดจานวนเงนใหมลรฐตาง ๆ สาหรบการชดเชยความเสยหาย และการชวยเหลอผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม เงนสาหรบการบรการแกเหยอความผดของสหรฐ เงนสาหรบโครงการฝกอบรม และการชวยเหลอทางเทคนคแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม รวมถงโครงการอน ๆ ทเกยวของ แหลงสาคญของเงนทไดมาเปนกองทนของกฎหมายฉบบน ไดแก

DPU

43

1. คาปรบในคดอาญาของสหรฐ โดยเกบจากบคคล หรอนตบคคล ทถกพพากษาวากระทาผดตอความผดของสหรฐ เชน มลรฐเทกซส จะนาเงนคาปรบจากโทษตาง ๆ รวมไวในกองทนเหยออาชญากรรม 2. คาปรบทคานวณเปนการพเศษจากคาพพากษาทางอาญา 3.เงนไดจากการปรบกรณปรบนายประกนทไมสงตวผ ตองหาหรอจาเลยตามกาหนดและการรบหลกทรพย หรอหลกประกนตวกรณอน ๆ 4.กาไรจากการขายวรรณกรรมหรอสทธอน ๆ ซงเกดขนอนเนองมาจากการกระทาความผดอาญาโดยจาเลยของประเทศสหรฐอเมรกา ข. คาปรบ นอกจากทกฎหมายยกเวนไวทกชนด ทไดจากผ ทถกตดสนวากระทาผด และผไดรบการชดเชยจากกองทนอน นอกจากนคาปรบยงรวมถง 1. คาปรบจากโทษเกยวกบการประเมนเพอเกบภาษ 2. เงนทไดจากการรบ (The proceeds of forfeited appearance bonds)เงนจากการประกนตว (bail bonds) 3. เงนตาง ๆ ทถกสงใหจายแกกองทน แตอยางไรกตามหากยอดรวมของเงนกองทนดงกลาวภายในปงบประมาณจานวนเงนเกน 110 ลานดอลลาร เงนในสวนทเกนนนจะไมถกนามารวมในกองทนแตจะถกสงไปคลงตอไป 31 นอกจากน รฐจงไดกาหนดใหมกลไก ในการพจารณาจายคาชดเชยความเสยหายแก ผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมในคดอาญา โดยใหจดตงในรปของ “คณะกรรมการ” กลาวคอคณะกรรมการประกอบดวยกรรมการ 3 คน เปนองคคณะ ซงไดรบการแตงตงโดยผแทนรฐบาล ทไดรบความเหนชอบ และคาแนะนาจากสภา Senate โดยกรรมการอยางนอยหนงคนตองประกอบอาชพทนายความ และมวาระการดารงตาแหนงไมเกน 6 ป นอกจากนในการขอรบการชดเชยความเสยหาย หากสภาพจตใจ รางกาย อารมณของผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม เปนเงอนไขในการขอรบเงน คณะกรรมการอาจสงใหบคคลดงกลาว ตรวจรางกายโดยแพทยนกจตวทยา หากบคคลดงกลาวถงแกความตาย คณะกรรมการอาจสงใหมการชนสตรพลกศพได 32 แตโดยทวไปในหลายมลรฐไดใชระบบคณะกรรมการ (Board) เปนผ มอานาจในการพจารณาจาย 31 ชาตชาย ชอบทางศลป. “ สทธของผ เสยหายทไดรบการเยยวยาจากรฐอนเนองจาก

การกระทาความผดทางอาญา” หนา 48-50. 32 พระราชบญญตการชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐ ของประเทศสหรฐอเมรกา มาตรา 3,9.

DPU

44

คาชดเชยความเสยหาย เชน มลรฐนวยอรค ไดจดตง New York’s Crime Victims Compensation Board (CVCB) ทาหนาทพจารณาจายคาชดเชยความเสยหายแกผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม โดยอยภายใตหลกเกณฑ และขอบงคบของคณะกรรมการ (Rule of the Board) ดงน 1. ผ ยนคารองตองมหนาทในการพสจน (burden of proof) 2. คณะกรรมการอาจสงใหมการตรวจรางกายของผ ยนคารองโดยคณะกรรมการจะเปนผคดเลอกแพทยทจะทาการตรวจรางกาย 3. การพจารณาของคณะกรรมการตองกระทาโดยเปดเผย เวนแต 3.1 ไดมการเรมพจารณาความผดในศาลแลว 3.2 เปนความผดเกยวกบเพศ 3.3 ผลประโยชนทางสวสดการ (Welfare) ของผ ยนคารอง หรอทายาทอาจไดรบการกระทบกระเทอน 3.4 เปนกรณเกยวกบศลธรรมอนดของประชาน (Public morality sinv) 3.5 ศาลยกฟองคดทฟองผกระทาผดนน มลรฐฮาวาย ไดจดตงคณะกรรมการในการพจารณาจายคาชดเชยความเสยหายใหแก ผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม (Criminal Injuries Compensation Commission) ประกอบดวย คณะกรรมการ 3 คน ระบบการชดเชยความเสยหายในมลรฐน มความแตกตางมลรฐอนดงน 1. ไมตองมการพสจนวาเหยออาชญากรรมมความจาเปนทางการเงนหรอไม 33 2. เปนมลรฐเดยว ทชดเชยความเสยหาย โดยรวมถงคาบาดเจบ และคาทาขวญ (Only Hawaii permits financial awards for pain and Suffering) และยอมใหมการไดรบการชดเชย ความเสยหายไดทงจากรฐ และโดยทางอน เชน การประกนภย เปนตน 34 อยางไรกตามผ มสทธไดรบการชดเชยความเสยหาย อาจยนคารองเมอไมเหนดวยกบคาวนจฉยของคณะกรรมการทพจารณาการชดเชยความเสยหาย โดยคณะกรรมการดงกลาวจะทบทวนคาวนจฉยอกครงซงอาจเปลยนแปลงคาวนจฉย หรอจานวนเงน แตไมสามารถเรยกเงนคนจากผ มสทธไดรบการชดเชยความเสยหาย ทไดรบการชดเชยความเสยหายไปแลว เวนแตการชดเชยความเสยหาย เกดจากการฉอโกงของบคคลดงกลาว อยางไรกตามสทธในการขอให

33 Stephen Schafer. Victimology : The Victim and His Criminal. P. 140. 34 Gerald D. Robin. Introduction to the Criminal Justice system : Principles. Procedures. Practice. P. 449.

DPU

45

พจารณาคาวนจฉยใหม ไมสงผลตอความเหนของคณะกรรมการ โดยถอวาความเหนของคณะกรรมการใหเปนทสดบางมลรฐ เชนมลรฐเทกซสใหสทธผ มสทธไดรบการชดเชยความเสยหาย ทไมเหนดวยกบคาวนจฉยของคณะกรรมการสามารถยนคารองตอคณะกรรมการพรอมดวยเหตผล และหลกฐานตาง ๆ เพอประกอบการพจารณาอกครง หากผมสทธไดรบการชดเชยความเสยหาย ไมเหนดวยกบความเหนของคณะกรรมการอก กสามารถนาคารองขนสศาล เพอวนจฉยตอไป 35 แตในบางมลรฐ ไดกาหนดใหศาลเปนผวนจฉยคาชดเชยความเสยหาย โดยเหนวาศาลเปนผ มความชานาญทสด เพราะไดผานการฝกฝนมาแลว ในขณะทการใชระบบกรรมการจะมปญหาในเรองผลประโยชนของสงคมทเกดขนในจตใจ เชน มลรฐแมนซาจเสท โดยการยนคารองตอศาล คารองจะถกพจารณาไมชากวา 1 ป หลงจากพจารณาความผด หรอไมนอยกวา 90 วน หลงจากผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมถงแกความตาย อยการของรฐจะไดรบการแจงจากเจาหนาทศาลในเรองคารองขอรบคาชดเชยความเสยหาย โดยจะทาหนาทเปนคความอกฝายหนง มอานาจสบสวนอาจเหนดวย หรอคดคานตอศาลผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมตองแสดงหลกฐานวา ไดรบบาดเจบและไดเสยคาใชจายแลวอยางนอย 100 ดอลลาร หรอเจบปวยอยางนอย 2 สปดาหตดตอกน จงมสทธไดรบเงนคาชดเชยความเสยหายเงนดงกลาวจะจายตามทเสยหายจรง แตไมเกน 10,000 ดอลลาร ศาลจะตองพจารณาการกระทาของผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม ศาลอาจไมให หรอจานวนเงนคาชดเชยความเสยหายอาจลดลง หากผ เสยหายเหยออาชญากรรมไดรบการชดใชจากผกระทาผด ผประกนภย หรอกองทนสาธารณะ อน ๆ ดวย 36 นอกจากระบบคณะกรรมการ และระบบศาลเปนผ พจารณาในการจายเงนคาชดเชย ความเสยหายแลว บางมลรฐไดมระบบหนวยงาน เปนผบรหารงานในรปของรฐสวสดการ เชน มลรฐแคลฟอรเนย มหนวยงานทเรยกวา State Social Welfare director ทาหนาทในการพจารณาชดเชยความเสยหายแกผ มสทธไดรบการชดเชยความเสยหาย ในกรณทรฐไดชดเชยความเสยหายใหแกผ มสทธไดรบการชดเชยความเสยหายแลว รฐจะรบชวงสทธทงหมดของบคคลดงกลาว ทสามารถเรยกรองความสญเสย หรอเสยหาย

35 พระราชบญญตการชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐ ของประเทศสหรฐอเมรกา มาตรา 16. 36 Stephen Schafer. Victimology : The Victim and His Criminal. p.p. 138-139.

DPU

46

ทางเศรษฐกจ แตไมเกนจานวนเงนทรฐไดชดเชยความเสยหายไป โดยอาจเรยกรองจากแหลงทมาของการสญเสย 37 ฉะนน การชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐ ของประเทศสหรฐอเมรกา โดยรฐไดจดตง ”กองทนเหยออาชญากรรม” ขนโดยมแหลงเงนทนจากงบประมาณการคลง และเงนคาปรบในคดอาญาทเกบจากบคคล หรอนตบคคลทถกพพากษาวาไดกระทาความผด เงนคาปรบจากโทษเกยวกบการประเมนเพอเกบภาษ เงนทไดจากการรบ เงนจากการประกนตว เงนตาง ๆ ทถกสงจายเขากองทน และหากยอดเงนรวมภายในปงบประมาณเกน110ลานดอลลาร เงนสวนทเกนจะไมนามารวมในกองทนแตจะถกสงไปกระทรวงการคลงตอไป ดวยเหตน รฐจงไดจดตงกลไก ในการพจารณาจายคาชดเชยความเสยหายในคดอาญา โดยรฐ กลาวคอไดจดตงในรปของ “คณะกรรมการ” ประกอบดวยกรรมการ 3 คน เปนองคคณะ ไดรบการแตงตงโดยผแทนรฐบาลซงไดรบคาแนะนาและความเหนของสภา Senate คณะกรรมการจะเปนผมอานาจในการพจารณาวา ผ มสทธไดรบการชดเชยความเสยหาย จะไดรบการชดเชยความเสยหายหรอไม เปนเงนจานวนเทาใด อยางไรกตามผ มสทธไดรบการชดเชยความเสยหาย หากไมเหนดวยกบคาวนจฉยของคณะกรรมการ กสามารถยนคารองโดยใหคณะกรรมการทบทวนคาวนจฉยใหม ซงคาวนจฉยดงกลาวอาจยน หรอเปลยนแปลงคาวนจฉยเดมกได คาวนจฉยของคณะกรรมการใหเปนทสด แตมบางมลรฐ เชน มลรฐเทกซส ใหสทธผ มสทธไดรบการชดเชยความเสยหาย ทไมเหนดวยกบคาวนจฉยของคณะกรรมการ ใหยนคารองพรอมดวยเหตผลตอคณะกรรมการ หากบคคลดงกลาวไมเหนดวยกบคาวนจฉยของคณะกรรมการอก มสทธนาคารองขอรบการชดเชยความเสยหายขนสศาลเพอวนจฉยตอไป แตในบางมลรฐ เชน มลรฐแมสซาจเสท จะมระบบศาลเปนผมอานาจในการวนจฉยการชดเชยความเสยหายเพราะถอวาศาลเปนผ มความรความชานาญทสด และบางมลรฐไดจดตงระบบหนวยงานเปนผบรหารงานในรปของรฐสวสดการเชน มลรฐแคลฟอรเนย อนง เมอรฐไดจายคาชดเชยความเสยหายแกผ มสทธไดรบการชดเชยความเสยหายแลว รฐสามารถรบชวงสทธไลเบยจากผกระทาผด โดยสามารถเรยกรองความสญเสยทงหมดแตไมเกนจานวนเงนทรฐไดจายใหกบบคคลดงกลาวไป

37 พระราชบญญตการชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐ ของประเทศสหรฐอเมรกา มาตรา 13(1).

DPU

47

ดงนน กลไก การชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐของประเทศสหรฐอเมรกา เหนวาสอดคลองกบปฏญญาสากลวาดวยหลกความยตธรรมขนพนฐานของเหยออาชญากรรมและการใชอานาจโดยมชอบ ดวยเหตผลดงทกลาวมาแลวขางตน 3.1.4 เปรยบเทยบแนวคด หลกการ และกลไก การชดเชยความเสยหายแกผเสยหายหรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐ ของประเทศสหรฐอเมรกา กบปฏญญาสากลวาดวยหลกความยตธรรมขนพนฐานของผเสยหาย หรอเหยออาชญากรรม และการใชอานาจโดยมชอบ จากการศกษา แนวคด หลกการ และกลไก การชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐของประเทศสหรฐอเมรกาเปรยบเทยบกบแนวคด หลกการ และกลไก การชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐ ตามปฏญญาสากลวาดวยหลกความยตธรรมขนพนฐานของผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม และการใชอานาจโดยมชอบ มความเหน ดงน

1. ในเรองแนวคด การชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมใน คดอาญาโดยรฐ ของประเทศสหรฐอเมรกา จะเหนไดวาสอดคลองกบแนวคด การชดเชยความเสยหายแกผ เสยหายไหรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐ ตามปฏญญาสากลวาดวยหลกความยตธรรมขนพนฐานของผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม และการใชอานาจโดยมชอบทวาเมอรฐไมสามารถคมครองพลเมองของตนใหปลอดภยจากอาชญากรรมได รฐจงตองชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม และถอวาเปนการชวยเหลอของคนในสงคมเดยวกน โดยเฉพาะควรใหความชวยเหลอแกผ ทตองการความชวยเหลอ

2. สวนหลกการ การชดเชยความเสยหายแกผ เสยหายหรอ หรอเหยออาชญากรรมใน คดอาญาโดยรฐของประเทศสหรฐอเมรกา จะเหนไดวาสอดคลอง กบหลกการการชดเชย ความเสยหายแกผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐตามปฏญญาสากลวาดวยหลกความยตธรรมขนพนฐานของผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม และการใชอานาจโดยมชอบ ดงน

DPU

48

2.1 ผ มสทธไดรบการชดเชยความเสยหาย ผ มสทธไดรบการชดเชยความเสยหาย ในคดอาญาโดยรฐ ของประเทศ สหรฐอเมรกา เหนวาสอดคลองกบผ มสทธไดรบการชดเชยความเสยหาย ในคดอาญาโดยรฐตามปฏญญาสากลวาดวยหลกความยตธรรมขนพนฐานของผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม และการใชอานาจโดยมชอบ ซงมหลกเกณฑไวดงน 2.1.1 ผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม ทไดรบอนตรายแกรางกาย หรอจตใจอนเปนผลจากการกระทาผดอาญาทรายแรง นอกจากนบคคลดงกลาวตองไมมสวนรวม หรอมสวนเกยวของ หรอใหความชวยเหลอไมวาจะเปนตวการ ผใช หรอผสนบสนนผกระทาผดในการกระทา ความผดทางอาญา สาหรบผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐของประเทศ สหรฐอเมรกา นอกจากทกลาวมาแลวยงรวมถงผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมทไดรบบาดเจบ หรอตายจากการขดขวางปองกนผทกระทาผดหรอจากการชวยจบผ ตองสงสยวาไดกระทาความผด ตามทบญญตไวในกฎหมายอาญา 2.1.2 ครอบครวของผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม โดยเฉพาะอยางยงผ ทอยในความอปการะของผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม หากผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมตองถกทารายถงตาย หรอไรความสามารถจากกกระทาผดอาญาในขอ 1. นอกจากน ผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐ ของประเทศสหรฐอเมรกา ยงไดกาหนดหลกเกณฑใหผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมหากเปนญาตกบผกระทาผด หรออยในครอบครวเดยวกบผกระทาผด จะไมไดรบการชดเชยความเสยหายจากรฐ

2.2 ความผดทรฐจะชดเชยความเสยหาย ความผดทรฐจะชดเชยความเสยหาย แกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมใน

คดอาญาโดยรฐของประเทศสหรฐอเมรกา วาสอดคลองกบความผดทรฐจะชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐ ตามปฏญญาสากลวาดวยหลกความยตธรรมขนพนฐานของผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม และการใชอานาจโดยมชอบ ไดวางหลกเกณฑ ใหรฐชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม โดยเฉพาะความผดอาญาทรายแรง ททาใหผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมถงแกความตาย หรอไดรบอนตรายแกรางกาย หรอจตใจ เชนความผดเกยวกบเพศ ชวต หรอรางกาย แตความผดเกยวกบทรพย หรอบาดเจบเลกนอย รฐจะไมชดเชยความเสยหายให สาหรบความผดทรฐจะชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐ ของประเทศสหรฐอเมรกา ไดกาหนดความผดอาญาทรายแรง เชน ความผดเกยวกบเพศ ชวต หรอรางกายเชนกน และยงรวมถงผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมทไดรบบาดเจบ หรอตายในความผดเกยวกบการจราจร

DPU

49

เฉพาะในกรณทผกระทาความผดทไดใชยานพาหนะนนเปนเครองมอในการกระทาผดอาญา แตมบางมลรฐ เชน มลรฐนวยอรค ไดกาหนดใหผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมทไดรบบาดเจบตองรายงานมายงเจาหนาทตารวจภายใน 48 ชวโมง เพราะถอวาเปนการใหความชวยเหลอผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมมากกวาเปนหนาทของรฐทจะตองรบผดชอบในความเสยหายทเกดขน

2.3 ประเภทของการชดเชยความเสยหาย ตามปฏญญาสากลวาดวยหลกความยตธรรมขนพนฐาน ของผ เสยหาย หรอ เหยออาชญากรรมและการใชอานาจโดยมชอบมไดกาหนดประเภทของการชดเชยความเสยหายไวเพยงกาหนดหลกเกณฑวา หากผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมไมไดรบการเยยวยาความเสยหายจากผกระทาผด หรอทางอนใด รฐตองชดเชยความเสยหายทางการเงน แกผ มสทธไดรบการชดเชยความเสยหาย สาหรบการชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐของประเทศสหรฐอเมรกา ไดวางหลกเกณฑไวเชนเดยวกบปฏญญาดงกลาว นอกจากนยงไดกาหนดใหมการจายเงนชดเชยคาเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม ตามทผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมไดรบความเสยหายจรง แตจายไมเกนกาหนดจานวนเงนขนสงทกาหนดไว โดยแตละมลรฐจะกาหนดหลกเกณฑ และวธการ ในการจายเงนคาชดเชยความเสยหายทแตกตางกนไปโดยขนอยกบฐานะทางเศรษฐกจ สงคม และการเมองของแตละมลรฐ แตโดยทวไปไดกาหนดจานวนเงนทชดเชยความเสยหายขนสงไวไมเกน 10,000 ดอลลาร สวนจานวนเงนขนตาผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมตองเสยคาใชจายมากกวา100 ดอลลาร หรอเจบปวยอยางนอยสองสปดาหตดตอกน จงมสทธไดรบการชดเชยความเสยหายจากรฐ ในกรณทผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมไดรบการเยยวยาความเสยหายจากหลกประกนอนรฐจะไมชดเชยความเสยหายอยางไรกตามทกมลรฐจะชดเชยความเสยหายทเสยหายแกชวต รางกาย หรอจตใจ โดยกาหนดประเภทของการชดเชยความเสยหาย ดงน 1. ผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม ทไดรบบาดเจบรฐจะชดเชยความเสยหาย เปนคารกษาพยาบาล คาสญเสยทางเศรษฐกจ เชน คาขาดงาน การฟนฟสมรรถภาพทางรางกายหรอจตใจ การฝกอบรมเกยวกบอาชพ การดแลเยยวยาอน ๆ เชน มลรฐนวยอรค รฐไดกาหนดจานวนเงนชดเชยความเสยหายไมเกน 20,000 ดอลลาร สาหรบการขาดรายได (หรอ 250 ดอลลารตอสปดาห) แตไมมขอจากดจานวนเงนชดเชยในเรองคารกษาพยาบาล มลรฐแมสซาจเสท ผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมทไดรบบาดเจบ และตอง เสยคาใชจายอยางนอย 100 ดอลลาร หรอตองเจบปวยอยางนอย 2 สปดาห ตดตอกนจงจะมสทธ

DPU

50

ไดรบการชดเชยความเสยหาย สวนมลรฐฮาวาย เปนรฐเดยวทชดเชยความเสยหาย โดยรวมถง การบาดเจบ และคาทาขวญ 2. ผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม ทไดรบบาดเจบถงตาย หรอถกฆาตาย โดยรฐจะชดเชยความเสยหายเปนคาใชจายตาง ๆ ในงานศพไมเกน 500 ดอลลาร แตหากไมตายทนท รฐจะชดเชยความเสยหายเปนคารกษาพยาบาล คาสญเสยทางเศรษฐกจของทายาท หรอผอยในความดแล หรออยในความอปการะเลยงดของผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม แตอยางไรกตาม คาใชจายทเปนคาหองโรงพยาบาล คาพยาบาลดแล สถานทพกฟน รฐจะไมชดเชยความเสยหายให หรอในกรณผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม หากไดรบการชดเชยความเสยหายโดยทางอน คณะกรรมการอาจพจารณา โดยลดจานวนเงนชดเชยความเสยหาย หรอไมชดเชยความเสยหายให 3. จากการศกษา กลไก การชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐ ตามปฏญญาสากลวาดวยหลกความยตธรรมขนพนฐานของผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม และการใชอานาจโดยมชอบ มไดกาหนดในเรองกลไก การชดเชยความเสยหายแตอยางใด เพยงวางหลกเกณฑใหมการบรหารทางดานการเงน โดยกาหนดใหรฐจดตงกองทนสาหรบชดเชยความเสยหายแกผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม หรอกองทนอนใดทมวตถประสงคอยางเดยวกน สาหรบ การชดเชยความเสยหายแกผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐของประเทศสหรฐอเมรกา ไดมการจดตงกองทนทเรยกวา “ กองทนเหยออาชญากรรม “ และมวตถประสงคในการชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม เชนเดยวกบปฏญญาสากลดงกลาว นอกจากรฐจะไดจดตงกองทนแลว ยงไดจดตงคณะกรรมการเปนกลไกผ มอานาจพจารณาเพอจายเงนชดเชยความเสยหาย คณะกรรมการประกอบดวยกรรมการ 3 คน ซงแตงตงโดยผแทนรฐบาล โดยไดรบคาแนะนาและความเหนของสภา Senate ในกรณทผ มสทธไดรบการชดเชยความเสยหาย ไมเหนดวยกบคาวนจฉยของคณะกรรมการ กสามารถยนคารองใหคณะกรรมการทบทวนคาวนจฉยใหม คาวนจฉยอาจยน หรอเปลยนแปลงคาวนจฉยเดมกได คาวนจฉยของคณะกรรมการใหเปนทสด มบางมลรฐ เชน มลรฐเทกซส ไดใหสทธผ มสทธไดรบการชดเชยความเสยหาย ทไมเหนดวยกบคาวนจฉยของคณะกรรมการ สามารถนาคารองขอรบการชดเชยความเสยหายขนสศาลเพอวนจฉยตอไป แตบางมลรฐ เชน มลรฐแมสซาจเสท ไดใหศาลเปนผ พจารณาในจายคาชดเชยความเสยหาย เพราะถอวาศาลเปนผมความรความชานาญมากทสด และในบางมลรฐ เชน มลรฐแคลฟอรเนย ไดมการจดตงระบบหนวยงานเปนผบรหารงานในรปของรฐสวสดการ

DPU

51

อยางไรกตามเมอรฐไดชดเชยความเสยหาย แกผ มสทธไดรบการชดเชยความเสยหายไปแลว รฐจะรบชวงสทธโดยสามารถเรยกรองความสญเสยทงหมด แตไมเกนจานวนเงนทรฐไดชดเชยความเสยหายใหกบบคคลดงกลาวไป 3.2 การชดเชยความเสยหายแกผเสยหาย หรอเหยออาชญากรรม ในคดอาญาโดยรฐของประเทศญปน ในป ค.ศ.1958 บทบาทของ Mendelsohn ซงทาใหนกวชาการ และนกคดชาวญป น ใหความสนใจในเรอง “เหยออาชญากรรม” โดยนาหลกจตวทยาและศกษาจากรายงานบนทก มาทาการวจย 38 ตอมาในป ค.ศ.1980 ไดบญญตกฎหมายวาดวย “การชดเชยความเสยหายแก ผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐ” (Crime Victims Benefit Payment Law : (Law No. 36, May 1, 1980) ดงนนในสวนของประเทศญป นจะศกษา แนวคด หลกการ และกลไก การชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐ เปรยบเทยบกบแนวคด หลกการ และกลไก การชดเชยความเสยหายแกผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐ ตามปฏญญาสากลวาดวยหลกความยตธรรมขนพนฐานของผ เสยหาย หรอ เหยออาชญากรรมและการใชอานาจโดยมชอบทศกษามาแลวในบทท 2 วาสอดคลองหรอขดแยงกนอยางไร ในสวนของหลกการ จะศกษาวาบคคลใดเปนผ มสทธไดรบการชดเชยความเสยหาย ความผดทรฐจะชดเชยความเสยหาย และประเภทของการชดเชยความเสยหาย รวมทงหลกเกณฑ และวธการ ในการจายคาชดเชยความเสยหาย โดยรฐไดนาเงนงบประมานประจาปมาจดสรรให โดยมคณะกรรมการ เปนกลไกผ มอานาจในการพจารณาจายคาชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม คณะกรรมการประกอบดวย “คณะกรรมการความปลอดภยแหงชาต ” และ “ คณะกรรมการความปลอดภยสวนภมภาค” โดยมสาระสาคญดงน 3.2.1 แนวคด การชดเชยความเสยหายแกผเสยหาย หรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐ

38 อณณพ ชบารง และศรสมบต โชคประจกษชด. วาดวยเหยออาชญากรรม. หนา25 - 26.

DPU

52

การชดเชยความเสยหาย แกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐ ตามปฏญญาสากลวาดวยหลกความยตธรรมขนพนฐานของผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม และการใชอานาจโดยมชอบ มแนวคดวา เมอรฐไมสามารถคมครองพลเมองของตนใหปลอดภยจากอาชญากรรมได รฐตองชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม และถอวาเปนการชวยเหลอของคนในสงคมเดยวกน โดยเฉพาะควรใหความชวยเหลอแกผ ตองการ ความชวยเหลอ39 ในสวนแนวคด การชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐของประเทศญป น ไดมนกวชาการชาวญป น ใหทศนะวา “อาชญากรรม เปนอปสรรคสาคญตอการยอมรบของบคคลเมอมการกระทาความผดเกดขน รฐจะคมครองผ ตองหาหรอผกระทาผดทง ๆ ทผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม ซงไดรบผลรายจากการกระทาผดกลบไมไดรบการชวยเหลอจากรฐ ผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม จงกลายเปนคนผดทถกลงโทษ” ดงนน รฐจงมหนาทตองชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม เพราะรฐไมสามารถคมครองประชาชนใหปลอดภยจากอาชญากรรมได ในประเทศญป นสทธของผ เสยหาย จะไดรบการเอาใจใสจากรฐมากทสด ตอมาในป ค.ศ.1980 รฐจงไดบญญตกฎหมายวาดวยการชดเชยความเสยหายแกผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐ (Crime Victims Benefit Payment Law ) โดยมวตถประสงคทสาคญ ดงน 1.รฐตองการบรรเทาความเสยหายใหกบผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม จากการกระทาผดอาญาโดยจะชดเชยความเสยหายใหแกครอบครวของผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม ทถกฆาตาย ผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม ทไดรบความเสยหายทางรางกายจนถงทพพลภาพ ประกอบกบแนวคดทวาในสงคมทมเสร บทบาทสาคญสงหนงทรฐควรมกคอการใหโอกาสทกๆ คน ทจะพฒนาตนเองในวถทางของเขา การใหโอกาสผกระทาผดไดกลบตนเปนคนด รฐจงตองชดเชยความเสยหายแกผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม ผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมไมควรไดรบการปฏบตเสมอนวตถทไรความหมาย

39 ประธาน วฒนวาณชย. “กฏหมายทดแทนความเสยหายแกเหยออาชญากรรม : แนวคด

ทางดานรฐสวสดการ.” หนา 72.

DPU

53

2.การทรฐชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม โดยมวตถประสงคทจะเยยวยาความเสยหายทเกดขนทงทางดานรางกาย จตใจ และเศรษฐกจ โดยอยบนพนฐานของเจตนาในการรวมมอ และใหความชวยเหลอกนของคนในสงคม 40 ฉะนนแนวคด การชดเชยความเสยหายแกผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมในคดอาญา โดยรฐของประเทศญป น พอสรปไดดงน 1. รฐมหนาทโดยตรงในการปองกนอาชญากรรม เมอมอาชญากรรมเกนขนแสดงวารฐ บกพรองในหนาท ประกอบกบรฐเหนวาควรใหผกระทาผดไดมโอกาสกบตนเปนคนดผ เสยหายหรอ เหยออาชญากรรมซงไดรบผลรายจากการกระทาผด จงกลายเปนคนผดทถกลงโทษ ดงนนรฐจงมหนาทชดเชยความเสยหายใหแกผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม

2. รฐควรใหความชวยเหลอแกผ ตองการความชวยเหลอ โดยเฉพาะผ เสยหาย หรอ เหยออาชญากรรมเพอเยยวยาความเสยหายทงรางกาย จตใจ และทางเศรษฐกจ โดยมเจตนาชวยเหลอกนของคนในสงคมเดยวกน ดงนน แนวคด การชดเชยความเสยหายแกผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐของประเทศญป น เหนวาสอดคลองกบแนวคด การชดเชยความเสยหายแกผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐ ตามปฏญญาสากลวาดวยหลกความยตธรรมขนพนฐานของ ผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม และการใชอานาจโดยมชอบ ดวยเหตผลดงทกลาวมาแลวขางตน 3.2.2 หลกการ การชดเชยความเสยหายแกผเสยหาย หรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐ การชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม ถอวาเปนหนาทของรฐ และคนในสงคมตองชวยเหลอกน ดงนนในสวนของหลกการ การชดเชยความเสยหายแกผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐของประเทศญป น จะทาการศกษาในเรองผ มสทธไดรบการชดเชยความเสยหาย ซงหมายถงผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม และทายาทของผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม ในกรณทผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมถงแกความตาย ความผดทรฐจะชดเชยความเสยหาย รวมทงประเภทของการชดเชยความเสยหาย เปรยบเทยบกบผมสทธไดรบ 40 กฤตศลป กนกนาก. “รายงานการสมนาวชาการเรอง เหยออาชญากรรมและสทธของเหยอ.” ดลพาห. 38, เลม 2. มนาคม – เมษายน 2534, หนา 155.

DPU

54

การชดเชยความเสยหาย ความผดทรฐจะชดเชยความเสยหาย รวมทงประเภทของการชดเชยความเสยหาย ตามปฏญญาสากลวาดวยหลกความยตธรรมขนพนฐานของผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมและการใชอานาจโดยมชอบ ดงน ก. ผมสทธไดรบการชดเชยความเสยหาย ผ มสทธไดรบการชดเชยความเสยหาย ในคดอาญาโดยรฐตามปฏญญาสากลวาดวยหลกความยตธรรมขนพนฐานของผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม และการใชอานาจโดยมชอบ ไดกาหนดใหบคคลตอไปนไดรบการชดเชยความเสยหาย

1.ผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมทไดรบอนตรายแกรางกาย หรอจตใจ อนเปนผล จากการกระทาผดอาญาทรายแรง และบคคลดงกลาวตองไมมสวนรวมในการกระทาผดอาญา

2.ครอบครวของผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม โดยเฉพาะอยางยงผ ทตองอยใน ความอปการะของผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม หากผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมตองถกทารายถงตายหรอไรความสามารถจากกกระทาผดอาญาในขอ 1.41 สาหรบการชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐของประเทศญป น ไดวางหลกเกณฑไววา ผ มสทธไดรบการชดเชยความเสยหาย หมายถง ผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม (Victim of Crime) ทไดรบความเสยหายจนถงแกความตาย หรอทพพลภาพอยางรายแรงเนองจากการกระทาผดอาญา (Criminal Damage) ซงไดแบงประเภทของผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมไวเปน 2 ประเภท ดงน 1.ผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมทถกประทษรายจนถงทพพลภาพอยางรายแรง (Serious Incapacity) หมายความวา ทพพลภาพทางรางกาย ตามมตของคณะรฐมนตรเลขท 287 ลงวนท 4 พฤศจกายน ค.ศ.1980 ทกาหนดระดบของความทพพลภาพไว โดยแบงเปน 3 ระดบ 42 2. ครอบครวของผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม ทถกฆาตายโดยผกระทาผด ทางอาญา(Bereaved family)บคคลในครอบครวของผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมทถกฆาตาย มสทธไดรบการชดเชยความเสยหาย หมายถง

41 ปฏญญาสากลวาดวยหลกความยตธรรมขนพนฐานของผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม และ การใชอานาจโดยมชอบมาตรา 12. 42 การชดเชยความเสยหายแกผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐของประเทศญป น มาตรา 2(1),(2).

DPU

55

2.1 คสมรสของผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม (รวมถงคสมรสทไมชอบดวยกฎหมาย) 2.2 บตร (รวมทงบตรในครรภของผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม ในเวลาทผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมเสยชวต) 2.3 บดามารดา 2.4 หลาน 2.5 ป ยา ตา ยาย

2.6 พนองรวมสายโลหต (sibling) ทายาทในลาดบ 2.2 ถง 2.6 ตองเปนทายาททดารงชพอยโดยไดอาศยรายไดของ ผ เสยหาย เหยออาชญากรรมจงจะไดรบการพจารณากอน สวนทายาทผ ทไมไดอาศยรายไดของ ผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมการพจารณาการชดเชยความเสยหายตองเรยงลาดบตามทกลาวมาขางตน สาหรบบดามารดา ผ รบบตรบญธรรมจะอยลาดบกอนบดามารดาโดยสายโลหต 43 ในกรณทผ มสทธไดรบการชดเชยความเสยหาย หากมพฤตกรรมตอไปนจะไมมสทธไดรบการชดเชยความเสยหาย 1.ผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม กบผกระทาความผดหากมความสมพนธกน ทางสายโลหต และโดยการสมรส (รวมถงกรณมความสมพนธเทยบไดกบการสมรส) 2. ผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม หรอทายาทของผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม มสวนชวยเหลอการกระทาทกอใหเกดความเสยหายในการกระทาความผดอาญา 3. กรณเหนวาไมสมควรไดรบชดเชยความเสยหาย โดยพจารณาจากความสมพนธระหวางผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมกบผกระทาความผด หรอความสมพนธระหวางทายาทของผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม กบผกระทาผด รวมถงสภาพแวดลอมอน ๆ ดวย 44

4.ทายาทของผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมทเปนตนเหตการตายของผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม 45

43 การชดเชยความสยหายแกผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐของประเทศญป น มาตรา 5. 44 การชดเชยความเสยหายแกผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐของประเทศญป นมาตรา 6. 45 การชดเชยความเสยหายแกผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐของประเทศญป น มาตรา 3, มาตรา 5(4).

DPU

56

5.ผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมหรอทายาทของผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม มสญชาตญป นแตไมไดอาศยอยในประเทศญป นในเวลาทเกดการกระทาผดอาญา ฉะนน ผ มสทธไดรบการชดเชยความเสยหาย ในคดอาญาโดยรฐของประเทศญป นพอสรปไดดงน ผมสทธไดรบการชดเชยความเสยหาย แบงออกเปน 2 ประเภท กลาวคอ

1. ผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมทถกประทษรายจนถงทพพลภาพอยางรายแรง หรอถงแกความตายจากการกระทาผดอาญา 2. ทายาทของผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมหากผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมเสยชวตจากการกระทาผดอาญาในขอ 1. อยางไรกตาม ผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม หรอทายาทของบคลดงกลาว หากมความสมพนธทางสายโลหตหรอมสวนเกยวของกบผกระทาผดรฐจะไมชดเชยความเสยหาย ดงนน ผ มสทธไดรบการชดเชยความเสยหาย ในคดอาญาโดยรฐของประเทศญป นเหนวาสอดคลองกบ ผ มสทธไดรบการชดเชยความเสยหาย ในคดอาญาโดยรฐตามปฏญญาสากลวาดวยหลกความยตธรรมขนพนฐานของผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม และการใชอานาจโดยมชอบ ดวยเหตผลดงทกลาวมาแลวขางตน ข. ความผดทรฐจะชดเชยความเสยหาย ความผดทผดทรฐจะชดเชยความเสยหาย แกผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐ ตามปฏญญาสากลวาดวยหลกความยตธรรมขนพนฐานของผ เสยหาย หรอ เหยออาชญากรรมและการใชอานาจโดยมชอบ ไดกาหนดไววา ตองเปนความผดอาญาทรายแรง ททาใหผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมถงแกความตายหรอไดรบอนตรายแกรางกายหรอจตใจ46 สาหรบ ความผดทรฐจะชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐของประเทศญป น ไดกาหนดหลกเกณฑไววา รฐจะชดเชยความเสยหายเฉพาะในความผดอาญาทกระทาตอชวต รางกาย หรอจตใจ ซงกอใหเกดความเสยหายอยาง 46 ปฏญญาสากลวาดวยหลกความยตธรรมขนพนฐานของผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม และ การใชอานาจโดยมชอบมาตรา12.

DPU

57

รายแรงจากอาชญากรรม (Criminal damages) กลาวคอผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมตองถงแกความตาย หรอไดรบบาดเจบจนถงขนทพพลภาพอยางรายแรง (Serious Incapacity) เนองจากการกระทาผดอาญา ซงความผดเกดในประเทศญป น หรอบนเรออากาศยานของประเทศญป น ซงอยนอกประเทศญป น 47 ในกรณความเสยหายของผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมทสามารถเรยกรองสทธได ใหเปนไปตามมตคณะรฐมนตร เลขท 287 ลงวนท 4 พฤศจกายน 1980 (Cabinet Order for Crime Victims Benefit Payment Law Cabinet Order No 287, November 4, 1980 ) ไดกาหนดการชดเชยความเสยหายเฉพาะความเสยหายทางรางกาย (Physical Incapacity) แบงออกได 3 ระดบ ดงน ระดบท 1 (1) ตาบอดทงสองขาง (2) สญเสยความสามารถในการพด และการบดเคยวอาหารทงหมด (3) สญเสยระบบประสาท และความทรงจาไปตลอด (4) สญเสยระบบทางเดนอาหารอยางถาวร (5) สญเสยแขนทงสองขางเกนสวนขอศอกขนไป (6) ไมสามารถใชแขนทงสองขางไดอยางถาวร (7) สญเสยขาทงสองขางเหนอเขาขนไป (8) ไมสามารถใชขาทงสองขางไดอยางถาวร (9) ไมมความสามารถในการใชอวยวะอนในระดบทพจารณาไดวาเทากบ หรอสงกวากรณทกลาวขางตน (10) ไดรบทพพลภาพซาซอนในลกษณะทพจารณาไดวา เทากบ หรอสงกวากรณทกลาวขางตน ระดบท 2 (1) ตาบอดขางเดยวและการมองเหนลดลงจากเดม 0.02 หรอตากวา (2) การมองเหนของดวงตาทงสองขางลดลงจากเดม 0.02 หรอตากวา (3) สญเสยแขนทงสองขางเหนอขอมอขนไป (4) สญเสยขาทงสองขางเหนอขอเทาขนไป

47 การชดเชยความเสยหายแกผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐของประเทศญป นมาตรา 2.(1).

DPU

58

(5)ไมมความสามารถในการใชอวยวะอนในระดบทพจารณาไดวาเทากบหรอสงกวากรณทกลาวมาขางตน (6)ไดรบทพพลภาพซาซอนในลกษณะทพจารณาไดวาเทากบ หรอสงกวากรณทกลาวมาขางตน ระดบท 3 (1) ตาบอดขางเดยว และการมองเหนลดลงจากเดม 0.06 หรอ ตากวา (2) สญเสยความสามารถในการพดและการเคยวอาหารทงหมด (3) สญเสยระบบประสาทและความทรงจาไปจนไมสามารถกลบเขามาทางานได (4) สญเสยระบบทางเดนอาหารจนไมสามารถกลบเขาทางานไดอก (5) สญเสย นวทง 10 นว (6) ไมมความสามารถในการใชอวยวะอน ในระดบทพจารณาไดวาเทากบ หรอสงกวากรณทกลาวขางตน (7) ไดรบทพพลภาพซาซอนในลกษณะทพจารณาไดวา เทากบหรอสงกวา กรณทกลาวขางตน การมองเหนจะวดจากตารางสาหรบทดสอบสภาพการมองเหนระหวางประเทศ การสญเสยนวมอ หมายถง การสญเสยขอนวมอในกรณของนวหวแมมอ และกรณของนวมอ ใหถอวาการสญเสยสวนบนของนวมอตงแตขอนวมอขอแรกลงไป แตละระดบจะเปนเงอนไข ในการพจารณาความรนแรงของความเสยหาย ทผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมไดรบ และเปนเงอนไขใหคณะกรรมการความปลอดภยแหงชาต เปนขอพจารณาวาจะจายเงนคาชดเชยความเสยหายเปนจานวนเทาใด โดยจะพจารณาจากสภาพความเปนอยของครอบครวของผ เสยหายประกอบดวย 48 ฉะนน ความผดทรฐจะชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม ในคดอาญาโดยรฐของประเทศญป น ไดกาหนดใหเฉพาะความผดอาญาทรายแรงททาใหผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมตองไดรบความเสยหายถงแกชวต หรอบาดเจบจนถงขนทพพลภาพ (Serious Incapacity) โดยความผดเกดในประเทศญป น หรอบนเรอ หรออากาศยานของประเทศญป น และอยนอกประเทศญป น

48 รายการทายมตคณะรฐมนตรวาดวยการชดเชยความเสยหายแกผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมใน คดอาญาโดยรฐของประเทศญป น ตารางท1

DPU

59

ดงนน ความผดทรฐจะชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐของประเทศญป น เหนวาสอดคลอง กบความผดทรฐจะชดเชยความเสยหายแก ผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐ ตามปฏญญาสากลวาดวยหลกความยตธรรมขนพนฐานของผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม และการใชอานาจโดยมชอบ ดวยเหตผลดงทกลาวมาแลวขางตน ค. ประเภทการชดเชยความเสยหาย ประเภทของการชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐ ตามปฏญญาสากลวาดวยหลกความยตธรรมขนพนฐานของผ เสยหาย หรอ เหยออาชญากรรมและการใชอานาจโดยมชอบมไดกาหนดประเภทของการชดเชยความเสยหายไว เพยงวางหลกเกณฑวา หากผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมมไดรบการเยยวยาความเสยหาย จากผกระทาผดหรอทางอนใด รฐตองชดเชยความเสยหายทางการเงน แกผ มสทธไดรบการชดเชยความเสยหาย49 สวนประเภทของการชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม ในคดอาญาโดยรฐของประเทศญป น ไดวางหลกเกณฑไววา ในการจายเงนชดเชยความเสยหายรฐจะกาหนดเปนเงนจานวนหนงโดยจายเพยงครงเดยว (a lump sum) ตามมตคณะรฐมนตร วาดวยการชดเชยความเสยหายแกผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐ เลขท 287 ลงวนท 4 พฤศจกายน 1980 50 แตผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมตองไมไดรบการเยยวยาความเสยหายโดยทางอน และไดแบงประเภทการชดเชยความเสยหายเปน 2 ประเภท ดงน 1. ผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมทถกประทษรายไดรบบาดเจบอยางรายแรงจนถงขนทพพลภาพจนไมสามารถหาเลยงชพได หรอไรความสามารถ โดยรฐจะจายเงนคาชดเชย

49 ปฏญญาสากลวาดวยหลกความยตธรรมขนพนฐานของผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม และ การใชอานาจโดยมชอบ มาตาม 12. 50 มตคณะรฐมนตรวาดวยการชดเชยความเสยหายแกผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมในคดอาญา โดยรฐของประเทศญป น มาตรา 3.

DPU

60

ความเสยหายใหแกบคคลดงกลาว ตามมตของคณะรฐมนตร ซงกาหนดหลกเกณฑในการจายเงนชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม51ดงน 1.1 พจารณาจากระดบความเสยหายทผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมไดรบในตารางท 1 52 รายการทายมตคณะรฐมนตร ประกอบกบอายของผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมในเวลาทเกดกระทาผดในตารางท 2 ขอ 2 53 รายการทายมตคณะรฐมนตรโดยนาตวคณคงท ตามระดบทตรงกบความทพพลภาพทางรางกายในตาราง ท 1 ตามรายการทายมตคณะรฐมนตร คณกบจานวนเงนในแตละชวงอายของผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมในเวลาเกดการกระทาผดในตารางท 2 ขอ 2 รายการทายมตคณะรฐมนตร ผลลพธทไดจาการคานวณจะเปนฐานในการกาหนดจานวนเงนคาชดเชยความเสยหายเปนจานวนเงนขนสงสดและขนตาสด จะเปนจานวนเงนเทาใด 54 1.2 การพจารณาการจายเงนคาชดเชยความเสยหายจะตองเทากบจานวนยอดรวมของรายไดในระยะเวลาหนง 1 ป กอนวนทมการกระทาผดคณดวย 80 สวน 100 ผลลพธทไดจะเปนจานวนเงนทชดเชยความเสยหาย แตตองไมเกนจานวนเงนขนสงสด และไมนอยกวาจานวนเงนขนตาสด ทใชเปนฐานในการจายเงนคาชดเชยความเสยหาย ใน ขอ 1.1 55 ในกรณ ทมการจายเงนคาชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม หากคณะกรรมการความปลอดภยแหงชาต (The National Public Safety Commission) ไมสามารถพจารณาจายเงนคาชดเชยความเสยหายไดอยางรวดเรวอาจเปนเพราะขอเทจจรงทเพมขนจากความเสยหาย หรอเหตอน และเพอความเปนธรรม คณะกรรมการความปลอดภยแหงชาตจะพจารณาจายเงนคาชดเชยความเสยหายชวคราวไปกอน หากภายหลงตรวจสอบพบวาจานวนเงนทคณะกรรมการปลอดภยแหงชาต ไดพจารณาจายเงนคาชดเชยความเสยหาย เปนจานวนเงน

51 การชดเชยความเสยหายแกผ เสยหายหรอเหยออาชขญากรรมในคดอาญาโดยรฐของประเทศญป นมาตรา 3. 52 รายการทายมตคณะรฐมนตรวาดวยการชดเชยความเสยหายแกผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมใน คดอาญาโดยรฐของประเทศญป น ตารางท 1. 53 รายการทายมตคระรฐมนตรวาดวยการชดเชยความเสยหายแกผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมใน คดอาญาโดยรฐของประเทศญป น ตารางท 2 ขอ 2. 54 มตคณะรฐมนตรวาดวยกรชดเชยความเสยหายแกผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมในคดอาญา โดยรฐของประเทศญป น มาตรา 5.ขอ 2. 55 มตคณะรฐมนตรวาดวยการชดเชยความเสยหายแกผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมในคดอาญา โดยรฐของประเทศญป น มาตรา 4.

DPU

61

เกนกวาทผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมไดรบ ผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม ตองคนเงนสวนตาง แตหากทางพจารณาของกรรมการความปลอดภยแหงชาตไดตรวจสอบพบวาผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมไมมสทธไดรบเงนบคคลดงกลาวตองคนเงนทรบไป แตในกรณทมการทจรต ในการขอรบเงนคาชดเชยความเสยหาย คณะกรรมการความปลอดภยแหงชาต จะลงโทษปรบเปนเงนจานวนเทากบจานวนเงนคาชดเชยความเสยหายทผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมไดรบในรปแบบเดยวกบการจดเกบภาษ 56 นอกจากนการขอใชสทธรบเงนคาชดเชยความเสยหาย ตองดาเนนการยนคาขอภายใน 2 ป 57 ดงนน การชดเชยความเสยหาย ในกรณผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมไดรบบาดเจบจนถงทพพลภาพอยางรายแรงจนไมสามารถเลยงชพไดรฐจะจายเงนชดเชยตงแต 2,625,000 เยน แตไมเกน 11,122,000 เยน 2.ผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมทไดรบบาดเจบจนถงตายหรอถกฆาตาย รฐจะจายเงนชดเชยความเสยหาย ใหกบทายาทของผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม 58 ตามมตคณะรฐมนตร ซงไดกาหนดหลกเกณฑ ในการจายเงนคาชดเชยความเสยหาย แกทายาทของผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม ดงน

2.1 พจารณาจากอายของผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม ในเวลาทเกด การกระทาผดวาอยในชวงอายเทาไร ในตารางท 2 ขอ 1 59 รายการทายมตคณะรฐมนตร และคณดวยตวคณ 1300 กบจานวนเงนขนสงสด และจานวนเงนขนตาสดทกาหนดไวในตาราง 2 ขอ 1 ตามรายการทายของมตคณะรฐมนตร ผลลพธทไดจากการคานวณ จะเปนฐานในการกาหนดจานวนเงนคาชดเชยความเสยหายเปนจานวนเงนขนตาสด และขนสงสดวาเปนจานวนเงนเทาใด แตอยางไรกตาม ตามมตคณะรฐมนตรดงกลาว ยงไดกาหนดเงอนไขใหทายาทของผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม ดงตอไปนใหคณดวยตวคณ 1300 1. ภรรยา (รวมทงภรรยาทไมชอบดวยกฎหมาย)

56 การชดเชยความเสยหายแกผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐของประเทศญป น มาตรา 12,15. 57 การชดเชยความเสยหายแกผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐของประเทศญป นมาตรา16. 58 การชดเชยความเสยหายแกผ เสยหายหรอเหยอาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐของประเทศญป น มาตรา 4. 59 รายการทายมตคณะรฐมนตรวาดวยการชดเชยความเสยหายแกผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมใน คดอาญาโดยรฐของประเทศญป น ตารางท 2 ขอ1.

DPU

62

2. สามทมอาย 60 ป หรอมากกวา 60 ปขนไป (รวมถงสามทไมชอบดวยกฎหมาย) พอ แม ป ยา ตา ยาย 3.บตร หลานตา หลานยาย หลานยา หลานป ทมอายตากวา 18 ป 4. พชาย นองชาย พสาว นองสาว ทมอายตากวา 18 ป หรออาย 60 ป หรออาย มากกวา 60 ปขนไป 5. สาม บตร พอ แม หลานป หลานยา หลานตา หลานยาย หรอพชาย พสาว นองสาว นอกจากทกลาวในขอ 1 ถงขอ 4 ขางตนหากเปนคนไรความสามารถตามทคณะกรรมการความปลอดภยแหงชาตไดกาหนดไว สาหรบทายาทของผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมนอกจากขอ 1 ถงขอ 5 ใหใช ตวคณ 1000 เปนฐานในการคานวณการจายเงนชดเชยความเสยหาย 60 2.2 ในการพจารณา จายเงนคาชดเชยความเสยหายแกทายาทของผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม ตองเทากบจานวนยอดรวมของรายไดในระยะเวลา 1 ป กอนวนทกระทาความผดอาญา คณดวย 70 สวน 100 กจะเปนจานวนเงนทคณะกรรมการความปลอดภยแหงชาต จะชดเชยความเสยหายแกทายาทของผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม แตตองไมเกนจานวนเงนขนสงสด และไมนอยกวาจานวนเงนขนตาสด ทใชเปนฐานในการจายเงนคาชดเชยความเสยหาย ทคานวณใน ขอ 2.1 61 ดงนน ทายาทของผ เสยหาย และเหยออาชญากรรม รฐจะชดเชยความเสยหายตงแต 2,200,000 เยน แตไมเกน 9,360,000 เยน ฉะนน ประเภทของการชดเชยความเสยหาย แกผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐของประเทศญป น รฐไดกาหนดเปนเงนจานวนหนงโดยไมระบเปนคาอะไร และมหลกเกณฑ วธการ และอตราในการจายเงนแกบคคลดงกลาว ตามมตของคณะรฐมนตรวาดวยการชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐของประเทศญป น โดยแบงประเภทของการชดเชยความเสยหาย ออกเปน 2 ประเภท ดงน

60 มตคณะรฐมนตรวาดวยการชดเชยความเสยหายแกผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมในคดอาญา โดยรฐของประเทศญป น มาตรา 5. 61 มตคณะรฐมนตรวาดวยการชดเชยความเสยหายแกผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมในคดอาญา โดยรฐของประเทศญป น มาตรา 4.

DPU

63

1. ผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมทถกประทษรายไดรบบาดเจบจนถงทพพลภาพอยางรายแรง โดยรฐจะชดเชยความเสยหายตงแต 2,625,000 เยน แตไมเกน 11,122,000 เยน 2. ผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมทถกประทษราย ไดรบบาดเจบจนถงตาย หรอถกฆาตาย รฐจะจายเงนชดเชยความเสยหายใหกบครอบครวของผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม

โดยพจารณาจากอายของผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม ในเวลาทเกดการกระทาความผด

โดยรฐจะชดเชยคาเสยหายตงแต 2,200,000 เยน แตไมเกน 9,360,000 เยน ดงนน ประเภทของการชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐของประเทศญป น เหนวาสอดคลองกบหลกการ การชดเชยความเสยหายแกผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐ ตามปฏญญาสากลวาดวยหลกความยตธรรมขนพนฐานของผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมและการใชอานาจโดยมชอบ ดวยเหตผลดงทกลาวมาแลวขางตน 3.2.3 กลไก การชดเชยความเสยหายแกผเสยหาย หรอเหยออาชญากรรมในคดอาญา โดยรฐ กลไก การพจารณาชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐ ตามปฏญญาสากลวาดวยหลกความยตธรรมขนพนฐานของผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม และการใชอานาจโดยมชอบ มไดกาหนดกลไก ในการชดเชยความเสยหายอยางใดไว เพยงวางหลกเกณฑใหมการบรหารดานการเงน กลาวคอ ใหรฐมการจดตง หรอสนบสนนการขยายกองทนสาหรบการชดเชยความเสยหายใหแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมในคดอาญา และเพอความเหมาะสม ควรจดตงกองทนอนทมวตถประสงคเชนเดยวกน 62 สาหรบ การชดเชยความเสยหายแกผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐของประเทศญป น โดยรฐไดจดสรรงบประมาณประจาป 63 เพอใหเปนแหลงเงนในการชดเชยความเสยหาย และมวตถประสงคเพอเยยวยาความเสยหาย แกผ มสทธไดรบการชดเชยความเสยหาย นอกจากนรฐยงไดจดตง “คณะกรรมการ” เปนกลไก ผ มอานาจในการพจารณา

62 ปฏญญาสากลวาดวยหลกความยตธรรมขนพนฐานของผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม และ การใชอานาจโดยมชอบ มาตรา 13. 63 ชาตชาย ชอบทางศลป. “สทธของผ เสยหายทจะไดรบการเยยวยาจากรฐอนเนองมาจากการกระทาความผดทางอาญา.” หนา63.

DPU

64

จายคาชดเชยความเสยหายแกผ มสทธไดรบการชดเชยความเสยหาย คณะกรรมการประกอบดวยคณะกรรมการความปลอดภยแหงชาต (The National Publice safety Commission) 64 เปนหนวยงานของกรมตารวจ (The Public Law, Law No. 162, June 8, 1954) มอานาจในการพจารณาจายเงนชดเชยความเสยหาย ตลอดจนควบคม ดแล และใหคาปรกษาแกคณะกรรมการความปลอดภยสวนภมภาค (The Prefectural Publice Safety Commission) 65 ในการตดสนใจในแตละกรณ โดยใหเปนไปตามเงอนไข และหลกเกณฑของการชดเชยความเสยหาย เพอใหเกดความยตธรรมทวประเทศ ในการพจารณาคาขอ 66 นอกจากน วธการขอรบเงนคาชดเชยความเสยหาย ตองยนคารองพรอมทงเอกสารเพอประกอบการพจารณาของคณะกรรมการความปลอดภยสวนภมภาค (Prefectural Public Safety Commission) โดยยนไดทสานกงานใหญของตารวจ หรอสถานตารวจ ซงตงอยในเขตอานาจศาลทผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมมภมลาเนาอย เมอคณะกรรมการความปลอดภยสวนภมภาคไดพจารณาคาขอแลว กจะจายเงนคาชดเชยความเสยหายตามผลของการพจารณาดงกลาว 67 ในกรณมการยนคารองขอเขามา หากคณะกรรมการความปลอดภยสวนภมภาคไมสามารถแจงใหศาลทราบไดในเวลาอนรวดเรว ดวยเหตทยงไมทราบตวผกระทาความผด หรอระดบความรนแรงของอาการทพพลภาพยงไมชดเจน คณะกรรมการดงกลาวอาจตดสนใจ จายเงนคาชดเชยความเสยหายใหแกผ มสทะไดรบการชดเชยความเสยหายไปดวยเงนจานวนจากดจานวนหนง 68 แตอยางไรกตามหากผ มสทธไดรบการชดเชยความเสยหายไมเหนดวยกบคาวนจฉยของคณะกรรมการความปลอดภยสวนภมภาค อาจยนคารองตอคณะกรรมการความปลอดภยแหงชาต

64 ประกอบดวยสมาชก 6 คน โดยมรฐมนตรกระทรวงมหาดไทย (Ministor of the State) เปนประธานโดยตาแหนง สวนกรรมการคนอน ๆ อก 5 คน จะเปนผทรงคณวฒทนายกรฐมนตรแตงตงโดยความเหนของ สองสภาในสภา Diet โดยคดเลอกจากบคคลผไมเคยรบราชการตารวจ หรออยการมากอนในระยะ 5 ป กอนหนาจะมการแตงตงกรรมการนขน และตองไมรบราชการในขณะเปนกรรมการอย 65 คณะกรรมการชดนเปนผประสานงานสวนทองถนของคณะกรรมการความปลอดภยแหงชาต เพอใหผ มสทธไดรบการชดเชยความเสยหาย มาขอรบเงนชดเชยความเสยหาย ตามภมลาเนาของบคคลดงกลาว 66 การชดเชยความเสยหายแกผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐ ของประเทศญป น มาตรา 20. 67 การชดเชยความเสยหายแกผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐ ของประเทศญป น มาตรา 13 68 การชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐ ของประเทศญป น มาตรา 12

DPU

65

(The National Publice Safety Commission) พจารณาคาขอใหมอกได 69 และถาไมเหนดวย กบคาวนจฉยของคณะกรรมการดงกลาว กยนคาคดคานคาวนจฉยโดยยนฟองคดตอศาล มใชยนอทธรณตอศาลอทธรณ นอกจากนคณะกรรมการไมมอานาจหนาทในการฟองคดได 70 ในกรณท ผ มสทธไดรบการชดเชยความเสยหาย ไดรบเงนคาชดเชยความเสยหายจากการประกนอบตเหต ของผปฏบตงาน (Law No.50 of 1947) และกฎหมายอน ๆ รฐจะไมชดเชยความเสยหายให 71 ในกรณทรฐไดจายเงนคาชดเชยความเสยหาย แกผมสทธไดรบการชดเชยความเสยหาย รฐจะสวมสทธ (Subrogate) ของบคคลดงกลาว ในอนจะเรยกรองความเสยหายจากผกระทาผดอาญา ในจานวนทเทากบจานวนเงนชดเชยความเสยหายทรฐไดจายไป 72 ฉะนนกลไก ในการชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐของประเทศญป น โดยรฐไดจดสรรงบประมาณประจาปจานวนหนง มวตถประสงคเพอเยยวยาความเสยหาย แกผ มสทธไดรบการชดเชยความเสยหาย นอกจากนยงไดจดตง “คณะกรรมการ” เปนกลไก ผ มอานาจในการพจารณาจายเงนคาชดเชยความเสยหายแกผ มสทธไดรบการชดเชยความเสยหาย คณะกรรมการประกอบดวย คณะกรรมการความปลอดภยสวนภมภาค เปนผมอานาจพจารณาจายเงนชดเชยความเสยหาย โดยมคณะกรรมการความปลอดภยแหงชาต เปนผ มอานาจควบคม ดแล และใหคาปรกษา แกคณะกรรมการความปลอดภยสวนภมภาคในการพจารณาคาขอ เพอใหเกดความยตธรรมทวประเทศ ในกรณผ มสทธไดรบการชดเชยความเสยหาย ไมเหนดวยกบคณะกรรมการความปลอดภยภมภาค กสามารถยนคารองตอคณะกรรมการความปลอดภยแหงชาต ทบทวนคาวนจฉยใหม หากผมสทธไดรบการชดเชยความเสยหายไมเหนดวยกบ คาวนจฉยของคณะกรรมการดงกลาวอก กสามารถยนคาคดคานคาวนจฉยตอศาลได

69 การชดเชยความเสยหายแกผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐ ของประเทศญป น มาตรา 12 - 2 70 ชาตชาย ชอบทางศลป. “สทธของผ เสยหายทจะไดรบการเยยวยาจากรฐอนเนองมาจากการกระทาความผดทางอาญา.” หนา 59 71 การชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐ ของประเทศญป น มาตรา 7 . 72 การชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐของประเทศญป น มาตรา 8 .(2).

DPU

66

แตอยางไรกตาม เมอคณะกรรมการไดจายเงนคาชดเชยความเสยหายแกผ มสทธไดรบการชดเชยความเสยหายแลว รฐสามารถสวมสทธไลเบยเอาจากผกระทาผด ในจานวนเงนเทาทรฐไดจายเงนคาชดเชยความเสยหายไป ดงนน กลไก การชดเชยความเสยหายแกผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมในคดอาญา โดยรฐของประเทศญป น เหนวาสอดคลองกบการชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐ ตามปฏญญาสากลวาดวยหลกความยตธรรมขนพนฐานของผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมและการใชอานาจโดยมชอบ ดวยเหตผลดงทกลาวมาแลวขางตน 3.2.4 เปรยบเทยบแนวคด หลกการ และกลไก การชดเชยความเสยหายแกผเสยหายหรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐ ของประเทศญปน กบปฏญญาวาดวยหลกความยตธรรมขนพนฐานของเหยออาชญากรรม และใชอานาจโดยมชอบ จากการศกษา แนวคด หลกการ และกลไก การชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐของประเทศญป นเมอเปรยบเทยบกบแนวคด หลกการ และกลไก การชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐ ตาม ปฏญญาสากลวาดวยหลกความยตธรรมขนพนฐานของผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม และการใชอานาจโดยมชอบ มความเหน ดงน

1. ในเรองแนวคด การชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมใน คดอาญาโดยรฐของประเทศญป น เหนวาสอดคลองกบแนวคด การชดเชยความเสยหายแกผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐตามปฏญญาสากลวาดวยหลกความยตธรรมขนพนฐานของผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมและการใชอานาจโดยมชอบ ทวาเมอรฐไมสามารถคมครองพลเมองของตนใหปลอดภยจากอาชญากรรมได รฐตองชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม และถอวาเปนการชวยเหลอของคนในสงคมเดยวกน โดยเฉพาะควรใหความชวยเหลอแกผ ตองการความชวยเหลอ

2. สวนหลกการ การชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมใน คดอาญาโดยรฐของประเทศญป น เหนวาสอดคลองกบหลกการ การชดเชยความเสยหายแก ผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐ ตามปฏญญาสากลวาดวยหลกความยตธรรมขนพนฐานของผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม และการใชอานาจโดยมชอบ ดงน 2.1 ผ มสทธไดรบการชดเชยความเสยหาย

DPU

67

ผ มสทธไดรบการชดเชยความเสยหาย ในคดอาญาโดยรฐของประเทศญป นเหนวาสอดคลองกบ ผมสทธไดรบการชดเชยความเสยหาย ในคดอาญาโดยรฐตามปฏญญาสากลวาดวยหลกความยตธรรมขนพนฐานของผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม และการใชอานาจโดยมชอบ มหลกเกณฑดงน 2.1.1 ผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมทไดรบอนตรายแกรางกาย หรอจตใจอนเปนผลจากการกระทาผดอาญาทรายแรง และบคคลดงกลาวตองไมมสวนรวมในการกระทาผดอาญานนดวย 2.1.2 ทายาทของของผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม โดยเฉพาะอยางยงผ ทอยในความอปการะของผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม หากผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมตองถกทารายถงตายหรอถกฆาตาย หรอไรความสามารถจากกกระทาผดอาญาใน ขอ1. สาหรบการชดเชยความเสยหายแกผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐของประเทศญป น ไดกาหนดไววา ทายาทผ มสทธไดรบการชดเชยความเสยหาย ตองดารงชวตอยดวยรายไดของผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมทถงแกความตาย ทายาทดงกลาวจะไดรบการชดเชยความเสยหายกอนทายาทอน นอกจากนหากผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมมความสมพนธทางสายโลหต หรอการสมรส กบผกระทาผด หรอทายาทของผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมมความสมพนธกบผกระทาผด หรอไปมสวนเกยวของ หรอเปนตนเหตของการกอใหเกดการกระทาผด รวมทงบคคลดงกลาวมสญชาตญป นแตไมไดอาศยอยในประเทศญป นในเวลาทเกดการกระทาผด รฐจะไมชดเชยความเสยหายให 2.2 ความผดทรฐจะชดเชยความเสยหาย ความผดทรฐจะชดเชยความเสยหาย แกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐของประเทศญป น เหนวาสอดคลอง กบความผดทรฐจะชดเชยความเสยหายในคดอาญาโดยรฐ ตามปฏญญาสากลวาดวยหลกความยตธรรมขนพนฐานของผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม และการใชอานาจโดยมชอบ โดยกาหนดใหเฉพาะความผดอาญาทรายแรง ททาใหผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมถงแกความตาย หรอไดรบอนตรายแกรางกายหรอจตใจ นอกจากน คามผดทรฐจะชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐของประเทศญป น ไดกาหนดใหผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมตองไดรบความเสยหายถงแกชวต หรอบาดเจบจนถงขนทพพลภาพ (Serious Incapacity) โดยความผดเกดในประเทศญป น หรอบนเรอ หรออากาศยานของประเทศญป น ซงอยนอกประเทศญป น 2.3 ประเภทการชดเชยความเสยหาย

DPU

68

ตามปฏญญาสากลวา ดวยหลกความยตธรรมขนพนฐานของผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมและการใชอานาจโดยมชอบมไดกาหนดประเภทของการชดเชยความเสยหายไว เพยงวางหลกเกณฑไววา หากผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมมไดรบการเยยวยาความเสยหายจากผกระทาผด หรอทางอนใด รฐตองชดเชยความเสยหายทางการเงน แกผ มสทธไดรบการชดเชยความเสยหาย สาหรบ การชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐของประเทศญป น เหนวาสอดคลองกบปฏญญาดงกลาว ไดกาหนดใหการชดเชยความเสยหายเปนเงนจานวนหนงโดยไมระบเปนคาอะไร ซงมหลกเกณฑ วธการ และอตราในการจายเงนคาชดเชยความเสยหาย ใหเปนไปตามมตคณะรฐมนตร วาดวยการชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐ และไดแบงประเภทของการชดเชยความเสยหายออกเปน 2 ประเภท ดงน 2.3.1 ผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมทถกประทษราย หรอไดรบบาดเจบ ถงขนทพพลภาพอยางรายแรงจนไมสามารถหาเลยงชพได รฐจะจายเงนคาชดเชยความเสยหายตามระดบความเสยหายของรางกาย ตงแต 2,625,000 เยน แตไมเกน 11,122,000 เยน 2.3.2 ผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมทถกประทษรายหรอไดรบบาดเจบจนถงแกความตายหรอถกฆาตาย รฐจะจายเงนคาชดเชยความเสยหาย ใหกบทายาทของผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม โดยพจารณาจากอายของผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมในเวลาทเกดการกระทาผด โดยรฐจะจายเปนเงนจานวน ตงแต 2,200,000 เยน แตไมเกน

9,360,000 เยน 3. จากการศกษา กลไก การชดเชยความเสยหายแกผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐ ตามปฏญญาสากลวาดวยหลกความยตธรรมขนพนฐานของผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม และการใชอานาจโดยมชอบ มไดกาหนดกลไก ในการชดเชยความเสยหายอยางใดไว เพยงวางหลกเกณฑใหมการบรหารดานการเงน กลาวคอใหรฐมการจดตง หรอสนบสนนการขยายกองทนสาหรบการชดเชยความเสยหายใหแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมในคดอาญา และเพอความเหมาะสมควรจดตงกองทนอนทมวตถประสงคเชนเดยวกน สาหรบ การชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐของประเทศญป น รฐมไดจดตงกองทนแตไดจดสรรงบประมาณประจาปจานวนหนง ซงมวตถประสงคเพอชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมในคดอาญา เชนเดยวกบปฏญญาดงกลาว นอกจากนยงไดจดตง “คณะกรรมการ” เปนกลไก ผ มอานาจในการพจารณาในการจายเงนคาชดเชยความเสยหาย คณะกรรมการประกอบดวยคณะกรรมการความ

DPU

69

ปลอดภยสวนภมภาคมอานาจพจารณาจายเงนชดเชยความเสยหาย และมคณะกรรมการความปลอดภยแหงชาตมอานาจควบคม ดแล และใหคาปรกษา แกคณะกรรมการความปลอดภยสวนภมภาค ในการพจารณาคาขอ เพอใหเกดความยตธรรมทวประเทศ ในกรณผมสทธไดรบการชดเชยความเสยหายไมเหนดวยกบคาวนจฉยของคณะกรรมการความปลอดภยภมภาคกมสทธยนคารองใหคณะกรรมการความปลอดภยแหงชาต ทบทวนคาวนจฉยใหม หากผ มสทธไดรบการชดเชยความเสยหายไมเหนดวยกบคาวนจฉยของคณะกรรมการความปลอดภยแหงชาตอก กสามารถยนคาคดคานคาวนจฉยตอศาลชนตนได แตอยางไรกตามเมอคณะกรรมการไดจายเงนคาชดเชยความเสยหายแกผมสทธไดรบการชดเชยความเสยหายแลว รฐสามารถสวมสทธไลเบยเอาจากผกระทาผด ในจานวนเงนเทาทรฐไดจายเงนคาชดเชยความเสยหายไป

DPU

บทท 4

วเคราะหการชดเชยความเสยหายแกผเสยหายหรอเหยออาชญากรรม ในคดอาญา ตามพระราชบญญตคาตอบแทนผเสยหาย และคาทดแทน

และคาใชจายแกจาเลยในคดอาญา พ.ศ. 2544 ..เปรยบเทยบกบ.. กฎหมายวาดวยการชดเชยความเสยหายแกผเสยหายหรอเหยออาชญากรรม

ในคดอาญาโดยรฐของประเทศสหรฐอเมรกา และประเทศญปน หลงจากเหตการณเดอนพฤษภาคม 2535 ไดมกระแสเรยกรองใหมการปฏรปการเมอง การปกครองชงมองคกรทเรยกวาสภารางรฐธรรมนญ ไดจดทารางรฐธรรมนญ โดยมวตถประสงคในการคมครองสทธเสรภาพของประชาชน ใหประชาชนมสวนรวมในการปกครอง และตรวจสอบการใชอานาจรฐ ตลอดจนปรบปรงโครงสรางทางการเมองใหมเสถยรภาพ และมประสทธภาพโดยคานงถงความคดเหนของประชาชนเปนสาคญ ตอมาไดประกาศใชรฐธรรมนญโดยมหลกการพนฐานทสาคญ กลาวคอรฐธรรมนญฉบบนไดกาหนดใหรฐบาลทกรฐบาลตองกาหนดนโยบายบรหารราชการแผนดนใหสอดคลองกบแนวนโยบายพนฐานแหงรฐ 1 และมสภาพบงคบใหรฐบาลตองดาเนนการตามทไดแถลงตอรฐสภา และไมวารฐบาลในยคใดนอกจากจะมหนาทพทกษรกษาความสงบเรยบรอยของประชาชนแลว ยงมหนาทขจดทกขบารงสขเพอการกนดอยดของประชาชน สงเสรมสวสดภาพขนพนฐานของประชาชน การดแลชวยเหลอตอสถานการณทมผลตอการมชวตของคนในสงคม ดวยความเสมอภาค และเทาเทยมกน โดยรฐไดกาหนดไวในนโยบายสงคม ซงจะมบทบาทอยางสาคญในการดแลชวต ความเปนอยของประชาชนทงสงคม โดยมหลกการทสาคญคอสงเสรมความผาสก ความมนคงของประชาชนทงทางวตถและจตใจ ความมนคงของครอบครว ยกระดบมาตรฐานการครองชพของประชาชน ปองกนและระงบการกระทาทเปนภยตอสงคม นอกจากนการกาหนดนโยบายสงคมยงเกยวของกบปจจยทางการเมอง2 การเปลยนแปลง

1 อมร รกษาสตย กบคณะ. ประชาธปไตยและรฐธรรมนญฉบบประชาชน : คมอการเรยน

การสอน การเผยแพร และการมสวนรวมสาหรบอาจารย และผนาชมชน. พมพครงท 1. กรงเทพฯ : การนตการพมพ, 2542, หนา 116 – 119. 2 รฐบาลแตละสมยจะมนโยบายสงคมไปทางใดขนอยกบเหตผลทางการเมอง

DPU

71

ทางเศรษฐกจ และสงคม 3 รวมทงความตองการของประชาชน ขอบเขตผ รบบรการ การรวมมอชวยเหลอจากหนวยงานอนทเกยวของผลทไดรบและงบประมาณซงเปนสงสาคญในการดาเนนงานตามนโยบายสงคม 4 และเพอประโยชนในการปฏบตตามแนวนโยบายแหงรฐ รฐธรรมนญฉบบปจจบนไดกาหนดใหมทปรกษาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต โดยทาหนาทใหคาปรกษา และขอเสนอแนะตอคณะรฐมนตร ในปญหาเกยวกบเศรษฐกจและสงคมกอนพจารณาประกาศใช นอกจากนรฐธรรมนญยงใหหลกประกนสทธและเสรภาพของปวงชนชาวไทย โดยเฉพาะสทธในทางอาญาของประชาชน ดงนนในบทนจะกลาวถงสทธทจะไดรบการชดเชยความเสยหายแกผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมเนองจากการกระทาผดอาญาโดยรฐซงกาหนดไวในมาตรา 245 ของรฐธรรมนญ และเพอใหการรบรองสทธดงกลาวเปนไปตามรฐธรรมนญ รฐจงไดตราพระราชบญญตคาตอบแทนผ เสยหาย และคาทดแทนและคาใชจายแกจาเลยในคดอาญา พ.ศ.2544 สาหรบวทยานพนธฉบบนจะศกษาเกยวกบแนวคด หลกการ และกลไก การชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐ ตามพระราชบญญตคาตอบแทนผ เสยหายและคาทดแทน และคาใชจายแกจาเลยในคดอาญา พ.ศ.2544 เปรยบเทยบกบแนวคด หลกการ และกลไก การชดเชยความเสยหายแกผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐ ตามปฏญญาสากลวาดวยหลกความยตธรรมขนพนฐานของผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม และการใชอานาจโดยมชอบ วาสอดคลองหรอขดแยงกบปฏญญาดงกลาวหรอไม นอกจากนยงทาการวเคราะหเปรยบเทยบกบแนวคด หลกการ และกลไก การชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐ ของประเทศสหรฐอเมรกา และประเทศญป น โดยเฉพาะในสวนของหลกการ การชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐ จะศกษาเกยวกบผ มสทธไดรบการชดเชยความเสยหาย ความผดทรฐจะชดเชยความเสยหาย รวมทงประเภทของการชดเชยความเสยหาย ซงรฐไดออกกฎกระทรวง กาหนด หลกเกณฑ วธการและอตราในการจายคาตอบแทนผ เสยหายและคาทดแทน และคาใชจายแกจาเลยในคดอาญา พ.ศ2546 วาเหมาะสมกบสภาพความเปนจรงในสงคมไทย

3 การเปลยนแปลงทางเศรษฐกจ และสงคม มาจากสาเหตทสาคญ คอ การขยายตวของประชากร และ การขยายตวทางอตสาหกรรม ซงสาเหตดงกลาว มผลกระทบตอการกาหนดนโยบายสงคม เชน ปญหาการอพยพ

ยายถนฐาน ปญหาการวางงาน การกออาชญากรรม ปญหาคนพการ ทพพลภาพ ฯลฯ

4 สเทพ เชาวลต. สวสดการสงคม. พมพครงท 1. กรงเทพฯ : สานกพมพโอเดยนสโตร, 2527, หนา 29 - 33.

DPU

72

หรอไม เพอใหการชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม เปนไปโดยถกตอง เปนธรรม และกอใหเกดประโยชนแกประชาชนสงสด 4.1 แนวคด การชดเชยความเสยหายแกผเสยหาย หรอเหยออาชญากรรมในคดอาญา โดยรฐ ตามพระราชบญญตคาตอบแทนผเสยหาย และคาทดแทน และคาใชจายแกจาเลยในคดอาญา พ.ศ.2544 การชดเชยความเสยหายแกผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐตามปฏญญาสากลวาดวยหลกความยตธรรมขนพนฐานของผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม และ การใชอานาจโดยมชอบโดยมแนวคดวา เมอรฐไมสามารถใหความคมครองพลเมองของตนใหปลอดภยจากอาชญากรรมได รฐตองชดเชยความเสยหายแกผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม และถอวาเปนการชวยเหลอของคนในสงคมเดยวกน โดยเฉพาะการใหความชวยเหลอแกผ ตองการความชวยเหลอ 5 จากการศกษาแนวคด การชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐของประเทศสหรฐอเมรกา และประเทศญป น สอดคลองกบแนวคด การชดเชยความดสยหายแกผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐ ตามปฏญญาสากลวาดวยหลกความยตธรรมขนพนฐานของผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมและการใชอานาจโดยมชอบ ดงทกลาวมาแลวในบทท 3 สาหรบแนวคด การชดเชยความเสยหายแกผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐตามพระราชบญญตคาตอบแทนผ เสยหาย และคาทดแทน และคาใชจายแกจาเลยในคดอาญา พ.ศ.2544 โดยมสาเหตมาจากปญหาความรนแรงของอาชญากรรม ดงนนผ ทตกเปนผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมตางไดรบความเสยหายแกชวต รางกาย จตใจ และทรพยสนในทางปฏบตทผานมา ระบบความยตธรรมตางมแนวโนมในการสรางมาตรการ เพอคมครองสทธ และเสรภาพของผกระทาผดทางอาญา ในขณะเดยวกนสงทควรพจารณากคอการใหมมาตรการทางกฎหมาย ทางบรหาร และทางสงคมสงเคราะห เพอเยยวยาผ เสยหายหรอเหยอ

5 ประธาน วฒนวาณชย. “กฎหมายทดแทนความเสยหายแกเหยออาชญากรรม : แนวความคด ทางดานรฐสวสดการ.” วารสารนตศาสตร. 9, 1. มถนายน - สงหาคม, 2520, หนา 72.

DPU

73

อาชญากรรมใหไดอยางเหมาะสม และเทาเทยมกบการคมครองสทธและเสรภาพของผกระทาผด ปญหาเหลานเปนเรองททกฝายทงภาครฐและภาคเอกชน ไดรวมตวกนจดตงองคกรและมลนธ เพอพจารณาสภาพปญหา และรวมกนหามาตรการเพอคมครองและชวยเหลอผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม นอกจากนนกวชาการ และนกอาชญาวทยาหลายทาน ตางมแนวคดทจะใหรฐชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมในคดอาญา พอสรปไดดงน 1. รฐมหนาทจะตองใหความพทกษคมครองพลเมองของตน ใหไดรบความปลอดภยในชวต รางกาย ทรพยสน และสทธตางๆ ตามกฎหมาย ดงนน รฐกควรจายคาสนไหมทดแทนแก ผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม ซงไดรบผลรายจากอาชญากรรมนนเสยเองในเมอผกระทาผดไมสามารถจะชดใชคาเสยหายได 6 2.รฐจะตองรบผดชอบตอความลมเหลวทไมอาจพทกษผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม ใ หปลอดภยจากอาชญากรรมไ ด นอกจากน การชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมยงถกมองวาเปนความรบผดชอบของรฐทเทาเทยมกบ การชวยเหลอของรฐทมตอคนพการ และการจายเงนทดแทนแกคนวางงาน 7 3.ในขณะทเรากลาวถงการฟนฟจตใจผกระทาผดใหกลบตนเปนคนด และอยรวมกนในสงคมตอไป การสงเคราะหผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมกเชนกนจะทาใหประชาชนมองเหนความเสมอภาคทางดานความยตธรรมของรฐ 8 4.ในกรณทผ เสยหายถกทารายรางกายอนประกอบดวยเหตฉกรรจนนสมควรทจะใหเขา ไดรบการชดเชยจากประชาชนทวไปในสงคม 9 นอกจากนรฐธรรมนญฉบบปจจบน ไดบญญตอยางชดแจงในการคมครองศกดศรความเปนมนษย และกาหนดใหองคกรของรฐใชอานาจโดยคานงถงศกดศรความเปนมนษยทงยงใหหลกประกนแกปวงชนชาวไทยกลมตาง ๆ ทงปจเจกบคคล และชมชนรวมตลอดถงปกปองคมครองเดก เยาวชน สตร ผ สงอาย ผ พการ ทพพลภาพ ผ ยากไร ผ ดอยโอกาส

6 ประธาน วฒนวาณชย. “ การทดแทนความเสยหายแกเหยออาชญากรรม : แนวความคด

ทางคานรฐสวสดการ. ” หนา 72. 7 วชา มหาคณ. “ เหยออาชญากรรม : แนวคดและมาตรการคมครอง.” วารสารกฎหมาย. 14, 1. 2535, หนา 10. 8 จตต เจรญฉา. “เหยออาชญากรรม “ วารสารอยการนเทศ. เลมท 45, ฉบบท 5. 2526, หนา 651. 9 สวทย นมนอย และประเทอง ธนยผล. อาชญาวทยาและทณฑวทยา. พมพครงท 2. กรงเทพฯ : สานกพมพมหาวทยาลยรามคาแหง. 2533, หนา 42.

DPU

74

รวมทงการใหความคมครองสทธในทางอาญา โดยเฉพาะสทธในการชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอ เหยออาชญากรรม โดยถอวาเปนหนาทของรฐท จะใหความคมครองพลเมองของตนใหปลอดภย และในชนคณะกรรมาธการยกรางกฎหมาย สภารางรฐธรรมนญ ไดใหเหตผลในการบญญตถงสทธของผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมทไดรบการคมครอง การปฏบตทเหมาะสม คาตอบแทนทจาเปนและสมควรจากรฐซงถอวาเปนการสะทอนถงแนวคดการชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐ ดงน 1. เปนภาระหนาทของรฐทจะตองรกษาความสงบเรยบรอยในสงคมเมอมการกระทาผดกบบคคล ยอมแสดงวารฐบกพรองในหนาทจงตองเยยวยาอนมลกษณะเปนการคมครองผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม เฉพาะผ ไมมโอกาสไดรบการเยยวยาโดยทางอน 2. เปนการสงเคราะหกนระหวางคนในสงคมเดยวกน 10

ในเรองแนวคด การชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐตามพระราชบญญตคาตอบแทนผ เสยหาย และคาทดแทน และคาใชจายแกจาเลยในคดอาญา พ.ศ.2544 ผ เขยนเหนดวยกบแนวคดดงกลาว เนองจากในขณะทเรากลาวถงการแกไข และฟนฟผกระทาความผดใหกลบตนเปนคนด และอยในสงคมไดตอไป การชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐ จะทาใหประชาชนมองเหนความเทาเทยมกบผ ตองหาหรอจาเลย นอกจากนยงทาใหผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม เกดความศรทธาและใหความรวมมอกบรฐในการบงคบใชกฎหมาย เพราะเทาทผานมาผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมจะไมชวยเหลอหรอใหความรวมมอกบเจาหนาทของรฐอาจเปนเพราะความกลว อบอาย เบอหนาย รวมทงความผดหวงตอการปฏบตงานของเจาหนาทรฐทง ๆ ทผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมเปนจดเรมตนของการกระทาผด และถอวาเปนกญแจสาคญในการนาไปสการจบกมผกระทาผดมาลงโทษ แตหากผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมไมใหความรวมมอกบเจาหนาทของรฐ กจะเกดความลมเหลวในการปราบปรามอาชญากรรมเชนกน สวนเหตผลอกประการหนงกคอ การทรฐไดนาเงนงบประมาณซงไดมาจากภาษของประชาชน นามาจดสรรเพอชดเชยความเสยหายแกผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมนน จะสงผล กลบมาสประชาชนโดยทางตรง กลาวคอ ในกรณทผนนเปนผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม

10 รายงานชวเลขคณะกรรมาธการยกรางรฐธรรมนญ สภารางรฐธรรมนญ(แฟมท 4) ครงท 15-20 วนท22 เมษายน 2540 หนา 14.

DPU

75

อยในเงอนไขทไดรบการชดเชยความเสยหาย หรอโดยทางออมกคอการทรฐชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม ถอวาเปนการบรรเทาความเสยหายเบองตนซงทาใหบคคลดงกลาวไมกออาชญากรรมขนดวยเหตทตองการแกแคน หรอความจาเปนในการดารงชพ สงคมกจะลดปญหาอาชญากรรมลงเกดความสงบสข ความปลอดภยในชวต และทรพยสน อาจกลาวไดวาเงนภาษทประชาชนตองเสยไปนน ไดตอบสนองกลบมาในรปของความปลอดภยในชวต และทรพยสนของคนในสงคม ฉะนนเมออาชญากรรมลดลงสงคมกสงบสข จากการศกษา แนวคด การชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐตามพระราชบญญตคาตอบแทนผ เสยหาย และคาทดแทนและคาใชจายแกจาเลยในคดอาญา พ.ศ.2544 เหนวาสอดคลองกบแนวคด การชดเชยความเสยหายแกผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐตามปฏญญาสากลวาดวยหลกความยตธรรมขนพนฐานของผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม และการใชอานาจโดยมชอบ ดวยเหตผลดงทกลาวมาแลวขางตน 4.2 หลกการ การชดเชยความเสยหายแกผเสยหาย หรอเหยออาชญากรรมในคดอาญา โดยรฐ โดยทบทบญญตมาตรา 245 ของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยไดบญญตรบรองสทธทางอาญา ในการไดรบการชวยเหลอจากรฐของบคคล ซงไดรบความเสยหายเนองจากการกระทาความผดอาญาของผ อน โดยตนมไดมสวนเกยวของกบการกระทาผดนน และไมมโอกาสไดรบการบรรเทาความเสยหายโดยทางอน อนมลกษณะเปนการคมครองผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม สาหรบผ ไมมโอกาสไดรบการเยยวยาความเสยหายโดยทางอน การไดรบการเยยวยาความเสยหายอยางไร ตองพจารณาในทกๆ ทางวาผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมไดรบการเยยวยาความเสยหายหรอไมเปนประการแรก หากไมไดรบการเยยวยาความเสยหาย รฐตองเขาไปชวยเหลอ แตอยางไรกดการเยยวยาความเสยหายโดยรฐมไดจากดวาตองเปนการชดใชดวยเงนเทานน11 แตรวมถงทรพยสนหรอประโยชนอนใดทผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมมสทธไดรบดวย และเพอใหการรบรองสทธดงกลาวเปนไปตามรฐธรรมนญ จงไดตราพระราชบญญต

11 มานตย จมปา. ความรเบองตนเกยวกบรฐธรรมนญแหราชอาณาจกรไทย(พ.ศ.2540). พมพครงท 4. กรงเทพฯ : สานกพมพนตธรรม, 2545, หนา 157.

DPU

76

คาตอบแทนผ เสยหาย และคาทดแทนและคาใชจายแกจาเลยในคดอาญาพ.ศ.2544 ดงนนในสวนของหลกการ การชดเชยความเสยหายแกผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐ ตามพระราชบญญตคาตอบแทนผ เสยหายและคาทดแทนและคาใชจายแกจาเลยในคดอาญา พ.ศ.2544 จะศกษาเกยวกบผ มสทธไดรบการชดเชยความเสยหาย ความผดทรฐจะชดเชยความเสยหาย รวมทงประเภทของการชดเชยความเสยหาย โดยเฉพาะประเภทของการชดเชยความเสยหาย รฐไดออกกฎกระทรวงกาหนดหลกเกณฑ วธการ และอตราในการจายคาตอบแทนผ เสยหายและคาทดแทนและคาใชจายแกจาเลยในคดอาญา พ.ศ.2546 เปรยบเทยบกบผ มสทธไดรบการชดเชยความเสยหาย ความผดทรฐจะชดเชยความเสยหาย รวมทงประเภทของการชดเชยความเสยหาย แกผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐ ตามปฏญญาสากลวาดวยหลกความยตธรรมขนพนฐานของผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม และการใชอานาจโดยมชอบ วาสอดคลองหรอขดแยงกนอยางไรซงไดศกษามาแลวในบทท 2 นอกจากนจะวเคราะหเปรยบเทยบเกยวกบผ มสทธไดรบการชดเชยความเสยหาย ความผดทรฐจะชดเชยความเสยหายและประเภทของการชดเชยความเสยหาย แกผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐของประเทศสหรฐอเมรกา และประเทศญป น เพอเปนแนวทางในการปรบปรง แกไขพระราชบญญต และกฎกระทรวงดงกลาวตอไป 4.2.1 ผทมสทธไดรบการชดเชยความเสยหาย ผ มสทธไดรบการชดเชยความเสยหาย ในคดอาญาโดยรฐตามปฏญญาสากลวาดวย หลกความยตธรรมขนพนฐานของผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม และการใชอานาจโดยมชอบ โดยกาหนดใหบคคลตอไปนไดรบการชดเชยความเสยหาย

1. ผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม ซงไดรบอนตรายแกรางกายหรอจตใจอนเปนผล จากการกระทาผดอาญาทรายแรง และบคคลดงกลาวตองไมมสวนรวมในการกระทาผด

2. ครอบครวของผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมโดยเฉพาะผทอยในความอปการะ ของผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม ทตองเสยชวตหรอไรความสามารถ อนเนองมาจากการตกเปนผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม 12

12 ปฎญญาสากลวาดวยหลกความยตธรรมขนพนฐานของผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรา และ การใชอานาจโดยมชอบมาตรา 12 .

DPU

77

จากการศกษา ผ มสทธไดรบการชดเชยความเสยหาย ในคดอาญาโดยรฐของประเทศสหรฐอเมรกาและประเทศญป น สอดคลองกบผ มสทธไดรบการชดเชยความเสยหายในคดอาญาโดยรฐ ตามปฏญญาสากลวาดวยหลกความยตธรรมขนพนฐานของผ เสยหาย หรอ เหยออาชญากรรม และการใชอานาจโดยมชอบ ดงทกลาวมาแลวในบทท 3 สาหรบ การชดเชยความเสยหายแกผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐ ตามพระราชบญญตคาตอบแทนผ เสยหาย และคาทดแทน และคาใชจายแกจาเลยในคดอาญา พ.ศ.2544 ไดวางหลกเกณฑ ใหผ มสทธไดรบการชดเชยความเสยหายไว 2 ประเภท ไดแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม ทไดรบความเสยหายจากการกระทาผดอาญา โดยตนมไดมสวนรวมในการกระทาความผด 13 และในกรณทผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมถงแกความตาย กอนทจะไดรบคาตอบแทนผ เสยหาย ใหสทธเรยกรองดงกลาวตกแกทายาททไดรบความเสยหายของผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม 14 มรายละเอยดดงน

1. ผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม ทไดรบความเสยหายถงแกชวต รางกายหรอจตใจ ประกอบดวยหลกเกณฑ ดงตอไปน

1.1 มการกระทาผดอาญาเกดขน การกระทาใดเปนความผดอาญาตองพจารณา ดงน ก.พจารณาตามกฎหมายสารบญญต ไดแกกฎหมายอาญา พระราชบญญต

หรอบทบญญตตามกฎหมายอนใดทระบความผด และกาหนดโทษแกผกระทาผดรวมทงวธการเพอความปลอดภยแกผกระทาผด หากการใดไมเปนความผดอาญา กไมตองพจารณาวาเปนผ เสยหายหรอไม

ข. โครงสรางความรบผดทางอาญา ประกอบดวย 1.การกระทาของบคคลนนครบองคประกอบภายนอกและองคประกอบภายใน องคประกอบภายนอก เปนไปตามกฎหมายบญญตไวในความผดแตละฐาน ซงประกอบดวยผกระทา การกระทา กรรมของการกระทา ความสมพนธระหวางการกระทาและผล ทจะทาใหผกระทาตองรบโทษหนกขน

13 พระราชบญญตคาตอบแทนผ เสยหายและคาทดแทนและคาใชจายแกจาเลยในคดอาญา พ.ศ. 2544 มาตรา 3. 14 พระราชบญญตคาตอบแทนผ เสยหายและคาทดแทนและคาใชจายแกจาเลยในคดอาญา พ.ศ.2544 มาตรา 6.

DPU

78

องคประกอบภายใน ประกอบดวย เจตนา ประมาท และมลเหตชกจงใจ 2.ความผดกฎหมาย การพจารณาวาการกระทาทครบองคประกอบแลว มเหตททาใหการกระทา

ไมผดกฎหมายหรอมเหตทผกระทามอานาจกระทาได เชนการปองกนโดยชอบดวยกฎหมายตามประมวลกฎหมายอาญามาตรา 68 การแสดงความคดเหนหรอขอความโดยสจรตตามมาตรา 329

3.ความชวของผกระทาผด ความชวของผกระทาผดเปนพนฐานของการกาหนดโทษซงขนอยกบสภาพสวนตวของผกระทา หรอสภาพแวดลอมทเกยวกบผ กระทาโดยพจารณาจากอายของผ กระทาความผด จตของผกระทาความผด ความผดปกตทางจต ความไมรขอถกผด ความไมรกฎหมาย และความจาเปนทกฎหมายยกเวนโทษ 15 1.2 ผนนเปนผ ไดรบความเสยหายจากการกระทาผดนน ความผดอาญาแตละฐาน ถาพจารณาจากบทกฎหมายนนเอง จะม “สงทกฎหมายประสงคจะคมครอง” และสงเดยวกนนถาพจารณาจากตวผกระทาผดจะเปน”สงทลวงละเมด” เชน ความผดฐานฆาผ อน สงทกฎหมายประสงคจะคมครองไมใชบคคล แตเปนชวตของมนษย ความผดฐานทาใหแทงลก สงทกฎหมายประสงคจะคมครอง คอชวตในครรภมารดา สงเหลานเรยกวา “คณธรรมทางกฎหมาย” เหตนผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม หมายถง บคคลทคณธรรมทางกฎหมายของเขาถกลวงละเมดโดยตรงจากการกระทาผดอาญา ฉะนน ในการพจารณาวาบคคลใดจะเปนผ เสยหายในความผดอาญาฐานใดหรอไม จงตองคนหาคณธรรมทางกฎหมายของความผดฐานนนกอนและความเสยหาย กคอการทคณธรรมทางกฎหมายถกลวงละเมด16 1.3 บคคลนนตองเปนผ เสยหายโดยนตนย หมายถง ผไดรบความเสยหายตองเปนผ เสยหายตามกฎหมาย ศาลฎกาไดวางแนวคาวนจฉยไวเปนบรรทดฐานวาบคคลนนตองไมเปนผ มสวนรวมในการกระทาผด หรอเปนผ ยนยอมใหมการกระทาผดกระทาตอตน หรอการกระทาผดนน ตองมไดมมลมาจากการทตนเองมเจตนาฝาฝนกฎหมายหรอความสงบเรยบรอย

15 แสวง บญเฉลมวภาส. หลกกฎหมายอาญา. พมพครงท 2. กรงเทพฯ: บรษทโรงพมพเดอนตลา จากด, มถนายน 2542, หนา 42-97. 16 คณต ณ นคร. กฎหมายวธพจารณาความอาญา. พมพครงท 5. กรงเทพฯ : สานกพมพนตธรรม, ธนวาคม 2542, หนา 41- 42.

DPU

79

หรอศลธรรมอนดของประชาชน หลกเกณฑขอนมไดบญญตโดยชดแจงในกฎหมาย แตเปนหลกเกณฑตามกฎหมายทวา “ผ ทจะมาขอพงบารมแหงความยตธรรมตองมาดวยมอสะอาด” 17 ดวยเหตน ผ เสยหายหรอ เหยออาชญากรรมทมสทธขอรบคาตอบแทนผ เสยหายจากรฐประกอบดวย การกระทาผดตามประมวลกฎหมายอาญาลกษณะ 9 ความผดเกยวกบเพศ ลกษณะ 10 ความผดเกยวกบชวตและรางกาย ไมวาการกระทานนจะเปนการกระทาทผกระทามอานาจกระทาได หรอผกระทาไดรบยกเวนโทษ ลดโทษ หรอจะไดตวผกระทาผดมาลงโทษไดหรอไม หรอผกระทาผดยงมขอโตแยงในศาล ประกอบกบผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมตองไมมสวนรวมในการกระทาผด หากไดทาใหผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมเสยหายแกชวต รางกาย หรอจตใจ 2. ทายาทของผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมทถกทารายถงตายหรอถกฆาตาย ในกรณทผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม ถกทารายจนถงแกความตาย หรอถกฆาตาย สทธเรยกคาตอบแทนผ เสยหายตกไดแกทายาท ทายาทโดยธรรมตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชยไดแบงเปน 2 จาพวก คอญาต และคสมรส ทายาทโดยธรรมทเปนญาตม 6 อนดบดงน 2.1 ผสบสนดาน หมายความถง ผสบสายโลหตโดยตรงลงมาของผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมทถงแกความตาย ไดแก บตร หลาน เหลน ลอ และตอจากลอลงไปจนตลอดสายโดยไมจากดวาจะสบตอกนกชน ใหรวมถงบตรทบดาไดจดทะเบยนรบรองวาเปนบตร บตรนอกกฎหมายทบดารบรองโดยพฤตนย18 บตรบญธรรม บตรทศาลพพากษาวาใหเปนบตร รวมถงบตรทบดามารดาจดทะเบยนสมรสกน แตภายหลงศาลพพากษาวาการสมรสเปนโมฆะ 2.2 บดา มารดา กลาวคอ มารดาผ ใหกาเนดบตร เปนมารดาชอบดวยกฎหมาย ของบตรเสมอ แตบดาทจะเปนทายาทโดยธรรม ตองชอบดวยกฎหมาย 2.3 พนองรวมบดามารดาเดยวกน ตองถอความเปนพนองตามความเปนจรง สวนบดามารดาจะจดทะเบยนสมรสกนหรอไม ไมสาคญ 19

17 ณรงค ใจหาญ. วธพจารณาความอาญาเลม ๑. พมพครงท 1. กรงเทพฯ : สานกพมพวญญชน, มนาคม 2538, หนา 20. 18 คาพพากษาฎกาท 341/2502 บตรนอกกฎหมายทบดารบรอง ตามความหมายของมาตรา 1627 ประมวลกฎหมายแพงและพาณชย หมายความถง ทารกทอยในครรภมารดา หากภายหลงเกดมารอดอย 19 คาพพากษาฎกาท 4828/2529 วนจฉยวา กฎหมายมไดกาหนดวา การเปนพนองรวมบดามาดาเดยวกนโดยชอบดวยกฎหมายบดามารดาตองจดทะเบยนสมรส เมอบดามารดาของผตายถงแกกรรมและผตาย ไมมผสบสนดาน พนองรวมบดามารดาเดยวกนของผตายจงเปนผจดการศพ และมอานาจฟองคาทาศพได.

DPU

80

2.4 พนองรวมบดา หรอรวมมารดาเดยวกน 2.5 ป ยา ตา ยาย 2.6 ลง ปา นา อา ไมจากดตองเปนพนองรวมแตบดา หรอรวมแตมารดาของ

ผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมกมสทธเทาเทยมกบพนองรวมบดามารดา ของบดามารดาเจามรดก20 ในกรณของคนตางดาว จะมสทธไดรบคาตอบแทนความเสยหายหรอไม ในกรณนหากจาแนกประเภทของสทธและเสรภาพใหมความชดเจน โดยแยกลกษณะแหงสทธบางประการทมมา แตกาเนด (Basic Rights) หรอสทธมลฐาน (Fundamental Rights) ออกจากสทธ และเสรภาพ ของพลเมอง ซงเกดจากการรบรองของรฐ เพอประโยชนในการพจารณาในการคมครองระหวาง คนตางดาวกบบคคลทมสญชาตไทย โดยหากเปนสทธและเสรภาพขนมลฐาน (Fundamental Rights) ความคมครองครอบคลมมนษยทกคนโดยไมจากดสญชาต ในขณะทสทธเสรภาพของ พลเมองจะคมครองเฉพาะบคคลสญชาตไทยเทานน กลาวอกนยหนงกคอ คนตางดาวจะมสทธตามรฐธรรมนญเทาเทยมคนไทยไมได โดยเฉพาะหากสทธและเสรภาพเปนสทธพลเมอง ทคนในชาตมสทธ เชน สทธการเลอกตง แตหากเปนสทธมนษยชน หรอสทธพนฐานคนตางดาวยอมไดรบความคมครอง เชนสทธในทางอาญา สทธในชวต รางกาย เปนตน ซงตามรฐธรรมนญไดบญญตสทธในทางอาญาโดยเฉพาะมาตรา 245 ทใหสทธผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมทจะไดรบคาตอบแทนผ เสยหาย เนองจากการกระทาผดอาญาจากรฐ 21 ประกอบกบมาตรา 30 ทกาหนดวา “ บคคลยอมเสมอกนในกฎหมายและไดรบการคมครองตามกฎหมายเทาเทยมกน การเลอกปฏบตโดยไมเปนธรรมตอบคคล เพราะเหตแหงความแตกตางกนในเรองถนกาเนด เชอชาต ภาษา เพศ อาย สภาพทางกายหรอสขภาพ สถานะของบคคล ฐานะทางเศรษฐกจหรอสงคม ความเชอทางศาสนา การศกษาอบรม หรอความคดเหนทางการเมองอนไมขดตอรฐธรรมนญจะกระทามได” การคมครองตามมาตรานไดรวมถงคนตางชาต โดยคณะกรรมาธการยกรางรฐธรมนญไดชแจงวา“ความเสมอกนในกฎหมายและการหามเลอกปฏบตโดยไมเปนธรรมตอบคคล เปนสทธ

20 อมพร ณ ตะกวทง. คาอธบายประมวลกฎหมายแพงและพาณชย พรรพ๖ วาดวยมรดก. พมพครงท 2. กรงเทพฯ : สานกพมพนตธรรม, 2526, หนา 89 - 102. 21 มานตย จมปา.ความรเบองตนเกยวกบรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย(พ.ศ.2540).หนา 48-49.

DPU

81

ทควบคกบความเปนมนษย โดยไมอาจนาความแตกตางในเรองเชอชาตมาทาลายความเสมอภาคภายใตกฎหมายแตอยางใด “ 22 ดวยเหตน คนตางดาวจงสามารถขอรบคาตอบแทนผ เสยหายจากรฐได หากไดรบความเสยหายถงแกชวต รางกาย หรอจตใจ โดยตนมไดมสวนรวมในการกระทาผด เพราะถอวาเปนสทธมนษยชน คนตางดาวยอมไดรบการคมครองตามกฎหมายทเทาเทยมกน รฐจงไมอาจเลอกปฏบตไดเพราะหตแหงความแตกตางในเรองเชอชาต กลาวโดยสรป ผ มสทธไดรบคาตอบแทนความเสยหาย มบคคล 2 ประเภท 1. ผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมทถกทารายถงตาย หรอไดรบความเสยหายแกรางกายหรอจตใจ จากการกระทาผดอาญา ในความผดเกยวกบเพศ ความผดเกยวกบชวตและรางกาย และบคคลดงกลาวตองไมมสวนรวมในการกระทาความผดนน 2. ทายาทของผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมทถกทารายถงตาย อยางไรกด ผมสทธไดรบการชดเชยความเสยหาย ในคดอาญาโดยรฐ ของประเทศ สหรฐอเมรกา ประเทศญป น และพระราชบญญตคาตอบแทนผ เสยหาย และคาทดแทน และคาใชจายแกจาเลยในคดอาญา พ.ศ.2544 ไดมหลกการ ทสอดคลองกน ดงน 1.ผ เสยหายหรอ เหยออาชญากรรมทไดรบความเสยหาย ถงแกชวต รางกาย หรอจตใจ จากการกระทาผดอาญาทรายแรง โดยผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม ตองไมมสวนรวมใน การกระทาผด เชน เปนตวการ ผใช หรอสนบสนน นอกจากนผ มสทธไดรบการชดเชยความเสยหายในคดอาญาโดยรฐของประเทศสหรฐอเมรกา ยงรวมถงผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม ทไดรบบาดเจบ หรอตายจากการขดขวางปองกน หรอการชวยจบผ ตองสงสยวาไดกระทาผดตามทไดบญญตไวในกฎหมายอาญา 2.ทายาทของผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม หากผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมถกทารายถงตาย หรอถกฆาตาย สาหรบทายาทผ มสทธไดรบการชดเชยความเสยหาย ในคดอาญาโดยรฐของประเทศสหรฐอเมรกา ทายาทผ มสทธดงกลาวตองอยในความอปการะ หรอตองพงพา หรออยในความดแล หรออยในความอปถมภ ของผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม สวน

22 รายงานชวเลข คณะกรรมาธการยกรางรฐธรรมนญ สภารางรฐธรรมนนญ(แฟมท4)ครงท 15-20 วนท 22เมษายน 2540 หนา 8.

DPU

82

ในกรณทายาทผ มสทธไดรบการชดเชยความเสยในคดอาญาโดยรฐของประเทศญป น ไดกาหนดใหทายาท ทมสทธไดรบการชดเชยความเสยหายเรยงลาดบดงน

(1) คสมรสของผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม (2) บตร (3) บดามารดา (4) หลาน (5) ป ยา ตา ยาย (6) พนองรวมสายโลหต

ทายาทลาดบท 2 ถงลาดบท 6 ตองเปนบคคลทดารงชวตอยได โดยอาศยรายไดของ ผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม จงจะมสทธไดรบการชดเชยความเสยหายกอนทายาทลาดบอน บคคลทไมไดอาศยอยโดยรายไดของผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม การชดเชยความเสยหายจะเรยงลาดบตามทกลาวมาแลว หากเปรยบเทยบกบทายาทผมสทธไดรบคาตอบแทนผ เสยหายตามพระราชบญญตคาตอบแทนผ เสยหาย และคาทดแทน และคาใชจายแกจาเลยในคดอาญา พ.ศ.2544 ทายาทผมสทธดงกลาว หมายถงทายาทตามทไดบญญตไวในประมวลกฎหมายแพงและพาณชยตาม มาตรา 1629 โดยแบงทายาทโดยธรรมออกเปน 2 จาพวกกลาวคอ คสมรส และญาต สาหรบทายาทโดยธรรมทเปนญาตม 6 ลาดบ ตามทกลาวมาแลวขางตน ผ เขยนเหนวา ทายาททมสทธไดรบคาตอบแทนผ เสยหายจากรฐ ตองเปนทายาททอยในความอปการะ หรออยในความดแลของผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม รวมทงตองไดรบความเสยหายจากการตายของผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม รฐควรใหสทธไดรบคาตอบแทนผ เสยหายกอนทายาทลาดบอน เนองจากเปนทายาททไดรบผลกระทบโดยตรง จาการตายของ ผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม สวนทายาททไมไดอยในความอปการะ หรออยในความดแล ของผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม การพจารณาคาตอบแทนผ เสยหายใหเปนลาดบชนของทายาท เชน นาย ก บดา ด.ช. แดง ออกจากบานไปโดยไมเคยดแล ด.ช.แดง นายดา บดานาย ก ไดอปการะ ด.ช.แดง ตลอดมาตอมานายดา ถกฆาตาย ผ เขยนเหนวาในกรณน ด.ช.แดง ควรมสทธไดรบคาตอบแทนผ เสยหายจากรฐ เพราะเปนผ ไดรบผลกระทบโดยตรงจากการตายของนายดา ซงเปนป สวนนาย ก ซงเปนบตรนายดา ไมควรมสทธไดรบคาตอบแทนจากรฐเนองจากนาย ก ไมไดรบความเสยหายโดยตรงจากการตายของนาย ดา ถงแมวานาย ก. จะเปนทายาทอยในลาดบทมสทธไดรบคาตอบแทนผ เสยหายจากรฐกอน ด.ช.แดง กตาม นอกจากน การชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมในคดอาญา

DPU

83

โดยรฐของประเทศสหรฐอเมรกา ยงไดวางหลกเกณฑไววา หากทายาทผ มสทธไดรบการชดเชยความเสยหายเปนญาต หรออยในครอบครวเดยวกบผกระทาผด หรอมสวนรวมหรอมสวนเกยวของกบการกระทาผดรฐจะไมชดเชยความเสยหายให สวนการชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมในคดอาญารฐของประเทศญป นไดกาหนดใหผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม หากมความสมพนธทางสายโลหต หรอดวยการสมรสกบผกระทาผด หรอทายาทผ มสทธไดรบการชดเชยความเสยหายมสวนเกยวของกบผกระทาผด รฐจะไมชดเชยความเสยหายใหเชนกน ในกรณ ตามพระราชบญญตคาตอบแทนผ เสยหายและคาทดแทนและคาใชจายแกจาเลยในคดอาญา พ.ศ.2544 มาตรา 6 ไดกาหนดเพยงวา “หากผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม ถงแกความตายกอนไดรบคาตอบแทนความเสยหาย ใหสทธการเรยกคาตอบแทนผ เสยหายตกแกทายาทซงไดรบความเสยหายของผ เสยหาย” ตามพระราชบญญตดงกลาว มไดบญญตใหชดเจนวา ทายาททมสวนรวมในการกระทาผดจะมสทธไดรบคาตอบแทนผ เสยหายดงเชนการชดเชยความเสยหายแกผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐของประเทศสหรฐอเมรกา และประเทศญป น ดงทกลาวมาแลว ผ เขยนเหนวาในกรณทายาททมสวนรวมในการกระทาผด ไมมสทธไดรบคาตอบแทนผ เสยหาย เพราะเปนการสวมสทธมารบประโยชนจากรฐ เกยวกบปญหานควรนา “หลกสจรต”มาปรบใช กลาวคอการใชหลกสจรตตามธรรมดาทวไปเปนการใชเพอแสดงการสอความหมายเกยวกบภาวะจตใจของบคคล เพอบงถงวตถประสงคทซอสตยสจรต โดยไมมเจตนาทจะฉอฉล หลอกลวงบคคลใด การนาหลกสจรตมาปรบใชนอกจากจะชอบดวยเหตผล และเปนธรรมยงเปนการเสรมสรางใหพระราชบญญตคาตอบแทนผ เสยหาย และคาทดแทน และคาใชจายแกจาเลยในคดอาญา พ.ศ.2544 เกดความยตธรรม และสอดคลองกบสภาพการเปลยนแปลงของสงคมและเศรษฐกจ 23 ดงนน ทายาทผมสวนรวมในการกระทาผดหากมาขอรบคาตอบแทนผ เสยหายถอวาเปนผไมสจรต จงไมมสทธรบคาตอบแทนผ เสยหาย เชนนายดา สามนางแดง มด.ช.เอก เปนบตรโดยชอบดวยกฎหมาย นายดา สนบสนนใหนางพษฆานางแดงตาย ในกรณนนายดา และด.ช.เอก ซงเปนทายาทโดยชอบธรรมนางแดง มสทธขอรบคาตอบแทนผ เสยหาย อยางไรกตามหากนา“หลกสจรต” มาปรบใชเพอใหพระราชบญญตดงกลาวเกดความเปนธรรม และชอบดวยเหตผล นายดา จงไมมสทธขอรบคาตอบแทนผ เสยหายจากรฐ สาหรบด.ช.เอก ซงเปนทายาทโดยธรรม

23 ประสทธ โฆวไลกล. กฎหมายแพง:หลกทวไป. พมพครงแรก. กรงเทพฯ : สานกพมพนตธรรม, สงหาคม 2545, หนา 65 - 71.

DPU

84

ของนางแดง จงมสทธไดรบคาตอบแทนผ เสยหายจากรฐ ผ เขยนเหนวาตามพระราชบญญตคาตอบแทนผ เสยหายและคาทดแทนและคาใชจายแกจาเลยในคดอาญาพ.ศ.2544 ควรกาหนดความหมายคาวา “ทายาท” หมายถง “ทายาทโดยธรรมทอยในความอปการะ หรออยในความดแลของผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม และตองไดรบความเสยหายจากการตายของผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมโดยตรง รวมทงทายาทผ มสทธดงกลาวตองไมมสวนรวมในการกระทาความผด” จากการศกษา ผ มสทธไดรบการชดเชยความเสยหาย ในคดอาญาโดยรฐ ตามพระราชบญญตคาตอบแทนผ เสยหายและคาทดแทนและคาใชจายแกจาเลยในคดอาญา พ.ศ.2544 เหนวาสอดคลองกบ ผมสทธไดรบการชดเชยความเสยหายในคดอาญาโดยรฐ ตามปฏญญาสากลวาดวยหลกความยตธรรมขนพนฐานของผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม และการใชอานาจโดยมชอบดวยเหตผลดงทกลาวมาแลวขางตน 4.2.2 ความผดทรฐจะตองชดเชยความเสยหาย ความผดทรฐจะชดเชยความเสยหาย แกผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐ ตามปฏญญาสากลวาดวยหลกความยตธรรมขนพนฐานของผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม และการใชอานาจโดยมชอบ ไดกาหนดหลกเกณฑเกยวกบ ความผดทรฐจะชดเชยความเสยหาย โดยเฉพาะในความผดอาญาทรายแรง ทกระทาตอผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม จนเปนเหตใหเสยหายแกชวต รางกาย หรอจตใจ จากการศกษา ความผดทรฐจะชดเชยความเสยหายแกผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐของประเทศสหรฐอเมรกา และประเทศญป น สอดคลองกบความผดทรฐจะชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐ ตามปฏญญาสากลวาดวยหลกความยตธรรมขนพนฐานของผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม และการใชอานาจโดยมชอบ ดงทกลาวมาแลวในบทท 3 สาหรบพระราชบญญตคาตอบแทนผ เสยหาย และคาทดแทน และคาใชจายแกจาเลยในคดอาญา พ.ศ. 2544 ไดกาหนดความผดทรฐจะชดเชยความเสยหาย ตองเปนความผดเกยวกบเพศ ความผดตอชวต ความผดตอรางกาย ความผดฐานทาใหแทงลก ความผดฐานทอดทงเดก

DPU

85

คนปวยเจบ หรอคนชรา 24 ฉะนน ลกษณะของความผดทรฐจะชดเชยความเสยหาย ตองเปนการกระทาผดตอผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม และผลของการกระทา ทาใหผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมตองเสยชวต หรอไดรบอนตรายแกกาย หรอจตใจ กลาวคอเปนการคกคามชวต รางกาย หรอจตใจ ผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมโดยตรง ซงถอวาเปนความผดอาญาทรายแรง ดงนน ความผดทรฐจะชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐ ตามพระราชบญญตคาตอบแทนผ เสยหายและคาทดแทนและคาใชจายแกจาเลยในคดอาญา พ.ศ. 2544 ในความผดเกยวกบเพศ ความผดตอชวต และความผดตอรางกาย ถอวาเปนความผดอาญาทรายแรง กลาวคอ เปนกระทาตอผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมโดยตรง และผลของการกระทาผดดงกลาวทาใหผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมเสยชวตหรอไดรบบาดเจบ หรอตองทกขทรมานรางกาย หรอจตใจ สวนความผดฐานทาใหแทงลก ความผดฐานทอดทงเดก คนปวยเจบ หรอคนชรา ถอวาเปนปญหาสงคมทคนในสงคมเดยวกนตองชวยเหลอกน และไมถอวาเปนความผดอาญาทรายแรง รฐจงไมตองชดเชยความเสยหายในความผดดงกลาว อยางไรกด ความผดทรฐจะชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมใน คดอาญาโดยรฐของประเทศสหรฐอเมรกาประเทศญป นและพระราชบญญตคาตอบแทนผ เสยหาย และคาทดแทน และคาใชจายแกจาเลยในคดอาญา พ.ศ.2544 ไดกาหนดเฉพาะในความผดอาญาทรายแรงเทานน เชน ความผดเกยวกบเพศ ความผดเกยวกบชวตและรางกาย กลาวคอ ความผดทรฐจะชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐ ของประเทศ สหรฐอเมรกา ไดวางหลกเกณฑไหรฐจะชดเชยความเสยหาย ในความผดอาญาทรายแรง (Violent Crime) ในความผดเกยวกบเพศ ชวต และรางกาย ททาใหผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมไดรบบาดเจบหรอทกขทรมานทางกาย หรอจตใจ หรอถงแกความตายในกรณการไดรบบาดเจบเลกนอยหรอการบาดเจบ หรอตายในคดจราจร รฐจะไมชดเชยความเสยหายให เวนแตผกระทาผดไดใช รถยนตเปนเครองมอในการกระทาผดอาญา

24 พระราชบญญตคาตอบแทนผ เสยหาย และคาทดแทน และคาใชจายแกจาเลยในคดอาญา พ.ศ.2544มาตรา 17. และรายการทายพระราชบญญตคาตอบแทนผ เสยหาย และคาทดแทน และคาใชจายแกจาเลยใน คดอาญา พ.ศ.2544.

DPU

86

ในกรณ ความผดทรฐจะชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐของประเทศญป น ไดกาหนดใหความผดอาญาทกระทาตอชวต และรางกาย โดยผลจากการกระทาผด ทาใหผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมตาย หรอไดรบบาดเจบจนถงขนทพพลภาพ (Serious Incapacity) นอกจากนยงไดกาหนดความทพพลภาพไวอยางชดเจน โดยแบงประเภทความทพพลภาพเปน 3 ระดบ แตละระดบความเสยหายนนไดกลาวมาแลวในบทท 3 สาหรบ ความผดทรฐจะชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมใน คดอาญา ตามพระราชบญญตคาตอบแทนผ เสยหาย และคาทดแทน และคาใชจายแกจาเลยใน คดอาญา พ.ศ.2544 ไดกาหนดใหความผดทเกยวกบเพศ ความผดตอชวต ความผดตอรางกาย ททาใหผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม เสยหายถงแกชวตหรอไดรบอนตรายแกรางกาย หรอจตใจ ผ เขยนเหนวา ความผดเกยวกบเพศ ความผดตอชวต ความผดตอรางกาย ถอวาเปนความผดอาญาทรายแรง และเปนการกระทาตอชวต รางกาย หรอจตใจ โดยตรงของผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม แตสาหรบในความผดตอรางกายนน ผ เขยนเหนวา ความผดทรฐจะชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม โดยเฉพาะในกรณทผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมไดรบอนตรายแกรางกายหรอจตใจจนเปนเหตใหเกดอนตรายสาหส กลาวคอ ความผดฐานทารายรางกายจนเปนเหตใหเกดอนตรายสาหส กเปนความผดททาใหเกดอนตราแกรางกาย หรอจตใจเชนกน แตความผดฐานทารายรางกายจนเปนเหตใหเกดอนตรายสาหส ผลของความเสยหายแกรางกาย หรอจตใจ รายแรงกวาความผดฐานทารายรางกาย(ตามประมวลกฎหมายอาญามาตรา 295) นอกจากนตามประมวลกฎหมายอาญามาตรา 297 วรรคสอง ไดให ความหมายของคาวา “อนตรายสาหส” คอ

(1) ตาบอด หหนวก ลนขาด หรอเสยฆานประสาท (2) เสยอวยวะสบพนธ หรอความสามารถสบพนธ (3) เสยแขน ขา มอ เทา นว หรออวยวะอนใด (4) หนาเสยโฉมอยางตดตว (5) แทงลก (6) จตพการอยางตดตว (7) ทพพลภาพ หรอปวยเจบเรอรงซงอาจถงตลอดชวต (8) ทพพลภาพ หรอปวยเจบดวยอาการทกขเวทนาเกนยสบวน หรอจนประกอบ

กรณยกจตามปกตไมไดเกนกวายสบวน ฉะนน ในความผดตอรางกาย เมอเปรยบเทยบกบความผดทรฐจะชดเชยความเสยหายแกผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐของประเทศญป น โดยกาหนดใหผ เสยหาย

DPU

87

หรอเหยออาชญากรรม ตองไดรบความเสยหายแกรางกายจนถงขนทพพลภาพ ตามระดบความเสยหายทกฎหมายกาหนดไว ซงผ เขยนไดกลาวมาแลวในบทท 3 หากนามาเปรยบเทยบกบประมวลกฎหมายอาญากมความหมายเชนเดยวกบ ความเสยหายแกรางกาย หรอจตใจตามมาตรา 297 วรรคสอง ในความหมายคาวา “อนตรายสาหส” ผ เขยนเหนวา ความผดทรฐจะชดเชยความเสยหาย แกผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐ ตามพระราชบญญตคาตอบแทนผ เสยหายและคาทดแทนและคาใชจายแกจาเลยในคดอาญา พ.ศ.2544 ควรกาหนดเฉพาะความผดเกยวกบเพศ ความผดตอชวต ความผดตอรางกาย ในกรณความผดตอรางกายผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม ตองไดรบความเสยหายแกรางกาย หรอจตใจ จนเปนเหตใหเกดอนตรายสาหส เพราะถอวาความผดดงกลาวเปนความผดอาญาทรายแรง และเปนการกระทาใหผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมไดรบอนตรายถงแกชวต รางกาย หรอจตใจโดยตรง สวนในความผดฐานทาใหแทงลก ความผดฐานทอดทงเดก คนปวยเจบ หรอคนชรา ไมถอวาเปนความผดอาญาทรายแรง และมใชเปนความผดทคกความตอชวต รางกาย หรอจตใจ ของผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมโดยตรง แตเปนความผดทเปนปญหาสงคม นอกจากน รฐจงควรมมาตรการทางกฎหมายทบญญตไวโดยเฉพาะในแตละปญหาทจะตองแกไข และสามารถนาไปปฏบตตามสภาพความเปนจรงในแตละปญหา เพอคมครองบคคลเหลานนตลอดจนมกระบวนการในการปกปอง และบรการดานสวสดการสงคม รวมทงรฐบาลตองมนโยบายสงคม ตลอดจนการใหความรวมมอชวยเหลอของคนในสงคม หากรฐเพยงแตชดเชยความเสยหายใหแกบคคลเหลานน บคคลดงกลาวกยงเปนปญหาของสงคมตอไป ฉะนนทงภาครฐ และภาคเอกชนตองรวมมอและใหความชวยเหลอ เพอใหบคคลเหลานนสามารถดารงชวตอยในสงคมตอไป และเมอเปรยบเทยบกบ ความผดทรฐจะชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐของประเทศสหรฐอเมรกาและประเทศญป นมไดบญญตความผดฐานทาใหแทงลก ความผดฐานทอดทงเดก คนปวยเจบ หรอคนชรา เปนความผดทรฐจะชดเชยความเสยหายให ดงนนผ เขยนเหนวา ความผดฐานทาใหแทงลก ความผดฐานทอดทงเดก คนปวยเจบ หรอคนชรา ตามรายการทายพระราชบญญตคาตอบแทนผ เสยหาย และคาทดแทนและคาใชจายแกจาเลยในคดอาญา พ.ศ. 2544 เหนสมควรยกเลก จากการศกษา ความผดทรฐจะชดเชยความเสยหายแกผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม ในคดอาญาโดยรฐ ตามพระราชบญญตคาตอบแทนผ เสยหาย และคาทดแทนและคาใชจายแก

DPU

88

จาเลยในคดอาญา พ.ศ.2544 เหนวาสอดคลอง กบความผดทรฐจะชดเชยความเสยหายแกผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐ ตามปฎญญาสากลวาดวยหลกความยตธรรมขนพนฐานของผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม และการใชอานาจโดยมชอบ ดวยเหตผลดงทกลาวมาแลวขางตน 4.2.3 ประเภทของการชดเชยความเสยหาย ประเภทของการชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมในคดอาญา โดยรฐ ตามปฏญญาสากลวาดวยหลกความยตธรรมขนพนฐานของผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมและการใชอานาจโดยมชอบ มไดกาหนดประเภทของการชดเชยความเสยหาย เพยงแตวางหลกเกณฑวาหากผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมทไมไดรบการเยยวยาความเสยหาย จากผกระทาผด หรอโดยทางอนใดแลว รฐตองชดเชยความเสยหายทางการเงนแกผ มสทธไดรบการชดเชยความเสยหาย

จากการศกษาประเภทของการชดเชยความเสยหายแกผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐของประเทศสหรฐอเมรกา และประเทศญป น สอดคลองกบหลกการ การชดเชยความเสยหายแกผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐตามปฏญญาสากลวาดวยหลกความยตธรรมขนพนฐานของผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม และการใชอานาจโดยมชอบ ดวยเหตผลดงทกลาวมาแลวในบทท 3 สาหรบ ประเภทของการชดเชยความเสยหายตามพระราชบญญตคาตอบแทนผ เสยหาย และคาทดแทนและคาใชจายแกจาเลยในคดอาญา พ.ศ.2544 ไดกาหนดคาตอบแทนผ เสยหาย โดยกาหนดใหเปนเงนทรพยสน หรอประโยชนอนใด เพอตอบแทนความเสยหายอนเนองมาจากการกระทาผดอาญาของผ อน25 โดยแบงประเภทของการชดเชยความเสยหายออกเปน 2 ประเภท และเพอใหการจายคาตอบแทนผ เสยหายอยางเปนรปธรรม รฐจงไดออกกฎกระทรวง กาหนดหลกเกณฑ วธการ และอตราในการจายคาตอนแทนผ เสยหาย และคาทดแทน และคาใชจายแกจาเลยในคดอาญา พ.ศ.2546 โดยรฐไดกาหนดหลกเกณฑไววา ในการจายคาตอบแทนผ เสยหาย ใหจายตามทผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมไดจายจรง แตไมเกนจานวนเงนขนสงทกาหนดไวใน

25 พระราชบญญตคาตอบแทนผ เสยหายและคาทดแทนและคาใชจายแกจาเลยในคดอาญา พ.ศ.2544มาตรา 3.

DPU

89

กฎกระทรวงดงกลาว โดยคานงถงถงพฤตการณ และความรายแรงของการกระทาผด และสภาพความเสยหายทผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมไดรบ รวมทงโอกาสทผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมไดรบความบรรเทาความเสยหายโดยทางอนดวย 26 ดงน 1. ผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม ทไดรบความเสยหายแกรางกาย ผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมทไดรบความเสยหายแกรางกายใหจายคาตอบแทนผ เสยหายเปนคาใชจายทจาเปนในการรกษาพยาบาล ใหจายเทาทจายจรงแตไมเกนสามหมนบาท คาฟนฟสมรรถภาพทางรางกาย หรอจตใจใหจายเทาทจายจรง แตไมเกนจานวนสองหมนบาท คาขาดประโยชนทามาหาไดในระหวางทไมสามารถประกอบการงานไดตามปกต ใหจายในอตราวนละไมเกนสองรอยบาท เปนระยะเวลาไมเกนหนงปนบแตวนทไมสามารถประกอบการงานไดตามปกต และคาเสยหายอนตามทคระกรรมการเหนสมควรแตไมเกนสามหมนบาท 27 2.ผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมทไดรบความเสยหายแกรางกายจนถงแกความตายหรอถกฆาตาย ในกรณทผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมถกทารายถงแกความตาย หรอถกฆาตายคาตอบแทนใหจายเปนเงนจานวนตงแตสามหมนบาทแตไมเกนหนงแสนบาท คาจดการศพใหจายเปนเงนจานวนสองหมนบาท คาขาดอปการะเลยงดใหจายเปนเงนจานวนไมเกนสามหมนบาท และคาเสยหายอนนอกจากทกลาวมาแลว ใหจายเปนเงนจานวนทคณะกรรมการเหนสมควรแตไมเกนสามหมนบาท 28 กลาวโดยสรป ประเภทของการชดเชยความเสยหายแกผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐ ตามพระราชบญญตคาตอบแทนผ เสยหาย และคาทดแทนและคาใชจายแกจาเลยในคดอาญา พ.ศ.2544 ไดกาหนดใหรฐจายคาตอบแทนผ เสยหายตามทผ เสยหาย หรอ

26 พระราชบญญตคาตอบแทนผ เสยหายและคาทดแทนและคาใชจายแกจาเลยในคดอาญา พ.ศ.2544มาตรา1 8 วรรคทาย. 27 พระราชบญญตคาตอบแทนผ เสยหายและคาทดแทนและคาใชจายแกจาเลยในคดอาญา พ.ศ.2544มาตรา 18 (1),(3),(4). และกฎกระทรวง กาหนดหลกเกณฑ วธการ และอตราในการจายคาตอบแทนผ เสยหายและคาทดแทนและคาใชจายแกจาเลยในคดอาญา พ.ศ .2546 ขอ 3. 28 พระราชบญญตคาตอบแทนผ เสยหายและคาทดแทนและคาใชจายแกจาเลยในคดอาญา พ.ศ.2544 มาตรา 18(2),(4)กฎกระทรวง กาหนดหลกเกณฑ วธการ และอตราในการจายคาตอบแทนผ เสยหาย และคาทดแทนและคาใชจายแกจาเลยในคดอาญา พ.ศ2546 ขอ 4.

DPU

90

เหยออาชญากรรมไดจายจรงแตไมเกนกาหนดจานวนเงนขนสง ตามทประกาศไวในกฎกระทรวง โดยแบงออกเปน 2 ประเภท ดงน

1. ผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมทรบความเสยหายแกรางกาย หรอจตใจรฐจะจาย คาตอบแทนผ เสยหาย เปนคารกษาพยาบาล คาขาดประโยชนทามาหาไดระหวางไมสามารถประกอบการงานได คาฟนฟสมรรถภาพทางรางกาย หรอจตใจ และคาเสยหายอนตามทคณะกรรมการเหนสมควร 2. ผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม ทไดรบความเสยหายแกรางกายจนถงแกความตาย หรอถกฆาตาย รฐจะจายคาตอบแทนเปนเงนจานวนตงแตสามหมนบาท แตไมเกนหนงแสนบาท คาตอบแทนความเสยหายอน ไดแก คาจดการศพ คาอปการะเลยงด คาเสยหายอน อนงการจายคาตอบแทนผ เสยหายดงกลาว คณะกรรมการจะจายคาตอบแทนเพยงใดหรอไมกได โดยคานงถงพฤตการณ และความรายแรงของการกระทาผด และสภาพความเสยหายทผ เสยหาย รวมทงโอกาสทผ เสยหายจะไดรบการบรรเทาความเสยหายโดยทางอน จากการศกษาประเภทของการชดเชยความเสยหายแกผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม ในคดอาญาโดยรฐ ของประเทศสหรฐอเมรกา ประเทศญป น สอดคลองกบพระราชบญญตคาตอบแทนผ เสยหาย และคาทดแทนและคาใชจายแกจาเลยในคดอาญา พ.ศ.2544 โดยวางหลกเกณฑวาผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมตองไมไดรบการเยยวยาความเสยหายจากผกระทาผด หรอทางอนใด โดยแบงประเภทของการชดเชยความเสยหายออกเปน 2 ประเภท คอผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมทไดรบความเสยหายแกรางกายหรอจตใจ และผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม ทไดรบความเสยหายแกรางกายจนถงแกความตาย หรอถกฆาตาย นอกจากนในสวนของหลกเกณฑ วธการ และอตราในการจายคาชดเชยความเสยหาย รฐจะชดเชยความเสยหายแตกตางกนไปขนอยกบเศรษฐกจ สงคม การเมอง และกฎหมายภายในของแตละประเทศ กลาวคอการชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐ ของประเทศญป น ไดกาหนดใหจายเปนเงนชดเชยความเสยหายทไมระบวาเปนคาอะไร และใหจายเปนเงนจานวนหนง เพอบรรเทาความเสยหายทเกดขนทางรางกาย ทางจตใจ และทางเศรษฐกจ โดยจานวนเงนทชดเชยความเสยหาย ตองเทากบจานวนเงนทกาหนดไวตามมตคณะรฐมนตร และไดกาหนดจานวนเงนขนสง และจานวนเงนขนตาโดยแบงประเภทของการชดเชยความเสยหาย ดงน

DPU

91

1.ผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม ทถกประทษรายและไดรบบาดเจบถงขนทพพลภาพอยางรายแรง จนไมสามารถเลยงชพได รฐจะชดเชยความเสยหายตามระดบความเสยหาย ของรางกาย โดยรฐจะจายเปนเงนจานวนตงแต 2,625,000 เยน แตไมเกน 11,122,000 เยน 2. ผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม ทถกประทษรายจนถงตาย หรอถกฆาตาย รฐจะชดเชยความเสยหายใหแกทายาทของผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม โดยพจารณาจากอายของ ผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมในเวลาทเกดการกระทาผด การชดเชยดงกลาวรฐจะจายเปนเงนจานวนตงแต 2,200,000 เยน แตไมเกน 9,360,000 เยน ในกรณ การชดเชยความเสยหายหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมในคดอาญา โดยรฐของประเทศสหรฐอเมรกา ไดวางหลกเกณฑไววา ในการจายเงนคาชดเชยความเสยหาย จะจายคาชดเชยความเสยหายตามทผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมไดรบความเสยหายจรง แตไมเกนจานวนเงนขนสงทกาหนดไว สาหรบจานวนเงนขนสงแตละมลรฐจะกาหนดหลกเกณฑ และวธการทตางกนออกไปขนอยกบกฎหมายภายในแตละมลรฐ ดงน

1. ผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมทไดรบความเสยหายแกรางกาย ไดกาหนดใหมการชดเชยความเสยหาย เปนคารกษาพยาบาล คาสญเสยทาง

เศรษฐกจ เชน คาขาดงาน การฟนฟสมรรถภาพทางรางกาย และจตใจ การฝกอบรมวชาชพเพอใหกลบสสภาพเดม สวนจานวนเงนขนสงทกาหนดไวโดยทวไปเปนเงนจานวนไมเกนหนงหมน ดอลลาร เชน มลรฐนวยอรค ไดกาหนดจานวนเงนทรฐจะชดเชยคาเสยหายใหไมเกนสองหมนดอลลาร สาหรบการขาดรายได สวนคารกษาพยาบาลจะไมถกจากดในเรองจานวนเงน สาหรบ การชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมในคดอาญา โดยรฐ ตามพระราชบญญตคาตอบแทนผ เสยหาย และคาทดแทนและคาใชจายแกจาเลยในคดอาญา พ.ศ.2544 ไดกาหนดหลกเกณฑ วธการ และอตราในการจายคาตอบแทนผ เสยหาย ไวในกฎกระทรวง กาหนดหลกเกณฑ วธการ และอตราในการจายคาตอบแทนแกผ เสยหาย และคาทดแทนและคาใชจายแกจาเลยในคดอาญา พ.ศ 2546 โดยกฎกระทรวงดงกลาว ไดกาหนด หลกเกณฑ ในการจายคาตอบแทนผ เสยหาย กลาวคอ ผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมจะไดรบคาตอบแทนผ เสยหายตามทผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม ไดจายเทาทจายจรงแตไมเกนกาหนดจานวนเงนขนสงทกาหนดไวในกฎกระทรวง โดยจายเปนคาใชจายทจาเปนในการรกษาพยาบาล ใหจายเทาทจายจรงแตไมเกนสามหมนบาท คาฟนฟสมรรถภาพทางรางกาย หรอจตใจ ใหจายเทาทจายจรงแตไมเกนสองหมนบาท คาขาดประโยชนทามาหาได ในระหวางไมสามารถประกอบการงานไดใหจายในอตราวนละไมเกนสองรอยบาท แตไมเกนหนงปนบแตวนไม

DPU

92

สามารถประกอบการงานไดตามปกต คาตอบแทนความเสยหายอนนอกจากทกลาวมาแลวใหจายตามทคณะกรรการเหนสมควรแตไมเกนสามหมนบาท ผ เขยนไมเหนดวย กบกฎกระทรวงทกาหนดจานวนเงนขนสงในการจายคาตอบแทนผ เสยหาย แตผ เขยนเหนวา รฐควรจายคาตอบแทนผ เสยหาย เปนคารกษาพยาบาล คาฟนฟสมรรถภาพทางรางกายกาย หรอทางจตใจ และคาเสยหายอยางอนโดยไมจากดจานวนเงนขนสงเนองจากผลกระทบทผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมไดรบทางรางกาย หรอจตใจ มความจาเปนทจะไดรบการเยยวยาความเสยหายทแตกตางกน ดงนน รฐจงควรจายคาตอบแทนผ เสยหายโดยไมตองกาหนดจานวนเงนขนสง แตควรจายคาตอบแทนผ เสยหายตามความจาเปน และเหมาะสมทผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมไดรบ นอกจากนผ เขยนเหนวา ควรมหลกเกณฑในการกาหนดจานวนเงนขนตาในการขอรบคาตอบแทนผ เสยหาย กลาวคอ ผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมตองไดรบความเสยหายแกรางกาย หรอจตใจ จนถงทพพลภาพ หรอปวยเจบดวยอาการทกขเวทนาเกนกวายสบวนหรอจนประกอบกรณยกจตามปกตไมไดเกนยสบวน เปนเกณฑกาหนดขนตา ในการขอรบคาตอบแทนผ เสยหาย เพอใหครอบคลมถงการทผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมไดรบความเสยหายจรง ๆ หากเปรยบเทยบกบการชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐของมลรฐแมสซาจเสท รฐไดกาหนดใหผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมตองไดรบบาดเจบ และเสยคาใชจายอยางนอยหนงรอยดอลลาร หรอปวยอยางนอยสองสปดาหตดตอกน จงมสทธไดรบการชดเชยความเสยหายจากรฐ สวนมลรฐนยอรค ผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมจะไมถกจากดในเรองคารกษาพยาบาล ในกรณของการฟนฟสมรรถภาพทงทางรางกายหรอจตใจ ผ เขยนเหนวารฐควรกาหนดวตถประสงค ตลอดจนวธการชวยเหลออยางเหมาะสมในแตละสภาพของปญหา โดยกาหนดมาตรการทางกฎหมาย มาตรการทางการแพทย และสาธารณสข 29 หากเปรยบเทยบกบการชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐ ของประเทศสหรฐอเมรกา ไดกาหนดใหมคาฟนฟสมรรถภาพทางรางกายเพอใหกลบคนสสภาพเดม โดยไมไดจากดจานวนเงนในการชดเชยความเสยหายเชนกน

29 นงลกษณ เอมประเสรฐ. สงคมสงเคราะหการแพทย. พมพครงท 2. กรงเทพฯ : โรงพมพมหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2530, หนา 66-67.

DPU

93

แตอยางไรกด คาขาดประโยชนทามาหาไดในระหวางไมสามารถประกอบการงานไดตามปกตเนองจากการกระทาผดอาญาของผ อน ใหจายในอตราวนละไมเกนสองรอยบาท เปนระยะเวลาไมเกนหนงป นบแตวนทไมสามารถประกอบการงานไดตามปกต ผ เขยนไมเหนดวย กบฎกระทรวงดงกลาว โดยใหจายคาขาดประโยชนทามาหาไดใน อตราวนละไมเกนสองรอยบาท ผ เขยนเหนวาคาขาดประโยชนทามาหาได ควรนาอตราเฉลยคาจางขนตารายวน ตามประกาศกระทรวงแรงงานและสวสดการสงคมเปนเกณฑ เนองจากอตราคาจางขนตาตามประกาศกระทรวงแรงงานและสวสดการสงคม ถอวาเปนมาตรฐานขนตาของคาจางในการทางาน โดยมการเปลยนแปลงไปตามความเหมาะสมกบสภาวะเศรษฐกจและคาครองชพ สวนระยะเวลาในการจายคาขาดประโยชนทามาหาไดเปนระยะเวลาไมเกนหนงปนบแตวนทไมสามารถประกอบการงานไดนน ผ เขยนเหนดวยกบระยะเวลาดงกลาว ซงเมอเปรยบเทยบกบพระราชบญญตกองทนเงนทดแทน หากลกจางไดรบบาดเจบจากการทางานและไมสามารถทางานตดตอกนไดสามวน จะไดรบคาทดแทนตลอดระยะเวลาทไมสามารถประกอบการงานได แตไมเกน หนงป อยางไรกตามในกรณทผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมไมไดประกอบการงาน หรอทาประโยชนทไดจากการงาน ผ เขยนเหนวารฐกไมสมควรจายคาขาดประโยชนทามาหาได เพราะบคคลดงกลาวไมไดรบความเสยหายในคาแรงงานแตอยางใด 2. ผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม ทไดรบบาดเจบถงตาย หรอถกฆาตาย การชดเชยความเสยหายแกผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐของประเทศสหรฐอเมรกา ไดวางหลกเกณฑ โดยรฐจะชดเชยความเสยหายแกผ มสทธไดรบการชดเชยความเสยหายเปนคาทาศพไมเกนหารอยดอลลารในกรณทผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมไมตายในทนท รฐจะชดเชยความเสยหายเปนคารกษาพยาบาล คาสญเสยทางเศรษฐกจของทายาท หรอผอยในความดแล หรออยในความอปการะของผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม โดยแตละมลรฐจะกาหนดจานวนเงนทตองชดเชยความเสยหายไมเกนจานวนเงนขนสงทไดกาหนดไว เชน มลรฐนวยอรค CVCB ไดกาหนดใหชดเชยความเสยหายเปนเงนไมเกนหนงพนหารอยดอลลาร สาหรบคาใชจายในการปลงศพ สวนการชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐ ตามพระราชบญญตคาตอบแทนผ เสยหายและคาทดแทนและคาใชจายแกจาเลยในคดอาญา พ.ศ.2544 ไดกาหนดหลกเกณฑ วธการ และอตราในการจายคาตอบแทนผ เสยหาย โดยกาหนดไวในกฎกระทรวง กาหนดหลกเกณฑ วธการ และอตราในการจายคาตอบแทนแกผ เสยหาย และคาทดแทน และคาใชจายแกจาเลยในคดอาญา พ.ศ.2546 โดยกฎกระทรวงดงกลาวไดกาหนด

DPU

94

หลกเกณฑ ในการจายคาตอบแทนใหจายเปนเงนตงแตสามหมนบาท แตไมเกนหนงแสนบาท คาจดการศพ ใหจายเปนเงนจานวนไมเกนสองหมนบาท คาขาดอปการะเลยงด ใหจายเปนเงนจานวนไมเกนสามหมนบาท คาเสยหายอนนอกจากทกลาวมาแลว ใหจายตามทคณะกรรมการกาหนดเปนเงนจานวนไมเกนสามหมนบาท ผ เขยนไมเหนดวยกบกฎกระทรวงดงกลาว ในการกาหนดจานวนเงนคาตอบแทนผ เสยหายในอตราขนสง และขนตา แตผ เขยนเหนวาควรจายคาตอบแทนผ เสยหาย โดยไมจากดจานวนเงนขนสง และจานวนเงนขนตา โดยใหพจารณาจากสภาพความเสยหายของผมสทธไดรบคาตอบแทนผ เสยหาย รวมทงโอกาสทจะไดรบความบรรเทาความเสยหายโดยทางอน นอกจากน ควรพจารณาถงฐานะทางเศรษฐกจ ภาวะในครอบครว อาชพ และความสามารถในการหารายไดของผ มสทธไดรบคาตอบแทนผ เสยหาย แตในกรณของคาปลงศพ ตามกฎกระทรวง ใหจายเปนเงนจานวนสองหมนบาท ผ เขยนเหนดวยกบกฎกระทรวงดงกลาว ทใหจายคาตอบแทนเปนคาปลงศพโดยกาหนดจานวนเงนไมเกนสองหมนบาท กลาวคอเงนจานวนดงกลาวเหมาะสมกบสภาวะเศรษฐกจปจจบน คาปลงศพ ตองจายตามสมควร และตามความจาเปน ซงตองพจารณาถงการทาศพตามลทธประเพณ แตตองไมใชรายการทฟ มเฟอยจนเกนไป มใชวาจายคาทาศพเทาใดจะเรยกคาปลงศพไดทงหมด อยางไรกตามคาตอบแทนผ เสยหายในกรณทเปนคาอปการะเลยง และคาเสยหายอน ใหจายเปนเงนตามจานวนทคณะกรรมการเหนสมควร แตไมเกนสามหมนบาท ผ เขยนไมเหนดวยกบกฎกระทรวงดงกลาว ทกาหนดจานวนเงนคาอปการะเลยงด และคาเสยหายอนโดยกาหนดจานวนเงนขนสง ผ เขยนเหนวาเงนคาตอบแทนผ เสยหายในกรณดงกลาวไมควรกาหนดจานวนเงนขนสง แตควรจายตามความจาเปน และตามความเหมาะสมเพอเปนการบรรเทาความเสยหาย เพราะถอวาเปนการชวยเหลอของคนในสงคมเดยวกน สาหรบการชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐ ของประเทศสหรฐอเมรกา หากผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมไมตายทนท ไดกาหนดใหจายเปนคารกษาพยาบาล คาสญเสยทางเศรษฐกจของทายาทหรอผอยในความดแลหรออยในความอปการะเลยงดของผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม

DPU

95

จากการศกษาประเภทของการชดเชยความเสยหายแกผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐตามพระราชบญญตคาตอบแทนผ เสยหาย และคาทดแทนและคาใชจายแกจาเลยในคดอาญา พ.ศ.2544 โดยกาหนด หลกเกณฑ วธการ และอตราในการจายคาตอบแทนผ เสยหายไวในกฎกระทรวง กาหนดหลกเกณฑ วธการ และอตราในการจายคาตอบแทนผ เสยหาย และคาทดแทน และคาใชจายแกจาเลยในคดอาญา พ.ศ. 2546 เหนวาสอดคลองกบหลกการ การชดเชยความเสยหายแกผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐ ตามปฏญญาสากลวาดวยหลกความยตธรรมขนพนฐานของผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม และการใชอานาจโดยมชอบ ดวยเหตผลดงทกลาวมาแลวขางตน 4.3 กลไก การชดเชยความเสยหายแกผเสยหายหรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐ กลไก ในการพจารณาชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมใน คดอาญาโดยรฐ ตามปฏญญาสากลวาดวยหลกความยตธรรมขนพนฐานของผ เสยหาย หรอ เหยออาชญากรรม และการใชอานาจโดยมชอบ มไดกาหนดกลไกในการชดเชยความเสยหายไวเพยงวางหลกเกณฑในการบรหารดานการเงน กลาวคอ ใหรฐจดตงกองทนสาหรบการชดเชย ความเสยหายแกผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมในคดอาญา หรอใหมกองทนอนทมวตถประสงคเชนเดยวกน30 จากการศกษา กลไก ในการชดเชยความเสยหาย แกผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐของประเทศสหรฐอเมรกา และประเทศญป น สอดคลองกบการชดเชยความเสยหายแกผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐตามปฏญญาสากลวาดวยหลกความยตธรรมขนพนฐานของผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม และการใชอานาจโดยมชอบ ดงทกลาวมาแลวในบทท 3 สาหรบ การชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐตามพระราชบญญตคาตอบแทนผ เสยหายและคาทดแทนและคาใชจายแกจาเลยในคดอาญา พ.ศ.2544 โดยรฐไดจดสรรงบประมานจานวนหนง เพอเปนการบรรเทาความเสยหาย

30 ปฏญญาสากลวาดวยหลกความยตธรรมขนพนฐานของผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม และ การใชอานาจโดยมชอบ มาตรา13.

DPU

96

ใหแก ผ มสทธไดรบคาตอบแทนผ เสยหาย นอกจากนยงไดกาหนดใหมคณะกรรมการเปนกลไกผมอานาจเพอพจารณาจายคาตอบแทนผ เสยหายทเรยกวา “ คณะกรรมการพจารณาคาตอบแทนผ เสยหาย และคาทดแทน และคาใชจายแกจาเลยในคดอาญา” 31 โดยม ”สานกงานชวยเหลอทางการเงนแกผ เสยหาย และจาเลยในคดอาญา” ทาหนาทรบคาขอรบคาตอบแทน พรอมทงความเหนเสนอตอคณะกรรมการ หรอคณะอนกรรมการรวมทงประสานงานกบหนวยงานอน หรอบคคลอนเพอทราบขอเทจจรงหรอความเหนทเกยวกบเงนคาตอบแทนผ เสยหาย เกบรวบรวมและวเคราะหขอมลเกยวกบการจายคาตอบแทนผ เสยหาย32 นอกจากนใหคณะกรรมการดงกลาว มอานาจแตงตง “คณะอนกรรมการ ” เพอพจารณากลนกรองคาขอรบคาตอบแทนผ เสยหาย และใหความเหนรวมทงขอเสนอแนะตอคณะกรรมการ 33 เพอใหคณะกรรมการมคาวนจฉยโดยเรว ในกรณท คณะอนกรรมการคนใด มความเหนแยงใหมสทธทาความเหนแยงของตนรวมในความเหนพรอมดวยขอเสนอแนะ นอกจากนผ มสทธไดรบคาตอบแทนผ เสยหาย ใหยนคาขอรบคาตอบแทนผ เสยหาย ตอคณะกรรมการภายในหนงปนบแตวนทผ เสยหายไดรถงการกระทาความผด34 ในกรณทผ ยนคาขอรบคาตอบแทนผ เสยหายไมเหนดวยกบคาวนจฉยของคณะกรรมการ มสทธอทธรณตอศาลอทธรณ ภายในสามสบวนนบแตวนไดรบแจงคาวนจฉยของคณะกรรมการ คาวนจฉยของศาลอทธรณใหเปนทสด 35 ในการยนอทธรณตอศาลอทธรณ ผ มสทธขอรบคาตอบแทนผ เสยหายอาจยนอทธรณตอสานกงานชวยเหลอทางการเงนแกผ เสยหายและจาเลยในคดอาญา หรอตอ ศาลจงหวดทผนนมภมลาเนาอยในเขต เพอสงใหแกศาลอทธรณโดยถอวาเปนการยนอทธรณตอศาลอทธรณ ในการวนจฉยของศาลอทธรณ ศาลอทธรณมอานาจไตสวนพยานหลกฐานเพมเตมโดยสบพยานเอง หรออาจแตงตงใหศาลชนตนทาการแทน ในกรณทศาลอทธรณไดมคาวนจฉย

31 พระราชบญญตคาตอบแทนผ เสยหายและคาทดแทนและคาใชจายแกจาเลยในคดอาญา พ.ศ.2544 มาตรา 7.8. (1) 32 พระราชบญญตคาตอบแทนผ เสยหายและคาทดแทนและคาใชจายแกจาเลยในคดอาญา พ.ศ.2544 มาตรา 15. 33 พระราชบญญตคาตอบแทนผ เสยหายและคาทดแทนและคาใชจายแกจาเลยในคดอาญาพ.ศ.2544มาตรา 14. 34 พระราชบญญตคาตอบแทนผ เสยหายและคาทดแทนและคาใชจายแกจาเลยในคดอาญา พ.ศ.2544 มาตรา 22. 35 พระราชบญญตคาตอบแทนผ เสยหายและคาทดแทนและคาใชจายแกจาเลยในคดอาญาพ.ศ.2544 มาตรา 25.

DPU

97

ใหคาตอบแทนผ เสยหายมากกวาทคณะกรรมการอนมต ใหจายเงนคาตอบแทนผ เสยหายเพมใหครบจานวนตามคาวนจฉยของศาลอทธรณ หากปรากฏในภายหลงวาการกระทาทผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม ไดอาศยเปนเหตในการขอรบคาตอบแทนผ เสยหาย หรอไมมการกระทาความผดอาญา หรอไมมการกระทาเชนนนใหคณะกรรมการมหนงสอแจงใหผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม หรอผ มสทธไดรบคาตอบแทนผ เสยหาย คนคาตอบแทนผ เสยหายทรบไปแกกระทรวงยตธรรมภายในสามสบวนนบแตวนทรบแจง36 แตอยางไรกตาม เมอรฐไดพจารณาจายคาตอบแทนผ เสยหายใหแกผ มสทธไดรบคาตอบแทนผ เสยหายไปแลวพระราชบญญตคาตอบแทนผ เสยหาย และคาทดแทน และคาใชจายแกจาเลยในคดอาญา พ.ศ.2544 มไดกาหนดใหรฐเขาสวมสทธไลเบยผกระทาผดได เพราะถอวาเปนสทธของผ มสทธไดรบคาตอบแทนผ เสยหายจากรฐ สวนรฐมหนาทตองชดเชยความเสยหายให กลาวโดยสรป กลไก ในการชดเชยความเสยหายแกผ เสยหายในคดอาญาโดยรฐ ซงรฐไดจดสรรงบประมาณจานวนหนงเพอบรรเทาความเสยหายแกผ มสทธไดรบคาตอบแทนผ เสยหายโดยม “คณะกรรมการพจารณาคาตอบแทนผ เสยหาย และคาทดแทน และคาใชจายแกจาเลยในคดอาญา” เปนกลไก ผ มอานาจในการพจารณาจายคาตอบแทนผ เสยหาย และม “สานกงานชวยเหลอทางการเงนแกผ เสยหาย และจาเลยในคดอาญา” ทาหนาทรบคาขอรบคาตอบแทนผ เสยหายพรอมทงเสนอความเหนตอคณะกรรมการ หรอคณะอนกรรมการ เพอพจารณาจายคาตอบแทนผ เสยหาย ในกรณทผ มสทธไดรบคาตอบแทนผ เสยหาย ไมเหนดวยกบคาวนจฉยของคณะกรรมการ ผ มสทธไดรบคาตอบแทนผ เสยหาย มสทธอทธรณตอศาลอทธรณภายในสามสบวนนบแตวนทไดรบแจงคาวนจฉย คาวนจฉยของศาลอทธรณใหเปนทสด อยางไรกดเมอรฐไดจายคาตอบแทนผ เสยหายใหแกผ มสทธไดรบคาตอบแทนผ เสยหายไปแลว รฐไมสามารถสวมสทธบคคลดงกลาวไลเบยกบผกระทาผดได อยางไรกตาม การชดเชยความเสยหายแกผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐของประเทศสหรฐอเมรกา ไดจดตงกองทนทเรยกวา “กองทนเหยออาชญากรรม” โดยมวตถประสงคในการชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมในคดอาญา สวนแหลงเงนทนามากอตงเปนกองทนดงกลาว รฐไดจดสรรจากงบประมาณการคลง และ

36 พระราชบญญตคาตอบแทนผ เสยหายและคาทดแทนและคาใชจายแกจาเลยในคดอาญา พ.ศ.2544 มาตรา 19.

DPU

98

เงนคาปรบในคดอาญาทเรยกเกบจากบคคล หรอนตบคคลทศาลไดพพากษาวาไดกระทาผด ซงแตกตางจากการชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐของประเทศญป น และพระราชบญญตคาตอบแทนผ เสยหาย และคาทดแทนและคาใชจายแกจาเลยในคดอาญา พ.ศ.2544 กลาวคอรฐไดจดสรรงบประมาณประจาปจานวนหนงเปนแหลงเงน โดยมวตถประสงคเพอชดเชยความเสยหายแกผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม สาหรบ กลไก ผ มอานาจในการพจารณาจายเงนคาชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐ ของประเทศสหรฐอเมรกา ประเทศญป น และพระราชบญญตคาตอบแทนผ เสยหาย และคาทดแทนและคาใชจายแกจาเลยในคดอาญา พ.ศ.2544 ไดจดตงในรปของคณะกรรมการ ซงสอดคลองกน กลาวคอ ผมอานาจในพจารณาจายคาชดเชยความเสยหายแกผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาของประเทศสหรฐอเมรกา ไดจดตงในรปของคณะกรรมการ องคคณะประกอบดวยกรรมการ 3 คน แตงตงโดยผแทนรฐบาลซงไดรบคาแนะนาของสภา Senate แตมบางมลรฐใหศาลเปนผ พจารณาในการจายคาชดเชยความเสยหายเพราะเหนนวาศาลเปนผ มความรความชานาญมากกวา เชน มลรฐแมสซาจเสท และมบางมลรฐไดจดตงระบบหนวยงานในรปของรฐสวสดการเปนผ ดาเนนงาน เชน มลรฐแคลฟอรเนย ในกรณ ผ มอานาจในการพจารณาจายเงนคาชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอ เหยออาชญากรรมในคดอาญาของประเทศญป น ไดจดตงในรปคณะกรรมการ ซงประกอบดวยคณะกรรมการความปลอดภยสวนภมภาค มหนาทพจารณาจายเงนชดเชยความเสยหาย และมคณะกรรมการความปลอดภยแหชาต มอานาจควบคม ดแล และใหคาปรกษาแกคณะกรรมการความปลอดภยสวนภมภาค ในการพจารณาคาขอรบคาชดเชยความเสยหาย ในกรณผ มอานาจในการพจารณาจายเงนคาตอบแทนผ เสยหาย ตามพระราชบญญตคาตอบแทนผ เสยหาย และคาทดแทนและคาใชจายแกจาเลยในคดอาญา พ.ศ.2544 ไดกาหนดใหม คณะกรรมการทเรยกวา ”คณะกรรมการพจารณาคาตอบแทนผ เสยหายและคาทดแทนและคาใชจายแกจาเลยในคดอาญา” เปนผ พจารณาในการจายคาตอบแทนผ เสยหายโดยม“สานกงานชวยเหลอทางการเงนแกผ เสยหายและจาเลยในคดอาญา” มหนาทรบคาขอรบคาตอบแทนผ เสยหายพรอมทงทาความเหนเสนอตอคณะกรรมการดงกลาว ฉะนน หากผ ยนคาขอรบคาชดเชยความเสยหาย ไมเหนดวยกบคาวนจฉยของคณะกรรมการ สาหรบการชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐของประเทศสหรฐอเมรกา ไดวางหลกเกณฑไววา หากผ ยนคาขอรบคาชดเชยความเสยหาย

DPU

99

ทไมเหนดวยกบคาวนจฉยของคณะกรรมการ สามารถยนคารองใหคณะกรรมการ ทบทวนคาวนจฉยใหม โดยใหคาวนจฉยของคณะกรรมการเปนทสด แตมบางมลรฐสามมารถยนคารองใหศาลวนจฉยไดอกครงหนง เชนมลรฐเทกซส เมอเปรยบเทยบกบ การชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐของประเทศญป น ไดวางหลกเกณฑไววาหากผ ยนคาขอรบคาชดเชยความสยหายไมเหนดวยกบการพจารณาของคณะกรรมการความปลอดภยสวนภมภาค กสามารถยนคารองใหคณะกรรมการความปลอดภยแหงชาตทบทวนคาวนจฉยใหม ในกรณทผ ยนคาขอรบคาตอบแทนผ เสยหายไมเหนดวยกบคณะกรรมการความปลอดภยแหชาตอกกสามารถยนคาฟองตอศาลชนตนเพอพจารณาตอไป ในกรณ การชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐ ตามพระราชบญญตคาตอบแทนผ เสยหาย และคาทดแทน และคาใชจายแกจาเลยในคดอาญา พ.ศ.2544 ไดวางหลกเกณฑวา หากผยนคาขอรบคาตอบแทนผ เสยหาย ไมเหนดวยกบคาวนจฉยของคณะกรรมการพจารณาคาตอบแทนผ เสยหาย และคาทดแทนและคาใชจายแกจาเลยในคดอาญา สามารถยนรองใหคณะกรรมการดงกลาวทบทวนคาวนจฉยใหม คาวนจฉยของคณะกรรมการไมเปนทสด ผ ยนคาขอรบคาตอบแทนผ เสยหายสามารถอทธรณไปยงศาลอทธรณคาวนฉยของศาลอทธรณใหเปนทสด ผ เขยนเหนวาการชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐตาม พระราชบญญตคาตอบแทนผ เสยหาย และคาทดแทน และคาใชจายแกจาเลยในคดอาญา พ.ศ.2544 ควรใหสานกงานชวยเหลอทางการเงนแกผ เสยหายและจาเลยในคดอาญา เปนผ พจารณาจายเงนคาตอบแทนผ เสยหาย เนองจากเปนผ ททราบขอเทจจรงในความเสยหายของผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม และประสานงานกบหนวยงานอนหรอบคคลใด ๆ เพอทราบขอเทจจรง รวมทงตองวเคราะหขอมลเกยวกบการจายคาตอบแทนผ เสยหาย นอกจากนยงทาใหการพจารณาจายเงนคาตอบแทนผ เสยหายเปนไปโดยรวดเรว ไมทาใหประชาชนเบอหนาย หากประชาชนเหนวาการขอรบคาตอบแทนผ เสยหายเปนเรองยงยาก การบงคบใชกฎหมายดงกลาวกจะไมเปนผล ผ เขยนเหนวาควรให “คณะกรรมการพจารณาคาตอบแทนผ เสยหาย และคาทดแทนและคาใชจายแกจาเลยในคดอาญา ” เปนผใหคาปรกษาและตรวจสอบการทางานของ ”สานกงานชวยเหลอทางการเงนแกผ เสยหาย และจาเลยในคดอาญา” เพอใหการทางานของสานกงานดงกลาวโปรงใสและสามารถตรวจสอบไดนอกจากนหากผ ยนคาขอรบคาตอบผ เสยหายไมเหนดวยกบการพจารณาของสานกงานชวยเหลอทางการเงน กสามารถยนคารองให “ คณะกรรมการ

DPU

100

พจารณาคาตอบแทนผ เสยหาย และคาทดแทน และคาใชจายแกจาเลยในคดอาญา ” ทบทวนคาวนจฉยใหมและคาวนจฉยของคณะกรรมการใหเปนทสด โดยไมตองยนคารองตอศาล เนองจากคณะกรรมการดงกลาว เปนผ ไดรบเลอกมาจากองคกรทไดรบความเชอถอของประชาชน ซงทาใหประชาชนมนใจไดวาความเสยหายทตนไดรบจะไดรบการเยยวยาอยางเปนธรรม นอกจากน เมอรฐไดจายเงนคาชดเชยความเสยหาย แกผ มสทธไดรบการชดเชยความเสยหายไปแลว จากการศกษาการชดเชยความเสยหายแกผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐของประเทศสหรฐอเมรกา และประเทศญป นไดกาหนดใหรฐสามารถรบชวงสทธ และเรยกรองความสญเสยทงหมดจากผกระทาผด แตไมเกนจานวนเงน ทรฐไดจายคาชดเชย ความเสยหายใหแกผ มสทธไดรบการชดเชยความเสยหาย ซงเปนขอทแตกตางจากพระราชบญญตคาตอบแทนผ เสยหาย และคาทดแทน และคาใชจายแกจาเลยในคดอาญา พ.ศ.2544 กลาวคอ เมอรฐไดจายคาตอบแทนผ เสยหาย รฐไมสามรถรบชวงสทธไลเบยจากผกระทาผดได ผ เขยนเหนวา การขอรบคาตอบแทนผ เสยหายจากรฐ แมจะเปนสทธตามรฐธรรมนญ และเปนหนาทของรฐทตองชดเชยความเสยหายกตาม หากรฐรบชวงสทธไลเบยผกระทาผดเทาทรฐไดจายเงนคาตอบแทนผ เสยหายไป โดยถอวาผกระทาผดเปนผ ทารายสงคม กควรใชหนของตนใหสงคมและผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมทไดรบผลรายเชนกน นอกจากนยงถอวาเปนการแบงเบาภาระของรฐในการจดสรรงบประมาณเพอการนโดยเฉพาะ อยางไรกตาม การทรฐจะสามารถเยยวยาความเสยหายแกผ มสทธไดรบคาตอบแทนผ เสยหาย อยางมประสทธภาพนน ตองขนอยกบขดความสามารถ ทจะมกาลงงบประมาณเพยงพอ เนองจากงบประมาณแผนดนทรฐ จดสรรใหนนขนอยกบภาวะเศรษฐกจ การเมอง และนโยบายสงคมของแตละรฐบาล หากรฐประสบปญหาเกยวกบงบประมาณ การบงคบใชพระราชบญญตคาตอบแทนผ เสยหาย และคาทดแทนและคาใชจายแกจาเลยในคดอาญา พ.ศ.2544 กจะไมเปนผล ดงนน จงเหนควรใหมการแกไขเพมเตมพระราชบญญตคาตอบแทนผ เสยหายและคาทดแทนและคาใชจายแกจาเลยในคดอาญา พ.ศ.2544 โดยกาหนดใหรฐสามารถรบชวงสทธไลเบยผกระทาผด เทาทรฐไดจายเงนคาตอบแทนผ เสยหายแกผ มสทธไดรบการชดเชยความเสยหายในคดอาญา จากการศกษา กลไก การชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐตามพระราชบญญตคาตอบแทนผ เสยหายและคาทดแทนและคาใชจายแกจาเลยในคดอาญาพ.ศ.2544 เหนวาสอดคลองกบการชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอ

DPU

101

เหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐ ตามปฏญญาสากลวาดวยหลกความยตธรรมขนพนฐานของผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม และการใชอานาจโดยมชอบ ดวยเหตผลดงทกลาวมาแลวขางตน DPU

บทท 5

บทสรปและขอเสนอแนะ

5.1 บทสรป ระบบความยตธรรมทางอาญา ตางมงเนนใหความคมครองสทธเสรภาพของผกระทาผด ในขณะเดยวกนผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม ซงไดรบผลรายโดยตรงจากอาชญากรรม จงควรมมาตรการทางกฎหมาย ทางบรหาร และทางสงคมสงเคราะห เพอเยยวยาชวยเหลอผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมอยางเหมาะสม และเทาเทยมกบการคมครองสทธเสรภาพของผกระทาผด ในหลายประเทศไดใหความสาคญในปญหาดงกลาว จงไดรบรองปฏญญาสากลวาดวยหลกความยตธรรมขนพนฐานของผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม และการใชอานาจโดยมชอบ (Declaration of Basic Principles of Justice for Victims of Crime and Abuse of Power) ซงถอวาเปนการยอมรบสทธของผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม อนรวมถงสทธทไดรบการเยยวยา ดงนน ประเทศในระบบกฎหมายจารตประเพณ และในระบบประมวลกฎหมาย ตางไดตรากฎหมายวาดวยการชดเชยความเสยหายแกผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐ รวมทงรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทยไดบญญตรบรองและคมครองสทธของผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐ และเพอใหการรบรองสทธไดรบการชวยเหลอจากรฐเปนไปตามรฐธรรมนญจงไดตราพระราชบญญตคาตอบแทนผ เสยหาย และคาทดแทน และคาใชจายแกจาเลยในคดอาญา พ.ศ.2544 สาหรบในการจายคาตอบแทนผ เสยหายใหเปนไปโดยเปนธรรม และกอประโยชนสงสดแกประชาชนจงไดออกกฎกระทรวง กาหนดหลกเกณฑ วธการ และอตราในการจายคาตอบแทนผ เสยหาย และคาทดแทนและคาใชจายแกจาเลยในคดอาญา พ.ศ2546 จากการศกษาแนวคด การชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมใน คดอาญาโดยรฐของประเทศสหรฐอเมรกาประเทศญป นและพระราชบญญตคาตอบแทนผ เสยหาย และคาทดแทนและคาใชจายแกจาเลยในคดอาญา พ.ศ.2544 เหนวาสอดคลองกบแนวคด ตามปฏญญาสากลวาดวยหลกความยตธรรมขนพนฐานของผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม และการใชอานาจโดยมชอบ ทวาเมอรฐไมสามารถคมครองพลเมองของตนใหปลอดภยจากอาชญากรรม รฐจงตองชดเชยความเสยหายแกผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม และถอวาเปนการสงเคราะหของคนในสงคมเดยวกน

DPU

103

สวนในเรองของหลกการ การชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม ในคดอาญาโดยรฐของประเทศสหรฐอเมรกา ประเทศญป น และพระราชบญญตคาตอบแทน ผ เสยหายและคาทดแทน และคาใชจายแกจาเลยในคดอาญา พ.ศ.2544 เหนวาสอดคลองกบหลกการ การชดเชยความเสยหายแกผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐ ตามปฏญญาสากลวาดวยหลกความยตธรรมขนพนฐานของผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม และการใชอานาจโดยมชอบ ไดวางหลกเกณฑไววา หากผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมไมสามารถไดรบการชดใชจากผกระทาผด หรอไดรบการบรรเทาความเสยหายโดยทางอน รฐตองชดเชยความเสยหายทางการเงนใหกบผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม ทไดรบอนตรายแกรางกาย หรอจตใจ หรอถงแกความตายจากการกระทาผดอาญาทรายแรงและบคคลดงกลาวตองไมมสวนรวมในการกระทาผดโดยมสาระสาคญดงน 1. บคคลผ มสทธขอรบการชดเชยความเสยหาย 1.1 ผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมทไดรบความเสยหายแกรางกาย หรอจตใจ จากผลของการกระทาผดอาญาทรายแรง โดยตนมไดมสวนรวมในการกระทาผด 1.2 ทายาท ทอยในความอปการะ หรออยในความดแล หรออยในความอปถมภของผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม ทถกทารายจนถงตาย หรอถกฆาตาย 2. ความผดทรฐจะชดเชยความเสยหาย รฐจะชดเชยความเสยหายในความผดอาญาทรายแรง เชน ความผดเกยวกบเพศ ชวต รางกาย สาหรบพระราชบญญตคาตอบแทนผ เสยหายและคาทดแทนและคาใชจายแกจาเลยในคดอาญาพ.ศ.2544 นอกจากความผดดงทกลาวมาแลว รฐจะชดเชยความเสยหายในความผดฐานทาใหแทงลก ความผดฐานทอดทงเดก คนปวยเจบ หรอคนชราดวย

3. ประเภทของการชดเชยความเสยหาย 3.1 ผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมทไดรบความเสยหายแกรางกาย หรอจตใจ

การชดเชยความเสยหายแกผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐของประเทศสหรฐอเมรกา และพระราชบญญตคาตอบแทนผ เสยหาย และคาทดแทนและคาใชจายแกจาเลยในคดอาญา พ.ศ. 2544 โดยจายคาตอบแทนแกผ เสยหาย ตามกฎกระทรวง กาหนด หลกเกณฑ วธการ และอตราในการจายคาตอบแทนแกผ เสยหาย และคาทดแทนและคาใชจายแกจาเลยในคดอาญา พ.ศ. 2546 โดยรฐจะจายคาชดเชยความเสยหายตามทผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมทไดรบความเสยหายจรง แตไมเกนจานวนเงนขนสงทกาหนดไว คาเสยหายไดแก คารกษาพยาบาล คาขาดรายได คาเสยหายทางเศรษฐกจ คาฟนฟสมรรถภาพทางรางกาย หรอจตใจ

DPU

104

สาหรบการชดเชยความเสยหายแกผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐของประเทศญป น จะจายเปนเงนจานวนหนงโดยไมระบวาเปนเงนคาอะไร ซงเงนจานวนดงกลาว รฐจะชดเชยความเสยหายอยางนอย 2,625,000 เยน แตไมเกน 11,122,000 เยน

3.2 ผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมไดรบความเสยหายถงตายหรอถกฆาตาย การชดเชยความเสยหายแกผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐของประเทศสหรฐอเมรกา และพระราชบญญตคาตอบแทนผ เสยหาย และคาทดแทนและคาใชจายแกจาเลยในคดอาญาพ.ศ.2544 ไดจายคาตอบแทนผ เสยหายตามกฎกระทรวง กาหนดหลกเกณฑวธการ และอตราในการจายคาตอบแทนแกผ เสยหาย และคาทดแทน และคาใชจายแกจาเลยในคดอาญา พ.ศ.2546 โดยชดเชยความเสยหาย เปนคาปลงศพ คาอปการะเลยงด แตในกรณทผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมไมตายทนท รฐจะชดเชยคาเสยหาย เปนคารกษาพยาบาล และคาสญเสยทางเศรษฐกจ ดวย การชดเชยความเสยหายแกผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐของประเทศญป น รฐจะชดเชยความเสยหายเปนเงนจานวนหนงใหกบทายาทของผ เสยหาย หรอเหยออาชขญากรรม เงนจานวนดงกลาวรฐชดเชยความเสยหายอยางนอย 2,200,000 เยน แตไมเกน 9,360,000 เยน สาหรบ กลไก การชดเชยความเสยหายแกผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐของประเทศสหรฐอเมรกา ประเทศญป น และพระราชบญญตคาตอบแทนผ เสยหาย และคาทดแทน และคาใชจายแกจาเลยในคดอาญา พ.ศ.2544 เหนวาสอดคลองกบ การชดเชยความเสยหายแกผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐตามปฏญญาสากลวาดวยหลกความยตธรรมขนพนฐานของผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม และการใชอานาจโดยมชอบ ทกาหนดใหรฐจดตงกองทน หรอกองทนอนทมลกษณะเดยวกน โดยมวตถประสงคเพอชดเชยความเสยหายแกผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมในคดอาญา ในกรณการชดเชยความเสยหายแกผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐของประเทศสหรฐอเมรกา ไดมการจดตง “กองทนเหยออาชญากรรม” โดยมแหลงเงนทไดจากการจดสรรงบประมาณการคลง และเงนทไดจากคาปรบในคดอาญา สวนการชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐของประเทศญป น และพระราชบญญตคาตอบแทนผ เสยหาย และคาทดแทนและคาใชจายแกจาเลยในคดอาญา พ.ศ.2544 รฐไดจดสรรงบประมาณประจาปจานวนหนงเพอจายเปนคาชดเชยความเสยหายใหแกผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม อยางไรกตามการชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐของประเทศสหรฐอเมรกา

DPU

105

ประเทศญป น และพระราชบญญตคาตอบแทนผ เสยหายและคาทดแทนและคาใชจายแกจาเลยในคดอาญา พ.ศ.2544 ไดจดตงกลไก ในรปของ “คณะกรรมการ” เปนผ มอานาจในการพจารณาจายคาชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม นอกจากนการชดเชยความเสยหายแกผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐของประเทศสหรฐอเมรกา หากผ มสทธไดรบการชดเชยความเสยหายไมเหนดวยกบคาวนจฉยของคณะกรรมการดงกลาว สามารถยนคารองให คณะกรรมการทบทวนคาวนจฉยใหม คาวนจฉยของคณะกรรมการใหเปนทสด สาหรบการชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐของประเทศญป น หาก ผ มสทธไดรบการชดเชยความเสยหายไมเหนดวยกบคาวนจฉยของ”คณะกรรมการความปลอดภยสวนภมภาค”สามารถยนคารองให “คณะกรรมการความปลอดภยแหงชาต” ทบทวนคาวนจฉยใหม และหากไมเหนดวยกบคาวนจฉยของ ”คณะกรรมการความปลอดภยแหงชาต” กใหยนคาฟองไปทศาลชนตนเพอทาการวนจฉยตอไป ในสวนพระราชบญญตคาตอบแทนผ เสยหาย และคาทดแทนและคาใชจายแกจาเลยในคดอาญา พ.ศ.2544 หากผมสทธไดรบคาตอบแทนผ เสยหาย ไมเหนดวยกบคาวนจฉยของ “คณะกรรมการพจารณาคาตอบแทนผ เสยหาย และคาทดแทนและคาใชจายแกจาเลยในคดอาญา” มสทธอทธรณไปยงศาลอทธรณ คาวนจฉยของศาลอทธรณใหเปนทสด อนง เมอคณะกรรมการไดพจารณาจายเงนชดเชยความเสยหาย ใหกบผมสทธไดรบการชดเชยความเสยหายแลว การชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐของประเทศสหรฐอเมรกา และประเทศญป น ไดกาหนดใหรฐสามารถสวมสทธเพอไลเบยเอากบผกระทาผด เทาทรฐไดจายคาชดเชยความเสยหายไป สาหรบพระราชบญญตคาตอบแทนผ เสยหายและคาทดแทนและคาใชจายแกจาเลยในคดอาญา พ.ศ.2544 กฎหมายมไดกาหนดให รฐสามารถสวมสทธไลเบยจากผกระทาผดได 5.2 ขอเสนอแนะ ผลจากการศกษาวเคราะหเปรยบเทยบ การชดเชยความเสยหายแกผ เสยหาย หรอ เหยออาชญากรรมในคดอาญาโดยรฐของประเทศสหรฐอเมรกา ประเทศญป นและพระราชบญญตคาตอบแทนผ เสยหาย และคาทดแทนและคาใชจายแกจาเลยในคดอาญา พ.ศ.2544 สอดคลองกบปฏญญาสากลวาดวยหลกความยตธรรมขนพนฐานของผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม และการใชอานาจโดยมชอบ ผ เขยนเหนวา 1.ความผดทรฐจายคาตอบแทนผ เสยหาย ทกาหนดไวทายพระราชบญญตคาตอบแทน ผ เสยหายและคาทดแทน และคาใชจายแกจาเลยในคดอาญา พ.ศ. 2544 รฐควรจายคาตอบแทน

DPU

106

ผ เสยหายในความผดตามประมวลกฎหมายอาญา ลกษณะ 9 ความผดเกยวกบเพศ ลกษณะ 10 ความผดเกยวกบชวตและรางกาย เฉพาะหมวด 1 ความผดตอชวต หมวด 2 ความผดตอรางกาย และในสวนของความผดตอรางกาย ผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมตองไดรบความเสยหายถงขนทพพลภาพ หรอปวยเจบดวยอาการทกขเวทนาเกนกวายสบวน หรอจนประกอบกรณยกจตามปกตไมไดเกนกวายสบวน โดยถอเปนเกณฑขนตาในการขอรบคาตอบแทนผ เสยหายจากรฐ เพอใหการจายคาตอบแทนผ เสยหายครอบคลมถงผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม ทไดรบความเสยหายแกรางกาย หรอจตใจอยางแทจรง สวนในความผดหมวด 3 ความผดฐานทาใหแทงลก หมวด 4 ความผดฐานทอดทงเดก คนปวยเจบ หรอคนชรา ไมใชความผดอาญาทรายแรง รฐควรมมาตรการทางกฎหมายและสงคม เพอคมครองเดก คนปวยเจบ คนชรา ทถกทอดทง ตลอดจนมกระบวนการปองกน การบรหารดานสวสดการสงคม นอกจากนภาครฐและเอกชนควรใหความรวมมอชวยเหลอ และหาวธแกไขเพอใหบคคลเหลานดารงชวตอยในสงคมไดตอไป แตหากรฐเพยงแตจายคาตอบแทนแกผ เสยหายใหบคคลดงกลาว มใชเปนการแกไขปญหาทถกตอง ผ เขยนเหนวาความผดตามรายการทายพระราชบญญตคาตอบแทนผ เสยหาย และคาทดแทนและคาใชจายแกจาเลยในคดอาญา พ.ศ. 2544 หมวด 3 ความผดฐานทาใหแทงลก หมวด 4 ความผดฐานทอดทงเดก คนปวยเจบหรอคนชรา ควรยกเลก 2. ควรมการแกไขเพมเตมพระราชบญญตคาตอบแทนผ เสยหาย และคาทดแทน และคาใชจายแกจาเลยในคดอาญา พ.ศ.2544 โดยกาหนดไววา ในกรณทรฐไดจายเงนคาตอบแทนผ เสยหาย แกผ มสทธไดรบการชดเชยความเสยหายไปแลว ใหรฐสวมสทธไลเบยจากผกระทาผด เทาทรฐไดจายเงนคาตอบแทนแกผ เสยหายไป เพราะถอวาผกระทาผดเปนผ ทารายสงคม กควรชดใชหนใหแกสงคม รวมทงผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรม 3. ควรมการแกไขเพมเตมพระราชบญญตคาตอบแทนผ เสยหาย และคาทดแทน และคาใชจายแกจาเลยในคดอาญา พ.ศ.2544 ในมาตรา 3. โดยใหมคาจากดความคาวา “ทายาท” หมายถง “ ทายาทโดยธรรมทอยในความอปการะ หรออยในความดแลของผ เสยหาย หรอเหยออาชญากรรม และตองไดรบความเสยหายจากการตายของผ เสยหายหรอเหยออาชญากรรมรวมทงทายาทดงกลาวตองเปนผ ไมมสวนรวมในการกระทาผด” เพอมใหเปนการสวมสทธเขามารบผลประโยชนจากรฐ 4. ตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย มาตรา 245 ไดกาหนดให “บคคลซงเปนผ เสยหายในคดอาญามสทธไดรบการคมครอง การปฏบตทเหมาะสม และคาตอบแทนทจาเปนและสมควรจากรฐ ทงนตามทกฎหมายบญญต บคคลใดไดรบความเสยหายถงแกชวต หรอแก

DPU

107

รางกายหรอจตใจเนองจากการกระทาความผดอาญาโดยตนมไดมสวนเกยวของกบการกระทาผด และไมมโอกาสไดรบการบรรเทาความเสยหายโดยทางอน บคคลนนหรอทายาทยอมมสทธไดรบการชวยเหลอจากรฐ ทงนตามเงอนไขและวธการทกฎหมายบญญต” เมอพจารณาจากรฐธรรมนญในมาตรา 245 ไดกาหนดใหผ มสทธไดรบการชดเชยความเสยหายจากรฐ ตองไดรบความเสยหายถงแกชวต หรอรางกาย หรอจตใจอนเนองมาจาก การกระทาผดอาญาของผ อน สาหรบพระราชบญญตคาตอบแทนผ เสยหาย และคาทดแทน และคาใชจายแกจาเลยในคดอาญา พ.ศ.2544 ไดกาหนดความผดทรฐจะชดเชยความเสยหายไวในทายพระราชบญญตดงกลาว โดยกาหนดความผดตามประมวลกฎหมายอาญาภาค 2 ความผดลกษณะ 9 ความผดเกยวกบเพศ ลกษณะ 10 ความผดเกยวกบชวตและรางกายเทานน ผ เขยนเหนวา ควรมการศกษาในเรองความผดอาญาฐานใดบางทเปนความผดอาญาทรายแรง ซงรฐมหนาทตองรบผดชอบจายคาตอบแทนผ เสยหาย นอกจากทกาหนดในพระราชบญญตดงกลาว

DPU

บรรณานกรม

DPU

109

บรรณานกรม

ภาษาไทย

หนงสอ

กตตพงษ กตยารกษ. กระบวนการยตธรรมบนเสนทางของการเปลยนแปลง. พมพครงท 2. กรงเทพฯ : สานกพมพวญญชน, 2543 คณต ณ นคร. กฎหมายวธพจารณาความอาญา. พมพครงท 5. กรงเทพฯ : สานกพมพ นตธรรม, ธนวาคม 2542 ณรงค ใจหาญ. วธพจารณาความอาญา เลม ๑. พมพครงท 1. กรงเทพฯ : สานกพมพ วญญชน, มนาคม 2535 นงลกษณ เอมประดษฐ. สงคมสงเคราะหการแพทย. พมพครงท 2. กรงเทพฯ : โรงพมพ มหาวทยาลยธรรมศาสตร, กมภาพนธ 2530 ประสทธ โฆวไลกล. กฎหมายแพง : หลกทวไป. พมพครงแรก. กรงเทพฯ : สากนกพมพ นตธรรม, 2545 ประชย เปยมสมบรณ และคณะ. อาชญากรรมพนฐานกบกระบวนการยตธรรม : ปญหา

อปสรรค และแนะทางควบคม. พมพครงท 1. กรงเทพฯ : หางหนสวนจากด การพมพพระนคร, 2531 ประเสรฐ เมฆมณ. หลกทณฑวทยา. กรงเทพมหานคร : บพธการพมพ, 2525 มานตย จมปา. ความรเบองตนเกยวกบรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย (พ.ศ. 2540) กรงเทพมหานคร. สานกพมพนตธรรม, 2545 แสวง บญเฉลมวภาส. หลกกฎหมายอาญา. พมพครงท 2. กรงเทพฯ : บรษทโรงพมพเดอนตลา จากด, 2542 สดสงวน สธสร. เหยออาชญากรรม. กรงเทพฯ : ม.ป.ส., สงหาคม 2543 สวทย นมนอย และประเทอง ธนยผล. อาชญาวทยาและทณฑวทยา. กรงเทพฯ : โรงพมพ มหาวทยาลยรามคาแหง, 2522 สเทพ เชาวลต. สวสดการสงคม. พมพครงท1. กรงเทพฯ : สานกพมพโอเดยนสโตร, 2527 อณณพ ชบารง. ความหมายของเหยออาชญากรรม. ใน Victimology and Victim’s Rights.

DPU

110

รวบรวมโดย ประธาน วฒนวาณชย. กรงเทพมหานคร : มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2534 _____________. อาชญาวทยาและอาชญากรรม. กรงเทพมหานคร : โรงพมพมหาวทยาลย ธรรมศาสตร, 2532 อณณพ ชบารง และศรสมบต โชคประจกษชด. วาดวยเหยออาชญากรรม (Victimology).

พมพครงท 1. นครปฐม : โรงพมพสถาบนพฒนาสาธารณสขอาเซยน, 2538 อมพร ณ ตะกวทง. คาอธบายประมวลกฎหมายแพงและพาณชย บรรพ 6 วาดวยมรดก.

พมพครงท 2. กรงเทพฯ : สานกพมพนตบรรณการ, 2526 อมร รกษาสตย กบคณะ. ประชาธปไตยและรฐธรรมนญฉบบประชาชน : คมอการเรยน

การสอนเผยแพร การมสวนรวมสาหรบอาจารยและผนาชมชน. พมพครงท 1. กรงเทพฯ : การนตการพมพ, 2542

บทความ

กฤตศลป กนกนาก. “รายงานการสมมนาวชาการ เรอง เหยออาชญากรรม และสทธของเหยอ ” ดลพาห. 38 เลม 2. มนาคม – เมษายน, 2534 กลพล พลวน. “ การคมครองสทธมนษยชนในประเทศไทย ” วารสารอยการนเทศ. เลมท 54, 1. 2535 กลพล พลวน และรชนกร โชตชยสถตย. “ สถานภาพของเหยออาชญากรรมกบผ เสยหาย ในคดอาญาในประเทศไทย ” วารสารอยการนเทศ. 33, 3. 2534 จตต เจรญฉา. “ เหยออาชญากรรม ” วารสารอยการนเทศ. เลม 45, ฉบบท 5. 2526 ชาญเชาวน ไชยานกจ. “ เหยออาชญากรรม, การประนอมขอพพาท และกระบวนการยตธรรม” วารสารอยการนเทศ. เลมท 58, ฉบบท 54. 2539 ประชย เปยมสมบรณ. “ การประชมคองเกรสสหประชาชาต วาดวยการปองกนอาชญากรรม และการบาบดฟนฟผกระทาผด” วารสารอาชญาวทยาและงานงานยตธรรม. 3, 2. ธนวาคม 2526 ประธาน วฒนวาณชย. “ กฎหมายทดแทนความเสยหายแกเหยออาชญากรรม : แนวคดทางดาน รฐสวสดการ ” วารสารนตศาสตร. 9, 1. มถนายน – สงหาคม 2520 วชา มหาคณ. “ เหยออาชญากรรม : แนวคดและมาตรการคมครอง” วารสารกฎหมาย. 14, 1. 2535

DPU

111

สมนทพย ใจเหลก. “ สทธของเหยออาชญากรรม : แนวทางในการใหความคมครองโดยการบงคบ ใชกฎหมาย” จลสารทณฑวทยา. 2, 2. ตลาคม 2543 สดสงวน สธสร. “ การไกลเกลยเพอตกลงกนของผ ตองโทษกบผ เสยหายในคดอาญา” ดลพาห. 45, 2. กรกฎาคม - ธนวาคม 2541 อศวน วฒนวบลย และอมรรตน กรยาผล. “ การชดใชคาเสยหายแกผ เสยหายในคดอาญา” วารสารอาชญาวทยาและงานยตธรรม. 4, 1. 2530

วทยานพนธ คงสทธ ศรทอง. “การคมครองผ เสยหายในความผดฐานขมขนกระทาชาเรา” วทยานพนธปรญญา มหาบณฑต คณะนตศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2537 ไชยยงค คงจนทร. “ ศาลยตธรรมกบการคมครองผ เสยหายตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2540” วทยานพนธปรญญามหาบณฑต คณะสงคมศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2543 ชาตชาย ชอบทางศลป. “สทธของผ เสยหายทไดรบการเยยวยาจากรฐอนเนองจากการกระทา ความผดทางอาญา” วทยานพนธปรญญามหาบณฑต คณะนตศาสตร จฬาลงกรณ มหาวทยาลย,2542 . วระศกด แสงสารพนธ. “ ผ เสยหายในคดอาญา : การศกษาสทธและคมครองสทธของผ เสยหาย ในกระบวนการยตธรรมทางอาญาของไทย ” วทยานพนธปรญญามหาบณฑต คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2544 อภรต นยมการ. “ การทดแทนความเสยหายในคดอาญาโดยรฐ : ศกษาความคดเหนของบคลากร ในกระบวนการยตธรรม และอาจารยผสอนวชากฎหมายในมหาวทยาลยของรฐ ” วทยานพนธปรญญามหาบณฑต คณะสงคมศาสตร สาขาอาชญาวทยาและ งานยตธรรม มหาวทยาลยมหดล, 2530

รายงาน รายงานชวเลขคณะกรรมาธการยกรางรฐธรรมนญ สภารางรฐธรรมนญ(แฟมท 4) ครงท 15-20 ระหวางวนท 16 ถง 20 เมษายน 2540

DPU

112

ภาษาองกฤษ BOOKS

Geis, Gilbert. “ Crime Victims and Victim Compensation Programs” In Criminal Justice

and the Victim. editor by Mc Donaled, William F. Beverly Hills : Sage blications, 1976. Hentig, Hans Von. The Criminal and His victim. New Haven : Yale University Press, 1984. Karmen Andrew. Cime Victims : An Introduction to Victimoiogy. London : Tomson

Learning, 2001. Robin, Gerald D. Introduction to the Criminal Justice System : Principles. Procedures.

Practice. New York : Harper & Row, Publishers, 1980. Schafer, Stephen. Victimology : The Victim and his Crimininal. Virginia : Reston Publishing Company, Inc., 1977. ___________________. Restitution to Victims of Crime. London : Stevens & Sons limited, 1960. Shapland, Joanna. Willmore, Jon. and Duff, Peter. Victims in the Criminal Justice

System. Brookfield : Gower Publishing Company Limited, 1985. Silver, Isidore. Criminology : An Introduction. New York : Barnes & Noble Books, 1981. Weston, Paul B. and Wells, Kenneth M. Law Enforcement & Criminal Justice : an

Introduction. Pacific Palisades,: California : Goodyear Publishing Company, Inc., 1972.

DPU

ภาคผนวก

DPU

114

ภาคผนวก ก.

Declaration of Basic Principles of Justice for Victims of Crime and Abuse of Power A. Victims of Crime 1. “Victims” means persons who, individually or collectively, have suffered harm, including physical or mental injury, emotional suffering, economic loss or substantial impairment of their fundamental rights, through acts or omissions that are in violation of criminal laws operative within Member States, including those laws proscribing criminal abuse of power. 2. A person may be considered a victim, under this Declaration, regardless of whether the perpetrator is identified, apprehended, prosecuted or convicted and regardless of the familiar relationship between the perpetrator and the victim. The term “victim” also includes, where appropriate, the immediate family or dependants of the direct victim and persons who have suffered harm in intervening to assist victims in distress or to prevent victimization. 3. The provisions contained herein shall be applicable to all, without distinction of any kind, such as race, color, sex, age, language, religion, nationality, political or other opinion, cultural beliefs or practices, property, birth or family status, ethnic or social origin, and disability. Access to justice and fair treatment 4. Victims should be treated with compassion and respect for their dignity. They are entitled to access to the mechanisms of justice and to prompt redress, as provided for by national legislation, for the harm that they have suffered. 5. Judicial and administrative mechanisms should be established and strengthened where necessary to enable victims to obtain redress through formal or informal procedures that are expeditious, fair, inexpensive and accessible. Victims should be informed to their rights in seeking redress through such mechanisms. 6. The responsiveness of judicial and administrative processes to the needs of

DPU

115

victims should be facilitated by : (a) Informing victims of their role and the scope, timing and progress of the proceedings and of the disposition of their cases, especially where serious crimes are involved and where they have requested such information ; (b) Allowing the views and concerns of victims to be presented and considered appropriate stages of proceedings where their personal interests are affected, without prejudice to the accused and consistent with the relevant national criminal justice system ; (c) Providing proper assistance to victims throughout the legal process ; (d) Taking measures to minimize inconvenience to victims, protect their privacy, when necessary, and ensure their safety, as well as that of their families and witnesses on their behalf, from intimidation and retaliation ; (e) Avoiding unnecessary delay in the disposition of cases and the execution of orders or decrees granting awards to victims. 7. Informal mechanisms for the resolution of disputes, including mediation, arbitration and customary justice or indigenous practices, should be utilized where appropriate to facilitiate conciliation and redress for victims. Restitution 8. Offenders or third parties responsible for their behaviour should, where appropriate, make fair restitution to victims, their families or dependants. Such restitution should include the return of property or payment for the harm or loss suffered, reimbursement of expenses incurred as a result of the victimization, the provision of services and the restoration of rights. 9. Governments should review their practices, regulations and laws to consider restitution as an available sentencing option in criminal cases, in addition to other criminal sanctions. 10. In cases of substantial harm to the environment, restitution, if ordered, should include, as far as possible, restoration of the environment, reconstruction of the infrastructure, replacement of community facilities and reimbursement of the expenses of relocation, whenever such harm results in the dislocation of a community.

DPU

116

quasiofficial capacity have violated national criminal laws, the victims should receive restitution from the State whose officials or agents were responsible for the harm inflicted. In cases where the Government under whose authority the victimizing act or omission occurred is no longer in existence, the State or Government successor in title should provide restitution to the victims. Compensation 12. When compensation is not fully available from the offender or other sources, States should endeavour to provide financial compensation to : (a) Victims who have sustained significant bodily injury or impairment of physical or mental health as a result of serious crimes ; (b) The family, in particular dependants of persons who have died or become physically or mentally incapacited as a result of such victimization. 13. The establishment, strengthening and expansion of national funds for compensation to victims should be encouraged. Where appropriate, other funds may also be established for this purpose, including those cases there the State of which the victim is a national is not in a position to compensate the victim for the harm. Assistance 14. Victims should receive the necessary material, medical, psychological and social assistance through governmental, voluntary, community based and indigenous means. 15. Victims should be informed of the availability of health and social services and other relevant assistance and be readily afforded access to them. 16. Police, justice, health, social service and other personnel concerned should receive training to sensitize them to the needs of victims, and guidelines to ensure proper and prompt aid. 17. In providing services and assistance to victims, attention should be given to those who have special needs because of the nature of the harm inflicted or because of factors such as those mentioned in paragraph 3 above.

DPU

117

ภาคผนวก ข.

UNIFORM CRIME VICTIMS REPARATIONS ACT

Section 1. [Definitions] (a) As used in this Act, the words and phrases in this Section have the meanings indicated. (b) “Board” means the Crime Victims Reparations Board created under Section 3. (c) “Claimant” means any of the following claiming reparations under this Act : a victim, a dependent of a deceased victim, a third person other than a collateral source, or an authorized person acting on behalf of any of them. (d) “Collateral source” means a source of benefits or advantages for economic loss otherwise reparable under this Act which the victim or claimant has received, or which is readily available to him, from : (1) the offender ; (2) the government of the United States or any agency thereof, a state or any of its political subdivisions, or an instrumentality of two or more states, unless the law providing for the benefits or advantages makes them excess or secondary to benefits under this Act ; (3) Social Security, Medicare, and Medicaid; (4) state required temporary non-occupational disability insurance; (5) workmen’s compensation; (6) wage continuation programs of any employer; (7) proceeds of a contract of insurance payable to the victim for loss which he sustained because of the criminally injurious conduct; or (8) a contract providing prepaid hospital and other health care services, or benefits for disability (e) “Criminally injurious conduct” means conduct that (1) occurs or is attempted in this State,

DPU

118

(2) poses a substantial threat of personal injury or death, and (3) is punishable by fine, imprisonment, or death, or would be so punishable but for the fact that the person engaging in the conduct lacked capacity to commit the crime under the laws of this State. Criminally injurious conduct does not include conduct arising out of the ownership, maintenance, or use of a motor vehicle except when intended to cause personal injury or death. (f) “Dependent” means a natural person wholly or partially dependent upon the victim for care or support and includes a child of the victim born after his death. (g) “Economic loss” means economic detriment consisting only of allowable expense, work loss, replacement services loss, and, if injury causes death, dependent’s economic loss and dependent’s replacement services loss. Non-economic detriment is not loss. However, economic detriment is loss although caused by pain and suffering or physical impairment. (1) “Allowable expense” means reasonable charges incurred for reasonably needed products, services, and accommodations, including those for medical care, rehabilitation, rehabilitative occupational training, and other remedial treatment and care. The term includes a total charge not in excess of $500 for expenses in any way related to funeral, cremation, and burial. It does not include that portion of a charge for a room in a hospital, clinic, convalescent or nursing home, or any other institution engaged in providing nursing care and related services, in excess of a reasonable and customary charge for semi-private accommodations, unless other accommodations are medically required. (2) “Work loss” means loss of income from work the injured person would have performed if he had not been injured, and expenses reasonably incurred by him in obtaining services in lieu of those he would have performed for income, reduced by any income from substitute work actually performed by him or by income he would have earned in available appropriate substitute work he was capable of performing but unreasonably failed to undertake. (3) “Replacement services loss” means expenses reasonably incurred in obtaining ordinary and necessary services in lieu of those the injured person would have

DPU

119

performed, not for income but for the benefit of himself or his family, if he had not been injured. (4) “Dependent’s economic loss” means loss after decedent’s death of contributions of things of economic value to his dependents, not including services they would have received from the decedent if he had not suffered the fatal injury, less expenses of the dependents avoided by reason of decedent’s death. (5) “Dependent’s replacement services loss” means loss reasonably incurred by dependents after decedent’s death in obtaining ordinary and necessary services in lieu of those the decedent would have performed for their benefit if he had not suffered the fatal injury, less expenses of the dependents avoided by reason of decedent’s death and not subtracted in calculating dependent’s economic loss. (h) “Non-economic detriment” means pain, suffering, inconvenience, physical impairment, and other non-pecuniary damage. (i) “Victim” means a person who suffers personal injury or death as a result of (1) criminally injurious conduct, (2) the good faith effort of any person to prevent criminally injurious conduct, or (3) the good faith effort of any person to apprehend a person suspected of engaging in criminally injurious conduct.

Comment The words “criminally injurious conduct” are used throughout this Act rather than the simple word “crime” because if the word “crime” were used, it would need to be given an artificial meaning. The reason is that not all crimes will result in reparations under this Act, and those crimes which are reparable fall under the definition here given for “criminally injurious conduct.” The definitions of “economic loss” and its components are derived, with essential modifications, from the Uniform Motor Vehicle Accident Reparations Act. Section 2. [Award of Reparations.]

DPU

120

The Board shall award reparations for economic loss arising from criminally injurious conduct if satisfied by a preponderance of the evidence that the requirements for reparations have been met. Section 3. [Crime Victims Reparations Board.] (a) A Crime Victims Reparations Board is created (in the executive branch), consisting of three members appointed by the Governor (with the advice and consent of the Senate). At least one member shall be a person admitted to the bar of this State. (b) The term of office of each member shall be (6) years and until his successor is appointed and qualified, except that of the members first appointed one each shall be appointed to serve for terms of [2], [4], and [6] years. A person appointed to fill a vacancy shall be appointed for the remainder of the unexpired term. (c) The Governor shall designate a member who is admitted to the bar of this State to serve as chairman at the pleasure of the Governor. (d) Members shall [serve full time, receive an annual salary prescribed by the governor within the available appropriation not exceeding [ ] dollars,] [serve part time, and receive [ ] dollars per diem,] and be reimbursed for actual expenditures incurred in performance of their duties in the same manner as State officials generally. Section 4. [Powers and Duties of the Board.] (a) In addition to the powers and duties specified elsewhere in this Act, the Board has the powers and duties specified in this section. (b) The duty to establish and maintain a principal office and other necessary offices within this state, appoint employees and agents as necessary, and prescribe their duties and compensation. (c) The duty to adopt by rule a description of the organization of the board stating the general method and course of operation of the Board. (d) The duty to adopt rules to implement this Act, including rules for the allowance of attorney’s fees for representation of claimants; and to adopt rules providing for discovery proceedings, including medical examination consistent with Section 9 and 10. Rules shall be statements of general applicability which implement, interpret, or prescribe policy, or describe the procedure or practice requirements of the Board.

DPU

121

(e) The duty to prescribe forms for applications for reparations. (f) The duty to hear and determine all matters relating to claims for reparations, and the power to reinvestigate or reopen claims without regard to statutes of limitations or periods of prescription. (g) The power to request from prosecuting attorneys and law enforcement officers investigations and data to enable the Board to determine whether, and the extent to which, a claimant qualifies for reparations. A statute providing confidentiality for a claimant’s or victim’s juvenile court records does not apply to proceedings under this Act. (h) The duty, if it would contribute to the function of the Board, to subpoena witnesses and other prospective evidence, administer oaths or affirmations, conduct hearings, and receive relevant, nonprivileged evidence. (i) The power to take notice of judicially cognizable facts and general technical, and scientific facts within their specialized knowledge. (j) The duty to make available for public inspection all Board decisions and opinions, rules, written statements of policy, and interpretations formulated, adopted, or used by the Board in discharging its functions. (k) The duty to publicize widely the availability of reparations and information regarding the filing of claims therefore.

Comment This section and section 8 contain details which are redundant in a state having a adequate Administrative Procedures Act. Incorporation of these details in this Act ought not to be taken as encouragement to repetitious legislation. Each state must tailor the Act to its situation, by eliminating needless procedural details. This Act does not include elaborate requirements for public notice and hearings relating to the rule making function of the Board, because the kinds of beneficiaries to be expected under this Act do not have an identifiable interest in procedural rules. Section 5. [Application for Reparations; Awards; Limitations on Awards.]

DPU

122

(a) An applicant for an award of reparations shall apply in writing in a form that conforms substantially to that prescribed by the board. (b) Reparations may not be awarded unless the claim is filed with the Board within one year after the injury or death upon which the claim is based. (c) Reparations may not be awarded to a claimant who is the offender or an accomplice of the offender, nor to any claimant if the award would unjustly benefit the offender or accomplice. [Unless the Board determines that the interests of justice otherwise require in a particular case, reparations may not be awarded to the spouse of, or a person living in the same household with, the offender or his accomplice or to the parent, child, brother, or sister of the offender or his accomplice.]

Comment The victims of a large percentage of crimes are relatives by blood or marriage of the offender or his accomplice, or live in the same household with him. The award of reparations in these cases involves serious questions of policy. Among those questions are the cost of the program, the possibility of fraud and collusion, and other social judgement. The unjust enrichment language at the end of the first sentence of subsection (c) may or may not alone provide adequate protection. The bracketed language at the end of subsection (c) should be included or omitted in an enacting State according to the legistative appraisal of the questions of policy involved. (d) Reparations may not be awarded unless the criminally injurious conduct resulting in injury or death was reported to a law enforcement officer within 72 hours after its occurrence or the Board finds there was good cause for the failure to report within that time. (e) The Board, upon finding that the claimant or victim has not fully cooperated with appropriate law enforcement agencies, may deny, reconsider, or reduce an award of reparation. (f) Reparations otherwise payable to a claimant shall be reduced or denied (1) to the extent the economic loss upon which the claim is based is recouped from other persons, including collateral sources, and

DPU

123

(2) to the extent the Board deems reasonable because of the contributory misconduct of the claimant or of a victim through whom he claims. [(g) (1) Reparations may be awarded only if the Board finds that unless the claimant is awarded reparations he will suffer financial stress as the result of economic loss otherwise reparable. A claimant suffers financial stress only if he cannot maintain his customary level of health, safety, and education for himself and his dependents without undue financial hardship. In making its finding the Board shall consider all relevant factors, including: (i) the number of claimant’s dependents; (ii) the usual living expenses of the claimant and his family; (iii) the special needs of the claimant and his dependents; (iv) the claimant’s income and potential earning capacity; and (v) the claimant’s resources. (2) Reparations may not be awarded if the claimant’s economic loss does not exceed ten per cent of his net financial resources. A claimant’s net financial resources do not include the present value of future earnings and shall be determined by the Board by deducting from his total financial resources: (i) one year’s earnings; (ii) the claimant’s equity, up to $30,000 in his home; (iii) one motor vehicle; and (vi) any other property exempt from execution under [the general personal property exemptions statute of this State ]: (3) Notwithstanding paragraph (2): (i) the board may award reparations to a claimant who possesses net financial resources in excess of those allowable under paragraph (2) if, considering the claimant’s age, life expectancy, physical or mental condition, and expectancy of income including future earning power, it finds that the claimant’s financial resources will become exhausted during his lifetime; or (ii) the Board may (A) reject the claim finally, or (B) reject the claim and reserve to the claimant the right to reopen his claim, if it appears that the exhaustion

DPU

124

of claimant’s financial resources is probable, in which event the Board may reopen pursuant to an application to reopen if it finds that the resources available to the cliamant from the time of denial of an award were prudently expended for personal or family needs.]

Comment

Inclusion of a requirement of economic need or financial stress on the part of the victim appears to be accountable only as a cost-reduction factor. While the argument that the State ought not bear the loss of persons rich enough to care for themselves has appeal, in essence it reads a welfare concept into a program not related to welfare, Inclusion of the test will unquestionably increase administrative costs by requiring elaborate investigations into the resources of each claimant. Any savings produced by a needs test may thus be dissipated in the cost of administrating that test. On balance, then, elimination of any requirement of financial stress seems wise. If the test is included, however, a real threat to the integrity of the program is posed because a strict “needs” requirement will limit benefits of the program to persons already on welfare and thus be merely an exercise in bookkeeping. The details suggested in the criterion for economic stress are designed to prevent that result. [(h) Reparations may not be awarded if the economic loss is less than [$100].] Alternative A [( i ) Reparations for work loss, replacement services loss, dependent’s economic loss, and dependent’s replacement services loss may not exceed $200 per week.] Alternative B [( i ) Reparations for work loss, replacement services loss, dependent’s economic loss, and dependent’s replacement services loss may not exceed the amount by which the victim’s income is reduced below $200 per week.]

DPU

125

Comment Alternative A should be adopted in a State which desires a maximum weekly limit on reparations but does not incorporate the financial stress test of subsection (g). Alternative B should be adopted in a State which enacts subsection (g). [(j) Reparations payable to a victim and to all other claimants sustaining economic loss because of injury to or death of that victim may not exceed [$50,000] in the aggregate.] Section 6. [Notice to Attorney General; Function of Altorney General.] Promptly upon receipt of an application for reparations, the Board shall forward a copy of the application and all supporting papers to the [Attorney General], who in appropriate cases may investigate the claim, appear in hearings on the claim, and present evidence in opposition to or support of an award. Section 7. [Informal Disposition; Contested Case.] Unless precluded by law, informal disposition may be made of a claim by sitpulation, agreed settlement, consent order, or default. A claim not so disposed of is a contested case. Section 8. [Contested Cases; Notice; Hearing: Records.] (a) In a contested case, all parties shall be afforded an opportunity for hearing after reasonable notice. (b) The notice of hearing shall include: (1) a statement of the time, place, and nature of the hearing; (2) a statement of the legal authority and jurisdiction under which the hearing is to be held. (3) a reference to the particular sections of the statutes and rules involved; and (4) a short and plain statement of the matters asserted. To the extent that the board is unable to state the matters at the time the notice is served, the initial notice may be limited to a statement of the issues involved. Thereafter upon application a more definite statement shall be furnished.

DPU

126

(c) Every interested person shall be afforded an opportunity to appear and be heard and to offer evidence and argument on any issue relevant to his interest, and examine withnesses and offer evidence in reply to any matter of an evidentiary nature in the record relevant to his interest. (d) A record of the proceedings shall be made and shall include: (1) the application and supporting documents; (2) all pleadings, motions, and intermediate rulings; (3) evidence offered, received, or considered, (4) a statement of matters officially noticed; (5) all staff memoranda or data submitted to the Board in connection with its consideration of the case; and (6.) offers of proof, objections, and rulings. (e) Oral proceedings or any part thereof shall be transcripted on request of any party, who shall pay transcription costs unless otherwise ordered by the Board. (f ) Determinations of the Board shall be made in writing, supported by findings of fact and conclusions of law based exclusively on the record, and mailed promptly to all parties. Section 9. [Evidence of Physical Condition.] (a) There is no privilege, except privileges arising from the attorney-client relationship, as to communications or records relevant to an issue of the physical, metal, or emotional condition of the claimant or victim in a proceeding under this Act in which that condition is an element. (b) If the mental, physical, or emotional condition of a victim or claimant is material to a claim, the Board may order the victim or claimant to submit to a mental or physical examination by a physician or psychologist, and may order an autopsy of a deceased victim. The order may be made for good cause shown upon notice to the person to be examined and to all persons who have appeared. The order shall specify the time, place, manner, conditions, and scope of the examination or autopsy and the person by whom it is to be made, and shall require the person to file with the Board a detailed written report of the examination or autopsy. The report shall set out his findings,

DPU

127

including results of all tests made, diagnoses, prognoses, and other conclusions and reports of earlier examinations of the same conditions. (c) On request of the person examined, the Board shall furnish him a copy of the report. If the victim is deceased, the Board, on request, shall furnish the claimant a copy of the report. (d) The Board may require the claimant to supplement the application with any reasonably available medical or psychological reports relating to the injury for which reparations are claimed. Section 10. [Enforcement of Board’s Orders.] If a person refuses to comply with an order under this Act or asserts a privilege, except privileges arising from the attorney-client relationship, to withhold or suppress evidence relevant to a claim, the Board may make any just order including denial of the claim, but may not find the person in contempt. If necessary to carry out any of its powers and duties, the Board may petition the [ ] Court for an appropriate order, but the Court may not find a person in contempt for refusal to submit to a medical or physical examination. Section 11. [Award and Payment of Reparations.] (a) An award may be made whether or not any person is prosecuted or convicted. Proof of conviction of a person whose acts give rise to a claim is conclusive evidence that the crime was committed, unless an application for rehearing, an appeal of the conviction, or certiorari is pending, or a rehearing or new trial has been ordered. (b) The Board may suspend the proceedings pending disposition of a criminal prosecution that has been commenced or is imminent, but may make a tentative award under Section 15. Section 12. [Attorney’s Fees] As part of an order, the Board shall determine and award reasonable attorney’s fees, commensurate with services rendered, to be paid by the State to the attorney representing the claimant. Additional attorney’s fees may be awarded by a court in the event of review Attorney’s fees may be denied on a finding that the claim or appeal is frivolous. Awards of attorney’s fees shall be in addition to awards of reparations and may

DPU

128

be made whether or not reparations are awarded. It is unlawful for an attorney to contract for or receive any larger sum than the amount allowed. Section 13. [Subrogation; Actions; Allocation of Expenses.] (a) If reparations are awarded, the State is subrogated to all the claimant’s rights to receive or recover benefits or advantages, for economic loss for which and to the extent only that reparations are awarded, from a source which is or, it readily available to the victim or claimant would be, a collateral source. (b) As a prerequisite to bringing an action to recover damages related to criminally injurious conduct for which reparations are claimed or awarded, the claimant shall give the Board prior written notice of the proposed action. After receiving the notice, the Board shall promptly (1) join in the action as a party plaintiff to recover reparations awarded (2) require the claimant to bring the action in his individual name, as a trustee in behalf of the State, to recover reparations awarded, or (3) reserve its rights and do neither in the proposed action. If, as requested by the Board, the claimant brings the action as trustee and recovers reparations awarded by the Board, he may deduct from the reparations recovered in behalf of the State the reasonable expenses, including attenney’s fees, allocable by the court for that recovery. (c) If a judgment or verdict indicates separately economic loss and non-economic detriment, payments on the judgment shall be allocated between them in proportion to the amounts indicated. In a action in a court of this State arising out of criminally injurious conduct, the judge, on timely motion, shall direct the jury to return a special verdict, indicating separately the awards for non-economic detriment, punitive damages, and economic loss. Section 14. [Manner of Payment; Non-assignability and Exemptions.] (a) The Board may provide for the payment of an award in a lump sum or in installments. The part of an award equal to the amount of economic loss accrued to the date of the award shall be paid in a lump sum. An award for allowable expense that would accrue after the award is made may not be paid in a lump sum. Except as

DPU

129

provided in subsection (b), the part of an award that may not be paid in a lump sum shall be paid in installments. (b) At the instance of the claimant, the Board may commute future economic loss, other that allowable expense, to a lump sum but only upon a finding by the Board that: (1) the award in a lump sum will promote the interests of the claimant; or (2) the present value of all future economic loss other than allowable expense, does not exceed [$1,000]. (c) An award for future economic loss payable in installments may be made only for a period as to which the Board can reasonable determine future economic loss. The Board may reconsider and modify an award for future economic loss payable in installments, upon its finding that a material and substantial change of circumstances has occurred. (d) An award is not subject to execution, attachment, garnishment, or other process, except that an award for allowable expense is not exempt from a claim of a creditor to the extent that he provided products, services, or accommodations the costs of which are included in the award. (e) An assignment or agreement to assign a right to reparations for loss accruing in the future is unenforceable, except (1) an assignment of a right to reparations for work loss to secure payment of alimony, maintenance, or child support; or (2) an assignment of a right to reparations for allowable expense to the extent that the benefits are for the cost of products, services, or accommodations necessitated by the injury or death on which the claim is based and are provided or to be provided by the assignee. Section 15. [Tentative Awards.] If the Board determines that the claimant will suffer financial hardship unless a tentative award is made, and it appears likely that a final award will be made, an amount may be paid to the claimant, to be deducted from the final award or repaid by and recoverable from the claimant to the extent that it exceeds the final award.

DPU

130

Section 16. [Reconsideration and Reviews of Board Decisions.] (a) The Board, on its own motion or on request of the claimant, may reconsider a decision making or denying an award or determining its amount. The Board shall reconsider at least annually every award being paid in installments. An order on reconsideration of an award shall not require refund of amounts previously paid unless the award was obtained by fraud. (b) The right of reconsideration does not affect the finality of a Board decision for the purpose of judicial review. (c) A final decision of the Board is subject to judicial review on appeal by the claimant, the [Attorney General], or the offender [in the same manner and to the same extent as the decision of a state trial court of general jurisdiction]. Section 17. [Reports.] The Board shall prepare and transmit [annually] to the Governor and the Legislature a report of its activities, including the name of the claimant, a brief description of the facts, and the amount of reparations awarded in each case, and a statistical summary of claims and awards made and denied. Section 18. [Uniformity of Application and Construction.] This Act shall be applied and construed to effectuate Its general purpose to make uniform the law with respect to the subject of this Act among those states enacting it. Section 19. [Severability.] If any provision of this Act or the application thereof to any person is held invalid, the invalidity does not affect other provisions or applications of the Act which can be give effect without the invalid provision or application, and to this end the provisions of this Act are severable. Section 20. [Title.] This Act may be cited as the Uniform Crime Victims Reparations Act.

DPU

131

ภาคผนวก ค.

Crime Victims Benefit Payment Law (Law No. 36 May 1, 1980)

(Purport) Article 1 This law is provided that the State pay crime victims benefit to the bereaved family of a person unexpectedly killed by a criminal act of damaging human life or body, or to a person unexpectedly incurred serious incapacity thereby. (Definitions) Article 2 1.The term “criminal damage” as used in this law means death or serious incapacity caused by an act of damaging human life or body committed within Japan or on board a Japanese vessel or aircraft outside Japan (including an act not punishable pursuant to the first sentence of Paragraph 1 of Article 37,Paragraph 1 of Article 39, Article 40, or Article 41 of the Penal Code (Law No. 45 of 1907), and excluding an act not punishable pursuant to Article 35 or Paragraph 1 of Article 36 of the Code and an act through negligence; hereinafter referred to as “criminal act”) 2. The term “serious incapacity” as used in this law means physical incapacity which remains at the time of cure of injury or disease (including the time of fixation of the condition of such injury or disease) and is of such a degree as prescribed by cabinet order 3. The term “crime victims benefit” as used in this law means bereaved family benefit or incapacity benefit prescribed in Article 4. (Payment of Crime Victims Benefit) Article 3 Where there is a person who has incurred criminal damage hereinafter referred to as “victim”, the State shall pay, pursuant to this law, crime victims benefit to the victim or bereaved family (excluding those who neither had Japanese nationality nor resided in Japan, at the time of the criminal act which caused the criminal damage)

DPU

132

(Types of Crime Victims Benefit, etc.) Article 4 1.Crime victims benefits shall be paid in a lump sum, and shall be of the following descriptions (1) Bereaved family benefit (2) Incapacity benefit 2. Bereaved family benefit shall, in the event the criminal damage is death, be paid to the person in the first order of priority of the bereaved family (this means a person in the first order of priority of the bereaved family pursuant to Paragraph 3 and 4 of the next Article.) 3. Incapacity benefit shall, in the event the criminal damage is serious incapacity, be paid to the victim. (The Scope and Order of Priority of Those Eligible to Receive Bereaved Family Benefit) Article 5 1. A person who falls under any of the following Items at the time of death of the victim shall be eligible to receive bereaved family benefit : (1) Victim’s spouse (including a person who has been in substantially the same relationship as marital relationship, though not officially registered) (2) Victim’s child, parent, grandchild, grandparent, or sibling who has been dependent upon and supported by the income of the victim (3) Victim’s child, parent, grandchild, grandparent, or sibling who does not fall under the preceding Item 2. When a child is born who was a fetus at the time of death of the victim, the child shall, for the purpose of the application of the preceding Paragraph, be regarded as a child provided in term (2) of the same Paragraph in the case the mother has been dependent upon and supported by income of the victim at the time of his death, and be regarded as a child provided in Item (3) of the same Paragraph in other cases. 3.The order of priority among the bereaved family for eligibility to receive bereaved family benefit shall be that indicated in Paragraph 1, with the persons listed in

DPU

133

Items (2) and (3) having priority in the order that they are listed, and as for parent the adoptive parent having priority over the parent of the blood. 4. A person who willfully caused the death of the victim. Or a person who, prior to the death of the victim, willfully caused the death of any person who was to be in a higher or the same order of priority for eligibility to receive bereaved family benefit by the death of the victim, shall be deemed ineligible to receive the bereaved family benefit. The same shall apply to the case of a person who willfully cases the death of anyone who is in a higher or same order of priority for eligibility to receive the bereaved family benefit. (The Cases in Which Crime Victims Benefit may not Be Paid) Article 6 Crime victims benefit may not be paid, or may be paid partially, as provided by the Rule of the National Public Safety Commission in the following cases : (1) Where the relationship by blood and marriage (including substantially the same relationship as marital relationship) exists between the victim and the offender ; (2) Where the victim provoked the offender’s criminal act, or otherwise did any contributing act to incurring the criminal damage ; (3) In other cases than those listed in the preceding two Items, where it is deemed inappropriate in the light of the generally accepted idea to pay crime victims benefit or to pay the amount as provided in Article 9, Judging from the relationship of the victim or the bereaved family with the offender and any other circumstances. (Relationship with Benefits under Other Laws and Orders) Article 7 Where benefits under the Workmen’s Accident Compensation Insurance Law (Law No.50 of 1947) and other laws and orders prescribed by cabinet order are to be paid to the victim or bereaved family as a result of criminal damage, crime victims benefit shall not be paid to the extent of an amount computed as equivalent to the amount of such benefits pursuant to the provisions of cabinet order.

DPU

134

(Relationship with Indemnity) Article 8 1. Where the victim or the bereaved family has received indemnity as a result of the criminal damage, crime victims benefit shall not be paid to the extent of the amount or value of the indemnity received. 2. The State shall, upon payment of crime victims benefit, be subrogated, to the extent of the amount paid, to the right of claim for indemnity of the person who has received the crime victims benefit. (Amount of Crime Victims Benefit) Article 9 The Amount of the crime victims benefit shall be equal to an amount obtained by multiplying the basic amount of payment computed pursuant to the provisions of cabinet order by a multiple prescribed by cabinet order with the circumstances on the livelihood of the bereaved family taken into consideration in the case of bereaved family benefit and the degree of the incapacity taken as a criterion in the case of incapacity benefit : Provided, That where two or more persons are eligible to receive bereaved family benefit, the amount thereof to each person shall be equal to an amount obtained by deviding the amount by the number of such persons. (Application for Judgement) Article 10 1. A person wishing to receive payment of crime victims benefit shall, as provided by the Rule of the National Public Safety Commission, make an application for judgement to the Prefectural Public Safety Commission (hereinafter referred to as “Public Safety Commission”) which has jurisdiction over his residence. 2. No application under the preceding Paragraph can be made after two years have passed since the date on which the person knew that the criminal damage concerned had happened, or in any cases after seven years have passed since the date on which the criminal damage concerned had happened.

DPU

135

(Judgement, etc.) Article 11 1. The Public Safety Commission shall, upon receipt of the application under Paragraph 1 of the preceding Article, speedily render the judgement that crime victims benefit shall, or shall not, be paid (including the determination of the amount to be paid in the case of the judgement for payment thereof) 2. Upon entry of the judgement that crime victims benefit shall be paid, a person who has made the application concerned acquires the right to receive payment of the amount thereof. (Payment of Provisional Benefit, etc.) Article 12 1. Where, in the case of the application under Paragraph 1 of Article 10 having been made, there exist circumstances that the Public Safety Commission cannot speedily render the judgement under Paragraph 1 of the preceding Article with respect to the facts pertaining to the criminal damage including, but not limited to, such facts that the offender has been unknown or the degree of the incapacity is not clear, the Public Safety Commission may make a decision that provisional benefit shall be paid to the person who has made the application concerned (in Paragraphs 1 and 3 of the next Article, referred to as “applicant”) within the limits of the amount specified by cabinet order. 2.The State shall, upon entry of the decision under the preceding Paragraph, pay provisional benefit. 3. When the justice is rendered that crime victims benefit shall be paid to the person who has received payment of provisional benefit, shall be paid to the person who has received payment of provisional benefit, the State shall be exempted from its obligation for payment of crime victims benefit to the extent of the amount of provisional benefit paid, In this case, if the amount determined in the judgement concerned is less than that of provisional benefit paid, the person must repay the difference.

DPU

136

4. When the judgement is rendered that crime victims benefit shall not be paid to the person who has received payment of provisional benefit, the person must repay an amount equal to that of provisional benefit received. (Investigation for the Purpose of Judgement, etc.) Article 13 1. The Public Safety Commission may, when it deems it necessary for rendering judgement, require an applicant and other parties concerned to make reports, to produce documents or other items, to appear in person, or to undergo medical examinations. 2. The Public Safety Commission may, when it deems its necessary, ask the agencies having the authority of criminal investigation and other public offices, or organizations, whether they be public or private, for reports on necessary matters. 3. When an applicant has failed, without good cause shown, to make reports, to produce documents or other items, to appear in person, or has refused to undergo medical examinations as required under Paragraph 1, the Public Safety Commission may dismiss his application. (Delegation to the rule of the National Public Safety Commission) Article 14 Procedures for and necessary matters concerning judgement other than those provided in Article 10 through the preceding Article inclusive shall be provided by the Rule of the National Public Safety Commission. (Collection of Unjust Gains) Article 15 1.If a person has received payment of the crime victims benefit (including provisional benefit; the same applying in this Paragraph and Articles 19 and 20) through fraud or by other unjust means, the National Public Safety Commission may, in the same fashion as collection of national taxes, collect from him all or a part of an amount equal to the amount of the crime victims benefit received. 2. The collection referred to in the preceding Paragraph shall have priority only behind national taxes and local taxes.

DPU

137

(Prescription) Article 16 The right to receive payment of crime victims benefit shall terminate by prescription unless exercised within the period of two years. (Protection of the Right to Receive Payment of Crime Victims Benefit) Article 17 The right to receive payment of crime victims benefit cannot be transferred, put up as security, or distrained. (Prohibition of Public Levies) Article 18 No taxes or other public levies can be imposed on the basis of money received pursuant to this law. (Free Certification of Items on Family Register) Article 19 The heads of cities, town or villages (including the heads of special wards ; in the case of the cities designated in Paragraph 1 of Article 252 – 19 of the Local Autonomy Law (Law No.67 of 1947), the heads of wards) can, pursuant to the provisions of ordinances thereof, furnish, free of charge, a certification of items on family register of the victim or his bereaved family, to the Public Safety Commission or a person wishing to receive payment of crime victims benefit. (Control and Supervision by the National Public Safety Commission) Article 20 The National Public Safety Commission shall control and supervise the Public Safety Commission as regards affairs pertaining to crime victims benefit. (Time Relationship Between Filing of Complaint and Filing of Suit in Court) Article 21 A lawsuit to nullify the judgement under Paragraph 1 of Article 11 cannot be instituted until the National Public Safety Commission renders a ruling on a request for review of the judgement concerned.

DPU

138

(Transitional Measures) Article 22 When enacting, amending, or rescinding cabinet order pursuant to the provisions of this law, necessary transitional measures can be provided thereby within such limits as considered reasonably necessary (Delegation to Cabinet Order) Article 23 Procedures for the implementation of and necessary matters for the administration of this law other than those specifically provided thereby shall be provided by cabinet order. Supplementary Provisions (Effective Date) 1. This law shall take effect on January 1, 1981, and shall apply to death or serious incapacity as a result of a criminal act committed on or after the effective date of this law. (Partial Amendments to the Police Law) 2. Part of the Police Law (Law No. 162 of 1954) shall be amended as follows: Add the following Article subsequent to Article 12. (Expert Members) Article 12-2 1. The National Public Safety Commission shall have a few expert members so as to have them investigate and deliberate on expert matters with respect to a request for review of the judgement rendered pursuant to the provisions of the Crime Victims Benefit Payment Law (Law No. 36 of 1980) 2. The appointment and term of office of and other necessary matters concerning expert members shall be prescribed by cabinet order. Note: As for the Supplementary Provisions to this Law, only the important provisions thereof are given in the foregoing in this English version.

DPU

139

(Cabinet Order for Crime Victims Benefit Payment Law) (Cabinet Order No. 287, November 4, 1980)

The Cabinet herein issues this cabinet order in accordance with the provisions of Paragraph 2 of Article 2, Article 7, Article 9, Paragraph 1 of Article 12, and Article 23 of the Crime Victims Benefit Payment Law (Law No. 36 of 1980) (Degree of Physical Incapacity) Article 1 The degree of physical incapacity to be prescribed by cabinet order as referred to in Paragraph 2 of Article 2 of the Crime Victims Benefit Payment Law (hereinafter referred to as “the Law”) shall be that specified in the Schedule 1 hereto attached. (Benefits to Be Prescribed by Cabinet Order as Referred to in Article 7 of the Law) Article 2 Benefits to be prescribed by cabinet order as referred to in Article 7 of the Law shall be insurance benefit provided in Item 3, 4 or 6 of Paragraph 1 of Article 12-8 of the Workmen’s Accident Compensation Insurance Law (Law No. 50 of 1974) (including, in the case of insurance benefit provided in Item 4 of the same Paragraph, that which shall be regarded as survivor-compensation annuity pursuant to Paragraph 5 of Article 42 of Supplementary Provisions to the Law on Partial Amendments to the Workmen’s Accident Compensation Insurance Law (including, in the case of insurance benefit provided in Item 4 of the same Article, that which shall be regarded as survivor annuity pursuant to Paragraph 2 of Article 4 of Supplementary Provisions to the Law on Partial Amendments to the Workmen’s Accident Compensation Insurance Law (Law No. 85 of 1973), compensation provided in Article 36-3 of the Fire Services Law (Law No. 186 of 1948 and the similar benefits, which are to be paid in the case of unexpected death or serious incapacity under laws and order specified in the Rule of the National Public Safety Commission.

DPU

140

(Computation of Amount as Equivalent to That of Benefits as Referred to in Article 7 of the Law) Article 3 The amount to be computed pursuant to cabinet order as referred to in Article 7 of the Law shall be an amount provided in the following Items according to the cases listed therein: (1) In the case benefits provided in the preceding Article are to be paid only in a lump sum : the amount computed in such a manner as prescribed by the Rule of the National Public Safety Commission on the basis of the amount of such lump-sum payment. (2) In other cases than that listed in the preceding Item: the amount computed in such manner as prescribed by the Rule of the National Public Safety Commission on the basis of the amount value of the benefits, period and time of payment thereof, and the legal interest rate. (Basic Amount of Payment) Article 4 The basic amount of payment to be computed pursuant to cabinet order as referred to in Article 9 of the Law shall be equal to an amount obtained by multiplying a per diem amount of income which the victims has been normally earning (in the case of workers as provided in Article 9 of the Labor Standard Law (Law No. 49 of 1974), the amount computed by the Prefectural Public Safety Commission in the same fashion as computation of the average wage prescribed in Article 12 of the same Law with the date of the criminal act taken as a basic date ; in the case of other persons, the per diem amount computed in such a manner as prescribed by the Rule of the National Public Safety Commission on the basis of the sum of earned income during the one-year period prior to the date of criminal act) by 70/100 with respect to bereaved family benefit, or by 80/100 with respect to incapacity benefit : Provided, That if the amount is more than maximum amount specified in the schedule 2 hereto attached according to the age of the victim at the time of the criminal act, or is less than the minimum amount therein so specified, that maximum or minimum amount shall be taken as the basic of payment.

DPU

141

(Multiple) Article 5 1.The multiple with respect to bereaved family benefit to be prescribed by cabinet order as referred to in Article 9 of the law shall be that specified in the following Items according to the cases listed therein :

(1) In the case, at or about the time of the criminal act, a person of the bereaved family who is eligible to receive payment of bereaved family benefit has been dependent upon and supported by the income of the victim and has been among the followings : 1,300. a. Wife (including a person who has been in substantially the same marital relationship , though not officially registered) b. Husband of sixty or more years of age (including a person who has been in substantially the same relationship as marital relationship, though not officially registered ; the same applying in this Item), parent, or grandparent c. Child or grandchild, of less than eighteen years of age d. Sibling of less than eighteen years of age, or sixty or more years of age e. Husband, child, parent, grandchild, grandparent, or sibling other than those listed in b. through d. inclusive in such a condition of disability as prescribed by the Rule of the National Public Safety Commission. (2) In other cases than that listed in the preceding Item : 1,000. 2. The multiple with respect to incapacity benefit to be prescribed by cabinet order as referred to in Article 9 of the Law shall be specified in the Schedule 1 according to the grade corresponding to the physical incapacity concerned. (Amount of Provisional Benefit) Article 6 The amount to be specified by cabinet order as referred to in Paragraph 1 of Article 12 of the Law shall equal to one third of the amount computed pursuant to the provisions of Article 9 of the Law and Article 4 and Paragraph 1 of the preceding Article in the case of the application for judgement pertaining to bereaved family benefit having been made, and shall equal to one third of the amount computed pursuant to the

DPU

142

provisions of the Law and Article 4 with the use of the multiple corresponding to the grade 3 in the schedule 1 in the case of the application for judgement pertaining to incapacity benefit having been made. (Delegation to the Rule of the National Public Safety Commission) Article 7 Procedures for and other necessary matters concerning payment of crime victims benefit and provisional benefit shall be proscribed by the Rule of the National Public Safety Commission. Supplementary Provisions (Effective Date) 1. This Cabinet Order shall take effect on the effective date of the Law (January 1, 1981) (Partial Amendments to the Cabinet Order for the Police Law) 3. Part of the Cabinet Order for the Police Law (Cabinet Order No. 151 of 1954) shall be amended as follows : Replace “the Police Law (hereinafter referred to as “the Law”)” in Article 1 with “the Law” , and change the same Article to Article 1-2, and add the following Article before it : (Expert Members) Article 1 1. The members as referred to in Paragraph 1 of Article 12-2 of the Police Law (hereinafter referred to as “the Law”) shall be appointed by the National Public Safety Commission from among persons with high knowledge and experience. 2. The term of office of each expert member shall be two years. 3. An expert member can be reappointed. 4. All expert members shall serve on a part-time basis. 5. Necessary matters concerning expert members other than those provided in this cabinet order shall be stipulated by the National Public Safety Commission. Note: As for the Supplementary Provisions to this Cabinet Order, only the important provisions thereof are given in the foregoing in this English version.

DPU

143

Schedule 1 (relevant in Articles 1, 5, and 6) Grade Physical Incapacity Multiple Grade 1 (1) Total blindness of both eyes 1,340 (2) Total loss of the power of mastication and complete aphasia (3) Serious neuro-functional or mental disorders necessitating constant attendance (4) Serious functional disorders in the thoracic and intestinal organs necessitating constant attendance (5) Loss of both arms above the elbow joint (6) Permanent total loss of the use of both legs (7) Loss of both legs above the knee (8) Permanent total loss of the use of both legs (9) Incapacity other than those listed in the preceding Items in the degree of which is considered equal to Or higher than that of incapacity listed therein (10) Complex incapacity (this means the aggregate condition where there exist two or more forms of incapacity; hereinafter the same) the degree of which is considered equal to or higher than that of incapacity listed in the preceding Items Grade 2 (1) Total blindness of one eye, with diminution of 1,190 The sight of the other to 0.02 or below (2) Diminution of the sight of both eyes to 0.02 or below

(3) Loss of both arms above the wrist (4) Loss of both legs above the ankle (5) Incapacity other than those listed in the preceding

Items the degree of which is considered equal to Or higher than that of incapacity listed therein

Complex incapacity the degree of which is

DPU

144

Considered equal to or higher than that of Incapacity listed in the preceding Items

Grade 3 (1) Total blindness of one eye, with diminution of 1,050 The sight of the other to 0.06 or below

(2) Total loss of the power of mastication or Complete aphasia

(3) Serious neuro-functional or mental disorders Involving permanent inability to engage in work

(4) Serious Functional disorder in the thoracic and Intestinal organs involving permanent inability to Engage in work

(5) Loss of all ten fingers (6) Incapacity other than those listed in the

Preceding Items the degree of which is Considered equal to or higher than that of incapacity listed therein

(7) Complex incapacity the degree of which is considered equal to or higher than that of incapacity listed in the preceding Items

Remarks : (1) Eyesight must be measured in accordance with the International Table for the Examination of the power of Vision. In the case of any defect of refraction, eyesight must be measured with respect to the corrected vision. (2) The loss of finger means the loss of the knuckle in the case of the thumb, and the loss of the upper part as far as the first knuckle in the case of other fingers. (3) Certification of the grade with respect to complex incapacity shall be cone as provided by the Rule of the National Public Safety Commission in the same fashion as provided in Paragraphs 2 and 3 of Article 7 of the Cabinet Order for the Law on Payment of Accident benefit for Persons Who Assisted in the Performance of Policeman’s Duty (Cabinet Order No. 429 of 1952).

DPU

145

Schedule 2. (relevant in Article 4) 1. Bereaved family benefit Age of victim at the Maximum Minimum Time of criminal act. amount amount Under 20 3,000 yen 2,200 yen 20 or more and under 25 3,700 2,500 25 or more and under 30 5,000 3,100 30 or more and under 35 6,200 3,700 35 or more and under 40 6,900 3,700 40 or more and under 45 7,200 3,300 45 or more and under 50 7,000 3,000 50 or more and under 55 7,000 2,900 55 or more and under 60 5,900 2,500 60 or more 4,700 2,300 2. Incapacity benefit Age of victim at the Maximum Minimum Time of criminal act. amount amount Under 20 3,500 yen 2,500 yen 20 or more and under 25 4,200 2,900 25 or more and under 30 5,600 3,600 30 or more and under 35 7,000 4,200 35 or more and under 40 7,800 4,300 40 or more and under 45 8,300 3,700 45 or more and under 50 8,100 3,400 50 or more and under 55 7,900 3,400 55 or more and under 60 6,800 2,900 60 or more 5,400 2,700

DPU

146

ภาคผนวก ง.

กฎกระทรวง กาหนดหลกเกณฑ วธการและอตราในการจายคาตอบแทนแกผเสยหาย และคาทดแทนและคาใชจายแกจาเลยในคดอาญา พ.ศ.๒๕๓๖ อาศยอานาจตามความในมาตรา ๔ มาตรา ๑๘ และมาตรา ๒๑ แหงพระราชบญญตคาตอบแทนผ เสยหาย และคาทดแทน และคาใชจายแกจาเลยในคดอาญา พ.ศ. ๒๕๔๔ อนเปนพระราชบญญตทมบทบญญตบางประการเกยวกบการจากดสทธและเสรภาพของบคคล ซงมาตรา ๒๙ ประกอบกบมาตรา ๓๑ มาตรา ๓๔ มาตรา ๓๗ และมาตรา ๓๙ ของรฐธรรมนญแหราชอาณาจกรไทยบญญตใหการกระทาไดโดยอาศยอานาจตามบทบญญตแหงกฎหมาย รฐมนตรวาการกระทรวงยตธรรม และรฐมนตรวาการกระทรวงการคลง ออกกฎกระทรวงไว ดงตอไปน ขอ ๑. ในกฎกระทรวงน “คณะกรรมการ” หมายถง คณะกรรมการพจารณาคาตอบแทนผ เสยหายและคาทดแทนและคาใชจายแกจาเลยในคดอาญา ขอ ๒. ในการพจารณาจายคาตอบแทนผ เสยหายในคดอาญา ใหคณะกรรมการคานงถง พฤตการณ และความรายแรงของการกระทาผด และสภาพความเสยหายทผ เสยหายไดรบ รวมถงโอกาสทผ เสยหายไดรบการบรรเทาความเสยหายโดยทางอนดวย ขอ ๓.ใหคณะกรรมการพจารณาจายคาตอบแทนใหแกผ เสยหายในคดอาญา ดงตอไปน (๑) คาใชจายทจาเปนในการรกษาพยาบาล ใหจายเทาทจายจรงแตไมเกนสามหมนบาท (๒) คาฟนฟสมรรถภาพทางรางกาย และจตใจใหจายเทาทจายจรง ไมเกนสองหมนบาท (๓) คาขาดประโยชนทามาหาได ในระหวางทไมสามารถประกอบการงานไดตามปกตใหจายในอตราวนละสองรอยบาท เปนระยะเวลาไมเกนหนงป นบแตวนทไมสามารถประกอบการงานไดตามปกต (๔) คาตอบแทนความเสยหายอนนอกจาก (๑) (๒) และ (๓) ใหจายเปนเงนตามจานวนทคณะกรรมการเหนสมควรแตไมเกนสามหมนบาท คาตอบแทนตาม (๑) และ(๒) ใหรวมถงคาใชจายเกยวกบคาหอง และคาอาหารในอตราวนละไมเกนหกรอยบาท ขอ ๔ ในกรณทผ เสยหายในคดอาญาถงแกความตาย ใหคณะกรรมการพจารณาจาย

DPU

147

คาตอบแทนใหแกผ เสยหายนน ดงตอไปน (๑) คาตอบแทน ใหจายเปนเงนจานวนตงแตสามหมนบาท แตไมเกนหนงแสนบาท (๒) คาจดการศพ ใหจายเปนเงนจานวนสองหมนบาท (๓) คาขาดอปการะเลยงด ใหจายเปนเงนจานวนไมเกนสามหมนบาท (๔) คาเสยหายอนนอกจาก (๑) (๒) และ (๓) ใหจายเปนเงนจานวนตามทคณะกรรมการ เหนสมควรแตไมเกนสามหมนบาท DPU

148

ประวตผเขยน

นางสาวชนญญา กจทว เกดวนท 7 สงหาคม 2499 ทจงหวดนครปฐม สาเรจการศกษาปรญญาตรนตศาสตรบณฑต มหาวทยาลยรามคาแหง ปการศกษา 2521 เนตบณฑตสมยท 41 ปการศกษา 2531 ประวตการทางาน ป พ.ศ. 2522 เขาทางานทสานกงานทนายความชาญ เมธางกร ป พ.ศ. 2524 เขาทางานทธนาคารกรงศรอยธยา จากด ป พ.ศ. 2526 จนถงปจจบน เขาทางานทธนาคารออมสน ปจจบนดารงตาแหนงนตกร 7 งานคด 2 ฝายกฏหมาย

DPU