ewidencjonowanie zdarzeń gospodarczych 341[02].o1 ekonomista_341[02].o1.05_u.pdf · podatkowej...

„Projekt współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego”

MINISTERSTWO EDUKACJI i NAUKI

Agnieszka Rozwadowska

Ewidencjonowanie zdarzeń gospodarczych 341[02].O1.05

Poradnik dla ucznia

Wydawca Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy Radom 2005


1

Recenzenci: mgr Barbara Wierzbowska mgr Violetta Witkowska Opracowanie redakcyjne: mgr inż. Katarzyna Maćkowska Konsultacja mgr Andrzej Zych Korekta: mgr Joanna Fundowicz Poradnik stanowi obudowę dydaktyczną programu jednostki modułowej 341[02].01.05 Ewidencjonowanie zdarzeń gospodarczych, zawartego w programie nauczania dla zawodu technik ekonomista.

Wydawca Instytut Technologii Eksploatacji – Państwowy Instytut Badawczy, Radom 2005


2

SPIS TREŚCI 1. Wprowadzenie 42. Wymagania wstępne 63. Cele kształcenia 74. Materiał nauczania 94.1. Podstawowe wiadomości z zakresu rachunkowości 4.1.1. Materiał nauczania 4.1.2. Pytania sprawdzające 4.1.3. Ćwiczenia 4.1.4. Sprawdzian postępów

99

111213

4.2. Typy operacji gospodarczych 4.2.1. Materiał nauczania 4.2.2. Pytania sprawdzające 4.2.3. Ćwiczenia 4.2.4. Sprawdzian postępów

1414141516

4.3. Dokumentacja księgowa 4.3.1. Materiał nauczania 4.3.2. Pytania sprawdzające 4.3.3. Ćwiczenia 4.3.4. Sprawdzian postępów

1717181819

4.4. Przychody i koszty w przedsiębiorstwie 4.4.1. Materiał nauczania 4.4.2. Pytania sprawdzające 4.4.3. Ćwiczenia 4.4.4. Sprawdzian postępów

2020212122

4.5. Kalkulacja kosztów 4.5.1. Materiał nauczania 4.5.2. Pytania sprawdzające 4.5.3. Ćwiczenia 4.5.4. Sprawdzian postępów

2323252626

4.6. Cel i zasady inwentaryzacji 4.6.1. Materiał nauczania 4.6.2. Pytania sprawdzające 4.6.3. Ćwiczenia 4.6.4. Sprawdzian postępów

2727303031

4.7. Rozliczenia dotyczące wynagrodzeń i ubezpieczeń społecznych 4.7.1. Materiał nauczania 4.7.2. Pytania sprawdzające 4.7.3. Ćwiczenia 4.7.4. Sprawdzian postępów

3232333334

4.8. Podatek dochodowy od osób fizycznych 4.8.1. Materiał nauczania 4.8.2. Pytania sprawdzające 4.8.3. Ćwiczenia 4.8.4. Sprawdzian postępów

3535373738

4.9. Podatkowa księga przychodów i rozchodów 4.9.1. Materiał nauczania 4.9.2. Pytania sprawdzające

393942


3

4.9.3. Ćwiczenia 4.9.4. Sprawdzian postępów

4244

4.10. Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych 4.10.1. Materiał nauczania 4.10.2. Pytania sprawdzające 4.10.3. Ćwiczenia 4.10.4. Sprawdzian postępów

4545474748

4.11. Podatek od towarów i usług (VAT – ang. Value-Added Tax) 4.11.1. Materiał nauczania 4.11.2. Pytania sprawdzające 4.11.3. Ćwiczenia 4.11.4. Sprawdzian postępów

4949505152

5. Sprawdzian osiągnięć 536. Literatura 58


4

1. WPROWADZENIE

Poradnik ten będzie Ci pomocny w przyswajaniu wiedzy na temat ewidencjonowania zdarzeń gospodarczych, a w szczególności prowadzenia uproszczonych form rachunkowości. Nauczysz się również sporządzać dokumenty księgowe, podręcznik ten pomoże Ci opanować umiejętność posługiwania się nimi w ewidencji i rozliczeniach z ZUS i urzędem skarbowym.

Poradnik zawiera: − wykaz literatury, z jakiej możesz korzystać podczas nauki, − wykaz umiejętności, jakie powinieneś mieć przed przystąpieniem do nauki tej jednostki

modułowej, − wykaz umiejętności, jakie ukształtujesz podczas pracy z tym poradnikiem, − materiał nauczania, czyli wiadomości teoretyczne niezbędne do opanowania treści

jednostki modułowej, − zestawy pytań, które pomogą Ci sprawdzić, czy już opanowałeś podane treści, − ćwiczenia, które mają na celu wykształcenie Twoich umiejętności praktycznych, − sprawdzian postępów, czyli przykładowy zestaw zadań i pytań, który umożliwi Ci

sprawdzenie poziomu wiedzy po wykonaniu ćwiczeń. Pozytywny wynik sprawdzianu potwierdzi, że dobrze pracowałeś podczas lekcji i że nabrałeś wiedzy i umiejętności z zakresu tej jednostki modułowej,

− sprawdzian osiągnięć, który posłuży nauczycielowi do przeprowadzenia sprawdzianu poziomu przyswojonych przez Ciebie wiadomości i ukształtowanych umiejętności.

W materiale nauczania zostały omówione zagadnienia dotyczące treści z obszaru ewidencjonowania zdarzeń gospodarczych, w tym: podstawy prawne prowadzenia rachunkowości, typy operacji gospodarczych, dokumentacja księgowa, inwentaryzacja, źródła przychodów, podatek dochodowy od osób fizycznych, podatek VAT, rozliczenia dotyczące wynagrodzeń i ubezpieczeń społecznych, uproszczona ewidencja gospodarcza.

Z rozdziałem Pytania sprawdzające możesz zapoznać się: − przed przystąpieniem do rozdziału Materiał nauczania – poznając przy tej okazji

wymagania wynikające z potrzeb zawodu, a po przyswojeniu wskazanych treści, odpowiadając na te pytania, sprawdzisz stan swojej gotowości do wykonywania ćwiczeń,

− po zapoznaniu się z rozdziałem Materiał nauczania, aby sprawdzić stan swojej wiedzy, która będzie Ci potrzebna do wykonywania ćwiczeń. Kolejnym etapem poznawania zagadnień z dziedziny ewidencjonowania zdarzeń

gospodarczych będzie wykonywanie ćwiczeń, których celem jest uzupełnienie i utrwalenie informacji.

Po wykonaniu ćwiczeń, sprawdź poziom swoich postępów, rozwiązując test Sprawdzian postępów, zamieszczony po ćwiczeniach. W tym celu: przeczytaj pytania i odpowiedz na nie, podaj odpowiedź, wstawiając X w odpowiednie miejsce,

– wpisz TAK jeśli Twoja odpowiedź na pytanie jest prawidłowa, – wpisz NIE jeśli Twoja odpowiedź na pytanie jest niepoprawna. Odpowiedzi NIE wskazują na luki w Twojej wiedzy, informują Cię również, jakich

zagadnień jeszcze dobrze nie opanowałeś. Oznacza to także powrót do treści, które nie są dostatecznie opanowane.

Poznanie przez Ciebie wszystkich lub określonej części wiadomości z dziedziny ewidencjonowania zdarzeń gospodarczych będzie stanowiło dla nauczyciela podstawę


5

przeprowadzenia sprawdzianu poziomu przyswojonych wiadomości i ukształtowanych umiejętności. W tym celu nauczyciel posłuży się Zestawem zadań testowych, który zawiera: – instrukcję, w której omówiono tok postępowania podczas przeprowadzania sprawdzianu, – przykładową kartę odpowiedzi, w której, w przeznaczonych miejscach, wpisz odpowiedzi na pytania, będzie to stanowić dla Ciebie trening przed sprawdzianem zaplanowanym przez nauczyciela.


6

2. WYMAGANIA WSTĘPNE

Przystępując do nowego etapu nauki w zakresie programu jednostki modułowej Ewidencjonowanie zdarzeń gospodarczych powinieneś umieć: − posługiwać się podstawowymi pojęciami ekonomicznymi, − posługiwać się podstawowymi pojęciami prawnymi, − korzystać z różnych źródeł prawa, − posługiwać się technologią informacyjną.


7

3. CELE KSZTAŁCENIA

W wyniku realizacji programu jednostki modułowej powinieneś umieć: – określić uregulowania prawne dotyczące prowadzenia rachunkowości, – określić zakres podmiotowy rachunkowości, – posłużyć się podstawową terminologią z zakresu rachunkowości, – określić nadrzędne zasady rachunkowości, – zdefiniować pojęcie operacji gospodarczych, – rozróżnić typy operacji gospodarczych, – zastosować procedury przygotowania dowodów księgowych, – dokonać archiwizacji dowodów księgowych, – zdefiniować pojęcie przychodu, – określić źródła przychodów, – określić pojęcie kosztu, – sklasyfikować koszty, – określić, na czym polega kalkulacja kosztów, – określić koszty jednostkowe, – ustalić cenę sprzedaży, – przedstawić pojęcie i przedmiot inwentaryzacji, – przedstawić zasady przeprowadzania inwentaryzacji przez jednostki prowadzące

podatkową księgę przychodów oraz opodatkowane w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych,

– przeprowadzić inwentaryzację zapasów, – omówić zasady wypełniania arkuszy spisowych, – określić zadania inwentaryzacji, – obliczyć wynagrodzenia pracowników, – sporządzić listę płac, – rozróżnić składki ZUS płacone przez pracodawcę i pracownika, – określić przepisy regulujące podatek dochodowy od osób fizycznych, – omówić zasady opłacania podatku dochodowego od osób fizycznych, – ustalić podatek dochodowy od osób fizycznych, – omówić zasady opodatkowania podatkiem liniowym, – określić przepisy regulujące zasady prowadzenia podatkowej księgi przychodów

i rozchodów, – omówić zasady prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów, – zaewidencjonować przychody i koszty uzyskania przychodu w podatkowej księdze

przychodów i rozchodów, – scharakteryzować zasady prowadzenia Ewidencji nabycia i sprzedaży towarów i usług

VAT, – dokonać zapisów w Ewidencji nabycia i sprzedaży towarów i usług VAT, – rozliczyć podatek VAT, – scharakteryzować zasady prowadzenia Ewidencji środków trwałych i wartości

niematerialnych i prawnych oraz Ewidencji wyposażenia, – scharakteryzować zasady prowadzenia Ewidencji przebiegu pojazdu, – scharakteryzować zasady prowadzenia Ewidencji sprzedaży, – określić przepisy regulujące zryczałtowany podatek dochodowy od przychodów

ewidencjonowanych, – omówić zasady opodatkowania ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych, – określić przepisy regulujące podatek od towarów i usług,


8

– omówić zasady opodatkowania podatkiem od towarów i usług, – przeprowadzić ewidencję gospodarczą z zastosowaniem programu komputerowego do

podatkowej księgi przychodów i rozchodów oraz ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych,

– sporządzić deklaracje ZUS i podatkowe za pomocą programów komputerowych.


9

4. MATERIAŁ NAUCZANIA 4.1. Podstawowe wiadomości z zakresu rachunkowości 4.1.1. Materiał nauczania Uregulowania prawne rachunkowości Podstawowym aktem prawnym regulującym zasady prowadzenia rachunkowości w Polsce jest ustawa o rachunkowości z dnia 29 września1994 roku (jednolity tekst Dziennik Ustaw z 2002 roku nr 76 poz. 694 z późniejszymi zmianami). Ustawa zawiera regulacje w zakresie rachunkowości dla wszystkich jednostek objętych obowiązkiem prowadzenia ksiąg rachunkowych. Ustawa o rachunkowości określa obowiązki jednostek gospodarczych, które obejmują: opis przyjętych zasad rachunkowości, prowadzenie ksiąg rachunkowych, okresowe ustalanie lub sprawdzanie za pomocą inwentaryzacji rzeczywistego stanu aktywów i pasywów, wycenę aktywów i pasywów oraz ustalanie wyniku finansowego, sporządzanie sprawozdań finansowych i innych sprawozdań, których dane wynikają z ksiąg rachunkowych, gromadzenie i przechowywanie dokumentacji, poddanie badaniu i ogłoszenie sprawozdań finansowych. Regulacje prawne w dziedzinie rachunkowości są zgodne ze standardami opracowanymi przez Międzynarodowy Komitet Standardów Rachunkowości. Dostosowuje polskie rozwiązania w zakresie rachunkowości do rozwiązań obowiązujących w krajach Unii Europejskiej. Pozostałe źródła prawa dotyczące prowadzenia rachunkowości: 1. Ustawa z dnia 29 lipca 1997r. Ordynacja podatkowa (DzU 2005, Nr 8, poz. 60 z późn.

zm.) 2. Ustawa z dnia 13 października 1995 r. o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników

i płatników (DzU 2004, Nr 269, poz. 2681 z późn. zm.) 3. Ustawa z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od

niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (DzU 1998, Nr 144, poz. 930 z późn. zm.)

4. Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (DzU 2000, Nr 14, poz. 176 z późn. zm.)

5. Ustawa z dnia 23 stycznia 2004 r. o podatku akcyzowym (DzU 2004, Nr 29, poz. 257 z późn. zm.)

6. Ustawa z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (DzU 2004, Nr 54, poz. 535 z późn. zm.)

7. Ustawa z dnia 30 czerwca 2000 r. Prawo własności przemysłowej (DzU 2003, Nr 119, poz. 1117 z późn. zm.)

Zakres podmiotowy rachunkowości Przepisy ustawy o rachunkowości obowiązują: 1) spółki handlowe (osobowe i kapitałowe, w tym również organizacje) oraz spółki cywilne,

z wyjątkiem Skarbu Państwa i Narodowego Banku Polskiego, 2) osoby fizyczne, spółki cywilne osób fizycznych, spółki jawne osób fizycznych oraz

spółki partnerskie, jeżeli ich przychody netto ze sprzedaży towarów, produktów i operacji finansowych za poprzedni rok obrotowy wyniosły co najmniej równowartość w walucie polskiej 800 000 euro,


10

3) jednostki organizacyjne działające na podstawie Prawa bankowego, Prawa o publicznym obrocie papierami wartościowymi, przepisów o funduszach inwestycyjnych, przepisów o działalności ubezpieczeniowej lub przepisów o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, bez względu na wielkość przychodów,

4) gminy, powiaty, województwa i ich związki, a także państwowe, gminne, powiatowe i wojewódzkie: a) jednostki budżetowe, b) gospodarstwa pomocnicze jednostek budżetowych, c) zakłady budżetowe, d) fundusze celowe niemające osobowości prawnej,

5) jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej, z wyjątkiem spółek, o których mowa w pkt. 1 i 2,

6) zagraniczne osoby prawne, zagraniczne jednostki nie posiadające osobowości prawnej oraz zagraniczne osoby fizyczne, prowadzące na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej działalność osobiście, przez osobę upoważnioną, przy pomocy pracowników – w odniesieniu do działalności prowadzonej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, bez względu na wielkość przychodów,

7) jednostki nie wymienione w pkt. 1–6, jeżeli otrzymują one na realizację zadań zleconych dotacje lub subwencje z budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego lub funduszów celowych – od początku roku obrotowego, w którym dotacje lub subwencje zostały im przyznane.

Nadrzędne zasady rachunkowości Rachunkowość powinna być prowadzona w taki sposób, aby dostarczone przez nią informacje były wiarygodne i zgodne z rzeczywistością, a także użyteczne dla odbiorców informacji, przekazywanych przez rachunkowość. Reguły prawidłowego prowadzenia rachunkowości, zwane zasadami rachunkowości, przedstawia tabela 1. Tabela 1. Nadrzędne zasady rachunkowości

Zasada Opis zasada kontynuacji działania

zakłada, że jednostka gospodarcza będzie kontynuowała, w dającej się przewidzieć przyszłości swoją działalność w tym samym zakresie lub bez istotnych zmian

zasada memoriałowa zakłada, że osiągnięte przychody i poniesione koszty zalicza się do okresu, w którym faktycznie wystąpiły, niezależnie od wpływu należności i zapłaty zobowiązania

zasada współmierności przychodów i kosztów

zakłada, że na wynik finansowy wpływają zrealizowane w danym roku obrotowym przychody i poniesione dla nich koszty

zasada ostrożności /ostrożnej wyceny/

mówi o tym, że wycena aktywów i pasywów jednostki musi być dokonana tak, aby nie został zniekształcony wynik finansowy

zasada istotności wyodrębnia w ewidencji te operacje gospodarcze, które mają istotne znaczenie dla oceny sytuacji majątkowej, finansowej, rentowności jednostki i podejmowania decyzji

zasada ciągłości przewiduje stałe stosowanie tych samych, przyjętych przez jednostkę metod, w celu zapewnienia porównywalności danych i informacji liczbowych

zasada periodyzacji mówi o tym, że wszystkie operacje należy zapisywać w księgach rachunkowych

Źródło: opracowanie własne na podstawie ustawy o rachunkowości. Podstawowa terminologia z zakresu rachunkowości


11

Wyjaśnienie podstawowych pojęć (rachunkowość, księgi rachunkowe, aktywa, pasywa, przychód, koszt, wynik finansowy, sprawozdanie finansowe, inwentaryzacja), odnoszących się do rachunkowości opisano w tabeli 2. Tabela 2. Podstawowa terminologia z zakresu rachunkowości

Pojęcie Określenie Rachunkowość system ewidencji gospodarczej odzwierciedlającej w formie pieniężnej

zjawiska i procesy gospodarcze oraz sytuację majątkową i wyniki działalności podmiotów gospodarczych

Księgi rachunkowe dokumentacja księgowa obejmująca zbiory zapisów księgowych, obrotów (sum zapisów) i sald; odzwierciedlają aktywa, pasywa, przychody i koszty przedsiębiorstwa; stanowią podstawę do sporządzenia sprawozdania finansowego

Aktywa zasoby majątkowe będące własnością przedsiębiorstwa, przeznaczone do wykorzystywania w jego działalności, są to: wartości niematerialne i prawne (prawa autorskie, licencje, znak towarowy, programy komputerowe, koncesje), środki trwałe (budynki, grunty, środki transportu, maszyny, urządzenia), inwestycje długo- i krótkoterminowe (udziały wniesione do innych jednostek, akcje posiadane przez daną jednostkę, udzielone pożyczki, środki pieniężne w kasie i na rachunkach bankowych), należności długo- i krótkoterminowe (kwoty pieniężne należne od kontrahentów – odbiorców, urzędów itp.), zapasy (materiały, towary, produkty)

Pasywa źródła finansowania aktywów, są to: kapitały własne (kapitał podstawowy, zapasowy, rezerwowy, wynik finansowy) oraz kapitał obcy (zobowiązania długo- i krótkoterminowe – kredyty, pożyczki, zobowiązania wobec dostawców, zobowiązania publiczno-prawne – zobowiązania z tytułu podatków, opłat, składek na ubezpieczenia społeczne, zobowiązania wobec pracowników i inne)

Przychód wyrażona w pieniądzu wielkość sprzedaży produktów, towarów, materiałów, usług, wartość naliczonych odsetek, wielkość otrzymanych kar, grzywien

Koszt wyrażone w pieniądzu zużycie rzeczowych składników majątku, wynagrodzenie za pracę, usługi obce, a także podatki, ubezpieczenie majątku, opłaty oraz inne elementy związane z prowadzeniem działalności gospodarczej

Wynik finansowy wyrażony w pieniądzu rezultat działalności jednostki gospodarczej osiągnięty w pewnym okresie

Sprawozdanie finansowe składa się z: bilansu, rachunku zysków i strat, informacji dodatkowej, sprawozdania ze zmian w kapitale własnym, sprawozdania z przepływu środków pieniężnych

Inwentaryzacja działania obejmujące swoim zakresem ogół czynności, których celem jest ustalenie faktycznego stanu składników aktywów i pasywów przedsiębiorstwa, jak również składników własnych nieujmowanych w bilansie (ewidencja pozabilansowa) bądź też niestanowiących własności danej jednostki gospodarczej (np. dzierżawionych, przejętych w leasing)

Źródło: opracowanie własne. 4.1.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 1. Co jest podstawowym aktem prawnym regulującym zasady prowadzenia rachunkowości? 2. Co określa ustawa o rachunkowości? 3. Jakie znasz inne niż ustawa o rachunkowości źródła prawa dotyczące prowadzenia

rachunkowości? 4. Co to jest rachunkowość? 5. Co to są księgi rachunkowe?


12

6. Co to są aktywa? 7. Co to są pasywa? 8. Co to jest przychód? 9. Co to jest koszt?

10. Jak definiuje się wynik finansowy? 11. Co obejmuje sprawozdanie finansowe? 12. Na czym polega inwentaryzacja? 13. Jaki jest zakres podmiotowy rachunkowości? 14. Jakimi zasadami kieruje się rachunkowość? 4.1.3. Ćwiczenia Ćwiczenie 1

Znajdź w ustawie o rachunkowości artykuł, mówiący o terminie i częstotliwości sporządzania inwentaryzacji. Podaj nr artykułu i zapisz w zeszycie najważniejsze informacje.

Sposób wykonania ćwiczenia Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) prześledzić ustawę o rachunkowości, 2) odnaleźć rozdział dotyczący inwentaryzacji, 3) znaleźć artykuł odnoszący się do terminów i częstotliwości sporządzania inwentaryzacji, 4) zapisać w zeszycie, kiedy termin i częstotliwość inwentaryzacji uważa się za dotrzymane.

Wyposażenie stanowiska pracy: − ustawa o rachunkowości, − literatura zgodna z punktem 6 Poradnika dla ucznia. Ćwiczenie 2

Wstaw w puste miejsca terminy i pojęcia: rachunkowość, księgi rachunkowe, aktywa, pasywa, przychód, koszt, wynik finansowy, sprawozdanie finansowe, inwentaryzacja. 1. Wyrażone w pieniądzu zużycie składników majątku to

…………………………………… 2. Zobowiązania z tytułu dostaw należą do …………………………………… 3. …………………………………… to dokumentacja księgowa obejmująca zbiory

zapisów księgowych, obrotów i sald. 4. Do …………………………………… zalicza się między innymi środki trwałe

i materiały. 5. …………………………………… to wyrażony w pieniądzu rezultat działalności

jednostki gospodarczej osiągnięty w pewnym okresie. 6. System ewidencji gospodarczej odzwierciedlającej w formie pieniężnej zjawiska

i procesy gospodarcze oraz sytuację majątkową i wyniki działalności podmiotów gospodarczych to ……………………………………

7. …………………………………… polega na ustaleniu faktycznego stanu składników aktywów i pasywów przedsiębiorstwa.

8. Wyrażona w pieniądzu wielkość sprzedaży produktów, towarów i materiałów to ……………………………………

9. Bilans jest elementem …………………………………… Sposób wykonania ćwiczenia


13

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) przypomnieć sobie podstawowe pojęcia i terminy z zakresu rachunkowości, 2) przeczytać uważnie zdania, 3) w miejsce kropek wpisać odpowiednie terminy i pojęcia.

Wyposażenie stanowiska pracy: − literatura zgodna z punktem 6 Poradnika dla ucznia, − plansze 4.1.4. Sprawdzian postępów Tak Nie Czy potrafisz: 1) wskazać podstawowy akt prawny regulujący zasady prowadzenia

rachunkowości? 2) wyjaśnić, co określa ustawa o rachunkowości? 3) wyszukać w ustawie o rachunkowości interesujące cię informacje? 4) wskazać inne niż ustawa o rachunkowości, źródła prawa

dotyczące prowadzenia rachunkowości? 5) posłużyć się podstawową terminologią z zakresu rachunkowości? 6) określić zakres podmiotowy rachunkowości? 7) omówić nadrzędne zasady rachunkowości?


14

4.2. Typy operacji gospodarczych 4.2.1. Materiał nauczania Pojęcie operacji gospodarczych

Operacje gospodarcze to te zdarzenia gospodarcze, które dają się wyrazić wartościowo i powodują zmiany w stanie środków gospodarczych oraz źródeł ich pochodzenia, np. zakup materiałów od dostawców, spłata kredytu bankowego, wypłata wynagrodzeń.

Nie jest natomiast operacją gospodarczą np. wysłanie zamówienia do dostawcy, otrzymanie zawiadomienia o udzieleniu przez bank kredytu, zawarcie umowy o pracę z pracownikiem. Typy operacji gospodarczych Operacje gospodarcze można podzielić na: − operacje bilansowe, które odzwierciedlają zmiany w bilansie:

operacje aktywne, operacje pasywne, operacje aktywno-pasywne;

− operacje wynikowe, które wpływają na wynik finansowy przedsiębiorstwa. Typy operacji gospodarczych przedstawiono w tabeli 3. Tabela 3. Typy operacji gospodarczych

Lp. Nazwa operacji

Typ operacji Opis Przykład

Operacje aktywne

Wywołują zmiany tylko w składnikach aktywów, przy czym jeden ze składników zwiększa się, a drugi zmniejsza

Podjęto gotówkę z banku do kasy

Operacje pasywne

Wywołują zmiany tylko w składnikach pasywów, przy czym jeden ze składników zwiększa się, a drugi zmniejsza

Ze specjalnie zaciągniętego kredytu spłacono zobowiązania wobec dostawców

1 Operacje bilansowe (wywołują zmiany w składnikach bilansu)

Operacje aktywno-pasywne

Wywołują zmiany jednocześnie w składnikach aktywów i pasywów, przy czym oba składniki jednocześnie zwiększają się, albo oba jednocześnie zmniejszają się

Wypłacono z kasy pracownikom wynagrodzenia

2 Operacje wynikowe Zmieniając wartość jednego składnika bilansu, wyrażają jednocześnie wartość zużytych środków w procesie produkcji (koszt) lub wielkość uzyskanych efektów z prowadzonej działalności (przychód)

Bank naliczył odsetki od wkładów na rachunku bankowym

Źródło: opracowanie własne. 4.2.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 1. Co to jest operacja gospodarcza? 2. Czym różni się operacja gospodarcza od zdarzenia gospodarczego? 3. Czym charakteryzują się operacje aktywne?


15

4. Czym charakteryzują się operacje pasywne? 5. Czym charakteryzują się operacje aktywno-pasywne? 6. Czym charakteryzują się operacje wynikowe? 4.2.3. Ćwiczenia Ćwiczenie 1

Wskaż, czy podana operacja jest operacją bilansową, czy wynikową.

Lp. Operacja gospodarcza Operacja bilansowa

Operacja wynikowa

1 Zaciągnięto kredyt bankowy na spłatę zobowiązań 2 Zakupiono za gotówkę komputer 3 Sprzedano zbędny środek trwały 4 Otrzymano dotację do produkcji wyrobów 5 Naliczono pracownikom wynagrodzenia 6 Pobrano z rachunku bankowego pieniądze do kasy 7 Wypłacono z kasy pracownikom wynagrodzenia 8 Otrzymano odszkodowanie za kradzież pieniędzy z kasy 9 Zapłacono fakturę za wykonane usługi transportowe

10 Wystawiono fakturę odbiorcy za sprzedane towary


1) przeczytać uważnie podane operacje gospodarcze, 2) zaznaczyć znakiem X operację bilansową lub wynikową.

Wyposażenie stanowiska pracy: − literatura zgodna z punktem 6 Poradnika dla ucznia. Ćwiczenie 2

Zaznacz, czy podane zdarzenia gospodarcze są operacjami gospodarczymi. 1. Wysłanie oferty sprzedaży swoich wyrobów do odbiorcy X. TAK/NIE 2. Sprzedaż wyrobów odbiorcy X. TAK/NIE 3. Wystawienie faktury kontrahentowi X za sprzedaż wyrobów. TAK/NIE 4. Zapłata przez kontrahenta X należności z tytułu sprzedanych wyrobów. TAK/NIE 5. Otrzymanie wyciągu bankowego. TAK/NIE 6. Pobranie przez bank prowizji za prowadzenie rachunku. TAK/NIE 7. Otrzymanie faktury od kontrahenta Y za wykonane usługi remontowe. TAK/NIE 8. Zapłata kontrahentowi Y za wykonane usługi. TAK/NIE 9. Otrzymanie dowodu wpłaty KP, stwierdzającego zapłatę za wykonane usługi. TAK/NIE 10. Przekazanie swoich wyrobów w formie darowizny do domu dziecka. TAK/NIE


16


1) przeczytać uważnie zdania, 2) skreślić TAK, jeżeli zdarzenie nie jest operacją gospodarczą lub NIE, jeżeli zdarzenie jest

operacją gospodarczą.

Wyposażenie stanowiska pracy: − literatura zgodna z punktem 6 Poradnika dla ucznia, − plansze. 4.2.4. Sprawdzian postępów Tak Nie Czy potrafisz: 1) wyjaśnić pojęcie operacji gospodarczej? 2) wyjaśnić różnicę między operacją gospodarczą a zdarzeniem gospodarczym? 3) określić, czym charakteryzują się operacje bilansowe? 4) określić, czym charakteryzują się operacje aktywne? 5) określić, czym charakteryzują się operacje pasywne? 6) określić, czym charakteryzują się operacje aktywno-pasywne? 7) określić, czym charakteryzują się operacje wynikowe? 8) rozróżnić operacje bilansowe i wynikowe?


17

4.3. Dokumentacja księgowa 4.3.1. Materiał nauczania Sporządzanie dowodów księgowych Dokumentacją księgową nazywa się zbiór prawidłowo sporządzonych dokumentów księgowych, które przedstawiają treść operacji i zdarzeń gospodarczych oraz podlegają ewidencji księgowej. Dokumenty, które stwierdzają fakt zaistnienia operacji gospodarczej, nazywają się dowodami księgowymi. Dowód księgowy spełnia swoją funkcję, jeżeli jest prawidłowo wystawiony, tzn.: − posiada swoją nazwę i symbol, − stwierdza fakt dokonania operacji gospodarczej zgodnie z jej rzeczywistym przebiegiem, − zawiera co najmniej następujące dane :

określenie wystawcy i wskazanie stron (nazw i adresów) uczestniczących w operacji gospodarczej, a w odniesieniu do wewnętrznych operacji − wskazanie uczestniczących komórek organizacyjnych,

przedmiot oraz ilościowe i wartościowe określenie operacji gospodarczej, własnoręczne podpisy osób odpowiedzialnych za dokonanie operacji gospodarczej i jej

udokumentowanie; − sprawdzony jest pod względem:

merytorycznym (celowości i gospodarczego uzasadnienia operacji), formalnym (zgodności z przepisami prawa), rachunkowym (czy nie zawiera błędów rachunkowych).

Procedura przygotowania dowodów do księgowania 1. Sprawdzenie dokumentów pod względem merytorycznym oraz formalno-rachunkowym:

− Kontrola merytoryczna polega na zbadaniu, czy dane zawarte w dokumencie odpowiadają rzeczywistości, czy wyrażona w dokumencie operacja gospodarcza była celowa z punktu widzenia gospodarczego, czy jest zgodna z obowiązującymi przepisami prawa oraz zgodna z treścią umowy lub zlecenia.

− Kontrola formalno–rachunkowa polega na sprawdzeniu, czy dokument został wystawiony poprawnie oraz czy jest zgodny z obowiązującymi przepisami prawa, a także, czy operacja gospodarcza została poddana kontroli merytorycznej oraz czy dowód jest pozbawiony błędów rachunkowych.

2. Dekretowanie dokumentów, które polega na ustaleniu i oznaczeniu na dokumencie sposobu jego ewidencji (czyli na podaniu kont, na których dana operacja powinna być zaksięgowana) zgodnie z zasadami ustalonymi w zakładowym planie kont. Czynności te wykonuje główny księgowy lub upoważniony przez niego kompetentny pracownik działu księgowości.

3. Segregowanie dokumentów, które polega na ułożeniu ich albo według grup rodzajowych (np. dokumenty kasowe, bankowe, materiałowe), albo według kont, wyznaczonych w zakładowym planie kont. Segregowania dokonują upoważnieni do nich pracownicy jednostek gospodarczych. Jeżeli określone operacje gospodarcze są udokumentowane dwoma lub więcej dowodami albo egzemplarzami tego samego dowodu, to kierownik jednostki ustala, który z dowodów (egzemplarzy dowodu) ma stanowić podstawę zapisów w księgach.

Archiwizacja dowodów księgowych


18

Podmioty gospodarcze przekazują do archiwów państwowych te dokumenty, które stanowią materiały archiwalne, trwale przechowywane według ściśle określonych zasad. Pozostałe dokumenty przechowuje się: − odcinki paragonowe lub inne dowody kasowe – co najmniej przez okres, jaki upłynie do

chwili rozliczenia osób, odpowiedzialnych za sprzedaż detaliczną, − listy płac lub inne dowody potrzebne do ustalenia rent i emerytur – przez okres ustalony

w przepisach określających zasady wymiaru rent i emerytur, − wszelkie inne dowody księgowe, dokumenty inwentaryzacyjne, księgi rachunkowe,

sprawozdania finansowe za okresy nie kończące roku oraz inne akta przez okres 5 lat. Okresy przechowywania oblicza się od początku roku następującego po roku obrotowym, którego dane dokumenty księgowe dotyczą. Dowody księgowe dotyczące wieloletnich inwestycji, kredytów i pożyczek, kontraktów handlowych, spraw skierowanych na drogę postępowania sądowego, będących przedmiotem dochodzeń w sprawach karnych, należy przechowywać również po upływie wyznaczonych terminów do końca roku następującego po roku obrotowym, w którym objęte nimi inwestycje, roszczenia, kredyty i pożyczki, kontrakty i sprawy zostaną ostatecznie zakończone, spłacone, rozliczone i przedawnione .

Elektroniczna archiwizacja dokumentów polega na przetwarzaniu informacji zapisanych na papierze (kliszy, bądź w formie rysunku czy pliku komputerowego) na tzw. nośniki trwałe jednokrotnego zapisu np. CD, DVD lub dyski optyczne. Taka archiwizacja dokumentów księgowych opiera się przede wszystkim na bardzo szybkim dostępie do przetworzonych danych oraz zabezpieczeniu firmowej dokumentacji przed niebezpieczeństwami związanymi z pożarem, powodzią albo jakąkolwiek dewastacją. Pozwala ono także w sposób znaczący zredukować koszty funkcjonowania przedsiębiorstwa. 4.3.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 1. Co to jest dokumentacja księgowa? 2. Jaka jest różnica między dokumentem a dowodem księgowym? 3. Co oznacza, że dowód księgowy jest wystawiony prawidłowo? 4. Jak wygląda procedura przygotowania dowodów do księgowania? 5. Jak długo przechowuje się dokumenty księgowe? 6. Na czym polega elektroniczna archiwizacja dokumentów? 4.3.3. Ćwiczenia Ćwiczenie 1

Wystaw fakturę, mając dane: Sprzedawca: „ABC” PHU, ul. Krótka 6, 71-123 Szczecin, NIP: 851-123-56-89 Nabywca: „Malibu” sp. z o.o., ul. Długa 15, 70-789 Szczecin, NIP: 852-963-74-12 Data wystawienia faktury: 10 XI 2005 r. Sposób zapłaty: gotówka Sprzedany towar (ceny netto, VAT = 22%): 15 kg cukru (1,20 zł/kg), 5 kg kawy (21 zł/kg), 5 opakowań herbaty (5,50 zł/szt.), 100 opakowań śmietanki do kawy (0,35 zł/szt.).


19


1) sprawdzić, czy podane są wszystkie informacje, niezbędne do wystawienia faktury, 2) uzupełnić brakujące elementy, 3) wystawić fakturę VAT (oryginał i kopię), 4) zaznaczyć, która faktura powinna trafić do sprzedawcy, a która do nabywcy, 5) w razie wystąpienia błędów wystawić fakturę korygującą.

Wyposażenie stanowiska pracy: − faktura VAT, − faktura VAT korygująca, − literatura zgodna z punktem 6 Poradnika dla ucznia. Ćwiczenie 2

Wystaw dowolnie po 5 dowodów wpłaty KP i dowodów wypłaty KW, a następnie na ich podstawie sporządź raport kasowy.


1) zapisać w zeszycie 5 przykładowych osób, od których otrzymujesz pieniądze, za co i jaką kwotę (informacje potrzebne do wypełnienia KP),

2) zapisać w zeszycie 5 przykładowych osób, którym wypłacasz pieniądze z kasy, za co i jaką kwotę (informacje potrzebne do wypełnienia KW),

3) ustalić stan kasy z poprzedniego miesiąca (pozycja z przeniesienia RK), 4) wypełnić dokumenty.

Wyposażenie stanowiska pracy: − dowody wpłaty KP i wypłaty KW, − raport kasowy, − kalkulator, − literatura zgodna z punktem 6 Poradnika dla ucznia. 4.3.4. Sprawdzian postępów Tak Nie Czy potrafisz: 1) wyjaśnić pojęcie dokumentacji księgowej? 2) wyjaśnić różnicę między dokumentem a dowodem księgowym? 3) określić, co oznacza, że dowód księgowy jest wystawiony prawidłowo? 4) określić warunki sporządzania dowodów księgowych? 5) poprawiać błędy w dowodach księgowych? 6) omówić procedurę przygotowania dowodów do księgowania? 7) określić czas przechowywania dokumentów księgowych? 8) omówić, na czym polega elektroniczna archiwizacja dokumentów? 9) sporządzić dokument księgowy?


20

4.4. Przychody i koszty w przedsiębiorstwie 4.4.1. Materiał nauczania Źródła przychodów Przychód to wyrażona w pieniądzu wielkość sprzedaży produktów, towarów, materiałów, usług, wartość naliczonych odsetek, wielkość otrzymanych kar, grzywien. Źródła przychodów przedstawia tabela 4. Tabela 4. Źródła przychodów

Przychody Opis Przychody ze sprzedaży produktów, towarów i materiałów

to wartość sprzedaży produktów, towarów i materiałów, którą oblicza się jako sumę iloczynów ilości sprzedanych produktów, towarów i materiałów oraz ich ceny sprzedaży

Pozostałe przychody operacyjne

to: − przychody ze sprzedaży majątku trwałego, − przychody z likwidacji środków trwałych, − dotacje, − otrzymane kary, grzywny, odszkodowania, darowizny, − wartość odpisanych przedawnionych lub umorzonych

zobowiązań

Przychody finansowe

to: − wartość sprzedaży papierów wartościowych, − otrzymane odsetki od lokat terminowych, środków na rachunkach

bankowych lub udzielonych pożyczek, − otrzymane dywidendy od akcji obcych, − dyskonta od weksli obcych, − przychody z udziałów w innych jednostkach, − dodatnie różnice kursowe, − otrzymane odsetki za nieterminową regulację należności

Koszty w przedsiębiorstwie

Koszt to wyrażone w pieniądzu zużycie rzeczowych składników majątku, wynagrodzenie za pracę, usługi obce, a także podatki, ubezpieczenie majątku, opłaty oraz inne elementy związane z prowadzeniem działalności gospodarczej.

Koszty można klasyfikować według różnych kryteriów (poświęcony został temu moduł 341[02].Z5.01 Klasyfikowanie kosztów i przychodów). W niniejszym podręczniku przedstawimy klasyfikację kosztów rodzajowych (istotnych przy sporządzaniu kalkulacji). Klasyfikacja kosztów rodzajowych: − amortyzacja – koszty związane ze zużyciem środków trwałych, − zużycie materiałów i energii – zużycie materiałów podstawowych, pomocniczych, paliw,

opakowań, odpadków, energii elektrycznej, − usługi obce – koszty związane z usługami remontowymi, transportowymi, budowlano-

montażowymi, bankowymi, najmu i dzierżawy, − podatki i opłaty – podatek akcyzowy, podatek od nieruchomości, podatek od środków

transportu, opłaty skarbowe, − wynagrodzenia – (brutto) za pracę, bez względu na rodzaj umowy,


21

− ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia – składki z tytułu ubezpieczeń społecznych, odpisy na zakładowy fundusz świadczeń socjalnych, szkolenie pracowników, wydatki związane z bhp,

− pozostałe koszty rodzajowe – koszty podróży służbowych, reprezentacji i reklamy, składki z tytułu ubezpieczeń majątkowych,

4.4.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 1. Co to jest przychód? 2. Co to są przychody ze sprzedaży? 3. Jakie przychody zalicza się do pozostałych przychodów operacyjnych? 4. Jakie przychody zalicza się do przychodów finansowych? 5. Co to jest koszt? 6. Jakie koszty zalicza się do kosztów rodzajowych? 4.4.3. Ćwiczenia Ćwiczenie 1

Przyporządkuj podane przychody do pozostałych przychodów operacyjnych lub przychodów finansowych: − dodatnie różnice kursowe, − przychody z likwidacji środków trwałych, − otrzymane dywidendy od akcji obcych, − dotacje, − dyskonta od weksli obcych, − otrzymane kary, grzywny, odszkodowania, darowizny, − wartość odpisanych przedawnionych lub umorzonych zobowiązań − przychody ze sprzedaży majątku trwałego, − wartość sprzedaży papierów wartościowych, − przychody z udziałów w innych jednostkach, − otrzymane odsetki od lokat terminowych, środków na rachunkach bankowych lub

udzielonych pożyczek, − otrzymane odsetki za nieterminową regulację należności.


1) przeczytaj uważnie wszystkie wymienione przychody, 2) wpisz do tabeli w odpowiednie miejsce pozostałe przychody operacyjne i przychody

finansowe.

Pozostałe przychody operacyjne Przychody finansowe


22

Wyposażenie stanowiska pracy: − literatura zgodna z punktem 6 Poradnika dla ucznia. Ćwiczenie 2

Wpisz w puste miejsca brakujące pojęcia lub terminy: amortyzacja, zużycie materiałów i energii, usługi obce, podatki i opłaty, wynagrodzenia, ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia, pozostałe koszty rodzajowe. 1. ………………………… to koszty związane z naliczeniem wynagrodzenia za pracę, 2. ………………………… to koszty związane ze zużyciem środków trwałych, 3. ………………………… to koszty związane ze zużyciem materiałów podstawowych,

pomocniczych, paliw, opakowań, odpadków, energii elektrycznej, 4. ………………………… to koszty związane z podatkiem akcyzowym, podatkiem od

nieruchomości, podatkiem od środków transportu, opłatami skarbowymi, 5. ………………………… to koszty związane z usługami remontowymi, transportowymi,

budowlano-montażowymi, bankowymi, najmu i dzierżawy, 6. ………………………… to koszty podróży służbowych, reprezentacji i reklamy, składki

z tytułu ubezpieczeń majątkowych, 7. ………………………… to składki z tytułu ubezpieczeń społecznych, odpisy na

zakładowy fundusz świadczeń socjalnych, szkolenie pracowników, wydatki związane z bhp,


1) przeczytać uważnie wyjaśnienie pojęć i terminów, 2) dopasować odpowiednie pojęcie lub termin do jego określenia, 3) wpisać je w puste miejsca.

Wyposażenie stanowiska pracy: − literatura zgodna z punktem 6 Poradnika dla ucznia. 4.4.4 Sprawdzian postępów Tak Nie Czy potrafisz: 1) wyjaśnić pojęcie przychodu? 2) wyjaśnić pojęcie przychodów ze sprzedaży? 3) sklasyfikować pozostałe przychody operacyjne? 4) sklasyfikować przychody finansowe? 5) wyjaśnić pojęcie kosztu? 6) wymienić i wyjaśnić znaczenie kosztów rodzajowych?


23

4.5. Kalkulacja kosztów 4.5.1. Materiał nauczania

Kalkulacja jest to czynność obliczeniowa, zmierzająca do ustalenia kwoty kosztów przypadających na przedmiot kalkulacji. Przedmiotem kalkulacji może być wyrób, usługa.

Znajomość kosztu jednostkowego przez przedsiębiorców małych i średnich przedsiębiorstw umożliwia lepsze dostosowanie cen swoich produktów, do cen stosowanych przez inne przedsiębiorstwa. Jeżeli przedsiębiorca będzie znał koszt jednostkowy swojego wyrobu, usługi, to będzie mógł go porównać z cenami produktów oferowanych przez konkurencję i dzięki temu będzie mógł podjąć odpowiednie decyzje, co do ustalenia ceny. Jeżeli różnica między ceną sprzedaży a jednostkowym kosztem wytworzenia jest zbyt mała, to jest to sygnał, ze należy przyjrzeć się dokładniej ponoszonym kosztom i spróbować je ograniczyć. W tym celu należy przeprowadzić kalkulację kosztów.

Przedsiębiorcy prowadzący uproszczone formy rachunkowości powinni przeprowadzać kalkulację danego wyrobu, usługi dwukrotnie:

a) przed rozpoczęciem produkcji danego wyrobu (wykonaniem usługi) – jest to kalkulacja wstępna,

b) po zakończeniu produkcji (wykonaniu usługi) – jest to kalkulacja wynikowa. Kalkulacja wstępna jest sporządzana przed rozpoczęciem działalności, opiera się na

kosztach przewidywanych, planowanych (przewidywane wielkości produkcji, normy zużycia materiałów, spodziewane ceny materiałów, usług obcych, wynagrodzeń). Podstawą kalkulacji wstępnej są normy i wskaźniki techniczno-ekonomiczne, taryfikatory, taryfy cen, ceny średnie, koszty uznane za przeciętne dla danej branży czy produktu.

Kalkulacja wynikowa oparta jest na danych rzeczywistych, ujętych w ewidencji księgowej. Odzwierciedla faktyczne zużycia składników majątku. Dzięki porównaniu kosztów jednostkowych ustalonych w kalkulacji wstępnej i wynikowej, przedsiębiorca może wyciągnąć odpowiednie wnioski i może przyczynić się do obniżenia kosztów prowadzonej działalności, a w konsekwencji do zwiększenia rentowności.

Kalkulację kosztów, w przypadku firm, które prowadzą pełną rachunkowość opisano w module 341[02].Z5.02 Sporządzanie kalkulacji. W niniejszym module zajmiemy się kalkulacją kosztów w małych przedsiębiorstwach, prowadzących uproszczone formy rachunkowości.

Koszty u ryczałtowca

Przedsiębiorcy opodatkowani w formie zryczałtowanej (karta podatkowa, ryczałt od przychodów ewidencjonowanych) w ogóle nie prowadzą ewidencji kosztów. Dlatego ryczałtowcy, którzy chcieliby przeprowadzić kalkulację, powinni systematycznie (dla własnych potrzeb) prowadzić ewidencję ponoszonych kosztów.

W ewidencji takiej przedsiębiorca rejestrowałby wszystkie ponoszone koszty w związku z prowadzoną działalnością.

Tabela 6 przedstawia przykładowe zestawienie kosztów dotyczących produkcji wyrobów (usług).

Koszty u podatnika prowadzącego podatkową księgę przychodów i rozchodów

Osoby prowadzące podatkową księgę przychodów i rozchodów ewidencjonują w niej nie tylko przychody, ale także koszty, które zapisuje się w kolumnach: 10 – Wartość zakupionych towarów handlowych, materiałów do produkcji, 11 – Koszty uboczne zakupu towarów handlowych, materiałów,


24

12 – Koszty reprezentacji i reklamy objęte limitem, 13 – Wynagrodzenia, 14 – Pozostałe koszty.

Na podstawie tak zaewidencjonowanych kosztów, dość łatwo jest przeprowadzić ich

kalkulację. Jeżeli jednak taka szczegółowość układu kosztów jest niewystarczająca, to przedsiębiorca może oddzielnie (własne potrzeby) ewidencjonować koszty według schematu, zaproponowanego w tabeli 6. W przypadku małych i średnich przedsiębiorstw w celu obliczenia kosztu jednostkowego, zastosowanie może znaleźć metoda podziałowa prosta. Ustalenie kosztu jednostkowego za pomocą metody podziałowej prostej ustala się przez podzielenie poniesionych kosztów w danym okresie przez ilość wytworzonego wyrobu w tym okresie. Jednostkowy koszt wytworzenia oblicza się według wzoru:

qKck j =

gdzie: kj – jednostkowy koszt wytworzenia; KC – całkowity koszt produkcji; q – wielkość produkcji wyrobów (usług); Tabela 6. Zestawienie kosztów dotyczących produkcji wyrobów (usług) Lp. Koszty Wartość (zł)

1. Zużycie materiałów podstawowych

a) Zużycie materiału A

b) Zużycie materiału B

c) Zużycie materiału C

2. Zużycie materiałów pomocniczych

a) Zużycie materiału A

b) Zużycie materiału B

c) Zużycie materiału C

3. Zużycie energii elektrycznej

4. Zużycie wody

5. Usługi obce

a) Usługi remontowe

b) Usługi transportowe

c) Rozmowy telefoniczne

d) Czynsz

e) Pozostałe usługi

6. Wynagrodzenia

7. Narzuty na wynagrodzenia

8. Amortyzacja

9. Podatki i opłaty

10. Pozostałe koszty

a) delegacje


25

b) Koszty reprezentacji i reklamy

c) Używanie prywatnego samochodu do celów służbowych

d) Inne koszty

11. RAZEM KOSZTY

Przykład Koszty w przedsiębiorstwie produkcyjnym na koniec miesiąca wynosiły: 1) zużycie materiałów podstawowych 50 000 zł 2) zużycie materiałów pomocniczych 20 000 zł 3) zużycie energii elektrycznej 23 000 zł 4) zużycie wody 17 000 zł 5) usługi obce 15 000 zł 6) wynagrodzenia (z narzutami) 30 000 zł 7) pozostałe koszty 5 000 zł 8) koszty ogólne zarządu 5 000 zł razem: 165 000 zł Przedsiębiorstwo wyprodukowało w ciągu miesiąca 1 000 szt. wyrobów gotowych. Ustalimy jednostkowy koszt wytworzenia, przez podzielenie każdej pozycji kosztów przez ilość wyrobów. Wyniki przedstawia tabela 7. Tabela 7. Obliczenie jednostkowego kosztu wytworzenia

Koszt (K) Całkowite koszty produkcji w zł (KC)

Ilość w szt. (q)

Jednostkowy koszt wytworzenia

w zł (kj) zużycie materiałów podstawowych

50 000 1 000 50

zużycie materiałów pomocniczych

20 000 1 000 20

zużycie energii elektrycznej 23 000 1 000 23 zużycie wody 17 000 1 000 17 usługi obce 15 000 1 000 15 wynagrodzenia (z narzutami) 30 000 1 000 30 pozostałe koszty 5 000 1 000 5

techniczny koszt wytworzenia 160 000 1 000 160 koszty ogólnego zarządu 5 000 1 000 5 koszt własny wyrobu gotowego 165 000 1 000 165

Należy sprawdzić poprawność dokonanych obliczeń:

165zł 1000szt 165000zł⋅ = 4.5.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 1. Co to jest kalkulacja? 2. W jakim celu przeprowadza się kalkulację kosztów? 3. Co jest istotą kalkulacji wstępnej? 4. Co jest istotą kalkulacji wynikowej? 5. W jaki sposób przeprowadza się kalkulację kosztów w przypadku ryczałtu od

przychodów ewidencjonowanych?


26

6. W jaki sposób przeprowadza się kalkulację kosztów w przypadku prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów?

7. Na czym polega metoda podziałowa prosta kalkulacji kosztów? 4.5.3. Ćwiczenia Ćwiczenie 1

Przeprowadź kalkulację kosztów dla zakładu fryzjerskiego.


1) opracować tabelę (na podstawie tabeli 6), 2) w pierwszej kolumnie wpisać, zaproponowane przez siebie koszty, w drugiej kolumnie –

ich wartość, 3) obliczyć koszty całkowite.

Wyposażenie stanowiska pracy: − kalkulator, − literatura zgodna z punktem 6 Poradnika dla ucznia. Ćwiczenie 2

Ustal metodą podziałową prostą koszt jednostkowy usługi fryzjerskiej (na podstawie danych z ćwiczenia 1).


1) ustalić ilość wykonanych usług fryzjerskich w ciągu miesiąca, 2) korzystając z danych z ćwiczenia 1 (gdzie ustaliłeś koszt całkowity), obliczyć koszt

jednostkowy

Wyposażenie stanowiska pracy: − kalkulator, − literatura zgodna z punktem 6 Poradnika dla ucznia. 4.5.4. Sprawdzian postępów Tak Nie Czy potrafisz: 1) wyjaśnić pojęcie kalkulacji? 2) wyjaśnić istotę kalkulacji wstępnej? 3) wyjaśnić istotę kalkulacji wynikowej? 4) omówić, w jaki sposób przeprowadza się kalkulację kosztów w przypadku

ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych? 5) omówić, w jaki sposób przeprowadza się kalkulację kosztów w przypadku

prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów? 6) omówić, na czym polega kalkulacja podziałowa prosta kosztów? 7) przeprowadzić kalkulację kosztów?


27

4.6. Cel i zasady inwentaryzacji 4.6.1. Materiał nauczania Inwentaryzacja to zespół czynności związanych z ustaleniem faktycznego stanu majątku oraz źródeł ich pochodzenia na dany moment bilansowy. Sposób i terminy przeprowadzania inwentaryzacji zależą od rodzaju sprawdzanego składnika bilansowego i mogą przybrać formę: – spisu z natury – stosowana do składników dających się policzyć, zważyć, będących

własnością jednostki i obcych, tj. środków pieniężnych (z wyjątkiem zgromadzonych na rachunkach bankowych), akcji, obligacji, bonów i innych papierów wartościowych, rzeczowych składników aktywów obrotowych, środków trwałych (z wyjątkiem gruntów i trudno dostępnych środków trwałych) oraz maszyn i urządzeń objętych inwestycją rozpoczętą; przeprowadzana na arkuszach spisowych, zgodnych z przepisami o dokumentacji księgowej;

– potwierdzenia prawidłowości sald księgowych – stosowana do środków pieniężnych zgromadzonych na rachunkach bankowych, aktywów własnych powierzonych kontrahentom oraz należności, pożyczek i zobowiązań z wyjątkiem należności spornych i wątpliwych, należności i zobowiązań wobec pracowników, z tytułów publiczno-prawnych – druki potwierdzenia salda ustala jednostka we własnym zakresie;

– porównania danych ewidencyjnych z dokumentami – może być zastosowana do gruntów i trudno dostępnych oglądowi środków trwałych, należności spornych i wątpliwych, a w bankach również zagrożonych, należności i zobowiązań wobec pracowników, tytułów publicznoprawnych.

Spis z natury polega na dokonaniu fizycznego pomiaru ilości składników majątkowych drogą ich przeliczenia, zważenia lub zmierzenia przez fachowy zespół, niezależny od osób sprawujących na co dzień pieczę nad tymi składnikami. Inwentaryzację rzeczowych i pieniężnych składników majątku przeprowadza komisja inwentaryzacyjna powołana przez kierownika jednostki. Przewodniczącym komisji inwentaryzacyjnej nie może być główny księgowy lub pracownik odpowiedzialny materialnie za składniki objęte inwentaryzacją. Przedsiębiorcy zobowiązani do prowadzenia ewidencji działalności za pomocą księgi przychodów i rozchodów lub opodatkowani w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych dokonują inwentaryzacji składników majątkowych na podstawie przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i rozporządzeń wykonawczych. Inwentaryzację należy przeprowadzić i wpisać do księgi: – przed zaprowadzeniem księgi, – na koniec każdego roku podatkowego, – w przypadku zmiany wspólnika, – przy likwidacji działalności, – w przypadku zarządzenia urzędu skarbowego, – gdy ustala się zaliczki na podatek za okresy miesięczne. Podatnik może przeprowadzić spis z natury w innym terminie, ale o zamiarze musi powiadomić urząd skarbowy na 7 dni przed datą tego spisu. Spisem z natury należy objąć: – towary handlowe, – materiały podstawowe i pomocnicze,


28

– półwyroby i wyroby gotowe, – braki i odpadki. Spisem należy objąć także towary stanowiące własność podatnika, ale znajdujące się poza jednostką. Towary obce znajdujące się w zakładzie podatnika, które nie podlegają wycenie ujmujemy ilościowo w remanencie z podaniem czyją stanowią własność. Spis z natury przeprowadza się na arkuszach spisowych – drukach ścisłego zarachowania, które wydaje się zespołom spisowym po uprzednim ponumerowaniu i zaparafowaniu przez upoważnioną osobę z komórki księgowości, za pokwitowaniem, do późniejszego rozliczenia po zakończeniu spisów. Wpisu do arkusza spisowego należy dokonać bezpośrednio po ustaleniu stanu składnika. Nie należy zostawiać wolnych wierszy. Należy stosować nazwy używane w księgowości lub symbole indeksu materiałowego oraz takie same jednostki miary, w jakich są ujmowane w ewidencji ilościowej i ilościowo-wartościowej. Ułatwia to rozliczenie inwentaryzacji i ustalenie różnic. Błędy popełnione w arkuszach spisu można poprawiać wyłącznie przez skreślenie błędnego zapisu, tak aby pozostał on czytelny, a następnie wpisaniu zapisu poprawnego. Obok tekstu poprawionego powinny się podpisać osoba odpowiedzialna materialnie i członek zespołu spisowego. Dokonanie poprawek powinno znaleźć swoje odbicie w protokole opisowym z przebiegu inwentaryzacji, gdzie należy zamieścić uwagę odnośnie dokonanej poprawki: pozycja spisowa, powód dokonania poprawki, przez kogo. Arkusze spisowe stanowią dowód księgowy i powinny zawierać: – nazwę jednostki i pola spisowego (pieczęć firmowa), – numer arkusza, – skład komisji inwentaryzacyjnej, osób odpowiedzialnych materialnie oraz innych osób

uczestniczących w spisie, – datę i godzinę rozpoczęcia i zakończenia spisu, – datę na jaką przypada termin spisu, – dane dotyczące spisywanych składników, – podsumowanie arkusza. Arkusze spisowe sporządza się w dwóch egzemplarzach, a przy inwentaryzacjach zdawczo-odbiorczych w trzech. Oryginał otrzymuje księgowość, a kopię osoba materialnie odpowiedzialna, w której obecności winny być spisywane wszystkie składniki majątkowe. W niektórych podmiotach wykorzystywane powinny być inne arkusze spisowe niż uniwersalne. Po wpisaniu ostatniej inwentaryzowanej pozycji składnika następuje zakończenie arkusza spisowego poprzez wpisanie adnotacji – poniżej ostatniej pozycji – „spis zakończono na pozycji nr ...”. Daty i podpisy członków komisji i osób odpowiedzialnych następują na końcu arkusza spisowego. Osoby materialnie odpowiedzialne powinny złożyć oświadczenie, że wszystkie składniki zostały objęte spisem i osoby te nie wnoszą zastrzeżeń do kompletności spisów i do pracy zespołu spisowego. Po zakończeniu spisu z natury zespoły spisowe powinny złożyć pisemną informację o nieprawidłowościach stwierdzonych w toku inwentaryzacji. Następną czynnością jest wycena składników majątku. Można zaniechać wyceny rzeczowych składników majątku bezpośrednio na arkuszach, jeżeli składniki te są ujmowane w urządzeniu ewidencyjnym zawierającym informację o ich ilości i wartości w dniu, na który przypadał termin inwentaryzacji.


29

Wyceny remanentu należy dokonać w terminie 14 dni od jego zakończenia zgodnie z zasadami rozporządzenia. W jednostkach prowadzących księgi przychodów i rozchodów wycenia się: – materiały, towary handlowe – według cen zakupu, nabycia lub cen rynkowych, – półwyroby, wyroby gotowe i braki własnej produkcji – według kosztów wytworzenia, – produkcję nie zakończoną – według kosztów wytworzenia, – odpadki użytkowe – według wartości szacunkowej, – niesprzedane wartości dewizowe – według cen zakupu z dnia sporządzenia spisu, a w

dniu kończącym rok podatkowy według cen zakupu nie wyższej niż kurs średni ogłaszany przez NBP w dniu kończącym rok podatkowy,

– wartość rzeczy zastawionych – według ich wartości rynkowej, – produkcję zwierzęcą – według cen rynkowych, – wyposażenie objęte spisem z natury na dzień likwidacji działalności – według cen

zakupu. W przypadku gdy towary utraciły swoją wartość użytkową podatnik może przyjąć do wyceny towarów ceny niższe od cen zakupu lub nabycia. Spis z natury wpisywany jest do księgi obowiązkowo poprzez wpis poszczególnych rodzajów składników lub wpis tylko jednej pozycji, jeżeli sporządzone jest odrębne szczegółowe zestawienie, które przechowuje się razem z księgą.

W księdze należy dokonać zapisu wartości remanentu początkowego nawet w przypadku, gdy na dzień otwarcia księgi podatnik nie posiada składników majątku podlegających remanentowi.

Obowiązek przeprowadzenia inwentaryzacji wynika z przepisów o rachunkowości oraz przepisów podatkowych.

W przedmiocie przygotowania, przeprowadzenia oraz ustalenia i rozliczenia różnic inwentaryzacyjnych nie ma różnicy pomiędzy inwentaryzacją przeprowadzaną przez jednostki stosujące przepisy ustawy o rachunkowości, a jednostki stosujące przepisy podatkowe. Różnice występują w terminach i częstotliwości inwentaryzacji.

Zasadniczym celem inwentaryzacji jest porównanie stanu rzeczywistego ze stanem ewidencjonowanym, aby ujęte w bilansie składniki oraz wynik finansowy odzwierciedlały rzeczywistą ich wartość.

Zadaniem inwentaryzacji jest: – przede wszystkim zapewnienie wiarygodności swoich danych księgowych, – ochrona mienia i rozliczenie osób odpowiedzialnych, – ocena przydatności gospodarczej inwentaryzowanych składników, – ocena stosowanej w jednostce dokumentacji księgowej.

Znaczenie inwentaryzacji dla prawidłowego funkcjonowania firmy jest tak duże, że jej

zasady, częstotliwość i terminy przeprowadzania są przedmiotem regulacji prawnych (rozdział 3 Ustawy o rachunkowości). Zagadnienia związane z inwentaryzacją zostały omówione szerzej w jednostce modułowej „Prowadzenie inwentaryzacji składników majątkowych”.


30


Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 1. Co to jest inwentaryzacja? 2. Co jest przedmiotem inwentaryzacji? 3. Jaki jest cel i zadania inwentaryzacji? 4. Jakie przepisy regulują zasady przeprowadzania inwentaryzacji? 5. Jakie są metody przeprowadzania inwentaryzacji? 6. Jakie są zasady wypełniania arkuszy spisowych? 7. Jakie są zasady przeprowadzania inwentaryzacji przez podatników prowadzących

podatkową księgę przychodów i rozchodów oraz ryczałt ewidencjonowany? 4.6.3. Ćwiczenia Ćwiczenie 1

Uzupełnij zdania: 1. Inwentaryzacji bonów i innych papierów wartościowych dokonuje się metodą

........................................................................................................................................... 2. Przedsiębiorcy zobowiązani do prowadzenia ewidencji działalności gospodarczej za

pomocą księgi przychodów i rozchodów dokonują inwentaryzacji składników majątkowych na podstawie przepisów ............................................................................... i ........................................................................................................................................

3. W jednostkach prowadzących podatkową księgę przychodów i rozchodów produkcję niezakończoną wycenia się według .................................................................................... zaś materiały według ..........................................................................................................

4. Zadaniem inwentaryzacji jest ochrona mienia i rozliczenie ...........................................................................................................................................

5. .................................................. należy dokonać w terminie 14 dni od zakończenia remanentu.

6. Zasadniczym celem inwentaryzacji jest porównanie ............................................................ ze ......................................................................................................................................


1) przeczytać uważnie zdania, 2) wykropkowane pola uzupełnić.

Wyposażenie stanowiska pracy: – literatura zgodna z punktem 6 Poradnika dla ucznia. Ćwiczenie 2

Przeczytaj uważnie podane stwierdzenia, prawdziwe oznacz literą P, zaś fałszywe literą F. ___1. Inwentaryzacja to zespół czynności związanych z ustaleniem stanu faktycznego

tylko aktywów obrotowych. ___2. Inwentaryzacji nie należy przeprowadzać dla aktywów powierzonych innym

jednostkom. ___3. Zadaniem inwentaryzacji jest ocena stosowanej w jednostce dokumentacji księgowej.


31

___4. W księdze należy dokonywać zapisu wartości remanentu początkowego nawet w przypadku, gdy na dzień otwarcia księgi podatnik nie posiada składników majątkowych podlegających remanentowi.

___5. Inwentaryzacja przeprowadzana przez jednostki stosujące przepisy o rachunkowości, a jednostki stosujące przepisy podatkowe przeprowadzana jest w ten sam sposób i w tych samych terminach.

___6. Wyceny wyposażenia objętego spisem z natury na dzień likwidacji działalności dokonuje się według cen rynkowych.

Sposób wykonania ćwiczenia: Aby wykonać ćwiczenie powinieneś:

1) przeczytać uważnie podane stwierdzenia, 2) stwierdzenia prawdziwe oznaczyć z lewej strony literą P, zaś fałszywe literą F.

Wyposażenie stanowiska pracy: – literatura zgodna z punktem 6 Poradnika dla ucznia. 4.6.4. Sprawdzian postępów Tak Nie Czy potrafisz: 1) podać definicję inwentaryzacji? 2) podać przepisy regulujące zasady przeprowadzania inwentaryzacji? 3) określić przedmiot inwentaryzacji? 4) określić cel i zadania inwentaryzacji? 5) wymienić metody przeprowadzania inwentaryzacji? 6) omówić zasady wypełniania arkuszy spisowych? 7) przedstawić zasady przeprowadzania inwentaryzacji przez jednostki

prowadzące podatkową księgę przychodów i rozchodów oraz ryczałt ewidencjonowany?


32

4.7. Rozliczenia dotyczące wynagrodzeń i ubezpieczeń społecznych

4.7.1. Materiał nauczania Rozliczenia dotyczące wynagrodzeń to zobowiązania pracodawcy wobec pracowników z tytułu pracy świadczonej przez nich na rzecz firmy. Wynagrodzenia za pracę obejmują wszelkie wypłaty pieniężne oraz świadczenia w naturze, wynikające z umowy o pracę, umowy zlecenia, umowy o dzieło, umowy agencyjnej. Kwotę wynagrodzeń ustala się na podstawie dokumentów źródłowych (list obecności, kart pracy, kart zarobkowych, stawek wynagrodzeń), a następnie sporządza się listy płac. W liście płac ustala się wysokość wynagrodzeń brutto, które obejmują płace zasadnicze i dodatki oraz potrącenia od tych wynagrodzeń. Potrącenia można podzielić na: – obligatoryjne – na które pracownik nie musi wyrazić zgody, obejmują podatek

dochodowy od osób fizycznych, składki ZUS płacone przez pracownika, potrącenia na podstawie tytułów egzekucyjnych i wykonawczych,

– dobrowolne – na które pracownik wyraził zgodę na piśmie, np. PZU, składki na związki zawodowe.

Lista płac stanowi podstawę oraz potwierdzenie wypłaty wynagrodzeń.

Na rozrachunki z Zakładem Ubezpieczeń Społecznych składają się zobowiązania firmy do pokrywania kosztów ustawowego ubezpieczenia pracowników. Pracodawca ma obowiązek zgłosić pracownika do ubezpieczenia w terminie 7 dni od daty powstania obowiązku ubezpieczenia. Należne składki wpłaca w określonych terminach na rachunek bankowy ZUS. Pracodawca z tytułu ubezpieczenia zatrudnianych w swojej firmie pracowników opłaca składki na ubezpieczenia społeczne: – ubezpieczenie emerytalne – w wysokości 9,76% podstawy wymiaru, – ubezpieczenie rentowe – w wysokości 6,5% podstawy wymiaru, – ubezpieczenie wypadkowe – od 0,97 do 3,86% podstawy wymiaru.

Składka na ubezpieczenie wypadkowe jest dla poszczególnych płatników zróżnicowana. Firmy zatrudniające do 9 pracowników płacą składkę w wysokości 1,93% podstawy wymiaru, zaś pozostali w zależności od poziomu zagrożeń i skutków tych zagrożeń. Ponadto pracodawca opłaca składki na: – Fundusz Pracy – w wysokości 2,45% podstawy wymiaru, – Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych – wysokości 0,15% podstawy

wymiaru, – Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych.

Składki na ZUS płacą także pracownicy: – ubezpieczenie emerytalne – w wysokości 9,76% podstawy wymiaru, – ubezpieczenie rentowe – w wysokości 6,5% podstawy wymiaru, – ubezpieczenie chorobowe – w wysokości 2,45% podstawy wymiaru, – ubezpieczenie zdrowotne – w wysokości 8,5% w 2005 r. podstawy wymiaru (corocznie

wzrastająca o 0,25%). Pracodawca ma obowiązek obliczyć te składki, potrącić je od należnych pracownikom wynagrodzeń i przekazać do ZUS.


33


Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 1. Jakie są rozliczenia dotyczące wynagrodzeń? 2. Jakie są rozliczenia dotyczące ubezpieczeń społecznych? 3. Jakie ubezpieczenia i w jakiej wysokości płaci pracodawca z tytułu ubezpieczenia

zatrudnianych pracowników? 4. Jakie ubezpieczenia i w jakiej wysokości płaci pracownik? 4.7.3. Ćwiczenia Ćwiczenie 1

Przedsiębiorstwo Budowlane „Dom” W. Kostek, mające siedzibę w Goleniowie przy ul. Doromira 12; NIP 624-000-87-65, Bank Pekao S.A. I/o Goleniów Nr 65437854000011156430101234, wykonujące roboty budowlane, zatrudnia na umowę o pracę 5 pracowników: 2 pracowników umysłowych i 3 pracowników zatrudnionych na stanowiskach robotniczych; zamieszkałych w Goleniowie. Koszty uzyskania przychodu wynoszą 102,25 zł / m-c. Angaże poszczególnych pracowników są następujące: Lp. Nazwisko i imię Płaca zasadnicza Dodatek

funkcyjny Premia

(% płacy zasadniczej)1 Kotlek Zbigniew 2800 zł/m-c 150 zł 50% 2 Kotlarczyk Jacek 2600 zł/m-c 110 zł 25% 3 Rożek Piotr 13 zł/godz. 50% 4 Harkot Andrzej 11 zł/godz. 30% 5 Markus Antoni 11 zł/godz. 30%

Pracownicy umysłowi przepracowali wszystkie dni robocze w miesiącu maju, zaś robotnicy przepracowali:

Lp. Nazwisko i imię Liczba przepracowanych godzin w miesiącu

1 Rożek Piotr 168 2 Harkot Andrzej 168 3 Markus Antoni 168


1) na podstawie podanych danych sporządzić listę płac nr 5/br., 2) obliczyć wysokość składek płaconych przez pracodawcę z tytułu ubezpieczenia

pracowników.

Wyposażenie stanowiska pracy: – lista płac, – kalkulator, – literatura zgodnie z punktem 6 Poradnika dla ucznia.


34

Ćwiczenie 2 Na podstawie danych z ćwiczenia 1 dokonaj rozliczenia miesięcznego z ZUS i urzędem

skarbowym pisemnie i komputerowo.


1) wypełnić ręcznie i komputerowo deklaracje rozliczeniowe miesięczne do ZUS: DRA, RCA, RMUA,

2) wypełnić przelewy do ZUS, 3) sporządzić ręcznie i komputerowo deklarację miesięczną do urzędu skarbowego – PIT–4, 4) wypełnić przelew do urzędu skarbowego.

Wyposażenie stanowiska pracy: – lista płac i wyliczenia z ćwiczenia 1, – deklaracje rozliczeniowe do ZUS: DRA, RCA, RMUA, – PIT–4, – przelewy do ZUS i do urzędu skarbowego, – literatura zgodnie z punktem 6 Poradnika dla ucznia. 4.7.4. Sprawdzian postępów Tak Nie Czy potrafisz: 1) omówić rozliczenia dotyczące wynagrodzeń? 2) omówić rozliczenia dotyczące ubezpieczeń? 3) przedstawić rodzaje i wysokość ubezpieczeń płaconych

przez pracodawcę i pracownika?


35

4.8. Podatek dochodowy od osób fizycznych 4.8.1. Materiał nauczania Podatek dochodowy od osób fizycznych jest regulowany ustawą z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (DzU 2000, Nr 14, poz. 176 z późn. zm.). Obciąża on wszystkie dochody, jakie może osiągnąć osoba fizyczna, z wyjątkiem: – przychodów podlegających opodatkowaniu podatkiem rolnym, – przychodów podlegających opodatkowaniu podatkiem leśnym, – przychodów od spadków i darowizn, – przychodów z działalności gospodarczej, jeżeli są opodatkowane za pomocą karty

podatkowej lub zryczałtowanym podatkiem od przychodów ewidencjonowanych, a mianowicie: – przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy nakładczej oraz spółdzielczego

stosunku pracy (wynagrodzenie zasadnicze, nadgodziny, dodatki, nagrody); – przychody z działalności gospodarczej (kwoty należne, choćby nie zostały faktycznie

otrzymane, z wyjątkiem bonifikat, z kont oraz podatku VAT), przychody ze sprzedaży środków trwałych, dotacje, subwencje, różnice kursowe, odsetki od środków na rachunkach bankowych.

Dochodem podatnika jest przychód pomniejszony o koszty. Koszty uzyskania przychodów – wszelkie koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów, z wyjątkiem: – wydatków na nabycie gruntów, – wydatków na ulepszenie środków trwałych, – wydatków na spłatę pożyczek, – darowizny, grzywny, kary pieniężne, – koszty reprezentacji i reklamy większe niż 0,25% przychodu rocznego.

Koszty uzyskania przychodu określane są dwoma metodami: − ryczałtową, − na podstawie faktycznie poniesionych wydatków.

Koszty uzyskania przychodu ustalane w formie ryczałtowej dotyczą następujących przychodów: − 50% z praw autorskich, prawa własności; − 20% z działalności wykonywanej osobiście, np. literackiej, dziennikarskiej, wykonywania

usług na podstawie umowy zlecenia; − stosunku służbowego, stosunku pracy, spółdzielczego stosunku pracy – ustalane przez

Ministerstwo Finansów. Mogą być podwyższone, jeżeli miejsce zamieszkania podatnika położone jest poza miejscem gdzie znajduje się zakład pracy oraz w przypadku dochodów pochodzących z kilku źródeł.

Koszty faktycznie poniesione ustalane są na podstawie dokumentacji i prowadzonej ewidencji. Podstawą opodatkowania jest dochód stanowiący różnicę między nadwyżką sumy przychodów nad kosztami uzyskania przychodów. Dochód możemy pomniejszyć o odliczenia, m.in.:


36

− składek na ubezpieczenie społeczne, − dokonanych w roku podatkowym zwrotów nienależnie pobranych świadczeń, które

uprzednio zwiększyły dochód podlegający opodatkowaniu, − wydatków na cele rehabilitacyjne, − wydatków na spłatę odsetek od kredytu udzielonego podatnikowi na sfinansowanie

inwestycji mającej na celu zaspokojenie własnych potrzeb mieszkaniowych, − darowizn przeznaczonych dla organizacji pozarządowych oraz jednostek kościelnych

prowadzących działalność pożytku publicznego w sferze zadań publicznych określonych w ustawie o działalności pożytku publicznego i wolontariacie.

Wysokość należnego podatku ustala się na podstawie progresywnej skali podatkowej (tabela 8). Tabela 8. Skala podatku dochodowego na 2005 r.

SKALA PODATKU DOCHODOWEGO NA 2005 r. Podstawa obliczenia podatku w złotych

ponad do Podatek wynosi

37 024 zł 19% podstawy obliczenia minus kwota 530,08 zł

37 024 zł 74 048 zł 6 504,48 zł + 30% nadwyżki ponad 37 024 zł

74 048 zł 17 611,68 zł + 40% nadwyżki ponad 74 048 zł

Źródło: bankier.pl Obowiązek płacenia zaliczek na podatek dochodowy z działalności gospodarczej powstaje, gdy dochody przekroczą kwotę wolną od podatku, która w 2005 r. wynosi 2790 zł. Podatek można pomniejszyć o różne ulgi podatkowe, np.: – składek na ubezpieczenie zdrowotne, – ulgi przysługujące na zasadzie praw nabytych.

W ciągu roku podatnicy na podstawie miesięcznych deklaracji dokonują wpłaty zaliczki z tytułu podatku dochodowego, a następnie po zakończeniu roku podatkowego w terminie do końca kwietnia składają roczne zeznanie podatkowe. Można także dokonywać uproszczonych zaliczek na podatek dochodowy od dochodów z działalności gospodarczej, obniżając je o zapłaconą w danym miesiącu składkę zdrowotną, w tym także opodatkowani podatkiem liniowym. Płatnik ma obowiązek sporządzić i doręczyć pracownikowi oraz urzędowi skarbowemu informacji podatkowych (PIT-11, PIT-8B) lub rocznego obliczenia podatku (PIT-40) za rok 2005 do 28 lutego 2006 r. W 2005 r. dochody przedsiębiorców mogą być opodatkowane według skali podatkowej lub według stałej 19% stawki, bez względu na wysokość dochodów z działalności gospodarczej, tzw. podatkiem liniowym. Aby skorzystać ze sposobu płacenia podatku metodą liniową, trzeba złożyć w urzędzie skarbowym pisemne oświadczenie o jego wyborze do 20 stycznia lub do dnia poprzedzającego dzień rozpoczęcia działalności, nie później jednak niż w dniu uzyskania pierwszego przychodu. Dochodów z działalności opodatkowanych podatkiem liniowym nie można łączyć z dochodami z pozostałych źródeł (np. z pracy, emerytury czy renty), które będą opodatkowane na zasadach ogólnych. Przedsiębiorca, który wybierze podatek liniowy, musi zrezygnować z pewnych ulg i preferencji, a mianowicie:


37

– zwolnienia z podatku dochodów z działalności na terenie specjalnej strefy ekonomicznej,

– zwolnienia z podatku dochodów szkół, – wspólnego opodatkowania z małżonkiem, – rozliczenia na zasadach przewidzianych dla osób samotnie wychowujących dzieci, – darowizny na cele społecznie użyteczne i kultu religijnego, – ulgi rehabilitacyjnej, – ulgi odsetkowej z tytułu spłaty kredytu zaciągniętego, – nie ma prawa do kwoty wolnej od podatku oraz do ulg przysługujących na zasadzie praw

nabytych. Od dochodu będzie mógł potrącić jedynie składki na ubezpieczenie społeczne i ubezpieczenie zdrowotne oraz stratę poniesioną w latach ubiegłych. Może dojść do utraty prawa do rozliczania według 19% podatku w przypadku, gdy podatnik uzyska z pozarolniczej działalności gospodarczej, prowadzonej samodzielnie lub w formie spółki niemającej osobowości prawnej, przychody ze świadczenia usług na rzecz byłego lub obecnego pracodawcy, odpowiadających czynnościom, które podatnik lub co najmniej jeden ze wspólników wykonywał w roku poprzedzającym rok podatkowy lub w roku podatkowym w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy. 4.8.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 1. Jakie przepisy regulują podatek dochodowy od osób fizycznych? 2. Co jest przedmiotem opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych? 3. Co zaliczamy do kosztów uzyskania przychodów? 4. Co stanowi podstawę opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych? 5. W jaki sposób ustala się wysokość należnego podatku? 6. Jakie są obowiązki podatników podatku dochodowego od osób fizycznych? 7. Jakie są zasady opłacania podatku metodą liniową? 4.8.3. Ćwiczenia Ćwiczenie 1

Andrzej Nowak prowadzi indywidualną działalność gospodarczą w Szczecinie przy ul. Krasińskiego 14 w zakresie usług hydraulicznych. W 2005 r. opłacał podatek dochodowy zaliczkowo na zasadach ogólnych na podstawie miesięcznych deklaracji PIT-5. Pan Nowak, aby rozliczyć należny podatek dochodowy za rok 2005 zebrał następujące dane: – przychód ze sprzedaży usług – 856 700,00 zł – koszty uzyskania przychodu – 422 213,85 zł – składki na ubezpieczenie społeczne – 5 632,32 zł – składki na ubezpieczenie zdrowotne – 1 858,56 zł.


1) zapoznać się z ćwiczeniem, 2) wyliczyć dochód A. Nowaka za 2005 r., 3) obliczyć podstawę opodatkowania, 4) obliczyć kwotę zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych za 2005 r.


38

5) sporządzić zeznanie podatkowe za 2005 r. dla Andrzeja Nowaka pisemnie i komputerowo,

6) brakujące dane ustalić dowolnie.

Wyposażenie stanowiska pracy: – PIT-36, – kalkulator, – stanowisko komputerowe z oprogramowaniem do rozliczenia rocznego podatku

dochodowego od osób fizycznych, – literatura zgodnie z punktem 6 Poradnika dla ucznia. Ćwiczenie 2

Sporządź pisemnie i komputerowo zeznanie podatkowe za rok 2005 dla Andrzeja Nowaka, który chce się rozliczyć wspólnie z niepracującą żoną.


1) sporządzić pisemnie zeznanie podatkowe za 2005 r. dla Andrzeja Nowaka rozliczającego się wspólnie z żoną,

2) sporządzić komputerowo zeznanie podatkowe za 2005 r. dla Andrzeja Nowaka rozliczającego się wspólnie z żoną,

3) brakujące dane ustalić dowolnie.

Wyposażenie stanowiska pracy: – dane z ćwiczenia 1, – PIT-36, – kalkulator, – stanowisko komputerowe z oprogramowaniem do rozliczenia rocznego podatku

dochodowego od osób fizycznych, – literatura zgodnie z punktem 6 Poradnika dla ucznia. 4.8.4. Sprawdzian postępów Tak Nie Czy potrafisz: 1) podać przepisy regulujące podatek dochodowy od osób fizycznych? 2) określić przedmiot opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych? 3) rozróżnić koszty uzyskania przychodu? 4) określić podstawę opodatkowania podatkiem dochodowym

od osób fizycznych? 5) przedstawić obowiązki podatników podatku dochodowego

od osób fizycznych? 6) omówić zasady opłacania podatku metodą liniową


39

4.9. Podatkowa księga przychodów i rozchodów 4.9.1. Materiał nauczania Podatkowa księga przychodów i rozchodów jest podstawowym urządzeniem księgowym służącym do ewidencjonowania dla celów podatku dochodowego przychodów i kosztów podatnika. Zasady jej prowadzenia reguluje rozporządzenie Ministra Finansów z 15 grudnia 2000 r. Mogą ją prowadzić osoby fizyczne oraz spółki cywilne, jawne i partnerskie osób fizycznych, wykonujące: − pozarolniczą działalność gospodarczą, − wolne zawody, − działalność na podstawie umowy agencyjnej i umowy zlecenia, − działalność z zakresu specjalnych działów produkcji rolnej; jeżeli w poprzednim roku obrotowym ich przychody netto ze sprzedaży towarów, produktów i operacji finansowych były niższe niż równowartość 800 000 euro.

Podatnicy, którzy: – w poprzednim roku podatkowym byli opodatkowani w innej formie niż zasady ogólne, – w poprzednim roku podatkowym prowadzili księgi rachunkowe, powinni zawiadomić o prowadzeniu księgi urząd skarbowy w terminie do 20 stycznia roku podatkowego. Jeżeli jednostka rozpoczyna działalność w ciągu roku i chce prowadzić podatkową księgę przychodów i rozchodów, to powinna powiadomić o tym fakcie urząd skarbowy w ciągu 7 dni od dnia jej założenia. W przypadku spółek zawiadomienie o zaprowadzeniu księgi składają wszyscy wspólnicy w urzędzie skarbowym według miejsca zamieszkania każdego z nich. Przed założeniem księgi podatnik jest zobowiązany do sporządzenia spisu z natury towarów i wpisaniu go do księgi. Księgę podatnik może prowadzić sam lub zlecić jej prowadzenie wyspecjalizowanej jednostce. Należy o tym fakcie powiadomić swój urząd skarbowy w ciągu 7 dni od daty zawarcia umowy. Powierzenie księgi do prowadzenia biuru rachunkowemu nie zwalnia podatnika z odpowiedzialności za to, co zostało w niej zapisane. Podatkowa księga przychodów i rozchodów wraz z dowodami księgowymi powinna znajdować się na stałe w miejscu wykonywania działalności lub siedzibie firmy. Powinna być przechowywana przez 5 lat, licząc od końca roku podatkowego, którego ta dokumentacja dotyczy. Księga powinna być zbroszurowana i mieć kolejno ponumerowane strony. W stronie tytułowej winny się znaleźć imię i nazwisko osoby prowadzącej działalność gospodarczą lub nazwa firmy i jej adres oraz rodzaj prowadzonej działalności. Rozróżnia się dwa wzory księgi przychodów i rozchodów – w wersji uproszczonej przeznaczonej dla rolników i w wersji rozbudowanej. Zapisów w księdze należy dokonywać po polsku, w walucie polskiej, starannie, czytelnie i w sposób trwały, na podstawie rzetelnych i prawidłowych dowodów, z dokładnością do 1 grosza. Pierwszym zapisem jest remanent początkowy (kol. 10). W kol. 1 wpisuje się kolejny numer operacji (tym samym numerem należy oznaczyć wpisywany dowód), W kol. 2 zapisuje się dzień miesiąca poniesienia wydatku, otrzymania towaru itp. Kol. 3 – nazwa i numer dowodu, np. FA VAT 5/05,


40

Kol. 4 i 5 służą do oznaczenia kontrahenta (jeżeli zapisy prowadzone są na podstawie dowodów wewnętrznych, dziennych i miesięcznych zestawień oraz raportów z kasy fiskalnej – nie wypełnia się), W kol. 6 – opisujemy zdarzenie, np. „zakup towarów handlowych”, Kol. 7 „Wartość sprzedanych towarów i usług” - wpisuje się przychody ze sprzedaży towarów, wyrobów lub usług według wartości netto, Kol. 8 „Pozostałe przychody” – przychody ze sprzedaży wyposażenia, środków trwałych, odsetki od rachunków bankowych, różnice kursowe, otrzymane dotacje itp., Kol. 9 – razem przychody – gdzie sumujemy przychody kol. 7 i 8, W kol. 10 – wpisuje się wartość netto zakupionych towarów lub materiałów oraz wartość wynikającą z inwentaryzacji, Kol. 11 – koszty uboczne zakupu – koszty związane z zakupem, np. koszty ubezpieczenia, transportu, Kol. 12 – koszty reprezentacji i reklamy objęte limitem – wpisujemy koszty reprezentacji i reklamy prowadzonej w inny sposób niż w środkach masowego przekazu lub publicznie, a także wydatki reprezentacyjne do wysokości 0,25% przychodu, Kol. 13 – wynagrodzenia w gotówce i naturze – wynagrodzenia brutto oraz wynagrodzenia w naturze pracowników zatrudnionych na podstawie umów o pracę, umów zlecenia i umów o dzieło. Kol. 14 – pozostałe wydatki – koszty, które nie zostały wykazane w kolumnach 10 do 13. Kol. 15 – razem wydatki, suma zapisów w kolumnach od 12 do 14. Kol. 16 – jest nieoznaczona, możemy zapisywać np. koszty rozliczane w czasie, Kol. 17 – uwagi – można zapisywać uwagi do treści dokonanych zapisów, zaliczki lub np. opakowania zwrotne.

Wpisów do księgi dokonuje się na podstawie właściwych dowodów chronologicznie według dat. Księga może być prowadzona odręcznie lub komputerowo. W przypadku ewidencji komputerowej, do 20 następnego miesiąca należy sporządzić wydruk komputerowy, zgodnie ze wzorem księgi określonym w załączniku do rozporządzenia. Program używany powinien zapewniać bezzwłoczny wgląd w treść zapisów oraz możliwość wydrukowania wszystkich danych w porządku chronologicznym, zgodnie ze wzorem.

Nowy miesiąc rozpoczyna się od nowej strony albo rozpoczynając nową numerację, bądź kontynuując z poprzedniego miesiąca. W księdze odnotowuje się fakt nawet jednodniowego zamknięcia firmy, np. z powodu urlopu. Urządzeniami uzupełniającymi podatkową księgę przychodów i rozchodów prowadzonymi na potrzeby podatku dochodowego i podatku VAT są: – ewidencja sprzedaży, – ewidencja sprzedaży towarów i usług VAT, – ewidencja nabycia towarów i usług VAT, – ewidencja środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, – ewidencja wyposażenia, – karty przychodów pracowników.

Ewidencję sprzedaży zobowiązani są prowadzić podatnicy, którzy:

– powierzyli prowadzenie księgi podatkowej biurom rachunkowym, – dokonują zbiorczych zapisów w księdze podatkowej na koniec miesiąca, – prowadzą jedną księgę na kilka zakładów, – nie mają księgi podatkowej w miejscu wykonywania działalności,


41

z wyjątkiem firm nieprowadzących sprzedaży bezrachunkowej oraz podatników ewidencjonujących sprzedaż w kasach rejestrujących.

Prowadzenie ewidencji sprzedaży uprawnia do dokonywania w księdze przychodów i rozchodów zapisów łącznych z całego miesiąca. Należy tylko sporządzić miesięczne zestawienie przychodów numerowane według kolejnych miesięcy.

Do prowadzenia Ewidencji sprzedaży towarów i usług VAT zobowiązani są podatnicy VAT. Wpisują sprzedaż na podstawie wystawionych faktur, w rozbiciu na poszczególne stawki VAT i sprzedaż wolną od podatku. Wpisów można dokonywać na koniec miesiąca, nie ma obowiązku codziennego rejestrowania sprzedaży.

Jeśli firma prowadzi sprzedaż bezrachunkową, a nie chce prowadzić ewidencji sprzedaży, to powinna rejestrować ją na dowodach wewnętrznych – Dzienne zestawienie sprzedaży nieudokumentowanej i wpisywać codziennie do ewidencji sprzedaży VAT. Dowody wewnętrzne sporządza się po zakończeniu dnia, przed otwarciem firmy w dniu następnym, na podstawie stanu kasy rejestracyjnej.

Podatnicy VAT zobowiązani są ponadto do prowadzenia Ewidencji nabycia towarów i usług VAT, która służy przede wszystkim obliczeniu podatku naliczonego VAT – zapłaconego przy nabyciu. Do ewidencji nabycia VAT wpisuje się wszystkie wydatki potwierdzone fakturą VAT. Należy wyodrębnić zakupy związane ze sprzedażą opodatkowaną VAT i nieopodatkowaną, gdyż tylko podatek VAT naliczony od nabycia związany ze sprzedażą opodatkowaną można odliczyć od podatku należnego.

Prowadzący podatkową księgę muszą założyć Ewidencję środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych w celu ustalenia ich stanu, stopnia zużycia oraz wielkości odpisu amortyzacyjnego. W razie braku ewidencji dokonywane odpisy amortyzacyjne nie stanowią kosztów uzyskania przychodu. Zapisów w ewidencji dokonujemy najpóźniej w dniu przekazania środka trwałego do użytkowania, aby można było rozpocząć amortyzację od następnego miesiąca.

Do Ewidencji wyposażenia podatnicy wpisują składniki, których wartość początkowa przekracza 1500 zł i jest niższa od 3500 zł. Zapisów należy dokonywać w dniu przekazania wyposażenia do użytkowania.

Indywidualne karty przychodów pracowników zobowiązani są prowadzić przedsiębiorcy zatrudniający pracowników i wypłacający im przychody.

Warunkiem zaliczenia wydatków eksploatacyjnych związanych z samochodem osobowym, w tym stanowiącym własność osoby prowadzącej działalność gospodarczą, służącym do celów prowadzonej działalności, niewprowadzonym do ewidencji środków trwałych do kosztów uzyskania przychodów jest prowadzenie ewidencji przebiegu pojazdu.

Wydatki te ewidencjonujemy w kol. 14 po zakończeniu miesiąca na podstawie miesięcznego zestawienia faktur dokumentujących wydatki poniesione z tytułu używania określonego wyżej samochodu. Faktury muszą zawierać numer rejestracyjny pojazdu.

Kwota wydatków zaliczonych do kosztów uzyskania przychodów w poszczególnych miesiącach nie może przekroczyć limitu wynikającego z „kilometrówki”. Prowadzoną ewidencję przebiegu podatnik musi potwierdzać na koniec każdego miesiąca.

Po zakończeniu miesiąca podkreśla się dokonane w danym miesiącu zapisy w podatkowej księdze przychodów i rozchodów i podsumowuje kolumny od 7 do 15. Wyniki podsumowania podkreśla się. Pod wynikami danego miesiąca można umieścić sumy za poprzednie miesiące i ponownie podkreślić. Sumując otrzymamy obroty od początku roku, które także należy podkreślić.

W przypadku niesumowania obrotów narastająco od początku roku podatnik ma obowiązek sporządzić roczne zestawienie.


42

W celu zapewnienia całkowitej zgodności zapisów dokonanych w księdze ze stanem faktycznym składników majątku należy je zweryfikować wynikiem spisu z natury.

Na oddzielnej karcie księgi podatkowej wpisuje się przychód osiągnięty w roku podatkowym i pomniejsza się go o koszty uzyskania przychodu w celu ustalenia dochodu.

Przychody - koszty uzyskania przychodu = dochód z działalności gospodarczej Wartość spisu z natury na początek roku podatkowego + wydatki na zakup towarów handlowych i materiałów + wydatki z tytułu kosztów ubocznych zakupu - wartość spisu z natury na koniec roku podatkowego + razem wydatki = Koszty uzyskania przychodu

Tak ustalony dochód stanowi podstawę opodatkowania. Przy obliczaniu podstawy ustalania

miesięcznych zaliczek podatku dochodowego nie muszą występować stany wynikające ze spisu z natury, gdyż nie ma obowiązku comiesięcznego przeprowadzania inwentaryzacji.


Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 1. Jakie przepisy regulują zasady prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów? 2. Kto może prowadzić podatkową księgę przychodów i rozchodów? 3. Jakie są zasady prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów? 4. Jakie są obowiązki podatnika prowadzącego podatkową księgę przychodów i

rozchodów? 5. Jakie są ewidencje uzupełniające? 6. Jakie są zasady prowadzenia ewidencji sprzedaży? 7. Jakie są zasady prowadzenia ewidencji sprzedaży VAT? 8. Jakie są zasady prowadzenia ewidencji nabycia VAT? 9. Jakie są zasady prowadzenia ewidencji środków trwałych? 10. Jakie są zasady prowadzenia ewidencji wyposażenia? 11. Jakie są zasady prowadzenia ewidencji przebiegu pojazdów? 12. Jakie są zasady prowadzenia indywidualnej karty przychodów? 4.9.3. Ćwiczenia Ćwiczenie 1 1. Od 01-04-2005 r. jesteś właścicielem Firmy Przewozowej w Świnoujściu przy ul.

Chełmińskiej 12. Jesteś płatnikiem podatku VAT. Prowadzisz podatkową księgę przychodów i rozchodów.

2. Jednocześnie jesteś zatrudniony na umowę o pracę w PKS Kamień Pomorski, w związku z tym nie płacisz składek na ubezpieczenie społeczne za siebie oraz nie odliczasz ulgi.

3. Zatrudniasz dwóch kierowców w pełnym wymiarze czasu pracy, zamieszkałych w Świnoujściu z płacą brutto 1300 zł. Koszty uzyskania przychodu w 2005 r. wynoszą 102,25 zł/m-c.


43

4. Posiadasz mikrobus o wartości początkowej 60 000 zł, dla którego stopa amortyzacji wynosi 20%.

5. W kwietniu br. miały miejsce następujące zdarzenia gospodarcze: − 16-04-2005 r. Fa VAT nr 3542/05 za paliwo zakupione na Stacji Paliw „Olio”, 72-

100 Świnoujście, ul. Chełmińska 14: wartość netto 250 zł podatek VAT 55 zł wartość brutto 305 zł;

− 30-04-2005 r. Fa VAT nr 4567/05 od Telekomunikacji Polskiej S.A., 72-100 Świnoujście, ul. Botaniczna 43: wartość netto 200 zł podatek VAT 44 zł wartość brutto 244 zł;

− 16-04-2005 r. Fa VAT nr 1 za wynajęcie mikrobusu Szkole Podstawowej Nr 3, 72-100 Świnoujście, ul. Chmielna 11:

wartość netto 3300 zł podatek VAT 231 zł wartość brutto 3531 zł;

− 30-04-2005 r. DW 148/05 – na zapłatę – zgodnie z umową dzierżawy czynszu za wynajem lokalu biurowego i garażu od Piotra Peasa przy ul. Chełmińskiej 12: 320 zł,

− lista płac nr 1 (dla dwóch osób): a) wynagrodzenie brutto 2600 zł b) ubezpieczenie społeczne ............ c) ubezpieczenie zdrowotne ............ d) należna zaliczka na podatek dochodowy ............

− 30-04-br. DW (Pk) 1/05 – dotyczący obciążeń ZUS pracodawcy ......................, − 30-04-br. DW (Pk) 2/05 – dotyczący amortyzacji środków trwałych ...................... Sposób wykonania ćwiczenia

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś: 1) przeczytać uważnie ćwiczenie, 2) uporządkować zdarzenia chronologicznie według dat, 3) dokonać pisemnie oraz komputerowo ewidencji zdarzeń gospodarczych w podatkowej

księdze przychodów i rozchodów.

Wyposażenie stanowiska pracy: – Podatkowa księga przychodów i rozchodów, – stanowisko komputerowe z dowolnym programem zawierającym podatkową księgę

przychodów i rozchodów – literatura zgodna z punktem 6 Poradnika dla ucznia.

Ćwiczenie 2 Na podstawie danych z ćwiczenia 1 sporządź deklarację na zaliczkę miesięczną br. na

podatek dochodowy za m-c IV, wiedząc, że Twoje przychody od początku roku wynoszą 320 000 zł, a koszty uzyskania przychodu 195 700 zł, nie wpłacono jeszcze żadnej zaliczki na konto urzędu.

Sposób wykonania ćwiczenia


44

Aby wykonać ćwiczenie powinieneś: 1) przeczytać uważnie ćwiczenie, 2) sporządzić deklarację miesięczną PIT-5 za miesiąc kwiecień 3) wyliczyć dochód oraz zaliczkę na podatek dochodowy od osób fizycznych.

Wyposażenie stanowiska pracy: – dane z ćwiczenia 1, – PIT-5, – literatura zgodna z punktem 6 Poradnika dla ucznia. 4.9.4. Sprawdzian postępów Tak Nie Czy potrafisz: 1) podać przepisy regulujące zasady prowadzenia podatkowej

księgi przychodów i rozchodów? 2) określić zasady prowadzenia podatkowej księgi przychodów

i rozchodów? 3) określić obowiązki podatnika prowadzącego podatkową

księgę przychodów i rozchodów? 4) wskazać ewidencje uzupełniające? 5) omówić zasady prowadzenia ewidencji uzupełniających

do podatkowej księgi przychodów i rozchodów?


45

4.10. Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych 4.10.1. Materiał nauczania Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych jest regulowany ustawą z dnia 20 XI 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (DzU Nr 144, poz. 930 z późn. zm.). Zryczałtowany podatek dochodowy opłaca się w formie: – ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych, – karty podatkowej. Opodatkowaniu ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych podlegają: – przychody z pozarolniczej działalności gospodarczej osób fizycznych, – przychody rolników ze sprzedaży minerałów wydobywanych z gruntów gospodarstwa

rolnego oraz usług o charakterze agrotechnicznym i przewozowym, – przychody osób fizycznych z tytułu świadczenia usług hotelarskich (nieprzekraczających

12 pokoi), – przychody osób fizycznych z działalności gospodarczej w zakresie wytwórczości ludowej

i artystycznej wykonywanej osobiście. Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych płacą podatnicy, którzy: – w roku poprzedzającym rok podatkowy uzyskali przychody z działalności prowadzonej

wyłącznie samodzielnie lub w formie spółki w wysokości nieprzekraczającej 250 000 euro (limit uprawniający do opodatkowania w 2006 r. wynosi 979 150 zł),

– rozpoczynają prowadzenie działalności i nie korzystają z opodatkowania w formie karty podatkowej, z wyjątkiem osób osiągających przychody z tytułu prowadzenia aptek, lombardów, kantorów, wykonywania niektórych wolnych zawodów.

Ryczałtu nie może płacić osoba, która była zatrudniona na umowę o pracę, a chce prowadzić działalność polegającą na tych samych czynnościach, jakie wykonywała w ostatnim czasie w ramach stosunku pracy na rzecz byłego lub obecnego pracodawcy. Postawą naliczenia podatku jest przychód z działalności gospodarczej, za który uważa się kwoty należne, choć nie zostały otrzymane, pomniejszone o wartość towarów zwróconych, bonifikaty i skonta. Jeśli firma jest podatnikiem VAT (przychody w poprzednim roku przekroczyły 10 000 euro), to przychód ze sprzedaży pomniejsza się o VAT należny. Do przychodów z działalności zalicza się także: – otrzymane dotacje, subwencje i dopłaty, – odsetki na rachunkach bankowych, – różnice kursowe, – otrzymane kary umowne, – wartość umorzonych lub przedawnionych zobowiązań, – wartość świadczeń otrzymanych w naturze itp. Stawki ryczałtu zostały zróżnicowane w zależności od rodzaju prowadzonej działalności i wynoszą 3%; 5,5%; 8,5%. Podatek zryczałtowany pobiera się bez pomniejszania przychodu o koszty uzyskania.


46

Podatnicy zobowiązani są do prowadzenia ewidencji przychodów, ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, na koniec roku podatkowego do sporządzenia spis z natury towarów. Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych oblicza się co miesiąc i do 20-go następnego miesiąca wpłaca się do urzędu skarbowego. Za miesiąc grudzień w terminie złożenia zeznania. Podatnicy, których otrzymane przychody z działalności prowadzonej samodzielnie lub w formie spółki w roku poprzedzającym rok podatkowy nie przekroczyły kwoty stanowiącej równowartość 25 000 euro mogą opłacać ryczałt kwartalnie. Podatnicy, którzy po raz pierwszy rozpoczęli prowadzenie pozarolniczej działalności, są zwolnieni z obowiązku comiesięcznego wpłacania ryczałtu na rachunek właściwego urzędu skarbowego: – w roku podatkowym następującym bezpośrednio po roku, w którym rozpoczęli

prowadzenie działalności, jeżeli w roku jej rozpoczęcia działalność ta była prowadzona co najmniej przez pełnych 10 miesięcy,

– dwa lata po roku, w którym rozpoczęli działalność, jeżeli prowadzili ją w roku, w którym rozpoczęli działalność, prowadzili ją krócej niż 10 miesięcy.

Przy spełnieniu wymaganych warunków oraz zawiadomieniu urzędu skarbowego do 31 stycznia następnego roku podatkowego o korzystaniu ze zwolnienia, podatnik nie płaci ryczałtu. Należny ryczałt za rok objęty zwolnieniem podatnik będzie musiał zapłacić w pięciu kolejnych latach podatkowych następujących bezpośrednio po roku, w którym korzystał ze zwolnienia – wysokości 20% należnego ryczałtu wykazanego w zeznaniu rocznym za rok, którego dotyczyło zwolnienie. Zeznanie roczne o wysokości uzyskanego przychodu w wysokości dokonywanych odliczeń i należnego ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych należy złożyć w terminie do 31 stycznia następnego roku w urzędzie skarbowym właściwym według miejsca zamieszkania podatnika.

Podatnik opodatkowany w formie ryczałtu ewidencjonowanego powinien prowadzić: – ewidencję przychodów, – ewidencję środków trwałych, – rejestr nabycia VAT, – rejestr sprzedaży VAT, – karty przychodów.

Ewidencję prowadzi się w formie broszury z ponumerowanymi kartami. Zakłada się ją z chwilą powstania obowiązku podatkowego i powiadamia o tym fakcie urząd skarbowy. Podatnicy prowadzący ewidencję przychodów zobowiązani są do przestrzegania następujących zasad: – każdy zapis musi być udokumentowany właściwym dowodem księgowym, – zapisy ujmuje się w złotych i groszach, – zapisów należy dokonywać chronologicznie, – zapisy powinny być dokonane w sposób trwały, staranny i czytelny, – błędy należy korygować zgodnie z obowiązującymi zasadami. Podstawą ewidencji przychodów są następujące dokumenty, wystawione przez podatnika: – faktury lub rachunki sprzedaży, – dzienne zestawienie faktur, rachunków,


47

– dowód wewnętrzny ujmujący zbiorczo dzienne przychody ze sprzedaży nieudokumentowanej fakturami lub rachunkami,

– inne, np. wyciągi bankowe. Ewidencje uzupełniające prowadzi się zgodnie z zasadami podanymi w poprzednim podrozdziale. Na koniec każdego roku ryczałtowiec musi sporządzić spis z natury towarów handlowych, materiałów podstawowych i pomocniczych, półfabrykatów, wyrobów gotowych, braków i odpadków. Szczegółowo zasady przeprowadzania inwentaryzacji omówiono w podrozdziale „Cel i zasady inwentaryzacji” oraz w jednostce modułowej „Inwentaryzacja składników majątkowych”. Wpisów do ewidencji przychodów nie trzeba dokonywać koniecznie codziennie. Można przez cały miesiąc gromadzić wystawione rachunki, faktury i dowody sprzedaży dziennej nieudokumentowanej, a do ewidencji wpisać je do 20 dnia następnego miesiąca w porządku chronologicznym. Na koniec każdego miesiąca należy zsumować zapisy w ewidencji przychodów. Jeżeli firma prowadzi kilka ewidencji, to sumy miesięczne wpisuje się do jednej z nich, którą określa jako główną i również sumuje. Od miesięcznego przychodu odejmuje się kwoty odliczeń, a od otrzymanej kwoty oblicza się należny podatek i do 20 następnego miesiąca wpłaca do urzędu skarbowego. Na koniec roku należy ustalić przychody roczne i sporządzić informację dla urzędu skarbowego PIT-28 do 31 stycznia następnego roku. Jeżeli w roku podatkowym przedsiębiorca uzyskał dochody inne niż z prowadzonej działalności opodatkowane na zasadach ogólnych, to powinien złożyć do 30 kwietnia odrębne zeznanie roczne. 4.10.2. Pytania sprawdzające

Odpowiadając na pytania sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 1. Jakie przepisy regulują zasady opłacania ryczałtu ewidencjonowanego? 2. Kto może opłacać podatek w formie ryczałtu ewidencjonowanego? 3. Jakie są obowiązki podatników ryczałtu ewidencjonowanego? 4. Jakie są stawki ryczałtu ewidencjonowanego? 4.10.3. Ćwiczenia Ćwiczenie 1

Wyszukaj i zaprezentuj w formie plakatu rodzaje działalności opodatkowane stawką: grupa I – 3%, grupa II – 5,5%, grupa III – 8,5%.


1) przeanalizować odpowiednie przepisy, 2) wyszukać rodzaje działalności opodatkowane według stawki, którą opracowujesz, 3) wyszukane informacje zaprezentować na plakacie, 4) przedstawić wyniki swojej pracy na forum klasy.


48

Wyposażenie stanowiska pracy: – przepisy regulujące ryczałt od przychodów ewidencjonowanych lub stanowisko

komputerowe z dostępem do Internetu, – arkusz papieru, – materiały biurowe: kolorowe pisaki, karteczki, klej, nożyczki, – literatura zgodnie z punktem 6 Poradnika dla ucznia. Ćwiczenie 2

PHU „OSKAR” Z. Krupa z siedzibą w Szczecinie, ul. Hoża 6 w miesiącu marcu br. zakupiło następujące składniki majątku: − zestaw komputerowy – szt. 1 w cenie jednostkowej 6 000 zł, − kasa fiskalna – szt. 1 w cenie jednostkowej 3 900 zł, − biurko – szt. 5 w cenie jednostkowej 1750 zł, − krzesło – szt. 10 w cenie jednostkowej 350 zł. Przedsiębiorca jest podatnikiem podatku od towarów i usług; NIP 765-890-09-09, REGON 123456789 Bank Pekao S.A. I/O Szczecin Nr 98760000111167450000010167


1) zapoznać się z ćwiczeniem, 2) dokonać stosownych zapisów w ewidencji środków trwałych, 3) dokonać stosownych zapisów w ewidencji wyposażenia.

Wyposażenie stanowiska pracy: – Ewidencja wyposażenia, – Ewidencja środków trwałych, – literatura zgodnie z punktem 6 Poradnika dla ucznia. 4.10.4. Sprawdzian postępów Tak Nie Czy potrafisz: 1) określić przepisy regulujące zasady opłacania ryczałtu ewidencjonowanego? 2) określić zasady opodatkowania w formie ryczałtu ewidencjonowanego? 3) wymienić stawki ryczałtu ewidencjonowanego?


49

4.11. Podatek od towarów i usług (VAT – ang. Value-Added Tax) 4.11.1. Materiał nauczania

Podatek od towarów i usług (potocznie zwany podatkiem VAT) reguluje ustawa z dn. 11

marca 2004 r. o podatku od towarów i usług, która zastąpiła ustawę z dnia 8 stycznia 1993 r. o podatku od towarów i usług oraz podatku akcyzowym. Podatnikami są: – osoby prawne, – jednostki organizacyjne niemające osobowości oprawnej, – osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, bez względu na cel

lub rezultat takiej działalności.

Opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług podlegają: – odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju, – eksport towarów, – import towarów, – wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów za wynagrodzeniem na terytorium kraju, – wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów.

Przez dostawę towarów rozumie się, co do zasady, przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel. Towary – rzeczy ruchome, jak również wszelkie postacie energii, budynki lub ich części, będące przedmiotem czynności podlegających opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług, które są wymienione w klasyfikacjach wydanych na podstawie przepisów o statystyce publicznej, a także grunty. Przez świadczenie usług rozumie się co do zasady każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów. Eksportem towarów będzie potwierdzony przez urząd celny wywóz towarów z terytorium kraju poza terytorium Wspólnoty w wykonaniu czynności podlegających opodatkowaniu, jeżeli wywóz dokonywany będzie przez dostawcę lub w jego imieniu albo przez nabywcę mającego siedzibę poza terytorium kraju lub w jego imieniu. Przez import towarów rozumie się przywóz towarów z terytorium państwa trzeciego na terytorium kraju. Obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wydania towaru lub wykonania usługi. Jeżeli sprzedaż towaru lub wykonanie usługi powinny być potwierdzone fakturą, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wystawienia faktury, nie później jednak niż w 7 dni od dnia wydania towaru lub wykonania usługi. Obowiązek podatkowy w wewnątrzwspólnotowej dostawie towarów powstaje, co do zasady, 15 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym dokonano dostawy towarów. Jeżeli przed wydaniem towaru lub wykonaniem usługi otrzymano część należności, w szczególności: przedpłatę, zaliczkę, zadatek, ratę, to obowiązek podatkowy powstaje z chwilą otrzymania tej części. Ustawodawca przewidział zwolnienia o charakterze przedmiotowym i podmiotowym. Zwolnienia przedmiotowe dotyczą między innymi usług w zakresie: rolnictwa, leśnictwa, edukacji, administracji państwowej a także finansów i ubezpieczeń oraz ochrony zdrowia i opieki społecznej.


50

Zwolnienia podmiotowe dotyczą tych podatników, u których wartość sprzedaży towarów i usług nie przekroczyła łącznie w poprzednim roku podatkowym kwoty 10 000 euro wyrażonej w złotych przeliczonej według kursu średniego euro, ogłaszanego w NBP. Wartość sprzedaży towarów i usług uprawniająca do zwolnienia podmiotowego z VAT w 2006 r. nie może przekroczyć 43 800 zł. Zwolnienie traci moc w momencie przekroczenia tej kwoty. Obowiązek podatkowy powstaje z chwilą przekroczenia tej kwoty, a opodatkowaniu podlega nadwyżka ponad tę kwotę. Podstawą opodatkowania jest obrót, tj. kwota należna z tytułu sprzedaży pomniejszona o kwotę należnego podatku. Stawki podatku (ustawa nie przewiduje zmian w wysokości stawek podatku od towarów i usług): – 22% – stawka podstawowa stanowi wyraz powszechności podatku i ma zastosowanie

przy opodatkowaniu większości towarów i usług. – 7% – stawka obniżona dotyczy towarów i usług wymienionych w załączniku nr 3 do

ustawy. – 3% – stawka obniżona – stosuje się do towarów i usług wymienionych w załączniku nr 6

do ustawy w odniesieniu do których Polska uzyskała okres przejściowy, tj. 30 kwietnia 2008 roku.

– 0% – stosuje się w eksporcie towarów, wewnątrzwspólnotowej dostawie towarów.

Podatek VAT jest podatkiem charakterystycznym z tego względu, że jest równocześnie podatkiem należnym i naliczonym. Kwota zobowiązania podatkowego do zapłacenia w urzędzie skarbowym jest to różnica między podatkiem należnym a podatkiem naliczonym za dany miesiąc. Podatnicy obowiązani są bez wezwania przez urząd skarbowy do obliczania i wpłacania podatku za okresy miesięczne na rachunek właściwego urzędu skarbowego do 25 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym powstał obowiązek podatkowy oraz składania w tymże terminie deklaracji podatkowych dla podatku od towarów i usług (VAT-7) z wyjątkiem rolników ryczałtowych oraz tzw. małych podatników korzystających z rozliczeń metodą kasową, którzy rozliczają się kwartalnie.


Odpowiadając na pytania, sprawdzisz, czy jesteś przygotowany do wykonania ćwiczeń. 1. Jakie przepisy regulują podatek VAT? 2. Kto jest podatnikiem podatku od towarów i usług? 3. Co jest przedmiotem opodatkowania podatkiem VAT? 4. Od kiedy powstaje obowiązek podatkowy? 5. Co jest podstawą opodatkowania podatkiem VAT? 6. Jakie są stawki podatku VAT? 7. Jakie są obowiązki podatnika VAT?


51

4.11.3. Ćwiczenia Ćwiczenie 1

PPH „Dukat” M. Kowalski produkujące zabawki z siedzibą w Szczecinie przy ul. Bandurskiego 10; NIP 852-234-000-02, REGON 987654321 w miesiącu kwietniu br. zgromadziło następujące dokumenty:

Podatek Lp. Wyszczególnienie Wartość netto Stawka Kwota

Wartość brutto

1 Fa VAT 1456 z dn. 21-04 za zakupione i przyjęte do magazynu tektury

70 000,00 7% 4 900,00 74 900,00

2 Fa VAT 4/5 z dn. 27-04 za sprzedane maskotki pluszowe, które wydano nabywcy

11 000,00 22% 2420,00 13 420,00

3 Fa VAT 79/71 z dn. 25-04 od dostawcy pluszu, materiał przyjęto do magazynu (zapłata później)

3 520,00 22% 774,40 4294,10

4 Fa VAT z dn. 20-04 za energię elektryczną termin płatności 30-04

130,00 22% 28,60 158,60


1) zapoznać się z treścią ćwiczenia, 2) zarejestrować faktury własne PPH „Dukat” M. Kowalski, 3) zarejestrować faktury obce PPH „Dukat” M. Kowalski, 4) sporządzić deklarację VAT-7 za miesiąc kwiecień.

Wyposażenie stanowiska pracy: – Ewidencja nabycia towarów i usług VAT, – Ewidencja sprzedaży towarów i usług VAT, – deklaracja VAT-7, – literatura zgodna z punktem 6 Poradnika dla ucznia. Ćwiczenie 2

Wykorzystując dane z ćwiczenia 1 z rozdziału 4.9.3., dokonaj ewidencji zdarzeń w ewidencji nabycia i sprzedaży towarów i usług VAT i sporządź deklarację rozliczeniową z urzędem skarbowym.


1) zapoznać się z treścią ćwiczenia, 2) dokonać ewidencji zdarzeń w rejestrach VAT, 3) sporządzić deklarację VAT-7 za miesiąc kwiecień.


52

Wyposażenie stanowiska pracy: – Ewidencja nabycia towarów i usług VAT, – Ewidencja sprzedaży towarów i usług VAT, – deklaracja VAT-7, – literatura zgodna z punktem 6 Poradnika dla ucznia. 4.11.4. Sprawdzian postępów Tak Nie Czy potrafisz: 1) podać przepisy regulujące podatek od towarów i usług? 2) określić zasady opodatkowania podatkiem VAT? 3) określić obowiązki podatników podatku od towarów i usług? 4) wymienić stawki podatku VAT?


53

5. SPRAWDZIAN OSIĄGNIĘĆ INSTRUKCJA DLA UCZNIA 1. Przeczytaj uważnie instrukcję. 2. Podpisz imieniem i nazwiskiem kartę odpowiedzi. 3. Zapoznaj się z zestawem zadań testowych. 4. Test pisemny zawiera 21 zadań i sprawdza Twoje wiadomości z zakresu

ewidencjonowania zdarzeń gospodarczych. 5. Udzielaj odpowiedzi tylko na załączonej karcie odpowiedzi. Wskaż tylko jedną

odpowiedź prawidłową. W przypadku pomyłki należy błędną odpowiedź zaznaczyć kółkiem, a następnie ponownie zakreślić odpowiedź prawidłową.

6. Pracuj samodzielnie, bo tylko wtedy będziesz miał satysfakcję z wykonanego zadania. 7. Kiedy udzielenie odpowiedzi będzie Ci sprawiało trudność, wtedy odłóż jego

rozwiązanie na później i wróć do niego, gdy zostanie Ci wolny czas. 8. Na rozwiązanie testu pisemnego masz 40 minut.


54

Zestaw pytań testowych 1. Podstawowym aktem prawnym, regulującym zasady prowadzenia rachunkowości

w Polsce jest a) ustawa o rachunkowości z dn. 29–09–1994 r., b) ustawa z dn. 29–07–1997 r. Ordynacja podatkowa, c) ustawa z dn. 13–10–1995 r. o zasadach ewidencji i identyfikacji podatników

i płatników, d) ustawa z dn. 20–11–1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych

przychodów osiąganych przez osoby fizyczne. 2. Rachunkowość to

a) dokumentacja księgowa obejmująca zbiory zapisów księgowych, b) system ewidencji gospodarczej odzwierciedlającej w formie pieniężnej zjawiska

i procesy gospodarcze, c) wszelkie sprawozdania finansowe, d) działania, których celem jest ustalenie faktycznego stanu składników aktywów

i pasywów przedsiębiorstwa. 3. Przepisy ustawy o rachunkowości nie obejmują

a) Skarbu Państwa, b) spółek handlowych, c) spółek cywilnych, d) gmin i powiatów.

4. Zasada periodyzacji zakłada, że a) jednostka będzie kontynuowała swą działalność w dającej się przewidzieć przyszłości, b) przychody i koszty zalicza się do okresu, w którym faktycznie wystąpiły, niezależnie

od wpływu należności lub zapłaty zobowiązań, c) wycena aktywów i pasywów jednostki musi nie zniekształcać wyniku finansowego, d) wszystkie operacje gospodarcze należy zapisywać w księgach rachunkowych.

5. Operacją gospodarczą jest a) zawarcie umowy o pracę z pracownikiem, b) wysłanie zamówienia do dostawcy, c) zakup materiałów, d) otrzymanie zawiadomienia o udzieleniu przez bank kredytu.

6. Kontrola formalna dokumentów księgowych polega na a) określeniu celowości operacji gospodarczej, b) gospodarczym uzasadnieniu operacji gospodarczej, c) sprawdzeniu, czy dokument jest zgodny z przepisami prawa, d) sprawdzeniu, czy dokument nie zawiera błędów rachunkowych.

7. Dekretowanie polega na a) sprawdzeniu, czy dokument zawiera wszystkie elementy, b) ustaleniu i oznaczeniu na dokumencie sposobu jego ewidencji, c) ułożeniu dokumentów według grup rodzajowych, d) sprawdzeniu, czy dokument pozbawiony jest błędów.

8. Księgi rachunkowe przechowuje się w jednostce gospodarczej przez okres a) 1 roku, b) 2 lat, c) 5 lat, d) 10 lat.


55

9. Do pozostałych przychodów operacyjnych zalicza się a) wartość sprzedaży produktów, b) przychody ze sprzedaży składników majątku trwałego, c) wartość sprzedaży papierów wartościowych, d) wartość sprzedaży towarów i materiałów.

10. Do kosztów rodzajowych zalicza się a) wynagrodzenia, b) koszty sprzedanych produktów, c) zapłacone kary, d) dyskonto od weksli własnych.

11. Jeżeli całkowite koszty produkcji wynoszą 230 000 zł, wielkość produkcji wynosi 1 000 sztuk, to koszt jednostkowy wytworzenia wynosi a) 23 zł, b) 230 zł, c) 2 300 zł, d) 23 000 zł.

12. Do inwentaryzacji środków pieniężnych zgromadzonych na rachunkach bankowych służy a) spis z natury, b) porównanie danych ewidencyjnych z dokumentami, c) przegląd wyciągów bankowych, d) potwierdzenie prawidłowości sald księgowych.

13. Zasadniczym celem inwentaryzacji jest a) stwierdzenie stanu rzeczywistego majątku, b) stwierdzenie stanu ewidencjonowanego majątku, c) porównanie stanu rzeczywistego ze stanem ewidencjonowanym majątku, d) ustalenie wyniku finansowego.

14. Wyceny środków gospodarczych dokonuje się w terminie a) 7 dni od zakończenia remanentu, b) 14 dni od zakończenia remanentu, c) 21 dni od zakończenia remanentu, d) 28 dni od zakończenia remanentu.

15. Jeżeli podstawa wymiaru do obliczenia składek ZUS wynosi 1 000 zł, to pracodawca opłaci za pracownika ubezpieczenie emerytalne w wysokości a) 9,70 zł, b) 38,60 zł, c) 65,00 zł, d) 97,60 zł.

16. Jeżeli podstawa wymiaru do obliczenia składek ZUS wynosi 1 500 zł, to pracownik opłaci za siebie ubezpieczenie zdrowotne w wysokości a) 36,75 zł, b) 97,50 zł, c) 127,50 zł d) 146,40 zł.

17. Ile wyniesie podatek dochodowy od osób fizycznych, jeżeli podstawa obliczenia podatku wynosi 40 000 zł, a) 7 069,92 zł, b) 7 397,28 zł, c) 7 600,00 zł,, d) 13 619,20 zł.


56

18. Podatnicy, którzy chcą rozpocząć prowadzenie działalności na zasadach ogólnych (PKPiR) mają obowiązek powiadomić o tym fakcie urząd skarbowy do dnia a) 31 XII roku poprzedzającego rok obrotowy, b) 1 I roku obrotowego, c) 20 I roku obrotowego, d) 31 I roku obrotowego.

19. Ile wyniesie dochód z działalności gospodarczej w 2005r., jeżeli przychody wyniosły 36 060,58 zł, wartość spisu z natury na początek roku wynosiła 6 050,23 zł, wartość zakupu towarów handlowych i materiałów wyniosła 28 052,37 zł, wydatki z tytułu kosztów ubocznych zakupu wyniosły 1 230,15 zł, wartość spisu z natury na koniec roku podatkowego wyniosła 3 520,16 zł a) – 4 247,99 zł, b) – 2 792,33 zł, c) 2 792,33 zł, d) 4 247,99 zł.

20. Zeznanie roczne o wysokości uzyskanego przychodu w wysokości dokonywanych odliczeń i należnego ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych należy złożyć w urzędzie skarbowym do dnia a) 31 XII roku poprzedzającego rok obrotowy, b) 1 I roku obrotowego, c) 20 I roku obrotowego, d) 31 I roku obrotowego.

21. Ile wyniesie podatek VAT od 10 strzykawek lekarskich, jeżeli ich wartość wynosi 15 zł a) 0,45 zł, b) 1,05 zł, c) 2,85 zł, d) 3030 zł.


57

KARTA ODPOWIEDZI Imię i nazwisko……………………………………………………………………..................... Pozyskiwanie źródeł finansowania działalności Zakreśl poprawną odpowiedź.

Nr zadania

Odpowiedzi Punkty

1 a b c d 2 a b c d 3 a b c d 4 a b c d 5 a b c d 6 a b c d 7 a b c d 8 a b c d 9 a b c d 10 a b c d 11 a b c d 12 a b c d 13 a b c d 14 a b c d 15 a b c d 16 a b c d 17 a b c d 18 a b c d 19 a b c d 20 a b c d 21 a b c d

Razem:


58

6. LITERATURA 1. Bieńkowska G.: Przedsiębiorczość. Uproszczone formy ewidencji gospodarczej

stosowane w małych firmach. WSiP, Warszawa 2000 2. Cisowski J., Ledwoch K., Rybarska A., Sokoła D., Sokoła A., Soswa K.: Sam prowadzę

własną firmę. Informel S.C., Tarnowskie Góry 2000 3. Ossowska M., Szczypa P.: Podstawy rachunkowości. Fundacja na rzecz Uniwersytetu

Szczecińskiego, Szczecin 2000 4. Frymark I.: Elementy rachunkowości. WSiP, Warszawa 2003 5. Kiziukiewicz T., Sawicki K.: Rachunkowość małych firm. Polskie Wydawnictwo

Ekonomiczne, Warszawa 1998 6. Borowska G.: Przygotowanie do działalności usługowej. Podstawy rachunkowości.

WSiP, Warszawa 2003 7. Małkowska D.: Inwentaryzacja od A do Z z uwzględnieniem zmian w rachunkowości.

ODDK, Gdańsk 2002

ewidencjonowanie zdarzeń gospodarczych 341[02].o1 ekonomista_341[02].o1.05_u.pdf · podatkowej...

Documents