Thailand Anti-Trafficking Outlook Vol.1 |ARCM Thailand

1

บทความ : การคามนษยในรปแบบการบงคบใชแรงงาน ศรวรรณ วองเกยรตไพศาล*

*ทนายความ ท SR LAW (Social Responsibility Law office) email: srlaw.srlaw@gmail.com

ปฏญาณสากลวาดวยสทธมนษยชนไดประกาศไววา บคคลใดจะถก

บงคบใหเปนทาส หรออยภาระจ ายอมใดๆ มได การเปนทาสและการคาทาสจะมไมไดทกรปแบบ ในประเทศไทยกมการณรงคตอตานการใชแรงงานเดกและการบงคบใชแรงงาน โดยมมาตรการลงโทษทางอาญาแกผ ทใชแรงงานเดกและบงคบใชแรงงานอยในกฎหมายอาญา และพระราชบญญตปองกนและปราบปรามการคามนษย

จากประสบการณในการประกอบวชาชพทนายความทท าคดทเกยวของกบคามนษยมากวา 15 ป รวมกบกระทรวงการพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย และองคกรพฒนาเอกชน โดยคดคามนษยมหลายรปแบบไมวาจะเปนการบงคบคาประเวณ บงคบใหท างานในเรอประมงทะเล บงคบใชแรงงานในโรงงานแกะก ง หรอคดเดกหญงท างานรบใชในบานถกบงคบใชแรงงานเยยงทาส จากการด าเนนคด ท าใหผ เขยนไดมโอกาสศกษาและตความกฎหมายเกยวกบการคามนษยในรปแบบการบงคบใชแรงงานหรอบรการทเปนการคามนษย

พระราชบญญตปองกนและปราบปรามการคามนษย พ.ศ.2551 มาตรา 4 ไดนยามความหมาย “การบงคบใชแรงงานหรอบรการ” หมายถง การขมขนใจใหท างาน หรอใหบรการโดยท าใหกลววาจะเกดอนตรายตอชวต รางกาย เสรภาพ ชอเสยง หรอทรพยสนของบคลนนเองหรอของผอน โดยขเขญดวยประการใด ๆ โดยใชก าลงประทษราย หรอโดยท าใหบคคลนนอยในภาวะทไมสามารถขดขนได

หากพจารณานยามค าวา “การบงคบใชแรงงานหรอบรการ” พบวาสามารถแยกองคประกอบ 3 สวน คอ

สวนแรก คอ มผกระท า เปนผกระท าตอบคคลอน โดยมจดประสงคเพอใหท างานหรอบรการ

สวนทสอง คอ ผถกกระท า อาจถกกระท าใหเกดความกลววาจะเกดอนตรายตอตนเอง หรอเกดอนตรายตอผ อน หรอทรพยสน

สวนทสาม คอ วธการทกระท า อนเปนการบงคบ ไมวาจะกระท าใหกลววาจะเกดอนตรายตอชวต รางกาย เสรภาพ ชอเสยง หรอทรพยสนของบคคลนนเองหรอของผ อนโดยข เขญดวยประการใดๆ โดยใชก าลงประทษรายหรอโดยท าใหบคคลนนอยในภาวะทไมสามารถขดขนได อนมลกษณะเปนการกระท าความผดตามประมวลกฎหมายอาญารวมอยดวย

การบงคบใชแรงงานหรอบรการ “มใชเกดดวยใจสมคร” ของลกจางนน บางครงลกจางบางรายมาสมครงานดวยตนเอง แตกตกเปนผ เสยหายจากการคามนษยในภายหลง เพราะถกบงคบขมขใหท างานดวยความไมสมครใจ ซงมกพบเหนการขเขญหรอการขมขดวยวธการตาง ๆ นานา อาทเชน การขมขวา

Vol. 1/2015

Thailand Anti-Trafficking Outlook (แนวโนมการตอตานการคามนษยของประเทศไทย) เปนจดหมายขาวทตพมพเปนชวงเวลาโดย ศนยวจยการยายถนแหงเอเชย สถาบนเอเชยศกษา จฬาลงกรณมหาวทยาลย เพอเผยแพรขอมลและความรใหกบประชาชน เกยวกบการปองกนปญหาการคามนษย และความพยายามด าเนนการในประเทศไทย

และตางประเทศ ทานสามารถอานจดหมายขาวนไดทางออนไลนท www.arcmthailand.com

Photo Credit: Labour Rights Promotion Network (LPN)

Thailand Anti-Trafficking Outlook Vol.1 |ARCM Thailand

2

หากไมยนยอมท างานจะไมสงกลบภมล าเนาเดม ยดหนงสอเดนทางเพอไมใหกลบหรอหน ท ารายทบตลกจางคนอนใหดเปนตวอยาง หรอแมแตการไมจายคาจาง หรอจายคาจางเพยงเลกนอยสวนทเหลอมการยดไวเพอใหตวลกจางหรอแรงงานจ ายอมตองท างานหรอใหบรการ เปนตน การกระท าและวธการทงสามสวน หากเปนการท าใหบคคลไมมเสรภาพการตดสนใจทจะเลอกจะกระท าหรอไมกระท า แตจ าตองท าเนองจากบคคลดงกลาวตกอยในสภาพบงคบ การจะจ าแนกผ เสยหายทถกบงคบใชแรงงานอนเปนคามนษยนน ผคดแยกเหยอจ าเปนตองทราบและมความเขาใจถงความแตกตางระหวาง การใชแรงงานทเปนปกตทวไปตามพระราชบญญตคมครองแรงงานกบบงคบใชแรงงานทเปนการคามนษยเสยกอนจงจะท าใหจ าแนกแยกความแตกตางได

ความแตกตางระหวางการใชแรงงานกบการบงคบใชแรงงาน

การใชแรงงาน การบงคบใชแรงงาน

ลกจางมเสรภาพ ตดสนใจดวยตนเอง ทจะเลอกงาน โดยปราศจากการลอลวง ขเขญ หรอบงคบ

นายจางมอ านาจควบคมบงคบบญชาลกจาง โดยมขอบเขตและระยะเวลาจ ากดเพยงเทาทลกจางอยในชวงระยะเวลาการท างาน

กฎระเบยบในการท างานตองไมขดตอกฎหมาย

การลงโทษมขนตอนและระดบการลงโทษทเปนธรรม และไมเปนการลงโทษตอชวต รางกาย และเสรภาพ การลงโทษไมฝาฝนตอสญญาจางและไมขดตอกฎหมาย

ลกจางมสทธทจะเลอกยตการท างานไดอยางเสร

ลกจางไมมเสรภาพทจะเลอกงาน หรออาจจะถกหลอกลวง หรอปกปดขอเทจจรงเกยวกบการท างาน หรออยในสภาพบงคบทตองท างานโดยไมสมครใจ

ลกจางถกบงคบใหท างานดวยวธการและความรนแรง ถกลดรอนสทธและเสรภาพ โดยปราศจากเหตอนสมควร ไมสามารถทจะเลอกก าหนด การด าเนนชวตของตนเองได และตองด ารงชวตอยภายใตการควบคมของผ อน

กฎระเบยบขดตอกฎหมาย อาจมตงแตการยดหนงสอเดนทาง ยดคาจาง กกขง หนวงเหนยว หามตดตอกบบคคลภายนอก ใหท างานเปนเวลาหลายชวโมง หรอท างานโดย ไมมวนหยดไมจายคาจางหรอคาตอบแทน หรอจายคาจางหรอคาตอบแทนทไมเหมาะสม หรอจายเพยงเลกนอย

การลงโทษขดตอกฎหมาย มการควบคมและลงโทษ ดวยการขมข ประทษรายตอรางกาย จตใจ หรอถกควบคมจ ากดเสรภาพ

การยตการท างานขนอยทความพอใจของนายจางแตเพยงฝายเดยว

ทมา: คมอปองกนและปราบปรามการคามนษยดานแรงงาน, มลนธพฒนาการคมครองเดก, พมพครงแรก ๒๕๕๕,หนา 59-60

หากพจารณาหลกกฎหมายในเรอง “จางแรงงาน” จะเหนไดวา เมอมการจางแรงงานยอมท าใหนายจางมสทธในการใชแรงงานของลกจางได เนองจากการจางแรงงานมลกษณะเปนสญญาตางตอบแทน และเปนสญญาทกอหนใหกบคสญญาทงสองฝายจะตองปฏบตตอกน ซงฝายนายจางมหนทจะตองจาย คาสนจางแกลกจางตลอดเวลาทท างานให สวนฝายลกจางมหนตองท างานใหนายจาง ทงลกจางตองเชอฟงและปฏบตตามค าสงของนายจาง

การจางแรงงานอาจท าใหเสรภาพของลกจางถกจ ากดลงบาง เพราะเกดหนาทตามสญญาจางขนแทน เชน มการก าหนดใหลกจางตองเขาท างานและเลกงานตามเวลาทนายจางก าหนด ทงตองปฏบตตามกฎระเบยบทนายจางก าหนดดวย หากฝาฝนค าสงหรอกฎระเบยบนายจางมสทธทจะลงโทษได

อยางไรกตาม ในการจางแรงงานนนนายจางไมมสทธขมขท าใหกลวจะเกดอนตรายตอชวต รางกาย เสรภาพ ชอเสยง หรอทรพยสนของบคคลนนเอง หรอไมมสทธทจะควบคมลกจาง จ ากดบรเวณท าใหปราศจากเสรภาพ หรอแมกระทงกกขง ไมวาจะเปนการควบคมดวยตนเองหรอใหยามควบคมแทนกตาม และไมมสทธลงโทษตอเนอตวรางกายของลกจางได หากนายจางกระท าการขมขท าใหเขากลวหรอควบคมถงขนาดลกจางตองปราศจากเสรภาพขาดอสระ หรอมการลงโทษตอเนอตวรางกายแลว กจะเปนการใชแรงงานทเกนกวาขอบเขตทนายจางมสทธทจะกระท าไดโดยชอบกฎหมาย แมวานายจางจะใหลกจางจะมสทธดโทรทศนหรอไดรบการดแลรกษาเมอเจบปวย หรอการเลอกซออาหารปรงรบประทานเอง หรอการไดรบคาตอบแทนในการท างาน กไมท าใหการกกขงหรอควบคมทปฏบต ตอผ เสยหายอนเปนผดอยแลวกลายเปนไมผดไปได เทยบเคยงค าพพากษาฎกาท 887/2518 หากการกระท าดงกลาวขางตน มจดมงหมายเพอตองการผลประโยชนจากการไดใชแรงงานหรอบรการ การกระท านนกเปน “การบงคบใชแรงงานหรอบรการ”

Thailand Anti-Trafficking Outlook Vol.1 |ARCM Thailand

3

ขอมลคามนษย: กรณตวอยางการตดสนคดเกยวกบความผดฐานคามนษย ขอมลทวไปของการตดสนคดในฐานความผดการคามนษยของศาลจงหวดแหงหนงในประเทศไทย ระหวางป พ.ศ. 2555-2558 ซงม

ทงหมด 26 คด โดยแยกออกเปน 3 ประเภท ไดแก การคาประเวณในเดก การแสวงหาประโยชนโดยมชอบน าคนมาขอทาน และการบงคบใชแรงงานทาส การน าเสนอนไดจ าแนกใหทราบถงสญชาตของผกระท าความผด ระยะเวลาในกระบวนการตดสนและผลการพพากษาคด

The Rohingyas in Thailand

เมอตนป 2558 เจาหนาทไดตรวจพบคายชาวโรฮงญาทางตอนใตของไทย 7 แหง ซงขบวนการคามนษยใชเปนทหลบซอนและอ าพรางศพเหยอการคามนษยไวเปนจ านวนมาก

ศพเหยอขบวนการคามนษยทพบมจ านวนทงสน 36 ศพ เปนเพศชาย 21 เพศหญง 5 และไมสามารถระบเพศไดอก 10 ศพ

ในจ านวนผอพยพ 313 คน ภายในคาย ไดรบการคดแยกเปนเหยอคามนษยจ านวน 64 คน อก 179 คน อยการสงฟองในขอหาเขาเมองโดยผดกฎหมาย ม 48 คดทสนสดกระบวนการแลวและรอด าเนนการสงกลบเชนเดยวกบอกจ านวน 60 คนซงททางอยการสงไมฟองคด

เหยอคามนษยจ านวน 64 คน เปนชาวโรฮงญา 50 คน และบงคลาเทศ 14 คน ทงหมดก าลงอยในขนการด าเนนคด

ทงนมออกหมายจบผทเกยวของกบขบวนการคามนษยครงนจ านวน 84 หมาย โดยจบกมผ ตองสงสยตามหมายไดแลว 51 คน และอก 33 คนอยในระหวางการตดตามตว โดยไดมการเพมจดตรวจและมาตรการรกษาชมชนในพนทโดยรอบ

ทมา: “How Irregular Movement of Persons related to Human Trafficking and People Smuggling”

ของ Thailand SOMTC (Senior Official Meeting on Transnational Crime)

Thailand Anti-Trafficking Outlook Vol.1 |ARCM Thailand

4

ผลการวจยลาสด

“A Global Perspective on refugees and

asylum-seekers: How Forced Migration

Trends in Europe and Australia can

Inform Thai Policy-Making and Practical

Experience"

Dr. Kate Coddington, IBRU Centre for

Borders Research, Durham University

พฤหสบดท 20 สงหาคม 2558

PPT Click: bit.ly/1EqPbP9

“Children and Adolescents

Trafficked to the U.S.:

Reimagining Survivors"

Dr. Elzbieta Gozdziak,

Institute for the Study of

International Migration,

Georgetown University

พฤหสบดท 23 กรกฎาคม 2558

PPT Click: bit.ly/1NOLHJc

See the full report from: bit.ly/1JOAOEw