تئوري و نظريههاي سازمان

24

Upload: odette-black

Post on 30-Dec-2015

79 views

Category:

Documents


1 download

DESCRIPTION

تئوري و نظريه‌هاي سازمان. 2. اِنّا لا نَجدُ فِرْقَهَ مِنَ الْفِرَق و لا مِلَّهً مِنَ الْمِلَل بَقَوْا وَ عاشُوا اِلاّ بِقَيِّمَ وَ رَئيسِ لِما لابُدَّ لَهُمْ مِنهُ في اَمْرِ الَدّين وَ الدّنيا ****************************** - PowerPoint PPT Presentation

TRANSCRIPT

Page 1: تئوري و نظريههاي سازمان
Page 2: تئوري و نظريههاي سازمان

تئوري و نظريه هاي سازمان

2

Page 3: تئوري و نظريههاي سازمان

ل�ل ل�ه� م�ن� ال�م� ق و ال م� ر� ه� م�ن� ال�ف� ق� ر� �ن&ا ال ن�جد# ف� ا

نه# م� م� ئيس� ل�ما الب#د� ل�ه# ي.م� و� ر� وا ا�ال& ب�ق� ا و� عاش# و� ب�ق�

ر� ال�د&ين و� الد&نيا في ا�م�******************************

در مطالع�ه اح�وال بش�ر، هيچ گ�روه و مل�تي را نمي ي�ابيم ك�ه و م�دير وج�ود ب�ه مگ�ر باش�د، پاي�دار و موف�ق زن�دگي در

سرپرستي كه امور مادي و معنوي آنرا مديريت نمايد. ( 32، ص 23)امام رضا»ع«– بهار، ج

Page 4: تئوري و نظريههاي سازمان

:مقدمهبس س�ابقه اي بش�ر اجتم�اعي فعاليت ه�اي از يكي عن�وان ب�ه مديريت نظريه ه�اي تح�والت س�ير و تاريخچ�ه عن�وان ب�ه آنچ�ه ام�ا دارد، ديرين�ه س�ازمان و م�ديريت بي�ان مي داريم، مرب�وط ب�ه زم�اني اس�ت ك�ه نظريه ه�اي ب�ه ص�ورت م�ديريت و نهادن�د ب�ه عرص�ه ي وج�ود پ�ا و س�ازمان م�ديريت رش�ته اي علمي در مي�ان س�اير رش�ته هاي عل�وم مط�رح ش�د. بن�ابراين ذك�ر پاي�اني ق�رن ن�وزدهم ميالدي ش�كل اين مطلب ك�ه م�ديريت در س�ال هاي گ�رفت، ب�ه معن�اي ع�دم وج�ود آن در اعص�ار پيش�ين نيس�ت؛ همانگون�ه ك�ه ب�ه س�ادگي مي ت�وانيم بپ�ذيريم كش�ف ق�درت جاذب�ه ب�ه وس�يله نيوت�ون ب�ه معن�اي ك�ه زم�اني از منته�ا اس�ت، نب�وده وي از قب�ل ق�درتي چ�نين وج�ود ع�دم نگ�ه م�دارات خ�ود ب�ر روي را اقم�ار ك�ه نيروه�ايي نتيج�ه گ�رفت نيوت�ون نس�بت عكس دوران ت�ا مرك�ز اقم�ار اين فاص�له مرب�ع ب�ا باي�د مي دارن�د اثب�ات رس�اند، از دي�دگاه ت�اريخي آغ�از داش�ته باش�ند. و اين نظري�ه را ب�ه

پيدايش نظريه جاذبه محسوب مي شود. و م�ديريت نظريه ه�اي ط�رح آغ�از ن�يز س�ازمان و م�ديريت مقول�ه در س�ازمان را مي ت�وانيم در س�ال هاي آغ�از ق�رن بيس�تم جس�ت و ج�و ك�نيم، ف�ايول و تيل�ور و را مط�رح س�اخت بوروكراس�ي نظري�ه وب�ر ك�ه زم�اني اص�ول م�ديريت علمي و اداري را اراي�ه كردن�د. پس از آن نهض�ت رواب�ط

ده�ه در رفت�ار م�ديريت و ب�ا 30انس�اني آخ�رين مكتب و گ�رفت ش�كل نظريه ه�اي سيس�تمي و اقتض�ايي پ�ا ب�ه عرص�ه وج�ود نه�اد و ام�روزه ن�يز اين

مكتب، تفكر غالب در مديريت و سازمان است.

Page 5: تئوري و نظريههاي سازمان

تعریف و اهمیت مطالعه تئوری:

سابقه علم م�دیریت گوی�ای این مطلب اس�ت ک�ه از ابت�دای ق�رن بیس�تم علم م�دیریت ب�ه عن�وان ی�ک رش�ته تخصص�ی و علمی مط�رح ش�ده اس�ت و ت�ا کن�ون تئوریه�ای متع�دد و مختلفی در این ب�اره مط�رح و ارائ�ه ش�ده اس�ت ک�ه ه�ر ک�دام از این تئوریه�ا در بطن خ�ود ح�اوی پی�ام خاص�ی می باش�ند. گرچ�ه این تئوریه�ا ی�ک نس�خه قاب�ل تج�ویز در هم�ه ادوار و ش�رایط ب�رای م�دیران نیس�ت ام�ا زمین�ه ه�ای الزم را جهت پیش�رفت و توس�عه علم م�دیریت و نح�وه اداره ک�ردن اف�راد

و سازمان ها فراهم کرده است. تئ�وری دی�دگاهی اس�ت ک�ه اف�راد ب�دان وس�یله ب�ه تجربی�اتی ک�ه در دنی�ا دارن�د

معنی می دهند. ام�ا ی�ک تع�ریفی ک�ه ب�رای تئ�وری می ت�وان از دی�دگاه رس�می قائ�ل ش�د عب�ارت اس�ت از: مجموع�ه ای منس�جم از مفروض�اتی ک�ه رابط�ه بین دو ی�ا چن�د واقعیت

قابل مشاهده را توجیه می کند. )مدیریت عمومی،الوانی(اهمیت مطالع�ه تئ�وری س�ازمان و م�دیریت را می ت�وان ب�ه ش�رح زی�ر ب�ر ش�مرد:

(س�ازمان ه�ا زن�دگی م�ا را ش�کل می دهن�د و م�دیران ب�ه خ�وبی می توانن�د 1

م�دیران را ق�ادر می س�ازند ک�ه س�ازمان ه�ا را ش�کل دهن�د. فهم تئ�وری س�ازمان،س�ازمان ه�ا را ب�رای انج�ام وظایفش�ان ب�ه ط�ور اث�ربخش ط�راحی کنن�د.

(تئ�وری س�ازمان می توان�د ب�ه م�دیران کم�ک کن�د ت�ا مس�ائل س�ازمانی را به�تر 2

درک نم�وده و بدانن�د چگون�ه در س�ازمان ک�ار کنن�د. مطالع�ه تئ�وری ه�ا س�بب می ش�ود ک�ه اف�راد چیزه�ایی را درک کنن�د ک�ه قبال نمی توانس�تند آنه�ا را درک کنن�د.

Page 6: تئوري و نظريههاي سازمان

تعریف و اهمیت مطالعه تئوری:

(تئ�وری ه�ا ب�ه م�ا کم�ک می کنن�د ت�ا ب�ه ش�یوه ای ک�ارا ارتب�اط برق�رار 3ی�ابیم. دیگ�ران دس�ت ب�ا ت�ر پیچی�ده رواب�ط ب�ه ب�دین وس�یله و ک�نیم تئ�وری ه�ا ب�رای م�ا این امک�ان را ف�راهم می آورن�د ک�ه در دنی�ای خ�ود مط�البی بی�اموزیم و آم�وزش را ادام�ه دهیم.

ب�ه ط�ور کلی مطالع�ه تئ�وری س�ازمان م�دیران را در ش�یوه درس�ت اج�رای س�ازمان، مس�ائل ت�ر دقی�ق تحلی�ل و تجزی�ه ک�ردن، فک�ر مش�کالت، و مس�ائل به�تر درک م�دیریتی، وظ�ایف اث�ربخش ب�ا دیگ�ران، ش�ناخت شکس�ت و م�وفقیت س�ازمان، ارتب�اط کارآم�د کن�د. می کم�ک آن نظ�ایر و کالن س�طح در س�ازمان ب�ه توج�ه

)مدیریت عمومی،مسعود اسدی(

Page 7: تئوري و نظريههاي سازمان

تقسیم بندی نظریه های سازمان و مدیریت با رویکرد نوین

مف�اهیم و نظری�ه ه�ای م�دیریتی را از نظ�ر س�یر ت�اریخی می ت�وان ب�ه دو بخش تقسیم کرد:

س�ال 5000 میالدی)از 1750_نظری�ه ه�ای م�دیریتی ت�ا قب�ل از س�ال میالدی( 1750قبل از میالد تا

از س�ال قب�ل ت�ا م�دیریتی ه�ای بن�دی خاص�ی 1750_نظری�ه تقس�یم بخص�وص از س�ال 1750ندارن�د. ام�ا نظ�ری ه�ای م�دیریتی بع�د از س�ال

به بعد را می توان در قالب چهار مکتب فکری بیان نمود.1900(. 1750(مکتب سنتی: )از سال حدود 1

ک�ه ب�ر ارائ�ه اص�ول جهانش�مول ب�رای ک�اربرد در وض�عیتهای گون�اگون فرآین��دی، نظری��ه علمی، م��دیریت نظری��ه ش��امل دارد. تاکی��د

بوروکراسی میالدی( 1920(مکتب منابع انسانی: )از سال 2

نقش ب�ه توج�ه و ک�اری گ�روه ایج�اد انس�انی، نیازه�ای ت�امین ب�ر که الت�ون دارن�د ش�امل مطالع�ات تاکی�د اجتم�اعی در محی�ط ک�ار عوام�ل

میو، بوچ و بارکر

Page 8: تئوري و نظريههاي سازمان

تقسیم بندی نظری های سازمان و مدیریت با رویکرد نوین

میالدی ( 1938(مکتب کمی: )از سال 3که ب�ر اهمیت اس�تفاده از فن�ون ریاض�ی ب�رای ح�ل مس�ائل م�دیریتی تاکی�د دارد. ش�امل م�دیریت عملی�ات، سیس�تمهای اطالع�اتی م�دیریت، سیس�تمهای

پشتیبانی تصمیم و سیستمهای اطالعات اجرائی میالدی( 1948(مکتب سیستمی و اقتضایی)از سال 4

که ب�ر ض�رورت اتخ�اذ دی�دگاه سیس�تمی و تفک�ر اقتض�ایی در تحلی�ل مس�ائل م�دیریتی تاکی�د دارن�د و تعه�دات ج�اری نس�بت ب�ه کیفیت و عملک�رد ع�الی را نظری�ه س�ازمانی، ی�ادگیری نظری�ه ش�امل ده�د. می ق�رار توج�ه م�ورد آش�فتگی، نظری�ه اقتض�ایی ف�رد فی�دلر، گ�البرایت و دیگ�ران. )ش�رمر ه�ورن،

(28، ص 1996و بص�ورت در چه�ار دس�ته م�دیریت بن�دی مک�اتب فک�ری تقس�یم این البت�ه ب�ا ش�کل گ�رفتن ی�ک مکتب فک�ری جدی�د، مت�والی ب�ه این مع�نی نیس�ت ک�ه مکتب فک�ری قب�ل ک�امال منس�وخ ش�ده باش�د، بلک�ه ه�ر مکتب فک�ری جدی�د این اس�ت ممکن ک�ه هس�ت خصوص�یاتی و ه�ا ویپگی س�ری ی�ک دارای خصوص�یات در مکتب فک�ری قب�ل وج�ود نداش�ته باش�د و چ�ه بس�ا س�ال ه�ا بک�ارگیری اص�ول مک�اتب فک�ری قب�ل ادام�ه داش�ته باش�د . ب�ه عن�وان مث�ال پس از گذش�ت ح�دود ی�ک ق�رن از مکتب فک�ری کالس�یک هن�وز بس�یاری از اص�ول و چ�ارچوب ه�ای آن مکتب فک�ری در زم�ان حاض�ر ک�اربرد دارد.

Page 9: تئوري و نظريههاي سازمان

رهیافتهای سنتی به مدیریت:

در مجموع�ه رهیافته�ای س�نتی ب�ه م�دیریت، س�ه ش�اخه اص�لی مط�رح می شوند که عبارتند از:

مدیریت علمی1(اصول علم اداره 2(نظریه بوروکراسی 3(

ب�ا اف�راد ک�ه اس�توارند این ف�رض ب�ر رهیافته�ای س�نتی به ط�ور کلی را ف�راهم ش�ده و قرص�تهای پردازن�د ک�ار می ب�ه م�ادی ه�ای انگ�یزه من�افع ح�داکثر رس�اندن ب�ه ب�رای و کنن�د بررس�ی می منطقی بط�ور

(28، ص 1996فردی به هر اقدامی دست می زنند. )شرمر هورن، نظریQه مQدیریت علمی:

میالدی ج�ورج فردری�ک تیل�ور مطالع�ات خ�ود را در زمین�ه 1880در ده�ه

بهین�ه تعری�ف و ب�رای ب�ه مثاب�ه راهی زم�ان س�نجی و ح�رکت س�نجی س�ازی واح�د ه�ای مس�تقل ن�یروی ک�ار تخصص�ی آغ�از ک�رد. مش�هورترین آهن س�روکار ذوب کارخان�ه در م�واد جابج�ایی ب�ا وی آغ�ازین تجرب�ه داش�ت ک�ه توس�ط اف�راد و ب�ه وس�یله بی�ل انج�ام می ش�د.

Page 10: تئوري و نظريههاي سازمان

رهیافتهای سنتی به مدیریت:

میالدی کت�اب اص�ول م�دیریت علمی را منتش�ر س�اخت ک�ه 1911تیل�ور در س�ال در آن مسائل مدیریت را به صورت مدون و منظم توضیح داده است.

هدف اص�لی تیل�ور در تحری�ر این کت�اب تاکی�د ل�زوم ب�اال ب�ردن س�طح تولی�د، ازدی�اد ک�ارآیی و اهمیت کش�ف قواع�د و اص�ول از طری�ق روش ه�ای علمی ک�ه منتهی ب�ه ص�رفه ج�ویی در مص�رف م�ادی و نیروه�ای انس�انی در عم�ل تولی�د می گ�ردد، اص�ول ب�ه بخش�یدن تحق�ق منظ�ور ب�ه کارکن�ان و م�دیران همک�اری مش�ترک

مدیریت و لزوم صبر و حوصله در توسعه و تکمیل مدیریت. تیل�ور ک�ه پ�در علم م�دیریت علمی نامی�ده می ش�ود ب�ر این ب�اور ب�ود ک�ه بس�یاری

از کارکنان هم عصرش کمتر از ظرفیت واقعی خود کار می کنند. تیل�ور چه�ار اص�ل ذی�ل را ب�ه عن�وان اص�ول م�دیریت علمی پیش�نهاد ک�رد:

ح�رکت، 1 ق�وانین ت�دوین ش�امل: ش�غل. ه�ر ه�ای فع�الیت ک�ردن (علمی

اس�تاندارد ک�ردن انج�ام کاره�ا و ایج�اد ش�رایط ک�اری مناس�ب.

(انتخ�اب دقی�ق کارکن�ان دارای توانائیه�ای مناس�ب ب�رای ه�ر ش�غل 2

(آم�وزش دقی�ق کارکن�ان انتخ�ابی و ف�رآهم ک�ردن انگ�یزه ه�ای مناس�ب ب�رای 3جلب همکاری آنان به انجام علمی کار.

Page 11: تئوري و نظريههاي سازمان

رهیافتهای سنتی به مدیریت:

(حم�ایت از کارکن�ان از طری�ق برنام�ه ری�زی ک�ار آنه�ا و هم�وار ک�ردن 4راه آنها.

(وح�دت م�دیریت: ب�رای اج�رای ه�ر برنام�ه واح�د بای�د ی�ک م�دیر مس�ئول 5تعیین شود.

من�افع 6 من�افع عم�ومی: و اه�داف از ف�ردی من�افع و اه�داف (تبعیت اعض�ا ی�ا گ�روه ه�ای فع�ال در س�ازمان نبای�د مهم�تر از اه�داف و من�افع

عمومی تلقی شود. هم�ه 7 ب�ه بای�د ش�ده انج�ام ک�ار ازای در کارکن�ان: خ�دمات (ج�بران

کس�انی ک�ه بط�ور م�وثر ب�رای تحق�ق ه�دف کوش�یده ان�د پ�اداش منص�فانه ای پرداخت شود.

(تمرک�ز: س�ازمانها نیازمن�د آنن�د ک�ه توس�ط ی�ک سیس�تم مرک�زی ه�دایت 8ع�دم و تمرک�ز م�یزان البت�ه هماهن�گ ش�ود. هایش�ان فع�الیت و ش�وند

تمرکز در فعالیت ها، به شرایط و محیط کار بستگی دارد. ب�رای 9 اختی�ار در س�ازمان (سلس�له م�راتب: مس�یر و سلس�له م�راتب

انتقال اطالعات و دستورها باید مشخص گردد.

Page 12: تئوري و نظريههاي سازمان

رهیافتهای سنتی به مدیریت:

(نظم، انتخ�اب ص�حیح و ق�رار دادن اف�راد در ج�ای خودش�ان، انتخ�اب 10صحیح تجهیزات و استفاده از اشیا در جای مناسب.

در 11 بک�ار مش�غول کارکن�ان ب�ا مناس�ب رفت�ار داش�تن (ع�دالت: س�ازمان ط�وری ک�ه ب�ا جلوگ�یری از هرگون�ه تبعیض و اعم�ال نظ�ر منج�ر

به تعهد و وظیفه شناسی بیشتر آنان شود. (ثب�ات: پره�یز از جابج�ایی زی�اد کارکن�ان جهت جلوگ�یری از ک�اهش 12

ک�ارآیی آن�ان، چ�را ک�ه جابج�ایی زود هنگ�ام ب�اعث ک�اهش م�یزان ک�ارآیی می گردد.

ابتک�ار 13 و ن�وآوری خالقیت، ب�روز جهت کارکن�ان ب�ه عم�ل: (ابتک�ار عمل، باید فرصت داده شود.

( احس�اس وح�دت و یگ�انگی: کارکن�ان بای�د دریابن�د ک�ه کس�ب من�افع 14شخص�ی، از طری�ق انج�ام خ�دمات س�ودمند دس�ته جمعی، به�تر میس�ر

می گردد. مطالع�ات ف�ایول توس�ط ب�رخی از ص�احبنظران نظ�یر اروی�ک و گیولی�ک پیگ�یری ش�د. ص�احبنظر دیگ�ری ک�ه ب�ه مکتب اص�ول گ�رایی در م�دیریت

( 61،ص1984کمک کرد مری پارکر فالت بود. )گاروود،

Page 13: تئوري و نظريههاي سازمان

نظریه بوروکراسی ب�ا این اس�تدالل 1910ماکس وب�ر ی�ک جامع�ه ش�ناس آلم�انی ب�ود و در س�ال

ک�ه ی�ک س�ازمان هدف�دار دارای ه�زاران ک�ارگر و کارمن�د اس�ت و ب�رای انج�ام ن�اگزیر اس�ت ق�وانین ومق�ررات را بص�ورت دقی�ق رع�ایت کن�د، دادن کاره�ا ب�ر تیل�ور و ف�ایول ارائ�ه ک�رد. در ح�الی ک�ه تئ�وری م�دیریت بوروکراس�ی را مس�ائل علمی م�دیریت و ک�ارآیی، ب�رای کس�ب اه�داف توج�ه داش�تند، توج�ه ت�وان ک�ه چگون�ه می ب�ود ت�ر معط�وف این مس�اله اساس�ی ب�ه وب�ر م�اکس

اصول بوروکراسی وبر: ساختار سازمان ها را بطور مناسب طراحی کرد. اص�ل اول: ق�انون و مق�ررات اداری بط�ور ص�ریح و واض�ح، ص�الحیت و ح�دود

اختیارات اداری هر مقام را تعیین می کند و اختیار از قانون ناشی می شود. اص�ل دوم، بوروکراس�ی دارای سلس�له م�راتب رس�می اس�ت و ب�ه حکم ق�انون ب�ه متعل�ق ق�درت م�راتب رس�می اس�اس سلس�له ب�ر ت�داوم می یاب�د. و ایج�اد

شخص نیست. بلکه متعلق به جایگاه شخص در سلسله مراتب است. اص�ل س�وم: بق�ای س�ازمان مس�تقل از زن�دگی کارکن�ان اس�ت و ک�امال غیرشخص�ی

است. اصل چهارم: اداره امور یک حرفه تخصصی است که به آموزش نیاز دارد. اصل پنجم: شغل اداری باید تنها کار کارمند در طول عمر اشتغال او باشد.

Page 14: تئوري و نظريههاي سازمان

رهیافت منابع انسانی:

رهی�افت ه�ای من�ابع انس�انی ب�ه م�دیریت ب�ر این ب�اور اس�توار اس�ت ک�ه انسانها اجتماعی و خود شکوفا هستند.

فرد در محی�ط ک�ار در جس�تجوی ارض�ا رواب�ط اجتم�اعی اس�ت. ب�ه فش�ار گروهی پاسخ می دهد و مترصد خود شکوفایی است.

در مجموع�ه رهی�افت ه�ای انس�انی ب�ه م�دیریت چه�ار ش�اخه اص�لی مط�رح است:

نیازه�ای نظری�ه ه�اثورن( انس�انی)مطالع�ات رواب�ط نظری�ه سازمانی

نظریه Y و X نظریه شخصیت و سازمان نظریه پرداز

Page 15: تئوري و نظريههاي سازمان

نظریه روابط انسانی

آلت�ون م�ایو ک�ه ب�انی مکتب رواب�ط انس�انی نامی�ده می ش�ود، در کارخان�ه دنب�ال ک�رد ک�ه تیم تحقیق�اتی مطالع�اتی را ی�ک از ب�ا اس�تفاده ه�اثورن بع�دها ب�ه مطالع�ات ه�اثورن مع�روف ش�د. مطالع�ات ه�اثورن در ابت�دا ب�ا دی�دگاهی نظ�یر دی�دگاه م�دیریت علمی آغ�از ش�د . ب�دین مع�نی ک�ه تالش می ش�د ب�ا بهب�ود روش ه�ا و اب�زار انج�ام ک�ار، ک�ارآیی بیش�تری در ک�ار

بدست آید. وس�ایل کنن�ده تولی�د ه�ای ش�رکت س�ایر هم�راه ب�ه م�ایو الت�ون به�ره وری و می�ان روش�نایی رابط�ه ب�ر روی را ،مطالع�اتی الک�تریکی

هدایت کردند. این مطالعات به سه مرحله کلی قابل تقسیم است :

(آزمایشات روشنایی1(آزمایشات اتاق نصب و اتصال تقویت کننده های الکتریکی 2 (آزمایش اطاق سیم پیچی کلیدهای تبدیل کننده تلفن 3

از م�دیران ش�ناخت و دانش س�طح ه�اثورن، مطالع�ات ه�ای یافت�ه از بس�یاری و داد ارتق�ا ت�وجهی قاب�ل ح�د ب�ه کارش�ان و کارکن�ان

مفروضات صاحبنظران خود را به چالش خواند.

Page 16: تئوري و نظريههاي سازمان

نتایج حاصل از مطالعات هاثورن:

_کارکن�ان ب�ا پ�ول برانگیخت�ه نمی ش�وند و عوام�ل شخص�ی و اجتم�اعی آثار حایز اهمیتی بر انگیزش آنان دارد.

_نگ�رش ه�ای ف�ردی آث�اری غ�یر قاب�ل انک�ار و تع�یین کنن�ده هی ب�ر رفت�ار کارکنان دارد.

آن�ان وری به�ره و کارکن�ان روحی�ه حف�ظ ب�رای اث�ربخش _سرپرس�تی اهمیت دارد.

_همچ�نین مش�خص ش�د ک�ه در ب�اره شخص�یت گ�روه ه�ای غ�یر رس�می و تاثیر آنان بر عملکرد کارکنان دانش ناچیزی وجود دارد.

البت�ه منتق�دان چ�نین بی�ان داش�ته ان�د ک�ه معی�ار ه�ای م�ورد اس�تفاده در )فران��ک ان��د. ب��وده علمی اعتب��ار فاق��د ه��اثورن مطالع��ات

(623،ص1978وکل،در ح�الی ک�ه ب�رخی ازنویس�ندگان ب�ر این باورن�د ک�ه مجموع�ه مطالع�ات تحقیق�ات و توس�عه ب�ر دیگ�ر ی�ا مطالع�ات از ه�ر نظری�ه بیش ه�اثورن

تغییرات در تفکر مدیریت موثر بوده است.

Page 17: تئوري و نظريههاي سازمان

(1908-1970نظریه نیازهای انسانی)

بنی�انی ای نظری�ه ک�ه اس�ت ش�ده مط�رح مزل�و توس�ط نظری�ه این محسوب می شود.

این نظریه مبتنی بر پنج فرض عمده درباره ماهیت انسان است: (اصل منسجم بودن وجود انسان 1(اصل موقتی بودن ارضا نیاز 2

(اصل تنوع نیازهای آگاهانه انسان 3(اصل کاهش شدت نیاز ارضا شده 4(اص�ل ت�والی)ه�ر س�طح از نی�از انس�ان تنه�ا زم�انی فع�ال می ش�ود ک�ه 5

نیاز سطح پایین تر از آن ارضا شده باشد(

Page 18: تئوري و نظريههاي سازمان

Y (1964- 1906) و نظريه Xنظريه

پ�ذيري ف�راوان از مطالع�ات ه�اتورن و ت�اثير ب�ا داگالس م�گ گريگ�ور اين انس�اني س�ازمان بع�د عن�وان تحت كت�اب خ�ود در مزل�و، نظري�ه نيازه�اي ب�ه بيش�تري توج�ه باي�د م�ديران ك�ه ك�رد ت�رويج را نظري�ه اجتم�اعي و خودش�كوفايي اف�راد در محي�ط ك�ار داش�ته باش�ند. وي ب�ر مبن�اي ب�ر را انس�ان ب�ه خ�ود نگ�رش باي�د م�ديران ك�ه ب�ود ب�اور اين

(. 374، ص 1960 قرار دهند. ) مك گريگور، yمفروضات نظريه ق�رار مي ده�د xمديري ك�ه نگ�رش خ�ود را ب�ر مبن�اي مفروض�ات نظري�ه

از س�از و كاره�اي كن�ترل تفص�يلي به�ره مي گ�يرد و ب�راي ايج�اد انگ�يزه � از محرك ه�اي م�ادي اس�تفاده مي كن�د. در ح�الي ك�ه در كاركن�ان ص�رفا

نظري�ه مفروض�ات ب�ر مبت�ني م�دير نگ�رش مي توان�د yاگ�ر باش�د، ه�دف هاي ف�ردي و س�ازماني را تلفي�ق كن�د. چ�نين م�ديري ب�ه كاركن�ان تش�ويق را ن�وآوري و خالقيت مي ده�د. بيش�تري عم�ل آزادي خ�ود مي كن�د، كن�ترل را ب�ه ح�داقل مي رس�اند. تحت چ�نين ش�رايطي، كاركن�ان و داش�ت)مب�اني س�ازمان ب�ه س�ازمان خواهن�د نس�بت بيش�تري تعه�د

مديريت، رضائيان(.

Page 19: تئوري و نظريههاي سازمان

نظريه شخصيت و سازمان

اين تئ�وري توس�ط گ�ريس آرج�ريس مط�رح ش�د، وي همانن�د مزل�و و م�ك گريگ�ور ب�ر اين ب�اور ب�ود ك�ه انس�ان ي�ك ك�ل منس�جم و نظ�ام يافت�ه اس�ت. آرج�ريس همانن�د م�ك گريگ�ور معتق�د ب�ود ك�ه اگ�ر نگ�رش م�ديران آن�ان را مس�ئوليت پذير و قاب�ل اعتم�اد باش�د، ب�ه كاركن�ان خ�ود مثبت مي دانن�د و در چ�نين ح�التي، به�ره وري كاركن�ان اف�زايش مي ياب�د. طب�ق نظري�ه آرج�ريس، ب�روز مس�ايل ت�رك خ�دمات، غيبت و از خودبيگ�انگي در مي�ان كاركن�ان، نش�انه وج�ود ناس�ازگاري مي�ان شخص�يت كاركن�ان ب�الغ ب�ا اق�دامها و فعاليت ه�اي م�ديريتي س�ازمان اس�ت)مب�اني س�ازمان

رهيافت كم&ي به مديريت و مديريت، رضاييان(.

تقريب�ا همزم�ان ب�ا دانش�منداني ك�ه ب�ر روي رهي�افت من�ابع انس�اني ك�ار از روش ه�اي امك�ان اس�تفاده دانش�مندان از ديگ�ر ب�رخي مي كردن�د، رياض�ي و فن�ون كمي ب�راي بهب�ود تص�ميم گيري در م�ديريت را بررس�ي اين ف�رض اس�توار ب�ر ب�ه م�ديريت، مي كردن�د. اس�اس رهي�افت كمي اس�ت ك�ه اس�تفاده از روش ه�اي رياض�ي، ب�ه بهب�ود تص�ميم گيري و ح�ل

مسايل مديريتي كمك مي كند.

Page 20: تئوري و نظريههاي سازمان

رهيافت كم&ي به مديريت اين رويك�رد در طي جن�گ جه�اني دوم براس�اس پژوهش ه�اي پيش�رفته، سيس�تم هاي راداره�اي ب�ر روي ك�ه تيمي و گ�روهي ه�دايت كنن�ده، پرت�اب موش�ك و بمب اتمي ش�كل گ�رفت. بع�د از و تج�اري موسس�ات جنبه ه�اي تم�ام در كم�ي ابزاره�اي آن

بازرگاني مورد استفاده قرار گرفت.

رهيافت هاي سيستمي و اقتضايي به مديريت

اين رهيافت ه�ا ض�من اح�ترام ب�ه دس�تاوردهاي مك�اتب ديگ�ر، ب�ر اين نكت�ه تاكي�د دارد ك�ه هيچ م�دل ي�ا نظ�ريه اي وج�ود ن�دارد ك�ه بت�وان آن را در هم�ه وض�عيت ها و تحت ش�رايط متف�اوت ب�ه ك�ار

برد.

Page 21: تئوري و نظريههاي سازمان

نظريه سيستمي

مبت�ني ب�ر اين تفك�ر اس�ت ك�ه باي�د س�ازمان را ب�ه منزل�ه ي�ك ك�ل نظ�ام يافت�ه در نظ�ر گ�رفت. رهي�افت سيس�تمي ب�ه ش�ناخت خ�رده سيس�تم ها، سيس�تم

اصلي و ابر سيستم پيچيده محيط بر سازمان كمك مي كند. نظريه پ�ردازان سيس�تمي از ن�وعي تفك�ر تركي�بي اس�تفاده مي كن�د. تفك�ر

تركيبي مبتني بر انديشيدن از داخل به خارج است. نظريه پ�ردازان سيس�تمي، ب�ر ض�رورت اتخ�اذ ش�يوه تفك�ر تركي�بي اص�رار دارن�د، زي�را ب�ر اين باورن�د ك�ه م�ديريت در خالء انج�ام نمي ش�ود و م�ديران ت�اثير متغيره�اي س�ازماني و محيطي ق�رار دارن�د و متق�ابال ب�ر اين تحت

متغيرها اثر مي گذارند.سيس�تم مجم�وعه اي از اج�زاي بهم پيوس�ته اس�ت ك�ه ب�راي كس�ب ه�دف تع�دادي خ�رده از ب�زرگ مش�ترك فع�اليت مي كنن�د. معم�وال سيس�تم هاي

(. 407، ص 1972سيس�تم ي�ا اج�زاي كوچك�تر تش�كيل مي ش�ود)برت�االنفي، بن�ابراين ه�ر س�ازمان ب�ه منزل�ه ي�ك سيس�تم ب�از در نظ�ر گرفت�ه مي ش�ود ك�ه از تع�دادي خ�رده سيس�تم تش�كيل ش�ده و ض�من فع�اليت در ي�ك فراگ�رد مس�تمر »تب�ديل من�ابع ورودي ب�ه محص�والت خ�روجي« ب�ا محي�ط خ�ود در

تعامل است.

Page 22: تئوري و نظريههاي سازمان

نظريه اقتضاييزم�اني ك�ه تح�ول و تغي�ير ب�ه گ�ونه اي فزاين�ده، هم�ه ج�ا را در برگرفته ان�د، اراي�ه پوي�ا و الگ�و خ�اص م�ديريتي ك�ه ق�ادر باش�د در ش�رايط متغ�ير، ي�ك ش�يوه و متح�ول در براب�ر نف�وذ محيط ه�اي مختل�ف و متن�وع موج�ود پاس�خگو و كارس�از بايس�تي از مطل�ق باش�د، غ�ير عملي اس�ت. در چ�نين ش�رايطي بط�ور كلي نگ�ري اجتن�اب ك�رده و ب�ه دنب�ال الگ�و و روش�ي ب�ود ك�ه در مقاب�ل ش�رايط متغ�ير ام�روز بتوان�د از طري�ق تلفي�ق و ت�ركيب و ب�ا انعطاف پ�ذيري ك�افي ب�ه نيازه�اي

ما پاسخي مناسب و در خور بدهد. توس�ط ف�رد في�دلر انج�ام گرفت�ه اس�ت منج�ر 1951بررس�ي هايي ك�ه از س�ال

رويك�رد اس�ت ش�ده م�ديريت و ره�بري در اقتض�ايي تئ�وري پي�دايش ب�ه اقتض�ايي، رويك�رد تركي�بي ب�ه م�ديريت اس�ت ك�ه قب�ول ديگ�ر رويكرده�ا را ك�ه در م�ديريت ه�دف هاي ب�ه رس�يدن ب�راي خ�اص زم�ان در و خ�اص م�وقعيت

كارسازند، مورد استفاده قرار مي دهد. رهي�افت اقتض�ايي ك�ه گ�اهي رهي�افت وض�عيتي ن�يز نامي�ده مي ش�ود ب�ر اجتن�اب

از اصول گرايي مطلق تاكيد دارد. در حقيقت ض�رورت م�ديريت ب�ر مبن�اي اقتض�ا از اين واقعيت نش�أت مي گ�يرد ك�ه عملك�رد م�دير در ه�ر زم�ان، باي�د ب�ا توج�ه ب�ه »م�وقعيت و مجموع�ه ش�رايط

فعاليت وي« ارزيابي شود. در مكتب اقتض�ايي عالوه ب�ر اف�راد موف�ق، دانش�منداني چ�ون »تامپس�ون«، و مفي�د نظريه ه�اي داراي م�ايلز« و »اس�نو اس�تالر«، و »برن�ز »چن�دلر«،

موثري بودند كه در تكامل اين مكتب نقش بسزايي داشتند.

Page 23: تئوري و نظريههاي سازمان

استعاره هاي نظريه سازمان برخي از نظريه پ�ردازان س�ازمان، ب�راي ش�ناخت به�تر س�ازمان ها و ويژگي ه�اي آنه�ا از روش ه�اي عل�وم انس�اني و ه�نر به�ره مي گيرن�د. يكي از اين روش ه�اي

ارزشمند بكارگيري استعاره هاست. اس�تعاره اين امك�ان را ف�راهم مي آورد ت�ا ي�ك تجرب�ه برحس�ب ش�باهت ب�ا ي�ك چ�يز ي�ا تجرب�ه ديگ�ر شناس�ايي ش�ود. ب�ا ش�ناخت ه�ر اس�تعاره اي ك�ه ب�ه س�ازمان

نسبت داده مي شود مي توان چيزي درباره ي خود سازمان آموخت.در اينجا به تعدادي از استعاره هاي نظريه سازمان اشاره مي كنيم:

- استعاره موجود زنده 1ف�رض زن�ده اي موج�ود مانن�د س�ازمان اس�تعاره اين از اس�تفاده با مي ش�ود ك�ه ب�راي ت�امين من�ابع ت�داوم بخش حي�اتبخش ب�ه محي�ط خ�ود وابس�ته اس�ت. محي�ط س�ازمان ت�امين كنن�ده م�واد اولي�ه، دانش، ن�يروي

كار و سرمايه براي آن است. - استعاره فرهنگ 2

نقش اهميت ب�ر س�ازمان ب�راي فرهن�گ اس�تعاره گ�رفتن نظ�ر در با نماده�اي و مص�نوعات افس�انه ها، داس�تان ها، رس�وم، و آداب س�نتها، توج�ه س�ازماني نم�اد منزل�ه ب�ه م�دير ب�ه و مي ش�ود تاكي�د س�ازماني

مي شود.

Page 24: تئوري و نظريههاي سازمان

استعاره هاي نظريه سازمان - استعاره پرده نقاشي 3

توس�ط ك�ه ك�رد ف�رض نقاش�ي پ�رده ي�ك مانن�د مي ت�وان را سازمان م�ديران و نظريه پ�ردازان ط�راحي مي ش�ود و ش�كل مي گ�يرد. س�ازمان همانن�د ي�ك پ�رده نقاش�ي اس�ت و تناقض�ها و ابهام�ات، ت�ركيب اض�داد و تغي�ير در آن ب�ه تناس�ب حواس�ت طراح�ان و امكان�ات موج�ود در محي�ط ش�كل مي گ�يرد. در اين اس�تعاره م�دير ب�ه منزل�ه ي�ك نظريه پ�رداز در نظ�ر اعض�اء، س�اير و م�ديران واق�ع در ك�ه مع�ني ب�دين مي ش�ود. گرفت�ه ش�كل خ�ود اذه�ان و قل�وب در نظري�ه ي�ك همانن�د را س�ازمان

مي دهند)مديريت عمومي، الواني(.