1

พยานเอกสาร: ความหมาย

document evidence

2

ความหมายของพยานเอกสาร พยานเอกสาร หมายถึ�ง พยานหลั�กฐานที่��

ม�การบั�นที่�กไว�เป็�นลัายลั�กษณ์�อ�กษร หร อ ด้�วย ร"ป็รอยใด้ๆ อ�นเป็�นการส �อความหมายในภาษา

ใด้ภาษาหน��งพยานเอกสารจะต้�องม�ว�ต้ถึ)รองร�บั เช่+น

กระด้าษ ผ้�า หน�งส อ แผ้+นศิ/ลัาร"ป็รอยภาษาหน�งส อที่��ไม+ม�ส �อรองร�บั เช่+น

เคร �องบั/นพ+นคว�นเป็�นต้�วหน�งส อแลั�วหายไป็ไม+เป็�นเอกสาร

3

ข�อม"ลัส �ออ/เลั0กที่รอน/กส�ไม+ใช่+พยานเอกสารต้ามความหมายของกฎหมายไที่ย

ข�อม"ลัส �ออ/เลั0กที่รอน/กส� หร อ ข�อม"ลั คอมพ/วเต้อร� ถึ�าพ/จารณ์าต้ามความหมายแลั�ว

ไม+ใช่+พยานเอกสาร แต้+ พ.ร.บั.ธุ)รกรรมที่างอ/เลั0กที่รอน/กส�บัอก

ว+า “ไม+ให�ป็ฏิ/เสธุไม+ร�บัฟั5งเพ�ยงเพราะว+าส/�งน�6นเป็�นข�อม"ลัที่างอ/เลั0กที่รอน/กส�...”

อย+างไรก0ด้�กฎหมายไที่ยย�งไม+ได้�ก7าหนด้ว/ธุ� การน7าส บัให�ช่�ด้เจน ซึ่��งควรจะม�การแก�ไข

กฎหมายในเร �องน�6ด้�วย

4

เอกสารอาจเป็�นได้�ที่�6งพยานเอกสารหร อ พยานว�ต้ถึ)

ข�6นอย"+ก�บัว�ต้ถึ)ป็ระสงค�ในการน7าส บั

ถึ�าน7าส บัข�อความที่��บั�นที่�กไว�ใน เอกสาร จ�งจะถึ อว+าเป็�นการน7าส บั

พยานเอกสาร ซึ่��งต้�องป็ฏิ/บั�ต้/ต้ามกฎเกณ์ฑ์�ว+าด้�วยการน7าส บัพยานเอกสาร

5

ข�อส�งเกต้เก��ยวก�บัพยานเอกสาร

(1) ภาพถึ+าย / ภาพวาด้เข�ยน แม� จะป็รากฏิเป็�นร"ป็ แลัะสามารถึแสด้งว+า

ส/�งที่��เห0นในภาพค ออะไร แต้+ก0ม/ใช่+การส �อความหมายในภาษา ด้�งน�6น จ�งไม+ใช่+

พยานเอกสารต้ามความหมายข�างต้�น(ฎ.840/2499, ฎ.2235/2515,

ฎ.147/2518)

6

(2) ต้าม ป็.ว/.พ. มาต้รา 46 ศิาลัม�อ7านาจใช่�ด้)ลัพ/น/จส��งให�ค"+ความที่7าค7าแป็ลัต้�นฉบั�บัเอกสาร

ที่��เป็�นภาษาต้+างป็ระเที่ศิได้� ด้�งน�6น จ�งอาจส+งค7า แป็ลัภายหลั�งได้� ไม+ถึ อว+าค7าแป็ลัด้�งกลั+าวเป็�น

พยานเอกสาร (หมายเหต้)หมายเหต้) ค7าแป็ลัไม+ใช่+พยานหลั�กฐาน แต้+

ส/�งที่��เป็�นพยานหลั�กฐานค อเอกสารต้�นฉบั�บัที่��เป็�นภาษาต้+างป็ระเที่ศิน�6น) (ฎ.1934/2521)

เว�นแต้+ จะอ�างส+งเอกสารค7าแป็ลัน�6นโด้ยต้รงเพ �อพ/ส"จน�ข�อเที่0จจร/งเก��ยวก�บัค7าแป็ลัน�6น เช่+น

ค7าแป็ลัน�6นถึ"กต้�องหร อไม+ หร อ ใครเป็�นผ้"�ที่7าค7าแป็ลั

7

หลั�กเกณฑ์�การอ้�างเอ้กสารเป็�นพยานหลั�กฐานในคดี�

แพ�ง

8

การอ้�างเอ้กสารเป็�นพยานในคดี� แพ�งมี�หลั�กเกณฑ์�ที่��ต้�อ้งป็ฏิ บั�ต้ 2

หลั�ก ค"อ้1 การอ้�างเอ้กสารเป็�นพยานต้�อ้งส�งส#าเนา (ป็.วิ .พ. มีาต้รา 90)

2 การอ้�างเอ้กสารเป็�นพยานต้�อ้งส�งต้�นฉบั�บั (ป็.วิ .พ. มีาต้รา 93)

9

1 การอ้�างเอ้กสารเป็�นพยานต้�อ้งส�งส#าเนา (ป็.วิ .พ. มีาต้รา 90)

(1) เหต้&ผลั(2) ควิามีหมีายขอ้งส#าเนาเอ้กสาร(3) ส#าเนา VS. ค)�ฉบั�บั(4) หลั�กเกณฑ์�การส�งส#าเนาเอ้กสาร (ป็.วิ . พ มีาต้รา 90)(5) ข�อ้ยกเวิ�นที่��ไมี�ต้�อ้งส�งส#าเนาเอ้กสาร (ป็.วิ . พ มีาต้รา 90

(1)(2)(3))(6) ผลัขอ้งการไมี�ส�งส#าเนาเอ้กสาร(7) การส�งส#าเนาเอ้กสารต้ามี ป็.วิ . พ มีาต้รา 90 ไมี�น#าไป็ใช้�ในคดี�อ้าญา

(8) การส�งส#าเนาเอ้กสารในคดี�อ้าญา

10

(1) เหต้&ผลัขอ้งการส�งส#าเนาเอ้กสาร

เพ"�อ้ต้รวิจสอ้บัควิามีถู)กต้�อ้งแที่�จร งขอ้งพยานเอ้กสาร

การน#าส"บัพยานเอ้กสาร หมีายถู/ง การน#าส"บั ข�อ้ควิามีที่��มี�การบั�นที่/กไวิ�ในเอ้กสาร

ดี�งน�0นจ/งจ#าเป็�นต้�อ้งให�ค)�ควิามีอ้�กฝ่2ายหน/�งไดี�ร)�วิ�าเอ้กสารน�0นมี�ข�อ้ควิามีอ้ย�างไร

นอ้กจากน�0น การส�งส#าเนาเอ้กสารย�งเป็�นส�วิน หน/�งขอ้งกระบัวินการค�ดีค�านเอ้กสารต้ามี ป็.วิ .พ.

มีาต้รา 122 – 126 อ้�กดี�วิย

11

(2) ควิามีหมีายขอ้งส#าเนาเอ้กสาร

ไดี�แก� ส �งที่��ค�ดีมีาจากต้�นฉบั�บัดี�วิยวิ ธี�การต้�างๆ เช้�น พ มีพ�ดี�ดี, เข�ยน, ถู�ายเอ้กสาร

ฎ.2158/2534 ป็.วิ . พ มีาต้รา 90 วิรรคแรกมี ไดี�บั�งค�บัวิ�าส#าเนาเอ้กสารที่��ส�งให�แก�ค)�ควิามีอ้�กฝ่2ายหน/�งจะต้�อ้งเป็�นเอ้กสารที่��ถู�ายจากต้�นฉบั�บั ส#าเนาเอ้กสารที่��ที่นายโจที่ก�พ มีพ�ข�อ้ควิามีลังในแบับัพ มีพ�ส�ญญาก)�ซึ่/�งเป็�น

แบับัพ มีพ�อ้ย�างเดี�ยวิก�บัต้�นฉบั�บัส�ญญาก)� แลัะมี�ข�อ้ควิามี เช้�นเดี�ยวิก�น โดียที่นายโจที่ก�ลังช้"�อ้ร�บัรอ้งส#าเนาถู)กต้�อ้ง

ถู"อ้เป็�นส#าเนาเอ้กสารต้ามีบัที่กฎหมีายดี�งกลั�าวิแลั�วิ

12

(3) ส#าเนา VS. ค)�ฉบั�บั

ส#าเนา ส �งที่��ค�ดีมีาจากต้�นฉบั�บัค)�ฉบั�บั เอ้กสารที่��จ�ดีที่#าต้�นฉบั�บัไวิ�หลัายฉบั�บั

ดี�วิยก�น เช้�น ส�ญญาก)�ย"มีที่��ที่#าไวิ� 2 ฉบั�บั ค)�ส�ญญาลังช้"�อ้

ที่�0ง 2 ฉบั�บัแลัะถู"อ้ไวิ�คนลัะฉบั�บั จ/งถู"อ้วิ�าเป็�นต้�นฉบั�บั ที่�0งค)� (ฎ.4529/2541)

13

ฎ. 4529/2541 การที่��โจที่ก�จ#าเลัยที่#าเอ้กสารโดียใช้�กระดีาษคาร�บัอ้นค��นกลัาง เมี"�อ้เข�ยนแลัะลังช้"�อ้

แลั�วิจ/งมีอ้บัฉบั�บัลั�างให�โจที่ก� โดียค)�กรณ�ถู"อ้วิ�าฉบั�บัลั�างเป็�นหน�งส"อ้ส�ญญาเช้�นเดี�ยวิก�บัฉบั�บับัน ส#าหร�บัฉบั�บับัน

จ#าเลัยเก:บัไวิ� การที่#าเอ้กสารในลั�กษณะเช้�นน�0เห:นเจต้นาขอ้งค)�ส�ญญาไดี�วิ�าป็ระสงค�ให�ถู"อ้เอ้าเอ้กสารฉบั�บัลั�างเป็�นค)�ฉบั�บัขอ้งเอ้กสารฉบั�บับันโดียไมี�ถู"อ้วิ�าเอ้กสารฉบั�บัลั�างเป็�นส#าเนา เพราะมี ใช้�ข�อ้ควิามีที่��ค�ดีลัอ้กหร"อ้ถู�าย

เอ้กสารมีาจากต้�นฉบั�บั แต้�ไดี�ที่#าข/0นพร�อ้มีก�บัฉบั�บับัน หร"อ้ต้�นฉบั�บัเพ"�อ้ใช้�เป็�นหน�งส"อ้ส�ญญา 2 ฉบั�บั มี�ผลั

เที่�าก�บัเป็�นต้�นฉบั�บัดี�วิย จ/งไมี�ต้�อ้งห�ามีมี ให�ศาลัร�บัฟั=งเอ้กสารที่��โจที่ก�อ้�างเป็�นพยานหลั�กฐานดี�งกลั�าวิ

14

(4) หลั�กเกณฑ์�การส�งส#าเนาเอ้กสาร (ป็.วิ . พ มีาต้รา90) (ก) การส�งส#าเนาเอ้กสาร

…ค)�ควิามีฝ่2ายที่��อ้�างเอ้กสารเป็�นพยานต้�อ้ง ย"�นต้�อ้ศาลั

ส�งให�ค)�ควิามีฝ่2ายอ้"�น“วิ�นส"บัพยาน” มี�ควิามีหมีายเดี�ยวิก�บัวิ�นส"บัพยาน

ต้ามีมีาต้รา 88 ค"อ้วิ�นที่��มี�การส"บัพยานจร งๆ ถู�ามี�การ น�ดีส"บัพยานแต้�มี�การเลั"�อ้นอ้อ้กไป็ ก:ไมี�ใช้�วิ�นส"บัพยาน

ต้ามีมีาต้ราน�0

ก�อ้นวิ�นส"บัพยานไมี�น�อ้ย กวิ�า 7 วิ�น

15

(ข) กรณ�ที่��มี�การอ้�างเอ้กสารเป็�นพยานหลั�กฐานเพ �มีเต้ มี ( ไมี�วิ�าจะต้ามี ป็.วิ . พ มีาต้รา 88 วิรรคสอ้ง / วิรรคสามี)

…ค)�ควิามีฝ่2ายที่��อ้�างเอ้กสารเป็�นพยานต้�อ้ง ย"�นต้�อ้ศาลั

ส�งให�ค)�ควิามีฝ่2ายอ้"�น ย"�นพร�อ้มีค#าแถูลัง/ค#าร�อ้ง

16

(ค) การส�งส#าเนาเอ้กสารกรณ�ขอ้ต้�นฉบั�บัค"น (ป็.วิ . พ มีาต้รา 127 ที่วิ )

กรณ�เป็�นเอ้กสารที่��ต้�อ้งใช้�เป็�นป็ระจ#า หร"อ้ มี�ควิามีส#าค�ญในการเก:บัร�กษา

ศาลัจะอ้น&ญาต้ให�ผ)�ที่��ย"�นร�บัค"นไป็ โดีย ให�ค)�ควิามีต้รวิจ แลัะให�ผ)�ย"�นส�งส#าเนา หร"อ้

ภาพถู�ายไวิ�แที่น

17

(ง) การต้ ดีต้ามีเอ้กสารที่��อ้ย)�ในควิามีครอ้บั ครอ้งขอ้งค)�ควิามีฝ่2ายอ้"�น / บั&คคลัภายนอ้ก

ให�ค)�ควิามีฝ่2ายที่��ต้�อ้งการจะอ้�างเอ้กสาร น�0น ย"�นค#าร�อ้งต้�อ้ศาลัต้ามีก#าหนดีเวิลัาเดี�ยวิก�บั

ข�อ้ แลัะมี�หน�าที่��ต้ ดีต้ามีเพ"�อ้ให�ไดี�เอ้กสาร มีาภายในก#าหนดีเวิลัาที่��ศาลัก#าหนดี

( ป็ระกอ้บั ป็.วิ . พ มีาต้รา 123)

18

(1) การอ้�างเอ้กสารเป็�นช้&ดี

(5) ข�อ้ยกเวิ�นที่��ไมี�ต้�อ้งส�งส#าเนาเอ้กสาร (ป็.วิ . พ มีาต้รา 90 (1)(2)(3))

(3) การค�ดีส#าเนาจะที่#าให�ลั�าช้�า/ไมี�อ้าจค�ดีส#าเนาให�เสร:จที่�น

วิ ธี�การ

1.ย"�นค#าขอ้ฝ่2ายเดี�ยวิโดียที่#าเป็�นค#าร�อ้งต้�อ้ศาลั2. ขอ้อ้น&ญาต้ งดี

การย"�นส#าเนา + ขอ้ย"�นต้�นฉบั�บัแที่นต้ามีเง"�อ้นไขที่��ศาลัเห:นสมีควิร

19

(2) เอ้กสารอ้ย)�ในควิามี ครอ้บัครอ้งขอ้งค)�ควิามี /

บั&คคลัภายนอ้ก วิ ธี�การ

1. ย"�นค#าร�อ้งภายในก#าหนดี2. ขอ้ให�ศาลัมี�ค#าส��งเร�ยกเอ้กสาร

ต้ามีมีาต้รา 123 3. ต้ ดีต้ามีเพ"�อ้ให�ไดี�เอ้กสารภายในเวิลัาที่��ศาลัก#าหนดี

20

เอ้กสารต้ามี ป็.วิ .พ. มีาต้รา 90 (1) เช้�น จดีหมีายโต้�ต้อ้บัระหวิ�างค)�ควิามีใน

คดี� หร"อ้ เอ้กสารส#านวินในคดี�เร"�อ้งอ้"�น(ฎ.149/2522)

เอ้กสารต้ามี ป็.วิ .พ. มีาต้รา 90 (2) เช้�น รายงานป็ระจ#าวิ�นเก��ยวิก�บัคดี�

(ฎ.1007/2537)

26

(6) ผลัขอ้งการไมี�ส�งเอ้กสาร

ผลัต้ามีกฎหมีาย ต้ามี ป็.วิ .พ. มีาต้รา 87 เที่�ยบัเที่�าการไมี�ย"�นบั�ญช้�ระบั&พยานต้ามี ป็.วิ .พ.

มีาต้รา 88 ค"อ้ ต้�อ้งห�ามีมี ให�ร�บัฟั=ง

ผลัในที่างป็ฏิ บั�ต้ ต้ามีค#าพ พากษาศาลัฎ�กา ศาลัมี�กใช้�ดี&ลัพ น จ ผ�าน ป็.วิ .พ. มีาต้รา 87 (2)

28

2 การอ�างเอกสารเป็�นพยานต้�องส+งต้�นฉบั�บั

(ป็.ว/.พ. มาต้รา 93)หลั�กการ

ได้�ร�บัอ/ที่ธุ/พลัมาจากหลั�กกฎหมายCommon Law เร �อง “The Best Evidence Rule” เหต้)ผ้ลั

การต้รวจสอบัความถึ"กต้�องแที่�จร/งของ เอกสารน�6น ที่7าได้�โด้ยการต้รวจต้�นฉบั�บั

ความหมายของ“ต้�นฉบั�บัเอกสาร” เที่�ยบัฎ.4529/2541

29

ป็.ว/.พ. มาต้รา 93 บั�ญญ�ต้/ว+า “การอ�างเอกสารเป็�นพยานหลั�กฐานให�ยอมร�บัฟั5งได้�เฉพาะต้�นฉบั�บัเอกสาร

เที่+าน�6น เว�นแต้+(1) เม �อค"+ความที่��เก��ยวข�องที่)กฝ่>ายต้กลังก�นว+า

ส7าเนาเอกสารน�6นถึ"กต้�องแลั�วให�ศิาลัยอมร�บัฟั5งส7าเนาเช่+นว+าน�6นเป็�นพยานหลั�กฐาน

(2) ถึ�าต้�นฉบั�บัเอกสารน7ามาไม+ได้� เพราะถึ"กที่7าลัาย โด้ยเหต้)ส)ด้ว/ส�ย หร อส"ญหาย หร อไม+สามารถึน7ามาได้� โด้ยป็ระการอ �น อ�นม/ใช่+เก/ด้จากพฤต้/การณ์�ที่��ผ้"�อ�างต้�อง

ร�บัผ้/ด้ช่อบั หร อเม �อศิาลัเห0นว+าเป็�นกรณ์�จ7าเป็�นแลัะเพ �อป็ระโยช่น�แห+งความย)ต้/ธุรรมที่��จะต้�องส บัส7าเนาเอกสาร

หร อพยานบั)คคลัแที่นต้�นฉบั�บัเอกสารที่��น7ามาไม+ได้�น� 6นศิาลัจะอน)ญาต้ให�น7าส7าเนาหร อพยานบั)คคลัมาส บัก0ได้�

30

(3) ต้�นฉบั�บัเอกสารที่��อย"+ในความอาร�กขาหร อในความควบัค)มของที่างราช่การน�6นจะน7ามาแสด้งได้�ต้+อเม �อได้�ร�บัอน)ญาต้จากที่างราช่การที่��เก��ยวข�องเส�ย

ก+อน อน��ง ส7าเนาเอกสารซึ่��งผ้"�ม�อ7านาจหน�าที่��ได้� ร�บัรองว+าถึ"กต้�องแลั�ว ให�ถึ อว+าเป็�นอ�นเพ�ยงพอใน

การที่��จะน7ามาแสด้ง เว�นแต้+ศิาลัจะได้�ก7าหนด้เป็�นอย+างอ �น

(4) เม �อค"+ความฝ่>ายที่��ถึ"กค"+ความอ�กฝ่>ายหน��งอ�างอ/งเอกสารมาเป็�นพยานหลั�กฐานย�นต้นม/ได้�

ค�ด้ค�านการน7าเอกสารน�6นมาส บัต้ามมาต้รา 125 ให�ศิาลัร�บัฟั5งส7าเนาเอกสารเช่+นว+าน�6นเป็�นพยานหลั�ก

ฐานได้�แต้+ที่�6งน�6ไม+ต้�ด้อ7านาจศิาลัต้ามมาต้รา 125 วรรคสาม”

31

ข�อยกเว�นที่��ไม+จ7าต้�องใช่�ต้�นฉบั�บัเอกสาร (ป็.ว/.พ. มาต้รา 93 (1)(2)(3)(4))(1) เม �อค"+ความต้กลังก�นว+าส7าเนาเอกสารน�6นถึ"กต้�อง

ฎ.4861/2543 จ7าเลัยเบั/กความยอมร�บัว+า เป็�นผ้"� เข�ยนข�อความที่�6งด้�านหน�าแลัะด้�านหลั�ง รวมที่�6งเป็�นผ้"�วาด้

แผ้นที่��ไว�ในส7าเนาแบับัแสด้งรายการที่��ด้/น แม�เอกสารด้�ง กลั+าวจะม/ใช่+ต้�นฉบั�บัที่��แที่�จร/ง แต้+เป็�นภาพถึ+ายส7าเนามา

จากต้�นฉบั�บัซึ่��ง จ7าเลัยยอมร�บัว+าเป็�นผ้"�เข�ยนข�6นเอง เม �อ โจที่ก�ก0ยอมร�บัไม+โต้�เถึ�ยงความไม+ถึ"กต้�อง จ�งต้�องถึ อว+า

ค"+ความที่)กฝ่>ายที่��เก��ยวข�องต้กลังก�นว+าส7าเนาเอกสารน�6นถึ"กต้�องแลั�ว สามารถึร�บัฟั5งเป็�นพยานเอกสารได้�ต้ามป็.ว/.พ. มาต้รา 93(1)

32

ต้าม ป็.ว/.พ. มาต้รา 93(1) อาจหมายความรวมถึ�งกรณ์�ที่��ค"+ความอ�กฝ่>ายหน��ง

ยอมร�บัว+าส7าเนาเอกสารน�6นถึ"กต้�อง ด้�งน�6น แม� จะไม+ม�การส+งต้�นฉบั�บัเอกสารในช่�6นส บัพยาน

หร อ ไม+ม�ต้�นฉบั�บัเอกสารแต้+ค"+ความยอมร�บั ส7าเนาเอกสารน�6น

เช่+น การส+งเอกสารที่างโที่รสาร (ฎ. 5963/2539, ฎ.1920/2546) ศิาลัก0ย+อมร�บัฟั5งเอกสารน�6นเป็�นพยานหลั�กฐาน

ต้าม ป็.ว/.พ. มาต้รา 93(1) ได้�

33

(2) เม �อต้�นฉบั�บัถึ"กที่7าลัายโด้ยเหต้)ส)ด้ว/ส�ย / ส"ญหาย / ไม+สามารถึน7ามาได้�โด้ยป็ระการอ �น

อ�นม/ใช่+เก/ด้จากพฤต้/การณ์�ที่��ผ้"�อ�างต้�องร�บัผ้/ด้ช่อบั 2.1 ต้�นฉบั�บัถึ"กที่7าลัายโด้ยเหต้)ส)ด้ว/ส�ย

เหต้)ส)ด้ว/ส�ยต้าม ป็.พ.พ. มาต้รา 8 “ ค7าว+า"เหต้)ส)ด้ว/ส�ย" หมายความว+า เหต้)ใด้ ๆ อ�นจะเก/ด้

ข�6นก0ด้� จะให�ผ้ลัพ/บั�ต้/ก0ด้� เป็�นเหต้)ที่��ไม+อาจป็@องก�นได้�แม�ที่�6งบั)คคลัผ้"�ต้�องป็ระสบัหร อใกลั�จะต้�องป็ระสบั

เหต้)น�6น จะได้�จ�ด้การระม�ด้ระว�งต้ามสมควรอ�นพ�งคาด้หมายได้�จากบั)คคลัในฐานะแลัะภาวะเช่+นน�6น”

34

2.2 ต้�นฉบั�บั ส"ญหาย / ไม+สามารถึน7ามาได้�โด้ย ป็ระการอ �น อ�นม/ใช่+เก/ด้จากพฤต้/การณ์�ที่��ผ้"�อ�างต้�องร�บั

ผ้/ด้ช่อบั เช่+น ต้�นฉบั�บัซึ่��งได้�ถึ"กน7าส+งสถึานที่"ต้ซึ่��งจะม�

เอกส/ที่ธุ/Aที่างการที่"ต้ ไม+อาจขอให�ศิาลัม�ค7าส��งเร�ยกได้� 2.3 เม �อศิาลัเห0นว+าเป็�นกรณ์�จ7าเป็�นแลัะเพ �อป็ระโยช่น�แห+งความย)ต้/ธุรรม

ด้�งน�6น หากแสด้งต้+อศิาลัได้�ถึ�งเหต้)ใด้เหต้)หน��ง ศิาลัอาจจะอน)ญาต้ให�น7าส7าเนาเอกสาร / พยานบั)คคลั

มาส บัได้�ข�อควรระว�ง!!! แม�ต้าม ป็.ว/.พ. มาต้รา

93(2) จะอน)ญาต้ให�น7าพยานบั)คคลัมาส บัแที่น แต้+ก0อาจม�ป็5ญหาในการช่��งน76าหน�กพยานได้�

35

ข�อพ/จารณ์า

1. การอน)ญาต้ต้าม ป็.ว/.พ. มาต้รา93(2) ศิาลัอาจอน)ญาต้โด้ยป็ร/ยายก0ได้�

เช่+น การน7าส บัว+าหลั�กฐานแห+งการก"�ย มเป็�น หน�งส อส"ญหายไป็น�6น โจที่ก�สามารถึน7าส บัด้�วย

พยานบั)คคลัได้� เพราะเป็�นกรณ์�ที่��ไม+ม�กฎหมาย บั�งค�บัให�ต้�องม�พยานเอกสารมาแสด้ง ส+วนการน7า

ส บัพยานบั)คคลัว+าจ7าเลัยก"�เง/นโจที่ก�ต้ามหลั�กฐานแห+งการก"�ย มที่��ส"ญหายไป็ต้�องได้�ร�บัอน)ญาต้จาก

ศิาลัก+อน เม �อศิาลัยอมให�โจที่ก�น7าพยานบั)คคลัเข�า ส บัได้�ต้ลัอด้ที่�6งเร �อง ถึ อว+าได้�อน)ญาต้โด้ยป็ร/ยาย

การส บัพยานของโจที่ก�จ�งช่อบัด้�วย ป็.ว/.พ. มาต้รา 93 (2) (ฎ. 204/2539)

36

2. การส+งโที่รสารจากต้+างป็ระเที่ศิ

ต้�นฉบั�บัเอกสารย+อมอย"+ต้+างป็ระเที่ศิ จ�งเป็�นกรณ์�ที่��ไม+สามารถึน7าต้�นฉบั�บัเอกสารมา

ได้�โด้ยป็ระการอ �นต้าม ป็.ว/.พ. มาต้รา 93

(2) ศิาลัจ�งร�บัฟั5งส7าเนาเอกสารที่��ส+งมาที่าง โที่รสารได้� (ฎ.3395/2542)

37

3. ต้�นฉบั�บัเอกสารหาไม+ได้�แสด้งว+าเด้/มเคยม�ต้�นฉบั�บัเอกสารอย"+

ก+อนแลั�ว ม/ใช่+ไม+เคยม�ต้�นฉบั�บัมาก+อนเลัย เม �อหลั�กฐานแห+งการก"�ย มเง/นส"ญหาย

ผ้"�ให�ก"�ย+อมน7าส7าเนา หร อ พยานบั)คคลัมา ส บัแที่นต้าม ป็.ว/.พ. มาต้รา 93(2) ได้�

กรณ์�ด้�งกลั+าวจ�งไม+ใช่+กรณ์�ที่��การก"�ย มเง/น ไม+ม�หลั�กฐานเป็�นหน�งส อเลัย อ�นเป็�นจะ

เป็�นการ น7าส บัฝ่>าฝ่Bน ป็.พ.พ. มาต้รา653

38

(3) เม �อต้�นฉบั�บัเอกสารอย"+ในความ อาร�กขา หร อ ควบัค)มของที่างราช่การ

ข�อพ/จารณ์า 1. เน �องจากราช่การม�ความจ7าเป็�นต้�องเก0บัร�กษาไว�

เพ �อเป็�นหลั�กฐานแลัะเพ �อต้รวจสอบัข�อม"ลัต้+างๆ ด้�งน�6น หากม�การส+งเอกสารซึ่��งเป็�นต้�นฉบั�บัอาจเก/ด้การส"ญหาย /

ถึ"กที่7าลัาย / ม�การเป็ลั��ยนแป็ลังได้�ระหว+างการส+งเอกสาร2. ป็.ว/.พ. มาต้รา 93(3) จ�งอน)ญาต้ให�ส7าเนา

เอกสารซึ่��งผ้"�ม�อ7านาจหน�าที่��ได้�ร�บัรองว+าถึ"กต้�องแลั�ว แต้+ ไม+ ต้�ด้อ7านาจศิาลัที่��จะส��งเป็�นอย+างอ �น เช่+น พ/น�ยกรรมฝ่>าย

เม องที่��อย"+ในความอาร�กขาของอ7าเภอ หากม�กรณ์�พ/พาที่ เก��ยวก�บัพ/น�ยกรรม ศิาลัอาจก7าหนด้ให�ส+งต้�นฉบั�บั

พ/น�ยกรรมต้+อศิาลัได้�

39

3. เอกสารต้าม ป็.ว/.พ. มาต้รา 93(3) ส+วนใหญ+เป็�นเอกสารที่��เจ�าพน�กงานที่7าข�6นในหน�าที่�� จ�งเป็�นเอกสารมหาช่นต้าม ป็.ว/.พ.

มาต้รา 127 ซึ่��งต้�องด้�วยข�อส�นน/ษฐานว+าเป็�นของแที่�จร/งแลัะถึ"กต้�อง

ด้�งน�6น ส7าเนาเอกสารที่��เจ�าพน�กงานร�บัรองในหน�าที่��ก0ย+อมร�บัฟั5งได้�โด้ยไม+จ7าต้�อง

ให�บั)คคลัที่��ร�บัรองมาเบั/กความป็ระกอบั(ฎ.1322–1324/2510, ฎ.1386/2531)

40

4. เอกสารซึ่��งอย"+ในความอาร�กขา หร อ ควบัค)มของที่างราช่การที่��เป็�นความ

ลั�บัของที่างราช่การต้าม ป็.ว/.พ. มาต้รา92(3)

ย+อมได้�ร�บัเอกส/ที่ธุ/Aที่��จะไม+ต้�องส+งพยานเช่+นว+าน�6นเป็�นพยานหลั�กฐานได้�

41

(4) เม �อค"+ความม/ได้�ค�ด้ค�านการน7าเอกสารน�6นมาส บั ต้ามมาต้รา 125

ซึ่��งเด้/มศิาลัฎ�กาวางแนวว/น/จฉ�ยต้ลัอด้มาว+าการไม+ ค�ด้ค�านการน7าเอกสารน�6นมาส บัต้ามมาต้รา 125 ให�ถึ อว+า ค"+ความร�บัว+าเอกสารน�6นถึ"กต้�องต้ามมาต้รา 93(1) เช่+น

จ7าเลัยอ�างส+งส7าเนาเอกสารต้+อศิาลัโด้ยโจที่ก�ม/ได้�ค�ด้ค�าน ว+าต้�นฉบั�บัเอกสารไม+ม� หร อเอกสารน�6นป็ลัอมหร อส7าเนา

ไม+ถึ"กต้�องเช่+นน�6ศิาลัม�อ7านาจร�บัฟั5งส7าเนาเอกสารน�6นได้� ต้าม ป็.ว/. พ มาต้รา 125 (ฎ. 5519/2534) แลัะถึ อได้�

ว+าเป็�นการต้กลังร�บัรองความถึ"กต้�องแห+งเอกสารด้�ง กลั+าว แลัะ ผ้"�อ�างไม+จ7าต้�องส+งต้�นฉบั�บัเอกสารอ�ก ส7าเนา

เอกสารน�6นย+อมร�บัฟั5งได้�เสมอต้�นฉบั�บั (ฎ.3936/2543 )

42

ผ้ลัของการไม+ส+งต้�นฉบั�บัเอกสารแลัะกรณ์�ก0ไม+เข�าข�อยกเว�น

ศิาลัย+อมไม+ร�บัฟั5งส7าเนาน�6นเป็�นพยานหลั�กฐาน

ฎ.254/2520 จ7าเลัยส+งเอกสารต้+อศิาลัโด้ยไม+ ส+งส7าเนาให�โจที่ก� คร�6นโจที่ก�ค�ด้ค�านว+าไม+ควรร�บัฟั5ง

จ7าเลัยแถึลังว+าต้�นฉบั�บัอย"+ในความครอบัครองของ ที่างราช่การ จะต้�องม�หมายเร�ยกต้�นฉบั�บัมา แต้+

จ7าเลัยม/ได้�ขอให�ศิาลัหมายเร�ยกมา เม �อเอกสารที่��จ7าเลัยส+งศิาลัเป็�นส7าเนาซึ่��งไม+ม�เจ�าพน�กงานผ้"�ม�อ7านาจร�บัรองว+าถึ"กต้�องก�บัต้�นฉบั�บั จ�งร�บัฟั5งไม+ได้�ต้าม

ป็ระมวลักฎหมายว/ธุ�พ/จารณ์าความแพ+ง มาต้รา 93

43

ฎ.621/2546 ส7าเนากรมธุรรม�ป็ระก�น ภ�ยต้�องห�ามม/ให�ร�บัฟั5งต้าม ป็.ว/. พ มาต้รา

93 ที่�6งจ7าเลัยได้�ต้+อส"�ในค7าให�การว+าโจที่ก�ม/ได้� ร�บัป็ระก�นภ�ยรถึยนต้� แสด้งว+าจ7าเลัยโต้�แย�ง

ความถึ"กต้�องแที่�จร/งของส7าเนากรมธุรรม� ป็ระก�นภ�ย ด้�งน�6 ส7าเนากรมธุรรม�ป็ระก�นภ�ย

จ�งไม+อาจร�บัฟั5งเป็�นพยานหลั�กฐานได้�

44

การขอ้ต้�นฉบั�บัพยานเอ้กสารโดียส�งส#าเนาไวิ� แที่น (ป็.วิ .พ. มีาต้รา 127 ที่วิ ) เพ"�อ้ควิามีสะดีวิกแก�ค)�ควิามีในการเก:บัร�กษาเอ้กสารที่��

ส#าค�ญไวิ� ที่#าให�ค)�ควิามีสามีารถูขอ้ค"นต้�นฉบั�บัเอ้กสารไดี� แลั�วิ ส�งส#าเนาเอ้กสารแที่น ดี�งน�0

“ มีาต้รา 127 ที่วิ ต้�นฉบั�บัพยานเอ้กสารหร"อ้พยาน วิ�ต้ถู&อ้�นส#าค�ญที่��ค)�ควิามีไดี�ย"�นต้�อ้ศาลั หร"อ้บั&คคลัภายนอ้กไดี�

ย"�นต้�อ้ศาลั หากผ)�ย"�นต้�อ้งใช้�เป็�นป็ระจ#าหร"อ้ต้ามีควิามีจ#าเป็�น หร"อ้ควิามีส#าค�ญในการเก:บัร�กษา ศาลัจะอ้น&ญาต้ให�ผ)�ย"�นร�บั

ค"นไป็ โดียให�ค)�ควิามีต้รวิจดี) แลัะให�ผ)�ที่��ย"�นส�งส#าเนาหร"อ้ภาพถู�ายไวิ�แที่นหร"อ้จะมี�ค#าส��งอ้ย�างใดีต้ามีที่��เห:นสมีควิรก:ไดี�”

52

เอกสารที่��เป็�นต้ราสารต้�องป็Cด้อากรแสต้มป็D(เฉพาะคด้�แพ+ง) แต้+ไม+ต้�องเส�ยค+า

ธุรรมเน�ยมในการอ�างเอกสารอ�กต้+อไป็

53

ป็. ร�ษฎากร มาต้รา 118 บั�ญญ�ต้/ว+า“ ต้ราสารใด้ไม+ป็Cด้แสต้มป็Dบัร/บั"รณ์� จะใช่�

ต้�นฉบั�บั ค"+ฉบั�บั ค"+ฉ�ก หร อส7าเนาต้ราสาร น�6นเป็�นพยานหลั�กฐานในคด้�แพ+งไม+ได้�

จนกว+าจะได้�เส�ยอากรโด้ยป็Cด้แสต้มป็Dครบั จ7านวนต้ามอ�ต้ราในบั�ญช่�ที่�ายหมวด้น�6 แลัะ

ข�ด้ฆ่+าแลั�ว แต้+ที่�6งน�6ไม+เป็�นการเส �อมส/ที่ธุ/ที่��จะ เร�ยกเง/นเพ/�มอากรต้ามมาต้รา 113 แลัะ

มาต้รา 114”

54

ข�อพ/จารณ์า1. ต้ราสารที่��ต้�องป็Cด้อากรแสต้มป็D ต้าม

บั�ญช่�อ�ต้ราอากรแสต้มป็D ส+วนใหญ+จะเป็�นต้ราสารซึ่��งเป็�นหลั�กฐานแห+งส/ที่ธุ/ที่�6งหลัาย

เช่+น ส�ญญาก"� จ7านอง เช่+าซึ่ 6อ ต้�Fวเง/นกรมธุรรม�ป็ระก�นภ�ย

2. อากรแสต้มป็Dต้�องข�ด้ฆ่+าโด้ยบั)คคลัที่��ระบั)ไว�ในบั�ญช่�อ�ต้ราอากรแสต้มป็D อาจที่7าโด้ย

ข�ด้เส�นคร+อมบันแสต้มป็D หร อ ป็ระที่�บัต้ราว�นที่��ลังบันแสต้มป็Dก0ถึ อว+าเป็�นการข�ด้ฆ่+า

55

3. การไม+ป็Cด้อากรแสต้มป็D หร อ ป็Cด้ แลั�วแต้+ไม+ข�ด้ฆ่+า ศิาลัจะร�บัฟั5งเป็�นพยาน

หลั�กฐานในคด้�แพ+งไม+ได้� แต้+ถึ�าคด้�น�6นไม+ม�ความจ7าเป็�นที่��จะต้�อง

อ�างเอกสารน�6นเป็�นพยาน เช่+น ค"+ความอ�ก ฝ่>ายยอมร�บัข�อเที่0จจร/งต้ามเอกสารน�6นแลั�ว

ศิาลัก0พ/พากษาให�ค"+ความฝ่>ายน�6นช่นะคด้�ไป็โด้ยไม+จ7าต้�องว/น/จฉ�ยถึ�งเอกสารน�6น (ฎ.309/2514)

56

4. ต้ราสารที่��ต้�องป็Cด้อากรแสต้มป็Dก0เป็�นพยานเอกสารป็ระเภที่หน��ง

ด้�งน�6น พยานเอกสารที่��จะต้กอย"+ภายใต้� บั�งค�บัที่��จะต้�องป็Cด้อากรแสต้มป็D จะต้�อง

เป็�นต้ราสารที่��ใช่�อ�างเพ �อเป็�นพยานหลั�ก ฐานในป็ระเด้0นแห+งคด้�

หร อ ในกรณ์�ที่��ม�การร�บัรองข�อเที่0จจร/งแห+งต้ราสารน�6นแลั�ว ก0ไม+จ7าต้�องป็Cด้อากรแสต้มป็Dอ�ก (ฎ.3194/2522)

57

5. หน�งส อมอบัอ7านาจที่��ที่7าในต้+างป็ระเที่ศิไม+อย"+ในบั�งค�บัที่��จะต้�องป็Cด้อากรแสต้มป็D (ฎ.3821/2538)

6. เม �อส�ญญาก"�ย มเง/นต้ามฟั@องป็Cด้อากร แสต้มป็Dไม+ครบัถึ�วนมาแต้+ต้�น โจที่ก�ช่อบัที่��จะย �น

ค7าร�องขออน)ญาต้ป็Cด้อากรแสต้มป็Dในส�ญญาก"�ย มเง/น ก+อน หร อ ในขณ์ะที่��ได้�น7าเอกสารน�6นมา

อ�างเป็�นพยานหลั�กฐานในคด้�แพ+ง หร อก+อนที่��ศิาลัช่�6นต้�นจะช่�6ขาด้คด้� (ฎ.5520/2549)

7. การป็Cด้อากรแสต้มป็Dไม+ใช่�ในคด้�อาญาฎ.90-92/2548 ป็. ร�ษฎากร มาต้รา 118

ไม+ใช่�บั�งค�บัในคด้�อาญา

58

หลั�กเกณ์ฑ์�การน7าพยานเอกสารมาส บั

59

ความหมายของพยานเอกสาร

3. ม�ว�ต้ถึ)รองร�บั เช่+น กระด้าษ ( ด้"ห�วข�อ30.1)

เอกสาร1. ม�การบั�นที่�กไว�เป็�นลัายลั�กษณ์�อ�กษร /

ร"ป็รอยใด้ๆ (อ+านได้�ด้�วยสายต้า)

2. เป็�นการส �อความหมายในภาษาใด้ภาษาหน��ง

60

ฎ.840/2499 โจที่ก�อ�างภาพถึ+ายห�องพ/พาที่เป็�นพยานถึ อว+าเป็�นภาพจ7าลัองไม+ใช่+พยานเอกสาร อ�นจะต้�องส+งส7าเนาให�แก+ค"+ความอ�กฝ่>ายหน��งก+อนว�นส บัพยานด้�ง

บั�งค�บัไว�ใน ป็.ว/. พ มาต้รา 90 ด้�งน�6น โจที่ก�ผ้"�อ�างจ�งไม+ต้�องส+งส7าเนาให�แก+จ7าเลัยก+อนว�นส บัพยาน

( ด้" ฎ.2235/2515, ฎ.47/2518, ฎ.3892/2540 ด้�วย)

61

ข�อส�งเกต้ นอกจากจะต้�องพ/จารณ์าถึ�งความ

หมายของพยานเอกสารแลั�ว ต้�องด้"ว�ต้ถึ)ป็ระสงค�แห+งการอ�างอ/งด้�วยการอ�างพยานเอกสารเป็�นพยาน

อ�างข�อความในเอกสาร หร อ อ�างในฐานะพยานว�ต้ถึ)

ฎ.840/2499

62

ค)ณ์ค+าของพยานเอกสาร ต้าม ป็.ว/.พ. มาต้รา 94 ห�ามม/ให�ศิาลัร�บั

ฟั5งพยานบั)คคลัที่��จะน7ามาส บัแที่นพยานเอกสาร หร อ ห�ามน7าพยานบั)คคลัมาส บัเป็ลั��ยนแป็ลังแก�ไข

ข�อความในเอกสาร พยานเอกสารเป็�นพยานที่��แสด้งข�อเที่0จจร/ง ต้+างๆ ได้�อย+างถึ"กต้�องแม+นย7า ยากที่��จะ

เป็ลั��ยนแป็ลังไป็ต้ามกาลัเวลัา (เพราะพยานบั)คคลั อาจม�การหลังลั ม หร อ อคต้/ภายหลั�ง) ต้ราบัใด้ที่��

พยานเอกสารน�6นเป็�นเอกสารที่��แที่�จร/งย+อมม� ค)ณ์ค+าในการพ/ส"จน�ข�อเที่0จจร/งต้+างๆ ได้�เสมอ

63

แต้+ พยานเอกสารไม+อาจถึ"กซึ่�กค�านได้�นอกจาก จะพ/ส"จน�ว+าเป็�นเอกสารป็ลัอม ด้�งน�6น การน7าพยานเอกสารเข�ามาส บัความ

ถึ"กต้�องแที่�จร/งของพยานเอกสาร จ�งส7าค�ญ กฎหมายจ�งก7าหนด้ให�ร�บัฟั5งแต้+ต้�นฉบั�บัเที่+าน�6น

(ป็.ว/.พ. มาต้รา 93 แลัะ ป็.ว/.อ. มาต้รา 238)เว�นแต้+ จะเข�าเหต้)ต้ามที่��กฎหมายก7าหนด้ไว�จ�ง

จะสามารถึน7าส7าเนาเอกสารเข�ามาส บัแที่นได้�

64

การอ�างพยานเอกสารจ7าเป็�นต้�องน7าพยานบั)คคลัเข�าเบั/กความป็ระกอบัหร อไม+

1) แนวค/ด้ 1.1 ในระบับั Common Law หลั�ก “Rule of authentication” หมายถึ�ง การก7าหนด้ว/ธุ�การในการน7าเสนอพยานหลั�กฐานที่��เป็�นเอกสารซึ่��งจะต้�องม�พยานบั)คคลัที่��ร" �เห0นเหต้)การณ์�เก��ยว

ก�บัเอกสารน�6นๆ มาเบั/กความร�บัรองถึ�งความเป็�นมาของ เอกสารในเบั 6องต้�น เช่+น ผ้"�เข�ยน ผ้"�พ/มพ� เข�ามาเบั/ก

ความป็ระกอบั เว�นแต้+ เอกสารที่��ค"+ความยอมร�บัความถึ"กต้�อง

แที่�จร/งของเอกสารน�6นแลั�ว หร อ เป็�นเอกสารมหาช่น ก0ไม+จ7าต้�องน7าพยานบั)คคลัเข�ามาเบั/กความร�บัรองแต้+อย+างใด้

65

1.2 ในศิาลัไที่ย ม�ค7าพ/พากษาศิาลัฎ�กาออกมา 2 แนวที่าง

ฎ.591–592/2482 พยานเอกสารที่��น7า ย �นต้+อศิาลั เม �ออ�กฝ่>ายหน��งป็ฏิ/เสธุ หากไม+ม�

พยานบั)คคลัส บัป็ระกอบัศิาลัไม+ร�บัฟั5ง แต้+ ฎ.1763–1764/2523 ว/น/จฉ�ยว+า

โจที่ก�อ�างส+งส7านวนการสอบัสวนหลั�งจากส บั พยานเสร0จ ศิาลัร�บัฟั5งส7านวนการสอบัสวนได้�ไม+

ต้�องห�าม เพราะกฎหมายม/ได้�ห�ามร�บัฟั5งพยานหลั�กฐานที่��ม/ได้�ม�การส บัพยานบั)คคลัป็ระกอบั

66

2) ที่างป็ฏิ/บั�ต้/เม �อค"+ความจะน7าส บัถึ�งพยาน

เอกสารจะใช่�ว/ธุ�การน7าส บัพยานบั)คคลั ป็ระกอบัพยานเอกสารเสมอ หร อ อาจ

ให�ค"+ความอ�กฝ่>ายร�บัรองเอกสารที่��จะอ�างพยานน�6น

67

13.6 การค�ด้ค�านเอกสารแลัะขอด้"ต้�นฉบั�บั (ป็.ว/.พ. มาต้รา 122)

ป็.ว/.พ. มาต้รา 122 อาจพ/จารณ์าหลั�ก เกณ์ฑ์�การน7าพยานเอกสารมาส บัได้�ใน 3

ป็ระการ ด้�งน�6(1) การส+งต้�นฉบั�บัในกรณ์�ที่��ม�การ

ค�ด้ค�านเอกสาร(2) การขอต้รวจด้"ต้�นฉบั�บัเอกสาร(3) กรณ์�ไม+สามารถึน7ามาหร อย �น

ต้�นฉบั�บัเอกสารต้+อศิาลัเน �องจากส"ญหายหร อบั)บัสลัาย

68

(1) การส+งต้�นฉบั�บัในกรณ์�ที่��ม�การค�ด้ค�านเอกสาร

ให�น7าต้�นฉบั�บัเอกสารมาแสด้งต้+อศิาลัในว�นส บัพยาน

ว�นส บัพยาน ( ต้ามมาต้รา 122 วรรคแรก) หมายถึ�ง ว�นส บัพยานที่��เก��ยวข�องก�บั

พยานเอกสารฉบั�บัน�6นๆ ≠ ว�นส บัพยาน ( ต้ามมาต้รา 1(10)) ว�น

ที่��ศิาลัเร/�มต้�นที่7าการส บัพยาน

69

(2) การขอต้รวจด้"ต้�นฉบั�บัเอกสาร (ป็.ว/.พ. มาต้รา122 วรรคสอง)

ศิาลัม�อ7านาจให�ม�การต้รวจต้�นฉบั�บัเอกสารที่��อ�างเม �อค"+ความอ�กฝ่>ายหน��งย �นค7าขอไม+ว+าเวลัา

ใด้ๆ ก+อนม�ค7าพ/พากษา

เม �อศิาลัม�ค7าส��ง ค"+ความฝ่>ายที่��อ�างเอกสารม�หน�าที่��ต้�องส+งต้�นฉบั�บัต้+อศิาลัภายในระยะเวลัาที่��ศิาลัก7าหนด้

ว/ธุ�การต้รวจด้"ต้�นฉบั�บัเอกสารเป็�นไป็ ต้ามเง �อนไขที่��ก7าหนด้ไว�ในกฎกระที่รวง ย�งไม+ม�

ด้�งน�6น จ�งต้�องเป็�นไป็ต้ามที่��ศิาลัก7าหนด้ เป็�นเร �องๆ ไป็ เช่+น ก7าหนด้ว+าให�ต้รวจด้"ต้�นฉบั�บัต้+อ

หน�าเจ�าพน�กงานศิาลั เป็�นต้�น

70

(3) กรณ์�ไม+สามารถึน7ามาหร อย �นต้�นฉบั�บัเอกสารต้+อศิาลัเน �องจากส"ญหายหร อบั)บัสลัาย

(1) กรณ์�ที่��ค"+ความฝ่>ายที่��อ�างแลัะ ครอบัครองเอกสารไม+สามารถึน7ามา /

ย �นต้�นฉบั�บัเอกสารต้+อศิาลัได้� กรอบัเวลัา ก+อนว�น หร อ ในว�นที่��ศิาลัก7าหนด้

ให�น7ามาย �นว/ธุ�การ ย �นค7าขอโด้ยที่7าเป็�นค7าร�อง

71

เหต้)ที่��จะขอ1. แถึลังให�ที่ราบัว+าไม+สามารถึที่��จะ

ป็ฏิ/บั�ต้/ต้ามค7าส��งศิาลัได้�พร�อมเหต้)ผ้ลั หร อ 2. ขอให�ศิาลัขยายระยะเวลัาที่��จะน7า

ต้�นฉบั�บัมาแสด้งต้+อศิาลั (ที่7าเป็�นค7าขอฝ่>ายเด้�ยว)การส��งค7าร�อง

1. อน)ญาต้ให�น7ามาในว�นต้+อไป็2. ส��งเป็�นอย+างอ �นต้ามที่��เห0นสมควร

เพ �อป็ระโยช่น�แห+งความย)ต้/ธุรรม

72

(2) ถึ�าการที่��จะน7ามา / ย �น จะเป็�นเหต้)ให�ต้�นฉบั�บั …น�6น ส"ญหาย หร อ บั)บัสลัาย หร อ ม�เหต้)ข�ด้ข�อง

กรอบัเวลัา ก+อนว�น / ในว�นที่��ศิาลัก7าหนด้ให�น7ามาย �นว/ธุ�การ ย �นค7าขอฝ่>ายเด้�ยวโด้ยที่7าเป็�นค7าร�องเหต้)ที่��จะขอ แถึลังให�ที่ราบัถึ�งเหต้)เส�ยหาย อ)ป็สรรคหร อความลั7าบัากเช่+น ว+าน�6นการส��งค7าร�อง

1. ม�ค7าส��งให�ย �น ณ์ สถึานที่��ใด้ ต้+อเจ�าพน�กงาน คนใด้ภายใต้�เง �อนไขต้ามที่��เห0นสมควร หร อ

2. ม�ค7าส��งให�ค�ด้ส7าเนาที่��ร �บัรองว+าถึ"กต้�องที่�6งฉบั�บั/ เฉพาะส+วนที่��เก��ยวแก+เร �องที่��มาย �นแที่นต้�นฉบั�บัก0ได้�

73

การถึ อว+าค"+ความยอมร�บัข�อเที่0จจร/งแห+งข�ออ�างในการน7าส บัพยานเอกสารกฎหมายก7าหนด้ผ้ลัของการที่��ผ้"�ที่��ครอบั

ครองต้�นฉบั�บัเอกสารไม+ย �นต้�นฉบั�บั หร อ ไม+น7าต้�นฉบั�บัเอกสารโด้ยพ/จารณ์าว+าต้�นฉบั�บั

เอกสารน�6นอย"+ในความครอบัครองของฝ่>ายใด้ด้�งน�6

1 อย"+ในความครอบัครองของค"+ความฝ่>ายที่��อ�าง

2 อย"+ในความครอบัครองของค"+ความอ�กฝ่>ายหน��ง

3 อย"+ในความครอบัครองของบั)คคลั ภายนอก หร อ ที่างราช่การ

74

ข�อส�งเกต้ข�อส�งเกต้บัที่บั�ญญ�ต้/เร �องผ้ลัของการที่��ผ้"�

ครอบัครองต้�นฉบั�บัเอกสารไม+ย �น ต้�นฉบั�บัต้าม ป็.ว/.พ. มาต้รา 123 แลัะ

มาต้รา 124 ไม+ใช่�ในคด้�อาญา

75

อย"+ในความครอบัครองของค"+ความฝ่>ายที่��อ�างป็.ว/.พ. มาต้รา 124 บั�ญญ�ต้/ให�ม�ผ้ลัว+าค"+ความฝ่>ายที่��อ�างเอกสาร

ไม+ยอมน7า หร อ ย �น ต้�นฉบั�บัเอกสาร

ที่7าให�เส�ยหาย ที่7าลัาย ป็Cด้บั�งที่7าให�ไร�ป็ระโยช่น�

โด้ยม)+งหมายที่��จะก�ด้ก�นไม+ให�ค"+ความอ�กฝ่>ายหน��งอ�างอ/งเอกสารน�6นเป็�นพยานหลั�กฐาน

ให�ถึ อว+าข�อเที่0จจร/งแห+งข�ออ�างที่��จะต้�องน7าส บัโด้ยเอกสารน�6นค"+ความฝ่>ายที่��ไม+น7ามาย �นได้�ยอมร�บัแลั�ว

76

ข�อส�งเกต้ข�อส�งเกต้1. กรณ์�ต้าม ป็.ว/.พ. มาต้รา 124 จะต้�อง

ป็รากฏิว+าค"+ความที่�6งสองฝ่>ายได้�ม�การอ�างเอกสารเป็�นพยานในบั�ญช่�ระบั)พยานด้�วย แลัะค"+ความฝ่>าย

ที่��อ�างเอกสารไม+ยอมน7ามาหร อ ย �นต้�นฉบั�บั เอกสารต้+อศิาลั ค"+ความอ�กฝ่>ายหน��งจะต้�องย นย�น

ให�ส+งเอกสารเช่+นว+าน�6น เพราะกรณ์�จะต้�องด้�วยข�อส�นน/ษฐานต้ามมาต้ราน�6จะต้�องป็รากฏิว+าฝ่>ายที่��ไม+

ย �นเอกสารน�6น “ม)+งหมายที่��จะก�ด้ก�นไม+ให�ค"+ความอ�กฝ่>ายหน��งอ�างอ/งเอกสารน�6นเป็�นพยานหลั�กฐาน”

ด้" ฎ.3589/2525

77

ฎ.3589/2525 การที่��โจที่ก�ไม+ส+งเอกสารต้าม ที่��ศิาลั ช่�6นต้�นม�ค7าส��งเร�ยกจากโจที่ก�เพ �อให�จ7าเลัย

ต้รวจด้"ก+อนจ7าเลัยย �นค7าให�การน�6น ช่อบัที่��ศิาลัจะ สอบัถึามหร อไต้+สวนให�ได้�ความว+า โจที่ก�เพ/กเฉยไม+

ด้7าเน/นการต้ามที่��ศิาลัก7าหนด้ หร อเป็�นการข�ด้ข นไม+ ส+งเอกสารในการพ/จารณ์าคด้� แลัะด้7าเน/นการต้+อไป็

ต้ามที่��กฎหมายให�อ7านาจไว� ที่� 6ง ไม+ม�บัที่กฎหมายใด้ที่��อน)โลัมให�ถึ อได้�ว+าโจที่ก�ยอมร�บัว+าไม+ม�เอกสารเช่+นว+าน�6น เม �อไม+ป็รากฏิว+าจ7าเลัยป็ระสงค�จะอ�างเอกสาร

เพ �อจะส บัข�อเที่0จจร/งเร �องใด้ จ�งถึ อไม+ได้�ว+าโจที่ก�ยอมร�บัข�อเที่0จจร/งน�6นหร อไม+ม�เอกสารเช่+นว+าน�6น

ต้าม ป็.ว/.พ. มาต้รา 124

78

2. การที่��ค"+ความฝ่>ายที่��อ�างเอกสารไม+ส+งต้�นฉบั�บัจ�งอาจถึ"กต้�องห�ามม/ให�

น7าส บัส7าเนาเอกสารด้�วยต้ามป็.ว/.พ. มาต้รา 93(1)

( ด้" ฎ.5319/2539)

79

13.7.2 ต้�นฉบั�บัเอกสารอย"+ในความครอบัครอง ของค"+ความอ�กฝ่>ายหน��ง (ป็.ว/.พ. มาต้รา 123

วรรคแรก)ป็.ว/.พ. มาต้รา 123 วรรคแรก ก7าหนด้ว+า ต้�นฉบั�บั

เอกสารซึ่��งค"+ความฝ่>ายหน��งอ�างอ/งเป็�นพยานหลั�กฐานน�6นอย"+ใน ความครอบัครองของค"+ความอ�กฝ่>ายหน��ง ค"+ความฝ่>ายที่��อ�างจะ

ย �นค7าขอโด้ยที่7าเป็�นค7าร�องต้+อศิาลั ขอให�ส� �งค"+ความอ�กฝ่>ายหน��งส+งต้�นฉบั�บัเอกสารแที่นการที่��ต้นจะต้�องส+งส7าเนาเอกสารน�6น

  ก0ได้� ถึ�าศิาลัเห0นว+าเอกสารน�6นเป็�นพยานหลั�กฐานส7าค�ญแลัะ ค7าร�องน�6นฟั5งได้� ให�ศิาลัม�ค7าส��งให�ค"+ความอ�กฝ่>ายหน��งย �นต้�นฉบั�บั

 เอกสารต้+อศิาลัภายในเวลัาอ�นสมควรแลั�วแต้+ศิาลัจะก7าหนด้ ถึ�าค"+ความอ�กฝ่>ายหน��งม�ต้�นฉบั�บัเอกสารอย"+ในครอบัครองไม+ป็ฏิ/บั�ต้/

 ต้ามค7าส��งเช่+นว+าน�6น ให�ถึ อว+าข�อเที่0จจร/งแห+งข�ออ�างที่��ผ้"�ขอจะต้�อง น7าส บัโด้ยเอกสารน�6น ค"+ความอ�กฝ่>ายหน��งได้�ยอมร�บัแลั�ว

80

ข�อส�งเกต้ข�อส�งเกต้1. ค"+ความฝ่>ายที่��ได้�ร�บัค7าส��งศิาลัต้าม

มาต้รา 123 วรรคแรก หากม�ข�อโต้�แย�ง ป็ระการใด้ต้�องแถึลังให�ศิาลัที่ราบัก+อน หร อ

ในว�นที่��ศิาลัก7าหนด้ให�ส+งเอกสารน�6น ม/ฉะน�6น ก0ถึ อว+าต้นยอมร�บัข�ออ�างในเอกสารน�6นแลั�ว

อ�นจะที่7าให�ค"+ความฝ่>ายที่��อ�างเอกสารไม+จ7า ต้�องน7าส บัข�อเที่0จจร/งน�6นอ�กต้+อไป็

(ฎ.183-185/2497, ฎ.845/2524 แลัะฎ.3463/2536)

81

2. แต้+ถึ�าผ้"�ครอบัครองย�งหาเอกสารไม+ พบั แลัะแจ�งว+าเม �อพบัแลั�วจะร�บัส+งโด้ยด้+วน

จะถึ อว+าผ้"�ครอบัครองเอกสารยอมร�บัข�ออ�าง ในเอกสารน�6นไม+ได้� (ฎ.2662/2524)

3. ที่��จะถึ อได้�ว+าเป็�นการยอมร�บัต้ามข�อ อ�างที่��ผ้"�อ�างจะน7าส บัเอกสารต้ามมาต้รา 123

วรรคแรก ต้�องเป็�นกรณ์�ที่��ต้�นฉบั�บัอย"+ใน ความครอบัครองของค"+ความฝ่>ายอ �น ไม+ใช่+

อย"+ในความครอบัครองของบั)คคลัภายนอก

82

ฎ�กาอ�างอ/งฎ�กาอ�างอ/งฎ.183-185/2497 จ7าเลัยไม+ส+ง

เอกสารที่��จ7าเลัยครอบัครองต้ามค7าส��ง เร�ยกเอกสารต้ามที่��โจที่ก�อ�าง ถึ อว+า

จ7าเลัยยอมร�บัต้ามข�ออ�างของโจที่ก�ที่��จะต้�องน7าส บัโด้ยเอกสารน�6นแลั�ว

83

ฎ.2016/2517 โจที่ก�ฟั@องว+าได้�ที่7าส�ญญา เช่�าซึ่ 6อที่��ด้/นจากจ7าเลัย หน�งส อส�ญญาม�ข�อความว+า

จ7าเลัยสร�างบั�านให�โจที่ก�ภายในก7าหนด้เวลัาใน ส�ญญาด้�วย แต้+จ7าเลัยไม+สร�างให�เสร0จต้ามส�ญญา

จ7าเลัยให�การต้+อส"�ว+าข�อความในหน�งส อส�ญญาที่��ว+าจ7าเลัยจะสร�างบั�านให�เสร0จต้ามที่��โจที่ก�ฟั@องน�6นเป็�น

ข�อความป็ลัอม โจที่ก�จ�งขอให�ศิาลัเร�ยกส�ญญาเช่+า ซึ่ 6อค"+ฉบั�บัจากจ7าเลัย ศิาลัม�ค7าส��งเร�ยกเอกสารด้�ง

กลั+าว จ7าเลัยที่ราบัแลั�วไม+ส+งเอกสารภายในก7าหนด้ ที่��ศิาลัส��ง ด้�งน�6ต้�องถึ อว+าจ7าเลัยได้�ยอมร�บัว+า

ข�อความในเอกสารม�อย"+ต้ามที่��โจที่ก�กลั+าวอ�าง ต้ามป็.ว/.พ. มาต้รา 123

86

ฎ.3463/2536 แม�เอกสารที่��โจที่ก�อ�างส+งต้+อศิาลัเป็�นเพ�ยงส7าเนาที่��ไม+ม�พยานเบั/ก

ความร�บัรองก0ต้าม แต้+ต้�นฉบั�บัเอกสารด้�ง กลั+าวก0อย"+ในความครอบัครองของจ7าเลัย แลัะ

จ7าเลัยไม+ได้�ค�ด้ค�านว+าเอกสารน�6นไม+ม�ต้�นฉบั�บั หร อต้�นฉบั�บัป็ลัอม หร อส7าเนาไม+ถึ"กต้�อง จ�ง

ต้�องห�ามม/ให�ค�ด้ค�านการม�อย"+แลัะความแที่�จร/ง ของเอกสาร หร อความถึ"กต้�องของส7าเนา

เอกสาร ศิาลัร�บัฟั5งเป็�นพยานได้�

87

ต้�นฉบั�บัเอกสารอย"+ในความครอบัครองของ ที่างราช่การ หร อ บั)คคลัภายนอก

ป็.ว/.พ. มาต้รา 123 วรรคสอง บั�ญญ�ต้/ว+า“ถึ�าต้�นฉบั�บัเอกสารอย"+ในความครอบัครองของบั)คคลัภายนอกหร อในครอบัครองของที่าง

   ราช่การ หร อของเจ�าหน�าที่�� ซึ่��งค"+ความที่��อ�างไม+อาจร�องขอโด้ยต้รงให�ส+งเอกสารน�6นมาได้�ให�น7าบัที่บั�ญญ�ต้/ในวรรคก+อนว+าด้�วยการที่��ค"+ความฝ่>าย

 ที่��อ�างเอกสารย �นค7าขอ แลัะการที่��ศิาลัม�ค7าส��งมาใช่� บั�งค�บัโด้ยอน)โลัม แต้+ที่�6งน�6ฝ่>ายที่��อ�างต้�องส+งค7า

ส��งศิาลัแก+ ผ้"�ครอบัครองเอกสารน�6นลั+วงหน�า อย+างน�อยเจ0ด้ว�น ถึ�าไม+ได้�เอกสารน�6นมาส บัต้าม

   ก7าหนด้ เม �อศิาลัเห0นสมควร ก0ให�ศิาลัส บัพยาน ต้+อไป็ต้ามที่��บั�ญญ�ต้/ไว�ในมาต้รา 93 (2)”

88

ข�อพ/จารณ์าข�อพ/จารณ์า1. มาต้รา 123 วรรคสองเป็�น

เร �องต้�นฉบั�บัเอกสารอย"+ในความครอบั ครองของบั)คคลัภายนอก หร อ ใน

ความครอบัครองของที่างราช่การ หร อ ของเจ�าหน�าที่�� ด้�งน�6น จ�งไม+ใช่+กรณ์�ที่��จะ

ให�ถึ อว+าค"+ความอ�กฝ่>ายยอมร�บัข�อเที่0จจร/งแห+งข�ออ�างในการน7าส บัพยานเอกสารน�6นได้�ด้�งเช่+นในวรรคแรก

89

2. ค"+ความที่��ป็ระสงค�จะอ�างเอกสารซึ่��งอย"+ใน ความครอบัครองของบั)คคลัภายนอก หร อ ใน

ความครอบัครองของที่างราช่การ หร อ ของเจ�า หน�าที่�� จะต้�องย �นค7าขอโด้ยที่7าเป็�นค7าร�องให�ศิาลั

ใช่�อ7านาจส��งให�บั)คคลัที่��ครอบัครองเอกสารน�6นส+งต้�นฉบั�บัเอกสารน�6นมาที่��ศิาลัภายในเวลัาที่��ศิาลั

ก7าหนด้ แต้+ที่�6งน�6ค"+ความฝ่>ายที่��อ�างเอกสารต้�องส+งค7าส��งศิาลัแก+ผ้"�ครอบัครองเอกสารน�6นลั+วง

หน�าอย+างน�อย 7 ว�น เพ �อให�ผ้"�ครอบัครองได้�ม�เวลัาต้รวจแลัะค�นหาเอกสารน�6น

90

3. นอกจากศิาลัจะต้รวจด้"ว+าเอกสารน�6นอย"+ ในบั�ญช่�ระบั)พยานหร อไม+ ย�งเป็�นด้)ลัพ/น/จศิาลัที่��จะ

ม�ค7าส��งเร�ยกหร อไม+อ�กด้�วย ( ด้" ฎ.820/2522)4. กรณ์�ที่��บั)คคลัภายนอกป็ฏิ/เสธุว+าเอกสาร

น�6นม/ได้�อย"+ในความครอบัครองของต้น แต้+ค"+ความ ฝ่>ายที่��อ�างเอกสารย นย�นว+าม� ศิาลัม�อ7านาจไต้+สวน

ต้าม ป็.ว/.พ. มาต้รา 21(4) ถึ�าฟั5งได้�ว+าเอกสาร น�6นม�อย"+จร/ง ศิาลัจะอน)ญาต้ให�ค"+ความฝ่>ายที่��อ�าง

เอกสารน7าส7าเนาเอกสารมาเป็�นพยาน หร อน7า พยานบั)คคลัมาส บัได้�ต้าม ป็.ว/.พ. มาต้รา 93(2)

(ฎ.16/2517)

91

5. เอกสารที่��บั)คคลัภายนอกส+งไว�ในคด้�อ �นที่��ศิาลัเด้�ยวก�นย+อมถึ อว+าเอกสารน�6นได้�ส+งต้+อศิาลัเพ �อเป็�นพยาน

ในคด้�น�6แลั�ว ไม+จ7าต้�องให�ค"+ความฝ่>ายที่��อ�างน�6นย �นค7าขอให�เร�ยกเอกสารน�6นมา

รวมไว�ในคด้�น�6อ�ก (ฎ.838/2507)

92

ฎ�กาอ�างอ/งฎ�กาอ�างอ/ง

ฎ.838/2507 ค"+ความได้�ระบั)อ�าง เอกสารเป็�นพยานไว�แลั�ว เม �อได้�ความว+า

เอกสารน�6นได้�ถึ"กส+งไว�ในคด้�อ �นของศิาลัช่�6น ต้�นเด้�ยวก�นแลั�ว ย+อมถึ อได้�ว+าเอกสารน�6น

ได้�ถึ"กส+งต้+อศิาลัเพ �อเป็�นพยานในคด้�น�6แลั�ว ไม+จ7าต้�องให�ค"+ความฝ่>ายที่��อ�างน�6นย �นค7าขอให�เร�ยกเอกสารน�6นมารวมไว�ในคด้�น�6อ�ก

93

ฎ.16/2517 ต้�นฉบั�บัเอกสารเก��ยวก�บัป็ระว�ต้/การเจ0บัป็>วยของคนไข�ซึ่��งแพที่ย�โรงพยาบัาลับั�นที่�กไว�หาไม+พบั จ7าเลัยย+อมน7าส บัข�อเที่0จจร/งโด้ยอาศิ�ยภาพถึ+ายอ�นเป็�นส7าเนา

เอกสารน�6นแที่นต้�นฉบั�บัได้� ต้ามป็ระมวลั กฎหมายว/ธุ�พ/จารณ์าความแพ+ง มาต้รา

93(2) แลัะมาต้รา 123

94

ฎ.820/2522 ค7าร�องให�เร�ยกเอกสาร จากคนภายนอก ศิาลัอาจพ/จารณ์าค7าร�อง

ก+อนแลัะส��งให�ผ้"�อ�างต้/ด้ต้+อก�บัคนภายนอกก+อนได้�ไม+ใช่+ต้�องส��งให�เร�ยกมาที่�นที่�

ฎ.4198/2532  แม�ส7าเนาโฉนด้ เอกสารหมาย จ.1 เป็�นส7าเนาเอกสารแต้+

ต้�นฉบั�บัด้�งกลั+าวอย"+ในความครอบัครองของที่างราช่การ ศิาลัย+อมร�บัฟั5งส7าเนาเอกสาร

น�6นได้�ต้าม ป็.ว/.พ. มาต้รา 123 วรรคสอง

95

13.8 การค�ด้ค�านเอกสาร

ป็.ว/.พ. มาต้รา 125 สร)ป็หลั�กเกณ์ฑ์�ได้�ด้�งน�6(1) เหต้)ที่��จะค�ด้ค�าน

(1.1) ไม+ม�ต้�นฉบั�บั(1.2) ต้�นฉบั�บัป็ลัอมที่�6งฉบั�บั หร อ

บัางส+วน(1.3) ส7าเนาไม+ถึ"กต้�องก�บัต้�นฉบั�บั

96

(2) ระยะเวลัาที่��ต้�องที่7าการค�ด้ค�าน ก+อนการส บัพยานน�6นเสร0จ

ค7าว+า “ก+อนการส บัพยานน�6นเสร0จ” หมายถึ�ง ก+อนการส บัพยาน

เอกสารฉบั�บัน�6น ๆ เสร0จส/6นลัง

97

ไม+ว+าเวลัาใด้ก+อนศิาลัพ/พากษา1) ต้�องม�เหต้)อ�นสมควรที่��ไม+อาจที่ราบัได้�

ก+อนการส บัพยานน�6นเสร0จว+า “ต้�นฉบั�บั เอกสารไม+ม� เอกสารป็ลัอม หร อ ส7าเนาไม+ถึ"ก

ต้�อง”2) ย �นค7าร�องขออน)ญาต้ต้+อศิาลั3) …เม �อศิาลัเห0นว+า 3.1 ค"+ความไม+อาจยกข�อค�ด้ค�านน�6น

ได้�ก+อนน�6น แลัะ 3.2. ค7าขอม�เหต้)ผ้ลัฟั5งได้� ให�ศิาลัอน)ญาต้ต้ามค7าขอ

98

(3) ผ้ลัของการไม+ค�ด้ค�าน ค อ ห�ามม/ให�ค"+ความ....

3.1 ค�ด้ค�านการม�อย"+ แลัะ ความ แที่�จร/งของเอกสาร

หร อ3.2 ค�ด้ค�านความถึ"กต้�องแห+ง

ส7าเนาเอกสาร แลัะม�ผ้ลัต้าม ป็.ว/.พ. มาต้รา

93(4) ด้�วย

99

ข�อพ/จารณ์าข�อพ/จารณ์า การไม+ค�ด้ค�านเอกสารต้าม ป็.ว/.พ. มาต้รา 125 ต้ามแนวค7าว/น/จฉ�ยของศิาลัฎ�กา ( เช่+น

ฎ.1033/2539 ฎ.2551/2545 แลัะฎ.7026/2547) ต้�ด้ส/นว+าม�ผ้ลัต้าม ป็.ว/.พ. มาต้รา93(1) แต้+ป็5จจ)บั�นจะม�ผ้ลัต้าม มาต้รา 93(4) ที่��แก�ไข

ใหม+ซึ่��งบั�ญญ�ต้/ว+า ““การอ�างเอกสารเป็�นพยานหลั�ก ฐานให�ยอมร�บัฟั5งได้�เฉพาะต้�นฉบั�บัเอกสารเที่+าน�6น เว�น

แต้+ เม �อค"+ความฝ่>ายที่��ถึ"กค"+ความอ�กฝ่>ายหน��งอ�างอ/งเอกสารมาเป็�นพยานหลั�กฐานย�นต้นม/ได้�ค�ด้ค�าน

การน7าเอกสารน�6นมาส บัต้ามมาต้รา 125 ให�ศิาลัร�บัฟั5งส7าเนาเอกสารเช่+นว+าน�6นเป็�นพยานหลั�กฐานได้�แต้+

ที่�6งน�6ไม+ต้�ด้อ7านาจศิาลัต้ามมาต้รา 125 วรรคสาม”

101

ฎ.2551/2545 โจที่ก�แนบัส7าเนาโที่รสาร ใบัส��งซึ่ 6อส/นค�าไว�ที่�ายฟั@อง เอกสารด้�งกลั+าวจ�ง เป็�นส+วนหน��งของค7าฟั@อง เม �อจ7าเลัยไม+ได้�ป็ฏิ/เสธุ

ว+าเอกสารด้�งกลั+าวไม+ถึ"กต้�อง ป็ระกอบัก�บัขณ์ะที่��โจที่ก�น7าส บัส7าเนาเอกสารด้�งกลั+าวก0ไม+ป็รากฏิว+า

จ7าเลัยโต้�แย�งค�ด้ค�าน จ�งถึ อได้�ว+าจ7าเลัยได้�ยอมร�บัถึ�งการม�อย"+แลัะความแที่�จร/งของ

ต้�นฉบั�บัเอกสารน�6น รวมที่�6งยอมร�บัว+าส7าเนาน�6น ถึ"กต้�องก�บัต้�นฉบั�บัต้าม ป็.ว/.พ. มาต้รา 125

แลั�ว ศิาลัย+อมร�บัที่�6งส7าเนาเอกสารด้�งกลั+าวเป็�น พยานหลั�กฐานได้�ต้าม ป็.ว/.พ. มาต้รา 93(1)

102

ฎ.7062/2547 ในเวลัาที่��โจที่ก�น7าส บั ส7าเนาหน�งส อมอบัอ7านาจ จ7าเลัยไม+ได้�โต้�

แย�งค�ด้ค�านว+าเอกสารด้�งกลั+าวไม+ถึ"กต้�อง ต้าม ป็.ว/.พ. มาต้รา 125 คงม�แต้+เพ�ยง

ค7าถึามค�านของที่นายจ7าเลัยว+าเอกสารด้�ง กลั+าวเป็�นส7าเนาเอกสารใช่+หร อไม+เที่+าน�6น

ถึ อว+าจ7าเลัยยอมร�บัส7าเนาเอกสารน�6นว+าถึ"ก ต้�องแลั�ว จ�งร�บัฟั5งเป็�นพยานหลั�กฐานได้�

ต้าม ป็.ว/.พ. มาต้รา 93(1)

103

(4) ไม+ต้�ด้อ7านาจศิาลั (ป็.ว/.พ. มาต้รา 125 วรรคสามต้อนที่�าย)

1. ไม+ต้�ด้อ7านาจศิาลัในการไต้+สวนแลัะช่�6ขาด้ถึ�ง...

การม�อย"+ ความแที่�จร/ง หร อ ความถึ"กต้�องของเอกสาร ( ด้" ฎ.2491/2523)

104

2. …ไม+ต้�ด้ส/ที่ธุ/ค"+ความที่��จะอ�างว+า ส�ญญา / หน�6ในเอกสารน�6น

ไม+สมบั"รณ์�หร อ

ค"+ความอ�กฝ่>ายหน��งต้�ความหมายผ้/ด้

( ด้" ฎ.2663/2524)

105

ฎ.2491/2523 จ7าเลัยอ�างว+าได้�ช่7าระหน�6บัาง ส+วนให�โจที่ก�แลั�วต้ามเอกสารหมาย ลั.1 ถึ�ง

ลั.9 ที่��จ7าเลัยอ�างเป็�นพยาน แลัะได้�ส+งส7าเนาให� แก+โจที่ก�ก+อนว�นส บัพยานแลั�ว แม�โจที่ก�จะไม+

ค�ด้ค�านการอ�างเอกสารน�6น ก0ไม+ต้�ด้อ7านาจของศิาลัในอ�นที่��จะไต้+สวนแลัะช่�6ขาด้ในเร �องการม�อย"+

ความแที่�จร/ง หร อความถึ"กต้�องของเอกสารเช่+นว+าน�6น ต้ามความในวรรคที่�ายของ ป็.ว/.พ.

มาต้รา 125 (ฎ.828/2519)

107

ข�อส�งเกต้ข�อส�งเกต้1. การค�ด้ค�านเอกสารต้าม ป็.ว/.พ. มาต้รา125 ใช่�ก�บักรณ์�ที่��ม�การอ�างพยานเอกสารที่)ก

ช่น/ด้ ซึ่��งจะที่7าให�เก/ด้ป็ระเด้0นข�อพ/พาที่ต้+างหาก นอกเหน อจากค7าฟั@องข�6นมาว+า “เอกสารน�6น

เป็�นของแที่�จร/งแลัะถึ"กต้�องหร อไม+” ด้�งน�6น ค"+ความฝ่>ายที่��อ�างเอกสารน�6นต้�องน7าส บั

ก+อน เว�นแต้+ จะม�ข�อส�นน/ษฐานว+าเอกสารน�6น แที่�จร/ง เช่+น ต้าม ป็.ว/.พ. มาต้รา 127

108

2. กรณ์�ที่��จ7าเลัยค�ด้ค�านความถึ"กต้�องแที่�จร/งไว�ในค7าให�การ ถึ อเป็�นป็ระเด้0นข�อพ/พาที่ป็ระเด้0น

หน��งไม+จ7าต้�องค�ด้ค�านต้าม ป็.ว/.พ. มาต้รา 125 อ�ก

3. การค�ด้ค�านต้าม ป็.ว/.พ. มาต้รา 125 ต้�องค�ด้ค�านว+า เอกสารน�6นไม+ม�ต้�นฉบั�บั / ต้�นฉบั�บั

ป็ลัอม / ส7าเนาไม+ถึ"กต้�อง ด้�งน�6น การที่��จ7าเลัย ค�ด้ค�านแต้+เพ�ยงว+า “ศิาลัควรร�บัฟั5งเฉพาะต้�นฉบั�บั

เอกสาร เอกสารที่��โจที่ก�อ�างเป็�นเพ�ยงส7าเนาร�บัฟั5งไม+ได้�” น�6น ไม+ใช่+การค�ด้ค�านต้ามมาต้ราน�6 ศิาลัร�บั

ฟั5งส7าเนาเอกสารน�6นได้� (ฎ.1165/2541)

109

ฎ.1165/2541 แม�โจที่ก�อ�างส7าเนาใบับั�นที่�กรายการเป็�นพยานโจที่ก�โด้ยไม+ได้�ส+งต้�นฉบั�บัเอกสาร แลัะในช่�6นพ/จารณ์าของศิาลัช่�6น

ต้�นโจที่ก�ไม+ได้�กลั+าวอ�าง หร อ แสด้งให�เห0นว+า ต้�นฉบั�บัเอกสารด้�งกลั+าวหาไม+ได้�เพราะส"ญหาย

หร อ ถึ"กที่7าลัายโด้ยเหต้)ส)ด้ว/ส�ย หร อไม+สามารถึ น7าต้�นฉบั�บัมาได้�เพราะเหต้)ป็ระการใด้ก0ต้าม แต้+

ป็รากฏิว+าก+อนว�นน�ด้ส บัพยานโจที่ก� 1 เด้ อนเศิษ โจที่ก�ได้�แถึลังขอส+งส7าเนาต้+อศิาลัแลัะให�จ7าเลัย

ศิาลัช่�6นต้�นอน)ญาต้แลัะม�การร�บัส7าเนาไป็แลั�ว

110

(ต้+อ) ต้+อมาในว�นน�ด้ส บัพยานโจที่ก� โจที่ก�น7าส บัพยานบั)คคลั 1 ป็ากแลัะส+งเอกสาร

37 ฉบั�บั รวมที่�6งเอกสารซึ่��งเป็�นส7าเนาเอกสาร ด้�วยแลั�วโจที่ก�แถึลังหมด้พยาน แสด้งว+าโจที่ก�

ส บัพยานเอกสารด้�งกลั+าวเสร0จแลั�ว แต้+จ7าเลัยซึ่��งโจที่ก�อ�างเอกสารด้�งกลั+าวเป็�นพยานหลั�กฐานย�นต้นก0หาได้�ค�ด้ค�าน การที่��โจที่ก�น7าส7าเนาเอกสารมาส บัว+าส7าเนาเอกสารด้�งกลั+าวไม+ถึ"กต้�องก�บัต้�นฉบั�บัเส�ยก+อนที่��โจที่ก�จะส บัพยาน

เอกสารด้�งกลั+าวเสร0จต้าม ป็.ว/.พ. มาต้รา 125

111

(ต้+อ) แม�ภายหลั�งจ7าเลัยจะย �นค7าร�องค�ด้ค�านการที่��โจที่ก�อ�างส7าเนาเอกสารจ7าเลัยก0กลั+าวอ�างแต้+เพ�ยงว+าศิาลัควรจะร�บัฟั5งเฉพาะ

ต้�นฉบั�บัเอกสาร เอกสารที่��โจที่ก�อ�างเป็�นเพ�ยง ส7าเนาร�บัฟั5งไม+ได้�เที่+าน�6น ม/ได้�ค�ด้ค�านโด้ยต้รง

ว+าส7าเนาเอกสารด้�งกลั+าวไม+ถึ"กต้�องต้รงก�บัต้�นฉบั�บั ที่�6งไม+ระบั)ถึ�งสาเหต้)ที่��จ7าเลัยไม+อาจค�ด้ค�านได้�ก+อนที่��โจที่ก�จะส บัพยานเอกสารน�6น

เสร0จต้าม ป็.ว/.พ. มาต้รา 125 วรรคสอง

112

(ต้+อ) ถึ อว+าจ7าเลัยม/ได้�ค�ด้ค�านการอ�าง ส7าเนาเอกสารโด้ยช่อบัต้าม ป็.ว/.พ. มาต้รา

125 วรรคหน��งแลัะวรรคสอง จ�งห�ามม/ให�จ7าเลัยค�ด้ค�านความถึ"กต้�องของส7าเนา

เอกสารน�6นต้าม ป็.ว/.พ. มาต้รา 125 วรรคสาม ด้�งน�6ศิาลัย+อมร�บัฟั5งส7าเนา

เอกสารด้�งกลั+าวเป็�นพยานหลั�กฐานแที่น ต้�นฉบั�บัได้� ไม+ต้�องห�ามต้าม ป็.ว/.พ. มาต้รา

93

113

การช่�6ขาด้ความแที่�จร/งแลัะถึ"กต้�องของเอกสาร โด้ยศิาลั (ป็.ว/.พ. มาต้รา 126)

เง �อนไข 1. ค"+ความที่��ถึ"กอ�างเอกสารมาย�น

ป็ฏิ/เสธุความแที่�จร/งความถึ"กต้�องของส7าเนา แลัะ

2. ค"+ความฝ่>ายที่��อ�างเอกสารย นย�นความแที่�จร/งความถึ"กต้�องของส7าเนา

114

เม �อศิาลัเห0นสมควรให�ศิาลัช่�6ขาด้ข�อโต้�เถึ�ยงน�6นที่�นที่�1. เม �อเห0นว+าไม+จ7าต้�องส บัพยานหลั�กฐานต้+อไป็ หร อ2. เม �อได้�ส บัพยานต้ามว/ธุ�การด้�งต้+อไป็น�6 2.1 ต้รวจสอบัเอกสาร ป็.ว/.พ. มาต้รา 126 (1) 2.2 ซึ่�กถึามพยานที่��ที่ราบั ป็.ว/.พ. มาต้รา 126 (2) 2.3 ให�ผ้"�เช่��ยวช่าญต้รวจสอบั ป็.ว/.พ. มาต้รา 126 (3)ในระหว+างที่��ม/ได้�ช่�6ขาด้ต้�ด้ส/นคด้� ให�ศิาลัย�ด้เอกสารที่��

สงส�ยว+าป็ลัอมหร อไม+ถึ"กต้�องไว� แต้+ความข�อน�6ไม+บั�งค�บัถึ�งเอกสารราช่การซึ่��งราช่การเร�ยกค นไป็

115

ข�อส�งเกต้ข�อส�งเกต้1. ป็.ว/.พ. มาต้รา 126 เป็�นหลั�กเกณ์ฑ์�ที่��ให�อ7านาจศิาลัในการว/น/จฉ�ยช่�6ขาด้เก��ยวก�บัความถึ"กต้�อง

แที่�จร/งของเอกสารที่��ถึ"กอ�างอ/งเป็�นพยานเที่+าน�6นแต้+ ในเร �องหน�าที่�� น7าส บัย�งคงเป็�นของค"+ความอย"+ฎ.224/2479 (ป็.) โจที่ก�ฟั@องเร�ยกเง/นที่��จ7าเลัยก"�1,000 บัาที่ จ7าเลัยต้+อส"�ว+าที่7าหน�งส อก"�เพ�ยง 100

บัาที่ ค อฉบั�บัที่��โจที่ก�ฟั@องเร�ยกจร/ง แต้+โจที่ก�แก� จ7านวนเง/นเป็�น 1,000 บัาที่เป็�นการป็ฏิ/เสธุความ

ถึ"กต้�องแที่�จร/งของเอกสาร โจที่ก�ม�หน�าที่��น7าส บัถึ�ง ความถึ"กต้�องแที่�จร/งของเอกสารก"�

116

ฎ.1337/2499 เม �อเถึ�ยงก�นว+าลัายม อช่ �อผ้"�ก"�ต้ามส�ญญาน�6นเป็�นลัายม อ

ช่ �อของจ7าเลัยจร/งหร อไม+ ศิาลัย+อมพ/จารณ์าเที่�ยบัเค�ยงพ/เคราะห�ก�บัลัายม อช่ �อของจ7าเลัยที่��แที่�จร/งในส7านวนซึ่��งร�บัรองก�นอย"+แลั�วป็ระกอบัค7าพยานแลั�วว/น/จฉ�ยช่�6ขาด้ว+าเป็�นลัายม อช่ �อของจ7าเลัยต้ามที่��เป็�นข�อโต้�เถึ�ยงได้�ไม+ผ้/ด้กระบัวนพ/จารณ์าแต้+อย+างใด้

117

2. การน7าส บัถึ�งความถึ"กต้�องแที่�จร/งของเอกสาร แยกออกเป็�น 2 กรณ์�

2.1 การส บัถึ�งความแที่�จร/งของเอกสาร ค อ การน7าส บัเพ �อให�ได้�ความว+าเป็�นเอกสารที่��แที่�จร/ง

กระที่7าโด้ยบั)คคลัที่��ลังลัายม อช่ �อเป็�นค"+ส�ญญาในเอกสารน�6น

2.2 การส บัถึ�งความถึ"กต้�องของเอกสาร / ส7าเนา กรณ์�ที่��เอกสารน�6นๆ เป็�นเอกสารที่��กฎหมายบั�งค�บัให�

ต้�องที่7าต้ามแบับั เช่+น พ/น�ยกรรมต้าม ป็.พ.พ. การน7าส บั ถึ�งความถึ"กต้�องย+อมต้�องเป็�นไป็ต้ามกฎหมายน�6นๆ

กรณ์�ที่��ศิาลัอน)ญาต้ให�น7าส7าเนามาส บัแที่น การน7าส บัจะต้�องน7าส บัว+าส7าเนาน�6นถึ"กต้�องต้รงก�บัต้�นฉบั�บัที่��แที่�จร/ง

118

3. ความเห0นของพยานผ้"�เช่��ยวช่าญเป็�นเพ�ยงพยานหลั�กฐานที่��ศิาลัต้�องช่��งน76า

หน�กป็ระกอบัพยานหลั�กฐานอ �น ถึ�าค"+ความม/ได้�ที่�าก�นให�ถึ อความเห0นพยานผ้"�

เช่��ยวช่าญเป็�นข�อแพ�ช่นะแลั�ว จะถึ อเอา ความเห0นของผ้"�เช่��ยวช่าญเป็�นย)ต้/ไม+ได้�

(ฎ.693/2503)

119

การน7าส บัเอกสารมหาช่น(ป็.ว/.พ. มาต้รา 127)

ป็.ว/.พ. มาต้รา 127 บั�ญญ�ต้/ว+า“ เอกสารมหาช่น เอกสารซึ่��งพน�กงานเจ�าหน�าที่��

ได้�ที่7าข�6น หร อ ร�บัรอง หร อ ส7าเนาอ�นร�บัรอง ถึ"กต้�องแห+งเอกสารน�6น หร อ เอกสารเอกช่นที่��

ม�ค7าพ/พากษาแสด้งว+าเป็�นของแที่�จร/งแลัะถึ"ก ต้�อง ให�ส�นน/ษฐานไว�ก+อนว+าเป็�นของแที่�จร/ง

แลัะถึ"กต้�อง เป็�นหน�าที่��ของค"+ความฝ่>ายที่��ถึ"ก อ�างเอกสารมาย�นต้�องน7าส บั ความไม+บัร/ส)ที่ธุ/A

หร อ ความไม+ถึ"กต้�องแห+งเอกสารน�6น”

120

13.10.1 ความหมายของเอกสารมหาช่น ค อ เอกสารที่��พน�กงานเจ�าหน�าที่��ได้�จ�ด้ให�ม�ข�6น

เพ �อป็ระโยช่น�แก+ป็ระช่าช่นให�ป็ระช่าช่นได้�ต้รวจด้"แลัะอ�างอ/งเป็�นพยานหลั�กฐานได้�ลั�กษณ์ะของเอกสารมหาช่น1. ที่7าข�6นโด้ยพน�กงานเจ�าหน�าที่��ที่��ม�อ7านาจต้ามกฎหมายแลัะเป็�นการป็ฏิ/บั�ต้/หน�าที่��ต้+อป็ระช่าช่น2. เอกสารน�6นม�ลั�กษณ์ะของการบั�นที่�กข�อความ

เก��ยวก�บัเร �องมหาช่น / ป็ระช่าช่นที่��วไป็3. ป็ระช่าช่นม�ส/ที่ธุ/ต้รวจด้"แลัะใช่�ป็ระโยช่น�ในข�อเที่0จจร/งแห+งข�อความน�6นได้�

121

ต้�วอย+างของเอกสารมหาช่น ที่ะเบั�ยนสมรส (ฎ.426/2497) ส7าเนาที่ะเบั�ยนบั�าน (ฎ.225/2518) แบับับั�นที่�กการสอบัสวนส/ที่ธุ/แลัะ

พ/ส"จน�การที่7าป็ระโยช่น� แลัะหน�งส อร�บัรอง การที่7าป็ระโยช่น� (ฎ.5132/2539,

ฎ.939/2523) โฉนด้ที่��ด้/น (ฎ.1616/2522)

122

ส7าเนาโฉนด้ที่��ด้/นที่��เจ�าพน�กงาน ร�บัรอง (ฎ.7172/2543)

บั�นที่�กข�อต้กลังที่�ายที่ะเบั�ยนหย+า(ฎ.359/2538)

ส7านวนคด้�ความแลัะค7าพ/พากษาของศิาลัซึ่��งป็ระช่าช่นสามารถึต้รวจด้"แลัะ

อ�างเป็�นพยานได้�จ�งเป็�นเอกสารมหาช่น(ฎ.7404–7405/2538)

123

13.10.2 ผ้ลัที่างกฎหมายของเอกสารมหาช่นป็.ว/.พ. มาต้รา 127 “เอกสารมหาช่นซึ่��งพน�กงานเจ�าหน�าที่��ได้� ที่7าข�6น หร อ ร�บัรอง หร อ ส7าเนาอ�นร�บัรองถึ"ก

ต้�องแห+งเอกสารน�6น แลัะเอกสารน�6น แลัะเอกสารเอกช่นที่��ม�ค7าพ/พากษาว+าแสด้งว+าเป็�น

ของแที่�จร/งแลัะถึ"กต้�องน�6น ส�นน/ษฐานไว�ก+อนว+าเป็�นของแที่�จร/งแลัะถึ"กต้�องเป็�นหน�าที่��ของค"+

ความฝ่>ายที่��ถึ"กอ�างเอกสารน�6นมาย�น ต้�อง น7าส บัความไม+บัร/ส)ที่ธุ/A หร อ ความไม+ถึ"กต้�อง

แห+งเอกสาร”

124

บัที่ส�นน/ษฐานของเอกสารมหาช่นต้ามป็.ว/.พ. มาต้รา 127 ม�ผ้ลั 2 น�ย ค อ

1. ส�นน/ษฐานในเร �องความถึ"กต้�องแที่�จร/งของเอกสาร

ฎ�กาอ�างอ/งฎ�กาอ�างอ/งฎ.484/2486 ส7าเนาเอกสารมหาช่นที่��

พน�กงานเจ�าหน�าที่��ได้�ร�บัรองว+าถึ"กต้�องแลั�วกฎหมายให�ส�นน/ษฐานไว�ก+อนว+าเป็�นของแที่�จร/งแลัะถึ"กต้�อง

126

ฎ.3847/2525 หน�งส อร�บัรองว+าโจที่ก�จด้ที่ะเบั�ยนเป็�นห�างห)�นส+วนจ7าก�ด้ของส7าน�กงานที่ะเบั�ยนห�างห)�นส+วนบัร/ษ�ที่กร)งเที่พมหานครเป็�นเอกสารมหาช่น ซึ่��งพน�กงานเจ�าหน�าที่��ได้�ที่7าข�6นหร อ

ร�บัรองต้าม ป็.ว/.พ. มาต้รา 127 ให�ส�นน/ษฐานไว� ก+อนว+าเป็�นของแม�จร/งแลัะถึ"กต้�อง เป็�นหน�าที่��ของ

ค"+ความฝ่>ายที่��ถึ"กอ�างเอกสารมาย�นต้�องน7าส บัถึ�งความไม+บัร/ส)ที่ธุ/Aหร อความไม+ถึ"กต้�องแห+งเอกสารน�6น ห)�นส+วนผ้"�จ�ด้การโจที่ก�จ�งไม+จ7าต้�องมาเบั/กความร�บัรองเอกสารด้�งกลั+าวแต้+อย+างใด้

(ฎ.848/2534 ว/น/จฉ�ยที่7านองเด้�ยวก�น)

127

ฎ.3666-3670/2523 ส7าเนาโฉนด้ที่��ด้/นซึ่��งม�เจ�าหน�าที่��ที่��ด้/นกร)งเที่พมหานคร

ร�บัรองความถึ"กต้�องเป็�นเอกสารมหาช่นจ�งต้�องด้�วยข�อส�นน/ษฐานของกฎหมายว+า

เป็�นข�อแที่�จร/งแลัะถึ"กต้�อง เป็�นหน�าที่��ของจ7าเลัยซึ่��งเป็�นค"+ความฝ่>ายที่��ถึ"กอ�างเอกสารน�6นมาย�นจะต้�องน7าส บัความไม+บัร/ส)ที่ธุ/Aหร อความไม+ถึ"กต้�องแห+งเอกสารน�6น

128

ฎ.2867/2544 หน�งส อร�บัรองการจด้ที่ะเบั�ยนเป็�นน/ต้/บั)คคลัของโจที่ก�เป็�นเอกสารมหาช่นซึ่��งเจ�าพน�กงานจ�ด้ที่7าข�6นแลัะต้�องด้�วยข�อส�นน/ษฐานว+าเป็�นของแที่�จร/งแลัะถึ"กต้�อง

ต้าม ป็.ว/.พ. มาต้รา 127 จ�งเป็�นหน�าที่��ของจ7าเลัยที่��ถึ"กอ�างเอกสารน�6นมาย�นต้�องน7าส บัความไม+บัร/ส)ที่ธุ/Aหร อความไม+ถึ"กต้�องแห+ง

เอกสาร โจที่ก�จ�งไม+จ7าต้�องน7าพยานบั)คคลัมาเบั/กความร�บัรองเอกสารด้�งกลั+าวอ�ก

129

2. ส�นน/ษฐานในเร �องความถึ"กต้�องของข�อความที่��บั�นที่�กไว�ฎ�กาอ�างอ/งฎ�กาอ�างอ/ง

ฎ.181/2536 ที่��ด้/นพ/พาที่เป็�นที่��ด้/นม�โฉนด้ซึ่��งเป็�นเอกสารมหาช่นแสด้งความเป็�นเจ�าของกรรมส/ที่ธุ/Aของโจที่ก�แลัะจ7าเลัยผ้"�ม�ช่ �อในโฉนด้ให�

ส�นน/ษฐานไว�ก+อนว+าถึ"กต้�อง จ7าเลัยผ้"�กลั+าวอ�างว+าความจร/งโจที่ก�ม�ช่ �อเป็�นผ้"�ถึ อกรรมส/ที่ธุ/Aแที่น

จ7าเลัยซึ่��งม/ได้�เป็�นไป็ต้ามข�อความในเอกสารน�6น ม�ภาระการพ/ส"จน�ให�ป็รากฏิความจร/งต้ามค7ากลั+าวอ�าง ต้าม ป็.ว/.พ. มาต้รา 127

130

ฎ.9936/2539 จ7าเลัยเป็�นผ้"�ม�ช่ �อถึ อกรรมส/ที่ธุ/Aในที่ร�พย�พ/พาที่แต้+ผ้"�เด้�ยวต้�6งแต้+ซึ่ 6อมา

จาก ที่. ส+วนผ้"�ร �องมาลังช่ �อเป็�นผ้"�ถึ อกรรมส/ที่ธุ/A ร+วมด้�วยในภายหลั�งในฐานะค"+สมรส แสด้งว+าจ7าเลัย

เป็�นเจ�าของกรรมส/ที่ธุ/Aในที่ร�พย�พ/พาที่แลัะป็รากฏิต้าม ที่ะเบั�ยนสมรส แลัะสารบัาญจด้ที่ะเบั�ยนที่�าย

ส7าเนาโฉนด้ที่��ด้/นอ�นเป็�นเอกสารมหาช่น เข�าข�อ ส�นน/ษฐานของกฎหมายต้าม ป็.ว/.พ. มาต้รา 127

ก0ป็รากฏิว+าจ7าเลัยซึ่ 6อที่ร�พย�พ/พาที่มาจาก ที่. เป็�น ช่+วงเวลัาที่��จ7าเลัยแลัะผ้"�ร �องย�งเป็�นสาม�ภร/ยาก�นอย"+

ที่ร�พย�พ/พาที่จ�งเป็�นส/นสมรสต้าม ป็.พ.พ. มาต้รา1475(1)

131

3. เอกสารมหาช่นย�งได้�ร�บัป็ระโยช่น� จากการน7าส บัอ�กด้�วย โด้ยเพ�ยงแต้+น7าส บั

“ส7าเนาอ�นร�บัรองถึ"กต้�องแห+งเอกสารน�6น” โด้ยไม+ต้�องส บัต้�นฉบั�บั ถึ อว+าเป็�นข�อยกเว�น

ของหลั�กการน7าส บัต้�นฉบั�บั