การวเคราะหคราบลปสตกโดยเทคนค Gas Chromatography และเทคนค Fluorescence Spectroscopy

โดย

นางสาวผกายมาศ อภวฒนวราวงศ

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญาวทยาศาสตรมหาบณฑต สาขาวชานตวทยาศาสตร

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร ปการศกษา 2556

ลขสทธของบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร

สำนกหอ

สมดกลาง

การวเคราะหคราบลปสตกโดยเทคนค Gas Chromatography และเทคนค

Fluorescence Spectroscopy

โดย

นางสาวผกายมาศ อภวฒนวราวงศ

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญาวทยาศาสตรมหาบณฑต สาขาวชานตวทยาศาสตร

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร ปการศกษา 2556

ลขสทธของบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร

สำนกหอ

สมดกลาง

ANALYSIS OF LIPSTICK STAINS BY GAS CHROMATOGRAPHY AND FLUORESCENCE SPECTROSCOPY

By Miss Pakaymard Apiwatwarawong

A Thesis Submitted in Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree Master of Science Program in Forensic Science

Graduate School, Silpakorn University Academic Year 2013

Copyright of Graduate School, Silpakorn University

สำนกหอ

สมดกลาง

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร อนมตใหวทยานพนธเรอง “ การวเคราะหคราบลปสตกโดยเทคนค Gas Chromatography และเทคนค Fluorescence Spectroscopy ” เสนอโดย นางสาว ผกายมาศ อภวฒนวราวงศ เปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญาวทยาศาสตรมหาบณฑต สาขาวชานตวทยาศาสตร

……………………………………………… (รองศาสตราจารย ดร.ปานใจ ธารทศนวงศ) คณบดบณฑตวทยาลย วนท.........เดอน...................ป............ อาจารยทปรกษาวทยานพนธ อาจารย ดร.ศรรตน ชสกลเกรยง คณะกรรมการตรวจสอบวทยานพนธ .................................................. ประธานกรรมการ (อาจารย ดร.ศภชย ศภลกษณนาร) ......../................../............ .................................................. กรรมการ (พล.ต.ต.ธตพงศ เศรษฐสมบต) ......../................../............ .................................................. กรรมการ (อาจารย ดร.ศรรตน ชสกลเกรยง) ......../................../............

สำนกหอ

สมดกลาง

ง

55312318 : สาขาวชานตวทยาศาสตร ค าส าคญ : เครองส าอางประเภทลปสตก / GC-FID / FLUORESCECE SPECTROSCOPY ผกายมาศ อภวฒนวราวงศ : การวเคราะหคราบลปสตกโดยเทคนค Gas Chromatography และเทคนค Fluorescence Spectroscopy. อาจารยทปรกษาวทยานพนธ อ. ดร. ศรรตน ชสกลเกรยง. 74 หนา.

เครองส าอางประเภทลปสตกเปนทนยมกนอยางแพรหลายในกลมสตร รอยเปอนของลปสตกเพยงเลกนอยมกถกพบในสถานทเกดเหตและอาจจะเปนหลกฐานทางนตวทยาศาสตรทส าคญได งานวจยนน าตวอยางลปสตกและลปกลอสตางยหอกน 32 ตวอยาง มาวเคราะหดวยเทคนค Gas Chromatography - Flame Ionization Detector (GC-FID) และเทคนค Fluorescence Spectroscopy ตวอยางถกน ามาสกดดวยตวท าละลายผสมของ เมทานอลและไดคลอโรมเทน (1:9 โดยปรมาตร) ผลการวเคราะหดวยเทคนค GC-FID สามารถจ าแนกตวอยางลปสตกไดจากการพจารณารปแบบพคในโครมาโทรแกรมของตวอยาง และการศกษาดวยวธ Fluorescence Spectroscopy เมอกระตนดวยแสงทมความยาวคลน 350 nm จะเกดสเปกตรมของการคายแสงของตวอยางในชวงความยาวคลน 350 – 800 nm เมอเปรยบเทยบสเปกตรมของตวอยางท าใหสามารถจ าแนกตวอยางไดเปน 3 กลมใหญ ผวจยจงประยกตใชเทคนคทงสองมาวเคราะหคราบลปสตกและลปกลอสทตดอยบนผา จากโครมาโทแกรมและสเปกตรมของการคายแสง สามารถระบไดวาเปนตวอยางลปสตกและลปกลอสจากแทงทใช ผลการวจยนแสดงใหเหนวาสามารถน าเทคนคทงสองไปใชวเคราะหคราบลปสตกบนผาเพอวตถประสงคทางนตวทยาศาสตร

สาขาวชานตวทยาศาสตร บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร ลายมอชอนกศกษา……………………………………………..... ปการศกษา 2556 ลายมอชออาจารยทปรกษาวทยานพนธ…………………………...

สำนกหอ

สมดกลาง

จ

55312318 : MAJOR : FORENSIC SCIENCE

KEY WORDS : COSMETIC LIPSTICK / GC-FID / FLUORESCECE SPECTROSCOPY PAKAYMARD APIWATWARAWONG : ANALYSIS OF LIPSTICK STAINS BY GAS CHROMATOGRAPHY AND FLUORESCENCE SPECTROSCOPY. THESIS ADVISOR: SIRIRAT CHOOSAKOONKRIANG, Ph.D. 74 pp. Lipstick is one of the most widely used cosmetic among the female population. Traces of lipstick may be found on objects in the crime scene and may contribute important forensic evidence. In this study, 32 samples of lipsticks and lip glosses of different brands were collected and analyzed by the techniques of Gas Chromatography - Flame Ionization Detector (GC-FID) and Fluorescence Spectroscopy. Samples for analyses were prepared by extracting the lipstick samples in a mixed solvent of methanol and dichloromethane (1:9 V/V). The GC-FID analyses revealed that the lipstick samples were distinguishable from characteristic peak patterns in their chromatograms. In the Fluorescence Spectroscopy method with the excitation wavelength of 350 nm, the emission spectra of the samples can be observed in the wavelength range of 350 – 800 nm. By comparing the spectral features, three groups of samples can be identified. The two methods were then applied to examine the lipstick stains deposited on cloths. The chromatograms and emission spectra of the stain samples can be used to identify the samples applied on the cloths. The results from this work demonstrated the practicability of the two methods in the analysis of lipstick stain on cloth for forensic purpose. Program of Forensic Science Graduate School, Silapakorn University Student’s signature………………………………….............. Academic Year 2013 Thesis Advisor’s signature……………………………………

สำนกหอ

สมดกลาง

ฉ

กตตกรรมประกาศ

งานวจยครงนประสบผลส าเรจลลวงไปไดดวยด เนองจากไดรบความอนเคราะหอยางดยงจากอาจารย ดร.ศรรตน ชสกลเกรยง อาจารยทปรกษาวทยานพนธ ทใหความร ความชวยเหลอ ตลอดทงตรวจแกไขขอบกพรองตางๆ ผวจยรสกซาบซงในความกรณา และขอกราบขอบพระคณเปนอยางสงมา ณ โอกาสน ผวจยใครขอกราบขอบพระคณ อาจารย ดร.ศภชย ศภลกษณนาร ประธานกรรมการตรวจสอบวทยานพนธ และทานพลต ารวจตร ธตพงศ เศรษฐสมบต กรรมการตรวจสอบวทยานพนธ ทกรณาสละเวลาเวลาอนมคาเปนคณะกรรมการตรวจสอบวทยานพนธครงน และใหค าแนะน า ท าใหวทยานพนธฉบบนมความสมบรณและมคณคามากขน นอกจากนขอขอบคณ คณพงศพนธ สวรรณหาญ ในการจดหาสารเคมและอปกรณในการท าวจยตลอดจนการใหค าแนะน าและค าอธบายตางๆ ในการวจยครงน สดทายนผวจยขอขอบคณ บดา มารดา คร อาจารยทกทาน ทสงสอนอบรมใหความร และปลกฝงใหเหนคณคาของการศกษา รวมท งผทมสวนเกยวของทมไดเอยนามซงมสวนชวยในวทยานพนธนมความส าเรจลลวงไปไดดวยด

สำนกหอ

สมดกลาง

ช

สารบญ หนา บทคดยอภาษาไทย................................................................................................................ ง บทคดยอภาษาองกฤษ........................................................................................................... จ กตตกรรมประกาศ................................................................................................................ ฉ สารบญตาราง........................................................................................................................ ฌ สารบญภาพ........................................................................................................................... ญ บทท 1 บทน า .............................................................................................................................. 1 ความเปนมาและความส าคญของปญหา ................................................................... 1 วตถประสงคของการวจย ....................................................................................... 2 สมมตฐานของการวจย ............................................................................................ 3 ขอบเขตของการวจย ............................................................................................... 3 ประโยชนทจะไดรบ ................................................................................................ 3 2 เอกสารและงานวจยทเกยวของ ....................................................................................... 4 ความรเกยวกบเครองส าอางประเภทลปสตก .......................................................... 4 ประเภทของเครองส าอางประเภทลปสตก .............................................................. 6 องคประกอบตางๆทมอยในเครองส าอางประเภทลปสตก ..................................... 9 ขอแนะน าในการเลอกใชเครองส าอางประเภทลปสตก ............................................ 14 เทคนคตางๆในการตรวจวเคราะหเครองส าอางประเภทลปสตก ............................ 15 ทฤษฎของ เครองแกสโครมาโทกราฟ Gas Chromatography (GC) ........................ 16 ทฤษฎของเครองฟลออเรสเซนต Fluorescence Spectroscopy ............................... 25 บทความและงานวจยทเกยวของ .............................................................................. 28 3 วธด าเนนการวจย ............................................................................................................. 31 อปกรณ สารเคม และเครองมอทใชในการวจย....................................................... 31 ตวอยางลปสตกและลปกลอสทใชในการวจย ........................................................ 33 วธการทดลอง ......................................................................................................... 35 การเตรยมและสกดตวอยางลปสตก และลปกลอส ........................................ 35 การวเคราะหตวอยางลปสตกโดยเทคนค GC-FID ....................................... 35

สำนกหอ

สมดกลาง

ซ

บทท หนา การวเคราะหตวอยางลปสตกโดยเทคนค Fluorescence Spectroscopy.......... 38 การสกดตวอยางลปสตกและลปกลอสจากคราบทตดบนผา ......................... 39 4 ผลการวเคราะหขอมล.................................................................................................... 40 การวเคราะหดวยเทคนค GC-FID ........................................................................... 40 การวเคราะหดวยเทคนค Fluorescence Spectroscopy ............................................. 43 5 สรปและอภปรายผลการทดลอง .................................................................................... 48 สรปและอภปรายผลการทดลอง ............................................................................. 48 ขอเสนอแนะ ........................................................................................................... 50

รายการอางอง ........................................................................................................................ 51

ภาคผนวก .............................................................................................................................. 54

ภาคผนวก ก Chromatogram ลปสตกและลปกลอสจากแทงลปสตกโดยตรง ........ 55 ภาคผนวก ข Chromatogram ลปสตกและลปกลอสจากคราบผาขาว..................... 62 ภาคผนวก ค สเปกตรมของลปสตกและลปกลอสจากแทงลปสตกโดยตรง.......... 65 ภาคผนวก ง สเปกตรมของลปสตกและลปกลอสจากคราบผาขาว........................ 71 ประวตผวจย.......................................................................................................................... 74

สำนกหอ

สมดกลาง

ฌ

สารบญภาพ ภาพท หนา 1 เครองส าอางประเภทลปสตก ....................................................................................... 5 2 ลปสตกประเภทลปกลอส (Lip gloss) .................................................................... ... 6 3 ลปสตกประเภทลปสตกเจล หรอ ทนท (Tint) ............................................................ 7 4 ลปสตกประเภทลปบาล (Lip Balm) .......................................................................... 8 5 เปรยบเทยบลปสตกเนอแมท และเนอครม ................................................................ 9 6 ลกษณะทางกายภาพของ Castor oil ............................................................................. 10 7 ลกษณะทางกายภาพของขผง ...................................................................................... 11 8 ลกษณะทางกายภาพของ Carnauba wax และ Candelilla wax .................................... 12 9 ลกษณะทางกายภาพของ Ozokerite ............................................................................ 12 10 ลกษณะทางกายภาพของ ส (Pigment) ........................................................................ 13 11 ลกษณะของการแพเครองส าอางประเภทลปสตก ....................................................... 15 12 เครอง SHIMADZU Gas Chromatography GC-17A 21 .............................................. 17 13 แกสตวพา (Carrier gas) ทใชส าหรบเครอง Gas Chromatography. ............................ 18 14 Injection system ......................................................................................................... 19 15 ลกษณะคอลมน (Column) ทใชกบเครอง Gas chromatography. ................................ 20 16 Flame ionization detection (FID) ............................................................................... 21 17 Thermal conductivity detector (TCD)........................................................................ 22 18 Electron capture detector (ECD) ................................................................................ 23 19 Mass spectrometer detector (MSD) ........................................................................... 24 20 องคประกอบของเครอง Gas Chromatography........................................................... 25 21 Chromatogram ทแสดง Retention Time ขององคประกอบ A, B, และ C .................. 25 22 การเปลงแสงเนองจากการเปลยนระดบพลงงานของอะตอม ...................................... 26 23 เครอง GC-FID ทใชในการวจย .................................................................................. 32 24 เครอง Fluorescence Spectroscopy ทใชในงานวจย .................................................... 32 25 เครอง Ultrasonic cleaner ทใชในการวจย .................................................................. 33 25 การเตรยมตวอยางลปสตกและลปกลอส .................................................................... 35 27 สภาวะทใชใน GC-FID .............................................................................................. 36

สำนกหอ

สมดกลาง

ญ

ภาพท หนา 28 สภาวะทใชใน Temperature Program...................................................................... 37 29 การเตรยมตวอยางกอนฉดและการฉดตวอยางเขาเครอง GC-FID ............................. 37 30 การเตรยมตวอยางกอนน าเขาเครอง Fluorescence Spectroscopy .............................. 38 31 การท างานของเครอง Fluorescence Spectophotometer ............................................ 38 32 ตวอยางลปสตกและลปกลอสทปายตดผาขาว ........................................................... 39 33 Chromatogram ตวอยางลปสตกยหอ LINGMEI เฉดสตางกน ................................. 41 34 Chromatogram ตวอยางลปสตกและลปกลอสตางยหอ ............................................ 42 35 Chromatogram ตวอยางลปสตกจากแทงลปสตกโดยตรงและจากคราบบนผา. ........ 43 36 สเปกตรมของตวอยางลปสตกและลปกลอสตางยหอ ............................................... 45 37 สเปกตรมตวอยางลปสตกจากแทงลปสตกโดยตรงและจากคราบบนผาขาว ............ 47

สำนกหอ

สมดกลาง

1

บทท 1 บทน า

1. ความเปนมาและความส าคญของปญหา การกออาญชกรรมในคดขมขนมกพบไดหลายรปแบบไมวาจะเปนในลกษณะการปายยา การดมยา หรอแมกระทงการลอบวางยาทพบไดบอยในสงคมปจจบน หลกฐานทจะน าไปสการจบผกระท าความผดจากอาญชกรรมประเภทนมหลายประเภท ไมวาจะเปน เนอเยอทตดตามเลบ น าอสจ หรอคราบอสจ เสนขนเสนผม เสอเปอนดนโคลน ใบไม หรอคราบเครองส าอางทอาจตดมากบเสอผา อาจใชยนยนสถานทเกดเหตได หลกฐานตางๆทพบจะถกน าไปตรวจพสจนทางนตวทยาศาสตรตอไป ปจจบนการตรวจวเคราะหเครองส าอางเรมเขามามบทบาทในทางนตวทยาศาตรมากขน โดยพบวาเครองส าอางประเภท ลปสตก แปงรองพน และบรชออน สามารถทงคราบรองรอยไวบนภาชนะ แกวน า กนบหร หรอตดบนเสอผา หลกฐานดงกลาวทตรวจพบในทเกดเหตสามารถน าไปตรวจพสจนทางนตวทยาศาสตร โดยจะเปรยบเทยบลกษณะทางกายภาพและลกษณะทางเคมของสวนประกอบตางๆทอยในเครองส าอางทตรวจพบไดจากผเสยหาย ผตองสงสย และสถานทเกดเหต เพอน ามาหาความสมพนธวามมากนอยเพยงใด โดยหลกฐานทตรวจพบไดในคดทเปนการขมขนสวนใหญจะเปน คราบลปสตกทพบทงไวบนแกวน าดมของผเสยหายทโดนลอลวง หรอคราบเครองส าอางทตดบนเสอผาของผตองสงสย ซงหลกฐานดงกลาวจะน าไปเชอมโยงหาตวผกระท าความผดได เครองส าอางประเภทลปสตกมกใชกนอยางแพรหลายในผหญง โดยรปแบบของลปสตกมหลากหลายใชเพอเพมความสวยงามและความเงางามใหกบรมฝปาก หรอแมกระทงลปสตกทใชเปนผลตภณฑเพอลดความแหงกรานใหรมฝปาก หลกฐานจากรองรอยลปสตกมประโยชนเพอใชในการตรวจพสจน เนองจากลปสตกทมการทงรองรอยไวบนวตถตางๆ จะสามารถตดอยและเหนไดชด น าไปใชเปรยบเทยบกบตวอยางลปสตกจากเหยอผเสยหายได แลวน าไปสการตรวจพสจนทางออมเพอหาความสมพนธหรอการตดตอระหวางผเสยหายและผตองสงสย หรอผตองสงสยและสถานทเกดเหตได

สำนกหอ

สมดกลาง

2

มงานวจยตางๆทเกยวของในการตรวจเปรยบเทยบองคประกอบของลปสตกชนดตางๆ เชน งานวจยของ Prapimpa Supmuang และคณะ (2006) วเคราะหลปสตกสดวยวธ ATR FT-IR microspectroscopy ผลการศกษานมความสมพนธโดยตรงกบโครงสรางทางโมเลกล และองคประกอบทางเคมของตวอยาง สามารถน าไประบลกษณะเฉพาะของลปสตก และเทคนคทใชนไมตองเตรยมตวอยางและไมท าลายตวอยางดวย งานวจยของ Magan Zellner and et al. (2009) ไดวเคราะหความแตกตางของลปกลอส 21 ชนดโดยใชวธ Pyolysis Gas Chromatography/Mass Spectroscopy พบวาสามารถแยกความแตกตางได 15 ชนดโดยใชเทคนคดงกลาว นอกจากนยงม งานวจยของ Ahmad Fahmi Lim bin Abdullah and et al. (2011) ท าการแยกลปสตกโดยใชเทคนค Thin Layer Chromatography (TLC) และ Gas Chromatography – Mass Spectrometry (GC-MS) โดยใชเทคนค TLC ในการแยกตรวจวเคราะหเบองตนจากนนใช GC-MS ในการตรวจแยก เพอเปนการยนยน โดยน า 2 วธมาตรวจเปรยบเทยบกน ผลการทดลองในทง 2 วธพบวาสอดคลองกนและสามารถใชแยกวเคราะหลปสตกแตละชนดออกจากกนได จากงานวจย ท เ กยวของจะเหนไดวา ลปสตกทตรวจพบในทเ กดเหตน นอาจจะมองคประกอบของแตละยหอ แตละส แตละประเภท หรอแมกระทงแหลงทมามความแตกตางกน ผวจยสนใจศกษาหาเทคนคทสะดวก สามารถใชไดในหองปฏบตการทวไป และทส าคญสามารถแยกชนดของลปสตกแตละประเภทออกจากกนได โดยเทคนคทผวจยเลอกมาเปนเทคนค Gas Chromatography - Flame Ionization Detector (GC-FID) และเทคนค Fluorescence Spectroscopy ในการจ าแนกตวอยางลปสตกตางยหอกนทสามารถหาซอไดตามทองตลาด ซงเทคนคทน ามาทดสอบจะใชปรมาณตวอยางทนอย ใชเวลาในการวเคราะหไดรวดเรว ผวจยหวงวาเทคนคทเลอกน ามาจะสามารถประยกตใชในงานตรวจพสจน เพอเปนประโยชนในการหาความสมพนธของการกออาญชกรรมได และผลการวจยครงนจะชวยพสจนวาเทคนคทน ามาทดสอบจะมประสทธภาพทจะน าไปใชในทางดานนตวทยาศาสตรได 2. วตถประสงคของการวจย เพอจ าแนกลปสตกยหอตางๆโดยใชเทคนค Gas Chromatography - Flame Ionization Detector (GC-FID) และเทคนค Fluorescence Spectroscopy วามความแตกตางกนหรอไม

สำนกหอ

สมดกลาง

3

3. สมมตฐานของการวจย เทคนค Gas Chromatography - Flame Ionization Detector (GC-FID) และเทคนค Fluorescence Spectroscopy สามารถจ าแนกลปสตกแตละยหอได และสามารถน ามาใชในการตรวจพสจนเปรยบเทยบกบหลกฐานทตรวจพบคราบรอยรอยลปสตกบนวตถตางๆเพอดความสมพนธของผเสยหายและผตองสงสยได 4. ขอบเขตของการวจย ลปสตกชนดตางๆทมขายทวไปตามทองตลาด 32 ตวอยาง ถกน ามาสกดและวเคราะหดวยเทคนค Gas Chromatography - Flame Ionization Detector (GC-FID) และเทคนค Fluorescence Spectroscopy เพอมาประยกตใชในงานนตวทยาศาสตร เพอใชเปนหลกฐานยนยนการกระท าความผดของบคคลตองสงสย 5. ประโยชนทจะไดรบ สามารถใชเทคนค Gas Chromatography - Flame Ionization Detector (GC-FID) และเทคนค Fluorescence Spectroscopy ในการตรวจคราบลปสตกจากหลกฐานทพบในทเกดเหต เพอเปรยบเทยบเชอมโยงและยนยนตวผกระท าความผดกบผเสยหายได

สำนกหอ

สมดกลาง

4

บทท 2 เอกสารและงานวจยทเกยวของ

การศกษาวจยเรอง การวเคราะหลปสตกทพบในสถานทเกดเหตโดย Gas Chromatography (GC) และ Fluorescence Spectroscopy ผวจยไดท าการคนควา เอกสาร ทฤษฎ และงานวจยทเกยวของทมความสมพนธเกยวของกบงานศกษาวจย เพอสรางความเขาใจทถกตองและเปนแนวทางในการก าหนดกรอบแนวคดในการศกษาวจย สามารถด าเนนการศกษางานวจยไดอยางถกตองสมบรณ โดยจ าแนกประเดนทมความเกยวของดงน 1. ความรเกยวกบเครองส าอางประเภทลปสตก 2.ประเภทของเครองส าอางประเภทลปสตก 3. องคประกอบตางๆทมอยในเครองส าอางประเภทลปสตก 4. ขอแนะน าในการเลอกใชเครองส าอางประเภทลปสตก 5. เทคนคตางๆในการตรวจวเคราะหเครองส าอางประเภทลปสตก 6. ทฤษฎของเครองแกสโครมาโทกราฟ Gas Chromatography (GC) 7. ทฤษฎของเครองฟลออเรสเซนต Fluorescence Spectroscopy 8. บทความและงานวจยทเกยวของ 1. ความรเกยวกบเครองส าอางประเภทลปสตก เครองส าอางประเภทลปสตก เปนเครองส าอางทใชส าหรบทารมฝปาก สวนใหญมกใชแตงเตมรปปากใหสวยงามใหสะดดตาแลดงดงาม ชวยใหความชมชนไมแหงกราน หรอแมกระทงใชในการปกปดรวรอยบนรมฝปาก เพอดงดดความสนใจจากผพบเหน มลกษณะเปนเนอครมสตางๆ อาจจะปรงแตงกลนหรอไมแตงกลน เครองประเภทลปสตกเปนผลตภณฑเครองส าอางประเภทหนง ทมการใชอยางกวางขวาง แตเนองจากลปสตกเปนเครองส าอางทมกจะมการกลนกนเขาไปในรางกายได ดงนน จงตองเลอกซอและใชลปสตกดวยความระมดระวงเปนพเศษ เพราะถาลปสตกทเลอกซอและเลอกใชไมไดมาตรฐานกจะเกดอนตรายตอรางกาย โดยสวนประกอบตางๆของลปสตก จะมสารใหความชมชนแกรมฝปากและชวยใหลปสตกนนคงรปอยไดสทใชตองเปนสท

สำนกหอ

สมดกลาง

5

กระทรวงสาธารณสขอนญาตใหใชในลปสตก สวนประกอบเสรมจะมสารทท าใหคณภาพของผลตภณฑดขน หรอมความคงตวดขน เชน น าหอม สารแตงกลนแตงรส วตถทใชกนเสยและสารปองกนแสงแดด

ภาพท 1 เครองส าอางประเภทลปสตก ทมา : Born 2 beauty, เนอลปสตกมหลายประเภทควรร, เขาถงเมอวนท 25 พฤศจกายน 2556. เขาถงไดจาก https://www.born2beauty.com รจ (rouge) เปนศพทภาษาฝรงเศส แปลวา สแดง เปนค าเรยกเครองส าอางทใชแตงแตมรมฝปากและแกมใหมสงดงาม ในภาษาไทยใชกรยาวา ทารจ ปจจบนใชค าเรยกทตางกนไป คอ รจ ใชเรยกเฉพาะสททาทแกมเทานน ซงมสแดง สชมพ สสม หรอแมสเนอ สน าตาลออน กเรยกวา ทารจ สวนเครองส าอางทใชทาทรมฝปาก ใชค าภาษาองกฤษวา ลปสตก (lipstick) ออกเสยงในภาษาไทยวา ลบ – สะ – ตก ปจจบนประเทศไทยสามารถผลตเครองส าอางประเภทลปสตกไดดมคณภาพ และผหญงไทยกนยมใชเครองส าอางประเภทลปสตกและยงคงเรยกเครองส าอางประเภทนทงในค าภาษาฝรงเศส คอ รจ และค าในภาษาองกฤษ คอ ลปสตก เครองส าอางประเภทลปสตกในปจจบน มเนอเรยบเนยนลนขนกวายคกอน นยมใชสวนผสมหรอน ามนจากสตวแทนทจะใชน ามนสงเคราะห รวมทงสตรทท าใหเครองส าอางประเภทลปสตกตดทนนานแตไมคงความชมชน เครองส าอางประเภทลปสตกรนเกาจงขาดความนมเนยนในการทา และตองอาศยแปรงทาปากเปนตวชวย ในปจจบนเทคโนโลยและเนอสมผสแบบใหมท าใหทางาย ใหความรสกบางเบาบนรมฝปากและมกใหคณคาการบ ารง ใชงายทาสะดวก นอกจากนยงมสวนผสมทเปนมอยสเจอไรเซอร ซงท าใหรมฝปากดฉ าอยางเปนธรรมชาต ลกษณะของเครองส าอางประเภทลปสตกทด ควรมเนอเรยบนมนวล มความชมชน และความมนพอเหมาะ

6

ไมแตกรวนหรอแขงเปนกอน หลอมละลายไดทนทเมอสมผสกบรมฝปาก คงสภาพเมอเกบไวและขณะใชงาน ทนตอสภาวะตางๆไดด ไมมอนตรายตอผวหนงใหสตดทน และสามารถลางออกไดงาย 2. ประเภทของเครองส าอางประเภทลปสตก เครองส าอางประเภทลปสตกในปจจบนมใหเลอกมากมายหลายชนด การเลอกใชควรทราบถงคณสมบตทแตกตางกน โดยสามารถแบงประเภทเครองส าอางประเภทลปสตกได ดงน 2.1 ลปกลอส (Lip gloss) เปนเครองส าอางประเภทลปสตกไมมส หรอสออนมาก จ าหนายข น เ ป นค ร ง แ รก เ ม อ ป 1 9 3 2 โ ด ยบ รษท แม กซ แฟก เ ตอ ร ใ น ช อก า รคา X-Rated ลปกลอสมหลากหลายรปแบบและสามารถใชในลกษณะตางๆ ลปกลอสมกใชเปนเครองส าอางทใหประโยชนในเรองของความชมชนเพอใหเกดความมนกบรมฝปาก ปองกนรมฝปากแหงแตกใหนมเนยน และเพมความแวววาวใหกบรมฝปาก นอกจากนลปกลอสจะใชบอยเมอ ผใชตองการเตมสสนบนรมฝปากแตไมตองการสทเขมจดเหมอนเครองส าอางประเภทลปสตก และลปกลอสจะใชเบองตนในการแตงหนา สวนมากมกจะใชในวยรนทตองการเรมแตงหนา ลปกลอสทมสใสและธรรมดา (ไมมสวนผสมของเมทาลคหรอใหความแวววาว) อาจทาทบดวยลปสตกทไมมสวนผสมของประกายซมเมอรเพอใหรมฝปากดเปนเงาวาว บางครงผหญงจะใชลปกลอสใสมาผสมกบสลปสตกเพอสรางเปนสลปกลอส โดยจะทาลปสตกบนรมฝปากบางๆดวยแปรงทาปากและทาลปกลอสใสทบดานบนของลปสตก

ภาพท 2 ลปสตกประเภทลปกลอส (Lip gloss) ทมา : VivaLittleGirl, NYX Round Lip Gloss, เขาถงเมอวนท 25 พฤศจกายน 2556. เขาถงไดจาก https://www. beautyinzone.weloveshopping.com

7

2.2 ลปสตกเจล หรอ ทนท (Tint) เปนลปสตกลกษณะเปนแบบน า เมอทารมฝปากแลวจะไดสทเปนธรรมชาตมาก ใหรมฝปากมสอมชมพระเรอ หรอออกโทนสมออน ดแลวจะใหความรสกวาเปนคนมสขภาพด มเลอดฝาด มกใชคกบลปกลอสเพมความมนวาวหรอเพมความเซกซ การใชลปสตกเจล หรอ ทนท จะทาจากรมฝปากดานในออกมาเพยง 2 ใน 3 แลวเกลยใหเปนธรรมชาต จากนนคอยทาลปกลอสใหทวรมฝปาก

ภาพท 3 ลปสตกประเภทลปสตกเจล หรอ ทนท (Tint) ทมา : Beautyinzone, Etude Dear Darling Tint, เขาถงเมอวนท 25 พฤศจกายน 2556. เขาถงไดจาก https://www. beautyinzone.weloveshopping.com 2.3 ลปบาลม (Lip Balm) เปนลปสตกประเภท Lip Treatment คอ ลปสตกทชวยใหความชมชน หรอลดอาการแตกลอกของเรยวปาก มกมสวนผสมสารบ ารงเพอเพมความนมนวล ปจจบน Lip Treatment มใหคณเลอกในหลายรปแบบดวย ทงลปบาลมชนดใส (Lip Balm) ใหความชมชน แตบางลปบาลมชนดเขมขน (Lip Conditioner) ส าหรบสาวทรมฝปากแหงหรอแตกลอกเปนขย แนะน าใหทา Lip Treatment กอนทาลปสตกสปกต ประมาณ 5 – 10 นาท เพอชวยเคลอบรมฝปากใหชมชน เพราะหากทาลปสตกสในขณะทรมฝปากยงแหงอย อาจท าใหทาลปสตกไมตดหรอตดเฉพาะบรเวณรองปากทไมแหงได

8

ภาพท 4 ลปสตกประเภทลปบาลม (Lip Balm) ทมา : Punkygals's Blog, รววลปบ ารง, เขาถงเมอวนท 25 พฤศจกายน 2556. เขาถงไดจาก http://www.bloggang.com/viewdiary/punkygals&month 2.4 ลปสตกแตงสรมฝปาก โดยลปสตกประเภทนจะมเนอลปสตกทแตกตางกน ขนอยกบความตองการของผใชวานยมในลกษณะใด ซงเนอลปสตกแตงสรมฝปากมหลายประเภท คอ 2.4.1 ลกษณะเนอครม (Cream) เปนลปสตกทมเนอสเขมขนมากเปนพเศษ มกมสวนผสมของมอยสเจอไรเซอรชนดตางๆ เชน Emollient วตามนซหรอวตามนอ ชวยใหเนอลปสตกมความเนยนลนทาไดงาย ไมมคราบตดตามรองรมฝปาก ทงยงใหความชมชนกบรมฝปากอกดวย ลปสตกชนดนเหมาะส าหรบสาวทมรมฝปากไดรปสวยอยแลว เพราะจะท าใหรมฝปากดเอบอมยงขน ส าหรบสาวทมรปปากหนาหรอรมฝปากไมไดรป ควรหลกเลยงลปสตกชนดนเพราะเนอครมทเขมขนจะยงเนนใหรมฝปากดหนายงขน 2.4.2 ลกษณะเนอฟรอส (Frost) เปนลปสตกอกชนดหนงทมเนอสเขมขนซงจะเขมขนกวาเนอ Sheer แตจะเขมขนใกลเคยงกบเนอ Cream แตกตางจากลปสตกเนอ Cream ตรงทจะมสวนของ Glitter ซงเมอสะทอนกบแสงจะเกดเปนประกายระยบระยบ ท าใหรมฝปากดเปลงปลงสดใส ลปสตกชนดนเหมาะส าหรบสาวทมรมฝปากคอนขางบาง เพราะประกายระยบระยบของเนอลปสตกจะชวยใหรมฝปากดสวางและมความโดดเดนยงขน 2.4.3 ลกษณะเนอเชยรและซาตน (Sheer and Satin Lipstick) เปนลปสตกทใหเนอสบางเบา ท าใหรมฝปากดเนยนสวยดเปนธรรมชาต ไมมนเยม มกมสวนผสมของสารใหความชมชนสง เชน อโลเวรา กลเซอรน ชวยใหรมฝปากดสขภาพด และไมแตกแหงเปนขยเทานน สามารถใชแทนลปบาลมเพอเพมความชมชนใหกบรมฝปากไปพรอมกบใหสสนใสเปนธรรมชาต เมออยในแทงอาจดมสเขม แตจะออนลงมากเมอน ามาใชจรง ดวยเมดสทไมแนนท าใหเหมาะกบผทไมปรารถนาการใชลปสตกสจด และไมอยากทาลปกลอสใหเหนยวเหนอะรมฝปาก

9

2.4.4 ลกษณะเนอแมท (Matt) เปนลปสตกทมความเขมขนของเนอสมากทสด ปราศจากความเงามน มสวนผสมทชวยใหเนอลปสตกแหงไมลบเลอนงาย ปจจบนลปสตกชนดนมใหคณเลอกดวยกนหลายรปแบบ ทงเนอเมททปกต Glitter Matt ทเพมประกายระยบระยบเลกนอย ใหรมฝปากมนเงา ชวยใหเรยวปากดอวบอมยงขน เวลาทาลปสตกชนดนไมควรทาในปรมาณทมากเกนไป เพราะจะท าใหปากดแหงหนาไมมชวตชวา ดงนนไมแนะน าส าหรบผทมรมฝปากแหงหรอแตก หากตองการทาลปสตกเนอแมทใหสวยจงควรทาลปบาลมเพมความชมชนใหกบรมฝปากเสยกอน รวมทงเลอกใชลปสตกเนอแมททมสวนผสมของวตามนอและอโลเวรา กจะชวยใหเรยวปากชมชนและเนยนขนได

ภาพท 5 เปรยบเทยบลปสตกเนอแมท (ซาย) และเนอครม (ขวา) ทมา : missbebe blog, Review lipstick swatch #1, เขาถงเมอวนท 25 พฤศจกายน 2556. เขาถงไดจาก http://www.bloggang.com/viewblog.missbebe 3. องคประกอบตางๆทมอยในเครองส าอางประเภทลปสตก การใชเครองส าอางประเภทลปสตกนนมมาตงแตสมยโบราณ ยอนกลบไปเมอ 5,000 ปทแลว สาวชาวอยปตจะน าแมลงปกแขงสแดงน ามาบดผสมกบไข และน ามาทาปาก ตอมาพระราชนอลซาเบธท 1 ทรงโปรดใหผลตลปสตกขน โดยน าสแดงมาผสมกบขผง หลายศตวรรษตอมาไดมการน าปรอทมาผสมในลปสตกเพอใหลปสตกมสแดงมากขน ในทศวรรษ 1920 ไดมการพฒนาลปสตกใหทาแลวตดทนนานดวย ปจจบนการผลตเครองส าอางประเภทลปสตกจะผลตจากองคประกอบทแตกตางกนไปในแตละยหอ แตองคประกอบหลกๆทมอยในเครองส าอางประเภทลปสตก ไดแก

10

3.1 Solidifying agent ทอยในลปสตกประกอบดวยสารแขงหนงชนดขนไปซงชวยเสรมโครงสรางและความอยตวใหแทงลปสตก อกทงยงควบคมคณสมบตการไหลและความสวยงามเมอใชลปสตกบนรมฝปาก โดย Solidifying agent เปนสวนประกอบทท าใหลปสตกตางจากเครองส าอางทใหสประเภทอน สามารถแบง Solidifying agent ไดเปน 2 ประเภท คอ

3.1.1 น ามน (Oil) เตมลงไปเพอใหลปสตกมความออนนม ไมแขงจนเกนไป และมคณสมบตเปน Emollient ชวยใหความชมชนแกรมฝปาก น ามนจากพชทมกใชในการผลตลปสตกในปจจบนคอ Armamentarium castor oil หรอเรยกอกชอวา Ricinus oil คอ สารสกดทระเหยไดชาจากเมลด Castor seed Ricinus communis และประกอบดวย Glyceryl ricinoleate เกอบทงหมด ความนยมในการใช Castor oil ในลปสตกเกดจากความทนตอการหน พรอมทงมความหนดมากสามารถทนตออณหภมไดหลากหลายซงท าใหน ามนนเปนตวกระจายสทด เมอใชในปรมาณความเขมขนทพอเหมาะจะใหรสชาตทดไดและใหความมนเงาตอรมฝปากดวย นอกจากน ามนทไดจาก Castor seed oil แลวยงใชน ามนจากพชตางๆ เชน Sunflower seed oil Vegetable oil Mineral oil Coconut oil Corn oil Safflower oil และ Lanolin oil สวนน ามนมะพราว และน ามนปาลม ไมนยมน ามาผสมลปสตก เนองจากมความคงตวต าและละลายสไดไมด

ภาพท 6 ลกษณะทางกายภาพของ Castor oil ทมา med-health, Castor Oil, เขาถงเมอวนท 26 พฤศจกายน 2556. เขาถงไดจาก https://www.google.co.th/search/Castor oil source 3.1.2 แวกซ (Waxes) เปนสวนประกอบหลกในเครองส าอางประเภทลปสตก เพอใหคงรปเปนแทงได และใหสมดลความลนเนยนเมอทาบนรมฝปาก แวกซสามารถแบงตามแหลงก าเนดไดเปนแวกซจากสตว พช แรธาต หรอการสงเคราะห ในทางเคม แวกซ คอ สวนผสมทไมมกลเซอรอลของ Esters กรด และแอลกอฮอล ทแขงตวเมออยในหรอใกลเคยงอณหภมหอง

11

3.1.2.1 แวกซจากสตว นยมมากในลปสตก คอ ลาโนลน ซงเปนสวนประกอบของ Alcohol esters C18 – C26 กรดไขมน คลอเรสเตอรอล และเทอรพนอล ขณะทลาโนลน และสารสกด Acetylated จะใชในเครองส าอางประเภทลปสตกเปนอยางมากเพอประโยชนในการใหความชมชน แตโอกาสการเกดอาการแพ เชน อาการบวมและคน ท าใหในระยะหลงไมเปนทนยม นอกจากนยงมแวกซขผงไดจากการสกดรวงผง มทงแบบสเหลองและขาวบรสทธ ขผงปนสารชวยใหแขงตวส าหรบลปสตกทใชเบส Castor oil มานาน ปจจบนนกยงคงใชอยในปรมาณนอยรวมกบแวกซชนดอนเพอเพมความสามารถการคนตว การหดตว และประสทธภาพการแกะออกจากแมพมพ

ภาพท 7 ลกษณะทางกายภาพของขผง ทมา : fieldtrip, ขผง, เขาถงเมอวนท 26 พฤศจกายน 2556. เขาถงไดจาก http://fieldtrip.ipst.ac.th 3.1.2.2 แวกซจากพช Carnauba (Copernicia prunifera) waxes และ Candelilla (Euphorbiaceae cerifera) waxes เปนแวกซจากพชแบบแขงสกดจากพชในแถบทวปอเมรกากลางและอเมรกาใต ทงสองมสวนประกอบหลกจาก Esters และมกใชเพยงเลกนอยเพอใหมความอยตวและมนวาวกบเบสแวกซ และเนองจาก Candelilla wax มจดหลอมเหลวทต ากวา Carnauba wax จงตองใชทงสองชนดผสมกนเพอเพมความวาวและความแขงตวโดยทสามารถลดอาการเปราะหกไดงายของผลตภณฑใหลดลงดวย

12

ภาพท 8 ลกษณะทางกายภาพของ Carnauba wax (ซาย) Candelilla wax (ขวา) ทมา : Wikipedia, Carnauba wax, เขาถงเมอวนท 26 พฤศจกายน 2556. เขาถงไดจาก http://en.wikipedia.org/wiki/ Carnauba wax และ www.thesage.com, Candelilla wax, เขาถงเมอวนท 26 พฤศจกายน 2556. เขาถงไดจากhttp://www.google.co.th/imgres?imgurl=https://www.thesage.com/images 3.1.2.3 แวกซจากแรธาต Ozokerite และ Ceresin เปน Microcrystalline แวกซทเกดตามกระบวนการทางธรรมชาตจากการสกดปโตรเลยม ใชเพอเสรมโครงสรางเครองส าอางประเภทลปสตกใหคงตว และชวยลด Syneresis โดยเฉพาะในสภาพอากาศรอน ขณะทไฮโดรคารบอนแวกซชนดอน เชน พาราฟน มกใชนอยกวาเนองจากคณสมบตทเปราะหกไดงายและไมเขากบ Castor oil

ภาพท 9 ลกษณะทางกายภาพของ Ozokerite ทมา : Wikipedia, Ozokerite, เขาถงเมอวนท 26 พฤศจกายน 2556. เขาถงไดจาก http://en.wikipedia.org/wiki/Ozokerite

13

3.2 ส (Pigment) มกเปนสทละลายในไขมน และตองผานการรบรองใหใชในลปสตกได เชน Brilliant blue Erythrosine Amaranth Rhodamine Tartrazine Dibromofluorescein และTetrabromofluorescein ส าหรบสทละลายน าไมนยมใช เพราะสจะจางลงอยางรวดเรว บางครงอาจมการน าสทละลายน ามาใชบาง แตตองผสมกบ metal oxide เชน Al(OH)3

ภาพท 10 ลกษณะทางกายภาพของ ส (Pigment) ทมา : Thai.alibaba.com, ลป pigment, เขาถงเมอวนท 26 พฤศจกายน 2556. เขาถงไดจาก http://www.chinapigment.en.alibaba.com 3.3 สารกนเสย (Preservatives) เชน Methyl and/or Propyl Phydroxybenzoate ใชส าหรบตานเชอรา และเชอแบคทเรย ในเครองส าอางประเภทลปสตก 3.4 สารแตงกลน แตงรส (Perfume and Flavor) ซงมกเตมเพอกลบกลนทไมพงประสงคของไขมน

3.5 วตามน (Vitamin) ชวยบ ารงรมฝปาก เชน วตามนเอ ซ อ 3.6 สารกนแดด (Sunscreen) แบงไดเปน 3.6.1 สารกนแดดจากสารอนทรย เชน Methyl p-methoxycinnarnate

Benzophenone 3.6.2 สารกนแดดจากสารอนนทรย เชน Non-pigmentary Micronized titanium dioxide และ Zinc oxide 3.7 สารตานอนมลอสระ (Antioxidants) เชน BHT Alpha-tocopherol

14

3.8 สารเพมเตมอนๆ (Other) ทมคณสมบต Physicochemical เฉพาะ เชน Polymeric film formers หรอสารทมผลทางการแพทยตอผวหนง เชน มอยสเจอรไรเซอร รวมอยดวยเพอเพมประสทธภาพและอายการใชงาน ทงนควรศกษาระเบยบขอบงคบเฉพาะเรองความปลอดภยทเกยวของกบสารปรงแตงแตละชนดเนองจากเกยวของกบการใชสารเหลานนบนรมฝปาก 4. ขอแนะน าในการเลอกใชเครองส าอางประเภทลปสตก การเลอกซอเครองส าอางประเภทลปสตก ควรสงเกตฉลาก ทมรายละเอยดดงน ชอเครองส าอาง ประเภทหรอชนดเครองส าอาง เชน ลปมน ลปกลอส สวนประกอบ ชอ และทตงของผผลต ผน าเขา วธใช ปรมาณสทธ วนเดอนปทผลต ผลตภณฑทไมมฉลากอาจมสวนผสมของสารหามใชในเครองส าอางประเภทลปสตก เชน ปรอท ตะกว ซงอาจเปนอนตรายตอผบรโภค ควรสงเกตลกษณะภายนอกเครองส าอางประเภทลปสตกตองมผวเรยบเนยน เปนแทงสวยงามไมมหยดน าเกาะ ไมมกลนเหมนหน และควรเลอกซอเครองส าอางประเภทลปสตกจากแหลงทนาเชอถอ มการจดเกบในสภาวะทเหมาะสม ไมเกบในททมอณหภมสงหรอสมผสกบแสงแดด เพราะลปสตกมสวนประกอบหลกเปนสารจ าพวกไขมน เมอสมผสความรอนอาจท าใหเกดกลนเหมนหน ไมควรซอลปสตกจ านวนมาก เพราะถาเกบไวนานๆ อาจท าใหลปสตกเสอมคณภาพได การใชเครองส าอางประเภทลปสตกทกครง ควรท าความสะอาดรมฝปากกอน หากใชพกนกควรท าความสะอาดพกนหลงใชทกครง ไมควรใชเครองส าอางประเภทลปสตกและพกนทารมฝปากรวมกบผอน เพราะเสยงตอการตดเชอโรค หากพบส กลน รส ของเครองส าอางประเภทลปสตกเปลยนไปจากเดม ควรหยดใชเนองจากลปสตกอาจเสอมคณภาพ การแพเครองส าอางสวนใหญจะเกดเฉพาะบคคล ซงบางคนอาจแพแตบางคนไมแพ การระคายเคองและการแพเครองส าอางประเภทลปสตก พบวาม 1 ใน 5 ลานคน ทมอาการแพเครองส าอางประเภทลปสตกโดยธรรมชาต โดยสาเหตของการแพลปสตกอาจมาจากสงตอไปน เชน น าหอมในลปสตก อาจมสารบางชนดกระตนใหเกดการแพ สในลปสตกอาจมสารปนเปอน ลปสตกทมไขมนและน ามนนอย อาจท าใหรมฝปากแหงแตกท าใหแพงาย สารตวเตมอนๆบางตวมฤทธเปนตวเรงการแพ ดงนนการแพเครองส าอางประเภทลปสตก สวนใหญเกดจากสารปนเปอนใน

15

น าหอมและส แตแนวโนมการแพลปสตกไดลดลงเนองจากผผลตใชวตถดบทบรสทธขน มสารปนเปอนนอยในการผลตลปสตก นอกจากนการทาลปสตกโดยใชนวมออาจท าใหเกดตดเชอทรมฝปากได อาการแพเนองจากเครองส าอางประเภทลปสตก ผใชจะมอาการแตกตางกนแลวแตวาผนนแพมากหรอแพนอย หากแพนอยอาจจะมอาการเพยงรมฝปากแหง ลอก แตหากแพมากอาจเกดอาการคนจนรมฝปากอกเสบ มตมพอง ปวดแสบปวดรอนรวมดวยบวมหรอหายใจไมออก เมอมอาการแพตองหยดใชทนท ถาอาการยงไมดขนใหรบปรกษาเภสชกร เพอหาวธรกษาตอไป และไมควรใชผลตภณฑทเคยแพซ าอก

ภาพท 11 ลกษณะของการแพเครองส าอางประเภทลปสตก ทมา : นสภ.มาธว รศมกจธรรม, การเลอกซอลปสตก, เขาถงเมอวนท 4 ตลาคม 2556. เขาถงไดจาก http://antoine.frostburg.edu/chem/senese/101/consumer/faq/lipstick-composition.shtml การปองกนส าหรบการแพเครองส าอางประเภทลปสตก คอ เมอจะใชเครองส าอางประเภทลปสตกหรอผลตภณฑเครองส าอางใดเปนครงแรก ควรทดสอบการแพกอนใชดวยการทาผลตภณฑนนปรมาณเลกนอยบรเวณทองแขน แลวทงไว 24-48 ชวโมง หากมความผดปกตเกดขน เชน เกดผน คน ควรหลกเลยงการใชผลตภณฑนน 5. เทคนคตางๆในการตรวจวเคราะหเครองส าอางประเภทลปสตก การวเคราะหหลกฐานประเภทลปสตกทพบในทเกดเหต อาจพบรองรอยของลปสตกทงไวบนถวยดมแกว กนบหร เนอเยอ และเอกสาร สงเหลานจะเปนหลกฐานส าคญทางนตวทยาศาสตรในการสบสวนอาชญากรรมเพอหาผกระท าความผด โดยนกนตวทยาศาสตรจะน าหลกฐานประเภทนมาตรวจสอบเปรยบเทยบลกษณะทางกายภาพ หรอลกษณะทางเคมของสารทพบในเครองส าอาง

16

ประเภทลปสตก โดยเฉพาะอยางยงในคดขมขน หรอ ฆาตกรรม หลกฐานทางกายภาพนอาจจะพบไดบนเสอผาสวนของรางกาย เนอเยอ หรอบหร โดยการเปรยบเทยบองคประกอบของลปสตกทพบจากหลกฐานในทเกดเหตกบเหยอ หรอผตองสงสย เพอหาความสมพนธระหวางผตองสงสยกบเหยอผเสยหายได และความเปนไปไดในการวเคราะหหาองคประกอบจากเครองส าอางประเภทลปสตกทอาจเปนหลกฐานในทเกดเหตพบวาเรมมมากขน การตรวจสอบคราบลปสตกทพบในวตถพยาน แรกเรมจะท าการเปรยบเทยบลกษณะทางกายภาพโดยดคราบสของลปสตก โดยการดภายใตแสงสขาว (White light) และแสงอลตราไวโอเลท (Ultraviolet light) หรอยว เทคนค Thin layer chromatography โดยเทคนคนจะวเคราะหสเพอระบลปสตกทพบในทเกดเหต สของลปสตกมกจะเกดจากสวนผสมของสารเมดส ซงเมดสเหลานสามารถแยกออกจากกนโดยใช ขนอยกบชนดของเมดสท mobile phase โดยลปสตกจะละลายในโทลอน ท าหนาทเปนเฟสเคลอนท หลงจากทแยกเสรจสมบรณจะแสดงใหเหนถงสทแตกตางกน นอกจากเทคนค Thin layer chromatography แลวยงมเทคนคอนๆทสามารถวเคราะหหลกฐานจากเครองส าอางประเภทลปสตก เชน เทคนค Visible-absorption spectrophotometry และเทคนค High-performance liquid chromatography จะใชวเคราะหสหรอสวนประกอบของสารสทมอยในเครองส าอางประเภทลปสตก เทคนค Gas chromatography และเทคนค Gas chromatography mass spectrometry สามารถใชวเคราะหลกษณะเฉพาะของแวกซ เทคนค Scanning electron microscopy และเทคนค X-ray energy dispersive spectroscopy สามารถใชวเคราะหองคประกอบของเมดสอนนทรยทอยในเครองส าอางประเภทลปสตกได เทคนคตางๆทกลาวมาในขางตนจะชวยนกนตวทยาศาสตรท าการวเคราะห สรป และใหเหตผลทางวทยาศาสตรในการหาความแตกตางของหลกฐานประเภทลปสตกทสามารถพบไดในทเกดเหต หรอชนสวนหลกฐานทางกายภาพได เพอใชในการสบสวนหาตวผกระท าความผด 6. เครองแกสโครมาโทกราฟ Gas Chromatography (GC) 6.1 หลกการและทฤษฎของเครองแกสโครมาโทกราฟ (Gas Chromatography หรอ GC) แกสโครมาโทกราฟ (Gas Chromatography หรอ GC) เปนเทคนคส าหรบแยกสารตวอยางทเปนสารผสม โดยตวอยางจะท าใหเปนไอทอณหภมหนง แลวไอของสารเหลานนจากผานเขาไปยง Column ทบรรจดวยเฟสคงท (Stationary phase) โดยอาศยการพาไปของเฟสเคลอนท (Mobile phase) หรอ Carrier gas เคลอนทไปตามคอลมนเขาสเครองตรวจวด (Detector) สญญาณท

17

เครองตรวจวดไดนนจะถกบนทกเปน Chromatogram โดยเครองบนทก แกสโครมาโทกราฟแบงออกไดเปน 2 วธดวยกน คอ 6.1.1 แกส-ของแขงโครมาโทกราฟ (Gas Solid Chromatography หรอ GSC) วธนใชหลกการดดซบ (Adsorption) โดย stationary phase เปนของแขง ทสามารถดดซบสารทเปนแกส หรอไอทตองการแยกได และไมมสารอนเคลอบอย วธนจะใชแยกสารทเปนแกส หรอสารทมโมเลกลเลกๆเทานน Active solids (Adsorptive particles) ทบรรจอยในคอลมนเปน Molecular sieves หรอ Porous polymers, Silica gel, Alumina และ Activated carbon 6.1.2 แกส-ของเหลวโครมาโทกราฟ (Gas Liquid Chromatography หรอ GLC) วธนใชหลกการ Partition โดยสารผสมทตองการแยกอยในสภาพทเปน แกส หรอไอ เมอผานเขาสคอลมนจะแยกออกจากกนโดยความแตกตางในการกระจายตวทแตกตางกนของแกสหรอไอระหวางเฟสเคลอนท (Mobile phase) ทมของเหลว (Liquid phase) เคลอบอยบนของแขง หรอมคา Partition coefficient ตางกน วธนไดรบความนยมส าหรบใชแยกสารทเปนแกสหรอสารทสามารถเปลยนเปนไอหรอเปนแกสไดทอณหภมทก าหนด

ภาพท 12 เครอง SHIMADZU Gas Chromatography GC-17A 21 6.2 องคประกอบของเครอง Gas Chromatography ประกอบดวยสวนประกอบหลกๆ 5 สวน คอ 6.2.1 แกสพา (Carrier gas) ท าหนาทเปน Mobile phase เพอทจะผลกดนสารใหหลดจาก Stationary phase เนองจากสารแตละตวมความสามารถในการยดเกาะกบ Stationary phase

18

ดวยแรงทไมเทากน แกสพาจงพาสารแตละตวใหหลดจากคอลมนไดเรวไมเทากน ท าใหสารคอยๆแยกเปนสารบรสทธออกจากคอลมนลวเขาสเครองตรวจวดทตอไวทปลายขางหนงของคอลมน การใชแกสพาใน Gas Chromatography ควรตรวจดปรมาณแกสในถงทใชวาเหลอปรมาณเทาใด ไมใชแกสจนหมดแตควรเหลอไวประมาณ 20 kg/cm3 เพราะอาจจะเกดความดนยอนกลบ (Back pressure) ในคอลมนเขาไปในถงทวางได รวมทงอาจมสงปนเปอนจากบรเวณถงแกสเขาไปในคอลมน แกสพาทนยมโดยทวไป ไดแก ไนโตรเจน ไฮโดรเจน และฮเลยม

ภาพท 13 แกสตวพา (Carrier gas) ทใชส าหรบเครอง Gas Chromatography 6.2.2 สวนฉดสารตวอยาง (Injector) เปนสวนทน าสารเขาสคอลมนเพอท าการแยก โดยสารตวอยางทตองการวเคราะหจะถกฉดเขาไปใน Injection port อยางรวดเรว เนองจากสารทวเคราะหจะตองระเหยได จงจ าเปนทจะตองท าใหสวนนมอณหภมสงขนมากๆ โดยการใหความรอน ซงปกตอณหภมของ Injection port จะสงกวาอณหภมของคอลมนประมาณ 30-50 °C สารตวอยางทใชในการวเคราะห Gas Chromatography จะเปนไดทงของแขง ของเหลว และกาซ โดยสารตวอยางทเปนของแขงจะตองน าไปละลายในตวละลายทเหมาะกอนท าการฉดลงเครอง แตกรณทของแขงไมสามารถระเหยเปนไอ ณ อณหภมทท าการทดลองได ควรท าใหอยในรปอนพนธ (Derivative) กอนทจะฉดลงเครอง ส าหรบของแขงทละลายไดยาก เชน สารพวก Polymer ตองท าใหเปนสารทมจดเดอดต ากอนโดยวธ Pyrolysis สารตวอยางทเปนของเหลวสามารถฉดเขาเครองโดยใช Microsyringe โดยฉดผานแผนยาง (Rubber septum) เขาสคอลมน สวนสารตวอยางทเปนกาซสามารถน าเขาเครอง โดยการฉดดวย Gas tight syringe หรอ Gas sampling valve

19

ภาพท 14 Injection system ทมา : Chrial Gas Chromatography, Injection System, เขาถงเมอวนท 27 พฤศจกายน 2556. เขาถงไดจาก www.chromatography-online.org. 6.2.3 คอลมน (Column) เปนองคประกอบทส าคญของเครอง Gas chromatography วสดทใชท าคอลมนมหลายชนด เชน ทองแดง เหลกสแตนเลส อลมเนยม หรอ แกว ลกษณะของคอลมนอาจเปนเสนตรง โคง หรอขดเปนวง วสดทใชท าคอลมนตองมความเหมาะสมกบตวอยางสารทน ามาวเคราะห เชน คอลมนทท าดวยแกวเหมาะส าหรบการวเคราะหสารเกอบทกชนด ยกเวนสารทสามารถกดกรอน คอลมนทท าจากเหลกสเตนเลสเหมาะส าหรบสารพวก ไฮโดรคารบอน (Hydrocarbon) และสารทมขว สวนคอลมนทท าจากทองแดงและอลมเนยมจะใชไมดกบการแยกสารพวก Amine, Acetylene, Terpene และ Steroid เพราะออกไซดของโลหะเหลานจะเปนตวดดซบทท าใหเกดการยดเกาะขน อาจท าใหเกด Tailing peak ได และอาจท าปฏกรยาทางเคมกบสารทจะท าการวเคราะห คอลมนทมความยาวมากอาจจะใชแยกสารไดดเนองจากมจ านวน Theroretical plate มาก ท าใหประสทธภาพของคอลมนเพมขน แตความยาวของคอลมนกไมควรยาวมากจนเกนไปเพราะอาจจะท าใหเกดความดนยอนกลบมามากขน ท าใหการฉดสารเขาสตวเครองท าไดยาก และการแยกของสารอาจลดลลง เพราะสารประกอบทจะแยกออกจากคอลมนตองเวลานานขน ท าให Chromatogram มพก (Peak) กวางขน

20

ภาพท 15 ลกษณะคอลมน (Column) ทใชกบเครอง Gas chromatography 6.2.4 เครองตรวจวด (Detector) เปนเครองทตรวจวดปรมาณสารตวอยางทถกแยกดวยคอลมน และมกาซพาทน าสารเขาสเครองตรวจวด โดยทวไปเครองตรวจวดจะตองมความรอนพอทจะระเหยสารตวอยาง และผานออกไปไดโดยไมมสารตกคาง ซงอณหภมของเครองตรวจวดตองสงกวาอณหภมของคอลมน โดยคณสมบตของเครองตรวจวดทดม ดงน 1. มความไวสง (High sensitivity) 2. มสญญาณรบกวนนอย (Low noise level) 3. มการตอบรบทมความเปนเสนตรง (Linearity of response) กวาง 4. วดสารไดทกชนด และไมท าลายตวอยางสารทท าการวเคราะห 5. ไมไวตอการเปลยนความดนของกาซหรออณหภม และไมเกดปฏกรยาตอ กาซพา 6. มความแมนย าสง (High reproducibility) คอ ผลทไดจากเครองตรวจวด จะตองเหมอนกนทกครง เมอใชสารตวอยางทวเคราะหชนดเดยวกน 7. มราคาถก เครองตรวจวดทใชกบ Gas chromatography มหลายชนด ดงน 6.2.4.1 Flame ionization detection (FID) เครองตรวจวดชนดนเปนทนยมใชกนมาก เพราะมความไวสง มหลกการท างาน คอ จะมการใช กาซไฮโดรเจน (H2) และอากาศในการจดเปลวไฟ ซงบรเวณตรงกลางเปลวไฟจะม Electrode ซงมไฟฟากระแสตรงผาน กระแสไฟฟานใชวดการน าไฟฟาของเปลวไฟ เมอกาซพาน าสารทแยกออกมาจากคอลมนกจะผานไปทเปลวไฟ และเกดการเผาไหมท าใหสารแตกตว เปนอนภาคทมประจ (Charged particle) และอเลกตรอน ซงอเลกตรอนจะวงไปท Electrode ท าใหเกดกระแสไฟฟาเพมขนแลวขยายเปน

21

สญญาณ และถกสงไปยงเครอง Recorder บนทกเปนโครมาโทแกรมตามล าดบขนาดของกระแสไฟฟาทเกดขน แปรผนตามอตราเรวของการเคลอนทของสารทผานไปในเปลวไฟ ซงสารตางชนดกนจะใหกระแสไฟฟาทแตกตางกน

ภาพท 16 Flame ionization detection (FID) ทมา : Gas Chromatography, flame ionization detector, เขาถงเมอวนท 27 พฤศจกายน 2556. เขาถงไดจาก http://chemwiki.ucdavis/Analytical_Chemistry 6.2.4.2 Thermal conductivity detector (TCD) เครองตรวจวดชนดนจะวดสารออกมากบกาซพา โดยมหลกการท างาน คอ กาซพากบกาซพาทมสารตวอยางอยดวยจะมคณสมบตในการพาความรอน (Thermal conductivity) ตางกน สารตวอยางทถกแยกออกจากคอลมนพรอมดวยกระแสไฟฟาปรมาณหนง ขดลวดจะเสยความรอนใหกบกาซทเขามาในเครองตรวจวด ท าใหเครองตรวจวดตองปรบกระแสไฟฟาใหขดลวดมความรอนเทาเดม กระแสไฟฟาทปรบใชความรอนนเปนสญญาณทสงไปยง Recorder เพอบนทกออกมาเปนโครมาโทแกรม

22

ภาพท 17 Thermal conductivity detector (TCD) ทมา : Wikimedia Commons, Thermal Conductivity Detector, เขาถงเมอวนท 27 พฤศจกายน 2556. เขาถงไดจาก http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Thermal_Conductivity_Detector_1.svg 6.2.4.3 Electron capture detector (ECD) เครองตรวจวดนประกอบดวยสารกมมนตรงส (Radioactive substance) ซงสลายตวใหอนภาคเบตา มหลกการท างาน คอ เมอโมเลกลของกาซพาผานออกจากคอลมนเขาส Detector อนภาคเบตาซงมพลงงานสงจะท าใหโมเลกลของกาซพาถก Ionized เปนไออน และอเลกตรอน หลงจากนนอเลกตรอนจะวงไปยงกลมหมอกอเลกตรอน (Electron cloud) อกจ านวนหนง เมอโมเลกลของสารตวอยางผานเขาไปยงเครองตรวจวด สารตวอยางจะถกจบหรอดดซบกลมหมอกอเลกตรอน ท าใหปรมาณของกระแสไฟฟาทเกดจากอเลกตรอนลดลง เรยกกระแสไฟฟาทลดลงวา Standing current การเปลยนแปลงของกระแสไฟฟานจะเปนสญญาณสงไปบนทกท Recorder

23

ภาพท 18 Electron capture detector (ECD) ทมา : Gas Chromatography, Electron-capture Detectors, เขาถงเมอวนท 27 พฤศจกายน 2556. เขาถงไดจาก http://chemwiki.ucdavis/Analytical_Chemistry/Instrumental_Analysis/Chromatography 6.2.4.4 Mass spectrometer detector (MSD) การน า Mass spectrometer มาใชเปนหนวยตรวจวดของ Gas chromatography ท าใหสามารถวเคราะหสารเชงคณภาพ และปรมาณไดอยางรวดเรว และมประสทธภาพมาก ใชตรวจวดสารผสมทมสารหลายชนดปนกนอย MSD เปนเครองตรวจวดทมศกยภาพสง ขอมลทไดจาก MS ม 2 แบบ คอ แบบโครมาโทแกรม (มทงแบบ Total ion chromatogram หรอ TIC และ Selected ion monitoring หรอ SIM) และแบบ Mass spectrum จะมประโยชนมากส าหรบใชพสจนเอกลกษณของสารเพราะสารแตละชนดจะม Mass spectrum เฉพาะตวเอง มวธการ คอ จะเปรยบเทยบ Mass spectrum ของตวอยางกบของสารมาตราฐาน หรอเทยบกบ Library ทไดจากการจดเกบขอมล หลกการท างานของ MSD คอ ท าใหโมเลกลของสารแตกตวใน Ion source โดยอาจใชอเลกตรอนยง (Electron impact หรอ EI) หรอใชวธ Chemical ionization (CI) ซงเปนการไอออนไนซโมเลกลสารตวอยางแตกตวดวยปฏกรยาเคม โดยใชไอออนบวก (Secondary ion) จากนน Fragments ตางๆจะถกแยกออกจากกนดวย Mass analysis ซงแยกไอออนทมคามวลตอประจ (m/z) ตางกนดวยการปรบคาสนามแมเหลกหรอสนามไฟฟา

24

ไอออนทแยกและผาน Mass analysis แลวจะไปถง Detector ซงจะถกตรวจวดและขยายสญญาณใหสงขน และขอมลจะถกเกบบนทกและประมวลผลดวยเครองคอมพวเตอร

ภาพท 19 Mass spectrometer detector (MSD) ทมา : Gas Chromatography, mass spectrometry detectors, เขาถงเมอวนท 27 พฤศจกายน 2556. เขาถงไดจากhttp://chemwiki.ucdavis/Analytical_Chemistry/Instrumental_Analysis/Chromatography 6.2.5 เครองบนทกผล (Recorder) เปนสวนทบนทกผลออกมาเปนโครมาโทแกรม โดยใชสญญาณทไดมาจาก Detector เครองบนทกผลสามารถน าไปใชกบเครองมออนๆได วธการใชเครองบนทกผลจะมความแตกตางกนตามชนดของเครองบนทกผล จะม Integrator เปนเครองส าหรบค านวณหาปรมาณพนทของพก (Peak) ทไดจากเครองบนทกผล โดย Integrator บางชนดจะม Recorder และสวนทค านวณพก (Peak) อยรวมกน

25

ภาพท 20 องคประกอบของเครอง Gas Chromatography ทมา : สภาภรณ แสงสชย, CH 210 Chromatography, เขาถงเมอวนท 26 พฤศจกายน 2556 เขาถงไดจาก www.science.mju.ac.th 6.2 การวเคราะหเชงคณภาพ การวเคราะหเชงคณภาพนนจะอาศยการเปรยบเทยบ Retention time (RT) คอ เวลาทสารแตละชนดใชในการเคลอนทผาน column นบจากเวลาเรมตนของการวเคราะหถงต าแหนงเวลาท detector อานคาสญญาณสงสด (peak) จากการตรวจวดของสารนน ๆ ดงภาพท 2.21 ภาพท 21 Chromatogram ทแสดง Retention Time ขององคประกอบ A, B, และ C ทมา: วนดา คอมรพฒนะ, GAS CHROMATOGRAPHY, เขาถงเมอวนท 15 มกราคม 2557 เขาถงจาก หนงสอปฏบตการ ANA 100 GAS CHROMATOGRAPHY 7. ทฤษฎของเครองฟลออเรสเซนต Fluorescence Spectrophotometer 7.1 หลกการของเครองฟลออเรสเซนต Fluorescence Spectrophotometer การหาปรมาณสารโดยการวดความเขมของแสงฟลออเรส เซนซ ไดเ รมมาต งแต ป ค.ศ. 1966 แตการใชงานยงไมเปนทแพรหลายมากนก เนองจากเครองมอมราคาแพง และมวธการ

26

ประยกตใชงานนอย จนกระทงในปจจบนมแนวโนมการใชเทคนคดงกลาวมากขน เพราะเครองวดแสงฟลออกเรสเซนซมราคาถกลง และมประสทธภาพในการวเคราะหสงขนมาก ฟลออเรสเซนต สเปคโตรสโคป (Fluorescence spectroscopy) เปนเทคนคทใชวเคราะหคณสมบตของสารโดยการอาศยการดดกลนรงสยวทสงผลใหโมเลกลถกกระตนและมการสนภายในโมเลกลจากระดบชนพลงงานสถานะพน (Ground state) ไปสระดบชนพลงงานทสงขน (Excited state) เรยกวาการดดพลงงาน (Excite energy) โมเลกลทมการเคลอนทไปอยในระดบของชนพลงงานทสงจะไมมความเสถยร จงมการปลดปลอยพลงงานและตกลงมาในชนระดบพลงงานทต ากวา พลงงานทโมเลกลปลดปลอยจากระดบชนพลงงานกระตนชนทหนงสระดบชนพลงงานสถานะพนจะท าใหเกดการคายโฟตอน (Emission of photon) ท าใหเกดสเปกตรมในชวงฟลออเรสเซนต ณ คาพลงงานทกระตนทจ าเพาะของสารแตละชนด

ภาพท 22 การเปลงแสงเนองจากการเปลยนระดบพลงงานของอะตอม ทมา: ชชาต อารจตรานสรณ, เครองวดแสงฟลออเรสเซนซ (FLUOROMETER), เขาถง เมอวนท 15 มกราคม 2557 เขาถงจาก หนงสอเครองมอวทยาศาสตร 7.2 องคประกอบของเครอง Fluorescence spectrophotometer เครอง Fluorescence spectrophotometer มองคประกอบ และคณสมบตคลายกบทพบในเครองวดการดดกลนแสงดงน 7.2.1 หลอดไฟก าเนดแสง (Light source) ใชหลอดเมอควรความดนสง (High pressure mercury lamp) หรอใชหลอดเมอควรความดนต า (Low pressure mercury lamp) แตนยมใชหลอดซนอน (Xenon lamp) มากทสด เพราะสามารถปลอยคลนแสงออกมาในชวงกวางพอเพยง

27

ส าหรบการวเคราะหสารตาง ๆ ในชวง 190 -1,200 นาโนเมตร แตอยางไรกตามในระยะหลงไดนยมใชหลอดเลเซอรมากขน เนองจากส าแสงเลเซอรมความยาวคลนจ าเพาะ มขนาดเลกท าใหสามารถประยกตใชงานเฉพาะอยางได 7.2.2 ตวแยกแสงตกกระทบ (Excitation filter) มทงชนดทเปนตวกรองแสง (Light filter) และเกรตตง มหนาทกรองแสง หรอแยกความยาวคลนแสงทไมตองการใหตกกระทบสารตวอยางออก 7.2.3 ควเวทท (Cuvette) ควเวททมทงชนดทรงกระบอก และชนดสเหลยม ควเวททชนดสเหลยมมความเหมาะสมในการใชงานมากกวา เนองจากลดการกระเจงของแสงตกกระทบ (Light scattering) ไดมากกวาควเวททชนดกลม ควเวทททท าจากควอทซสามารถใชงานไดในทกชวงความยาว คลนแสง 7.2.4 ตวแยกแสงปลอยออก (Emission filter) มทงชนดทเปนตวกรองแสง (Light filter) และเกรตตง มหนาทตดแสงรบกวนตาง ๆ เชน Rayleigh scattering และ Raman scattering ออก แตปลอยใหเฉพาะความยาวคลนทตองการวดผานไปสตวไวแสง 7.2.5 ตวกรองแสง (Optical filter) ท าหนาทกรองคลนแสงทปลอยออกมาจากตวแยกแสงปลอยออก เพอเลอกชวงความยาวคลนบางชวงใหตกกระทบตวไวแสง ทงนเพอเพมความจ าเพาะในการวดใหมากขน 7.2.6 ตวไวแสง (Light detector) นยมใชโฟโตมลตพลายเออทวบ เพราะมชวงการวดกวางตงแต 300-1,000 นาโนเมตร และสามารถขยายจ านวนโฟตอนไดเปนจ านวนมาก ท าใหแสงฟลออเรสเซนซทเปลงออกมา (Emission light) ซงสวนมากมความเขมนอยมาก ถกขยายจ านวนโฟตอนใหมากขนจนวงจรอเลกทรอนกสสามารถวดไดอยางถกตอง 7.2.7 ภาคแสดงผล สามารถวดความเขมของแสงออกมาในหนวย % T (Transmittance) หรอวดออกมาในหนวยความเขมขนในเครองมอทมระบบค านวณผลอตโนมต 7.2.8 แผงควบคม ประกอบดวยปมควบคมดงน 7.2.8.1 สวทชปดเปดไฟฟา (ON/OFF switch) ใชเพออนเครองและหลอดไฟก าเนดแสงกอนใชงาน 7.2.8.2 ปมจายกระแสไฟฟาใหหลอดไฟก าเนดแสง (Lamp start knob) ควรเปดหลงจากเปดสวทชไฟฟาในขอ 7.2.8.1 7.2.8.3 ปมปรบศนย (zero knob, blank adjust knob) ใชปรบ 0% T เมอใส รเอเจนตอางอง (Reagent blank) ลงในชองใสสารตวอยาง โดยการปรบความกวางของชองแสง (Aperture) ทอยบนชตเตอร (Shutter) เพอปรบปรมาณแสงทตกกระทบสารตวอยาง

28

7.2.8.4 ปมเลอกความยาวคลนแสงตกกระทบ (Ex. knob) ใชเลอกความยาวคลนแสงตกกระทบโดยการเลอกตวกรองแสงหรอการควบคมการเคลอนทของเกรตตง 7.2.8.5 ปมเลอกความยาวคลนแสงฟลออเรสเซนซ (Em. knob) ท างานเชนเดยวกบปมควบคมในขอ 7.2.8.4 7.2.8.6 ปม Std. ใชส าหรบปรบความกวางของชองแสงบนซตเตอรทอยหลงสารตวอยาง เพอก าหนดปรมาณแสงฟลออเรสเซนซทตกกระทบตวไวแสง 7.2.8.7 ปมเลอกชวงการวด (Range selector knob) ใชส าหรบเพมความไวในการวด โดยการเปลยนอตราการขยายสญญาณไฟฟาจากตวไวแสง 7.3 ขอจ าเพาะของเทคนค Fluorescence Spectroscopy คอ 1. มความจ าเพาะสง (High specificity) เนองจากสารประกอบฟลออเรสเซนซ (Fluorescence compound) แตละชนดเปลงแสงออกมามลกษณะคงท ในทางปฎบตพบวามสารรบกวนไมกชนดทสามารถเปลงแสงฟลออเรสเซนซได และแมวาจะมสารรบกวนบางชนดสามารถเปลงแสงฟลออเรสเซนซไดกตาม แตมกจะเปนความยาวคลนอนทไมตรงกบสารทตองการวเคราะห 2. มความไวสง (High sensitivity) สามารถวเคราะหสารปรมาณนอยไดดกวาการวดดวยการวดการดดกลนแสงไดถง 1,000 – 500,000 เทา โดย 3. วธการวเคราะหสวนใหญท าไดงาย รวดเรว และมราคาต าในการวเคราะห 4. สามารถประยกตใชงานไดในวงกวางทงในดานการแพทย วงการอสาหกรรม ในดานสงแวดลอม ในดานเทคโนโลยชวภาพ เนองจากมชวงของการวเคราะหทกวาง 8. บทความและงานวจยทเกยวของ Yasushi Ehara et al. (1998) การแยกแยะคราบลปสตกโดยวธ Fluorescence และ purge and trap (P&T) gas chromatography กลาววา คราบลปสตกพบไดบอยในหองปฏบตการนตวทยาศาสตรเปนรปแบบพยานหลกฐานทเคลอนยายได คราบลปสตกบนเสอผาผตองสงสยสามารถพสจนทางออมในการเชอมโยงระหวางผตองสงสยกบเหยอผหญง และคราบทพบบนกนบหร แกวน า กสามารถเชอมโยงความสมพนธระหวางผตองสงสยกบสถานทเกดเหตได ขนแรกในการทดสอบคราบลปสตกจะเปรยบเทยบดวยตาภายใตแสงอลตราไวโอเลท การแยกลปสตกภายใต Fluorescence ควรใชความยาวคลนทตางกนในการตรวจสอบสของวตถพยาน และพบวา 65% ของลปสตกมสวนประกอบของน ามน ซงน ามนในลปสตกสามารถวเคราะหไดโดยตรงดวยวธ Purge and Trap GC พบวาหลงจากวเคราะหตวอยางยงคงสภาพเดม ดงนน 2 วธนจะใชประโยชนระหวาง

29

วธการเปรยบเทยบแบบดงเดมและการวเคราะหสและน ามนของลปสตก งานวจยนมขนตอนการวจย คอ ใชลปสตก 174 ตวอยางจาก ผผลตเครองส าอางในญปน 11 แหง น าตวอยางมาเปรยบเทยบโดยใชแสงสขาว (White light) และ Fluorescence ทความยาวคลน 350, 445 และ 515 nm. สวนวธ Purge and Trap GC เปนการทดสอบโดยตรงโดยไมตองปรบสภาพตวอยาง ผลการทดลองจากลปสตก 174 ตวอยาง แบงโดยวธการเปรยบเทยบดวยแสงสขาว และFluorescence ทความยาวคลน 350, 445 และ 515 nm. ไดเปน 97 กลม และ 48 ประเภทโดยวธ Purge and Trap GC เทคนคทงสองนจะเปนประโยชนในการจ าแนกลปสตกส าหรบนตวทยาศาสตร Mercedes Alvarez Sequi et al. (2000) ลปสตกทตดถาวรและรอยพมพปาก หลกฐานใหมทซอนในทเกดเหต การทดสอบรอยพมพปากแฝงโดยลปสตกถกน าเสนอในงานวจยน เปนสงทมองขามในทเกดเหต เนองจากไมสามารถมองเหนได รอยพมพปากจะใหอยในชวงเวลาตางกนและไดพฒนาโดยใชผงอลมเนยม (Aluminum powder) ผงโคบอลต (Cobalt oxide powder) และผงแมเหลก (Magnetic powder) วธการทดลองผวจยใชตวอยางลปสตก 4 ตวอยางจาก 2 ผผลต โดยใหอาสาสมครใชลปสตกไปประทบบนเซรามกสขาวและสด า แกวใสสเขยว ผาฝายสขาว และกระดาษขาว รอยพมพปากจะทงไวไดต งแต 2 ชวโมงถง 30 วน ผลการทดลองพบวา ผงอลมเนยม (Aluminum powder)ใชไดดมากกบรอยพมพปากบนเซรามก และแกว ผงโคบอลต (Cobalt oxide powder) ใหผลนอยกวาผงอลมเนยม (Aluminum powder) พบรอยพมพปากบนเซรามกสขาวเทานน และผงแมเหลก (Magnetic powder)ไมแสดงความแตกตางของรอยพมพปาก วธการดงกลาวพบวาไมมความแตกตางจาก Fingerprint โดยผลของรอยพมพปากสามารถใชระบลกษณรมฝปากได Prapimpa Supmuang et al. (2006) วเคราะหลปสตกสดวยวธ ATR FT-IR microspectroscopy กลาววา อปกรณไมโครไออารอชนดใหมแบบสไลดทใชเจอรมาเนยมและเพชรทเจยระไน แลวเปนหวตรวจวด อปกรณนถกน ามาใชงานรวมกบกลองจลทรรศนอนฟราเรดเพอศกษาคณสมบตทางเคมของคราบลปสตกบนพนผว เนองจากไมโครไออารอชนดใหมมพนทในการตรวจวเคราะหขนาดเลกจง สามารถน ามาใชศกษาสารตวอยางทมปรมาณนอยมากๆ ได แถบการดดกลนทไดจากการตรวจวเคราะหดวยอปกรณไมโครไออารอชนดใหมม ประสทธภาพเหมอนกบอปกรณเพมเตมเอทอารทมขายเชงพาณชย งานวจยนศกษาลปสตกทมจ าหนายโดยทวไปจากบรษทเครองส าอางตางๆ แถบการดดกลนทไดจากเทคนคนมความสมพนธโดยตรงกบโครงสรางทาง โมเลกล และองคประกอบทางเคมของสารตวอยาง จงสามารถใชแถบการดดกลนทไดไปใชในการระบลกษณะเฉพาะของลปสตก เทคนคคอนแทคแอนดคอลเลกถกน ามาประยกตในการวเคราะหลปสตกทอยบนพน ผวรองรบ เทคนคนสามารถวเคราะหลปสตกทมปรมาณนอย

30

มากๆ ได และยงใหขอมลทางเคม และองคประกอบทางเคมของลปสตกโดยไมมอทธพลของพนผวรองรบชนดตางๆ ตอการวเคราะหลปสตก เทคนคนสามารถตรวจวเคราะหโดยไมตองเตรยมตวอยางและไมท าลายตวอยาง ผลการศกษานมความสมพนธโดยตรงกบโครงสรางทางโมเลกล และองคประกอบทางเคมของตวอยาง เทคนคนสามารถน าไปใชในการพสจนเอกลกษณของลปสตกทมปรมาณนอยได และสามารถน าขอมลทไดไปประยกตใชในเชงนตวทยาศาสตร Magan Zellner et al. (2009) ไดวเคราะหความแตกตางของลปกลอส 21 ชนดโดยใชวธ Pyolysis Gas Chromatography/Mass Spectroscopy โดยผวจยท าการทดลองโดยน าตวอยาง ลปกลอส โดยน าตวอยางใสลงในเครองจากนนเพมอณหภม เมอสารกลายเปนไอจะระเหยเขาสเครอง GC เพอท าการแยกและตรวจวดดวย Detector สวนสารบางชนดทไมสามารถแยกวเคราะหไดจะผานเขาสเครอง MS เพอท าการแตกตวสารตวอยางใหเปนไอออน จะได Peak mass spectro น าไปเทยบกบ Library ทมมวล 40-450 amu. จากการทดลองพบวาจากลปกลอส 21 ชนด สามารถแยกความแตกตางได 15 ชนดโดยใชเทคนคดงกลาว Ahmad Fahmi Lim bin Abdullah et al. (2011) ท าการแยกลปสตกโดยใชเทคนค Thin Layer Chromatography (TLC) และ Gas Chromatography – Mass Spectrometry (GC-MS) โดยใชเทคนค TLC ในการแยกตรวจวเคราะหเบองตนจากนนใช GC-MS ในการตรวจแยก เพอเปนการยนยน น า 2 วธมาตรวจเปรยบเทยบกน ผลการทดลองในทง 2 วธพบวาสอดคลองกนและสามารถใชแยกวเคราะหลปสตกแตละชนดออกจากกนได จากงานวจย ท เ กยวของจะเหนไดวา ลปสตกทตรวจพบในทเ กดเหตน นอาจจะมองคประกอบของแตละยหอ แตละส แตละประเภท หรอแมกระทงแหลงทมามความแตกตางกน ผวจยสนใจศกษาหาเทคนคทสะดวก สามารถแยกชนดของลปสตกแตละประเภทออกจากกนได โดยเทคนคทผวจยเลอกมาเปนเทคนค Gas Chromatography - Flame Ionization Detector (GC-FID) และเทคนค Fluorescence Spectroscopy ใชตวอยางลปสตกตางยหอกนทสามารถหาซอไดตามทองตลาด ซงเทคนคทน ามาทดสอบจะใชปรมาณตวอยางทนอย ใชเวลาในการวเคราะหไดรวดเรว และเทคนคทเลอกน ามาจะสามารถประยกตใชในงานตรวจพสจนดานนตวทยาศาสตร เพอเปนประโยชนในการหาความสมพนธของการกออาญชกรรมได

31

บทท 3 วธด าเนนการวจย

1. อปกรณ สารเคม และเครองมอทใชในการวจย 1.1 อปกรณทใชในการวจย 1.1.1 Disposable Syringe Nipro, Thailand (3 mL) 1.1.2 Nylon filter ขนาดรพรน 0.45 µm 1.1.3 ขวด Vial 1.1.4 บกเกอร ปรมาตร 50 mL 100 mL และ 250 mL 1.1.5 Pipette ปรมาตร 1 mL และ 5 mL 1.1.6 แทงแกวคนสาร 1.1.7 ผาขาวดบ 1.2 สารเคมทใชในการวจย แสดงดงตารางท 1 ตารางท 1 รายชอสารเคมทใชในงานวจย

สารเคม แหลงทมา Dichloromethane (CH2Cl2 ) : (AR) Ajax Finechem, New Zealand Methanol (CH3OH) : (AR) Merck KGaA, Germany

32

1.3 เครองมอทใชในการวจย 1.3.1 เครอง Gas Chromatograph - Flame Ionization Detector (GC-FID) ยหอ SHIMADZU รน GC-17A ดงภาพท 23

ภาพท 23 เครอง GC-FID ทใชในการวจย 1.3.2 เครอง Fluorescence spectrophotometer ยหอ PERKIN ELMER รน LS -50B ดงภาพท 24

ภาพท 24 เครอง Fluorescence spectrophotometer ทใชในงานวจย

33

1.3.3 เครอง Ultrasonic cleaner mettle electronics corp. ยหอ Cavitator รน Metter Electronic ดงภาพท 25

ภาพท 25 เครอง Ultrasonic cleaner ทใชในการวจย 2. ตวอยางลปสตกและลปกลอสทใชในการวจย เกบตวอยางเครองส าอางประเภทลปสตก และ ลปกลอสทมขายตามทองตลาดทวไปและหางสรรพสนคาในประเทศไทย จ านวน 32 ตวอยาง โดยแสดงรายชอยหอลปสตกและลปกลอส ดงตารางท 2 ตารางท 2 รายชอลปสตกและลปกลอสทใชในงานวจย

ล าดบท ยหอลปสตกและลปกลอส สทสงเกตเหน 1 LINGMEI (LM1) สชมพอมแดง 2 LINGMEI (LM 3) สชมพ 3 LINGMEI (LM 5) สสม 4 LINGMEI (LM 6) สชมพประกายมก 5 LINGMEI (LM 7) สสมอมแดง 6 LINGMEI (LM 8) สแดงเขม 7 LINGMEI (LM 10) สชมพออน

34

ตารางท 2 รายชอลปสตกและลปกลอสทใชในการวจย (ตอ)

ล าดบท ยหอลปสตกและลปกลอส สทสงเกตเหน 8 LINGMEI (LM 12) สแดงอมมวง 9 LINGMEI (LM 16) สชมพอมมวง 10 LINGMEI (LM 18) สชมพอมสม 11 LINGMEI (LM 19) สสมประกายมก 12 LINGMEI (LM 24) สมวงออน 13 Shine lipgloss (03) สชมพ 14 Shine lipgloss (05) สมวงออน 15 Shine lipgloss (06) สชมพอมมวง 16 Shine lipgloss (08) สชมพประกายมก 17 Shine lipgloss (10) สชมพอมแดง 18 NATURERICH (R-01) สแดงเขม 19 NATURERICH (O-04) สเนอ 20 NATURERICH (P-06) สแดงอมมวง 21 Cos สชมพออน 22 Estée (Peach Paradise) สชมพ 23 wbc urban decay สชมพอมสม 24 MAC (Lustre) สแดงอมชมพ 25 Clinic (Creamy nude) สเนอ 26 Sivanna colors (11) สชมพ 27 Maybelline (CP-31) สสมอมแดง 28 Revlon (005) สชมพ 29 Dior (771) สแดง 30 Laura สแดง 31 Mac (A 81) สสมประกายมก 32 17 (Girly pink) สชมพ

35

3. วธการทดลอง การตรวจวเคราะหรอยเปอนของเครองส าอางประเภทลปสตก เปนการวจยเชงทดลอง มวตถประสงคเพอการเปรยบเทยบลปสตกและลปกลอสโดยเทคนค Gas Chromatography - Flame Ionization Detector (GC-FID) และเทคนค Fluorescence Spectroscopy มการทดลองดงน 3.1 การเตรยมและสกดตวอยางลปสตก และลปกลอส 3.1.1 ชงตวอยางลปสตกประมาณ 0.1 g ใสในขวด vial และตดฉลากชอลปสตกและลปกลอสแตละยหอใหชดเจน 3.1.2 เตมสารละลายผสมของ Methanol:Dichloromethane (1:9 โดยปรมาตร) ปรมาณ 3 mL 3.1.3 เขยาตวอยางลปสตก จากนนน าตวอยางไป sonicated ดวยเครอง Ultrasonic bath เปนเวลา 30 นาท ดงภาพท 26

ภาพท 26 การเตรยมตวอยางลปสตกและลปกลอสโดยน าไป sonicated ดวยเครอง Ultrasonic bath 3.2 การวเคราะหตวอยางลปสตกโดยเทคนค Gas Chromatography - Flame Ionization Detector (GC-FID) 3.2.1 น าสารตวอยางลปสตกในขอ 3.1.3 มากรองผาน Nylon filter ขนาดรพรน 0.45 µm ลงในขวด vial ขวดใหม 3.2.2 ตงสภาวะการท างานของเครอง GC-FID ดงตารางท 3

36

ตารางท 3 การตงสภาวะทใชในการวจยของเครอง GC-FID

3.2.2.1 โดยเขาโปรแกรม GC Setup และท าการตงคา ดงภาพท 27

ภาพท 27 สภาวะทใชใน GC Setup

Detector Flame Ionization Detector Column BP1 Classic Dimethyl Polysiloxane Injection temperature 250°C Detector temperature 300°C Injection volume 2 µL Temperature program - เรมตนอณหภมท 60°C คงท 1 นาท

- เพมอณหภมจาก 60°C ถง 300°C ดวยอตรา 20°C ตอนาท - อณหภมคงท 300°C คงท 10 นาท

Run time 23 นาท

37

3.2.3.2 เขาไปทค าสง Temperature Program โดยท าการตงคา ดงภาพท 28

ภาพท 28 สภาวะทใชใน Temperature Program 3.2.3 ใช Syringe ดดสารตวอยางทกรองแลว ปรมาตร 2 µL ฉดเขาเครอง GC-FID ดงภาพท 29

ภาพท 29 การเตรยมตวอยางกอนฉดเขาเครอง GC-FID และการฉดสารตวอยางเขาเครอง GC-FID

3.2.4 น า Chromatogram ทไดมาวเคราะห Retention time เพอท าการเปรยบเทยบความแตกตางของตวอยางลปสตกแตละยหอ

38

3.3 การวเคราะหตวอยางลปสตกโดยเทคนค Fluorescence Spectroscopy 3.3.1 น าสารตวอยางลปสตกทละลายแลวมากรองผาน Nylon filter ขนาดรพรน 0.45 µm ปรมาตร 0.1 mL ลงในบกเกอรใหม 3.3.2 เจอจางสารตวอยางลปสตกทกรองผาน Filter nylon โดยเตมสารละลายผสมของ Methanol:Dichloromethane (อตราสวน 1:9 โดยปรมาตร) ปรมาณ 15 mL 3.3.3 น าสารตวอยางทเจอจางแลวว เคราะหดวยเครอง Fluorescence Spectrophotometer ดงแสดงภาพท 30

ภาพท 30 การเตรยมตวอยางกอนน าเขาเครอง Fluorescence Spectroscopy 3.3.4 ตงสภาวะการท างานของเครอง Fluorescence Spectrophotometer ใหมสภาวะดงตอไปน คอ คาความยาวคลนของการกระตนท 350 nm และวดการคายแสงท 350 – 800 nm ดงภาพท 31

ภาพท 31 สภาวะท างานของเครอง Fluorescence Spectrophotometer

39

3.3.5 น าสเปกตรมทไดมาวเคราะห เพอท าการเปรยบเทยบความแตกตางของตวอยางลปสตกแตละยหอ 3.4 การสกดตวอยางลปสตกและลปกลอสจากคราบทตดบนผาเมอน ามาใชในสถานการณจรง 3.4.1 น าตวอยางลปสตกและลปกลอสจ านวน 12 ตวอยาง ประกอบดวยLINGMER (LM1), LINGMER (LM7), LINGMER (LM18), NATURERICH (O-04), Estée (Peach Paradise), Clinic (Creamy nude), Maybelline (CP-31), Revlon (005), Dior (771), Laura, MAC (A81), 17 (Girly pink) ปายบนหลงมอ จากนนน าผาขาวทเตรยมไวปายรอยลปสตกบนหลงมอ ดงภาพท 32

ภาพท 32 ตวอยางคราบลปสตกทตดบนผาขาวจากลปสตกยหอ (1) ยหอ LINGMER (LM1), (2) ยหอNATURERICH (O-04) และ (3) ยหอ Maybelline (CP-31) 3.4.2 ตดผาขาวเฉพาะบรเวณทมคราบตวอยางลปสตก น าไปใสขวด Vial และท าการสกดเชนเดยวกบการสกดตวอยางลปสตกทไดจากแทงลปสตกและลปกลอสโดยตรง ตามหวขอ 3.1 3.4.3 ท าการวเคราะหตวอยางลปสตกทตดบนผาดวยเทคนค GC-FID ท าการวเคราะหซ าตามหวขอ 3.2.1-3.2.4 น า Chromatogram ทไดมาวเคราะห Retention time เพอท าการเปรยบเทยบความแตกตางกบตวอยางลปสตกทไดจากแทงลปสตกโดยตรง 3.4.4 ท าการวเคราะหตวอยางลปสตกทตดบนผาดวยเทคนค Fluorescence Spectroscopy ท าการวเคราะหซ าตามหวขอ 3.3.1-3.3.5 น าสเปกตรมทไดมาวเคราะห เพอท าการเปรยบเทยบความแตกตางกบตวอยางลปสตกทไดจากแทงลปสตกโดยตรง

40

บทท 4 ผลการวเคราะหขอมล

การวเคราะหลปสตกและลปกลอสโดยเทคนค GC-FID และเทคนค Fluorescence Spectroscopy โดยลปสตกและลปกลอสทเปนวถตพยานทสามารถพบไดในสถานทเกดเหต แมพบในปรมาณเพยงเลกนอยกสามารถตรวจสอบไดวามาจากแหลงของลปสตกแทงไหน งานวจยนไดน าตวอยางลปสตกและลปกลอสทตางยหอกน 32 ตวอยาง มาวเคราะหดวยเทคนค GC โดยใช FID เปน Detector และเทคนค Fluorescence Spectroscopy เพอระบวาเปนคราบของลปสตกทมาจากลปสตกแทงไหน 1. การวเคราะหดวยเทคนค GC-FID การวเคราะหตวอยางลปสตกและลปกลอสตางยหอ ท าการสกดโดยเตมสารละลายผสมของ Methanol:Dichloromethane ในอตราสวน 1:9 โดยปรมาตร ดวยเทคนค GC-FID พบวาการวเคราะหตวอยางลปสตกและลปกลอสยหอเดยวกนแตมเฉดสทตางกน จ านวน 12 ตวอยาง คอ ตวอยางลปสตกยหอ LINGMEI 12 ตวอยาง ลปสตกยหอ NATURERICH 3 ตวอยาง และ ลปกลอสยหอ Shine lip gloss 5 ตวอยาง น า Chromatogram มาเปรยบเทยบ พบวาพคหลกเกดขนท Retention Time เดยวกน แตจะมความแตกตางกนของพคเลกนอย ดงนน Chromatogram จะบงบอกถงเฉดสแตละเฉดสได ดงภาพท 33 แสดง Chromatogram (A) เปนตวอยางลปสตกยหอ LINGMER (LM1) และ Chromatogram (B) เปนตวอยางลปสตกยหอ LINGMEI (LM18) โดยพบพคหลกทเวลาประมาณ 12-22 นาท เหมอนกน แตตวอยางลปสตกยหอ LINGMEI (LM18) พบพคทแตกตางกบตวอยางลปสตกยหอ LINGMEI (LM1) ทเวลาประมาณ 11-12 นาท

41

ภาพท 33 Chromatogram ของ (A) ตวอยางลปสตกยหอ LINGMEI (LM1) และ Chromatogram (B) ตวอยางลปสตกยหอ LINGMEI (LM18) (* แสดงพคทแตกตางกน) การวเคราะหตวอยางลปสตกและลปกลอสตางยหอทงหมด 32 ตวอยาง เมอน า รปแบบChromatogram มาเปรยบเทยบ พบลกษณะพคทแตกตางกนมคา Retention time ทแตกตางกนดวย ดงภาพท 34 แสดง Chromatogram (A) เปนตวอยางลปสตกยหอ LINGMEI (LM7) พบพคสวนใหญอยในชวงเวลาประมาณ 12-21 นาท Chromatogram (B) เปนตวอยางลปสตกยหอ Estée (Peach Paradise) พบพคสวนใหญอยในชวงเวลาประมาณ 10-17 นาท และ Chromatogram (C) เปนตวอยางลปสตกยหอ Maybelline (CP-31) พบพคสวนใหญอยในชวงเวลาประมาณ 8-15 นาท จาก Chromatogram แสดงใหเหนวาตวอยางลปสตกและลปกลอสตางยหอมองคประกอบทแตกตางกนอยางชดเจน

* *

A

B

42

ภาพท 34 Chromatogram ของ (A) ตวอยางลปสตกยหอ LINGMEI (LM7), (B) ตวอยางลปสตกยหอ Estée (Peach Paradise) และ (C) ตวอยางลปสตกยหอ Maybelline (CP-31) การวเคราะหตวอยางลปสตกและลปกลอสตางยหอจ านวน 12 ตวอยางทเปนคราบบนผาขาว เมอน ารปแบบ Chromatogram มาเปรยบเทยบ ดงภาพท 35 พบลกษณะของ Chromatogram

B

C

A

43

เหมอนกบตวอยางลปสตกและลปกลอสทสกดจากแทงลปสตกโดยตรง ซงใหผลการวเคราะหทสอดคลองกนสามารถใชบงบอกไดวาคราบลปสตกทตดบนเสอผามแหลงทมาวามาจากลปสตกหรอลปกลอสยหอไหน

ภาพท 35 Chromatogram ของ (A) ตวอยางลปสตกยหอ LINGMEI (LM7) จากแทงลปสตกโดยตรง และ Chromatogram (B) ตวอยางลปสตกยหอ LINGMEI (LM7) จากคราบบนผาขาว 2. การวเคราะหดวยเทคนค Fluorescence Spectroscopy จากการศกษาหาความจ าเพาะขององคประกอบในลปสตกและลบกลอสตางยหอทงหมด 32 ตวอยาง ดวยเทคนค Fluorescence Spectroscopy โดยการกระตนทความยาวคลน 350 nm และวดการคายแสงทความยาวคลน 350 – 800 nm ไดสเปกตรมดงภาพท 36 พบวาสเปกตรมของแตละตวอยางจะพบพคทความยาวคลนประมาณ 700 – 701 nm โดยจะมพคเลกๆของแตละตวอยางท

A

B

44

แตกตางกน เชน (A) แสดงสเปกตรมตวอยางยหอ LINGMEI (LM16) พบพคทชวงความยาวคลน 350 - 460 nm (B) แสดงสเปกตรมตวอยางยหอ Shine lip gloss (06) พบพคทชวงความยาวคลน 350 - 500 nm และ (C) แสดงสเปกตรมตวอยางตวอยางยหอ 17 (Girly pink) พบพคทชวงความยาวคลน 350 - 550 nm นอกจากนสามารถจดกลมของตวอยางลปสตกและลปกลอสตามประเภทการคายแสงได 3 กลมใหญ ดงน กลม A ประกอบดวยลปสตกยหอ LINGMEI เพยงอยางเดยว จ านวน 12 ตวอยาง กลม B ประกอบดวยลปสตก NATURERICH จ านวน 3 ตวอยาง และ ลปกลอสยหอ Shine lip gloss จ านวน 5 ตวอยาง และกลม C ประกอบดวยลปสตกและลปกลอสตางยหอ เชน Cos, Estee (Peach Paradise) และ wbc urban decay เปนตน ดงตารางท 4

A

45

ภาพท 36 สเปกตรมการคายแสงทความยาวคลน 350 – 800 nm เมอกระตนทความยาวคลน 350 nm ของ (A) ตวอยางยหอ LINGMEI (LM16), (B) ยหอ Shine lip gloss (06) และ(C) ตวอยางยหอ 17 (Girly pink)

B

C

46

ตารางท 4 ประเภทสเปกตรมการคายแสงท wavelength 350 nm โดยแยกไดเปน 3 กลม

ประเภทสเปกตรม การคายแสง

ยหอลปสตกและลปกลอส

A LINGMEI (LM1), LINGMEI (LM3), LINGMEI (LM5), LINGMEI (LM6), LINGMEI (LM7), LINGMEI (LM8), LINGMEI (LM10), LINGMEI (LM12), LINGMEI (LM16), LINGMEI (LM18), LINGMEI (LM19), LINGMEI (LM24)

B Shine lip gloss (03), Shine lip gloss (05), Shine lip gloss (06), Shine lip gloss (08), Shine lip gloss (10), NATURERICH (R-01), NATURERICH (O-04), NATURERICH (P-06)

C Cos, Estee (Peach Paradise), wbc urban decay, MAC (Lustre), MAC (A-81), Clinic (Creamy nude), Sivanna colors (11), Dior (771), Maybelline (CP-31), Revlon (005), Laura, 17 (Girly pink)

การวเคราะหตวอยางลปสตกและลปกลอสตางยหอจ านวน 12 ตวอยางทเปนคราบบนผาขาว ดวยเทคนค Fluorescence Spectroscopy ดงภาพท 37 เปนการเปรยบเทยบสเปกตรมการคายแสงทความยาวคลน 350 nm ของตวอยางยหอ LINGMEI (LM16) ทไดจากแทงลปสตกโดยตรง และจากคราบบนผาขาว พบลกษณะสเปกตรมทไดเหมอนกน ดงนนผลทไดจงมความสอดคลองกน เทคนคนสามารถใชบงบอกไดวาคราบลปสตกทตดบนเสอผามแหลงทมาวามาจากแทงลปสตกยหอไหนได

47

ภาพท 37 สเปกตรมการคายแสงทความยาวคลน 350 – 800 nm เมอกระตนทความยาวคลน 350 nm ของ (A) ตวอยางยหอ LINGMEI (LM16) จากแทงลปสตกโดยตรง, (B) ตวอยางยหอ LINGMEI (LM16) จากคราบบนผาขาว

A

B

48

บทท 5

สรปและอภปรายผลการทดลอง

1. สรปและอภปรายผลการทดลอง การวเคราะหหาความแตกตางของตวอยางลปสตกและลปกลอสโดยสกดจากแทงลปสตกโดยตรงและจากคราบลปสตกทตดบนผาขาว โดยน า Chromatogram จากเทคนค GC-FID มาวเคราะหเปรยบเทยบคา Retention Time และวเคราะหสเปกตรมการคายแสงของสารทใหสทความยาวคลน 350 nm และวดการคายแสงท 350 – 800 nm ดวยเทคนค Fluorescence Spectroscopy สามารถสรปผลและอภปรายผลการทดลองไดดงน การวเคราะห Chromatogram จากตวอยางลปสตกและลปกลอสทงหมด 32 ตวอยาง ดวยเทคนค GC-FID โดยท าการศกษาตวอยางลปสตกและลปกลอสยหอเดยวกน แตมเฉดสแตกตางกน และตวอยางลปสตกและลปกลอสตางยหอและตางเฉดส พบวาตวอยางลปสตกและลปกลอสยหอเดยวกน แตมเฉดสตางกน มพคหลกขนทเดยวกน แตจะพบพคเลกๆซงอาจเปนสวนประกอบเฉพาะของสารทแตกตางกนทมอยในลปสตกแตละแทง ซงสามารถระบไดวามาจากลปสตกเฉดสไหน และยหออะไร และเมอท าการวเคราะหตวอยางลปสตกและลปกลอสตางยหอและตางเฉดส พบวา Chromatogram ทไดมลกษณะทแตกตางกน ดงนนสารทวเคราะหดวยเทคนค GC-FID ซงเปนสารทระเหยไดงายในลปกสตกสามารถน ามาใชบงบอกความแตกตางของลปสตกและลปกลอสแตละยหอได โดยดจากคา Retention time ของตวอยางลปสตกและลปกลอส เมอน า Chromatogram ของตวอยางลปสตกและลปกลอสทงหมด 32 ตวอยาง มาเปรยบเทยบสามารถแยกความแตกตางได 100 เปอรเซนต สวนเทคนค Fluorescence Spectroscopy เปนเทคนคทใชวดการคายแสงของตวอยาง

ลปสตกและลปกลอส งานวจยนจะท าการกระตนทความยาวคลน 350 nm และวดการคายแสงท

350 – 800 nm จากตวอยางลปสตกและลปกลอสจ านวน 32 ตวอยาง พบวาสเปกตรมของตวอยาง

ลปสตกและลปกลอสมความแตกตางกนทงหมด และสามารถจ าแนกตามประเภทของการคายแสง

ของสเปกตรมไดเปน 3 กลมใหญตามยหอของลปสตกและลปกลอสทใชวเคราะห โดยเทคนคน

คาดวาจะสามารถใชในการวเคราะหเบองตนเพอจ าแนกลปสตกและลปกลอสแตละยหอได

49

ในงานวจยนมการสรางสถานการณโดยปายลปสตกลงบนฝามอแลวใชผาขาวมาท าใหเกด

คราบลปสตกตดอยบนผา พบวา Chromatogram และสเปกตรมใหผลการทดลองทสอดคลองกบ

ลปสตกและลปกลอสทไดจากตวอยางแทงลปสตกโดยตรง ดงนนหากพบคราบลปสตกในสถานท

เกดเหตสามารถใชเปนหลกฐานทางนตวทยาศาสตรซงจะสามารถบงบอกไดวามาจากลปสตกแทง

ไหน โดยเทคนค GC และเทคนค Fluorescence Spectroscopy สามารถแยกความแตกตางของ

องคประกอบและสารทใหสในลปสตกและลปกลอสได เปนเทคนคทใชเวลาในการวเคราะห

รวดเรว ใชปรมาณตวอยางทพบเพยงเลกนอย แมวาจะเปนคราบทตดอยบนผากตาม และสามารถใช

บงบอกไดวาคราบลปสตกทพบมาจากแทงของลปสตกแทงไหน

งานวจยนสอดคลองกบงานวจยของ Yasushi Ehara et al. (1998) ในการแยกแยะคราบลปสตกโดยวธ Fluorescence และ purge and trap (P&T) gas chromatography ทกลาววา คราบลปสตกพบไดบอยในหองปฏบตการนตวทยาศาสตรเปนรปแบบพยานหลกฐานทเคลอนยายได คราบลปสตกบนเสอผาผตองสงสยสามารถพสจนทางออมในการเชอมโยงระหวางผตองสงสยกบเหยอผหญง และคราบทพบบนกนบหร แกวน า กสามารถเชอมโยงความสมพนธระหวางผตองสงสยกบสถานทเกดเหตได โดยผวจยท าการทดลองโดยเทคนค Fluorescence และ purge and trap (P&T) gas chromatography ใชตวอยางลปสตกจ านวน 174 ตวอยางจากผผลตเครองส าอางในญปน ผลการทดลองสามารถแบงตวอยางลปสตก โดยท าการเปรยบเทยบดวยแสงสขาว และFluorescence กระตนทความยาวคลน 350, 445 และ 515 nm แบงไดเปน 97 กลม และวธ Purge and Trap GC แบงตวอยางลปสตกได 48 ประเภท ซงเทคนคทงสองนจะเปนประโยชนในการจ าแนกลปสตกส าหรบนตวทยาศาสตร งานวจย นสามารถน าไปประยกตใชทางน ตวทยาศาสตร ได เ นองจากการกอ อาญชกรรมสวนใหญอยในรปของคดขมขน โดยลปสตกและลปกลอสมกมการใชอยางแพรหลายในกลมสตร อาจพบหลกฐานประเภทคราบลปสตกตดอยบนพนผวของวตถตางๆ เชน เสอผา กระดาษทชช แกวน า หรอกนบหรไดในสถานทเกดเหต ทเกดจากการถายเทวตถพยานระหวางเหยอกบอาญชกร เทคนคดงกลาวทผวจยไดท าการทดลองสามารถน าไปใชส าหรบการหาอตลกษณของคราบลปสตกหรอแทงลปสตกทพบในสถานทเกดเหตโดยน าไปใชเปรยบเทยบกบตวอยางลปสตกจากเหยอผเสยหายได เพอน าไปสการตรวจพสจนทางออม และหาความสมพนธหรอการตดตอระหวางผเสยหายกบผตองสงสย หรอผตองสงสยกบสถานทเกดเหตได ซงจะน าไปสการตรวจพสจนเชอมโยงหาตวผกระท าความผด

50

2. ขอเสนอแนะ ในงานวจยนมการจ าลองสถานการณทเปนคราบลปสตกตดบนผาขาวเทานน การศกษาครงตอไปอาจจะศกษาจากคราบทตดหลากหลายพนผว เชน แกวน า, กระดาษทชช หรอกนบหร เพอเพมความหลากหลายในการตรวจวเคราะหทจะสามารถน ามาประยกตใชกรณทพบหลกฐานทมรอยเปอนคราบลปสตกบนพนผวตางๆในสถานทเกดเหตได

51

รายการอางอง

กระทรวงสาธารณสข. (2004). “ประกาศกระทรวงสาธารณสขฉบบท 4 เรอง ขอมลเครองส าอาง ประเภทลปสตก พ.ศ. 2519.” 25 กมภาพนธ. ชชาต อารจตรานสรณ. (2544). “เครองวดแสงฟลออเรสเซนซ (FLUOROMETER).” ใน เครองมอ วทยาศาสตร, 229-313. ขอนแกน : มหาวทยาลยขอนแกน. ปรานอม ขาวเมฆ. (2556). “Chromatography II (GC และHPLC).” ใน เอกสารประกอบค าสอนวชา เคมคลนก 3, 1-24 . ปทมธาน: มหาวทยาลยรงสต. อรญญา มโนสรอย. (2529). “เครองส าอางใชแตงปาก.” ใน เครองส าอาง, 2: 177-220. Balsam, M.S., Sagarin E. (1977). “Cosmetics Science and Technology.” John Wiley & Sons,

Inc, 1, 2: 365-421.

Choudhry My. (1991). “Comparison of minute smears of lipstick by microscpetropho-tometry and scanning electron microscopy/energy-dispersive spectroscopy.”J Forensic Sci, 36, 2: 366-75. Keagy RL. (1983). “Examination of cosmetic smudges including transesterification and gas chromatography/mass spectrometric analysis.” J Forensic Sci 28, 3: 623-31. Lucus D.M., Eijgelaar G. (1991). “An evlution of a technique for the examination of lipstick stains.” J Forensic Sci, 6, 3: 354-62. Maison G., de NAVERRE. (1977). “The Chemistry and Manufacture of Cosmetics.” Toiletry

and Fragance Assn., Inc., 4, 2: 767-837.

Reuland DJ., Trinler WA. (1980). “A comparison of lipstick smears by high-performance liquid chromatography.” J Forensic Sci Soc, 20, 2: 111-20. Russel LW., Welch AE. (1984). “Analysis of lipstick.” Forensic Sci Int, 25, 2: 105-16. Wilkinson J.B., Moore R.J. (1982) “Harry's Cosmeticolgy.” Chemical Publishing Company.

Inc. New York, 7: 314-333.

52

การอางองจากฐานขอมลออนไลน

มาธว รศมกจธรรม. (2011). การเลอกซอลปสตก. เขาถงเมอวนท 4 ตลาคม 2556. เขาถงไดจาก http://antoine.frostburg.edu/chem/senese/101/consumer/faq/lipstick composition.shtml. วนดา คอมรพฒนะ. (2546). GAS CHROMATOGRAPHY. เขาถงเมอวนท 15 มกราคม 2557. เขาถงจากหนงสอปฏบตการ ANA 100 GAS CHROMATOGRAPHY. สภาภรณ แสงสชย. (2012). CH 210 Chromatography. เขาถงเมอวนท 26 พฤศจกายน 2556. เขาถงไดจาก www.science.mju.ac.th. Born 2 beauty. (2013). เนอลปสตกมหลายประเภทควรร. เขาถงเมอวนท 25 พฤศจกายน 2556. เขาถงไดจาก https://www.google.co.th/search/www.born2beauty.com Fieldtrip. (2013). ขผง. เขาถงเมอวนท 26 พฤศจกายน 2556. เขาถงไดจาก http://fieldtrip.ipst.ac.th. Med-health. (2013). Castor Oil. เขาถงเมอวนท 26 พฤศจกายน 2556. เขาถงไดจาก https://www.google.co.th/search/Castor oil source. Missbebe blog. (2554). Reviwe lipstick swatch#1. เขาถงเมอวนท 25 พฤศจกายน 2556. เขาถงได จาก http://www.bloggang.com/viewblog.missbebe. Punkygals's Blog. (2551). รววลปบ ารง. เขาถงเมอวนท 25 พฤศจกายน 2556. เขาถงไดจาก https://www.google.co.th/search/bloggang.com. Thai.alibaba.com. (2013). ลป pigment. เขาถงเมอวนท 26 พฤศจกายน 2556. เขาถงไดจาก http://www.chinapigment.en.alibaba.com. Thesage. (2013). Candelilla wax. เขาถงเมอวนท 26 พฤศจกายน 2556. เขาถงไดจาก http:// www.thesage.com/images. UC Davis. (2013). flame ionization detector. เขาถงเมอวนท 27 พฤศจกายน 2556. เขาถงได จาก http://chemwiki.ucdavis. UC Davis. (2013). mass spectrometry detectors. เขาถงเมอวนท 27 พฤศจกายน 2556. เขาถงได จาก http://chemwiki.ucdavis VivaLittleGirl. (2010). NYX Round Lip Gloss. เขาถงเมอวนท 25 พฤศจกายน 2556. เขาถงไดจาก https://www.beautyinzone.weloveshopping.com. Wikipedia. (2013). Carnauba wax. เขาถงเมอวนท 26 พฤศจกายน 2556. เขาถงไดจาก http://en.wikipedia.org/wiki/Carnauba wax.

53

Wikimedia Commons. (2013). Thermal Conductivity Detector เขาถงเมอวนท 27 พฤศจกายน 2556. เขาถงไดจาก http://commons.wikimedia.orgwiki. Wikipedia. (2013). Ozokerite. เขาถงเมอวนท 26 พฤศจกายน 2556. เขาถงไดจาก http://en.wikipedia.org/wiki/Ozokerite.

ภาคผนวก

ภาคผนวก ก

Chromatogram ของตวอยางลปสตกและลปกลอสจากแทงลปสตกโดยตรง

56

57

58

59

60

61

ภาคผนวก ข

Chromatogram ของลปสตกและลปกลอสจากคราบทตดบนผาขาว

63

64

ภาคผนวก ค

สเปกตรมของลปสตกและลปกลอสจากแทงลปสตกโดยตรง

66

LINGMEI (LM1)

67

LINGMEI (LM3)

68

69

70

ภาคผนวก ง

สเปกตรมของลปสตกและลปกลอสจากคราบทตดบนผาขาว

72

LINGMEI (LM1)

73

74

ประวตผวจย

ชอ-ชอสกล นางสาวผกายมาศ อภวฒนวราวงศ

ทอย 55/216 หมบานทาวนพลส หม 9 ถนนคลองล าเจยก แขวงนวลจนทร

เขตบงกม กรงเทพมหานคร 10230

ประวตการศกษา

พ.ศ. 2553 ส าเรจการศกษาปรญญาตร วทยาศาสตรบณฑต (เทคนคการแพทย)

เกยรตนยมอนดบหนง คณะเทคนคการแพทย มหาวทยาลยรงสต

พ.ศ. 2555 ศกษาตอระดบปรญญามหาบณฑต สาขานตวทยาศาสตร

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร

ประวตการท างาน

พ.ศ. 2553 – พ.ศ. 2555 ต าแหนงนกเทคนคการแพทย กลมงานดานการแพทย

และสาธารณสข ศนยวจยโรคเอดส สภากาชาดไทย