ิทยาลัยคริสเตียน ....

แนวปฏบตการพยาบาลผปวยเบาหวานในคลนกเบาหวาน

มลธนฎ มาปก

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาหลกสตรพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการพยาบาลผใหญขนสง

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยครสเตยน พ.ศ. 2553

ลขสทธของมหาวทยาลยครสเตยน

วทยานพนธ เรอง

แนวปฏบตการพยาบาลผปวยเบาหวานในคลนกเบาหวาน

.............................................................................. นางสาวมลธนฎ มาปก ผวจย

………………………………………………...... ผชวยศาสตราจารย ดร. ศากล ชางไม วท.บ. (พยาบาลและผดงครรภ) วท.ม. (พยาบาลศาสตร), Ph.D. (Health Science) ประธานกรรมการทปรกษาวทยานพนธ

………………………………………………… รองศาสตราจารย สมพนธ หญชระนนทน วท.บ. (พยาบาล) เกยรตนยม, M.S. กรรมการทปรกษาวทยานพนธ

………………………………………………… ผชวยศาสตราจารย ดร.ศากล ชางไม วท.บ. (พยาบาลและผดงครรภ) วท.ม. (พยาบาลศาสตร), Ph.D. (Health Science) คณบดบณฑตวทยาลย

…………………………………………………. รองศาสตราจารย สมพนธ หญชระนนทน วท.บ. (พยาบาล) เกยรตนยม, M.S. ประธานกรรมการบรหารหลกสตร พยาบาลศาตรมหาบณฑต

วทยานพนธ เรอง

แนวปฏบตการพยาบาลผปวยเบาหวานในคลนกเบาหวาน ไดรบการพจารณาอนมตใหนบเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตร

พยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการพยาบาลผใหญขนสง วนท 11 กรกฎาคม พ.ศ. 2553

.............................................................................. นางสาวมลธนฎ มาปก ผวจย

………………………………………………… อาจารย ดร. สพฒนา คาสอน วท.บ. (พยาบาลศาสตร ) วท.ม. (สาธารณสข), Ph.D. (Nursing) ประธานกรรมการสอบวทยานพนธ

………………………………………………...... ผชวยศาสตราจารย ดร. ศากล ชางไม วท.บ. (พยาบาลและผดงครรภ) วท.ม. (พยาบาลศาสตร), Ph.D. (Health Science) กรรมการสอบวทยานพนธ

………………………………………………… รองศาสตราจารย ดร. ศศมา กสมา ณ อยธยา วท.บ. (พยาบาล) ภม. (สรรวทยา) Ph.D. ( เภสชศาสตรชวภาพ) กรรมการสอบวทยานพนธ

………………………………………………… ผชวยศาสตราจารย ดร.ศากล ชางไม วท.บ. (พยาบาลและผดงครรภ) วท.ม. (พยาบาลศาสตร), Ph.D. (Health Science) คณบดบณฑตวทยาลย

…………………………………………………. รองศาสตราจารย สมพนธ หญชระนนทน วท.บ. (พยาบาล) เกยรตนยม, M.S. ประธานกรรมการบรหารหลกสตร พยาบาลศาตรมหาบณฑต

ค

กตตกรรมประกาศ

วทยานพนธฉบบนสาเรจลลวงไดดวยความกรณาและความชวยเหลออยางดยงจาก ผชวยศาสตราจารย ดร. ศากล ชางไม ประธานกรรมการทปรกษาวทยานพนธ และกรรมการทปรกษาวทยานพนธ รองศาสตราจารย สมพนธ หญชระนนทน อาจารย ดร. สพฒนา คาสอน ประธานกรรมการสอบวทยานพนธ และ รองศาสตราจารย ดร. ศศมา กสมา ณ อยธยา ทไดกรณาใหคาปรกษา ตรวจแกไขและปรบปรงขอบกพรองตาง ๆ รวมทงสนบสนนและใหกาลงใจแกผวจยมาโดยตลอด ผวจยขอกราบขอบพระคณเปนอยางสง

ขอขอบพระคณแพทยหญงกฤษณ รตนาปนนท นายแพทยพนธศกด กงสววฒน นางปวณา สขนมต นางเพญศร ควรนยม และนางสาวกฤตยา ตนตวรสกล ซงเปนผทรงคณวฒทไดกรณาตรวจสอบแกไขเครองมอทใชในการวจย และใหคาแนะนาแกผวจยเปนอยางด

ขอขอบพระคณผอ านวยโรงพยาบาลกรงเทพครสเตยนทพจารณาอนเคราะหทนสนบสนนงานวจยเปนบางสวนของผวจยและอนเคราะหในการดาเนนการทดสอบเครองมอในการศกษานารอง ตลอดจนหวหนาฝายการพยาบาล ผจ ดการพยาบาลผปวยนอก หวหนาแผนก อายรกรรมผปวยนอก พยาบาล และเจาหนาทประจาแผนกอายรกรรมผปวยนอกและคลนกเบาหวานทกทานทกรณาอานวยความสะดวกใหการชวยเหลอในการเกบขอมลของผวจย

ขอขอบพระคณผปวยและญาตทกทานทใหความรวมมอในการดาเนนการวจยสาเรจลลวงไปดวยด

ขอขอบพระคณผ เ กยวของทกทานทมไดกลาวนามถงทใหความกรณาชวยเหลอสนบสนนแกผวจยจนกระทงวทยานพนธนสาเรจลงดวยด

ขอกราบขอบพระคณคณบดา มารดาและบคคลในครอบครวอนเปนทรก และเพอนๆ ทกทานทไดสงเสรม สนบสนน และเปนกาลงใจทสาคญของผวจยจนสาเรจการศกษา

คณความดของวทยานพนธฉบบน ขอมอบแดบพการ ครบาอาจารยทกทานทไดอบรมสงสอน ใหคาปรกษา ชแนะแนวทางตางๆ รวมทงเปนกาลงใจ และแรงสนบสนนแกผวจยตลอดมา จนทาใหผวจยประสบความสาเรจในการศกษาครงน

ง

512003 : สาขาวชา: การพยาบาลผใหญขนสง; พย.ม. (การพยาบาลผใหญขนสง) คาสาคญ : ผปวยเบาหวาน/ แนวปฏบตการพยาบาล/ คลนกเบาหวาน มลธนฎ มาปก: แนวปฏบตการพยาบาลผปวยเบาหวานในคลนกเบาหวาน (Clinical Nursing Practice Guideline for Diabetic Patient) ประธานกรรมการทปรกษาวทยานพนธ ผชวยศาสตราจารย ดร. ศากล ชางไม, Ph.D., รองศาสตราจารย สมพนธ หญชระนนทน, M.S.; 124 หนา โรคเบาหวานเปนโรคเรอรงทเปนปญหาสาธารณสขทสาคญของ ประเทศไทย ซงการเจบปวยดวยโรคเบาหวานจะกอใหเกดปญหาทางดานครอบครว สงคม และเศรษฐกจ เพราะโรคเบาหวานมกมโรคแทรกซอนอนๆ ตามมาหากผปวยขาดการควบคมโรคเบาหวานอยางด การศกษาครงนมวตถประสงค เพอสรางแนวปฏบตการพยาบาลผปวยเบาหวานในคลนกเบาหวาน โดยใชกรอบแนวคดการใชผลการวจยของไอโอวา (IOWA model) แนวปฏบตการพยาบาลไดรบการตรวจสอบความถกตองและความเปนไปไดในการปฏบตจากแพทยและพยาบาลผทรงคณวฒ หลงจากน นผ วจยจะนาไปศกษานารองกบผ ปวยเบาหวานในคลนกเบาหวานโรงพยาบาลกรงเทพครสเตยนจานวน 30 ราย ผลการวจยพบวาแนวปฏบตการพยาบาลผ ปวย เบาหวานในคลนกเบาหวาน ประกอบดวยการซกประวตและการบนทกประวตขอมลภาวะสขภาพ ประวตการเจบปวย การตรวจรางกายเบองตน และการตรวจคดกรองระดบน าตาลปลายนวเบองตน .ใหความรเ กยวกบโรคเบาหวานและการดแลตนเองโดยใชสอวดทศน (VCD) ใหความรเกยวกบโรคเบาหวาน การควบคมอาหาร การออกกาลงกาย การใชยาและการปองกนภาวะแทรกซอน ภายหลงจากการปรบปรงและแกไขตามขอเสนอแนะของผทรงคณวฒ จานวน 5 คน แลว นาไปศกษานารองกบผปวยเบาหวานจานวน 30 ราย พบวาสามารถปฏบตไดจรงและไดผลลพธตามทระบไวในแนวปฏบต จากผลการศกษามขอเสนอแนะวา ผบรหารกลมงานการพยาบาล บคลากรในทมสขภาพ ควรสนบสนนและสงเสรมใหมการใชแนวปฏบตการพยาบาลจรงกบผปวย เพอใหแนวปฏบตการพยาบาลเกดความตอเนองและใหผปวยโรคเบาหวานมพฤตกรรมในการดแลตนเองทดขน

จ

512003 : MAJOR: Advanced Adult Nursing; M.N.S. ( Advanced Adult Nursing) KEY WORDS : DIABETIC PATIENT / CLINICAL NURSING PRACTICE GUIDELINE /

DIABETIC CLINIC Montanut Marpuk: Clinical Nursing Practice Guideline for Diabetic Patient. Thesis Advisors: Asst. Prof. Dr. Sakul Changmai, Ph.D., Assoc. Prof. Sompan Hinjiranan, M.S.; 124 pages. Diabetes Mellitus is a chronic illness which is an important problem of public health in Thailand. Diabetes can cause family, social and economic problems because of its complication when patient lack of controlling plasma glucose level. The purpose of this study was to develop clinical practice guidelines (CNPG) for diabetic patient by research utilization process with the IOWA model. The CNPG was then validated by nursing experts and physician, and was tested on 30 diabetic patients attending the Diabetic Clinic at Bangkok Christian Hospital. The clinical nursing practice guidelines consisted of assessment, data recording about health status, history of illness, basic physical examination and glucose screening test, and they would receive diabetic knowledge and self care program from VCD about diabetes, exercise, diet control, medication used and preventive complication program. Research finding revealed that the guideline was validated by five experts and was refined by the experts’ suggestions. The clinical nursing practice guideline was tested as a pilot study with thirty diabetic patients, and the results revealed that the clinical nursing practice guideline can be used clinically for Diabetic patient and gained defined outcomes. Based on the findings of this study, it is recommended that executives of practice nurse groups and health care team leaders should promote and support the implementation with the patients in order to sustain the application of the guideline and improve diabetic patients’ self-care.

ฉ

สารบญ

หนา กตตกรรมประกาศ ..................................................................................................................... ค บทคดยอภาษาไทย .................................................................................................................... ง บทคดยอภาษาองกฤษ ............................................................................................................... จ สารบญ ...................................................................................................................................... ฉ สารบญตาราง ............................................................................................................................. ซ สารบญแผนภม .......................................................................................................................... ฌ บทท 1 บทนา ............................................................................................................................. ความเปนมาและความสาคญของปญหา................................................................ 1 คาถามของการวจย................................................................................................. 4 วตถประสงคของการวจย...................................................................................... 4 ขอบเขตของการวจย…………………………………………………………….... 4 กรอบแนวคดของการวจย...................................................................................... 5 นยามตวแปร.......................................................................................................... 6 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ.................................................................................... 7 บทท 2 วรรณกรรมและงานวจยทเกยวของ 8 การดแลผปวยโรคเบาหวาน................................................................................... 8 การพฒนาแนวปฏบตการพยาบาลผปวยเบาหวานในคลนกเบาหวาน................... 13 บทท 3 วธดาเนนการวจย การพฒนาแนวปฏบตการพยาบาลผปวยเบาหวานในคลนกเบาหวาน…………... 25 ลกษณะของสถานททใชเกบขอมล ...................................................................... 31 เครองมอทใชในการศกษาความพงพอใจ ......................................................... 31 การพทกษสทธผเขารวมการวจย….……………………………………………. 31 การเกบรวบรวมขอมล………………………………………………………….. 32 การวเคราะหขอมล……………………………………………………………… 33 บทท 4 ผลการวจย…………………………………………………………………………….. 35 บทท 5 อภปรายผลการวจย……………………………………………………………………. 65 บทท 6 สรปผลการวจยและขอเสนอแนะ…………………………………………………….. 70

ช

สารบญ (ตอ)

หนา บรรณานกรม ............................................................................................................................. 73 ภาคผนวก

ก แนวปฏบตการพยาบาลผปวยเบาหวานในคลนกเบาหวาน……………………… 79 ข เครองมอในการวจยโครงการศกษานารอง………………………….………….. 90 ค สมดบนทกประจาตวผปวยเบาหวาน…………………………………………… 95 ง แผนการสอน……………………………………………………………………. 104 จ ตาราง Collective data …………………………………………………………... 112

ประวตผวจย…………………………………………………………………………………… 124

ซ

สารบญตาราง

ตารางท หนา 1 จานวนแนวปฏบตทางการพยาบาลและงานวจยทสบคนได จากแหลง

ฐานขอมลตางๆ จาแนกตามฐานขอมล คาสาคญทใชในการสบคน จานวน ทสบคนได จานวนเรองทสามารถนาไปใชได และชอเรอง ชอผแตงและ ปทแตง ….………………………………………………………………………

36 2 การวเคราะห สงเคราะห ตดสนความพอเพยงและคณภาพงานวจยทสบคนได…. 37 3 ประเมนคาคะแนนของผทรงคณวฒจาแนกตามการแสดงความคดเหน

และขอเสนอแนะในการใชแนวปฏบตการพยาบาลผปวยเบาหวาน ……………

53 4 จานวนและรอยละของพยาบาลจาแนกตามความคดเหนตอการใชแนวปฏบต….. 58 5 ตารางจานวนและรอยละของกลมตวอยางจาแนกตามเพศ อาย และระยะเวลาท

เปนโรค ………………………………………………………………..……….

60 6 ตารางจานวนและรอยละของกลมตวอยางจาแนกตามสถานภาพสมรส ศาสนา

ระดบการศกษา อาชพ สทธการรกษา …………………………………….…….

61 7 ตารางจานวนและรอยละของกลมตวอยางจาแนกตามคาระดบนาตาลในเลอด…. 62 8 ตารางจานวนและรอยละของกลมตวอยางจาแนกตามการตรวจรางกาย................ 63 9 ความพงพอใจของผปวยและญาตทไดเขารวมโครงการวจยแนวปฏบตการ

พยาบาลผปวยเบาหวานในคลนกเบาหวานแผนกอายรกรรมผปวยนอก ....…….

64

ฌ

สารบญแผนภม

แผนภมท หนา 1 กรอบแนวคดการวจยประยกตตามกรอบแนวคดของ Iowa model of

evidence-based practice to promote quality of care …………………………….

6 2 Iowa model of evidence-based practice to promote quality of care ……………. 15 3 การบรการคลนกเบาหวาน (OPD) ปจจบน …………………………………….. 22 4 การปฏบตการพยาบาลเบาหวานในคลนกเบาหวาน ……………………………. 88

บทท 1

บทนา ความเปนมาและความสาคญของปญหา

โรคเบาหวานเปนหนงในโรคทไมตดตอทเกดขนทวโลก ขอมลขององคการอนามยโลก(WHO) คาดการณวาในป 2568 จะมผปวยเบาหวานเพมขนเปน 2 เทาคอ 150 ลานคนเปน 300 ลานคน พบมากในผสงอาย และยงมแนวโนมเพมขนสาเหตททาใหโรคเบาหวานเกดงายและการชะลอความรนแรงของโรคนยากขน เนองจากคนไทยมพฤตกรรมบรโภคอาหารททาใหเกดเปนปจจยเสยงทสาคญมาก ไดแก ความอวน ไขมน และน าตาลในเลอดสง ความดนโลหตสง และการสบบหร ปจจยตางๆ เหลานลวนเปนตนเหตนาไปสการเปนเบาหวานและโรคแทรกซอนไดงายและอาจตายในวยไมสมควร

ปจจบนสามารถกลาวไดวาโรคเบาหวานเปนโรคเรอรงทเปนปญหาสาธารณสขทสาคญของประเทศไทย ซงการเจบปวยดวยโรคเบาหวานกอใหเกดปญหาทางดานครอบครว สงคม และเศรษฐกจ เพราะโรคเบาหวานเปนโรคทถายทอดทางพนธกรรม โดยมอตราการเกดโรคสงและมภาวะแทรกซอนรนแรง การควบคมเบาหวานอยางดจะสามารถลดอตราการเกดภาวะแทรกซอนได ผปวยเบาหวานทมระดบน าตาลในเลอดสงโดยเฉพาะ มากกวา 200 mg.% (ภาวนา กรตยตวงศ, 2544) หลงงดน างดอาหารอยางนอย 8 ชวโมง จะเปนผทมความเสยงสงตอการเกดภาวะแทรกซอนตางๆตามมา ดงนนการทผปวยสามารถควบคมระดบน าตาลไดอยางด จะสามารถลดอตราการเกดโรคแทรกซอนได เพราะผปวยเบาหวานทดแลตนเองได ชวยทาใหการควบคมโรคเบาหวานจะดขน ชวยลดภาวะการเจบปวยและการตองนอนโรงพยาบาลจากโรคเบาหวานและภาวะแทรกซอนทเกยวของกบโรคเบาหวาน แตผปวยเบาหวานบางสวนยงขาดความรและทกษะการดแลตนเอง ดงนนสงทสาคญ คอ การจดการใหผปวยไดรบความรอยางถกตองตอเนองและสมาเสมอซงเปนสวนหนงของการรกษาโรคเบาหวาน

2

โรคเบาหวานเปนกลมโรคเ กยวกบความผดปกตในการเผาผลาญสารอาหาร(Metabolism) ซงกอใหเกดระดบน าตาลกลโคสในเลอดสงเปนเวลานาน อนเปนผลมาจากความผดปกตในการหลงอนซลน หรอความผดปกตในการออกฤทธของอนซลน หรอทงสองประการ การทความผดปกตของระดบน าตาลในเลอดสงเปนเวลานานกอใหเกดความผดปกตตอโครงสราง และการทางานของอวยวะตางๆ ไดแก ตา ไต เสนประสาทสวนปลาย หลอดเลอด และหวใจ (ชยชาญ ดโรจนวงศ และกอบชย พววไล, 2546: 3) และนอกจากการทเบาหวานเปนโรคเรอรงซงตองดแลและรกษาไปตลอดชวต การทจะรกษาใหไดผลดจงตองการความรวมมอจากผปวยและญาตผดแลเปนอยางมาก องคประกอบทสาคญของการรกษาโรคเพอการควบคมระดบนาตาลใหไดผล จะตองมการใหความรเรองโรคเบาหวานแกผปวย เพอการปฏบตตนทถกตองในการควบคมระดบน าตาลในเลอด (อภชาต วชญาณรตน, 2546: 39)

สาหรบงานวจยในประเทศไทย ไดมผศกษารปแบบการพยาบาลโดยการจดการสอนการใหความรเกยวกบโรคเบาหวานและการปฏบตตนในผปวยเบาหวานไวหลากหลายรปแบบ สวนใหญมแนวคดและวธการสอนเปนไปในแนวทางเดยวกนคอ การใหความรแกผปวยเบาหวาน

จากการศกษาพบวามงานวจยทเนนเรองการใหความรแกผปวยเบาหวาน โดยจดในรปแบบของโปรแกรมการสอนซงอาจเปนรายบคคล หรอรายกลม การประเมนประสทธผลของโปรแกรมการสอน ทสวนใหญประเมนความรของผปวย และการปฏบตกจกรรมการดแลตนเอง ซงพบวาความรและการปฏบตกจกรรมการดแลตนเองในกลมทดลองดกวากลมควบคม และดกวากอนเขารวมโครงการ (วลลา ตนตโยทย, 2545: 4) และยงพบวาในการศกษาผลของโปรแกรมการจดการตนเองตอการควบคมระดบน าตาลในเลอดและคณภาพชวตของผปวยเบาหวาน พบวาภายหลงทผปวยเบาหวานไดรบโปรแกรมการจดการตนเองสามารถควบคมระดบน าตาลไดดและมคณภาพชวตทดขน (จตตมา จรญสทธ, 2545: 1) นอกจากนยงพบวาการศกษาการควบคมระดบนาตาลในเลอดของผปวยเบาหวานภายหลงเขาโครงการอบรบความรการจดการเบาหวานดวยตนเองแบบกลม พบวา โครงการใหความรแกผปวยเบาหวานแบบกลมมประโยชนตอผเปนเบาหวาน ชวยใหผปวยเบาหวานสามารถจดการตนเองเพอควบคมเบาหวานหรอระดบนาตาลในเลอดไดดขน (บญจนทร วงศสนพรตน, 2551: 289)

จะ เ หนไดว าพยาบาลมบทบาทสาคญในการดแลผ ป วย เพ อ ปองกนและลดภาวะแทรกซอนของโรคเบาหวาน ซงสามารถปฏบตไดตามรปแบบแนวปฏบตการพยาบาลผปวยเบาหวานซงอยบนพนฐานของหลกฐานเชงประจกษ แนวปฏบตการพยาบาลทมอย เชน การใหความรเรองโรคเบาหวานและความรเฉพาะไดแกการดแลเทาสามารถชวยลดและปองกนการเกดภาวะแทรกซอนของโรคเบาหวานไดและสามารถชวยใหผปวยเบาหวานมคณภาพชวตทดยงขน

3

จากการปฏบตงานของผวจยในโรงพยาบาลกรงเทพครสเตยน ซงเปนโรงพยาบาลเอกชนขนาด 200 เตยง เปดใหบรการแกผปวยทมารบการรกษาโดยมแพทยผเชยวชาญและชานาญการเฉพาะในการรกษาผปวยในโรคตางๆ ซงหนวยงานทผวจยปฏบตงานเปนคลนกผปวยเบาหวานในแผนกอายรกรรมผปวยนอก เปดใหบรการแกผปวยเบาหวานโดยตรง กลมผปวยเบาหวานทเขามารบการรกษาเปนผปวยนอกมจานวนผปวยมากและจดอยในอนดบท 3 ของโรคเรอรงทผปวยมารบการรกษาทงหมด จากขอมลสถตของโรงพยาบาลกรงเทพครสเตยน พ.ศ. 2551 และ 2552 พบวาผปวยเบาหวานทมารบบรการทโรงพยาบาลกรงเทพครสเตยนมจานวน 11,964 และ 13,674 รายตอป และมแนวโนมวาจานวนผปวยเบาหวานจะเพมมากขนเรอยๆ

ปญหาทพบในการดแลผปวยกลมนคอ ผปวยเบาหวานทมารบการรกษามกควบคมระดบน าตาลในเลอดไมคอยด จงอาจทาให เกดโรคแทรกซอนตางๆ ตามมาไดอาท เชน แผลทเทา เบาหวานขนตา เปนตน เมอมารบบรการทาใหตองรกษาเพมในโรคแทรกซอนทตามมาดวย และทาใหผปวยตองใชยาเพมมากขน เกดความสนเปลองและทาใหคณภาพชวตของผปวยลดลง จากประสบการณในการปฏบตงานในคลนกเบาหวาน พบวา การทผปวยบางคนตองงดน างดอาหารเพอรบการตรวจหานาตาลในเลอด และตองรอเขาพบแพทยตามบตรคว เพอตรวจตดตามผลการรกษาทไดรบในครงกอน รปแบบการใหบรการผปวยเบาหวานในคลนกเบาหวานนจงมเพยงการใหการตรวจรกษาโดยแพทยเทานน ทงนผปวยตองรอรบการตรวจโดยใชระยะเวลาในการรอประมาณ รายละ 2-3 ชวโมง เนองจากจานวนผปวยเบาหวานทมารบบรการแตละวนมจานวนมาก ผปวยเบาหวานจง ตองรอรบบรการทนานขน บางรายไมมญาตมาดวย ทาใหตองรอการตรวจเพยงลาพง และมบางกรณทผปวยบางรายไมมาตรวจตามนด และขาดการมารบการรกษาทตอเนอง สาเหตเหลานสงผลใหการดแลสขภาพตนเองของผปวยไมเหมาะสม บางรายยงขาดความรความเขาใจเรองโรคเบาหวานทถกตอง สวนกจกรรมการใหคาแนะนา และการใหขอมลทสาคญในการดแลตนเองแกผปวยเบาหวานอาจทาไดไมครอบคลม เนองจากรปแบบการใหบรการเปนลกษณะทขนอยกบความสามารถของบคลากรสขภาพแตละคน จงทาใหการใหการพยาบาลผปวยเบาหวานแตละรายแตกตางกนไป

ผวจยจงมความสนใจทจะพฒนาแนวปฏบตการพยาบาลผปวยเบาหวานในคลนกเบาหวาน ซงเปนความตองการของโรงพยาบาลกรงเทพครสเตยน เพอใหเกดแนวปฏบตการพยาบาลทเปนขนตอนและเปนไปในแนวทางเดยวกนโดยประยกตใชผลงานวจย (Research utilization) ซงเปนหลกฐานเชงประจกษทเทยงตรงและเชอถอได และสามารถตรวจสอบได เมอมการนาแนวปฏบตนไปใชในผปวยเบาหวานทมารบบรการในคลนกเบาหวาน ซงแนวปฏบตการพยาบาลทพฒนาขนจะชวยใหพยาบาลทปฏบตงานอยในคลนกเบาหวานมรปแบบการพยาบาลท

4

ถกตองชดเจนและเปนไปในแนวทางเดยวกนจะชวยใหรปแบบการพยาบาลในดแลผปวยมคณภาพมากขน แนวปฏบตการพยาบาล ทอยบนพนฐานการใชหลกฐานเชงประจกษมความนาเชอถอเนองจากผานการวเคราะหและสงเคราะหเนอหาเปนอยางดและจะเปนสวนหนงในการจดการปญหาความเสยงทางคลนกและเปนการพฒนาคณภาพการดแลรกษาพยาบาลสาหรบผปวยเบาหวานขณะเขารบการรกษาในโรงพยาบาลใหไดมาตรฐาน เพอใหเกดประสทธภาพการพยาบาลทเปนเลศและความปลอดภยของผปวยจากการรกษาพยาบาล

คาถามของการวจย

แนวปฏบตการพยาบาลผปวยเบาหวานในคลนกเบาหวานทพฒนาขนสามารถนาไปใชในคลนกเบาหวานไดหรอไมอยางไร วตถประสงคของการวจย 1. พฒนาแนวปฏบตการพยาบาลผปวยเบาหวานในคลนกเบาหวาน 2. ศกษาความเปนไปไดของการใชแนวปฏบตการพยาบาลผปวยเบาหวานในคลนกเบาหวาน ขอบเขตของการวจย การวจยครงนเปนการพฒนาแนวปฏบตการพยาบาลผปวยเบาหวานทคลนกเบาหวานภายใตหลกฐานเชงประจกษและทาการศกษานารองการใชแนวปฏบตการพยาบาลผปวยเบาหวานทคลนกเบาหวาน โดยกลมประชากรทใชในการศกษาเปนผปวยเบาหวานทกคนทมารบบรการทคลนกเบาหวานของโรงพยาบาลกรงทพครสเตยน ชวงเดอน พฤษภาคม 2553 จานวน 30 คน

5

กรอบแนวคดของการวจย การศกษาครงนมงพฒนาแนวปฏบตการพยาบาลผปวยเบาหวานทคลนกเบาหวาน โดยสงเคราะหความรจากงานวจยทเกยวของ การพฒนาแนวปฏบตการพยาบาลผปวยเบาหวานในคลนกเบาหวานครงนผวจยพฒนาขนโดยการประยกตใชกรอบแนวคดของไอโอวา (Iowa model of evidence – based practice to promote quality of care จาก Iowa model of evidence – based practice to promote quality of care, Titler, et al., 2001: 497-509) ซงประกอบดวย 7 ขนตอน แตการพฒนาครงนผวจยใชเพยง 4 ขนตอน โดยตดขนตอนท 5-7 และขยายขนตอนท 4 เปน 2 ขนตอน รวมเปน 5 ขนตอน ไดแก

ขนตอนท 1 การระบปญหาจากการปฏบตงานและองคความรทมอย ซงเปนประเดนกระตนทเกดจากการปฏบตงาน (Problem focused triggers) หรอเปนประเดนกระตนทเกดจากการทบทวนความร (Knowledge focused triggers) หรอจากสถตทเกยวของ

ขนตอนท 2 การทบทวนวรรณกรรมและงานวจยทเกยวของซงไดจากบทความเชงวชาการ รายงานการวจยทางพยาธสรรวทยา หรอจากมาตรฐานทเปนแนวทางการปฏบตงานขององคกรหรอหนวยงานระดบชาต ในผปวยเบาหวาน (Assembling relevant research literature)

ขนตอนท 3 การวเคราะหประเมนงานวจยเพอตดสนคณภาพงานวจยทจะนามาพฒนาเปนแนวทางปฏบตการพยาบาลเพอการพยาบาลผปวยเบาหวานในคลนกเบาหวาน

ขนตอนท 4 การตรวจสอบความตรงของแนวปฏบตการพยาบาลทพฒนาขนโดยผทรงคณวฒ และ

ขนตอนท 5 ขนตอนการศกษานารอง ผลจากการศกษานารอง จะเปนหลกฐานเพยงพอทพสจนไดวา การปฏบตเพอแกปญหาดวยวธเหลานไดผลจรง

6

แผนภมท 1 กรอบแนวคดการการวจยประยกตจากกรอบแนวคด Iowa model of evidence – based practice to promote quality of care

(ทมา: Titler, et al., 2001: 497-509) นยามตวแปร

แนวปฏบตการพยาบาลผปวยเบาหวานในคลนกเบาหวาน หมายถง ขนตอนกจกรรมการดแลผปวยเบาหวานในคลนกผปวยเบาหวานทผวจยสรางขนจากการสบคน วเคราะห และสงเคราะหผลงานวจยและหลกฐานเชงประจกษ โดยผานการตรวจสอบจากผทรงคณวฒ

ผปวยเบาหวาน หมายถง บคคลทไดรบการวนจฉยจากแพทยวาเปน โรคเบาหวานเปนตงแต 1 ปขนไป และมารบการรกษาพยาบาลทคลนกเบาหวานโรงพยาบาลกรงเทพครสเตยน

ขนท1 การระบประเดนปญหา จากประสบการณ และจากการทบทวนความร จากสถตทเกยวของ

ขนท 2 การสบคนวรรณกรรมทเกยวของแนวปฏบตการพยาบาลผปวยเบาหวาน

ขนท 3 การวเคราะหและสงเคราะหงานวจยทไดมาพฒนาเปนแนวทางปฏบตการพยาบาล

ขนท 4 การตรวจสอบความตรงของแนวปฏบตการพยาบาลทพฒนาขนโดยผ ทรงคณวฒ

ขนท 5 ศกษานารองเพอตรวจสอบความเปนไปไดในการใชแนวป ฏ บ ต ก า ร แ ล ะ ม ก า รประเมนผลลพธ

7

ประโยชนทคาดวาจะไดรบ 1. มรปแบบการดแลผปวยเบาหวานทคลนกเบาหวาน 2. ผปวยเบาหวานไดรบการดแลอยางมประสทธภาพและตอเนอง

บทท 2

วรรณกรรมและงานวจยทเกยวของ

การพฒนาแนวปฏบตการพยาบาลผปวยเบาหวานในคลนกเบาหวาน ผวจยไดศกษาและคนควาเอกสารและงานวจยทเกยวของเพอใหเกดความเขาใจ ในปรากฏการณทเกดขนกบผปวยเบาหวานสรปไดตามหวขอดงน

1. การดแลผปวยโรคเบาหวาน 2. การพฒนาแนวปฏบตการพยาบาลผปวยเบาหวานในคลนกเบาหวาน 2.1 การพฒนาแนวปฏบตการพยาบาล 2.2 ระบบการจดบรการดแลผปวยเบาหวานในคลนกเบาหวาน

การดแลผปวยโรคเบาหวาน

โรคเบาหวานเปนโรคททาใหผปวยมระดบน าตาลในเลอดสงซงอาจเกดจากความ

ผดปกตของการสราง หรอการออกฤทธ หรออาจเกดจากกลไกทงสองรวมกน ผลจากการทน าตาลในเลอดสงเปนเวลานาน ทาใหเกดโรคหลอดเลอดแขงตว และมการทาลายไต สมอง หวใจ ระดบน าตาลเมอเปนเบาหวานใหมๆจะไมสงแตเมอเวลาผานไประดบน าตาลจะสงขน โดยสามารถแบงประเภทของโรคเบาหวานได 4 ประเภท (เทพ หมะทองคาและคณะ, 2544: 38)

1. เบาหวานชนดทหนง (Type 1 diabetes, immune-mediated) หรอทเรยกวาเบาหวานชนดพงอนซลน( Insulin-dependent diabetes) ผปวยมกจะเกดอาการกอนอาย 30 ป ดวยอาการหวน าบอย น าหนกลด เกดคโตซส (Ketosis) ไดงาย เกดจากมการทาลายของเบตาเซลล (ß-cell) ทาใหมการหลงอนซลนนอยลงจาแนกไดเปน 2 ชนดคอ

1.1 ชนดทมภมคมกนตอตาน (Antibody) เบตาเซลของตบออน (Immune-mediated) ผปวยจะไมมการสรางอนซลนหรออาจจะมแตนอยมาก ความรนแรงของโรคในแตละคนจะไม

9

เทากน บางคนเปนมากและเรว นอกจากนนผปวยกลมนยงเสยงตอการเกดโรคแพภมตางๆ เชน Graves’ disease, Hashimoto’s Thyroiditis, Addison’s disease, Vitiligo, Celiac sprue, Autoimmune hepatitis, Myasthenia gravis, and Pernicious anemia

1.2 เบาหวานชนดท 1 ทเจาะเลอดแตไมพบแอนตบอดตอเซลลของตบออน (Idiopathic diabetes)

2. เบาหวานชนดทสอง (Type 2 diabetes, insulin dependent) ความสาคญของโรคเบาหวานชนดนคอ คนอาจเปนโรคเบาหวานโดยทไมมอาการ และเมอมอาการของโรคเบาหวานมกพบวามโรคแทรกซอนแลวถงรอยละ 50 จงมความจาเปนอยางยงสาหรบผทมปจจยเสยงตอโรคเบาหวานจะตองตรวจเลอดแมวาจะยงไมมอาการของโรคเบาหวาน ผปวยมกจะมอายมากกวา 30 ป มกจะวนจฉยพบโดยการเจาะเลอดตรวจรางกายโดยไมมอาการ ผปวยมกอวน โรคจะคอยๆ ดาเนนจนเกดโรคแทรกซอน มระดบอนซลนอยในเกณฑปกตหรอสง สาเหตทเปนเบาหวานเพราะมภาวะตานตออนซลน (Insulin resistance) การลดนาหนก การออกกาลงกาย จะชวยในการควบคมโรคเบาหวานชนดนได

3. เบาหวานทเปนขณะตงครรภ (Gestation diabetes) โรคเบาหวานชนดนผปวยไมเคยมประวตเปนโรคเบาหวานมากอน ในชวงระหวางการตงครรภจะมฮอรโมนจากรกซงมฤทธตานอนซลน เปนผลใหรางกายตอบสนองตออนซลนลดลง ถาไมสามารถเพมการสรางอนซลนใหเพยงพอ จะทาใหเกดเปนโรคเบาหวานในขณะตงครรภได หลงคลอดมกพบวาอาการโรคเบาหวานหายไป แตควรมการตรวจเชคเปนระยะและมพฤตกรรมทปองกนการเกดเบาหวาน

4. โรคเบาหวานชนดอนทมสาเหตเฉพาะ ไดแก โรคเบาหวานทเกดจากความผดปกตทางพนธกรรม โรคของตบออน ความผดปกตของฮอรโมน จากการไดรบยาบางชนด เชน ยากลม สเตยรอยด เปนตน

การวนจฉยโรคเบาหวาน องคการอนามยโลกไดประกาศเกณฑของการวนจฉยเบาหวานในป 2541 (ภาวนา

กรตยตวงศ, 2544 ) โดยมรายละเอยดดงน 1. มอาการแสดงของเบาหวาน รวมกบคาของน าตาลในเลอดเวลาใดกได มากกวาหรอ

เทากบ 200 mg./dl. (อดอาหารหรอไมกได) 2. มน าตาลในเลอดหลงงดอาหารและน าทางปาก (Fasting blood sugar) เปนเวลา 8

ชวโมงกอนเจาะเลอดโดยมคาน าตาลในเลอดมากกวาหรอเทากบ 126 mg./dl. 3. การตรวจ Glucose tolerance test มระดบน าตาลในชวโมงท 2 มากกวาหรอเทากบ

200 mg./dl.

10

โรคเบาหวาน ทาใหเกดภาวะแทรกซอนทกอใหเกดการตายไดสงและยงทาใหเกดภาวะตางๆ ทสาคญภาวะแทรกซอนคอ เฉยบพลนและภาวะแทรกซอนเรอรง (จนทนา สดแสงจนทร, 2548 อางใน เบญจวรรณ เกดแพร, 2549: 2)

1. ภาวะแทรกซอนแบบเฉยบพลน ไดแก 1.1 ภาวะน าตาลในเลอดตา (Hypoglycemia) โดยจะพบวาระดบน าตาลในเลอดมก

ตากวา 60 mg./dl. มกพบในผทกาลงรกษาโดยใชอนซลนหรอยาเมดในขณะทไดรบยาตามปกต แตในผปวยทออกกาลงกายมากผดปกตหรอรบประทานอาหารไมไดหรอไดรบยาบางชนด ดมสรามาก ผปวยจะมอาการตวเยน ชพจรเบาเรว ออนเพลย เหงอออก ใจสน เปนลม วงเวยน มนงง ตาพรามว ถาไมไดรบนาตาลทดแทนจะมระดบความรสกตวลดลงและหมดสตในทสด

1.2 ภาวะนาตาลในเลอดสง (Hyperglycemia)โดยจะพบใน 2 ลกษณะ คอ 1.2.1 ภาวะกรดในเลอดสง (Diabetic ketoacidosis: DKA) มกพบในผปวย

เบาหวานชนดพงอนซลน หรอในรายทมอนซลนนอยมาก มการดอตออนซลน ภาวะเครยด มไข ตดเชอ โดยจะมอนซลนนอยมาก และมการหลงฮอรโมนกลคากอน คอรตซอล แคทโคลามน ซงออกฤทธตานการทางานของอนซลนทาใหรางกายไมสามารถใชกลโคสเปนพลงงานไดตามปกต รางกายจงมการสลายไขมนออกมาใชเปนพลงงานทดแทน จงเกดสารคโตนมากขน ทาใหมภาวะเปนกรดในเลอดสงขน ผปวยมอาการหายใจหอบลก มกลนอะซโตน ระดบน าตาลในเลอดจะสงมากกวา 250 mg./dl. มโซเดยมไบคารบอเนตตากวา 15 mEq./L. และมสารคโตนในปสสาวะ มคลนไส อาเจยน ออนเพลย ปสสาวะมาก กระหายนา ผวหนงแหง ปสสาวะมากขนเกดการขาดนาถาไมไดรบการแกไขผปวยจะ ซม สบสน หมดสตลงและอาจจะเสยชวตได

1.2.2 ภ า ว ะ น า ต า ล ใ น เ ล อ ด ส ง โ ด ย ไ ม ม ภ า ว ะ ก ร ด (Hyperglycemic Hyperosmolar Non-Ketotic Coma: HHNC) มกพบในผปวยชนดไมพงอนซลน รางกายยงคงมอนซลนพอ ไมเกดการสลายของไขมนจนถงขนภาวะกรดในเลอดสง แตมอนซลนไมเพยงพอในการเผาผลาญคารโบไฮเดรต ทาใหมน าตาลในเลอดสงมาก มอาการซม สบสน ไมรสกตวและมอาการขาดน าอยางมาก เชน ผวหนงแหง ตาลก ไมมอาการคลนไสอาเจยนเหมอนภาวะกรดในเลอดสง แตอาจพบน าตาลในเลอดสงกวา 400 mg./dl. และมออสโมลาลตในพลาสมาสงกวา 315 มลลออสโมลาลต

อาการและอาการแสดง อาการอนเนองมาจากระดบน าตาลสงในเลอด (Hyperglycemia) ไดแก ดมน ามากและ

บอย (Polydipsia) ปสสาวะมากและบอย (Polyuria) ปสสาวะรดทนอน (Nocturnal enuresis) สวน

11

อาการอนเนองมาจากเนอเยอนาน าตาลไปใชไมได ไดแก หวบอยและกนบอย น าหนกลด (Weight loss) ออนเพลย (Weakness) เมอมภาวะเครยด (Stress) บางอยางซงจะเปน Precipitating factor จนถงจดทรางกายไมสามารถรกษาสมดลได ทาใหเกดอาการและอาการแสดงของ DKA ไดแก ปวดทอง คลนไส อาเจยน หายใจหอบลก (Kussmaul breathing) เนองจากภาวะการเผาผลาญททาใหเกดกรดในรางกาย (Metabolic acidosis) จนในทสดจะหมดสต (Coma) ลมหายใจมกลนอะซโตน (Aetone) เนองจากรางกายม คโตน (Ketone) เพมขน มอาการของภาวะรางกายขาดนา เชน ความดนโลหตตา ชพจรเตนเรว และชอก

2. ภาวะแทรกซอนแบบเรอรง ไดแก 2.1 ระบบประสาท (Diabetic neuropathy) จะพบวามการเสอมของเสนประสาทรบ

ความรสก เนองจากการทาลายแอกซอน (Axon) ของเยอหมเสนประสาท และมการเปลยนแปลงของเซลลประสาท ทาใหมการคงของซอรบทอล (Sorbital) และฟรกโตส เกดเซลลประสาทเสอมสภาพเกดการอดตนของหลอดเลอดเลกๆ ทาใหขาดออกซเจนและมการสงสญญาณเขาออกชา ไดแก เสนประสาททไปเลยงกลามเนอเทา เสนประสาทอตโนมตทไปเลยงตอมเหงอและหลอดเลอดบรเวณเทา อาการทพบคอ การชาทปลายเทาทงสองขาง ปวดแสบปวดรอน กลามเนอออนแรง การสญเสยการควบคมการทางานของกลามเนอทตองใชในการทางานอยางละเอยด นอกจากนจะพบพยาธสภาพทเสนประสาทในสวนของการควบคมภายในรางกาย โดยจะพบวามอาการทองเดน การควบคมการทางานของตอมเหงอผดปกต ทองผก ปสสาวะคางในกระเพาะปสสาวะหลงการถายปสสาวะและมความผดปกตของระบบสบพนธ

2.2 ภาวะแทรกซอนทางตา (Diabetic retinopathy) พบวามหลอดเลอดทจอตาเสอม เนองจากการเปลยนแปลงของหลอดเลอดทจอตา ชกนาใหเกดตาบอดในผปวยผใหญ นอกจากนยงมเลนสตาขนเปนตอกระจก ในบางรายอาจเปนตอหน ตาพรามว มองไมเหน

2.3 ระบบหวใจและหลอดเลอด (Coronary heart disease) จากความผดปกตของหลอดเลอดใหญและขนาดเลกททาใหหลอดเลอดเกดการอดตน โปงพองหรอสรางหลอดเลอดทไมแขงแรงขนมาใหม จงมสวนสาคญในการทาใหเกดโรคของหลอดเลอด ไดแก ความดนโลหตสงขน หลอดเลอดหวใจตบตน หลอดเลอดทไตผดปกตและหลอดเลอดสมองผดปกตโดยผปวยเบาหวานมโอกาสเกดโรคหลอดเลอดหวใจมากกวาคนปกตถง 2 เทา และเกดโรคหลอดเลอดสมองมากกวาคนปกตถง 3 เทา นอกจากนยงพบวา ความหนดของเลอดเพมขน มการทางานของเกลดเลอดผดปกต รวมทงมภาวะเปนลมเมอเปลยนทาเรวๆ ไดงาย (Orthostatic hypotension)

2.4 ภาวะแทรกซอนทางไต (Diabetic nephropathy) พบวามหลอดเลอดทไตเสอมลง มเลอดไปเลยงไตลดลง การกรองลดลง มการรวของโปรตนในปสสาวะ ผปวยมกมอาการ

12

บวม ถามอาการทรนแรงจะเกดการคงของของเสย ชกนาใหเกดภาวะไตวายในทสด และมผลตามมา คอ มความดนโลหตสงขนจากไตวาย

2.5 กระดก พบวาในผปวยชนดไมพ งอนซลน จะมการหดรงของขอได (Joint Contracture)

2.6 ระบบภมคมกน (Immune system) พบวาเมดเลอดขาวชนด Polymorphonuclear ทาหนาทไมไดตามปกต ความสามารถในการจบกนเชอโรคลดลง มการตดเชอไดงาย นอกจากนการถายออกซเจนของเมดเลอดแดงไปสเนอเยอลดลงจงเกดการขาดออกซเจนได

หลกการสาคญทสดในการควบคมดแลรกษาผปวยเบาหวานเพอใหมคณภาพชวตทดและลดอตราการเกดโรคแทรกซอน คอ การควบคมเบาหวาน ซงมผวจยหลายทานทศกษาไวดงเชนรปแบบการพฒนาศกยภาพในการดแลผปวยเบาหวานชนดพงอนซลน ทใชในการวจยเปนลกษณะการบรการ ณ หนวยตรวจผปวยนอก โดยทมความเชอมโยงทงในขณะทผปวยอยทบานและเมอรบการรกษาอยในโรงพยาบาลซงเปนการดแลอยางตอเนอง พบวาผปวยสวนใหญรบรสมรรถนะในการดแลตนเองสงขนโดยเฉพาะในเรองการควบคมอาหาร (วลลา ตนตโยทย, 2540: ข)

การควบคมอาหาร เปาหมายทสาคญในการควบคมอาหาร คอ การปองกนไมใหระดบน าตาลในเลอดสงและรกษาระดบน าตาลในเลอดใหคงท ลดปจจยเสยงททาใหเกดปญหาแทรกซอนตางๆ ตลอดจนเพอใหผปวยมนาหนกตวทเหมาะสม และมภาวะโภชนาการด การทจะบรรลเปาหมายดงกลาวได จะตองมการควบคมทงจานวนแคลอรของอาหารทควรไดรบ ชนดและปรมาณของอาหารแตละประเภทดวย

การออกกาลงกาย การออกกาลงกายมผลตอความสมดลของแหลงพลงงานในรางกาย ทาใหกลามเนอใชกลโคสไดมากขน เนองจากมการหลง Muscular activity factor (MAF) และ Nonsuppressble-insulin like activity (NSILA) จากกลามเนอทออกกาลงกาย Insulin receptor ไวตอกลโคสมากขน เนอเยอขาดออกซเจน ระดบแคลเซยมในไซโตพลาสซมของเซลลสงขนปจจยเหลานจะทาใหอนซลนออกฤทธไดดขน การออกกาลงกายอาจทาใหระดบน าตาลในเลอดลดลงหรอเพมขนกได ดงนนตองเลอกวธการออกกาลงกายใหเหมาะสมกบอายและการปฏบตของผปวยแตละบคคล และตองเหมาะสมกบภาวะของโรคดวย ปญหาแทรกซอนจากการออกกาลงกายทควรระวงคอ ภาวะทมน าตาลในเลอดตาเกนไป และมสารคโตนสะสมอยในกระแสเลอด มกเกดในผปวยทไดรบการรกษาดวยอนซลน ดงนนควรหลกเลยงการฉดอนซลน ในสวนของรางกายทใชออกกาลงกาย ไมออกกาลงกายในชวงทยาออกฤทธสงสด ไมออกกาลงกายหกโหมเกนไป ถาจาเปนตองเลนกฬากควรรบประทานอาหารประเภทคารโบไฮเดรท

13

การใชยา การใชยาเพอลดระดบน าตาลในเลอด มความจาเปนเมอรางกายขาดปรมาณอนซลนอยางมาก หรอไมสามารถควบคมโรคเบาหวานไดโดยการควบคมอาหารและการออกกาลงกาย ยาทใชลดระดบน าตาลในเลอดม 2 ประเภท คอ ยาชนดรบประทานและอนซลน ปญหาแทรกซอนทเกดจากการใหยาทพบสวนใหญ คอ ภาวะน าตาลในเลอดต า เ กนไป (Hypoglycemia) โดยเฉพาะในผปวยทไดรบอนซลน ดงนนควรใหผปวยพกน าตาล ทอฟฟ หรอขนมตดตวเวลาเดนทางดวย และทบานกควรมอาหารประเภทนอยในททจะหยบใชไดงาย

โรคเบาหวานจดเปนโรคเรอรงทมผลกระทบตอผปวยทงดานรางกาย จตใจ สงคม เมอผปวยไดรบการวนจฉยวาเปนโรคเบาหวาน นนยอมหมายถงภาระหลายอยางทผปวยตองเผชญตลอดชวงชวต มงานวจยจานวนมากทเนนในเรองการใหความรแกผปวยเบาหวาน โดยจดในรปแบบของโปรแกรมการสอนอาจเปนรายบคคล หรอรายกลม และจดใหมการประเมนประสทธผลของโปรแกรมการสอน สวนใหญจะประเมนความรของผปวย และการปฏบตกจกรรมการดแลตนเองของผปวยเบาหวาน ดงเชนงานวจยของ จตตมา จรญสทธ (2545) ทศกษาผลของโปรแกรมการจดการตนเองตอการควบคมระดบนาตาลในเลอดและคณภาพชวตของผปวยเบาหวานพบวาภายหลงทผปวยเบาหวานไดรบโปรแกรมการจดการตนเองสามารถควบคมระดบน าตาลไดดและมคณภาพชวตทดขน ซงสอดคลองกบศกษาการควบคมระดบน าตาลในเลอดของผปวยเบาหวานภายหลงเขาโครงการอบรมความรการจดการเบาหวานดวยตนเองแบบกลม พบวาโครงการใหความรแกผปวยเบาหวานแบบกลมมประโยชนตอผเปนเบาหวานชวยใหผปวยเบาหวานสามารถจดการตนเองเพอควบคมเบาหวานหรอระดบน าตาลในเลอดไดดขน( บญจนทร วงศสนพรตน: 2551) การพฒนาแนวปฏบตการพยาบาลผปวยเบาหวานในคลนกเบาหวาน

การพฒนาแนวปฏบตการพยาบาล แนวปฏบตการพยาบาล หมายถง แนวปฏบตทถกพฒนาขนอยางเปนระบบเพอใชใน

การดแลสขภาพหรอแกปญหาสขภาพทเฉพาะเจาะจงของประชาชน หรอผรบบรการทเปนกลมเปาหมาย (Taget population) (Thomas & Hotchkiss, 2002: 187-188) การพฒนาแนวปฏบตการพยาบาล เปนวธการหนงทชวยใหการพยาบาลมคณภาพ เพอใหผปวยไดรบการพยาบาลทมมาตรฐานและเปนไปในแนวทางเดยวกน

ประเทศสหรฐอเมรกาเปนประเทศแรกทมการจดต งสถาบนตรวจสอบคณภาพขององคกรทางสขภาพ และแนวคดในการพฒนาการพยาบาล โดยใชผลงานวจยและการสรางงานวจยม

14

ขนอยางตอเนอง มการนาผลวจยมาใชในการปฏบตการพยาบาลในชวง ค.ศ. 1976-1981 โดยอาง กรอบแนวคดของ Stetler เพอนาผลการวจยไปใช (Stetler model for research utilization) เปนรปแบบการใชงานวจยทถกตพมพครงแรกในป ค.ศ. 1976 จดมงหมายเพอชวยใหผปฏบตใชงานวจยงายขน หลงจากนน Stetler ไดปรบปรงกรอบแนวคดการวจย (Model of research) เพอใหงายในการปฏบตสาหรบหนวยงานยอยทงในระดบผปฏบตงานและหนวยงานใหญระดบองคกร ในป ค.ศ. 2001 ประกอบไปดวย 5 ขนตอนดงน (Stetler, 2001: 276)

1. ขนเตรยมการซงเปนการคดเลอกงานวจยทเกยวของกบปญหาทจะแกไข 2. ขนตรวจสอบความเทยงตรงของขอมลโดยประเมนความแขงแรงของงานวจย 3. ขนประเมนเปรยบเทยบและการตดสนใจเลอก เพอความเหมาะสมกบหนวยงาน

ทจะทดลองใชปฏบต 4. ขนเตรยมนาลงสการถายทอด/การประยกตใช และปรบปรงขนตอนการปฏบต

เพอใหบรรลเปาหมายซงเปนโครงการนารอง 5. ขนการประเมนผลจากการพฒนาแนวปฏบตการพยาบาลใหมทดทสดในชวงเวลา

นนๆ (Evidence based Practice ) นอกจากรปแบบของ Stetler แลว Iowa model for research utilization ซงเปนสวนหนง

ในรปแบบของผลการวจยเพอการปฏบตการพยาบาล ไดมการปรบปรงโดยทตเลอรและคณะ (Titler, et al., 2001: 497-509) สรปวาการใชประโยชนจากงานวจย (Research utilization) ตองเกดจากความตองการปรบปรงการปฏบตงาน (Triggers to improve practice ) เพอใหเกดการปฏบตการพยาบาลทดทสด (Evidence - based nursing practice ) ซงประกอบดวย 7 ขนตอน ไดแก

ขนตอนท 1 การเลอกประเดนศกษาทตองการศกษาหรอแกไขซงมการรวบรวมขอมลทเกยวของจากแหลงขอมลดงน

1.1 ขอมลของปญหาทมากระตนทเกดจากการปฏบตงาน (Problem focused triggers) หมายถง การพจารณาขอมลของปญหาทมากระตนจากประสบการณการทางานของตวเอง หรอจากขอมลการบรหารความเสยงของหนวยงานหรอขอมลจากปญหาตาง ๆ ทเกดขนในหนวยงาน

1.2 ทบทวนวรรณกรรม จากบทความเ ชงวชาการ รายงานการวจยทาง Pathophysiology หรอจากมาตรฐานของแนวทางการปฏบตงานขององคกรหรอหนวยงานระดบชาต

15

แผนภมท 2 Iowa model of evidence-base practice to promote quality care

(Adaptation from Tiller., et al., 2001) ทมา: www.medscape.com

Is this Topic a Priority for the Organization?

Consider Other Triggers

From a team

Assemblies Relevant Research & Related Literature

Critique & Synthesize research for use in Practice

Is there a sufficient Research Base?

Pilot the change in Practice 1. Select outcomes to be Achieved 2. Collecting Baseline data 3. Design evidence-Based Practice (EBP)

Guidelines 4. Implement EBP on Pilot Units 5. Evaluate Process & Outcomes 6. Modify the Practice Guideline

Base Practice on Other Types of Evidence 1. Case Reports 2. Expert Opinion 3. Scientific Principls 4. Theory

Conduct Research

Is Change Appropriate for

Adoption in Practice?

Continue to Evaluate Quality of Care and New Knowledge

Institute the Change in Practice

Monitor and Analyze Structure, Process, and outcome Data Environment Staff Cost Patient and Family

Disseminate Results

= a decision point

Problem focused triggers 1. Risk Management Data 2. Process Improvement Data 3. Internal External Benchmarking Data 4. Financial Data 5. Identification of Clinical Problem

Knowledge focused triggers 1. New research or other literature 2. National Agencies or Organizational Standard and

Guideline 3. Philosophies of Care 4. Questions from Institutional Standard Committee

No

Yes

Yes

Yes No

No

16

1.3 ขอมลของปญหาทมากระตนทเกดจากการทบทวนความร (Knowledge focused triggers) หมายถง การพจารณาขอมลของปญหาทเกดจากการคนควา

เมอไดประเมนปญหาทตองการพฒนาแนวทางปฏบตการพยาบาลแลว ใหทบทวนดวาประเดนปญหาทตองการพฒนา เปนปญหาทตองการศกษาหรอไม ถาเหนวามความจาเปนทตองเปลยนแปลงทชดเจน ถาไมใชใหทบทวนการระบประเดนปญหาทตองการศกษาใหม แตถาเปนปญหาของหนวยงานใหตงทมดาเนนการ เพอดาเนนการในขนตอนท 2 ตอไป (สายพน เกษมกจวฒนา, 2547: 2)

ขนตอนท 2 การสบคนและประเมนหลกฐาน (Assembling and evaluation evidence) เปนขนตอนของการสบคนขอมลจากหลกฐานเชงประจกษตาง ๆ ทงจากงานวจยเดยว งานวจยทเปนการทบทวนอยางเปนระบบ (Systematic series) ในขนตอนนหากพบวาหลกฐานของงานวจยมากพอใหนาไปวเคราะห สงเคราะหและประเมนคณภาพของหลกฐาน แตหากพบวาหลกฐานงานวจยไมเพยงพอใหใชหลกฐานของานวจยอนๆ ไดแก รายงานกรณศกษา ความคดเหนจากผเชยวชาญ องคความรทางวทยาศาสตร หรอทฤษฎตางๆ มาใชรวมดวย หรอใหดาเนนการวจยในประเดนปญหานนๆ เปนขนตอนทสาคญของการพฒนาแนวปฏบตการพยาบาล ซงงานวจยทไดมาจะนาไปสการสงเคราะหงานวจยในขนตอนตอไป แหลงทมาของงานวจยควรจะครอบคลมทงงานวจยทมการตพมพและทไมตพมพ ทงทเปนงานวจยในประเทศและตางประเทศ เพอลดความลาเอยงจากการใชงานวจยจากแหลงใดเพยงแหลงเดยว ซงแหลงของงานวจยมดงน (Dickson, 2000 อางใน สายพณ เกษมกจวฒนา, 2547: 2)

ขนตอนท 3 ก า ร ป ร ะ เ ม น แ น ว โ น ม ท จ ะ ไ ป ใ ช ใ น ก า ร ป ฏ บ ต ( Assessing implementation potential) ซงมหวขอในการประเมนดงน

3.1 การเทยบเคยงความรทไดจากขอมลเชงประจกษไปสแนวทางการปฏบตในสถานการณจรง (Transferability) เกยวกบ

3.1.1 มความเหมาะสมกบหนวยงานทจะนาไปใชหรอไม 3.1.2 มลกษณะความคลายคลงกนของกลมประชากรทตองการนาแนวปฏบต

ไปใชหรอไม 3.1.3 แนวทางในการดแลของหนวยงานกบในหลกฐานเชงประจกษมความ

คลายคลงกนกบหนวยงานทจะนาแนวทางปฏบตไปใชหรอไม 3.1.4 แนวทางปฏบตจะสามารถประเมนประสทธผลไดเมอใด

3.2 ความเปนไปได (Feasibility) หมายถง ความเปนไปไดในเชงสภาพแวดลอม ทรพยากรเกอหนน และบคลากรในหนวยงาน

17

3.2.1 ความเปนไปไดในการนาแนวปฏบตไปใชจรงในหนวยงาน จะตองประเมนถงความเปนเอกสทธของพยาบาลในการทจะเรมหรอเลกใชแนวปฏบตนน

3.2.2 แนวปฏบตนนรบกวนการทางานของบคลากรอนหรอไม 3.2.3 ฝายบรหารสนบสนนใหมการนาขอเสนอนนมาใชในหนวยงานหรอไม 3.2.4 ประเมนบรรยากาศในหนวยงานวาสงเสรมตอการนาแนวปฏบตไปใช

หรอไม ใหความสนใจสนบสนน หรอตอตานในการนาแนวปฏบตไปใช 3.3 ความเหมาะสมของคาใชจายและประโยชนทจะเกดขน (Cost–benefit ratio )

จะตองมการประเมนความเสยงและผลประโยชนทจะเกดขน ถานาแนวปฏบตไปใชตองประเมนใหไดวา หากปฏบตในรปแบบเดมจะกอใหเกดความเสยงอยางไร สวนในเรองของคาใชจายจะตองมการประเมนในเรองของคาวสดอปกรณ เวลา รวมถงจะตองประเมนดวยวาถาหากไมใชแนวปฏบตแลวจะเกดขอเสยอยางไร

ขนตอนท 4 การศกษานารอง หากมหลกฐานขอมลจากงานวจยเพยงพอทพสจนวาการปฏบตเพอแกปญหาดวยวธนไดผลจรง ในขนตอนนหากหลกฐานขอมลไมเพยงพอ จาเปนตองมการศกษาเชนเดยวกน แตมการทดสอบในกลมตวอยางขนาดเลกวาแนวปฏบตทพฒนาขนมาสามารถตอบคาถามการวจยได

ขนตอนท 5 การตดสนใจนาแนวปฏบตการพยาบาลทพฒนาไปใชในหนวยงานหรอองคกรซงตองการการสนบสนนจากผบรหารของหนวยงาน ความรวมมอจากผปฏบตงานทเกยวของ รวมถงการเออแหลงประโยชนตามความจาเปนและมการประเมนอยางตอเนอง

ขนตอนท 6 การเปลยนแปลงการปฏบตใหสอดคลองกบแนวปฏบตการพยาบาล หลงจากการนาแนวปฏบตไปทดลองใชจรงในคลนกวาสามารถใชไดหรอไม ถาไมเหมาะสมใหยอนไปประเมนคณภาพของการดแลและความรใหมๆ ทเกดขน และดาเนนการระบประเดนทตองการศกษาใหม ถาการเปลยนแปลงทเกดขนจากการปฏบตนนเหมาะสมสาหรบการนาไปปฏบตจรง ทาใหเกดการเปลยนแปลงในองคกร นาผลมาปรบปรงใหเหมาะสมกบสภาพความเปนจรงในการปฏบต

ขนตอนท 7 การวดผลลพธทางการพยาบาลจากการใชแนวปฏบตการพยาบาลซงจะตองประเมนทงผลลพธทเกดกบผปวยหรอความพงพอใจของผปวย รวมถงการประเมนความเปนไปไดในการนาไปใช และประเมนประโยชน ความคมคา คมทนทเกดขน และในการใชแนวปฏบตการพยาบาลนนในทกหนวยงานทเกยวของกบเรองนนจะตองดาเนนการตดตาม วเคราะห ประเมนขอมลทงเชงโครงสราง กระบวนการ และโดยวเคราะหจากสงแวดลอม บคลากร คาใชจาย ผปวยและครอบครว ซงควรใชเวลาในขนตอนนอยางเพยงพอ เพอใหมนใจวาเกดการเปลยนแปลง

18

ขนในองคกรอยางแทจรง เชนใชระยะเวลา 6-12 เดอน และควรมการเผยแพรผลสวงกวาง เพอใหเกดประโยชนแกนกปฏบตการพยาบาลโดยทวไป (Polit & Beck, 2001: 444-450)

สาระสาคญของแนวทางปฏบตทางคลนกอาจมสาระและรายละเอยดตางกนไป โดยสรป แนวทางปฏบตทางคลนก มดงน (ฟองคา ตลกสกลชย, 2549: 135)

1. ชอเรองแนวปฏบตทางคลนก 2. วตถประสงคของแนวปฏบตทางคลนก 3. กลมเปาหมายทจะนาแนวปฏบตทางคลนกไปใช ระบโรค ภาวะประเภทของ

กลมเปาหมายทจะนาแนวปฏบตทางคลนกไปใช ทงผรบบรการและผประกอบวชาชพดานสขภาพ 4. นยาม ระบความหมายของคาตางๆ ทใชในแนวปฏบตทางคลนกใหชดเจน เพอความ

เขาใจตรงกนระหวางผมสวนรวมหรอผเกยวของทกฝาย 5. ระบผลลพธทางคลนกทเกดขน จากการปฏบตทแนะนาทมอยในแนวปฏบตทาง

คลนก โดยผลลพธดงกลาวอาจเปนการเปลยนแปลงของอตราการปวย อตราการตาย อาการ อาการแสดง คณภาพชวต ผลการตรวจทางหองปฏบตการ คาใชจาย ความสะดวก ความปลอดภย ฯลฯ

6. หลกฐาน ระบวธการไดมาซงหลกฐาน วธการสบคน แหลงของหลกฐาน วธการรวมหลกฐาน วธการวเคราะหหลกฐาน และประเมนระดบความนาเชอถอของหลกฐานทนามาใชในการพฒนาแนวทางปฏบตทางคลนก

7. คณคา ระบการพฒนาแนวทางปฏบตทางคลนกเกยวกบคณะผจดทา มมมองของคณะผจดทา ความคลอยตาม ความขดแยง และวธการนาไปสขอสรป ทระบไวในวธปฏบตทแนะนาในกรณทคณะผจดทามความเหนทแตกตางกน

8. วธปฏบตทแนะนา ระบรายละเอยดของวธปฏบตแตละวธ พรอมระดบของหลกฐานเชงประจกษทสนบสนนแนวปฏบตทแนะนากากบไว

9. การตรวจสอบ ระบกระบวนการพฒนาและตรวจสอบแนวปฏบตทางคลนกโดยคณะหรอองคกรอนทคณะผจดทาไดดาเนนการ ความสอดคลองและความแตกตาง ระหวางแนวทางปฏบตทางคลนกฉบบอนในเรองเดยวกน รวมทงการนาผลแนวปฏบตทางคลนกฉบบนไปใชในโครงการนารอง 10. ผสนบสนน ระบองคกรทเกยวของ หรอใหการสนบสนนการพฒนาแนวทางปฏบตทางคลนกฉบบน เพอใหผทจะนาเอาแนวปฏบตทางคลนกไปใชทราบวา แนวปฏบตทางคลนกถกพฒนาขนอยางมคต หรอมผลประโยชนซบซอนหรอไม

11. เอกสารอางอง หรอบรรณานกรม

19

ซงกระบวนการการพฒนาแนวปฏบตการพยาบาลทางคลนกโดยการใชหลกฐานเชงประจกษ ดงน

1. การคนหาและการคดเลอกหลกฐานทางเชงประจกษ การพฒนาแนวปฏบตในครงน มการสบคนขอมลจากหลกฐานขอมลการวจย และ

แหลงขอมลอนทเกยวของ ดงน ฐานขอมลทนาเสนอแนวปฏบตการพยาบาลทางคลนก (Guideline) และการปฏบตการพยาบาลทเปนเลศ (Best practice guideline) สบคนไดจาก www.guideline.gov, www.joannabriggs.edu.au,www.mahidol.ac.th, www.medscape.com, www.christian.ac.th, www. rnao. org, และ www.aann.org

ฐานขอมลททบทวนงานวจยอยางเปนระบบ (systemic review) และงานวจย ทสบคนไดจาก CINAHL, PUPMED และ MEDLINE

งานวจยทคนควาได และสบคนกลบไปยงเอกสารอางอง ฐานขอมลวทยานพนธจากสถาบนตางๆ มหาวทยาลยมหดล มหาวทยาลยเชยงใหม

จฬาลงกรณมหาวทยาลย มหาวทยาลยขอนแกน มหาวทยาลยนเรศวร มหาวทยาลยสงขลานครน และมหาวทยาลยครสเตยน

การสบคนดวยมอ (Hand search) จากวารสารเฉพาะทเกยวของ เชน วารสารการพยาบาล สภาการพยาบาล งานวจยและแนวปฏบตการพยาบาลทางคลนกทสบคนรวมทงสน 151 เรอง แตทคดเลอกไว คอ งานวจยทเนนและกลาวถงการพยาบาลและแนวปฏบตการพยาบาลผปวยเบาหวานในคลนกเบาหวาน ในการคดเลอกครงสดทายเหลองานวจย และแนวปฏบตการพยาบาลทเปนวธการปฏบตเพอการพยาบาลผปวยเบาหวาน ซงสามารถนามาวเคราะห และสงเคราะหไดทงสน จานวน 22 เรอง

2. กาหนดเกณฑการคดเลอกงานวจย การกาหนดเกณฑการคดเลอกหลกฐานเชงประจกษ เพอใชในการพฒนาแนวปฏบตการพยาบาลทางคลนกครงน ใชแนวคด PICO (Craig & Smyth, 2002 อางใน ฟองคา ตลกสกลชย, 2549: 82) ตามรายละเอยด ดงน P คอ Patient population or problem การระบประชากร โรค หรอปญหาทสนใจ หมายถง การเลอกงานวจยทเกยวของกบผปวยเบาหวาน I คอ Intervention or area of interest หมายถง การเลอกงานวจยทเกยวของกบการการพยาบาล แนวปฏบตการพยาบาลผปวยเบาหวาน C คอ Comparison intervention การระบเปรยบเทยบการปฏบต ซงชวยจากดขอบเขตการสบคนใหแคบลง หมายถง การเปรยบเทยบผลของการใชวธการพยาบาลทหลากหลาย เพอสงเสรมการพฒนาแนวปฏบตการพยาบาลผปวยเบาหวาน

20

O คอ Outcomes ผลลพธ หมายถง การศกษาประเมนผล ระบตวชวดของการปฏบตการพยาบาล เพอการพยาบาลผปวยเบาหวานในคลนกเบาหวาน แมวาแนวทางสาคญในการสบคนมเพยง PICO ผวจยไดเพมเกณฑอก 1 ขอ (T) คอ Time เวลา หมายถง การกาหนดชวงเวลาการคนหางานวจยหรอบทความทาง วชาการทมเผยแพรในชวงป (พ.ศ. 2543 ถง 2552) ทงในประเทศไทยและตางประเทศ

3. วธการทใชประเมนคณภาพ เกณฑในการประเมนความเขมแขงของหลกฐานเชงประจกษซงแบงระดบความเชอถอและและงานวจยทคดเลอกมา มระดบของความนาเชอถอของหลกฐานเชงประจกษ โดยใชเกณฑในการประเมนระดบของหลกฐานของสเตตเลอร (Stetler, et al., 1998: 202) แบงเปน 6 ระดบ คอ

ระดบ 1 หลกฐานเชงประจกษทพฒนามาจากการทบทวนวรรณกรรมอยางเปนระบบ หรอการวเคราะหเมตา งานวจยแบบสมเขากลม หรอรวบรวมทไดจากงานวจยเชงทดลองแบบสมเขากลม (Meta analyses of randomized control trial: RCT)

ระดบ 2 หลกฐานทเปนการวจยเชงทดลองแบบสมเขากลม (Experimental study, Randomized control trial: RCT)

ระดบ 3 หลกฐานทเปนงานวจยแบบกงทดลองแบบกลมเดยว (Quasi experimental studies, Case –control studies)

ระดบ 4 หลกฐานทเปนงานวจยเชงพรรณนา หรอคณภาพ (Non-experimental studies, Descriptive, Correlation, Qualitative studies)

ระดบ 5 หลกฐานทเปนการพฒนาโปรแกรม หรอการศกษาผลการนาวจยไปใช (Program evaluations, Research utilization studies, Quality improvement projects, Case reports)

ระดบ 6 ความคดเหน หรอบทความของผเชยวชาญ (Opinion of respected authorities or expert committees)

3.1 การประเมนความสามารถในการนาไปใชหรอการประเมนแนวโนมทจะนาไปใชในการปฏบต โดยใชเกณฑการประเมนดงน (Polit, Beck and Hungler, 2001: 444-450)

3.1.1 ความสามารถในการเทยบเคยง (Transferability) เปนการเทยบเคยงความรทไดจากหลกฐานเชงประจกษสการปฏบตในสถานการณจรง โดยพจารณาถงความคลายคลง หรอความเหมาะสมกบหนวยงานทจะนาไปใชหรอไม กลมประชากรในหลกฐานหรองานวจยตางๆ มความคลายคลงกบกลมประชากรทตองการนาขอเสนอไปใชหรอไม ปรชญาในการดแลของหนวยงานในหลกฐานหรองานวจยมความแตกตางหรอคลายคลงกบหนวยงานทจะนาเสนอไปใชหรอไม และการนาขอเสนอไปใช จะสามารถประเมนประสทธผลไดหรอไม

21

3.1.2 ความเปนไปไดในการนาไปใช (Feasibility) หมายถง ความเปนไปไดในเชงสภาพแวดลอม ทรพยากรเกอหนนและบคลากรในหนวยงาน ความเปนไปไดในการนาเสนอไปปฏบตจรงในหนวยงานนน โดยประเมนถงพยาบาลมสทธโดยชอบทางกฎหมายและขอบเขตของการปฏบตนนๆ ไดพจารณาความพรอมของบคลากรในหนวยงาน ประเมนบรรยากาศในองคกร ความรและทกษะทจาเปนในการนาผลงานวจยมาใชรวมทงพจารณาถงความพรอมทงดานวสดอปกรณและทรพยากรทจาเปนอนๆทชวยใหเออใหการปฏบตการพยาบาลเปนไปไดจรง

3.1.3 ประโยชนความคมทน คมคาเมอนาไปใช (Cost-benefit ration) ในการนาขอเสนอไปใช จะตองมการประเมนสดสวนระหวางประโยชนทไดรบกบคาใชจายทเกดขน กลาวคอ จะตองมการประเมนความเสยง และผลประโยชนทมแนวโนมจะเกดขน หากนาขอเสนอไปใช และตองประเมนใหไดวา หากปฏบตในรปแบบเดมจะกอใหเกดความเสยงอยางไร ในสวนของคาใชจายจะตองมการประเมนคาใชจายสาหรบวสดอปกรณ หากนาขอเสนอไปใชทงในระยะสนและระยะยาว และประเมนใหไดวาหากไมใชขอเสนอจะเกดการสญเสยอยางไร

3.2 การวเคราะหหลกฐานเชงประจกษแนวคด Polit & Hungler (ฟองคา ตลกสกลชย, 2549: 97-103) ทระบวาการประเมนงานวจยเพอนาไปใชควรพจารณาตามเกณฑ (Utilization criteria) ซงประกอบดวยปจจย 3 ประการ คอ ความสอดคลองของงานวจยกบปญหาทางคลนก (Clinical relevance) การมความหมายในเชงศาสตร (Scientific merit) และแนวโนมทจะนาใชในการปฏบตได (Implementation potential)

4. วธการตรวจสอบความแมนตรงของแนวปฏบตการพยาบาลทางคลนก โดยพจารณาจากความถกตอง ความครอบคลมของเนอหา และความเหมาะสมของแนวปฏบตการพยาบาล

ซงจากการทบทวนวรรณกรรมและเอกสารทเกยวของพบวามแนวปฏบตทเกยวของกบการดแลผปวยเบาหวาน เชน บญจนทร วงศสนพรตน และคณะ (2551: 289) ศกษาการควบคมระดบนาตาลในเลอดของผปวยเบาหวานภายหลงเขาโครงการอบรมความรการจดการเบาหวานดวยตนเองแบบกลม โดยมกลมตวอยางคอ ผปวยเบาหวานทมารบการตรวจรกษาแผนกอายรกรรมผปวยนอก คณะแพทยศาสตรโรงพยาบาลรามาธบด ทเขารวมโครงการครบ 1 ป จานวน 45 ราย ผลการวจยพบวา คาเฉลยของระดบน าตาลในเลอด (FBS) และปรมาณฮโมโกลบนทมน าตาลเกาะ(HbA1C) ของกลมตวอยางลดลง และโครงการใหความรแกผปวยเบาหวานแบบกลมจากทม สหสาขาวชาชพนเปนประโยชนตอการควบคมระดบน าตาลในเลอด และการพฒนาแนวปฏบตการพยาบาลเพอปองกนการเกดแผลทเทาในผปวยเบาหวานชนดท 2 (เพญศร ควรนยม, 2549: ง)ผลการวจยพบวาแนวปฏบตการพยาบาลทพฒนาขนสามารถปฏบตไดจรงและไดผลลพธทด ซงผปวยเบาหวานมความรเรองการดแลเทาและไดรบการตรวจเทาอยางถกวธตามแนวปฏบตการ

22

พยาบาลทพฒนาขน ในการพฒนาแนวปฏบตการพยาบาลดงกลาว ทาใหเหนการดแลผปวยเบาหวานทมขนตอนของแนวปฏบตการพยาบาลตามหลกฐานเชงประจกษ ชวยใหการดแลผปวยกลมนมประสทธภาพ เกดความผดพลาดในการปฏบตลดลง

2. ระบบการจดบรการดแลผปวยเบาหวานในคลนกเบาหวาน การดแลผปวยเบาหวานในโรงพยาบาลมความสาคญอยางยง ไมวาจะเปนการดแลใน

หอผปวย หรอการดแลทคลนกเบาหวาน โรงพยาบาลกรงเทพครสเตยน จดคลนกเบาหวานโดยเปดใหบรการแกผ ปวยเบาหวาน ระบบการบรการทคลนกผ ปวยเบาหวานทปฏบตอยปจจบนประกอบดวย 1) การเตรยมคลนกโดยพยาบาล 2) ผปวยมาพบแพทยตามนด 3) สงผปวยตรวจเลอดกอนพบแพทย 4) ผปวยนงรอพบแพทย 5) รบใบนด รบยา (ดงแผนภมท 2)

แผนภมท 3 การบรการคลนกเบาหวาน (OPD) ปจจบน (ทมา: งานบรการผปวยคลนกเบาหวาน โรงพยาบาลกรงเทพครสเตยน)

นอกจากนนยงพบวามนกวจยหลายคนทไดทาการศกษาถงรปแบบการพยาบาลหรอ

ระบบการพยาบาลผปวยเบาหวานไวเปนจานวนมากซงสามารถนาไปเปนสวนหนงของการพฒนา

เตรยมคลนก

ผปวยมาตามนด

สงผปวยเจาะเลอดกอนรบประทานอาหารเชา

รอพบแพทยอายรกรรม

รบใบนด รบยา

23

แนวปฏบตการพยาบาลผปวยเบาหวานในคลนกเบาหวานไดดงเชน งานพฒนารปแบบการดแลผปวยเบาหวานแบบผสมผสานของ CUO (Community Unit Primary) บรบอ จงหวดมหาสารคาม (สรพงษ ชาวงษและคณะ, 2550: 99) โดยการผสมผสานการดแลของทมสขภาพและศาสตรของการบรการ และพฒนาศกยภาพของผปวยเบาหวาน โดยรปแบบการดแลผปวยเบาหวานแบบผสมผสานทพฒนาครอบคลมมตของการจดบรการในโรงพยาบาลและระดบครอบครวและชมชน มตของทมปฏบตงานแบบสหสาขาวชาชพของการบรการในโรงพยาบาลและระดบครอบครวหรอชมชน และมตของการบรการดวยศาสตรของแพทยแผนปจจบนและศาสตรของการแพทยทางเลอก 5 ดาน คอ ดานรางกาย ดานจตใจและอารมณ ดานปญญา ดานสงคม และดานสงแวดลอม พบวาภายหลงการพฒนารปแบบ ผปวยเบาหวานมความรเรองโรคเบาหวาน ทศนคตตอโรคเบาหวานและพฤตกรรมการควบคมโรคเบาหวานสงขน และงานพฒนาระบบการบรการโรคเบาหวาน แผนกผปวยนอกโรงพยาบาลจงหาร จงหวดรอยเอด เปนการพฒนาการบรการใหสอดคลองกบปญหาและความตองการของผรบบรการภายใตความรวมมอของเจาหนาททเกยวของในโรงพยาบาล การศกษาการพฒนาคลนกเบาหวานโดยกลมผบรหารโรงพยาบาลและกลมผใหบรการรวมกนวางแผนปฏบตงาน สะทอนใหเหนการปฏบตปรบปรงวา ขนตอนการใหบรการลดลง ผปวยไดรบความสะดวกในการคนบตรลวงหนา ทาใหลดเวลาการใหบรการและการใหสขศกษาในกลมผปวยเบาหวานพบวาคาระดบน าตาลในเลอดเฉลยลดลงหลงการพฒนา (ทนกร ศรษะภม, 2551:106 ) ซงสอดคลองกบงานการพฒนาระบบการดแลผปวยโรคเบาหวาน อาเภอบานผอ จงหวดอดรธาน ศกษาผลของการพฒนาระบบการดแลผปวยโรคเบาหวาน เปนการพฒนาระบบการดแลเปนกระบวนการสาคญในการดแลผปวยเบาหวาน ทจะใหเกดผลลพธการบรการทดตามมา ทงดานพฤตกรรมการดแลตนเอง และการควบคมระดบน าตาลในเลอด การใชกลยทธโดยทมสหสาขาวชาชพรวมประเมนและประยกตวธใหบรการทผสมผสาน สอดคลองกบความตองการของผปวยเนนการดแลตนเองและการมสวนรวมของผปวย ครอบครว และชมชน และการบรการเชงรก โดยมกระบวนการดแลผปวยทงในสถานบรการ และในชมชน กจกรรมสาคญ คอ การบรการรกษาในคลนกเบาหวานแบบครบวงจร การจดกจกรรมกลมเพอเปนการแลกเปลยนเรยนรระหวางผปวยผปวยและครอบครว การศกษาพบวา การพฒนาระบบมผลทาใหผปวยโรคเบาหวานมพฤตกรรมการดแลตนเองดกวากอนการพฒนาระบบและมคาเฉลยของระดบปรมาณฮโมโกลบนทมระดบน าตาลเกาะลดลงกอนการพฒนาระบบการดแลผปวยโรคเบาหวาน (สนนท แมนเมอง และคณะ, 2550: 175)

นอกจากนนการศกษาของภาวนา กรตยตวงศ (2537) ศกษาเรองการสงเสรมการดแลตนเองในผปวยเบาหวาน ในระดบโรงพยาบาลประจาจงหวด ผลการศกษาพบวา ผปวยเบาหวานทไดรบการสงเสรมตนเอง ครบ 4 เดอน มคาเฉลยของระดบฮโมโกลบนทมน าตาลตากวา การรบร

24

ความสามารถในการปฏบตกจกรรมการดแลตนเอง และความพงพอใจในบรการทไดรบสงกวากอนเขาโครงการอยางมนยสาคญทางสถต การสงเสรมการดแลตนเองนนใชรปแบบการสนบสนนและการใหความรประกอบดวยวธการชวยเหลอ 11 วธ จากผลการศกษาแสดงใหเหนวาการสรางรปแบบการพยาบาล ระบบหรอแนวปฏบตการพยาบาลผปวยจะชวยสงเสรมใหการปฏบตงานเปนขนตอน มระบบ ระเบยบทชดเจน สามารถบอกแนวทางการพยาบาลผปวยใหกบพยาบาลได ดงนน ผวจยจงเลงเหนความสาคญวาควรมการพฒนาแนวปฏบตการพยาบาลผปวยเบาหวานในคลนกเบาหวานขนเพอใหเกดผลลพธดงกลาวดวย และเพอใหผปวยไดรบการพยาบาลอยางตอเนองยงขน

สรปการทบทวนวรรณกรรมทเกยวของ จากการทบทวนวรรณกรรมท งหมด สรปไดวาการดผปวยทคลนกเบาหวานควร

ประกอบดวยระบบการจดการทด พยาบาลตองมบทบาททสาคญในการดแลใหระบบตางๆดาเนนการไปได รวมทงความรเกยวกบโรคเบาหวานทผปวยควรไดรบในขณะรอตรวจในคลนกเบาหวาน ดงนนผวจยจงมความสนใจทจะพฒนาแนวปฏบตการพยาบาลผปวยเบาหวานในคลนกเบาหวานใหเพมมากขนและเพอใหมแนวปฏบตการพยาบาลทชดเจนมมาตรฐาน สามารถนาไปใชในการดแลผปวยเบาหวานทมารบบรการไดอยางครอบคลม และเพอใหการบรการทดเลศกบผปวยเบาหวานทมารบบรการทคลนกเบาหวาน

บทท 3

วธดาเนนการวจย

การวจยครงนเปนการวจยเชงบรรยาย (Descriptive research) เพอพฒนาแนวปฏบตการพยาบาลผปวยเบาหวานในคลนกเบาหวานทงนเพอใหการดแลผปวยเบาหวานในคลนกเบาหวานมแนวปฏบตการพยาบาลผปวยเบาหวานอยางมมาตรฐานเดยวกน เมอไดแนวปฏบตการพยาบาลผปวยเบาหวานแลวจงศกษาความเปนไปไดในการนาแนวปฏบตไปใชและทาการศกษานารองการใชแนวปฏบตการพยาบาลดงกลาวในผปวยเบาหวานจานวน 30 คน

การพฒนาแนวปฏบตการพยาบาลผปวยเบาหวานในคลนกเบาหวาน

การวจยครงนผวจยนาผลการวจยทเกยวของมาพฒนาเปนแนวปฏบตการพยาบาลผปวย

เบาหวานในคลนกเบาหวาน ผวจยประยกตใชกระบวนการใชผลงานวจยของไอโอวา (IOWA Model of evidence base practice to quality of care, 2001 โดย Titler, et al., 2001: 497-509) ในการสรางแนวปฏบตการพยาบาลผปวยเบาหวานในคลนกเบาหวาน โดยแบงวธดาเนนการวจยออกเปน 4 สวน คอ

1 การพฒนาแนวปฏบตการพยาบาลผปวยเบาหวานในคลนกเบาหวาน 2. การตรวจสอบแนวปฏบตการพยาบาลโดยผทรงคณวฒ 3. การศกษาความเปนไปไดในการใชแนวปฏบตการพยาบาลโดยพยาบาลประจาแผนก

อายรกรรมผปวยนอกและคลนกเบาหวาน 4. การศกษานารองโดยใชแนวปฏบตการพยาบาลผปวยเบาหวานในคลนกเบาหวาน ซงมรายละเอยดของวธการดาเนนการวจยในแตละขนตอน ดงตอไปน

26

สวนท 1 การพฒนาแนวปฏบตการพยาบาลผปวยเบาหวานในคลนกเบาหวาน (Clinical nursing practice guideline) ประกอบดวย

1.1 การระบปญหาจากการปฏบตงานและจากองคความรทมอย (Identification of problem and knowledge focused trigger ) ในขนตอนน ผวจยพจารณาพบวาปญหาตางๆ ทเกดขนจากการดแลผปวยกลมน คอ

ปญหาจากสงกระตนทเกดจากการปฏบตงาน (Problem focused trigger) เปนจดเรมตนของความคดรเรม ทจะพฒนาแนวปฏบตการพยาบาลผปวยเบาหวานในคลนกเบาหวานของผปวยทมารบการรกษา เนองมาจากประสบการณจรงในการปฏบตงานของผวจย ทแผนกอายรกรรมผปวยนอก โรงพยาบาลกรงเทพครสเตยน ซงผวจยมหนาทใหการดแลผปวยกลมนโดยตรง และจาก จากประสบการณในการปฏบตงานในคลนกเบาหวาน พบวาระบบการใหบรการผปวยเบาหวาน จดใหมการใหบรการกบผปวยเปนการตรวจรกษาโดยแพทยเทานนพยาบาลมหนาทในการปฏบตกจกรรมตามคาสงการรกษาของแพทยและดแลใหผปวยไดรบการตรวจรกษาทกคน เนองจากรปแบบการใหบรการเปนลกษณะทขนอยกบบคลากรสขภาพแตละคน นอกจากนนผปวยทมมากและมพยาบาลหลายคนทมหนาทรบผดชอบดแลผปวยเบาหวานสบเปลยนหมนเวยนกนไปทาหนาทใหการพยาบาลแกผปวยเบาหวาน ทาใหการพยาบาลผปวยเบาหวานแตละรายแตกตางกนไป เนองจากยงไมมแนวทางปฏบตทชดเจน โดยเปนการใหความรแกผปวยเบาหวาน

นอกจากสงกระตนจากปญหาในการปฏบตดงกลาวแลว สงกระตนทไดจากการทบทวนความร (Knowledge focused triggers) การศกษาวรรณกรรมและงานวจยทเกยวของ พบวารปแบบการพยาบาลทสงเสรมการดแลตนเองของผปวย คอ รปแบบการสนบสนนและใหความร ซงมเปาหมายเพอเพมพลงอานาจใหกบผปวยในการดแลสขภาพตนเอง ไดแก การใหขอมลและความรเกยวกบโรคเบาหวานอยางสมาเสมอ การสรางสงแวดลอมทเอออานวยใหผปวยเกดการเรยนรเกยวกบการดแลตนเองพบวาผปวยสวนใหญมระดบการพฒนาความสามารถในการดแลตนเองเรองอาหาร ยา การออกกาลงกาย การประเมนและแกไขอาการน าตาลตาดขน ระดบน าตาลในเลอดลดลง โดยปรมาณฮโมโกลบนทมน าตาลเกาะ (HbA1C) ลดลง

1.2 การทบทวนวรรณกรรมและงานวจยทเกยวของ (Assembling relevant reseach literature) ในขนตอนนเปนการทบทวนงานวจยตางๆ ทเกยวของกบโรคเบาหวาน การสงเสรมการการดแลตนเอง เพอปองกนและชะลอการเกดภาวะแทรกซอน ทอาจเกดขนในผปวยเบาหวานไดทกขณะ และแนวปฏบตการพยาบาลผปวยเบาหวานเพอสงเสรมการดแลตนเองของผปวยเบาหวานโดยมรายละเอยดดงน

27

1.2.1 รวบรวมหลกฐานเชงประจกษ ทเกยวของกบแนวปฏบตการพยาบาลผปวยเบาหวานในคลนกเบาหวาน โดยใชคาสาคญเปนเกณฑตามแนวทาง PICO (Sackett, et al., 1997 cited in Craig, Smyth, & Mullally, 2002: 23-24) เพอเปนแนวทางในการเลอกความสมพนธของงานวจยทศกษา

P คอ Population (ประชากร) หมายถง การเลอกงานวจยทเกยวของกบผปวยเบาหวาน

I คอ Intervention (การปฏบต) หมายถง การเลอกงานวจยทเกยวกบแนวปฏบตการพยาบาลผปวยเบาหวานในคลนกเบาหวาน

C คอ Comparison Intervention (การเปรยบเทยบการปฏบต) หมายถง การเปรยบเทยบวธการพยาบาลทหลากหลาย เพอสงเสรมการพฒนาแนวปฏบตการพยาบาลผปวยเบาหวาน

O คอ Outcom (ผลลพธ) หมายถง การระบตวชวดของแนวปฏบตการพยาบาลผปวยเบาหวานในคลนก

แมวาแนวทางสาคญในการสบคนมเพยง PICO ผวจยไดเพมเกณฑอก 1 ขอ T คอ Time (เวลา) หมายถง การกาหนดชวงเวลาการคนควาหางานวจย

หรอบทความทางวชาการ ทเผยแพรในชวงป (พ.ศ. 2543 ถง 2552) ทงในประเทศไทยและตางประเทศ

1.2.2 การทบทวนวรรณกรรมทกระดบทงในประเทศและตางประเทศ ตงแตแนวปฏบต (Guidelines) งานวจยดวยการวเคราะหเมตา (Meta-analysis) งานวจยเชงทดลอง(Experimental study) งานวจยกงทดลอง (Quasi-experimental study) งานวจยเชงพรรณนา/บรรยาย(Descriptive study) งานวจยเชงความสมพนธและงานวจยเชงคณภาพ (Correlation,qualilative study) โดยเลอกงานวจยและวรรณกรรมทเกยวของตงแตป ค.ศ. 2000-2009 โดยการสบคนหาหลกฐานจากระบบฐานขอมล และสบคนขอมลจากฐานขอมลจากฐานขอมลการวจยและแหลงขอมลอนทเกยวของ ไดแก

1.2.2.1 ฐานขอมลแนวปฏบต (Guidelines) สมาคมเบาหวานไดแก www.guideline.gov, www.joannbringgs.edu.au , www.cochrange.com

1.2.2.2 ฐานขอมลททบทวบงานวจยอยางเปนระบบ (Systematic review) และงานวจยเดยวไดแก CINAHL, PUB MED, MED-LINE, www.cochrane.org

1.2.2.3 ฐานขอมลงานวจยเดยว หรองานอนๆ ไดแก CINAHL 1.2.2.4 งานวจยทคนควา และคนกลบไปยงบรรณานกรม (Reference List)

28

1.2.2.5 ฐานขอมลวทยานพนธจากสถาบนตางๆ ในประเทศไทยไดแก www.li.mahidol.ac.th/library/nse.html, www.kku.ac.th, www.cmu.ac.th

1.2.2.6 การสบคนดวยมอ (Hand search) จากวารสารเฉพาะทเกยวของ ไดแก Diabetes care

1.2.2.7 ผเชยวชาญ (Expert opinion) คาสาคญทใชในการสบคนขอมล ไดแก Clinical nursing practice guideline

diabetes, Guideline Diabetes, Diabetes, Diabetic clinic, Self- management. 1.3 การนางานวจยทเกยวของมาวเคราะห สงเคราะห เพอพฒนาแนวปฏบตการ

พยาบาล (Analysis critique and synthesis research studies to guideline) การวเคราะห ประเมนงานวจย เพอตดสนความเพยงพอของคณภาพงานวจยหลงจากไดงานวจยทเกยวของกบประเดนปญหาทตองการพฒนาแนวปฏบตการพยาบาลแลว ขนตอนตอไป คอ การอานงานวจยเพอทาความเขาใจในสาระของงานวจยทงหมด จากนนจงวเคราะหวจารณงานวจยเพอใชประกอบการตดสนวางานวจยในเรองนนๆ มคณภาพดพอทจะนาผลงานวจยไปใชพฒนาแนวปฏบตการพยาบาล หรอไม การประเมนคณภาพงานวจยเปนสงทจาเปนเพอใหหลกฐานทดทสด โดยแบงการประเมนออกเปน 2 หวขอคอ

1.3.1 ในขนตอนนผวจยประเมนคณภาพและระดบความนาเชอถอของหลกฐาน เชงประจกษ โดยใชเกณฑในการประเมนระดบของหลกฐานของสเตตเลอร (Stetler, et al., 1998: 202) แบงเปน 6 ระดบ คอ ระดบ 1 หลกฐานเชงประจกษทพฒนามาจากการทบทวนวรรณกรรมอยางเปนระบบ หรอการวเคราะหเมตา งานวจยแบบสมเขากลม หรอรวบรวมทไดจากงานวจยเชงทดลองแบบสมเขากลม (Meta analyses of randomized control trial: RCT) ระดบ 2 หลกฐานทเปนการวจยเชงทดลองแบบสมเขากลม (Experimental study, Randomized control trial: RCT) ระดบ 3 หลกฐานทเปนงานวจยแบบกงทดลองแบบกลมเดยว (Quasi experimental studies, Case –control studies) ระดบ 4 หลกฐานทเปนงานวจยเชงพรรณนา หรอคณภาพ (Non-experimental studies, Descriptive, Correlation, Qualitative studies) ระดบ 5 หลกฐานทเปนการพฒนาโปรแกรม หรอการศกษาผลการนาวจยไปใช (Program evaluations, Research utilization studies, Quality improvement projects, Case reports)

29

ระดบ 6 ความคดเหน หรอบทความของผเชยวชาญ (Opinion of respected authorities or expert committees)

1.3.2 การประเมนความสามารถในการนาไปใชหรอการประเมนแนวโนมทจะนาไปใชในการปฏบต โดยใชเกณฑการประเมนดงน (Polit, Beck and Hungler, 2001: 444-450)

1.3.2.1 ความสามารถในการเทยบเคยง (Transferability) เปนการเทยบเคยงความรทไดจากหลกฐานเชงประจกษสการปฏบตในสถานการณจรง โดยพจารณาถงความคลายคลง หรอความเหมาะสมกบหนวยงานทจะนาไปใชหรอไม กลมประชากรในหลกฐานหรองานวจยตางๆ มความคลายคลงกบกลมประชากรทตองการนาขอเสนอไปใชหรอไม ปรชญาในการดแลของหนวยงานในหลกฐานหรองานวจยมความแตกตางหรอคลายคลงกบหนวยงานทจะนาเสนอไปใชหรอไม และการนาขอเสนอไปใช จะสามารถประเมนประสทธผลไดหรอไม

1.3.2.2 ความเปนไปไดในการนาไปใช (Feasibility) หมายถง ความเปนไปไดในเชงสภาพแวดลอม ทรพยากรเกอหนนและบคลากรในหนวยงาน ความเปนไปไดในการนาเสนอไปปฏบตจรงในหนวยงานนน โดยประเมนถงพยาบาลมสทธโดยชอบทางกฎหมายและขอบเขตของการปฏบตนนๆ ไดพจารณาความพรอมของบคลากรในหนวยงาน ประเมนบรรยากาศในองคกร ความรและทกษะทจาเปนในการนาผลงานวจยมาใชรวมทงพจารณาถงความพรอมทงดานวสดอปกรณและทรพยากรทจาเปนอนๆ ทชวยใหเออใหการปฏบตการพยาบาลเปนไปไดจรง

1.3.2.3 ประโยชนความคมทน คมคาเมอนาไปใช (Cost-benefit ration) ในการนาขอเสนอไปใช จะตองมการประเมนสดสวนระหวางประโยชนทไดรบกบคาใชจายทเกดขน กลาวคอ จะตองมการประเมนความเสยง และผลประโยชนทมแนวโนมจะเกดขน หากนาขอเสนอไปใช และตองประเมนใหไดวา หากปฏบตในรปแบบเดมจะกอใหเกดความเสยงอยางไร ในสวนของคาใชจายจะตองมการประเมนคาใชจายสาหรบวสดอปกรณ หากนาขอเสนอไปใชทงในระยะสนและระยะยาว และประเมนใหไดวาหากไมใชขอเสนอจะเกดการสญเสยอยางไร

สวนท 2 การตรวจสอบแนวปฏบตการพยาบาลโดยผทรงคณวฒ 1. เมอไดแนวปฏบตการพยาบาลผปวยเบาหวานในคลนกเบาหวานแลว จงทาการ

ตรวจสอบความตรงของแนวปฏบตโดยผทรงคณวฒจานวน 5 คน โดยใชแนวทางการประเมนแนวทางเวชปฏบตดวยวธอะกร (Appraisal of Guidelines Research & Evaluation (AGREE) Instrument) ดงน 1) มตดานขอบเขตและเปาหมาย (Scope and purpose) 2) มตดานผมสวนไดสวนเสย (Stakeholder involvement) 3) มตดานความเขมแขงในการพฒนาแนวปฏบต (Rigor development) 4) มตดานความชดเจนและการนาเสนอ (Clarity and presentation) 5) มตดานการนา

30

แนวปฏบตไปใช (Applicability) 6) มตดานความเปนอสระในการกาหนดแนวปฏบต (Editorial independence) (ศากล ชางไม, 2549: 15-23) แลวจงนาขอเสนอแนะในประเดนทเกยวของมาปรบปรงแกไขใหครอบคลม และเหมาะสมกบประชากรกลมเปาหมายทจะนาไปใช ของเนอหาดงน

ผทรงคณวฒตรวจสอบเครองมอโดยใชเกณฑคะแนนตามเครองมอประเมนของอะกร (The Apprairal of Guilines for Reserch and Evaluation instrument: AGREE Instrument, 2001) โดยมผทรงคณวฒจานวน 5 คน ไดแก

แพทยผเชยวชาญดานตอมไรทอ 2 คน พยาบาลผทรงคณวฒดานการพยาบาลตอมไรทอ 1 คน ผปฏบตการพยาบาลขนสงดานอายรศาสตร (การพยาบาลผปวยเบาหวาน) 2 คน

สวนท 3 การศกษาความเปนไปไดในการใชแนวปฏบตการพยาบาลโดยพยาบาล

ประจาการแผนกอายรกรรมผปวยนอกและคลนกเบาหวาน หลงจากผทรงคณวฒตรวจสอบความสมบรณแลว ผวจยกลบมาทาการปรบปรงแกไข

ตามขอเสนอแนะ แลวนากลบมาใหผทรงคณวฒตรวจสอบอกครงจนไดความถกตองและสมบรณแลว ผทรงคณวฒมฉนทามตลงความเหนวา แนวปฏบตการพยาบาลผปวยเบาหวานสามารถนาไปใชในการดแลผปวยเบาหวานทคลนกเบาหวานได ผวจยนาแนวปฏบตการพยาบาลผปวยเบาหวานในคลนกเบาหวานไปศกษาความเปนไปไดในการนาแนวปฏบตการพยาบาลไปใช โดยใหพยาบาลวชาชพททาหนาทดแลผปวยเบาหวานในแผนกผปวยนอก ของโรงพยาบาลกรงเทพครสเตยน กรงเทพมหานคร จานวน 10 คน ทมอายการทางานมากกวา 3 ปขนไป และมประสบการณในการดแลผปวยเบาหวานโดยตรงเปนผประเมนในแตละขนตอน แลวปรบใหเหมาะสมกบหนวยงาน

สวนท 4 การศกษานารอง (Pilot study) เพอทดลองใชแนวปฏบตการพยาบาลผปวยเบาหวานในคลนกเบาหวาน

การศกษานารองเพอการทดลองใชแนวปฏบตการพยาบาลผปวยเบาหวานในคลนกเบาหวาน ผวจยทดลองใชแนวปฏบตการพยาบาลกบผปวยเบาหวานทมารบบรการทคลนกเบาหวาน จานวน 30 ราย แลวประเมนผลลพธตามแนวปฏบตการพยาบาล

31

ลกษณะของสถานททใชในการเกบขอมล โรงพยาบาลกรงเทพครสเตยน เปนโรงพยาบาลเอกชนขนาด 200 เตยง เปดใหบรการรกษาผปวยทวไปและจดตงใหมคลนกเบาหวาน โดยเปดใหบรการแกผปวยเบาหวานทมารบการรกษา โดยแพทยผเชยวชาญและชานาญการเฉพาะในการดแลผปวยเบาหวาน กลมผปวยเบาหวานทเขามารบการรกษามทงแบบผปวยในและผปวยนอก ซงจดเปนโรคทมผปวยมารบบรการมากเปนในอนดบท 3 ของโรคเรอรงของผปวยทมารบการรกษาทงหมด จากขอมลสถตของโรงพยาบาลกรงเทพครสเตยน พ.ศ. 2551 และ 2552 พบวาผปวยเบาหวานทมารบบรการทโรงพยาบาล กรงเทพครสเตยนมจานวน 11,964 และ 13,674 รายตอป ตามลาดบ การบรหารของแผนกอายรกรรมผปวยนอกและคลนกเบาหวาน ประกอบดวยหวหนาแผนกและพยาบาลวชาชพรวม 10 คน หมนเวยนปฏบตงานกน ซงคลนกเบาหวานจดอยในสวนหนงของการปฏบตงานของพยาบาลในหนวยงานระบบการบรการทคลนกผปวยเบาหวานทปฏบตปจจบนประกอบดวย 1) การเตรยมคลนกโดยพยาบาล 2) ผปวยมาพบแพทยตามนด 3) สงผปวยตรวจเลอดกอนพบแพทย 4) ผปวยนงรอพบแพทย 5) รบใบนด รบยา เครองมอทใชในการศกษาความพงพอใจ เมอผวจยนาแนวปฏบตการพยาบาลผปวยเบาหวานในคลนกเบาหวานไปศกษานารองกบผปวยเบาหวานจานวน 30 ราย ผวจยทาการศกษาความพงพอใจโดยแบบวดระดบความพงพอใจทผวจยสรางขน จากการทบทวนวรรณกรรมและใหสอดคลองกบบรบทของเวลาในการใหบรการ ซงประกอบดวยขอคาถามจานวน 5 ขอ มเกณฑใหถามดงน

1. ทานไดรบความรความเขาใจในเรองโรคเบาหวาน 2. ทานคาดวาสามารถนาขอมลความรทไดไปใชประโยชน 3. ทานรสกพงพอใจกจกรรมการใหความรเรองโรคเบาหวาน 4.ระยะเวลาในการใหความรมความเหมาะสม 5.ทานอยากใหมการกจกรรมการใหความรเรองโรคเบาหวานขนอยางตอเนอง การพทกษสทธผเขารวมการวจย

ผวจยพทกษสทธผเขารวมวจย โดยการชแจงใหกลมตวอยางทราบถงวตถประสงคของ

การวจยในครงน โดยกลมตวอยางมสทธทจะเขารวมหรอปฏเสธการเขารวมวจยได หากกลม

32

ตวอยางยนดทจะเขารวมการวจย ผวจยไดใหกลมตวอยางลงนามในใบยนยอมเขารวมในการวจย กลมตวอยางมสทธยตการใหขอมลไดตลอดเวลา หากกลมตวอยางปฏเสธทจะเขารวมวจย แมอยในขนตอนใดของการวจย ผวจยยนดยตการวจยโดยไมมผลใดๆ ตอการรกษาพยาบาลทกลมตวอยางจะไดรบ ซงขอมลทไดรบจากกลมตวอยาง ผวจยจะเกบรกษาไวเปนความลบและนามาใชสาหรบการวจยในครงนเทานน โดยการนาเสนองานวจยในภาพรวม

ขณะใหการดแลตามแนวปฏบตการพยาบาล หากกลมตวอยางมอาการไมสขสบาย ผวจยจะยตการวจยและใหการดแลชวยเหลอผเขารวมวจยตามมาตรฐานวชาชพ และประเมนความพรอมของผเขารวมกลมอกครง พรอมทงสอบถามความสมครใจในการเขารวมการวจย และเมอผเขารวมวจยยนดใหดาเนนการวจยตอได ผเขารวมวจยจงดาเนนการวจยตอไป ซงในขนตอนการศกษานารองกบผปวยเบาหวานจานวน 30 รายไมมผใดปฏเสธในการเขารวมการวจยครงน

การเกบรวบรวมขอมล

ผวจยเกบรวบรวมขอมลดวยตนเองในขนตอนของการศกษาความเปนไปไดของแนว

ปฏบตการพยาบาลผปวยเบาหวานในคลนกเบาหวานและขนตอนการศกษานารองโดยมรายละเอยดดงน

1. เมอโครงการวจย ผานการพจารณาจากคณะกรรมการจรยธรรมของบณฑตวทยาลย ผวจยตดตอขอหนงสอรบรองจากบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยครสเตยน

2. ผวจยไดนาหนงสอแนะนาตวจากบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยครสเตยน ถง ผอานวยการโรงพยาบาลกรงเทพครสเตยน เพอขอความรวมมอในการเกบขอมลชแจงวตถประสงคการทาวจยและขนตอนการรวบรวมขอมล ในเดอนพฤษภาคม 2553

3. ผวจยดาเนนการเกบขอมลโดยปฏบตตามขนตอนของแนวปฏบตการพยาบาลผปวยเบาหวานในคลนกเบาหวานกบผปวยจานวน 30 ราย โดยมรายละเอยดดงน

1. ขนตอนการประเมน เปนการประเมนผปวยเบาหวาน ซงประกอบดวย 2 สวนคอ สวนท 1 การประเมนขอมลสวนบคคลของผปวย เปนขอมลเกยวกบความเจบปวย

ของผปวยเบาหวาน ประกอบดวย 1.1 ขอมลทวไปของผ ปวยไดแก เพศ อาย สถานภาพสมรส ศาสนา ระดบการศกษา อาชพ รายได สทธการรกษา การวนจฉยโรค 1.2 การตรวจรางกายเบองตน ชงน าหนก วดสวนสง วดดชนมวลกาย วดความดนโลหต และชพจร การวดรอบเอว

33

สวนท 2 การตรวจคดกรองระดบนาตาลปลายนวเบองตน (Capillary blood glucose) 2. ขนตอนการปฏบตกจกรรมการพยาบาล

ในระหวางรอตรวจโดยการจดพยาบาลใหความรเปนรายกลมแกผปวยและญาตโดยการใหชมสอวดทศน ททางคลนกผปวยนอกจดเตรยมไวให ซงมเนอหาความรเบองตน 5 เรอง เกยวกบ

1. โรคและภาวะแทรกซอนของโรคเบาหวาน 2. อาหารสาหรบผปวยเบาหวาน 3. การออกกาลงกายและการดแลเทา 4. การใชยา (การฉดยา การรบประทานยา) 5. การดแลตนเอง การพกผอน คลายเครยด

ในขนตอนนมการแจกเอกสารแผนพบและคมอการดแลตนเองของผปวยเบาหวานดวย 3. ขนตอนตดตามผลการตรวจรกษาและการสงตอผปวยเบาหวาน

เปนการตดตามใหผปวยไดรบการตรวจรกษาตามแนวปฏบตการพยาบาลผปวยเบาหวานประกอบไปดวย

3.1 การตดตามใหผปวยเบาหวานไดรบการตรวจรกษาโดยแพทยและตดตามการรกษาของแพทย 3.2 การสงตอผปวยไปตรวจทแผนกอนตามทแพทยกาหนด 3.3 การออกบตรนดและบนทกการมาตรวจครงตอไป 3.4 การสงผปวยไปรบยา และใหคาแนะนาเรองการใชยาโดยเภสช

การวเคราะหขอมล

การพฒนาแนวปฏบตการพยาบาลผปวยเบาหวานในคลนกเบาหวานนเปนการพฒนามา

จากแนวปฏบตปฏบตการพยาบาล จากฐานขอมลแนวปฏบตตาง ๆ การศกษาวจย เชน PUBMED, MEDLINE, CINAHL, Joanna Briggs, Guidelines network ฐานขอมลวทยานพนธจากสถาบนตาง ๆ เชน จฬาลงกรณมหาวทยาลย มหาวทยาลยมหดล มหาวทยาลยขอนแกน เปนตน จากวารสารและบทความตางๆ แลวปรบพฒนาแนวปฏบตการพยาบาลใหเหมาะสมกบบรบทของคลนกเบาหวานโรงพยาบาลกรงเทพครสเตยนโดยการวเคราะหขอมลแบงเปน 2 ตอน ดงน

1. หลงจากพฒนาแนวปฏบตการพยาบาลผปวยเบาหวานในคลนกเบาหวาน แลวนาไปใหผทรงคณวฒตรวจสอบความความครบถวน ถกตองของเนอหาและความเหมาะสมของภาษาทใช ในประเดนเรองวตถประสงคของแนวปฏบต ประโยชนการนาแนวปฏบตการพยาบาลมาใช ความ

34

คมทนและคมคา ความเขมแขงในการพฒนาแนวปฏบต ความเหมาะสมของแนวปฏบตการพยาบาล ความเปนไปไดในการนาแนวปฏบตการพยาบาลมาใชโดยนามาคดคานวณตามเกณฑของอะกร

2. การศกษาความเปนไปไดในการใชแนวปฏบตการพยาบาลผปวยเบาหวานในคลนกเบาหวานโดยพยาบาลวชาชพ จานวน 10 คน คานวณโดยหาคารอยละของการปฏบตไดและปฏบตไมไดในแตละขนตอน

3. การศกษานารองโดยใชแนวปฏบตการพยาบาลผปวยเบาหวานในคลนกเบาหวานกบผปวยเบาหวานจานวน 30 ราย ทาการวเคราะหขอมลสวนบคคลดวยรอยละ และความพงพอใจโดยใชคาเฉลยและสวนเบยงเบนมาตรฐาน

บทท 4

ผลการวจย

การศกษาในครงน เปนการพฒนาแนวปฏบตการพยาบาลผปวยเบาหวานในคลนกเบาหวานโดยประยกตกรอบแนวคดของ Iowa Model มาใช ประกอบดวย 7 ขนตอนมาใชดาเนนการ 4 ขนตอน โดยตดขนตอนท 5-7 และขยายขนตอนท 4 เปน 2 ขนตอน โดยมรายละเอยดแตละขนตอนดงน 1) คนหาปญหาทตองแกไข 2) สบคนละรวบรวมการปฏบตทดทสด (Best practice) แนวปฏบตทางการพยาบาล (Nursing guideline) และงานวจยทเกยวของ 3) วเคราะหความเปนไปไดและความเขมแขงของแนวปฏบตและงานวจยทเกยวของ 4) ตรวจสอบคณภาพแนวปฏบตการพยาบาลโดยผเชยวชาญและผทรงคณวฒ จานวน 5 ทาน และ ศกษาความเปนไปไดในการใชแนวปฏบต จากพยาบาลประจาการแผนกอายรกรรมผปวยนอก (คลนกเบาหวาน) 5) ศกษานารองในผปวยเบาหวานทมารบบรการทคลนกเบาหวาน จานวน 30 ราย ผลการวจยครงน ผวจยนาเสนอรายละเอยดแบงออกเปน 4 สวนคอ สวนท 1 การพฒนาแนวปฏบตการพยาบาลผปวยเบาหวานในคลนกเบาหวาน สวนท 2 การตรวจสอบคณภาพของแนวปฏบตการพยาบาลทสรางขน สวนท 3 การศกษาความเปนไปไดในการใชแนวปฏบตการพยาบาลโดยพยาบาลประจาแผนกอายรกรรมผปวยนอกและคลนกเบาหวาน สวนท 4 การศกษานารอง (Pilot study)

36

สวนท 1 การพฒนาแนวปฏบตการพยาบาลผปวยเบาหวานในคลนกเบาหวาน 1.1 ผลการสบคนงานวจยทเกยวของ แนวปฏบตทางการพยาบาลและงานวจยทสบคน

ไดจากแหลงขอมลตางๆ จาแนกตามฐานขอมล คาสาคญทใชในการสบคน จานวนทสบคนได จานวนเรองทสามารถนาไปใชได และชอเรอง ชอผแตงและปทแตง ดงแสดงในตารางท 1 ตารางท 1 จานวนแนวปฏบตทางการพยาบาลและงานวจยทสบคนไดจากแหลงฐานขอมลตาง ๆ

จาแนกตามฐานขอมล คาสาคญทใชในการสบคน จานวนทสบคนได จานวนเรองทสามารถนาไปใชได และชอเรอง ชอผแตงและปทแตง

แหลงทมา/ฐานขอมล

คาสาคญในการ

สบคน จานวนเรองท สบคนได

จานวนเรอง ทสามารถนาไปใชได

www.guideline.gov www.joannabriggs.edu PUPMED www.limahidol.ac.th/libraly/ nse.htnl www.cmu.ac.th Hand serch

Clinical Nursing Practiced Guideline, Diabetic , self care Guideline diabetic

Diabetes Diabetes Clinical Nursing Practiced Guideline,

20

10 45

12

20 30

5

2 5

5

0 7

จากตารางท 1 พบวาในการสบคนงานวจยและหลกฐานเชงประจกษทเกยวของกบการ

พฒนาแนวปฏบตการพยาบาลผปวยเบาหวานในคลนกเบาหวานและผลการศกษาวจย โดยใชหลกฐานทมทมาจานวน 10 แหลง พบวา หลกฐานทเปนแนวปฏบต (Guideline) ไดแก www.guideline.gov คนพบจานวน 20 เรอง สามารถนาไปใชไดจานวน 5 เรอง www.joannabriggs.edu คนพบจานวน 10 เรอง สามารถนาไปใชไดจานวน 2 เรอง CINAHL คนพบจานวน 5 เรอง สามารถนาไปใชไดจานวน 1 เรอง PUPMED คนพบจานวน 45 เรอง สามารถนาไปใชไดจานวน 5 เรอง mahidol.ac.th/libraly/nse.htnl คนพบจานวน 10 เรอง สามารถนาไปใชไดจานวน 2 เรอง

37

www.cmu.ac.th คนพบจานวน 6 เรอง ไมสามารถนาไปใชได มหาวทยาลยมหดล คนพบจานวน 10 เรอง สามารถนาไปใชไดจานวน 2 เรอง มหาวทยาลยนเรศวร คนพบจานวน 5 เรอง สามารถนาไปใชไดจานวน 1 เรอง มหาวทยาลยจฬาลงกรณ คนพบจานวน 10 เรอง สามารถนาไปใชไดจานวน 2 เรอง Hand search คนพบจานวน 30 เรอง สามารถนาไปใชไดจานวน 2 เรอง รวมหลกฐานทคนควาไดท งสนจานวน 151 เรอง จากจานวนดงกลาวสามารถนาไปใชในการพฒนาแนวปฏบตการพยาบาลผปวยเบาหวานในคลนกเบาหวานทงสน 22 เรอง 1.2 การสงเคราะหแนวปฏบตการพยาบาลทสบคนได ในการวเคราะห สงเคราะหและตดสนใจความพอเพยงรวมทงคณภาพงานวจยทสบคนได ผวจยใชเกณฑการประเมนคณภาพ และระดบหลกฐานของสเตตเลอร (Stetler) (ฟองคา ตลกสกลชย, 2549: 18-20) และประเมนแนวโนมทจะนาไปใชตามแนวคดของโพลทและฮงเลอร (Polit & Hungler) (ฟองคา ตลกสกลชย, 2549: 97-103) ซงแบงระดบความเชอถอและคณภาพของหลกฐานดงแสดงในตาราง 2 ตารางท 2 การวเคราะห สงเคราะห ตดสนความพอเพยงและคณภาพงานวจยทสบคนได

ชอผแตง/ปทแตง

รปแบบการวจย ระดบหลกฐาน

การวเคราะหและสงเคราะหงานวจย

1. การพฒนาแนวปฏบตการพยาบาลเพอสงเสรมการดแลตนเองของผปวยทไดรบการวนจฉยวาเปนโรคเบาหวานครงแรก ผศกษา พชรมนต ไกรสร/ 2551

รปแบบการวจย การวจยเชงบรรยาย ระดบหลกฐานท 4

รปแบบแนวปฏบตการพยาบาลเพอสงเสรมการดแลตนเองของผปวยเบาหวาน ม 6 ขนตอน ไดแก 1. การวนจฉยผปวยเบาหวาน 2. การซกประวตและบนทกประวต 3. การตรวจรางกาย 4. การตรวจและตดตามผลทางหองปฏบตการ 5. การตดตามการรกษาผปวยของแพทยเพอการดแลผปวยอยางเปนองครวม 6. การใหความรเพอสงเสรมการดแลตนเองของผปวยเบาหวาน

38

ตารางท 2 การวเคราะห สงเคราะห ตดสนความพอเพยงและคณภาพงานวจยทสบคนได (ตอ)

ชอผแตง/ปทแตง รปแบบการวจย ระดบหลกฐาน


ซงทงหมดนจะสงผลใหเกดรปแบบแนวปฏบตการดแลผปวยเบาหวานและการควบคมโรคเบาหวานดขน

2.ปจจยสวนบคคลและการรบรประโยชนภายในและภายนอกทมผลตอพฤตกรรมสงเสรมสขภาพของผปวยสงอายโรคเบาหวาน ผศกษา สมาล หงษาวงศ / 2546

รปแบบการวจย การวจยแบบบรรยาย ระดบหลกฐาน 4

ปจจยทมอทธพลตอพฤตกรรมสงเสรมสขภาพของผสอายโรคเบาหวานไดแกปจจยภายนอก แสดงวาผสงอายโรคเบาหวานทมการรบรประโยชนภายนอกมากจะมพฤตกรรมสงเสรมสขภาพด เพอเปนการสงเสรมใหผปวยเบาหวานมพฤตกรรมสงเสรมสขภาพทดไดพยาบาลควรเนนและสงเสรมในดานตางดงน 1. ใหความร 2. สงเสรมการออกกาลงกาย 3. สงเสรมเรองอาหารและโภชนาการทเหมาสมกบโรคและวย 4. การจดทาสอใหความร 5. การจดกจกรรมกลมเพอแลกเปลยนความคดเหน อยางสมาเสมอ 6. การใหความรญาต ตลอดจนผดแล เพอจะไดวางแผนทจะกระทาพฤตกรรม ซงกจกรรมทงหมดนจะชวยสงเสรมใหการจดการพยาบาลการดแบบผปวยเบาหวานมคณภาพมากขนและเพอใหมพฤตกรรมสงเสรมสขภาพทดตลอดไป

39





3. การพฒนารปแบบการดแลตนเองแบบองครวมสาหรบผปวยเบาหวาน ผศกษา บญทพย สรธรงศร และคณะ/ 2544

รปแบบการวจย การวจยและการพฒนา ระดบหลกฐาน 4

การนารปแบบการพฒนาการดแลตนเองแบบองครวมสาหรบผปวยเบาหวานไปใชประโยชนในการจดรปแบบการใหบรการ ใชได 2 ลกษณะ 1. ใหบรการผปวยเบาหวานได โดยตองกาหนดทมงานผรบผดชอบอยางชดเจนและตองมความตอเนอง ซงควรประกอบไปดวยทมสหสาขาทางสขภาพ ทงนขนอยกบความพรอมของแตละโรงพยาบาล 2. สามารถนารปแบบดงกลาวไปประยกตในการจดการบรการในผปวยโรคเรอรงอนๆ ไดเชนกน

4. รปแบบการสงเสรมความสามารถในการดแลตนเองในผปวยเบาหวานทไมสามมารถควบคมระดบนาตาลได ผศกษา นตยา ทาวปราบภย / 2550

รปแบบการวจย วจยแบบคณภาพ ระดบหลกฐาน 4

ระบบการพยาบาลทเปนระบบสนบสนนและใหความรแกผปวยและการจดกระบวนการกลมใหกบผปวยเบาหวานทไมสามารถควบคมระดบนาตาลในเลอดได เปนแนวทางการสงเสรมในการจดการพยาบาลและการใหบรการทเหมาะสมและถกตองกบผปวยยงขน

40





5. การพฒนาแนวปฏบตการพยาบาลเพอปองกนการเกดแผลทเทาในผปวยเบาหวานชนดท 2 ผศกษา เพญศร ควรนยม / 2550


นาแนวปฏบตไปใชเพอปองกนการเกดแผลทเทาโดยปฏบตตามขนตอนของแนวปฏบตการพยาบาลและเพมในเรอง การใหความร ฝกอบรมพยาบาลในหนวยงานทเกยวของกบการตรวจประเมนเทา การจาแนกระดบความเสยง การจดการดแลสงตอการรกษาใหแพทยทเกยวของ การนดหมายตดตามความคบหนาอยางตอเนอง และการลงบนทกในแฟมประวตของผปวย

6.ปจจยทานายพฤตกรรมสงเสรมสขภาพในสตรโรคเบาหวานชนดท 2 ในจงหวดนครปฐม ผศกษา ฐตารตน สารกองแดง / 2550 7. ปจจยทมผลตอระดบนาตาลในเลอดของผปวยเบาหวาน

รปแบบการวจย การวจยเชงบรรยาย ระดบหลกฐาน 4 รปแบบการวจย การวจยเชงพรรณนา ระดบหลกฐาน 4

1. การประเมนการสนบสนนทางสงคม 2. การรบรสมรรถนะแหงตน 3. และความรศกมคณคาในตนเอง มาเปนขอมลทสาคญในการวางแผนสงเสรมพฤตกรรมสขภาพของผปวยเบาหวานไดอยางถกตองและเหมาะสม ปจจยทมผลตอระดบนาตาลในเลอดสงในผปวยเบาหวาน เกดจาก การทผปวยลมรบประทานยา การปรบยาทานเอง การไมมารบยาตามนด

41





ผศกษา ปราณ ภไกรลาศ และคณะ/2551

การปฏบตตวไมถกตองในเรองการคมอาหาร การออกกาลงกาย มภาวะเครยด ขาดคนดแล โดยทขอมลทงหมดนจะเปนขอมลทถกนามาเปนแนวทางในการบรหารจดการ การใหบรการ ควบคม ดแลรกษาโรคเบาหวาน โดยมงใหการดแลรกษาเบาหวานมคณภาพและประสทธผลทด

8. การพฒนาระบบการดแลสขภาพตอเนองโรงพยาบาลสกลนคร ผศกษา พชาต ดลเฉลมยทธนา และคณะ / 2551

รปแบบการวจย การบรรยาย ระดบหลกฐาน 4

การพฒนาคณภาพและศกยภาพการดแลผ ปวยโรคเ รอ รงให เ กดการดแลอยางตอเนองเปนการทางานรวมกนระหวางทมสขภาพกบผ ป ว ยและผ ด แล เ พ อการแลกเปลยนเรยนรและประสบการณทตางกน ระบบการดแลอยางตอเนองตองคานงถงผใชบรการเปนศนยกลาง เปนองครวม และมความตอเ นองและมความตอเนองจากโรงพยาบาลสบาน ระบบการดแลอยางตอเนองตองกาหนดแนวทางการดแลผปวยทงโรงพยาบาลและทบานใหแกผ ดแล โดยทมสขภาพตองตระหนก ถ งความส าคญของการใหคาปรกษา

42





9. การพฒนาระบบการดแลผปวยโรคเบาหวาน อาเภอบานผอ จงหวดอดรธาน ผศกษา สนนท แมนเมอง และคณะ / 2550

รปแบบการวจย การวจยกงทดลอง ระดบหลกฐาน 2

นารปแบบการดแลทงในสถานบรการและในชมชนระดบปฐมภมไปปรบใชใหเหมาะสมกบบรบทของ Primary /OPD การพฒนาระบบการดแลผปวยเบาหวานและเปนสงจาเปนและมความสาคญอยางยงตอการพฒนาคณภาพการบรการ และสขภาพของผปวยเบาหวาน จงควรมการพฒนาใหมรปแบบแนวปฏบตทชดเจนและมมาตรฐานเพอใหผปวยเบาหวานไดรบการดแลอยาตอเนองตอไป

10. การพฒนารปแบบการดแลผปวยเบาหวานแบบผสมผสานของ CUP บรบอ จงหวดมหาสารคาม ผศกษา สรพงษ ชาวงษ และคณะ/ 2550


พบวารปแบบการดผปวยเบาหวานแบบผสมผสานทพฒนาครอบคลมมตของการจดบ รการในโรงพยาบาลและระดบครอบครวและชมชน และมตของการบรการดวยศาสตรของแพทยแผนปจจบนและศาสตรของแพทยทางเลอก 5 ดานคอ ดานรางกาย ดานจตใจและอารมณ ดานปญญา ดานสงคมและดานสงแวดลอม การดาเนนตามรปแบบงานวจยดแลผปวยตามรปแบบการวจยทาใหผปวยมความเ ช อมน ในตน เอ งม าก ขน เ ช อมน ในกระบวนการรกษาของทมผใหการรกษาและเชอมนในผลของการปฏบตตนเองในทางทถกตอง รวมท งทาใหผ ปวยลดภาวะเครยดจากโรคลงได

43





การสรางกาลงใจตอผปวยเปนกระบวนการทางานจาเปนในการดแลผปวยและการสรางสมพนธทดระหวางผปวยและหนวยงานใหใหบรการสขภาพ

11. การพฒนาระบบบรการโรคเบาหวาน แผนกผปวยนอกโรงพยาบาลจงหาร จงหวดรอยเอด ผศกษา ทนกร ศรษะภม / 2551

รปแบบการวจยเชงบรรยาย ระดบหลกฐาน 4

กจกรรมในการพฒนาคลนกเบาหวาน 1. กาหนดนโยบายการบรการคลนกเบาหวานเปนลายลกษณอกษร 2. บรหารจดการระบบบรการทครอบคลมตามมาตรฐาน และตอบสนองความตองการของผปวย 3. จดใหมประชาสมพนธตอนรบผปวยและประชาสมพนธขอมลขาวสาร และผรบบรการสามารถตดตอสอบถามไดตามอธยาศย 4. สนบสนนบรการโดยใชเทคนคและอปกรณในการใหบรการและการสขศกษา 5. จดอบรมโครงการ พฒนาคณภาพองคกร 6. จดอบรมโครงการพฒนาองคกรสความเปนเลศในดานบรการ 7. กาหนดบทบาทหนาทความรบผดชอบทชดเจน 8. จดระบบบรการโดยลดขนตอน ลดการใชเวลาในการใหบรการ อานวยความสะดวกแกผรบบรการโดยการคนบตร

44





ลวงหนาสาหรบผปวยเบาหวานเกาทมาตามนด จดทานดครงตอไป ทาบตรคว 9. ใหสขศกษาแกผปวยเบาหวานเฉพาะกลม 10. สารวจความพงพอใจของผรบบรการเพอนาไปเปนแนวทางการปรบปรงพฒนา ระบบบรการใหตรงตามปญหาความตองการของผรบบรการ 11. จดประชมวชาการและศกษาดงานแกบคลากร

12. การควบคมระดบนาตาลในเลอดของผปวยเบาหวาน ภายหลงเขาโครงการอบรมความรการจดการเบาหวานดวยตนเองแบบกลม ผศกษา บญจนทร วงศสนพรตนและคณะ / 2551

รปแบบการวจย การศกษายอนหลง ระดบหลกฐาน 4

จากงานวจยพบวาโครงการใหความรแกผปวยเบาหวานแบบกลมเพอพฒนาความสามารถในการดแลตนเองเปนประโยชนตอการควบคมระดบนาตาลในเลอดของผปวยเบาหวานซงมความสาคญอยางยงในการจดรปแบบการใหบรการผปวยเบาหวานทมารบบรการ โดยตองมการบนทกหรอจดใหมเครองมอหรอคมอสาหรบใชในหนวยงานไดแก 1. แบบบนทกขอมลสวนบคคล 2. แบบบนทกผลระดบนาตาลในเลอดกอนอาหารเชา 3. แบบบนทกผลนาตาลเฉลยสะสม ซงขอมลของผปวยกจะสามารถสบคนไดงายและเปนคมอสาหรบพยาบาลทจะมาดแลผปวยเบาหวานอกดวย

45





13. ประสทธผลของโปรแกรมปรบชวตพชตเบาหวาน ของโรงพยาบาลหวยพล ผศกษา วฒนชย อภรกษชต และคณะ / 2550


พบวาผปวยเบาหวานทเขารวม โปรแกรมปรบชวตพชตเบาหวานมการเปลยนแปลงขอมลดานพฤตกรรม การดแลตนเองในทางทดขนสงผลทาใหคาเฉลยของระดบน าตาลขณะอดอาหารมคาลดลงอยางม นยสาคญ ทางสถต (p-value<0.01) แตอยางไรกตามคาเฉลยของระดบน าตาลในเลอดขณะอดอาหาร (FBS) ยงมากกวาระดบน า ต าล ส ง สด ท ยอม รบได ค อ 140 มก/ดล และไมพบภาวะน าตาลในเ ล อดต า จนตอ ง เ ขา ร บก า ร ร กษ า ในโรงพยาบาล การจดกจกรรม + โปรแกรม โดยสรางโปรแกรมปรบชวตพชตเบาหวานเปนการประมวลองคความรดานการดแลรกษาผปวยเบาหวาน โดยการนาเอกสารอางองจากแหลงความรตางๆ เพอนามาสรางเปนโปรแกรมตางๆ ชวยใหผปวยมความเขาใจใน เ รองโรคของตนเองและสามารถปรบเปลยนพฤตกรรมการดแลตนเองของผปวยใหดขน

46





14. การพฒนาแผนปฏบตการดแลผปวยเบาหวานทมภาวะคโตอะซโตสสและภาวะฮยเปอรกลยซมค-ฮยเปอร ออสโมลาร โรงพยาบาลนครปฐม ผศกษา อรณ อาภรณพฒนา / 2551

รปแบบการศกษา การวจยเชงบรรยาย ระดบหลกฐาน 4

รปแบบการพฒนาแผนปฏบตการดแลผปวยเบาหวานทมภาวะคโตอะซโตสส โดยประยกตใชกรอบแนวคดของ IOWA Model จากหลกฐานเชงประจกษ ประกอบดวย 6 กจกรรมหลก 1. การประเมนสภาพผปวย 2. การตรวจทางหองปฏบตการ 3. กจกรรมการรกษาพยาบาล 4. การประเมนภาวะโภชนาการ 5. การใหสขศกษา 6. การวางแผนจานวนผปวย

15. พฤตกรรมสขภาพของผปวยเบาหวานชนดท 2 ในโรงพยาบาลสมเดจพระสงฆราช องคท 17 ผศกษา วนดา สาธกล และคณะ / 2551

รปแบบการศกษา การวจยเชงพรรณนา ระดบหลกฐาน 4

จากงานวจยสามารถนา 1. การวนจฉยโรคเบาหวานและความสามารถในการควบคมระดบนาตาลในเลอดไดเรวมากขน อตราการเกดภาวะแทรกซอนทจะเกดจากการดาเนนโรคจะลดลงดวยจะเหนไดวา การคดกรองผปวยและใหการรกษาทรวดเรวจะสามารถชวยใหลดภาวะแทรกซอนของโรคเบาหวาน 2. การใหความรเรองโรคเบาหวานจากทงแพทยและพยาบาล นอกจากนยงไดรบขอมลจากทมสหสาขาวชาชพอนดวย

47





16. ผลการปรบวถชวตตอการลดความเสยง โรคเบาหวาน ผศกษา สชาต เทพรกษ / 2551

รปแบบการวจย การศกษาแบบกลมทดลองกลมเดยว ระดบหลกฐาน 2

จากงานวจยสามารถนารปแบบของโปรแกรมการปรบเปลยนพฤตกรรมการกนและการเคลอนไหวออกกาลงกายทด ไปใชในการจดโปรแกรมเพอการพฒนารปแบบการดแลผปวยเบาหวานได 1. การเขาคายพชตเบาหวาน 2. การตดตามผานโทรศพท 3. ใหคาปรกษา ดานการปรบพฤตกรรมของบคคล 4. การจดกจกรรมกลม 5. การประเมนผลโปรแกรมการปรบวถชวต

17. ผลการสอนอยางมแบบแผนรวมกบการเสนอตวแบบตอความร การปฏบตตวและการควบคมระดบนาตาลในเลอดของผปวยเบาหวาน ผศกษา พรรษา ปญจะศร และคณะ/ 2550


จากผลการวจย พบวาการนากระบวนการสอนอยางมแบบแผนรวมกบการเสนอตวแบบ และสอวดทศนไดแก การวางแผนการสอนและการใหความรเรองโรค ประกอบดวย 1. การปฏบตตวเรองการเลอกรบประทานอาหาร 2. การออกกาลงกาย 3. การรบประทานยา 4. พฤตกรรมการดแลสขภาพทวไป ซงสามารถนาไปปรบใชกบบรบท ของหนวยงานไดเพอเปนประโยชนในการวางแผนใหการพยาบาลแกผปวยเบาหวานตอไป

48





18. Effects of Multifaceted Nurse-Coaching Intervention on Diabetic Complications and Satisfaction of Persons with Type 2 Diabetes ผศกษา Navicharern, et al. / 2552


การใชโปรแกรมชแนะแบบหลากหลาย มผลดสาหรบการจดรปแบบการใหบรการแกกลมผปวยซงเหนไดอยางชดเจนจากผลงานวจย โดยสามารถนาขนตอนในการดางานมาปรบใหกบบรบทของหนวยงานไดแก 1. การประเมน 2. การกาหนดเปาหมาย 3. การวเคราะหและการสารวจ 4. การวางแผนปฏบต 5. การเรยนร 6. การประเมนผลยอนกลบ 7. ขนตอนการพบกนระหวางพยาบาลและผทเปนเบาหวาน ผลของระบบการพยาบาลชแนะแบบหลากหลายตอภาวะแทรกซอนและความพงพอใจในผทเปนเบาหวาน จะไมสามารถประสบความสาเรจไดหากขาดความรวมมอของเจาหนาทและผปวยเบาหวาน

49





19. Hypoglycemic Effect of Sitting Breating Meditation Exercise on Type 2 Diabeties at Wat Hhae Nok Primary Health Center in Nonthaburi Province ผศกษา Chiopanont./ 2551

รปแบบการวจย Quasi experiment study ระดบหลกฐาน 3

ผลการวจยพบวา การปฏบตสมาธออกกาลงกาย SKT1 มผลลดระดบนาตาลในเลอดหลงอาหารเชาไดและมผลลดความดนโลหตทงซสโตลคและไดแอสโตลคไดเลกนอย การเลอกรปแบบของกจกรรมการพยาบาลทเหมาะสมกบผปวยมาจดทาโปรแกรมการออกกาลงกายใหกบผปวยโดยการทดลองเปรยบเทยบกอนและหลงการไดรบโปรแกรมการออกกาลงกาย

20. Do Guidelines for Diagnosis and Monitory Of Diabetes Mellitus Fulfill the Criteria of Evedenc based Guidline Development? ผศกษา Eva Nagy , et al./ 2551

รปแบบการวจย Systematic research ระดบหลกฐาน 5

เปนการศกษารวบรวม แนวปฏบตการพยาบาลตางๆ ทเกยวของกบผปวยเบาหวาน กระบวนการ ขนตอนตางๆเพอนามาสรางเปนมาตรฐานในการพยาบาลผปวยเบาหวานโดยเปนการรวบรวม ขอมลตงแตป 1999-2007 ,จาก แนวปฏบต จานวน 26 เรองท ศกษาในประเทศองกฤษ หลงจากนนนามาตรวจสอบคณภาพของเครองมอโดยใช AGREE Instrument. มาเปนเครองในการตรวจสอบความตรงและความเทยงของเครองมอ

50





21. Diabetes care in Extended-Care Facilities ผศกษา Rachel, et al./2007

รปแบบการวจย Retrospective ระดบหลกฐาน 4

เปนศกษาทเกยวของ กบการใชPhysician management. ในผปวยเบาหวานชนดท1 และชนดท 2 โดยใช ADA standard ในผปวยนอก ทงนตองเนนเรองการใชยา การตรวจทางหองปฏบตการ การใหคาปรกษาของแพทย

22. Glycemic Control and Microvascular Complications among Type 2 Diabetes at Primary care Units ผศกษา Mayurasakorn, et al./ 2009

รปแบบการวจย A cross-sectional study ระดบหลกฐาน 4

จากงานวจยสามารถนารปแบบการพยาบาล การตรวจคดกรองภาวะแทรกซอนทางหลอดเลอดเลกในผปวยเบาหวานมา ผนวกไวเปนรปแบบหนงในการใหการพยาบาลผปวยเบาหวาน จะไดครอบคลมมากยงขนเนองผปวยเบาหวานทกคนจาเปนทจะตองไดรบการตรวจคดกรองภาวะแทรกซอนทางหลอดเลอดอยางนอย 1ครง ซงเปนระบบทสาคญมากของรางกายเพอคณภาพชวตทดสาหรบผปวยเบาหวาน

จากตารางท 2 สรปเปนแนวปฏบตการพยาบาลผปวยเบาหวานในคลนกเบาหวานโดยประกอบดวย 3 ขนตอนคอ

1. ขนตอนการประเมน เปนการประเมนผปวยเบาหวาน ซงประกอบดวย 2 สวนคอ สวนท 1 การประเมนขอมลสวนบคคลของผปวย เปนขอมลเกยวกบความเจบปวยของผปวยเบาหวาน ประกอบดวย (ระดบของหลกฐาน 4) 1.1 ขอมลทวไปของผปวย ไดแก เพศ อาย สถานภาพสมรส ศาสนา ระดบการศกษา อาชพ รายได สทธการรกษา การวนจฉยโรค

51

1.2 การตรวจรางกายเบองตน ชงน าหนก วดสวนสง วดดชนมวลกาย วดความดนโลหต และชพจร การวดรอบเอว สวนท 2 การตรวจคดกรองระดบนาตาลปลายนวเบองตน (Capillary blood glucose)

2. ขนตอนการปฏบตกจกรรมการพยาบาล ในขนตอนการปฏบตกจกรรมการพยาบาล จะเรมจดกจกรรมใหผปวยเบาหวาน ซงประกอบดวยขนตอนการบาบดทางการพยาบาล (ระดบของหลกฐาน 4) ในระหวางรอตรวจโดยการจดพยาบาลใหความรเปนรายกลมแกผปวยและญาตโดยการใหชมสอวดทศน ททางคลนกผปวยนอกจดเตรยมไวให ซงมเนอหาความรเบองตน 5 เรอง เกยวกบ 1.โรคและภาวะแทรกซอนของโรคเบาหวาน 2. อาหารสาหรบผปวยเบาหวาน 3. การออกกาลงกายและการดแลเทา 4. การใชยา (การฉดยา การรบประทานยา) 5. การดแลตนเอง การพกผอน คลายเครยด ในขนตอนนมการแจกเอกสารแผนพบและคมอการดแลตนเองของผปวยเบาหวานดวย

3. ขนตอนตดตามผลการตรวจรกษาและการสงตอผปวยเบาหวาน เปนการตดตามใหผปวยไดรบการตรวจรกษาตามแนวปฏบตการพยาบาลผปวยเบาหวานประกอบไปดวย (ระดบของหลกฐาน 4) 3.1 การตดตามใหผปวยเบาหวานไดรบการตรวจรกษาโดยแพทยและตดตามการรกษาของแพทย 3.2 การสงตอผปวยไปตรวจทแผนกอนตามทแพทยกาหนด 3.3 การออกบตรนดและบนทกการมาตรวจครงตอไป 3.4 การสงผปวยไปรบยา และใหคาแนะนาเรองการใชยาโดยเภสชกร

สวนท 2 การตรวจสอบคณภาพของแนวปฏบตการพยาบาลทสรางขน การพฒนาแนวปฏบตการพยาบาลโดยการนาผลงานวจยมาใชนน มาจากหลกฐานเชง

ประจกษ ซงมการกาหนดคณภาพของหลกฐานโดยสเตตเลอร และคณะ (Stetler, et al., 1998: 202)นอกจากนผทรงคณวฒทเชยวชาญดานศลยกรรมประสาทจานวน 5 คน ไดตรวจสอบความตรงของเนอหาโดยใชเกณฑ (Score) ของ The AGREE Collaboration (2001: 1-20) เครองมออะกรประกอบดวยกรอบแนวทางการประเมนทจาแนกออกไดเปน 6 มต จานวนทงหมด 23 ขอคาถาม ดงตอไปน

52

มตท 1 ดานขอบเขตและเปาหมาย (Scope and purpose) ขอ 1 วตถประสงคทวไป/วตถประสงคเฉพาะ ขอ 2 คาถาม/ประเดนปญหาของแนวปฏบต ขอ 3 กลมประชากรทจะนาแนวปฏบตไปใช มตท 2 ดานผมสวนเกยวของ (Stakeholder involvement) ขอ 4 บคลากรวชาชพทเกยวของมสวนรวมพฒนา ขอ 5 แนวปฏบต คานงถงความคดความเชอผปวย ขอ 6 ระบกลมเปาหมายผใชแนวปฏบต ขอ 7 มการทดลองใชแนวปฏบต มตท 3 ดานความเขมแขงในการพฒนาแนวปฏบต (Rigour of development) ขอ 8 มกระบวนการสบคนหลกฐานอยางเปนระบบ ขอ 9 ระบเกณฑการคดเลอกอยางชดเจน ขอ 10 ระบวธทใชในการสรปแนวปฏบตไวชดเจน ขอ 11 คานงถงผลประโยชนดานสขภาพและความเสยง ขอ 12 มการเชอมโยงวธปฏบตทแนะนาหลกฐาน ขอ 13 แนวปฏบตไดรบการประเมนจากผทรงคณวฒ ขอ 14 มความทนสมยเปนปจจบน มตท 4 ดานความชดเจนและการนาเสนอ (Clarity and presentation) ขอ 15 วธการปฏบตทแนะนาเฉพาะเจาะจง และชดเจน ขอ 16 มการระบทางเลอกในการบรหารจดการ ขอ 17 สามารถระบวธปฏบตทสาคญเดนชด ขอ 18 มเครองมอสนบสนนในการนาแนวปฏบตไปใช มตท 5 ดานการนาแนวปฏบตไปใช (Applicability) ขอ 19 มอภปรายอปสรรคดานองคกรทอาจเกดขน ขอ 20 คานงถงคาใชจายทอาจเกดขน ขอ 21 ระบเกณฑการตดตามและประเมนแนวปฏบต มตท 6 ดานความเปนอสระในการกาหนดแนวปฏบต (Editorial independence) ขอ 22 แนวปฏบตทพฒนาเขยนอยางเปนอสระ ขอ 23 มการบนทกขอคดเหน ขอเสนอแนะ

53

ระดบคาคะแนนในการประเมน (Response scale) โดยผทรงคณวฒทง 5 คน ในแตละขอม 4 ระดบ มคะแนนตงแต 4 ถง 1 โดยมความหมายดงน

ระดบคะแนน 4 หมายถง เหนดวยอยางยง ระดบคะแนน 3 หมายถง เหนดวย ระดบคะแนน 2 หมายถง ไมเหนดวย ระดบคะแนน 1 หมายถง ไมเหนดวยอยางยง ระดบคะแนน 0 ไมแสดงความคดเหนเนองจากขอมลไมสมบรณ

ซงแสดงรายละเอยดของการประเมนเพอตรวจสอบคณภาพและความตรงของแนวปฏบตการพยาบาลผปวยเบาหวานในคลนกเบาหวาน โดยผทรงคณวฒดานโรคตอมไรทอทง 5 คน ดงแสดงในรายละเอยดในตารางท 3

ตารางท 3 ประเมนคาคะแนนของผทรงคณวฒจาแนกตามการแสดงความคดเหน และขอเสนอแนะ

ในการใชแนวปฏบตการพยาบาลผปวยเบาหวาน (N=5)

ผประเมน คนท คนท คนท คนท คนท คะแนนรวม 1 2 3 4 5

มตท 1 1. วตถประสงคทวไป/วตถประสงคเฉพาะ 2. คาถาม/ประเดนปญหาของแนวปฏบต 3. กลมประชากรทจะนาแนวปฏบตไปใช

3

3

2

4

4

2

4

4

4

4

4

4

4

4

3

19

19

15

54

ตารางท 3 ประเมนคาคะแนนของผทรงคณวฒจาแนกตามการแสดงความคดเหน และขอเสนอแนะในการใชแนวปฏบตการพยาบาลผปวยเบาหวาน (N=5)

ผประเมน คนท คนท คนท คนท คนท คะแนน

รวม 1 2 3 4 5 มตท 2 4. บคลากรวชาชพทเกยวของมสวนรวมพฒนา 5. แนวปฏบต คานงถงความคดความเชอผปวย 6. ระบกลมเปาหมายผใชแนวปฏบต 7. มการทดลองใชแนวปฏบต

3

3

3

4

3

3

4

3

4

4

4

4

4

4

4

4

4

4

4

4

18

18

19

19

มตท 3 8. มกระบวนการสบคนหลกฐานอยางเปนระบบ 9. ระบเกณฑการคดเลอกอยางชดเจน 10. ระบวธทใชในการสรปแนวปฏบตไวชดเจน 11. คานงถงผลประโยชนดานสขภาพและความเสยง 12. มการเชอมโยงวธปฏบตทแนะนาหลกฐาน 13. แนวปฏบตไดรบการประเมนจากผทรงคณวฒ 14. มความทนสมยเปนปจจบน

4

4 4

2

3

4

2

4

4 4

4

4

3

4

4

4 4

4

4

4

4

4

4 4

4

3

4

4

4

4 4

4

3

4

4

20

20 20

18

17

19

18

55

ตารางท 3 ประเมนคาคะแนนของผทรงคณวฒจาแนกตามการแสดงความคดเหน และขอเสนอแนะในการใชแนวปฏบตการพยาบาลผปวยเบาหวาน (N=5)

ผประเมน คนท คนท คนท คนท คนท คะแนนรวม 1 2 3 4 5

มตท 4 15. วธการปฏบตทแนะนาเฉพาะเจาะจง และชดเจน 16.มการระบทางเลอกในการบรหารจดการ 17. สามารถระบวธปฏบตทสาคญเดนชด 18. มเครองมอสนบสนนในการนาแนวปฏบตไปใช

3

2

2

3

4

4

4

4

4

4

4

4

4

4

4

4

4

4

4

4

19

18

18

19

มตท 5 19. มอภปรายอปสรรคดานองคกรทอาจเกดขน 20. คานงถงคาใชจายทอาจเกดขน 21. ระบเกณฑการตดตามและประเมนแนวปฏบต

2

2 2

4

4 4

4

4 3

4

4 4

4

4 4

18

18 17

มตท 6 22. แนวปฏบตทพฒนาเขยนอยางเปนอสระ 23. มการบนทกขอคดเหน ขอเสนอแนะ

4

4

4

4

3

4

4

4

4

4

19

20

รวม 68 86 90 91 90 425

จากตารางท 3 นาผลคะแนนการประเมนของผทรงคณวฒทง 5 คน มาคานวณหาคา

ความเชอมน ดงน

56

มตท 1 ดานขอบเขตและเปาหมาย (Scope and purpose) คาคะแนนรวมสงสดทสามารถเปนไปได = 4 (คะแนน) x 3 (ขอ) x 5 (ผประเมน) = 60 คาคะแนนรวมตาสดทสามารถเปนไปได = 1 (คะแนน) x 3 (ขอ) x 5 (ผประเมน) = 15 คาคะแนนทไดจรงมตท 1 = 53 ดงนนในมตนจะไดคะแนนความเชอมน = (53 - 15) x 100 = 84.44 %

(60 - 15)

มตท 2 ดานผมสวนไดสวนเสย (Stakeholder involvement) คาคะแนนรวมสงสดทสามารถเปนไปได = 4 (คะแนน) x 4 (ขอ) x 5 (ผประเมน) = 80 คาคะแนนรวมตาสดทสามารถเปนไปได = 1 (คะแนน) x 4 (ขอ) x 5 (ผประเมน) = 20 คาคะแนนทไดจรงมตท 2 = 74 ดงนนในมตนจะไดคะแนนความเชอมน = (74 - 20) x 100 = 90.00 %

(80 - 20)

มตท 3 ดานความเขมแขงในการพฒนาแนวปฏบต (Rigor of development) คาคะแนนรวมสงสดทสามารถเปนไปได = 4 (คะแนน) x 7 (ขอ) x 5 (ผประเมน) = 140 คาคะแนนรวมตาสดทสามารถเปนไปได = 1 (คะแนน) x 7 (ขอ) x 5 (ผประเมน) = 35 คาคะแนนทไดจรงมตท 3 = 132 ดงนนในมตนจะไดคะแนนความเชอมน = (132 - 35) x 100 = 92.38 %

(140 – 35)

มตท 4 ดานความชดเจนและการนาเสนอ (Clarity and presentation) คาคะแนนรวมสงสดทสามารถเปนไปได = 4 (คะแนน) x 4 (ขอ) x 5 (ผประเมน) = 80 คาคะแนนรวมตาสดทสามารถเปนไปได = 1 (คะแนน) x 4 (ขอ) x 5 (ผประเมน) = 20 คาคะแนนทไดจรงมตท 4 = 74 ดงนนในมตนจะไดคะแนนความเชอมน = (74 - 20) x 100 = 90 %

(80 - 20)

คะแนนความเชอมนมต

= คะแนนทไดจรง – คาคะแนนรวมตาสดทสามารถทาเปนไปได X 100

คาคะแนนรวมสงสดทสามารถเปนไปได – คาคะแนนรวมตาสดทสามารถเปนไปได

57

มตท 5 ดานการนาแนวปฏบตไปใช (Applicability) คาคะแนนรวมสงสดทสามารถเปนไปได = 4 (คะแนน) x 3 (ขอ) x 5 (ผประเมน) = 60 คาคะแนนรวมตาสดทสามารถเปนไปได = 1 (คะแนน) x 3 (ขอ) x 5 (ผประเมน) = 15 คาคะแนนทไดจรงมตท 5 = 53 ดงนนในมตนจะไดคะแนนความเชอมน = ( 53 - 15) x 100 = 84.44 %

(60 - 15)

มตท 6 ดานความเปนอสระมนการกาหนดแนวปฏบต (Editorial independence) คาคะแนนรวมสงสดทสามารถเปนไปได = 4 (คะแนน) x 2 (ขอ) x 5 (ผประเมน) = 40 คาคะแนนรวมตาสดทสามารถเปนไปได = 1 (คะแนน) x 2 (ขอ) x 5 (ผประเมน) = 10 คาคะแนนทไดจรงมตท 6 = 39 ดงนนในมตนจะไดคะแนนความเชอมน = (39 - 10) x 100 = 96.66 %

(40 - 10)

สรปผลการประเมนความเชอมนจากผทรงคณวฒทง 6 มต คาคะแนนรวมสงสดทสามารถเปนไปได = 4 (คะแนน) x 23 (ขอ) x 5 (ผประเมน) = 460 คาคะแนนรวมตาสดทสามารถเปนไปได = 1 (คะแนน) x 23 (ขอ) x 5 (ผประเมน) = 115 คาคะแนนทไดจรงทง 6 มต = 425 ดงนนจะไดคะแนนความเชอมนรวมทง 6 มต = (425 - 115) x 100 = 87.32 %

(460 – 115)

สรปแนวปฏบตการพยาบาลผปวยเบาหวานในคลนกเบาหวาน ไดดาเนนการตามขนตอนของการพฒนาแนวปฏบตทางคลนกโดยใชหลกฐานเชงประจกษและผลงานวจย ตามกรอบแนวคดของไอโอวา เมอไดแนวปฏบตการพยาบาลดงกลาว จงนาไปตรวจสอบความตรงโดยผทรงคณวฒจานวน 5 คน โดยใชเกณฑประเมนของเครองมออะกร ไดคะแนนความเชอมนทง 6 มต รอยละ 87.32 และผทรงคณวฒทง 5 คน ใหขอสรปตรงกนวา สามารถนาแนวปฏบตการพยาบาลนไปใชได ณ แผนกอายรกรรมผปวยนอกและคลนกเบาหวานโรงพยาบาลกรงเทพครสเตยน แตมขอเสนอแนะของผทรงคณวฒโดยแนะนาใหใชการตรวจวดระดบน าตาลปลายนวจากเครองตรวจระดบน าตาล เฉลยสะสมแทนการตรวจวดจากคาของระดบน าตาลปลายนวโดยเครองตรวจน าตาลของ Accu check แตในมคาใชจายคอนขางสงเปนการเพมคาใชจายใหกบผปวยเบาหวานผวจยจงไมนามาปรบแกในการเกบรวบรวมขอมลในครงน

58

สวนท 3 การศกษาความเปนไปไดในการใชแนวปฏบตการพยาบาลโดยพยาบาลประจาแผนกอายรกรรมผปวยนอกและคลนกเบาหวาน หลงจากผ วจยทาการปรบปรงแกไขแนวปฏบตการพยาบาลตามคาแนะนาและขอเสนอแนะของผทรงคณวฒแลวนาไปประเมนคณภาพการพยาบาลกบบคลากรประจาแผนกอายรกรรมผปวยนอกและคลนกเบาหวานจานวน 10 คน ผลการประเมนในภาพรวมของแนวปฏบตการพยาบาลผปวยเบาหวานในคลนกเบาหวานแสดงได ดงตารางท 4 ตารางท 4 จานวนและรอยละของพยาบาลจาแนกตามความคดเหนตอการใชแนวปฏบต (N=10)

แนวปฏบตการพยาบาล การปฏบตการพยาบาล ปฏบตได (รอยละ)

ปฏบตไมได (รอยละ)

1. การซกประวตและการบนทกประวต ขอมลสวนบคคล ไดแก เพศ อาย ระดบการศกษา ประวตการเจบปวย 2. การตรวจรางกายเบองตน ชงน าหนก วดสวนสง วดดชนมวลกาย วดความดนโลหต และชพจร ตรวจผวหนง 3.การตรวจคดกรองระดบน าตาลเ บองตน DTX (Capillary blood glucose)

100

100

100

- - -

59

ตารางท 4 จานวนและรอยละของพยาบาลจาแนกตามความคดเหนตอการใชแนวปฏบต (N=10)

แนวปฏบตการพยาบาล การปฏบตการพยาบาล ปฏบตได (รอยละ)

ปฏบตไมได (รอยละ)

ในระหวางรอตรวจใหความรเปนรายกลมพรอมผปวยและญาตโดยการใหชม วดทศน ททางคลนกผปวยนอกจดเตรยมไวให โดยมเนอหาความรเบองตนเกยวกบ 1) โรคและภาวะแทรกซอนของโรคเบาหวาน 2) อาหารสาหรบผปวยเบาหวาน 3) การออกกาลงกายและการดแลเทา 4) การใชยา (การฉดยา การรบประทานยา) 5) การดแลตนเอง การพกผอน คลายเครยด

100 80

100 80

100

-

20 -

20 -

พรอมแจกเอกสารแผนพบและคมอการดแลตนเองของผปวยเบาหวาน 4. การตดตามใหผปวยเบาหวานไดรบการตรวจรกษาโดยแพทยและตดตามการรกษาของแพทย 5. การสงตอผปวยไปตรวจทแผนกอนตามทแพทยกาหนด 6. การออกบตรนดและบนทกการมาตรวจครงตอไป 7. การสงผปวยไปรบยา และใหคาแนะนาเรองการใชยาโดยเภสชกร

100

100

100

100 100

- - - - -

จากตารางท 4 พบวาแนวปฏบตการพยาบาลผปวยเบาหวานในคลนกเบาหวานมความเปนไปไดในการนาไปปฏบตไดจรงสง คดเปนรอยละ 98

60

สวนท 4 การศกษานารอง

หลงจากผวจยไดทาการปรบปรงแกไขแนวปฏบตการพยาบาลตามคาแนะนาและขอเสนอแนะของผทรงคณวฒแลวศกษาความเปนไปไดโดยพยาบาลประจาแผนกอายรกรรมผปวยนอกและคลนกเบาหวาน ผวจยนาแนวปฏบตการพยาบาลไปทดลองใชกบกลมตวอยางผปวยเบาหวานทมารบบรการในคลนกเบาหวานได 30 ราย สรปไดดงตารางขอมลสวนบคคล ตารางท 5 ตารางจานวนและรอยละของกลมตวอยางจาแนกตามเพศ อาย และระยะเวลาทเปนโรค

(n=30)

ขอมลสวนตว จานวน(คน) รอยละ เพศ ชาย หญง

7

23

23.30 76.70

อาย 31-40 ป 41-50 ป 51-60 ป 61-70 ป > 71 ป

1 4 7 3

15

3.30

13.30 23.30 10.00 50.00

ระยะเวลาทเปนโรคเบาหวาน > 5 ป 6-10 ป 11-15 ป 16-20 ป > 20 ป

14 8 2 4 2

46.70 25.70 6.70

13.30 6.70

จากตารางท 5 พบวาผปวยเบาหวานทมารบบรการทคลนกเบาหวานแผนกอายรกรรมผปวยนอกทเปนกลมตวอยางในการศกษานารองมจานวน 30 ราย จาแนกตามตวแปร ดงน พบวาเปนเพศหญงทสด รอยละ 76.70 โดยทสวนใหญมอายมากกวา 71 ป คดเปนรอยละ 50.00 ผปวยเบาหวานทพบวาปวยเปนโรคเบาหวานนานทสดคอมากกวา 5 ป คดเปนรอยละ 46.00

61

ตารางท 6 ตารางจานวนและรอยละของกลมตวอยางจาแนกตามสถานภาพสมรส ศาสนา ระดบการศกษา อาชพ สทธการรกษา (n=30)

ขอมลสวนตว จานวน(คน) รอยละ

สถานภาพสมรส โสด ค หมาย / หยา / แยก

2

25 3

6.70

83.30 10.00

ศาสนา พทธ อสลาม / ครสต

30 -

100

- ระดบการศกษา ไมไดเรยนหนงสอ ประถมศกษา มธยมศกษา อดมศกษา คาขาย

1

25 - 3 1

3.30

83.30 -

10.00 3.30

อาชพ นกเรยน/นกศกษา ไมมอาชพ/งานบาน รบจาง เกษตรกร ธรกจสวนตว/คาขาย รบราชการ/รฐวสาหกจ

17 3

10

56.70 10.00

33.30

สทธการรกษา ชาระเงนสด รบวสาหกจ/ตนสงกด ประกนสงคม / ประกนสขภาพถวนหนา

29 1

96.70 3.30

62

จากตารางท 6 พบวาผปวยเบาหวานกลมนสถานภาพสมรสคมากทสดรอยละ 80.00 นบถอศาสนาพทธทงหมดรอยละ 100 มระดบการศกษาประถมศกษามากทสดรอยละ 83.30 กลมทไมไดประกอบอาชพหรอทางานบานมากทสดรอยละ 56.70 สทธการรกษาพบวาผปวยเบาหวานสวนใหญใชเงนสด มจานวนมากทสดรอยละ 96.70 ตารางท 7 ตารางจานวนและรอยละของกลมตวอยางจาแนกตามคาระดบนาตาลในเลอด (n=30)

ระดบนาตาล mg/dl จานวน(คน) รอยละ ระดบนาตาล

99 mg./dl. -120 mg./dl. 121 mg./dl.-140 mg./dl. 141 mg./dl. -150 mg./dl. 151 mg./dl.-189 mg./dl.

5 7 8

10

16.67 23.33 26.67 33.33

จากตารางท 7 พบวาผลคาระดบน าตาลในเลอด ของผปวยเบาหวานจานวน 30 รายทไดรบการตรวจวดระดบน าตาลในเลอดพบวาผปวยเบาหวานทมคาระดบดาตาลในเลอด 99 mg./dl.-120 mg./dl.จานวน 5 คนคดเปนรอยละ 16.67 ผปวยเบาหวานทมคาระดบดาตาลในเลอด 121 mg./dl.-140 mg./dl. จานวน 7 คนคดเปนรอยละ 23.33 ผปวยเบาหวานทมคาระดบดาตาลในเลอด 143 mg./dl.-150 mg./dl. จานวน 8 คนคดเปนรอยละ 26.67 ผปวยเบาหวานทมคาระดบดาตาลในเลอด 151 mg./dl.-189 mg./dl. จานวน 10 คนคดเปนรอยละ 33.33

63

ตารางท 8 ตารางจานวนและรอยละของกลมตวอยางจาแนกตามการตรวจรางกาย (n=30)

รายละเอยดของการตรวจรางกาย จานวน(คน) รอยละ สวนสง >200 เซนตเมตร

160-180 เซนตเมตร 150-159 เซนตเมตร 140-149 เซนตเมตร 130-139 เซนตเมตร

2 10 8 10

6.70

33.30 25.70 33.30

ความดนโลหต >120-80 มลลเมตรปรอท >130-90 มลลเมตรปรอท >140-100 มลลเมตรปรอท

10 17 3

33.30 56.70 10.00

ชพจร >150 ครง/นาท >100 ครง/นาท >80 ครง/นาท

3

18 9

10.00 60.00 30.00

เสนรอบเอว 170-180 เซนตเมตร 160-179 เซนตเมตร 140-159 เซนตเมตร 130-139 เซนตเมตร

2 10 8 10

6.70

33.30 25.70 33.30

ดรรชนมวลกาย 18-23 กโลกรมตอตารางมลลเมตร 23-25 กโลกรมตอตารางมลลเมตร > 25 กโลกรมตอตารางมลลเมตร

นาหนก 60 - 80 กโลกรม 40 - 60 กโลกรม

1 6

23

20 10

3.30

20.00 76.70

67.70 33.30

64

จากตารางท 8 พบวาผปวยเบาหวานกลมตวอยางมสวนสงอยในชวง 150-159 เซนตเมตร และ 130-139 เซนตเมตร เทากนคดเปนรอยละ 33.30 ระดบความดนโลหตสวนใหญอยในชวง 130-90 มลลเมตรปรอท คดเปนรอยละ 56.70 ชพจรสวนใหญอยในชวง >100 ครง/นาท คดเปนรอยละ 60.00 เสนรอบเอวสวนใหญอยในชวง 160-179 เซนตเมตรและ130-139 เซนตเมตร เทากนคดเปนรอยละ 33.30 ดรรชนมวลกาย > 25กโลกรมตอตารางมลลเมตรคดเปนรอยละ 76.70 มน าหนกสวนใหญ 60-80 กโลกรม คดเปนรอยละ 67.70 ตารางท 9 ความพงพอใจของผปวยและญาตทไดเขารวมโครงการวจยแนวปฏบตการพยาบาล

ผปวยเบาหวานในคลนกเบาหวานแผนกอายรกรรมผปวยนอก (n=30)

ขอความ X S.D. 1. ทานไดรบความรความเขาใจในเรองโรคเบาหวาน 2. ทานคาดวาสามารถนาขอมลความรทไดไปใชประโยชน 3. ทานรสกพงพอใจกจกรรมการใหความรเรองโรคเบาหวาน 4.ระยะเวลาในการใหความรมความเหมาะสม 5.ทานอยากใหมการกจกรรมการใหความรเรองโรคเบาหวานขนอยางตอเนอง

3.77 3.97

4.27

3.27 4.53

0.67 0.61

0.52

0.78 0.50

จากตารางท 9 พบวาระดบความพงพอใจของผปวยและญาตทไดเขารวมโครงการวจยแนวปฏบตการพยาบาลผปวยเบาหวานไดรบความรความเขาใจในเรองโรคเบาหวาน ในระดบมาก คาเฉลย 3.77 ผปวยเบาหวานสามารถนาผลการฝกอบรมไปใชประโยชนในระดบมาก คาเฉลย 3.97 พงพอใจกจกรรมการใหความรเรองโรคเบาหวานในระดบมาก คาเฉลย 4.27 ระยะเวลาในการอบรมมความเหมาะสมในระดบปานกลาง คาเฉลย 3.27 ผปวยเบาหวานอยากใหมการกจกรรมการใหความรเรองโรคเบาหวานขนอยางตอเนองในระดบมากคาเฉลย 4.53 จากคะแนนเตม 5 ภายหลงการศกษานารองโดยปฏบตกจกรรมการพยาบาลตามแนวปฏบตการพยาบาลพบวาผปวยเบาหวานทเขารวมจานวน 30 ราย ทกคนไดรบความรเบองตนเกยวกบโรคเบาหวาน การควบคมอาหาร การออกกาลงกายและการดแลเทา การใชยา การดแลตนเอง และผปวยเบาหวานทกรายไดรบเอกสารแผนพบและคมอการดแลตนเองของผปวยเบาหวาน

บทท 5

อภปรายผลวจย

การวจยครงนเปนการพฒนาแนวปฏบตการพยาบาลผปวยเบาหวานในคลนกเบาหวาน ตามกรอบแนวคดการใชผลการวจยของไอโอวา (IOWA) โดยไดหลกฐานเชงประจกษและพฒนามาจากแนวปฏบตทางการพยาบาลโดยกระบวนการพฒนามาจากงานวจยและบทความของผเชยวชาญทเกยวของกบกจกรรมการพยาบาลในการดแลผปวยเบาหวานเพอเปนการพทกษสทธผปวยเพอใหเกดผลลพธทดทสดตอผปวย ซงแบงขนตอนแนวปฏบตการพยาบาลผปวยเบาหวานในคลนกเบาหวานเปน 3 ขนตอน คอ 1) ขนตอนการประเมน 2) ขนตอนการปฏบตกจกรรมการพยาบาล และ 3) ขนตอนตดตามผลการรกษาและการสงตอผปวย หลงจากนนตรวจสอบความถกตองครอบคลมเนอหาและภาษาทใชจากผทรงคณวฒจานวน 5 คน แลวนาแนวปฏบตมาปรบปรงแกไขตามคาแนะนาของผทรงคณวฒ นาไปประเมนความเปนไปไดในการปฏบต ในกลมพยาบาลในแผนกอายรกรรมผปวยนอกและคลนกเบาหวาน จานวน 10 คน จากนนนาแนวปฏบตไปศกษานารองกบผปวยเบาหวาน จานวนกลมตวอยาง 30 ราย

ดงน นการอภปรายผลการวจย แบงอภปรายตามผลการศกษาเปน 4 สวนตามวธดาเนนการวจยโดยมรายละเอยดดงน

สวนท 1 การพฒนาแนวปฏบตการพยาบาลผปวยเบาหวานในคลนกเบาหวาน จากผลการวจยครงนพบวา ในการพฒนาแนวปฏบตการพยาบาลผปวยเบาหวานใน

คลนกเบาหวานจากหลกฐานเชงประจกษทเกยวของกบแนวปฏบตการพยาบาลผปวยเบาหวานในคลนกเบาหวาน ซงเปนหลกฐานจากแหลงขอมลทงหมด โดยใชหลกฐานจากแหลงทมา 10 แหลงทงหมดจานวน 151 เรอง มงานวจยและแนวการปฏบตการพยาบาลทเปนเลศ (Best Practice Guideline) จากหลกฐานทเปนการวจยเชงทดลองแบบสมเขากลม (Experimental study, Randomized control trial: RCT) จานวน 3 เรอง หลกฐานทเปนงานวจยแบบกงทดลองแบบกลม

66

เดยว (Quasi experimental studies, Case –control studies) จานวน 4 เรอง งานวจยเชงพรรณนา/เชงบรรยาย จานวน 14 เรองจากหลกฐานทเปนการพฒนาโปรแกรม หรอการศกษาผลการนาวจยไปใช (Program evaluations, Research utilization studies, Quality improvement projects, Case reports) จานวน 1 เรอง และงานวจยเดยวทสบคนไดจาก CINAHL, PUBMED และ MEDLINE และฐานขอมลวทยานพนธจากสถาบนตาง ๆ เชนwww.mahidol.ac.th, www.nu.ac.th และ www.psu.ac.th โดยคาทใชในการสบคนคอ Diabetic patient, Clinical Nursing Practiced Guideline, Evidence Best Practice. จะเหนไดวาหลกฐานทผวจยนามาใชในการพฒนาแนวปฏบตการพยาบาลผปวยเบาหวานในคลนกเบาหวานเปนหลกฐานทมความนาเชอถอไดโดยผวจยไดนามาพฒนาแนวปฏบตการพยาบาลผปวยเบาหวานในคลนกเบาหวานเปนหลกฐานทมระดบท 2 จานวน 3 เรอง เปนหลกฐานทมระดบ 3 จานวน 4 เรอง เปนหลกฐานทม ระดบ 4 จานวน 14 เรอง เปนหลกฐานทมระดบ 5 จานวน 1 เรอง รวมทงหมด 22 เรองแลวนามาพฒนาเปนแนวปฏบตการพยาบาลผปวยเบาหวานในคลนกเบาหวานโดยแนวปฏบตการพยาบาลทพฒนาขนประกอบดวย 3 ขนตอน คอ 1. ขนตอนการประเมน 2. ขนตอนการปฏบตกจกรรมการพยาบาล 3. ขนตอนตดตามผลการรกษาและการสงตอผปวย สวนท 2 การตรวจสอบแนวปฏบตการพยาบาลโดยผทรงคณวฒ

จากการพฒนาแนวปฏบตการพยาบาลผปวยเบาหวานในคลนกเบาหวาน ผวจยไดนาแนวปฏบตทางการพยาบาลใหผทรงคณวฒจานวน 5 คน ซงเปนแพทยผเชยวชาญดานโรคตอมไรทอ 2 คน พยาบาลผทรงคณวฒดานอายรกรรม 1 คน ผปฏบตการพยาบาลขนสงดานอายรศาสตรศลยศาสตร (Advance Practice Nurse) 2 คน ผทรงคณวฒไดตรวจสอบความตรงของเนอหาโดยใชเกณฑ (Score) ของ The AGREE Collaboration (2001: 1-20) เครองมออะกรประกอบดวยกรอบแนวทางการประเมนทจาแนกออกไดเปน 6 มต จานวนทงหมด 23 ขอคาถาม ไดคะแนนความเชอมนทง 6 มต รอยละ 87.32 (ในบทท 4 ตารางท 3) และผทรงคณวฒทง 5 คน ใหขอสรปตรงกนวา สามารถนาแนวปฏบตการพยาบาลนไปใชได ณ แผนกอายรกรรมผ ปวยนอกและคลนกเบาหวานโรงพยาบาลกรงเทพครสเตยน ทงนมขอเสนอแนะเพมเตมเกยวกบแนวปฏบตการพยาบาลผปวยเบาหวานในคลนกเบาหวานดงน แนะนาใหใชการตรวจวดระดบน าตาลปลายนวจากเครองตรวจระดบน าตาล เฉลยสะสมแทนการตรวจวดจากคาของระดบน าตาลปลายนวโดยเครองตรวจน าตาลของ Ache check ซงผวจยพจารณาแลววาเปนการเพมคาใชจายใหกบผปวย สวนขอคดเหนทใหรวบรวมผปวยเบาหวานเปนกลมเดยวแลวใหกจกรรมการพยาบาลอยางเดยวกนหมดนน จะไมทาให

67

เกดความแตกตางในการใหการพยาบาลทเปนไปตามคาระดบน าตาลในเลอดของผปวยเบาหวานมความแตกตางกน โดยสอดคลองกบงานวจยของบญจนทร วงศสนพรตน และคณะ (2545: 289-297) ทศกษาการควบคมระดบน าตาลในเลอดของผปวยเบาหวาน ภายหลงเขาโครงการอบรมความรการจดการเบาหวานดวยตนเองแบบกลมพบวาโครงการใหความรแกผปวยเบาหวานแบบกลมเพอพฒนาความสามรถในการดแลตนเองเปนประโยชนตอการควบคมระดบน าตาลในเลอดของผปวยเบาหวานซงมความสาคญอยางยงในการจดรปแบบการใหบรการผปวยเบาหวานทมารบบรการ

สวนท 3 การศกษาความเปนไปไดในการใชแนวปฏบตการพยาบาลโดยพยาบาล

ประจาการแผนกอายรกรรมผปวยนอกและคลนกเบาหวาน หลงจากผวจยไดปรบปรงแนวปฏบตการพยาบาลตามขอเสนอแนะของผทรงคณวฒทง 5 คน แลวนาแนวปฏบตการพยาบาลทางคลนกไปประเมนความเปนไปไดในการนาไปปฏบตจรงแกพยาบาลประจาการแผนกอายรกรรมผปวยนอก โรงพยาบาลกรงเทพครสเตยน จานวน 10 คน พบวาแนวปฏบตการพยาบาลผปวยเบาหวานในคลนกเบาหวาน มความเปนไปไดในการปฏบตคดเปนรอยละ 80 ถงรอยละ 100 (ในบทท 4 ตารางท 3) แสดงใหเหนไดวาแนวปฏบตทพฒนาขนนสามารถปฏบตไดอยในเกณฑดทสดอยางไรกตาม มขอเสนอแนะจากพยาบาลประจาการดงน

1. ควรมการจดอบรมใหความรเรองโรคเบาหวานสาหรบพยาบาลในการใหขอมลความรเรองตางๆ สาหรบผปวยเบาหวาน

2. ในการใหขอมลเรองอาหาร อาจจาเปนตองใหโภชนาการเขามามสวนรวมในการจดกจกรรมการใหความรแกผเบาหวาน

3. ในการใหขอมลความรเรองการใชยาโดยตรงควรใหเภสชกรเขามามสวนรวมในการใหขอมลเรองการใชยาสาหรบผปวยเบาหวาน

4. พยาบาลบางคนยงขาดทกษะการใหขอมลทครบถวนและถกตองจงควรมการจดอบรมใหความรสาหรบพยาบาลในการใหขอมลความรเรองตางๆ สาหรบผปวยเบาหวาน

5. การปฏบตตามแนวปฏบตการพยาบาลจาก พยาบาลประจาการคดวาไมสามารถปฏบตไดครบทกขนตอนเนองจากปจจบนแพทยจะเปนผใหขอมลแกผปวยเบาหวานเปนสวนใหญ

เมอทาการศกษาจากขอเสนอแนะจากพยาบาลประจาการ ซงสอดคลองกบการศกษางานวจยของพชาต ดลเฉลมยทธนา และคณะ (2551: 1) ทพฒนาระบบการดแลสขภาพตอเนองโรงพยาบาลสกลนคร และงานวจยของบญทพย สรธรงศร และคณะ (2544: 4) พฒนารปแบบการดแลตนเองแบบองครวมสาหรบผปวยเบาหวาน จากงานวจยดงกลาว พบวา การพฒนาระบบหรอรปแบบการใหบรการผปวยเบาหวานได โดยตองกาหนดทมงานผรบผดชอบอยางชดเจนและตองม

68

ความตอเนองซงผทรบผดชอบในการดแลผปวยในกลมนจะตองมความรความสามารถทชดเจนถกตอง และควรประกอบไปดวยทมสหสาขาทางสขภาพทควรเขามามบทบาทในการดแลกลมผปวยเบาหวาน

สวนท 4 ผลการศกษานารอง ผวจยไดนาแนวปฏบตการพยาบาลผปวยเบาหวานในคลนกเบาหวาน ไปทาการศกษานา

รอง และทดสอบความเปนไปไดในการนาแนวปฏบตการพยาบาลแตละขนตอนไปใชในแตละข นตอน โดยกลมตวเปนผ ปวยเบาหวานทมารบการรกษาทคลนกเบาหวานโรงพยาบาล กรงเทพครสเตยน จานวน 30 ราย โดยผวจยเปนคนเกบรวบรวมขอมลดวยตนเอง ในเดอนพฤษภาคม พ.ศ. 2553 ซงมขนตอนปฏบตการพยาบาลทงหมด 3 ขนตอนโดยมรายละเอยดดงน ขนตอนท 1 ขนตอนการประเมน สวนท 1 การใชแบบบนทกขอมลสวนบคคลของผปวย เปนขอมลเกยวกบความเจบปวยของผปวยเบาหวาน ประกอบดวย ขอมลทวไปของผปวย ไดแก เพศ อาย สถานภาพสมรส ศาสนา ระดบการศกษา อาชพ รายได สทธการรกษา การตรวจรางกายเบองตน ชงน าหนก วดสวนสง วดดชนมวลกาย วดความดนโลหต ชพจร และการวดรอบเอว สวนท 2 การตรวจคดกรองระดบน าตาลปลายนวเบองตน (Capillary blood glucose) จากการลงปฏบตสามารถปฏบตไดรอยละ100 เนองจากผปวยเบาหวานทกคนใหความรวมมอเปนอยางด ขนตอนท 2การปฏบตกจกรรมการพยาบาล ผวจยเรมจดกจกรรมใหผปวยเบาหวาน ตามแนวปฏบตการพยาบาลผปวยเบาหวานซงประกอบดวยขนตอนการบาบดทางการพยาบาล โดยมเนอหาความร ดงน ในระหวางรอตรวจโดยการจดพยาบาลใหความรเปนรายกลมผปวยและญาตโดย ใหชมสอความรวดทศน ททางคลนกผปวยนอกจดเตรยมไวให โดยมเนอหาความรเบองตน 5 เรอง เกยวกบโรคและภาวะแทรกซอนของโรคเบาหวาน อาหารสาหรบผปวยเบาหวาน การใชยา การฉดยา การรบประทานยา การออกกาลงกายและการควบคมน าหนก การดแลเทาและการตรวจเทา การพกผอน คลายเครยด พรอมแจกเอกสารแผนพบและคมอการดแลตนเองของผปวยเบาหวาน ซงในแตละขนตอนนนผวจยสามารถปฏบตไดครบถวนโดยไมเกดความยงยากในการปฏบต ผลจากการปฏบตกจกรรมการพยาบาลตามแนวปฏบตการพยาบาลพบวาระยะเวลาใน

69

การจดกจกรรมกบผปวยใชเวลา 30 นาท ถง 1 ชวโมง จดกกรรมเปนกลมกลมละ 4-5 คน ผปวยเบาหวานทกรายทเขารวมกจกรรมสามารถไดรบความรเบองตนเกยวกบโรคเบาหวาน การควบคมอาหาร การออกกาลงกายและการดแลเทา การใชยา การดแลตนเอง และผปวยเบาหวานไดรบเอกสารแผนพบและคมอการดแลตนเองของผปวยเบาหวาน แตระยะเวลาททากจกรรมเปนไปในชวงเวลาเรงรบของผปวยเบาหวานบางราย แตโดยภาพรวมแลวผปวยเบาหวานตางกรสกพงพอใจตอกจกรรมใหความรเรองโรคเบาหวานทจดขน ขนตอนท 3 ตดตามผลการตรวจรกษาและการสงตอผปวยเบาหวาน โดยการตดตามใหผปวยไดรบการตรวจรกษาตามแนวปฏบตการพยาบาลผปวยเบาหวาน สามารถปฏบตไดรอยละ 100 เนองจากพยาบาลสามารถดาเนนการไดอยางชดเจนในเรองการตดตามใหผปวยเบาหวานไดรบการตรวจรกษาโดยแพทยและตดตามการรกษาของแพทย การสงตอผปวยไปตรวจทแผนกอนตามทแพทยกาหนด การออกบตรนดและบนทกการมาตรวจครงตอไป การสงผปวยไปรบยา และใหคาแนะนาเรองการใชยาโดยเภสชกร สรปผลการศกษานารอง เพอทดสอบความเปนไปไดในการใชแนวปฏบตการพยาบาลผปวยเบาหวาน ทเปนขนตอนปฏบตการพยาบาลทงหมด 3 ขนตอนจากการนาแนวปฏบตการพยาบาลไปใชกบผปวยเบาหวานจานวน 30 ราย ทมารบการรกษาทคลนกเบาหวานโรงพยาบาลกรงเทพครสเตยนตอการจดกจกรรมใหความรผปวยเบาหวานไดดงนพบวา 1) ผปวยหรอญาตทไดเขารวมโครงการวจยแนวปฏบตการพยาบาลผปวยเบาหวานไดรบความรความเขาใจในเรองโรคเบาหวานในระดบมาก คาเฉลย 3.77 ผปวยเบาหวานสามารถนาผลการฝกอบรมไปใชประโยชนในระดบมาก คาเฉลย 3.97 พงพอใจกจกรรมการใหความรเรองโรคเบาหวานในระดบมาก คาเฉลย 4.27 ระยะเวลาในการอบรมมความเหมาะสมในระดบปานกลาง คาเฉลย 3.27 ผปวยเบาหวานอยากใหมการกจกรรมการใหความรเรองโรคเบาหวานขนอยางตอเนองในระดบมากคาเฉลย 4.53 จากคะแนนเตม 5 เนองจากเปนการจดกจกรรมการใหความรสาหรบผปวยเบาหวานในคลนกเบาหวานเปนครงแรกทาใหผปวยเบาหวานมความสนใจในกจกรรมทจดขนและใหความสนใจเปนอยางมาก

บทท 6

สรปผลการวจยและขอเสนอแนะ

การศกษาครงนมวตถประสงคเพอพฒนาแนวปฏบตการพยาบาลผปวยเบาหวานในคลนกเบาหวาน โดยการวเคราะหและสงเคราะหจากการสบคนงานวจยและหลกฐานทเกยวของกบแนวปฏบตการพยาบาลผปวยเบาหวาน โดยใชหลกฐานจากแหลงทมา 10 แหลง เปนหลกฐานของแนวทางปฏบตการพยาบาล จากหลกฐานทเปนการวจยเชงทดลองแบบสมเขากลม (Experimental study, Randomized control trial: RCT) จานวน 3 เรอง หลกฐานทเปนงานวจยแบบกงทดลองแบบกลมเดยว (Quasi experimental studies, Case –control studies) จานวน 4 เรอง งานวจยเชงพรรณนา/เชงบรรยาย (Non Experimental descriptive) จานวน 14 เรองจากหลกฐานทเปนการพฒนาโปรแกรม หรอการศกษาผลการนาวจยไปใช (Program evaluations, Research utilization studies, Quality improvement projects, Case reports) จานวน 1 เรอง โดยเนอหาทคดเลอกมาเนนการปฏบตการพยาบาลผปวยเบาหวานในคลนกเบาหวานโดยมขนตอน 4 ขนตอน คอ ขนตอนท 1 การพฒนาแนวปฏบตการพยาบาลผปวยเบาหวานในคลนกเบาหวาน ผวจยไดสบคนหลกฐานขอมลแนวปฏบต (Guideline) และการปฏบตทเปนเลศ (Best practice guideline) ไดแก www.guideline.gov, www.joannabriggs.edu.au , www.rnao.org และ www.mahidol.ac.th ฐานขอมลททบทวนงานวจยอยางเปนระบบ (Systemic review) และงานวจยเดยวทสบคนไดจาก CINAHL, PUBMED และ MEDLINE และฐานขอมลงานวทยานพนธจากสถาบนตาง ๆ เชน จฬาลงกรณมหาวทยาลย มหาวทยาลยมหดล มหาวทยาลยเชยงใหม มหาวทยาลยขอนแกน มหาวทยาลยนเรศวร มหาวทยาลยสงขลานครนทร และมหาวทยาลยครสเตยน โดยใชคาทใชในการสบคนขอมล ไดแก Diabetic, Clinical Nursing Practiced Guideline, Evidence Best Practice, และ Diabetic Clinic ซงพบหลกฐานทมเนอหาเกยวกบการพยาบาลผปวยเบาหวานในคลนกเบาหวาน จานวน 22โดยผวจยไดนามาพฒนาแนวปฏบตการพยาบาลผปวยเบาหวานในคลนกเบาหวานเปนหลกฐานทมระดบท 2 จานวน 2 เรอง เปนหลกฐานทมระดบ 3 จานวน 4 เรอง เปนหลกฐานทม

71

ระดบ 4 จานวน 15 เรอง เปนหลกฐานทมระดบ 5 จานวน 1 เรอง รวมทงหมด 22 เรองแลวนามาพฒนาเปนแนวปฏบตการพยาบาลผปวยเบาหวานในคลนกเบาหวานโดยแนวปฏบตการพยาบาลทพฒนาขนประกอบดวย 3 ขนตอนคอ 1.) ขนตอนการประเมน 2.) ขนตอนการปฏบตกจกรรมการพยาบาล 3.) ขนตอนตดตามผลการรกษาและการสงตอผปวย ขนตอนท 2 การตรวจสอบคณภาพของแนวปฏบตการพยาบาลทสรางขน โดยผเชยวชาญ 5 คน ตรวจสอบความสอดคลอง ความเทยงและความตรงของเนอหา ซงผทรงคณวฒทมความเหนดวยกบแนวปฏบตทางคลนกรอยละ 87.32 แลวปรบปรงแกไขตามขอเสนอแนะและคาแนะนา ขนตอนท 3 การศกษาความเปนไปไดในการใชแนวปฏบตการพยาบาลโดยพยาบาลประจาการแผนกอายรกรรมผปวยนอกและคลนกเบาหวานจานวน 10 คน ผลการศกษาความเปนไปไดในการปฏบตคดเปนรอยละ 80 ถงรอยละ 100 ขนตอนท 4 การศกษานารอง เพอทดลองใชแนวปฏบตการพยาบาลผปวยเบาหวานในคลนกเบาหวาน ซงภายหลงการศกษาความเปนไปไดของการนาแนวปฏบตการพยาบาลไปใช พบวาสามารถนาไปใชปฏบตไดจรงทกขนตอน แลวนาแนวปฏบตการพยาบาลไปทดลองใชกบผปวยในแผนกอายรกรรมและคลนกเบาหวาน จานวน 30 ราย พบวา ผปวยเบาหวานทกคนทมารบบรการในแผนกอายรกรรมและคลนกเบาหวานไดรบความรเรองโรคเบาหวานทกคนคดเปนรอยละ 100 สรปผลการประเมนระดบความพงพอใจของผปวยเบาหวานจานวน 30 รายตอกจกรรมใหความรผปวยเบาหวานไดดงน ระดบความพงพอใจของผปวยหรอญาตทไดเขารวมโครงการวจยแนวปฏบตการพยาบาลผปวยเบาหวานไดรบความรความเขาใจในเรองโรคเบาหวาน ในระดบมาก คาเฉลย 3.77 ผปวยเบาหวานสามารถนาผลการฝกอบรมไปใชประโยชนในระดบมาก คาเฉลย 3.97 พงพอใจกจกรรมการใหความรเรองโรคเบาหวานในระดบมาก คาเฉลย 4.27 ระยะเวลาในการอบรมมความเหมาะสมในระดบปานกลาง คาเฉลย 3.27 ผปวยเบาหวานอยากใหมการกจกรรมการใหความรเรองโรคเบาหวานขนอยางตอเนองในระดบมาก คาเฉลย 4.53 จากคะแนนเตม 5 คะแนน

72

ขอเสนอแนะ จากผลการวจยเพอพฒนาแนวปฏบตการพยาบาลผปวยเบาหวานในคลนกเบาหวานผวจยมขอเสนอแนะดงน

1. ดานปฏบตการพยาบาล 1.1 เปนแนวทางใหบคลากรทมสขภาพทดแลผปวยเบาหวานไดนาแนวปฏบตการ

พยาบาลผปวยเบาหวานในคลนกเบาหวานไปใชในการสงเสรมใหเกดการปรบเปลยนพฤตกรรมในการดแลผปวยเบาหวาน

1.2 ควรจดใหมการฝกอบรมทกษะแกพยาบาลและทมสขภาพ ใหมความรความเขาใจเกยวกบการดแลผปวยเบาหวานตามแนวปฏบตการพยาบาลเพอผปวยเบาหวานอยางเหมาะสม

1.3 ควรสงเสรมใหญาตของผ ปวยเบาหวานไดมสวนรวมในการเปนกาลงใจ สนบสนนการการปฏบตการดแลผปวยเบาหวานใหปฏบตตวไดอยางเหมาะสม

2. ดานการบรหารจดการ ควรพจารณาในแนวปฏบตการพยาบาลผปวยเบาหวาน ดงน 2.1 ควรมการแตงตงการทางานหรอทบทวนแนวปฏบตการพยาบาลผปวยเบาหวาน

ในคลนกเบาหวานทก 1 ป โดยปรบปรงแกไขแนวปฏบตเมอผลลพธไมเปนไปตามเปาหมายและเกดการแปรปรวนของกระบวนการปฏบตในแตละขนตอน

2.2 ควรมการจดระบบการดแลผปวยเบาหวานทงในคลนกผปวยนอกและในหอผปวยใน เพอใหเกดความสอดคลองในการดแลผปวยเบาหวาน

2.3 ควรมการสงเสรมใหเจาหนาททปฏบตงานในแผนกคลนกเบาหวานไดรบการอบรมและพฒนาตนเองในเรองการพยาบาลผปวยโรคเบาหวานโดยตรง เพอใหสามารถนากลบมาใชในการพฒนาหนวยงานของตนเองมากขน

3. ดานการวจย ควรพจารณาดงน 3.1 ควรมการศกษาตดตามผลของการใชแนวปฏบตการพยาบาลผปวยเบาหวานอยาง

เนองตอไปในระยะเวลา 3 เดอน 6 เดอน หรอ 1 ป 3.2 ควรศกษาวจย เพอประเมนผลลพธในการใชแนวปฏบตการพยาบาลผปวย

เบาหวานในคลนกเบาหวาน

73

บรรณานกรม

ภาษาไทย จรนช สมโชค. (2546). คณภาพชวตผสงอายโรคเบาหวาน. วทยานพนธปรญญาพยาบาลศาสตร

มหาบณฑต. สาขาการพยาบาลผใหญ บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหดล. จตตมา จรญสทธ. (2545). ผลของโปรแกรมการจดการตนเองตอควบคมระดบนาตาลในเลอดและ

คณภาพชวตของผปวยเบาหวาน. วทยานพนธปรญญาพยาบาลศาสตรมหาบณฑต. คณะพยาบาลศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ชยชาญ ดโรจจนวงศ และกอบชย บววไล. (2546). การวนจฉยและจาแนกโรคเบาหวาน. ใน อภชาต วชญาณรตน (บรรณาธการ), ตาราโรคเบาหวาน สมาคมตอมไรทอแหงประเทศไทย. กรงเทพมหานคร: เรอนแกวการพมพ.

ฐตารตน สารกองแดง. (2550). ปจจยทานายพฤตกรรมสเสรมสขในสตรโรคเบาหวานชนดท 2 ใน จงหวดนครปฐม. วทยานพนธปรญญาพยาบาลศาสตรมหาบณฑต. สาขาการพยาบาลเวชปฏบตชมชน บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหดล.

ณฐยาน ประเสรฐอาไพกล. (2550). ปจจยทานายพฤตกรรมการปองกนภาวะนาตาลในเลอดสงของผสงอายทเปนโรคเบาหวานทไมสามารถควบคมระดบนาตาลในเลอด. วทยานพนธปรญญาพยาบาลศาสตรมหาบณฑต. สาขาการพยาบาลเวชปฏบตชมชน บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

ทนกร ศรษะภม. (2551). การพฒนาระบบบรการโรคเบาหวาน แผนกผปวยนอกโรงพยาบาล จงหาร จงหวดรอยเอด. วารสารวจยระบบสาธารณสข, 2(1), 106-114.

เทพ หมะทองคา. (2544). ความรเรองเบาหวานฉบบสมบรณ. พมพครงท 3. กรงเทพมหานคร: วทยพฒน.

. (2547). ความรเรองเบาหวาน. พมพครงท 3. กรงเทพมหานคร: บรษทจนพบลชชงจากด. นตยา ทาวปราบภย. (2550). รปแบบการสงเสรมความสามารถในการดแลตนเองในผปวยเบาหวาน

ทไมสามมารถควบคมระดบนาตาลได. วทยานพนธปรญญาพยาบาลศาสตรมหาบณฑต. สาขาการพยาบาลผใหญ. บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยครสเตยน.

74

เบญจวรรณ เกดแพร และคณะ. .(2549). การพยาบาลผปวยโรคเบาหวาน (กรณศกษา. ) ศนยอนามยท 9 พษณโลก.(ออนไลน) เขาถงเมอ 22 พ.ค. 2552 จาก mhtml://: ตวอยางงาน 15/

บญจนทร วงศสนพรตน. (2547). พยาบาลผเชยวชาญโรคเบาหวาน. วารสารรามาธบด พยาบาลสาร, 10(2), 102-105.

บญจนทร วงศสนพรตน และคณะ. (2551). การควบคมระดบน าตาลในเลอดของผปวยเบาหวาน ภายหลงเขารวมโครงการอบรมความรการจดการเบาหวานดวยตนเองแบบกลม.วารสารรามาธบด พยาบาลสาร, 14(3), 289-297.

บญทพย สรธรงศร และคณะ. (2544). การพฒนารปแบบการดแลตนเองแบบองครวมสาหรบผปวยเบาหวาน. รายงานการวจย. คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยสโขทยธรรมมาธราช

ปราณ ภไกรลาศ และคณะ. (2551). ปจจยทมผลตอระดบนาตาลในเลอดของผปวยเบาหวาน. ศนยแพทยชมชนโคกศร อาเภอยางตลาด จงหวดกาฬสนธ.(ออนไลน) เขาถงเมอ 22 พ.ค. 2552 จาก http://203.157.186.15/hyt/files/docs2111200812-34-17.โคกศร.doc.

พรรษา ปญจะศร และคณะ. (2550). ผลการสอนอยางมแบบแผนรวมกบการเสนอตวแบบตอความรการปฏบตตวและการควบคมระดบนาตาลในเลอดของผปวยเบาหวาน . วทยานพนธปรญญาพยาบาลศาสตรมหาบณฑต. สาขาการพยาบาลเวชปฏบตชมชน บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยนเรศวร.

พชรมนต ไกรสร. (2551). การพฒนาแนวปฏบตการพยาบาลเพอสงเสรมการดแลตนเองของผปวยทไดรบการวนจฉยวาเปนโรคเบาหวานครงแรก. วทยานพนธปรญญาพยาบาล ศาสตรมหาบณฑต. สาขาการพยาบาลผใหญ บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยครสเตยน.

พชาต ดลเฉลมยทธนา และคณะ. (2549). การพฒนาระบบการดสขภาพตอเนอง โรงพยาบาลสกลนคร. วารสารกรมการแพทย, 32(1), 1-8.

เพญศร ควรนยม. (2549). การพฒนาแนวปฏบตการพยาบาลเพอปองกนการเกดแผลทเทาผปวยเบาหวานชนดท2. วทยานพนธปรญญาพยาบาลศาสตรมหาบณฑต. สาขาการพยาบาลผใหญ บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยครสเตยน.

ไพเราะ ผองโชค และเฉลมศร นนทวรรณ. (2545). การใชกระบวนการกลมเพอสงเสรมการดแลตนเองในการควบคมโรคเบาหวานและความดนโลหตสง. Rama Nurs J, 11(3), 125-139.

ฟองคา ตลกสกลชย. (2549). การปฏบตการพยาบาลตามหลกฐานเชงประจกษ หลกการและวธปฏบต. กรงเทพมหานคร: หจก. พร-วน.

75

ภาวนา กรตยตวงศ. (2537). การสงเสรมการดแลตนเองในผปวยเบาหวานในระดบโรงพยาบาลประจาจงหวด. วทยานพนธปรญญาพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาการพยาบาลผใหญ บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหดล.

. (2544). การพยาบาลผปวยเบาหวาน: มโมตสาคญสาหรบการดแล. พมพครงท 2. ชลบร: บรษท พ. เพรส จากด. . (2546). การพยาบาลผปวยเบาหวาน: มโมตสาคญสาหรบการดแล. พมพครงท 2. ชลบร:

บรษท พ .เพรส จากด. รชนก ตนมนทอง. (2550). ปจจยทมอทธพลตอพฤตกรรมสงเสรมสขภาพเทาของผปวยเบาหวาน ชนดท 2. วทยานพนธปรญญาพยาบาลศาสตรมหาบณฑต. สาขาการพยาบาลผใหญ.

บณฑตวทยาลย มหาวทยาครสเตยน. วนดา สาธกล และคณะ. (2551). พฤตกรรมสขภาพของผปวยเบาหวานชนดท 2 ในโรงพยาบาล

สมเดจพระสงฆราช องคท 17. วารสารกองการพยาบาล, 35(3), 14-26. วทยา ศรดามา. (2545). รปแบบการพฒนาศกยภาพในการดแลตนเองของผปวยเบาหวานชนดไม

พงอนซลน . วทยานพนธปรญญาพยาบาลศาสตรดษฎบณฑต . บณฑตวทยาลยมหาวทยาลยมหดล.

. (2548). Evidenc based Clinical Practice Guiline ทางอายรกรรม. พมพครงท 4.กรงเทพ: โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

วรพนธ โขวทรกจ. (2549). Evidenc based Clinical Practice Guiline in Endocrinology. กรงเทพมหานคร: โรงพมพจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

วฒนชย อภรกษชต และคณะ. (2550). ประสทธผลของโปรแกรมปรบชวตพชตเบาหวานของ โรงพยาบาลหวยพล. วชรเวชสาร, 51(3), 205-210.

วลลา ตนตโยทย.(2545). การศกษาตดตามความรเรองโรคและภาวการณควบคมโรคของผปวยเบาหวานผปวยทควบคมโรคไมไดดหลงจากไดรบการสอนและตดตามชวยเหลออยางมระบบ . วทย า นพน ธป รญญาพยาบาลศาสตร ดษ ฎบณ ฑต . บณฑตวทย าลย มหาวทยาลยมหดล.

วลลา ตนตโยทย และสนทร นาคเสถยร. (2549). โครงการอบรมผใหความรโรคเบาหวาน. นครปฐม: หจก. เมตตากอปปปรน

สมจต หนเจรญกล. (2546). แนวคดการปฏบตการพยาบาลขนสงในระบบสขภาพ ตามนโยบายหลกประกนสขภาพถวนหนา. เชยงใหม: คณะวทยาศาสตร มหาวทยาลยมหดล.

76

สายพณ เกษมกจวฒนา. (2547). Evidence-Based Practice: กระบวนการพฒนา Evidence-Based Practice. เอกสารประกอบคาบรรยายในการประชมวชาการครงท 13 เรอง Evidence-Based: มตใหมของการพฒนาคณภาพการพยาบาล. นครปฐม:โรงพมพสถาบนพฒนาการสาธารณสขอาเซยน.

สชาต เทพรกษ. (2551). ผลการปรบวถชวตตอการลดความเสยง โรคเบาหวาน. วารสารกรมการแพทย, 33(4), 348-354 .

สนนท แมนเมอง. (2550). การพฒนาระบบการดแลผปวยโรคเบาหวาน. วารสารวจยระบบสาธารณสข, 1(2), 174-181.

สมาล หงษาวงศ. (2546). ปจจยสวนบคคลและการรบรประโยชนภายในและภายนอกทมผลตอพฤตกรรมสงเสรมสขภาพของผปวยสงอายโรคเบาหวาน. วทยานพนธปรญญาวทยาศาสตรมหาบณฑต. สาขาการบรหารบรการสขภาพ คณะเภสชศาสตร มหาวทยาลยอบลราชธาน.

สรพงษ ชาวงษ. (2550). การพฒนารปแบบการดแลผปวยเบาหวานแบบผสมผสานของ CPU บรบอ จงหวดมหาสารคาม. วารสารวจยระบบสาธารณสข, 1(2), 99-112.

อรพรรณ โตสงห. (2547). Evidence-Based Practice : การประเมนความเปนไปได และความคมคาของการนาไปใช. เอกสารประกอบคาบรรยายในการประชมวชาการครงท 13 เรอง Evidence-Based Practice: มตใหมของการพฒนาคณภาพการพยาบาล, นครปฐม:โรงพมพสถาบนพฒนาการสาธารณสขอาเซยน.

อภชาต วชญาณรตน. (2546). จดมงหมายและหลกการดแลรกษาโรคเบาหวาน ในตาราโรคเบาหวาน สมาคมตอมไรทอแหงประเทศไทย. กรงเทพมหานคร : เรอนแกวการพมพ.

อรณ อาภรณพฒนา. (2551). การพฒนาแผนปฏบตการดแลผปวยเบาหวานทมภาวะคโตอะซโตสสและภาวะฮยเปอรกลยซมค-ฮยเปอร ออสโมลาร โรงพยาบาลนครปฐม. วารสารกองการพยาบาล, 35(3), 1-13.

ภาษาองกฤษ America Diabetes Association. (2000). Screening for type 2 diabetic (Technical Review).

Diabetes care, 23, 3160-3167. America Diabetes Association. (2001). Nutritonal Recommendation and principles for people

With diabetes mellitus. Diabetes care, 24 (Suppl 1), S44-S47

77

America Diabetes Association. (2004). Clinical Practice 2004. Diabetes care, 27(Suppl 1), S1-S150.

America Diabetes Association. (2006). Standards of medical care indiabetes Diabetes care In diabetes I Classification and diagnosis. Diabetes Care, 9 (Suppl), S4-5.

American Healthways. (2004). Inpatient management guideline for people with diabetes. Nashville (TN): American Healthways, Inc.

Craig, J.V., Smyth, R.L. and Mullally, S. (2002). The evidence-based practice manual for nurse. Edinburg: Cherchill Livingstone.

Nagy, E., et al. (2008). Do Guidelines for Diagnosis and Monitory Of Diabetes Mellitus Fulfill the Criteria of Evidences based Guideline Development?. Clinical Chemistry, 54, 1872-1882.

Kaiser Permanent care Mangement Instute. (2004). Adult diabetes clinical practice guidelines. Oakland (CA): Kaiser Permanent care Mangement Instute.

Moonsawade, M. (2005). Clinical nursing practice guildeline for promoting self-care ability of persons with hypertension. Master’s Thesis. Department of Nursing Science, Graduate school, Mahidol University.

Polit, D.F., Beck, C.T. and Hungler, B.P. (2001). Essential of Nursing Reseach. Philadeiphia: Lippincott Company.

Rachel, M.H., et al. (2007). Diabetes care in Extended-Care Facilities. Published online March 10.207 Diabetes care June 2007.

Rosswurm, M.A. and Larrabee, J.H. (1999). A model for change to evidence –based practice. Journal of Nursing Scholarship, 31(4), 317-322.

Navicharern, R., et al. (2009). Effects of Multifaceted Nurse-Coaching Intervention on Diabetic Complications and Satisfaction of Persons with Type 2 Diabete. J Med. Assoc Thai, 92(8):1102-1110

Chaiopanont, S. (2008). Hypoglycemic Effect of Sitting Breating Meditation Exercise on Type 2 Diabeties at Wat Hhae Nok Primary Health Center in Nonthaburi Province. J Med. Assoc Thai, 91(1):93-96

Stetler, C.B., et al. (1998). Utilization-Focused Integrative Reviews in a Nursing Service. Applied Nursing Reserch, 11(4), 195-206.

78

Stetler, C.B., (2001). Updating the Stetler Model of Research Utilization to Facilitate Evidenc-Based practice. Nursing Outlook, 49(6), 272-279.

The AGREE Collabration. (2001). Appraisal of Guidelines for Research & Evaluation (AGREE) Instrument. Retrieved November 23, 2006 from http://www. agreecollaboration.org.

Thomas, L. and Hotckiss, R. (2002). Evedence-based guidelines The Evedence-based practicemanual for nurse. Edinburge: Churchill Livinggstone.

Tiler, M.G., et al. (2001). The Iowa model of evidence-based practice topromote quality care. Critical care Nursing Clinic of North America, 13, 497-509.

WHO Consultation Group. (1999). Definetion,diagnosis and classification of diabetes mellitus and It’s complications, 2nd d. Part 1. Diagnosis and classification of diabetes mellitus. www.ncbi.nlm.nih.gov

ภาคผนวก

ภาคผนวก ก แนวปฏบตการพยาบาลผปวยเบาหวานในคลนกเบาหวาน

80

แนวปฏบตการพยาบาลทางคลนก

1. ชอเรองแนวปฏบตการพยาบาลทางคลนก แนวปฏบตการพยาบาลผปวยเบาหวานในคลนกเบาหวาน

2. วตถประสงคของแนวปฏบตการพยาบาลทางคลนก 2.1 พฒนาแนวปฏบตการพยาบาลผปวยเบาหวานในคลนกเบาหวาน 2.2 ศกษาความเปนไปไดของการใชแนวปฏบตการพยาบาลผปวยเบาหวานในคลนกเบาหวาน 3. ขอบเขตในการนาแนวปฏบตการพยาบาลไปใช

3.1 ปญหาหรอกลมโรค หรอกลมอาการทไดรบการพยาบาลตามแนวปฏบตการพยาบาล ไดแก ผปวยเบาหวาน

3.2 กลมประชากรหรอบคลากรทมสวนรวมและไดรบประโยชนจากการใชแนวปฏบตการพยาบาลทางคลนก

3.2.1 กลมบคลากรทรวมในการพฒนาแนวปฏบตการพยาบาล ไดแก ผวจย อาจารยทปรกษาวทยานพนธ บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยครสเตยน แพทยและพยาบาล โรงพยาบาลกรงเทพครสเตยน

3.2.2 เปาหมายในการนาแนวปฏบตการพยาบาลทางคลนกไปใช ไดแก ผปวยเบาหวานทมารบการรกษาในคลนกเบาหวาน

4. นยามศพททใชในแนวปฏบตการพยาบาลทางคลนก

4.1 แนวปฏบตการพยาบาลผปวยเบาหวานในคลนกเบาหวาน หมายถง ขนตอนกจกรรมการดแลผปวยเบาหวานในคลนกผปวยเบาหวานทผวจยสรางขนจากการสบคน วเคราะห และสงเคราะหผลงานวจยและหลกฐานเชงประจกษ โดยผานการตรวจสอบจากผทรงคณวฒ

4.2 ผปวยเบาหวาน หมายถง บคคลทไดรบการวนจฉยจากแพทยวาเปน โรคเบาหวานเปนตงแต 1 ปขนไป และมารบการรกษาพยาบาลทคลนกเบาหวาน

โรคเบาหวานเปนกลมของโรคซงมระดบน าตาลในเลอดสงซงอาจจะเกดจากความผดปกตของการสราง หรอการออกฤทธ หรออาจจะเกดจากกลไกทงสอง ผลจากการทน าตาล

81

ในเลอดสงเปนเวลานาน ทาใหเกดโรคหลอดเลอดแขงและมการทาลายไต สมอง หวใจ ระดบนาตาลเมอเปนใหมๆ จะไมสงแตเมอเวลาผานไประดบนาตาลจะสงขน 5. ผลลพธทคาดวาจะเกดขนจากการใชแนวปฏบตการพยาบาลทางคลนก

5.1 ผปวยเบาหวานทเขารบการรกษาในคลนกเบาหวานไดรบการดแลอยางถกตองเหมาะสม

5.2 ผปวยเบาหวานไดรบการดแลอยางตอเนอง 5.3 ผปวยเบาหวานไดรบความรเรองการปฏบตตวและการดแลตนเองของผปวย

เบาหวานรอยละรอย 5.4 ผปวยเบาหวานและญาตผปวยในคลนกเบาหวานมความพงพอใจเมอไดรบการ

พยาบาลตามแนวปฏบตการพยาบาลอยในระดบมาก 6. กระบวนการพฒนาแนวปฏบตการพยาบาลทางคลนกโดยการใชหลกฐานเชงประจกษ

6.1 วธการทใชในการคนหา และการคดเลอกหลกฐานเชงประจกษ การพฒนาแนวปฏบตการพยาบาลทางคลนกในครงน มการสบคนขอมลจาก

ฐานขอมล การวจย และแหลงขอมลอนทเกยวของ ดงน 6.1.1 ฐานขอมลทนาเสนอแนวปฏบตการทางคลนก (Guideline) และการปฏบตการ

พยาบาลทเปนเลศ (Best Practice Guideline) สบคนไดจาก www.guideline.gov, www.rnao.org, www.joannabriggs.edu.au, www.mahidol.ac.th และ www.cinahl.com

6.1.2 ฐานขอมลททบทวนงานวจยอยางเปนระบบ (Systemic review) และงานวจยเดยวสบคนไดจาก PUBMED, MEDLINE, CINAHL, Joanna Briggs, Guidelines network และ Cochrane

6.1.3 งานวจยทคนควาไดและสบคนไปยงเอกสารอางอง 6.1.4 ฐานขอ มล ง านจ ากสถาบน ต า งๆ เ ช น จ ฬ าลงกร ณมหาว ท ย าลย

มหาวทยาลยมหดล มหาวทยาลยเชยงใหม มหาวทยาลยขอนแกน มหาวทยาลยนเรศวร มหาวทยาลยสงขลานครนทร และมหาวทยาลยครสเตยน

6.1.5 การสบคนดวยมอ (Hand search) จากวารสารเฉพาะทเกยวของ เชน วารสารการพยาบาล ผลงานทางวชาการ งานวจยและแนวปฏบตการพยาบาลทางคลนกทสบคนรวมทงสน200เรอง แตทคดเลอกไวคอ งานวจยทเนนและกลาวถงการพยาบาลผปวยเบาหวานในคลนกเบาหวาน ในการ

82

คดเลอกครงสดทายเหลองานวจย และแนวปฏบตการพยาบาลทเปนวธการปฏบตการพยาบาลเพอการดแลและการพยาบาลผปวยเบาหวาน ซงสามารถนามาวเคราะห และสงเคราะหไดทงสน จานวน 30 เรอง

6.2 รายละเอยดของวธการทใชกาหนดเกณฑในการคดเลอกงานวจย การกาหนดเกณฑการคดเลอกหลกฐานเชงประจกษเพอใชในการพฒนาแนวปฏบตการพยาบาลทางคลนกครงน ใชแนวคด PICO (Craig & Smyth อางในฟองคา ตลกสกลชย, 2549: 82) ตามรายละเอยดดงน P คอ Population (ประชากร) หมายถง การเลอกงานวจยทเกยวของกบผปวยเบาหวาน I คอ Intervention (การปฏบต) หมายถง การเลอกงานวจยทเกยวกบแนวปฏบตการพยาบาลผปวยเบาหวานในคลนกเบาหวาน C คอ Comparison Intervention (การเปรยบเทยบการปฏบต) หมายถง การเปรยบเทยบวธ การพยาบาลทหลากหลาย เพอสงเสรมการพฒนาแนวปฏบตการพยาบาลผปวยเบาหวาน O คอ Outcom (ผลลพธ) หมายถง การระบตวชวดของแนวปฏบตการพยาบาลผปวยเบาหวานในคลนก T คอ Time (เวลา) หมายถง การกาหนดชวงเวลาการคนควาหางานวจยหรอบทความทางวชาการ ทเผยแพรในชวงป ค.ศ. 2000 ถง 2009 ทงทเผยแพรในประเทศไทยและตางประเทศ

6.3 วธทใชประเมนคณภาพ และความเขมแขง (Strength) ของหลกฐานเชงประจกษ 6.3.1 ขนวเคราะหตรวจสอบ ประเมนและวเคราะหงานวจยทคดเลอก ความ

นาเชอถอทจะนาลงสการปฏบต จดออนจดแขงของงานวจยในภาพรวม ความเปนไปไดในการนาลงสการปฏบต ประเมนคณภาพ และความเปนไปไดในการนามาใชทางคลนก และงานวจยทคดเลอกมา มระดบของความนาเชอถอของหลกฐานเชงประจกษ โดยใชเกณฑในการประเมนระดบของหลกฐานของสเตตเลอร (Stetler, et al., 1998: 202) แบงเปน 6 ระดบ คอ

- ระดบ 1 หลกฐานเชงประจกษทพฒนามาจากการทบทวนวรรณกรรมอยางเปนระบบ หรอการวเคราะหเมตา งานวจยแบบสมเขากลม หรอรวบรวมทไดจากงานวจยเชงทดลองแบบสมเขากลม (Meta analyses of randomized control trial: RCT)

- ระดบ 2 หลกฐานทเปนการวจยเชงทดลองแบบสมเขากลม (Experimental study, Randomized control trial: RCT)

83

- ระดบ 3 หลกฐานทเปนงานวจยแบบกงทดลองแบบกลมเดยว (Quasi experimental studies, Case –control studies)

- ระดบ 4 หลกฐานทเปนงานวจยเชงพรรณนา หรอคณภาพ (Non-experimental studies, Descriptive, Correlation, Qualitative studies)

- ระดบ 5 หลกฐานทเปนการพฒนาโปรแกรม หรอการศกษาผลการนาวจยไปใช (Program evaluations, Research utilization studies, Quality improvement projects, Case reports)

- ระดบ 6 ความคดเหน หรอบทความของผเชยวชาญ (Opinion of respected authorities or expert committees)

6.3.2 วธการทใชในการวเคราะหหลกฐานเชงประจกษ การวเคราะหคณภาพงานวจยใชแนวคดของ Polit & Hungler (ฟองคา

ตลกสกลชย, 2549: 97-103) ทระบวาการประเมนงานวจยเพอนาไปใชควรพจารณาตามเกณฑ (Utilization criteria) ซงประกอบดวยปจจย 3 ประการ คอ ความสอดคลองของงานวจยกบปญหาทางคลนก (Clinical relevance) การมความหมายในเชงศาสตร (Scientific merit) และแนวโนมทจะนาไปใชในการปฏบตได (Implementation potential) สาหรบการประเมนกลมของงานวจยทเกยวของ ประเมนจากหลกฐานเชงประจกษทเกดจากการสงเคราะหงานวจยทงหมด ซงงานวจยทสงเคราะหมหลายระดบ โดยการอานงานวจยแลวนามาวเคราะห สกดเนอหาสาคญของแตละเรอง พจารณานาใสตาราง ซงเนอหาประกอบดวย ผศกษา ปทศกษา รปแบบงานวจย กลมประชากรทศกษา ขอมลทไดจากการสกดแนวปฏบตการพยาบาล งานวจยหรอขอคนพบหลก และการสงเคราะหเพอนาไปใช ตอมานาขอความทสกดไดของแตละการศกษาจากตารางมาพจารณารวมและสกดเนอหาทสาคญ นาผลทไดจากการศกษาท งหมดไปสรางแนวปฏบตการพยาบาลเพอปฏบตการพยาบาลผปวยเบาหวานในคลนกเบาหวาน

จากการประเมนงานวจยทใชในการพฒนาแนวปฏบตปฏบตการพยาบาลผปวยเบาหวานในคลนกเบาหวานจานวน 29 เรองพบวา

6.3.2.1 มความสอดคลองกบปญหาทางคลนก (Clinical relevance) สวนใหญหลกฐานเชงประจกษตรงกบปญหาทางคลนกทตองการแกไข

6.3.2.2 การมความหมายในเชงศาสตร (Scientific merit) สวนใหญหลกฐานเชงประจกษทคดเลอกมามความนาเชอถอ มงานวจยและแนวการปฏบตการพยาบาลทเปนเลศ (Best Practice Guideline) จากหลกฐานทเปนการวจยเชงทดลองแบบสมเขากลม (Experimental study,

84

Randomized control trial: RCT) จานวน 3 เรอง หลกฐานทเปนงานวจยแบบกงทดลองแบบกลมเดยว (Quasi experimental studies, Case –control studies) จานวน 4 เรอง งานวจยเชงพรรณนา/เชงบรรยาย จานวน 14 เรองจากหลกฐานทเปนการพฒนาโปรแกรม หรอการศกษาผลการนาวจยไปใช (Program evaluations, Research utilization studies, Quality improvement projects, Case reports) จานวน 1 เรอง และงานวจยเดยวทสบคนไดจาก CINAHL, PUBMED และ MEDLINE และฐานขอมลวทยานพนธจากสถาบนตางๆ เชน www.mahidol.ac.th, www.nu.ac.th, และ www.psu.a.c.th โดยคาทใชในการสบคนคอ Diabetic patient, Clinical Nursing Practiced Guideline, Evidence Best Practice.

6.3.2.3 การพ จ ารณาแนวโนม ท จะใชในการปฏบต ( Implementation potential)

1) ความสามารถในการเทยบเคยง (Transferability of finding) มความเหมาะสมกบหนวยงานทจะนาไปใช เพราะกลมประชากรเปนกลมเดยวกนคอ กลมผปวยเบาหวาน และหนวยงานมลกษณะเดยวกนคอเปนคลนกผปวยเบาหวานหรอสถานบรการสขภาพระดบปฐมภม (Primary care unit)

2) ความเปนไปไดในการปฏบต (Feasibility of implementation) พยาบาลมสทธโดยชอบในการปฏบต ผรวมงานใหความรวมมอและไมขดแยง วธการไมยงยากซบซอน สามารถปฏบตไดไมยาก

3) ความคมคาคมทน (Cost-benefit ratio) การนาไปใชไมทาใหเกดความเสยง แตมโอกาสเกดประโยชนไมตองเสยคาใชจายเพมอปกรณ โดยการนาของทมอยแลวมาใชในการปฏบตการพยาบาล เชน วซด แผนพบความรโรคเบาหวาน ภาพพลกอาหารสาหรบผปวยเบาหวาน ทมอยมาปรบและประยกตใชใหเกดประโยชนมากทสด

6.4 วธการตรวจสอบความแมนตรงของแนวปฏบตการพยาบาลทางคลนก 6.4.1 แนวปฏบตการพยาบาลทางคลนกทสรางขนไดรบการตรวจสอบความตรง

โดยพจารณาความถกตอง ความครอบคลมของเนอหา และความเหมาะสมของภาษาทใชตามเกณฑ (Score) ของ Appraisal of Guideline for Research and Evaluation (AGREE Instrument) (ศากล ชางไม, 2549: 15-23) โดยผทรงคณวฒจานวน 5 คน ไดแก

แพทยผเชยวชาญดานโรคตอมไรทอ 2 คน พยาบาลผทรงคณวฒดานอายรศาสตร 1 คน พยาบาลผปฏบตการขนสง (Advanced Practice Nurse) 2 คน

85

6.5 การศกษานารอง (Pilot study) โครงการนารอง และการทดลองใชแนวปฏบตการพยาบาลทางคลนกเรองการ

พยาบาลเพอการนาแนวปฏบตการพยาบาลไปทดสอบความเปนไปไดในการนาไปปฏบตการพยาบาลในขนตอนน ผวจยไดนาแนวปฏบตการพยาบาลผปวยเบาหวานในคลนกเบาหวาน ไปตรวจสอบความเปนไปไดในการทจะปฏบตตามขนตอนการบาบดทางการพยาบาล ทปรากฏอยในแนวปฏบตการพยาบาลผปวยเบาหวานในคลนกเบาหวาน โดยใหพยาบาลททาหนาทดแลผปวยเบาหวานในแผนกผปวยนอก ของโรงพยาบาลกรงเทพครสเตยน จงหวดกรงเทพจานวน 10 คน เปนผประเมนในแตละขนตอน

เครองมอทใชในการศกษานารอง 1. เครองมอทใชในการทดลอง ซงผวจยพฒนาขนจากการคนควาวเคราะห และ

สงเคราะหจากผลงานวจย และหลกฐานเชงประจกษประกอบดวย 1.1 คมอแนวปฏบตการพยาบาลผปวยเบาหวานในคลนกเบาหวาน สาหรบ

พยาบาล 1.2 แบบประเมนความเปนไปไดในการนาแนวปฏบต ตามขนตอนการบาบด

ทางการพยาบาลไปใช 1.3 แผนการสอน และใหความรผปวยเบาหวาน สาหรบพยาบาล 1.4 คมอความรโรคเบาหวานและการดแลตนเอง สาหรบผปวยเบาหวาน 2. เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล ประกอบดวย 2.1 แบบบนทกขอมลสวนบคคลของผปวยเบาหวานทมารบการรกษาในคลนก

เบาหวาน ประกอบไปดวย เพศ อาย ระดบการศกษา และอาชพ 2.2 แบบประเมนความพงพอใจของกจกรรมการใหความรเกยวกบโรคเบาหวาน

7. ขอเสนอแนะในการนาแนวปฏบตการพยาบาลทางคลนกไปใช (Recommendation) เมอวเคราะหและสงเคราะหงานวจยในเรองการพยาบาลผปวยเบาหวาน นามาสรปเปน

ขอเสนอแนะในการพฒนาแนวปฏบตการพยาบาลผปวยเบาหวานในคลนกเบาหวาน ตามระดบหลกฐานเชงประจกษทใชอางอง โดยมรายละเอยดดงตอไปน

แนวปฏบตการพยาบาล ประกอบดวย 3 ขนตอน 1. ขนตอนการประเมน 2. ขนตอนการปฏบตกจกรรมการพยาบาล 3. ขนตอนตดตามผลการรกษาและการสงตอผปวย

86

1. ขนตอนการประเมน สวนท 1 การใชแบบบนทกขอมลสวนบคคลของผปวย เปนขอมลเกยวกบความ

เจบปวยของผปวยเบาหวาน ประกอบดวย 1.1 ขอมลทวไปของผปวย ไดแก เพศ อาย สถานภาพสมรส ศาสนา ระดบ

การศกษา อาชพ รายได สทธการรกษา การวนจฉยโรค 1.2 การตรวจรางกายเบองตน ชงน าหนก วดสวนสง วดดชนมวลกาย วดความ

ดนโลหต และชพจร การวดรอบเอว สวนท 2 การตรวจคดกรองระดบนาตาลปลายนวเบองตน (Capillary blood glucose) 2. ขนตอนการปฏบตกจกรรมการพยาบาล ในขนตอนการปฏบตกจกรรมการพยาบาล จะเรมจดกจกรรมใหผปวยเบาหวาน ตาม

แนวปฏบตการพยาบาลผปวยเบาหวานซงประกอบดวยขนตอนการบาบดทางการพยาบาล โดยมเนอหาความร ดงน ในระหวางรอตรวจโดยการจดพยาบาลใหความรเปนรายกลมผปวยและญาตโดยการใหชมสอความรวดทศน (VCD) ททางคลนกผปวยนอกจดเตรยมไวให โดยมเนอหาความรแกผปวยแบงเปน 5 เรอง

1. โรคและภาวะแทรกซอนของโรคเบาหวาน 2. อาหารสาหรบผปวยเบาหวาน 3. การใชยา การฉดยา การรบประทานยา 4. การออกกาลงกายและการควบคมนาหนก การดแลเทาและการตรวจเทา 5. การพกผอน คลายเครยด

พรอมแจกเอกสารแผนพบและคมอการดแลตนเองของผปวยเบาหวานทผวจยพฒนาขน หมายเหต : ในรายทมระดบนาตาลในเลอดสงมากวาปกตใหกจกรรมการพยาบาลเปนรายเดยวในเรองทผปวยมความตองการ

3. ขนตอนตดตามผลการรกษาและการสงตอผปวยเบาหวาน โดยการตดตามใหผปวยไดรบการตรวจรกษาตามแนวปฏบตการพยาบาลผปวย

เบาหวานประกอบไปดวย 1. การตดตามใหผปวยเบาหวานไดรบการตรวจรกษาโดยแพทยและตดตามการ

รกษาของแพทย 2. การสงตอผปวยไปตรวจทแผนกอนตามทแพทยกาหนด 3. การออกบตรนดและบนทกการมาตรวจครงตอไป 4. การสงผปวยไปรบยา และใหคาแนะนาเรองการใชยาโดยเภสชกร

87

8. ผทไดรบประโยชนจากการใชแนวปฏบตการพยาบาลทางคลนก 8.1 ผปวยเบาหวานทเขารบการรกษาในคลนกเบาหวานโรงพยาบาลกรงเทพครสเตยน 8.2 พยาบาลในโรงพยาบาล มการนาแนวปฏบตการพยาบาลผปวยเบาหวานไปใชในการ

พยาบาลผปวยเบาหวาน 9. แหลงอางองทางบรรณานกรมเมอนาแนวปฏบตการพยาบาลทางคลนกนไปใช

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยครสเตยน วทยานพนธหลกสตรพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการพยาบาลผใหญขนสง แนวปฏบตการพยาบาลผปวยเบาหวานในคลนกเบาหวาน

10. การนาแนวปฏบตการพยาบาลทางคลนกไปใช

เพอความชดเจนในการนาแนวปฏบตการพยาบาลทางคลนกไปใชไดจรงในคลนก จงสรางเปนรปแบบการพยาบาลตางๆ ไดแก

10.1 สรางเปนขนตอนการบาบดทางการพยาบาลเพอการพยาบาลผปวยเบาหวานในคลนกเบาหวาน

10.2 สรางแผนภมการปฏบตการพยาบาลทางคลนก (Algorithm) เพอเปนแนวทางในการการพยาบาลผปวยเบาหวานในคลนกเบาหวาน

10.3 จดทาคมอสาหรบพยาบาล สาหรบใชเปนแนวทางการพยาบาลเพอการพยาบาลผปวยเบาหวานในคลนกเบาหวานโดยมความสาคญของปญหา วตถประสงค ความหมาย แนวปฏบตการพยาบาลผปวยเบาหวานและการประเมนผลการปฏบตการพยาบาล

ท งนการใชแนวปฏบตการพยาบาลจะตองมการพทกษสทธผปวยตามหลกจรยธรรมของการคานงถงผลประโยชนทผปวยตองไดรบ (Beneficence) โดยผปวยเบาหวานทกรายทเขารบการรกษาในคลนกเบาหวานโรงพยาบาลกรงเทพครสเตยนเปนกลมผปวยทตองไดรบการพยาบาลอยางถกตองและไดมาตรฐาน จงควรไดรบการพยาบาล ดงน

88

รบบตรควพรอมรบการตรวจรางกายเบองตน การชงนาหนก, วดสวนสง, วด BMI, BP,การวดชพจร , ตรวจผวหนง

การตดตามใหผปวยเบาหวานไดรบการตรวจรกษาโดยแพทยและตดตามการรกษาของแพทย

ผปวยเบาหวานการวนจฉยโรค เพศ อาย โรคประจา สถานภาพสมรส

1 .การตรวจคดกรองเบาหวาน โดยการเจาะนาตาลปลายนว

มการจดกจกรรมดาเนนการใหความรแกผปวยเปนรายบคคล และกลม โดยมเนอหาความรแกผปวยแบงเปน 5 เรอง 1.เรองโรคและภาวะแทรกซอนของโรคเบาหวาน 2.เรองอาหารสาหรบผปวยเบาหวาน 3.เรองการใชยา การฉดยา การรบประทานยา 4.เรองการออกกาลงกาย การดแลเทาและการตรวจเทา 5.เรองการพกผอน คลายเครยด พรอมทงมการแจกเอกสารแผนพบและคมอการดแลตนเองของผปวยเบาหวานทผวจยพฒนาเพมขน หมายเหต : ในรายทมระดบนาตาลในเลอดสงมากวาปกตใหกจกรรมการพยาบาลเปนรายเดยวในเรองทผปวยมความตองการ

การสงผปวยไปรบยา และใหคาแนะนาเรองการใชยาโดยเภสช

การสงตอผปวยไปตรวจทแผนกอนตามทแพทยกาหนด

การออกบตรนดและบนทกการมาตรวจครงตอไป

แผนภมท 4 แผนภมการปฏบตการพยาบาลผปวยเบาหวานในคลนกเบาหวาน

89

11. ขอมลอนๆ เกยวกบแนวปฏบตการพยาบาลทางคลนก วน เดอน ป ทพฒนาแนวปฏบตการพยาบาลทางคลนก ผพฒนาแนวปฏบตการพยาบาลทางคลนก นางสาวมลธนฎ มาปก นกศกษาหลกสตร

พยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการพยาบาลผใหญขนสง บณฑตวทยาลย มหาวทยาลย ครสเตยน

อาจารยทปรกษา 1. ผชวยศาสตรจารย ดร. ศากล ชางไม 2. รองศาสตราจารย สมพนธ หญชระนนทน รายนามผทรงคณวฒทตรวจสอบความตรงของเนอหาของแนวปฏบตการพยาบาลทาง

คลนก มดงน 1. แพทยหญงกฤษณ รตนาปนนท

แพทยอายรกรรมดานตอมไรทอ คลนกเบาหวาน โรงพยาบาลกรงเทพครสเตยน

2. นายแพทยพนธศกด กงสววฒน แพทยอายรกรรมดานตอมไรทอ คลนกเบาหวาน โรงพยาบาลกรงเทพครสเตยน

3. นางปวณา สขนมตร พยาบาลวชาชพ พยาบาลผทรงคณวฒดานอายรกรรมคลนกเบาหวาน โรงพยาบาล กรงเทพครสเตยน

4. นางเพญศร ควรนยม พยาบาลผชานาญการพยาบาลโรคเบาหวาน เทศบาลเมองโพธาราม จงหวดราชบร

5. นางสาวกฤตยา ตนตวรสกล พยาบาลผชานาญการพยาบาลโรคเบาหวาน โรงพยาบาลบานโปง จงหวดราชบร

12. แหลงทนในการพฒนาแนวปฏบต

ทนสนบสนนโรงพยาบาลกรงเทพครสเตยน

ภาคผนวก ข เครองมอในการวจยโครงการศกษานารอง

91

เครองมอในการวจย เครองมอทใชในการวจยครงนแบงออกเปน 2 ประเภทคอ

1. เครองมอทใชในการรวบรวมขอมลประกอบดวย

1.1 แบบประเมนความเปนไปไดในการนาแนวปฏบตการพยาบาลผปวยเบาหวานไปใชในคลนกเบาหวาน

1.2 แบบบนทกขอมลสวนบคคลของผ ปวยเบาหวานทมารบบรการทคลนกเบาหวานแผนกอายรกรรมผปวยนอกโรงพยาบาลกรงเทพครสเตยน ประกอบดวยเพศ อาย สถานภาพ ศาสนา ระดบการศกษา อาชพ รายได สทธการรกษา

1.3 แบบประเมนความพงพอใจของการจดกจกรรมใหความรของปวยเบาหวาน

2. เครองมอทใชในการศกษานารอง คอแนวปฏบตการพยาบาลผปวยเบาหวานในคลนกเบาหวาน ทผวจยไดคนควาวเคราะห สงเคราะหจากผลการวจยตามหลกฐานเชงประจกษ

92

แบบประเมนความเปนไปไดในการปฏบต ตามแนวปฏบตการพยาบาลผปวยเบาหวานในคลนกเบาหวาน

แนวปฏบตการพยาบาล การปฏบตการพยาบาล

ปฏบตได ปฏบตไมได 1. การซกประวตและการบนทกประวต ขอมลสวนบคคล ไดแก เพศ อาย ระดบการศกษา ประวตการเจบปวย 2. การตรวจรางกายเบองตน ชงน าหนก วดสวนสง วดดชนมวลกาย วดความดนโลหต และชพจร ตรวจผวหนง 3. การตรวจคดกรองระดบน าตาลเบองตน DTX (Capillary blood glucose)

ในระหวางรอตรวจใหความรเปนรายกลมพรอมผปวยและญาตโดยการใหชม วดทศน (VCD) ททางคลนกผปวยนอกจดเตรยมไวให โดยมเนอหาความรเบองตนเกยวกบ 1.โรคและภาวะแทรกซอนของโรคเบาหวาน 2.อาหารสาหรบผปวยเบาหวาน 3.การใชยา การฉดยา การรบประทานยา 4.การออกกาลงกาย การดแลเทาและการตรวจเทา 5.การพกผอน คลายเครยด พรอมแจกเอกสารแผนพบและคมอการดแลตนเองของผปวยเบาหวาน

4. การตดตามใหผปวยเบาหวานไดรบการตรวจรกษาโดยแพทยและตดตามการรกษาของแพทย 5. การสงตอผปวยไปตรวจทแผนกอนตามทแพทยกาหนด 6. การออกบตรนดและบนทกการมาตรวจครงตอไป 7. การสงผปวยไปรบยา และใหคาแนะนาเรองการใชยาโดยเภสช

ขอเสนอแนะ…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

93

แบบบนทกขอมลสวนบคคลของผปวย ขอมลเกยวกบความเจบปวย

คาชแจง บนทกขอมลผปวยลงในชองวางและทาเครองหมาย ลงใน ( ) ตามขอความทเปนจรง 1. ขอมลทวไป

1.1 ผปวยเพศ ( ) ชาย ( ) หญง มประวตโรคเบาหวาน ระบ…… ป

1.2 อาย………………………. ป 1.3 สถานภาพสมรส ( ) โสด ( ) ค

( ) หมาย/หยา/แยก 1.4 ศาสนา ( ) พทธ ( ) อสลาม

( ) ครสต ( ) อนๆโปรดระบ………………… 1.5 ระดบการศกษา ( ) ไมไดเรยนหนงสอ ( ) ประถมศกษา

( ) มธยมศกษา ( ) อดมศกษา ( ) อนๆโปรดระบ…………………

1.6 อาชพ ( ) นกเรยน/นกศกษา ( ) ไมมอาชพ/งานบาน ( ) รบจาง ( ) เกษตรกร ( ) ธรกจสวนตว/คาขาย ( ) รบราชการ/รฐวสาหกจ

1.7 สทธการรกษา ( ) ชาระเงนสด ( ) รฐวสาหกจ/ตนสงกด ( ) ประกนสงคม ( ) ประกนสขภาพถวนหนา ( ) อนๆระบ………………………………………………….

94

แบบสอบถาม ความพงพอใจการจดกจกรรมการใหความรแกผปวยเบาหวาน

สวนท 1 ขอมลทวไปของผตอบแบบสอบถาม โปรดทาเครองหมายลงใน ( ) ตามความเปนจรง

ทเกยวกบตวทาน

1. เพศ ( ) ชาย ( ) หญง 2. ระยะเวลาทเปนโรคเบาหวาน ( ) ปท 1 ( ) ปท 2 ( ) ปท 3

( ) ปท 4 ( ) มากกวา 4 ป ระบ…… ป สวนท 2 ระดบความพงพอใจทไดหลงการจดกกรรมการใหความร แกผปวยเบาหวานโปรดทาเครองหมายในชองทางขวามอ

ทไดรบ ระดบความพงพอใจ

มากทสด

มาก ปานกลาง

นอย นอยทสด

1. ทานไดรบความรความเขาใจในเรองโรคเบาหวานเพยงใด

2. ทานคาดวาสามารถนาผลการฝกอบรมไปใชประโยชนมากนอยเพยงใด

3. ทานรสกพงพอใจกจกรรมการใหความรเรองโรคเบาหวานมากนอยเพยงใด

4.ระยะเวลาในการอบรมมความเหมาะสมมากนอยเพยงใด

5.ทานอยากใหมการกจกรรมการใหความรเรองโรคเบาหวานขนอยางตอเนองมากนอยมากพยงใด

สวนท 3 ความคดเหนและขอเสนอเพมเตม ............................................................................................................................................................

ภาคผนวก ค สมดบนทกประจาตวผปวยเบาหวาน

จะปรกษาใครและขอความชวยเหลอจากใครไดบาง

แพทย

พยาบาล

เภสชกร

นกกาหนดอาหาร

ผเชยวชาญในการดแลเทา

จกษแพทย

คนทดแลคณอยทบาน ดวยความหวงใยจากโรงพยาบาลกรงเทพครสเตยน 02-2351000 ตอ 32645

สมดบนทกประจาตว สาหรบผปวยเบาหวาน

แผนกอายรกรรมผปวยนอก (คลนกเบาหวาน)

96

โรงพยาบาลกรงเทพครสเตยน การตรวจนาตาลในเลอดดวยตนเอง

การตรวจน าตาลในเลอดดวยตนเอง ทาใหรวาตนเองสามารถควบคมนาตาลในเลอดอยในระดบใด และสามารถนาผลการตรวจไปใชในการปรบอาหารและกจกรรมการออกกาลงกายไดและชวยในการทแพทยนาไปใชปรบยาเพอการรกษาและสามารถควบคมระดบนาตาลในเลอดใหไดผลดยงขน

การแปรผล นาตาลในเลอด (มก.ดล.) ด ควรปรบปรง

กอนอาหาร 70-110 <80หรอ>140

หลงอาหาร 2 ชวโมง 80-160 >200

กอนนอน 100-140 <100หรอ>160

หมายเหต: < หมายถงนอยกวา, > หมายถง มากกวา

หลกการรกษาโรคเบาหวาน 1. การควบคมอาหาร 2. การออกกาลงกาย 3. การรกษาดวยยา 4. การควบคมนาหนก

การดแลรกษาเทา 1. ควรตรวจรกษาผวหนงเทาใหสะอาด ลางและใชผาซบ

ใหแหงไมควรถแรง จะทาใหเกดแผล

2. หามใชของรอนประคบเทา จะทาใหพองเกด

แผลงาย

3. สวมรองเทา เพอปองกนของมคมบาด

4. รองเทาตองไมคบ ไมบบ หรอไมหลวมเกนไป

5. ถามแผลเรอรงใหปรกษาแพทย

97

อาการทสงสยวานาตาลในเลอดตา - หว ใจสน เหงอออก - ออนเพลย มน งวงนอน - หนาซด - ตามว - ชก หมดสต

ขอควรระวง ผปวยเบาหวานควรมขนมหวานลกกวาดตดตวไวตลอด เมอมอาการตาใหรบรบประทานทนท อาการทสงสยนาตาลในเลอดสงเฉยบพลน

- ปสสาวะบอย นาหนกลด - ออนเพลย - อาเจยน - หอบ - หมดสต

ถามอาการดงกลาวใหปรกษาแพทยหรอนาสงโรงพยาบาลทนท

ชอ/สกล …………………………………….……………………………

HN………………………………………………………………………..

ทอย……………………………………………………………………….

……………………………………………………………………………..

โทรศพท …………………………………………………………….

…………………………………………………………………………… แพทยผรกษา……………………………………………………………….. พยาบาลผดแล……………………………………………….......................

98

เปาหมาย : ตองการใหระดบนาตาลในเลอดสะสม (HbA1C) นอยกวา 7%

………………………

เปาหมายการเรยนร

เนอหา

พบ

ครงท 1 วนท

พบ


พบ


พบ


พบ


1.สาเหตการเกดโรคเบาหวาน

2.การควบคมอาหาร

3.การตรวจระดบนาตาลในเลอดดวยตนเอง

4.การรบประทานยาเมด

5.การใชยาอนซลน

6.อาการระดบนาตาลในเลอดตา

ผลการตรวจนาตาลในเลอด

วนท อาหารเชา อาหารกลางวน อาหารเยน หมาย

เหต กอน หลง กอน หลง กอน หลง

99


วนท อาหารเชา อาหารกลางวน อาหารเยน

หมายเหต กอน หลง กอน หลง กอน หลง

เปาหมายการเรยนร

เนอหา พบ


พบ ครงท 2 วนท




7. อาการระดบนาตาลในเลอดสง

8. การออกกาลงกายและการควบคมนาหนก

9. การดแลเทา

10. การดแลฟนและผวหนง

11.โรคแทรกซอนจากหลอดเลอดเลก

12.โรคแทรกซอนจากหลอดเลอดใหญ

อนๆ…………………………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

100

การประเมนผลการควบคมเบาหวานและการตรวจสขภาพประจาป

ขอมล เปาหมาย วนท…… วนท…… 1. ดรรชนมวลกาย(BMI) 18-23

2.ความดนโลหต(มม/ปรอท) <130/80

3.นาตาลสะสม(%) <7

4.ไขมนในเลอด(มก.ดล)

- ไขมนรวม(CHOL)

-ไขมนชนดไมด(LDL-C) <200

<100

-ไขมนชนดด(HDL-C) ชาย>40

หญง>50

-ไตรกลเซอไรด(TG) <150

5.ไต

-cr.(มก./ดล) 0.6-1.2

-ตรวจไขขาวในปสสาวะ ปละครง

6.ตรวจตาโดยจกษแพทย ปละครง

7.ตรวจเทากบผเชยวชาญ ปละครง

หมายเหต:< หมายถงนอยกวา, > หมายถง มากวา




101




การประเมนผรควบคมเบาหวานและการตรวจสขภาพประจาป

วนท…… วนท…… วนท…… วนท…… วนท……

102


วนท อาหารเชา อาหารกลางวน อาหารเยน หมาย

เหต กอน หลง กอน หลง กอน หลง




103

ภาคผนวก ง แผนการสอนผปวยเบาหวาน

แผนการสอน

จดทาโดย นางสาวมลธนฏ มาปก นกศกษาปรญญาโท หลกสตร การพยาบาลผใหญขนสง มหาวทยาลยครสเตยน

วตถประสงค ภายหลงไดรบความรผปวยเบาหวานสามารถ

1. มความรทถกตองเกยวกบโรคเบาหวานและการดแลสขภาพตนเอง 2. บอกความหมายและสาเหตของโรคเบาหวานได 3. สามาถนาไปใชในการดแลตนเองไดอยางถกตอง กลมเปาหมาย ผปวยเบาหวาน สอการสอน -คอมพวเตอรแบบพกพา -คมอการดแลตนเองสาหรบผปวยเบาหวาน กจกรรม -อธบาย -อภปรายรวมกน

105

แผนการสอน เรองความรเรองโรคเบาหวาน

วตถประสงค เนอหา กจกรรมการเรยนการสอน

สอการสอน การประเมนผล

ผสอน ผเรยน เกณฑการประเมนผล ผลการประเมน 1.นาเขาสบท เรยนของเนอหาความรเรองโรค เบาหวาน 2.ทราบถงปจจยเสยงของการเกดโรคเบาหวาน

โรคเบาหวานคออะไร โรคเบาหวานคอภาวะทรางกายมระดบนาตาลในเลอดสงกวาปกตเกดขนจากการทรางกายขาดฮอรโมนอนซลนทาใหรางกายไมสามารถนานาตาลไปใชไดตามปกต ทาใหระดบนาตาลในเลอดสงขนและถกขบออกมาทางปสสาวะเนองจากรางกายขาดฮอรโมนสาคญ คอ อนซลน ปจจยเสยงของการเกดโรคเบาหวาน กรรมพนธ ความอวน การไมออกกาลงกาย ผสงอาย การไดรบยาบางชนด เชน ยาส

เตยรอยด เคยเปนเบาหวานขณะตงครรภ

การนาเขาสบทเรยน - บรรยาย - ซกถาม

- รวมกนอภปราย

-สไลด power point -สไลด power point

- จากการฟง การตอบคาถาม และการมสวนรวมในการแสดงความคดเหน


106



ผสอน ผเรยน เกณฑการประเมนผล ผลการประเมน 3.ทราบถงอาการแสดงทสาคญของผปวยเบาหวาน

อาการ ปสสาวะบอยและปรมาณมาก กระหายนา ดมนามาก หวบอย รบประทานจแตนาหนกลด ออนเพลย ไมมแรง เปนแผลหายชา ตดเชอทผวหนง

บอย คนตามผวหนง คนบรเวณชองคลอด ตามว ชาตามปลายมอปลายเทา

- บรรยาย - ยกตวอยางเกยวกบอาการ

สไลด power point


107



ผสอน ผเรยน เกณฑการประเมนผล ผลการประเมน 4.อธบายอธบายภาวะแทรกซอนและการแกไขเบองตนได

ภาวะแทรกซอน 1. ภาวะแทรกซอนเฉยบพลน

1.1 ภาวะหมดสตจากนาตาลในเลอดสงมาก

พบในผปวยชนดท 2 ผปวยจะมอาการ ปสสาวะบอย กระหายนา ดมนามาก ออนเพลย หายใจเหนอย ซมลง และหมดสต

1.2 ภาวะหมดสตจากนาตาลในเลอด

สงมากและมกรดคโตนคง พบในผปวยเบาหวานชนดท 1 ซง

ขาดการฉดยาอนซลนหรอไดรบยาไมพอ มการตดเชอหรอมภาวะเครยด เมออนซลนไมพอทจะนาน าตาลไปใชเปนพลงงานไดจงสลายไขมนมาใชเ ปนพลงงานแทน ซงจะเกด กรดคโตนใน

- บรรยาย - ยกตวอยางเกยวกบการ

- อภปรายรวมกน

-สไลด power point


108



ผสอน ผเรยน เกณฑการประเมนผล ผลการประเมน 5.อธบายอาการแสดงและการแกไขเมอเกดภาวะระดบนาตาลในเลอดตาได

เลอด จะมอาการปวดทอง คลนไสอาเจยน กระหายน า ปสสาวะบอย หายใจหอบลก หายใจมกลนผลไม ซมลงและหมดสตได การแกไข

ควรดมน ามากๆ และรบนาสงโรงพยาบาล

1.3 ภาวะนาตาลในเลอดตา

เกดจากรบประทานอาหารนอยกวาปกตหรอรบประทานไมตรงเวลา ออกกาลงกายมากเกนไป ไดรบยาลดนาตาลในเลอดมากเกนไป ดมสรา ผปวยจะมอาการรสกหว มอสน ใจสน หวใจเตนเรว เหงอออก ตวเยน ปวดศรษะ หนามด ตาลาย เวยนศรษะ หงดหงด สบสน กรณรนแรงจะชกและหมดสต

- ยกตวอยาง

- สไลด power point


109



ผสอน ผเรยน เกณฑการประเมนผล ผลการประเมน 6.ผปวยบอกการตรวจสขภาพทควรไดรบการประเมนเปนระยะๆไดอยางถกตอง

การแกไข ถาอาการไมดขนภายใน 15-20

นาท ใหทานซาอกครง แลวถาอาการไมดขน อาการมากควรรบนาสง ใหดมนาหวานหรอนาผลไม ½ -1 แกว นาตาล 2 กอน หรอลกอม 2 เมด

สงโรงพยาบาล สขภาพของผปวยเบาหวานทควรไดรบการประเมนเปนระยะๆ -การตรวจวดระดบความดนโลหตอยางถกตองปละ 4ครง -การชงน าหนกปละ 4 ครง -ตรวจเทา ตา ปละครง -ตรวจสขภาพเหงอกและฟนปละ2 ครง

- บรรยาย - ยกตวอยาง

- ฝกปฏบตการ

- สไลด power point

- จากการฟง การตอบคาถาม และการฝกปฏบต

110



ผสอน ผเรยน เกณฑการประเมนผล ผลการประเมน -วดระดบนาตาลสะสมอยางนอยปละครง

-วดระดบไขมนอยางนอยปละครง -ตรวจปสสาวะและไขขาวในปสสาวะปละครง

111

ภาคผนวก จ

ตาราง Collective data

113

แนวปฏบตการพยาบาล

ผศกษา/ รปแบบการวจย/ระดบหลกฐาน/กลม

ตวอยาง

การประเมน การบรหารจดการ การซ

กประวต

และบ

นทกป

ระวต

ขอ

มลสว

นตว

ประวตก

ารเจบ

ปวย

ประวตค

รอบค

รว

อาการแทร

กซอน

สงคม

และวฒน

ธรรม

การต

รวจรางกาย

การต

ดตามผล

ทางห

องปฏ

บตการ

การต

ดตามคาสงการรกษ

าแพท

ย

การส

รางสมพ

นธภาพ

การกาหนด

เปาหมาย

การวเคราะห

การส

ารวจ

การใหข

อมลและคว

ามร

การส

นบสน

นดานจต

ใจ

การส

นบสน

นดานคร

อบคร

วและสงคม

การส

งเสรม

ความมน

ใจในสม

รรถน

ะตนเอง

การเป

นทปร

กษา

การใหส

ขศกษ

า การค

วบค ม

ระดบ

นาตาลในเลอ

ด การค

ดกรองภ

าวะแทร

กซอน

การวางแผ

นการป ฏ

บต

การรบป

รกษาป ญ

หาทางโทร

ศพท

การจดท

าบตร

นด

การจดท

าสม ด

บนทก

สวนต

ว การจดท

าคมอ

สาหร

บผปว

ยเบาหวาน

การเฝ

าตดต

ามผ ป

วย

การจดห

าอปก

รณและเค

รองม

อ

1. Do Guidelines for Diagnosis and Monitory Of Diabetes Mellitus Fulfill the Criteria of Evedenc based Guidline Development? ผศกษา Eva Nagy , et al. ระดบหลกฐาน 5

2.การพฒนาแนวปฏบตการพยาบาลเพอสงเสรมการดแลตนเองของผปวยทไดรบการวนจฉยวาเปนโรค เบาหวาน ครงแรก ผศกษา พชรมนต ไกรสร ระดบหลกฐาน 4

114



ตวอยาง


กประวต

และบ

นทกป

ระวต

ขอ

มลสว

นตว

ประวตก

ารเจบ

ปวย

ประวตค

รอบค

รว


กซอน

สงคม

และวฒน

ธรรม

การต


การต

ดตามผล

ทางห

องปฏ

บตการ

การต


าแพท

ย

การส

รางสมพ

นธภาพ




การส

ารวจ

การใหข


ามร

การส

นบสน

นดานจต

ใจ

การส

นบสน

นดานคร

อบคร


การส

งเสรม

ความมน

ใจในสม

รรถน

ะตนเอง

การเป

นทปร

กษา

การใหส

ขศกษ

า การค

วบค ม

ระดบ


ด การค

ดกรองภ

าวะแทร

กซอน


นการป ฏ

บต

การรบป

รกษาป ญ


ศพท

การจดท

าบตร

นด

การจดท

าสม ด

บนทก

สวนต


าคมอ

สาหร

บผปว


การเฝ

าตดต

ามผ ป

วย

การจดห

าอปก


รองม

อ

3. Glycemic Control and Microvascular Complications among Type 2 Diabetes at Primary care Units ผศกษา Mayurasakorn, et al. ระดบหลกฐาน 4

4.ปจจยสวนบคคลและการรบรประโยชนภายในและภายนอกทมผลตอพฤตกรรมสงเสรมสขภาพของผปวยสงอายโรคเบาหวาน ผศกษา สมาล หงษาวงศ ระดบหลกฐาน 4

115



ตวอยาง


กประวต

และบ

นทกป

ระวต

ขอ

มลสว

นตว

ประวตก

ารเจบ

ปวย

ประวตค

รอบค

รว


กซอน

สงคม

และวฒน

ธรรม

การต


การต

ดตามผล

ทางห

องปฏ

บตการ

การต


าแพท

ย

การส

รางสมพ

นธภาพ




การส

ารวจ

การใหข


ามร

การส

นบสน

นดานจต

ใจ

การส

นบสน

นดานคร

อบคร


การส

งเสรม

ความมน

ใจในสม

รรถน

ะตนเอง

การเป

นทปร

กษา

การใหส

ขศกษ

า การค

วบค ม

ระดบ


ด การค

ดกรองภ

าวะแทร

กซอน


นการป ฏ

บต

การรบป

รกษาป ญ


ศพท

การจดท

าบตร

นด

การจดท

าสม ด

บนทก

สวนต


าคมอ

สาหร

บผปว


การเฝ

าตดต

ามผ ป

วย

การจดห

าอปก


รองม

อ

5. การพฒนารปแบบการดแลตนเองแบบองครวมสาหรบผปวยเบาหวาน ผศกษา บญทพย สรธรงศร และคณะ ระดบหลกฐาน 4

6.รปแบบการสงเสรมความสามารถในการดแลตนเองในผปวยเบาหวานทไมสามารถควบคมระดบนาตาลได ผศกษา นตยา ทาวปราบภย ระดบหลกฐาน 4

116



ตวอยาง


กประวต

และบ

นทกป

ระวต

ขอ

มลสว

นตว

ประวตก

ารเจบ

ปวย

ประวตค

รอบค

รว


กซอน

สงคม

และวฒน

ธรรม

การต


การต

ดตามผล

ทางห

องปฏ

บตการ

การต


าแพท

ย

การส

รางสมพ

นธภาพ




การส

ารวจ

การใหข


ามร

การส

นบสน

นดานจต

ใจ

การส

นบสน

นดานคร

อบคร


การส

งเสรม

ความมน

ใจในสม

รรถน

ะตนเอง

การเป

นทปร

กษา

การใหส

ขศกษ

า การค

วบค ม

ระดบ


ด การค

ดกรองภ

าวะแทร

กซอน


นการป ฏ

บต

การรบป

รกษาป ญ


ศพท

การจดท

าบตร

นด

การจดท

าสม ด

บนทก

สวนต


าคมอ

สาหร

บผปว


การเฝ

าตดต

ามผ ป

วย

การจดห

าอปก


รองม

อ

7.การพฒนาแนวปฏบตการพยาบาลเพอปองกนการเกดแผลทเทาในผปวยเบาหวานชนดท 2 ผศกษา เพญศร ควรนยม ระดบหลกฐาน 4

8.ปจจยทานายพฤตกรรมสงเสรมสขภาพในสตรโรคเบาหวานชนดท 2 ในจงหวดนครปฐม ผศกษา ฐตารตน สารกองแดง ระดบหลกฐาน 4

117



ตวอยาง


กประวต

และบ

นทกป

ระวต

ขอ

มลสว

นตว

ประวตก

ารเจบ

ปวย

ประวตค

รอบค

รว


กซอน

สงคม

และวฒน

ธรรม

การต


การต

ดตามผล

ทางห

องปฏ

บตการ

การต


าแพท

ย

การส

รางสมพ

นธภาพ




การส

ารวจ

การใหข


ามร

การส

นบสน

นดานจต

ใจ

การส

นบสน

นดานคร

อบคร


การส

งเสรม

ความมน

ใจในสม

รรถน

ะตนเอง

การเป

นทปร

กษา

การใหส

ขศกษ

า การค

วบค ม

ระดบ


ด การค

ดกรองภ

าวะแทร

กซอน


นการป ฏ

บต

การรบป

รกษาป ญ


ศพท

การจดท

าบตร

นด

การจดท

าสม ด

บนทก

สวนต


าคมอ

สาหร

บผปว


การเฝ

าตดต

ามผ ป

วย

การจดห

าอปก


รองม

อ

9.ปจจยทมผลตอระดบนาตาลในเลอดของผปวยเบาหวาน ผศกษา ศนยแพทยชมชนโคกศร อาเภอยางตลาด จงหวดกาฬสนธ ผศกษา ปราณ ภไกรลาศ ระดบหลกฐาน 4

10.การพฒนาระบบการดแลสขภาพตอเนองโรงพยาบาลสกลนคร ผศกษา พชาต ดลเฉลมยทธนา และคณะ ระดบหลกฐาน 4

118



ตวอยาง


กประวต

และบ

นทกป

ระวต

ขอ

มลสว

นตว

ประวตก

ารเจบ

ปวย

ประวตค

รอบค

รว


กซอน

สงคม

และวฒน

ธรรม

การต


การต

ดตามผล

ทางห

องปฏ

บตการ

การต


าแพท

ย

การส

รางสมพ

นธภาพ




การส

ารวจ

การใหข


ามร

การส

นบสน

นดานจต

ใจ

การส

นบสน

นดานคร

อบคร


การส

งเสรม

ความมน

ใจในสม

รรถน

ะตนเอง

การเป

นทปร

กษา

การใหส

ขศกษ

า การค

วบค ม

ระดบ


ด การค

ดกรองภ

าวะแทร

กซอน


นการป ฏ

บต

การรบป

รกษาป ญ


ศพท

การจดท

าบตร

นด

การจดท

าสม ด

บนทก

สวนต


าคมอ

สาหร

บผปว


การเฝ

าตดต

ามผ ป

วย

การจดห

าอปก


รองม

อ

11.การพฒนาระบบการดแลผปวยโรคเบาหวาน อาเภอบานผอ จงหวดอดรธาน ผศกษา สนนท แมนเมองและคณะ ระดบหลกฐาน 4

12.การควบคมระดบนาตาลในเลอดของผปวยเบาหวาน ภายหลงเขาโครงการอบรมความรการจดการเบาหวานดวยตนเองแบบกลม ผศกษา บญจนทร วงศสนพรตนและคณะ ระดบหลกฐาน 4

119



ตวอยาง


กประวต

และบ

นทกป

ระวต

ขอ

มลสว

นตว

ประวตก

ารเจบ

ปวย

ประวตค

รอบค

รว


กซอน

สงคม

และวฒน

ธรรม

การต


การต

ดตามผล

ทางห

องปฏ

บตการ

การต


าแพท

ย

การส

รางสมพ

นธภาพ




การส

ารวจ

การใหข


ามร

การส

นบสน

นดานจต

ใจ

การส

นบสน

นดานคร

อบคร


การส

งเสรม

ความมน

ใจในสม

รรถน

ะตนเอง

การเป

นทปร

กษา

การใหส

ขศกษ

า การค

วบค ม

ระดบ


ด การค

ดกรองภ

าวะแทร

กซอน


นการป ฏ

บต

การรบป

รกษาป ญ


ศพท

การจดท

าบตร

นด

การจดท

าสม ด

บนทก

สวนต


าคมอ

สาหร

บผปว


การเฝ

าตดต

ามผ ป

วย

การจดห

าอปก


รองม

อ

13.การพฒนาระบบบรการโรคเบาหวาน แผนกผปวยนอกโรงพยาบาลจงหาร จงหวดรอยเอด ผศกษา ทนกร ศรษะภม ระดบหลกฐาน 4

14. .Effects of Multifaceted Nurse-Coaching Intervention on Diabetic Complications and Satisfaction of Persons with Type 2 Diabetes ผศกษา Navicharern, et al. ระดบหลกฐาน 3

120



ตวอยาง

การประเมน การบรหารจดการ

การซ

กประวต

และบ

นทกป

ระวต

ขอ

มลสว

นตว

ประวตก

ารเจบ

ปวย

ประวตค

รอบค

รว


กซอน

สงคม

และวฒน

ธรรม

การต


การต

ดตามผล

ทางห

องปฏ

บตการ

การต


าแพท

ย

การส

รางสมพ

นธภาพ




การส

ารวจ

การใหข


ามร

การส

นบสน

นดานจต

ใจ

การส

นบสน

นดานคร

อบคร


การส

งเสรม

ความมน

ใจในสม

รรถน

ะตนเอง

การเป

นทปร

กษา

การใหส

ขศกษ

า การค

วบค ม

ระดบ


ด การค

ดกรองภ

าวะแทร

กซอน


นการป ฏ

บต

การรบป

รกษาป ญ


ศพท

การจดท

าบตร

นด

การจดท

าสม ด

บนทก

สวนต


าคมอ

สาหร

บผปว


การเฝ

าตดต

ามผ ป

วย

การจดห

าอปก


รองม

อ

15.HypoglycemicEffect of Sitting Breating Meditation Exercise on Type 2 Diabeties at Wat Hhae Nok Primary Health Center in Nonthaburi Province ผศกษา Chiopanont, S. ระดบหลกฐาน 3

16. Diabetes care in Extended-Care Facilities ผศกษา Rachel, et al. ระดบหลกฐาน 4

121



ตวอยาง

การประเมน การบรหารจดการ

การซ

กประวต

และบ

นทกป

ระวต

ขอ

มลสว

นตว

ประวตก

ารเจบ

ปวย

ประวตค

รอบค

รว


กซอน

สงคม

และวฒน

ธรรม

การต


การต

ดตามผล

ทางห

องปฏ

บตการ

การต


าแพท

ย

การส

รางสมพ

นธภาพ




การส

ารวจ

การใหข


ามร

การส

นบสน

นดานจต

ใจ

การส

นบสน

นดานคร

อบคร


การส

งเสรม

ความมน

ใจในสม

รรถน

ะตนเอง

การเป

นทปร

กษา

การใหส

ขศกษ

า การค

วบค ม

ระดบ


ด การค

ดกรองภ

าวะแทร

กซอน


นการป ฏ

บต

การรบป

รกษาป ญ


ศพท

การจดท

าบตร

นด

การจดท

าสม ด

บนทก

สวนต


าคมอ

สาหร

บผปว


การเฝ

าตดต

ามผ ป

วย

การจดห

าอปก


รองม

อ

17.ประสทธผลของโปรแกรมปรบชวตพชตเบาหวานของโรงพยาบาลหวยพล ผศกษา วฒนชย อภรกษและคณะ ระดบหลกฐาน

18.การพฒนารปแบบการดแลผปวยเบาหวานแบบผสมผสานของCUP บรบอจงหวดมหาสารคาม ผศกษา สรพงษ ชาวงษ และคณะ ระดบหลกฐาน 4

122



ตวอยาง


กประวต

และบ

นทกป

ระวต

ขอ

มลสว

นตว

ประวตก

ารเจบ

ปวย

ประวตค

รอบค

รว


กซอน

สงคม

และวฒน

ธรรม

การต


การต

ดตามผล

ทางห

องปฏ

บตการ

การต


าแพท

ย

การส

รางสมพ

นธภาพ




การส

ารวจ

การใหข


ามร

การส

นบสน

นดานจต

ใจ

การส

นบสน

นดานคร

อบคร


การส

งเสรม

ความมน

ใจในสม

รรถน

ะตนเอง

การเป

นทปร

กษา

การใหส

ขศกษ

า การค

วบค ม

ระดบ


ด การค

ดกรองภ

าวะแทร

กซอน


นการป ฏ

บต

การรบป

รกษาป ญ


ศพท

การจดท

าบตร

นด

การจดท

าสม ด

บนทก

สวนต


าคมอ

สาหร

บผปว


การเฝ

าตดต

ามผ ป

วย

การจดห

าอปก


รองม

อ

19.ผลการสอนอยางมแบบแผนรวมกบการเสนอตวแบบตอความร การปฏบตตวและการควบคมระดบนาตาลในเลอดของผปวยเบาหวาน ผศกษา พรรษา ปญจะศร และคณะ ระดบหลกฐาน 4

20.พฤตกรรมสขภาพของผปวยเบาหวานชนดท2ในโรงพยาบาลสมเดจพระสงฆราช องคท 17 ผศกษา วนดา สาธกล และคณะ ระดบหลกฐาน 4

123



ตวอยาง


กประวต

และบ

นทกป

ระวต

ขอ

มลสว

นตว

ประวตก

ารเจบ

ปวย

ประวตค

รอบค

รว


กซอน

สงคม

และวฒน

ธรรม

การต


การต

ดตามผล

ทางห

องปฏ

บตการ

การต


าแพท

ย

การส

รางสมพ

นธภาพ




การส

ารวจ

การใหข


ามร

การส

นบสน

นดานจต

ใจ

การส

นบสน

นดานคร

อบคร


การส

งเสรม

ความมน

ใจในสม

รรถน

ะตนเอง

การเป

นทปร

กษา

การใหส

ขศกษ

า การค

วบค ม

ระดบ


ด การค

ดกรองภ

าวะแทร

กซอน


นการป ฏ

บต

การรบป

รกษาป ญ


ศพท

การจดท

าบตร

นด

การจดท

าสม ด

บนทก

สวนต


าคมอ

สาหร

บผปว


การเฝ

าตดต

ามผ ป

วย

การจดห

าอปก


รองม

อ

21.ผลการปรบวถชวตตอการลดความเสยง โรคเบาหวาน ผศกษา สชาต เทพรกษ ระดบหลกฐาน 2

22.การพฒนาแผนปฏบตการดแลผปวยเบาหวานทมภาวะคโตอะซโตสสและภาวะฮยเปอรกลยซมค-ฮยเปอรออสโมลาร โรงพยาบาลนครปฐม ผศกษา อรณ อาภรณพฒนา ระดบหลกฐาน 4

124

ประวตผวจย

ชอ-นามสกล นางสาว มลธนฎ มาปก วน-เดอน-ป-เกด 5 มนาคม พ.ศ. 2522 สถานทเกด จงหวดประจวบครขนธ สถานทอยปจจบน 124 ถ.สลม เขตบางรก กรงเทพมหานคร 10500 ประวตการศกษา

พ.ศ. 2529 - 2535 ประถมศกษาปท 1- 6 โรงเรยนสามแยกปาถลม พ.ศ. 2535 - 2541 มธยมศกษาปท 6 สามรอยยอดวทยาคม พ.ศ. 2546 ปรญญาพยาบาลศาสตรบณฑต มหาวทยาลยครสเตยน พ.ศ. 2553 ปรญญาพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการพยาบาลผใหญขนสง มหาวทยาลยครสเตยน

ประวตการทางาน พยาบาลวชาชพระดบ 5 แผนกอายรกรรมผปวยใน พ.ศ. 2546-2551

พยาบาลวชาชพระดบ 5 แผนกอายรกรรมผปวยนอกและคลนกเบาหวานพ.ศ. 2552-ปจจบน

ิทยาลัยคริสเตียน ....

Documents