การใชและการพฒนาสอการเรยนการสอนทมประสทธภาพ

การเรยนรในศตวรรษท 21นวตกรรมการเรยนรในศตวรรษท 21สอนวตกรรมการเรยนรในศตวรรษท 21

การใชและการพฒนาสอนวตกรรมการเรยนการสอนการใชสอในกระบวนการเรยนการสอนการประเมนคณภาพสอนวตกรรมการเรยนการสอน

กระบวนการพฒนาสอนวตกรรมการเรยนรทมคณภาพ

1

2

3

สอการเรยนการสอน (Instructional Media)สอ (Media) หมายถง ตวกลางทใชถายทอดหรอน าขอมลในลกษณะตางๆ จากผสงไปยงผรบ

เพอใหรบรและเขาใจความหมายไดตรงกน ในการเรยนการสอน สอทใชเปนตวกลางน าความรในกระบวนการสอสาร ระหวางผสอนกบผเรยนเรยกวา สอการเรยนการสอน (Instruction Media)

ในทางการศกษามค าทมความหมายแนวเดยวกนกบสอการเรยนการสอน เชน สอการสอน (Instructional Media or Teaching Media) สอการศกษา (Educational media) อปกรณชวยสอน(Teaching Aids) เปนตน ในปจจบนนกการศกษามกจะเรยกการน าสอการเรยนการสอนชนดตางๆ มารวมกนวา เทคโนโลยทางการศกษา (Educational Technology) ซงหมายถง การน าเอาวสดอปกรณและวธการมาใชรวมกนอยางมระบบ เพอเพมประสทธภาพของการเรยนการสอน

ทฤษฎทเกยวของกบการออกแบบสอ

1. ทฤษฎระบบ (System theory) ระบบหมายถง กลมของสงตางๆ ทมความสมพนธเกยวของกนและมเปาหมายรวมกน โดยทแตละสวนมหนาทของตน และสงผลกระทบซงกนและกน ระบบประกอบดวยองคประกอบ (Components) และกระบวนการ (Process)

การคดเชงระบบ (Systemic) คอ การคดในภาพรวมของระบบทงหมด ทซงมผลกระทบตอกนและเกยวของกบระบบอน

การคดอยางเปนระบบ (Systematic) คอ การคดอยางเปนล าดบขนตอนจนจบครบกระบวนการวธระบบ (System approach) คอ การด าเนนการอยางเปนระบบ ซงประกอบดวย สวนน าเขา

(Input) กระบวนการ (Process) และผลลพธ (Output)

Input Process Output

นกเรยนคร-บคลากร

อาคาร-สถานทหลกสตร

วสด-อปกรณการบรหารจดการ

งบประมาณ

การจดการเรยนการสอนการอบรมบมนสย

กจกรรมเสรมหลกสตรงาน / โครงการ / กจกรรม

ระบบดแลชวยเหลอการพฒนาคร-บคลากรการวดและประเมนผล

คณภาพผเรยนผลสมฤทธทางการเรยน

อตราการศกษาตอคณลกษณะอนพงประสงค

การยอมรบของสงคมชอเสยงของโรงเรยน

คาตอบแทนคร-บคลากร

ปจจยน าเขา กระบวนการ ผลลพธตวอยาง : ระบบของโรงเรยน

แบบจ าลองการเรยนการสอนบนพนฐานของวธระบบในการออกแบบการเรยนการสอน

Branch, 1996

กลยทธการสอน

Seels and Glasgow (1997)

Instructional Design ModelID รปแบบการออกแบบการเรยนการสอน

Dick, Carey and Carey (2009)

Instructional Design ModelID

ก าหนดเปาหมายการสอน

วเคราะหเนอหา

การสอน

วเคราะหผเรยน

และบรบท

เขยนจดประสงคการปฏบต

ปรบปรงการสอน

พฒนาเครองมอวดผล

พฒนากลยทธการสอน

พฒนาและเลอก

สอการสอน

ออกแบบการประเมนระหวางเรยน

ออกแบบการประเมนหลงเรยน

รปแบบการออกแบบการเรยนการสอน

กรอบแนวคดในการออกแบบรปแบบการเรยนการสอนแบบผสมผสาน

ขาวสารสญญาณ สญญาณขาวสาร

ทฤษฎทเกยวของกบการออกแบบสอ

2. ทฤษฎการสอสาร (Communication theory)“การสอสาร หมายถง การสงผานขอมลจากทหนงไปยงอกทหนง”

องคประกอบของการสอสาร1. ผสงสาร (Sender/Transmitter) หรอแหลงขอมลทสงสาร (Source) 2. สาร (Massage) คอ ขอมลทถกแปลงและสงไปในรปแบบตางๆ 3. ชองทาง (Channel) คอ วธการหรอรปแบบการน าสงสารจากทหนงไปยงอกทหนง4. ผรบสาร (Receiver) คอ ผทเปนผรบสารทสงมาจากผสงสาร5. จดหมายปลายทาง (Destination) คอ เปาหมายทสารนนจะถกสงไป6. สงรบกวน (Noise) คอ ตวแปรแทรกซอนทจะท าใหการสอสารไมราบรน

ผสงสารแหลงขอมล

เครองสงตวถายทอด

ชองทางผรบ

เครองรบจดหมายปลายทาง

สงรบกวน

การสอสารมทง ทางเดยว - สองทางOne-way / two-way communication

เขารหส(Encoding)

ถอดรหส(Decoding)

ค าสงประมวลผล

Encoding

ทฤษฎทเกยวของกบการออกแบบสอ

3. ทฤษฎการประมวลสารสนเทศ (Information Processing theory) เปนแนวคดทน ามาจากการท างานของสมอง เนนทใหผเรยนรจกและเขาใจการท างานของสมองและสามารถควบคมอตราความเรวของการเรยนร จดระบบขอมล และเรยกใชขอมลได

Working(Short term)

memory

Sensorymemory

Long termmemory

กระบวนการประมวลผลขอมลสารสนเทศ

Sensoryinput

Output

Retrieval

Attention

ประสาทสมผส

ความจ าระยะสน

ความจ าระยะยาว

หนวยความจ าท างานการรบร

การเขารหส การเรยกทวน

ขอมลสงออก

½ วนาทส าหรบการเหน3 วนาท ส าหรบการไดยน

15-30 วนาท - ไมเกน 20 นาทจ าไดครงละ 7+ 2 อยาง

Sensory register

การทองจ าการบนทก

การจดระบบการฝกฝน

การถายโยงฯลฯ

ขอมลน าเขา

ปจจยทมผลตอการรบร- ความมงหมาย- ความสนใจ- ความใสใจ

ทฤษฎทเกยวของกบการออกแบบสอ 4. ทฤษฎการเรยนร (Learning theory)

ทฤษฎทเกยวของกบการออกแบบสอ

การเลอกใชสอการเรยนการสอน

“ไมควรตดสนใจเลอกสอ กอนการวเคราะหการสอน”

การตดสนใจเลอกสอ ควรท าหลงจากการวเคราะหบรบทของการเรยนการสอนและการพฒนากลยทธการจดการเรยนการสอน จากนนจงคอยพจารณาสอทเหมาะสมกบความตองการในแตละสถานการณของการเรยน

Smith and Regan (1999)

“ความเหมาะสมของสอขนอยกบแตละสถานการณ”

ไมมสอชนดใดทใชไดอยางเหมาะสมกบทกสถานการณการเรยนร และไมมสอใดๆ ทสามารถสงเสรมการเรยนรโดยไมค านงถง ภาระงาน ลกษณะผเรยน องคประกอบของการเรยน เนอหา หลกสตร และการจดกจกรรมการเรยนร

การเลอกใชสอการเรยนการสอน

“ปจจยทควรพจารณาในการเลอกสอการเรยนการสอน”

1. ภาระงานและเงอนไข – ภาระงาน (Task) ทมอบหมายใหกบผเรยนพรอมกบเงอนไข (conditions) ของการจดการเรยนการสอนทจะท าใหเกดการเรยนร

Smith and Regan (1999)

2. ผเรยน – ลกษณะของผเรยน (Characteristics and learning styles)

3. บรบท – บรบท / สภาพแวดลอมของการเรยนและการปฏบตอนๆ ทมผลตอการเลอกใชสออยางเหมาะสม

4. คณสมบตของสอ – สอทมคณสมบตเหมาะสม (ตามปจจยท 1-3)

หลกการพจารณาเลอกสอมาใชในการเรยนการสอน

การเลอกใชสอในการเรยนการสอน เพอท าใหผเรยนเกดการเรยนรมากทสด จ าเปนจะตองมหลกในการเลอก ดงน

1. สอนนตองสมพนธกบจดประสงค เนอหาบทเรยน ภาระงาน เงอนไข และกลยทธ ทใชในกจกรรมการเรยนการสอน

2. เปนสอทเหมาะสมกบวย ระดบชน ความร ประสบการณ ลกษณะการเรยนรและความพรอมของผเรยน

3. เปนสอทมเนอหาถกตอง ทนสมย 4. เปนสอทมความจ าเปนและสงผลตอการเรยนการสอน ชวยใหผเรยนเกดการ

เรยนรตามวตถประสงคในวชานนๆ ไดด และเปนล าดบขนตอน5. เปนสอทสะดวกในการใช และมวธใชทไมยงยากซบซอนจนเกนไป6. เปนสอทมคณภาพ มกระบวนการผลตทด มความชดเจน นาสนใจ7. อยในงบประมาณทเหมาะสม หรอถาผลตเองควรคมกบเวลาและการลงทน

เลอกประเภทสอการเรยนการสอนเพอน าไปวางแผน-ออกแบบ-ผลตสอ

87

Link to

กรอบแนวคดในการใชสอการเรยนการสอน

กลยทธการเรยนการสอน

สอและวสดการเรยนการสอน

การวดและประเมนผลการเรยนร

จดประสงคการเรยนร เนอหาวชา

ภาระงาน + เงอนไข

มาตรฐานและตวชวด

ประเม

นระห

วางเร

ยนปร

ะเมน

หลงเร

ยน

กจกรรมการเรยนการสอน

หลกสตรการเรยนการสอน

สภาพแวดลอมของการเรยนการสอน

แผนการจดการเรยนร

การใชสอในกระบวนการเรยนการสอน

เราใชสอในชวงใดไดบาง ?

ขนน า - เตรยมความพรอม- กระตนความสนใจ- ทบทวนความรเดม- ทดสอบกอนเรยน

ขนสอน - น าเสนอเนอหา- แนะน าการปฏบต- ฝกปฏบต- ทดสอบระหวางเรยน

ขนสรป - สรปเนอหา- การถายโยงความร- การบนทกความร- มอบหมายงานปฏบต

ขนประเมน - ทดสอบหลงเรยน

- แปลก ใหม เราความสนใจ - สมพนธหรอเชอมโยงกบความรเดม

- ตรงตามวตถประสงคและเนอหา - ถกตอง และ ชดเจน- สวยงาม และ เรยบงาย- แสดงกระบวนการ / ขนตอน- แสดงภาพรวม / รายละเอยด- เพยงพอ เหมาะสมกบผเรยนและ

บรบทของการเรยน- สงเสรมทกษะทส าคญและจ าเปน

- บรณาการความรเดม+ความรใหม- การตรวจสอบความร- การถายโยงความร- การจดระบบความร- การประยกตใชความร

การใชสอในกระบวนการเรยนการสอน 1. เตรยมตวผสอน เปนการเตรยมความพรอมของตวผสอนในการใชสอการสอน โดย

การท าความเขาใจในเนอหาทมในสอ ตลอดจนขนตอนและวธการใชสอ เปนตน2. เตรยมจดสภาพแวดลอม เชน สถานท หองเรยน หอง Lab วสดอปกรณ เครองมอ

และสงอ านวยความสะดวกตางๆ3. เตรยมตวผเรยน ใหมความพรอมทจะเรยน อาจมการทดสอบ มการอธบายวธการ

ใชสอ-อปกรณและเครองมอตางๆ บอกวตถประสงค แนะน าหรอใหความคดรวบยอดของเนอหาในสอนนๆ เปนตน

4. ใชสอใหเหมาะกบขนตอนและวธการตามทเตรยมไว ก ากบ ดแล และควบคมการน าเสนอสอ และการใชสอของผเรยน เพอใหการเรยนการสอนเปนไปอยางราบรน

5. ตดตามผล (Follow Up) หลงจากใชสอการสอนแลว ควรมการตดตามผลเพอเปนการตรวจสอบวาผเรยนมความเขาใจบทเรยนและเรยนรจากสอทน าเสนอไปนนอยางถกตองหรอไม เชน ใหผเรยนตอบค าถาม อภปราย ท ารายงาน เปนตน เพอหาขอบกพรองน าไปแกไขปรบปรงส าหรบการสอนครงตอไป

การประเมนคณภาพสอนวตกรรมการเรยนรการประเมนคณภาพของสอการเรยนการสอน ทงสอทเลอกน ามาใชในการเรยนการ

สอน (ไมไดผลตเอง) และสอทพฒนาขนเอง มวธการดงน1. ประเมนความเหมาะสมเบองตนกอนน ามาใชในการเรยนการสอน และเปน

การตรวจสอบคณภาพกอนการใชงาน ดวยการวเคราะหวามความเหมาะสมตอการใชงาน ตรงตามจดประสงค และเนอหาทก าหนด เหมาะสมกบระดบของผเรยน และความสะดวกในการใช รวมถงทดสอบการใชงานหลายๆ ครง ในหลายๆ สถานการณ เพอใหเกดความมนใจกอนการใชงาน

2. ประเมนระหวางการเรยนการสอน โดยการสงเกตวา ผเรยนมความสนใจมากนอยอยางไร และทดสอบวาสอทใชสามารถสงเสรมใหผเรยนเกดการเรยนรไดหรอไม อยางไร การใชสอมขอตดขดหรออปสรรคปญหาอยางไรบาง และผเรยนมความพงพอใจตอสอทน ามาใชอยางไร

3. ประเมนหลงเรยน โดยการทดสอบความรหลงเรยนเปรยบเทยบกบกอนเรยนและ/หรอ เปรยบเทยบคะแนนระหวางเรยนกบหลงเรยนเพอประเมนประสทธภาพตามเกณฑ (E1 : E2) ซงอาจก าหนดไวท 80 : 80 หรอ 90 : 90

ลกษณะการประเมน สงทประเมน วธการประเมน เครองมอประเมนกอนการใชสอ ความเหมาะสมและความสอดคลองกบจดประสงค

-เนอหา-กจกรรม-ผเรยน ฯลฯวเคราะห / ดความสอดคลอง ขอมลตางๆ ทใชในการวเคราะห

ความสอดคลองและเกณฑ

คณภาพของสอและวธการใชสอ ทดสอบ / ทดลองใช เกณฑพจารณาสภาพแวดลอมของการใชสอ วเคราะห ตรวจสอบ เกณฑพจารณาความพรอมในการใชสอ วเคราะห ตรวจสอบ เกณฑพจารณา

ประเมนระหวางการใชสอ ความสนใจของผเรยน สงเกต แบบสงเกต / บนทกการสอนความรความเขาใจ-ทกษะ-เจตคตของผเรยนจากการเรยนรจากสอ

ทดสอบความร- วดทกษะสงเกตพฤตกรรม

แบบฝก / แบบสอบ / แบบวด /บนทกการสอน

สภาพแวดลอมของการใชสอ สงเกต / วเคราะห บนทกการสอนปญหาอปสรรคทเกดขนจากการใชสอ สงเกต / วเคราะห บนทกการสอน

ประเมนหลงเรยน ความพงพอใจของผเรยน สงเกต / สอบถาม แบบสอบถาม / สมภาษณความรความเขาใจ-ทกษะ-เจตคตของผเรยนจากการเรยนรจากสอ

ทดสอบความร- วดทกษะสงเกต / วดพฤตกรรม

แบบสอบ / แบบวด

ประสทธภาพของสอตามเกณฑทก าหนด(Pre-Post) (เกณฑประสทธภาพ E1 : E2)

เปรยบเทยบผลระหวางกอนเรยน-ระหวางเรยน-หลงเรยน

คะแนนกอนเรยน-ระหวางเรยน-และหลงเรยน

คณคาของสอตอพฒนาการของการใชนวตกรรมในการจดการเรยนการสอน / การยอมรบนวตกรรม

สงเกต / สอบถาม / วเคราะห แบบสอบถาม / สมภาษณ

ความตระหนก การรบร และทกษะดานเทคโนโลยของครและนกเรยน

สงเกต / สอบถาม / วเคราะห แบบสอบถาม / สมภาษณ

การประเมนสอการเรยนการสอน

ผลกระทบ