การออกแบบสญลกษณแสดงสงบงชทางภมศาสตรทสะทอนผลตภณฑในทองถน : ภาคตะวนออก

โดย นางสาววรวรรณ ธนประสทธพฒนา

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญาศลปมหาบณฑต สาขาวชาการออกแบบนเทศศลป ภาควชาการออกแบบนเทศศลป

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร ปการศกษา 2556

ลขสทธของบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร

สำนกหอ

สมดกลาง

การออกแบบสญลกษณแสดงสงบงชทางภมศาสตรทสะทอนผลตภณฑในทองถน : ภาคตะวนออก

โดย นางสาววรวรรณ ธนประสทธพฒนา

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญาศลปมหาบณฑต สาขาวชาการออกแบบนเทศศลป ภาควชาการออกแบบนเทศศลป

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร ปการศกษา 2556

ลขสทธของบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร

สำนกหอ

สมดกลาง

IDENTITY DESIGN OF GEOGRAPHICAL INDICATION TO REPRESENT THE LOCAL PRODUCTS : EASTERN PROVINCES

By Miss Worawun Thanaprasitpattana

A Thesis Submitted in Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree Master of Fine Arts Program in Visual Communication Design

Department of Visual Communication Design Graduate School, Silpakorn University

Academic Year 2013 Copyright of Graduate School, Silpakorn University

สำนกหอ

สมดกลาง

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร อนมตใหวทยานพนธเรอง “การออกแบบสญลกษณแสดงสงบงชทางภมศาสตรทสะทอนผลตภณฑในทองถน : ภาคตะวนออก” เสนอโดย นางสาววรวรรณ ธนประสทธพฒนา เปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรปรญญาศลปมหาบณฑต สาขาวชาการออกแบบนเทศศลป ……....................................................................... (รองศาสตราจารย ดร. ปานใจ ธารทศนวงศ) คณบดบณฑตวทยาลย วนท..........เดอน..............................พ.ศ.............. อาจารยทปรกษาวทยานพนธ 1. อาจารยกญชลกา กมปนานนท 2. อาจารยธนาทร เจยรกล คณะกรรมการตรวจสอบวทยานพนธ ............................................................ประธานกรรมการ (ผชวยศาสตราจารยวฒนพนธ ครฑะเสน) .................../.................../................... ............................................................กรรมการ (รองศาสตราจารยชยนนท ชะอมงาม) .................../.................../................... ............................................................กรรมการ ............................................................กรรมการ (อาจารยกญชลกา กมปนานนท) (อาจารยธนาทร เจยรกล) .................../.................../................... .................../.................../...................

สำนกหอ

สมดกลาง

54151318: สาขาวชาการออกแบบนเทศศลป คาสาคญ: การออกแบบสญลกษณ / สงบงชทางภมศาสตร / ภาคตะวนออก วรวรรณ ธนประสทธพฒนา: การออกแบบสญลกษณแสดงสงบงชทางภมศาสตรทสะทอนผลตภณฑในทองถน : ภาคตะวนออก. อาจารยทปรกษาวทยานพนธ: อ.กญชลกา กมปนานนท และ อ.ธนาทร เจยรกล. 246 หนา. การวจยเรองชนน มวตถประสงคเพอศกษาอตลกษณของกลมจงหวดทางภาคตะวนออกของไทย และหาแนวทางการออกแบบสญลกษณทชวยสอสารถงแหลงทมาของสงบงชทางภมศาสตรไดอยางมประสทธภาพประชากรทสนใจในงานวจยชนนคอประชาชนชาวไทยทอาศยอยในจงหวดทางภาคตะวนออก โดยสมตวอยางแบบชนภมออกมา 3 จงหวด ทาการสอบถามในเรองขอมลเกยวกบจงหวดและประเมนผลงานออกแบบดวยเครองมอทใชในงานวจยคอ แบบสอบถามและผลงานออกแบบสงบงชทางภมศาสตร ผลงานวจยพบวาอตลกษณของจงหวดกลมตวอยางไดแก จงหวดชลบรมอตลกษณคอ ทะเลทมถนนเรยบชายหาด จงหวดฉะเชงเทรามอตลกษณคอ วดรมแมนา และจงหวดจนทบรมอตลกษณคอ ตนผลไมบนทราบทวไป และพบวาแนวทางออกแบบสญลกษณสงบงชทางภมศาสตรของกลมจงหวดทางภาคตะวนออกโดยใชหลกการออกแบบและขอมลอตลกษณของจงหวดนน ทาใหทราบวาแนวทางการออกแบบสญลกษณของจงหวดชลบรและฉะเชงเทรา คอการใชภาพวาดของสงบงชทางภมศาสตรและอตลกษณของจงหวด ประกอบขอความทใชตวอกษรแบบตวพมพ อยในกลมทตความแบบเขาใจไดงาย สวนแนวทางการออกแบบสญลกษณของจงหวดจนทบรคอ การใชภาพนามธรรมของอตลกษณของจงหวดประกอบขอความทใชตวอกษรแบบตวประดษฐ อยในกลมทตความแบบใชวฒนธรรมรวมทาความเขาใจ ซงทงสองแนวทางทกลาวมา กลมตวอยางมความคดเหนไปในทศทางเดยวกนวาสามารถสอสารถงแหลงทมาของสงบงชทางภมศาสตรไดเหมอนกน ขอเสนอแนะในงานวจยชนน ผวจยใชขอมลเอกลกษณทองถนทไดมาจากชวงระยะเวลาหนงของสงคม เมอดาเนนงานวจยจงทาใหทราบวาเอกลกษณทองถน อาจมการเปลยนแปลงไดตามบรบทของสงคมทเปลยนไป อาจจะตองมการศกษาเอกลกษณทรวมสมยเพมเตม ทจะทาใหมองเหนภาพของอตลกษณทองถนไดชดเจนขน ภาควชาการออกแบบนเทศศลป บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร ลายมอชอนกศกษา......................................... ปการศกษา 2556 ลายมอชออาจารยทปรกษาวทยานพนธ 1. ......................................... 2. .........................................

ง

สำนกหอ

สมดกลาง

54151318: MAJOR: VISUAL COMMUNICATION DESIGN

KEY WORD: IDENTITY DESIGN / GEOGRAPHICAL INDICATION / EASTERN PROVINCES

WORAWUN THANAPRASITPATTANA: IDENTITY DESIGN OF GEOGRAPHICAL

INDICATION TO REPRESENT THE LOCAL PRODUCTS: EASTERN PROVINCES. THESIS

ADVISORS : 246 pp.

This research objective is to study Eastern provinces identity and to find out the

way to represent practically original geography in terms of symbol. The target group of this

research is local people in the Eastern area. Primary random from three provinces is the way

to select sample group, then, individual interview is the first tool in terms of receiving

information of its own province. Moreover, survey data and geography work design are

evaluated. Based on the research conducted in the paper, it can be concluded that identity of

three sample groups are Chonburi – The beach roadside, Chachoengsao – The temple

riverside and Chanthaburi – The fruit tree plain. In addition, identity design of geographical

indication is the altered picture and the common type with easy understanding to

interpretation resulted in Chonburi and Chachoengsao whilst Chanthaburi is using the

abstract picture and the applied character with cultural understanding to interpretation . As

both points mentioned above, all samples agree that can present the meaning of geography

properly.

Recommendation: Researcher is using the reference of history timeline which can

be changed in the future and could be lost some details in the past. The additional information

should be updated in each period of time.

Department of Visual Communication Design Graduate School, Silpakorn University

Student's signature…………………………………… Academic Year 2013

Thesis Advisors' signatures 1. ....................................... 2. .......................................

จ

สำนกหอ

สมดกลาง

กตตกรรมประกาศ จากการดาเนนงานวจยการออกแบบสญลกษณแสดงสงบงชทางภมศาสตรทสะทอนผลตภณฑในทองถน : ภาคตะวนออก ทาใหทราบวาการทาวทยานพนธนน จะไมสาเรจลลวงไดถาปราศจากความชวยเหลอและกาลงใจจากผคนรอบขางทงในทางตรงและทางออม คณปการทพวกทานไดหยบยนให ผวจยไมอยากจะหาสงใดมาเปรยบเปรยไดและจะขอตอบแทนในวาระทเหมาะสมตอไป ขอขอบพระคณบคคลกลมแรกคอ ครอาจารยทคอยสงสอนและชแนะตงแตอนบาลจนถงปรญญาตร ททาใหมพนฐานในการดารงชวตทถกตองและเหมาะสม จนกระทงไดมาศกษาตอปรญญาโท ไดพบพานครบาอาจารยทชวยประสทธประสาทวชาทาใหเกดงานวจยชนน จงขอขอบพระคณครอาจารยในสาขานเทศศลป มหาวทยาลยศลปากร โดยเฉพาะอยางยง อาจารยกญชลกา กมปนานนทและอาจารยธนาทร เจยรกล อาจารยทปรกษาทชวยสละเวลาและใหคาปรกษาในงานวยชนนสาเรจลลวงไปไดดวยด และกลมคนทไมอาจจะลมขอบคณไดในการศกษาปรญญาโทครงนคอเพอนรวมชนรนท 13 ทมนาใจและความหวงดใหกนมาตลอดระยะเวลาการศกษา ถงแมจะบางครงทผดพลาดกนไปบาง แตมตรภาพทดตอกนทาใหสงเหลานนถกลบลางไปไดเสมอ ขอขอบพระคณผททาใหเกดขอมลเกยวกบงานวจยชนนททาใหพบหนทางแหงความสาเรจได ขอขอบพระคณเพอนๆและญาตๆชาวจงหวดทางภาคตะวนออกทความรวมมอในการตอบแบบสอบถามและสงตอ นาใจททานไดมอบใหครงนขอใหไดรบคนมากกวารอยเทาพนเทา ขอขอบคณเพอนๆจากโรงเรยนพระหฤทยคอนแวนต ทคอยใหกาลงใจและชวยเหลอมาตลอดตงแตเรมตนรจกกนมาจนถงทกวนน ขอขอบคณเพอนๆจากสถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาเจาคณทหารลาดกระบง ทไดชวยเหลอและสละเวลาสวนตวใหงานวจยครงนสาเรจได สดทายนขอขอบพระคณครอบครวทคอยใหกาลงใจและสนบสนนในทกสงททาเสมอมา ขอบคณคณพอคณแมทคอยใหกาลงใจและสนบสนนในทกเรองไมวายามสขหรอยามทกข ขอบคณพสาวทง 2 คนและพชายทคอยชวยเหลอในทกๆสง ทกสงทพพยายามทาเพอนองคนนงมนคอสงทมคาทไมอาจหาสงใดมาเทยบได มตรภาพเกดขนไดทกชวงเวลา และในชวงเวลาทยากลาบากนน จะยงยนใจในผทไดรบมนไปตลอดชวตของเขา ขอบพระคณโชคชะตาททาใหไดมาอยในครอบครวแหงความสข พบเจอเพอน ครอาจารยและผคนทด ทมสวนทาใหผวจยดาเนนงานวจยสาเรจไดโดยด

ฉ

สำนกหอ

สมดกลาง

สารบญ หนา

บทคดยอภาษาไทย ...................................................................................................................... ง บทคดยอภาษาองกฤษ................................................................................................................. จ กตตกรรมประกาศ ....................................................................................................................... ฉ สารบญตาราง .............................................................................................................................. ญ สารบญภาพ ................................................................................................................................. R บทท 1 บทนา............................................................................................................................. 1 ความเปนมาและความสาคญของปญหา (Statement and significant of the problems) ................................................................................................. 1 ความมงหมายและวตถประสงคของการศกษา (Goal and objective) ............ 3 สมมตฐานของการศกษา (Hypothesis to be tasted) .................................... 3 ขอบเขตของการศกษา (Scope or delimitation of the study) ................... 3 ขนตอนของการศกษา......................................................................................... 3 นยามศพท .......................................................................................................... 4 2 วรรณกรรมทเกยวของ ................................................................................................... 5 สงบงชทางภมศาสตร.......................................................................................... 5 ทมา ความหมาย และวตถประสงคของสงบงชทางภมศาสตร ................... 5 คณลกษณะและประโยชนทเกดขนของสงบงชทางภมศาสตร.................... 7 องคประกอบทสาคญและขอบเขตการคมครองสทธของสงบงชทาง ภมศาสตรตามกฎหมาย.............................................................................. 10 หลกการเตรยมความพรอมและตวอยางรายละเอยดในการขอขนทะเบยน บงชทางภมศาสตร...................................................................................... 12 ความแตกตางระหวางตราสนคากบสงบงชทางภมศาสตร.......................... 13 การออกแบบสญลกษณ ...................................................................................... 15 ความหมายของสญลกษณ.......................................................................... 15 ความสาคญของสญลกษณ ......................................................................... 16 ประเภทของสญลกษณและประเภทของสญลกษณในบรรจภณฑ.............. 18 คณสมบตและลกษณะของสญลกษณทด ................................................... 23

ช

สำนกหอ

สมดกลาง

บทท หนา องคประกอบในการออกแบบสญลกษณ .................................................... 26 ภาคตะวนออกของประเทศไทย.......................................................................... 41 จงหวดชลบร ....................................................................................................... 42 จงหวดฉะเชงเทรา .............................................................................................. 48 จงหวดจนทบร .................................................................................................... 56 ทฤษฏและงานวจยทเกยวของ ....................................................................................... 64 งานวจยทเกยวของ ........................................................................................................ 69 กรณศกษาของการใชสญลกษณสงบงชทางภมศาสตรในตางประเทศ................ 71 3 ระเบยบวธวจย............................................................................................................... 98 แหลงขอมลทใชในการศกษา .............................................................................. 98 วธการรวบรวมขอมล ......................................................................................... 99

ประชากรและกลมตวอยาง................................................................................. 100 เครองมอทใชในการศกษา .................................................................................. 101 การวเคราะหขอมล ............................................................................................ 103 4 ผลการวเคราะหขอมล ................................................................................................... 106 ผลการสรปขอมลดานเอกสารของภาคตะวนออกและงานวจยทเกยวของ เพอนาไปใชทาแบบสอบถามหาเอกลกษณ และสนคาสงบงชทางภมศาสตร จากกลมตวอยาง................................................................................................. 106 จงหวดชลบร............................................................................................... 107 จงหวดฉะเชงเทรา ...................................................................................... 111 จงหวดจนทบร............................................................................................ 116 ผลการรวบรวมและวเคราะหขอมลจากการทาแบบสอบถามของกลมตวอยาง

เพอหาเอกลกษณแตละหมวดหม........................................................................ 122 ขอมลของผตอบแบบสอบถามจงหวดชลบร............................................... 123 ขอมลของผตอบแบบสอบถามจงหวดฉะเชงเทรา ...................................... 125 ขอมลของผตอบแบบสอบถามจงหวดจนทบร ............................................ 127 ผลวเคราะหขอมลของเอกลกษณ เพอนาไปใชทาแบบสอบถามหาลกษณะ สงบงชทางภมศาสตรของจงหวดในภาคตะวนออก และในงานออกแบบ สญลกษณ ........................................................................................................... 130 เอกลกษณของจงหวดชลบร ....................................................................... 131

ซ

สำนกหอ

สมดกลาง

บทท หนา เอกลกษณของจงหวดฉะเชงเทรา............................................................... 132 เอกลกษณของจงหวดจนทบร .................................................................... 133 ผลวเคราะหขอมลภาพลกษณและรปสญญะของจงหวดในภาคตะวนออก จากการทาแบบสอบถามของกลมตวอยาง เพอหาองคประกอบในการออกแบบ สญลกษณ ........................................................................................................... 134 ขอมลของผตอบแบบสอบถามจงหวดชลบร............................................... 134 ขอมลของผตอบแบบสอบถามจงหวดฉะเชงเทรา ...................................... 136 ผลการวเคราะหเครองมอทใชและงานออกแบบสญลกษณแสดงสงบงช

ทางภมศาสตรทสะทอนผลตภณฑในทองถน: ภาคตะวนออก ............................ 140 ผลงานการออกแบบ เพอนาสญลกษณแสดงสงบงชทางภมศาสตรทดสอบ สมมตฐานและประสทธภาพของเครองมอกบกลมตวอยาง ................................ 148 จงหวดชลบร............................................................................................... 148 จงหวดฉะเชงเทรา ...................................................................................... 151 จงหวดจนทบร............................................................................................ 154 ผลการประเมนและวเคราะหผลงานการใชสญลกษณแสดงสงบงชทางภมศาสตร

ทสะทอนผลตภณฑในทองถน : ภาคตะวนออก กบกลมตวอยางและผเชยวชาญ .. 157 5 สรป อภปรายผล และขอเสนอแนะ ............................................................................... 178 สรปผลงานวจย ................................................................................................. 178 อภปรายผลงานวจย .......................................................................................... 182 ขอเสนอแนะจากผวจย ...................................................................................... 182 รายการอางอง.............................................................................................................................. 186 ภาคผนวก .................................................................................................................................... 189 ภาคผนวก ก ภาพตวแทนของรปสญญะในจงหวดชลบร ฉะเชงเทรา จนทบร ............. 190 ภาคผนวก ข เครองมอทใชในงานวจย ................................................................................. 199 ประวตผวจย ................................................................................................................................ 246

ฌ

สำนกหอ

สมดกลาง

สารบญตาราง ตารางท หนา 1 การเปรยบเทยบความแตกตางระหวางเครองหมายการคากบสงบงชทางภมศาสตร ... 14 2 ความเชอมโยงของสนคากบปจจยทางธรรมชาต ทางมนษย และปจจยทงทาง ธรรมชาต และมนษย ........................................................................................... 70 3 ชอสนคาประกอบกบภาพสนคาโดยตรง ...................................................................... 74 4 ชอสนคา ประกอบกบภาพสนคาโดยตรง + ภาพประกอบเชงสญลกษณ .................... 78 5 ชอสนคา ประกอบกบภาพสนคาโดยตรง +ภาพประกอบประเภทภาพภมศาสตร

ในพนท ................................................................................................................ 81 6 ชอสนคาประกอบกบภาพสนคาโดยตรง + ภาพประกอบประเภทสญลกษณเชง วฒนธรรม ............................................................................................................ 84 7 ชอสนคาประกอบกบภาพสนคาโดยตรงแบบลดทอน .................................................. 85 8 ชอสนคาประกอบกบภาพสนคาประเภทใชภาพตวแทนสนคา..................................... 87 9 ชอสนคาประกอบกบภาพทสอถงสนคาในเชงตวอกษรทสอสาร +ภาพองคประกอบ ทางกราฟก........................................................................................................... 89 10 ชอสนคาประกอบภาพทสอถงสนคาในเชงภาพลกษณของแหลงผลต.......................... 90 11 สรปองคประกอบของสญลกษณตามหลกการออกแบบสญลกษณจากกรณศกษา ...... 92

แสดงการสรปขอมลจากการรวบรวมขอมลดานเอกสารของจงหวดชลบร 12 จงหวดฉะเชงเทรา ............................................................................................... 107 13 แสดงการสรปขอมลจากการรวบรวมขอมลดานเอกสารของจงหวดฉะเชงเทรา จงหวดจนทบร ..................................................................................................... 111 14 แสดงการสรปขอมลจากการรวบรวมขอมลดานเอกสารของจงหวดจนทบร ................ 116 15 แสดงสดสวนของสนคาประจาจงหวดทเปนเอกลกษณในจงหวดชลบร ....................... 123 16 แสดงสดสวนของสนคาประจาจงหวดทเปนเอกลกษณในจงหวดชลบร ....................... 123 17 แสดงสดสวนของประเภทเอกลกษณทางวฒนธรรมในจงหวดชลบร............................ 124 18 สดสวนของประเภทสถานทสาคญในจงหวดชลบร ...................................................... 124 19 สดสวนของการกลาวถงจงหวดชลบร........................................................................... 125 20 แสดงสดสวนของสนคาประจาจงหวดทเปนเอกลกษณในจงหวดฉะเชงเทรา............... 125 21 แสดงสดสวนของประเภทเอกลกษณทางธรรมชาตในจงหวดฉะเชงเทรา .................... 126 22 แสดงสดสวนของประเภทเอกลกษณทางวฒนธรรมในจงหวดฉะเชงเทรา ................... 126 23 แสดงสดสวนของประเภทสถานทสาคญในจงหวดฉะเชงเทรา ..................................... 127

ญ

สำนกหอ

สมดกลาง

ตารางท หนา 24 สดสวนของการกลาวถงจงหวดฉะเชงเทรา .................................................................. 127 25 แสดงสดสวนของสนคาประจาจงหวดทเปนเอกลกษณในจงหวดจนทบร .................... 128 26 แสดงสดสวนของประเภทเอกลกษณทางธรรมชาตในจงหวดจนทบร .......................... 128 27 แสดงสดสวนของประเภทเอกลกษณทางวฒนธรรมในจงหวดจนทบร......................... 129 28 แสดงสดสวนของประเภทสถานทสาคญในจงหวดจนทบร........................................... 129 29 แสดงสดสวนของการกลาวถงจงหวดจนทบร ............................................................... 130 30 แสดงการสรปเอกลกษณของจงหวดชลบร .................................................................. 131 31 แสดงขอมลเกยวกบลกษณะทะเลของจงหวดชลบร..................................................... 131 32 แสดงการสรปเอกลกษณของจงหวดฉะเชงเทรา .......................................................... 132 33 แสดงขอมลเกยวกบลกษณะความเปนแหลงศาสนาของจงหวดฉะเชงเทรา................. 132 34 แสดงการสรปเอกลกษณของจงหวดจนทบร................................................................ 133 35 แสดงขอมลเกยวกบลกษณะของพชพรรณไมในพนทจงหวดจนทบร........................... 133 36 แสดงขอมลผลสรปเกยวกบลกษณะทะเลของจงหวดชลบร......................................... 135 37 แสดงขอมลเกยวกบรปสญญะทางทะเลของจงหวดชลบร ........................................... 135

แสดงขอมลผลสรปเกยวกบลกษณะความเปนแหลงศาสนาของจงหวดฉะเชงเทรา ..... 136 38 39 แสดงขอมลเกยวกบลกษณะทตงของวดในจงหวดฉะเชงเทรา ..................................... 137 40 แสดงขอมลเกยวกบลกษณะของวดทเปนเอกลกษณจงหวดฉะเชงเทรา ...................... 137 41 แสดงขอมลเกยวกบรปแบบของวดทแสดงเอกลกษณของจงหวดฉะเชงเทรา ............ 138 42 แสดงขอมลผลสรปเกยวกบลกษณะของพชพรรณไมในพนทจงหวดจนทบร ............... 139 43 แสดงขอมลผลสรปเกยวกบชนดของพชพรรณไม อนเปนเอกลกษณจงหวดจนทบร ... 140

แสดงขอมลเกยวกบลกษณะพนทของพชพรรณไมในจงหวดจนทบร........................... 140 44 45 สนคาสงบงชทางภมศาสตรของจงหวดกลมตวอยาง.................................................... 141 46 เอกลกษณจงหวดทไดมาจากแบบสอบถามจงหวดกลมตวอยาง.................................. 142 47 เปรยบเทยบองคประกอบของแนวทางการออกแบบดานภาพ..................................... 143 48 เปรยบเทยบองคประกอบของแนวทางการออกแบบดานตวอกษร .............................. 144 49 แสดงขอมลและแนวทางการออกแบบสญลกษณสงบงชทางภมศาสตรของจงหวด ชลบร ................................................................................................................... 148 50 แสดงขอมลและแนวทางการออกแบบสญลกษณสงบงชทางภมศาสตรของจงหวด

ฉะเชงเทรา........................................................................................................... 151

ฎ

สำนกหอ

สมดกลาง

ตารางท หนา 51 แสดงขอมลและแนวทางการออกแบบสญลกษณสงบงชทางภมศาสตรของ จงหวดจนทบร .................................................................................................... 154 52 คาระดบความสาคญของตวแปรในการประเมนสญลกษณแสดงสงบงชทางภมศาสตร 157 53 คาคะแนนเฉลยแปรผลจากบญชม ศรสะอาด,2535 การประเมนสญลกษณแสดงสง บงชทางภมศาสตร ............................................................................................... 158 54 ผลประเมนสญลกษณแสดงสงบงชทางภมศาสตรของจงหวดชลบรแบบท 1............... 159

ผลประเมนสญลกษณแสดงสงบงชทางภมศาสตรของจงหวดชลบรแบบท 2............... 160 55 56 ผลประเมนสญลกษณแสดงสงบงชทางภมศาสตรของจงหวดชลบรแบบท 3............... 161 57 ผลประเมนสญลกษณแสดงสงบงชทางภมศาสตรของจงหวดชลบรแบบท 4............... 162 58 ผลสรปสญลกษณทแสดงสงบงชทางภมศาสตรของจงหวดชลบรไดมประสทธภาพ ทสด ..................................................................................................................... 163

ผลสรปเหตผลในการเลอกสญลกษณแสดงสงบงชทางภมศาสตรของจงหวดชลบร ..... 163 59 60 ผลประเมนสญลกษณแสดงสงบงชทางภมศาสตรของจงหวดฉะเชงเทราแบบท 1 ..... 165 61 ผลประเมนสญลกษณแสดงสงบงชทางภมศาสตรของจงหวดฉะเชงเทราแบบท 2 ...... 166 62 ผลประเมนสญลกษณแสดงสงบงชทางภมศาสตรของจงหวดฉะเชงเทราแบบท 3 ...... 167 63 ผลประเมนสญลกษณแสดงสงบงชทางภมศาสตรของจงหวดฉะเชงเทราแบบท 4 ...... 168 64 ผลสรปสญลกษณทแสดงสงบงชทางภมศาสตรของจงหวดฉะเชงเทราไดม ประสทธภาพทสด................................................................................................ 169

ผลสรปเหตผลในการเลอกสญลกษณแสดงสงบงชทางภมศาสตรของจงหวด 65 ฉะเชงเทรา........................................................................................................... 169 66 ผลประเมนสญลกษณแสดงสงบงชทางภมศาสตรของจงหวดจนทบรแบบท 1 ........... 171 67 ผลประเมนสญลกษณแสดงสงบงชทางภมศาสตรของจงหวดจนทบรแบบท 2 ............ 172 68 ผลประเมนสญลกษณแสดงสงบงชทางภมศาสตรของจงหวดจนทบรแบบท 3 ............ 173

ผลประเมนสญลกษณแสดงสงบงชทางภมศาสตรของจงหวดจนทบรแบบท 4 ............ 174 69 70 ผลสรปสญลกษณทแสดงสงบงชทางภมศาสตรของจงหวดจนทบรไดมประสทธภาพ ทสด ..................................................................................................................... 175 71 ผลสรปเหตผลในการเลอกสญลกษณแสดงสงบงชทางภมศาสตรของจงหวดจนทบร .. 175 72 ผลการประเมนสญลกษณแสดงสงบงชทางภมศาสตรจากผเชยวชาญ ......................... 176 73 แนวทางการออกแบบสญลกษณแสดงสงบงชทางภมศาสตรของจงหวดชลบร ............ 179

แนวทางการออกแบบสญลกษณแสดงสงบงชทางภมศาสตรของจงหวดชลบร ............ 180 74

ฏ

สำนกหอ

สมดกลาง

ตารางท หนา 75 แนวทางการออกแบบสญลกษณแสดงสงบงชทางภมศาสตรของจงหวดฉะเชงเทรา ... 181 76 แนวทางการออกแบบสญลกษณแสดงสงบงชทางภมศาสตรของจงหวดจนทบร ......... 182

ฐ

สำนกหอ

สมดกลาง

สารบญภาพ ภาพท หนา 1 ตราสญลกษณสงบงชทางภมศาสตรไทย ...................................................................... 13 2 ภาพแสดงการเปลยนแปลงสญลกษณโทรศพท ........................................................... 17 3 สญลกษณแสดงหนวยเงนตราแทนภาษาเขยน ............................................................ 17 4 ตวอยางภาพ Symbol ................................................................................................. 19 5 ตวอยางภาพ Pictographs.......................................................................................... 19 6 ตวอยางภาพ Mascot.................................................................................................. 20 7 ตวอยางภาพ Logo ...................................................................................................... 20 8 ตวอยางภาพ Letter mark.......................................................................................... 21 9 ตวอยางภาพ Combination mark............................................................................. 21 10 การพฒนาภาพจากรปธรรมสนามธรรม....................................................................... 27 11 ตวอยางตวอกษรแบบดงเดม ........................................................................................ 29 12 ตวอยางตวอกษรแบบหวตด......................................................................................... 30

ตวอยางตวอกษรแบบลายมอ....................................................................................... 30 13 14 ตวอยางตวอกษรแบบคดลายมอ .................................................................................. 30 15 ตวอยางตวอกษรแบบประดษฐ .................................................................................... 31 16 แสดงการทางานระบบพมพสส .................................................................................... 16 17 ภาพสและระหสในระบบ Pantone ............................................................................ 37 18 ตวอยางสญลกษณแบบรปรางวงกลม .......................................................................... 38 19 ตวอยางสญลกษณแบบรปรางวงร................................................................................ 39 20 ตวอยางสญลกษณแบบรปรางสามเหลยม.................................................................... 39 21 ตวอยางสญลกษณแบบรปรางสเหลยม ........................................................................ 40 22 ตวอยางสญลกษณแบบรปรางสเหลยมผนผา............................................................... 40

ตวอยางสญลกษณแบบรปรางหาเหลยม...................................................................... 41 23 24 ตราสญลกษณจงหวดชลบร ......................................................................................... 42 25 ธงประจาจงหวดชลบร ................................................................................................. 42 26 ตราสญลกษณจงหวดฉะเชงเทรา ................................................................................. 48 27 ธงประจาจงหวดฉะเชงเทรา......................................................................................... 49 28 ตราสญลกษณจงหวดจนทบร....................................................................................... 56 29 ธงประจาจงหวดจนทบร .............................................................................................. 56

ฑ

สำนกหอ

สมดกลาง

ภาพท หนา 30 แสดงความสมพนธของทฤษฎมายาคต ........................................................................ 69 31 กลมธรรมชาตทมลกษณะเปนเอกลกษณเฉพาะถน ..................................................... 72 32 กลมภมปญญาของทองถนทเกดจากการสรางสมประสบการณ................................... 72 33 กลมภมปญญาของคนในทองถนนาธรรมชาตทเปนเอกลกษณมาใชสอย..................... 73 34 เครองหมายรบรองมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหาร ................................................. 94 35 วธแสดงเครองหมายรบรองและรหส............................................................................ 94 36 ขนาดเครองหมายรบรอง ............................................................................................ 95 37 ขนาดรหสการรบรอง ................................................................................................... 95 38 ตราสญลกษณกรมสงเสรมอตสาหกรรมเพอรบรองการบรการของผใช ....................... 96 39 เครองหมายอาหารและยา ........................................................................................... 96 40 ตราสญลกษณ OTOP.................................................................................................. 97 41 ตราสญลกษณมาตรฐานผลตภณฑชมชน..................................................................... 97 42 แผนผงแสดงขนตอนการสมกลมตวอยางทง 3 ขนตอน ............................................... 101 43 แสดงการนาหลกการของทฤษฎสญวทยาเขามาเชอมโยงกบตวแปรของงานวจย ....... 103 44 แสดงการนาหลกการของทฤษฎระบบสญวทยาระดบทสอง (two orders of signification)...................................................................................................... 104 45 แผนผงแสดงขนตอนการวเคราะหขอมลตามทฤษฎมายาคต....................................... 130 46 แสดงชดตวอกษรตวพมพจากของสานกงานสงเสรมอตสาหกรรมซอฟตแวรแหงชาต . 144 46 แสดงตวอยางเครองมอทใชในการหาคาส .................................................................... 145

แสดงตวอยางเครองมอทใชในการจาแนกคาสดวยโปรแกรม Adobe Kuler .............. 145 47 48 แสดงตวอยางเครองมอทใชในการคาส Pantone ดวยโปรแกรม Adobe Photoshop 148 49 แสดงแนวทางทใชในการออกแบบสญลกษณ .............................................................. 147 50 แสดงขนตอนการออกแบบของจงหวดชลบรเรองภาพ ................................................ 149 51 แสดงขนตอนการออกแบบของจงหวดชลบรเรองตวอกษร.......................................... 149 52 แสดงขนตอนการออกแบบของจงหวดชลบรเรองส ..................................................... 150 53 สญลกษณสงบงชทางภมศาสตรจงหวดชลบร .............................................................. 150 54 แสดงขนตอนการออกแบบของจงหวดฉะเชงเทราเรองภาพ ........................................ 152 55 แสดงขนตอนการออกแบบของจงหวดฉะเชงเทราเรองตวอกษร ................................. 152 56 แสดงขนตอนการออกแบบของจงหวดฉะเชงเทราเรองส ............................................. 153 57 สญลกษณสงบงชทางภมศาสตรจงหวดฉะเชงเทรา...................................................... 153

ฒ

สำนกหอ

สมดกลาง

ณ

ภาพท หนา 58 แสดงขนตอนการออกแบบของจงหวดจนทบรเรองภาพ.............................................. 155 59 แสดงขนตอนการออกแบบของจงหวดจนทบรเรองตวอกษร ....................................... 155 60 แสดงขนตอนการออกแบบของจงหวดจนทบรเรองส................................................... 156 61 สญลกษณสงบงชทางภมศาสตรของจงหวดจนทบร..................................................... 156 62 สญลกษณสงบงชทางภมศาสตรจงหวดชลบรแบบท 1 ................................................ 159 63 สญลกษณสงบงชทางภมศาสตรจงหวดชลบรแบบท 2 ................................................ 160 64 สญลกษณสงบงชทางภมศาสตรจงหวดชลบรแบบท 3 ................................................ 161 65 สญลกษณสงบงชทางภมศาสตรจงหวดชลบรแบบท 4 ................................................ 162 66 สญลกษณสงบงชทางภมศาสตรจงหวดฉะเชงเทราแบบท 1........................................ 165 67 สญลกษณสงบงชทางภมศาสตรจงหวดฉะเชงเทราแบบท 2........................................ 166 68 สญลกษณสงบงชทางภมศาสตรจงหวดฉะเชงเทราแบบท 3........................................ 167 69 สญลกษณสงบงชทางภมศาสตรจงหวดฉะเชงเทราแบบท 4........................................ 168 70 สญลกษณสงบงชทางภมศาสตรจงหวดจนทบรแบบท 1 ............................................. 171 71 สญลกษณสงบงชทางภมศาสตรจงหวดจนทบรแบบท 2 ............................................. 172 72 สญลกษณสงบงชทางภมศาสตรจงหวดจนทบรแบบท 3 ............................................. 173 73 สญลกษณสงบงชทางภมศาสตรจงหวดจนทบรแบบท 4 ............................................. 174 74 สรปผลการประเมนสญลกษณแสดงสงบงชทางภมศาสตรของจงหวดชลบร ............... 179 75 สรปผลการประเมนสญลกษณแสดงสงบงชทางภมศาสตรของจงหวดฉะเชงเทรา....... 180 76 สรปผลการประเมนสญลกษณแสดงสงบงชทางภมศาสตรของจงหวดจนทบร ............ 181 77 ภาพเสนอแนะสญลกษณสงบงชทางภมศาสตรของจงหวดฉะเชงเทรา ........................ 183 78 ภาพเสนอแนะสญลกษณสงบงชทางภมศาสตรของจงหวดฉะเชงเทรา ........................ 184 79 ภาพเสนอแนะสญลกษณสงบงชทางภมศาสตรของจงหวดจนทบร.............................. 184 80 ภาพลกษณทางทะเลของหาดบางแสน อางศลา เขาสามมข แหลมแทน .................. 191 81 ภาพลกษณทางทะเลของหาดพทยา หมเกาะลาน หมเกาะไผ.................................... 192 82 ภาพลกษณทางทะเลของเกาะสชง ............................................................................ 193 83 ภาพลกษณทางทะเลของแหลมฉบง............................................................................. 194 84 ภาพลกษณทางทะเลของสตหบ เกาะขาม เกาะแสมสาร ............................................ 195 85 เอกลกษณทางวฒนธรรมของวดในจงหวดฉะเชงเทรา 1 ............................................. 196 86 เอกลกษณทางวฒนธรรมของวดในจงหวดฉะเชงเทรา 2 ............................................. 197 87 พนทของพชพรรณไมในจงหวดจนทบร ....................................................................... 198

สำนกหอ

สมดกลาง

บทท 1

บทนา ความเปนมาและความสาคญของปญหา (Statement and significant of the problems) ในปจจบนการคาระหวางประเทศไดทวความรนแรงมากขนและมการแขงขนคอนขางสงทาใหการขยายตวทางการคาของประเทศไทยในตลาดเดมและการเขาสตลาดใหม ๆ ในตางประเทศ ทาไดยากขน เปนทแนนอนวาประเทศไทยอาจสญเสยศกยภาพในการแขงขนในสนคาบางรายการ และระบบการคากไดมการเปดกวางและมเสรมากขน ระบบการคาของประเทศไทยกเชนเดยวกนไดเปดกวางออกสนานาชาตมากขนเปนลาดบ การเปดการคาเสรและการกดกนทางการคากยงดาเนนอยอยางคขนานกนในระบบเศรษฐกจ กอใหเกดความไดเปรยบเสยเปรยบในการแขงขนกนระหวางประเทศตาง ๆ รวมทงมการกาหนด ขอตกลง เงอนไข กตกาการคาและการลงทนระหวางประเทศตาง ๆ เพอเปนการกดกนทางการคา และเมอมการเปด การคาเสรทาใหประเทศตาง ๆ ตองปกปองผลประโยชนทางเศรษฐกจและการคาของตน โดยการหามาตรฐานทางการคาระหวางประเทศตาง ๆ เชน มาตรฐานแรงงาน มาตรฐานสงแวดลอม และมาตรฐานดานทรพยสนทางปญญา เปนตน สงบงชทางภมศาสตร (Geographical Indications หรอ GI) เปนทรพยสนทางปญญาประเภทหนง ซงจะเกดขนไดกตอเมอมความเชอมโยง (Links) ระหวางปจจยสาคญสองประการ คอ ธรรมชาตและมนษย กลาวคอ ชมชนไดอาศยลกษณะเฉพาะทมอยในแหลงภมศาสตรตามธรรมชาต เชน สภาพดนฟาอากาศ หรอวตถดบเฉพาะในพนท มาใชประโยชนในการผลตสนคาในทองถนของตนขนมา ทาใหไดผลตภณฑทมคณลกษณะพเศษทมาจากพนทดงกลาวคณลกษณะพเศษน อาจหมายถง คณภาพ ชอเสยงหรอคณลกษณะเฉพาะอน ๆ ทมาจากแหลงภมศาสตรนน ๆ และเปนทรพยสนทางปญญาของชมชนนน ๆ ทไมไดขนอยกบบคคลใดบคคลหนง (กรมทรพยสนทางปญญา, 2552) ตนเหตของการเกดสงบงชทางภมศาสตรคอ เมอครงในอดตแตละประเทศมไดมกฎเกณฑการคมครองชอเสยงของผลตภณฑทเปนภมปญญาทองถน จงทาใหเกดการลอกเลยนแบบในตางพนท และนาชอเสยงของแหลงผลตไปอวดอางทาใหชอเสยงของผลตภณฑนน ๆ ทสรางสมมาเสอมลงเพราะคณภาพสนคาทไมมมาตรฐานแนนอนจากแหลงผลตทไมใชตนฉบบ เปนเหตใหเกดกฎหมายคมครองการอางชอหรอเครองหมายแสดงแหลงผลต เพอปองกนการอางชอหรอเครองหมายแสดงแหลงผลตโดยมชอบในหลาย ๆ ประเทศ และประเทศไทยไดออกพระราชบญญตคมครองสงบงชทางภมศาสตรขนมาในป 2546 เปนกฎหมาย

1

สำนกหอ

สมดกลาง

2

คมครองทรพยสนทางภมปญญาของทองถนทมการสงสมมามากมาย โดยในปจจบนมสนคาทขนทะเบยนเปนสงบงชทางภมศาสตรแลวถง 35 รายการ และมแนวโนมจะเพมขนเรอย ๆ อยางตอเนอง เพราะประโยชนของสนคาทไดรบการรบรองสงบงชทางภมศาสตรนน คอ การรบรองแหลงผลตทมคณภาพ ชวยในการสอสารกบผบรโภคไดรจกและเขาใจถงแหลงผลตสนคาวามลกษณะพเศษเฉพาะแหลงผลตเทานน สรางมลคาเพมของสนคาใหสงขนและเพมศกยภาพในการแขงขนกบตลาดไดมากขน เพมความเชอมนใหแกผบรโภคทาใหรสกวาผลตภณฑนนผานการคดสรรแลวและไดมาตรฐาน (ชยรตน อศวางกร, 2548) ภาคตะวนออกของประเทศไทย ประกอบดวย 7 จงหวด คอ จงหวดฉะเชงเทรา ชลบร ระยอง จนทบร ปราจนบร สระแกว และตราด เปนภมภาคทมความสมบรณทางธรรมชาตมประวตศาสตรอนยาวนาน มสถานททองเทยวตาง ๆ ไมวาจะเปนเมองเการมนา ทะเล นาตก วดวาอาราม โบราณสถานอนงดงามและมภมปญญาทองถนทสงสมกนมา ซงเกดการสรางผลตภณฑในพนททใชในการบรโภคจนกลายเปนสนคาทมชอเสยงและไดรบการโจษจนไปทว ยกตวอยางเชน จกสานพนสนคม, สปปะรดศรราชา, ขาวหลามหนองมน, เสอจนทบร, ขาวหอมเมองแปดรว เปนตน ซงปจจบนจกสานพนสนคมและสปปะรดศรราชา ไดถกจดทะเบยนเปนสนคาสงบงชทางภมศาสตรแลว และเสอจนทบรกกาลงดาเนนเรองอยตงแตป 2554 และดวยศกยภาพของภมภาคทมพรอมทงองคความรและภมศาสตรทเปนเอกลกษณ จงมการพฒนาผลตภณฑในพนทเพอตอบสนองตอระเบยบการของการจดทะเบยนสงบงชทางภมศาสตร วาดวยการเรมจดทาสนคาใด ๆ ใหเปนสนคาสงบงชทางภมศาสตร จะตองมการบรนาการองคประกอบของสนคาใหเปนไปตามหลกเกณฑ โดยหนงในแผนการพฒนานนคอ การดาเนนจดทาแผนการตลาดและประชาสมพนธสงบงชทางภมศาสตรนน โดยใชคณลกษณะพเศษของสนคาจากแหลงภมศาสตรนนเปนตวนา เพอทาใหผบรโภคสนใจและเกดภาพลกษณเชอมโยงระหวางคณลกษณะพเศษกบพนทแหลงผลตสนคาทเปนสงบงชทางภมศาสตร (กรมทรพยสนทางปญญา, 2552) การสรางสญลกษณทชวยสอสารถงแหลงทมาของผลตภณฑในภมภาคแตละจงหวด จงเปนสวนสาคญทตองคานงถงเปนสงแรกในการพฒนา เพอสรางการจดจาและดงดดความสนใจในตวผลตภณฑ อยางไรกดผผลตในทองถนยงคงมการพฒนาทเนนภาพของผลตภณฑไปในทางเดยวกน ยกตวอยางเชน ทเรยนทอดซงเปนผลตภณฑทมชอเสยงของภมภาคน ภาพของทเรยนจงถกเนนและปรากฏอยบนฉลากเหมอนกนหมด แตไมสามารถหาความแตกตางไดวามาจากจงหวดใด ยงขาดเอกลกษณในสนคาของตนเองอยมาก ดงนนผวจยจงสนใจทจะศกษาอตลกษณของกลมจงหวดทางภาคตะวนออก ไดแก ฉะเชงเทรา ชลบร ระยอง จนทบร ปราจนบร สระแกว และตราด พรอมทงผลตภณฑทมชอเสยงของแตละจงหวดนน ๆ เพอหาแนวออกแบบสญลกษณแสดงสงบงชทางภมศาสตรไดอยางมประสทธภาพ

สำนกหอ

สมดกลาง

3

ความมงหมายและวตถประสงคของการศกษา (Goal and objective) 1. เพอศกษาอตลกษณของกลมจงหวดทางภาคตะวนออกของไทย 2. เพอหาแนวทางการออกแบบสญลกษณแสดงสงบงชทางภมศาสตรไดอยางมประสทธภาพ สมมตฐานของการศกษา (Hypothesis to be tasted) การออกแบบสญลกษณแสดงสงบงชทางภมศาสตรทสะทอนผลตภณฑในทองถนจะชวยสรางอตลกษณการจดจาและระลกถงแหลงทมาของผลตภณฑไดอยางมประสทธภาพ ขอบเขตของการศกษา (Scope or delimitation of the study) การวจยครงนมงศกษาการออกแบบสญลกษณแสดงสงบงชทางภมศาสตรสาหรบกลมจงหวดทางภาคตะวนออกของไทย ไดแก ฉะเชงเทรา ชลบร ระยอง จนทบร ปราจนบร สระแกว และตราด ขนตอนของการศกษา 1. การรวบรวมขอมล ดงน 1.1 ขอมลเอกสาร 1.1.1 สงบงชทางภมศาสตรของไทย 1.1.2 ขอมลทเกยวของกบขอมลทวไป ประวตศาสตร เอกลกษณของทองถนและของดของแตละจงหวดในภาคตะวนออก 1.1.3 การออกแบบสญลกษณ 1.1.4 ขอมลของทฤษฎทเกยวของ 1.2 ขอมลบคคล 1.2.1 กลมตวอยางในจงหวดของภาคตะวนออก จานวน 300 คน 1.2.2 ผเชยวชาญ 3 ดาน 1.2.2.1 ผเชยวชาญดานผลตภณฑของภาคตะวนออก 1.2.2.2 ผเชยวชาญดานพฒนาผลตภณฑทองถน 1.2.2.3 ผเชยวชาญดานสงบงชทางภมศาสตร 1.3 ขอมลกรณศกษา ไดจากสญลกษณสงบงชทางภมศาสตรจากตางประเทศทไดมการขนทะเบยนแลว จานวน 50 ชน และตวอยางตราสญลกษณทแสดงมาตรฐานใหสนคาชมชนจานวน 5 สญลกษณ

สำนกหอ

สมดกลาง

4

2. สรางเครองมอทใชในการเกบขอมลโดยแบบสอบถาม สาหรบเกบขอมลเกยวกบการรบรถงเอกลกษณของกลมจงหวดทางภาคตะวนออกจากกลมตวอยาง 3. วเคราะหขอมลการออกแบบโดยแบงออกเปน 3 สวน คอ 3.1 ขอมลทเกยวกบเอกลกษณของแตละจงหวดทางภาคตะวนออก ทไดมาจากเอกสารและกลมตวอยาง 3.2 ขอมลเกยวกบการออกแบบสญลกษณแสดงสงบงชทางภมศาสตรทไดมาจากเอกสาร 3.3 ขอมลเกยวกบการออกแบบสญลกษณสงบงชทางภมศาสตรทไดมาจากกรณศกษา 4. ออกแบบสญลกษณแสดงสงบงชทางภมศาสตร 5. ประเมนงานออกแบบโดยสรางเครองมอแบบแบบสอบถามเพอวดประสทธภาพ ในการรบรถงแหลงทมาสนคาสงบงชทางภมศาสตรของแตละจงหวดทางภาคตะวนออก 6. วเคราะหขอมลทไดจากแบบสอบถามในขอ 5 นาเสนอโดยการบรรยายประกอบภาพ และตารางวเคราะหคณลกษณะของเลขนศลป 7. สรปผลการวจยและขอเสนอแนะ นยามศพท สงบงชทางภมศาสตร หมายถง ชอ สญลกษณ หรอสงอนใดทใชเรยก หรอใชแทนแหลงภมศาสตร และทสามารถบงบอกวาสนคาทเกดจากแหลงภมศาสตรนน ๆ สญลกษณ หมายถง สงทกาหนดนยมกนขนเพอใหใชเปนตวแทนของหมายความแทนอกสงหนง ภาคตะวนออก หมายถง ภมภาคยอยทางตะวนออกของประเทศไทยจากการแบงภมภาคทางภมศาสตรของราชบณฑตยสถาน ไดแบงภาคตะวนออกประกอบดวย จงหวดชลบร ฉะเชงเทรา ระยอง จนทบร ตราด ปราจนบร สระแกว

สำนกหอ

สมดกลาง

บทท 2

วรรณกรรมทเกยวของ

การศกษาเรองการออกแบบสญลกษณแสดงสงบงชทางภมศาสตรทสะทอนผลตภณฑในทองถน: ภาคตะวนออก ไดนาเสนอแนวคด ทฤษฎ และงานวจยทเกยวของเพอเปนแนวทางการศกษาดงน 1. สงบงชทางภมศาสตร 2. การออกแบบสญลกษณ 3. ภาคตะวนออกของประเทศไทย 4. ทฤษฏและงานวจยทเกยวของ 5. กรณศกษาของการใชสญลกษณสงบงชทางภมศาสตรในตางประเทศ และตวอยางสญลกษณรบรองมาตรฐานสนคาทองถนในประเทศไทย สงบงชทางภมศาสตร การศกษาเรองการออกแบบสญลกษณแสดงสงบงชทางภมศาสตรทสะทอนผลตภณฑในทองถน: ภาคตะวนออกนน จาเปนตองทาความเขาใจเกยวกบความหมาย, วตถประสงค, ประโยชน และขอกฎหมายของสงบงชทางภมศาสตรตาง ๆ ซงจาแนกเนอหาตาง ๆ ออกมาไดดงน 1. ทมา ความหมาย วตถประสงคของสงบงชทางภมศาสตร 2. คณลกษณะและสทธประโยชนทเกดขน 3. องคประกอบทสาคญและขอบเขตการคมครองสทธของสงบงชทางภมศาสตรตามกฎหมาย 4. หลกการเตรยมความพรอมและตราสญลกษณสงบงชทางภมศาสตร 5. ความแตกตางระหวางตราสนคากบสงบงชทางภมศาสตร ทมา ความหมาย และวตถประสงคของสงบงชทางภมศาสตร 1. ทมาของสงบงชทางภมศาสตร เกดจากการศกษาของภมศาสตรวฒนธรรม ซงเปนวชาสาขาหนงของวชาภมศาสตรทวาดวยเรองราวทเกยวของกบมนษยทมบทบาทตอพนทใด ๆ โดยมพนฐานความคดวาทกหนวยภมศาสตรวฒนธรรมเปนองครวมทประสานเกยวโยงกบแมบทสามหนวยพนทอนไดแก

5

สำนกหอ

สมดกลาง

6

1.1 พนททางภมศาสตร อนไดแก พนท ๆ เปนภมลกษณซงหมายถงพนทตามสภาพแวดลอมเดม ทเกดจากมาจากธรรมชาตสรางขนมา 1.2 พนททางวฒนธรรม คอ สงทมนษยกอใหมขนเปนหนวยพนทของชมชนทอยในพรมแดนวฒนธรรมรวมกน 1.3 พนทอตวสย หมายถง มมมองหรอความคดเหนของบคคล โดยเฉพาะสงทเกยวของกบความรสก ความเชอ หรอความตองการ เปนพนททเกยวของกบพฤตกรรมของกลมชน ๆ หนงทมความเชอเหมอน ๆ กน พนททงสามหนวยทกลาวมาเมอหลอมรวมกนเกดเปนหนวยวฒนธรรมขนอนจะนาไปสการเกดอตลกษณ ทสามารถพฒนาไดหลากหลายรปแบบ จะเหนไดจากในปจจบนมการใชภมปญญาชาวบานในทองถนเดมของตนผสมผสานกบองคความรใหม ๆ ทไดมาจากตางทองถน ทาใหเกดภมปญญาทรพยสนขนมาเปนรปแบบใหมเฉพาะของทองถนนน ๆ เกดเปน “อาสนทองถน” ขนมาซงหมายถง สงทไดจากการทมนษยในทองทนน ๆ ไดสงสมประสบการณในการคดคนองคความรขนจนมลกษณะเฉพาะของตนเอง เชน มะมวงพนธใหมลาสดของประเทศไทยขณะนคอมะมวงพนธ “งามเมองยา” เกดจากการขยายพนธของมะมวงบางขนศรและมะมวงนา ดอกไมเบอรส เปนมะมวงในสวนเมองยาจ.นครราชสมาซงเปนองคความรของเกษตรกรในพนทพฒนาขนมาจนเกดมะมวงสายพนธใหมทเปนเอกลกษณเฉพาะตน โดยทมาของชอมาจากยาโมซงเปนวรสตรทเปนทเคารพสกการะของพนท และรจกกนอยางกวางขวางทวประเทศ ซงชอทาใหระลกถงทมาของมะมวงไดเปนอยางด ภมปญญาทรพยสนทเกดขนมานนจงตองการการกาหนดตวตนขนมาโดยผานสงบงชทางภมศาสตรเพอเปนกลไกปกปองภมปญญานน ๆ เอาไวใหทองถนทถอเปนทรพยสนของชมชนไวไมใหถกลอกเลยนแบบไปใชในตางพนท เปนสทธบตรของชมชนทใชรวมกนเพอปกปองภมปญญาของตนเองเอาไว (ดเรก ปทมสรวฒณ, 2545) 2. ความหมายของสงบงชทางภมศาสตร สงบงชทางภมศาสตร (Geographical Indication หรอ GI) ตามความหมายของพระราชบญญตคมครองสงบงชทางภมศาสตร พ.ศ. 2546 หมายความวา ชอ สญลกษณ หรอ สงอนใดทใชเรยกหรอใชแทนแหลงภมศาสตร และทสามารถบงบอกวาสนคาทเกดจากแหลงภมศาสตรนน ๆ เปนสนคาทมคณภาพ ชอเสยง หรอคณลกษณะเฉพาะของแหลงภมศาสตรดงกลาว (กรมทรพยสนทางปญญา,2552: 4) กลาวคอทรพยสนทางปญญาประเภทหนง เพอสอสารใหผบรโภคไดเขาใจวาสนคานนมคณภาพหรอมคณลกษณะพเศษแตกตางไปจากสนคาทมาจากแหลงผลตอน โดยมองคประกอบหรอปจจยทสาคญ 2 ประการคอ ธรรมชาต และ มนษย ในทองถนนน โดยธรรมชาตนนสรางสงแวดลอมหรอวตถดบใหแกการผลตสนคา สวนมนษยนนใชทกษะ ความชานาญ และภม

สำนกหอ

สมดกลาง

7

ปญญาในการผลตสนคานน ทงสองปจจยจงไดกอใหเกดสนคาทมคณภาพหรอคณลกษณะพเศษเฉพาะ ดวยเหตน สทธในสงบงชทางภมศาสตรจงเปนสทธชมชน หรอสทธของกลมคนทอยในทองถนทผลตสนคานน เปรยบเสมอนเปนเครองมอทางการตลาด คอแบรนดของชมชน อาทเชน ขาวหอมมะลทงกลารองไห ผาไหมแพรวากาฬสนธ และกาแฟดอยตง (กรมทรพยสนทางปญญา, 2552) สงบงชทางภมศาสตร อาจแบงออกเปน 2 ลกษณะ คอ สงบงชทางภมศาสตรโดยตรง (Direct Geographical Indication) เปนชอทางภมศาสตรทเกยวของกบสนคานน ๆ โดยตรง เชน ไชยา เพชรบรณ เปนตน สงบงชทางภมศาสตรโดยออม (Indirect Geographical Indication) เปนสญลกษณ หรอสงอนใดทไมใชชอทางภมศาสตรซงใชเพอบงบอกแหลงภมศาสตรอนเปนแหลงกาเนดหรอแหลงผลตสนคา เชน สญลกษณประจาอาเภอหรอจงหวด รปยาโม รปหอไอเฟล เปนตน (กรมทรพยสนทางปญญา, 2552) 3. วตถประสงคในการใชสงบงชทางภมศาสตรแบงออกได 2 ประการคอ 3.1 เพอปกปองมใหมการเขาใจผดในแหลงทมาของสนคา กลาวคอ เปนการปองกนมใหมการใชสงบงชทางภมศาสตรทกลาวอาง เพราะการกระทาเชนนจะกอใหเกดการบงชทชกนาใหสาธารณชนเขาใจผดวาสนคานนมแหลงทมาจากแหลงภมศาสตรตามทกลาวอางจรง เพอปองกนความเสยหายเนองจากการบรโภคสนคาทไมไดคณภาพตามทตองการ 3.2 เพอปกปองมใหเกดการทาลายชอเสยงของสงบงชทางภมศาสตร กลาวคอ ในกรณทมไดมการใชสงบงชทางภมศาสตรโดยตรง แตไดเพมเตมขอความตาง ๆ อาท แบบ การเลยนแบบหรอชนด เปนตน เพอใชกบสงบงชทางภมศาสตรทไดระบไว อนจะสอใหสาธารณชนเขาใจวาสนคานนมแหลงกาเนดจากพนททางภมศาสตรตามทกลาวอาง เพราะสนคาทสามารถใชสงบงชทางภมศาสตรไดจะตองมมาตรฐานการผลตเพราะสงบงชทางภมศาสตรเปนตวบงชคณภาพของสนคาทสาคญในการเลอกซอสนคาของผบรโภค หากมมการควบคมการใชสงบงชทางภมศาสตรโดยใหสนคาอนสามารถใชขอความอนใดทแมจะมไดหมายถงสงบงชทางภมศาสตร แตชแนะใหผบรโภคเขาใจวา สนคานน ๆ มาจากพนทภมศาสตรดงทกลาวอาง กอาจเปนเหตใหสนคาทมสงบงชทางภมศาสตรเสยชอเสยงจากความสบสนในการเลอกบรโภคของผบรโภค (ศรยา เลาหเพยงศกด, 2548) คณลกษณะและประโยชนทเกดขนของสงบงชทางภมศาสตร 1. คณลกษณะของสงบงชทางภมศาสตร ลกษณะของสงบงชทางภมศาสตรตามพระราชบญญตสงบงชทางภมศาสตร พ.ศ. 2546 ไดบญญตใหความคมครองแกชอ สญลกษณ หรอเครองหมายทแสดงแหลงผลตสนคาทจะนามาขนทะเบยนเปนสงบงชทางภมศาสตรได มเงอนไขตามกฎหมายกาหนดไว 4 ประการคอ 1.1 ชอ สญลกษณ หรอสงอนใดทใชเรยกแทนแหลงภมศาสตร

สำนกหอ

สมดกลาง

8

กลาวคอ สงทจะนามาขนทะเบยนเปนสงบงชทางภมศาสตรตามพระราชบญญตคมครองสงบงชทางภมศาสตร พ.ศ.2546 ไดนน จะตองเปนชอทางภมศาสตรหรอเครองหมายใด ๆ ทสามารถใชแสดงถงแหลงพนทโดยแหลงทางภมศาสตรนไมจาเปนตองเปนไปตามเขตปกครอง เชน จงหวด อาเภอ เทานน แตอาจเปนชอภมศาสตรในลกษณะอน ๆ กได เชน รปยาโม รปหอไอเฟล 1.2 ความเชอมโยงระหวางพนทกบสนคา พระราชบญญตกาหนดใหสงบงชทางภมศาสตรนน จะตองบงบอกไดถงคณภาพ ชอเสยง หรอคณลกษณะเฉพาะของสนคาทผลตจากแหลงพนทนนได ยกตวอยางเชน เมอพดถงคาวา “ไขเคมไชยา” ผบรโภคจะนกถงคณภาพหรอลกษณะของไขเคมทมลกษณะฟองโต มไขแดงใหญ เปนมนเยม เปนตน ความแตกตางหรอความโดดเดนของสนคาทเปนสงบงชทางภมศาสตรไดนน เกดไดหลายลกษณะ เชน ในคณภาพวตถดบทมเฉพาะในแหลงใดแหลงหนง หรอในทกษะการผลตหรอการแปรรปในพนทใดพนทหนง ซงในการขอรบความคมครองสงบงชทางภมศาสตร ผขอจะตองแสดงใหปรากฏไดวามความเชอมโยงอยางใดอยางหนง สงบงชทางภมศาสตรทจะประสบความสาเรจในการทาการตลาดหรอไดรบความสนใจจากผบรโภคได จะตองมคณลกษณะพเศษทชดเจนประกอบกนอยหลายประการจนผบรโภคเกดความเชอถอและยอมรบวาสนคาจากแหลงนทมสงบงชทางภมศาสตรรบรองเทานนทจะมคณภาพเชนน 1.3 ไมเปนชอสามญ ชอสงบงชทางภมศาสตรจะตองไมเปนชอทรจกกนโดยทวไปวาเปนชอทใชเรยกขานสนคาชนดนน เชน คาวา “บรนด” หมายถง สราหมกจากเมองบรนด ประเทศฝรงเศส แตตอมาไดมการใชชอดงกลาวเรยกขานสนคาจนทาใหประชาชนทวไปเขาใจวา “บรนด” เปนชอของสราชนดหนง แทนทจะเรยกสราจากเมองบรนด เปนตน ถาในประเทศไทยกคงจะเปน “ไสกรอกอสาน” ซงเปนไสกรอกชนดหนงทประชาชนทวไปรจกกนด 1.4 ไมขดกบความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนด พระราชบญญตไดหามมใหมการขนทะเบยนสงบงชทางภมศาสตรทขดกบความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนด หรอนโยบายแหงรฐ เชน การนาเอาชอทางภมศาสตรมาขนทะเบยนโดยไมสจรต (กรมทรพยสนทางปญญา, 2551) 2. ประโยชนทจะเกดขนของสงบงชทางภมศาสตร 2.1 การคมครองผบรโภค การทาใหผบรโภคหลงเชอวาสนคานนมาจากทอนยอมเปนการกระทาทไมชอบดวยกฎหมาย เพราะผบรโภคควรจะไดบรโภคสนคาทมมาตรฐานและปลอดภย หากทาใหผบรโภคไมไดรบสนคาตามทปรากฏบนฉลากหรอชอทใชแลว จะสงผลกระทบตอสขอนามยและความปลอดภยของประชาชนโดยรวม

สำนกหอ

สมดกลาง

9

2.2 การคมครองผผลตและปองกนการแขงขนทไมเปนธรรม ระบบเศรษฐกจเสรทนนยมจะตองสงเสรมการแขงขนทางการคาอยางเปนธรรม เพอใหกลไกตลาดดาเนนไปอยางมประสทธภาพ ผประกอบการคาจะตองไมถกเอาเปรยบจากผคารายอนอยางไมเปนธรรม กลาวคอ ผประกอบธรกจจะตองไมฉกฉวยหรอนาเอาชอเสยงของคแขงขนทางการคาไปแอบอางโดยทจรต โดยอางแหลงผลตสนคาโดยมชอบ เพอแสวงประโยชนจากชอเสยงของชมชนอน ๆ ทผลตสนคาชนดเดยวกนยอมถอเปนการกระทาทไมเปนธรรม 3. การเพมมลคาของสนคาใหผผลตและเครองมอทางตลาด วตถประสงคหลกประการหนงของสงบงชทางภมศาสตร คอ การสอใหเหนวาการระบชอประเทศหรอทองถนสนคา จะทาใหผบรโภคเขาใจวา สนคาหรอผลตภณฑนนมลกษณะพเศษตางไปจากสนคาจาพวกเดยวกนทผลตขนจากแหลงอน จะทาใหสนคานนมราคาสงขนหรอจาหนายไดมาก นอกจากนสงบงชทางภมศาสตรสามารถใชเปนเครองมอทางการตลาด ทชวยในการประชาสมพนธสนคานนใหเปนทรจกอยางแพรหลายและชวยลดภาระในการประชาสมพนธสนคาของผผลตแตละราย 4. การดแลรกษามาตรฐานของสนคา สงบงชทางภมศาสตรมลกษณะเหมอนเครองหมายรบรองคณภาพและแหลงทมาของสนคา เนองจากเงอนไขของการขอรบรองในสงบงชทางภมศาสตร ผขอจะตองแสดงใหเหนถงความเชอมโยงระหวางพนทและตวสนคา ไมวาในแงคณภาพ ชอเสยง หรอคณลกษณะใด ๆ เชน วธการผลต วตถดบทใช ซงสงผลถงคณภาพเฉพาะของสนคาจากแหลงนน กลมผผลตจงตองมสวนอยางมากในการชวยกนรกษาคณภาพหรอชอเสยงนน ๆ ไว มฉะนนอาจถกระงบการใชสงบงชทางภมศาสตรได 5. การชวยกระจายรายไดสชนบทและสงเสรมอตสาหกรรมทองถน สนคาทอาจขอขนทะเบยนสงบงชทางภมศาสตรได สวนมากจะเปนสนคาเกษตร เพราะปจจยในแงสภาพดนฟาอากาศ หรอสภาพพนทจะสงผลอยางมากตอคณภาพของสนคา ซงจะนาไปสชอเสยงของสนคานน ๆ การคมครองสงบงชทางภมศาสตรจงเปนการชวยกระตนเศรษฐกจในระดบทองถนโดยตรง เปนการนาชอเสยงทมการสงสมมานานมาใชประโยชนในทางเศรษฐกจเพอเพมมลคาของสนคาและความสามารถในการแขงขน 6. การสรางความเขมแขงใหแกชมชนและรกษาภมปญญาทองถน ประโยชนในทางออมของการคมครองสงบงชทางภมศาสตร คอ การสรางความเปนอนหนงอนเดยวกนของกลมชนในทองถน ทตองรวมมอกนพฒนาคณภาพชวตของสนคา สรางความรสกผกพนและความภาคภมใจในถนกาเนด นอกจากน จะชวยลดปญหาแรงงานชนบทอพยพเขาสเมอง ชวยรกษามรดกตกทอด ขนบธรรมเนยม และศลปะพนบานของทองถนดวย (กรมทรพยสนทางปญญา, 2551)

สำนกหอ

สมดกลาง

10

องคประกอบทสาคญและขอบเขตการคมครองสทธของสงบงชทางภมศาสตรตามกฎหมาย 1. องคประกอบทสาคญเกยวกบการคมครองสทธของสงบงชทางภมศาสตร สงบงชทางภมศาสตรจะเกดขนไดกตอเมอมความเชอมโยง (link) ระหวางปจจยสาคญสองประการ คอ ปจจยทางดานธรรมชาตและปจจยทางดานมนษย ชมชนไดอาศยลกษณะเฉพาะทมอยในแหลงภมศาสตรตามธรรมชาต เชน สภาพดนฟาอากาศ หรอวตถดบเฉพาะในพนทมาใชประโยชนในการผลตสนคาในทองถนของตนขนมา ทาใหไดผลตภณฑทมคณลกษณะพเศษทมาจากพนทดงกลาว คณลกษณะพเศษนอาจหมายถง คณภาพ ชอเสยงหรอคณลกษณะเฉพาะอน ๆ ทมาจากแหลงภมศาสตรนน ๆ การทผขอรบสทธจะไดรบการคมครองสทธในสงบงชทางภมศาสตรนน จะตองคานงวาสนคาภายในชมชนของตนมองคประกอบทสาคญอะไรบาง หากจะพจารณาองคประกอบของการคมครองสทธดงกลาวสามารถแยกการพจารณาไดดงน 1.1 องคประกอบทางดานธรรมชาต (Natural Factor) องคประกอบทางธรรมชาตถอเปนองคประกอบทสาคญประการหนงของสงบงชทางภมศาสตร เนองจากมความเฉพาะตวและเกดขนเองตามธรรมชาต โดยมไดเกดจากการแทรกแซงของมนษยในการเขามาสรางองคประกอบดานนโดยตรง เพยงแตมนษยนาลกษณะเดนทางธรรมชาตมาใชใหเกดประโยชนกบสนคาในชมชนของตนเทานน หากพจารณาองคประกอบทางธรมาชาตจะเหนไดวา สภาพแวดลอมทางภมศาสตรของแตละพนทอนเปนแหลงผลตสนคาทมความเปนลกษณะเฉพาะ เชน ความเปนกรดเปนดางของดน ปรมาณนาฝนหรอแรธาตทละลายอยในนาบาดาลบรเวณนน ความแรงของลมหรอความชนสมพทธในทองถนนน รวมตลอดถงอณภมและความกดอากาศซงจะขนอยกบระดบความสงเหนอระดบนาทะเลของทองถนนน เปนตน องคประกอบทางดานธรรมชาตจงเปนปจจยสาคญททาใหสงบงชทางภมศาสตรมความแตกตางจากทรพยสนทางปญญาประเภทอน กลาวคอ ไมสามารถถอองคประกอบทางธารมาชาตเปนองคประกอบทสาคญของทรพยสนทางปญญาประเภทอน ในการทจะไดรบความคมครองสทธ ผขอรบการคมครองสทธจงมหนาทในการพสจนใหเหนวาสนคาของตนไดผลตขนตามมาตรฐานและคณภาพของแหลงภมศาสตรหรอทองถนนนไดกาหนดไว อนเปนองคประกอบทางดานธรรมชาตทสาคญของสงบงชทางภมศาสตร ตวอยางองคประกอบทางดานธรรมชาตในประเทศไทย เชน ไขเคมทอาเภอไชยา จงหวดสราษฎรธาน ไขเคมดงกลาวมวธและขนตอนในการผลตตางจากทอน กลาวคอวธการผลตตงแตดงเดมจะนาไขเปดจากอาเภอไชยา ซงกนสตวทะเลเปนอาหาร ไขเปดจงมไขแดงจดและใหญมากกวาไขเปดจากทอน นอกจากนยงนาดนจอมปลอกจากอาเภอไชยามาพอกหรอหมกไขเปดดวย จาทาใหไขเปดจากอาเภอไชยามลกษณะเฉพาะตางจากไขเคมทอน การถอองคประกอบทางธรรมชาตของสนคาหรอผลตภณฑทมลกษณะพเศษ

สำนกหอ

สมดกลาง

11

เฉพาะตว และมความผกพนตอสภาพแวดลอมทางภมศาสตร จงเปนเงอนไขทสาคญประการหนงในการทจะขอรบความคมครองสทธในสงบงชทางภมศาสตรได 1.2 องคประกอบทางดานมนษย (Human factor) องคประกอบทางดานมนษยเปนอกองคประกอบหนงทสาคญของสงบงชทางภมศาสตรมลกษณะทชอนคางจะชดเจน กลาวคอ เปนองคประกอบทเกดจากการแทรกแซงโดยใชสตปญญาและความสามารถของมนษยในการสรางเอกลกษณเฉพาะตวของสนคาในชมชนหรอในเขตพนทใดพนทหนงใหมคณภาพ ชอเสยง หรอมคณลกษณะเฉพาะแหลงภมศาสตรนน ผทจะขอรบการคมครองสทธจงตองเปนผพสจนใหเหนวา สนคาของตนไดผลตขนโดยใชสตปญญาและความสามารถของมนษยในการสรางเอกลกษณเฉพาะตว ตวอยางขององคประกอบทางดานมนษยในประเทศไทย เชน ผาทอเกาะยอ จงหวดสงขลา เกดจากกรรมวธในการทอผาของชาวบานในเกาะยอ ทสามารถคงเอกลกษณเฉพาะตวอนเปนทยอมรบวามคณภาพและชอเสยงทดหรอเครองปนดนเผาทอาเภอดานเกวยน จงหวดนครราชสมา มชอเสยงทางดานการผลตเครองปนดนเผาซงตางจากทอน (วมาน เหลาดสต อางองโดย ชณดา ฌายเนตร) ซงสนคาทกลาวมาขางตนนบวาเปนภมปญญาทเกดจากการสงสมของทองถนทควรคาแกปองกนการเลยนแบบและสงเสรมใหดารงอยสบไป 2. ขอบเขตการคมครองสทธของสงบงชทางภมศาสตรตามกฎหมาย 2.1 การคมครองระดบทวไป การขนทะเบยนสงบงชทางภมศาสตรสาหรบสนคาใดๆ ตามมาตรา 27 กฎหมายกาหนดหามใหมการใชสงบงชทางภมศาสตรนน เพอทาใหผบรโภคหลงเชอวาสนคาของตนทมาจากแหลงผลตอนเปนสนคาทมาจากแหลงผลตภมศาสตรทขอขนทะเบยน หรอการใชในลกษณะอนใดททาใหเกดความสบสนหรอหลงผดในแหลงภมศาสตรของสนคาและในคณภาพ ชอเสยง หรอคณลกษณะอนของสนคานน เพอใหเกดความเสยหายแกผประกอบการคารายอน เชน การใชสงบงชทางภมศาสตรกบผลตภณฑทไมไดมาตรฐานตามเกณฑทขอขนทะเบยนไว เปนตน ทงนโดยเปนไปตามหลกการคมครองการแขงขนทไมเปนธรรม ตามทกาหนดไวใน TRIPS ขอ 22.2 และ Paris Convention ขอ 10 bis ตวอยางเชน ผผลตไขเคมทเชยงใหมจะไมสามารถใชคาวา “ไขเคมไชยา” กบสนคาของตนได หากทาใหผบรโภคเขาใจผดคดวาไขเคมของตนมาจากอาเภอไชยา 2.2 การคมครองในระดบพเศษ (สนคาเฉพาะอยาง) กฎหมายไดเปดชองไวมาตรา 28 ทจะใหรฐมนตรประกาศกาหนดรายชอประเภทสนคาทจะไดความคมครองสงขน (ทเรยกกนวา "สนคาเฉพาะอยาง") กลาวคอ จะเปนการหามการใชสงบงชทางภมศาสตรนนทกกรณ แมจะไมไดทาใหสาธารณชนสบสนหลงผดในแหลงทมาของสนคานนกตาม ตวอยางเชน การใชคาวา “ชนด” หรอ “แบบ” หรอคาทานองเดยวกน ตวอยางเชน หากกาหนดใหไข เคมเปนสนคาเฉพาะอยาง ผประกอบการผลตไขเคมในจงหวดเชยงใหม กจะไมสามารถใชคาวา “ไขเคมเชยงใหมผลตแบบไขเคมไชยา” ได แมจะเขยนระบไวชดเจนวาเปนสนคาจากเชยงใหมกตาม (กรมทรพยสนทางปญญา, 2551)

สำนกหอ

สมดกลาง

12

หลกการเตรยมความพรอมและตวอยางรายละเอยดในการขอขนทะเบยนบงชทางภมศาสตร 1. หลกการเตรยมความพรอม สงบงชทางภมศาสตรคอสทธชมชนทควรจะไดความคมครองตามกฎหมายเพอไมใหชอเสยงทสงสมมาของสนคาในทองถน ๆ ถกทาลายไมทางใดกทางหนง การขอขนทะเบยนเพอคมครองสทธนไมใชชอทกพนทหรอสนคาทกประเภทของทองถนจาเปนตองไดรบความคมครอง จะตองศกษาปจจยตาง ๆ ประกอบรวมกนตงแตเรมจนจบ อาจสรปออกมาไดดงน 1.1 กาหนดสนคาทตองการคมครอง และรวมกลมผประกอบการทงสายการผลต (ตงแตผผลตวตถดบตนนาจนถงผประกอบการแปรรปปลายนา) ของทองถน เพอศกษาความเปนไปไดของการขนทะเบยนสงบงชทางภมศาสตร รวมทงในแงมมทางเศรษฐกจวา การขนทะเบยนดงกลาว จะใหผลทคมคาตอกลมหรอไม เมอเทยบกบคาใชจายสาหรบระบบรบรองมาตรฐาน และกลมจะมแผนทาการตลาดเพอประชาสมพนธสงบงชทางภมศาสตรนนอยางไรใหตดตลาด 1.2 กาหนดขอกาหนดมาตรฐานขนตาของสนคา รวมถงมาตรฐานในการผลตสนคา (Specification and standard of production) โดยยดความเขาใจของผบรโภคเปนหลก เชน ถาพดถงสนคาจากแหลงน ผบรโภคจะนกถงคณลกษณะใดเปนสาคญ 1.3 กาหนดขอบเขตพนทในการผลต ตามสภาพของพนท ๆ เออในการผลตนนจรง ๆ (ไมจาเปนตองเปนไปตามเขตการปกครอง) เพอใหการคมครองสทธกาจดอยในบรเวณพนท ๆ เปนสงบงชทางภมศาสตรของสนคานนจรง ๆ 1.4 จดสรางระบบการควบคมการผลตสนคาสงบงชทางภมศาสตร (Control plan) ใหเปนไปตามมาตรฐานการผลต เพอนารางการผลตมาขอรบรองกบหนวยงาน (Certification Boby: CB) ในการขอขนทะเบยนสงบงชทางภมศาสตร 1.5 ดาเนนการจดทาแผนการตลาดและประชาสมพนธสงบงชทางภมศาสตรนน โดยใชคณลกษณะพเศษของสนคาจากแหลงภมศาสตรนนเปนตวนา เพอทาใหผบรโภคสนใจและเกดภาพลกษณเชอมโยงระหวางคณลกษณะพเศษกบพนทแหลงผลตสนคาทเปนสงบงชทางภมศาสตร (กรมทรพยสนทางปญญา, 2553) 2. ตวอยางรายละเอยดในการขอขนทะเบยนบงชทางภมศาสตร กรมทรพยสนทางปญญาไดประกาศใหมตราสญลกษณสงบงชทางภมศาสตรไทย โดยใชกบสงบงชทางภมศาสตรทขนทะเบยนไวตามพระราชบญญตคมครองสงบงชทางภมศาสตร พ.ศ. 2546 เพอเปนการคมครองผบรโภค และมใหสาธารณชนสบสนหรอหลงผดในแหลงภมศาสตรของสนคาวาเปนสนคาทมาจากแหลงภมศาสตรทไดขนทะเบยนไว ตราดงกลาวประกอบดวยขอความอกษรภาษาไทยคาวา “สงบงชทางภมศาสตรไทย” อกษรภาษาองกฤษคาวา “THAI GEOGRAPHICAL

สำนกหอ

สมดกลาง

13

INDICATION” และอกษรประดษฐ “GI” ทงหมดจดวางอยบนรปลวดลายประดษฐสทองลกษณะพมขาวบณฑ

ภาพท 1 ตราสญลกษณสงบงชทางภมศาสตรไทย โดยกรมทรพยสนทางปญญาไดออกประกาศขอกาหนดใหกบตราสญลกษณไวดงน 1. ตราสญลกษณสงบงชทางภมศาสตรไทย เปนตราของกรมทรพยสนทางปญญาทออกใหแกผผลตสนคาสงบงชทางภมศาสตรซงอยในแหลงภมศาสตรดงกลาว หรอผประกอบการคาเกยวกบสนคานน ทขนทะเบยนเปนสงบงชทางภมศาสตรกบกรมทรพยสนทางปญญาไวแลว 2. ผใดจะใชตราสญลกษณจะตองไดรบอนญาตใหใชจากกรมทรพยสนทางปญญา 3. การอนญาตใหใชตราสญลกษณสงบงชทางภมศาสตรไทย ใหเปนไปตามหลกเกณฑ วธการและเงอนไขทกาหนดไวในระเบยบกรมทรพยสนทางปญญาวาดวยการอนญาตใหใชตราสญลกษณสงบงชทางภมศาสตรไทย พ.ศ.2551 (กรมทรพยสนทางปญญา, 2553) ความแตกตางระหวางตราสนคากบสงบงชทางภมศาสตร ในเบองตนสามารถอธบายคาวา สงบงชทางภมศาสตร ไดวา เปนชอทองถนทนามาพมพไวบนฉลากสนคา เพอทจะสอใหผบรโภคไดทราบวา สนคานนไดผลตขนในทองถนใด การทสอใหผบรโภคทราบเชนนน มวตถประสงคเพอทจะทาใหผบรโภคไดทราบวาสนคานนมลกษณะพเศษอยางไร เชน หากใชคาวา เพชรบรณ พมพลงฉลากของมะขามทบรรจเปนถงขาย กจะทาใหผบรโภครบทราบถงคณภาพของมะขามนน วามรสชาตหวานหอมและไมแฉะ อนเปนคณลกษณะเฉพาะของมะขามหวานเพชรบรณซงแตกตางจากมะขามทปลกในทองถนอน ดงนน จงเหนไดวาสงบงชทางภมศาสตรจะทาหนาทในการบงชถงแหลงทมาของสนคาซงจะทาใหผบรโภคสามารถคาดหวงไดวาคณภาพของสนคานนจะเปนเชนไร ซงจะแตกตางกบเครองหมายการคา ในแงทวา เครองหมาย

14

การคาจะสอใหผบรโภคทราบวาสนคานนเปนสนคาของใคร หรอใครเปนผผลต (ธนพจน เอกโยคยะ, 2547) และขอแตกตางทสาคญกคอ สงบงชทางภมศาสตรสามารถใชกบผลตภณฑทเปนสนคาเทานน ไมอาจนาไปใชกบบรการได สวนเครองหมายการคานนอาจใชไดกบทงสนคาและบรการ นอกจากนในขณะทสทธตามเครองหมายการคามสถานะเปนทรพยสทธทอาจโอน เปลยนแปลง หรอกอภาระตดพน ดวยการอนญาตใหบคคลอนใชเครองหมายการคา แตการคมครองสงบงชทางภมศาสตรไมกอใหเกดทรพยสทธเดดขาดใด ๆ ผไดรบความคมครองมสทธแตเพยงทจะใชสงบงชทางภมศาสตรนนเทานนแตไมอาจโอนหรออนญาตใหใชสทธได แตกมความเหมอนกนทสาคญระหวางเครองหมายการคาและสงบงชทางภมศาสตรดวยกคอ หนาทในการสอขอมลเกยวกบสนคาหรอบรการไปยงผบรโภค โดยเฉพาะขอมลเกยวกบแหลงกาเนดของสนคาหรอบรการนน กฎหมายเครองหมายการคากาหนดใหเครองหมายทจะไดรบการคมครองจะตองมลกษณะบงเฉพาะ เพอเปดโอกาสใหผบรโภคระบความสมพนธระหวางสนคาหรอการบรการกบผผลตหรอจาหนายสนคาหรอผใหบรการไดอยางถกตอง สวนสงบงชทางภมศาสตรมจดมงหมายทกวางกวา เพราะนอกจากจะบงระบพนททเปนแหลงกาเนดของสนคาแลวกยงบงบอกวา (ไมวาโดยตรงหรอโดยออม) ถงคณภาพหรอลกษณะภายใตสงบงชนนดวย สถาบนวจยนานาชาตเพอเอเชยแปซฟก (2555) ไดสรปความแตกตางนไววา แมในภาพรวม GI และเครองหมาย (trademark) จะทาหนาทในการบอกแหลงทมาของสนคา (source of product identification) เหมอนกนและในเชงกฎหมายสทธในการใช GI หรอเครองหมายการคามลกษณะทจากดสทธผอน (exclusionary) ไมใหชอหรอเครองหมายดงกลาว เมอไดพจารณาใหลกซงยงขนกวานนพบวา มความแตกตางระหวาง GI และเครองหมายการคาอยหลายประการดวยกน อาจสรปไดตามตารางท 1 ดงน ตารางท 1 การเปรยบเทยบความแตกตางระหวางเครองหมายการคากบสงบงชทางภมศาสตร

ประเดน เครองหมายการคา สงบงชทางภมศาสตร 1. สงทคมครอง เครองหมายหรอสญลกษณทใชกบ

สนคาหรอบรการ เครองหมายหรอสญลกษณทแสดงแหลงภมศาสตรของสนคา

2. ลกษณะของสทธ สท ธของบคคลทอาจโอนหรออนญาตใหใชสทธได

สทธชมชนท ไมอาจอนญาตใหใชหรอเปลยนมอกนได

3. ผมสทธใช เจาของเครองหมายการคา ผผลตสนคาซงอยในแหลงภมศาสตร และผประกอบการเกยวกบสนคานน

15

ตารางท 1 การเปรยบเทยบความแตกตางระหวางเครองหมายการคากบสงบงชทางภมศาสตร (ตอ)

ประเดน เครองหมายการคา สงบงชทางภมศาสตร 4. หนาทและบทบาท สอสารขอมลเกยวกบแหลงกาเนด

สนคาหรอบรการไปยงผบรโภค สอสารขอมลเกยวกบแหลงกาเนดทาง ภม ศาสต รของสนค า ไป ย งผบรโภค และบงระบลกษณะหรอคณภาพของสนคานน

5. ความเปนชอสามญ ชอทางภมศาสตรเปนชอสามญทไมอาจจดทะเบยนเปนเครองหมายการคา ยกเวนจะมลกษณะบงเฉพาะ และไมกอใหเกดความสบสน หลงผดตอสาธารณชน

ชอทางภมศาสตรไมเปนชอสามญ และอาจจดทะเบยนเปน GI ได

การออกแบบสญลกษณ การศกษาเรองการออกแบบสญลกษณแสดงสงบงชทางภมศาสตรทสะทอนผลตภณฑในทองถน: ภาคตะวนออกนน จาเปนตองทาความเขาใจเรองการออกแบบสญลกษณ โดยจาแนกเรองทเกยวของกบงานวจยดงน 1. ความหมายของสญลกษณ 2. ความสาคญของสญลกษณ 3. ประเภทของสญลกษณและประเภทของสญลกษณในบรรจภณฑ 4. คณสมบตและลกษณะของสญลกษณทด 5. องคประกอบในการออกแบบสญลกษณ 6. การประเมนสญลกษณ 1. ความหมายของสญลกษณ สญลกษณเปนสงซงมนษยออกแบบสรางขนเพอใชในการสอความหมายทจะใหทกคนในสงคมปฏบตเพอความเปนระเบยบเรยบรอยและความเปนอนหนงอนเดยวกน สงซงมนษยออกแบบนอาจไดรปแบบจากธรรมชาต หรอรปแบบของสงทมนษยสรางขน และดดแปลงขนมาใหม (อาร สทธพนธ, 2521, อางถงใน อศวน ศลปเมธากล, 2543) เครองหมายสญลกษณเปนงานกราฟกทใชในการสอความหมายของมนษยในการแสดงถงสงทเคารพศรทธาความเปนเอกภาพ แสดงกฎขอบงคบ แสดงความเปนเจาของ แสดงวตถประสงค ตลอดจนกระตนใหบคคลมความสานกรวมกนใน

16

การสรางเครองหมายสญลกษณ ผออกแบบจะตองถายทอดความคดใหเปนรปธรรม และพฒนารปธรรมนนใหมคณคาในดานความงามและความนาสนใจแกผพบเหน การออกแบบเครองหมายสญลกษณอาจใชรปภาพ ตวอกษร หรอใชทงรปภาพและตวอกษรผสมกน รปภาพทนามาเสนอในการออกแบบเครองหมายสญลกษณ อาจใชลกษณะรปภาพเหมอนจรง ภาพดดแปลง ภาพเพมเตม ตลอดจนภาพนามธรรม จะตองคานงถงลกษณะภาพสญลกษณทดไดแก หลกความงาม ภาพทเราความสนใจ (อศวน ศลปเมธากล, 2543) สญลกษณ มความหมายครอบคลมสญลกษณทกประเภทตามทพจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พ.ศ. 2525 ไดอธบายไววา “สญลกษณ หมายถง ลกษณะของสงใด ๆ ทกาหนดนยมกนขนมาเองใหใชหมายความแทนอกสงหนง” ทองเจอ เขยดทอง ใหความหมายของสญลกษณไว 2 ความหมาย คอ 1. สงซงเปนตวแทนของสงอน โดยเฉพาะอยางยงวตถซงเปนตวแทนของสงทไมใชวตถหรอสงทเปนนามธรรม 2. ตวอกษรทเขยนขนหรอเครองหมายทใชเปนตวแทนบางสงบางอยาง เชน ตวอกษร รปราง หรอเครองหมายแทนวตถกระบวนการบางอยาง เปนตน ดงนน อาจสรปไดวาสญลกษณมความหมายเปน 3 นย คอ สงทออกแบบขนใชเปนตวแทนของสงทเปนนามธรรม เชน รปเตาแสดงออกถงความชา รปใบไมแสดงออกถงธรรมชาต เปนตน ในทางตรงกนขาม สญลกษณกคอสงทนามธรรมมากาหนดขนแทนสงทเปนรปธรรม เชน รปวงกลมหาหวงเปนตวแทนของหาทวปในโลโกโอลมปก และในความหมายสดทาย สญลกษณคอการกาหนดสงทเปนรปธรรม เชนรปหอยเปนตวแทนของปมนามน (ทองเจอ เขยดทอง, 2548) ความสาคญของสญลกษณ สญลกษณเปนตวแทนทมหนาทและบทบาทในเรองของการสอสาร มความสาคญทเกยวของกบวถชวตในหลากหลายแงมมทควรศกษา ดงน 1. ความสาคญตอประวตศาสตรและวฒนธรรม ทองเจอ เขยดทอง ไดกลาวไววา สญลกษณทออกแบบโดยนกออกแบบตางชาต ตางวฒนธรรม แมมงหวงสอความหมายเปนสากล แตดวยลกษณะของงานศลปะสามารถบงบอกถงแบบอยางของสญลกษณของแตละประเทศได การออกแบบสญลกษณ แมจะพยายามหลกเลยงการออกแบบ ตามสมยนยมแตผลงานในแตละชวงเวลาของประวตศาสตรของโลกจะมลกษณะทแตกตางกนสามารถใชอางองประวตศาสตรได เหนไดจากสญลกษณในอดตทมสงคม การเมอง การปกครอง วตถประสงคการใชระบบการพมพแตกตางการปจจบน เชน เครองหมายโทรศพทในอดต กบเครองหมายโทรศพทในปจจบนแตกตางกน เครองหมายการคาของหางแผนเสยง ตางกบบรษทซดในปจจบน

17

สญลกษณรปเรอสมยทราราวด ยอมบอกใหเราร วาสมยนนนาจะมการเดนเรอ สญลกษณรปครฑสมยอยธยาบงบอกใหเราทราบประวตศาสตรวา คนไทยสมยนนนบถอกษตรยในฐานะเทวราช ลวดลายทปรากฏพบบนเหรยญเงนหรอโลหะตาง ๆ สญลกษณรปเรอดนเผาสมยทวาราวด แสดงใหเหนถงความเจรญของบานเมองทางคมนาคม

ภาพท 2 ภาพแสดงการเปลยนแปลงสญลกษณโทรศพท ทมา: ทองเจอ เขยดทอง, การออกแบบสญลกษณ (กรงเทพฯ: สปประภา, 2548), 13. 2. สญลกษณมความสาคญในฐานะทเปนภาษาสากล ในโลกนมภาษาทใชในการสอสารมากมายกวา 100 ภาษาและทเปนภาษาถนอก 5000 ภาษา ความยงยากในการสอสารยอมเกดขน ดงนนขอมลขาวสารทจาเปนมกจะสอสารกนดวยสญลกษณทสรางความเขาใจตอคนทวโลก โอเกย (Olgyay, 1995) ไดแบงสญลกษณในขอบเขตของภาษาไว 2 ประเภท คอ สญลกษณแทนเสยง (Phonograms) หมายถง สญลกษณทใชแทนความเรวของเสยง เชน ตวอกษร การใชสญลกษณแทนเสยงคอ ภาษาทเปนตวอกษรยงมขอจากดอยมาก ไมวาจะเปนเรองเชอชาตทตองมการแปลความเขาใจกนอกตอนง จงทาใหเกดสญลกษณแทนคาหรอภาษาเขยน (Logogram) ซงใชสญลกษณทเปนขอตกลงในสากลสอสาร แบงออกเปน 3 ลกษณะ คอ สญลกษณทเปนตวแทนของภาพ (Image) สญลกษณทเปนตวแทนของแนวความคด (Concept) และสญลกษณทเปนนามธรรม (Abstract)

ภาพท 3 สญลกษณแสดงหนวยเงนตราแทนภาษาเขยน ทมา: ทองเจอ เขยดทอง, การออกแบบสญลกษณ (กรงเทพฯ: สปประภา, 2548), 14.

18

3. ความสาคญของสญลกษณเชงเศรษฐกจ สญลกษณทเปนเครองหมายการคา เรมมมลคาทางเศรษฐกจเมอเผยแพรสญลกษณนนเปนทรจก การเพมมลคาการซอขายเปนการพฒนาเศรษฐกจ การทมเรองหมายการคาเทากบการออกตวตรารบรองคณภาพของสนคาดงเชนกฎเครองหมายการคาและสญลกษณของอเมรกา ถอวาสญลกษณแสดงถงการรบประกนคณภาพของบรษท คณภาพของสนคา บรการ และเจาของสญลกษณจะตองรบผดชอบดวยหากเกดความผดพลาด 4. ความสาคญตอสงคม การออกแบบสญลกษณเปนงานศลปะการออกแบบใหเกดคณคา เกดความงาม เกดความนาเชอถอ เปนการยกระดบทางสนทรยะของสงคมไดวธหนง สวนประกอบของสญลกษณเปนความงามแมนกออกแบบจะทาตามความตองการของลกคา แตจนตนาการเปนมรดกทไดบรรจไวในสวนหนงของสญลกษณ การออกแบบสญลกษณขนใชในกจกรรมตาง ๆ เรองของการบอกกลาวขาวสารชเตอนใหระมดระวงการปองกนภย และมใหกระทาผดเหลานเปนการจดระเบยบของสงคมใหเกดความเรยบรอย 5. ความสาคญตอประชาชนในฐานะผบรโภค การใชประโยชนจากสญลกษณทปรากฏอยในผลตภณฑหรอบรการตาง ๆ ชวยใหสะดวกตอการเขาใจขอมลโดยไมตองตดตอสอบถาม เพราะสญลกษณประเภทนสามารถบงบอกถงขอกาหนด กจกรรม หมเหลา กาลเวลา สถานะ วธปฏบต และปรมาณ ผบรโภคจะไดรบประโยชนจากการปองกนการหลอกลวง เพอความเขาใจไมหลงผด มความเชอมนในการไดรบสนคาและบรการ เชน สญลกษณบนฉลากยาทบงบอกถงคณสมบตและวธการใชยาทถกตองตามกฎหมายอาหารและยา เปนตน (ทองเจอ เขยดทอง, 2548) ประเภทของสญลกษณและประเภทของสญลกษณในบรรจภณฑ 1. ประเภทของสญลกษณ โกสม สายใจ และบารง อศรกล ไดอธบายเกยวกบประเภทของสญลกษณไววา เครองหมาย ตรา และสญลกษณ เปนการออกแบบทมจดมงหมายเพอสรางความเขาใจรวมกน เพอปฏบตไปในทางเดยวกน ทาใหเกดความเปนระเบยบเรยบรอยตอสงคม แบงไดเปน 2 ประเภท คอ 1. สญลกษณทเปนตวแทนของสงใดสงหนง 2. สญลกษณทไมเปนตวแทนของสงใดสงหนงโดยเฉพาะ การออกแบบสญลกษณนน เปนเรองของทศนสญลกษณทเกยวกบการมองเหน มความหลากหลายตามจดมงหมายทตางกนไป จงจดกลมออกมาไดดงน 1.1 เครองหมายสญลกษณ เปนเครองหมายทไมมตวอกษรประกอบ มกใชเพอบงบอกถงการรวมกนของกลมคน องคกร สถาบน มลกษณะเรยบงายและมความเปนหนง สะดดตาและดงดความสนใจไดเรว แบงออกเปน 3 ลกษณะ คอ

19

1.1.1 สญลกษณภาพ (Symbol) เปนภาพสญลกษณทเปนลวดลายเฉพาะ มลกษณะรปธรรมและนามธรรม มกใชแทนสญลกษณขององคกรตาง ๆ

ภาพท 4 ตวอยางภาพ Symbol ทมา: Dave Manuel, 62.5% Chance of Democrats Winning in 2012, accessed May 19, 2014, available from http://www.davemanuel.com/2011/03/06/intrade-com-president- obamas-reelection-chances-strengthening/ 1.1.2 ภาษาภาพ (pictographs) เปนสญลกษณทใชอางองถงวตถ การกระทา คนสวนใหญรบรไดตรงกน หรอแนวคดซงมใชกนมานานและเปนสากล โดยจะไมมอกษรประกอบแตอยางใด เชน ปายจราจร ปายบอกทาง ปายหามตาง ๆ ทมกเปนภาพทไมมความละเอยดซบซอน

ภาพท 5 ตวอยางภาพ Pictographs ทมา: Josh Clark, Iconathon!, accessed May 19, 2014, available from http://globalmoxie. com/blog/iconathon.shtml

20

1.1.3 มาสคอท หรอตวนาโชค (Mascot) การจดกจกรรมหนง ๆ ภายในองคกรนน มกมการออกแบบสญลกษณทมลกษณะเปนการตน เพอความเชอ ความเปนสรมงคล โดยสวนใหญมกใชสตวมาเปนสอในการออกแบบ

ภาพท 6 ตวอยางภาพ Mascot ทมา: The Official Mascots of the Beijing 2008 Olympic Games, accessed May 19, 2014, available from http://en.beijing2008.cn/spirit/beijing2008/graphic/n214068254.html 1.2 เครองหมายภาษา (Logo) เปนการนาเอาคาหรอกลมคาทอานออกเสยงไดตามไวยกรณ ใชแสดงถงสถานประกอบการณนน ๆ อาจมความหายหรอไมมกได สวนใหญมกนาคาสน ๆ เขาใจงาย งายตอการจดจา

ภาพท 7 ตวอยางภาพ Logo ทมา: Susan Gunelius, Branding the Right Way–Rebranding FedEx, accessed May 19, 2014, available from https://aytm.com/blog/research-junction/rebranding-fedex/

21

1.3 เครองหมายอกษร (Letter mark) มกเปนสญลกษณขององคกร เนนเรองการสอสารมากอนความงาม เครองหมายทเปนตวอกษรอาจเปนตวยอ หรอคาเตม นยมออกแบบโดยใชอกษรประดษฐ มความโดดเดน และมลกษณะพเศษ

ภาพท 8 ตวอยางภาพ Letter mark ทมา: Nelson James, Logo Series: McDonald’s Golden Arches, accessed May 19, 2014. available from http://www.signs.com/blog/logo-series-mcdonalds-golden-arches/ 1.4 เครองหมายผสม (Combination mark) เปนเครองหมายผสมระหวางภาพและตวอกษร มาใชรวมกนอยางเหมาะสม เครองหมายผสมนเรยกอกอยางวา ซกเนเจอร (signature)

ภาพท 9 ตวอยางภาพ Combination mark ทมา: ปาพจน หนนภกด, หลกการและกระบวนการออกแบบงานกราฟกดไซน (นนทบร: ไอดซ พรเมยร, 2553) 247.

22

2. ประเภทของสญลกษณบนบรรจภณฑ ทองเจอ เขยดทอง ไดกลาวไววา บนบรรจภณฑ 1 ชน จะตองพบสญลกษณปรากฏอยางนอง 1 อยางหรออาจมมากกวานน เปนสวนหนงของการออกแบบกราฟกบนบรรจภณฑ ซงมความสาคญและจาเปนอยางยงตอการสอสารขอมลกบผบรโภค สญลกษณบนบรรจภณฑแบงหนาทตาง ๆ กนไปดงน 2.1 ชอสนคา (Brand name) เปนสญลกษณทสาคญ เพราะเปนจดจดจาชอและรปแบบทมลกษณะเฉพาะตว การถกจดจาชอสนคานนขนอยกบสญลกษณประเภทนเปนสวนใหญ ผประกอบการสนคานน ๆ มกจะนาชอสนคาทผานการออกแบบไปจดทะเบยนเปนเครองหมายการคาเพอปกปองลขสทธในสนคาของตน 2.2 เครองหมายรบรอง (Certification mark) เครองหมายรบรองเปนสญลกษณเพอสรางความมนใจใหแกผบรโภคในสนคาคณภาพของสนคานน เครองหมายรบรองนจะออกโดยหนวยงานของรฐหรอเอกชนกได ตวอยางเชน เครองหมายมาตรฐานอตสาหกรรมทรบรองวาสนคาผานการผลตทไดมาตรฐานของกระทรวงอตสาหกรรม, เครองหมายอย. เปนเครองหมายทแสดงวาสนคาทไดรบอนญาตจากคณะกรรมการอาหารและยา, เครองหมายของสานกจฬาราชมนตรหรอทรจกในชอเครองหมายฮาลาน เปนเครองหมายทรบรองสนคานน ๆ วาเปนอาหารทผนบถอศาสนาอสลามสามารถบรโภคได เปนตน 2.3 เครองหมายการคา(Trade mark) ในบางครงผบรโภคจะเชอถอในบรษทผผลตหรอผจดจาหนายมากกวาชอของสนคานน ทาใหมการสรางเครองหมายการคาขนมาเพอทาใหสนคานนนาเชอถอยงขน เชน ในสนคาของบรษทเนสเล จะพบเครองหมายการคาของบรษทปรากฏอยในหนาฉลากสนคาทกประเภทเพอสรางความมนใจและตอกยาในคณภาพของสนคาทมาจากบรษททมภาพลกษณนาเชอถอในตลาด 2.4 สญลกษณรหสแทงหรอบารโคด (Barcode) ปจจบนสนคาสาวนมากจะตองมบารโคดเพอความสะดวกและรวดเรวในการซอขายสนคา มความงายตอการควบคมสนคาในคลง วางแผนและยกระดบมาตรฐานชองสนคานน ๆ ตวเลขในบารโคดและแถบรหสแทงจะบงบอกถงหมวดสนคาเขาออกจากคลง ราคาสนคาหรอแมแตประเทศผผลต ในปจจบนบารโคดมการใชอย 2 ระบบคอ UPC (Universal Product Code) ซงเปนระบบของอเมรกาและ EAN (Europion Article Number) ซงเปนของยโรป สาหรบประเทศไทยใชระบบ EAN 2.5 เครองหมายบอกหรอเตอน เปนเครองหมายทแจงเพอสอสารกบผบรโภคใหเขาใจงาย มกออกแบบในลกษณะเปนเครองหมายภาพ เชน เครองหมายอธบายวธการใชสนคา เครองหมายบอกคณสมบตเดนของสนคา เครองหมายเตอนในการเกบรกษาสนคา เครองหมายวนผลตหรอวน-หมดอาย เปนตน

23

2.6 เครองหมายหาม เปนเครองหมายทมกใชกบสนคาทอาจเปนอนตราย เชน รปกระโหลกไขวสอสารถงการหามรบประทาน หามนาวตถไวไฟเขาใกล เปนตน 2.7 เครองหมายอน ๆ ทเกยวของกบบรบทในสงคมโลก โดยเฉพาะทเกยวของกบสงแวดลอมและการประหยด เชน เครองหมายรไซเคล เปนตน คณสมบตและลกษณะของสญลกษณทด คณสมบตของสญลกษณทด ประกอบดวย 1. มความเรยบงาย (Simplicity) ความเรยบงายนบเปนหวใจของการสรางสญลกษณ และนาเสนอความเปนองคกรนนไดอยางชดเจน เครองหมายทมรายละเอยดปลกยอยมากจะจดจายากกวาเครองหมายทมความเรยบงายไมซบซอน เชน สญลกษณรปดาวของรถยนตเมอรเซเดซ เบนซ เปนตวอยางของสญลกษณทดอนหนงทมความเรยบงาย ชดเจน รวมถงการใชงานงาย และสามารถสอความเปนดาวไดอยางไมผดเพยนไมวาจะหมนไปในทศทางใดกตาม 2. มลกษณะเฉพาะตว (Uniqueness) นกออกแบบจะพบวาบอยครงทสญลกษณซงไดจากขอสรปทนกออกแบบพยายามคดใหดธรรมดาทสด ตรงตามผลวจยทสด กลบกลายเปนสงทนาเบอทสดเชนกน และสญลกษณนนอาจไมไดรบความสนใจจากคนทวไปเนองจากขาดลกษณะเฉพาะตว (Uniqueness) การสรางสญลกษณใหมลกษณะเฉพาะตวนนมความสาคญอยางยงเพราะเปนการสราง “ความไมซาแบบใคร” ซงจะทาใหผบรโภคจดจาและรบรในความแตกตางเมอไดเหนสญลกษณนน เชน สญลกษณหมะสขาวบนยอดเขามองบลง (Mont Blanc) ทปรากฏอยในผลตภณฑตาง ๆ เปนสญลกษณทมลกษณะเฉพาะตว ซงสามารถใชงานไดอยางตอเนองมาหลายยคหลายสมย และเปนทจดจาของบคคลทวไป เปนตน 3. เปนลกษณะอนทรงคณคา (Value) ความมพลงในตวของสญลกษณ ขนอยกบความสามารถทจะทาใหเกดการจดจา ซงจาเปนตองอาศยการออกแบบและสอความหมายอยางเปนระบบ เพอสรางความเปนอตลกษณทชดเจนใหแกองคกร ความสนใจในตวสญลกษณจะเกดขนไดตองอาศยความโดดเดน ททาใหผบรโภคเหลยวมองและจดจาไดตงแตวนาทแรกทไดเหนสญลกษณนน 4. มความแตกตาง (Differentiate) สงทเปนปญหาทสดในการออกแบบคอ การสรางความแตกตางเนองจากการออกแบบโดยทวไปมกจะไดรบอทธพลจากการสรางแนวความคด ดวยการสรางเงอนไขในการคดถงการสรางความแตกตาง จงทาใหสญลกษณนนเปนเพยงสญลกษณทวไป (Generic Symbol) ซงไมมความแตกตางจากสญลกษณขององคกรอนทประกอบธรกจในประเภทเดยวกน ยกตวอยางเชน นกออกแบบเมอจะออกแบบสญลกษณใหกบสถาบนการเงนกมกจะคานงถงแตการสรางภาพลกษณท

24

นาเชอถอเพอใหเหมาะสมกบความเปนสถาบนเพยงประการเดยว โดยลมนกไปวากลมลกคาของสถาบนการเงนนนคอใคร และเราควรจะสรางความแตกตางจากสถาบนการเงนอน ๆ อยางไร ดงนนวธทสามารถหลกเลยงการออกแบบทเปนสญลกษณทวไปกคอ นกออกแบบควรมงความสนใจไปทการสรางความแตกตางระหวางลกคากบคแขงมากกวาการคดถงลกษณะหรอประเภทของธรกจนน ๆ 5. เปนสญลกษณทบอกรายละเอยด (Descriptive) สญลกษณนนสามารถสอความหมายไดชดเจน ไมวาจะเปนบคลากร ลกคา หรอนกลงทน สวนใหญมกจะนยมเครองหมายหรอชอทสามารถสอความหมายไดไมดเขาใจยากจนเกนไป หรอมสงทสามารถเชอมโยงถงองคกรทเครองหมายนน ๆ เปนตวแทนได เครองหมายการคาบางอนจะใชวธใหขาวสารรายละเอยดขอมลเกยวกบสนคา บรการ หรอธรกจขององคกรนนแกผบรโภคดวยการผสมผสานภาพทแสดงถงธรกจนน ๆ ลงในสญลกษณ เชน สญลกษณของ The Pizza Company ทมรปถาดพซซาประกอบกบตวอกษรทเปนการใหรายละเอยดเกยวกบประเภทธรกจนน เปนตน 6. เปนสญลกษณทสามารถเชอมโยงถงสนคาหรอบรการ ในการออกแบบสญลกษณ นอกจากจะใหรายละเอยดเกยวกบตวสนคาหรอบรการแลว บางครงยงตองสามารถเชอมโยงถงตวสนคาไดดวย เชน ตวอยางในขอ 5 The Pizza company ทนอกจากจะใชภาพทใหรายละเอยดถงประเภทของธรกจแลว การใชสแดงและเขยวในสญลกษณ ยงเปนการเชอมโยงถงประเทศอตาลซงเปนตนกาเนดของอาหารชนดนดวย เปนตน 7. สญลกษณทสอสารแตกตางกน (Tone of Voice) สญลกษณขององคกรสามารถ “พด” หรออธบายถงความเปนองคกรหรอสนคานน ๆ ได โดยอาศยคณลกษณะทแฝงอยในสญลกษณนน ไมวาจะเปนความสงางามหรอทาทาย ธรรมดาหรอหรหรา แขงแรงหรอบอบบาง แสดงความเปนมนษยหรอวตถนยม เนนธรรมชาตหรอเทคโนโลย อนรกษนยมหรอสมยใหม ตวอยางเชน สญลกษณของปมนามนบางจาก สามารถอธบายและใหภาพลกษณขององคกรทเปนมตรตอสงแวดลอมและชวยเหลอสงคม เปนตน 8. สญลกษณทมความงามเปนเลศ (Graphic Excellence) สญลกษณทไดรบการออกแบบใหมความสวยงาม สามารถเพมคณคาใหแกสนคาหรอองคกรนน ๆ ได ทาใหผบรโภคเกดความรสกชนชมไมเฉพาะเพยงแคสญลกษณเทานน แตรวมถงองคกรนน ๆ ดวย ตวอยางเชน สญลกษณนวแมน (New Man) ทผออกแบบไดเลอกแบบตวอกษรทเหมาะสม นามาจดวางใหเกดรปรางของตวอกษรทลอกนเกด Space ทลงตว สวยงาม 9. ใชงานไดนานเหมาะกบทกยคทกสมย (Longevity) การออกแบบสญลกษณใด ๆ กตาม ชอและสญลกษณควรจะใชงานไดนานเพยงพอทจะนาองคกรนน ๆ บรรลเปาหมายทางธรกจ ซงชวงอายของสญลกษณควรมการใชงานอยางนอย 10 ปขนไป ดงนนการออกแบบสญลกษณควรคานงถงการอยเหนอกาลเวลา ไมควรยดตดกบแฟชน

25

หรอตวสนคามากกเกนไป เพราะทงสองสงทกลาวมาเปนสงทมการพฒนาและไมหยดนง อาจจะทาใหสญลกษณนน ๆ ใชงานไมไดอกตอไป (สมตรา ศรวบลย, 2546) ลกษณะของสญลกษณทด วรณ ตงเจรญ (2545) ไดกลาวไววา ลกษณะของสญลกษณทด ยอมมเหตผลอยในตวของมนเอง และสามารถพจารณาไดหลาย ๆ ดาน ไมวาจะเปนการพจารณาในแงความคด พฒนาการหรอการวเคราะห โดยแบงลกษณะไดดงน 1. สอในทางบวก (Positive association) สญลกษณควรจะไดแสดงภาพพจนของบรษท หางราน หรอผลตภณฑอยางดทสดหรอดงดดในทสด 2. แสดงความแตกตาง (Easy Identification) สญลกษณควรจะรจกไดรวดเรวและชดเจน จดจาไดอยางด ระลกถงไดอยางด 3. เกสตอลททชดเจน (Close gestalt) เราอาจจะคดงาย ๆ วาเมอเรากามอกไดความรสกของเกสตอลทปด หรอ เกสตอลททชดเจน แตเมอกางมอออก นวชไปในทศทางตาง ๆ กน กจะไดความรสกของเกสตอลทเปด หรอเกสตอลททออนแอ วงกลมคอเกสตอลทในเชงอดมคตทดงดดความสนใจมากทสดในทรรศนะของเกสตอลท ตาจะมองรวมศนยอยภายใน มากกวากระจายออกไปภายนอก 4. ระดบของนามธรรม (Abstraction Level) ความเปนสญลกษณจาเปนทจะตองเหมาะสม สมผสสมพนธกบระดบความเขาใจของกลมเปาหมายทเราคาดหวง ระดบนามธรรมเขมขนยอมตองการการสอสารทมากจนกวาจะสรางความเขาใจได อยางไรกตาม เครองหมายภาพถาย Photographic Mark เครองหมายภาพประกอบ Illustrated Mark และเครองหมายภาษา Logo โดยทวไปแลวนบเปนการสอสารทใชการไดด 5. การยอ (Reduction) การออกแบบสญลกษณ ควรจะตองคานงถงการยอในขนาดเลกเพยง ½ นว หรอเลกกวานน ตองคานงถงวาสญลกษณนนจะไมมสวนหนงสวนใดขาดหายไปเมอขนาดเลกลง ควรมการถายยอทดสอบด 6. สเดยว (One color) สญลกษณโดยทวไปแลวควรจะออกแบบเพยงสเดยว จรงอยสอาจจะชวยกระตนความสนใจในเครองหมายนน แตสไมควรเปนตวสรางความสมฤทธผลทางการเหน (Visual success) แทนทภาพลกษณของสนคาหรอองคกร 7. บรเวณทวาง (Negative Space) ความเขาใจอยางถองแทตอปรากฏการณของรปและพน นบเปนสงจาเปนยงในการออกแบบเครองหมายใหมคณภาพ บรเวณวางลบหรอบรเวณวางสขาว (ในแงขาวดา) ควรทาความเขาใจใหได รปรางสขาวทตองมองเหนเหลาน พรอมทจะมสภาพเปนภาพแหงความทรงจา ซงอาจจะเปนรปดาว หวใจ หรออน ๆ ซงจะผลกดนความหมายของสญลกษณนนเพมขนอยางดยง

26

8. นาหนกของสญลกษณ (Symbol weight) นาหนกของภาพลกษณควรจะใหความรสกหนก (heavy) เครองหมายทใหความรสกหนก จะมผลดตอการยอขนาดเลก ใหความรสกตกกนอยางเดนชดกบตวหนงสอทแวดลอมอย เครองหมายทมนาหนกเบา จะใหความรสกออนแอและประสบผลสาเรจทางความรสกนอยกวา 9. การลนไหล (Flow) บรเวณพนภาพสขาว หรอบรเวณทวางลบ ไมควรออกแบบไวอยางปดตายเหมอนกบดก สายตาของผดควรจะสามารถมองผานรปทรงไปไดอยางสะดวก ไมใชอยเพยงแคนน 10. ทศทาง (Direction) การออกแบบสญลกษณมปญหาวาทศทางใดของรปทรงเปนทศทางทสาคญนาสนใจ มขอสรปกวาง ๆ วา ทศทางทชขนบนและไปทางขวามอ จะเปนทศทางทมผลกระทบตอการมองเหนมากกวาทศทางลงหรอไปทางซายมอ 11. ลลาผสมผสาน (Metering) การออกแบบเครองหมายควรจะไดจากดปรมาณของโครงสราง กาหนดลลา ควบคมเสน และบรเวณทวาง แตตองระมดระวงความสบสนของเสนและรปทรงขาวจดดาจด องคประกอบในการออกแบบสญลกษณ องคประกอบทใชในงานออกแบบสญลกษณทนกออกแบบควรใหความสาคญนนจะขนอยกบการใชงานและหนาทของสญลกษณนน ๆ ในงานวจยชนนผวจยกาหนดขอบเขตการศกษาในองคประกอบทเกยวของกบภาพ ตวอกษร ส เทานน เพราะเปนสวนทมความสาคญในการจดจาสญลกษณและมความเชอมโยงการออกแบบสญลกษณสงบงชทางภมศาสตรในหลายประเดน โดยทมงเนนการศกษาในเฉพาะเรองดงตอไปน ภาพ โกสม สายใจ และบารง อศรกล ไดกลาวไววา การออกแบบเครองหมายและสญลกษณ นกออกแบบสามารถสรางสรรครปรางรปทรงไดหลายลกษณะ ทงทเปนแบบรปธรรมและนามธรรม ลาดบขนตอนทพฒนาจากรปธรรมสนามธรรมมดงน 1. ขนใชภาพของจรง (Exact Picture) เปนการใชภาพทมรปราง รปทรงเหมอนของจรง ทเราเคยพบเหนกนโดยทวไป รบรไดทนท 2. ขนดดแปลงภาพหรอภาพวาด (Altered Picture) เปนการใชเทคนคในการสรางสรรคภาพแบบตาง ๆ อาจจะตองดและพจารณานานกวาขนท 1 แตไดความงามทางศลปะ 3. ขนใชรปรางงาย ๆ (Simplified Picture) เพอใหงายแกการรบร เชน ภาพลายเสนแสดงเฉพาะเสนรอบนอก (Out Line) 4. ขนใชคาอานออกเสยง (Phonic Name) โดยใชตวอกษรผสมกนเปนคาตามหลกไวยากรณ คาสน ๆ อานงาย จางาย

27

5. ขนใชตวอกษร (Letters) เปนการใชตวอกษร หรอพยญชนะบางตว เชน ตวอกษรยอ หรออกษรยอหนาชอหรอสกล 6. ขนสญลกษณแบบนามธรรม (Abstract) เปนขนตอนของการใชสญลกษณทสรางขนมาแทนความหมายเฉพาะอยาง ทกลมเปาหมาย หรอประชาชนจะตองผานการเรยนรมาแลวระดบหนง

ภาพท 10 การพฒนาภาพจากรปธรรมสนามธรรม ทมา: วรณ ตงเจรญ, ออกแบบกราฟค, พมพครงท 2 (กรงเทพฯ: อแอนดไอคว, 2545), 58.

28

ตวอกษร คอ สญลกษณทางการสอสารรปแบบหนง เปนภาษาทตองเขยนอานและแปลความหมาย จงเขาใจขอความนน ๆ อกทงยงเปนเครองมอถายทอดความรสกนกคดของมนษยเรา โดยมลกษณะแตกตางกนออกไปตามภาษาตาง ๆ ในงานออกแบบกราฟกใชเพอชวยคลคลายและอธบายภาพประกอบ หรอใชเปนตวการสาคญในการสอสารแทนภาพประกอบ อกษรถกนามาใชในการออกแบบกราฟกได 3 รปแบบ ดงน 1. ใชตวอกษรดงดดสายตา มลกษณะการใชงานเพอการตกแตง เนนขอความหวเรอง ใหความสามารถในการดงดดความนาสนใจของผอานดวยวธการเพมขนาด เปลยนรปแบบใหม เดนแปลกตา เหมอนการขนหว (Heading) บนสอกราฟกประเภทตาง ๆ 2. ใชตวอกษรบรรยายเนอหา คอการใชตวอกษรเพอเรยงการพมพ และการอานเอาใจความเนอหาสาระ สวนใหญอกษรเหลานมขนาดเทากนหมดตลอดเลม ไมมการเนนมากนก เชนตวอกษรขนาดเลก 14-16 พอยท มกใชกบหนงสอพมพ ขนาดใหญ 18-24 พอยทใชกบหนงสอเดก เปนตน 3. ใชเปนภาพประกอบในงานกราฟกทมการสอสารโตตอบไปมา ระหวางผใชตนทางกบผรบปลายทาง นกออกแบบกราฟกนยมใชตวอกษรแสดงเปนไตเตลหนาเวบไซดตาง ๆ มากมาย เปนไดทงภาพประกอบหลกและภาพประกอบรอง (อศวน ศลปะเมธากล, 2543) 3.1 โครงสรางของตวอกษร ตวอกษรนนกเหมอนกบรางกายทมสวนประกอบทแตกตางกน แตละสวนกมชอเรยกเฉพาะ สามารถสรปไดดงน 3.1.1 โครงสรางตวอกษรภาษาองกฤษ จากสวนประกอบทแตกตางกนของตวอกษร จงเกดเปนรปแบบของฟอนตทมลกษณะแตกตางกน โดยสามารถแบงประเภทของฟอนตตามลกษณะไดดงน Serif เปนฟอนตทมลกษณะเปนทางการ โดยมการพฒนามาจากรปแบบอกษรทเขยนดวยมอ มลกษณะเดนอยทปลายเสนลาตวทเรยกวาเซอรฟนนเอง San serif เปนฟอนตทพฒนามาจากเซอรฟนนเอง แตมการลดทอนทเรยกวาเซอรฟออกไป ซงการลดทอนนทาใหลกษณะอกษรเรยบงาย ดทนสมย Script เปนฟอนตทมลกษณะคลายกบการเขยนดวยมอ ซงมลกษณะ เฉพาะแตกตางออกไปตามการออกแบบ โดยปกตฟอนตสครปตจะมลกษณะตอเนองกนของตวอกษร และมความเอยงเลกนอย Display เปนตวอกษรทออกแบบมาโดยเฉพาะเพอสรางความแปลกใหมและดงดดความสนใจ มกใชกบการพาดหวโฆษณาหรอประกาศสน ๆ แตไมเหมาะกบการนาไปใชพมพบทความยาว ๆ เพราะจะอานยากนนเอง

29

Symbol เปนฟอนตทไมไดเนนไปทการพมพตวอกษร แตเปนการพมพสญลกษณตาง ๆ เชน รปสามเหลยม ดาว ดอกไม เปนตน (จตพงศ สทธดารา, 2556) 3.2 โครงสรางตวอกษรภาษาไทย ตวอกษรไทยนนกมสวนประกอบตาง ๆ เชนเดยวกบตวอกษรภาษาองกฤษ ซงสามารถสรปไดดงน 3.2.1 ตวอาลกษณ เทยบไดกบตวพมพแบบคดลายมอในตวพมพภาษาองกฤษ นยมใชกบขอความสน ๆ ทใหบคลกแบบโบราณ 3.2.2 ตวพมพแบบเขยน เปนตวพมพทมลกษณะเหมอนการเขยนดวยลายมอ นยมในการพมพขอความสน ๆ 3.2.3 ตวพมพแบบมหว เปนตวพมพทมหวกลม เปนภาษาไทยทอานงายทสด จงนยมใชพมพขอความหรอเนอเรองในลกษณะยาว ๆ 3.2.4 ตวพมพแบบไมมหว หรอตวปาดเปนตวพมพทมหวเปนงอยเหมอนถกปาดออก 3.2.5 ตวพมพแบบตวตกแตง เปนตวพมพทไดรบการออกแบบมาเปนพเศษเพอใชในงานเฉพาะอยาง มก ใชกบขอความสน ๆ (บาพจน หนนภกด, 2553) ไพโรจน พทยเมธ ไดทาการวเคราะหตวอกษรไทยในงานวจยการวเคราะหองคประกอบการออกแบบเลขศลปทแสดงเอกลกษณไทยไว โดยไดกลาววาตวอกษรทเปนภาษาไทย อาจจะจดวางยากกวาตวอกษรภาษาองกฤษอยบาง เนองจากมสระและวรรณยกต ซงบางครงกยงยากในการจดวางใหลงตว หรอดสวย ตวอกษรภาษาไทย แบงออกเปนหลายชนด ดงน 1. แบบดงเดม หรอแบบมหว เปนแบบทเราคนเคยกนมากทสด ซงหวอกษรนแหละทเปนเอกลกษณของภาษาไทยเรา ตวอกษรแบบน แสดงความเปนทางการคลาย ๆ กบ Serif ของภาษาองกฤษ (คอมหว) นอกจากนยงเปนตวทเราคนเคยและอานออกไดงาย ตวอกษรแบบนจงนามาจดวางเปนเนอหาในงานสงพมพ

ภาพท 11 ตวอยางตวอกษรแบบดงเดม

30

2. แบบหวตดหรอแบบไมมหว เปนตวอกษรทดดแปลงมาจากแบบมหวโดยหวออกเหมอนเขยนดวยปากกาคอแรง ตวอกษรแบบนใหอารมณความรสกถงความทนสมยมากกวา แบบแรกจะไดเปรยบกเหมอนแบบ San Serif ของภาษาองกฤษ จงมกจะใชตวอกษรแบบนกบงานทดรวมสมยและเปนสากลมากกวา

ภาพท 12 ตวอยางตวอกษรแบบหวตด 3. แบบลายมอ ใหความรสกเปนอสระธรรมชาต ตวอกษรแบบนเหมาะทจะใชกบงานทไมเปนทางการ อสระ ดสนกสนาน และไรกฎเกณฑ เปรยบไดกบตวอกษรแบบ Script ของภาษาองกฤษนนเอง

ภาพท 13 ตวอยางตวอกษรแบบลายมอ 4. แบบคดลายมอ หรอเรยกกนวาแบบอาลกษณ เปนแบบทเกดจากการคดลายมอ ดวยปลายปากกาแบบโบราณทมหวแหลม เชน ปากกาขนนก เปนตน ตวอกษรแบบนแสดงความเปนทางการ และใหความรสกถงพธรตองแบบไทย ๆ นอกจากนตวอกษรยงใหความรสกถงความเคารพและใหเกยรตกน จงไมแปลกถาเราจะเหนตวอกษรแบบน ปรากฏอยในการดเชญในงานมงคลตาง ๆ

ภาพท 14 ตวอยางตวอกษรแบบคดลายมอ

31

5. แบบประดษฐ เปนตวอกษรทดดแปลงเพอใหเขากบงานตาง ๆ ทจะออกแบบ ทงนยงตองคงความสะดดตานาสนใจ ตวอกษรทเปนแบบประดษฐใหความรสกทหลากหลาย สดแลวแตเราจะเลอกแบบไหนมาจดวาง เพอใหกลมกลนและสอความหมายในงานออกแบบของเรา ตวอกษรแบบนกเหมอน Display Type ของตวอกษรภาษาองกฤษ

ภาพท 15 ตวอยางตวอกษรแบบประดษฐ ทองเจอ เขยดทอง ไดกลาวไววา การเลอกใชตวอกษรกบสญลกษณ ควรคานงถงเนอหาหรอความหมายของสญลกษณทตองอาศยความสมพนธอย 3 ลกษณะ คอ 1. รปแบบหรอชนดของตวอกษร (Type style) ชนดของตวอกษรเปนสงแรกทเราตองทาความรจก ซงแบงตามรปรางและลกษณะทเกดจากการออกแบบ ตวอกษรทจะนาไปใชกบสญลกษณใด ๆ นน ตองเลอกใชใหเขากบบคลกลกษณะของสญลกษณนน ๆ เชน แบบอกษรไทยโบราณกบแบบอกษรไทยรวมสมย เมอนามาจดวางขางกน จะพบอารมณของชวงเวลาของความเปนไทยทตางกน เปนตน 2. ขนาดและสดสวนของตวอกษร (Size and proportion) ขนาดตวอกษรเปนอกเรองหนงทเราจะตองรจกใชใหเหมาะสม ขนาดตวอกษรมหนวยทรจกกนด คอ point หรอพอยต ซง 72 พอยทมขนาดตวอกษรใหญเทากบ 1 นว ขนาดทเหมาะสมกบสายตาของคนทวไปมากทสดคอ 14 พอยท (อศวน ศลปะเมธากล, 2543) ทงนขนอยกบการนาไปใชงานเปนสาคญ ตงแตขนาดเลกเชน นามบตร ไปยงขนาดใหญ เชน ปายโฆษณา เปนตน ในสญลกษณเดยวกน ถามขอความมาก ควรจดลาดบความสาคญคอ ขนาดเลก ขนาดกลาง และขนาดใหญ (ทองเจอ เขยดทอง, 2548) 3. การจดวาง (Layout) ในการจดวางตวอกษร เราจะแบงโดยใชระยะระหวางตวอกษรแตละตว หรอชองไฟเปนหลก ซงแบงเปน 3 ระยะ คอ 3.1 ระยะหางระหวางตวอกษร (Letter spacing) ตวอกษรทจดวางไดดนน ตองมชองไปในการวางตวอกษรทพอเหมาะ 3.2 ระยะระหวางบรรทด (Leading) ตวอกษรทวางเรยงตองมระยะระหวางบรรทดทเหมาะสม ไมแคบจนอานลาบาก (โดยเฉพาะตวอกษรภาษาไทยทมสระและวรรณยกตอยระหวางบรรทด) หรอไมกวางจนเกดทวางมาแบงแยกหนงสอจนขาดความสมพนธไป

32

3.3 การจดแถวตวอกษร การนาตวอกษรมาจด มาออกแบบอยางไรใหสวยงาม และสอความหมายเพอจะไดงานออกแบบทดมหลากหลายแบบ ดงน 3.3.1 การวางเสมอหนา (Flush left) การเสมอหนากเหมอนเวลาเราเขยนหนงสอโดยปกตทวไป การวางแถวแบบนทาใหรสกคนเคยกบคนอาน และใหคนอานใชเวลาในการทาความเขาใจนอยกวาแบบอน ๆ การวางเสมอหนาอาจจะเรยกอกอยางหนงวา การวางชดซาย ซงเราจะปลอยทวางดานขวาอยางอสระ 3.3.2 การวางเสมอหลง (Flush right) การวางเสมอหลง หรอการวางชดขวา เปนการวางทฝนธรรมชาต คนอานเลกนอย เพราะเปนการวางทวางไวทางดานหนา หรอดานทเราตองอานไลมากอน การวางเรยงแบบนนน เราจะใชเมอตองการวางตวอกษรใหแนบเขากบองคประกอบทางขวามอ การวางตวอกษรจงตองทงทวางใหไปอยทางขวามอ การวางแถวตวอกษรจงตองทงทวางใหไปอยทางซายมอแทน 3.3.3 การวางตรงกลาง (Centered) การจดวางตวอกษรเสมอนมแกนอยตรงกลาง และจะทงเศษทวางของตวอกษรทงหมดไปดานขาง ๆ ละเทา ๆ กน 3.3.4 การวางเสมอหนา เสมอหลง (Justified) การวางเสทอหนาเสมอหลง จะทาใหเราไดแถวตวอกษรแบบเตมคอลมน หรอเปนแถวเปนบลอก ซงมประโยชนในการนาไปจดวางลงในงาน เพราะตวอกษรทมอยจะไมมเศษทวางเหลอ เหมาะทจะเอาแถวตวอกษรนไปวางอยในกรอบ หรอวงใกลสงแวดลอมทเปนแนวเปนแถว ดเปนระเบยบเรยบรอย 3.3.5 การวางลอมภาพประกอบ การวางตวอกษรแบบน เปนการวางตวอกษรใหผสมผสานกบภาพประกอบทมอย ในบางครงเมอวางแถวตวอกษรนจะทาใหสายตาเคลอนไหว แปลกไปจากการอานทเปนแถว เปนคอลมน ชวยกระตนใหคนอานเปลยนอรยาบถในการวาดสายตา 3.3.6 วางเปนรป หรอวางในรปทรงปด (Concrete) การจดแถวตวอกษรแบบนคอนขางอานลาบาก แตบางครงนกออกแบบกเลอกทจะจดแบบน เพองานออกแบบทเขากบแนวความคดทไดกาหนดไว 3.3.7 วางตามทศทางอน ๆ จดเดนในการวางตวอกษรแบบนคอ การสะดดตา เรยกรองความสนใจ ขอความใดทเราจดแถวตามทศทางทแปลกออกไป ขอความนนจะดงดดใหผอานอานกอนเสมอ การจดแถวตวอกษรแบบนจงใชกบงานทไมเปนทางการ หรอใชตวอกษรตาง ๆ เหลานเปนองคประกอบในงานทไมมจดหมายใหคนอาน ส เรองสทควรใหความสาคญในงานวจยชนนแบงออกเปน 2 หวขอ คอ 1. สในการออกแบบตราสญลกษณ แมวาตราสญลกษณทดนนควรทางานไดในสเดยว แตในปจจบนมสถานการณทอนญาตใหใชตราสญลกษณท เปนสตาง ๆ ไดมากขน เนองจากความกาวหนาทางเทคโนโลยทสงขน ซงเมอมโอกาสในการเลอกทมากขน นกออกแบบกควรม

33

ระมดระวงและความเขาใจใหลกซงถงเหตผลและผลกระทบทจะเกดจากสทตนเลอกใช เนองจากตราสญลกษณเปนการออกแบบทมองคประกอบจานวนนอย สจงเปนองคประกอบทมความสาคญอยางยง การศกษาเรองตวแปรของสจะทาใหเขาใจและมองเหนสงทควรจะคานงถงในการใชสในการออกแบบตราสญลกษณมากขน ซงรายละเอยดทควรคดถงของตวแปรทง 6 มดงน 1.1 Color association – เนองจากความชางสงเกตและความพยายามจะจดจาสงตาง ๆ ของมนษย ทาใหมการนาสเขามาเกยวของสมพนธกบสงตาง ๆ ทมองเหนอยรอบตว ซงเมอมการสงสมความคดนานเขา กอาจจะถงจดทสกจะกลายเปนตวแทนหนงของสงนน ๆ ไปเลย เชน ไฟเพราะดเปนสแดงและนาดเปนสฟา สแดงจงใหความรสกอบอน (เหมอนไฟ) และสฟาใหความรสกเยน (เหมอนนา) เปนตน อยางไรกตามการนาสไปเกยวของกบความหมายหรอคณสมบตของสตาง ๆ กข นอยกบการถายทอดความคดในกลมสงคมนน ๆ ซงหากตองการจะสอสารกบกลมเปาหมายทเปนสงคมเมองกอาจจะไมมความแตกตางกนมากนกระหวางแตละเมอง แตหากเปนสงคมในหนวยทเลก อาจจะแตกตางกนไดจงควรมการศกษาตวแปรนในกลมเปาหมายทตองการจะสอสารดวยเสยกอนเพอจะไดชวยใหสามารถคาดหวงปฏกรยาตอบสนองไดแมนยาขน (จะกลาวตอไปในเรองสญลกษณของส) 1.2 Combination of hue – แมวาการใชสหลาย ๆ สรวมกนในงานการออกแบบหนงชนเปนเรองทเกดขนในการออกแบบตราสญลกษณนอยกวาการออกแบบเรขาศลปอน ๆ ดงทจะพบวามตราสญลกษณจานวนมากทมสเพยงสเดยว อยางไรกตาม ยงมตราสญลกษณอยไมนอยทมการใชสมากกวาหนงส ซงในกรณเชนนน นกออกแบบนอกจากจะตองเลอกชดสทเหมาะสมกบแนวคดและอารมณ ลลา และบคลกของงานแลว ยงจาเปนตองมความเขาใจถงธรรมชาตตาง ๆ ของสเมอนามาอยรวมกนดวย วาเมอนาสมากกวาหนงสมาอยรวมกน สเหลานนจะมผลกระทบตอกนและกนไดในหลาย ๆ ลกษณะ เชน อาจจะไปเสรมหรอลดความเขมใหกนและกน หรออาจจะบดเบอนใหเพยนไปเปนตน ซงปรากฏการณทสาคญอยางหนงของการทสทาปฏกรยาตอกนและกน กคอ Simultaneous Contrast ซงเปนประสบการณของการมองเหนซงเมอมองส ๆ หนง อวยวะมหนาทรบส ๆ นนในดวงตาจะลาลง ทาใหอวยวะทรบสอน ๆ ทางานไดดกวา และไปมผลกระทบเมอละสายตาไปมองสทอยขาง ๆ 1.3 Value and saturation – ในการเลอกสตามแนวคดและอารมณ ลลาและบคลกของงานนน หากเลอกโดยเพยงกาหนดชอกอาจจะทาใหไดสทตางกนกได ตวอยางเชน เมอพดวา “สเหลอง” ในความคดของแตละคนแมจะเหนสเหลอง แตเปนสเหลองทแตกตางกนไป เปนตน สซงมดลงหรอสวางขนเมอเจอสขาวหรอสดาปนลงไปนนเปนการเพมหรอลดคณคาของส (value) ของส ในขณะทสทถกเจอดวยนาทาใหออนลงหรอถกทาทบหลาย ๆ เทยวใหเขมขนนนเปนการลดหรอ

34

เพมความอมส (Saturation) การเลอกสจงตองมการเลอกอยางเฉพาะเจาะจง โดยอาศยตารางสทโรงพมพใชกน 1.4 Shape and edge – ตวแปรนคอการทนกออกแบบควรจะคานงถงลกษณะของพนททจะนาสนนไปใช วามรปราง หรอชอบรปแบบไหน เพราแมจะเปนสเดยวกน แตอยในคนละรปรางหรอมขอบรปตางกน กจะใหผลในการสอสารทแตกตางกน เชน สเหลยมสฟากจะดแตกตางจากวงกลมสฟา หรอ วงรสฟาทมขอบคมชดกจะดไมนมนวลเทาวงรทมขอบไมชด (blur) เปนตน อยางไรกตาม เรองนมกไมคอยจะเปนปญหามากนก เพราะโดยมากแลวนกออกแบบมกจะเคยชนทจะกาหนดรปรางและชอบรปเสยกอน แลวจงจะมการตดสนใจในเรองของส 1.5 Size and proportion – อกตวแปรตวแปรหนงทเกยวของกบพนททจะนาสมาใชกคอ ขนาดและสดสวนของพนทนน เชน จดเลก ๆ สแดงบนพนสเขยว (ซงเปนสตดกน) กอาจจะมความเดนไมแพจดใหญ ๆ สนาเงนบนพนสเขยว (ซงเปนสใกลเคยงกน) กได 1.6 Pattern and texture – ลวดลายซาและพนผว กเปนอกตวแปรหนงทมผลตอการนาสมาใช ในดานของลวดลายซานน องคประกอบนมกจะมผลทางดานการรบรในดานยคสมยไดอยางรวดเรว เชน สฟาทอยบนลวดลายซารปวงกลมใหความรสกถงยค 60’s ในขณะทสฟาทอยบนลวดลายซารปขนมเปยกใหความรสกถงยคโกธค เปนตน สวนลกษณะพนผวทแตกตางกนนนกจะสอความรสกทแตกตางกนดวย เชน สเหลองบนพนผวเรยบมนจะใหความรสกทนสมย ในขณะทสเหลองเดยวกนเมออยบนพนผวทดหยาบขรขระ กลบใหความรสกอบอนเปนมตร เปนตน (อารยะ ศรกลยาณบตร) John T. Drew and Sarah A. Meyer (2006) ไดใหแนวคดเกยวกบจานวนสทใชในตราสญลกษณขององคกรเอาไว โดยจาแนกจานวนสออกเปน 5 รปแบบ ดงน 1. หนงส ตราสญลกษณประเภทตาง ๆ ทดทสดในโลกมกถกออกแบบดวยพนฐานการออกแบบสเดยว ซงเปนพนฐานของการออกแบบสญลกษณทกประเภท ทงแบบสญลกษณ ตวอกษร และแบบผสม การนาความแตกตางมาผสมรวมกนเปนหนงเดยว ตราสญลกษณควรทาหนาทตนเองไดดในสถานการทแตงตางกนไป เชน การสงโทรสารทมความละเอยดตา หรอบนเวบไซดตองการใหเหนไดชดเจน ซงโดยทวไปแลวคอพนฐานของการออกแบบตราสญลกษณตงแตเรมตนจนจบกระบวนการทางาน ไมวาจะเปนการเลอกใชส รปทรง รปราง โทนส และพนผว นอกจากนยงตองคานงถงการบรรลวตถประสงคของการนาไปใชแบรนด การตงวตถประสงคควรรวมไปถงการควบคมรายจายทตอเนองจากการออกแบบดวย อาจจะเปนการยากทจะคาดการวาตราสญลกษณจะถกนาไปใชอยางไรบางในอนาคต โดยปกตแลวการออกแบบตราสญลกษณจะมการนาไปใชไดยาวนานกวาการออกแบบกราฟกประเภทอน ๆ แตทงตราสญลกษณแบบตวอกษรและแบบสญลกษณ แตถา

35

การออกแบบไดรวบรวมการทาวจย ผานการทดสอบ การเลอกใชสทถกตองแลว การออกแบบตราสญลกษณนอาจถกนาไปใชไดตราบนานเทานาน 2. สองส ณ ปจจบนสามารถพบเหนการใชตราสญลกษณประเภททใชเพยง 1และ2ส ไดโดยทวไป เนองจากการถกกาหนดดวยปจจยดานราคาอาจเปนสวนหนงของการใหเลอกใชส รวมถงการเลอกใหเปนตราสญลกษณแบบสญลกษณหรอตวอกษรกเปนอกปจจยทกาหนดทางเลอกใหนกออกแบบใชในการแกปญหาของการออกแบบ บางครงการเลอกใชสทเรยบงายสามารถชวยเพมมลคาของแบรนดไดโดยการกาหนดตาแหนง (ทางการตลาด) เพอสรางมลคาเพมของการใชตราสญลกษณ นอกจากนการเลอกใชโทนสทเรยบงายสามารถชวยสอถงความรสก ขนาด ความชดเจน การสอสาร อารมณ หรอความขดแยง และความเคลอนไหว ของตราสญลกษณ การเลอกใชสยงมผลเพอการสอสารทงดานพฤตกรรม จตใจ โดยการเลอกใช แสงเงา ลกษณะพนผว รปทรงเปนองคประกอบจะชวยใหบรรลวตถประสงคของการออกแบบ 3. สามส โดยปกตแลว เราอาจไมคอยพบเหนตราสญลกษณทใชสแคสามสหลกเทานน เหตผลหลกอาจเปนเรองของปจจยดานงบประมาณ ตราสญลกษณประเภทนมตนทนแพงมากกวาตราสญลกษณทใชเพยง 1หรอ 2ส อยางไรกดขนตอนการออกแบบตราสญลกษณประเภท 2ส กสามารถใชทดแทนการใชสทสามได ดงทเราสามารถพบเหนไดโดยทวไป หรอการเลอกใชกระบวนการพมพสสใหเกดสามส เพอทดแทนการใชแมสหลกสามส 4. สส ในยคทการพมพไดพฒนาขนอยางมากนสงผลใหตนทนของการเพมสลงไปในตราสญลกษณไดเปลยนแปลงไปอยางรวดเรว จานวนสไมสงผลตอตนทนดานการผลตและการออกแบบนก อยางไรกดมองคประกอบอน ๆ ทนกออกแบบตองคานงถงเพมขนในการทางาน นอกจากตองทาใหสอดคลองกบขบวนการผลตทเลอกใชแลว ยงตองคานงถงการนาไปใชกบการออกแบบสงอนทตองใชควบคกนไปเชน เวบไซด บรรจภณฑ สงทอ และผลตภณฑอน ๆ 5. หาส โดยมากแลว ตราสญลกษณทใชหาสจะถกออกแบบโดยพนฐานเพยงสสหรอนอยกวานนผสมกน ไมไดนยมใชแมสหลกถงหาส อนเนองมาการขบวนการพมพในปจจบนสามารถทาไดงายขน ทาใหเรมมความนยมมากขน รวมไปถงสอตาง ๆ ทง เวบไซด สงพมพ โทรทศน สอโฆษณากไมไดมผลกระทบตอการเพมจานวนสทใชแลว ไมวาองคกรเลกหรอใหญกสามารถพมพ และเลอกใชสไดโดยมความละเอยดมากขน และตนทนตาลงเชนเดยวกน 2. สทใชในระบบพมพ ชยรตน อศวางกร ไดกลาวถงสทใชในระบบงานพมพไววา สทใชในกบงานพมพคอระบบงานพมพ 4 ส การพมพสสคอ กระบวนการพมพทใชจดสขนาดเลก (Halftone Dot) ของแมสทงส คอ ฟา (Cyan), บานเยน (Magenta), เหลอง (Yellow), ดา (Black) พมพซอนกน จดสเลก ๆ เหลานจะผสมเปนภาพสเหมอนจรงในสายตาของเรา ขอดของการพมพ Halftone คอ สามารถใชแมสเพยง 4 ส (CMYK) พมพภาพทมเฉดสมาก ๆ เชน ภาพถายหรอภาพวาดได แตการลด

36

หรอเพมคาของแมสตวไดตวหนง จะสงผลกระทบตอสในภาพรวมทงหมด ดวยเหตนงานพมพทมทงรปภาพ โลโกและส Background พมพรวมอยดวยกนบนชนงานบรรจภณฑนน ทางโรงพมพอาจตองผลตงานดวยการพมพส CMYK แลวจงพมพสโลโก หรอส Background เปนสท 5 ซงเรยกวา การพมพสพเศษ (Spot Color) วธการนจะทาใหชางพมพสามารถควบคมการพมพภาพไดด และยงสามารถพมพสพเศษใหใกลเคยงกบสทตองการไดมากทสดดวย

ภาพท 16 แสดงการทางานระบบพมพสส การพมพสพเศษ (Spot Color) ยงชวยใหสามารถพมพสบางลกษณะทระบบ CMYK ไมสามารถพมพได เชน การพมพสสะทอนแสงและสเมทลลก เปนตน ในการทาสพเศษนน ชางพมพจะนาหมกตงแต 2 สขนไปมาผสมกนในถงสจนไดสทตองการ แลวจงนามาใชพมพเปนสเพมเตมจากแมสปกต (CMYK) และเพอความสะดวกในการตดตอสอสารใหเขาใจงาย ไมคลาดเคลอน PANTONE, Inc จงไดพฒนาสมดสขน เพอใชเปนสอกลางในการระบสทตองการใชในการออกแบบ PANTONE Colors เกดจากการผสมของสพนฐาน 14 ส ซงเรยกวา Pantone Basic Colors เมอผสมจนไดสทตองการแลว สทไดแตละตวจะถกระบอตราสวนผสมและรหสเฉพาะ เพอใชในการเทยบคาสเปนมาตรฐานสากล

37

ภาพท 17 ภาพสและรหสในระบบ Pantone การใชรปทรง (Form) วรณ ตงเจรญ ไดกลาวถงรปทรงทใชในการออกแบบสญลกษณวาประกอบดวย 3 ลกษณะ คอ 1. รปทรงธรรมชาต (nature form) รปทรงธรรมชาตทวาน มทมาจากธรรมชาตโดยแท หรอเรยกไดวา ธรรมชาตเปนสงดลใจใหเกดการสรางสรรครปทรง หรอแมแตองคความรตาง ๆ เชน สนทรยศาสตร ดาราศาสตร กมตนตอความคดมาจากธรรมชาตทงสน ทงนในการออกแบบรปทรงธรรมชาตนน กระทาได 2 ลกษณะ คอ 1.1 การออกแบบใหเรยบงายเปนการออกแบบรปทรงโดยการสรางสรรคในลกษณะตดทอน (distortion) หมายถง ลดสวนทเหนจรงในธรรมชาตทคดวาไมจาเปนใหเหลอนอยลง แลวคงสวนทสาคญเอาไว 1.2 การประดษฐตกแตง (decoration) โดยการตอเตมลวดลายบนรปทรงธรรมชาต ใหมความนาสนใจมากกวามเพยงโครงสรางรปราง 2. รปทรงอสระ (freeform) เปนรปทรงทเกดจากความคดสรางสรรค โดยรปทรงทเกดขนจะไมเหมอนกบรปทรงในธรรมชาต หรออาจมบางสวนทคลายคลงธรรมชาต นอกจากนรปทรงอสระยงสามารถปรบเปลยนได โดยไมยดตดกบธรรมชาตเปนเกณฑ ซงเรยกอกอยางหนงวา elastic form เนองจากรปทรงทวาน ไมสามารถมสภาพคงทหรอมแบบเดมตลอดเวลา เชน หยดนา คราบ รวรอยตาง ๆ นอกจากน รปทรงอสระยงมลกษณะคลายเซลลทมองจากกลองจลทรรศน ซงเรยกอก

38

อยางหนงวา รปทรงชวรป (biomorphic form) ทงน การใชรปทรงอสระมาเปนสวนประกอบในการออกแบบสญลกษณนน ผออกแบบตองคดคนเองโดยอาศยการหลกของความกลมกลน ความสมพนธระหวางรปทรงและบรเวณทวาง และการสรางจดสนใจ 3. รปทรงเรขาคณต (geometric form) รปทรงชนดน มรปแบบเฉพาะ เชน รปทรงสเหลยม สามเหลยม วงร วงกลม เปนตน ในปจจบนมการนารปทรงลกษณะนมาใชในการออกแบบมาก ไมวาจะเปนรปทรงสองหรอสามมต เนองจากลกษณะเดนของรปทรงลกษณะน คอ มความเรยบงายและสงางาม ซงสอดคลองกบการออกแบบรวมสมยเปนอยางยง ทงนการออกแบบรปทรงดงกลาวตองอาศยวธการเดยวกบการใชรปทรงอสระ คอตองพจารณาทความกลมกลน ความสมพนธระหวางรปทรงและบรเวณทวาง และการสรางจดสนใจ โกสม สายใจ และบารง อศรกล ไดกลาวถง การใชรปแบบพนฐาน เปนกรอบในการออกแบบตราสญลกษณ มกจะทาเปน 2 ลกษณะ คอ ออกแบบใหมลกษณะแบบราบเปน 2 มต และการปรบรปรางรปทรงพลกกลบไปมา ทาใหไดรปแบบทแปลกตา สวยงาม นาสนใจขน ดงจะกลาวตอไปน 1. แบบวงกลม ตราสญลกษณทเปนรปรางวงกลมทาใหดโดยสวนรวมเปนจดเนอหา รายละเอยดทใสลงไปมกสมพนธกบสวนโคงของวงกลม เพอใหดกลมกลนเปนเอกภาพ รปแบบน นยมใชเปนตรา เครองหมายสญลกษณของหนวยราชการ ทงในอดตและปจจบน การหมนหรอพลกกลบ ถาเปนสญลกษณการหมนจะเปลยนแปลงตาแหนงไป อาจจะทาใหผดเพยนไป ตองระมดระวงในการจดวางใหถกตองมฉะนนความหมายจะเปลยนไปดวย สวนใหญจะมการใสตวอกษรเขาไป เพอใหเปนการกาหนดตาแหนงทถกตอง

ภาพท 18 ตวอยางสญลกษณแบบรปรางวงกลม

39

2. แบบวงร วงรทใชเปนกรอบในการออกแบบ ตรา เครองหมายและสญลกษณม 2 ลกษณะ คอ วงรทมความโคงมนเหมอนรปไข และวงรทเรยวยาวตามแนวนอน การปรบหมน พลกกลบ มกจะออกแบบเปนวงรในแนวตงและแนวนอน

ภาพท 19 ตวอยางสญลกษณแบบรปรางวงร 3. แบบสามเหลยม เครองหมาย ตรา สญลกษณ ทอยในกรอบรปสามเหลยม ไดรบความนยมมากพอ ๆ กบกรอบวงกลม รปสามเหลยมทนยมใชกน มกจะเปนสามเหลยมดานเทา สามเหลยมหนาจว และสามเหลยมมมฉาก โดยกาหนดใหดานเปนฐาน ปลายแหลมชขน คลายรามด เปนกรอบทนยมใชในการออกแบบมาก

ภาพท 20 ตวอยางสญลกษณแบบรปรางสามเหลยม 4. แบบสเหลยมจตรส เปนอกรปแบบหนงทนยมกนมาก มลกษณะเหมอนปายกลอง หรอเหมอนจอโทรทศน เมอปรบโดยกการหมนหรอพลกกลบ จะไดรปรางใหม เชน รปรางเหมอนสเหลยมขนมเปยกปน สเหลยมขาวหลามตด หรอสเหลยมทเอนตวไป ใหความรสกวากาลงจะเคลอนไหว

40

ภาพท 21 ตวอยางสญลกษณแบบรปรางสเหลยม 5. แบบสเหลยมผนผา นกออกแบบนยมนามาใชเปนกรอบ ตรา เครองหมาย สญลกษณนอยกวาสเหลยมจตรส มการปรบใหมมทงสโคงมน เปนแบบแคปซล ทาใหดสวยงาม แปลกตามากยงขน และสามารถหมนหรอพลกกลบ ไดรปทรงคลายวงรดวย

ภาพท 22 ตวอยางสญลกษณแบบรปรางสเหลยมผนผา 6. แบบหาเหลยม เปนรปทรงทมลกษณะคลายบาน จงทาใหนาไปเปนกรอบสาหรบการออกแบบ สญลกษณจองบรษทหรอโครงการทเกยวกบอาคาร ทดน บานจดสรรหรออสงหารมทรพยทวไป การหมนหรอพลกกลบ ทาไดหลายลกษณะ เชน วางมมแหลมลงดานลาง จะไดรปทรงคลายดานตดของเพชร วางมมแหลมตามแนวนอนจะไดรปคลายตวอกษร เหมาะสาหรบการออกแบบเครองหมายหรอสญลกษณทเกยวกบทศทาง

41

ภาพท 23 ตวอยางสญลกษณแบบรปรางหาเหลยม ภาคตะวนออกของประเทศไทย ภาคตะวนออก เปนพนทชายฝงททอดตวเหยยดยาวไปฝงทะเลตะวนออก อาณาเขตทศเหนอตดตอดนแดนภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ทศใตตดตออาวไทย ทศตะวนออกตดตอประเทศกมพชาประชาธปไตยและอาวไทย ทศตะวนตกตดตอทราบภาคกลาง สภาพภมศาสตรของภาคตะวนออกจะเปนทราบแคบ ๆ เฉพาะตามชายฝงทะเลทเกดจากการทบถมของตะกอนดนนากรอยและนาเคม พนทจงเหมาะจะเปนสวนผลไม ในพนทราบจะมภเขาลกบนมลกษณะเหมอนทราบลกคลนตา แตพอถดเขาไปตอนบนจะกลายเปนทราบลกคลนสงและมแนวภเขาสงอยตอนบนสด ซงเปนขอบอาณาเขตของเทอกเขาจนทบรททอดตวในแนวตะวนออกถงตะวนตกไปจนจดกบเทอกเขาพนมดงรกซงทอดตวในแนวเหนอถงใต และเปนเสนแบงอาณาเขตกบประเทศกมพชาประชาธปไตย นอกนนกจะเปนภเขาลกเตย ๆ สลบอยตามทราบทวไป ชายฝงทะเลจะมลกษณะเวาแหวง เตมไปดวยเกาะใหญนอยหลายสบเกาะ เปนเกาะหนปกคลมดวยปาไมและมทราบแคบ ๆ ตามชายหาด สวนตามบรเวณชายฝงปากแมนาจะเกดการทบถมของโคลนตรม ทาใหเกดเปนปาชายเลนอนอดมสมบรณ ซงปาชายเลนจะเปนปราการธรรมชาตชวยปองกนคลนลมจากทะเล และเปนแหลงเพาะพนธตวออนสตวนาทมประโยชนมหาศาล เมอศกษาโดยภาพรวมจะพบวาพนทในภาคตะวนออกมลกษณะผสมผสานทกภาคของประเทศไทย ทงทเปนเทอกเขาเชนเดยวกบภาคเหนอ ทราบลมแมนาคลายภาคกลาง ทราบสงของภาคตะวนออกเฉยงเหนอ และพนทชายฝงภาคใต การศกษาเรองการออกแบบสญลกษณแสดงสงบงชทางภมศาสตรทสะทอนผลตภณฑในทองถน: ภาคตะวนออกนน จาเปนตองทาความเขาใจเกยวกบภาคตะวนออกซงจากการแบงภมภาคทางภมศาสตรของราชบณฑตยสถานไดแบงภาคตะวนออกประกอบดวยจงหวด ชลบร ฉะเชงเทราระยอง จนทบร ตราด ปราจนบร และสระแกว

42

ทาการศกษาเปนรายจงหวด และจาแนกเนอหาเฉพาะสวนทเกยวของกบสงบงชทางภมศาสตรในเรองขอมลทวไป ประวตศาสตร เอกลกษณทางธรรมชาต เอกลกษณทางวฒนธรรม สญลกษณทเกยวของ และของดของแตละจงหวดในภาคตะวนออก และศกษาเฉพาะในจงหวดทไดทาการสมตวอยางออกมา 3 จงหวด คอ จงหวดชลบร จงหวดฉะเชงเทรา และจงหวดจนทบร โดยมเนอหาดงตอไปน จงหวดชลบร

ภาพท 24 ตราสญลกษณจงหวดชลบร

ภาพท 25 ธงประจาจงหวดชลบร ความหมายของตราสญลกษณจงหวดชลบร ตราจงหวดชลบรเปนรปภเขาอยรมทะเล แสดงถงสญลกษณสาคญ 2 ประการของจงหวด คอ “ทะเล” หมายถง ความเปนเมองชายทะเลทอดมสมบรณ และ “รปภเขาอยรม ทะเล” หมายถงเขาสามมข อนเปนทตงของศาลเจาแมสามมขอนศกดสทธ เปนทเคารพของชาวชลบร ตลอดจนประชาชนทวไป ซงตางมความเชอตรงกนวา ศาลเจาแมสามมขสามารถดลบนดาลใหความคมครอง

43

ผทมาเคารพกราบไหวใหพน จากภยนตรายตาง ๆ ได โดยเฉพาะการออกไปประกอบอาชพจบปลาในทองทะเล เขาสามมขจงกลายเปนปชสถานและสญลกษณสาคญยงแหงหนงของชาวชลบร มาโดยตลอด ขอมลทวไป คาขวญประจาจงหวด: ทะเลงาม ขาวหลามอรอย ออยหวาน จกสานด ประเพณวงควาย เขตการปกครอง: ประกอบดวย 11 อาเภอ ไดแก อาเภอเมองชลบร อาเภอพนสนคม อาเภอพานทอง อาเภอบานบง อาเภอศรราชา อาเภอเกาะจนทร อาเภอบอทอง อาเภอหนองใหญ อาเภอบางละมง อาเภอสตหบ และอาเภอเกาะสชง ประวตศาสตรของจงหวดชลบร จากหลกฐานทางโบราณคด ซากเมองโบราณ 3 แหง คอ เมองพญาแร (ตาบลบอทอง อาเภอพนสนคม) เมองโร (ตาบลหนองไมแดง อาเภอเมอง) และเมองพระรถ (ตาบลพนสนคม อาเภอพนสนคม) ซงมการขดคนพบศลาเกาสลกเปนรปพระพทธรปประทบบนตวพนสบด สมยทวารวด ทาใหเชอวาชลบรเปนชมชนโบราณและเจรญรวมสมยกบอาณาจกรทวารวด อาณาจกรศรวชย และอาณาจกรเขมร เมอ พ.ศ.1919 ในรชสมยสมเดจพระบรมราชาธราช (ขนหลวงพะงว) จากบนทกระบไววา ชลบรเปนเมองภายนอก แตละปตองสงไมแดงเปนสวย เมอเสยกรงศรอยทยาครงท 2 ทพของสมเดจพระเจาตากสนมหาราชขณะดารงพระยศเปนพระยาวชรปราการ ยกทพออกจากกรงศรอยทยาฝาวงลอมพมาผานมาและหยดพกทบานหนองไผ แขวงบางละมง ตอมาชาวบานเรยกบรเวณนวา “ทพพระยา” จากนนเปลยนมาเปน “พทธยา” เนองจากบรเวณทตงทพนนทาเลด มลมชอ”พทธยา” คอ ลมจากทศตะวนตกเฉยงใตไปทศตะวนออกเฉยงเหนอในตนฤดพดผาน มาภายหลงเขยนใหมเปน”พทยา” อยางทใชกนในปจจบน สมยกรงรตนโกสนทรตอนตน พระบาทสมเดจพระพทธยอดฟาจฬาโลกมหาราช ทรงกาหนดใหเมองชลบรเปนเมองชนจตวา พอถงสมยรชกาลท 4 ไดเคยเสดจไปประทบแรมและโปรดใหสรางบานพกทบรเวณอางศลา จงหวดชลบร เพอใหชาวตางชาตและผปวยไดพกตากอากาศและพกฟน ชลบรจงเปนเมองตากอากาศชายทะเลของบรรดาเจานายชาวไทย นยมมาเทยวพกผอนกน เอกลกษณของทองถน 1. เอกลกษณตามธรรมชาต 1.1 สงทมอยตามสภาพภมศาสตร จงหวดชลบรตงอยชายฝงทะเลตะวนออกของอาวไทย มภเขาทอดยาอยเกอบกงกลางของจงหวด จากทศตะวนตกเฉยงเหนอไปทางทศตะวนตกเฉยงใต ตอนเหนอเปนทราบทศตะวนตกตดกบทะเลตลอดตงแตเหนอจรดใตความยาว 156 กโลเมตร แนวฝงเวาแหวงและเกาะใหญนอยมากมายหลายเกาะ

44

1.1.1 ชายหาด หาดบางแสน เปนหาดทรายชายทะเลทม ชอเสยงเปนทรจกในหมนกทองเทยว ถนนเลยบชายหาดมความยาวประมาณ 2.5 กโลเมตร หาดพทยา ชอนเปนทคนหในหมนกทองเทยว ชายหาดททอดแนวโคงตลอดระยะทางประมาณ 4 กโลเมตร ซงเปนสงดงดดความสนใจเปนอยางมาก อางศลา เปนตาบลหนงในจงหวดชลบร อยระหวางตาบลเสมด ตาบลบานปก และตาบลแสนสข ทเรยกวาอางศลาเพราะมแผนดนสงเปนลกเนน มศลาใหญเปนศลาดาด จากหลกฐานทางประวตศาสตร อางศลาเปนดนแดนแหงความงามเปนทสาราญพระราชอรยาบถของพระบาทสมเดจพระเจาอยหวมาแลวหลายรชกาล และนบเปนสถานตากอากาศแหงแรกของประเทศไทย 1.1.2 ภเขา เขาสามมข หรอ เจาแมสามมข เปนเนนเขาเตย ๆ อยระหวางตาบลอางศลาและหาดบางแสน ปจจบนบรเวณเชงผานมศาลชอวา ศาลเจาแมสามมข มอย 2 หลง เปนศาลไทยและศาลจน ศาลทงเปนทเคารพสกการะของชาวประมงในทองถนและนกทองเทยวทไดไปเยอน 1.1.3 เกาะ เกาะสชง มความสาคญทางประวตศาสตร เพราะเปนสถานททเสดจประพาสและประทบแรมของพระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหว พระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหวและพระบามสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว เคยเปนทตงของพระจฑาธชราชฐาน และทาจอดเรอสนคาจากนานาประเทศ หมเกาะลาน อยหางจากพทยา 7.4 กโลเมตร ประกอบดวย เกาะลาน เกาะครก และเกาะสาก หมเกาะไผ หมเกาะไผ ประกอบดวย เกาะมารวชย เกาะเหลอม เกาะบงบาดาล ฯลฯ โดยมเกาะไผเปนเกาะทใหญทสด ปจจบนอยในความดแลของกองทพเรอ หมเกาะไผอยหางจากฝงพทยาประมาณ 23 กโลเมตร 1.1.4 แหลม แหลมฉบง เปนทตงของหมบานชาวประมง ปจจบนอยในเขตเวนคนทาเรอพานชยแหลมฉบง ทาเรอแหลมฉบงเปนทาเรอนาลกแหงแรกของการทาเรอแหงประเทศไทย ทาเรอมพนทดานหลงทาเรอกวางขวางสามารถสรางนคมอตสาหกรรมและเมองใหมตดอยกบทาเรอ ทาใหเปนทจงใจของนกลงทนจนกลายเปนศนยกลางทางการคาทางทะเลสตลาดโลก

45

แหลมแทน อยทตาบลแสนสข บรเวณแหลมมหนกอนใหญซงถกกดเซาะดวยกระแสลมและนา จนบรเวณฐานกรอนคอดเลก ดเหมอนจะลมลง จนกลายเปนสถานท จนกลายเปนสถานททนาสนใจสาหรบเทยวชมอกแหงหนง 1.1.5 นาตก นาตกขนตาเถร หรอนาตกเกษมสนต เปนนาตกทมความสาคญแหงหนงในจงหวดชลบร ตงอยบรเวณเขตรกษาพนธสตวปาเขาเขยว เขาชมพ มสถานศกษาธรรมชาตและสตวปา 1.1.6 ถา ถาเขาชะอาง เขาชะอางเปนเขาหนปน มลกษณะทโดดเดยว ไมมเทอกเขาทตอเนองกน ภมประเทศโดยรอบเปนพนทราบ เปนโขดหน หรอเขาขนาดเลกกระจายอยทวไป บรเวณทพบรองรอยของอารยธรรมกอนประวตศาสตรทถาเขาชะอางน 1.2 พชพรรณไม พชพนธไมทโดดเดนเปนเอกลกษณของจงหวดชลบร มหลายชนดดวยกน บางชนดเปนพชเศรษฐกจททารายไดใหกบชาวชลบรและผกพนกบชวตความเปนอย 1.2.1 ออย จงหวดชลบรปลกออยมากทสดในภาคตะวนออก ออยเปนพนธไมเศรษฐกจทสาคญเปนอนดบ4 ของโลก ชลบรมโรงงานขนาดใหญผลตนาตาล พนธออยทปลกม 2 ประเภท คอ ประเภทแรกคอ ออยเคยว เปนออยพนธดงเดม ประเภทท2 คอออยทานาตาล 1.2.2 ประด เปนพนธไมพระราชทานเพอปลกเปนไมมงคลประจาจงหวดชลบร ไมประดเปนไมสแดงอมเหลองมลวดลายสวยงามแขงแรง ทนทานใชทาเสา พน ตอเรอ เครองเรอนทสวยงาม 2. เอกลกษณทางวฒนธรรม 2.1 โบราณสถาน โบราณวตถ และสถาปตยกรรม 2.1.1 โบราณสถาน จงหวดชลบรเปนจงหวดทมประวตศาสตรยาวนานกวาหลายรอยป ทาใหมแหลงประวตศาสตรจานวนมาก ผวจยจงคดเลอกมาเฉพาะโบราณสถานทมความสาคญทางประวตศาสตรและศลปะทโดดเดน อนไดแก วดบางทราย เปนพระอารามหลวง กลาวกนวาพระมหากษตรยผครองกรงศรอยธยาเปนผสรางขนในระหวางป พ.ศ. 2247-2275 วดเขาบางทรายเปนพระอารามหลวงทใหญทสด อโบสถ(เกา) วดอางศลา ตงอยทตาบลอางศลา จากหลกฐานพบวาวดนเปนวดเกาแกสมยอยธยาตอนปลาย โดยพจารณาจากสวนฐานของอโบสถหลงเกา และทางดานหนามเจดยสมยกรงศรอยธยาตอนปลายเรยงรายอย 3 องค

46

อโบสถเกาวดบางเปง ตงอยตาบลแสนสข อาเภอเมอง ชลบร สรางขนในสมยรตนโกสนทรตอนตน เปนอาคารกออฐถอปน ผนงสง ไมมเสา หลงคามงกระเบอง ลกษณะหลงคาซอนกน 2 ชน ปจจบนสานกงานโบราณคดและพพธภณฑสถานแหงชาตท 4 ปราจนบร กรมศลปากรไดบรณปฏสงขรณขนใหม และขนทะเบยนเปนโบราณสถานแลวในปพ.ศ. 2540 สระสเหลยม ตงอยทตาบลสระสเหลยม ขอบสระทกดานเปนศลาแลง เปนสระนาทมมาแตโบราณ นกโบราณคดสนนษฐานวา เปนอารยธรรมของคนในชวงพทธศตวรรษท 13-17 ซงอยในสมยทวารดถงลพบร สนนษฐานวาทนเปนทสถตของเจาพอหลายองค ปจจบนกรมศลปากรไดประกาศขนทะเบยนเปนโบราณสถานแลว 2.1.2 แหลงโบราณคด เปนพนททปรากฏหลกฐานเปนวตถหรอรองรอยการประกอบกจกรรม หรอการอยอาศยของมนษยในอดต ทงทอยเหนอผวดน ใตดนและใตนา ไมมอาคารสงกอสรางปรากฏชดเจน แหลงโบราณคดทสาคญของชลบร ไดแก ถาเขาชะอางหายอด โคกพนมด โคกระกา โคกระเหรยง เมองพระรถ เมองพญาเร เมองศรพโล 2.1.3 สถาปตยกรรม สถาปตยกรรมดเดน ททรงคณคาในทางศลปสถาปตยกรรมทสบทอดกนมา และศลปสถาปตยกรรมรวมสมย ไดแก หมบานชายทะเล เนองจากชาวชลบรประกอบอาชพเพาะเลยงและจบสตวนาเปนสวนใหญ จงนยมปลกบานเรอนเปนกลมเรยงรายไปตามรมฝงทะเล ประเภทเรอนเปนเรอนเครองผสมชนดครงนาครงบกหรอชนดบนบก หลงคาหนาจว มงดวยสงกะสและกระเบอง ไมนยมหนหนาสทะเล ดานหนาใชประโยชนในการขนสนคา พระอโบสถวดใหญอนทารามวรวหาร ลกษณะเดนของพระอโบสถอยทสวนฐานทออนโคงอยางทเรยกกนวา โคงสาเภา เปนรปแบบทนยมสรางกนมากในสมยกรงศรอยธยาตอนปลาย หอพระพทธสหงคมงมงคลสรนาถฯ ตงอยทตาบลบางปลาสรอย อาเภอเมองชลบร เปนสถาปตยกรรมไทยทสวยงามสมบรณดวยสดสวน รปแบบอาคารเปนหอตรมข ชนบนสดเปนหอประดษฐานองคพระพทธสหงคมงมงคลสรนาถฯ พระพทธรปคบานคเมองของชาวชลบร ถกสรางขนเมอป 2506 หอไตรปฏกวดใตตนลาน ตงอยทบานคลองหลวง เปนหอพระไตรปฏกใชเสาไม 12 ตน สรางอยในสระนา มรปแบบเอกลกษณงดงามทแสดงใหเหนถงภมปญญาในดานสถาปตยกรรม และภมปญญาในการเกบรกษาพระไตรปฏกใหพนจากการทาลายของมดปลวกและแมลงทงหลาย พระเจดยอโบสถวดอษฏางคนมตร เกาะสชง เปนอาคารกออฐถอปนรปทรงกลม ตงอยบนฐานทกษณรปทรงกลมเชนกน ดานลางเปนหองโถงใหญ ตอนบนเปนเจดยทรง

47

ลงกา นบเปนแนวคดใหมทผนวกทงอโบสถและเจดยเอาไวเขาดวยกน ซงแนวคดนสบเนองมากจากสมยพระบาทสมเดจพระจอมเกลาเจาอยหว ซงในปจจบนไดมการนามาใชในสถานทหลายแหงดวยกน ศาลาเทศบาลชลบร สรางขนในสมยพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว เปนอาคารกออฐถอปนชนเดยว ยกพนสง หลงคาทรงปนหยา ตอนบนอาคารทาเปนซมแบบตะวนตกทเรยกวามงกฎ เปนอาคารทแสดงใหเหนถงอทธพลสถาปตยกรรมตะวนตกในสมยนนและมอาคารทมอทธพลในสมยเดยวกนคออาคารสามญศกษาจงหวด ซงใชเปนทตงของศาลสมยกอน 2.2 แหลงอตสาหกรรม จงหวดชลบรเปนจงหวดทมอตสาหกรรมแทบทกขนาด แหลงอตสาหกรรมทสาคญของจงหวดชลบรไดแก แหลงผลตเกลอ แหลงผลตนาปลา แหลงผลตกะป แหลงผลตนาตาล แหลงผลตแปงมนสาปะหลง แหลงผลตไมแปรรป 2.3 สงสาคญคบานคเมอง 2.3.1 พระพทธสหงคมงมงคลสรนาถฯ พระพทธสหงคมงมงคลสรนาถฯ เปนพระพทธรปคบานคเมองของชาวชลบร หลอจาลองจากพระพทธสหงคองคจรงทประดษฐานอย ณ พระทนงพทไธสวรรค ภายในพพธภณฑสถานแหงชาต เจาแมสามมข 2.3.2 เจาแมสามมข เปนสงศกดสทธคบานคเมองชลบรมาแตอดต รปปนเจาแมสามมขประดษฐานอยภายในศาล ซงตงอย ณ เชงเขาสามมขดานทศเหนอ ตาบลแสนสข อาเภอเมอง จงหวดชลบร เจาแมสามมขเปนสงศกดสทธทชาวประมงและชาวเรอนบถอมาก กอนออกทะเลมกจะอธษฐานขอใหเจาแมคมครองใหปลอดภย ของทผคนสวนใหญเชอวาเจาแมสามมขชอบมากคอวาว ทศาลเจาแมสามมขจงเตมไปดวยวาวทคนนามาถวาย 2.4 ศลปหตถกรรมและงานชางทองถน 2.4.1 หตถกรรมจกรสาน อาเภอพนสนคม เปนอาเภอทมชอเสยงทางดานการผลตงานหตถกรรมเครองสานไมไผทประณต มฝมอทละเอยดมาก 2.4.2 ครกหนอางศลา เมอกลาวถงอางศลา สงแรกทคนทวไปจะนกถงกคอครกหน เพราะครกหนเปนสญลกษณของสนคาพนเมองทนาชอเสยงมาใหพนทตงแตอดตจนถงปจจบน เนองจากภมประเทศของตาบลอางศลานน มพนททมโขดหน และเปนหนทสามารถนามาทาครก และรปแกะสลกตาง ๆ และยงเปนสนคาทสงไปขายยงทวประเทศและตางประเทศ 2.4.3 เครองเรอน เครองประดบมก เปนผลตภณฑทมชอเสยง ซงผลตจากโรงงานขนาดใหญในอาเภอพนสนคมอนเปนเอกลกษณอยางหนงของชลบรทรบการถายทอดความรมาจากชาวจน ซงมชอเสยงในความงามประณต จนเปนทยอมรบของคนทวไป

48

2.5 ขนบธรรมเนยมประเพณ 2.5.1 ประเพณวงควาย เปนประเพณเกาแกดงเดมของจงหวด เรมมาเมอใดไมมหลกฐานแนชด เมอใกลออกพรรษาเดอน 11 ชวนสวน ชาวนาจะจดกจกรรมวงวว วงควายขน เปนกจกรรมงานบญอยางหนง ชาวบานจะเตรยมปจจยไทยธรรมบรรทกเกวยนไปวด เพอชวยกนเตรยมงานทศาลาวดสาหรบการเทศนมหาชาตในวนรงขน เนอเรองทใชในการแสดงเทศนมหาชาตคอพระเวสสนดรชาดก เมอมผมาชมนมจานวนมาก กจกรรมตาง ๆ จงเกดขน กจกรรมวงควายจงเกดขนและถอเปนเอกลกษณของจงหวดชลบร 2.5.2 ประเพณกองขาว เปนประเพณทองถนของจงหวดชลบร ในอดตจดใหมในหลายอาเภอ ตามประวตกลาวกนวา นยมจดเปนงานประจาปในฤดรอนราวเดอนเมษายนของทกป โดยมความเชอวาเมอกระทาแลวจะทาใหบานเมองอยเยนเปนสข ประชาชนไมเจบปวย ปจจบนเปนมรดกทางวฒนธรรมทเหลออยในประเทศไทยทอาเภอศรราชาเพยงแหงเดยว 2.5.3 ประเพณวนไหล วนไหลคอวนทาบญขนปใหมของชาวทะเล โดยกาหนดหลงวนมหาสงกรานตประมาณ 5-6 วน เดมเรยกวาประเพณกอพระทรายนาไหล วดใดอยใกลแมนา กจะจดประเพณนขนโดยชาวบานจะชวยกนขนทรายตามชายหาดใกล ๆ เขาวด ทาใหวดนน ๆ ไดประโยชนในการใชทรายกอสรางเสนาสนะ และปชนยสถานในวด หรอถมบรเวณวด จงหวดฉะเชงเทรา

ภาพท 26 ตราสญลกษณจงหวดฉะเชงเทรา ความหมายของตราสญลกษณจงหวดฉะเชงเทรา เปนรปโบสถวดโสธรวรารามวรวหาร ความหมายคอ เปนจดศนยรวมของประชาชนชาวจงหวดฉะเชงเทราใหเปนหนงเดยวกน

49

ภาพท 27 ธงประจาจงหวดฉะเชงเทรา ขอมลทวไป คาขวญประจาจงหวด: แมนาบางปะกงแหลงชวต พระศกดสทธหลวงพอโสธร พระยาศรสนทรปราชญภาษาไทย อางฤาไนปาสมบรณ เขตการปกครอง: ประกอบดวย 11 อาเภอ ไดแก อาเภอเมองฉะเชงเทรา อาเภอบางคลา อาเภอบางนาเปรยว อาเภอบางปะกง อาเภอบานโพธ อาเภอพนมสารคาม อาเภอราชสาสน อาเภอสนามชยเขต อาเภอแปลงยาว อาเภอทาตะเกยบ และอาเภอคลองเขอน ประวตศาสตรของจงหวดฉะเชงเทรา จงหวดฉะเชงเทราไมปรากฏหลกฐานแนชดวาสรางเมอใด แตสนนฐานแนชดวาพนทของจงหวดนเพงปรากฏในสมยกรงศรอยทยา จากสภาพภมศาสตรและเหตการณทางประวตศาสตร ประมาณกนวาเมองนคงจะตงขนใน พ.ศ .2029 ในรชสมยสมเดจพระมหาจกรพรรด โดยมวตถประสงคเพอใหเปนทระดมพลในเวลาสงคราม เพราะฉะเชงเทราเปนเมองทตงอยใกลชายแดนเขมร ในปพ.ศ.2309 พมายกทพมาลอมกรงศรอยธยา กรมหมนเทพพพธไดยกทพมาจากจนทบร ครงนนชาวฉะเชงเทราเขาสมครเปนทหารกนมาก แตถกกองทพพมาตแตกตองหนไปอยเมองนครราชสมา สมยรชกาลท 3 หลงจากเสรจศกญวนแลวกโปรดใหกรมรกษรรณเนศออกไปสรางปอมปราการทเมองฉะเชงเทรา ทงนเพอใชเปนเมองปองกนพระนครทางดานตะวนออกซงอยรมฝงตะวนตกของแมนาบางประกง (เรอนจากลางของจงหวดในปจจบน) ลวงมาในสมยตนกรงรตนโกสนทร พ.ศ.2391 เกดเหตการณสาคญในฉะเชงเทรา เนองจากพวกองยบกเขายดเมองและกอจลาจล เหตเพราะสนขของบานคนไทยไปไลกดชาวจนองยกกเสงทงขณะเดนไปดงวทศาลเจาบรเวณคลองจกกระเฌอ เรองเพยงเลกนอยกอเหตตอยตกนและเปนการรบราฆาฟนมคนตายมากมาย รวมทงเจาเมองดวย เมอทางกรงเทพทราบเรองจงใหเจาพระยาพระคลงยกทพไปปราบ กวาเหตการณจะสงบชาวจนกลมตายไปจานวนมาก ในสมยรชกาลท 5 มพระราชดารรวบรวมเมองตาง ๆ ขนเปนมณฑลโดยยดเอาลาแมนาบางประกงเปนเกณฑ ฉะเชงเทราจงรวมอยในมณฑลปราจนบร นครนายกพนมสารคาม ในครงแรก

50

ตงทวาการอยทเมองปราจนบร ตอมาไดยายมาตงทเมองฉะเชงเทรา จนถงพ.ศ.2459 มการยกเลกระบบมณฑล ฉะเชงเทราจงมฐานะเปนจงหวดหนงของประเทศไทยนบแตนนมา ฉะเชงเทรามอกชอหนงทเรยกขานมานาน กคอ “แปดรว” มเรองเลากนวาเมองนตงอยรมฝงนาทมความอดมสมบรณ ปลาชอนในแมนาตวโตเมอนามาทาปลาแหงตองแลปลาออกไดถง 8 รว เอกลกษณของทองถน 1. เอกลกษณตามธรรมชาต 1.1 สงทมอยตามสภาพภมศาสตร 1.1.1 แมนาบางประกง แมนาบางประกงเปรยบเสมอนเสนเลอดใหญ อนมความสาคญตอชวตผคนมาเนนนานทกยคทกสมย เปนแหลงอารยธรรมและความเจรญของแผนดนมาแตโบราณ แมนาบางประกงมทงความยาว กวาง ใหญและลก สะดวกแกการสญจรไปมา ดนในลมนาบางประกงเปนดนรวนทไดชอวามคณสมบตดเหมาะสมกบการเพาะปลกมากทสด โดยเฉพาะตอนกลางและตอนปลายของลมนานน เปนแหลงชมชนเกษตรกรรมทใหญทสดของประเทศ ในวนนลมนาบางประกงยงคงผลตอาหารเลยงดนแดนทวทงภมภาคตะวนออก และเปนแหลงสงออกผลผลตทางการเกษตรทสาคญของไทย (กระทรวงวฒนธรรม, 2537) 1.1.2 เขาหนซอน เขาหนซอนเปนปรากฏการณธรรมชาตทโดดเดนในรปแบบทางธรรมชาต ตงอยในอาเภอพนมสารคาม เปนภเขาทมความสงไมมากนก ประกอบดวย กอนหนขนาดใหญรปทรงตาง ๆ วางสลบซบซอนกนอยทวบรเวณ เปรยบเสมอนสวนญปนขนาดใหญ จดเปนธรรมชาตทสวยงามมาก อกทงแนวถนนทตดผานทาใหเหนเขาหนซอนเดนชดและสะดดตา 1.2 พชพนธไม 1.2.1 ขาว จงหวดฉะเชงเทรามพนทเพาะปลกทงสน 2 ลานไร หรอกวารอยละ 60 ของพนทจงหวดและพนทนาประมาณครงหนง ขาวเปนพชเศรษฐกจททารายไดหลกแกแปดรว คอประมาณรอยละ 35 ของรายไดทงจงหวด ผลผลตอยในเกณฑสง ระบบชลประทานอนไดผลคอนขางด ทาใหเกษตรชาวแปดรวสามารถผลตขาวนาปและนาปรงไดถง 5 ครงในรอบ 2 ป (กระทรวงวฒนธรรม, 2537) ขาวทผลตไดนนมคณภาพสงสรางชอเสยงและกลายเปนเอกลกษณหนงของจงหวดคอ ขาวดอกมะล 105 1.2.2 มะมวงแปดรว จงหวดฉะเชงเทราเปนจงหวดทมมะมวงมากทสดและอรอยทสดในประเทศ สามารถปลกมะมวงพนธตาง ๆ ไดมากมาย พนธทนยมปลกไดแก พนธแรด นาดอกไม เขยวเสวย ทองดาและฟาลน 1.2.3 มะพราวนาหอม เปนผลผลตอกชนดหนงทสรางชอเสยงกบจงหวด ปลกมากทอาเภอเมอง และบางคลา การปลกมะพราวนาหอมเปนการปลกทงายและคมคา เพราะเปนพชทเกบผลไดตลอดป โดยเฉพาะการปลกเปนมะพราวออน และทสาคญ ไมตองดแลรกษาเหมอนพช

51

พนธอน เพยงแตคอยหมนดแลเรองหนอนไชยอดออนเทานน อกทงลงทนนอย (กระทรวงวฒนธรรม, 2541) 1.3 สตว 1.3.1 ปลาชอนแปดรว เปนปลานาจดทมชอเสยงในจงหวด เพราะมรสชาตดและมขนาดใหญกวาปลาชอนในทองถนอน ๆ เมอนามาแลเนอปลาออกมาตากแหงนน สามารถแลออกไดถงแปดรว จงเปนทมาของชอเมองแปดรว ทมกจะใชเรยกแทนฉะเชงเทรา 1.3.2 ปลากดแปดรว เปนสตวนาทสรางชอเสยงใหกบฉะเชงเทรา เนองจากเปนปลากดพนธดในดานลกษณะทางพนธกรรม และความเกงกลาในการตอส 1.3.3 คางคาวแมไกวดโพธบางคลา ลกษณะพเศษคอ จมกและใบหเลก ตาใหญ หนาตาคลายสนขปาและมขนาดใหญ 2. เอกลกษณทางวฒนธรรม 2.1 โบราณสถาน โบราณวตถ 2.1.1 โบราณสถาน จงหวดฉะเชงเทรา เปนจงหวดทมประวตศาสตรความเปนมาตงแตอดตจนถงปจจบน สถานททเกดเหตการณและปรากฏหลกฐานทางประวตศาสตรและโบราณคดจงมเปนจานวนมาก โดยมรายละเอยดตามลาดบ ดงน วดโพธรงษ อยในสมยอยธยาตอนปลาย-รตนโกสนทร ตงอยทบานเมองกาย อาเภอพนมสารคาม จากการสารวจพบหลกฐานทางประวตศาสตรคอ พระอโบสถหลงเกาอายประมาณ 200 ป ภายในเขยนภาพจตรกรรมฝาผนงทง 4 ดาน ลกษณะการกดและลายเสนคงเปนฝมอชางพนเมอง วดนเกดจากการทพระบาทสมเดจพระนงเกลาเจาอยหว รชกาลท 3 ทรงเลงเหนความสาคญในการปองกนพระนคร จงโปรดเกลาฯใหสรางปอมปนและกาแพงเมองเพอปองกนขาศก ขณะทมการกอสรางกาแพงเมองและปอมไดมการสรางวดขนมาดวย เพราะวดอยใกลเมองชาวบานจงเรยกวา วดเมอง วดทาวอไท อยในสมยทวารวด ตงอยทตาบลทากระดาน อาเภอสนามชยเขต ตามประวตศาสตรวดเปนวดโบราณ สรางขนในสมยทวารวดประมาณพ.ศ. 275 มอายประมาณ 2000 ป ความเจรญรงเรองแตละยคไมปรากฏหลกฐานทแนชด พบอฐสมยทวารวดและแผนศลาเปนรปหนาจว จนกระทง พ.ศ. 2513 ไดมการดาเนนการพฒนาวดและรกษาสภาพเดมไวไมใหเสอมสภาพไปมากกวาน วดโสธรวรารามวรวหาร อยทตาบลหนาเมอง อาเภอเมอง เดมชอ “วดหงส”เนองจากมเสาหงสอยในวด เสาหงสมลกษณะเปนเสาสง ปลายเสาเปนรปหงสตงอย เลากนวาสรางขนในสมยอยธยาตอนปลายโดยฝมอชาวมอญ เนองจากมเสาหงสซงเปนลกษณะศลปะของชาวมอญปรากฏอย ตอมาพายใหญไดพดเอาตวหงสทอยบนยอดเสาหกพงลงมา เหลอแตเสา ชาวบานจง

52

ไดนาผาขนไปผกแทน นานเขาผคนไดพากนเรยกชอตามภาพทเหนวา “วดเสาธง” หลงเวลาผานไปอกชวง เสาหงสหรอเสาธงซงถกแดดลมกดกรอนเปนเวลานานเมอถกพายจงหกลงมา เปนสองทอน ชาวบานเลยพากนเรยกชอวดวา “วดเสาธงทอน” ตามลกษณะการหกเปนสองทอนของเสาหงสหรอเสาธง เรองเลายงมตอไปอกวา ครงหนงไดมพระพทธรปสมฤทธ 3 พนองลอยตามแมนาปงมาจากทางเหนอแลวลดเขาคลองมาทางพระโขนง กอนออกสแมนาบางปะกงไดแสดงอภนหารโผลพนนาใหชาวบานเหน ชาวบานไดชวยกนชกลากขนจากนาแตไมสาเรจ ตอมาชาวบานไดรวมใจกนถวายนามวา “พระโสทร” มความหมายวาพนองรวมอทร ซงหมายถงพระพทธรปทง 3 องค ทลอยตามนามาดวยกนโดยประดษฐานอย ณ วดนคอหนงในสามองคนน จากนนชาวบานไดพากนเรยกชอวดตามชอหลวงพอ “วดโสทร”พระ พทธโสธรเปนพระพทธรปปางสมาธ นอกจากน ทางวดและทางจงหวดฉะเชงเทรายงไดรวมกนจดสรางพระอโบสถหลงใหม ไดดาเนนการกอสรางเรอยมาจนแลวเสรจเมอป พ.ศ. 2541 วดพยคฆอนทาราม (วดเจดย) ตงอยในอาเภอเมอง ประมาณ พ.ศ. 2416 ภายในวดมพระเจดยบรรจพระบรมสารรกธาต สรางโดยพระเกรยงไกรกระบานยทธ ปลดเมองฉะเชงเทรา ความสาคญของวดนคอ เปนทคนพบแผนเงนตาลกขอความอนเปนรองรอยประวตศาสตรทสาคญยง มขอความจารกถงประวตศาสตรของนายชาง และ นายเสอ สองพนองผมตนตระกลเกาแกยาวนานมากอนสมยอยธยา ในรชสมยพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว นายเสอไดเปนปลดเมอง สวนนายชางไดเปนพระวเศษฤาไชย เจาเมองฉะเชงเทรา และไดสรางวดนขนมา วดปตลาธราชรงสฤษฏ (วดเมอง) ตงอยตาบลหนาเมอง วดนเกดจากการทพระบาทสมเดจพระนงเกลาเจาอยหว ทรงเลงเหนความสาคญในการปองกนพระนคร จงโปรดเกลาใหสรางปนและกาแพงเมองเพอกนขาศก ขณะทมการกอสรางกาแพงเมองและปอมไดมการสรางวดขนมาดวย เพราะวดอยใกลเมองจงเรยกวา “วดเมอง” วดสมปทวน ตงอยทอาเภอเมอง วดนเปนแหลงศกษาสภาพบานเมองแปดรวในอดต และภาพพทธประวตตามตานานทงของไทยและจน สระมหาชย ตงอยตาบลทากระดาน อาเภอสนามชยเขต สระแหงนเปนสระนาโบราณ ขนาดกวาง 10 เมตร ยาว 120 เมตร ลก 3 เมตร เปนแหลงนาศกดสทธ สภาพเปนดนเหนยว ชาวบานเรยกวา “หนองอด” เชอกนวามความศกดสทธสามารถปกปองคมครองชวต เปนหนงในสามแหลงนาศกดสทธของฉะเชงเทรา ศาลากลางจงหวด (หลงเกา) เปนโบราณสถานสมยรตนโกสนทร อยในอาเภอเมอง สรางขนในป พ.ศ. 2449 ในรชสมยพระบามสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว รชกาลท 5 เคยใชเปนทวาราชการมณฑลปราจนบร ตอมาใชเปนทวาราชการจงหวดฉะเชงเทรา จากการสารวจอาคารพบวาเปนอาคารกออฐชนเดยว ผงอาคารเปนแบบอาคารทชกปกออก 2 ขาง โดยทางดานหนา

53

จะทาเปนซมประตยนออกมาหนาจาปนเปนรปครฑตราแผนดน ลกษณะของผนงอาคารและรปแบบของลายปนปนทประดบนาจะเปนการสรางเลยนแบบศลปะตะวนตก โดยใชรปแบบของศลปะสมย neo-classic ขององกฤษ ศาลากลางจงหวดหลงเกาถอวาเปนบนทกการเปลยนแปลงทางการเมองครงใหญและเปนสญลกษณของการตอสเพอรกษาเอกราชของไทยในยคจกรวรรดนยมจนมผขนานนามวาเปนอนสาวรยแหงเสรภาพของฉะเชงเทรา ปอมและกาแพงเมองฉะเชงเทรา เปนโบราณสถานสมยรตนโกสนทร กาแพงเมองและปอมสรางในรชสมยพระบาทสมเดจพระนงเกลาเจาอยหว รชกาลท 3 พ.ศ. 2377 โดยโปรดเกลาใหกรมหลวงรกษรณเรศเปนแมกองกอสรางเพอรกษาปากแมนาบางประกงเอาไว กรมศลปากรประกาศขนทะเบยนกาแพงเมองฉะเชงเทราเปนโบราณสถานแหงชาตไวในป 2497 พระตาหนกกรมหมนมรพงศสรพฒน ตงอยทอาเภอเมอง ปจจบนคอจวนผวาราชการจงหวด เปนโบราณสถานแหงหนงทมความสาคญทางประวตศาสตรเชนเดยวกบศาลากลางจงหวด ในรชสมยพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว ไทยใชนโยบายการเมองนาหนาการทหาร และเปลยนแปลงระบบการปกครองจากจตสดมภเปนระบอบเทศาภบาล ฉะเชงเทราไดเปนทตงของทวาการมณฑลปราจน พระเจานองยาเธอกรมหมนมรพงศสรพฒนไดรบการแตงตงเปนเจาเมองในเวลานน การวางแผนกอสรางอาคารสถานทตาง ๆ คอการเรมตนการวางผงเมองฉะเชงเทรา พระตาหนกกรมหมนมรพงศสรพฒนซงเปนเรอนไมสองชน สรางขนเปนทพานกของสมหเทศาภบาลในยคนน ถอไดวาเปนกาวแรกของการกอสรางบานพกขาราชการของแปดรว อาคารพทธสมาคม (ศาลเกา) สรางขนในสมยพระบาทสมเดจพระอานนทมหดลในอดตเคยเปนทตงของมณฑลปราจนบร เปนอาคารหลงเดยวทยงเหลออยซงสรางในสมยเดยวกบทวาการมณฑลปราจนบรทถกไฟไหมไปแลวปจจบนใชเปนอาคารททาการพทธสมาคมจงหวดฉะเชงเทรา ลกษณะอาคารกออฐถอปนชนเดยว หลงคาทรงปนหยามมขยนออกไปดานหนา ตวอาคารแบงเปน 3 สวนใหญ ๆ คอ หองโถงกลาง หองดานปกซาย และหองดานปกขวา 2.1.2 โบราณวตถ แหลงโบราณคดและแหลงประวตศาสตรพบไดในแหลงตาง ๆ ไดแก ระฆง พบทบรเวณแหลงโบราณคดโคกหวขาว อาเภอพนมสารคาม เปนระฆงในสมยทวารวด ระฆงแผนหนงแขวนอยบรเวณวด อกแหงหนงแตกหกแลว ใบเสมา ทาดวยหนทรายสแดง จานวน 8 ค พบทบรเวณวดอดมธญญาหาร ขนาดและลวดลายเหมอนหนสลก เปนลวดลายในศลปะอยธยาตอนปลาย-รตนโกสนทร สงประมาณ 100 เซนตเมตร เครองถวย เศษอฐ เศษภาชนะดนเผา บรเวณแหลงโบราณคดโคกหวขาว อาเภอพนมสารคาม พบเครองถวยสมยราชวงศเหมงตอนปลาย นอกจากนยงพบภาชนะดนเผา

54

และเศษเครองถวยทแหลงอน ๆ อก เชน บรเวณวดทาลาดเหนอ อาเภอพนมสารคาม พบเศษภาชนะดนเผาหลายประเภทกระจายอย นอกจากนบรเวณแหลงโบราณคดบานบงกระจบ นอกจากนบรเวณโบราณคดบานบงกระจบ อาเภอพนมสารคาม ยงพบเศษภาชนะดนเผาแบบเนอดนเศษภาชนะเครองถวยจน อายในราวพทธศตวรรษท 13 เศษเครองถวยจนเขยนลาย สนาเงนใตเคลอบใสเนอดนสขาว เศษเครองสงคโลกและยงพบเศษดนเผาไฟขนาดใหญอกจานวนหนง พระพทธรป พบบรเวณวดโพธรงส อาเภอพนมสารคาม เปนพระพทธรปเกาแกอายประมาณ 200 ป ประทบนงปางมารวชย ศลปะอยธยาตนรตนโกสนทร นอกจากนยงพบพระพทธรป พระประธานเกาแกอายประมาณ 100 กวาปมราวดทาลาดใต และยงมอก 3 องคทวดบางคลา เปนพระนอนหลอดวยทองเหลองเปนศลปะรตนโกสนทร และพระปนปนศลปะอยธยาตอนปลายปางมารวชย ปนใหญ พบทบรเวณแนวกาแพงเมอง บนกาแพงมปนใหญ 2 กระบอกนามาจากศาลหลกเมอง บรเวณลากลองมตรามงกฎ ซงคงจะเปนลกษณะเครองหมายของบบรษทททาการหลอปน ภาชนะดนเผา เปนวตถโบราณทพบมากทสดในบรเวณน ลวดลายบนภาชนะดนเผาแบงไดเปน 2 แบบ คอ ภาชนะเผาลายเชอกทาบ ซงพบมากทสดในเศษภาชนะดนเผา และภาชนะดนเผาลายขด 2.2 แหลงประวตศาสตร 2.2.1 หมบานบงไผดา ตงอยทอาเภอศาลาแดง อาเภอบางนาเปรยว เปนแหลงนาทางการเกษตรและเสนทางคมนาคม บรเวณนเคยเปนทอยอาศยของมนษยมานานแลวอยางนอย 1000 ป แมจะเปนบรเวณเลก ๆ แตกมผคนมาอาศยอยตงแตอดตจนถงปจจบน โดยสภาพภมประเทศของหมบานบงไผดา มลกษณะเปนทราบลม นาทวมถงฤดนาหลาก การปลกบานเรอนของประชาชนจงมลกษณะเปนแบบเรอนชนเดยวใตถนสง 2.2.2 หมบานทาถว ตงอยทตาบลบางกรด อาเภอบานโพธ เปนหมบานสาคญหมบานหนง และนบเปนบรเวณแรก ๆ ทคนจนอพยพเขามาตงหลกแหลงในเมองไทย เกดเปนชมชนตรงขามโรงสลาง เชอกนวาหมบานนอาจจะเคยเปนบอนการพนนเลนถวมากอน 2.2.3 ยานชมชนเมองแปดรว ชมชนเกาแกทเกดพรอมกาแพงเมองฉะเชงเทรา เมอครงมการยายมณฑลปราจนมาตงทฉะเชงเทรา และไดกอสรางศาลารฐบาลมณฑลปราจนขนเปนททาการใน พ.ศ.2449 จงทาใหเกดบานเรอน และชมชนขนในบรเวณโดยรอบและใกลเคยง มการคาขายเกดตลาดขนหลากหลายแหง บานเรอนมลกษณะเปนสถาปตยกรรมรวมสมย โดยใชเปนทพกอาศยและคาขาย

55

2.2.4 ปากคลองบางขนาก คลองบางขนากขดในรชสมยพระบาทสมเดจพระนงเกลาเจาอยหว รชกาลท 3 คลองนขดขนเพอใชเปนเสนทางลาเลยงเสบยงอาหารและยทโธปกรณเขาไปในญวน เมอเสรจศกญวนแลวสองฝงคลองกลายเปนไรนา และคลองกใชเปนเสนทางคมนาคมของฉะเชงเทรา และเมองใกลเคยงใหตดตอกบพระนครไดสะดวกขน 2.3 สถาปตยกรรมดเดน 2.3.1 พระอโบสถวดโสธรวรารามวรวหาร เปนสถาปตยกรรมทบงบอกถงความเปนเมองแปดรว หรอฉะเชงเทรา ทไดกอสรางขนมาใหมเปนสถาปตยกรรมแบบรตนโกสนประยกตอาคารทรงไทย ลกษณะเปนอาคารหลงคาประกอบเครองยอด ชนดยอดทรงมณฑปแบบไทยตอเชอมดวยวหารทงดานหนาและดานหลง ดานขางตอเชอมดวยอาคารรปทรงอยางเดยวกบพระวหาร ซงเมอประกอบกนเขาแลว จะเปนอาคารมหลงคาแบบจตรมขอยางอาคารปราสาทแบบไทย 2.3.2 พระอโบสถวดสปทวนนอก มชอเสยงในดานความสวยงามของพระอโบสถซงสรางดวยหนออน มลวดลายหนาบนและงานปนปนทประดบอยโดยรอบ โดยเฉพาะอยางยงงานปนปนทเชงชายรอบอโบสถซงเลาเรองวถชวตของชาวแปดรวไดอยางชดเจน 2.3.3 พระปรางค 4 องค รอบวหารวดปตลาธราชรงสฤษฏ (วดเมอง) พระปรางค 4 องคอยทกาแพงลอมรอบวหาร เปนปรางคยอมมไมสบสอง สอบเขาหาศนยกลาง เมอนาลกษณะศลปะมาเปรยบเทยบกบพระปรางคทวดพระแกว พบวามความคลายกนมาก แตจะแตกตางกนแครายละเอยดเลกนอยเทานนเอง 2.4 ศลปหตถกรรมและงานชางทองถน 2.4.1 เครองทองเหลองของครอบครวธรรมประทป เปนงานฝมอทใชวธการนาเสนทองเหลองมาสานเปนของใชเครองประดบ และของชารวย 2.4.2 การสานหมวกกยเลย ในอาเภอบางคลา หมวกกยเลยใชเรยกหมวกแบบจน โดยการใชวสดในทองถนมาใชประกอบการผลต หมวกกยเลยถอไดวาเปนสญลกษณทบงบอกถงศลปะและวฒนธรรมทางชนชาตอกชนหนงของหตถกรรมพนบานทเกดจากภมปญญาของชาวบานอยางแทจรง 2.5 ขนบธรรมเนยมประเพณ จงหวดฉะเชงเทรามขนบธรรมเนยมประเพณทปฏบตสบตอกนมาและถอไดวาเปนเอกลกษณของจงหวดคอ 2.5.1 ประเพณแหหลวงพอโสธร จดขนในชวงเดอน 12 ของทกป โดยมการแหทงทางบกและทางนา 2.5.2 ประเพณการแขงเรอยาว โดยแขงกนในลานาบางประกง บรเวณหนาวดโสธรวรารามวหาร

56

2.5.3 ประเพณละครแกบน เปนการราถวายหลวงพอโสธรหลงจากทบนบานหลวงพอพระพทธโสธรลวกจการนน ๆ สาเรจสมความปรารถนา

จงหวดจนทบร

ภาพท 28 ตราสญลกษณจงหวดจนทบร

ภาพท 29 ธงประจาจงหวดจนทบร ความหมายของตราสญลกษณจงหวดจนทบร รปกระตายอยในดวงจนทร เปลงแสงเปนประกาย แสงจนทร หมายถงความสวยงาม เยอกเยน ละมนละไม เปรยบไดกบความสงบ รนรมย และรมเยนเปนสขของภมภาคน รปกระตายเปนสญลกษณสวนหนงของดวงจนทรซงชาวไทยทวไปเชอวามอยเชนนนมาแตดกดาบรรพ เชนเดยวกบทจนทบรเปนเมองโบราณมชอปรากฏอยในพงศาวดารมาตงแตแรกสรางกรงศรอยธยา

ขอมลทวไป คาขวญประจาจงหวด: นาตกลอเลอง เมองผลไม พรกไทยพนธด อญมณมากเหลอ

เสอจนทบร สมบรณธรรมชาต สมเดจพระเจาตากสนมหาราช รวมญาตกชาตทจนทบร

57

เขตการปกครอง: ประกอบดวย 10 อาเภอ ไดแก 1. อาเภอเมองจนทบร 2. อาเภอขลง 3. อาเภอทาใหม 4. อาเภอโปงนารอน 5. อาเภอมะขาม 6. อาเภอแหลมสงห 7. อาเภอสอยดาว 8. อาเภอแกงหางแมว 9. อาเภอนายายอาม 10. อาเภอเขาคชฌกฏ ประวตศาสตรของจงหวดจนทบร ประวตศาสตรจงหวดจนทบรเปนเมองโบราณ มอดตทยาวนานนบตงแต พ.ศ. 800 มหลกฐานเมองเกาอยทตาบลคลองนารายณบรเวณทเรยกวา “เมองเพนยดหรอกาไว” บรเวณนมศลาสลกลวดลายโบราณปจจบนเหลอซากเมองเกาอย 2 แหงคอ ตลาดจนทบรทางตะวนออกของอาเภอเมองและทตาบลคลองนารายณ เขตอาเภอเมอง ทงยงมการคนพบศลาจารกทวดสระบาป จารกเรองราวของ “เมองเพนยดหรอกาไว” ทาใหสนนษฐานวาเมองมความเจรญมานาน และเปนเมองคาขายรมทะเลตงแตสมยขอมเรองอานาจ จากนนความเปนมาของจนทบรขาดหายไป มาปรากฏอกครงเมอจนทบรหรอจนทบรตกเปนเมองประเทศราชของกรงศรอยธยาในพ.ศ. 1895 และยายตวเมองจากฝงตะวนออกของแมนาจนทบรมาตงทฝงตะวนตก เรองราวของจนทบรมาเดนในสมยเสยกรงศรอยธยาครงท 2 ครงนนสมเดจพระเจาตากสนมหาราช ขณะดารงพระยศเปนพระยาวชรปราการ เจาเมองตาก ไดถอยรนไปตงหลกทางชายฝงทะเลดานตะวนออก เพอชมชนพลเตรยมเสบยงอาหารและยทโธปกรณ เพอกอบกชาต สงตอเรอแลวยกทพมายดกรงศรอยธยาคนจากพมา หลงจากนนไดยายเมองหลวงมาตงทกรงธนบรลวงมาในสมยรชกาลท 3 ไทยมเรองบาดหมางกบญวนดวยเรองเจาอนวงศจนกระทงเกดสงคราม ครงนนเมองจนทบรมความสาคญขนอกครง เนองจากเปนเมองชายทะเลทางทศตะวนออก และอยใกลกบญวน พระบาทสมเดจพระนงเกลาเจาอยหวเกรงวาญวนจะมายดเอาจนทบร จงโปรดใหสรางกาแพงแดง มปนใหญประจาอยตามชองระหวางใบเสมากาแพงเมองเรยงราย และสรางเมองใหมเพอเตรยมรบศกทบานเนนวง ตาบลบางกะจะ และทบรเวณหาดและหวหาดแหลมสงห ตอมาญวนเสยเอกราชใหฝรงเศสและใน พ.ศ. 2436-2447 เกดเหตการณ ร.ศ.112 เมอฝรงเศสเขายดจนทบร เอกลกษณของทองถน 1. เอกลกษณตามธรรมชาต นอกเหนอจากจนทบรจะมฝนตกชกเกอบตลอดปทเรยกไดวาฝนแปดแดดสในรอบปแลว ยงมปรากฏการณธรรมชาตทงในนา (ทะเล) และบนพนแผนดน ซงเปนทรจกกนอยางแพรหลายกนทวไปคอ 1.1 สงทมอยตามธรรมชาต 1.1.1 นาตกพลว เปนนาตกทสวยงามแหงหนงในจงหวด อยในอทยานแหงชาตนาตกพลว นาตกม 3 ชนมอางศลารองรบเปนชน ๆ กลายเปนลาธารไหลไปเรอย ๆ ตามเชงเขา ทวทศนในบรเวณนาตกนจงงดงามนาชมเปนยงนก

58

1.1.2 แหลมเสดจ หาดเจาหลาว อาวคมวมาน แหลมเสดจเปนหาดทรายขาวสะอาดยาวเหยยดสดสายตา เมอเขาไปไดประมาณ 3 กโลเมตร เสนทางจะวกวนขนไหลเขา ณ จดนจะมองเหนพนดนทเรยกวา”แหลมเสดจ” ยนในทะเล แบงทะเลออกเปน 2 ดาน ดานซายเปนชายหาด ดานขวาเปนคงวมาน เวงวางกวางใหญเรยกวา”อาวคงกระเบน” สดปลายแหลมเสดจจะมภเขาขนาดกลางปดสกดปลายแหลมไว 1.1.3 หาดแหลมสงห หาดแหลมสงหเปนสถานททองเทยวชายทะเลดงเดมของคนจนทและรจกกนมาชานาน ชายหาดเปนปากอาว แมนาจนทบรไหลมาออกอาวไทยทหาดน มรมเงาของทวสนยาวไปตามแนวของชายหาด ทมชอวาแหลมสงหเพราะวา เมอมองจากฝงตรงขามจะเหนกอนหนมหมาทมองดแลวคลายสงหหมอบ 1.1.4 อทยานแหงชาตเขาคชฌกฏ อทยานแหงชาตเขาคชฌกฏ อทยานแหงชาตเขาคชฌกฏไดเรมรงวดทาแผนทใน พ.ศ. 2503 และประกาศเปนปาสงวนแหงชาตเมอ พ.ศ. 2508 ลกษณะภมประเทศเปนเทอกเขาสงชนสลบซบซอน โดยทางทศตะวนออกเปนหนาผาสงชน ลาดลงในทางทศใตและทศตะวนตก ยอดเขาทสงทสดมความสงประมาณ 1085 เมตร จดเดนทนาสนใจ 1.นาตกกระทง 2.พระบาทพลวง เปนปรากฏการณทางธรณวทยา เกดสภาพเปนรอยพระพทธบาทอยบนยอดเขาพระบาทพลวง (เขาคชฌกฏ) จะเปดใหนมสการทก ๆ ป ในชวงวนเพญเดอนสาม 3.ปาเขาคชฌกฏ เปนปาดงดบทคอนขางสมบรณ ประกอบดวยพรรณไมนอยใหญขนปกคลมอยหนาแนน รมรนสวยงามธรรมชาต 4. นาตกคลองชางเช อยในเสนทางเดนศกษาธรรมชาต 1.2 พชพนธไม เมองจนทบรเปนเมองทองเทยว คนนยมมาเทยวกนในชวงฤดกาลทมผลไมชกชม ซงตรงกบฤดฝน 1.2.1 เงาะ เปนพชเมองรอนอกชนดหนง มถนกาเนดอยบรเวณหมเกาะมลาย สาหรบประเทศไทยมปลกมากทางภาคตะวนออกและภาคใต เงาะทปลกมอยหลายพนธ แตนยมปลก 2 พนธ เงาะโรงเรยน มถนกาเนดจากโรงเรยนนาสาร จงหวดสราษฎรธาน เงาะสชมพ มถนกาเนดทจงหวดจนทบร คณสมบตทดคอ ทนตอสภาพดนฟาอากาศ 1.2.2 ทเรยน ถอเปนผลไมเศรษฐกจชนดหนงทนาเงนตราตางประเทศเขามามาก เนองจากชาวตางประเทศไดรจกและนยมบรโภคมาก พนธทสงเสรมปลกกนมากมเพยง 4 พนธคอ 1.พนธชะน ผลคอนขางยาว หวเรยวกนปาน เนอสเหลองจด กลนแรงเลกนอยและรสหวานมน 2.พนธหมอนทอง ผลขนาดปานกลาง เปลอกสนาตาล กนมจะงอยเลกนอย เนอหนามสเหลองนวล รสหวานมนกลนไมจด 3.พนธกานยาว ผลกลม เนอสเหลองออนละเอยด รสหวานกลนไมแรง มกานผลคอนขางยาว 4.พนธกบ เปนพนธโบราณ หวแหลมทายแหลม เนอสเหลองรสอรอย

59

1.2.3 มงคด มงคดทปลกกนอยในปจจบนนนมอยเพยงพนธเดยวคอ พนธพนเมอง เนองจากมงคดเปนไมผลชนดเดยวทไมมการกลายพนธ คงสภาพพนธเดมเอาไวจนถงปจจบนน กลายเปนผลไมเศรษฐกจของจนทบร ไดรบสมญาวาเปน "ราชนผลไม" 1.2.4 ลองกอง เปนผลไมเมองรอนชอบอากาศรอนและชมชน มฝนตกชกสมาเสมอ พนธลองกองม 3 พนธ คอ 1. ลองกองธรรมดา 2. ลอกองนา 3. ลองกองกะละแม 1.2.5 พรกไทย เปนพชอยในสกลพล ปจจบนเปนพชเศรษฐกจอยางหนง จนทบรมพนทการปลกพรกไทยมากทสดของประเทศ พนธพรกไทยแบงไดเปน 4 พนธ คอ 1. พนธปะเหลยน 2. พนธจนทบร 3. พนธมาเลเซยและพนธซาราวค 4. พนธซลอน 1.2.6 ยางพารา เปนพชเศรษฐกจทสาคญชนดหนงของจนทบร เนองจากมทเพาะปลกมาก 1.2.7 เรวหอม เรวเปนพชลมลกจาพวกกระวาน กะทอ ฯลฯ ขนไดในดนเกอบทกชนดโดยเฉพาะดนรวนซย แสงของแดดราไรมกขน ตามธรรมชาตในปา ตามทชนแฉะ ทปาชายเขา ลมนาหรอทางนาไหลทมความชน ตลอดป ปจจบนนามาปลกตามบาน ตามสวน ใชเปนเครองเทศปรงอาหารและพช สมนไพร 1.2.8 ตนสารอง ตนสารองภาษาถนทางภาคอสานเรยกวา บกจอง เปนไมยนตนขนาดกลางถงใหญ มลาตนสงประมาณ 14 เมตร แตกกงกานสาขา เฉพาะชวงปลายยอดของตน เมอมผลทเกบเกยว ชาวบานมกโคนตนเพอสะดวกในการเกบลก ไมนยมใหผลหลนตามธรรมชาต เพราะชามากกวาทจะหลนหมดตน และผลมกจะรวงหลนไปไกลทาใหยากตอการเกบ เนองจากลกสารองจะมลกตดสาเภาปลวไปได ชาวบานมกเกรงวาเพอนบานจะมาเกบเกยวกอนจงจาเปนตองโคนตนสารอง เปนไมชอบขนตามปาดงดบ มความชนสง ไมนยมปลก มกขนเองตามธรรมชาตตามภเขานอยใหญทวไป ชาวจนทบรนยมเรยก "สารอง" มากกวาพงทะลายผลของตนสารองใชเปนสมนไพรทเขาตารบยาไทย 1.2.9 ตนจนทน ซงเปนพนธพระราชทานปลกเพอเปนมงคลของจงหวดจนทบร ตนจนทน เปนไมยนตน สงไดถง 20 เมตร ยอดออนมขน ใบเดยวเรยงสลบ รปขอบขนานหรอรปวงร กวาง 2.5 - 3 เซนตเมตร ยาว 7 - 10 เซนตเมตร ดอกแยกเพศ ดอกตวผเปนชอกลบดอกเชอมตดกนเปนรปคนโทสขาวนวล ดอกตวเมยเปนดอกเดยวลกษณะคลายกบดอกตวผ แตมขนาดใหญกวาผลสดมสองรปราง คอ ทรงกลมแปนเรยกวา "ลกจนทน" และทรงกลมเรยกวา "ลกอน" เมอสกมสเหลองมกลนหอมและกลบเลยงยงคงตดอย ตารายาไทยและยาพนบานใชแกนผสมรวมกบสมนไพรอน ตนนาดมแกไข 1.2.10 ตนสอยดาว เปนไมพม หรอไมตนสงไดถง 20 เมตร ยอดออนมขนสขาว ลาตนมสนาตาลออกขาว ใบเดยวเรยงแบบบนไดเรยงหาง ๆ รปไขแกมขาวหลามตดหรอสามเหลยม

60

กวาง 3 - 22 เซนตเมตร ยาว 5 - 24 เซนตเมตร ปลายใบเรยวแหลมเปนหางยาว บางทเปนแฉกแหลมสามแฉก ขอบใบเรยบหรอหยกเปนคลนหางโคนใบกลมสอบมน ๆ โคนสดมตอมใหญ 1 ค อยดานบน ดานลางมขนรปดาวสนหนาแนน มเสนแขนงใบ 5 - 8 ค เสนใบยอยเรยงเปนเสนบนได ตามเสนใบเปนกานใบ มขนสนาตาลออน กานใบยาว 3 - 18 เซนตเมตร ดอกออกเปนชอทยอดและตามงามใบยาว 7 - 35 เซนตเมตร มขนสนาตาลปกคลม มทงดอกเพศผ ดอกเพศเมย และดอกสมบรณเพศ ผลม 3 พ กวางประมาณ 7.5 มลลเมตร ยาวประมาณ 4.5 มลลเมตรมขนยาวนมปกคลมเมลด มรปรางคอนขางกลม สดา 1.2.11 ตนชะมวง ชะมวงมชอทางวทยาศาสตรวา Garcinia Cowa, Roxd. อยในวงศ GUTTTIFERACEAE มชอเรยกอน ๆ คอ สมวง (ภาคใต) ชะมวง (ไทยกลางและตะวนออก) ชะมวงเปนพรรณไมยนตนมขนาดยอมจนถงขนาดกลาง มอยทวไปตามปาชน ใบจะมลกษณะแขงและยายหนาคลายกบใบมะดนดอกเลก กลบดอกแขงมสเหลองนวลและมกลนหอม ดอกจะดกมาก ใหญประมาณ 10 - 15 เซนตเมตรการขยายพนธโดยการใชเมลด สรรพคณอน ๆ ใบและดอกใชเปนยาระบายทอง รกษาโรคไข กดฟอกเสมหะ รกษาธาตพการ นอกจากนใบออนและผลยงใชปรงเปนอาหาร มรสเปรยวคลายใบมะดน ถากนมาก ๆ จะทาใหทองระบายคลายดอกขเหลก ตนชะมวงมถนทอยมกจะขนตามปาชนทางภาคใตและภาคตะวนออก ทางภาคกลางกมปลกกนบางแตเลกนอย 1.2.12 สมมะปด มะปดเปนไมพม คลายตนมะนาวแตมขนาดเลกกวามะนาว ผลเปนรปทรงกลม ฉานา สเขยวเขมลกเลกกวามะนาว เมอสกมสสมเขมคอนขางเหลอง รสเปรยวจด เนอขางในจะเปนสสมปนเหลอง มกลนหอม มกปลกตามสวนพนบานทวไป นยมใชแทนมะนาว ทชาวจนทรจกกนดคอ นาพรกกะสมมะปดมรสชาตอรอย สรรพคณทางยา ใชกดเสมหะ ไมเหมาะกบผปวยโรคทองรวง เพราะจะทาใหอาการรนแรงขนขยายพนธโดยการตอนกง ปลกในกระถางเปนไมประดบเพอความสวยงามได 1.2.13 ตนกฤษณา ไมกฤษณาเปนไมยนตนขนาดกลาง ความสงประมาณ 20 - 30 เมตร ขนอยตามปาดบ ในเมองไทยพบมากทจงหวดจนทบร ประโยชนใชเปนสวนผสมยาสมนไพร มสรรพคณรกษาโรคปวดขอ บารงหวใจ บารงปอด และเนอไมหอมใชทาธปหอม และเครองหอมตาง ๆ 1.2.14 ตนกระวาน กระวานเปนพชทมลาตนตรงมอายอยไดหลายป ลาตนมขนาดสงถงสวนปลายใบ ยาวประมาณ 5 - 18 ฟต ใบจะไมเรยงตวอยในตาแหนงเดยวกน ใบมรปรางแบบใบหอก จะเรมออกดอก เมอลาตนสง 2 - 4 ฟตดอกจะเปนดอกชอ มสขาวหรอเขยวออน ผลมขนาดเลก มรปรางแบบรปไข สนาตาลแกมแดง ภายในเมลดจะมนามนระเหยอยมาก ประโยชนของกระวานคอเปนเครองเทศทมชอวา " ราชนแหงเครองเทศ " เพราะเปนทนยมใชกนมาก ในสมยโบราณ การใชกระวานสวนมากนาไปใชแตงกลนอาหารชนดตาง ๆ

61

2. เอกลกษณทางวฒนธรรม จนทบรนบเปนภมภาคสวนสาคญสวนหนงของไทยทมววฒนาการสบทอดทางสงคมมายาวนานในอดต นบจากยคโบราณจนถงปจจบน มรดกทางวฒนธรรมสาคญทตกทอดมาถงคนรนหลงมมากมาย นบตงแตโบราณสถานยคสมยตาง ๆ จนถงพยานหลกฐานยนยนถงเหตการณสาคญในประวตศาสตร ลกษณะความเปนอยในชมชน ภาษา วรรณกรรม การละเลน อาหารการกน เปนตน 2.1 โบราณสถาน โบราณวตถ สถาปตยกรรม 2.1.1 วดเพนยด ตานานโบราณกลาวถงโบราณสถานแหงนวา คอ เมองเพนยด หรอเมองกาไว หรอเมองคงคะบร มนางกาไวเปนผสรางเมองและเปนผครองเมองแทนทาวพรหมทต พระสวามทสวรรคตไป และไดสรางวดเพนยดขนในกลางใจเมองน โบราณสถานแหงนเปนทขดพบศลาจารก ในบรเวณใกลเคยงยงพบหนแกะสลกศลปะขอมถาลาบรวตรทเกาแกทสดในประเทศไทย ซงนกโบราณคดบางทานจดใหอยในสมยฟนนตอนปลายหรอสมยเจนละ นอกจากนยงพบหนแกะสลก ศลปะขอมแบบไพรกเมงและนครวดดวย 2.1.2 วดพลบ เปนวดเกาแกของเมองจนทบร สรางขนเมอราว พ.ศ. 2300 ตามทะเบยนโบราณสถานของกรมศลปากร 2.1.3 วดไผลอม อยในเขตอาเภอเมองจงหวดจนทบร จากการสารวจพระอโบสถหลงเกา เปนอาคารกออฐถอปนรปทรงสเหลยมผนผา แบบสถาปตยกรรมเปนลกษณะอาคาร ร.3 เจดยตงอยบนฐานสง เปนเจดยศลปะรตนโกสนทร สงประมาณ 10 เมตร สวนโบสถมอาคารเลยนแบบศลปะตะวนตก ไมปรากฏหลกฐานในการสรางแนชด จงไดกลายเปนอาคารททรงคณคาทางประวตศาสตรในการศกษาตอไป 2.1.4 สระแกว มตานานอยวา มผไปพบสระนาแหงหนง อยในปาทบใกลเขาสระแกว อาเภอทาใหม นาในสระเตมเปยมและใสบรสทธ ในสระมแสงสวางเปนวงเขยวคลายแกวเปนวงรอบสระ ประกอบกบมเหตอศจรรยอยเนอง ๆ ชาวบานจงนบถอเปนสงศกดสทธและใหชอวา สระแกว 2.1.5 คายเนนวง สรางเมอ พ.ศ.2377 ในสมยพระบาทสมเดจพระนงเกลาเจาอยหว รชกาลท 3 เมอครงไทยมสงครามตอสกบญวนเรองกบฏเจาอนวงศ คายเนนวงเปนเมองปอมคายกอสรางดวยดน โดยขดคขนเปนเทนรอบเนนดนขนาดใหญ และกอกาแพงศลาแลงมใบเสมาและชองปนบนเชงโดยรอบ ประตเมองเปนชองอฐกอเปนคนกนดน 2.1.6 ตกแดง อยทชายหาดแหลมสงหหางจากจงหวด 30 กโลเมตร กองทหารฝรงเศสสรางขนเพอเปนกองบญชาการและทพกนายทหารทรกษาปากนาแหลมสงห เมอสมยฝรงเศสยดเมองจนทบร พ.ศ. 2436 ลกษณะเปนตกกออฐถอปนชนเดยวทาสแดง จงถกเรยกวา ตกแดง

62

2.1.7 คกขไก (คกฝรง) คกขไกอยใกลชายหาดแหลมสงห กอสรางคราวเดยวกบตกแดง เลากนวาเดมเปนปอมปน แตตอมาฝรงเศสใชเปนทขงคน และเลยงไกไวขางบน ใชไกขรดหวนกโทษ 2.1.8 ปอมไพรพนาศ ปอมไพรนาศตงอยบนภเขาแหลมสงห เปนตกดนกออฐฉาบปน ใกลเคยงกนมเจดยทชาวจนทบรสรางขนเมอพ.ศ.2447 เพอเปนทระลกวากองทพทหารฝรงเศสไดถอนตวออกไปแลว 2.1.9 ศาลากลางจงหวดจนทบร ศาลากลางจงหวดจนทบรสรางขนเมอพ.ศ. 2459 ในสมยพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว รชกาลท 6 ใชเปนทวาการมณฑลจงหวดจนทบร เปนอาคารชนเดยว รปทรงเปนแบบอาคารทรงยโรป ใตถนยกสงสาหรบเกบวสดเปนสถาปตยกรรมแบบผสมผสานระหวางตะวนออกกบตะวนตก 2.1.10 อตอเรอสมเดจพระเจาตากสน อยทบานเกาะเสมดงาม อาเภอเมอง มหลกฐานซากเรอสาเภาและรองรอยอตอเรอ เปนแองนารปสเหลยมผนผาหลายแหง แตปจจบนเหลอเพยงสองแหงเทานน 2.1.11 พระตาหนกใหญหรอตาหนกเทาสมเดจพระนางเจาราไพพรรณ เมอครงทสมเดจพระนางเจาราไพพรรณ โปรดเกลาหาทพกผอนตามพระอรยาบถ เสดจไปมาเยอนจนทบร และทรงสรางตาหนกไวบนทดนทพระราชทานนามวา บานวงแกว ตาหนกเทาเปนคฤหาสนขนาดใหญ สรางดวยไมสกทองทงหลงแบบชนครง ออกแบบและควบคมการสรางโดยหมอมเจาสมยเฉลม กฤษดากร 2.1.12 วดแมพระปฏสนธนรมล (โบสถวดคาทอลก) สรางขนเมอสมยทชาวญวนประมาณ 30 คนอพยพมาทจนทบรครงแรกในรชกาลสมเดจพระเจาอยหวทายสระ พ.ศ. 2215-2275 รปแบบโบสถเปนศลปะโกธค ตวโบสถยาว 60 เมตร กวาง 20 เมตร เคยมยอดแหลมทปลายสองขาง มการประดบกระจกสแบบสเตนกลาส เปนภาพนกบญทสวยงามและมคณคาทางศลปะ 2.1.13 ศาลหลกเมองจนทบร ตงอยหนาคายตากสน เมอ 50 ปทแลวเปนศาลไมอยระหวางตนขอยใหญ 2 ตน ศาลหนง และมอกศาลอยใตตนขอยอกตนหนง ทโคนตนมศลาแลงอย ปจจบนไดกอสรางขนมาใหม ฝงเสาหลกเมองและหลอองคเจาพอขนมาใหมเพอใหสงางาม สมศกดศรของเมอง 2.1.14 บานพระยาวสตรโกษา พระยาวสตรโกษาใหชอบานหลงนวา “ทบวาณะเสน” หนงในบานเกาทยงพอมใหเหนในจนทบร มประวตรงโรจนสมยรชกาลท 5 และ 6 เปนอาคารตกกออฐถอปนสองชน ใตถนตา รปแบบสถาปตยกรรมตะวนตก ทรงชองหนาตางโคง ประตโคงมองทะลแนวเดยวกนตลอด ลายปนปนสะทอนเงาอดตยอนไปถงสมยทจนทบรรงเรอง

63

2.2 ยานประวตศาสตร 2.2.1 อาคารพกอาศยและรานคายานทาหลวง เปนชมชนเกาแกรมนาจนทบร มจดเรมตนจากเชงสะพานวดจนทนาราม อาคารสวนใหญเปนทพกอาศยและรานคาทมอายเกอบรอยปตงแตสมยรชกาลท 5 ลกษณะเปนตกแถวโบราณ มลวดลายไมจาหลกออนชอยงดงามอยตามบานประต หนาตาง และมมอาคาร ลกษณะการฉลลายของชางฝมอชาวจนทบรจดไดวามเอกลกษณไมเหมอนใคร โดยเฉพาะการจาหลกฉลชองลมเปนภาพจาหลกนนรปหวพยคฆสอดแทรกอยตามกงเครอเถา หรอความคมเฉยบของลายทแฝงไปดวยความออนชอยของลายจาหลก 2.3 รปปน อนสาวรย 2.3.1 พระบรมราชานสาวรยสมเดจพระเจาตากสนมหาราช ชาวจนทบรมความสานกในพระมหากรณาธคณของสมเดจพระเจาตากสนมหาราชททรงรวบรวมคนไทยกอบกอสรภาพจากพมาไดสาเรจ ทรงฟนฟประเทศชาตใหเขาสความสงบสขโดยเรว เนองจากในระหวางทพระองคทรงรวบรวมกาลงคนและอาวธยทโธปกรณเพอกอบกบานเมองนน ทรงใชเมองจนทบรเปนฐานทมนสาคญ ชาวจนทบรไดรวมกอสรางพระบรมราชานสาวรย ไวเปนอนสรณจานวน 2 แหง คอ 1. พระบรมราชานสาวรย ณ สวนสาธารณะทงนาเชย อาเภอเมองจนทบร 2. พระบรมราชานสาวรย ณ คายตากสน จงหวดจนทบร 2.3.2 พระอนสาวรยพระนางเรอลม เมอ พ.ศ. 2424 ไดโปรดเกลาใหสรางพระอนสาวรยเปนรปประมดดวยแผนอฐ เพอบรรจพระองคารของสมเดจพระนางเจาสนนทากมารรตน พระบรมราชเทว เนองจากตามประวตสมเดจพระนางเจาสนนทากมารรตนเคยเสดจมาทแหงน 2.4 ศลปหตถกรรมและงานชางทองถน 2.4.1 งานทอและงานจกรสาน เปนหตถกรรมทบงบอกถงวถชวตและอารยธรรมทเกดจากภมปญญาชาวบานของชาวจนทบร อนไดแก เสอจนทบร หรอเสอแดง จนทบรมลกษณะภมประเทศเปนทราบ พนทสวนหนงใชทานา มพชขนอยชนดหนง คอ กก กกมคณสมบตเหมาะแกการทอเสอ อนเปนสนคาประเภทหตถกรรมทขนชอของจงหวดจนทบร ชาวจนทบรรจกการทอเสอมาไมตากวา 120 ปมาแลว โดยผรเรมกลมแรกคอกลมผนบถอศาสนาคาธอลกทอาศยอยบรเวณวดคาธอลกหรอทเรยกวาหมบานญวน เอกลกษณอยางหนงของเสอจนทบรตองมสดา แดง และใชปอเปนเสนยน ซงจะทนทานกวาเสนยนทเปนพลาสตก งานจกสาน งานจกสานเปนหตถกรรมทเกดขน จากภมปญญาของชาวบานทนาวสดในทองถนมาผลตเปนเครองใชซงมมาแตเดม แหลงผลตงานจกสานของจนทบรพบตามหมบานในชนบทซงมกจะผลตขนใชเอง เครองจกสานทยงคงอยในความนยม คอ เครองจกสาน

64

จากตนคลาและจากไมไผ มกนยมสานเปนลายขดหรอลายสอง กวางยาวไมกาหนด แลวแตความตองการ นยมทาใชแตในครวเรอนเทานน 2.4.2 เครองประดบอญมณ จนทบรมชอเสยงในการผลตเครองประดบอญมณทงดงาม หลากหลายรปแบบ มความประณต เปนทนยมทงในและตางประเทศ ปจจบนมการผลตเครองประดบอญมณทงในรปแบบเดมและแบบสมยใหม เครองประดบแบบเดมทยงนยมอยคอ การทาแหวนกล ซงเปนทรจกและแสวงหากนมากอยางหนงคอ แหวนป แหวนปลา ซงเปนแหวนกล ตวเรอนเปนรปปทะเล พญานาค กง ทองวงเปนวงเรยงกนอยเมอทอดกานสวงจะคลองกนอยไมแยกจากกน และเมอประกอบเขาดวยกนอยางถกวธ แหวนกจะมสกานเรยงชดกน ผเปนเจาของจะตองรวธชวยประกอบวาให ตองจบกานใดสอดกานใด 2.5 ภาษาและวรรณกรรม พบภาษาประจาทองถนในจนทบรอย 2 รปแบบ คอ 2.5.1 ภาษาถนจนทบร ภาษาทชาวจนทบรใชพดกนเปนภาษาไทยทใชพดในภาคกลางทว ๆ ไป แตสาเนยงและหางเสยงผดเพยนกนไป เปนสาเนยงของชาวจนทบรโดยเฉพาะ นอกจากนนสาเนยงในแตละทองถนยงผดเพยนกนไปอกมากนอยตางกน 2.5.2 ภาษาชอง ชาวชองพดภาษาของตนเอง ไมมภาษาเขยนไมมการจดบนทกทางประวตศาสตร จงหวดจนทบรมชาวชองอาศยอยมากกวาจงหวดอน สวนมากอยในอาเภอโปงนารอน และอาเภอมะขาม ทฤษฏและงานวจยทเกยวของ ทฤษฏทเกยวของ แนวคดทเกยวของกบสญลกษณไดมนกจตวทยาคดคนออกมาไดมากมายตามเหตปจจย โดยผวจยขอยกเฉพาะทเกยวของกบงานวจยชนนกคอ 1. ทฤษฎการรบรภาพ (perception theories of visual communi -cation) การรบรภาพ ในทนหมายถง การมองเหนและรบรทเกดขนอยทกวนในชวตประจาวนของเราดวยความเขาใจและตระหนกถงความสาคญของสงตาง ๆ ทรบรและสวนหนงของการรบรสงใหม ถาเราสามารถจดจาสงนน ๆ ไดจะชวยใหการเรยนรของเรากาวหนาเพมมากขน เมอเราเขาใจ และสามารถรบรดวยการรสกไดจะชวยใหเราสามารถเลอกใชถายเพอสอความหมายไดดยงขน ซงสอดคลองกบทฤษฎของอสเดยส ฮกเลย (Aldous Huxley) ซงไดกลาวไววา วธการเรยนรของมนษยเราจะเกดขนไดถาเราไดเหนสงตาง ๆ ในทนหมายถง ยงเรารและเหนมากขนเทาใด กยงทาใหเราแตกฉานทางดานความคดหรอเขาใจในความหมายของสงตาง ๆ มากขนเทานน การศกษาความหมายของสงตาง ๆ ของวฒนธรรมของสงคมของเรา และวฒนธรรมและสงคมโลกไมสามารถทาใหไดจากการอานตาราเพยงอยางเดยว แตมาจากการสงเกตสงตาง ๆ รอบตวอยางตอเนองจะเกดความรและความเขาใจ นอกจากนนเรากสามารถศกษาลกษณะเฉพาะและความหมายของสงตาง ๆ จาก

65

ศลปวฒนธรรมทเราอาศยอย และศลปวฒนธรรมของกลมเปาหมายหลกทเราตองการนาเสนอ ผลงานการออกแบบกราฟกเพอชวยใหนกออกแบบและวาระในการนาเสนองานนน ๆ เนองจากปจจบนเรามรปแบบในการสอสารดงน คอ การสอสารดวยภาษาอกษร (verbal communication) และภาษาภาพ (visual communication) ซงการสอสารทงสองมศกยภาพ แตกตางกน เนองจากภาษาเขยนและพดดวยอกษรมขอจากดทางดานเชอชาตของภาษาและรปแบบของตวอกษร ผทจะสามารถเขาใจในภาษาตวอกษรไดจะตองมการศกษาทงทกษะการฟง พด อาน และเขยน ผอานภาพกสามารถเขาใจในภาพนน ๆ ได คาวา ซมมออตกส (semiotics) มาจากภาษากรซ คาวา “ซมมชน” (semis ion) ซงแปลวา สญลกษณ (sign) ในประเทศยโรปเรยกวา “ซมมออโลจ” (semiology) ในทนหมายถง การศกษาทฤษฎของภาพสญลกษณเพอการสอความหมาย 3 สวน ประกอบไปดวย 1) การศกษาความหมายของภาพสญลกษณ 2) หลกการสรางภาพสญลกษณ และ 3) หลกการใชภาพสญลกษณ ภาพสญลกษณทเปนตวแทนเพอสอความหมายสามารถแบงออกไดเปน 3 ประเภทหลก ๆ คอ 1. ภาพสญลกษณไอคอน (Icon sign) 2. ภาพสญลกษณชนา (Indexical sign) และ 3. ภาพสญลกษณตวแทน (Symbols) 1.1 สญลกษณไอคอน (iconic sign) เปนภาพทมรปลกษณแทนสงตาง ๆ ทมความเหมอนจรงมากทสด เพอใหงายตอการตความหมาย และทาความเขาใจ ยกตวอยางเชน ภาพสญลกษณไอคอนคาสงของโปรแกรมตาง ๆ บนหนาจอคอมพวเตอร เชน ภาพสญลกษณไอคอนแผนดสก หมายถง ปมคาสงบนทกงานลงในแผนดสก และภาพสญลกษณไอคอนเครองพมพ หมายถง ปมคาสงพมพงาน เปนตน นอกจากนนภาพไอคอนในสถานทสาธารณะตาง ๆ ภาพสญลกษณไอคอนรปจกรยานบนทางเดนเทา หมายถง ทางบนทางเดนเทานนสาหรบขบขจกรยานได 1.2 สญลกษณชนา (indexical sign) คอ ภาพสญลกษณทมลกษณบงบอกความหมาย หรอชนาใหผอานเขาใจในความหมายของภาพนนได โดยการเชอมโยงกบกฎแหงธรรมชาต เชน ลกศรชตรงไป หรอลกศรชทางขวา เราสามารถรบรและเขาใจไดอยางรวดเรว เนองจากเรยนรความหมายของลกศรจากประสบการณและชวตประจาวนภายในสภาพแวดลอมทเราอาศยอยเปนประจา นอกจากนน การใชสในภาพสญลกษณชนากตอองพจารณาตามปรากฏการณธรรมชาตและวฒนธรรมทเราอาศยอยดวยจงจะสามารถเขาใจในความหมายของภาพไดอยางรวดเรว เชน สขาวของหมะ เปนสญลกษณของสภาพอากาศทหนาวเยนและสเขยวของตนไมเปนสญลกษณของฤดใบไมผล และใบไมสแดงอมสมเปนสญลกษณของฤดใบไมรวงเปนตน ถาเราไมมปากฎการณธรรมชาตและวฒนธรรมทเราอาศยอย กยากทจะเขาใจในความหมายภาพสญลกษณชนานน ๆ 1.3 ภาพสญลกษณตวแทน (symbols) เปนภาพทมความเปนนามธรรมสงกวาภาพสญลกษณอน ๆ ทไดกลาวมา สวนใหญภาพสญลกษณไดถกสรางขนเพอสอความหมาย ในการ

66

เชงเปรยบเทยบอปมาอปไมย การสรางภาพสญลกษณตวแทนเพอสอความหมายในแตละสงคมและวฒนธรรม มการเลอกใชตวแทนแตกตางกนออกไป ทงนขนอยกบการตความหมายของนกออกแบบ และการยอมรบในภาพสญลกษณ และความหมายของภาพตวแทนในสงคมและวฒนธรรมนน ๆ เปนหลก การออกแบบภาพสญลกษณจะตองพจารณาถงความหมายของภาพและความสมพนธของภาพทมตอการรบรภาพของกลมเปาหมาย ดงนนภาพสญลกษณจงมความแตกตางกนตามวตถประสงคในการออกแบบโครงสรางของสอทตองนาเสนอกราฟก ชารลส ดบเบลย มอรรส (Charles W. Morris) ไดกลาววา การศกษาทฤษฎของภาพสญลกษณกเปรยบเชนการศกษาดานวทยาศาสตร เนองจากในวทยาศาสตร ปรากฏการณตาง ๆ ทเกดลวนมความสมพนธกน ดงนนการออกแบบภาพสญลกษณกมความสมพนธกบสงอน ๆ ดวย เชน ภาพและความหมายของภาพในแตละสงคมและวฒนธรรม ความสามารถในการรบรของมนษยและตความหมายของภาพในสงคมนน ๆ และประเภทของสอทนาเสนอกราฟก ตลอดจนเทคโนโลยการผลตกราฟก เปนตน สงเหลานลวนสมพนธกบทฤษฎของภาพสญลกษณ ทงสน นอกจากนน ชารลส ดบเบลย มอรรส ไดอธบายวา ทฤษฎของภาพสญลกษณสามารถแบงออกไดเปน 3 แขนงใหญ ๆ คอ 1. การศกษาภาพสญลกษณและโครงสรางกราฟก (Syntactic) การศกษาความสมพนธรวมกนระหวางภาพสญลกษณและโครงสรางกราฟกในทนหมายถง การออกแบบภาพสญลกษณตองพจารณาถงขนาดและพนทในการนาเสนอกราฟกเพอกาหนดขนาดของกราฟก และตาแหนงของกราฟกบนโครงสรางใหสอดคลองกบระยะในการมองเหนกราฟกโดยรวม 2. การศกษาภาพสญลกษณและความหมายของภาพ (Semantic) ในการออกแบบภาพสญลกษณจะตองคานงความหมายของภาพและการเชอมโยงภาพและความหมายของภาพใหคนสวนใหญเขาใจไดตรงกน การศกษาความหมายของภาพกอนเลอกใชจะชวยใหการสอความหมายถกตองและแมนยามากยงขน 3. การศกษาภาพสญลกษณและความสามารถในการตความหมายภาพของกลมเปาหมาย (Pragmatic) การออกแบบภาพสญลกษณจะตองคานงถงความสามารถในการตความหมายภาพของกลมเปาหมายเปนหลก เ นองจากความสามารถในการรบรภาพและตความหมายภาพของแตละกลมเปาหมายในแตละสงคมและวฒนธรรมมความแตกตางกน (ศรพรณ ปเตอร, 2549) 2. ทฤษฎสญวทยาของ Roland Barther Roland Barthes เปนนกสญวทยาชาวฝรงเศสทมอทธพลอยางมากในชวงหลงสงครามโลกครงท 2 และเปนนกคดทเรมนาเอาการวเคราะหแบบสญวทยามาใชกบวฒนธรรม แนวคดสาคญของ Barther เหนวาสงตาง ๆ ทอยรอบตวเราในสงคมนนลวนเปนสญญะ มระบบวฒนธรรมเปน

67

รหสหรอกฎเกณฑในการสรางความหมายอสญญ แตดวยความเคยชนหรอการอาพรางของวฒนธรรมเราจงมองขามหรอมองไมเหนความหมาย ในระดบทสงตาง ๆ มฐานเปนสญญะ หรอถกทาใหกลายเปนสญญะ และมบทบาทหนาทในเชงสญญะ (sign-function) แตไปมองเหนความหมายของสรรพสงนนเปนเรองของธรรมชาต ธรรมดาหรอเปนเพยงสงของเพอใชสอยเทานน แนวความคดของ Barthes ทนาสนใจและสามารถอธบายเกยวกบสญวทยาไดตรงตามวตถประสงคของงานวจยชนน คอ 2.1 ระบบสญวทยาระดบทสอง คอ ระบบการแทนความหมายของสญญะในรปแบบของคาม 2 ระดบ (two orders of signification) คอ denotation และ connotation 2.1.1 การทางานของสญญะในระดบทหนง (the first order of signification) Denotation คอ การแสดงความหมายของคาคานนทถกตองตามหลกภาษาและพจนานกรม เปนระดบพนฐาน แสดงถงความสมพนธระหวาง ตวหมาย/เครองหมาย/รปสญญะ (the signifier) กบความหมายของสญญะนน (the signified) และระหวางสญญะกบความเปนจรงทตองการหมายถง เปนความหมายในระดบพนผว (manifest meaning) ไมตองอาศยการตความกเขาใจไดทนท หรอเรยกวาเปนความหมายตรง (denotative meaning) 2.1.2 การทางานของสญญะในระดบทสอง (the second order of signification) Connotation คอ ความหมายเพมเตม (additional meaning) เกดจากการปฏสมพนธ เมอสญญะพบเจอกบความรสกและอารมณของผใชสญญะและคานยมทางวฒนธรรมของผใชสญญะนน อบลรตนอธบายวา connotation เปนความหมายในระดบลก ตองอาศยการตความเฉพาะตวจงจะเขาใจ โดยเรยกความหมายระดบนวา ความหมายแฝง (connotative meaning) (อบลรตน และคณะ, 2550: 537, อางถงใน วงหทย ตนชวะวงศ, 2554) ความหมายในระดบ connotation มอารมณ ความคดอนมาผนวกอยกบความหมายของคาทาใหคามความหมายนอกเหนอไปจากความหมายทแทจรง ตามพจนานกรม Connotation หมายถง ความหมายลาดบทสองของสญญะ เปนความหมายในเชงวฒนธรรม ความหมายของคาในระดบ Denotation และ Connotation จงแตกตางกน เชน คาวา “green” ซงเปน ตวหมาย (signifier) แสดงความหมายในสองระดบ การทางานของสญญะในระดบทหนง (the first order of signification) หรอในขน denotation นน “green” มความหมายตามหลกภาษาองกฤษทแปลวา สเขยว เปนสของตนไม ความอจฉา ฯลฯ แตสญญะยงคงแสดงความหมายในระดบทสองไดอก หรอเรยกวาเปนขน connotation เชน “green” ใชเพอแสดงถงความเปนมตรตอสงแวดลอม การดแลรกษโลก ทาใหมนกการตลาดใชสเขยวเปนสผลตภณฑและ

68

กจกรรมทางการตลาดตาง ๆ ทเปนมตรตอสงแวดลอม แสดงใหเหนวาผลตภณฑนนยอยสลายไดงาย ไมทาใหโลกรอน หรอผลตภณฑนนไมใชทรพยากรอยางไรคา (วงหทย ตนชวะวงศ, 2554) 2.2 ทฤษฎมายาคต คอ การสอความหมายทเกดจากการทางานของสญญะในระบบท 2 ตความสอสารโดยไดอทธพลมาจากวฒนธรรม ไชยรตน เจรญสนโอฬาร (2545) ไดกลาวถงทฤษฎของ Barther วาเปนกระบวนการในการเปลยนแปลง ลดทอน ปกปด อาพราง บดเบอนฐานะการเปนสญญะของสรรพสงในสงคมใหกลายเปนเรองธรรมชาต เปนสงปกตธรรมดา หรอเปนสงทมบทบาทหนาทในเชงใชสอยแคบ ๆ ในสงคมวา "กระบวนการสรางมายาคต" และเรยกสงทเปนผลลพธ ผลผลตของกระบวนการนวา "มายาคต" (myth/alibi/doxa) หรอความคดความเชอทคนสวนใหญในสงคมยอมรบโดยไมไดตงคาถาม และความคดความเชอทสอดคลองกบระบบอานาจทดารงอยในสงคมขณะนน ในระดบภาษาความหมายจะเกดขนจากการมองคประกอบครบ 3 สวนคอ 1. รปสญญะ 2.ความหมายสญญะ 3. สญญะ โดยปกตการรบรในชวตประจาวนของเราจะมองเหนเพยงสองสวนเทานน คอ รปสญญะและความหมายสญญะ แตในมายาคตสญญะถอเปนสงทสอความไดดวยตวมนเองเพราะตวมนคอผลรวมของรปและความหมายสญญะนนเองมายาคตดารงอยไดดวยอาศยระบบของภาษาทมอยกอนหนา และเปนการตอยอดจากระบบสญวทยาระดบทสองทไดกลาวมาแลวขางตน ระบบมายาคตจะใชการสอความหมาย ไมวาจะเปนภาษา ภาพ กจกรรม สอสารดวยระบบการสอความหมายแฝงทลดทอนหรอสลายความหมายในระบบท 1 ของภาษาโดยทเราแทบไมรตว วรรณพมล องคศรสรรพ (2544) ไดกลาววา มายาคตเปนระบบสอความหมายซงมลกษณะพเศษตรงทมนกอตวขนบนกระแสการสอความหมายทมอยกอนอยแลว จงถอไดวามายาคตเปน"ระบบสญญะในระดบทสอง" สงทเคยเปนหนวยสญญะ (ผลลพธจากการประกบของรปสญญะกบความหมาย) ในระบบแรก กลายมาเปนรปสญญะในระบบทสอง ขอยาในทนวาวสดสาหรบสรางวาทะแหงมายาคตไมวาจะเปนภาพ ภาษา พธกรรม วตถ และอน ๆ ในเบองตนจะมความแตกตางหลากหลายเพยงใด แตเมอถกยดจบโดยมายาคตแลว กจะถกทอนใหเหลอเพยงรปสญญะเพอสอถงสงอนเสมอ ดร. ศรชย ศรกายะ และชกฤต อดมลาภไพศาล (2552) ไดอางอง Roland Barther ทกลาวไว ในเรอง two order of signification คอ ลาดบชนของการสอความหมายม 2 ขน คอความหมายตรง denotation meaning ลาดบแรกของการสอความหมาย เปนสงทอางองโดยสามญสานก (common sense) และปรากฏชด และความหมายแฝง (connotation meaning) ลาดบขนทสองของการสอความหมาย เปนปฎสมพนธเมอสญญะพบกบความรสกของผใชเครองหมาย หรอคณคาทางวฒนธรรม

69

ภาพท 30 แสดงความสมพนธของทฤษฎมายาคต สรปความหมายของมายาคต คอ ความหมายทแฝงอยในสญญะ เกดขนมาจากบรบททางสงคมและวฒนธรรมนน ๆ กระบวนการเกดของสญญะในมายาคตนน เกดจากการนาสญญะในการสอสารระดบแรกคอความหมายตรง ไปเปลยนสถานะใหกลายเปนรปสญญะและใสความหมายสญญะใหมเขาไป กลายเปนความหมายระดบทสองหรอความหมายแฝง ซงเปนความหมายในเชงมายาคตนนเอง งานวจยทเกยวของ งานวจยเรองกฎหมายสงบงชทางภมศาสตร: ขอบเขตสาหรบประเทศไทย ของชนดา ฌายเนตร ไดสรปเนอหาของสนคาทจะขนทะเบยนเปนสงบงชทางภมศาสตรของกระทรวงพาณชย ทาใหทราบวาสนคาทจะขนทะเบยนสงบงชทางภมศาสตรมทงสนคาเกษตร สนคาเกษตรแปรรปและสนคาอตสาหกรรม ซงมความเชอมโยงกบปจจยทางธรรมชาต ปจจยทางมนษย และปจจยทางธรรมชาตและปจจยทางมนษย ดงจะแสดงใหเหนในตารางขางลางน

70

ตารางท 2 ความเชอมโยงของสนคากบปจจยทางธรรมชาต ทางมนษย และปจจยทงทางธรรมชาต และมนษย

ลกษณะการผลต

จงหวด

รายการสนคา ปจจยทางธรรมชาต

ปจจยทาง มนษย

ปจจยทางธรรมชาตและมนษย

ชลบร ครกหนอางศลา สปปะรดศรราชา ขนมจนบานบง ขาวหลามหนองมน ไกหบบอน จกรสานพนสนคม

1 1

1

1 1 1

ระยอง นาปลาระยอง กะประยอง กระจดจกสานระยอง ปลาหมกแปรรประยอง ดอกไมประดษฐจากลกประดระยอง อาหารทะเลแปรรประยอง

1

1

1 1 1 1

ฉะเชงเทรา มะมวงแรดบางคลา มะพราวนาหอมบางคลา จกรสานทองเหลองทาไข ขนมเปยะฉะเชงเทรา

1 1

1

1

จนทบร เสอกกจนทบร ลางสาดซาฆอ พรกไทจนทบร

1 1

1

ตราด สปปะรดศรราชา งอบใบจากบานนาเชยว นาปลาตราด นามนเหลองตราด

1 1 1 1

71

ตารางท 2 ความเชอมโยงของสนคากบปจจยทางธรรมชาต ทางมนษย และปจจยทงทางธรรมชาต และมนษย (ตอ)

ลกษณะการผลต

จงหวด

รายการสนคา ปจจยทางธรรมชาต

ปจจยทาง มนษย

ปจจยทางธรรมชาตและมนษย

ปราจนบร ทเรยนชะนปราจนบร เสอกกบานสราง ไมกวาดดอกหญาปราจน

1 1 1

สระแกว จกรสารหมเซรามคสระแกว แคนตาลปสระแกว หนอไมฝรงสระแกว ผาไหมสระแกว เฟอรนเจอรไมสระแกว

1 1

1 1 1

กรณศกษาของการใชสญลกษณสงบงชทางภมศาสตรในตางประเทศ ผวจยไดทาการรวบรวมตวอยางสญลกษณสงบงชทางภมศาสตรของตางประเทศ จานวน 50 ตวอยาง เพอศกษาหาแนวทางการออกแบบการออกแบบสญลกษณแสดงสงบงชทางภมศาสตรทสะทอนผลตภณฑในทองถน จากการศกษารวบรวมขอมลสงบงชทางภมศาสตรทไดกลาวมาแลวขางตนพบวา องคประกอบของทมาสงบงชทางภมศาสตรสามารถจาแนกไดออกมา 3 แบบ คอ 1. ธรรมชาตทมลกษณะเปนเอกลกษณเฉพาะถน 2. ภมปญญาของทองถนทเกดจากการสรางสมประสบการณ จนเกดเปนองคความรทใชในทองท 3. ภมปญญาของคนในทองถนนาธรรมชาตทเปนเอกลกษณมาใชสอย จงทาการจดกลมสญลกษณในกรณศกษาออกเปน 3 กลมโดยแบงตามลกษณะของแหลงทมาไดดงน

72

1. กลมธรรมชาตทมลกษณะเปนเอกลกษณเฉพาะถน

ภาพท 31 กลมธรรมชาตทมลกษณะเปนเอกลกษณเฉพาะถน 2. ภมปญญาของทองถนทเกดจากการสรางสมประสบการณ

ภาพท 32 กลมภมปญญาของทองถนทเกดจากการสรางสมประสบการณ

73

3. มปญญาของคนในทองถนนาธรรมชาตทเปนเอกลกษณมาใชสอย

ภาพท 33 กลมภมปญญาของคนในทองถนนาธรรมชาตทเปนเอกลกษณมาใชสอย จากตวอยางของสญลกษณขางตน สามารถแจกแจงลกษณะของภาพสนคาตามหลกการออกแบบสญลกษณได 2 หมวดใหญกคอ1. มภาพสนคาโดยตรงคอ ภาพสนคาตรงกบชอของสนคา 2. มภาพสนคาโดยออมคอไมมภาพสนคาตรงกบชอ เปนการใชภาพความหมายแฝง หรอภาพสอความหมายอนทไมเกยวของกบสนคา และเมอดองคประกอบของสญลกษณทง 2 หมวดขางตนแลวผวจยพบวามองคประกอบทสามารถแยกยอยตามหลกการออกแบบสญลกษณ ไดเปน 8 ลกษณะ อนไดแก

74

1. ชอสนคาประกอบกบภาพสนคาโดยตรง ตารางท 3 ชอสนคาประกอบกบภาพสนคาโดยตรง

สนคา สญลกษณสงบงช ทางภมศาสตร จากตางประเทศ

คาอธบายสงบงช ทางภมศาสตร

วเคราะหองคประกอบการออกแบบสญลกษณ

เนอแพะโปรตเกส

แพะสายพนธ พนถ น ท ถ ก เ ล ย งภายในแหลงกาเนด จงมลกษณะทเปนเอกลกษณ

ภาพสนคาเปนแบบภาพวาด ใชชอสนคาวางพาดเอยงอยดานบนภาพสนคา โดยมรปทรงวงรประกอบดานหลงสองส ชวยแบงพนทระหวางชอสนคากบภาพสนคา สดสวนและโทนสของชอดโดดเดนกวาภาพสนคา ใชโทนสแดง-เหลอง-เขยว

เ ร ม ต น ก า รเพาะปลกมาตงแต ค.ศ. 1200 อนเกดจากลกษณะของภมประเทศท เปนเ อ ก ล ก ษณ ท ท าใ ห ผลผล ตท ไ ด มลกษณะเฉพาะตว

ภาพสนคาเปนแบบกราฟก ชอสนคาจงวางเปนกรอบวงกลม พนหลงเปนวงกลมสองสแบงครงกน ลอมรอบภาพสนคาทมพนหลงเปนวงกลมสขาว สดสวนและโทนสของชอโดดเดนกวาภาพสนคา ใชโทนสแดง-ดา

พรกไทยกมพชา

ชสไซปรสตรก

ภ ม ป ญ ญ า ข อ งท อ ง ถ น ข อ ง ค นพนท ในการผลตสนค าท มมานานกวารอยป เปนสตรในการผลตชสทมเอกลกษณเฉพาะทขนมา

ภาพสนคาเปนแบบกราฟก ชอสนคาทมลกษณะโดยเดนวางทบลงบนภาพสนคา สดสวนและโทนสของชอดโดดเดนกวาภาพสนคา และมขอความสโลแกนสนคา ใชโทนสครม-แดงทาใหชอดโดดเดนขนมา

75

ตารางท 3 ชอสนคาประกอบกบภาพสนคาโดยตรง (ตอ)

สนคา สญลกษณสงบงช ทางภมศาสตร จากตางประเทศ

คาอธบายสงบงช ทางภมศาสตร

วเคราะหองคประกอบการออกแบบสญลกษณ

ขนมคอรนชองกฤษ

ภมปญญาการผลตทมมาตงแต ค .ศ . 1300 เกดเปนสตรขนม ทมความเปนเอกลกษณเฉพาะ ถน

ภาพสนคาเปนแบบภาพวาด ชอส น ค า จ ง ว า ง เ ปนกรอบวงกลม ลอมรอบภาพสนคาทมพนหลงเปนวงกลม สดสวนของภาพและชอสนคาดมขนาดเทากนเพราะใชสเดยวกน ใชโทนสขาว-ดาแสดงถงวฒนธรรมของพนท

ไสกรอก ภมปญญาจากคนในทองถนทาการผลตสนคา

ลนคอน อเมรกา

ภาพสนคาเปนแบบกราฟก ใชชอสนคาทมความยาวแบงเปนสองสวนโดยมภาพสนคาอยตรงกลางระหวางชอ โดยใชรปทรงสเหลยมวางหลงขอความบนสดและลางสด ทาใหเกดกรอบของภาพขนมา สดสวนและโทนสของชอดโดดเดนกวาภาพสนคา ใ ช โทนสขาว -ดาแสดงถ งวฒนธรรมของพนท

ภม ปญญาในการป ศ ส ต ว ท า ใ หเ ก ด ผ ล ผ ล ต ท มลกษณะเฉพาะ

ววสแดงฝรงเศส

ภาพสนคาเปนแบบกราฟก ชอสนคาดดแปลงใหมลกษณะโดดเดน โดยจดวางอยขางใตภาพสนคา สดสวนของชอสนคาดมขนาดใหญและโทนสโดดเดนกวาภาพสนคา ใชโทนสของสนคา

76

ตารางท 3 ชอสนคาประกอบกบภาพสนคาโดยตรง (ตอ)

สนคา สญลกษณสงบงช ทางภมศาสตร จากตางประเทศ

คาอธบายสงบงช ทางภมศาสตร

วเคราะหองคประกอบการออกแบบสญลกษณ

ภมปญญาการผลตทมมาตงแตยคค.ศ. 1800 ท า ให เ กดเ ป น ช ส ร ป ท ร ง กระบอกอน เ ปนเอกลกษณ

ชส

องกฤษ ภาพสนคาเปนแบบภาพวาด ชอสนคาจดวางเปนกรอบสเหลยมและตกรอบสเหลยมลอมรอบอกหน มภาพสนคาอยตรงกลาง สดสวนของภาพดมขนาดใหญกวาชอ ใชสโทนขาว-ดาแสดงถงวฒนธรรมของพนท

ภ ม ป ญ ญ า ก า รเพาะปลกอนเปนเอกลกษณ ทาใหขาวมโปรตนสง

ขาวนาเกลออนเดย

ภาพสนคาเปนแบบภาพวาด อยตรงกลางทดดแปลงใหมลกษณะโคงตามกรอบวงกลม ชอสนคาจงวางเปนวงกลมโดยภาพวงกลมสเขยววางอยดานหลง ขนาด สดสวนของภาพส น ค า ด โ ด ด เ ด น ก ว า ช อ ส น ค า ภาพรวมใชโทนสของสนคา

ispica เปนพนททางประวตศาสตรเ ก า แ ก แ ล ะ เ ป นมรดกโลก ทาใหมประวตศาสตรการ เกษตรอนเกาแกจนกลาย เ ปน ภมปญญาทองถนอนเปนเอกลกษณ

แครอทอตาล

ภาพสนคาเปนแบบกราฟก ใชชอส น ค า ด ด แ ป ล ง ต ว อ ก ษ ร ใ ห มเอกลกษณ โดยใหตวอกษรวางพาดภาพสนคาเลกนอย และจดวางอยคนละฝงกนซาย-ขวา สดสวนของชอสนคาดมขนาดใหญและโทนสโดดเดนกวาภาพสนคา ภาพรวมใชโทนสของสนคา

77

ตารางท 3 ชอสนคาประกอบกบภาพสนคาโดยตรง (ตอ)

สนคา สญลกษณสงบงช ทางภมศาสตร จากตางประเทศ

คาอธบายสงบงช ทางภมศาสตร

วเคราะหองคประกอบการออกแบบสญลกษณ

พรกเฮอบอนสเปน

ล ก ษ ณ ะ ท า งภมศาสตรและภมปญญาการผลตอนเปนเอกลกษณ ทาใหพรกมรสชาตไมเผดแตฉน

ภาพสนคาเปนแบบภาพวาด ชอสนคาจดวางไปตามแนวของครงวงกลมสเขยวทเปนพนหลง โดยมภาพสนคาวางอยตรงกลางดานหนา ขนาดสดสวนของภาพสนคาดใหญกวาชอสนคา ภาพรวมใชโทนสของสนคา

ล ก ษ ณ ะ ท า งภมศาสตรและภมปญญาในการแปรรปทมมาตงแตยค ค.ศ. 1600

พรกควสเปน

ภาพสนคาเปนแบบกราฟก ชอสนคาจ ด ว า ง ไปตามแนว เส น ว งกลม ลอมรอบภาพสนคาทอยตรงกลาง ขนาดสดสวนของภาพสนคาดใหญกวาชอสนคา ภาพรวมใชโทนสของสนคา

ภาพรวมขององคประกอบของการออกแบบสญลกษณในกลมชอสนคาประกอบกบภาพสนคาโดยตรง พบวา ภาพสนคานยมใชเปนภาพกราฟก ชอสนคาเปนตวอกษรแบบตวพมพเปนสวนใหญ นยมการจดวางเปนแนวลอมรอบภาพ สนคาทถกจดวางอยตรงกลางสญลกษณ มรปทรงเรขาคณตเปนพนหลง สดสวนของชอสนคาดมขนาดใหญและโทนสโดดเดนกวาภาพสนคา โทนสของสญลกษณนยมใชโทนสของสนคา

78

2. ชอสนคา ประกอบกบภาพสนคาโดยตรง + ภาพประกอบเชงสญลกษณ ตารางท 4 ชอสนคา ประกอบกบภาพสนคาโดยตรง + ภาพประกอบเชงสญลกษณ

สนคา สญลกษณสงบงช ทางภมศาสตร จากตางประเทศ

คาอธบายสงบงช ทางภมศาสตร

การวเคราะหภาพสญลกษณ

กลวย คอสตารกา

ภมประเทศท เปนเอกลกษณเฉพาะ ถน ทาใหเกดผลต ผลทมลกษณะใหญและยาว เปลอกส ว ย ง า ม แ ล ะ มรสชาตอรอย

ภาพสนคาเปนภาพวาดตรงกลางป ร ะ ก อ บ ก บ ภ า พ ส ต ว ท เ ป นเอกลกษณของแหลงผลต ชอสนคาจดวางตามแนวกรอบวงร สดสวนของภาพดโดดเดนกวาชอสนคา ใชโทนสเขากบภาพประกอบสนคา

พช อตาล

ล ก ษณะขอ ง ผ ล ผลตเปนสายพนธโบราณและลกษณะ ภมประเทศอนเปนเอกลกษณ ทาใหไดผลผลตทมสทองอรามและเนอฉา

ภาพสนคาเปนแบบกราฟก เปนภาพสนคาประกอบกบภาพกรรมวธการผลต ชอสนคาจดเรยงตามแนวกรอบของภาพรปทรงวงรอยดานบนของภาพ สนคาตรงกลาง ขนาดสดสวนของภาพดโดดเดนกวาชอสนคา ใชโทนสเขากบสนคา

ขาว ล ก ษ ณ ะ ภ มป ระ เทศ อน เ ปนเอกลกษณ ทาใหเ กดโปรตนส ง ในขาว

อตาล

ภาพสนคาเปนแบบกราฟกประกอบกบภาพ สญลกษณรวมจดวางตรงกลางภาพ ชอสนคาจดเรยงตามแนวกรอบของภาพรปทรงวงรอยดานบนของภาพ ดานหลงมรปทรงวงร ขนาดสดสวนของภาพดโดดเดนกวาชอสนคา ใชโทนสเขากบสนคา

79

ตารางท 4 ชอสนคา ประกอบกบภาพสนคาโดยตรง + ภาพประกอบเชงสญลกษณ (ตอ)

สนคา สญลกษณสงบงช ทางภมศาสตร จากตางประเทศ

คาอธบายสงบงช ทางภมศาสตร

การวเคราะหภาพสญลกษณ

ภม ปญญาในการปศสตวท เลยงหมด วยข า ว โพด อนเปนเอกลกษณ ทาใหเนอมไขมนนอย

หมขาว ฝรงเศส

ภาพสนคาเปนแบบภาพวาด ชอสนคาใชตวอกษรทมรปแบบแสดงถ ง อ ตล กษณท อ ง ถ น จดวา งอ ยด า น ล า ง ข อ งภ าพ ภาพส น ค าประกอบภาพกรรมวธการผลตอยบรเวณตรงกลาง พนหลงมพนผว ขนาดสดสวนของภาพประกอบมขนาดใหญกวาชอสนคา ใชโทนสเขากบสนคา

เอกลกษณของภมประ เทศและ ภมปญญาในการเลยง ทาใหเกดผลผลตมลกษณะเฉพาะ

หอยบโช

ฝรงเศส ชอสนคาใ ช ตวอกษรทมรปแบบแสดงถงอตลกษณทองถนจดวางตามรปทรงอยดานบนของภาพ ภาพสนค าประกอบกบภาพกรา ฟก ขนาดสดสวนของภาพประกอบมขนาดใหญกวาชอสนคา ใชโทนสเขากบสนคา

นามน ล ก ษ ณ ะ ท า งภมศาสตรและภมปญญาการผลตอนเปนเอกลกษณ

มะกอก สเปน

ใชชอสนคาจดเรยงอยดานบนของภาพ ภาพส น ค าประกอบภาพวตถดบจดวางขนานกนซาย-ขวาอยตรงกลาง และมสโกแกนอยดานลาง ขนาดสดสวนของภาพประกอบมขนาดใหญกวาชอสนคา ใชโทนสเขากบสนคา

80

ตารางท 4 ชอสนคา ประกอบกบภาพสนคาโดยตรง + ภาพประกอบเชงสญลกษณ (ตอ)

สนคา สญลกษณสงบงช ทางภมศาสตร จากตางประเทศ

คาอธบายสงบงช ทางภมศาสตร

การวเคราะหภาพสญลกษณ

ลกษณะภมศาสตรและภม ปญญาในการเพาะปลกอนเปนเอกลกษณ

ใ ช ชอสนคาจดวางตามแนวของกรอบรปทรงวงรบรเวณดานลางของภาพ ภาพสนคาประกอบกบภาพสญลกษณทเกยวของกบสนคาอยบรเวณตรงกลาง ขนาดสดสวนของภาพประกอบมขนาดใหญกวาชอสนคา ใชโทนสเขากบสนคา

กหลาบ

ฮงการ

ภาพรวมขององคประกอบของการออกแบบสญลกษณในกลมชอสนคา ประกอบกบภาพสนคาโดยตรง + ภาพประกอบเชงสญลกษณ พบวา ชอสนคาเปนตวอกษรแบบตวพมพเปนสวนใหญ นยมการจดวางแนวบนภาพ สนคาทถกจดวางอยตรงกลางสญลกษณ มการใช ภาพประกอบทเกยวของกบการผลตสนคาและสญลกษณในพนท มรปทรงเรขาคณตเปนพนหลงและเปนกรอบลอมรอบ สดสวนของภาพสนคาดมขนาดใหญกวาชอสนคา โทนสของสญลกษณนยมใชโทนสของสนคา

81

3. ชอสนคา ประกอบกบภาพสนคาโดยตรง +ภาพประกอบประเภทภาพภมศาสตรในพนท ตารางท 5 ชอสนคา ประกอบกบภาพสนคาโดยตรง +ภาพประกอบประเภทภาพภมศาสตรในพนท

สนคา สญลกษณสงบงช ทางภมศาสตร จากตางประเทศ

คาอธบายสงบงช ทางภมศาสตร

การวเคราะหภาพสญลกษณ

ผาเอเจยนจากตรก

อเจยนเปนอารยธรรมโ บ ร า ณ ข อ งประ ว ต ศ าสต ร โ ล ก ล กษณะ พ เ ศษอ ยทพน ธฝ าย อ เ จยนท มค ณ ภ า พ ด แ ล ะ มเฉพาะพนทเทานน

ใชชอสนคาจดวางใหโคงตามแนวกรอบวงกลม มภาพสนคาและภ า พ พ น ท อ ย บ ร เ ว ณ ก ล า งสญล กษณ สดส วนของภาพสนคามขนาดใหญกวาชอ ใชโทนสธรรมชาตของวตถในภาพ

มนฝรง ลกษณะภมประเทศอนเปนเอกลกษณ ทาใหไดมนฝรงทแคลลอรนอย และวตามนซสง

โคโลลาโด

ใชชอสนคาจดวางตามแนวกรอบสเหลยมทลอมรอบภาพสนคาอยตรงกลาง โดยมภาพภเขาแสดงถงลกษณะพนทอยดานหลงสดา และมส โลแกนของสน คาอ ยดานลาง สดสวนของภาพสนคามขนาด ใหญ ก ว า ช อ ใ ช โทนสธรรมชาตของวตถในภาพ

ถวขาว ลกษณะภมศาสตรอนเปนเอกลกษณ ททาใหเกดผลผลตทมลกษณะเฉพาะตว

ฝรงเศส

ใ ช ช อส นค าท ม ล กษณะของตวอกษรทแสดงเอกลกษณของพนทอยบรเวณตรงกลางมกรอบลอมรอบอย โดยมภาพสนคาอยดานบนของกรอบ ดานลางมภาพลกษณะของพนท ขนาดสดสวนของชอสนคามขนาดใหญกวาภาพสนคา ใชโทนสแดง-ธรรมชาตของวตถในภาพ

82

ตารางท 5 ชอสนคา ประกอบกบภาพสนคาโดยตรง +ภาพประกอบประเภทภาพภมศาสตรในพนท (ตอ)

สนคา สญลกษณสงบงช ทางภมศาสตร จากตางประเทศ

คาอธบายสงบงช ทางภมศาสตร

การวเคราะหภาพสญลกษณ

ภ ม ป ญ ญ า ก า รเพาะปลกของคนใ น พ น ท อ น เ ป นเอกลกษณ ทาใหไ ด ผ ล ต ผ ล ท มลกษณะเฉพาะ

มะนาว

อตาล ใชชอสนคาจดวางบรเวณดานลางมกรอบลอมรอบอย มภาพสนคาและภาพลกษณะพนท ๆ ถกตดทอนอยดานบน ขนาดสดสวนของภาพและชอสนคาดมขนาดเทากน ใชโทนสของสนคา

ภมปญญาการผลตทไดวตถดบมาจากในทองท เ ปนไสกรอกสขาว กลนหวานคลายผลไม

ไสกรอก อตาล

ใชชอสนคาจดวางใหโคงตามแนวกรอบวงกลม มภาพสนคาและภาพพนท อ ยบร เวณกลางสญลกษณ เสรมดวยภาพกราฟกโบว สดสวนของภาพสนคามขนาดใหญกวาชอ ใชโทนสธรรมชาตของวตถในภาพ

ภม ปญญาในการผ ล ต อ น เ ป นเอกลกษณ

ซ า ล า มหานตาล

ใชชอสนคาจดวางใหโคงตามแนวกรอบวงกลม มภาพสนคา ภาพวตถดบและภาพพนทซอนทบกนอยตรงกลางสญล กษณ เสรม ดวยกราฟกโบวดานลาง สดสวนของภาพสนคามขนาดใหญกวาชอ ใชโทนสธรรมชาตของวตถในภาพ

ลกษณะพนทและก ร ร ม ว ธ ก า รเ พ า ะ ป ล ก แ บ บดงเดม

ใบโหระพาจากอตาล

ใชชอสนคาจดวางใหโคงตามแนวกรอบวงกลม มภาพสนคาอยตรงกลางและภาพพนทซอนอยดานหลง สดสวนของภาพและชอสนคาดมขนาดเทากน ใชโทนสเขยว-เหลอง-นาเงน

83

ตารางท 5 ชอสนคา ประกอบกบภาพสนคาโดยตรง +ภาพประกอบประเภทภาพภมศาสตรในพนท (ตอ)

สนคา สญลกษณสงบงช ทางภมศาสตร จากตางประเทศ

คาอธบายสงบงช ทางภมศาสตร

การวเคราะหภาพสญลกษณ

ล ก ษ ณ ะ ข อ งภมศาสตรและภมปญญาการผลตอนเปนเอกลกษณ ทาใหขาวมกลนหอม

ใชชอสนคาแบงเปน 2 สวนสวนหนงจดวางใหโคงตามแนวกรอบวงร อกสวนอยดานลางของสญลกษณ มภาพสนคาและภาพพนทอ ยตรงกลางภาพ และอย ในกรอบวง ร ขนาดสดสวนของภาพสนคา ดมขนาดใหญกวาชอสนคา ใชโทนสธรรมชาตของวตถในภาพ

ขาวอนเดย

ภาพรวมขององคประกอบของการออกแบบสญลกษณในกลมชอสนคา ประกอบกบภาพสนคาโดยตรง +ภาพประกอบประเภทภาพภมศาสตรในพนท พบวา ชอสนคาเปนตวอกษรแบบตวพมพเปนสวนใหญ นยมการจดวางแนวบนภาพ สนคาทถกจดวางอยตรงกลางสญลกษณ มการใช ภาพของลกษณะพนททางธรรมชาต มรปทรงเรขาคณตเปนพนหลงและเปนกรอบลอมรอบ สดสวนของภาพสนคาดมขนาดใหญกวาชอสนคา โทนสของสญลกษณนยมใชโทนสของวตถในภาพ

84

4. ชอสนคาประกอบกบภาพสนคาโดยตรง + ภาพประกอบประเภทสญลกษณเชงวฒนธรรม ตารางท 6 ชอสนคาประกอบกบภาพสนคาโดยตรง + ภาพประกอบประเภทสญลกษณเชงวฒนธรรม

สนคา สญลกษณสงบงช ทางภมศาสตร จากตางประเทศ

คาอธบายสงบงช ทางภมศาสตร

การวเคราะหภาพสญลกษณ

กาแฟหกวางอนเดย

ลกษณะภมศาสตรอนเปนเอกลกษณ ททาใหเกดผลผลตท ม ล ก ษ ณ ะเฉพาะตว

ชอสนคาใ ช ตวอกษรทมรปแบบแสดงถงอตลกษณทองถน จดวางอยดานบนภาพ มภาพสนคาจดวางใหเขากบภาพสญลกษณแสดงศลปะข อ ง แ ห ล ง ผ ล ต อ ย ต ร ง ก ล า ง ดานหลงมกรอบลวดลายและรปทรงส เ ห ล ย ม ข น า ด ส ด ส ว น ข อ งภาพประกอบมขนาดใหญกวาชอสนคา ใชโทนสเขากบภาพประกอบสนคา

ช า ด า ร ล งอนเดย

ป ชาทปลกในเมองด า ร จ ล ง ร ฐ เ บงกอล บนเนนเขาทมสภาพอากาศและดนทเหมาะสม ทาใหมกลนหอมและรสชาตอนโดดเดน

ใชชอสนคาจดวางตามแนวโคงของภาพประกอบสนคา ทถกลดทอนลงไปในรปทรงวงกลม ใชภาพประกอบทแสดงถงศลปวฒนธรรมและใหเขากบภาพสนคา ขนาดสดสวนของภาพประกอบมขนาดใหญกวาชอสนคา ใชสเขยวซงเปนสสนคา

พรนอบแหงโปแลนด

ลกษณะภมศาสตรและภม ปญญาในการผล ต อน เ ปนเอกลกษณ คอการอบแหงและรมควน

ใชชอสนคาวางลอมรอบภาพสนคาตามแนวกรอบวงกลม ภาพสนคาจดวางตรงกลางมภาพประกอบเปนสถานทของแหลงผลตและภาพสนคาอน ๆ ขนาดสดสวนของภาพสนคามขนาดใหญกวาชอสนคา ใชโทนสของสนคา

85

ภาพรวมขององคประกอบของการออกแบบสญลกษณในกลมชอสนคาประกอบกบภาพสนคาโดยตรง + ภาพประกอบประเภทสญลกษณเชงวฒนธรรม พบวา ชอสนคาเปนตวอกษรแบบตวพมพและตวดดแปลง จดวางแนวบนภาพ ภาพสนคาและภาพประกอบจดวางไมตายตวแตดเขากบภาพประกอบ พนหลงของภาพมรปทรงเปนอสระ สดสวนของภาพสนคาดมขนาดใหญกวาชอสนคา โทนสของสญลกษณเลอกใชใหเขากบภาพประกอบ 5. ชอสนคาประกอบกบภาพสนคาโดยตรงแบบลดทอน ตารางท 7 ชอสนคาประกอบกบภาพสนคาโดยตรงแบบลดทอน

สนคา สญลกษณสงบงช ทางภมศาสตร จากตางประเทศ

คาอธบายสงบงช ทางภมศาสตร

การวเคราะหภาพสญลกษณ

สตวนา ฟนแลนด

ลกษณะภมประเทศทเปนขวโลกเหนอ ทาใหเกดลกษณะสตวนาท เปนเอกลกษณเฉพาะถน

ช อสนค า เล อกใ ช ต ว อกษรทสงเสรมภาพลกษณ จดวางตรงดานลางของภาพ โดยใหภาพต ว แ ท น ส น ค า ป ร ะ ก อ บภาพกราฟกทเขากบสนคา พนหลงของสญลกษณเปนรปทรงสเหลยมผนผา ขนาดสดสวนของภาพและชอสนคาดเทากน ใชโทนสของสนคา

ดอกกระหนลาสเปน

ลกษณะภมประเทศและภม ปญญาการเ พ า ะ ป ล ก ท เ ป นเอกลกษณของพนท

ใ ช ชอสนคาจดวางอยบร เวณดานขวาของสญลกษณ ดานซายมภาพตวแทนสนคาแบบคารลเลดเตอร พนดานหลงเปนกรอบรปหวใจ ขนาดสดสวนของภาพและชอสนคาดเทากน ใชโทนสของสนคา

86

ตารางท 7 ชอสนคาประกอบกบภาพสนคาโดยตรงแบบลดทอน (ตอ)

สนคา สญลกษณสงบงช ทางภมศาสตร จากตางประเทศ

คาอธบายสงบงช ทางภมศาสตร

การวเคราะหภาพสญลกษณ

เอกลกษณของภมประ เทศคอ ดนทฟ ล อ ร ด า แ ล ะขบวนการผลตซงเปนภมปญญาอนเปนเอกลกษณ ทาใ ห เ ก ดผลส มท มรสชาตเฉพาะตว

สมฟลอรดาอเมรกา

ใชชอสนคาจดเรยงเปนวงกลมพรอมคาพดทสงเสรมกบชอสนคา ตรงกลางมภาพสนคาทมรปทรงซากนเกดเปนภาพสญลกษณอกแบบ ทยงสอถงสนคาได ขนาดสดสวนของภาพมขนาดใหญกวาชอสนคา ใชโทนสขาว-ดา

ดอกชวนชม เมอง gentse มล ก ษ ณ ะ ภ มป ระ เทศ อน เ ปนเอกลกษณและมภ ม ป ญ ญ า ก า รเพาะปลก ทาใหดอกชวมชมทปลกข น ม า ม ค ว า มสวยงาม และโดดเดนแตกตางจากพนทอน

เบลเยยม

ชอสนคาเลอกใชตวอกษรทสงเสรมภาพลกษณ จดวางอยดานลางของภาพ ภาพสนคาถกลดทอนใหมลกษณะนามธรรมแตยงคงสอถงสนคาได พนหลงเปนรปทรงสเหลยม ขนาดสดสวนของภาพดใหญกวาชอสนคา ใชโทนสของสนคาไลเฉด

ภาพรวมขององคประกอบของการออกแบบสญลกษณในกลมชอสนคาประกอบกบภาพสนคาโดยตรงแบบลดทอน พบวา ชอสนคาเปนตวอกษรแบบตวพมพและตวดดแปลง จดวางแนวลางภาพ ภาพสนคาถกลดทอนและดดแปลงแตยงคงรปทรงทเปนเอกลกษณของสนคาไว พนหลงของภาพเนนการใชส สดสวนของภาพสนคาดมขนาดใหญกวาชอสนคา โทนสของสญลกษณเลอกใชโทนสของสนคา

87

6. ชอสนคาประกอบกบภาพสนคาประเภทใชภาพตวแทนสนคา ตารางท 8 ชอสนคาประกอบกบภาพสนคาประเภทใชภาพตวแทนสนคา

สนคา สญลกษณสงบงช ทางภมศาสตร จากตางประเทศ

คาอธบายสงบงช ทางภมศาสตร

การวเคราะหภาพสญลกษณ

ภม ปญญาในการปศ ส ต ว และการผ ล ต ท า ใ ห เ ก ดร ส ช า ต แ ล ะลกษณะผลตภณฑอนเปนเอกลกษณ

ชสอตาล

ใชชอสนคาจดวางตามแนวกรอบภาพรปทรงวงกลม และใชภาพตนก า เ นดแทนตวสนค า พนหล งมรปทรงวงกลมลดหลนกนหลายชนทชวยใหสอสารถงสนคาไดอกระดบ ขนาดสดสวนของภาพดโดดเดนกวาชอสนคา ใชโทนสของชนดสนคา

เบยรเชกโก ภมปญญาทองถนในการผลตเบยรรสผลไม

ใชชอสนคาคาดเฉยงตามแนวกรอบของพนหลง และใชภาพวตถดบแทนตวสนคาจดวางหนาและทบชอสนคาเลกนอย พนหลงเปนรปทรงททาใหน ก ถ ง ช น ด ข อ ง ส น ค า แ ล ะ มภาพกราฟกประกอบ ขนาดสดสวนของภาพประกอบดโดดเดนกวาชอสนคา ใชโทนสของชนดสนคา

เนอววไอโอวาอเมรกา

ว ว ท เ ล ย ง จ า กขาวโพดทปลกในพ น ท เ ป น ภ มปญญาการปศสตวทสบทอดกนมา

ชอสนคาแบงออกเปน 2 สวนโดยจดวางอยในภาพประกอบตรงกลาง ใชภาพ วตถ ดบแทนตวส นค าและภาพกร า ฟก ร ปท ร งท แ สด งถ งเอกลกษณของแหลงผลต ขนาดสดสวนของภาพประกอบดโดดเดนกวาชอสนคา ใชโทนสของแหลงผลต

88

ตารางท 8 ชอสนคาประกอบกบภาพสนคาประเภทใชภาพตวแทนสนคา (ตอ)

สนคา สญลกษณสงบงช ทางภมศาสตร จากตางประเทศ

คาอธบายสงบงช ทางภมศาสตร

การวเคราะหภาพสญลกษณ

นามนมะกอกฝรงเศส

เอกลกษณของภมประ เทศและ ภมป ญญาก า ร ผ ล ตทมาจากธรรมชาต 100 %

ช อ ส น ค า ใ ช ต ว อ ก ษ ร ท แ ส ด งเอกลกษณของแหลงผลต จดวางอยดานลางของภาพ ใชภาพวตถดบแทนตวสนคา ขนาดสดสวนของชอสนคาดมขนาดโดดเดนกวาภาพสนคา ใชโทนสของวตถดบสนคา

มนฝรงไอดาโฮอเมรกา

เ อ ก ล ก ษณ ท า งภมอากาศและภมประเทศประกอบก บ ร ะ บ บ ก า รชลประทาน ทาใหเ ก ด ผ ล ผ ล ต ท มคณภาพ

ไมมชอสนคาแตเปนการใชคาทแสดงถงแหลงผลตสนคาแทน จดวางอยดานลางของภาพ ไมมภาพประกอบชดเจน ใชภาพพนทแทนตวสนคา โดยลดทอนใหอ ยภายในกรอบรปทรงสเหลยม ขนาดสดสวนของชอดโดดเดนกวาภาพสนคา ใชโทนสของสนคา

ไวนสเปน

ภมปญญาการผลตท ม ม า ต ง แ ต ย คก ล า ง โ ด ย ใ ชวตถดบทมาจากในพนท

ชอสนคาใชตวอกษรทเปนเอกลกษณ และมคาอธบายจดเรยงเปนกรอบลอมรอบภาพ ใชภาพวตถดบเปนตวแทนสนคา พนหลงเปนรปทรงสเหลยมทมพนผว ขนาดสดสวนของชอดโดดเดนกวาภาพ ใชโทนสของสนคา

ภาพรวมขององคประกอบของการออกแบบสญลกษณในกลมชอสนคาประกอบกบภาพสนคาประเภทใชภาพตวแทนสนคา พบวา ชอสนคาเปนตวอกษรแบบตวพมพและตวดดแปลง จดวางตามลกษณะของภาพ ภาพประกอบนยมใชภาพวตถดบเปนตวแทนสนคา พนหลงของภาพมรปทรงตามลกษณะของภาพ สดสวนของภาพสนคาและชอสนคาดโดดเดนพอกน โทนสของสญลกษณเลอกใชโทนสของสนคา

89

7. ชอสนคาประกอบกบภาพทส อ ถงสนคาในเชง ตวอกษรทสอสาร +ภาพองคประกอบทางกราฟก ตารางท 9 ชอสนคาประกอบกบภาพทสอถงสนคาในเชงตวอกษรทสอสาร +ภาพองคประกอบทาง กราฟก

สนคา สญลกษณสงบงช ทางภมศาสตร จากตางประเทศ

คาอธบายสงบงช ทางภมศาสตร

การวเคราะหภาพสญลกษณ

ถวแขกจากสเปน

ล กษณะขอ งถ ว ท มเ อ ก ล ก ษ ณ เ ฉ พ า ะผ ส ม ผ ส า น ก บ ภ มปญญาการเพาะ ปลกของทองถน

ชอสนคาจดเรยงตามแนวโคงของพนภาพ ใชตวอกษรท เ ปนชอสนคามาเปนสญลกษณ พนหลงเปนภาพลกษณะของพนท ขนาดสดสวนของภาพดโดดเดนกวาชอสนคา ใชโทนสของสนคา

แยมจากอตาล

แยมจากผลเชอรรทมกรรมวธการผลตแบบด ง เ ด มท ใ ช น า ต า ลเทานน

ช อ ส น ค า จ ด ว า ง อ ย บ ร เ วณดานลางของภาพ ใชตวอกษรทเ ป น ช อ ส น ค า ม า เ ป น ภ า พสญลกษณและมภาพสนคาจดวางอยตรงกลาง ขนาดสดสวนของภาพดโดดเดนกวาชอสนคา ใชโทนสของสนคา

ภมปญญาทองถนเรองก า ร ป ศ ส ต ว แ ล ะลกษณะภมประเทศทเปนเอกลกษณ

ชอสนคาใชตวอกษรดดแปลง วางพาดแนวเฉยงและใชตวอกษรทเปนชอสนคามาเปนสญลกษณ พนหลงเปนรปทรงวงร ใชโทนสขาว-แดง

สตวปกฝรงเศส

90

ตารางท 9 ชอสนคาประกอบกบภาพทสอถงสนคาในเชงตวอกษรทสอสาร +ภาพองคประกอบทาง กราฟก

สนคา สญลกษณสงบงช ทางภมศาสตร จากตางประเทศ

คาอธบายสงบงช ทางภมศาสตร

การวเคราะหภาพสญลกษณ

ลกษณะของผลผลตเปนสายพนธโบราณทม ม า ต งแ ต ย ค ค .ศ . 1700 และลกษณะภมป ร ะ เ ท ศ อ น เ ป นเอกลกษณ

แอปเปลคเนโออตาล

ใชชอสนคาเปนสญลกษณ โดยมภาพลายเสนสนคาลอมรอบ ใชโทนสขาว-แดง

ภาพรวมขององคประกอบของการออกแบบสญลกษณในกลมชอสนคาประกอบกบภาพทสอถงสนคาในเชงตวอกษรทสอสาร +ภาพองคประกอบทางกราฟก พบวา ชอสนคาเปนตวอกษรแบบตวพมพและตวดดแปลง นยมใชตวอกษรทอยบนชอสนคาเพยงตวเดยวมาเปนตวแทนสญลกษณ พนหลงของภาพใชภาพกราฟกแบบลดทอนตามลกษณะของสนคา สดสวนของภาพโดดเดนกวาชอสนคา โทนสของสญลกษณเลอกใชโทนสททาใหโดดเดน 8. ชอสนคาประกอบภาพทสอถงสนคาในเชงภาพลกษณของแหลงผลต ตารางท 10 ชอสนคาประกอบภาพทสอถงสนคาในเชงภาพลกษณของแหลงผลต

สนคา สญลกษณสงบงช ทางภมศาสตร จากตางประเทศ

คาอธบายสงบงช ทางภมศาสตร

การวเคราะหภาพสญลกษณ

ชาซลอนศรลงกา

ลกษณะภมประเทศอนเปนเอกลกษณ ท า ให ชาส น าตาลทอง มรสชาเขมขน

ชอสนคาจดวางอยดานลาง ใชภาพสญลกษณทเกยวของกบแหลงผลตในเชงวฒนธรรม ขนาดสดสวนของภาพดโดดเดนกวาชอสนคา ใชโทนสของสนคา

91

ตารางท 10 ชอสนคาประกอบภาพทสอถงสนคาในเชงภาพลกษณของแหลงผลต (ตอ)

สนคา สญลกษณสงบงช ทางภมศาสตร จากตางประเทศ

คาอธบายสงบงช ทางภมศาสตร

การวเคราะหภาพสญลกษณ

เวเฟอรจากโปแลนด

ขนมสตรโบราณจากภมปญญาทองถนทม ม า ต ง แ ต ค . ศ . 1960

ชอสนคาจดวางตามของพนกราฟก อยบรเวณดานลางของภาพ ใชภาพสญลกษณทเกยวของกบแหลงผลตจดวางตรงกลาง ขนาดของชอดโดดเดนกวาภาพสนคา ใชโทนสของสนคา

ผาคลมไหลอนเดย

เปนภมปญญาของคนทองถนในการทอผา ทาใหเกดเทคนคและลวดลายในการทอทเปนเอกลกษณ

ชอสนคาจดวางอย ดานลางของภาพ ใชภาพสญลกษณทเกยวของกบแหลงผลตเชงวฒนธรรมจดวางตรงกลาง ขนาดของภาพดโดดเดนกวาชอสนคา ใชโทนสนาตาล-แดง

ลกษณะภมประเทศและภมปญญาการเ พ า ะ ป ล ก ท เ ป นเอกลกษณของพนท

กาแฟโคลมเบย

ชอสนคาจดวางอย ดานลางของภาพ ใชภาพสญลกษณทเกยวของกบแหลงผลตเชงวฒนธรรม พนหลงใชรปทรงสามเหลยม ขนาดของภาพดโดดเดนกวาชอสนคา ใชโทนสแดงทาใหดโดดเดน

ลกษณะภมประเทศ ภมปญญาการผลตและการเพาะปลกอนเปนเอกลกษณ

ไวนออสเตรเลย

ชอสนคาจดวางอย ดานลางของภาพ ใชภาพสญลกษณของแหลงผลตซงเปนทรจก พนหลงใชรปทรงสเหลยม ขนาดของชอดโดดเดนกวาภาพ ใชโทนสของสนคา

92

ภาพรวมขององคประกอบของการออกแบบสญลกษณในกลมชอสนคาประกอบภาพทสอถงสนคาในเชงภาพลกษณของแหลงผลต พบวา ชอสนคาเปนตวอกษรแบบตวพมพจดวางบรเวณดานลาง ใชภาพสญลกษณทเกยวของกบแหลงผลตในรปแบบของสงมชวต สดสวนของภาพโดดเดนกวาชอสนคา โทนสของสญลกษณเลอกใชโทนสของสนคา ตารางท 11 สรปองคประกอบของสญลกษณตามหลกการออกแบบสญลกษณจากกรณศกษา

ประเภท ภาพ ตวอกษร ส สดสวน กรอบภาพ

1. ภาพสนคาโดยตรงประกอบกบชอสนคา

ภาพสนคาเชงกราฟก ตวพมพลอมภาพ

สนคา ชอโดดเดนกวาภาพ

รปทรงเรขา คณต

2. ภาพสนคาโดยตรง ประกอบกบชอสนคา + ภาพประกอบเชงสญลกษณ

ภาพเกยวกบการผลตและสญลกษณของพนทเชงกราฟก

ตวพมพจดวางแนวบนของภาพ

สนคา ภาพโดดเดนกวาชอ

รปทรงเรขา คณต

3. ภาพสนคาโดยตรง ประกอบกบชอสนคา +ภาพประกอบทแสดงสงบงชทางภมศาสตรทางธรรมชาต

ภาพลกษณะของพนททางธรรมชาตเชงกราฟก

ตวพมพจดวางแนวบนของภาพ

ตามวตถในภาพ

ภาพโดดเดนกวาชอ

รปทรงเรขา คณต

4. ภาพสนคาโดยตรง ประกอบกบชอสนคา + ภาพประกอบแสดงสงบงชทางภมศาสตรทางวฒนธรรม

ภาพทเกยวกบศลปวฒนธรรมในพนทเชงกราฟก

ตวพมพและตวดดแปลง จดวางแนวบนของภาพ

ตามภาพประกอบ

ภาพโดดเดนกวาชอ

รปทรงอสระ

5. ภาพสนคาโดยตรงแบบลดทอน ประกอบกบชอสนคา

ภาพสนคาเชงการลดทอน โดยใชเทคนคภาพเงาและภาพการตน

ตวพมพและตวดดแปลง จดวางแนวลางของภาพ

สนคา ภาพโดดเดนกวาชอ

รปทรงเรขา คณต

93

ตารางท 11 สรปองคประกอบของสญลกษณตามหลกการออกแบบสญลกษณจากกรณศกษา (ตอ)

ประเภท ภาพ ตวอกษร ส สดสวน กรอบภาพ

6. ภาพสนคาโดยออม แบบใชภาพตวแทนสนคาประกอบกบชอสนคา

ภาพวตถดบของสนคาหรอภาพสญลกษณแสดงเอกลกษณของพนททางภมประเทศเชงกราฟกและลดทอนโดยใชเทคนคภาพเงา

ตวพมพและตวดดแปลง

สนคา มสดสวนเทากน

ไมแนนอน

7. ภาพสนคาโดยออม แบบใชตวอกษรยอหรอชอของสนคา+ภาพองคประกอบทางกราฟก

ภาพตวอกษรยอของชอสนคาและชอเตม

ตวพมพและตวดดแปลง

โดดเดน

ภาพโดดเดนกวาชอ

ไมแนนอน

8. ภาพสนคาโดยออม แบบใชภาพอน ๆ ทไมเกยวของกบสนคา ประกอบชอสนคา

ภาพคน สตว สงของเชงวฒนธรรมของพนท

ตวพมพและตวดดแปลง จดวางแนวลางของภาพ

สนคา ภาพโดดเดนกวาชอ

ไมแนนอน

ตวอยางตราสญลกษณทแสดงมาตรฐานใหสนคาชมชน 1. เครองหมายรบรองมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหาร หรอ เครองหมายรบรอง “Q” มาจากคาวา Quality หมายถง เครองหมายรบรองมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหาร ทหนวยงานในกระทรวงเกษตรและสหกรณใชในการใหการรบรอง ระบบหรอสนคาเกษตรและอาหารเพอแสดงถงความมคณภาพตามมาตรฐาน และมความปลอดภย เพอใหผบรโภคไดรบสนคาทมคณภาพตามมาตรฐานและมความปลอดภย สามารถตรวจสอบยอนกลบได ในกรณทมการปลอมแปลงเอกสารใบรบรองหรอ กรณตรวจพบสนคามปญหาดานคณภาพทไมเปนตามมาตรฐาน

94

ภาพท 34 เครองหมายรบรองมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหาร ทมา: Q mark คออะไร, เขาถงเมอ 10 เมษายน 2557, เขาถงไดจาก http://www.fisheries. go.th/quality/qmark/Qmark.htm ขอกาหนดในการใชสญลกษณ

ภาพท 35 วธแสดงเครองหมายรบรองและรหส ทมา: สานกงานมาตรฐานสนคาการเกษตรแหงชาต, คมอการแสดงเครองหมายรบรองมาตรฐานสนคาเกษตร (กรงเทพฯ: มกอช., 2555), 5.

95

ภาพท 36 ขนาดเครองหมายรบรอง ทมา: สานกงานมาตรฐานสนคาการเกษตรแหงชาต, คมอการแสดงเครองหมายรบรองมาตรฐานสนคาเกษตร (กรงเทพฯ: มกอช., 2555), 7.

ภาพท 37 ขนาดรหสการรบรอง ทมา: สานกงานมาตรฐานสนคาการเกษตรแหงชาต, คมอการแสดงเครองหมายรบรองมาตรฐานสนคาเกษตร (กรงเทพฯ: มกอช., 2555), 7. 2. เครองหมายกรมสงเสรมอตสาหกรรม ตราสญลกษณกรมสงเสรมอตสาหกรรม หรอ กสอ. วตถประสงคเพอสงเสรมกจกรรม พฒนาภาคอตสาหกรรมของประเทศในดานการสงเสรม สนบสนน และพฒนาสมรรถนะของผประกอบการวสาหกจขนาดกลางและขนาดยอมหรอ เอสเอมอ วสาหกจชมชน และเครอขายผใหบรการธรกจอตสาหกรรมสาขาตาง ๆ ยกระดบมาตรฐานการผลตใหยงยน สามารถแขงขนไดในตลาดทงภายในและตางประเทศ ผขออนญาตใชตราสญลกษณ กสอ. ตองเปนผท กสอ. ใหการบรการ โดยแบงเปน 4 ประเภท คอ ประเภทบรรจภณฑ ประเภทการพฒนาผลตภณฑ ประเภทวชาการและประเภทบคคล

96

(ก) (ข) (ค)

ภาพท 38 ตราสญลกษณกรมสงเสรมอตสาหกรรมเพอรบรองการบรการของผใช (ก) ประเภทบรรจภณฑ (ข) ประเภทการพฒนาผลตภณฑ (ค) ประเภทวชาการ 3. เครองหมายอาหารและยา เลขสารบบอาหาร คอ เลขประจาตวผลตภณฑอาหาร จะเปนตวเลข 13 หลกแสดงอยภายในกรอบเครองหมาย อย. ถก นามาใชแทนตวอกษรและตวเลขซงอยในกรอบเครองหมาย อย. แบบเดม ซงเลขสารบบอาหารนจะระบขอมลสาคญเกยวกบสถานท และขอมลผลตภณฑอาหารครบถวนมากกวาในอดต ชวยใหเจาหนาทตดตามตรวจสอบงายขน โดยสวนใหญเลขสารบบอาหารจะปรากฏอยบนฉลากของอาหารควบคมเฉพาะ / อาหารกลมทกาหนดคณภาพหรอมาตรฐาน และ อาหารกลมทตองมฉลาก นอกจากนการแสดงเลขสารบบ อาหารในเครองหมาย อย. ยงกาหนดใหใชตวเลขทมสตดกบสพนของกรอบ มขนาดไมเลกกวา 2 มลลเมตร และสของกรอบตดกบสพนของฉลาก

ภาพท 39 เครองหมายอาหารและยา 4. เครองหมายหนงตาบล หนงผลตภณฑ หรอ otop เปนโครงการทกอตงขนเพอมากระตนธรกจประกอบการทเกยวของในทองถน ซงโครงการดงกลาวมเปาหมายทจะสนบสนนผลตภณฑทมลกษณะเฉพาะตว ผลตและจาหนายในทองถน ในแตละตาบล โดยไดรบแรงบนดาลใจมาจากโครงการหนงหมบานหนงผลตภณฑ (OVOP) ทประสบความสาเรจของประเทศญปน โครงการ

97

โอทอป จะเปนการกระตนใหชมชนและหมบานพฒนาคณภาพผลตภณฑทองถนประกอบกบการตลาด โดยเลอกผลตภณฑทโดดเดนมา 1 ชนจากแตละตาบลมาประทบตราวา "ผลตภณฑโอทอป" สาหรบสญลกษณ OTOP ทนาไปใชกบผลตภณฑตองเปนผลตภณฑหนงตาบลหนงผลตภณฑทผานการคดสรรสดยอดหนงตาบลหนงผลตภณฑไทยระดบ ๑ – ๕ ดาว ตราสญลกษณตามรปแบบท กอ.นตผ. กาหนดและตองแสดงควบคกบการระบระดบดาวทผลตภณฑไดรบการคดสรรและปทไดรบการคดสรร

ภาพท 40 ตราสญลกษณ OTOP 5. เครองหมายมาตรฐานผลตภณฑชมชน หรอ มผช. สานกมาตรฐานผลตภณฑ อตสาหกรรม (สมอ.) กระทรวงอตสาหกรรมไดจดทาโครงการมาตรฐานผลตภณฑชมชนขน เพอรองรบการพฒนาคณภาพผลตภณฑชมชนและสอดรบกบนโยบายรฐบาลทไดจดตงโครงการหนงตาบล หนงผลตภณฑ โดยมแนวทางการดาเนนงานคอ กาหนดมาตรฐานผลตภณฑชมชนและใหการรบรองคณภาพผลตภณฑชมชน โดย สมอ. จะใหการรบรองดวยการอนญาตใหแสดงเครองหมายมาตรฐานผลตภณฑชมชน และตรวจตดตามผลโดยเกบตวอยางมาทดสอบ

ภาพท 41 ตราสญลกษณมาตรฐานผลตภณฑชมชน

บทท 3

ระเบยบวธวจย

งานวจยเรอง “การศกษาเรองการออกแบบสญลกษณแสดงสงบงชทางภมศาสตรทสะทอนผลตภณฑในทองถน: ภาคตะวนออก” มวตถประสงคเพอศกษาอตลกษณของกลมจงหวดในภาคตะวนออกและศกษาหาแนวทางการออกแบบสญลกษณเพอแสดงถงสงบงชทางภมศาสตร โดยผวจยไดทาการศกษาจากแนวคด ทฤษฎ และงานวจยตาง ๆ ทเกยวของโดยเฉพาะเรอง การออกแบบสญลกษณทจะสามารถนามาใชเปนแนวทางในการดาเนนงานวจย ดงน แหลงขอมลทใชในการศกษา แหลงขอมลดานเอกสาร ดาเนนการเกบขอมลทใชในการศกษาประเภทเอกสาร และสงพมพอเลกทรอนกส โดยแบงเนอหาออกเปน 4 สวน ดงน 1. ขอมลเกยวกบสงบงชทางภมศาสตรของไทย ไดแก ทมา ความหมาย วตถประสงคของสงบงชทางภมศาสตร คณลกษณะและสทธประโยชนทเกดขน องคประกอบทสาคญและขอบเขตการคมครองสทธ หลกเกณฑในการขนทะเบยนสนคา ตราสญลกษณสงบงชทางภมศาสตร ความแตกตางระหวางตราสนคากบสงบงชทางภมศาสตร 2. ขอมลทเกยวของกบภาคตะวนออก โดยทาการศกษาจากประมวลเอกสารและจดหมายเหตแหงชาตเปนรายจงหวด และแบงเนอหาของแตละจงหวดตามเอกลกษณทองถนทมความเชอมโยงกบสงบงชทางภมศาสตร ไดแก ขอมลทวไป ประวตศาสตร เอกลกษณทางธรรมชาตและเอกลกษณวฒนธรรม 3. ขอมลเกยวกบการออกแบบสญลกษณ ไดแก ความหมายของสญลกษณ ความสาคญและประเภทของสญลกษณ ประเภทของสญลกษณในบรรจภณฑ คณสมบตของสญลกษณทด องคประกอบและหลกการทางการออกแบบสญลกษณ 4. ขอมลของทฤษฎและงานวจยทเกยวของตาง ๆ ไดแก ทฤษฎทเกยวของกบสญวทยา และงานวจยทเกยวของกบสงบงชทางภมศาสตร

แหลงขอมลประเภทบคคล 1. ผเชยวชาญทเกยวของกบงานวจยครงน อ 1.1 ผเชยวชาญดานผลตภณฑของภาคตะวนออก

98

99

นางสรยา แกนจนทร ประธานกลมเสอกกสรยาบางสระเกา จนทบร นางบญม สขวงศ เจาของรานลเซยงฮวด นางสาว นงคนารถ หวงเจรญ นกวชาการสงเสรมการเกษตรอาเภอบางคลา 1.2 ผเชยวชาญดานพฒนาผลตภณฑทองถน นายฉตรชย ระเบยบธรรม กรรมการผจดการบรษท ยอดคอรปอเรชนจากด 1.3 ผเชยวชาญดานสงบงชทางภมศาสตร นายปฎพทธ ปานสนทร นกวชาการพานชยดานภมศาสตร นางสาวมนปนก ธนสนต นกวชาการพานชยปฎบตการ 2. กลมตวอยาง ดาเนนการเกบขอมลจากกลมตวอยางโดยใชแบบสอบถาม เพอรวบรวมขอมลเกยวกบทศนะคตของคนในทองถนทมตอเอกลกษณประจาจงหวด โดยเฉพาะในภาคตะวนออก รวมถงของดประจาจงหวดทมความโดดเดนแตกตางจากจงหวดอน แหลงขอมลประเภทกรณศกษา ดาเนนการรวบรวมขอมลเพอใชสาหรบประกอบการศกษาวจย ไดแก ขอมลประเภทเอกสารและสงพมพอเลกทรอนกส โดยคดเลอกเนอหาทมความเกยวของกบสญลกษณสงบงชทางภมศาสตรทมการขนทะเบยนแลวในตางประเทศและสญลกษณรบรองมาตรฐานสนคาทองถนภายในประเทศ เพอใชในการศกษาขอมลทใชในสญลกษณ และเพอวเคราะหหาแนวทางในการออกแบบสญลกษณตอไป วธการรวบรวมขอมล ขอมลดานเอกสารและสงพมพอเลกทรอนกส มวธการศกษา 2 วธ 1. ศกษาคนควาขอมลจากหนงสอ เอกสาร บทความทางวชาการ และจากหองสมดของหนวยงานราชการตาง ๆ 2. ใชระบบสบคนขอมล (Search Engine) เพอคนหาสงพมพหรอวารสารอเลกทรอนกสในหวขอตาง ๆ ทมความเกยวของและสอดคลองตามตองการจากเวบไซตตาง ๆ ขอมลประเภทบคคล ใชวธการสอบถามกบกลมตวอยาง ดวยวธการสมตวอยางแบบแบงชนภม (Stratified Random Sampling) โดยผวจยจะทาการสมกลมตวอยาง จานวน 300 คน จากจานวนประชากรชาวไทยทมถนฐานอยในภาคตะวนออก จานวน 4,098,329 คน (สานกงานสถตแหงชาต, 2555) เพอใชสาหรบเปนตวแทนในการทาการทดสอบผลการวจย โดยใชแบบสอบถามในการทดสอบและรวบรวมขอมลจากกลมตวอยางในแตละจงหวด เพอนาไปวเคราะหผลดวยวธการทางสถตตอไป ขอมลประเภทกรณศกษา จากเวปไซต หนงสอ เอกสาร งานวจย และสงพมพตาง ๆ เพอศกษาการออกแบบสญลกษณทมความเชอมโยงกบสงบงชทางภมศาสตร

100

ประชากรและกลมตวอยาง ประชากรทใชในการศกษา ไดแก ประชาชนชาวไทยทมถนฐานอยในจงหวดทางภาคตะวนออก ประกอบดวย จงหวดชลบร, ฉะเชงเทรา, ระยอง, จนทบร, ตราด และปราจนบร จานวน 7 จงหวด 59 อาเภอ กลมตวอยางและขนาดของกลมตวอยาง เนองจากกลมตวอยาง (แตละจงหวดในภาคตะวนออก) มลกษณะทแตกตางกน การสมกลมตวอยางจงตองมการแบงประชากรออกเปนสวนยอยแตละสวน (เปนชนภม) แลวทาการเลอกตวอยางจากแตละชนภม เพอใหกลมตวอยางไดมการกระจายตวและมโอกาสเปนตวแทนของทกชน หรอทาใหไดตวแทนทดในการนามาทดสอบ โดยมขนตอนการสมกลมตวอยาง ดงน ขนตอนท 1 ทาการสมตวอยางอยางงาย (Simple Random Sampling) ปนการสมตวอยางแบบไมลาเอยง การสมแตละครงจะเปนอสระไมขนตอกนและมโอกาสทจะไดรบเลอกเทา ๆ กน โดยเลอกจากในระดบจงหวดของภาคตะวนออกกอน จากทงหมด 7 จงหวด สมได 3 จงหวด คอ จงหวดชลบร, จงหวดฉะเชงเทรา และจงหวดจนทบร ขนตอนท 2 เนองจากในแตละจงหวดประกอบไปดวยหลายอาเภอ เพอสะดวกตอกระบวนการทาวจย ผวจยจาเปนจะตองสมกลมตวอยางอยางงายอกครง เพอเลอกบางอาเภอทจะมาเปนตวแทนในการตอบแบบสอบถาม โดยสมเลอกจาก 3 จงหวดทไดทาการสมมาแลวในขนตอนท 1 และไดรายชออาเภอในแตละจงหวด ดงน จงหวดชลบร ประกอบดวย 1. อาเภอศรราชา 2. อาเภอสตหบ 3. อาเภอพนสนคม จงหวดฉะเชงเทรา ประกอบดวย 1. อาเภอบางประกง 2. อาเภอบางคลา 3. อาเภอเมองฉะเชงเทรา จงหวดจนทบร ประกอบดวย 1. อาเภอเมองจนทบร 2. อาเภอขลง 3. อาเภอทาใหม ขนตอนท 3 ทาการสมเลอกกลมตวอยางแบบกาหนดจานวนไวกอน หรอแบบโควตา (Quota Sampling) โดยทผวจยจะทาการกาหนดจานวนกลมตวอยางไวกอน งหวดละ 100 คน

101

ทงหมด 3 จงหวด รวมเปนจานวนกลมตวอยางทงหมด 300 คน และมเงอนไขวา กลมตวอยางหรอผตอบแบบสอบถามนนจะตองเปนบคคลทอาศยอยในภมลาเนาในจงหวดนน ๆ ทงนผวจยจะแสดงแผนผงขนตอนโดยรวมเพอประกอบความเขาใจในภาพท 42

ภาพท 42 แผนผงแสดงขนตอนการสมกลมตวอยางทง 3 ขนตอน เครองมอทใชในการศกษา เครองมอทใชในการศกษาแบงออกเปน 2 ประเภท คอ แบบสอบถาม (Questionnaires) เพอใชสาหรบเกบรวบรวมขอมลและเพอวดผลความคดเหนตาง ๆ ของกลมตวอยางโดยผวจยไดแบงรปแบบของแบบสอบถามตามลกษณะของหวขอทแตกตางกนเพอความชดเจนของขอมล ดงน

102

1. แบบสอบถามเกยวกบเอกลกษณของทองถน (แสดงตวอยางแบบสอบถามไวในภาคผนวก) เพอใชในการเกบรวบรวมขอมลเบองตนเกยวกบเอกลกษณของจงหวด และของดประจาจงหวดในภาคตะวนออก โดยใชแบบสอบถามแบบปลายปด (Closed-ended Form) ประกอบดวยแบบขอความใหเลอกตอบเพยงอยางใดอยางหนง, แบบมหลายขอความแตเลอกเปนหนงขอ รวมถงแบบสเกลประมาณคา ซงผวจยไดทาการสรปเนอหาทมความเกยวของ จากทางดานเอกสารมาใชเปนหวขอและคาถาม โดยประกอบดวยเนอหาหลก 2 สวน คอ สวนท 1 แบบสอบถามเกยวกบขอมลสวนตว ไดแก ขอมลของเพศ และอาย โดยทาการแบงชวงอายทมผลตอทศนะคตในการเลอกเอกลกษณจงหวด ตามสถตการยายถนทไดมาจากสานกงานสถตแหงชาต ป 2552 ซงระบวาชวงอาย 25 - 29 ป มการยายถนมากทสด รองลงมาคอชวงอาย 35 - 59 ป และ 60 ปขนไป สอบถามระยะเวลาทอยอาศยในพนทเพอทาการคดกรองประสทธภาพในการตอบแบบสอบถามของกลมตวอยาง มความถอย 3 แบบ คอ ตากวา 10 ป, 20-30 ป และ30 ปขนไป สวนท 2 แบบสอบถามเกยวกบเอกลกษณประจาจงหวด ไดแก ขอมลเกยวกบของดประจาจงหวด, เอกลกษณทางธรรมชาต, เอกลกษณทางวฒนธรรม อตวสยในพนท โดยแบงเปนหมวดประเภทเอกลกษณโดยไมระบชอแบบเฉพาะเจาะจง อวสย คอ พฤตกรรมสวนปจเจกชนมจรตหรออารมณเปนตวกากบและแสดงนาหนก (ดเรก ปทมสรวฒน, 2545: 211) 2. แบบสอบถามเกยวกบภาพลกษณ รปสญญะเชงมายาคต (แสดงตวอยางแบบสอบถามไวในภาคผนวก) โดยใชขอมลและภาพทมความเกยวของกบรปสญญะ พรอมเนอหาประกอบคาบรรยายภาพ โดยประเภทของรปสญญะไดมาจากการรวบรวมขอมลจากแบบสอบถามเกยวกบเอกลกษณประจาจงหวด ใชแบบสอบถามแบบปลายปด (Closed-ended Form) เพอหาภาพสญลกษณทมความหมายแฝงตามทฤษฎสญวทยาจากกลมตวอยาง รปสญญะ คอ ตวสอ/ตวหมาย (Signifier) สงทจะสอสาร (ไชยรตน เจรญสนโอฬาร, 2545: 20) มายาคต คอ ความคด/ความเชอทคนสวนใหญในสงคมยอมรบโดยไมตงคาถาม (ไชยรตน เจรญสนโอฬาร, 2545: 91) 3. แบบสอบถามเพอใชในการประเมนผลงานออกแบบ (แสดงตวอยางแบบสอบถามไวในภาคผนวก) โดยใชแบบสอบถามสอบเกยวกบทศนคตและใชการวดผลงานออกแบบดวยมาตราสวนประมาณคา (Rating Scale) เพอใชวดประสทธภาพของงานออกแบบ รปแบบของงานออกแบบทมความเกยวของเหมาะสมและสอดคลองกบวตถประสงคของงานวจยได

103

4. ตวอยางของงานออกแบบ สาหรบใชประกอบการวเคราะหขอมลและเพอใชในการประเมนผลงานออกแบบ การวเคราะหขอมล การวเคราะหขอมลในงานวจยครงน แบงการวเคราะหขอมลออกเปน 5 สวน ดงน 1. การสรปและวเคราะหขอมลทไดจากขอมลทางดานเอกสารเกยวกบเอกลกษณของจงหวดไปใชกบแบบสอบถามครงท 1 เพอเกบรวบรวมขอมลเกยวกบทศนคตของกลมตวอยางทมตอประเภทของเอกลกษณจงหวด 2. การวเคราะหขอมลทไดจากการรวบรวมขอมลจากแบบสอบถามครงท 1 เพอหาขอมลเพมเตมเกยวกบของดประจาจงหวด ซงเปนสงบงชทางภมศาสตรทจะนามาเปนตวอยางในการออกแบบ และเพอทราบถงทศนคตของกลมตวอยางทมตอประเภทเอกลกษณจงหวด 3. การวเคราะหขอมลเพอใชสาหรบสรางแบบสอบถามครงท 2 เพอหาภาพสญลกษณของจงหวดในภาคตะวนออกตามทฤษฎสญวทยาเชงมายาคต และนาไปใชเปนขอมลในงานออกแบบสญลกษณ โดยวเคราะหขอมลของหมวดเอกลกษณทไดมาจากแบบสอบถามครงท 1 ตามหลกการของทฤษฎมายาคตของ Barther ในเรองการตความหมายสญญะในสองระดบ (ภาพท 43 )

ภาพท 43 แสดงการนาหลกการของทฤษฎสญวทยาเขามาเชอมโยงกบตวแปรของงานวจย

104

อนประกอบดวย ความหมายแฝงของเอกลกษณ คอภาพลกษณทตองการสอสาร โดยใชคาบรรยายลกษณะของภาพลกษณ และรปสญญะเชงมายาคต คอ รปสญญะของภาพลกษณ โดยใชภาพประกอบความหมายของสญญะ (แสดงภาพตวแทนของรปสญญะไวในภาคผนวก) ทมาจากผลการวเคราะหขอมลตามขอ 5.1 โดยลกษณะของภาพลกษณในแตละจงหวดไดจากการวเคราะหขอมลดานเอกสารของแตละจงหวดกลมตวอยาง 4. การวเคราะหขอมลสงบงชทางภมศาสตรทเกยวของกบทฤษฎสญวทยาทไดมาจากแบบสอบถามชดท 2 และวเคราะหขอมลจากขอมลเอกสาร กรณศกษา เพอใชสาหรบเปนแนวทางในการสรางงานออกแบบ แบงการวเคราะหออกเปน 2 สวน คอ 4.1 วเคราะหขอมลจากแบบสอบถามครงท 2 ทาใหทราบถงภาพลกษณและรปสญญะของภาพลกษณนนตามทฤษฎสญวทยาเชงมายาคต เพอหาภาพตวแทนสงบงชทางภมศาสตรของจงหวดในภาคตะวนออก มาใชในการสรางงานออกแบบสญลกษณ 4.2 วเคราะหขอมลจากขอมลเอกสารและกรณศกษาเพอหาแนวทางการออกแบบสญลกษณ พบวาเมอเปรยบเทยบองคประกอบของการออกแบบสญลกษณ ทฤษฎทเกยวของ และผลทไดจากกรณศกษา ทาใหทราบถงแนวทางในการสรางงานออกแบบตามหลกการออกแบบสญลกษณ โดยใชของดประจาจงหวดทไดผลการวเคราะหมาจากขอ 5.2 จงหวดละ 1 สนคา มาเปนตวอยางในการออกแบบ และนาชอสนคานนมาตความหมายตามทฤษฎระบบสญวทยาระดบทสอง (two orders of signification) เพอหาลกษณะและระดบการรบรสญลกษณของกลมตวอยาง ระบบสญวทยาระดบทสอง (two orders of signification) คอ กระบวนการสอความหมายทางภาษาทมความหมายอนทบซอน ซงมความหมายสองรปแบบ คอ ความหมายตรง(denotation) คอการแสดงความหมายของคาคานนทถกตองตามหลกภาษา พจนานกรม การรบรระดบพนฐาน และอกความหมายคอ ความหมายแฝง (connotation) เปนความหมายในระดบลก ตองอาศยการตความเฉพาะตวจงจะเขาใจของสญญะเปนความหมายในเชงวฒนธรรม (วงหทย ตนชวะวงศ, 2554: 96)

ภาพท 44 แสดงการนาหลกการของทฤษฎระบบสญวทยาระดบทสอง (two orders of

signification)

105

5. การวเคราะหผลการประเมนงานออกแบบทไดมาจากแบบสอบถามครงท 3 กบกลมตวอยางและการสมภาษณผเชยวชาญ นาเสนอการวเคราะหในรปแบบของคาเฉลยพรอมตารางประกอบภาพ โดยสรางแบบสอบถามเพอประเมนผลงานออกแบบกบกลมตวอยางของแตละจงหวดจงหวดละ 100 คน รวม 3 จงหวด จานวน 300 คน สอบถามเกยวกบทศนะคตทมตอสญลกษณสงบงชทางภมศาสตรและประเมนผลงานการออกแบบดวยตารางแบบประเมน ทไดจากการดดแปลงตารางประเมนตราและเครองหมายการคาของทองเจอ เขยดทอง (2548: 98) วดผลดวยมาตราสวนประมาณคา (Rating Scale) 6. วเคราะหขอมลทไดจากแบบสอบถามในขอ 5.5 นาเสนอโดยการบรรยายประกอบภาพ และตารางวเคราะหคณลกษณะ นาขอเสนอแนะทไดมาจากกลมตวอยางและผเชยวชาญมาปรบปรงผลงานออกแบบ เพอนาเสนอรปแบบของสญลกษณแสดงสงบงชทางภมศาสตรททมความเหมาะสม

บทท 4

ผลการวเคราะหขอมล

การวเคราะหขอมลในเรองงานวจยเรอง “การศกษาเรองการออกแบบสญลกษณแสดงสงบงชทางภมศาสตรทสะทอนผลตภณฑในทองถน : ภาคตะวนออก” เพอศกษาหาแนวทางการออกแบบสญลกษณแสดงสงบงชทางภมศาสตร เพอใหทราบถงแหลงทมาของผลตภณฑโดยใชจงหวดในภาคตะวนออกเปนกลมตวอยางในงานวจยชนน ทาการสมตวอยางเลอกจงหวดตามกระบวนการวจยออกมา 3 จงหวด ไดแก จงหวดชลบร จงหวดฉะเชงเทรา และจงหวดจนทบร นาเสนอขอมลดวยการบรรยายประกอบตาราง และภาพประกอบ ผลการวจยแบงออกเปน 5 สวน ดงน 1. ผลการสรปขอมลจากดานเอกสารของภาคตะวนออกและงานวจยทเกยวของ เพอนาไปใชทาแบบสอบถามหาเอกลกษณ และสนคาสงบงชทางภมศาสตรจากกลมตวอยาง 2. ผลการรวบรวมและวเคราะหขอมลจากการทาแบบสอบถามของกลมตวอยาง เพอหาเอกลกษณแตละหมวดหม 3. ผลวเคราะหขอมลของเอกลกษณ เพอนาไปใชทาแบบสอบถามหาลกษณะสงบงชทางภมศาสตรของจงหวดในภาคตะวนออก และในงานออกแบบการสญลกษณ 4. ผลวเคราะหขอมลภาพลกษณและรปสญญะของจงหวดในภาคตะวนออกจากการทาแบบสอบถามของกลมตวอยาง เพอหาองคประกอบในการออกแบบสญลกษณ 5. ผลการวเคราะหเครองมอทใชในและงานการออกแบบสญลกษณแสดงสงบงชทางภมศาสตรทสะทอนผลตภณฑในทองถน : ภาคตะวนออก 6. ผลการประเมนและวเคราะหผลงานการใชสญลกษณแสดงสงบงชทางภมศาสตรทสะทอนผลตภณฑในทองถน : ภาคตะวนออก กบกลมตวอยางและผเชยวชาญ ผลการสรปขอมลดานเอกสารของภาคตะวนออกและงานวจยทเกยวของ เพอนาไปใชทาแบบสอบถามหาเอกลกษณ และสนคาสงบงชทางภมศาสตรจากกลมตวอยาง การวเคราะหขอมลดานเอกสารของภาคตะวนออก ไดทาการสรปขอมลสญลกษณของดประจาจงหวด เอกลกษณของจงหวดตามทมาของสงบงชทางภมศาสตร คอ เอกลกษณทางธรรมชาตและเอกลกษณทางวฒนธรรม โดยแบงขอมลในการสรปออกเปน 3 จงหวด นาเสนอดวยตารางประกอบการบรรยาย ดงน

106

107

จงหวดชลบร ตารางท 12 แสดงการสรปขอมลจากการรวบรวมขอมลดานเอกสารของจงหวดชลบร

จงหวดชลบร ตราประจาจงหวด เปนรปภเขาอยรมทะเล แสดงถงสญลกษณสาคญ 2 ประการของจงหวด คอ

“ทะเล” หมายถง ความเปนเมองชายทะเลทอดมสมบรณ และ “รปภเขาอยรม ทะเล” หมายถง เขาสามมข อนเปนทตงของศาลเจาแมสามมขอนศกดสทธ เปนทเคารพของชาวชลบร ตลอดจนประชาชนทวไป

คาขวญ ทะเลงาม ขาวหลามอรอย ออยหวาน จกสานด ประเพณวงควาย ประวตศาสตร เมองตากอากาศชายทะเลของบรรดาชนชนเจานาย เอกลกษณทางธรรมชาต ประเภทของธรรมชาต ลกษณะพเศษอนเปนเอกลกษณ 1. สงทมอยตาม

สภาพภมศาสตร 1.1 ชายหาด หาดบางแสน ชายทะเลทมชอเสยงเปนทรจกในหมนกทองเทยว ถนน

เลยบชายหาดมความยาวประมาณ 2.5 กม. หาดพทยา ชายหาดททอดแนวโคงตลอดระยะทางประมาณ 4 กโลเมตร อางศลา แผนดนสงเปนลกเนน มศลาใหญเปนศลาดาด และเปนสถาน

ตากอากาศแหงแรกของไทย 1.2 ภเขา เขาสามมข บรเวณเชงผานมศาลชอวา ศาลเจาแมสามมข เปนทเคารพ

สกการะของชาวประมงในทองถน 1.3 เกาะ เกาะสชง เคยเปนทตงของพระจฑาธชราชฐาน และทาจอดเรอสนคา

จากนานาประเทศ หมเกาะลาน ประกอบดวยเกาะลาน เกาะครก และเกาะสาก มชอเสยง

ในหมนกทองเทยวมากในเรองความสวยงาม เกาะแสมสาร อยในเขตสตหบ เปนเกาะขนาดเลก ภมทศนเปนหนาผา

สลบชายหาดเปนชวงสน ๆ บรเวณรอบเกาะเปนแหลงดานาดปะการง หมเกาะไผ ประกอบเกาะจานวนมาก ปจจบนอยในความดแลของ

กองทพเรอ 1.4 แหลม

แหลมฉบง เปนแหลงทาเรอนาลกแหงแรกของไทยและเปนเขตอตสาหกรรมขนาดใหญทมชอเสยงของจงหวด

แหลมแทน บรเวณแหลมมหนกอนใหญซงถกกดเซาะดวยกระแสลมและนา จนบรเวณฐานกรอนคอดเลกดเหมอนจะลมลง

108

ตารางท 12 แสดงการสรปขอมลจากการรวบรวมขอมลดานเอกสารของจงหวดชลบร (ตอ)

จงหวดชลบร (ตอ) 1.5 นาตก

นาตกตาเถร นาตกทมความอดมสมบรณอยในเขตรกษาพนธสตวปาเขาเขยว

1.6 ถา ถาเขาชะอาง มรองรอยของอารยธรรมกอนประวตศาสตรภายในถา

2. พชพรรณไม

2.1 ออย จงหวดชลบรปลกออยมากทสดในภาคตะวนออก และมพนธดงเดมเปนของพนท

2.2 ประด เปนพนธไมพระราชทานเพอปลกเปนไมมงคลประจาจงหวดชลบร เอกลกษณทางวฒนธรรม ประเภทของวฒนธรรม ลกษณะพเศษอนเปนเอกลกษณ 1. โบราณสถาน

1.1 วดบางทราย เปนพระอารามหลวงเกาแกทสรางขนมาในสมยกรงศรอยธยา

1.2 อโบสถ(เกา) วดอางศลา เปนวดเกาแกสมยอยธยาตอนปลาย 1.3 อโบสถเกาวดบางเปง สรางขนในสมยรตนโกสนทรตอนตน 1.4 สระสเหลยม เปนอารยธรรมของคนในชวงพทธศตวรรษท 13-17 ซงอย

ในสมยทวารดถงลพบร 2. แหลงโบราณคด พบหลกฐานทงทอยเหนอผวดน ใตดนและใตนา 3. สถาปตยกรรม 3.1 หมบานชายทะเล เปนเรอนเครองผสมชนดครงนาครงบกหรอชนดบน

บก หลงคาหนาจว มงดวยสงกะสและกระเบอง ไมนยมหนหนาสทะเล ดานหนาใชประโยชนในการขนสนคา

3.2 พระอโบสถวดใหญ มเอกลกษณอยทอโบสถโคงสาเภา เปนศลปะสมยกรงศรอยธยาตอนปลาย

3.3 หอพระพทธสหงค สถาปตยกรรมไทยทสวยงามสมบรณดวยสดสวน รปแบบอาคารเปนหอตรมข สรางตงแตป พ.ศ. 2506

3.4 หอไตรปฎกวดใตตนลาน เปนหอพระไตรปฏกใชเสาไม 12 ตน สรางอยในสระนา

3.5 พระเจดย อ โบสถ รปแบบเจด ยทรงล งกา เ ปนศลปะของสมยรตนโกสนทร

3.6 ศาลาเทศบาลชลบร สรางขนในสมยพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว เปนอาคารทแสดงใหเหนถงอทธพลสถาปตยกรรมตะวนตกในสมยนน

109

ตารางท 12 แสดงการสรปขอมลจากการรวบรวมขอมลดานเอกสารของจงหวดชลบร (ตอ)

จงหวดชลบร (ตอ) 4. แหลงอตสาหกรรม แหลงอตสาหกรรมทสาคญของจงหวดชลบรไดแก แหลงผลตเกลอ แหลง

ผลตนาปลา แหลงผลตกะป แหลงผลตนาตาล แหลงผลตแปงมนสาปะหลง แหลงผลตไมแปรรป

5. สงคบานคเมอง 5.1 พระพทธสหงค เปนพระพทธรปคบานคเมองของชาวชลบร 5.2 เจาแมสามมข เจาแมสามมขเปนสงศกดสทธทชาวประมงและชาวเรอ

นบถอมาตงแตอดตจนถงปจจบน ผคนสวนใหญเชอวาเจาแมสามมขชอบมากคอวาว ทศาลเจาแมสามมขจงเตมไปดวยวาวทคนนามาถวาย

6. ศลปหตถกรรม 6.1 หตถกรรมจกรสาน หตถกรรมเครองสานไมไผทประณต มฝมอทละเอยด 6.2 ครกหน เปนสญลกษณของสนคาพนเมองทนาชอเสยงมาใหพนทตงแต

อดตจนถงปจจบน เนองจากภมประเทศของตาบลอางศลานน มพนททมโขดหน และเปนหนทสามารถนามาทาครก

6.3 เครองเรอน เครองประดบมก เปนผลตภณฑทมชอเสยงมาก ทไดความรมาจากชาวจน

7. ประเพณ 7.1 ประเพณวงควาย เปนประเพณเกาแกดงเดมของจงหวดทมชอเสยงเปนทรจกกนด โดยชาวนาจะนาววควายมาวงแขงกนในงานกจกรรมของวด

7.2 ประเพณกองขาว เปนประเพณทองถนของจงหวดชลบร โดยมความเชอวาเมอกระทาแลวจะทาใหบานเมองอยเยนเปนสข

7.3 ประเพณวนไหล วนไหลคอวนทาบญขนปใหมของชาวทะเล โดยกาหนดหลงวนมหาสงกรานตประมาณ5-6วน

เอกลกษณทางธรรมชาตของจงหวดชลบรแบงหมวดหมได 4 ลกษณะ คอ ทะเล เกาะ นาตกและถา เอกลกษณทางวฒนธรรมของจงหวดชลบรแบงหมวดหมได 4 ลกษณะ คอ สถาปตยกรรม จตรกรรม หตถกรรม และประเพณ ลกษณะของสถานทในจงหวด แบงออกเปน 4 ลกษณะ คอ สถานทตามธรรมชาต วดและสถานทศกดสทธตามความเชอ เขตอตสาหกรรม สวนสตวและพระตาหนก

110

ของดประจาจงหวดชลบร มสนคาทมชอเสยง และอยในระหวางขนทะเบยนสงบงชทางภมศาสตรของกระทรวงพานชยในจงหวดชลบรไดแก 1. จกสานพนสนคม การทาจกสาน งานหตถกรรมพนบานของอาเภอพนสนคม มมาแตดงเดม พรอมกบการเกดชมชน เนองจากชาวบานสวนหนงของอาเภอพนสนคม คอชาวลาวอพยพมาจากอาณาจกรลาว ซงเปนเมองขนของไทย ไดพาสมครพรรคพวก อพยพมาสวามภกดกบรชกาลท 2 และท 3 ใน พ.ศ. 2371 จงโปรดใหตงบานเรอนอยแถวเมองสมทรปราการและอพยพยายถนมาอยทเมองพระรถ ซงตอมาคอ เมองพนสนคม ตามลาดบ สวนใหญชาวบานจะสานเครองใชในครวเรอน และเครองมอในการจบสตวนา ไวใชในครวเรอนของตนเอง ยามวางเวนจากการทานา นบวาเปนความรความสามารถทสบทอดกนมาแตบรรพบรษควบคกบอาชพการทานา (ประวตเครองจกสานเมองพนสนคม, 2556) 2. ครกหนอางศลา ลกษณะภมประเทศตาบลอางศลา ประกอบดวยหนอดเปนประเภทหนแกรนตและหนทราย หนแกรนตทพบแทรกตวขนมาสลบระหวางหนชนซงพบมากตามแหลงทเปนเขา ตดกบฝงทะเล และจากการทมหนแกรนตซงมสขาวนวล, สเหลองออนและมความแขงแกรงจานวนมากทตาบลอางศลาทาใหเกดอาชพการทาครกหน และกลายเปนสญลกษณของหมบานชาวประมงอางศลา ปจจบนเนองจาก ครกหนอางศลามจดเดนอยทหนมความแขงแกรงตาแลวไมเปนทรายและมส ขาวนวลหรอเหลองออน นอกจากการทาครกหนแลวชาวตาบลอางศลายงนาหนมาแกะ สลกเปนรปตาง ๆ เชนรปเจาแมกวนอม พระพทธรป ซงมความสวยงามมาก (ผลตภณฑครกหนอางศลา, 2556) 3. สปปะรดศรราชา ในสมยอดตจงหวดชลบรมการบกรกทาลายปาเพอปลกพชผลทางเกษตรเปนจานวนมาก เชน ออย มนสาปะหลง ขาว แตงกวา และพชลมลกตาง ๆ และไมยนตน เชน มะพราว มะมวง ขนน สาหรบพชไรนยมปลกสบปะรด ในหลายพนท เชน อ.ศรราชา อ.บางละมง อ.สตหบ อ.หนองใหญ อ.บานบง และเมองชลบร เปนตน แตสบปะรดทปลกกจะมหลายหลากหลายพนธ แตชาว อ.ศรราชา นยมปลกสบปะรด เนองจากพนทอานวยกวาอาเภออน ๆ สบปะรดศรราชามชอเสยงมาชานาน เนองจากมเอกลกษณตางจากทอน รสหวานฉา ผวบาง สเหลองสวย คณภาพด ผลใหญ เมอมนกทองเทยวมาเทยว มกซอกลบไปเปนของฝาก (ผลตภณฑสบปะรดศรราชา, 2556) 4. ขนมจนบางบง ขนมจนบานบงเปนขนมจนทมชอเสยง เพราะเปนขนมจนทมเสนขาว สะอาด เหนยว นยมใชในงานมงคลตาง ๆ วธการทาเสนขนมจนเกดจากองคความรของคนในพนททสบทอดกนมาจนถงทกวนน (อาหารพนเมองชลบร, 2556) 5. ขาวหลามหนองมน ขาวหลามหนองมน เปนอาหารลอชอของจงหวดชลบร ซงขาวหลามหนองมนนมประวตทเลาตอกนมาวา สมยกอน บานหนองมน จะมอาชพทานาปลกขาว พอหลงหมดหนานาชาวบานกจะทาขนมฉลองกนกน พอมงานแสดงงวทศาลเจาชาวบานตางกมารวมตวกน

111

จนเกดการซอขายขน ขาวหลามหนองมนเรมมามชอเสยงกตอนทมการตดถนนสขมวท เพอผานตลาดใหคนกรงเทพไดไปเทยวบางแสน คนทผานไปมากซอตดไมตดมอกลบกรงเทพ จนกระทงยคสมยของจอมพลสฤษฎ ทมาพกตากอากาศทบางแสนพรอมกบนายพลเนวน ของพมา ยคนนไดมการเกณฑชาวบานไปเผาขาวหลามโชว จงมการลงหนงสอพมพ และมชอเสยงมาจนถงปจจบน ขาวหลามหนองมน สามารถหาซอไดทตลาดหนองมน เชนกน (จงหวดชลบร, 2556) 6. ไกหบบอน ดวยชอเสยงมาก วา 30 ป ประสบการณทสงสมมาดวยความชานาญ ในการคดเลอกไกและมเคลดลบในการตมไก ทาใหเนอไกนม มกลนหอมดวยสตรตนตาหรบดงเดม ท “บานหบบอน” คอชอของหมบาน เปนสถานท ทอยในหมบานหบบอน ตงอยหม 6 ตาบลเขาคนทรง อาเภอศรราชา จงหวดชลบร (สมเดช สรเดช, 2556) จงหวดฉะเชงเทรา ตารางท 13 แสดงการสรปขอมลจากการรวบรวมขอมลดานเอกสารของจงหวดฉะเชงเทรา

จงหวดจงหวดฉะเชงเทรา ตราประจาจงหวด เปนรปโบสถวดโสธรวรารามวรวหาร ความหมายคอ เปนจดศนยรวมของ

ประชาชนชาวจงหวดฉะเชงเทราใหเปนหนงเดยวกน คาขวญ แมนาบางปะกงแหลงชวต พระศกดสทธหลวงพอโสธร พระยาศรสนทร

ปราชญภาษาไทย อางฤาไนปาสมบรณ ประวตศาสตร ในสมยตนกรงรตนโกสนทรเกดองยบกเขายดเมองหลงจากกอจลาจลทะละ

กบคนไทยในพนท และฉะเชงเทรามอกชอหนงทเรยกขานมานาน กคอ “แปดรว” มเรองเลากนวาเมองนตงอยรมฝงนาทมความอดมสมบรณ ปลาชอนในแมนาตวโตเมอนามาทาปลาแหงตองแลปลาออกไดถง 8 รว

เอกลกษณทางธรรมชาต ประเภทของธรรมชาต ลกษณะพเศษอนเปนเอกลกษณ 1. สงทมอยตาม

สภาพภมศาสตร

1.1 แมนาบางประกง เปนแหลงอารยธรรมและความเจรญของแผนดนมาแตโบราณ เปนแหลงชมชนเกษตรกรรมทใหญทสดของประเทศ และเปนแหลงสงออกผลผลตทางการเกษตรทสาคญของไทย

1.2 เขาหนซอน เขาหนซอนเปนปรากฏการณธรรมชาตทโดดเดนในรปแบบทางธรรมชาต ประกอบดวยกอนหนขนาดใหญรปทรงตาง ๆ วางสลบซบซอนกนอยทวบรเวณ

112

ตารางท 13 แสดงการสรปขอมลจากการรวบรวมขอมลดานเอกสารของจงหวดฉะเชงเทรา (ตอ)

จงหวดจงหวดฉะเชงเทรา (ตอ) 2. พชพรรณไม

2.1 ขาว จงหวดฉะเชงเทรามพนทเพาะปลกทงสน 2 ลานไร หรอกวารอยละ 60 ของพนทจงหวดและพนทนาประมาณครงหนง ขาวทมชอเสยงของจงหวดและเปนเอกลกษณคอ ขาวดอกมะล 105

2.2 มะมวงแปดรว จงหวดฉะเชงเทราเปนจงหวดทมมะมวงมากทสดและอรอยทสดในประเทศ สามารถปลกมะมวงพนธตาง ๆ ไดมากมาย พนธทนยมปลกไดแก พนธแรด นาดอกไม เขยวเสวย ทองดาและฟาลน

2.3 มะพราวนาหอม เปนผลผลตอกชนดหนงทสรางชอเสยงกบจงหวด ปลกมากทอาเภอเมอง และบางคลา

3. สตว 3.1 ปลาชอนแปดรว เปนปลานาจดทมชอเสยงในจงหวด เมอนามาแลเนอปลาออกมาตากแหงนน สามารถแลออกไดถงแปดรว จงเปนทมาของชอเมองแปดรว ทมกจะใชเรยกแทนฉะเชงเทรา

3.2 ปลากดแปดรว เปนสตวนาทสรางชอเสยงใหกบฉะเชงเทรา เนองจากเปนปลากดพนธดในดานลกษณะทางพนธกรรม และความเกงกลาในการตอส

3.3 คางคาวแมไกวดโพธบางคลา ลกษณะพเศษคอ จมกและใบหเลก ตาใหญ หนาตาคลายสนขปาและมขนาดใหญ

เอกลกษณทางวฒนธรรม ประเภทของวฒนธรรม ลกษณะพเศษอนเปนเอกลกษณ 1. โบราณสถาน

1.1 วดโพธรงษ เปนศลปะทอยในสมยอยธยาตอนปลาย – รตนโกสนทร จากการสารวจพบหลกฐานทางประวตศาสตรคอ พระอโบสถหลงเกาอายประมาณ 200 ป ภายในเขยนภาพจตรกรรมฝาผนงทง 4 ดาน

1.2 วดทาวอไท อยในสมยทวารวด พบอฐโบราณและแผนศลาหนาจว มอายประมาณ 2000 ป

1.3 วดโสธรวรารามวรวหาร 1.4 วดพยคฆอนทาราม (วดเจดย) สรางขนในสมยพระบาทสมเดจพระ

จลจอมเกลาเจาอยหว มพระเจดยบรรจพระบรมสารรกธาต เปนทคนพบแผนเงนจารกขอความในประวตศาสตรของเมอง

113

ตารางท 13 แสดงการสรปขอมลจากการรวบรวมขอมลดานเอกสารของจงหวดฉะเชงเทรา (ตอ)

จงหวดจงหวดฉะเชงเทรา (ตอ) 1.5 วดปตลาธราชรงสฤษฏ (วดเมอง) เกดขนมาในสมยพระบาทสมเดจ

พระนงเกลาเจาอยหว สรางขนมาพรอม ๆ กบกาแพงเมองทใชปองกนขาศกในสมยนน

1.6 วดสมปทวน เปนแหลงศกษาสภาพบานเมองแปดรวในอดต และภาพพทธประวตตามตานานทงของไทยและจน

1.7 สระมหาชย สระนาโบราณทเปนหนงในสามแหลงนาศกดสทธของจงหวด

1.8 ศาลากลางจงหวด (หลงเกา) สรางขนในป พ.ศ. 2449 ในสมยพระบามสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหว สรางเลยนแบบศลปะตะวนตก โดยใชรปแบบของศลปะสมย neo-classic ขององกฤษ

1.9 ปอมและกาแพงเมองฉะเชงเทรา สรางในรชสมยพระบาทสมเดจพระนงเกลาเจาอยหว สรางขนเพอเปนเกาะกาบงแมนาบางประกงจากขาศก

1.10 พระตาหนกกรมหมนมรพงศสรพฒน สรางขนในสมยพระบาท สมเดจพระจลจอมเกลา เปนทพานกของสมหเทศาภบาลในยคนน ถอไดวาเปนกาวแรกของการกอสรางบานพกขาราชการของแปดรว

1.11 อาคารพทธสมาคม (ศาลเกา) สรางขนในสมยพระบาทสมเดจพระอานนทมหดลในอดตเคยเปนทตงของมณฑลปราจนบร ลกษณะอาคารกออฐถอปนชนเดยว หลงคาทรงปนหยา

2. โบราณวตถ

2.1 ระฆง เปนระฆงในสมยทวารวด ระฆงแผนหนงแขวนอยบรเวณวด อกแหงหนงแตกหกแลว

2.2 ใบเสมา เปนลวดลายในศลปะอยธยาตอนปลาย-รตนโกสนทร 2.3 เครองถวย เศษอฐ เศษภาชนะดนเผา อายในราวพทธศตวรรษท 13

เศษเครองถวยจนเขยนลาย 2.4 พระพทธรป เปนพระพทธรปเกาแกอายประมาณ 200 ป ประทบนง

ปางมารวชย ศลปะอยธยาตนรตนโกสนทร 2.5 ปนใหญ พบทบรเวณแนวกาแพงเมอง บนกาแพงมปนใหญ 2 กระบอก

นามาจากศาลหลกเมอง บรเวณลากลองมตรามงกฎ 2.6 ภาชนะดนเผา ลวดลายบนภาชนะดนเผาแบงไดเปน 2 แบบคอ ภาชนะ

เผาลายเชอกทาบ ซงพบมากทสดในเศษภาชนะดนเผา และภาชนะดนเผาลายขด

114

ตารางท 13 แสดงการสรปขอมลจากการรวบรวมขอมลดานเอกสารของจงหวดฉะเชงเทรา (ตอ)

จงหวดจงหวดฉะเชงเทรา (ตอ) 3. แหลง

ประวตศาสตร 3.1 หมบานบงไผดา โดยสภาพภมประเทศของหมบานบงไผดา มลกษณะ

เปนทราบลม นาทวมถงฤดนาหลาก การปลกบานเรอนของประชาชนจงมลกษณะเปนแบบเรอนชนเดยวใตถนสง เคยเปนทอยอาศยของมนษยมานานแลวอยางนอย 1000 ป

3.2 หมบานทาถว นบเปนบรเวณแรก ๆ ทคนจนอพยพเขามาตงหลกแหลงในเมองไทย เกดเปนชมชนตรงขามโรงสลาง เชอกนวาหมบานนอาจจะเคยเปนบอนการพนนเลนถวมากอน

3.3 ยานชมชนเมองแปดรว ชมชนเกาแกท เ กดพรอมกาแพงเมองฉะเชงเทรา บานเรอนมลกษณะเปนสถาปตยกรรมรวมสมย โดยใชเปนทพกอาศยและคาขาย

3.4 ปากคลองบางขนาก คลองนขดขนเพอใชเปนเสนทางลาเลยงเสบยงอาหารและยทโธปกรณเขาไปในญวน

4. สถาปตยกรรมดเดน

4.1 พระอโบสถวดโสธรวรารามวรวหาร เปนสถาปตยกรรมแบบรตนโกสนประยกตอาคารทรงไทย

4.2 พระอโบสถวดสปทวนนอก มชอเสยงในดานความสวยงามของพระอโบสถซงสรางดวยหนออน งานปนปนทเชงชายรอบอโบสถซงเลาเรองวถชวตของชาวแปดรว

4.3 พระปรางค 4 องค รอบวหารวดปตลาธราชรงสฤษฏ (วดเมอง) พระปรางค 4 องคอยทกาแพงลอมรอบวหาร เปนปรางคยอมมไมสบสอง เปนศลปะทดคลายกบพระปรางคทวดพระแกว

5. ศลปหตถกรรม 5.1 เครองทองเหลองของครอบครวธรรมประทป เปนงานฝมอทใชวธการนาเสนทองเหลองมาสานเปนของใชเครองประดบ และของชารวย

5.2 การสานหมวกกยเลย หมวกกยเลยถอไดวาเปนสญลกษณทบงบอกถงศลปะและวฒนธรรมทางชนชาตอกชนหนงของหตถกรรมพนบานทเกดจากภมปญญาของชาวบานอยางแทจรง

6. ขนบธรรมเนยมประเพณ

6.1 ประเพณแหหลวงพอโสธร จดขนในชวงเดอน 12 ของทกป 6.2 ประเพณการแขงเรอยาว แขงกนในลานาบางประกง บรเวณหนาวดโส

ธรวรารามวหาร 6.3 ประเพณละครแกบน เปนการราถวายหลวงพอโสธรหลงจากทบนบาน

หลวงพอ

115

เอกลกษณทางธรรมชาตของจงหวดฉะเชงเทราแบงหมวดหมได 4 ลกษณะ คอ แมนา ภเขา พชพรรณไม ทงนา ทงหญา อทยานหรอเขตรกษาพนธสตวปา เอกลกษณทางวฒนธรรมของจงหวดฉะเชงเทราแบงหมวดหมได 4 ลกษณะ คอ สถาปตยกรรม ประเพณพนบาน งานหตถกรรม ศลปะประตมากรรม ลกษณะของสถานทในจงหวด แบงออกเปน 6 ลกษณะ คอ วด สถานทศกดสทธตามความเชอ โบราณสถาน ยานชมชนเกาแก รปปนหรออนสาวรย ตลาดโบราณ ของดประจาจงหวดฉะเชงเทรา มสนคาทอยในระหวางขนทะเบยนสงบงชทางภมศาสตรของกระทรวงพานชย ไดแก 1. มะมวงแรดบางคลา บางคลา เปนแหลงผลตมะมวงทมชอเสยงโดงดงมาก โดยเฉพาะอยางยง “มะมวงแรด” ซงจะมนอหรอเขาอยบนผลคลายนอแรด จงไดชอวา “มะมวงแรด” ตามลกษณะผล ผลมรปรางและสผวแบงออกได ๒ ชนด ชนดหนงผวสเขยวนวลอมเหลอง รปรางดวนปอมนารบประทาน และอกชนดหนงมสเขยวเขมผลยาว มะมวงแรดมรสชาต มน หวานอมเปรยวนด ๆ กรอบ ตางจากมะมวงมนพนธอน ๆ ซงจะมรสมนอยางเดยว หรอจด นยมรบประทานมะมวงแรดกบนาปลาหวาน จะเพมรสชาตใหอรอยยงขน เมอปลอยใหมนแกจดเกอบสกคาตน ทเรยกกนวา “ปากตะกรอ” นน รสชาตจะหวานมนอรอยกวามะมวงชนดใด ๆ มผนาพนธมะมวงแรดจากบางคลาไปปลกยงทองถนอน ๆ กสามารถเจรญเตบโตไดด แตรปรางของผลและรสชาตจะไมเหมอนกน มกจะพบวาเปรยบมากไมอรอย นกกนมะมวงจะทราบทนทวามะมวงแรดบางคลา แมคาทตลาดมหานาค กรงเทพฯ จะชานาญมาก เพยงแคมองปราดเดยวกรวาเปนมะมวงแรดของบางคลาหรอไม ถาใชกจะใหราคาสงเปนทนาพอใจของเกษตรกร การทมะมวงแรดบางคลาอรอยกวามะมวงแรดของทอน อาจเนองจากความอดมสมบรณของดนสภาพพนทสภาพภมอากาศรวมถงความเอาใจ ใสของเจาของสวนมะมวงอกดวย (คมครองบางคลา, 2556) 2. มะพราวนาหอมบางคลา แปดรว นอกจากจะไดชอวามมะมวงรสดแลว ยงมมะพราวออนนาหอมหวานเปนของดอกอยางหนงดวย มะพราวออนทว ๆ ไป เปลองจะเปนสเขยว ขนาดผลเทา ๆ ฝามอ เมอจะรบประทานกเพยงเฉพาะบรเวณกน ฝานกะลาออกโดยงายและดดหรอดมนากอนจง ผาซกเพอแคะเนอมะพราวออน ถาออนมากเกนไปเนอจะบางคลาย ๆ วนและนาจะออกรสเปรยว หรอถาแกเกนไปเนอกจะแขงไมอรอย ฉะนนผจะตดมะพราวจงตองเชยวชาญในการดวาเมอไหรจงจะควรตด มะพราว ออนมหลายพนธ แตมพนธหนงทแปลก สะดดตาตงแตสเปลอกและจานวนผลกคอ “มะพราวพวงรอย” ซงพบเปนครงแรกทตาบลบางสวน อาเภอบางคลา มะพราวพนธนผลจะเปนสเหลองออกลกดกเตมคอ ขนาดผลไมโตนก ผลทสมบรณจะมเสนผาศนยกลางประมาณ ๕ เซนตเมตร รานอาหารนยมนาไปทาภาชนะนงหอหมก และทามะพราวสงขยาทาใหแปลกตานาดและรสมะพราวยงสงความหอมหวานมายง อาหารทรองรบอกดวย (คมครองบางคลา, 2556)

116

3. จกสานทองเหลองทาไข หตถกรรมทองเหลองสานตาบลทาไข เปนหตถกรรมทใชเสนเหลองมาจกสานเปน ผลตภณฑของใชตาง ๆ ไดแก กระจาด กระบง แจกญ กลองใสกระดาษทชช กลองใสเครองประดบ เปนตน เปนการนาภมปญญาการจกสานไมไผ ทเปนเครองมอเครองใชในวถชวตดงเดมของชมชน เปนภมปญญาทไดรบการถายทอดจากบรรพบรษ มาประยกตใช จากเดมใชไมไผเปนวตถในการจกสาน ประยกตใชเสนทองเหลองนามาเปนวสดจกสานผลตภณฑเครองมอ เครองใช ของทระลก เชน กระบง กระจาด ขนาดเลก ๆ นาไปจาหนายเปนของฝาก ของทระลก ปรากฏวามผสนใจเปนจานวนมาก จงไดพฒนารปแบบ โดยจกสานดวยแบบไทยเดม ผสมผสานยกดอกลวดลายตามสมยนยม และไดเพมชนดของผลตภณฑทองเหลองสาน ตามความตองการของตลาดอกหลายชนด เชน แจกญ โคมไฟ ของทระลก และของใชจากเสนทองเหลอง ซงเปนสเหลอง กเพมเสนสเงน มาจกสานผสมผสานกนไดอยางสวยงาม ทาใหผลตภณฑทองเหลองสานเปนทสนใจของบคคลทวไปทงในประเทศและตางประเทศ (ศนยขอมลกลางทางวฒนธรรม กระทรวงวฒนธรรม, 2556) 4. ขนมเปรยะฉะเชงเทรา จงหวดฉะเชงเทรา โดยเฉพาะอาเภอบางคลา นบแตอดตมาเปนแหลงชมชนชาวจนทอพยพมาอาศย บรเวณรมสองฝงแมนาบางปะกง มอาชพทาสวน และคาขายเปนสวนใหญ ดานวฒนธรรมและวถไดมการทาขนมของชาวจน เรยกวา "ขนมเปรยะ" ไวรบประทานในครอบครว และใชในเทศกาลตาง ๆ ตอมาไดทาเพอจาหนายในทองถน และมการสบทอดสรนลก รนหลาน จนถงปจจบนเปนเวลามากกวา 80 ป ซงยงคงอนรกษไวเชนเดม มบางรายพฒนาผลตภณฑไดรปแบบใหม ทมรสชาต ขนาด สสน แตกตางจากเดม แตยงคงความเปนขนมเปรยะไว ดงนนขนมเปรยะ โดยเฉพาะขนมเปรยะบางคลา จงเปนตนกาเนดการทาขนมเปยะในจงหวดฉะเชงเทรา มผคนรจกเปนอยางด และนยมบรโภค เมอมผมาจากจงหวดอน ๆ มกจะซอขนมเปยะเปนของฝากใหแกญาตมตร ซงทราบดวาขนมเปยะของจงหวดฉะเชงเทรา มรสชาตอรอย และมประวตอนยาวนาน จงหวดจนทบร ตารางท 14 แสดงการสรปขอมลจากการรวบรวมขอมลดานเอกสารของจงหวดจนทบร

จงหวดจนทบร ตราประจาจงหวด รปกระตายอยในดวงจนทร เปลงแสงเปนประกาย แสงจนทร หมายถงความ

สวยงาม เยอกเยน ละมนละไม เปรยบไดกบความสงบ รนรมย และรมเยนเปนสขของภมภาคน รปกระตายเปนสญลกษณสวนหนงของดวงจนทรซงชาวไทยทวไปเชอวามอยเชนนนมาแตดกดาบรรพเชนเดยวกบทจนทบรเปนเมองโบราณมชอปรากฏอยในพงศาวดารมาตงแตแรกสรางกรงศรอยธยา

117

ตารางท 14 แสดงการสรปขอมลจากการรวบรวมขอมลดานเอกสารของจงหวดจนทบร (ตอ)

จงหวดจนทบร (ตอ) คาขวญ นาตกลอเลอง เมองผลไม พรกไทยพนธด อญมณมากเหลอ

เสอจนทบร สมบรณธรรมชาต สมเดจพระเจาตากสนมหาราช รวมญาตกชาตทจนทบร

ประวตศาสตร เปนฐานทมนของสมเดจพระเจาตากสนมหาราชสมยสงครามการเสยกรงศรอยธยาครงท 2 และเหตการณ ร.ศ.112 ฝรงเศสเขามายดเมอง

เอกลกษณทางธรรมชาต ประเภทของธรรมชาต ลกษณะพเศษอนเปนเอกลกษณ 1. สงทมอยตาม

สภาพภมศาสตร

1.1 นาตกพลว อยในอทยานแหงชาตนาตกพลว นาตกม 3 ชนมอางศลารองรบเปนชน ๆ กลายเปนลาธารไหลไปเรอย ๆ ตามเชงเขา

1.2 แหลมเสดจ หาดเจาหลาว อาวคมวมาน เปนหาดทรายขาวทตดตอกนยาว 3 กโลเมตร

1.3 หาดแหลมสงห หาดแหลมสงหเปนสถานททองเทยวชายทะเลดงเดมของคนจนทและรจกกนมาชานาน ชายหาดเปนปากอาว แมนาจนทบรไหลมาออกอาวไทยทหาดน

1.4 อทยานแหงชาตเขาคชฌกฏ จดเดนทนาสนใจ 1.นาตกกระทง 2.พระบาทพลวง เปนปรากฏการณทางธรณวทยา เกดสภาพเปนรอยพระพทธบาทอยบนยอดเขาพระบาทพลวง (เขาคชฌกฏ 3.ปาเขาคชฌกฏ เปนปาดงดบทคอนขางสมบรณ ประกอบดวยพรรณไมนอยใหญขนปกคลมอยหนาแนน รมรนสวยงามธรรมชาต 4. นาตกคลองชางเช อยในเสนทางเดนศกษาธรรมชาต

2. พชพรรณไม

2.1 เงาะ เปนพชเมองรอนอกชนดหนง มถนกาเนดอยบรเวณหมเกาะมลาย สาหรบประเทศไทยมปลกมากทางภาคตะวนออกและภาคใต

2.2 ทเรยน พนธทสงเสรมปลกกนมากมเพยง 4 พนธคอ 1.พนธชะน 2.พนธหมอนทอง 3.พนธกานยาว 4.พนธกบ เปนพนธโบราณ

2.3 มงคด มงคดทปลกกนอยในปจจบนนนมอยเพยงพนธเดยวคอ พนธพนเมอง เนองจากมงคดเปนไมผลชนดเดยวทไมมการกลายพนธ คงสภาพพนธเดมเอาไวจนถงปจจบนน

118

ตารางท 14 แสดงการสรปขอมลจากการรวบรวมขอมลดานเอกสารของจงหวดจนทบร (ตอ)

จงหวดจนทบร (ตอ) 2.4 ลองกอง ม 3 พนธ คอ 1. ลองกองธรรมดา 2. ลอกองนา 3. ลองกอง

กะละแม 2.5 พรกไทย เปนพชเศรษฐกจอยางหนง จนทบรมพนทการปลกพรกไทย

มากทสดของประเทศ พนธพรกไทยแบงไดเปน 4 พนธ คอ 1. พนธปะเหลยน 2. พนธจนทบร 3.พนธมาเลเซยและพนธซาราวค 4.พนธซลอน

2.6 ยางพารา เปนพชเศรษฐกจทสาคญชนดหนงของจนทบร เนองจากมทเพาะปลกมาก

2.7 เรวหอม เรวเปนพชลมลกจาพวกกระวาน กระทอ ฯลฯใชเปนเครองเทศปรงอาหารและพช สมนไพร

2.8 ตนสารอง ตนสารองภาษาถนทางภาคอสานเรยกวา บกจอง เปนไมยนตนขนาดกลางถงใหญ เปนไมชอบขนตามปาดงดบ มความชนสง ไมนยมปลก มกขนเองตามธรรมชาตตามภเขา

2.9 ตนจนทน เปนพนธพระราชทานปลกเพอเปนมงคลของจงหวดจนทบรผลมสองรปราง คอ ทรงกลมแปนเรยกวา " ลกจนทน " และทรงกลมเรยกวา "ลกอน"

2.10 ตนสอยดาว เปนไมพม หรอไมตนสงไดถง 20 เมตร ยอดออนมขนสขาว ลาตนมสนาตาลออกขาว ใบเดยวเรยงแบบบนไดเรยงหาง ๆ รปไข

2.11 ตนชะมวง มรสเปรยวคลายใบมะดน ตนชะมวงมถนทอยมกจะขนตามปาชนภาคตะวนออก

2.12 ตนกฤษณา ไมกฤษณาเปนไมยนตนขนาดกลาง พบมากทจงหวดจนทบร ประโยชนใชเปนสวนผสมยาสมนไพร

2.13 ตนกระวาน กระวานเปนพชทมลา ตนตรงมอายอยไดหลายป ประโยชนของกระวานคอเปนเครองเทศทม ชอวา " ราชนแหงเครองเทศ " เพราะเปนทนยมใชกนมาก ในสมยโบราณ

119

ตารางท 14 แสดงการสรปขอมลจากการรวบรวมขอมลดานเอกสารของจงหวดจนทบร (ตอ)

จงหวดจนทบร (ตอ) เอกลกษณทางวฒนธรรม ประเภทของวฒนธรรม ลกษณะพเศษอนเปนเอกลกษณ 1. โบราณสถาน

1.1 วดเพนยด พบหนแกะสลกศลปะขอมถาลาบรวตรทเกาแกทสดในประเทศไทย

1.2 วดพลบ วดเกาแกของเมองจนทบร สรางขนเมอราว พ.ศ. 2300 สมยอยธยาตอนกลาง

1.3 วดไผลอม พบการสรางโดยแบบสถาปตยกรรมเปนลกษณะอาคาร ร.3 โบสถมอาคารเลยนแบบศลปะตะวนตก

1.4 สระแกว ในสระมแสงสวางเปนวงเขยวคลายแกวเปนวงรอบสระ ประกอบกบมเหตอศจรรยอยเนอง ๆ

1.5 คายเนนวง สรางเมอ พ.ศ. 2377 ในสมยพระบาทสมเดจพระนงเกลาเจาอยหว รชกาลท 3 วงเปนเมองปอมคายกอสรางดวยดน โดยขดคขนเปนเทนรอบเนนดนขนาดใหญ

1.6 ตกแดง สรางขนเมอสมยฝรงเศสยดเมองจนทบร พ.ศ. 2436 ลกษณะเปนตกกออฐถอปนชนเดยวทาสแดง จงถกเรยกวา ตกแดง

1.7 คกขไก กอสรางคราวเดยวกบตกแดง ใชเปนทขงคน และเลยงไกไวขางบน ใชไกขรดหวนกโทษ

1.8 ปอมไพรนาศ สรางขนเมอพ.ศ.2447 เพอเปนทระลกวากองทพทหารฝรงเศสไดถอนตวออกไปแลว

1.9 ศาลากลางจงหวด สรางขนเมอพ.ศ. 2459 ในสมยพระบาทสมเดจพระมงกฎเกลาเจาอยหว รชกาลท 6 เปนสถาปตยกรรมแบบผสมผสานระหวางตะวนออกกบตะวนตก

1.10 อตอเรอพระเจาตากสน มหลกฐานซากเรอสาเภาและรองรอยอตอเรอ เปนแองนารปสเหลยมผนผาหลายแหง

1.11 พระตาหนกใหญพระเจาราไพพรรณ เสดจไปมาเยอนจนทบร และทรงสรางตาหนกไวเปนคฤหาสนขนาดใหญ สรางดวยไมสกทองทงหลงแบบชนครง

120

ตารางท 14 แสดงการสรปขอมลจากการรวบรวมขอมลดานเอกสารของจงหวดจนทบร (ตอ)

จงหวดจนทบร (ตอ) 1.12 วดแมพระปฎสนธ สรางขนในรชกาลสมเดจพระเจาอยหวทายสระ

พ.ศ. 2215-2275 รปแบบโบสถเปนศลปะโกธค ตวโบสถยาว 60 เมตร กวาง 20 เมตร เคยมยอดแหลมทปลายสองขาง มการประดบกระจกสแบบสเตนกลาสเปนภาพนกบญ

1.13 ศาลหลกเมอง เมอ 50 ปทแลวเปนศาลไม ปจจบนไดกอสรางขนมาใหม ฝงเสาหลกเมองและหลอองคเจาพอขนมาใหม

1.14 บานพระยาวสตรโกษา มประวตรงโรจนสมยรชกาลท 5 และ 6 เปนอาคารตกกออฐถอปนสองชน ใตถนตา รปแบบสถาปตยกรรมตะวนตก

2. ยานประวตศาสตร

อาคารพกอาศยและรานคายานทาหลวง เปนชมชนเกาแกรมนาจนทบร มจดเรมตนตงแตสมยรชกาลท 5 ลกษณะเปนตกแถวโบราณ มลวดลายไมจาหลกออนชอยงดงาม ลกษณะการฉลลายของชางฝมอชาวจนทบรจดไดวามเอกลกษณไมเหมอนใคร

3. รปปนและอนสาวรย

3.1 พระบรมราชานสาวรยสมเดจพระเจาตากสนมหาราช ชาวจนทบรไดรวมกอสรางพระบรมราชานสาวรย ไวเปนอนสรณจานวน 2 แหงคอ 1. พระบรมราชานสาวรย ณ สวนสาธารณะทงนาเชย อาเภอเมองจนทบร 2. พระบรมราชานสาวรย ณ คายตากสน จงหวดจนทบร 3.2 พระอนสาวรยพระนางเรอลม เมอ พ.ศ. 2424 ไดโปรดเกลาใหสรางพระอนสาวรยเปนรปประมดดวยแผนอฐ เพอบรรจพระองคารของสมเดจพระนางเจาสนนทากมารรตน พระบรมราชเทว

4. ศลปหตถกรรม 4.1 งานทอและงานจกรสาน เสอจนทบร หรอเสอแดง กกมอยมากทจนทบร มคณสมบตเหมาะแก

การทอเสอ ซงเปนภมปญญาทสบทอดกนมาไมตากวา ๑๒๐ ปมาแลว งานจกสาน มกนยมสานเปนลายขดหรอลายสอง กวางยาวไมกาหนด

แลวแตความตองการ นยมทาใชแตในครวเรอนเทานน 4.2 เครองประดบอญมณ ของดเมองจนท ซงเปนทรจกและแสวงหากนมาก

อยางหนง คอ แหวนป แหวนปลา ซงเปนแหวนกล 4.3 วฒนธรรมอาหารการกน จงหวดจนทบรเปนดนแดนท อดมดวย

เครองเทศและสมนไพร อาหารพนบานจงใชเครองเทศทมความหอมเปนพเศษ เปนเอกลกษณของชาวจงหวดจนทบรทมชอเสยง

121

ตารางท 14 แสดงการสรปขอมลจากการรวบรวมขอมลดานเอกสารของจงหวดจนทบร (ตอ)

จงหวดจนทบร (ตอ) 5. ภาษาและ

วรรณกรรม 5.1 ภาษาถนจนทบร ภาษาทชาวจนทบรใชพดกนเปนภาษาไทยทใชพด

ในภาคกลางทว ๆ ไป แตสาเนยงและหางเสยงผดเพยนกนไป เปนสาเนยงของชาวจนทบรโดยเฉพาะ นอกจากนนสาเนยงในแตละทองถนยงผดเพยนกนไปอกมากนอยตางกน

5.2 ภาษาชอง ชาวชองพดภาษาของตนเอง ไมมภาษาเขยนไมมการจดบนทกทางประวตศาสตร จงหวดจนทบร มชาวชองอาศยอยมากกวาจงหวดอน สวนมากอยในอาเภอโปงนารอน และอาเภอมะขาม

เอกลกษณทางธรรมชาตของจงหวดฉะเชงเทราแบงหมวดหมได 4 ลกษณะ คอ ภเขา พชพรรณไม นาตก ทะเล เอกลกษณทางวฒนธรรมของจงหวดฉะเชงเทราแบงหมวดหมได 4 ลกษณะ คอ ภาษาถน ศาสนาและความเชอ ประเพณทองถน การละเลนและนาฏศลป ลกษณะของสถานทในจงหวด แบงออกเปน 5 ลกษณะ คอ สถานทตามธรรมชาต รปปนและอนสาวรย ยานชมชนเกาแก สถานทราชการ โบราณสถาน ของดประจาจงหวดจนทบร มสนคาทอยในระหวางขนทะเบยนสงบงชทางภมศาสตรของกระทรวงพานชย ไดแก 1. เสอกกจนทบร ตามประวต กก จนทบร มตนกาเนนแถบจงหวดจนทบร เชอกนวา มกกประเภทนขนอยตามคนนาทวไปมานานแลว เดมชาวบานนยมตดมาแลวผาเปนเสน ใชทาเชอกมดป ตอมามพวกแมชเชอสายญวน ผนบถอศาสนาครสตทอยในบรเวณอารามฟาตมา วดคาทอลก สะพานวดจนท ตาบลจนทนมต อาเภอเมองจนทบร จงหวดจนทบร เปนผรเรมการทอเสอจากกกจนทบร เปนกลมแรก ชาวจนทบร เรยกกลมนวา พวกญวน และเรยกเสอททอไดวา เสอช ซงถอวาเปนชอเดมของเสอกกจนทบร ตอมาชาวญวนไดแนะนาใหชาวบานในจงหวดจนทบรปลกกกไวเพอแลกเปลยนกบเสอ ทาใหชาวบานนยมปลกกก ฝกหดทอเสอ และใชเสอกนมากขน จนกลายเปนสนคาพนเมอง เมอสมเดจพระนางเจาราไพพรรณ พระบรมราชนในรชกาลท 7 พระองคไดทรงพฒนาการทอเสอจนทบรใหเจรญกาวหนายงขน พระองคทรงเหนวาควรไดรบการพฒนา ในเรองการยอมส การฟอก ใหเสนกกขาว จงมพระราชดารใหปรบปรงกรรมวธฟอกกกกอนยอม จะไดสกกทยอมสดใสขน และมคณภาพคงทนถาวร นอกจากนนยงนาเสอททอแลวมาประดษฐเปนผลตภณฑตาง ๆ ไดอก เชน

122

ผลตเปนกระเปาเอกสาร กระเปาถอสตร ทรองจาน ทรองแกว กลองใสกระดาษเชดมอ ฯลฯ จนกระทงปจจบน อาชพการปลกกก การทอเสอจนทบรกลายเปนศลปหตถกรรมพนบานทมชอเสยงของชาวจงหวดจนทบรตราบเทาทกวนน (ไทยตาบลดอทคอม, 2556) 2. พรกไทจนทบร แตเดมมการปลกพรกไทยพนธจนทบร ซงเปนพนธดงเดม และมการปลกไวรบประทานกนในครวเรอน ควบคไปกบการทาสวนผลไม โดยในปจจบนพนธทนยมปลกกนมาก คอพนธมาเลเซย ซงเรมปลกตงแตป พ.ศ.2507 เพราะรวงยาว เมลดเลกใหผลดก เนองจากจงหวดจนทบรมปจจยทเหมาะสมเออตอการปลกพรกไทยทาใหเกษตรกรนยมปลกกนมาก และพรกไทยเมองจนทนจงไดขนชอวามคณภาพเยยม คอ เผดรอน มกลนหอมฉน พรกไทยเปนพชเศรษฐกจทสาคญ สามารถสรางรายไดจากการสงออกใหกบประเทศปละ 30-60 ลานบาท จงหวดจนทบรเปนแหลงปลกพรกไทยทสาคญ โดยมพนทปลกประมาณรอยละ 95 ของพนทปลกทวประเทศ ในปการผลต 2550/51 จนทบรมพนทปลกพรกไทย 13,349 ไร ผลผลต 6,364 ตน มทงพรกไทยขาวและพรกไทยดา (ไทยตาบลดอทคอม, 2556) 3. ลางสาดซาฆอ ลางสาดชาคอ มเอกลกษณทมรสหวานหอม ลกไมโตนก ปลกทตาบลซาฆอ อาเภอทาใหม ผลออกชวงเดอน พฤษภาคม-กนยายน เดมมลกษณะเปนปาเชงเขาตอมามผคนอพยพเขามาอยอาศยและทาไร/ทานาในพนทราบสงสวนแหลงนาลาคลองและหนองจะอยในทราบตา จงเปนทมาของชอบานไรสง สภาพพนทของหมบานเปนทราบสงสลบเชงเขา ประชากรสวนใหญมอาชพทาสวนผลไม (Lakkai Travel, 2556) 4. กวยเตยวเสนจนท กวยเตยวเสนจนทเปนทนยมแพรหลาย จากคณสมบตเหนยวนม อยคกบเมองจนทมากวา 50 ป เสนจนทมกรรมวธการผลตทแตกตางจากทอนเพราะมความพถพถนทกขนตอน ตงแตการเลอกขาว เลอกนา การผสมแปง การตากแดดจนแหงสนท ทาใหไดเสนเหนยวนม ไมเละ การปรงเสนจนทตองทาใหถกวธ โดยกอนใชตองนามาแชนาสก 2 นาท จงจะนาไปปรงอาหารชนดตาง ๆ เสนจนทซงผลตใน จ.จนทบร (สานกงานพฒนาเศรษฐกจจากฐานชวภาพ (องคการมหาชน), 2556) ผลการรวบรวมและวเคราะหขอมลจากการทาแบบสอบถามของกลมตวอยาง เพอหาเอกลกษณแตละหมวดหม การวเคราะหขอมลจากแบบสอบถามความคดเหนของกลมตวอยางคอจงหวดในภาคตะวนออก อนไดแก จงหวดชลบร จงหวดฉะเชงเทรา จงหวดจนทบร จานวน 300 คนแบงเปนจงหวดละ 100 คน เพอเกบขอมลความคดเหนเกยวกบสนคาประจาจงหวด ประเภทของเอกลกษณ และอตวสยในทองทของจงหวด โดยนาเสนอขอมลดวยการบรรยายประกอบภาพและตาราง ดงน

123

ขอมลของผตอบแบบสอบถามจงหวดชลบร แบงขอมลออกเปน 3 สวน คอ 1. ขอมลเบองตน กลมตวอยางในการตอบแบบสอบถามครงนแบงออกเปนเพศชายรอยละ 27 เพศหญงรอยละ 73 มอายระหวาง 25-34 ปมากทสดคดเปนรอยละ 59 รองลงมาคออาย 35-59 ปคดเปนรอยละ 27 , อายตากวา 25 ป คดเปนรอยละ 18 และอายมากกวา 60 ปคดเปนรอยละ 2 โดยอาศยอยในพนทตงแต 10-20 ปมจานวนมากทสดคดเปนรอยละ 29 รองลงมาคออาศยอยในพนทมากกวา 30 และตากวา 10 ป มจานวนเทากนคดเปนรอยละ 28 และอาศยอยในพนทตงแต 20-30 ปคดเปนรอยละ 15 ตามลาดบ ความนาเชอถอของขอมลจากกลมตวอยางทอยในพนท 10 ปขนไปคดเปนรอยละ 72 2. ขอมลเกยวกบเอกลกษณ แบงขอมลเอกลกษณออกเปน 3 เรองคอ 2.1 สนคาประจาจ งหวดท เ ปนเอกลกษณ อนซ งกลม ตวอยางในการตอบแบบสอบถามคดวาแสดงเอกลกษณของชลบรมากทสดอนดบแรกคอ ครกหนอางศลา คดเปนรอยละ 43 รองลงมาคอ ขาวหลามหนองมน คดเปนรอยละ 38 จกสานพนสนคม คดเปนรอยละ 14 และสบปะรดศรราชาคดเปนรอยละ 4 ตารางท 15 แสดงสดสวนของสนคาประจาจงหวดทเปนเอกลกษณในจงหวดชลบร

สนคาทเปนเอกลกษณประจาจงหวดชลบร รอยละ ครกหนอางศลา 43 ขาวหลามหนองมน 38 จกสานพนสนคม 14 สบะรดศรราชา 4 2.2 ประเภทของเอกลกษณทางธรรมชาตทกลมตวอยางในการตอบแบบสอบถามคดวาเปนเอกลกษณทางธรรมชาตของจงหวดชลบร ทนกถงเปนอนดบแรกและเปนเพยงสงเดยวทนกถงคอ ทะเล คดเปนรอยละ 100 โดยไมมตวเลอกใดถกเลอก ตารางท 16 แสดงสดสวนของสนคาประจาจงหวดทเปนเอกลกษณในจงหวดชลบร

ประเภทของเอกลกษณทางธรรมชาตจงหวดชลบร รอยละ ทะเล 43

124

2.3 ประเภทของเอกลกษณทางวฒนธรรมทกลมตวอยางในการตอบแบบสอบถามคดวาเอกลกษณทางวฒนธรรมของจงหวดชลบรทโดดเดนเปนอนดบแรก คอ ประเพณ คดเปนรอยละ 66 รองลงมาคอ หตถกรรม คดเปนรอยละ 34 ตารางท 17 แสดงสดสวนของประเภทเอกลกษณทางวฒนธรรมในจงหวดชลบร

ประเภทของเอกลกษณทางวฒนธรรมจงหวดชลบร รอยละ ประเพณ 66 หตถกรรม 34 3. ขอมลเกยวกบอตวสยในพนท แบงขอมลอตวสยออกเปน 2 เรองคอ 3.1 ประเภทของสถานทสาคญในจงหวดชลบร กลมตวอยางในการตอบแบบสอบถามคดวาประเภทของสถานทสาคญททาใหนกถงจงหวดชลบร อนดบแรกคอ สถานทตามธรรมชาต คดเปนรอยละ 65 รองลงมาคอสถานทศกดสทธตามความเชอ คดเปนรอยละ 16 , เขตอตสาหกรรมเปนรอยละ 12, สวนสตว คดเปนรอยละ 6 และอนดบสดทายคอ พระตาหนก คดเปนรอยละ 2 ตารางท 18 สดสวนของประเภทสถานทสาคญในจงหวดชลบร

ประเภทของสถานทสาคญในจงหวดชลบร รอยละ สถานทตามธรรมชาต 65 สถานทศกดสทธตามความเชอ 16 เขตอตสาหกรรม 12 สวนสตว 6 พระตาหนก 2 .3.2 เมอกลาวถงจงหวดชลบร กลมตวอยางในการตอบแบบสอบถามคดวาอนดบแรกทจะนกถงคอ แหลงทองเทยวตามธรรมชาต คดเปนรอยละ 76 รองลงมาคอ เขตอตสาหกรรม คดเปนรอยละ 10 , สนคาประจาทองถน คดเปนรอยละ 8 และอนดบสดทายคอ แหลงประมง คดเปนรอยละ 5

125

ตารางท 19 สดสวนของการกลาวถงจงหวดชลบร

การกลาวถงจงหวดชลบร รอยละ แหลงทองเทยวตามธรรมชาต 76 เขตอตสาหกรรม 10 สนคาประจาทองถน 8 แหลงประมง 5 ขอมลของผตอบแบบสอบถามจงหวดฉะเชงเทราแบงขอมลออกเปน 3 สวนคอ 1. ขอมลเบองตน กลมตวอยางในการตอบแบบสอบถามครงนแบงออกเปนเพศชายคดเปนรอยละ 55 และเพศหญงคดเปนรอยละ 45 มอายระหวาง 35-59 ปมากทสดคดเปนรอยละ 37 รองลงมาคออาย 25-34 ปคดเปนรอยละ 36 , อายตากวา 25 ปคดเปนรอยละ 21และอายมากกวา 60 ปคดเปนรอยละ 6 โดยอาศยอยในพนทตงแต 20-30 ปมจานวนมากทสดคดเปนรอยละ 27 รองลงมาอาศยอยในพนทตงแต 10-20 ปกบตากวา 10 ปมจานวนเทากนคดเปนรอยละ 15 และอาศยอยในพนทมากกวา 30 ปขนไปคดเปนรอยละ 23 ความนาเชอถอของขอมลจากกลมตวอยางทอยในพนท 10 ปขนไปคดเปนรอยละ 65 2. ขอมลเกยวกบเอกลกษณ แบงขอมลเอกลกษณออกเปน 3 เรองคอ 2.1 สนคาประจาจงหวดทเปนเอกลกษณ อนซงกลมตวอยางในการตอบแบบสอบถามคดวาแสดงเอกลกษณของฉะเชงเทรามากทสดอนดบแรกคอ มะมวงแรดบางคลา คดเปนรอยละ 39 รองลงมาคอ ขนมเปยะฉะเชงเทรา คดเปนรอยละ 27 , มะพราวนาหอมบางคลา คดเปนรอยละ 23 และจกสานทองเหลองทาไขคดเปนรอยละ 9 ตารางท 20 แสดงสดสวนของสนคาประจาจงหวดทเปนเอกลกษณในจงหวดฉะเชงเทรา

สนคาทเปนเอกลกษณประจาจงหวดฉะเชงเทรา รอยละ มะมวงแรดบางคลา 39 ขนมเปยะฉะเชงเทรา 27 มะพราวนาหอมบางคลา 23 จกสานทองเหลองทาไข 9

126

2.2 ประเภทของเอกลกษณทางธรรมชาตทกลมตวอยางในการตอบแบบสอบถามคดวาเปนเอกลกษณทางธรรมชาตของจงหวดฉะเชงเทรา ทนกถงเปนอนดบแรกคอ แมนา คดเปนรอยละ 66 รองลงมาคอพชพรรณไม คดเปนรอยละ 29 และทงนา ทงหญา คดเปนรอยละ 3 อนดบสดทายทกลมตวอยางนกถงคอ อทยานหรอเขตรกษาพนธสตวปา คดเปนรอยละ 2 ตารางท 21 แสดงสดสวนของประเภทเอกลกษณทางธรรมชาตในจงหวดฉะเชงเทรา

ประเภทของเอกลกษณทางธรรมชาตจงหวดฉะเชงเทรา รอยละ แมนา 66 พชพรรณไม 29 ทงนา ทงหญา 3 อทยานหรอเขตรกษาพนธสตวปา 2 2.3 ประเภทของเอกลกษณทางวฒนธรรมทกลมตวอยางในการตอบแบบสอบถามคดวาเอกลกษณทางวฒนธรรมของจงหวดฉะเชงเทราทโดดเดนเปนอนดบแรก คอ สถาปตยกรรม คดเปนรอยละ 60 รองลงมาคอ ประเพณพนบาน คดเปนรอยละ 20 , งานหตถกรรม คดเปนรอยละ 12 และศลปะประตมากรรมเปนอนดบสดทายคอ รอยละ 8 ตารางท 22 แสดงสดสวนของประเภทเอกลกษณทางวฒนธรรมในจงหวดฉะเชงเทรา

ประเภทของเอกลกษณทางธรรมชาตจงหวดฉะเชงเทรา รอยละ สถาปตยกรรม 60 ประเพณพนบาน 20 งานหตถกรรม 12 ศลปะประตมากรรม 8 3. ขอมลเกยวกบอตวสยในพนท แบงขอมลอตวสยออกเปน 2 เรองคอ 3.1 ประเภทของสถานท สาคญในจงหวดฉะเชงเทรา กล มตวอยางในการตอบแบบสอบถามคดวาประเภทของสถานทสาคญททาใหนกถงจงหวดฉะเชงเทรา อนดบแรกคอ วด คดเปนรอยละ 77 รองลงมาคอตลาดโบราณ คดเปนรอยละ 14 , สถานทศกดสทธตามความเชอคดเปนรอยละ 7 และยานชมชนเกาแกคดเปนรอยละ 6 อนดบสดทายคอ รปปนหรออนสาวรย คดเปนรอยละ 5

127

ตารางท 23 แสดงสดสวนของประเภทสถานทสาคญในจงหวดฉะเชงเทรา

สถานทสาคญในจงหวดฉะเชงเทรา รอยละ วด 77 ตลาดโบราณ 14 สถานทศกดสทธตามความเชอ 7 ยานชมชนเกาแก 5 รปปนหรออนสาวรย 5 3.2 เมอกลาวถงจงหวดฉะเชงเทรา กลมตวอยางในการตอบแบบสอบถามคดวาอนดบแรกทจะนกถงคอ แหลงศาสนา คดเปนรอยละ 63 รองลงมาคอประวตศาสตรและสนคาทองถน มจานวนเทากนคอรอยละ 13 , สถานทตามธรรมชาต คดเปนรอยละ 9 และอนดบสดทายคอ บคคลสาคญ คดเปนรอยละ 2 ตารางท 24 สดสวนของการกลาวถงจงหวดฉะเชงเทรา

การกลาวถงจงหวดฉะเชงเทรา รอยละ แหลงศาสนา 63 ประวตศาสตรและสนคาทองถน 13 สถานทตามธรรมชาต 9 บคคลสาคญ 2 ขอมลของผตอบแบบสอบถามจงหวดจนทบร แบงขอมลออกเปน 3 สวนคอ 1. ขอมลเบองตน กลมตวอยางในการตอบแบบสอบถามครงนแบงออกเปนเพศหญงรอยละ 64 และเพศชายรอยละ 36 มอายระหวาง 25-34 ปมากทสดคดเปนรอยละ 42 รองลงมาคออาย 35-59 ปคดเปนรอยละ 30 , อายตากวา 25 ปคดเปนรอยละ 18 และอายมากกวา 60 ปคดเปนรอยละ 10 โดยอาศยอยในพนทมากกวา 30 ปมจานวนมากทสดคดเปนรอยละ 36 รองลงมาอาศยอยในพนทตงแต 10-20 ปและตงแต 20-30 ปมจานวนเทากนคดเปนรอยละ 24 อนดบสดทายคออาศยพนทตาวา 10 ปคดเปนรอยละ 12 ความนาเชอถอของขอมลจากกลมตวอยางทอยในพนท 10 ปขนไปคดเปนรอยละ 84

128

2. ขอมลเกยวกบเอกลกษณ แบงขอมลเอกลกษณออกเปน 3 เรองคอ 2.1 สนคาประจาจงหวดทเปนเอกลกษณ อนซงกลมตวอยางในการตอบแบบสอบถามคดวาแสดงเอกลกษณของจนทบรมากทสดอนดบแรกคอ เสอกกจนทบร คดเปนรอยละ 40 รองลงมาคอ กวยเตยวเสนจนท คดเปนรอยละ 36 อนดบสดทายคอ พรกไทจนทบร คดเปนรอยละ 26 ภาพท 25 แสดงสดสวนของสนคาประจาจงหวดทเปนเอกลกษณในจงหวดจนทบร

สนคาทเปนเอกลกษณประจาจงหวดจนทบร รอยละ เสอกกจนทบร 40 กวยเตยวเสนจนท 36 พรกไทจนทบร 26 2.2 ประเภทของเอกลกษณทางธรรมชาตทกลมตวอยางในการตอบแบบสอบถามคดวาเปนเอกลกษณทางธรรมชาตของจงหวดจนทบร ทนกถงเปนอนดบแรกคอ พชพรรณไม คดเปนรอยละ 58 รองลงมาคอนาตก คดเปนรอยละ 22 อนดบสดทายทกลมตวอยางนกถงคอ ทะเล คดเปนรอยละ 20 ตารางท 26 แสดงสดสวนของประเภทเอกลกษณทางธรรมชาตในจงหวดจนทบร

ประเภทของเอกลกษณทางธรรมชาตจงหวดจนทบร รอยละ พชพรรณไม 58 นาตก 22 ทะเล 20 2.3 ประเภทของเอกลกษณทางวฒนธรรมทกลมตวอยางในการตอบแบบสอบถามคดวาเอกลกษณทางวฒนธรรมของจงหวดจนทบรทโดดเดนเปนอนดบแรก คอ ภาษาถน คดเปนรอยละ 72 รองลงมา คอ ศาสนาและความเชอ คดเปนรอยละ 16 ประเพณทองถน คดเปนรอยละ 8 และอนดบสดทายคอการละเลนและนาฏศลป คดเปนรอยละ 4

129

ตารางท 27 แสดงสดสวนของประเภทเอกลกษณทางวฒนธรรมในจงหวดจนทบร

ประเภทของเอกลกษณทางวฒนธรรมจงหวดจนทบร รอยละ ภาษาถน 72 ศาสนาและความเชอ 16 ประเพณทองถน 8 การละเลนและนาฏศลป 4 3. ขอมลเกยวกบอตวสยในพนท แบงขอมลอตวสยออกเปน 2 เรองคอ 3.1 ประเภทของสถานทสาคญในจงหวดจนทบร กลมตวอยางในการตอบแบบสอบถามคดวาประเภทของสถานทสาคญททาใหนกถงจงหวดจนทบร อนดบแรกคอ สถานทตามธรรมชาต คดเปนรอยละ 48 รองลงมา คอ รปปนและอนสาวรย คดเปนรอยละ 14 ยานชมชนเกาแกคดเปนรอยละ 12 อนดบสดทายคอ สถานทราชการ คดเปนรอยละ 6 ตารางท 28 แสดงสดสวนของประเภทสถานทสาคญในจงหวดจนทบร

สถานทสาคญในจงหวดจนทบร รอยละ สถานทตามธรรมชาต 48 รปปนและอนสาวรย 14 ยานชมชนเกาแก 12 สถานทราชการ 6 3.2 เมอกลาวถงจงหวดจนทบร กลมตวอยางในการตอบแบบสอบถามคดวาอนดบแรกทจะนกถงคอ พชพรรณไม คดเปนรอยละ 40 รองลงมาคอสถานททองเทยวตามธรรมชาต คดเปนรอยละ 22 โดยประวตศาสตร คดเปนรอยละ 18 และสนคาทองถน คดเปนรอยละ 12 อนดบสดทายคอ บคคลสาคญ คดเปนรอยละ 6 โดยกลมตวอยางนาเสนอวาคออญมณ คดเปนรอยละ 2

130

ตารางท 29 แสดงสดสวนของการกลาวถงจงหวดจนทบร

การกลาวถงจงหวดจนทบร รอยละ พชพรรณไม 40 สถานททองเทยวตามธรรมชาต 22 ประวตศาสตร 18 สนคาทองถน 12 บคคลสาคญ 6 อน ๆ อญมณ 2 ผลวเคราะหขอมลของเอกลกษณ เพอนาไปใชทาแบบสอบถามหาลกษณะสงบงชทางภมศาสตรของจงหวดในภาคตะวนออก และในงานออกแบบสญลกษณ การเกบขอมลความคดเหนเกยวกบสนคาประจาจงหวด ประเภทของเอกลกษณ และอตวสยในทองทของจงหวด ทาใหทราบถงเอกลกษณของจงหวดในเบองตน จงทาการวเคราะหขอมลทไดมาจากแบบสอบถามประกอบกบขอมลเอกสาร เพอหาภาพสงบงชทางภมศาสตรของจงหวดในภาคตะวนออกตามทฤษฎมายาคตทแสดงในภาพท 45

ภาพท 45 แผนผงแสดงขนตอนการวเคราะหขอมลตามทฤษฎมายาคต สรปและจาแนกลกษณะของเอกลกษณออกมา เพอเปนขอมลในการทาแบบสอบถามหาภาพลกษณและรปสญญะของสงบงชทางภมศาสตรของจงหวดในภาคตะวนออก ไดแก

131

เอกลกษณของจงหวดชลบร ตารางท 30 แสดงการสรปเอกลกษณของจงหวดชลบร

จงหวด สนคาสงบงช ทางภมศาสตร

ประเภทของ เอกลกษณ

ลกษณะของเอกลกษณ

ชลบร ครกหน อางศลา

เอกลกษณทางธรรมชาตคอทะเล

1. หาดบางแสน อางศลา เขาสามมข แหลมแทน

2. หาดพทยา หมเกาะลาน หมเกาะไผ 3. เกาะสชง 4. แหลมฉบง 5. สตหบ เกาะขาม เกาะแสมสาร

จงหวดชลบรมลกษณะของเอกลกษณทสามารถจดกลมไดตามเขตการปกครองได 5 กลมคอ 1. หาดบางแสน อางศลา เขาสามมข แหลมแทน 2.หาดพทยา หมเกาะลาน หมเกาะไผ 3. เกาะสชง 4.แหลมฉบง 5. สตหบเกาะขาม เกาะแสมสาร และเมอทาการวเคราะหลกษณะของภาพลกษณในแตละกลมจากขอมลเอกสาร สามารถแจกแจงภาพลกษณของทะเลในจงหวดชลบรออกมาเปนตารางไดดงน ตารางท 31 แสดงขอมลเกยวกบลกษณะทะเลของจงหวดชลบร

ลกษณะทะเลของจงหวดชลบร 1. ทะเลทมบานพกตากอากาศและสถานทพกผอนหยอนใจ 2. ชายหาดทโคงทอดตวเปนแนวยาว 3. มตานานของสงศกดสทธคเมองบานคเมองทหนาผารมทะเล 4. วถชวตของหมบานชาวประมงรมทะเล 5. ทาจอดเรอสนคาจากนานาประเทศ 6. เปนทประจาการของกองทพทหารเรอ 7. มเกาะทสวยงามและเงยบสงบ

132

เอกลกษณของจงหวดฉะเชงเทรา ตารางท 32 แสดงการสรปเอกลกษณของจงหวดฉะเชงเทรา

จงหวด สนคาสงบงช ทางภมศาสตร

ประเภทของเอกลกษณ

ลกษณะของเอกลกษณ

ฉะเชงเทรา มะมวงแรด บางคลา

เอกลกษณทางวฒนธรรมคอวด

1. วดโพธรงษ 2. วดทาวอไท 3. วดโสธรวรารามวรวหาร 4. วดพยคฆอนทาราม (วดเจดย) 5. วดปตลาธราชรงสฤษฏ (วดเมอง) 6. วดสมปทวน

เมอทาการวเคราะหลกษณะของภาพลกษณในแตละกลมจากขอมลเอกสาร สามารถแจกแจงภาพลกษณของวดในจงหวดฉะเชงเทราออกมาเปนตารางไดดงน ตารางท 33 แสดงขอมลเกยวกบลกษณะความเปนแหลงศาสนาของจงหวดฉะเชงเทรา

ลกษณะความเปนแหลงศาสนาของจงหวดฉะเชงเทรา 1. เปนแหลงของวดรมแมนาทมชอเสยง เปนทรจกกนอยางแพรหลาย 2. องคพระมความศกดสทธอยหลายวด จนกลายเปนจดขายของจงหวด 3. ประวตศาสตรของจงหวดมความผกพนกบศาสนา ตงแตสมยสงครามจนถงปจจบน 4. ประวตของวดหลายแหง มความเกยวของกบสถาบนพระมหากษตรยไทยในหลายชวงเวลา 5. สถาปตยกรรมของวดแตละแหง มรปแบบทเปนเอกลกษณของวดเอง แตกตางกนไปตามความเชอ

133

เอกลกษณของจงหวดจนทบร ตารางท 34 แสดงการสรปเอกลกษณของจงหวดจนทบร

จงหวด สนคาสงบงช ทางภมศาสตร

ประเภทของ เอกลกษณ

ลกษณะของเอกลกษณ

จนทบร เสอกกจนบร พชพรรณไม 1. เงาะ ทเรยน มงคด ลองกอง 2. พรกไทย ยางพารา 3. เรวหอม ตนสารอง ตนชะมวง ตนกระวาน 4. ตนจนทน ตนสอยดาว ตนกฤษณา ตน

กระวาน จงหวดจนทบรมลกษณะของเอกลกษณทสามารถจดกลมไดตามลกษณะได 4 กลมคอ 1. ผลไม 2. พชเศรษฐกจ 3. สมนไพร 4.พนธไมทองถน และเมอทาการวเคราะหลกษณะของภาพลกษณในแตละกลมจากขอมลเอกสาร สามารถแจกแจงภาพลกษณของพชพรรณไมในจงหวดจนทบร ออกมาเปนตารางได ดงน ตารางท 35 แสดงขอมลเกยวกบลกษณะของพชพรรณไมในพนทจงหวดจนทบร

ลกษณะของพชพรรณไมในพนทจงหวดจนทบร 1. ความอดมสมบรณและสภาพอากาศเอออานวยของพนท สงผลใหสามารถปลกพชพรรณไมได

หลากหลายชนด 2. เปนพชพรรณไมเศรษฐกจ ทสรางรายไดแกจงหวดและประเทศมลคามหาศาล 3. พชพรรณไมเพาะปลกและทมอยตามธรรมชาต สวนใหญเปนไมยนตนททาใหทศนยภาพสวนใหญ

ในพนทเตมไปดวยตนไมสองขางทาง 4. อดมไปดวยพชพรรณไมสายพนธโบราณ ทงทเปนผลไม เครองเทศและสมนไพร 5. พชพรรณไมสวนใหญใหผลผลตทดมคณภาพ และมชอเสยง จนมสายพนธเปนของตวเอง

134

ผลวเคราะหขอมลภาพลกษณและรปสญญะของจงหวดในภาคตะวนออกจากการทาแบบสอบถามของกลมตวอยาง เพอหาองคประกอบในการออกแบบสญลกษณ การวเคราะหขอมลจากแบบสอบถามความคดเหนของกลมตวอยางคอจงหวดในภาคตะวนออก อนไดแก จงหวดชลบร จงหวดฉะเชงเทรา จงหวดจนทบร จานวน 300 คนแบงเปนจงหวดละ 100 คนใชวธตงคาถาม-คาตอบทไดมาจากผลการสรปขอมลดานเอกสารของภาคตะวนออก และผลการรวบรวมและวเคราะหขอมลจากการทาแบบสอบถามเพอหาเอกลกษณของจงหวดแตละหมวดหมในขางตน เพอเกบขอมลความคดเหนเกยวกบภาพลกษณของเอกลกษณ รปสญญะเชงมายาคตทสอสารถงเอกลกษณ ภาพสญลกษณภายในจงหวดซงเชอมโยงกบเอกลกษณนน นาเสนอขอมลดวยการบรรยายประกอบภาพและตาราง ดงน ขอมลของผตอบแบบสอบถามจงหวดชลบร แบงขอมลออกเปน 3 สวน คอ 1. ขอมลเบองตน กลมตวอยางในการตอบแบบสอบถามครงนแบงออกเปนเพศหญง 58 คน เพศชาย 42คน มอายระหวาง 35-59 ป มากทสด จานวน 40 คน รองลงมา คอ อาย 25-34 ปจานวน 34 คน, อาย ตากวา 25 ป มจานวน 26 คน โดยอาศยอยในพนทตงแต 20-30 ป มจานวนมากทสดคอ 38 คน รองลงมา คอ อาศยอยในพนท 20- 30 ป มจานวนอาศยอยในพนทนอยกวา 10 ป มจานวน 28 คน และอาศยอยในพนทมากกวา 30 ป มจานวน 10 คน ความนาเชอถอของขอมลจากกลมตวอยางทอยในพนท 10 ปขนไป คดเปนรอยละ 72 2. ขอมลเกยวกบภาพลกษณของเอกลกษณ กลมตวอยางในการตอบแบบสอบถามครงนมความคดเหนวา ลกษณะของทะเลในจงหวดชลบรทเปนเอกลกษณคอ ทะเลทมบานพกตากอากาศและสถานทพกผอนหยอนใจมจานวนมากทสดคดเปนรอยละ 38 รองลงมาคดวาเปนชายหาดทโคงทอดตวเปนแนวยาว คดเปนรอยละ 24 สวนทคดวามตานานของสงศกดสทธคเมองบานคเมองทหนาผารมทะเล คดเปนรอยละ 16, อนดบสดทายมจานวนเทากนคอ รอยละ 6 มความคดเหนวาวถชวตของหมบานชาวประมงรมทะเลและมเกาะทสวยงามและเงยบสงบ

135

ตารางท 36 แสดงขอมลผลสรปเกยวกบลกษณะทะเลของจงหวดชลบร

ลกษณะทะเลของจงหวดชลบร รอยละ ทะเลทมบานพกตากอากาศและสถานทพกผอนหยอนใจ 38 ชายหาดทโคงทอดตวเปนแนวยาว 24 มตานานของสงศกดสทธคเมองบานคเมองทหนาผารมทะเล 16 วถชวตของหมบานชาวประมงรมทะเล 6 มเกาะทสวยงามและเงยบสงบ 6 3. ขอมลเกยวกบรปสญญะเชงมายาคต เมอกลาวถงทะเลในจงหวดชลบร กลมตวอยางมความคดเหนวาจะนกถงทะเลในบรเวณหาดบางแสนมจานวนมากทสดคดเปนรอยละ 64 โดยจะนกภาพของทะเลทมถนนเลยบชายหาดยาว หลายกโลเมตรคดเปนรอยละ 44 ตารางท 37 แสดงขอมลเกยวกบรปสญญะทางทะเลของจงหวดชลบร ทะเลของจงหวดชลบร จานวน ภาพของลกษณะทะเล รอยละ

ทะเลทมถนนเลยบชายหาดยาว หลายกโลเมตร 44 รมทะเลมหนกอนใหญตงอย บรเวณฐานกรอนคอดเลกดเหมอนจะลมลง

8

ชายทะเลทมแผนดนสงเปนลกเนน มหนแกรนตสขาวและสเหลองนวลทมความแขงแรงมาก

8

หาดบางแสน เขาสามมข แหลมแทน อ างศลา

64

บรเวณหนาผารมทะเล เปนทตงของศาลเจาแมสามมข เปนทเคารพสกการะ

4

ชายทะเลมทพกและโรงแรมจานวนมาก 16 ชายหาดททอดแนวตวโคงยาว หลายกโลเมตร 8

หาดพทยา หาดจอมเทยน เกาะลาน หมเกาะไผ

30

ทะเลทมตนหกวางเรยงตวทอดยาวไปตามชายหาด 6 สตหบ เกาะขาม เกาะแสมสาร

4 มเกาะทมจดดานาทสวยงาม 4

แหลมฉบง 2 เขตอตสาหกรรมรมทะเล 2

136

ขอมลของผตอบแบบสอบถามจงหวดฉะเชงเทรา แบงขอมลออกเปน 3 สวนคอ 1. ขอมลเบองตน กลมตวอยางในการตอบแบบสอบถามครงนแบงออกเปนเพศหญง 55 คน เพศชาย 45คน มอายระหวาง 25-34 ปมากทสดจานวน 34 คน รองลงมาคอตากวาอาย 25 ปจานวน 33 คน, อาย 35- 59 มจานวน 27 คนและอายมากกวา 60 ป จานวน 6 คน โดยอาศยอยในพนทนอยกวา 10 ปมจานวนมากทสดคอ 37 คน รองลงมาคออาศยอยในพนท 20- 30 ปจานวน 29 คน ,อาศยอยในพนทตงแต 10-20 ปมจานวน 22 คน และอาศยอยในพนทมากกวา 30 ปมจานวน 12 คนความนาเชอถอของขอมลจากกลมตวอยางทอยในพนท 10 ปขนไปคดเปนรอยละ 63 2. ขอมลเกยวกบภาพลกษณของเอกลกษณ กลมตวอยางในการตอบแบบสอบถามครงนมความคดเหนวา ลกษณะความเปนแหลงศาสนาของจงหวดฉะเชงเทรา มลกษณะเปนแหลงของวดรมแมนาทมชอเสยง เปนทรจกกนอยางแพรหลาย จานวนมากทสดรอยละ 38 รองลงมามความคดเหนวา องคพระมความศกดสทธอยหลายวด จนกลายเปนจดขายของจงหวดรอยละ 24 อนดบตอมามความคดเหนวา ประวตศาสตรของจงหวดมความผกพนกบศาสนา ตงแตสมยสงครามจนถงปจจบน คดเปนรอยละ 16 สวนความคดเหนทวา ประวตของวดหลายแหง มความเกยวของกบสถาบนพระมหากษตรยไทยในหลายชวงเวลา กบ สถาปตยกรรมของวดแตละแหง มรปแบบทเปนเอกลกษณของวดเอง แตกตางกนไปตามความเชอนนจานวนเทากนคอ รอยละ 6 ตารางท 38 แสดงขอมลผลสรปเกยวกบลกษณะความเปนแหลงศาสนาของจงหวดฉะเชงเทรา

ลกษณะความเปนแหลงศาสนาของจงหวดฉะเชงเทรา รอยละ เปนแหลงของวดรมแมนาทมชอเสยง เปนทรจกกนอยางแพรหลาย 38 องคพระมความศกดสทธอยหลายวด จนกลายเปนจดขายของจงหวด 24 ประวตศาสตรของจงหวดมความผกพนกบศาสนา ตงแตสมยสงครามจนถงปจจบน

16

ประวตของวดหลายแหง มความเกยวของกบสถาบนพระมหากษตรยไทยในหลายชวงเวลา

6

สถาปตยกรรมของวดแตละแหง มรปแบบทเปนเอกลกษณของวดเอง แตกตางกนไปตามความเชอ

6

137

3. ขอมลเกยวกบรปสญญะเชงมายาคต เมอกลาวถงลกษณะท ตงของวดในจงหวดฉะเชงเทรา กลมตวอยางในการตอบแบบสอบถามครงนมความคดเหนวา เปนวดทตดแมนามจานวนมากทสดคดเปนรอยละ 64 รองลงมาคอ เปนวดทมตนไมใหญรายลอม คดเปนรอยละ 24 สวนความคดเหนทวา เปน วดทมกาแพงใหญลอมรอบและเปนวดทมลานโลงกวางมจานวนเทากนคอรอยละ 6 ตารางท 39 แสดงขอมลเกยวกบลกษณะทตงของวดในจงหวดฉะเชงเทรา

ลกษณะทตงของวด รอยละ วดทตดแมนา 64 วดทมตนไมใหญรายลอม 24 วดทมกาแพงใหญลอมรอบ 6 วดทมลานโลงกวาง 6 กลมตวอยางในการตอบแบบสอบถามครงนมความคดเหนวา หากตองอธบายลกษณะของวดในจงหวดฉะเชงเทรา จะอธบายลกษณะของรปทรงของวดเปนอนดบแรก ม จานวนมากทสด คดเปนรอยละ 40 รองลงมาจะอธบายลวดลายทใชตกแตงวด รอยละ 30 อนดบตอมาจะอธบายสญลกษณภายในวด เชน รปปน คดเปนรอยละ 20 สวนจะเลอกอธบายสของวด คดเปนรอยละ 6 และกลมตวอยางนาเสนอวาจะเลอกอธบายประวตความเปนมาของวดรอยละ 4 ตารางท 40 แสดงขอมลเกยวกบลกษณะของวดทเปนเอกลกษณจงหวดฉะเชงเทรา

ลกษณะของวด จานวน รปทรงของวด 40 ลวดลายทใชตกแตงวด 30 สญลกษณภายในวด เชน รปปน 20 สของวด 6 อน ๆ (ประวตความเปนมาของวด) 4

138

และเมอนกถงรปแบบของวดทแสดงเอกลกษณของจงหวดฉะเชงเทรา กลมตวอยางมความคดเหนวาวดโสธรวรารามวรวหาร กบสถาปตยกรรมในรปแบบรตนโกสนทรรวมสมย คอ วดทแสดงเอกลกษณของจงหวดมากทสดรอยละ 85 รองลงมา คอ วดโพธบางคลา กบสถาปตยกรรมแบบอยทยาตอนปลายคดเปนรอยละ 10 และวดสปทวนทมงานปนปนทเชงชายรอบอโบสถทบอกเลาเรองราวเกยวกบวถชวตของชาวแปดรวคดเปนรอยละ 4 ตารางท 41 แสดงขอมลเกยวกบรปแบบของวดทแสดงเอกลกษณของจงหวดฉะเชงเทรา

รปแบบของวด รอยละ 1. วดโสธรวรารามวรวหาร กบสถาปตยกรรมในรปแบบรตนโกสนทรรวมสมย 85 2. วดโพธบางคลา กบสถาปตยกรรมแบบอยทยาตอนปลายซงถอเปนมรดกของ

ชาตแหงหนง เปนวดทมคางคาวแมไกอาศยอยเปนจานวนมาก 10

3. วดสปทวน มงานปนปนทเชงชายรอบอโบสถทบอกเลาเรองราวเกยวกบวถชวตของชาวแปดรว

4

ขอมลของผตอบแบบสอบถามจงหวดจนทบร แบงขอมลออกเปน 3 สวน คอ 1. ขอมลเบองตน กลมตวอยางในการตอบแบบสอบถามครงนแบงออกเปนเพศชาย 38 คน เพศหญง 62 คน มอายระหวาง 25-34 ป มากทสด จานวน 37 คน รองลงมา คอ อาย 35-59 ปจานวน 33 คน, อายตากวา 25 ปมจานวน 22 คน และอายมากกวา 60 ป จานวน 8 คน โดยอาศยอยในพนทตงแต 10-20 ป มจานวนมากทสด คอ 46 คน รองลงมา คอ อาศยอยในพนทมากกวา 30 ป จานวน 24 คน, อาศยอยในพนทตงแต 20-30 ป มจานวน 22 คน และอาศยอยในพนทนอยกวา 10 ปมจานวน 8 คน ความนาเชอถอของขอมลจากกลมตวอยางทอยในพนท 10 ปขนไปคดเปนรอยละ 92

139

2. ขอมลเกยวกบภาพลกษณของเอกลกษณ กลมตวอยางในการตอบแบบสอบถามครงนมความคดเหนวา ลกษณะของพชพรรณไมในพนทจงหวดจนทบรมลกษณะทมความอดมสมบรณและสภาพอากาศเอออานวยของพนท สงผลใหสามารถปลกพชพรรณไมไดหลากหลายชนด จานวนมากทสดคดเปนรอยละ 36 รองลงมามความคดเหนวา เปนพชพรรณไมเศรษฐกจ ทสรางรายไดแกจงหวดและประเทศมลคามหาศาล คดเปนรอยละ 28 อนดบตอมามความคดเหนวา พชพรรณไมเพาะปลกและทมอยตามธรรมชาต สวนใหญเปนไมยนตนททาใหทศนยภาพสวนใหญในพนทเตมไปดวยตนไมสองขางทาง คดเปนรอยละ 20 สวนความคดเหนทวา อดมไปดวยพชพรรณไมสายพนธโบราณ ทงทเปนผลไม เครองเทศและสมนไพร กบ พชพรรณไมสวนใหญใหผลผลตทดมคณภาพ และมชอเสยง จนมสายพนธเปนของตวเอง นนจานวนเทากนคดเปนรอยละ 8 ตารางท 42 แสดงขอมลผลสรปเกยวกบลกษณะของพชพรรณไมในพนทจงหวดจนทบร

ลกษณะของพชพรรณไมในพนทจงหวดจนทบร รอยละ ความอดมสมบรณและสภาพอากาศเอออานวยของพนท สงผลใหสามารถปลกพชพรรณไมไดหลากหลายชนด

36

เปนพชพรรณไมเศรษฐกจ ทสรางรายไดแกจงหวดและประเทศมลคามหาศาล 28 พชพรรณไมเพาะปลกและทมอยตามธรรมชาต สวนใหญเปนไมยนตนททาใหทศนยภาพสวนใหญในพนทเตมไปดวยตนไมสองขางทาง

20

อดมไปดวยพชพรรณไมสายพนธโบราณ ทงทเปนผลไม เครองเทศและสมนไพร 8 พชพรรณไมสวนใหญใหผลผลตทดมคณภาพ และมชอเสยง จนมสายพนธเปนของตวเอง

8

3. ขอมลเกยวกบรปสญญะเชงมายาคต เมอกลาวถงพชพรรณไมอนเปนเอกลกษณของจงหวดจนทบร กลมตวอยางในการตอบแบบสอบถามครงนมความคดเหนวา ผลไม เปนสงทนกถงเปนอนดบแรกมจานวนมากทสดคอรอยละ 70 คน รองลงมา คอ เครองเทศและสมนไพรคดเปนรอยละ 18 พชเศรษฐกจอยางเชน พรกไทย ยางพารา มผคดเหนคดเปนรอยละ 8 และอนดบสดทาย คอ พนธไมทองถน เชน ตนจนทน ตนสอยดาวคดเปนรอยละ 4

140

ตารางท 43 แสดงขอมลผลสรปเกยวกบชนดของพชพรรณไม อนเปนเอกลกษณจงหวดจนทบร

ชนดของพชพรรณไม อนเปนเอกลกษณ รอยละ ผลไม เชน ทเรยน เงาะ มงคด 70 เครองเทศและสมนไพร เชน ตนชะมวง ตนสารอง ตนกระวาน 18 พชเศรษฐกจ เชน พรกไทย ยางพารา 8 พนธไมทองถน เชน ตนจนทน ตนสอยดาว 4 กลมตวอยางในการตอบแบบสอบถามครงนมความคดเหนวาลกษณะพนท ๆ เปนทอยของพชพรรณไมในจงหวดจนทบร มลกษณะเปนทราบทวไปคดเปนรอยละ 41 รองลงมาคอ ทราบเชงเขาคดเปนรอยละ 29 มลกษณะเปนภเขาและเนนเขารอยละ 19 และอนดบสดทายคดวาเปนทราบลมแมนาและชายทะเลคดเปนรอยละ 11 ตารางท 44 แสดงขอมลเกยวกบลกษณะพนทของพชพรรณไมในจงหวดจนทบร

ลกษณะพนทของพชพรรณไม จานวน ทราบทวไป 41 ภเขาและเนนเขา 29 ราบเชงเขา 19 ทราบลมแมนาและชายทะเล 11 ผลการวเคราะหเครองมอทใชและงานการออกแบบสญลกษณแสดงสงบงชทางภมศาสตรทสะทอนผลตภณฑในทองถน : ภาคตะวนออก ผลการวเคราะหขอมลในดานตาง ๆ เพอหาองคประกอบในการออกแบบสญลกษณของสงบงชทางภมศาสตร ผวจยจงไดทาการสรปเอกลกษณทเกยวของออกเปน 2 สวนคอ 1.ขอมลของเอกลกษณสนคาสงบงชทางภมศาสตรทไดมาจากขอมลเอกสาร 2.ขอมลเอกลกษณจงหวดทไดมาจากแบบสอบถาม ตามตารางแสดงขอมลดงน 1. ขอมลเอกลกษณของสนคาสงบงชทางภมศาสตร สงบงชทางภมศาสตรเปนสนคาทมคณลกษณะพเศษโดยอาศยความเชอมโยงกบพนท ๆ มลกษณะเฉพาะหรอมชอเสยงเปนทรจกอยในระดบประเทศ ทาใหลกษณะดงกลาวนนถกเผยแพรสสาธารณะชนมาเปนระยะเวลาทนานพอสมควร

141

ผวจยจงใชขอมลเอกสารทไดบรรยายลกษณะดงกลาวมาเปนแนวทางในการออกแบบสญลกษณ สรปเนอหารายจงหวดไดตามตารางท 45 ดงน ตารางท 45 สนคาสงบงชทางภมศาสตรของจงหวดกลมตวอยาง

จงหวด สนคาสงบงช ทางภมศาสตร

คณลกษณะเฉพาะของสนคา ลกษณะเฉพาะของพนท

ชลบร ครกหนอางศลา มจดเดนอยทหนมความแขงแกรงตาแลวไมเปนทรายและมส ขาวนวลหรอเหลองออน

อางศลา – บรเวณทมแผนหนสงเปนเนนรมทะเล มหมบานชาวประมง

ฉะเชงเทรา มะมวงแรด บางคลา

ลกษณะภมประเทศทเหมาะสมผนวกกบเทคนคการปลกของเกษตรกร

บางคลา – มวดโพธบางคลามคางคาวอาศยจานวนมาก

จนทบร เสอจนทบร เอกลกษณของเสอจนทบรตองมสดา สแดง และใชปอเปนเสนยน จะทนทานกวาเสนยนทเปนพลาสตก

จนทบร – ชอเดมของของจนทบรตงแตกรงศรอยทยาหมายความวา เมองพระจนทร

2. ขอมลเอกลกษณจงหวดทไดมาจากแบบสอบถาม จากการสอบถามกลมตวอยางทง 2 ครงเพอหาอตลกษณของกลมจงหวดทางภาคตะวนออก และนาไปใชเปนขอมลในการออกแบบสญลกษณ โดยอาศยทฤษฎสญวทยาเปนแนวคดในการหาเอกลกษณ สามารถสรปเนอหาของแตละจงหวดตามตารางท 31 ดงน

142

ตารางท 46 เอกลกษณจงหวดทไดมาจากแบบสอบถามจงหวดกลมตวอยาง

จงหวด เอกลกษณของจงหวด

ภาพลกษณ ของจงหวด

รปสญญะเชงมายาคต

ชลบร ทะเล ทะเลทมบานพกตากอากาศและสถานทพกผอนหยอนใจ

หาดบางแสน อางศลา เขาสามมข แหลมแทน ลกษณะทตง : ทะเลทมถนนเลยบชายหาดยาว หลายกโลเมตร

ฉะเชงเทรา แหลงศาสนา เปนแหลงของวดรม

แมนาทมชอเสยง เปนทรจกกนอยางแพรหลาย

วดโสธร ลกษณะทตง : วดทตดแมนา

จนทบร พชพรรณไม ความอดมสมบรณและสภาพอากาศเอออานวยของพนท สงผลใหสามารถปลกพชพรรณไมไดหลากหลายชนด

ตนผลไม เชน ทเรยน เงาะ มงคด ลกษณะทตง : ทราบทวไป

143

ผลวเคราะหองคประกอบดานการออกแบบทใชในการออกแบบสญลกษณ โดยแบงองคประกอบในงานออกแบบทไดกาหนดไวในขอบเขตของงานวจย 4 หวขอ วเคราะหขอมลทไดจากเอกสาร ทฤษฎและกรณศกษาทมความเชอมโยงกนภายในหวขอดงกลาว สรปผลออกมาไดดงน 1. ภาพ เมอวเคราะหองคประกอบทางดานภาพจากขอมลดานเอกสารประกอบกบกรณศกษา ทาใหทราบถงแนวทางการออกแบบสญลกษณในสวนของรปแบบภาพทใชในงานวจยชนนโดยแบงกลมใหญออกเปน 2 แบบคอ 1.1 มภาพสนคาประกอบกบภาพตวแทนสงบงชทางภมศาสตรดวยรปแบบภาพวาด (ภาพทมลกษณะดคลายภาพจรง แตอาจจะตองใชการพจารณาในระดบหนง) และภาพลดทอน (ภาพทมรปรางงาย) 1.2 ไมมภาพสนคา ประกอบกบภาพตวแทนสงบงชทางภมศาสตร ดวยรปแบบภาพตวอกษร และภาพนามธรรม ตารางท 47 เปรยบเทยบองคประกอบของแนวทางการออกแบบดานภาพ

หลกการออกแบบ ทฤษฎการรบรภาพ กรณศกษา

ภาพจรง ภาพวาด

Icon ภาพวาด

ภาพลดทอน Index ภาพลดทอน มภาพสนคา

โลโก โลโก ตวอกษร ตวอกษร ภาพนามธรรม

Symbol ภาพนามธรรม

ไมมภาพสนคา

2. ตวอกษร เมอวเคราะหองคประกอบทางดานภาพจากขอมลดานเอกสาร กรณศกษาและงานวจยทเกยวของ ทาใหทราบถงแนวทางการออกแบบสญลกษณในสวนของตวอกษร ทใชในงานวจยชนนโดยแบงกลมใหญออกเปน 2 แบบคอ 1. ตวพมพ ในงานวจยชนนกาหนดใหใชชดตวอกษรของสานกงานสงเสรมอตสาหกรรมซอฟตแวรแหงชาต (องคการมหาชน) (สอซช.) เปนฟอนตฟรแวรแจกฟร สาหรบใชงานเอกสาร และงานดานกราฟก 2. ตวดดแปลง และแบงการจดวางออกเปน 3 แบบคอ 1. การจดวางเรยงแบบแนวตรง 2. การจดวางเรยงแบบลอมกรอบ 3. การจดวางเรยงแบบมทศทาง

144

ตารางท 48 เปรยบเทยบองคประกอบของแนวทางการออกแบบดานตวอกษร

หลกการออกแบบ งานวจยทเกยวของ กรณศกษา ชนดตวอกษร แบบดงเดม

แบบหวตด แบบลายมอ แบบคดลายมอ แบบประดษฐ

แบบตวพมพ แบบประดษฐ

ขนาดและสดสวนของตวอกษร ขนาดของตวอกษรมสดสวนเลกกวาภาพ การจดวาง จดวางแนวบนของภาพ 1. การวางเสมอหนา เสมอหลง 2. การวางลอมภาพประกอบ 3. การวางตามทศทางอน ๆ

จดวางลอมกรอบภาพ

ภาพท 96 แสดงชดตวอกษรตวพมพจากของสานกงานสงเสรมอตสาหกรรมซอฟตแวรแหงชาต ทมา: 13 Font มาตรฐาน ทคณะรฐมนตรมมตใหใชในหนวยราชการ, เขาถงเมอ 20 พฤศจกายน 2556, เขาถงไดจาก http://www.nmd.go.th/document/font/sipafont.htm 3. ส เมอวเคราะหองคประกอบทางดานภาพจากขอมลดานเอกสารประกอบกบกรณศกษา ทาใหทราบถงแนวทางการออกแบบสญลกษณในสวนของส ทใชในงานวจยชนนโดยแบงกลมใหญออกเปน 2 ประเภทคอ 1.สทมความเกยวของกบสนคา 2. สทมความเกยวของกบจงหวดกลมตวอยาง โดยใชเครองมอในการหาคาสทไดมาจากการออกแบบเลขนศลปทแสดงอต

145

ลกษณจงหวดสมทรสาคร (ธรรมธร ศรสรยไพศาล, 2555) และทาการจาแนกคาสจากโปรแกรม Adobe Kuler โดยใชคาสในโหมดทเกยวของกบงานพมพคอ โหมด CMYK และเทยบสทไดกบคาสทนยมใชในงานพมพ คอ PANTONE ดวยโปรแกรม Adobe Photoshop

ภาพท 46 แสดงตวอยางเครองมอทใชในการหาคาส ทมา: ธรรมธร ศรสรยไพศาล, “การออกแบบเลขนศลปทแสดงอตลกษณจงหวดสมทรสาคร,” (วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สาขาวชาการออกแบบนเทศศลป บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร, 2555), 166.

ภาพท 47 แสดงตวอยางเครองมอทใชในการจาแนกคาสดวยโปรแกรม Adobe Kuler

146

ภาพท 48 แสดงตวอยางเครองมอทใชในการคาส Pantone ดวยโปรแกรม Adobe Photoshop 4. รปทรงทใชการออกแบบ เมอวเคราะหองคประกอบทางดานภาพจากขอมลดานเอกสารประกอบกบกรณศกษา ทาใหทราบถงแนวทางการออกแบบสญลกษณ ใน สวนของกรอบรปทรงทใชในงานวจยชนน เนองจากสญลกษณสงบงชทางภมศาสตรเปนเครองหมายประเภทเครองหมายรบรอง (Certification Mark: คอเครองหมายรบรองเปนสญลกษณเพอสรางความมนใจใหแกผบรโภคในสนคาคณภาพของสนคา) ผวจยไดทาการแบงกรอบรปทรงทมความนาเชอถอและเปนทนยมทไดขอมลมาจากขอมลดานเอกสาร แบงรปทรงออกเปน 3 รปทรง คอ 1. รปทรงวงกลม 2. รปทรงวงร 3. รปทรงสามเหลยม จากผลการวเคราะหขอมลดงกลาวไปขางตน ทาใหผวจยทราบวาแนวทางการออกแบบสญลกษณสงบงชทางภมศาสตรนน ควรอาศยหลกการออกแบบสญลกษณในเรองการตความการเขาใจภาพ แบงระดบการรบรสญลกษณจากการเขาใจงายไปสการเขาใจทใชประสบการณรวม โดยนาองคประกอบของการออกแบบสญลกษณในแตละสวนทเกยวของกบระดบการรบรนน ๆ มาใชเปนแนวทางการออกแบบออกเปน 4 แนวทาง คอ แนวทางท 1 ใชแนวทางการออกแบบในเรองภาพแบบใชภาพวาด + ใชแนวทางการออกแบบในเรองของอกษรแบบใชตวพมพ + ใชแนวทางการออกแบบในเรองสแบบใชจานวนสสาหรบระบบพมพ 4 ส แนวทางท 2 ใชแนวทางการออกแบบในเรองภาพแบบใชภาพลดทอน + ใชแนวทางการออกแบบในเรองของอกษรแบบใชตวพมพ + ใชแนวทางการออกแบบในเรองสแบบใชจานวนสสาหรบระบบพมพ 2 ส

147

แนวทางท 3 ใชแนวทางการออกแบบในเรองภาพแบบใชภาพโลโก + ใชแนวทางการออกแบบในเรองของอกษรแบบใชตวดดแปลง + ใชแนวทางการออกแบบในเรองสแบบใชจานวนสสาหรบระบบพมพ 2 ส แนวทางท 4 ใชแนวทางการออกแบบในเรองภาพแบบใชภาพนามธรรม + ใชแนวทางการออกแบบในเรองของอกษรแบบใชตวดดแปลง + ใชแนวทางการออกแบบในเรองสแบบใชจานวนสสาหรบระบบพมพ 4 ส ผลการวเคราะหเพอหาแนวทางการออกแบบสญลกษณสงบงชทางภมศาสตรของภาคตะวนออก ทไดจากแบบสอบถามกบกลมตวอยางและขอมลเอกสาร สามารถสรปเปนแนวทางตามแผนผงรปภาพไดดงน

ภาพท 49 แสดงแนวทางทใชในการออกแบบสญลกษณ

148

ผลงานการออกแบบ เพอนาสญลกษณแสดงสงบงชทางภมศาสตรทดสอบสมมตฐานและประสทธภาพของเครองมอกบกลมตวอยาง โดยนาขอมลเอกลกษณของแตละจงหวดมาใชในการออกแบบตามแนวทางทไดสรปไว 4 รปแบบสญลกษณ นาเสนอแนวทางของการออกแบบ ดวยภาพ เรยงลาดบเรมตนจากขอมลเอกลกษณทใชในการออกแบบทง 4 แนวทาง ตามดวยองคประกอบทใชคอ ภาพ ตวอกษร ส และภาพผลงานการออกแบบเปนลาดบสดทาย ของแตละจงหวดดงน

จงหวดชลบร ตารางท 49 แสดงขอมลและแนวทางการออกแบบสญลกษณสงบงชทางภมศาสตรของจงหวดชลบร

149

ภาพท 50 แสดงขนตอนการออกแบบของจงหวดชลบรเรองภาพ

ภาพท 51 แสดงขนตอนการออกแบบของจงหวดชลบรเรองตวอกษร

150

ภาพท 52 แสดงขนตอนการออกแบบของจงหวดชลบรเรองส

ภาพท 53 สญลกษณสงบงชทางภมศาสตรจงหวดชลบร

151

จงหวดฉะเชงเทรา ตารางท 50 แสดงขอมลและแนวทางการออกแบบสญลกษณสงบงชทางภมศาสตรของจงหวด

ฉะเชงเทรา

152

ภาพท 54 แสดงขนตอนการออกแบบของจงหวดฉะเชงเทราเรองภาพ

ภาพท 55 แสดงขนตอนการออกแบบของจงหวดฉะเชงเทราเรองตวอกษร

153

ภาพท 56 แสดงขนตอนการออกแบบของจงหวดฉะเชงเทราเรองส

ภาพท 57 สญลกษณสงบงชทางภมศาสตรจงหวดฉะเชงเทรา

154

จงหวดจนทบร ตารางท 51 แสดงขอมลและแนวทางการออกแบบสญลกษณสงบงชทางภมศาสตรของจงหวดจนทบร

155

ภาพท 58 แสดงขนตอนการออกแบบของจงหวดจนทบรเรองภาพ

ภาพท 59 แสดงขนตอนการออกแบบของจงหวดจนทบรเรองตวอกษร

156

ภาพท 60 แสดงขนตอนการออกแบบของจงหวดจนทบรเรองส

ภาพท 61 สญลกษณสงบงชทางภมศาสตรของจงหวดจนทบร

157

ผลการประเมนและวเคราะหผลงานการใชสญลกษณแสดงสงบงชทางภมศาสตรทสะทอนผลตภณฑในทองถน : ภาคตะวนออก กบกลมตวอยางและผเชยวชาญ ผลจากการประเมนสญลกษณแสดงสงบงชทางภมศาสตร เพอทดสอบสมมตฐานในเรองการสรางอตลกษณทองถนจะชวยในการจดจาแหลงทมาของผลตภณฑ โดยแบงผลการประเมนผลงานออกเปน 2 ชวง คอ ชวงท 1 ผลจากแบบสอบถามความคดเหนเพอประเมนในเรองสญลกษณแสดงสงบงชทางภมศาสตร ผลการประเมนทไดมาจากกลมตวอยางคอจงหวดในภาคตะวนออก อนไดแก จงหวดชลบร จงหวดฉะเชงเทรา จงหวดจนทบร จานวน 300 คนแบงเปนจงหวดละ 100 คน ทาการแบงชวงขอมลออกเปน 4 สวน คอ 1. ขอมลเบองตนของผตอบแบบสอบถาม โดยนาเสนอขอมลดวยการบรรยายประกอบภาพ 2. ขอมลแบบสอบถามเชงทศนคตเกยวกบสงบงชทางภมศาสตร โดยนาเสนอขอมลดวยการบรรยาย 3. ขอมลแบบประเมนผลงานออกแบบ โดยนาเสนอผลการประเมนสญลกษณดวยตารางมาตรสวนประเมนคา (rating scale) โดยมคาตวแปรดงน ตารางท 52 คาระดบความสาคญของตวแปรในการประเมนสญลกษณแสดงสงบงชทางภมศาสตร

ระดบความพงพอใจ ระดบ 5 มากทสด 4 มาก 3 ปานกลาง 2 นอย 1 ตองปรบปรง

โดยนาคะแนนทไดมาหาคาเฉลย จากการแปรผลของวเชยร เกตสงค ดงน

= NX∑ X

X กาหนดให = คาเฉลย

= ∑X ผลรวมของคาระดบ N = จานวนผประเมนผล

158

ตารางท 53 คาคะแนนเฉลยแปรผลจากบญชม ศรสะอาด,2535 การประเมนสญลกษณแสดงสงบงชทางภมศาสตร

คาคะแนนเฉลย ระดบ

4.50 - 5.00 มากทสด 3.50 - 4.49 มาก 2.50 – 3.49 ปานกลาง 1.50 – 2.49 นอย 1.49 ลงไป ตองปรบปรง

4. ขอมลแบบสอบถามเชงทศนคตเกยวกบสญลกษณสะทอนสงบงชทางภมศาสตร โดยนาเสนอขอมลดวยการบรรยายประกอบตาราง ขอมลของผตอบแบบสอบถามจงหวดชลบร แบงขอมลออกเปน 3 สวนคอ 1. ขอมลเบองตน กลมตวอยางในการตอบแบบสอบถามครงนแบงออกเปนเพศหญง 60 คน เพศชาย 40 คน มอายระหวาง 25-34 ปมากทสดจานวน 52 คน รองลงมาคออาย 35-59 ป จานวน 40 คน อายตากวา 25 ป จานวน 6 คน และอาย 60 ปขนไป มจานวนนอยทสดคอ 2 คนโดย อาศยอยในพนทตงแต 10-20 ป มจานวนมากทสดคอ 42 คน รองลงมาคออาศยอยในพนทตงแต 20-30 ป มจานวน 22 คน อาศยอยในพนทตากวา 10 ปมจานวน 20 คน และอาศยอยในพนทตงแต 30 ปขนไป มจานวน 16 คน ตามลาดบ 2. ขอมลเกยวกบสงบงชทางภมศาสตร กลมตวอยางสวนใหญรจกสงบงชทางภมศาสตรคดเปนรอยละ 60 ทไมรจกสงบงชทางภมศาสตรคดเปนรอยละ 40 โดยในการเลอกซอสนคาสงบงชทางภมศาสตร กลมเปาหมายจะมนใจทมาของสนคาไดจาก สญลกษณรบรองมาตรฐานตาง ๆ ทตดมากบสนคามจานวนมากทสดคอรอยละ 50 รองลงมาคอความนาเชอถอของรานคามรอยละ 24 และราคาทสมเหตสมผลคดเปนรอยละ 14 สดทายคอไมแนใจวาจะเลอกซอดวยเหตผลใดมรอยละ 12 3. ขอมลเกยวกบการประเมนผลงานออกแบบสญลกษณแสดงสงบงชทางภมศาสตร ผลของการประเมนผลงานออกแบบดวยวธการใชมาตราสวนประมาณคา (Rating Scale) จานวน 4 แบบ และผลการสอบถามเชงทศนะคตเกยวสญลกษณแสดงสงบงชทางภมศาสตรทเหมาะสมของจงหวดชลบร เปนตารางประกอบคาบรรยาย ดงน 3.1 ผลการประเมนงานออกแบบสญลกษณแสดงสงบงชทางภมศาสตรของจงหวดชลบรจานวน 4 แบบไดแก

159

3.1.1 สญลกษณสงบงชทางภมศาสตรจงหวดชลบรแบบท 1

ภาพท 62 สญลกษณสงบงชทางภมศาสตรจงหวดชลบรแบบท 1 ตารางท 54 ผลประเมนสญลกษณแสดงสงบงชทางภมศาสตรของจงหวดชลบรแบบท 1

จานวน (คน) รายการประเมน คาเฉลย

5 4 3 2 1 ระดบ

1. สามารถสอถงแหลงทมาของสนคาทเปนของดประจาจงหวด

48 36 8 6 2 4.22 มาก

2. สรางความเปนนาเชอถอใหกบสนคา 48 36 8 6 2 4.22 มาก 3. เหมาะสมกบภาพลกษณของจงหวด 38 44 8 4 6 4.04 มาก 4. ชอของสนคาและภาพประกอบดเขากนได 42 36 14 4 4 4.08 มาก 5. ใชสเหมาะสมกบสนคา 42 36 18 2 2 4.14 มาก 6. มความเปนสากล สามารถสอสารกบคนทวไป

ใหเขาใจถงแหลงทมาของสนคาได 38 32 22 6 2 3.98 มาก

160

3.1.2 สญลกษณสงบงชทางภมศาสตรจงหวดชลบรแบบท 2

ภาพท 63 สญลกษณสงบงชทางภมศาสตรจงหวดชลบรแบบท 2 ตารางท 55 ผลประเมนสญลกษณแสดงสงบงชทางภมศาสตรของจงหวดชลบรแบบท 2

จานวน (คน) รายการประเมน คาเฉลย

5 4 3 2 1 ระดบ

1. สามารถสอถงแหลงทมาของสนคาทเปนของดประจาจงหวด

16 42 32 6 4 3.6 มาก

2. สรางความเปนนาเชอถอใหกบสนคา

18 42 28 8 4 3.62 มาก

3. เหมาะสมกบภาพลกษณของจงหวด

20 30 36 8 6 3.5 มาก

4. ชอของสนคาและภาพประกอบดเขากนได 18 28 38 10 6 3.42 ปานกลาง5. ใชสเหมาะสมกบสนคา 4 30 42 12 12 3.02 ปานกลาง6. มความเปนสากล สามารถสอสารกบคนทวไป

ใหเขาใจถงแหลงทมาของสนคาได 22 24 32 16 6 3.4 ปานกลาง

161

3.1.3 สญลกษณสงบงชทางภมศาสตรจงหวดชลบรแบบท 3

ภาพท 64 สญลกษณสงบงชทางภมศาสตรจงหวดชลบรแบบท 3 ตารางท 56 ผลประเมนสญลกษณแสดงสงบงชทางภมศาสตรของจงหวดชลบรแบบท 3

จานวน (คน) รายการประเมน คาเฉลย

5 4 3 2 1 ระดบ

1. สามารถสอถงแหลงทมาของสนคาทเปนของดประจาจงหวด

12 20 38 18 12 3.02 ปานกลาง

2. สรางความเปนนาเชอถอใหกบสนคา 14 26 30 16 14 3.1 ปานกลาง3. เหมาะสมกบภาพลกษณของจงหวด 10 18 34 24 14 2.86 ปานกลาง4. ชอของสนคาและภาพประกอบดเขากนได 12 14 36 20 18 2.82 ปานกลาง5. ใชสเหมาะสมกบสนคา 8 12 44 14 22 2.7 ปานกลาง6. มความเปนสากล สามารถสอสารกบคนทวไป

ใหเขาใจถงแหลงทมาของสนคาได 16 12 34 22 16 2.9 ปานกลาง

162

3.1.4 สญลกษณสงบงชทางภมศาสตรจงหวดชลบรแบบท 4

ภาพท 65 สญลกษณสงบงชทางภมศาสตรจงหวดชลบรแบบท 4 ตารางท 57 ผลประเมนสญลกษณแสดงสงบงชทางภมศาสตรของจงหวดชลบรแบบท 4

จานวน (คน) รายการประเมน คาเฉลย

5 4 3 2 1 ระดบ

1. สามารถสอถงแหลงทมาของสนคาทเปนของดประจาจงหวด

16 24 28 12 20 3.04 ปานกลาง

2. สรางความเปนนาเชอถอใหกบสนคา 14 32 18 20 16 3.08 ปานกลาง3. เหมาะสมกบภาพลกษณของจงหวด 14 24 28 16 18 3 ปานกลาง4. ชอของสนคาและภาพประกอบดเขากนได 18 22 22 18 20 3 ปานกลาง5. ใชสเหมาะสมกบสนคา 16 24 28 16 16 3.08 ปานกลาง6. มความเปนสากล สามารถสอสารกบคนทวไป

ใหเขาใจถงแหลงทมาของสนคาได 14 20 28 16 22 2.88 ปานกลาง

163

3.2 ผลการสอบถามเชงทศนะคตเกยวสญลกษณแสดงสงบงชทางภมศาสตรทเหมาะสมของจงหวดชลบร กลมตวอยางทาการคดเลอกสญลกษณทแสดงสงบงชทางภมศาสตรของจงหวดชลบร ไดมประสทธภาพทสดคอสญลกษณแบบท 1 คดเปนรอยละ 76 รองลงมาคอสญลกษณแบบท 4 มรอยละ 20 และสญลกษณแบบท 2และ3 มจานวนเทากนคอ รอยละ 2 ตารางท 58 ผลสรปสญลกษณทแสดงสงบงชทางภมศาสตรของจงหวดชลบรไดมประสทธภาพทสด

รปแบบสญลกษณ รอยละ ขนาดสญลกษณ

1. สญลกษณท 1 76 4 cm

2. สญลกษณท 4 20 4 cm

3. สญลกษณท 2-3 2 5 cm 3.3 เหตผลอนดบหนงทกลมตวอยางเลอกสญลกษณดงกลาวนนเพราะ มภาพและสสนของสนคาชดเจนพรอมทงมภาพทสอสารถงเอกลกษณของจงหวดชลบร มจานวนรอยละ 54 รองลงมาคอ มภาพและสสนของสนคาชดเจนคดเปนรอยละ 34 อนดบสดทายทกลมตวอยางเลอกคอ มภาพทสอสารถงเอกลกษณของจงหวดชลบรรอยละ 12 ตารางท 59 ผลสรปเหตผลในการเลอกสญลกษณแสดงสงบงชทางภมศาสตรของจงหวดชลบร

เหตผลในการเลอกสญลกษณ รอยละ 1. มภาพและสสนของสนคาชดเจนพรอมทงมภาพทสอสารถงเอกลกษณของ

จงหวดชลบร 54

2. มภาพและสสนของสนคาชดเจน 34

3. มภาพทสอสารถงเอกลกษณของจงหวดชลบร 12

164

ขอเสนอแนะจากกลมตวอยาง 1. ชอบท อ เปนรปครก แตพนหลงยงไมคอยชดเจนวาเปนของชลบร แตกนกถงสญลกษณประจาจงหวดไมออก จรง ๆ ควรจะเอาคาขวญประจาจงหวดมาพจารณาดวามจดเดนอะไร 2. ควรมเอกลกษณและชอของจงหวดชลบรดวย เพอใหทราบวาครกหนอางศลา เปนของจงหวดชลบร เพราะบางคนอาจจะไมทราบวาเปนของจงหวดใด 3. ตามภาพของครกหน อางศลา ดดแลว แต อางศลาโดยลกษณะทวไปจะไมใช หาดทรายครบ เลยแนะนาวาใหใช ลกษณะภมประเทศ ตามอางศลาดกวา ขอมลของผตอบแบบสอบถามจงหวดฉะเชงเทรา แบงขอมลออกเปน 3 สวน คอ 1. ขอมลเบองตน กลมตวอยางในการตอบแบบสอบถามครงนแบงออกเปนเพศชาย 52 คน เพศหญง 48คน มอายระหวาง 25-34 ปมากทสดจานวน 42 คน รองลงมาคออายตากวา 25 ป จานวน 38 คนและ อาย 35-59 ป จานวน 20 คน โดยอาศยอยในพนทตากวา 10 ป มจานวนมากทสดคอ 36 คน รองลงมาคออาศยอยในพนทตงแต 10-20 ป มจานวน 30 คน อาศยอยในพนทตงแต 20-30 ปมจานวน 26 ป และอาศยอยในพนทตงแต 30 ปขนไปมจานวน 8 คน ตามลาดบ 2. ขอมลเกยวกบสงบงชทางภมศาสตร กลมตวอยางสวนใหญร จกสงบงชทางภมศาสตรโดยมจานวนรอยละ 72 ทไมรจกสงบงชทางภมศาสตรมเพยงรอยละ 28 โดยในการเลอกซอสนคาสงบงชทางภมศาสตร กลมเปาหมายจะมนใจทมาของสนคาไดจาก สญลกษณรบรองมาตรฐานตาง ๆ ทตดมากบสนคามจานวนมากทสดคอรอยละ 50 รองลงมาคอความนาเชอถอของรานคา มจานวนรอยละ 30 ไมแนใจวาจะเลอกซอดวยเหตผลใดมจานวนรอยละ 13 และสดทายคอราคาทสมเหตสมผลมจานวนรอยละ 7 3. ขอมลเกยวกบการประเมนผลงานออกแบบสญลกษณแสดงสงบงชทางภมศาสตร ผลของการประเมนผลงานออกแบบดวยวธการใชมาตราสวนประมาณคา (Rating Scale) จานวน 4 แบบ และผลการสอบถามเชงทศนะคตเกยวสญลกษณแสดงสงบงชทางภมศาสตรทเหมาะสมของจงหวดฉะเชงเทรา เปนตารางประกอบคาบรรยาย ดงน 3.1 ผลการประเมนงานออกแบบสญลกษณแสดงสงบงชทางภมศาสตรของจงหวดฉะเชงเทรา

165

3.1.1 สญลกษณสงบงชทางภมศาสตรจงหวดฉะเชงเทราแบบท 1

ภาพท 66 สญลกษณสงบงชทางภมศาสตรจงหวดฉะเชงเทราแบบท 1 ตารางท 60 ผลประเมนสญลกษณแสดงสงบงชทางภมศาสตรของจงหวดฉะเชงเทราแบบท 1

จานวน (คน) รายการประเมน คาเฉลย

5 4 3 2 1 ระดบ

1. สามารถสอถงแหลงทมาของสนคาทเปนของดประจาจงหวด

30 58 8 2 2 4.12 มาก

2. สรางความเปนนาเชอถอใหกบสนคา 24 62 12 2 0 4.08 มาก 3. เหมาะสมกบภาพลกษณของจงหวด 32 52 12 4 0 4.12 มาก 4. ชอของสนคาและภาพประกอบดเขากนได 22 50 24 4 0 3.9 มาก 5. ใชสเหมาะสมกบสนคา 18 54 20 6 2 3.8 มาก 6. มความเปนสากล สามารถสอสารกบคนทวไป

ใหเขาใจถงแหลงทมาของสนคาได 20 56 18 6 0 3.9 มาก

166

3.1.2 สญลกษณสงบงชทางภมศาสตรจงหวดฉะเชงเทราแบบท 2

ภาพท 67 สญลกษณสงบงชทางภมศาสตรจงหวดฉะเชงเทราแบบท 2 ตารางท 61 ผลประเมนสญลกษณแสดงสงบงชทางภมศาสตรของจงหวดฉะเชงเทราแบบท 2

จานวน (คน) รายการประเมน คาเฉลย

5 4 3 2 1 ระดบ

1. สามารถสอถงแหลงทมาของสนคาทเปนของดประจาจงหวด

16 52 24 6 2 3.74 มาก

2. สรางความเปนนาเชอถอใหกบสนคา 18 48 26 8 0 3.76 มาก 3. เหมาะสมกบภาพลกษณของจงหวด 20 32 38 10 0 3.62 มาก 4. ชอของสนคาและภาพประกอบดเขากนได 12 38 38 10 2 3.48 ปานกลาง5. ใชสเหมาะสมกบสนคา 12 16 42 18 12 2.98 ปานกลาง6. มความเปนสากล สามารถสอสารกบคนทวไป

ใหเขาใจถงแหลงทมาของสนคาได 12 36 32 18 2 3.38 ปานกลาง

167

3.1.3 สญลกษณสงบงชทางภมศาสตรจงหวดฉะเชงเทราแบบท 3

ภาพท 68 สญลกษณสงบงชทางภมศาสตรจงหวดฉะเชงเทราแบบท 3 ตารางท 62 ผลประเมนสญลกษณแสดงสงบงชทางภมศาสตรของจงหวดฉะเชงเทราแบบท 3

จานวน (คน) รายการประเมน คาเฉลย

5 4 3 2 1 ระดบ

1. สามารถสอถงแหลงทมาของสนคาทเปนของดประจาจงหวด

12 32 42 10 4 3.38 ปานกลาง

2. สรางความเปนนาเชอถอใหกบสนคา 8 44 34 8 6 3.4 ปานกลาง3. เหมาะสมกบภาพลกษณของจงหวด 10 36 36 14 4 3.34 ปานกลาง4. ชอของสนคาและภาพประกอบดเขากนได 10 28 44 12 6 3.24 ปานกลาง5. ใชสเหมาะสมกบสนคา 2 18 48 18 14 2.76 ปานกลาง6. มความเปนสากล สามารถสอสารกบคนทวไป

ใหเขาใจถงแหลงทมาของสนคาได 8 24 46 16 6 3.12 ปานกลาง

168

3.1.4 สญลกษณสงบงชทางภมศาสตรจงหวดฉะเชงเทราแบบท 4

ภาพท 69 สญลกษณสงบงชทางภมศาสตรจงหวดฉะเชงเทราแบบท 4 ตารางท 63 ผลประเมนสญลกษณแสดงสงบงชทางภมศาสตรของจงหวดฉะเชงเทราแบบท 4

จานวน (คน) รายการประเมน คาเฉลย

5 4 3 2 1 ระดบ

1. สามารถสอถงแหลงทมาของสนคาทเปนของดประจาจงหวด

18 24 32 22 4 3.3 ปานกลาง

2. สรางความเปนนาเชอถอใหกบสนคา 10 24 38 24 4 3.12 ปานกลาง3. เหมาะสมกบภาพลกษณของจงหวด 8 30 34 16 12 3.06 ปานกลาง4. ชอของสนคาและภาพประกอบดเขากนได 8 24 38 14 16 2.94 ปานกลาง5. ใชสเหมาะสมกบสนคา 6 30 30 26 8 3 ปานกลาง6. มความเปนสากล สามารถสอสารกบคนทวไป

ใหเขาใจถงแหลงทมาของสนคาได 8 20 40 22 10 2.94 ปานกลาง

169

3.2 ผลการสอบถามเชงทศนะคตเกยวสญลกษณแสดงสงบงชทางภมศาสตรทเหมาะสมของจงหวดฉะเชงเทรา กลมตวอยางทาการคดเลอกสญลกษณทแสดงสงบงชทางภมศาสตรของจงหวดฉะเชงเทราไดมประสทธภาพทสดคอสญลกษณแบบท 1 จานวนรอยละ 70 รองลงมาคอสญลกษณแบบท 4 มจานวนรอยละ 14 สญลกษณแบบท 3 คดเปนรอยละ 12 และอนดบสดทายคอสญลกษณแบบท 2 มรอยละ 4 ตารางท 64 ผลสรปสญลกษณทแสดงสงบงชทางภมศาสตรของจงหวดฉะเชงเทราไดมประสทธภาพ

ทสด

รปแบบสญลกษณ รอยละ 1. สญลกษณท 1 70 2. สญลกษณท 4 14 3. สญลกษณท 3 12 4. สญลกษณท 2 4 3.3 เหตผลอนดบหนงทกลมตวอยางเลอกสญลกษณดงกลาวนนเพราะมภาพและสสนของสนคาชดเจนพรอมทงมภาพทสอสารถงเอกลกษณของจงหวดฉะเชงเทราคดเปนรอยละ 42 รองลงมาคอ มภาพและสสนของสนคาชดเจน จานวนรอยละ 30 อนดบสดทายทกลมตวอยางเลอกคอ มภาพทสอสารถงเอกลกษณของจงหวดฉะเชงเทรา รอยละ 28 ตารางท 65 ผลสรปเหตผลในการเลอกสญลกษณแสดงสงบงชทางภมศาสตรของจงหวดฉะเชงเทรา

เหตผลในการเลอกสญลกษณ รอยละ 1. มภาพและสสนของสนคาชดเจนพรอมทงมภาพทสอสารถงเอกลกษณของ

จงหวดฉะเชงเทรา 42

2. มภาพและสสนของสนคาชดเจน 30 3. มภาพทสอสารถงเอกลกษณของจงหวดฉะเชงเทรา 28

170

ขอเสนอแนะจากกลมตวอยาง 1. ควรมขอความทระบถงเจาของสนคาดวย เชน เบอรโทรศพท 2. อนทมคางคาว ถามรปมะมวงดวย จะสอไดมากกวา มคางคาวถอวาดแลว แตไมมมะมวง เหนแลวกยงไมรวาจะขายอะไร 3. สควรฉดฉาดนามองกวาน มนยงไมคอยสวยงามในดานสสน 4. ถามแบบท 1 และ 4 รวมกนนาจะ Ok เพราะสเหมาะสมและเขากบสถานทได 5. จากสญลกษณท 1 คดวาสและโบสถสวยแลว นาจะดดแปลงจากมะมวงทดลอยเกนไป นาจะเปลยนเปนชอมะมวงหลาย ๆ ลก ขอมลของผตอบแบบสอบถามจงหวดจนทบร แบงขอมลออกเปน 3 สวนคอ 1. ขอมลเบองตน กลมตวอยางในการตอบแบบสอบถามครงนแบงออกเปนเพศหญง 52 คน เพศชาย 48 คน มอายระหวาง 35-59 ปมากทสดจานวน 42 คน รองลงมาคออาย 25-34 ป จานวน 30 คน อาย 60 ปขนไป จานวน 16 คน และอายตากวา 25 ปมจานวนนอยทสดคอ 12 คนโดยอาศยอยในพนทตงแต 30 ปขนไป มจานวนมากทสดคอ 40 คน รองลงมาคออาศยอยในพนทตงแต 10-20 ป มจานวน 32 คน อาศยอยในพนทตงแต 20-30 ปมจานวน 23 คน และอาศยอยในพนทตากวา 10 ปมจานวน 5 คน ตามลาดบ 2. ขอมลเกยวกบสงบงชทางภมศาสตร กลมตวอยางสวนใหญร จกสงบงชทางภมศาสตรโดยมจานวน 67 คน ทไมรจกสงบงชทางภมศาสตรมจานวนรอยละ 33 โดยในการเลอกซอสนคาสงบงชทางภมศาสตร กลมตวอยางจะมนใจทมาของสนคาไดจาก สญลกษณรบรองมาตรฐานตาง ๆ ทตดมากบสนคามจานวนมากทสดรอยละ 60 รองลงมาคอความนาเชอถอของรานคาและราคาทสมเหตสมผล มจานวนเทากนคอรอยละ 15 สดทายคอไมแนใจวาจะเลอกซอดวยเหตผลใดมจานวนรอยละ 10 3. ขอมลเกยวกบการประเมนผลงานออกแบบสญลกษณแสดงสงบงชทางภมศาสตร ผลของการประเมนผลงานออกแบบดวยวธการใชมาตราสวนประมาณคา (Rating Scale) จานวน 4 แบบ และผลการสอบถามเชงทศนะคตเกยวสญลกษณแสดงสงบงชทางภมศาสตรทเหมาะสมของจงหวดจนทบร เปนตารางประกอบคาบรรยาย ดงน 3.1 ผลการประเมนงานออกแบบสญลกษณแสดงสงบงชทางภมศาสตรของจงหวดจนทบร

171

3.1.1 สญลกษณสงบงชทางภมศาสตรจงหวดจนทบรแบบท 1

ภาพท 70 สญลกษณสงบงชทางภมศาสตรจงหวดจนทบรแบบท 1 ตารางท 66 ผลประเมนสญลกษณแสดงสงบงชทางภมศาสตรของจงหวดจนทบรแบบท 1

จานวน (คน) รายการประเมน คาเฉลย

5 4 3 2 1 ระดบ

1. สามารถสอถงแหลงทมาของสนคาทเปนของดประจาจงหวด

30 38 20 4 8 3.78 มาก

2. สรางความเปนนาเชอถอใหกบสนคา 20 50 22 6 2 3.8 มาก 3. เหมาะสมกบภาพลกษณของจงหวด 18 40 26 6 10 3.5 มาก 4. ชอของสนคาและภาพประกอบดเขากนได 18 40 22 6 14 3.42 ปานกลาง5. ใชสเหมาะสมกบสนคา 20 50 24 2 4 3.8 มาก 6. มความเปนสากล สามารถสอสารกบคนทวไป

ใหเขาใจถงแหลงทมาของสนคาได 12 46 26 6 10 3.44 ปานกลาง

172

3.1.2 สญลกษณสงบงชทางภมศาสตรจงหวดจนทบรแบบท 2

ภาพท 71 สญลกษณสงบงชทางภมศาสตรจงหวดจนทบรแบบท 2 ตารางท 67 ผลประเมนสญลกษณแสดงสงบงชทางภมศาสตรของจงหวดจนทบรแบบท 2

จานวน (คน) รายการประเมน คาเฉลย

5 4 3 2 1 ระดบ

1. สามารถสอถงแหลงทมาของสนคาทเปนของดประจาจงหวด

20 24 32 8 16 3.24 ปานกลาง

2. สรางความเปนนาเชอถอใหกบสนคา 14 30 36 16 4 3.34 ปานกลาง3. เหมาะสมกบภาพลกษณของจงหวด 10 26 36 12 16 3.02 ปานกลาง4. ชอของสนคาและภาพประกอบดเขากนได 2 34 36 12 16 2.94 ปานกลาง5. ใชสเหมาะสมกบสนคา 4 16 34 26 20 2.58 ปานกลาง6. มความเปนสากล สามารถสอสารกบคนทวไป

ใหเขาใจถงแหลงทมาของสนคาได 2 34 38 16 10 3.02 ปานกลาง

173

3.1.3 สญลกษณสงบงชทางภมศาสตรจงหวดจนทบรแบบท 3

ภาพท 72 สญลกษณสงบงชทางภมศาสตรจงหวดจนทบรแบบท 3 ตารางท 68 ผลประเมนสญลกษณแสดงสงบงชทางภมศาสตรของจงหวดจนทบรแบบท 3

จานวน (คน) รายการประเมน คาเฉลย

5 4 3 2 1 ระดบ

1. สามารถสอถงแหลงทมาของสนคาทเปนของดประจาจงหวด

12 38 26 14 10 3.28 ปานกลาง

2. สรางความเปนนาเชอถอใหกบสนคา 10 36 36 10 8 3.3 ปานกลาง3. เหมาะสมกบภาพลกษณของจงหวด 4 22 44 20 10 2.9 ปานกลาง4. ชอของสนคาและภาพประกอบดเขากนได 0 32 52 8 8 3.08 ปานกลาง5. ใชสเหมาะสมกบสนคา 2 20 50 18 10 2.86 ปานกลาง6. มความเปนสากล สามารถสอสารกบคนทวไป

ใหเขาใจถงแหลงทมาของสนคาได 2 30 46 12 10 3.02 ปานกลาง

174

3.1.4 สญลกษณสงบงชทางภมศาสตรจงหวดจนทบรแบบท 4

ภาพท 73 สญลกษณสงบงชทางภมศาสตรจงหวดจนทบรแบบท 4 ตารางท 69 ผลประเมนสญลกษณแสดงสงบงชทางภมศาสตรของจงหวดจนทบรแบบท 4

จานวน (คน) รายการประเมน คาเฉลย

5 4 3 2 1 ระดบ

1. สามารถสอถงแหลงทมาของสนคาทเปนของดประจาจงหวด

46 34 16 2 2 4.2 มาก

2. สรางความเปนนาเชอถอใหกบสนคา 24 52 20 4 0 3.96 มาก 3. เหมาะสมกบภาพลกษณของจงหวด 36 42 20 2 0 4.12 มาก 4. ชอของสนคาและภาพประกอบดเขากนได 28 26 38 4 4 3.7 มาก 5. ใชสเหมาะสมกบสนคา 32 30 26 6 6 3.76 มาก 6. มความเปนสากล สามารถสอสารกบคนทวไป

ใหเขาใจถงแหลงทมาของสนคาได 28 34 28 6 4 3.76 มาก

3.2 ผลการสอบถามเชงทศนะคตเกยวสญลกษณแสดงสงบงชทางภมศาสตรทเหมาะสมของจงหวดจนทบร กลมตวอยางทาการคดเลอกสญลกษณทแสดงสงบงชทางภมศาสตรของจงหวดจนทบรไดมประสทธภาพทสดคอสญลกษณแบบท 4 คดเปนรอยละ 51 รองลงมาคอสญลกษณแบบท 1 มจานวนรอยละ 44 และสญลกษณแบบท 3 คดเปนรอยละ 5

175

ตารางท 70 ผลสรปสญลกษณทแสดงสงบงชทางภมศาสตรของจงหวดจนทบรไดมประสทธภาพทสด

รปแบบสญลกษณ รอยละ 1. สญลกษณท 4 51 2. สญลกษณท 1 44 3. สญลกษณท 3 5 3.3 เหตผลอนดบหนงทกลมตวอยางเลอกสญลกษณดงกลาวนนเพราะมภาพทสอสารถงเอกลกษณของจงหวดจนทบรคดเปนรอยละ 37 รองลงมาคอ มภาพและสสนของสนคาชดเจนพรอมทงมภาพทสอสารถงเอกลกษณของจงหวดจนทบร รอยละ 33 อนดบสดทายทกลมตวอยางเลอกคอ มภาพและสสนของสนคาชดเจน รอยละ 30 ตารางท 71 ผลสรปเหตผลในการเลอกสญลกษณแสดงสงบงชทางภมศาสตรของจงหวดจนทบร

เหตผลในการเลอกสญลกษณ รอยละ 1. มภาพทสอสารถงเอกลกษณของจงหวดจนทบร 37 2. มภาพและสสนของสนคาชดเจนพรอมทงมภาพทสอสารถงเอกลกษณของ

จงหวดจนทบร 33

3. มภาพและสสนของสนคาชดเจน 30 ขอเสนอแนะจากกลมตวอยาง 1. เอาขอความวา"สงบงชทางภมศาสตร"ออก เพราะมขอความนไปกไมไดทาใหรสกถงมาตรฐานหรอความเปนเอกลกษณใด ๆ ของผลตภณฑเพมขน 2. "มความเปนสากล สามารถสอสารกบคนทวไปใหเขาใจถงแหลงทมาของสนคาได" ถาจะใหเปนสากลมากขน ควรใชภาษาองกฤษกากบดวย 3. รปแบบของสญลกษณ อยากใหมความเปนสากลและสามารถสอถงทองถนใหไดชดเจนมากกวาน 4. ผลตภณฑททามาจากเสอกก ควรมภาพของกก ไมใชตนผลไม สวนภาพจงหวดกเปนกระตายและดวงจนทร

176

ชวงท 2 ผลจากแบบสมภาษณความคดเหนในเรองสญลกษณแสดงสงบงชทางภมศาสตรจากผเชยวชาญจานวน 6 ทาน เพอประเมนสญลกษณทไดมาจากกลมตวอยาง ในเรองการออกแบบของสญลกษณ การสอสารแหลงทมาบนสญลกษณ ขอความทใชบนสญลกษณ จากตารางดงตอไปน ตารางท 72 ผลการประเมนสญลกษณแสดงสงบงชทางภมศาสตรจากผเชยวชาญ

ผเชยวชาญ ประเมนดาน การออกแบบ

ประเมนดาน การสอสาร

ประเมนดาน ขอความรายละเอยด

นางสรยา แกนจนทร ประธานกลมเส อกกส ร ย า บ า ง ส ร ะ เ ก า จนทบร

ภาพรวมเขาใจไดดแต ภาพเสอมลวดลายโทนสทดเปนเสอพลาสตกเกนไป อยากใหใชโทนสเสอทเปนสธรรมชาตของกก คอส น าตาลมากกวา

ล ก ษ ณ ะ ภ า พ ท ใ ชสอสารถงตราจงหวดไดเหมอนกน อาจะเกดการซาซอนในการใชงาน

-

น า ง บ ญ ม ส ข ว ง ศ เจาของรานลเซยงฮวด

ใ ชภ าพและ โทนส ทชดเจนด เขาใจงายดแลว

ลกษณะภาพทใช ทาใหนกถงบางแสนมากกวาอางศลา ควรเสรมภาพทาเรอหรอภาพเนนหนดจะเหมาะสมมากกวา

ควรมขอความทสอถงก า ร เ ป น ส น ค า ภ มปญญา เชน ครกทามอเนอหนากวา

นางสาว นงคนารถ หวงเจรญ นกวชาการส ง เ ส รมการ เกษตรอาเภอบางคลา

อยากใหใชโทนสของความเปนสนคาเกษตรมากกวาเชน สเขยว-สเหลอง-สขาว

- ค ว ร ม ข อ ค ว า ม ทสามารถสบหาทมาของแหล ง ผล ต ส นค า ไ ด เ พ อ ก า ร ต ร ว จสอบมาตรฐานและปองกนก า ร ป ล อ ม แ ป ล งสญลกษณจากผผลตอนทไมไดมาจากแหลงผลตทแทจรง

177

ตารางท 72 ผลการประเมนสญลกษณแสดงสงบงชทางภมศาสตรจากผเชยวชาญ (ตอ)

ผเชยวชาญ ประเมนดาน การออกแบบ

ประเมนดาน การสอสาร

ประเมนดาน ขอความรายละเอยด

นายฉตรชย ระเบยบธ ร ร ม ก ร ร ม ก า รผจดการบรษท ยอดคอรปอเรชนจากด

โดยเฉพาะสญลกษณครกหนอางศลา ควรมการผสมผสานภาพใหดมเรองราวกวาน

ก า ร ส อ ส า ร ก บ ค นภายนอกจงหวด

ควรมชอหนวยงานทค อ ย ค ว บ ค ม ด แ ลมาตรฐานสนคา

น า ย ป ฎ พ ท ธ ป า นส น ท ร น ก ว ช า ก า รพานชยดานภมศาสตร

- - ควรใ ชขอความเ ปนภาษาองกฤษของสนคาแทนคาวาสงบงชทางภมศาสตร เพราะเปนขอกาหนดของการขนทะเบยนส ง บง ชทางภ ม ศ า ส ต ร แ ล ะ ใ ชภ า ษ า ค า อ า น เ ช น ภ า ษ า ค า ร า โ อ เ ก ะ เ พ อ ใ ห ผ บ ร โ ภ คชาวตางชาตสามารถอ า น อ อ ก เ ส ย ง ไ ดเหมอนคนทองถน

นางสาวมนปนก ธนส น ต น ก ว ช า ก า รพานชยปฎบตการ

ภาพสญลกษณอาจจะต อ ง ม ก า ร ใ ช ง า น สmonotone ซ งร า ย ล ะ เ อ ย ด ข อ งสญลกษณอาจหายไปได ควรระวงในสวนนดวย

- ไมควรใชคาวาสงบงชทางภมศาสตรเพราะอาจทา ให เ กดความส บ ส น ก บ ต ร าสญลกษณสงบงชทางภ ม ศ า ส ต ร ท ม ก า รเผยแพรอยกอนแลว

บทท 5

สรป อภปรายผล และขอเสนอแนะ

งานวจยเรอง “การศกษาเรองการออกแบบสญลกษณแสดงสงบงชทางภมศาสตรทสะทอนผลตภณฑในทองถน : ภาคตะวนออก”มวตถประสงคเพอศกษาอตลกษณของกลมจงหวดในภาคตะวนออก และหาแนวทางการออกแบบสญลกษณทสามารถสอถงแหลงทมาของสงบงชทางภมศาสตร ไดอยางมประสทธภาพ ในเบองตนผวจยไดศกษาขอมลทางดานเอกสาร ทฤษฎทเกยวของ พบปจจยสาคญทมผลตอการออกแบบสญลกษณสงบงชทางภมศาสตร คอ อตวสยของคนในทองถน โดยอตวสยในทนหมายถง มมมอง ความเชอ ทศนะคตสวนบคคลทมตอทองถนของตนซงมรากฐานมาจากวฒนธรรม ผวจยจงนาหลกการออกแบบสญลกษณทเชอมโยงกบทฤษฎสญวทยาของ Roland Barther คอทฤษฎระบบสญวทยาระดบท 2 และทฤษฎมายาคต ซงทง 2 ทฤษฎทกลาวมาตางมระบบการตความหมายสญลกษณทใชวฒนธรรมเขามามสวนรวม ทาใหกลมตวอยางในงานวจยชนนตองเปนบคคลทอาศยอยในภมลาเนาในจงหวดเทานน เพอใหไดผลของงานวจยทเหมาะสมและประสทธภาพ เมอไดผลการดาเนนงานวจยในสวนของขอมลสาหรบการออกแบบ ผวจยดาเนนการวเคราะหขอมลในสวนตางๆออกมา โดยดาเนนการหาแนวทางการออกแบบสญลกษณดวยวธเชงทดลอง และสรปผลงานวจย อภปรายผล นาขอเสนอแนะออกมาไดดงน สรปผลงานวจย สรปผลงานวจย แบงสรปเนอหาตามวตถประสงคของงานวจยเปน 2 สวน คอ 1. อตลกษณภาคตะวนออก เมอศกษาขอมลทางดานเอกสารทาใหทราบวาเอกลกษณในแตละจงหวดนนมการแบงแยกประเภทกนอยางชดเจน ผวจยจงไดดาเนนการออกแบบเครองมอตามทฤษฎมายาคต ใชแบบสอบถามจานวน 2 ชด ในชดท 1เกยวกบประเภทของเอกลกษณและในชดท 2 ภาพลกษณของเอกลกษณและรปสญญะของภาพลกษณ ซงเปนทมาของอตลกษณจงหวด และทาการสมตวอยาง 3 จงหวดทางภาคตะวนออกไดแก จงหวดชลบร จงหวดฉะเชงเทรา และจงหวดจนทบร โดยผลการวจยทไดจากกลมตวอยางทาใหทราบถงอตลกษณของจงหวดทางภาคตะวนออก สามารถใชเปนตวแทนสะทอนภาพของจงหวด จากความคดเหนของคนทองถนทเปนไปในทศทางเดยวกนเปนสวนใหญ นาเสนอผลสรปการวจยออกมาในรปแบบของตารางดงน

178

179

ตารางท 73 แนวทางการออกแบบสญลกษณแสดงสงบงชทางภมศาสตรของจงหวดชลบร

จงหวด เอกลกษณจงหวด อตลกษณจงหวด ชลบร ทะเล ทะเลทมถนนเลยบชายหาด มบานพกตากอากาศและสถานท

พกผอนหยอนใจ ฉะเชงเทรา แหลงศาสนา รปทรงของวดหลวงพอโสทร มทตงอยรมแมนา จนทบร พชพรรณไม ตนผลไมบนท ราบ ทความอดมสมบรณและสภาพอากาศ

เอออานวย 2. แนวทางการออกแบบสญลกษณสงบงชทางภมศาสตร ผลงานการออกแบบสญลกษณแสดงสงบงชทางภมศาสตรทไดมาจากการดาเนนงานวจย และผลการประเมนงานออกแบบทไดมาจากกลมตวอยางและผเชยวชาญ สามารถสรปเปนแนวทางการออกแบบสญลกษณแสดงสงบงชทางภมศาสตรทสะทอนผลตภณฑในทองถน โดยแบงตามจงหวดกลมตวอยางไดดงน 2.1 จงหวดชลบร ผลสรปของการประเมนผลงานออกแบบสญลกษณแสดงสงบงชทาภมศาสตรจานวน 4 แบบพบวาสญลกษณท 1 มคาเฉลยสงสดซงมผลแปรผนตรงกบความคดเหนของกลมตวอยางทคดวา สญลกษณท 1 แสดงสงบงชทางภมศาสตรของจงหวดชลบรไดมประสทธภาพทสด

ภาพท 74 สรปผลการประเมนสญลกษณแสดงสงบงชทางภมศาสตรของจงหวดชลบร จากผลการวเคราะหขอมล ผลการประเมนงานวจย และขอเสนอแนะ ทาใหสรปแนวทางการออกแบบสญลกษณแสดงสงบงชทางภมศาสตรของจงหวดชลบรไดตามตารางท 74

180

ตารางท 74 แนวทางการออกแบบสญลกษณแสดงสงบงชทางภมศาสตรของจงหวดชลบร

สนคาสงบงช ทางภมศาสตร

แนวทางการออกแบบ ขอเสนอแนะ

ภาพ ภาพวาดสนคาประกอบอตลกษณของจงหวด

เพมเนนหนเขาไปจะสอดคลองกบความเปนอางศลาเพมขน

ครกหนอางศลา

ตวอกษร ตวพมพ ชอสนคาและขอความสงบงชทางภมศาสตร

ตวประดษฐมรปครก นาจะเพมเอกลกษณใหกบสญลกษณไดและมขอความวาของดจงหวดชลบรเพอใหทราบแหลงทมาไดจรง

ส โทนสตามจรงของสนคาและภาพอตลกษณ

-

2.2 จงหวดฉะเชงเทรา ผลสรปของการประเมนผลงานออกแบบสญลกษณแสดงสงบงชทาภมศาสตรจานวน 4 แบบพบวาสญลกษณท 1 มคาเฉลยสงสดซงมผลแปรผนตรงกบความคดเหนของกลมตวอยางทคดวา สญลกษณท 1 แสดงสงบงชทางภมศาสตรของจงหวดฉะเชงเทราไดมประสทธภาพทสด

ภาพท 75 สรปผลการประเมนสญลกษณแสดงสงบงชทางภมศาสตรของจงหวดฉะเชงเทรา จากผลการวเคราะหขอมล ผลการประเมนงานวจย และขอเสนอแนะ ทาใหสรปแนวทางการออกแบบสญลกษณแสดงสงบงชทางภมศาสตรของจงหวดฉะเชงเทราไดตามตารางท 75

181

ตารางท 75 แนวทางการออกแบบสญลกษณแสดงสงบงชทางภมศาสตรของจงหวดฉะเชงเทรา

สนคาสงบงช ทางภมศาสตร

แนวทางการออกแบบ ขอเสนอแนะ

ภาพ ภาพวาด สนคาประกอบอตลกษณของจงหวด

- มะมวงแรดบางคลา

ตวอกษร ตวพมพ ชอสนคาและขอความสงบงชทางภมศาสตร

เปลยนขอความจากสงบงชทางภมศาสตรใหเปนขอมลทสามารถตรวจสอบความถกตองของแหลงทมาได

ส โทนสตามจรงของสนคาและภาพอตลกษณ

-

2.3 จงหวดจนทบร ผลสรปของการประเมนผลงานออกแบบสญลกษณแสดงสงบงชทาภมศาสตรจานวน 4 แบบพบวาสญลกษณท 4 มคาเฉลยสงสดซงมผลแปรผนตรงกบความคดเหนของกลมตวอยางทคดวา สญลกษณท 4 แสดงสงบงชทางภมศาสตรของจงหวดจนทบรไดมประสทธภาพทสด

ภาพท 76 สรปผลการประเมนสญลกษณแสดงสงบงชทางภมศาสตรของจงหวดจนทบร จากผลการวเคราะหขอมล ผลการประเมนงานวจย และขอเสนอแนะ ทาใหสรปแนวทางการออกแบบสญลกษณแสดงสงบงชทางภมศาสตรของจงหวดจนทบร ไดตามตารางท 76

182

ตารางท 76 แนวทางการออกแบบสญลกษณแสดงสงบงชทางภมศาสตรของจงหวดจนทบร

สนคาสงบงช ทางภมศาสตร

แนวทางการออกแบบ ขอเสนอแนะ

ภาพ ภาพนามธรรม ภาพสญลกษณประจาจงหวดประกอบกบตวโลโก

เพมภาพตนกกหรอสงอนเพราะภาพรวมอาจทาใหสบสนกบสญลกษณจงหวดได

ตวอกษร ตวประดษฐ ชอสนคาและขอความสงบงชทางภมศาสตร

เปลยนขอความจากสงบงชทางภมศาสตรใหเปนภาษาองกฤษเพอความเปนสากล

เสอกกจนทบร

ส โทนสตามจรงของสนคาและสญลกษณประจาจงหวด

-

อภปรายผลงานวจย การออกแบบสญลกษณแสดงสงบงชทางภมศาสตรทสะทอนผลตภณฑในทองถน ไดดาเนนงานวจยเรมตนจากการรวบรวมขอมลเอกลกษณทแสดงลกษณะทางภมศาสตร และสอบถามหาอตลกษณนนจากกลมตวอยางเพอนามาใชเปนสญลกษณแสดงทมาของสนคาสงบงชทางภมศาสตร ซงเปนสนคาของดทมชอเสยงประจาทองถนนนๆ จากการวจยพบวากลมตวอยางจะยอมรบอตลกษณจงหวดทมชอเสยงและเปนทรจกกนทวไป มากกวาอตลกษณทมลกษณะเปนนามธรรม ทรจกกนในเฉพาะถนของตนเอง และเมอนาอตลกษณนนมาใชกบสงบงชทางภมศาสตร กลมตวอยางกยงทาการคดเลอกสญลกษณทมอตลกษณจงหวดมากกวาอตลกษณนามธรรม ทาใหทราบวากลมตวอยางซงเปนตวแทนของจงหวดทางภาคตะวนออก ตองการนาเสนออตลกษณจงหวดทมชอเสยงโดดเดน ใชภาพทมการตความทเขาใจงาย เพอเผยแพรแหลงทมาสงบงชทางภมศาสตรใหคนทวไปทราบไดอยางมประสทธภาพ ขอเสนอแนะจากผวจย จากผลงานวจยมหลากหลายแงมมทควรใหขอเสนอแนะ จงแบงเนอหาของการเสนอแนะออกเปน 3 ประเดน คอ

183

1. ขอเสนอแนะจากงานวจย งานวจยชนนไดดาเนนงานมาถงขนตอนการออกแบบสญลกษณสงบงชทางภมศาสตร ซงเปนทรพยสนทางปญญาทคอยปกปองภมปญญาทองถนทางหนง และเปนเครองมอการประชาสมพนธใหสงบงชทางภมศาสตรนนเปนทรจก ผวจยมความคดเหนตรงกบผเชยวชาญวาสญลกษณทไดทาการออกแบบนควรมการพฒนาตอใหใชงานไดจรง เพอใหชมชนซงเปนเจาของภมปญญาสงบงชทางภมศาสตรของกลมตวอยางในงานวจยชนน ใชเปนสญลกษณในการขอขนทะเบยนสงบงชทางภมศาสตรกบกรมทรพยสนทางปญญา ทจะกอใหเกดภาพลกษณทดตอสนคาทองถนใหเปนทยอมรบในสากล และชวยสรางมลคาเพมกบสนคาทองถนใหสามารถแขงขนกบทองตลาดได 2. ขอเสนอแนะในการนาไปใชงาน ในทนหมายถงทงการออกแบบ และการนาไปใชงานกบผลตภณฑ ทางดานการออกแบบโดยรายละเอยดอาจจะตองมการผสมผสานรปแบบในการสรางภาพเพราะการใชเทคนคภาพโดยมงเนนไปดานใดดานหนง อาจทาใหการใชงานสญลกษณมปญหาได เชน การใชเทคนคภาพวาด จะไดภาพทสมจรงสอสารเขาใจงาย แตเมอนาภาพไปยออาจทาใหมองเหนภาพไดไมชดเจน เนองจากมรายละเอยดเยอะ ตางกบการใชเทคนคภาพลดทอน จะไดภาพทตองใชการพจารณาในระดบหนง อาจมความคลาดเคลอนในการสอสาร แตเมอนาภาพไปยออาจทาใหเหนภาพทมรายละเอยดเหมอนเดม ดงนนการผสมผสานเทคนคทางการออกแบบหลายๆดานอาจจะทาใหสามารถครอบคลมการใชงานสญลกษณได และผวจยไดทาการปรบปรงงานออกแบบตามขอเสนอแนะเพอใหมรปแบบทเหมาะสมกบการใชงานทวไป และในระบบงานพมพทมขอกาจด นาเสนอเปนรปสญลกษณของแตละจงหวดกลมตวอยางไดดงน

ภาพท 77 ภาพเสนอแนะสญลกษณสงบงชทางภมศาสตรของจงหวดชลบร

184

ภาพท 78 ภาพเสนอแนะสญลกษณสงบงชทางภมศาสตรของจงหวดฉะเชงเทรา

ภาพท 79 ภาพเสนอแนะสญลกษณสงบงชทางภมศาสตรของจงหวดจนทบร 3. ขอเสนอแนะในการวจยครงตอไป เนองจากงานวจยครงนไดดาเนนงานมาในระยะเวลาทจากด การคนควาเนอหาบางแงมมยงทาไดไมครอบคลม ควรศกษาเพมเตมและใหความสาคญมากขน 2 หวขอคอ 3.1 เกยวกบเอกลกษณทองถน งานวจยครงนกาหนดขอบเขตขอมลเอกลกษณเฉพาะทเกยวของกบทมาสงบงชทางภมศาสตรและมทมาจากประมวลเอกสารและจดหมายเหตประจาจงหวด ซงเปนขอมลทมาจากชวงระยะเวลา พ.ศ. 2544-2545 เอกลกษณอาจมการเปลยนแปลงไดตามกาลเวลาหรอบรบทของสงคมท

185

เปลยนไป อาจจะตองมการศกษาเอกลกษณเพมเตมทอาจมบทบาทและผกพนกบคนร นใหมในทองถนไดดกวาเอกลกษณแบบเดมทอาจจะไมปรากฎขนหรอมการสบทอดในปจจบนแลว 3.2 เกยวกบขอความบนสญลกษณ การสรางสญลกษณใหมความนาเชอถอในการรบรองสนคา อาจจะตองมการใชขอความทแสดงถงหนวยงานทรบรอง หรอตวเลขการรบรองจากหนวยงานทสามารถตรวจสอบได ควรมการศกษาขอมลในสวนนเพมเตมเพอสรางความนาเชอถอแกสญลกษณไดมประสทธภาพมากขน

186

รายการอางอง ภาษาไทย กระทรวงพาณชย. กรมทรพยสนทางปญญา. (2551). คมอการขนทะเบยนสงบงชทางภมศาสตร.

กรงเทพมหานคร: อกษรไทย. . (2553). สนคาหนงจงหวด หนงสงบงชทางภมศาสตร. พมพครงท 2. กรงเทพฯ:

มายด. กระทรวงวฒนธรรม. ศนยขอมลกลางทางวฒนธรรม. (2556). หตถกรรมทองเหลองสาน ตาบล ทาไข. เขาถงเมอ 15 ตลาคม. เขาถงไดจาก http://www.m-culture.in.th/moc

_new/album/29140/หตถกรรมทองเหลองสาน-ตาบลทาไข/. โกสม สายใจ และ บารง อศรกล. (2545). เอกสารประกอบการสอนการออกแบบนเทศศลป 2.

กรงเทพฯ: โครงการเอกสารตาราศลปะ คณะศลปกรรมศาสตร สถาบนราชภฏสวนดสต. ขนมเปรยะฉะเชงเทรา. (2556). เขาถงเมอ 15 ตลาคม. เขาถงไดจาก http://www.thaitambon.

com/ProvinciallStarOTOP/PSO-LP11/Chachoengsao-PSO1L.htm คณะกรรมการอานวยการจดงานเฉลมพระเกยรตพระบาทสมเดจพระเจาอยหว. คณะกรรมการฝาย

ประมวลเอกสารและจดหมายเหตกรมศลปากร. (2544). วฒนธรรม พฒนาการทางประวตศาสตร เอกลกษณ และภมปญญา จงหวดจนทบร. กรงเทพฯ: กรมศลปากร.

. (2542). วฒนธรรม พฒนาการทางประวตศาสตร เอกลกษณ และภมปญญา จงหวดฉะเชงเทรา. (กรงเทพฯ): กรมศลปากร.

. (2544). วฒนธรรม พฒนาการทางประวตศาสตร เอกลกษณ และภมปญญา จงหวดชลบร. กรงเทพฯ: กรมศลปากร.

คมครองบางคลา. (2556). บางคลา ๑๐๐ ป. เขาถงเมอ 15 ตลาคม. เขาถงไดจาก http://savebangkhla.wordpress.com/100years/.

จงหวดชลบร. (2556). เขาถงเมอ 15 ตลาคม. เขาถงไดจาก http://school.obec.go.th/s hanikarn/Student/46Wananong5_12/food2.html

ชณดา ฌายเนตร. (2548). “กฎหมายสงบงชทางภมศาสตร: ขอบเขตสาหรบประเทศไทย.” วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สาขาวชานตศาสตร บณฑตวทยาลย มหาลยธรกจบณฑต.

ไชยรตน เจรญสนโอฬาร. (2545). สญวทยา, โครงสรางนยม, หลงโครงสรางนยมกบการศกษารฐศาสตร. กรงเทพฯ: วภาษา.

187

ดเรก ปทมสรวฒน และ พชรนทร สรสนทร. (2545). “วฒนธรรมแหงการเรยนรของคนไทย.” รวมบทความนาเสนอในการประชมวชาการประจาป 2545. พษณโลก: คณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยนเรศวร.

ไทยตาบลดอทคอม. (2556). เสอกกจนทบร. เขาถงเมอ 15 ตลาคม. เขาถงไดจาก http://www. thaitambon.com/ProvincialStarOTOP/PSO-LP6/ChanthaburiPSO5L.thm

. (2556). พรกไทยจนทบร. เขาถงเมอ 15 ตลาคม. เขาถงไดจาก http:// www.thaitambon.com/ProvincialStarOTOP/PSO-P6/ChanthaburiPSO1L.thm.

ทองเจอ เขยดทอง. (2548). การออกแบบสญลกษณ. พมพครงท 4. กรงเทพฯ: สปประภา. ธรรมธร ศรสรยไพศาล. (2555). “การออกแบบเลขนศลปทแสดงอตลกษณจงหวดสมทรสาคร.”

วทยานพนธปรญญามหาบณฑต สาขาวชาการออกแบบนเทศศลป บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร.

บรรตน สามตถยะ. (2543). ภาคตะวนออก. พมพครงท 3. กรงเทพฯ: ไทยวฒนาพานช. บญชม ศรสะอาด. (2535). การวจยเบองตน. พมพครงท 2. กรงเทพฯ: สวรยา. บาพจน หนนภกด. (2556). พนฐานการใขงานตวอกษร. กรงเทพฯ: ไอดซ พรเมยร. ประวตเครองจกสานเมองพนสนคม. (2556). เขาถงเมอ 15 ตลาคม. เขาถงไดจาก https://

sites.google.com/site/tipjaksan/project-definition ปาพจน หนนภกด. (2553). หลกการและกระบวนการออกแบบงานกราฟกดไซน. นนทบร: ไอดซพรเมยร. ผลตภณฑครกหนอางศลา. (2556). เขาถงเมอ 15 ตลาคม. เขาถงไดจาก http://www.

thaitambon.com/ProvincialStarOTOP/PSO-LP6 / ChonburiPSO2L.htm ผลตภณฑสบปะรดศรราชา. (2556). เขาถงเมอ 15 ตลาคม. เขาถงไดจาก http://www.

thaitambon.com/ ProvincialStarOTOP/PSO-LP6/ChonburiPSO4L.htm พงษศกด ไชยทพย. (2549). เทคนคการออกแบบงานกราฟก. กรงเทพฯ: ซเอดยเคชน. รกไทย ทองเทยว. (2556). ลางสาดชาฆอ. เขาถงเมอ 15 ตลาคม. เขาถงไดจาก http://www.

travel.lakkai.com/chanthaburi/ วรณ ตงเจรญ. (2545). ออกแบบกราฟค. พมพครงท 2. กรงเทพฯ: อแอนดไอคว. วงหทย ตนชวะวงศ. (2554). การโฆษณาขามวฒนธรรม. กรงเทพฯ: โรงพมพมหาวทยาลย ธรรมศาสตร. วรรณพมล องคศรสรรพ. (2544). มายาคต. กรงเทพฯ: คบไฟ.

188

ศรยา เลาหเพยงศกด. (2548). สงบงชทางภมศาสตร. กรงเทพฯ: โรงพมพมหาวทยาลย ธรรมศาสตร.

สรสทธ วทยารฐ. (2549). การผลตสอสงพมพ. พมพครงท 5. กรงเทพฯ: ศนยหนงสอสนนทา. สมตรา ศรวบลย. (2546). การออกแบบอตลกษณ. กรงเทพฯ: แผนกตาราและคาสอน มหาวทยาลยกรงเทพ. สมเดช สรเดช. (2556). รานไกหบบอน : ศรราชา. เขาถงเมอ 15 ตลาคม. เขาถงไดจาก

http://www.สมเดช.com/อรอย-ไกหบบอน-คออะไร สานกงานพฒนาเศรษฐกจจากฐานชวภาพ (องคการมหาชน). (2556) กวยเตยวเสนจนท. เขาถง

เมอ 15 ตลาคม. เขาถงไดจาก http://www.bedo.or.th/lcdb/product/view. aspx?id=184&SystemTYpe=BEDO.

อาหารพนเมองชลบร. (2556). เขาถงเมอ 15 ตลาคม. เขาถงไดจาก http://chonburi12. wordpress.com/category/อาหารพนเมองชลบร/

อศวน ศลปะเมธากล. (2543). การออกแบบกราฟก Graphic Design. สงขลา: แผนกวชาศลปศกษา คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทรวทยาลยเขตปตตาน.

ภาษาตางประเทศ Drew, John T. and Sarah A. Meyer. (2006). Color management for logo, Singapore:

Page One Publishing Private.

ภาคผนวก

190

ภาคผนวก ก ภาพตวแทนของรปสญญะในจงหวดชลบร ฉะเชงเทรา จนทบร

191

ภาพตวแทนของรปสญญะของจงหวด ภาพของทะเลในจงหวดชลบร แบงตามเขตการปกครอง ไดแก 1. หาดบางแสน อางศลา เขาสามมข แหลมแทน มภาพลกษณทางทะเลดงน

ทะเลทมถนนเลยบชายหาดยาว รมทะเลมหนกอนใหญตงอย บรเวณฐาน

หลายกโลเมตร กรอนคอดเลกดเหมอนจะลมลง

บรเวณหนาผารมทะเล เปนทตงของ ชายทะเลทมแผนดนสงเปนลกเนน มหนแกรนต

สขาวและสเหลองนวล ศาลเจาแมสามมข เปนทเคารพสกการะ ทมความแขงแรงมาก

ภาพท 80 ภาพลกษณทางทะเลของหาดบางแสน อางศลา เขาสามมข แหลมแทน

192

2. หาดพทยา หมเกาะลาน หมเกาะไผ มภาพลกษณทางทะเลดงน

ทะเลทมตนหกวางเรยงตวทอดยาว ชายทะเลมทพกและโรงแรมจานวนมาก

ไปตามขายหาด

ชายหาดททอดแนวตวโคงยาวหลายกโลเมตร มเกาะทมชายหาดทสวยงามและเงยบสงบ

ภาพท 81 ภาพลกษณทางทะเลของหาดพทยา หมเกาะลาน หมเกาะไผ

193

3. เกาะสชง มภาพลกษณทางทะเลดงน

ทจอดพกเรอสนคานานาชาต มบานพกรมทะเลทเงยบสงบและสวยงาม

เปนทตงของพระจฑาธชราชฐาน มประภาคารขนาดใหญ

ทมสถาปตยกรรมสวยงาม

ภาพท 82 ภาพลกษณทางทะเลของเกาะสชง

194

4. แหลมฉบง มภาพลกษณทางทะเลดงน

ทาเรอนาลกขนาดใหญขนสงสนคา วถชวตของหมบานชาวประมง

เขตอตสาหกรรมรมทะเล

ภาพท 83 ภาพลกษณทางทะเลของแหลมฉบง

195

5. สตหบ เกาะขาม เกาะแสมสาร มภาพลกษณทางทะเลดงน

มฐานทพของกองทพเรอประจาการ วถของหมบานชาวประมงแสมสาร

มเกาะทมจดดานาทสวยงาม

ภาพท 84 ภาพลกษณทางทะเลของสตหบ เกาะขาม เกาะแสมสาร

196

ภาพของวดในจงหวดฉะเชงเทรา ภาพของวดในจงหวดฉะเชงเทรา ทมเอกลกษณทางวฒนธรรม ไดแก

วดโสธรวรารามวรวหาร กบสถาปตยกรรม ศาลหลกเมอง เปนอาคาสถาปตยกรรมไทย

ในรปแบบรตนโกสนทรรวมสมย หลงคาทรงจตรมข สวนบนเปนยอดปรางค ภายในศาลมเสาหลกเมอง ๒ เสา

วดโพธบางคลา กบสถาปตยกรรมแบบอยธยาตอนปลายซงถอเปนมรดกของชาตแหงหนง

วดเจดย เปนโบราณสถานทไดขนทะเบยนกบ กรมศลปากร ภายในเจดยวด

เปนวดทมคางคาวแมไกอาศยอยเปนจานวนมาก มพระบรมสารรกธาต ภาพท 85 เอกลกษณทางวฒนธรรมของวดในจงหวดฉะเชงเทรา 1

197

วดเมอง วดทมความสาคญของจงหวดถกสรางมา วดสปทวน มชอเสยงดานความงามของพระอโบสถทสรางดวยหนออน และมงานปนปน พรอมกาแพงเมอง โดดเดนตรงพระปรางค 4 องค

ทมมกาแพงรอบวหาร เปนศลปะแบบเดยวกบพระปรางคทวดพระแกว

ทเชงชายรอบอโบสถทบอกเลาเรองราว เกยวกบวถชวตของชาวแปดรว

ภาพท 86 เอกลกษณทางวฒนธรรมของวดในจงหวดฉะเชงเทรา 2

198

ภาพของพนทของพชพรรณไมในจงหวดจนทบร แบงตามลกษณะของพนท ไดแก

ภเขาและเนนเขา (หมายถง พนท ๆ มความสง ราบเชงเขา (หมายถง พนท ๆ มองเหน

จากบรเวณโดยรอบทงภเขา และเนนเขา) ดานหนงเปนภเขา)

ทราบลมแมนาและชายทะเล (หมายถง พนท ๆ

มองเหนแมนาไหลผานหรอรมทะเล) ทราบทวไป (หมายถง พนท ๆ เปนทราบเรยบ

หรอขรขระกได มองไมเหนสงใด เมอมองจากภาพรวมโดยรอบ)

ภาพท 87 พนทของพชพรรณไมในจงหวดจนทบร

199

ภาคผนวก ข เครองมอทใชในงานวจย

200

แบบสอบถามขอมลดานทศนคตเบองตนเกยวกบเอกลกษณจงหวดชลบร แบบสอบถามนมวตถประสงคเพอทาการวจยเรอง การออกแบบสญลกษณแสดงสงบงชทางภมศาสตรทสะทอนผลตภณฑในทองถน: ภาคตะวนออก ทสามารถสอสารถงเอกลกษณของทองถนทมาของสนคาได ผวจยเหนวาทานเปนคนสาคญทเปนตวแทนในการศกษาครงน จงขอความกรณาตอบแบบสอบถามใหครบทกหวขอ ผวจยขอขอบพระคณมา ณ โอกาส 1. เพศ ชาย หญง 2. อาย ตากวา 25 ป อาย 25-34 ป อาย 35-59 ป อาย 60 ปขนไป 3. ระยะเวลาอยอาศยในจงหวดอยางตอเนอง (โปรดเลอกเพยง 1 ขอ) ทานอยอาศยในจงหวดโดยไมไดยายไปจงหวดอนเลยนานเทาใด ตากวา 10 ป อาศยตงแต 10 -20 ป อาศยตงแต 20 -30 ป อาศยตงแต 30 ปขนไป 4. สนคาประจาจงหวดชลบรทโดดเดน มเอกลกษณชดเจนตางจากจงหวดอนและมชอทองถนระบ (โปรดเลอกเพยง 1 ขอ) ยกตวอยางเชน มะขามหวานเพชรบรณ จกสานพนสนคม เปนตน จกสานพนสนคม ครกหนอางศลา สปปะรดศรราชา ขนมจนบานบง ขาวหลามหนองมน ไกหบบอน อน ๆ ..................................................................

201

5. ประเภทของเอกลกษณทางธรรมชาตของชลบรททานนกถงเปนอนดบแรก (โปรดเลอกเพยง 1 ขอ) ชายหาด ทะเล แหลม เกาะ ภเขา ถา อน ๆ .................................................................. 6. ประเภทของสถานทสาคญในจงหวด อนเปนเอกลกษณททาใหนกถงจงหวดชลบร (โปรดเลอกเพยง 1 ขอ) วด สถานทศกดสทธตามความเชอ เชน ศาลเจา สถานทตามธรรมชาต พระตาหนก สวนสตว เขตอตสาหกรรม อน ๆ .................................................................. 7. ประเภทของศลปวฒนธรรม อนเอกลกษณอนโดดเดนของจงหวดชลบร (โปรดเลอกเพยง 1 ขอ) ประเพณ หตถกรรม เชน งานจกสาน งานไม งานหน จตรกรรม เชน ภาพเขยนฝาผนง การละเลนและนาฏศลป สถาปตยกรรม อน ๆ .................................................................. 8. หากกลาวถงจงหวดชลบร ทานจะนกถงสงใด (โปรดเลอกเพยง 1 ขอ) แหลงทองเทยวธรรมชาต แหลงประเพณ แหลงงานหตถกรรม เขตอตสาหกรรม อน ๆ ..................................................................

202

9. ขอเสนอแนะ .......................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................... ..........................................................................................................................................................

ขอบคณคะ

203

แบบสอบถามขอมลดานทศนคตเบองตนเกยวกบเอกลกษณจงหวดฉะเชงเทรา แบบสอบถามนมวตถประสงคเพอทาการวจยเรอง การออกแบบสญลกษณแสดงสงบงชทางภมศาสตรทสะทอนผลตภณฑในทองถน: ภาคตะวนออก ทสามารถสอสารถงเอกลกษณของทองถนทมาของสนคาได ผวจยเหนวาทานเปนคนสาคญทเปนตวแทนในการศกษาครงน จงขอความกรณาตอบแบบสอบถามใหครบทกหวขอ ผวจยขอขอบพระคณมา ณ โอกาส 1. เพศ ชาย หญง 2. อาย ตากวา 25 ป อาย 25-34 ป อาย 35-59 ป อาย 60 ปขนไป 3. ระยะเวลาอยอาศยในจงหวดอยางตอเนอง (โปรดเลอกเพยง 1 ขอ) ทานอยอาศยในจงหวดโดยไมไดยายไปจงหวดอนเลยนานเทาใด ตากวา 10 ป อาศยตงแต 10 -20 ป อาศยตงแต 20 -30 ป อาศยตงแต 30 ปขนไป 4. สนคาประจาจงหวดฉะเชงเทราทโดดเดน มเอกลกษณชดเจนตางจากจงหวดอนและมชอ

ทองถนระบ (โปรดเลอกเพยง 1 ขอ) ยกตวอยางเชน มะขามหวานเพชรบรณ จกสานพนสนคม เปนตน มะมวงแรดบางคลา มะพราวนาหอมบางคลา จกสานทองเหลองทาไข ขนมเปยะฉะเชงเทรา อน ๆ ..................................................................

204

5. ประเภทของเอกลกษณทางธรรมชาตของฉะเชงเทราททานนกถงเปนอนดบแรก (โปรดเลอกเพยง 1 ขอ) แมนา ทงนา ทงหญา พชพรรณไม เชน ผลไม ภเขา อน ๆ .................................................................. 6. ประเภทของสถานทสาคญในจงหวด อนเปนเอกลกษณททาใหนกถงจงหวดฉะเชงเทรา (โปรดเลอกเพยง 1 ขอ) วด ตลาดโบราณ ยานชมชนเกาแก โบราณสถาน เชน ปอมทหาร ศาลากลาง รปปน/อนเสารย สถานทศกดสทธตามความเชอ เชน ศาลเจา อน ๆ .................................................................. 7. ประเภทของศลปวฒนธรรม อนเอกลกษณอนโดดเดนของจงหวดฉะเชงเทรา (โปรดเลอกเพยง 1 ขอ) งานหตถกรรม เชน จกสาน ศลปะประตมากรรม เชน วตถโบราณตางๆ สถาปตยกรรม เชน วดโบราณ สถานทในประวตศาสตร ประเพณพนบาน อน ๆ .................................................................. 8. หากกลาวถงจงหวดฉะเชงเทรา ทานจะนกถงสงใด (โปรดเลอกเพยง 1 ขอ) ประวตศาสตร แหลงศาสนา บคคลสาคญ สถานทตามธรรมชาต อน ๆ ..................................................................

205

9. ขอเสนอแนะ .......................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................... ..........................................................................................................................................................

ขอบคณคะ

206

แบบสอบถามขอมลดานทศนคตเบองตนเกยวกบเอกลกษณจงหวดจนทบร

แบบสอบถามนมวตถประสงคเพอทาการวจยเรอง การออกแบบสญลกษณแสดงสงบงชทางภมศาสตรทสะทอนผลตภณฑในทองถน: ภาคตะวนออก ทสามารถสอสารถงเอกลกษณของทองถนทมาของสนคาได ผวจยเหนวาทานเปนคนสาคญทเปนตวแทนในการศกษาครงน จงขอความกรณาตอบแบบสอบถามใหครบทกหวขอ ผวจยขอขอบพระคณมา ณ โอกาส 1. เพศ ชาย หญง 2. อาย ตากวา 25 ป อาย 25-34 ป อาย 35-59 ป อาย 60 ปขนไป 3. ระยะเวลาอยอาศยในจงหวดอยางตอเนอง (โปรดเลอกเพยง 1 ขอ) ทานอยอาศยในจงหวดโดยไมไดยายไปจงหวดอนเลยนานเทาใด ตากวา 10 ป อาศยตงแต 10 -20 ป อาศยตงแต 20 -30 ป อาศยตงแต 30 ปขนไป 4. สนคาประจาจงหวดจนทบรทโดดเดน มเอกลกษณชดเจนตางจากจงหวดอนและมชอทองถนระบ (โปรดเลอกเพยง 1 ขอ) ยกตวอยางเชน มะขามหวานเพชรบรณ จกสานพนสนคม เปนตน เสอกกจนทบร พรกไทจนทบร ลางสาดซาฆอ กวยเตยวเสนจนท อน ๆ ..................................................................

207

5. ประเภทของเอกลกษณทางธรรมชาตของจนทบรททานนกถงเปนอนดบแรก (โปรดเลอกเพยง 1 ขอ) ชายหาด ทะเล แหลม ภเขา นาตก พชพรรณไม เชน ผลไม อน ๆ .................................................................. 6. ประเภทของสถานทสาคญในจงหวด อนเปนเอกลกษณททาใหนกถงจงหวดจนทบร (โปรดเลอกเพยง 1 ขอ) รปปน/อนเสาวรย โบราณสถาน เชน วด พระตาหนก ตก ยานชมชนเกาแก สถานทราชการ เชน ศาลากลาง คายทหาร สถานทตามธรรมชาต อน ๆ .................................................................. 7. ประเภทของศลปวฒนธรรม อนเอกลกษณอนโดดเดนของจงหวดจนทบร (โปรดเลอกเพยง 1 ขอ) ภาษาถน ประเพณทองถน ศาสนาและความเชอ การละเลนและนาฏศลป อน ๆ .................................................................. 8. หากกลาวถงจงหวดจนทบร ทานจะนกถงสงใด (โปรดเลอกเพยง 1 ขอ) ประวตศาสตร บคคลสาคญ สถานทองเทยวทางธรรมชาต พชพรรณไม สนคาทองถน อน ๆ ..................................................................

208

9. ขอเสนอแนะ .......................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................... ..........................................................................................................................................................

ขอบคณคะ

209

แบบสอบถามขอมลดานทศนคตเกยวกบเอกลกษณจงหวดชลบร แบบสอบถามนมวตถประสงคเพอทาการวจยเรอง การออกแบบสญลกษณแสดงสงบงชทางภมศาสตรทสะทอนผลตภณฑในทองถน: ภาคตะวนออก ทสามารถสอสารถงเอกลกษณของทองถนทมาของสนคาได ผวจยเหนวาทานเปนคนสาคญทเปนตวแทนในการศกษาครงน จงขอความกรณาตอบแบบสอบถามใหครบทกหวขอ ผวจยขอขอบพระคณมา ณ โอกาส 1. เพศ 1.1 ชาย 1.2 หญง 2. อาย 2.1 ตากวา 25 ป 2.2 อาย 25-34 ป 2.3 อาย 35-59 ป 2.4 อาย 60 ปขนไป 3. ระยะเวลาอยอาศยในจงหวดอยางตอเนอง (โปรดเลอกเพยง 1 ขอ) ทานอยอาศยในจงหวดโดยไมไดยายไปจงหวดอนเลยนานเทาใด 3.1 ตากวา 10 ป 3.2 อาศยตงแต 10-20 ป 3.3 อาศยตงแต 20-30 ป 3.4 อาศยตงแต 30 ปขนไป 4. หากบรรยายลกษณะของทะเลในจงหวดชลบรทเปนเอกลกษณ ทานคดวาเปนแบบใด (โปรดเลอกเพยง 1 ขอ) 4.1 ทะเลทมบานพกตากอากาศและสถานทพกผอนหยอนใจ 4.2 ชายหาดทโคงทอดตวเปนแนวยาว 4.3 มตานานของสงศกดสทธคเมองบานคเมองทหนาผารมทะเล 4.4 วถชวตของหมบานชาวประมงรมทะเล 4.5 ทาจอดเรอสนคาจากนานาประเทศ 4.6 เปนทประจาการของกองทพทหารเรอ 4.7 มเกาะทสวยงามและเงยบสงบ 4.8 อน ๆ (โปรดระบ)

210

5. เมอกลาวถงทะเลในจงหวดชลบร ทานจะนกถงทะเลในบรเวณใดเปนอนดบแรก (โปรดเลอกเพยง 1 ขอ) 5.1 หาดบางแสน เขาสามมข แหลมแทน อางศลา 5.2 หาดพทยา หาดจอมเทยน เกาะลาน หมเกาะไผ 5.3 แหลมฉบง 5.4 เกาะสชง 5.5 สตหบ เกาะขาม เกาะแสมสาร ขอท 6-10 ใหเลอกตอบจากการตอบคาถามขอท 5 6. หากทานเลอกขอ 5.1 ถานกถงทะเลในบรเวณหาดบางแสน ทานจะนกถงภาพแบบใดมากทสด (โปรดเลอกเพยง 1 ขอ)

6.1 6.2 ทะเลทมถนนเลยบชายหาดยาว

หลายกโลเมตร รมทะเลมหนกอนใหญตงอย บรเวณ

ฐานกรอนคอดเลกดเหมอนจะลมลง

6.3 บรเวณหนาผารมทะเล เปนทตงของ

ศาลเจาแมสามมข เปนทเคารพสกการะ

6.4 ชายทะเลทมแผนดนสงเปนลกเนน มหนแกรนตสขาวและสเหลองนวลทมความแขงแรงมาก

211

7. หากทานเลอกขอ 5.2 ถานกถงทะเลในบรเวณหาดพทยา ทานจะนกถงภาพแบบใดมากทสด (โปรดเลอกเพยง 1 ขอ)

7.1 7.2 ทะเลทมตนหกวางเรยงตวทอดยาว

ไปตามขายหาด ชายทะเลมทพกและโรงแรมจานวน

มาก

7.3 7.4 ชายหาดททอดแนวตวโคงยาวหลาย

กโลเมตร มเกาะทมชายหาดทสวยงามและ

เงยบสงบ

212

8. หากทานเลอกขอ 5.3 ถานกถงทะเลในบรเวณแหลมฉบง ทานจะนกถงภาพแบบใดมากทสด (โปรดเลอกเพยง 1 ขอ)

8.1 8.2 ทาเรอนาลกขนาดใหญขนสงสนคา วถชวตของหมบานชาวประมง

8.3 เขตอตสาหกรรมรมทะเล

213

9. หากทานเลอกขอ 5.4 ถานกถงทะเลในบรเวณเกาะสชง ทานจะนกถงภาพแบบใดมากทสด (โปรดเลอกเพยง 1 ขอ)

9.1 9.2 ทจอดพกเรอสนคานานาชาต มบานพกรมทะเลทเงยบสงบและ

สวยงาม

9.3 9.4 เปนทตงของพระจฑาธชราชฐานทม

สถาปตยกรรมสวยงาม มประภาคารขนาดใหญ

214

10. หากทานเลอกขอ 5.5 ถานกถงทะเลในบรเวณสตหบ ทานจะนกถงภาพแบบใดมากทสด (โปรดเลอกเพยง 1 ขอ)

10.1 10.2 มฐานทพของกองทพเรอประจาการ วถของหมบานชาวประมงแสมสาร

10.3 10.4 มเกาะทมจดดานาทสวยงาม เปนแหลงทมธรรมชาตทางทะเล

ทอดมสมบรณ 11. ขอเสนอแนะ ......................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................... .........................................................................................................................................................

ขอบคณคะ

215

แบบสอบถามขอมลดานทศนคตเกยวกบเอกลกษณจงหวดฉะเชงเทรา แบบสอบถามนมวตถประสงคเพอทาการวจยเรอง การออกแบบสญลกษณแสดงสงบงชทางภมศาสตรทสะทอนผลตภณฑในทองถน: ภาคตะวนออก ทสามารถสอสารถงเอกลกษณของทองถนทมาของสนคาได ผวจยเหนวาทานเปนคนสาคญทเปนตวแทนในการศกษาครงน จงขอความกรณาตอบแบบสอบถามใหครบทกหวขอ ผวจยขอขอบพระคณมา ณ โอกาส 1. เพศ 1.1 ชาย 1.2 หญง 2. อาย 2.1 ตากวา 25 ป 2.2 อาย 25-34 ป 2.3 อาย 35-59 ป 2.4 อาย 60 ปขนไป 3. ระยะเวลาอยอาศยในจงหวดอยางตอเนอง (โปรดเลอกเพยง 1 ขอ) ทานอยอาศยในจงหวดโดยไมไดยายไปจงหวดอนเลยนานเทาใด 3.1 ตากวา 10 ป 3.2 อาศยตงแต 10 -20 ป 3.3 อาศยตงแต 20 -30 ป 3.4 อาศยตงแต 30 ปขนไป

216

4. หากบรรยายลกษณะความเปนแหลงศาสนาของจงหวดฉะเชงเทรา ทานคดวาเปนแบบใด (โปรดเลอกเพยง 1 ขอ) 4.1 เปนแหลงของวดรมแมนาทมชอเสยง เปนทรจกกนอยางแพรหลาย 4.2 ประวตศาสตรของจงหวดมความผกพนกบศาสนา ตงแตสมยสงครามจนถง

ปจจบน 4.3 องคพระมความศกดสทธอยหลายวด จนกลายเปนจดขายของจงหวด 4.4 ประวตของวดหลายแหง มความเกยวของกบสถาบนพระมหากษตรยไทยใน

หลายชวงเวลา 4.5 สถาปตยกรรมของวดแตละแหง มรปแบบทเปนเอกลกษณของวดเอง แตกตาง

กนไปตามความเชอ 4.6 อน ๆ (โปรดระบ)……………………………………………………………….. 5. ลกษณะทตงของวดในจงหวดฉะเชงเทรา ในความคดของทานเปนเชนไร (โปรดเลอกเพยง 1 ขอ) 5.1 วดทตดแมนา 5.2 วดทมตนไมใหญรายลอม 5.3 วดทมกาแพงใหญลอมรอบ 5.4 วดทมลานโลงกวาง 5.5 อน ๆ (โปรดระบ)……………………………………………………………….. 6. ถาตองอธบายถงลกษณะของวดในฉะเชงเทรา ทานจะอธบายถงลกษณะใดเปนอนดบแรก (โปรดเลอกเพยง 1 ขอ) 6.1 รปทรงของวด 6.2 ลวดลายทใชตกแตงวด 6.3 สของวด 6.4 สญลกษณภายในวด เชน รปปน 6.5 อน ๆ (โปรดระบ)………………………………………………………………..

217

7. เมอนกถงรปแบบของวด ทแสดงเอกลกษณของจงหวดฉะเชงเทรา ทานจะนกถงวดใดเปนอนดบแรก (โปรดเลอกเพยง 1 ขอ)

7 .1 7 . 2 วดโสธรวรารามวรวหาร กบ

สถาปตยกรรมในรปแบบรตนโกสนทรรวมสมย

ศ า ลหล ก เ ม อ ง เ ป น อ า ค าสถาปตยกรรมไทย หลงคาทรงจตรมข สวนบนเปนยอดปรางค ภายในศาลมเสาหลกเมอง ๒ เสา

7.3 7.4 วดโพธบางคลา กบสถาปตยกรรม

แบบอยทยาตอนปลายซงถอเปนมรดกของชาตแหงหนง เปนวดทมคางคาวแมไกอาศยอยเปนจานวนมาก

วดเจดย เปนโบราณสถานทไดขนทะเบยนกบกรมศลปากร ภายในเจดยวดมพระบรมสารรกธาต

218

7.5 7.6 วดเมอง วดทมความสาคญของจงหวดถกสรางมาพรอมกาแพงเมอง โดดเดนตรงพระปรางค 4 องคทมมกาแพงรอบวหาร เปนศลปะแบบเดยวกบพระปรางคทวดพระแกว

วดสปทวน มชอเสยงดานความงามของพระอโบสถทสรางดวยหนออน และมงานปนปนทเชงชายรอบอโบสถทบอกเลาเรองราวเกบวกบวถชวตของชาวแปดรว

8. ขอเสนอแนะ .......................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................... ..........................................................................................................................................................

ขอบคณคะ

219

แบบสอบถามขอมลดานทศนคตเกยวกบเอกลกษณจงหวดจนทบร แบบสอบถามนมวตถประสงคเพอทาการวจยเรอง การออกแบบสญลกษณแสดงสงบงชทางภมศาสตรทสะทอนผลตภณฑในทองถน: ภาคตะวนออก ทสามารถสอสารถงเอกลกษณของทองถนทมาของสนคาได ผวจยเหนวาทานเปนคนสาคญทเปนตวแทนในการศกษาครงน จงขอความกรณาตอบแบบสอบถามใหครบทกหวขอ ผวจยขอขอบพระคณมา ณ โอกาส 1. เพศ 1.1 ชาย 1.2 หญง 2. อาย 2.1 ตากวา 25 ป 2.2 อาย 25-34 ป 2.3 อาย 35-59 ป 2.4 อาย 60 ปขนไป 3. ระยะเวลาอยอาศยในจงหวดอยางตอเนอง (โปรดเลอกเพยง 1 ขอ) ทานอยอาศยในจงหวดโดยไมไดยายไปจงหวดอนเลยนานเทาใด 3.1 ตากวา 10 ป 3.2 อาศยตงแต 10 -20 ป 3.3 อาศยตงแต 20 -30 ป 3.4 อาศยตงแต 30 ปขนไป

220

4. หากบรรยายลกษณะของพชพรรณไมในพนทจงหวดจนทบร ทานคดวาเปนแบบใด (โปรดเลอกเพยง 1 ขอ) 4.1 อดมไปดวยพชพรรณไมสายพนธโบราณ ทงทเปนผลไม เครองเทศและสมนไพร 4.2 ความอดมสมบรณและสภาพอากาศเอออานวยของพนท สงผลใหสามารถปลก

พชพรรณไมไดหลากหลายชนด 4.3 พชพรรณไมสวนใหญใหผลผลตทดมคณภาพ และมชอเสยง จนมสายพนธเปน

ของตวเอง 4.4 เปนพชพรรณไมเศรษฐกจ ทสรางรายไดแกจงหวดและประเทศมลคามหาศาล 4.5 พชพรรณไมเพาะปลกและทมอยตามธรรมชาต สวนใหญเปนไมยนตนททาให

ทศนยภาพสวนใหญในพนทเตมไปดวยตนไมสองขางทาง 4.6 อน ๆ (โปรดระบ)……………………………………………………………….. 5. เมอกลาวถงพชพรรณไมอนเปนเอกลกษณของจงหวดจนทบร ทานจะนกถงพชพรรณไมชนด

ใดเปนอนดบแรก (โปรดเลอกเพยง 1 ขอ) 5.1 ผลไม เชน ทเรยน เงาะ มงคด 5.2 พชเศรษฐกจ เชน พรกไทย ยางพารา 5.3 เครองเทศและสมนไพร เชน ตนชะมวง ตนสารอง ตนกระวาน 5.4 พนธไมทองถน เชน ตนจนทน ตนสอยดาว 5.5 อน ๆ (โปรดระบ)………………………………………………………………..

221

6. ลกษณะพนทเปนแบบใด เปนทอยของพชพรรณไมในจงหวดจนทบรในความคดของทาน (โปรดเลอกเพยง 1 ขอ)

6.1 6.2 ภเขาและเนนเขา (หมายถง พนท ๆ

มความสงจากบรเวณโดยรอบทงภเขาและเนนเขา )

ราบเชงเขา (หมายถง พนท ๆ มองเหนดานหนงเปนภเขา)

6.3 6.4 ทราบลมแมนาและชายทะเล

(หมายถง พนท ๆ มองเหนแมนาไหลผานหรอรมทะเล)

ทราบทวไป (หมายถง พนท ๆ เปนทราบเรยบหรอขรขระกได มองไมเหนสงใดเมอมองจากภาพรวมโดยรอบ)

7. ขอเสนอแนะ .......................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................... .......................................................................................................................................................... ..........................................................................................................................................................

ขอบคณคะ

222

แบบสอบถามขอมลดานทศนคตเกยวกบสญลกษณสงบงชทางภมศาสตร *จงหวดชลบร

แบบสอบถามนมวตถประสงคเพอทาการวจยเรอง การออกแบบสญลกษณแสดงสงบงชทางภมศาสตรทสะทอนผลตภณฑในทองถน: ภาคตะวนออก ทสามารถสอสารถงเอกลกษณของทองถนทมาของสนคาได ผวจยเหนวาทานเปนคนสาคญทเปนตวแทนในการศกษาครงน จงขอความกรณาตอบแบบสอบถามใหครบทกหวขอ ผวจยขอขอบพระคณมา ณ โอกาส 1. เพศ 1.1 ชาย 1.2 หญง 2. อาย 2.1 ตากวา 25 ป 2.2 อาย 25-34 ป 2.3 อาย 35-59 ป 2.4 อาย 60 ปขนไป 3. ระยะเวลาอยอาศยในจงหวดอยางตอเนอง (โปรดเลอกเพยง 1 ขอ) ทานอยอาศยในจงหวดโดยไมไดยายไปจงหวดอนเลยนานเทาใด 3.1 ตากวา 10 ป 3.2 อาศยตงแต 10 -20 ป 3.3 อาศยตงแต 20 -30 ป 3.4 อาศยตงแต 30 ปขนไป

223

4. ทานรจกสงบงชทางภมศาสตรหรอไม (โปรดเลอกเพยง 1 ขอ) 4.1 รจก 4.2 ไมรจก 5. หากทานกาลงเลอกซอครกทตดปายวา “ ครกหนอางศลา ” ทานจะรสกมนใจวาแหลงทมา

ของครกนมาจากจงหวดชลบรและตดสนใจซอ ดวยเหตผลใดเปนอนดบแรก (โปรดเลอกเพยง 1 ขอ)

5.1 ความนาเชอถอของรานคา 5.2 ราคาทสมเหตสมผล 5.3 สญลกษณรบรองมาตรฐานตางๆทตดมากบสนคา 5.4 ไมแนใจ 5.5 อน ๆ............................................................................................ 6. ทานคดวาควรมสญลกษณทใหการรบรองแหลงทมาของสนคาทองถน อนเปนของดประจา

จงหวดเพอสรางความเชอมนในการเลอกซอแกผบรโภค และปกปองสทธทางปญญาของจงหวดทานหรอไม

6.1 ควร 6.2 ไมควร เพราะ.............................................................................. 6.3 อน ๆ............................................................................................

224

7. หากมสญลกษณทรบรองวามาจากจงหวดชลบร ตดอยกบสนคาทเปนของดประจาจงหวดยกตวอยางเชน ครกหนอางศลา ภาพสญลกษณทจะกลาวตอไปนมความเหมาะสมอยางไรในทศนะคตของทาน

โปรดทาเครองหมายกากบาท () ลงในชองททานเหนวาเหมาะสมทสด

7.1

ทานมความคดเหนวา ดมาก ด พอใช เฉย ยงไมดพอ7.1.1 สามารถสอถงแหลงทมาของสนคาท

เปนของดของจงหวดได

7.1.2 สรางความนาเชอถอใหกบสนคา

7.1.3 เหมาะสมกบภาพลกษณของจงหวด

7.1.4 ชอสนคาและภาพประกอบดเขากนได

7.1.5 ใชสเหมาะสมกบสนคา

7.1.6 มความเปนสากล สามารถสอสารกบคนนอกจงหวดใหเขาใจได

225

7.2

ทานมความคดเหนวา ดมาก ด พอใช เฉย ยงไมดพอ7.2.1 สามารถสอถงแหลงทมาของสนคาท

เปนของดของจงหวดได

7.2.2 สรางความนาเชอถอใหกบสนคา

7.2.3 เหมาะสมกบภาพลกษณของจงหวด

7.2.4 ชอสนคาและภาพประกอบดเขากนได

7.2.5 ใชสเหมาะสมกบสนคา

7.2.6 มความเปนสากล สามารถสอสารกบคนนอกจงหวดใหเขาใจได

226

7.3

ทานมความคดเหนวา ดมาก ด พอใช เฉย ยงไมดพอ7.3.1 สามารถสอถงแหลงทมาของสนคาท

เปนของดของจงหวดได

7.3.2 สรางความนาเชอถอใหกบสนคา

7.3.3 เหมาะสมกบภาพลกษณของจงหวด

7.3.4 ชอสนคาและภาพประกอบดเขากนได

7.3.5 ใชสเหมาะสมกบสนคา

7.3.6 มความเปนสากล สามารถสอสารกบคนนอกจงหวดใหเขาใจได

227

7.4

ทานมความคดเหนวา ดมาก ด พอใช เฉย ยงไมดพอ7.4.1 สามารถสอถงแหลงทมาของสนคาท

เปนของดของจงหวดได

7.4.2 สรางความนาเชอถอใหกบสนคา

7.4.3 เหมาะสมกบภาพลกษณของจงหวด

7.4.4 ชอสนคาและภาพประกอบดเขากนได

7.4.5 ใชสเหมาะสมกบสนคา

7.4.6 มความเปนสากล สามารถสอสารกบคนนอกจงหวดใหเขาใจได

228

8. จากสญลกษณแสดงสงบงชทางภมศาสตรขางตน ทานคดวาสญลกษณแบบใดทสอสารถงจงหวดฉะเชงเทราไดดทสด (โปรดเลอกเพยง 1 ขอ)

แบบท 8.2 แบบท 8.1

แบบท 8.3

แบบท 8.4

9. จากสญลกษณขอ 8 เหตผลททานเลอกสญลกษณดงกลาวนน เพราะเหตใด (โปรดเลอกเพยง 1 ขอ) 9.1 มภาพและสสนของสนคาชดเจน 9.2 มภาพทสอสารถงเอกลกษณของจงหวดชลบร 9.3 ทงสองขอทกลาวมา

229

10. ขอเสนอแนะ ......................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................... หมายเหต : *สงบงชทางภมศาสตร คอ ชอหรอสญลกษณหรอสงอนใดทบอกแหลงผลตของสนคา

โดยสามารถสอใหผบรโภคเขาใจไดวาสนคานนมคณภาพหรอคณลกษณะพเศษแตกตางจากสนคาทผลตในแหลงผลตอน เชน มะขามหวานเพชรบรณทประกอบดวยคาวา มะขามหวานซงบอกวาสนคาคออะไรและคาวาเพชรบรณซงบอกแหลงผลตมะขามหวานดงกลาว และยงสอใหคนทวไปเขาใจวา มะขามหวานดงกลาวมคณภาพสงมรสชาตหวานและไมแฉะอนเปนคณลกษณะเฉพาะของมะขามหวานเพชรบรณ สงบงชทางภมศาสตรจะเกดขนไดกตอเมอมองคประกอบหรอปจจยสาคญสองประการคอ ธรรมชาตกบมนษยในแหลงหรอทองทนน โดยธรรมชาตนนสรางสงแวดลอมหรอวตถดบใหแกการผลตสนคา สวนมนษยนนใชทกษะ ความชานาญ และภมปญญาในการผลตสนคานน ทงสองปจจยจงไดกอใหเกดสนคาทมคณภาพหรอคณลกษณะพเศษเฉพาะ ดวยเหตน สทธในสงบงชทางภมศาสตรจงเปนสทธชมชน หรอสทธของกลมคนทอยในทองถนทผลตสนคานน (ทมา: กรมทรพยสนทางปญญา)

ขอบคณคะ

230

แบบสอบถามขอมลดานทศนคตเกยวกบสญลกษณสงบงชทางภมศาสตร *จงหวดฉะเชงเทรา

แบบสอบถามนมวตถประสงคเพอทาการวจยเรอง การออกแบบสญลกษณแสดงสงบงชทางภมศาสตรทสะทอนผลตภณฑในทองถน: ภาคตะวนออก ทสามารถสอสารถงเอกลกษณของทองถนทมาของสนคาได ผวจยเหนวาทานเปนคนสาคญทเปนตวแทนในการศกษาครงน จงขอความกรณาตอบแบบสอบถามใหครบทกหวขอ ผวจยขอขอบพระคณมา ณ โอกาส 1. เพศ 1.1 ชาย 1.2 หญง 2. อาย 2.1 ตากวา 25 ป 2.2 อาย 25-34 ป 2.3 อาย 35-59 ป 2.4 อาย 60 ปขนไป 3. ระยะเวลาอยอาศยในจงหวดอยางตอเนอง (โปรดเลอกเพยง 1 ขอ) ทานอยอาศยในจงหวดโดยไมไดยายไปจงหวดอนเลยนานเทาใด 3.1 ตากวา 10 ป 3.2 อาศยตงแต 10 -20 ป 3.3 อาศยตงแต 20 -30 ป 3.4 อาศยตงแต 30 ปขนไป

231

4. ทานรจกสงบงชทางภมศาสตรหรอไม (โปรดเลอกเพยง 1 ขอ) 4.1 รจก 4.2 ไมรจก 5. หากทานกาลงเลอกซอมะมวงทตดปายวา “ มะมวงบางคลา ” ทานจะรสกมนใจวาแหลงทมา

ของมะมวงน มาจากจงหวดฉะเชงเทรา และตดสนใจซอ ดวยเหตผลใดเปนอนดบแรก (โปรดเลอกเพยง 1 ขอ)

5.1 ความนาเชอถอของรานคา 5.2 ราคาทสมเหตสมผล 5.3 สญลกษณรบรองมาตรฐานตางๆทตดมากบสนคา 5.4 ไมแนใจ 5.5 อน ๆ............................................................................................ 6. ทานคดวาควรมสญลกษณทใหการรบรองแหลงทมาของสนคาทองถน อนเปนของดประจา

จงหวดเพอสรางความเชอมนในการเลอกซอแกผบรโภค และปกปองสทธทางปญญาของจงหวดทานหรอไม

6.1 ควร 6.2 ไมควร เพราะ.............................................................................. 6.3 อน ๆ............................................................................................

232

7. หากมสญลกษณทรบรองวามาจากจงหวดฉะเชงเทราตดอยกบสนคาทเปนของดประจาจงหวดยกตวอยางเชน มะมวงแรดบางคลา ภาพสญลกษณทจะกลาวตอไปนมความเหมาะสมอยางไรในทศนะคตของทาน

โปรดทาเครองหมายกากบาท () ลงในชองททานเหนวาเหมาะสมทสด

7.1

ทานมความคดเหนวา ดมาก ด พอใช เฉย ยงไมดพอ7.1.1 สามารถสอถงแหลงทมาของสนคาท

เปนของดของจงหวดได

7.1.2 สรางความนาเชอถอใหกบสนคา

7.1.3 เหมาะสมกบภาพลกษณของจงหวด

7.1.4 ชอสนคาและภาพประกอบดเขากนได

7.1.5 ใชสเหมาะสมกบสนคา

7.1.6 มความเปนสากล สามารถสอสารกบคนนอกจงหวดใหเขาใจได

233

7.2

ทานมความคดเหนวา ดมาก ด พอใช เฉย ยงไมดพอ7.2.1 สามารถสอถงแหลงทมาของสนคาท

เปนของดของจงหวดได

7.2.2 สรางความนาเชอถอใหกบสนคา

7.2.3 เหมาะสมกบภาพลกษณของจงหวด

7.2.4 ชอสนคาและภาพประกอบดเขากนได

7.2.5 ใชสเหมาะสมกบสนคา

7.2.6 มความเปนสากล สามารถสอสารกบคนนอกจงหวดใหเขาใจได

234

7.3

ทานมความคดเหนวา ดมาก ด พอใช เฉย ยงไมดพอ7.3.1 สามารถสอถงแหลงทมาของสนคาท

เปนของดของจงหวดได

7.3.2 สรางความนาเชอถอใหกบสนคา

7.3.3 เหมาะสมกบภาพลกษณของจงหวด

7.3.4 ชอสนคาและภาพประกอบดเขากนได

7.3.5 ใชสเหมาะสมกบสนคา

7.3.6 มความเปนสากล สามารถสอสารกบคนนอกจงหวดใหเขาใจได

235

7.4

ทานมความคดเหนวา ดมาก ด พอใช เฉย ยงไมดพอ7.4.1 สามารถสอถงแหลงทมาของสนคาท

เปนของดของจงหวดได

7.4.2 สรางความนาเชอถอใหกบสนคา

7.4.3 เหมาะสมกบภาพลกษณของจงหวด

7.4.4 ชอสนคาและภาพประกอบดเขากนได

7.4.5 ใชสเหมาะสมกบสนคา

7.4.6 มความเปนสากล สามารถสอสารกบคนนอกจงหวดใหเขาใจได

236

8. จากสญลกษณแสดงสงบงชทางภมศาสตรขางตน ทานคดวาสญลกษณแบบใดทสอสารถงจงหวดฉะเชงเทราไดดทสด (โปรดเลอกเพยง 1 ขอ)

แบบท 8.2 แบบท 8.1

แบบท 8.3

แบบท 8.4

9. จากสญลกษณในขอ 8 เหตผลททานเลอกสญลกษณดงกลาวนน เพราะเหตใด (โปรดเลอกเพยง 1 ขอ) 9.1 มภาพและสสนของสนคาชดเจน 9.2 มภาพทสอถงเอกลกษณของจงหวดฉะเชงเทรา 9.3 ทงสองขอทกลาวมา

237

10. ขอเสนอแนะ ......................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................... หมายเหต : *สงบงชทางภมศาสตร คอ ชอหรอสญลกษณหรอสงอนใดทบอกแหลงผลตของสนคา

โดยสามารถสอใหผบรโภคเขาใจไดวาสนคานนมคณภาพหรอคณลกษณะพเศษแตกตางจากสนคาทผลตในแหลงผลตอน เชน มะขามหวานเพชรบรณทประกอบดวยคาวา มะขามหวานซงบอกวาสนคาคออะไรและคาวาเพชรบรณซงบอกแหลงผลตมะขามหวานดงกลาว และยงสอใหคนทวไปเขาใจวา มะขามหวานดงกลาวมคณภาพสงมรสชาตหวานและไมแฉะอนเปนคณลกษณะเฉพาะของมะขามหวานเพชรบรณ สงบงชทางภมศาสตรจะเกดขนไดกตอเมอมองคประกอบหรอปจจยสาคญสองประการคอ ธรรมชาตกบมนษยในแหลงหรอทองทนน โดยธรรมชาตนนสรางสงแวดลอมหรอวตถดบใหแกการผลตสนคา สวนมนษยนนใชทกษะ ความชานาญ และภมปญญาในการผลตสนคานน ทงสองปจจยจงไดกอใหเกดสนคาทมคณภาพหรอคณลกษณะพเศษเฉพาะ ดวยเหตน สทธในสงบงชทางภมศาสตรจงเปนสทธชมชน หรอสทธของกลมคนทอยในทองถนทผลตสนคานน (ทมา: กรมทรพยสนทางปญญา)

ขอบคณคะ

238

แบบสอบถามขอมลดานทศนคตเกยวกบสญลกษณ *สงบงชทางภมศาสตรจงหวดจนทบร

แบบสอบถามนมวตถประสงคเพอทาการวจยเรอง การออกแบบสญลกษณแสดงสงบงชทางภมศาสตรทสะทอนผลตภณฑในทองถน: ภาคตะวนออก ทสามารถสอสารถงเอกลกษณของทองถนทมาของสนคาได ผวจยเหนวาทานเปนคนสาคญทเปนตวแทนในการศกษาครงน จงขอความกรณาตอบแบบสอบถามใหครบทกหวขอ ผวจยขอขอบพระคณมา ณ โอกาส 1. เพศ 1.1 ชาย 1.2 หญง 2. อาย 2.1 ตากวา 25 ป 2.2 อาย 25-34 ป 2.3 อาย 35-59 ป 2.4 อาย 60 ปขนไป 3. ระยะเวลาอยอาศยในจงหวดอยางตอเนอง (โปรดเลอกเพยง 1 ขอ) ทานอยอาศยในจงหวดโดยไมไดยายไปจงหวดอนเลยนานเทาใด 3.1 ตากวา 10 ป 3.2 อาศยตงแต 10 -20 ป 3.3 อาศยตงแต 20 -30 ป 3.4 อาศยตงแต 30 ปขนไป

239

4. ทานรจกสงบงชทางภมศาสตรหรอไม (โปรดเลอกเพยง 1 ขอ) 4.1 รจก 4.2 ไมรจก 5. หากทานกาลงเลอกซอเสอทตดปายวา “เสอจนทบร” ทานจะรสกมนใจวาแหลงทมาของเสอน

มาจากจงหวดจนทบร และตดสนใจซอ ดวยเหตผลใดเปนอนดบแรก (โปรดเลอกเพยง 1 ขอ) 5.1 ความนาเชอถอของรานคา 5.2 ราคาทสมเหตสมผล 5.3 สญลกษณรบรองมาตรฐานตางๆทตดมากบสนคา 5.4 ไมแนใจ 5.5 อน ๆ............................................................................................ 6. ทานคดวาควรมสญลกษณทใหการรบรองแหลงทมาของสนคาทองถน อนเปนของดประจา

จงหวดเพอสรางความเชอมนในการเลอกซอแกผบรโภค และปกปองสทธทางปญญาของจงหวดทานหรอไม

6.1 ควร 6.2 ไมควร เพราะ.............................................................................. 6.3 อน ๆ............................................................................................

240

7. หากมสญลกษณทรบรองวามาจากจงหวดจนทบร ตดอยกบสนคาทเปนของดประจาจงหวดยกตวอยางเชน เสอจนทบร ภาพสญลกษณทจะกลาวตอไปนมความเหมาะสมอยางไรในทศนะคตของทาน

โปรดทาเครองหมายกากบาท () ลงในชองททานเหนวาเหมาะสมทสด 7.1

ทานมความคดเหนวา ดมาก ด พอใช เฉย ยงไมดพอ7.1.1 สามารถสอถงแหลงทมาของสนคาท

เปนของดของจงหวดได

7.1.2 สรางความนาเชอถอใหกบสนคา

7.1.3 เหมาะสมกบภาพลกษณของจงหวด

7.1.4 ชอสนคาและภาพประกอบดเขากนได

7.1.5 ใชสเหมาะสมกบสนคา

7.1.6 มความเปนสากล สามารถสอสารกบคนนอกจงหวดใหเขาใจได

241

7.2

ทานมความคดเหนวา ดมาก ด พอใช เฉย ยงไมดพอ7.2.1 สามารถสอถงแหลงทมาของสนคาท

เปนของดของจงหวดได

7.2.2 สรางความนาเชอถอใหกบสนคา

7.2.3 เหมาะสมกบภาพลกษณของจงหวด

7.2.4 ชอสนคาและภาพประกอบดเขากนได

7.2.5 ใชสเหมาะสมกบสนคา

7.2.6 มความเปนสากล สามารถสอสารกบคนนอกจงหวดใหเขาใจได

242

7.3

ทานมความคดเหนวา ดมาก ด พอใช เฉย ยงไมดพอ7.3.1 สามารถสอถงแหลงทมาของสนคาท

เปนของดของจงหวดได

7.3.2 สรางความนาเชอถอใหกบสนคา

7.3.3 เหมาะสมกบภาพลกษณของจงหวด

7.3.4 ชอสนคาและภาพประกอบดเขากนได

7.3.5 ใชสเหมาะสมกบสนคา

7.3.6 มความเปนสากล สามารถสอสารกบคนนอกจงหวดใหเขาใจได

243

7.4

ทานมความคดเหนวา ดมาก ด พอใช เฉย ยงไมดพอ7.4.1 สามารถสอถงแหลงทมาของสนคาท

เปนของดของจงหวดได

7.4.2 สรางความนาเชอถอใหกบสนคา

7.4.3 เหมาะสมกบภาพลกษณของจงหวด

7.4.4 ชอสนคาและภาพประกอบดเขากนได

7.4.5 ใชสเหมาะสมกบสนคา

7.4.6 มความเปนสากล สามารถสอสารกบคนนอกจงหวดใหเขาใจได

244

8. จากสญลกษณแสดงสงบงชทางภมศาสตรขางตน ทานคดวาสญลกษณแบบใดทสอสารถงจงหวดจนทบรไดดทสด (โปรดเลอกเพยง 1 ขอ)

แบบท 8.2 แบบท 8.1

แบบท 8.3

แบบท 8.4

9. จากสญลกษณในขอ 8 เหตผลททานเลอกสญลกษณดงกลาวนน เพราะเหตใด (โปรดเลอกเพยง 1 ขอ) 9.1 มภาพและสสนของสนคาชดเจน 9.2 มภาพทสอถงเอกลกษณของจงหวดชลบร 9.3 ทงสองขอทกลาวมา

245

10. ขอเสนอแนะ ......................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................... ......................................................................................................................................................... หมายเหต : *สงบงชทางภมศาสตร คอ ชอหรอสญลกษณหรอสงอนใดทบอกแหลงผลตของสนคา

โดยสามารถสอใหผบรโภคเขาใจไดวาสนคานนมคณภาพหรอคณลกษณะพเศษแตกตางจากสนคาทผลตในแหลงผลตอน เชน มะขามหวานเพชรบรณทประกอบดวยคาวา มะขามหวานซงบอกวาสนคาคออะไรและคาวาเพชรบรณซงบอกแหลงผลตมะขามหวานดงกลาว และยงสอใหคนทวไปเขาใจวา มะขามหวานดงกลาวมคณภาพสงมรสชาตหวานและไมแฉะอนเปนคณลกษณะเฉพาะของมะขามหวานเพชรบรณ สงบงชทางภมศาสตรจะเกดขนไดกตอเมอมองคประกอบหรอปจจยสาคญสองประการคอ ธรรมชาตกบมนษยในแหลงหรอทองทนน โดยธรรมชาตนนสรางสงแวดลอมหรอวตถดบใหแกการผลตสนคา สวนมนษยนนใชทกษะ ความชานาญ และภมปญญาในการผลตสนคานน ทงสองปจจยจงไดกอใหเกดสนคาทมคณภาพหรอคณลกษณะพเศษเฉพาะ ดวยเหตน สทธในสงบงชทางภมศาสตรจงเปนสทธชมชน หรอสทธของกลมคนทอยในทองถนทผลตสนคานน (ทมา: กรมทรพยสนทางปญญา)

ขอบคณคะ

246

ประวตผวจย ชอ – สกล วรวรรณ ธนปรสทธพฒนา ทอย 48 ถนนเทศบาลสาย 4 อาเภอขลง จงหวดจนทบร ประวตการศกษา พ.ศ. 2548 สาเรจการศกษาจากคณะสถาปตยกรรมศาสตร สาขาศลปอตสาหกรรม สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาเจาคณทหารลาดกระบง พ.ศ. 2554 ศกษาตอระดบปรญญามหาบณฑต สาขาวชาการออกแบบนเทศศลป บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยศลปากร ประวตการทางาน พ.ศ. 2549 – 2549 Designer บรษท แปลนครเอชน จากด พ.ศ. 2550 – 2551 Color designer บรษท กปตน เพนท(ประเทศไทย) จากด พ.ศ. 2551 – 2553 Graphic designer บรษท ครเอบท พ.ศ. 2554 – 2554 Graphic designer บรษท เบรนสตอรม แอดเวอรไทซง จากด พ.ศ. 2555 – 2557 Graphic designer บรษท ไอดลแกรม จากด