inhoudsopgawe - agri | growing greatness · daarin in die vooruitsig gestel word nie. verder is die...

2

Inhoudsopgawe

Voorwoord 3 Inleiding 4-5 Organisasie 6-15 Waardetoevoeging deur Agri Wes-Kaap 16-26

2013/2014 Landbouvereniging affiliasiegeld 27 2013 Agri Wes-Kaap Jaarkongres 28 2014 Agri Wes-Kaap Streekkongres besluite 29-45 Oorsig van werksaamhede 46-86 Affiliasies van Agri Wes-Kaap 87-91 Toekennings en Kompetisies 92-97 Dankbetuiging 98 Bronnelys 99 Ps 144: 3-4 Here, wat is 'n mens dat U hom sou wil ken, 'n mensekind dat U aan hom sou dink? 'n Mens, hoe verganklik is hy tog: sy dae gaan soos 'n skaduwee verby.

3

Voorwoord Ons het weer aan die einde van ŉ jaar se aktiwiteite gekom by Agri Wes-Kaap. Die verkiesing is afgehandel en nuwe kabinette is saamgestel. Die politieke inmenging en die oogmerke van Grondhervorming wat die hoofdebat in die Parlement, is skep ŉ toestand van onsekerheid vir almal wat by Landbou betrokke is. Landbou is opgewonde oor die toekoms want om voedsel en vesel te produseer vir ŉ nasie sowel as vir die uitvoer mark is ons primêre taak. Hierdie taak wil ons graag uitvoer met die ondersteuning van alle moontlike rolspelers Verder is AWK in gesprek met AFASA om ŉ provinsiale ASUF daar te stel. ŉ Konsep ooreenkoms is tans onder bespreking. Dit is veral in belang van die landbou sektor binne ons Provinsie dat georganiseerde landbou strukture nou saamwerk om groter eenheid te bewerkstellig. Die landbou toestande lyk weer net so belowend soos verlede jaar met goeie koue in die winter en genoegsaam water in die damme en opvanggebiede. Ons vertrou dat Namakwaland veral die Boesmanland en die Karoo-gebied ook sy kwota reën sal ontvang. My opregte dank aan die Kantoorpersoneel asook aan ieder en elk wat die afgelope jaar ŉ bydrae gemaak het tot die Georganiseerde Landbou in Wes-Kaap. Gebruik hierdie verslag aan as ŉ nuttige dokument om antwoorde te verskaf op vrae oor Landboubeleid asook die werk wat hierdie organisasie vir jou doen. Ek waardeer elkeen se ondersteuning. CJU Swart PRESIDENT: AGRI WES-KAAP

-------oooOOOooo------

4

Inleiding Twintig jaar na vrye Demokrasie: Hoe lank nog voor beleidsmakers besef die vrye mark beginsel is die enigste om landbou te transformeer. Die 2014 verkiesing is verby. Die kaarte is geskommel en gedeel. Beleidmakers het nuwe rolspelers tot hulle geledere. Die skeiding tussen staat en regerende party is nog nie duidelik uitgespel vir wie wat moet doen nie. Baie verwagtinge is geskep met die verkiesing wat nie haalbaar gaan wees nie. Die laaste slag van die ideologie verskille tussen kommunisme / sosialisme teenoor kapitalisme is nog nie gelewer nie. Die huidige effek wat arbeid en stakings op ons brose ekonomie het, die warm debat oor grond met 50% vir werkers op plase wat net gegee moet word, is alles verwagtinge wat geskep word en nooit haalbaar gaan wees nie, veral nie in die lig van die Nasionale Ontwikkeling Plan en dit wat daarin in die vooruitsig gestel word nie. Verder is die land en die ekonomie vasgevang in verouderde infrastruktuur wat nie voldoende onderhou is nie, die kragnetwerke en self krag lewering is beperk en is besig om die ekonomies groei erg te knou. Is daar lig in die tonnel? Na my mening ja, maar ons ingesteldheid oor spesifieke oplossings gaan ons sukses bepaal. Daar is nie nou tyd vir kleinlike meningsverskille en besig wees met mekaar terwyl Rome brand nie. Enige land se Landbou beleid beïnvloed die bevolking in totaliteit. Beleid wat koste op jaag, diëte van vereistes die bevolking beïnvloed en selfs voedselvoorsiening in gedrang kan bring kan die verskil wees tussen vrede en anargie. Die nuwe Minister van Landbou moet besef dat die vrye mark ekonomie vir die volle ekonomie van die land van kardinale belang is. Landbou is deel hiervan, kom ons maak dit werk. Landbou beleid behoort aan die volgende vereistes te voldoen:

1. Landbou produsente se besluite moet beïnvloed word deur MARKTE en nie owerheid insentiewe en beheer nie. Produsente moet reageer op mark behoeftes en verbruikers voorkeure en in die posisie wees om vrywillig daarop te kan reageer.

2. Voedsel bekostigbaarheid word deur die vrye mark ondersteun. Hoeveel van die ekonomiese beleide beïnvloed voedselpryse wat die oorsaak is dat laer inkomste groepe meer op hulle inkomste aan voedsel moet spandeer.

3. Subsidies moet nie ŉ voorvereiste wees vir ŉ produsent om suksesvol te kan produseer en om winsgewend te boer nie. ŉ Plaas eenheid moet op sy eie meriete staatmaak en die resultate pluk.

4. Eiendomsreg is die hoeksteen van die vrye mark. Daarsonder kan geen ekonomie in die vrye ekonomie opereer nie. Eienaarskap is die beste resep vir ekonomiese vooruitgang. Dit moet ten alle tye behou word.

5. Die hersiening van alle wetgewing wat ŉ impak op landbou het, moet dringend aandag kry. Dit moet saam met die uitrol van die Nasionale Ontwikkelings Plan gedoen word.

5

6. Met die nuwe bedeling waar veral plaaslike owerhede meer inspraak op wye vlakke wat landbou gaan beïnvloed, bekom het en in die toekoms nog gaan beïnvloed, moet regulasies prakties en bekostigbaar wees. Onnodige reëls, duplisering en selfs oudmodiese regulasies moet vervang word.

7. Landbounavorsing moet opgetel word en voldoen aan die toekomstige behoeftes om landbou op die voorgrond van tegnologie te plaas maar ook verbruikersbehoeftes in ag te neem om betyds op seine van die markplek te kan reageer en die ekonomie te kan bevredig.

8. Vrye Handel moet aggressief bevorder word. As dit nie gedoen word nie, moet die toegang wat die buiteland tot ons markte het en plaaslike produsente direk benadeel dringend onderskep en reggestel word. Selfs waar ons sukkel om ons produkte in veral die buurlande te bemark en geweldige teenstand deur handelsblokkasies kry, moet die regering van die dag sy deel bydra om die blokkasie te ontlont.

Die visie vir ŉ vryemark in landbou begin by beginsels. Die beginsels moet die tekortkomings aanspreek veral owerheidsplanne en intervensies. Die huidige diskoers met veral die grond debakel, water, infrastruktuur ens. skep vele geleenthede om samewerking met die verskillende swere van regering en gemeenskaporganisasie tot stand te bring. Die landelike gebied het ons stem en ondersteuning nodig want dit is net landbou wat dit tot sy reg sal laat kom. Dit sluit in dat hande vat met mede-landbouers en hulle onderskeie organisasies nou belangriker as ooit is om die stem van landbouers aan die regering oor te dra en ŉ bedeling daar te stel wat tot die land se voordeel is. CB OPPERMAN HOOF UITVOERENDE BEAMPTE

-------oooOOOooo------

6

Organisasie INLEIDING Agri Wes-Kaap is ŉ federale organisasie in Provinsie Wes-Kaap waarby organisasies binne die landbou affilieer. Elkeen van die affiliasies het sy eie individuele ledebasis wat hoofsaaklik op die primêre landbouprodusent berus. Die onderskeie affiliasies dien of die algemene belang of bedryfsbelang of besigheidsbelang van die primêre produsent. Die hoogste gesag van Agri Wes-Kaap setel in die Jaarkongres. Die Jaarkongres word saamgestel uit die Raad van Direkteure, die Besture van elkeen van die drie Kamers te wete Algemene Sake-, Bedryf- en Besigheidskamer en die afgevaardigdes van die onderskeie affiliasies wat binne elke kamer geaffilieer is. Die affiliasies van die drie kamers binne Agri Wes-Kaap sien soos volg daaruit, naamlik ŉ Algemene Sake Kamer (waar die landbouverenigings, distrik-landbouvereniging en die VLV affilieer), ŉ Landbou Bedryfskamer (waar al die produsente-, bedryfsorganisasies & spesiale verenigings affilieer) en ŉ Landbou Besigheidskamer (waar alle landbou besighede en -koöperasies affilieer). Laasgenoemde affiliasie was die afgelope verslagjaar onaktief. Wanneer die Jaarkongres nie in sitting is nie, funksioneer die Raad van Direkteure as die hoogste gesag van Agri Wes-Kaap. Buiten die President en Vise-President wat deur die Jaarkongres verkies word, benoem die drie kamers elkeen drie verteenwoordigers in die oorkoepelende Raad van Direkteure. Daar word verder in die Agri Wes-Kaap Grondwet voorsiening gemaak dat ŉ maksimum van drie addisionele direkteure gekoöpteer kan word. AGRI WES-KAAP RAAD VAN DIREKTEURE Gedurende die verslagjaar het die volgende persone as Direkteure gedien: President CJU (Cornie) Swart Vise-President DJ (Niël) Joubert Algemene Sake Kamer DN (Neil) Hamman (Jnr.) OG (Ockie) Geldenhuys HJ (Johan) Keller Landboubedryfskamer CJT Krone (Voorsitter) JW (John) Dürr (Vise-Voorsitter) R Krige Landboubesigheidskamer Vakant Koöptering Mnre. CJ (Chris) du Toit, JA (Kosie) Loubser en AC (Christof) Cloete is as die drie addisionele Direkteure vir die verslagjaar gekoöpteer.

7

Die Dagbestuur van die Raad van Direkteure bestaan uit: CJU (Cornie) Swart - President DJ (Niël) Joubert - Vise-President DN (Neil) Hamman (Jnr.) - Voorsitter: Algemene Sakekamer CJT (Chris) Krone - Voorsitter: Bedryfskamer Die Ouditkomitee was die afgelope verslagjaar soos volg saamgestel, naamlik: DJ (Niël) Joubert (Voorsitter) - Vise-President JW (John) Dürr - AWK Bedryfskamer OG (Ockie) Geldenhuys - AWK Algemene Sake Kamer Agri Wes-Kaap Beleidskomitees Die Agri Wes-Kaap Raad van Direkteure het ses Beleidskomitees saamgestel om hulle van advies oor spesifieke beleid aangeleenthede rakende die landbou te bedien. Die lede van die onderskeie Beleidskomitees was die afgelope jaar soos volg, naamlik: Kommersiële Landbou OG (Ockie) Geldenhuys (Sameroeper) H (Hugo) de Waal G (George) Kuyler (MPO WK) HW (Hennie) du Plessis JE de V (Viljee) Loubser JA (Kosie) Loubser (Jnr.) (Jongboer) Liam Viljoen (Jongboer) Natuurlike Hulpbronne G de V (Gawie) du Bois (Sameroeper) CJU (Cornie) Swart GJ (Gideon) van Zyl PAC (Piet) Marais AJ Louw J (Johan) Montgomery Dewald van den Berg (Jongboer) Transformasie CJT (Chris) Krone (Sameroeper: Vrugtebedryf) JD (Koos) Jordaan K (Karl) Reitz R (Richard) Krige (GSA Winterreënstreek) JW (John) Dürr (RPO WK)

8

Arbeid / Sosiaal-Maatskaplik DN (Neil) Hamman (Jnr.) (Sameroeper) CJT (Chris) Krone (Vrugtebedryf) R (Roelof) Joubert JJ (Johan) Esterhuyse A (Angus) Williams (Jongboer) Landelike Veiligheid U (Uys) van der Westhuijzen (Sameroeper: Gekoöpteer) HJ (Johan) Keller CJU (Cornie) Swart MJ (Thys) Delport (NWKV WK) TDP (Theunis) Smit (Voorsitter, Provinsiale Veediefstalkomitee) WC (Willie) Esterhuizen Kommunikasie en Beeldbou DJ (Niël) Joubert (Sameroeper) V (Viljee) Loubser LG van As DN (Neil) Hamman Kevin van Wyk (Jongboer) AWK LANDBOUBESIGHEIDSKAMER (WES-KAAP) Die Landboubesigheidskamer (Wes-Kaap) het ontbind met die doel om dit meer inklusief saam te stel. Die Besigheidskamer binne Provinsie Wes-Kaap is egter steeds onaktief. AWK LANDBOUBEDRYFSKAMER In terme van besluite en bepalings in die Agri Wes-Kaap Grondwet bestaan die Bestuur van die Wes-Kaapse Landboubedryfskamer uit verteenwoordigers van die sewe grootste landboubedrywe binne Provinsie Wes-Kaap. Gedurende die 2013/2014 verslagjaar was die verteenwoordigers soos volg, naamlik: Melkbedryf: G (George) Kuyler Wintergraanbedryf: R (Richard) Krige Vrugtebedryf: CJT (Chris) Krone (Voorsitter) Wynbedryf: H (Hendrik) Botha Rooivleis: JW (John) Dürr (Vise-Voorsitter) Wolbedryf: MJ (Thys) Delport Groentebedryf: J (Jan) van Zyl (SAKO) Die volgende drie persone dien in terme van die bepalings van die Grondwet van Agri Wes-Kaap as Dagbestuur van Agri Wes-Kaap Bedryfskamer: Voorsitter: CJT Krone Vise-Voorsitter: JW (John) Dürr Addisionele lid: R (Richard) Krige

9

Die doelstellings van die Kamer word soos volg saamgevat, naamlik:

- om die bedryfsorganisasies in die Wes-Kaap byeen te bring ten einde oor gekoördineerde optrede ten opsigte van sake wat al die bedrywe raak, te besin, byvoorbeeld landelike ontwikkeling, bemagtiging, hantering van opkomende landbou en beeld van landbou;

- ŉ eenvormige boodskap daardeur vanaf bedrywe aan die publiek gekommunikeer word;

- die opvoeding van die publiek ten opsigte van primêre landbou soos die samestelling van ŉ

produk se prys, die produsente se inkomste uit die verbruikersrand, sy aandeel in landelike ontwikkeling, transformasie en voedselsekuriteit onder die “beeld van landbou” gereken word;

- daar nie tussen die bedrywe wat bedryfspesifieke sake hanteer en die Algemene

Sakekamer wat algemene sake soos water, ESKOM, eiendomsbelasting, arbeidsaangeleenthede, onderhandeling met owerhede ens hanteer, oorvleuel moet word nie;

- daar ook nie tussen bedryfsorganisasies gedupliseer moet word nie en dat projekte wat

gekoördineer kan word, wel gekoördineer moet word, byvoorbeeld bate register van alle bemagtigingstransaksies wat reeds gedoen is;

- Agri Wes-Kaap respek vir bedrywe se eiesoortige probleme het, maar ŉ ernstige beroep

dat daar nie tussen bedrywe gedupliseer moet word nie doen; en

- Agri Wes-Kaap se diens tot die bedryfsorganisasie wat dit sou benodig, byvoorbeeld onderhandeling met owerhede, se beskikking is en dat AWK op sy beurt op bedrywe se ondersteuning staatmaak wanneer dit nodig sou wees.

Die fokus areas word soos volg saamgevat, naamlik:

- die Bedryfskamer dit ten doel moet stel om bemagtigingsprojekte te koördineer en te

boekstaaf sodat ŉ volledige databasis van projekte in die provinsie saamgestel kan word;

- bedryfsorganisasies aangemoedig word om die beoogde grondoudit deur ŉ plaas tot

plaas opname, te ondersteun;

- bedrywe versoek word om intussen hulle databasisse waaroor hulle sou beskik vir die doel, beskikbaar te stel; en

- daar op ŉ eenvormige “beleid” waarvolgens bedrywe die transformasie proses benader, besluit moet word en dit aan alle affiliasies gekommunikeer moet word.

10

AWK ALGEMENE SAKEKAMER Die Agri Wes-Kaap Algemene Sakekamer waarby landbouverenigings en distrik-landbou verenigings affilieer se Bestuur was gedurende 2013 / 2014 soos volg saamgestel: Voorsitter: DN (Neil) Hamman Vise-Voorsitter: OG (Ockie) Geldenhuys Streek 1: GJ (Gideon) van Zyl Streek 2: PAC (Piet) Marais Streek 3: H (Hugo) de Waal Streek 4: AJ Louw Streek 5: JE de V (Viljee) Loubser Streek 6: R (Roelof) Joubert Streek 7: G de V (Gawie) du Bois Streek 8: DN (Neil) Hamman Streek 9: OG (Ockie) Geldenhuys Streek 10: JJ (Johan) Esterhuyse Streek 11: J (Johan) Montgomery Streek 12: J (Johan) van Dyk Streek 13: LG van As Streek 14: JN (Koos) Jordaan Streek 15: HJ (Johan) Keller Streek 16: Karl Reitz Streek 17: HW (Hennie) du Plessis Streek 18: Willie Esterhuizen Jongboer Komitee: Kosie Loubser (Jnr) VLV: Me Gina Smit Die volgende drie persone dien in terme van die bepalings van die Grondwet van Agri Wes-Kaap as Dagbestuur van Agri Wes-Kaap Algemene Sakekamer: Voorsitter: DN (Neil) Hamman Vise-Voorsitter: OG (Ockie) Geldenhuys Addisionele lid: HJ (Johan) Keller DISTRIKLANDBOUVERENIGING EN LANDBOUVERENIGINGS Gedurende die verslagjaar was 14 Distrik Landbouverenigings, bestaande uit 69 Landbouverenigings en 8 Junior-Landbouverenigings, by Agri Wes-Kaap geaffilieer. ŉ Verdere 31 landbouverenigings het hierbenewens direk by die Agri Wes-Kaap Algemene Sakekamer met die goedkeuring van die Kamer se Bestuur geaffilieer. Die verantwoordelikheid om die werksaamhede van georganiseerde landbou op ŉ distrik- of substreekbasis te koördineer, berus onderskeidelik by die geaffilieerde / Distrik Landbou-verenigings en direk geaffilieerde Landbouverenigings. Op plaaslike vlak speel landbouverenigings ŉ baie belangrike funksie ten opsigte van dienslewering aan hulle lede en die algemene werksaamhede van Agri Wes-Kaap.

11

Waar Distrik Landbouvereniging en Landbouverenigings nie behoorlik funksioneer nie, bemoeilik dit die taak van Agri Wes-Kaap om in die beste belang van die Wes-Kaapse landbougemeenskap op te tree en aan sake aandag te skenk wat alle belanghebbendes raak. Ten einde leemtes in die struktuur en funksionering van Agri Wes-Kaap aan te spreek, het ampsdraers en personeellede van Agri Wes-Kaap ŉ groot aantal vergaderings van Landbouvereniging gedurende die verslagjaar bygewoon en selfs toegespreek. Die Agri Wes-Kaap Algemene Sakekamer doen opnuut ŉ ernstige beroep op Landbouverenigings om ten nouste met hulle Distrik Landbouvereniging en/of hulle streekverteenwoordiger saam te werk ten einde skakeling met die organisasie te handhaaf. Dieselfde geld ook vir die direk geaffilieerde Landbouverenigings wat baie nou met hulle AWK Streekbestuurslid en die AWK personeel moet skakel en by hulle vergaderings betrek om inligting oor AWK se werksaamhede oor te dra. Waar Landbouverenigings probleme ten opsigte van hulle administrasie of funksionering ondervind, is Bestuurslede en personeel van Agri Wes-Kaap ten alle tye beskikbaar om advies en bystand te verleen. Ons versoek opnuut dat affiliasies van die AWK Algemene Sakekamer (Landbouverenigings, Distrik Landbouverenigings en selfs Junior Landbouverenigings) hul Streekbestuurslid en/of Agri Wes-Kaap HUB na vergaderings nooi om as sprekers op te tree of van kennisgewings van vergaderings te voorsien om, waar moontlik, dit ampshalwe te kan bywoon. Dit is vir AWK belangrik dat die vorm van persoonlike skakeling deurlopend plaasvind ten einde eerstehandse inligting aan lede van affiliasies te kan deurgee. Agri Wes-Kaap bied ŉ Kursus vir Bestuurlede van Landbou-en Distrik Landbouverenigings op aanvraag aan. Die bestaande kursus is onlangs hersien en word aan Besture van affiliasies met verwysing na Distrik Landbouverenigings en Landbouverenigings aangebied. Die kursus is in die afgelope verslagjaar weer vir die derde agtereenvolgende jaar aan die Graad 10-klas van leerders (Vak: Landbou Wetenskap) van die Hoër Landbouskool Oakdale, Riversdale aangebied. STREEKKONGRESSE Die streekkongresse staan onder beheer van die AWK Raad van Direkteure, wat die voorsitterskap daarvan aan die onderskeie AWK Algemene Sakekamer Streekverteenwoordigers oorgedra het. Daar is vanjaar tien streekkongresse gedurende Maart en April 2014 op die volgende plekke gehou, naamlik: Beaufort-Wes, Laingsburg, Oudtshoorn, Riversdale, Caledon, Worcester, Klipheuwel, Malmesbury, Clanwilliam en Klapmuts. Die tien streekkongresse is deur net meer as 560 afgevaardigdes, waarnemers en ander belangstellendes bygewoon. Die teenwoordigheid van jonger landbouers, vrouens, opkomende landbouers en plaaswerkers wat van die streekkongresse bygewoon het, was verder opvallend. Dit dien vermeld te word dat sommige Landbouverenigings in gebreke gebly het om van die reeks van streekkongresse by te woon en sodoende het hulle, hulle die geleentheid ontneem om op die hoogte van aktuele sake waarmee hulle organisasie besig is, te kom. Dit is verblydend dat lede van Junior Landbouverenigings van die streekkongresse bygewoon het. Die afgelope ses jaar bestaan die streekkongresse uit ŉ geslote en oop gedeelte. In die geslote gedeelte bespreek AWK met sy affiliasies interne sake, onder andere die finansies, affiliasiegelde en aktuele aangeleenthede rakende die landbou en meer spesifiek die georganiseerde landbou. In die oop gedeelte, waar rolspelers teenwoordig is, word sake van algemene belang hanteer. Twee Streekkongresse is vanjaar in die middag/aand aangebied. Die Streekkongresse word verder ook

12

gebruik om die AWK Streekbestuurslede vir die dienstermyn wat met die komende AWK Jaarkongres ŉ aanvang neem, deur elkeen van die streke te laat nomineer en verkies. Daar is vanjaar aandag aan aktuele sake rakende die volgende onderwerpe gegee, naamlik: Nasionale Ontwikkelingsplan, Beeld van Landbou, SAPD Landelike Veiligheidstrategie AWL Landbouvereniging Affiliasiegeldstelsel, Draadheinings langs paaie, Vloedskade, Skalie Gasontwikkeling, Stortingsterrein, Eiendomsbelasting, Betreding, Ongediertes, Infrastruktuur, Telkomlyne, Selfoonnetwerke, Opleiding, Dieselrabat en die Georganiseerde Landbou-sake. Die besluite en besprekings van die streekkongresse word elders in hierdie verslag weergegee. Die bostaande besluite, wat oor ŉ verskeidenheid sake handel en by die streekkongresse geneem is, word deur Agri Wes-Kaap verder gevoer. Dit word of direk na die betrokke AWK Beleidskomitees en/of organisasies/instansie vir hulle aandag en hantering verwys. Die Streekkongresse het ook ten slotte aan onderskeidelik die President en Vise-President van Agri Wes-Kaap die geleentheid gebied om persoonlik met talle lede van die affiliasies van die georganiseerde landbou op grondvlak kennis te maak. In hierdie opsig het die Vise-President as Voorsitter van die AWK Ouditkomitee die 2014/2015 AWK Begroting insluitend die affiliasiegelde toegelig en is dit by die tien Streekkongresse vanjaar goedgekeur. AWK JONGBOERKOMITEE Verloop Daar is gedurende Mei 2009 besluit dat ’n AWK Jongboerkomitee in die lewe geroep word. Die stigtingsvergadering het gedurende September 2009 te Worcester plaasgevind. Die Komitee funksioneer as ŉ komitee van die Agri Wes-Kaap Algemene Sakekamer. Bestuur Die Voorsitter en Bestuur is tydens die Stigtingsvergadering aangewys. Die Bestuur bestaan uit onderskeidelik een verteenwoordiger onderskeidelik per Distriksmunisipaliteitsgebied en die Metro. Die onderskeie verteenwoordigers vir 2013/2014 was soos volg, naamlik:

Metro: Kosie (JA) Loubser (Jnr.) (Voorsitter) Overberg: Vakant Kaapse Wynlande: Angus (AC) Williams Eden: Vakant Sentraal Karoo: Kevin (KJ) van Wyk Weskus: Liam (G) Viljoen

Die Voorsitter dien ook in die AWK Algemene Sake Kamer Bestuur. Daar is verder voorsiening gemaak dat elkeen van die Bestuurslede by een van die AWK Beleidskomitee van sy keuse inskakel. Lidmaatskap AWK Jongboerkomitee Alle lede van geaffilieerde landbouverenigings binne die bedieningsgebied van Agri Wes-Kaap

13

• wie se ledegeld van sy landbouvereniging wat by Agri Wes-Kaap Algemene Sake Kamer geaffilieer is, ten volle op betaal is;

• wie se naam op die ledelys van die vereniging wat aan Agri Wes-Kaap saam met betaling van

affiliasiegelde voorsien word, verskyn; en

• wat 35 jaar en jonger is,

is outomaties lid van die Komitee. Doelstellings Die doelstellings van die Komitee in terme van hulle Huishoudelike Reëls is soos volg, naamlik om:

• die doelstellings van Agri Wes-Kaap na te streef en te bevorder ten einde meer jong

landbouers binne die georganiseerde landbou betrokke te maak en te behou.

• saam met Agri Wes-Kaap oplossings vir die probleme van die landbou te soek en iets daadwerkliks daaromtrent te doen.

• die eiesoortige probleme van die jong boere binne Provinsie Wes-Kaap te identifiseer en

deur die regte kanale oplossings daarvoor te probeer soek.

• die leierspotensiaal onder die jong boere te ontwikkel.

• 'n wakende oog oor die opleiding van die jong boere te hou.

• saam te werk met organisasies wat die lewenstandaarde op die platteland wil verbeter om sodoende 'n aangename omgewing vir die jong boere en hul familie te skep.

• saam met Agri Wes-Kaap te werk om die beeld van die landbou na buite sowel as na binne

te verbeter en toe te sien dat die kommersiële landbou gesond (winsgewend en volhoubaar) is en meer landbouers betrokke is en dat landbouers met die nodige respek behandel word.

• daadwerklik te poog om die ekonomiese lewensruimte van Wes-Kaapse Jonglandbouers te

verbreed.

• mee te help om die Georganiseerde Landbou meer inklusief te maak.

• in samewerking met die regering, kos volhoubaar vir die bevolking te produseer.

• toe te sien dat landbouers volle eienaarskap van eie geproduseerde landbou produkte te aanvaar.

• saam met die owerheid te werk om die primêre en sekondêre landbousektor se bestaan te

verseker om volhoubaar voedsel en vesel te produseer en terselfdertyd die verantwoordelikheid van beide bewaringsboerdery en sosiaal maatskaplike verpligtinge na te kom.

14

• ŉ bydrae te maak om suksesvolle en volhoubare kleinlandbouers op alle moontlike maniere te bemagtig en te help vestig.

• alles moontlik te doen om die doelstellings van Agri Wes-Kaap in die algemeen en die van

jong boere binne Provinsie Wes-Kaap spesifiek te bevorder. Algemene Jaarvergadering Die Algemene Jaarvergadering van die AWK Jongboerkomitee word jaarliks voor die AWK Jaarkongres gehou. Elke landbouvereniging is geregtig om elk een verteenwoordiger na die AJV te stuur. Verder nooi die Komitee ook Junior landbouverenigings van skole, kolleges en universiteite uit om ook hulle waarnemers te stuur om die geleentheid by te woon. Die sesde Jong Boer Geselligheid is vanjaar op 28 Mei 2014 te Eensgezind, Durbanville gehou. FINANSIERING Struktuur van finansiering Dit is vir Agri Wes-Kaap belangrik dat daar ŉ gesonde finansieringstruktuur vir die organisasie bestaan. Die afgelope finansiële jaar was dit weer eens vir Agri Wes-Kaap moontlik om selfonderhoudend te wees en sy aktiwiteite grootliks uit eie fondse te kon finansier. Dit is voorwaar iets om op trots te wees. Hiervoor is Agri Wes-Kaap groot dank aan veral lede van landbouverenigings verskuldig, wat getrou hulle ledegelde aan hulle landbouverenigings betaal om hulle op hulle beurt in staat te stel om die affiliasiegeldaanslag teenoor AWK te betaal. Agri Wes-Kaap maak verder gebruik van ŉ Ouditkomitee om die finansies van Agri Wes-Kaap op ŉ maand tot maand basis te bestuur en aanbevelings aan die Raad van Direkteure en die verskillende Besture van onderskeidelik die Algemene Sake Kamer en Bedryfskamer oor finansiële sake te maak. ŉ Volledige inkomste en uitgawe rekening vir elkeen van die strukture en sub-strukture van die organisasie word aan die maandelikse Ouditkomitee tydens vergaderings voorgelê. Hierdie syfers word in beide ŉ opgesomde en uitgebreide formaat van finansiële syfers vir bespreking en goedkeuring voorgelê. Hiervolgens hou die Ouditkomitee die vloei van fondse op ŉ maandelikse basis noukeurig dop en kan tydige stappe gedoen word ten einde betyds die nodige regstellings te maak. Agri Wes-Kaap is finansieel gesond en daar is geen skuld of oortrokke rekenings nie. Die beskikbare fondse is egter van so ŉ beperkte aard dat projekte wat die beeld van die landbou, skakeling met lede en die organisatoriese kapasiteit beperk en aan bande gelê word. Aangesien ŉ baie klein minderheid (5%) van landbouverenigings in gebreke bly om die volle AWK affiliasiegeld aanslag te diens, laat dit AWK in die situasie dat oorweging gegee moet word om sekere dienste te beperk.

15

Agri Wes-Kaap bronne van finansiering Agri Wes-Kaap is die afgelope boekjaar uit die volgende bronne befonds:

• Affiliasiegelde deur Agri Wes-Kaap Algemene Sakekamer (Landbouverenigings); • Affiliasiegelde en projek-befondsing deur AWK Bedryfskamer (Landboubedrywe); • Bydraes (projek-befondsing) deur landboubesighede; • Dividende; • Donasies; • Projek-skenkings; • Huur-inkomste van die gebou; • Rente-verdienste uit opgehoopte fondse en beleggings; • Sekretariële gelde; en • Vrywillige Bydraes deur Besproeiingsrade / Watergebruikersverenigings.

AGRI WES-KAAP PERSONEEL Die personeel binne die Agri Wes-Kaap struktuur is as sodanig aan Agri Wes-Kaap gekoppel, maar lewer ook dienste aan die samestellende strukture van die Raad van Direkteure, die ses Agri Wes-Kaap Beleidskomitees van die Raad, die Agri Wes-Kaap Landboubedryfskamer en die Agri Wes-Kaap Algemene Sakekamer. ŉ Sekretariële diens word aan bedrywe en instansies wat daarvoor vra, deur AWK aangebied. Dienste is die afgelope jaar aan die volgende affiliasies en instansies aangebied, naamlik:

• GSA Streke 26 (Swartland) en 27 (Suid-Kaap) Besture (Op 30 April 2014 beëindig) • GSA Winterreënstreek Garsbedryfskomitee (Op 30 April 2014 beëindig) • GSA Canola Bedryfskomitee (Op 30 April 2014 beëindig) • GSA Winterreënstreek Navorsingskomitee (Op 30 April 2014 beëindig) • RPO Wes-Kaap • Kaaplandse Varkprodusentevereniging • Provinsiale Veediefstalkomitee

Die voltydse personeel het die afgelope jaar uit die volgende ag (8) persone bestaan, naamlik: TABEL 1: AGRI WES-KAAP PERSONEEL Werknemer Pos Mnr. Carl Opperman Hoof Uitvoerende Beampte Mnr. Johan Bothma Hoofbestuurder Me. Surika Both (tot Desember 2013) Me. Johanné Rossouw (van Februarie 2014)

Persoonlike Assistent: Hoof Uitvoerende Beampte

Me. Helena van Eeden Persoonlike Assistent: Hoofbestuurder Me. Porchia Adams (tot 31 Mei 2014) Korporatiewe Kommunikasie Bestuurder Me. Alet Wilson Ontvangsdame Me. Shannon Geel Administratiewe Assistent Me. Lizzy Solomons Kantoorhulp

16

Waardetoevoeging deur Agri Wes-Kaap

Agri Wes-Kaap se kundigheid, toewyding en verbintenis tot die landbousektor in die provinsie strek oor meer as ŉ eeu. Sedert die ontstaan van die organisasie het baie veranderinge in die landbou-omgewing plaasgevind en kon ons daarin slaag om saam te staan en die uitdagings saam te trotseer. Die impak van ŉ gemeenskaplike front, wat ook deur ons leuse “Eenheid in Landbou” bevestig word, kan nooit onderskat word nie en wanneer die landskap weer verander en ons nuwe uitdagings moet trotseer, laat ons weer, soos in die verlede, saamstaan en saam oplossings vind vir hierdie uitdagings.

Met die opstel van ons gedragskode het landbouleiers, landbouers en rolspelers binne die landbousektor binne Provinsie Wes-Kaap saamgestem dat die kode as rigsnoer aangewend sal word om ons werk te rig en te harmoniseer.

Ons het daardeur eienaarskap geneem van die volgende: Ons aanvaar die sentrale rol wat landbou in die welstand van ons land, ons provinsie en al

ons inwoners speel;

Ons begryp dat ons gedrag die ekonomiese groei, natuurlike skoonheid, sosiale stabiliteit en omgewingsintegriteit van ons provinsie beïnvloed;

Ons beywer ons vir die herstel van die wonde en ongeregtighede van die verlede;

Ons glo dat die bronne en geleenthede waaroor ons beskik, aangewend moet word om ŉ positiewe bydrae tot die toekoms te lewer;

Ons, as lede van Agri Wes Kaap, is daartoe verbind om verantwoordelikheid vir die gevolge van ons optrede te aanvaar; en

Ons streef ŉ positiewe en opbouende visie na van die rol wat landbou in Suid Afrika en in die Wes-Kaap kan vervul.

Agri Wes-Kaap se struktuur bestaan tans uit ses Beleid Komitees van die Raad wat ingedeel is om ŉ meer effektiewe diens aan ons affiliasies en hulle lede te verskaf. Hieronder volg ŉ uiteensetting van die waarde wat deur elke Beleidskomitee toegevoeg word en ons glo dat u sal saamstem dat dit ŉ daadwerklike verskil in u besigheid maak.

17

Kommersiële Beleidskomitee

Doel: Die Kommersiële Beleidskomitee bepaal, bestuur en beïnvloed die ekonomiese en finansiële impak van beleid, wetgewing, regulasies en ordinansies op die landbou. Daar word gekyk na aspekte soos ekonomiese aangeleenthede, handelsreëlings, infrastruktuur, plaaslike regeringsaangeleenthede, navorsing en tegnologie.

AWK kontakpersone vir navrae: Carl Opperman en Johanné Rossouw

Onderwerp Skakel met produsente en Vordering/aksies/waardetoevoeging

Dieselrabat Agri SA, Dept. Minerale & Energiesake, Tesourie

Gereelde gesprekke om huidige korting op die aankoop van diesel in plek te hou of te verbeter. Onderhandelings oor die toepassing van die diesel-logboek soos deur SARS vereis, word tans gevoer.

Eiendomsbelasting Dept. Plaaslike Regering, Munisipaliteite, Regskenners

Onderhandelings om te verseker dat die wet landbou-vriendelik te wees. Interpretasie van wet sodat munisipaliteite dit reg verstaan en toepas.

Elektrisiteitstariewe NERSA, Dept. Minerale & Energiesake, Eskom, Dept. van Openbare Ondernemings, BUSA en NEDLAC

Voordragte, aanbiedings en verskynings oor elektrisiteitstariewe is gebruik om die landbou se bekommernis en belange oor te dra. Toeligting oor die samestelling van die tariefstruktuur is aangevra.

Handel- en tariefbeleid Dept. Handel en Nywerheid, ITAC

Kollektiewe aksies met bedryfsorganisasies om groter impak te maak met onderhandelings en gesprekke.

Insetkoste (brandstof, chemiese middels, versekering, ens.)

Bedryfsorganisasies, Insetverskaffers

Kollektiewe aksies met bedryfsorganisasies om groter impak te maak met onderhandelings en gesprekke.

Kragbesparings-programme

Eskom, NERSA Onderhandeling vir minimale kragonderbrekings en prioritisering van landbou se kragbeurte en voorsiening.

Nywerheidsbeleid Dept. Handel en Nywerheid, Portefeuljekomitee

Beïnvloed beleid om landbou-vriendelik te wees en waarde toe te voeg tot die voedselwaardeketting.

Padinfrastruktuur Dept. Vervoer, Landbou, Distriksmunisipaliteite

Gesprekke met SANRAL en Dept. Vervoer oor toestand van paaie word aan die Wes-Kaapse Ministers van Vervoer, Landbou en deurgegee.

Padverkeerswetgewing Dept. Vervoer Deurlopende onderhandelings, uitklarings en kommentaar wat betrekking het op hierdie onderwerp.

18

Paraatheid ten opsigte van natuurrampe

Distriksmunisipaliteite en munisipaliteite

AWK werk nou saam met die Provinsiale en DM se Rampbestuur afdelings om onder andere moontlikhede knelpunte tydig natuur rampe (vloede, sneeu, droogtes, aardbewings) aan te spreek.

Ramphulpbestuur Rampbestuur (provinsiaal, nasionaal), Dept. Landbou (provinsiaal)

Identifiseer omvang van ramp en lei proses om rampe offisieel deur regering te laat verklaar. Opnames, proses vir aansoek om ramphulp.

Spoorweë Spoornet, Dept. Vervoer Vergader met belangegroepe om opsies met betrekking tot spoorvragvervoer te bespreek. ŉ Loodsprojek vir behouering om verkeersdruk op paaie minder te maak is bespreek. Voorspel dat uitkomste soos kosteketting, koelketting- instandhouding sal minimaliseer.

Statistiek en sensusopnames

Statistiek SA en Dept. Landbou (nasionaal)

Geverifieerde en akkurate inligting en statistiek om te help met effektiewe bestuur van rampe, infrastruktuur, landelike beveiliging, regeringsbefondsing en toedeling van fondse.

Telekommunikasie Landbouers, Telkom, Selfoonmaatskappye en satelliet kommunikasie -ondernemings

Gesprek met Telkom en selfoon- en satelliet diensverskaffers oor dienslewering in landelike gebiede. Telkom het enkele satelliet tegnologie uitgerol. Dit veral waar diefstal van lyne tot opskorting van daardie diens gelei het.

Arbeid/Sosiaal Maatskaplike Beleidskomitee

Doel: Die Arbeid en Maatskaplike Beleidskomitee kyk na die verhouding tussen werkgewer en werknemer in die landbou-omgewing en die bevordering van maatskaplike en sosio-ekonomiese welstand.


Onderwerp Skakel met produsente en

Vordering/aksies/waardetoevoeging

Afsettings/uitsettings NGO’s, Vakbonde, Munisipaliteite, Dept. Arbeid, SAPD, Dept. Justisie, Dept. Grondsake

Daarstel van Landbou se posisie, bevraagteken en versoek regstellings oor onwaarhede in verslae en landbou se beeld na buite. Neem deel aan eindelose debatte oor onderwerp. Daar is tans weer sprake van wetswysigings. Georganiseerde landbou sal moet deelneem aan konsultasies en onderhandelinge en skerm teen druk om grondeienaars se regte verder te beperk.

Landbou onrus Rolspelers Intense betrokkenheid by gebeure met onderhandelings, inligting aan affiliasies en

19

hulle lede sowel as media skakeling

Arbeids inspeksies Dept. Arbeid (provinsiaal)

Positiewe houding jeens landbou en oop gesprekke en verslae wys dat landbou aan vereistes voldoen.

Arbeidswetgewing Portefeuljekomitee van Arbeid, Dept. Arbeid

Besig met inligtingsprogram om landbouers oor vereistes in arbeidswetgewing vervat, toe te lig met klem op nakoming.

Arbeidwetgewing Inligting Nuusbriewe

Affiliasies Alle vereistes van bestaande arbeidswetgewing is in nuusbrief formaat (27 uitgawes) op AWK webblad vir landbouvereniging-lede beskikbaar.

Beroepsveiligheid Dept. Arbeid Maak seker dat landbouers voldoen aan wetlike vereistes met betrekking tot beroepsveiligheid, dra by tot ŉ veilige werksomgewing vir produsent en werker. Die beeld wat die landbou uitstraal wys verantwoordelikheid en toegewydheid aan hierdie belangrike aspek in die werksplek.

Billike indiensneming Dept. Arbeid Verseker dat produsente aan wetgewing voldoen om sodoende boetes te voorkom. Voorleggings aan regering gedoen om landbou se standpunte oor te dra.

Kinderarbeid Dept. Arbeid, Agri SA, Internasionale Arbeidsorganisasie

Monitor situasie en bly op hoogte van verwikkelinge om skoon oudit vir Wes-Kaap te verseker.

Landbou-opleiding en plaasskole

Dept. Landbou, Onderwys, Opvoedkundiges

Kwaliteit en belangrikheid van landbou-opleiding en opleidingsvlakke in plaasskole word aangespreek. Opname oor plaasskole deur Agri SA gefasiliteer – uitkomste met Nasionale Dept. van Onderwys bespreek.

Minimumloon Dept. Arbeid, Arbeidskonsultante

Landbou onrus en nuwe tussentydse Sektorale Vasstelling aanpassings is afgekondig. Deelname aan proses. Bestuur die beeld van Landbou en haalbaarheid daarvan binne ekonomiese realiteite. Jaarlikse opdaterings van vereistes word aan produsente gestuur.

MIV/Vigs en TB Dept. Gesondheid, Landbou, Munisipaliteite, Bedryf-instansies

Bewusmaking en bestuur van pandemies en uitwerking wat dit op arbeidsmark het. Beskikbaarstelling van DVD’s

Plaaswerkerorganisasies en -ontwikkeling

Plaaslike plaaswerker-organisasies, vakbonde, Dept. Landbou

Samewerking en spreekbuis vir plaaswerkers, klem op plaaswerker kompetisies, ontwikkeling van plaaswerkers.

20

(provinsiaal)

Plaaswerkerbehuising Plaaslike Munisipaliteite, Ministerie Behuising en Landbou (provinsiaal)

Samesprekings om plaaswerkers se regte vir behuising in munisipale dorpsgebiede te bevorder.

Plaaswerkers van die Jaar kompetisie

Affiliasies, borge en Departement van Landbou (Wes – Kaap)

Die kompetisie word tans in feitlik al AWK se streke aangebied. Die versoek is dat dit na al 18 streke binne Provinsie Wes – Kaap uitgebrei word.

Seisoen- en Migrasiearbeid

Dept. Arbeid, Binnelandse Sake

Behulpsaam met fasilitering van wettige permitte vir migrasiewerkers. Tans strenger toepassing deur Dept. Binnelandse Sake: Immigrasiebeheer.

Transformasie Beleidskomitee

Doel: Beïnvloed beleid en implementeer volhoubare transformasie in die sektor. Dit sluit in die oordrag van grond aan en vaardigheidsontwikkeling vir nuwe toetreders om sodoende die landbousektor te stabiliseer en die bydrae te vergroot.



Databasis van grondbesit

Dept. Landbou Opname om te bepaal hoeveel transformasie reeds gedoen is. Databasis gaan werklike omvang van transformasie in provinsie bewys. Samewerking met affiliasies noodsaaklik om werklike stand van transformasie in provinsie te bepaal. Hierdie projek benodig so spoedig moontlik die erns en samewerking van alle landbouers om die stand van transformasie binne Provinsie Wes-Kaap te kan aandui.

Gewillige koper/verkoper

Ministerie Landbou, Landelike Ontwikkeling, Grondsake

Tersaaklike feite oor onderwerp word op gereelde basis aan relevante rolspelers deurgegee en onderhandel en verkeerde interpretasie deur departemente word uitgewys. Beleidsdokument met georganiseerde landbou se standpunte is opgestel en voorgelê.

Grondhervorming en restitusie

Dept. Landelike Ontwikkeling en Grondhervorming (provinsiaal, nasionaal), Grondeise Kommissie,

Probleme met restitusie-eise word op gereelde basis onder die aandag van die Presidensie, Ministerie van Landbou, Ministerie van Landelike Ontwikkeling,

21

Landbou (provinsiaal), Plaaslike Munisipaliteite, NGO’s en Vakbonde

Grondeise Kommissaris gebring en onderhandel.

Groenskrif oor grondbesit

Dept. Landelike Ontwikkeling en Grondsake, BUSA, Regsverteenwoordigers, Industriële grondeienaars (myne, banke, ens.)

Uitgebreide betrokkenheid by taakspanne deur Minister aangestel om hom te adviseur

Vestiging en ontwikkeling van nuwe boere

Dept. Landelike Ontwikkeling en Grondsake, Landbou, Grondeise Kommissaris, Bedryfsorganisasies

Positiewe rol van huidige produsente ten opsigte van bevordering van transformasie word bekend te maak. Sodoende word negatiewe persepsies oor die landbou in perspektief geplaas en investerings- geleenthede vir nuwe boere word uitgewys om nuwe opkomende kommersiële boere gevestig te kry en landbou in die Wes-Kaap ekonomies te groei.

AWK het verder die behoefte geïdentifiseer dat ŉ data basis van die onderskeie projekte, hetsy private inisiatief of Staats gefinansierde projekte binne ons provinsie saamgestel en in stand gehou word. Samewerking van affiliasies en ander rolspelers is nodig.

Natuurlike Hulpbronne Beleidskomitee Doel: Die werksaamhede van hierdie komitee fokus op alle beleidsterreine wat ŉ direkte en indirekte uitwerking op die volhoubare benutting van die natuurlike hulpbronne in die landbou het.

AWK kontakpersone vir navrae: Johan Bothma en Johanné Rossouw


Klimaatsverandering en biotegnologie-ontwikkeling

Dept. Landbou, UCT Insette by bestaande strukture en komitees en ondersteun aansoeke vir navorsingsprojekte.

Migrerende plae (sprinkane, nagmuise)

Dept. Landbou (nasionaal, provinsiaal), Bedryfsorganisasies

Skakel met Dept. om effektiewe en georganiseerde stelsel vir sprinkaanbeheer te vestig en die nodige aanpassings te maak. Nagmuise (provinsiale aangeleentheid) word in samewerking met Provinsiale Dept. van Landbou aangespreek.

Mineraleregte en die Dept. van Minerale en Besware, insette en vertoë word namens

22

mineralewet Energiesake, Konsultante produsente aan regering voorgelê. Inligting en regsadvies word aan produsente beskikbaar gestel. Posisie van landbouers en nadelige impak van grootskaalse mynbedrywighede op landbou en voedselsekuriteit word in die openbaar en media gekommunikeer. Regsaksie om beginsel van onteiening van mineraalregte te bevestig, sodat landbouers skadevergoeding kan eis vir verlies aan mineraalregte was onsuksesvol.

Oordrag van watergebruiksregte

Besproeiingsrade, Dept. Waterwese

Gunstige uitspraak teen Ministerie en Dept. Waterwese. Appèlhof ook positief.

Rampe soos droogte en vloede

Dept. Landbou, Nasionale Tesourie, Rampbestuur (nasionaal, provinsiaal), Munisipaliteite

Identifiseer omvang van ramp en lei proses om rampe offisieel deur regering te laat verklaar. Opnames, proses vir aansoek om ramphulp. Mediadekking om erns van situasie bekend te maak en publiek se simpatie en ondersteuning te wen.

Skade-veroorsakende diere

CapeNature, Dept. Omgewingsake en Landbou, PMF (“Predator Management Forum”)

Konsep protokol is vir kommentaar aan rolspelers voorsien. Wag op Nasionale Norms en Standaarde om verskille in toepassing tussen provinsies op te klaar.

Veldbrande Distriksmunisipaliteite, Dept. Landbou, Provinsiale Rampbestuur

Riglyne, voorkomende maatreëls en versekeringsvoorwaardes vir Brandbeskermingsverenigings word aan lede deurgegee. Impak van veldbrande op die landbousektor word deur media bekend gemaak. Proses om ramphulp te bewillig word gedryf.

Waterbesoedeling Bedryfsorganisasies, Munisipaliteite, Dept. Landbou en Waterwese

Onwettige storting van riool word gemonitor en negatiewe impak op landbou word onder regering se aandag gebring.

Waternavorsing Waternavorsingskommissie, Landbounavorsingsraad, Dept. Waterwese

Navorsing oor, onder andere, die effektiewe benutting van water, verbrakking van landbougrond, besoedeling, ens. Navorsingsresultate word aan Wes-Kaapse landbousektor beskikbaar gestel.

Watertariewe Dept. Waterwese en Agri SA Inspraak by die bedinging van watertariewe. Konsep tariewe aan relevante AWK komitees en Besproeiingsrade beskikbaar gestel vir

23

verdere insette voor finale vasstelling.

Stigting van water gebruiksverenigings

Rolspelers in landelike gebiede LV’s word aangemoedig om inisiatief te neem om sodanige verenigings in samewerking met rolspelers te stig. Daar bestaan reeds kundigheid wat vir hierdie proses aangewend kan word.

Stigting van Brand Beskermingsverenigings

Rolspelers in landelike gebiede Indien daar nie reeds so ŉ vereniging bestaan nie, is LV’s versoek om inisiatief te neem en saam met die Hoof van Brandweerdienste by die Distrikmunisipaliteit ŉ Brand Beskermings Vereniging (BBV) daar te stel. Volledige besonderhede is op aanvraag beskikbaar

Landelike Veiligheid Beleidskomitee Doel: Die Komitee fokus op alle beleidsterreine wat ŉ invloed op die veiligheid van die totale boerderygemeenskap het asook die effektiewe funksionering van die landelike beveiligingsplan met inbegrip van sektor-polisiëring en misdaadbekamping. AWK kontakpersone vir navrae: Johan Bothma en Johanné Rossouw Onderwerp Skakel met produsente en Vordering/aksies/waardetoevoeging

Agri Securitas Trustfonds

Agri SA Fasiliteer affiliasies se versoeke vir landelike beveiligingsprojekte. Suksesvolle befondsing en implementering van versoeke.

Die rol en betrokkenheid van reserviste

SAPD, DLV’s, LV’s Konsep SAPD Reservistebeleid om landelike beveiliging te bevorder en om groter deelname deur landbouers en plaaswerkers aan te moedig, is steeds uitstaande.

Handel in skrootmateriaal en tweedehandse goedere

SAPD, Telkom, NFTCCC, BAC, DLV’s, LV’s

Reageer vinnig op klagtes van diefstal uit landbougebiede om misdaad te bekamp. Nuwe wetgewing ingestel vir beter beheer.

Die SAPD beoog Inligtingsvergaderings om die bepalings van die wetgewing toe te lig

Misdaad SAPD Deurlopende aksies in samewerking met SAPD om landelike gebiede te beveilig. AWK se leidende bydrae om SAPD se effektiwiteit en dienslewering in landelike gebiede te verhoog. Twee-rigting kommunikasie en inligtingsvloei ten opsigte van misdaadverwante aangeleenthede bevorder

24

die bekamping van misdaad.

Onwettige immigrante

Dept. Binnelandse Sake (Immigrasiebeheer)

Werk saam met landbouverenigings om wettige werkspermitte vir immigrante in landbougebiede te bewerkstellig.

Plaasaanvalle en insidente

SAPD, DLV’s, LV’s Noue kontak met SAPD en versprei inligting om landbouers bewus te maak en paraatheid teen plaasaanvalle te bewerkstellig. Betrokkenheid en deelname aan strukture op ŉ georganiseerde basis word deurlopend gedoen

Sektor-polisiëring SAPD, Agri SA, DLV’s, LV’s Betrokke by saamstel van provinsiale implementeringsplanne. Die SAPD Landelike beveiligingsplan se Implementeringsriglyne word tans deur die SAPD in landelike gebiede uitgerol

Vee- en vrugtediefstal SAPD VDE’s, Korrektiewe Dienste, NVG, Direktoraat Veeartseny, SAFLA Munisipaliteite, SAMIC, Prov. Verkeersdienste, Lv’s

Provinsiale Veediefstalkomitee gestig om gesamentlik knelpunte en probleme rakende veediefstal te bespreek en op te los.

Kommunikasie en Beeldbou Beleidskomitee Doel: Die Kommunikasie en Beeldbou Beleidskomitee fokus op alle beleidterreine wat ŉ invloed op die effektiewe funksionering van Agri Wes-Kaap se interne en eksterne kommunikasie het. Die oorkoepelende beeld van landbou in die Wes-Kaap word deur die aksies van hierdie komitee beskerm en bevorder deur middel van positiewe mediadekking, netwerkgeleenthede en belangegroep-verhoudinge.

AWK kontakpersone vir navrae: Porchia Adams en Carl Opperman


Beeld van Landbou Privaat diensverskaffer Intensiewe omvattende aksieplan om die beeld en waarde van landbou in die publieke oog te vestig en te verbeter, word tans ontwikkel.

Landboukompetisies (plaaswerker, vroueboer, boer, opkomende boere, jongboer, ens)

Verskillende rolspelers Deelname aan kompetisies skep goeie geleenthede om landbou te bemark

Mediaskakeling

Gedrukte Landbou-, hoofstroom- en streeksmedia.

Toenemende mediadekking en groter belangstelling deur veral hoofstroom media in landbouaangeleenthede. Positiewe

25

TV, Radio en E-Media (internet)

terugvoer van lede en publiek oor mediaberigte en veral radio en TV opnames.

Persepsiestudies Verskillende rolspelers Die doel van hierdie studies is om inligting in te win oor spesifieke onderwerpe soos bv. die beeld van Landbou. Die inligting word dan gebruik om strategieë op te stel om die negatiewe persepsies in positiewe denke/persepsies te verander.

Skakeling met politieke en bedryfsleiers

Provinsiale en Nasionale Regeringsleiers en amptenare sowel as bedryfsleiers

Om goeie verhoudinge te bou en inligting uit te ruil wat van belang vir AWK-lede is. Hierdie netwerkverhoudinge bespoedig die vloei van belangrike inligting na lede en stel AWK in staat om vinniger te reageer op versoeke van regerings- en bedryfsleiers.

Skoue (deelname en bywoning)

Organiseerders van die skou, media, AWK-lede

Verbeter die beeld van landbou, bemark landbou as beroep, werf potensiële lede, netwerk met belangegroepe.

Verbeterde kommunikasie- en beeldboustrategieë

Lede, belangegroepe, algemene publiek

E-Nuusbrief om lede op ŉ gereelde basis op hoogte te hou van belangrike besluite en gebeure. Identifisering van potensiële bedreiging van landbou se beeld en tydige intervensie om dit te bestuur.

Webblad, Facebook, Twitter

Algemene publiek Toenemende belangstelling in webblad. Facebook en Twitter vorder goed – doel is om debatte oor kern onderwerpe (soos landbou onrus) te voer.

Administrasie AWK kontakpersoon vir navrae: Lede-administrasie – Helena van Eeden

Onderwerp Vordering/aksies

Algemene administrasie Administratiewe werk ten opsigte van krediteurs, debiteurs, streekskongresse, die AWK Jaarkongres, deurlopende navrae van lede, die publiek en media.

Kundigheid in georganiseerde strukture

Kundigheid ten opsigte van regsaangeleenthede, wetgewing, infrastruktuur, menslike hulpbronne, natuurlike hulpbronne, ekonomiese sake, internasionale landbouaangeleenthede, navorsing, ens. word deur AWK, Agri SA, Bedryfsorganisasies, Universiteite, konsultante ens. ingewin ter voordeel van AWK-lede.

Lede-administrasie Die byhou van lede-inligting op e-pos, selfoon en debiteurs databasisse, deurlopende skakeling met voorsitters, sekretarisse en

26

tesouriere van landbouverenigings oor die stand van ledegelde, die uitreik van fakture met betrekking tot ledegeld dmv landpos en e-posse, die hantering van navrae vanuit streke.

Organisatories AWK kontakpersone vir navrae: Carl Opperman en Johan Bothma

Onderwerp Vordering/aksies Grondwette Ondersteuning aan Landbouverenigings, Distrikslandbouvereniging en

Bedryfskomitees ten opsigte van die opstel en vertolking van grondwette. Nuwe aksie is van stapel gestuur waar affiliasies afskrifte van grondwette aan AWK voorsien.

Inligting oordra (inligtingsvergaderings, streek en jaar-kongres)

AWK-Bestuur woon ŉ verskeidenheid gepaste landbouvereniging vergaderings, Streekkongresse, inligtingsessies (minimumloon), ens. by en deel toepaslike inligting met affiliasies en hulle lede.

Jongboerkomitee

Die ontwikkeling van die jong boere in die provinsie gaan, onder andere, sorg vir kontinuïteit in die georganiseerde strukture, maar ook ŉ platform bied om die nuwe generasie se behoeftes aan te spreek ten opsigte van landbouaangeleenthede.

Kursusse/Opleiding Kursusse word op aanvraag aan Besture van Landbouverenigings en Distrik Landbouverenigings gebied. Afgelope drie jaar word ŉ Kursus oor die Georganiseerde Landbou vir Graad 10 Landbouwetenskap Klas van die Hoër Landbouskool Oakdale, Riversdale met sukses aangebied.

Sekretariate Sekretariate vir RPO Wes-Kaap, GSA Winterreënstreek 26 & 27 (Swartland & Suid-Kaap), GSA Navorsingskomitee, GSA Canola Komitee, GSA Gars Komitee, PNS Canola/Lupien Werkgroep, Provinsiale Veediefstalkomitee, Kaaplandse Varkprodusente Vereniging word hanteer.

Verteenwoordiging by georganiseerde strukture

Wesgro, BAC, Agri SA Beleidskomitees, CPAC’s, Buitelandse afvaardigings, Prioriteitskomitees : Landelike Veiligheid, Rampbestuurkomitees, Ministeries van Staatsdepartemente.

27

2013/2014 Landbouvereniging affiliasiegelde Tydens die afgelope tien Agri Wes-Kaap Streekkongresse is onderskeidelik die begroting van Agri Wes-Kaap en die affiliasiegeld van landbouverenigings en distrik landbouverenigings voorgelê en bespreek. Dit is aan affiliasies gestel dat Agri Wes-Kaap finansieel gesond is en dat die organisasie ten volle deur sy affiliasies befonds word. Die stelsel van affiliasiegelde vir landbouverenigings, wat volgens ŉ aanslag per landbouvereniging vir die eerste keer in 2006/2007 geïmplementeer is, word vir die 2014/2015 boekjaar onveranderd behou. Oor die afgelope nege jaar is na ons mening ŉ goeie basis gevorm waarop die stelsel tot almal se bevrediging toegepas word. Versoeke word egter ontvang dat die basis van aanslag in oënskou geneem word. ŉ Geleentheid hiertoe sal tydens die Jaarlikse Vergadering van die AWK Algemene sake Kamer Bestuur met Landbouvereniging Besture geskep word om die huidige affiliasiegeld stelsel te bespreek en wysigings te oorweeg. Die aanbeveling van die AWK Algemene Sakekamer Bestuur was dat die 2014/15 affiliasiegeld aanslag per landbouvereniging met tussen 4 % op die vorige jaar se aanslag of 10% op die bedrag ontvang vir 2013/2014 aangepas word. Dit blyk nou duidelik dat die stelsel vrugte begin afwerp en landbouverenigings die uitdaging aanvaar het om dit te maak werk aangesien meer as 95% van die rekening bedrag gelewer goedgemaak word. Die rol en insette van AWK tydens die 2012/2013 landbou-onrus was die toonbeeld van effektiewe organisasie wat sy lede se belange voorop stel en die ondersteuning geniet wat dit toekom. Ons wil dan ook van die geleentheid gebruik maak en landbouverenigings bedank vir hulle samewerking en insette om die stelsel toe te pas. Landbou-besighede is deels behulpsaam met invordering van landbouvereniging affiliasiegelde en ons bedank hulle vir die belangrike rol wat hulle in daardie verband speel. Dankie ook aan verenigings wat inisiatief geneem en eiesoortige basisse vir die insameling van ledegelde ontwikkel het.

------oooOOOooo-------

28

2013 Agri Wes-Kaap Jaarkongres

Die 2013 AWK Jaarkongres is met die tema: “LANDBOU SKUIF VORENTOE” gehou. Die sprekers by die geleentheid was soos volg, naamlik:

Prof W Breytenbach – Die Politieke Faktore Mnr N Dicey – Die verbruikerstoneel Mnr M Schüssler – Ekonomiese realiteit van landbou Mnr J Möller – Skuif om suksesvol te wees in die huidige spelpatroon

Die volgende wenners in die onderskeie kompetisies is aangewys, naamlik:

Jongboer Hannes Toua Beste Veediefstal lid S/AO(V) EH Mentoor Beste Veediefstal Eenheid Oudtshoorn VDE Beste SAPD Cluster: Sektor Polisiëring in die Wes-Kaap: Ladismith

Geen kompetisie vir onderskeidelik die Beste Distrik Landbouvereniging en Landbouvereniging is vanjaar aangebied nie. Die versoek is dat die formaat van die onderskeie kompetisies aangepas word. Die 2012/2013 AWK Jaarverslag is tydens die Kongres voorgelê en goedgekeur.

Mnre. CJU (Cornie) Swart en DN (Niël) Joubert is onderskeidelik as President en Vise-President herkies.

29

2014 AGRI WES-KAAP STREEKKONGRES BESLUITE

1. OUDTSHOORN SK 1.1 Gouritz CMA Die vergadering neem kennis dat

- die Gouritz CMA deur Departement Waterwese deel gemaak is van ŉ groter CMA te wete die Breërivier Gouritz CMA;

- die Klein Karoo-gebied nie vooraf deur die Departement oor die

samevoeging van die twee CMA’s geken en ingelig is nie; - dit wil voorkom asof die vergrote CMA sal beteken dat die koste van

landbouwater die Landbou-sektor sal benadeel en kniehalter; en - die streek die aangeleentheid met die Departement en Ministerie van

Waterwese gaan opneem. 1.2 Nasionale Ontwikkelingsplan (NOP) / Infrastruktuur

Kennis word geneem dat

- buiten die oorhoofse ontwikkelingsplan vir die RSA min besonderhede daarvan in streeksverband met verwysing na die rol en bydrae tans beskikbaar is;

- die vraag gestel word wat die streek se rol en bydrae moet wees om die plan

te maak werk; - verder die plan na die Landbou-sektor in een hoofstuk verwys, maar ook dit

nie tot op streeksvlak beskikbaar is nie; - AWK beoog het om die 2014 AWK Streekkongresse rondom die plan

streeksvlak te sentreer, maar daarvan moes afsien, aangesien min / geen data beskikbaar is nie; en

- dit tans wil voorkom of die implementering van die plan ŉ probleem is. In die verdere bespreking oor die NOP word kennis geneem dat prof Mohammed Karaan die volgende inset by die ASUF (Agricultural Sector Unity Forum) se konferensie oor die NOP en Landbou gestel het, naamlik:

30

“Agriculture first roll is to nurture the soal of society” Watter rol kan ASUF en NPC speel:

1. “ Fix land reform. (People need land for various reasons.) We need to transfer at least 20% land now.

2. Secure water. (Agriculture is at the moment apportioned 55% to 60% of the water reserves.)

a. We lose too much water and if we save, we can at least increase irrigateable land by a third.

b. Look at new technology for our future and our kids.

3. Fix Bantustan problem a. Tuisland grond moet in produksie gebring word. b. Tenure security

4. Agriculture Policy

a. The government need our inputs, we must lobby them i.e. Trade, Black spot

b. Cannot be in crisis mode all the time c. Do not meddle with the market.

5. Agriculture Research

a. We need quality research b. Leave incremental research c. Get the right people d. Look after the Ph.D. people

6. Agriculture Colleges

a. Meer aansoeke as plekke b. Kort tegnies skills om plase te bestuur c. Her-ontwikkel die kolleges en maak die reg wat nog reg gemaak kan

word.

7. Geen toekoms vir die land as daar nie plek is vir Wit Komersiële boere nie. a. Swart boere moet pragmaties wees b. Swart boere moet nie alles gryp nie c. Kry persoon wat bewys hy/sy het die vermoë om te boer en nie anders

om nie.

8. Review Agriculture Institution. a. Do we need an ARC in its present form b. Is the Land Bank doing what it should be doing c. All public, private as well as commodities should be reviewed to see if

they still on track.

9. ASUF unity moet nou verder gevat word. Vanaf onder na bo en nie anders om nie. Soek eenheid

31

10. Be careful of: a. Opportunism b. Favouritism c. Incompetence d. Constructive ways to move mistrust e. Pasop vir dominansie f. Don’t meddle with politics.”

1.3 Grond eise

Die vergadering word ingelig dat - dit beoog word om kuratorskap as onteienings instrument te gebruik en landbouers hieroor gewaarsku word; - Agri SA sterk standpunt hierteenoor ingeneem het en aanbeveel het dat

daar oorweeg word om eerder ander instrumente vir die doel te gebruik; - die hantering van nuwe grondeise beperk word tot ŉ 6 maande tydgleuf en

eerder aan ŉ onafhanklike instansie (interne ouditeure en regslui) oorgedra word wat dit meer effektief as die staat kan hanteer;

- Agri SA verkennende gesprek met die Khoisan gevoer het wat binnekort opgevolg sal word; - nuwe wetgewing (Wet op Beleggings) ŉ stille onteiening van alle bates en

bateklasse verteenwoordig wat in werklikheid op algehele onteiening van alle bates dui; en

- Agri SA tans ŉ senior regsopinie hieroor inwin aangesien dit in sy huidige

vorm in beginsel onaanvaarbaar is. 1.4 Skaliegas

In die bespreking van skalie gas ontwikkeling word kennis geneem dat - daarop aangedring word dat die betrokke instansies wat die ontwikkeling

gaan doen vooraf die nodige waarborge gee dat indien foute / besoedeling plaasvind dit in geheel op hulle eie koste herstel word; en

- alle gebiede wat geraak mag word hierby ingesluit word en nie slegs die

gebiede waar die ontginning plaasvind nie; - Agri SA dit as uitgangspunt gestel het dat ŉ “Kode van Beste Praktyk” vir alle

instansies opgestel en deur hulle onderteken word alvorens enige eksplorasie of ontginning ŉ aanvang sou neem; en

- alle moontlike maatreëls in plek gestel word om die Landbou-sektor en

landelike gebiede te beskerm.

32

1.5 Vloedskade 2006/2007

Die vergadering neem kennis dat

- die vloedskade van 2006/2007 as ŉ ramp erken is en ŉ bedrag van R53 miljoen daarvoor belowe is, maar niks tot datum ontvang is nie;

- navrae oor wanneer uitbetaling verwag kan word ook niks oplewer nie;

- landbouers as belastingbetalers hulle bydrae lewer, maar erkende

vloedskade uit eie sak moet betaal as onbillik beskou word; en - navraag by Agri SA gedoen sal word. 1.6 Beeld van Landbou

Kennis word geneem van die versoek van mnr. Laubscher Coetzee dat ŉ daadwerklike aksie geloods word om die beeld van die landbou-sektor te verbeter gesien negatiewe publikasie wat deurlopend oor die Landbou-sektor in die media verskyn. Die landbousektor veel eerder blootstelling vir die positiewe bydrae wat landbouers in die landelike en landbou gemeenskap maak, kry.

1.7 Watertariewe: Calitzdorp

Die vergadering neem kennis van die versoek van Calitzdorp LV oor die hoë watertariewe wat tans by hulle van toepassing is, waar hulle 0,19c/m3 aan die CMA betaal en 0,951c/m3 aan Departement van Waterwese en dat versoek word om uitklaring by Agri SA oor die buitensporige tariewe verkry word.

2. BEAUFORT-WES SK

2.1 Voortbestaan van die plaaslike kantoor

2.1.1 Versoek:

Die Kongres versoek Agri Wes-Kaap om diepe oorweging daaraan te skenk, dat die jaarlikse bedrag waarmee die DLV van Beaufort-Wes aangeslaan word in twee te deel sodat die een helfte vir die voortbestaan van die plaaslike kantoor, Agri Sentraal Karoo aangewend kan word.

2.1.2 Antwoord:

In die bespreking van die versoek word kennis geneem dat - die voltydse sekretariaat in staat is om ŉ meer volledige en

bevredigende diens aan die gebied te lewer as onder die destydse deeltydse sekretariaat die geval was;

- die huidige sekretariaat ŉ finansiële verpligting op landbouers

plaas;

33

- die aanname gemaak word dat die huidige sekretariaat ŉ deel van AWK se werksaamhede “oorgeneem het” en daarom op ŉ gedeelte van die AWK affiliasiegeld aanslag geregtig is; en

- by nadere bespreking die take en funksies van die huidige

sekretariaat ŉ meer volledige diens in terme van die doelstellings van die Distrik Landbouvereniging behels.

In die algemeen word van die volgende kennis geneem, naamlik: - inisiatiewe oorweeg word om meer Lv-lede te werf; - die vraag gestel moet word wat is tans verkeerd in die huidige

bedeling en “hoe lyk reg” en “wat is die minimum beginsels wat in plek gestel moet word.”

- met die stigting van “Agri Sentraal Karoo” is die DLV’s van Beaufort-

Wes, Murraysburg en Koup genader om deel te vorm en slegs eersgenoemde maak tans van die diens gebruik;

- die omgewing waarin landbouers hulle tans bevind, het verander van

waar kommersiële kleinveeproduksie plek vir ander bedryfsvertakkings en “life style farming” maak, terwyl die grond oppervlakte dieselfde gebly het wat in terme van behoeftes gediens moet word;

- dit verder noodsaaklik blyk dat duidelike onderskeid van die taak en

funksies binne die georganiseerde landbou (rol uitklaring) verkry word met verwysing na landbouverenigings, distrikslandbouverenigings en Agri Wes-Kaap aangesien elk sy eie koste struktuur het wat deur landbouers vrywillig op grondvlak gedra word; en

- AWK beoog om na afloop van die 2014 Streekkongresse ŉ

vergadering met alle landbouverenigings en distrik landbouverenigings saam met die AWK Raad van Direkteure en Bestuur van die Algemene Sakekamer beoog word om aandag aan rol uitklaring en die huidige affiliasiegeldstelsel te gee en voorstelle oor moontlike aanpassings te maak.

2.1.3 Besluit:

Die vergadering besluit dat die versoek tydens die beoogde AWK vergadering met LV’s / DLV’s bespreek en hanteer word.

34

2.2 AWK Ledegeld Basis

2.2.1 Bespreking:

Die Kongres bespreek die huidige formaat waardeur ledegeld gevorder word met betrekking tot die regverdigheid en aanpasbaarheid daarvan.

2.2.2 Antwoord:

Kennis word geneem dat die aspekte van die huidige formaat met verwysing na regverdigheid en aanpasbaarheid tydens die beoogde AWK vergadering met LV’s / DLV’s voorgelê en bespreek word.

2.3 SAPD Landelike Veiligheidsprobleem: Oorgrens streke

2.3.1 Versoek:

Die Kongres versoek AWK om * behulpsaam te wees met ŉ onderhandelingsproses tussen die

Provinsiale SAPD eenhede van die Wes en Oos-Kaap Provinsies ten einde die implementering van die SAPD Landelike Veiligheidsplan vir oorgrens landelike gebiede te bespoedig;

* wanneer die nuwe SAPD Reservistebeleid van toepassing raak

opleiding aan landbouers wat as SAPD Reserviste aansluit, verskaf word; en

* besonderhede ingewin word hoe / waar / wanneer / formaat van opleiding sal geskied.

2.3.2 Antwoord:

Die versoek sal aan Agri SA voorgelê word om aan aandag te gee. 2.4 Streekkongres Registrasiegeld

2.4.1 Bespreking:

Die Kongres neem kennis van die versoek dat oorweging deur die landbouverenigings verleen word om die huidige stelsel van ŉ bedrag per lid na ŉ bedrag per landbouvereniging te verander.

2.4.2 Antwoord:

Besluit na bespreking dat die DLV’s saam met hulle LV’s die versoek oorweeg en hulle voorstel asook die bedrag ter sprake aan die AWK Streekbestuurslid na die volgende DLV vergadering voorsien.

35

3. LAINGSBURG SK

3.1 AWK LV-affiliasiegeld aanslag

3.1.1 Bespreking:

Die Kongres bespreek die AWK LV-affiliasiegeld aanslag. 3.1.2 Antwoord:

Uit die bespreking word kennis geneem dat AWK beplan om ŉ vergadering met verteenwoordigers van die landbouverenigings / distrik landbouverenigings oor die stelsel van affiliasiegeld aanslag na afloop van die 2014 Streekkongresse te belê om voorstelle ter verbetering van die stelsel te oorweeg.

3.2 Draadheinings langs provinsiale paaie

3.2.1 Bespreking:

Die Kongres bespreek die instandhouding van draadheinings langs Provinsiale paaie.

3.2.2 Antwoord:

Kennis word geneem dat - die Omheiningswet (Wet 63 van 1963) bepaal dat grondeienaars

weerskante van ŉ lyndraad ŉ 50:50 verantwoordelikheid ten opsigte van koste verbonde aan die oprigting / instandhouding van heinings het;

- Provinsie Wes-Kaap sy omheiningsbeleid hersien het en

Distriksmunisipaliteite (DM) as implementeringsagente vir die doel aanwend;

- die provinsiale omheiningsbeleid spesifikasies bevat waarvoor

befondsing bewillig word en dat DM jaarliks daarvoor binne ŉ beperkte begroting aansoek doen en voorsiening moet maak;

- DM hul begroting vir instandhouding en oprigting van draadheinings voor 1 Julie op ŉ prioriteitsgrondslag by Provinsie moet indien; - van die probleme wat met die beleid ervaar word is dat die

implementering van die beleid deur die DM gebrekkig is; en - die onderskeie landbouverenigings / distrik landbouverenigings die

probleemgebiede met draadheinings moet saamstel en by die munisipale IDP jaarliks indien asook toesien dat afskrifte daarvan aan

36

die DM en selfs die Distrik Pad-Ingenieur (van die Provinsie) moet voorlê dat dit op die prioriteitslys en begroting geplaas kan word.

Voortspruitend uit die daaropvolgende bespreking word kennis geneem dat - DLWK uit werkskeppingsfondse draadspan projekte in die Rietbron

gebied onderneem het; - LV’s sodanige behoeftes via Agri Wes-Kaap aan DLWK se Land Care

afdeling moet indien om op die prioriteitslys vir die program in aanmerking te kan kom.

3.3 Vloedskade

3.3.1 Bespreking:

Die Kongres bespreek die vloedskade van Januarie 2014 aan die padinfrastruktuur.

3.3.2 Antwoord:

Kennis word geneem dat die DM soos volg daarop reageer, naamlik dat: - die volgende paaie geïdentifiseer is wat aan Provinsie voorgelê is wat onder kontrak herstel moet word, naamlik:

* Moordenaars Karoo: Strukture en grondwerke; * Ladismith teerpad net buite Laingsburg; * Kareebomepad wat die pad deur die Buffelsrivier insluit; en * Koup stasiepad;

- die DM bewus is dat dit lank sal neem om die genoemde paaie te

herstel veral omrede toestemming by Departement van Omgewingsake verkry moet word om wettig gruisgroewe met kwaliteit materiaal vir die herstelwerk te bekom;

- ten opsigte van die algemene onderhoud van gruispaaie die DM se

vermoë (fondse, toerusting en mannekrag) beperk is om genoeg kilometers paaie per jaar te hergruis; en

- die Provinsie nie maklik hergruis kontrakte in die Karoo-gebiede

weens onder andere lae verkeersdruk toeken nie en dit daarom tot die agteruitgang daarvan bydra.

37

3.4 Skaliegas

ŉ Kort toeligting word deur mnr. Dean Gouws, Agri Sentraal Karoo/Beaufort-Wes DLV-kantoor gedoen. Die sentrale boodskap tot LV’s is om betrokke te raak om belange vir landbouers en die landelike gemeenskap in hierdie saak te beskerm.

3.5 Hernuwing van vuurwapenlisensies

Landbouers word deur die SAPD genooi om toe te sien dat hernuwingsaansoeke vir vuurwapenlisensies betyds gedoen word, aangesien dit wil voorkom asof dit tans nie die geval is nie.

3.6 Padvaardigheids toetsing van trekkers

Volgens die Departement van Vervoer word landbou implemente, insluitende trekkers, nie aan weegbrug- en padwaardigheidstoetsing onderwerp nie. Indien die registrasie-owerheid miskien ander interpretasies toepas, kan die Provinsiale Hulplyn (0860 212414) geraadpleeg word.

3.7 AWK Affiliasiegeldstelsel en finansies

Die Streekkongres versoek dat AWK per e-pos opnuut kort en bondige besonderhede aan affiliasies oor die AWK Affiliasiegeldstelsel en finansies beskikbaar stel.

3.8 Bywoning van AWK Streekkongresse in die Karoo-gebiede

Kennis word geneem van die versoek dat die Distrik Landbouverenigings (Beaufort-Wes, Murraysburg en Koup) in die lig van die swak bywoning deur landbouvereniging-lede oorweging verleen om een AWK Streekkongres vir die drie DLV’s te belê wat tussen Beaufort-Wes, Prins Albert en Laingsburg wissel. Besluit dat die drie DLV’s die versoek oorweeg en aan hulle AWK Streekbestuurslede terugrapporteer.

4. PHILADELPHIA SK

4.1 Stad Kaapstad nuwe stortingsterrein

4.1.1 Versoek:

Die Kongres versoek AWK om die vereniging in hul aksie teen die toekenning en plasing van ŉ nuwe stortingsterrein te ondersteun. (Philadelphia LV).

38

4.1.2 Bespreking:

Ter samevatting van die bespreking onderneem die Lv om volledige besonderhede aan AWK te voorsien om die aangeleentheid ter ondersteuning met Stad Kaapstad op te neem.

4.2 Betreding van Philippi landbougrond

4.2.1 Versoek:

Die Kongres versoek AWK om betrokke te raak aangesien die SAPD Philippi in gebreke bly om waar klagtes gelê word, nie betreders te arresteer nie.

4.2.2 Antwoord:

Kennis word geneem dat - die SAPD ŉ Nasionale Instruksie aan alle SAPD stasies uitgereik het

om waar klagtes van betreding gelê word, betreders onmiddellik te arresteer en voor die hof te bring;

- die Implementeringsriglyne van die Strategiese Plan vir Landelike Beveiliging onder item 5.2, paragraaf 8 dit duidelik stel dat:

“Tresspasers must be arrested as soon as possible by members of the South African Police Service as soon as a complaint of trespassing was lodged and jmust be brought before a court”; en

- dieselfde paragraaf ook aan dui dat grondeienaars of die persoon in

beheer van die eiendom onmiddellik ŉ betreding-klagte by die SAPD in die verband te moet lê alvorens die SAPD sal optree.

Agri Wes-Kaap onderneem om die versoek direk aan die SAPD Provinsiale Kommissaris te rig.

5. RIVERSDAL SK 5.1 Distrikspaaie: 5.1.1 Versoek:

Die kongres versoek dat

- ŉ verteenwoordiger van Eden DM ŉ inspeksie van distrikspaaie saam met ŉ afvaardiging van elke LV doen ten einde kritiese gevalle van distrikspaaie te besoek en die erns van die saak aangespreek kan word; en

39

- ŉ toeligting en/of inligting deur Eden DM binne Hessekwa Munisipaliteit aan die Riversdal DLV voorsien word oor die program van die normale skraap van paaie, hergruis van paaie en herstel van brûe binne die begroting voor voorsiening gemaak word.

5.1.2 Antwoord:


- LV’s die verantwoordelikheid het om wanneer die munisipale IDP saamgestel word die probleem pad-infrastruktuur aan te meld en toe te sien dat dit op die prioriteitslys vir herstel en instandhouding geplaas word; en

- Departement van Vervoer, Paaie Afdeling jaarliks ŉ volledige uiteensetting van prioriteitsorde vir herstel en instandhouding van paaie vir meer as een begrotings jaar in die Provinsiale Koerant publiseer.

5.2 Ongediertes: 5.2.1 Versoek: Die Kongres bespreek die probleem wat met ongediertes ondervind word en versoek dat

- CapeNature (luiperds) en wildsplaas eienaars betrek word om hulle samewerking te gee om die probleme te bestuur; en

- DLWK jagters aanstel om die probleem wat met rooikatte en rooijakkalse ondervind word, te hanteer.

5.2.2 Antwoord: Kennis word geneem dat - die “Predator Management Farm” (PMF) daargestel is om probleemdiere te bestuur;

- grondeienaars individueel volgens wetgewing ŉ drie maande permit by CapeNature kan bekom en om rooikatte en rooijakkalse op sy eiendom te bestuur;

- die PMF ŉ Protokol vir Bestuur van Probleemdiere met CapeNature beding het waar ŉ Landbouvereniging/ Distrik Landbouvereniging namens sy groep van lede wat toestemming verleen het ŉ jaarpermit vir bestuur van probleemdiere kan bekom en inruil daarvoor volledige terugvoer oor skade en roofdiere gedood aan CapeNature terug te gee;

40

- volledige besonderhede oor die PMF protokol reedsaan alle landbouverenigings by meer as een keer voorsien is; en

- van die verenigings teenwoordig beswaar teen die administratiewe las van die protokol opper. 5.3 Droogtehulp 5.3.1 Bespreking:

Die vergadering neem kennis en bedank landbouers wat voerskenking asook kontant-bydraes vir mede-produsente in die droogte geteisterde gebiede van Noord-Kaap en Noord-Wes Provinsies gemaak het.

5.4 Opleiding van arbeid 5.4.1 Versoek:

Die kongres versoek dat AWK leiding moet neem in die vorm van toepaslike opleiding op plaas- en distriksvlak om te verseker dat arbeid (geskool en ongeskool) in die moderne era van landbou toerusting en die aanwending daarvan op plaasvlak aan al die nodige vereistes voldoen.

5.4.2 Antwoord:

AWK onderneem om opnuut inligting oor alle bestaande landbou opleiding en -instansies saam te stel en aan landbouverenigings te voorsien.

5.5 Diefstal van Telkomlyne 5.5.1 Versoek:

Die Kongres versoek in die lig van die omvang van diefstal van Telkomlyne om Telkom opnuut te versoek om

- basiese dienste deurlopend in stand te hou; - waar Telkom-lyne onklaar raak die herstel daarvan hoë prioriteit veral oor naweke / vakansiedae aan te verleen; en - waar diefstal plaasvind, die lyne so spoedig moontlik te vervang.

41

5.5.2 Antwoord:

Kennis word geneem dat AWK die streek se versoek aan Telkom sal oordra maar ten opsigte van die wye aard van diefstal van Telkomlyne, Telkom dit by herhaling aangedui het dat vervangings van die lyne nie in alle gevalle sal plaasvind nie en daar eerder van satelliet-telefoon tegnologie gebruik gemaak word.

5.6 Selfoon netwerke

5.6.1 Versoek:

Die Kongres versoek dat AWK die selfoondiens verskaffers (MTN / Vodacom en andere) moet versoek om hulle dienste in landelike gebiede uit te brei.

5.6.2 Antwoord:

Kennis word geneem dat - volgens inligting die selfoondiensverskaffers tans alle uitbreidings van hulle dienste in die lig van die Regering se druk om die koste van selfoondienste te verlaag, opgeskort het; en - AWK oorweging sal verleen om deur middel van ander kanale soos

byvoorbeeld die PSO 11 (Provincial Strategic Objective) die probleem te hanteer.

6. CALEDON SK

6.1 Verhouding tussen SAPD Landelike Beveiliging en die georganiseerde landbou

6.1.1 Bespreking:

Die Kongres word op die skep van goeie verhoudinge tussen die SAPD en die Georganiseerde Landbou gewys ten einde te verseker dat die SAPD se Landelike Beveiliging Strategie suksesvol in die landelike gebiede toegepas word.

6.2 Selfoon ontvangs in Streek 12

6.2.1 Versoek:

Die Kongres versoek dat AWK behulpsaam moet wees ter ondersteuning van plaaslike versoeke om dooie kolle ontvangs in die selfoon ontvangsgebiede te identifiseer, te ondersoek en reg te stel.

42

6.2.2 Antwoord:

Kennis word geneem dat volgens inligting die selfoon-diensverskaffers tans alle uitbreidings van hulle dienste in die lig van die Regering se druk om die koste van selfoondienste te verlaag, opgeskort het.

6.3 Dieselrabat

6.3.1 Bespreking:

Die Kongres word versoek om toe te sien dat hulle lede al die vereiste basiese inligting oor landbou diesel moet byhou ten einde navrae van SARS hieroor te kan hanteer.

6.4 Voerskenkings

6.4.1 Bespreking:

Die Kongres aanvaar ŉ mosie van dank teenoor landbouers wat op die onlangse beroep vir voerskenkings asook kontantskenkings aan mede-landbouers van die Noord-Kaap en Noord-Wes bydraes gelewer het

6.5 Permitte vir landboutoerusting op openbare paaie

6.5.1 Versoek:

Die Kongres versoek AWK om vertoë tot die Departement van Vervoer te rig dat die huidige stelsel waarvolgens daar vir permitte aansoek gedoen word, meer gebruikersvriendelik te maak deur oorweging te verleen dat - aansoekers per telefoon en opgevolg deur ŉ elektroniese / e-pos

versoek aan die Departement te rig, die permit daarna by die naaste streekkantoor van die Provinsiale Verkeer te laat uitreik; en

- ŉ aanpasbaarheid in die stelsel in te bou waar na gelang van

landboutoestande meer as een dag grasie gegee word om die landboutoerusting op of oor openbare paaie te verskuif.

6.5.2 Antwoord:

AWK onderneem om die versoek aan die Departement van Vervoer oor te dra en verder te voer.

6.6 AWK Grondoudit opname


- die reaksie van landbouers op die versoek om aan die AWK Grondoudit deel

te neem en hulle besonderhede daarop te voltooi tot datum nie na wense is nie;

43

- AWK versoek word om die lede wat wel die moeite gedoen het te bedank en erkenning vir hulle deelname te gee.

7. MALMESBURY SK

7.1 Droogte skenkings

Die vergadering neem kennis dat - daar vele probleme ondervind is om die voerskenkings na die droogte gebiede te verskuif; - aangesien die voer ook deel uitmaak van landbouers se “geld”, spoedige

planne beraam word om dit na die probleem gebiede te versprei.

7.2 Diesel diefstal

Die vergadering neem kennis dat sterk standpunt ingeneem word teen landbouers wat onregmatig met landbou diesel handel en versoek dat ŉ hulplyn daargestel word waar anonieme klagtes by ingedien kan word.

7.3 Windlaaiers en Eskom

Neem kennis van die versoek dat daar by ESKOM vasgestel word wat die bydraes van elkeen van die windplase binne Provinsie tot die ESKOM netwerk lewer en besluit dat navraag hieroor by ESKOM gedoen word.

7.4 Water

Kennis word geneem dat - besoedeling van riviere meer aandag behoort te kry aangesien landbouers

aan die kortste end trek deur dat hulle produkte as gevolg van besoedeling nie vir die verbruiker aanvaarbaar is nie; en

- gevalle van diefstal van water deur onder andere landbouers ook

aangespreek en bloot gelê moet word.

7.5 AWK Grondoudit

Die vergadering neem kennis van - die gebrekkige deelname van landbouers aan die grondoudit; en - landbouverenigings versoek word om in eie belang hulle samewerking te

gee.

44

7.6 Chemiese produkte

Kennis word geneem van die behoefte dat kleiner landboubedrywe dit moeilik vind om chemiese produkte vir gebruik op landbou gewasse geregistreer te kry en besluit dat die aangeleentheid na die AWK Bedryfskamer Bestuur vir verdere hantering verwys word.

7.7 Mosie van roubeklag

Die vergadering aanvaar ŉ mosie van roubeklag met die afsterf van mnr. Corwyn Botha

8. CLANWILLIAM SK

8.1 Trekkerlisensies

Die vergadering neem kennis dat vertoë gerig word dat ŉ aparte stelsel vir trekkerbestuurderlisensies daargestel word. Besluit dat die versoek na Agri SA verwys word.

8.2 Voerskenkings

Die vergadering bespreek die hantering van voerskenkings aan Noordwes en Noord-Kaap.

8.3 Dispuut oor grondbelasting

Kennis word geneem van die versoek dat die prosedure waarvolgens individue ŉ dispuut oor grondbelasting met die plaaslike owerheid beskikbaar gestel word.

8.4 AWK Bemarking CD

Neem kennis van die versoek dat AWK ŉ CD saamstel waarvolgens die werksaamhede van die organisasie saamgevat word.

9. WORCESTER SK

9.1 Negatiewe impak van verhoogde minimum loon

9.1.1 Versoek

Die kongres versoek AWK om ondersoek na die negatiewe impak van die verhoogde minimum loon op die verkryging van huise vir plaaswerkers te laat instel.

9.1.2 Antwoord

Die versoek word na die AWK Beleidskomitee Arbeid / Sosiaal-Maatskaplik vir verdere hantering te verwys.

45

9.2 Vervoer van Seisoenswerkers

9.2.1 Versoek

Die kongres bespreek die probleme wat ondervind word met die eie vervoer van seisoenswerkers.

9.2.2 Antwoord

Die versoek word na die AWK Beleidskomitee Kommersiële Sake verwys om met die Departement van Vervoer en die SAPD op te neem.

10. PAARL SK

Geen sake.

--------oooOOOooo--------

46

Oorsig van werksaamhede

1. SAKE VAN NASIONALE BELANG

1.1 Agri SA-kongresbesluite

Die Agri SA Kongres het op 10 en 11 Oktober 2013 in Pretoria plaasgevind. Benewens gassprekers wat die kongres oor politieke (Steven Friedman) en ekonomiese realiteite (Kuben Naidoo) toegeligting gegee het, het drie besprekingspanele oor onderskeidelik sosiale uitdagings, toegang tot natuurlike hulpbronne en 'n mededingende en winsgewende landbou sektor gehandel.

Kundiges is vir hierdie doel uit verskeie oorde gekoöpteer met die oog daarop om kongresgangers aan 'n verskeidenheid en dikwels uiteenlopende standpunte bloot te stel. 'n Omvattende verslag in hierdie verband is opgestel en sal ook dien om toekomstige aktiwiteite van gesagstrukture en beleidskomitees van Agri SA te rig.

Die President van Agri SA het na afloop van die kongres by wyse van opsomming die volgende kern standpunte geformuleer, naamlik:

• Die beleidsomgewing moet sodanig bemagtigend van aard wees om investering, ekonomiese groei en werkskepping te bevorder.

• Skaalvoordele en meganisasie is ononderhandelbaar in die landbou en staan nie kontrasterend teenoor werkskepping nie aangesien groei in die sektor ook laasgenoemde sal bevorder.

• Verhoogde vlakke van welvaart moet geskep word en beleidsmaatreëls moet dit bevorder.

• Vakbonde moet die belang van werknemers en werkgewers in ag neem want sonder die erkenning van die interafhanklikheid sal geen van die groepe se belange gedien kan word nie.

• Doeltreffendheid moet op alle vlakke bevorder word.

• Handel is 'n belangrike sleutel vir ekonomiese groei en beskikbare en internasionaal aanvaarbare ondersteuning ten opsigte van markontwikkeling behoort volledig in die verband benut te word. Verwringde internasionale ondersteuning moet deur gepaste tarief maatreëls ondervang word.

• Implementering van ooreengekome beleid behoort doeltreffend geïmplementeer te word.

• "Branding" van die plaaslike landbou as stabiele voorsiener van kwaliteit kommoditeite moet deel van enige bemarkingstrategie te wees.

47

• Ongelykheid in die samelewing moet verklein word maar met die behoud daarvan wat bevorderlik vir ekonomiese groei is.

• Ekonomiese groei moet erken word as die enigste voertuig om welvaart te skep.

Verkiesing van ampsdraers Tydens die 2013 Agri SA Kongres het die organisasie sy leiers verkies wat aan die stuur van sake sal staan vir die komende jaar. Mnr Johannes Möller, 'n boer van die Upington omgewing is onbestrede herkies as President.

'n Gewysigde grondwet van Agri SA maak voorsiening vir die verkiesing van 'n tweede Adjunk-president. Die doel hiervan is om 'n ampsdraer vir Agri SA uit die voorheen benadeelde groepe te verkies. Agri SA se verkose Adjunk-presidente is Dr Theo de Jager, 'n boer van die Tzaneen omgewing en Phenias Gumede, 'n boer van die Jozini omgewing.

Die voorsitters en ondervoorsitters van Agri SA se onderskeie Kamers is ook tydens die Kongres verkies. Dan Kriek van Tweeling en Cornie Swart van Gansbaai is onderskeidelik verkies tot voorsitter en ondervoorsitter van die Algemene Sakekamer. Louw Steytler, 'n boer van Luckhoff en Elaine Alexander van die Tafeldruifindustrie is verkies tot voorsitter en ondervoorsitter van die Bedryfskamer.

1.2 Agri SA Beleidskomitees

Sedert die einde van 2008 / begin van 2009 het Agri SA ŉ nuwe werkswyse daargestel om andersyds oorvleueling en andersyds groter samehorigheid tussen die verskillende affiliasies binne die georganiseerde landbou daar te stel ten einde beter gebruik te maak van die beskikbare kundigheid wat binne die Agri SA Groep bestaan. Die volgende Beleidskomitees is daargestel, naamlik: • Kommersiële Beleidskomitee • Arbeid / Sosiaal-Maatskaplike Beleidskomitee • Transformasie Beleidskomitee • Natuurlike Hulpbronne Beleidskomitee • Landelike Veiligheid Beleidskomitee • Afrika-ontwikkeling • Kommunikasie en Beeldbou Beleidskomitee Daar word oor elkeen van die Beleidsterreine in die Jaarverslag gerapporteer.

48

1.2.1 Kommersiële Beleidsaangeleenthede

1.2.1.1 Dieselterugbetalingstelsel – Wysiging aan Skedule 6

Na aanleiding van die probleme wat ondervind is met betrekking tot die dieselterugbetaling-stelsel veral as gevolg van 'n gebrek aan voldoende rekordhouding deur produsente, het SARS in Oktober 2013 'n voorgestelde wysiging aan Skedule 6 van die Doeane en Aksynswet gepubliseer. Ingevolge hierdie voorgestelde wysiging sou produsente se kwalifiserende dieselaankope met 30% verminder word om voorsiening te maak vir potensiële nie-kwalifiserende aankope, wat nie deur logboeke gestaaf kon word nie. Agri SA en verskeie ander organisasies het kommentaar ingedien op die voorgestelde wysiging wat aangedui het dat die 30% vermindering buitensporig is. Die kommentaar het daartoe gelei dat die finale wysiging wat gepubliseer is aangepas is om voorsiening te maak vir 'n 20% vermindering. Hierdie wysiging het dus tot gevolg dat, waar produsente nie voldoende rekord gehou het van dieselverbruik in die vorm van logboeke vir die periode tussen 1 November 2009 en 31 Maart 2013 nie, kwalifiserende dieselaankope met 20% verminder sal word om voorsiening te maak vir potensiële nie-kwalifiserende aankope. Vanaf 1 April 2013 sal slegs logboeke aanvaar word as geldige bewyse in terme van die dieselterugbetalingstelsel. Die inhoud en formaat van die logboek sal eersdaags op 'n werksessie met SARS uitgeklaar word. Die effek van die wysiging word aan die hand van 'n voorbeeld gegee. Totale liters aangekoop 105,000.00 Min Nie-kwalifiserende liters 5,000.00 Kwalifiserende liters 100,000.00 80% van Kwalifiserende liters 80,000.00 Min 20% in terme van die wysiging 64,000.00 Terugbetaling (R 1.75 per liter) R 112,000.00 Uiteraard sal daar ook 'n inkomstebelasting rekonsiliasie gedoen kan word ten opsigte van die terugbetaling (korting) wat nie toegestaan word nie.

49

1.2.1.2 Indiensneming Belasting Aansporing (ETI)

Die ETI wet het op 1 Januarie 2014 in werking getree en gee gestalte aan die langverwagte Jeug Loon Subsidie. Dit is ŉ aansporing wat daarop gemik is om werkgewers te motiveer om jong en minder ervare werksoekers in diens te neem.

Die voordele van die ETI is dat werkgewers die koste van die huur van jong mense deur ŉ koste-sharing meganisme met die regering kan verminder. Byvoorbeeld, werkgewers wat vir LBS geregistreer is en wat ŉ persoon in diens neem vir die volle maand Februarie 2014 wat R2000 verdien, sal R1000 kry hul maandelikse LBS aanspreeklikheid (op voorwaarde dat die werknemer ŉ kwalifiserende werknemer is) gebaseer op al die ander oorblywende vereistes is. Werkgewers sal in staat wees om die aansporing vir ŉ tydperk van 24 maande vir alle werknemers wat daarvoor kwalifiseer, te eis. Die aansporings bedrag verskil gegrond op die salaris van elke kwalifiserende werknemer en of die kwalifiserende werknemer gedurende die eerste 12 maande of tweede 12 maande van die ETI program in diens geneem was. Hierdie aansporing sal bestaande regering programme met soortgelyke doelwitte byvoorbeeld leerlingskap ooreenkomste aan vul. Die doel van die ETI is aan die verhoogde indiensneming van jong werksoekers te fasiliteer. Die werkgewer kwalifiseer vir die ETI-eis indien die werkgewer- * vir werknemersbelasting (LBS) geregistreer is; * geen regerings-instansie op nasionale, provinsiale of plaaslike regeringsvlak is nie; * dit nie ŉ openbare onderneming gelys in Bylae 2 of 3 van die Wet op Openbare Finansiële Bestuur (anders as diè wat deur die Minister van Finansies in die Staatskoerant aangewys deur Kennisgewing openbare entiteite) is nie; * geen plaaslike owerheid is nie; * nie deur die Minister van Finansies gediskwalifiseer word te danke aan die verplasing van ŉ werknemer of nie voldoen aan die voorwaardes wat deur die Minister in regulasies voorgeskryf word nie. ŉ Individu is ŉ kwalifiserende werknemer indien hy of sy- * oor ŉ geldige Suid-Afrikaanse ID beskik;

50

* tussen die ouderdomme van 18 tot 29 jaar oud is (let wel dat die ouderdom is nie van toepassing indien die werknemer dienste in ŉ spesiale ekonomiese sone (Sez) lewer tot ŉ werkgewer wat aktief is in die Sez, of indien die werknemer in diens van ŉ werkgewer wat in ŉ bedryf wat deur die Minister van Finansies aangewys is) werksaam is; * nie ŉ huishulp is nie; * dit nie ŉ persoon is wat aan die werkgewer verbonde (gesin / familie-lid) is nie; * in diens van die werkgewer of ŉ verwante persoon aan die werkgewer op of na 1 Oktober 2013 was; en * die minimum loon van toepassing op daardie werkgewer of betaal ŉ loon nie onder R2 000 per maand as ŉ minimum loon van toepassing is nie. Daar is geen beperking op die aantal van kwalifiserende werknemers wat ŉ werkgewer in diens kan neem nie. Die aansporing is tans geskeduleer tot 31 Desember 2016, maar sy doeltreffendheid sal hersien word om te bepaal of daar met die aansporing voort gegaan sal word. ŉ Werkgewer sal in staat wees om die aansporing te eis vir ŉ tydperk van 24 maande vir alle werknemers wat daarvoor kwalifiseer. Vir enige hulp in die verband kan SARS by 0800 00 SARS (7277) geskakel word, of u kan u naaste SARS kantoor besoek.

1.2.1.3 Dieselterugbetaling

Die dieselterugbetaling wat landbouers ontvang, is van 2 April 2014 verhoog vanaf R1,75 c/l na R1,878 c/l op 80% van die toegelate dieselverbruik. Dié verhoging spruit uit Pravin Gordhan se aankondiging in Februarie dat die heffing van die padongelukkefonds met 8 c/l en die algemene brandstofheffing met 12 c/l verhoog.

By 'n onlangse vergadering van die Kommersiële Beleidskomitee van Agri SA is die belangrikheid van die hou van logboeke weereens bespreek. Volgens 'n kennisgewing wat in Desember 2013 deur SARS gepubliseer is, sal eisers wat nie logboeke bygehou het vir die periode 1 November 2009 tot 1 April 2013 nie, se aankope met 20% verminder word om voorsiening te maak vir potensiële nie-toelaatbare gebruik.

Vanaf 1 April 2013 sal logboeke as die enigste bewysmiddel dien. Die logboeke soos voorheen deur SARS gepubliseer behoort te dien as 'n riglyn en is bloot 'n opsomming. Dit is belangrik om daarop te let dat alle stawende dokumentasie bygehou moet word om 'n

51

dieselterugbetalingseis te ondersteun. Kennisgewing 197 wat op 28 Maart 2014 in die Staatskoerant (37462) gepubliseer is, is op Agri SA se webtuiste beskikbaar by:

http://www.agrisa.co.za/committees/commercial/?lang=za

1.2.2 Arbeid / Sosiaal-Maatskaplike Beleidskomitee

1.2.2.1 Agri SA Beleidskomitee Arbeid / Sosiaal

Tydens die vergadering van 13 November 2013, het die komitee besluit om ŉ nuwe Bestuur saam te stel naamlik wat met arbeid en sosiaal/maatskaplike beleidsake moet handel. Die span bestaan uit die Voorsitter, Hendrik Ackermann van die Noord-Kaap, terwyl Henk Vermeulen van die Vrystaat as die Vise-Voorsitter. Die twee addisionele lede is Neil Hamman (Jr) van die Wes-Kaap en Pieter Vorster van Limpopo. Van die hooftake van die Beleidskomitee was om die 2013 Agri SA Jaarkongres se besluite te hanteer wat op die Beleidskomitee van toepassing is. Na aanleiding van die onwettige stakings in Wes-Kaap het die komitee se fokus van arbeidswetgewing na aspekte rakende sosiale dialoog verskuif. Die besprekings is gewy aan sake rakende kollektiewe bedinging op verskillende vlakke asook die rol en visie van die verskillende rolspelers. Die definisie van kollektiewe bedinging word as baie belangrik beskou, aangesien dit nie na bedingingsrade as sodanig verwys nie, maar eerder na sosiale dialoog platforms verwys wat selfs tot op plaasvlak strek. Terugvoer is ook gegee oor interaksie met die Adjunk President Kgalema Motlanthe onder die oorsig van die ‘Vulnerable Workers Forum” en Cosatu se Artikel 77 aansoek met verwysing na die stadige pas van verandering in die landbou sektor. Ander sake wat voor die Komitee gedien het sluit in opleiding en sosiaal maatskaplike sake soos byvoorbeeld ŉ voorsieningsfonds vir plaaswerkers, die Vergoedingskommissaris en so meer.

1.2.2.2 Bepalings van die Nasionale Kredietwet: Skuldverpligtinge van plaaswerkers

Dit was duidelik dat sekere finansiële instellings op roekelose wyse krediet aan plaaswerkers verleen en dit ŉ groot bydraende faktor in die landbou-onrus in die Wes-Kaap was. In hierdie verband bepaal die Nasionale Kredietwet (Wet 34 van 2005) volgens ŉ hele aantal bepalings wat sodanige optrede beperk. In die eerste plek verbied die wet enige persoon om in die werksplek krediet te bemark tensy die afspraak deur die werkgewer in konsultasie met die werkgewer gemaak is. Enige landbouer tree

http://www.agrisa.co.za/committees/commercial/?lang=za

52

binne sy reg op om enige persoon wat as bemarkingsagent vir krediet optree op die plaas toe te laat. Ten tweede bepaal die wet by artikel 121 dat enige verbruiker enige betalingsooreenkoms binne 5 dae kan kanselleer indien die ooreenkoms nie by die verskaffer se perseel geteken is nie. Met ander woorde waar klerasie of meubels op krediet gekoop is en maandelikse betalings gemaak moet word, kan die plaaswerker die ooreenkoms binne 5 dae kanselleer veral indien die werker nie self die winkel besoek het nie en die kontrak nie op die perseel geteken is nie. Indien ŉ rondreisende verkoopsverteenwoordiger dit op die basis verkoop het die kontrak sonder opgaaf van enige redes gekanselleer kan word. Laasgenoemde staan bekend as ŉ afkoelingsperiode en gee die werker die geleentheid om om sy eie posisie in oënskou te neem of hy/sy enige krediet wil verkry al dan nie. Die Wet het ten doel om enige oormatige skuldbelading te voorkom deur enige krediet verskaffer te verplig om ŉ deeglike krediet kontrole te doen alvorens enige krediet toegestaan sou word. Die Wet beoog om oorbodige skuldbelading of waar geen krediet kontrole gedoen is nie of waar dit duidelik is dat die werker nie oor die nodige krediet vermoeë sou beskik nie, maar egter krediet aangebied is, dit as roekelose krediet geag word. In gevalle waar landbouers vermoed dat enige van sy werkers aan roekelose krediet blootgestel sou wees, die landbouer die krediet verskaffer aan die Nasionale Krediet Reguleerder (NKR) kan rapporteer. Dit die NKR se verantwoordelikheid is om enige kredietverskaffer te ondersoek wat nie aan die wetsvoorskrifte voldoen nie. In aanvulling daarby bepaal artikel 13 (a) van die Wet spesifiek dat die NKR getaak word om die krediet industrie te taak om veral voorheen benadeelde persone en lae inkomste gemeenskappe in afgeleë landelik gebiede tot diens te wees. Waar die NKR van die optrede van mikro-leners, veral die sosiale probleme wat veroorsaak word, ondersoek en regstellende optrede instel, die gevalle ook aan die Minister gerapporteer word. Ten einde die NKR in staat te stel om die gevalle na behore te hanteer moet alle beskikbare inligting verskaf word. In gevalle waar roekelose krediet aan werkers verskaf is of waar dit duidelik is dat die werker nie die terugbetaling van die skuld aangegaan kan na kom nie, die werker aan ŉ eerstens skuldberader te rapporteer. Skuldberaders tree nie op as ŉ regsgeleerde nie, maar is onafhanklike professionele persoon wat kliënte kan adviseer hoe om skuld te bestuur, verder kan hulle werkers adviseer hoe om sy/haar finansies te organiseer en selfs aanbevelings aan die hof te maak hoe om die werkers se skuld te skeduleer en kan daarom beoordeel of enige krediet wat verleen is as roekelose krediet beskou kan word. Skuldberaders kan daarom ŉ fooi vir dienste gelewer hef.

53

ŉ Lys van skuldberaders kan op die NKR se webblad bekom word by www.ncr.org.za.

1.2.2.3 Aanpassings in die minimum loon vir plaaswerkers Die minimum loon van plaaswerkers het op 1 Maart 2014 met 6,4% en nie soos aanvanklik bekend gemaak met 7% gestyg nie. Die eerste aankondiging van die Departement van Arbeid was nie korrek nie aangesien die verkeerde kwartiel van November 2013 Verbruikersprys Indeks (VPI) gebruik is om die berekening van die verhoging van die plaaswerkers se minimum loon te doen. Nadat Agri SA die verkeerde syfer (wat deur die bosbou-bedryf aan Agri SA uitgewys is), met die Departement opgevolg het is die regstelling gedoen. Die maandelikse minimum loon vir plaaswerkers het gestyg van R2 274,82 tot R2 420,41; die weeklikse loon op sy beurt het gestyg van R525,00 tot R558,60; die daaglikse loonverhoging het gestyg van R105,00 tot R111,72 vir ‘n 9-uur werkdag, terwyl die uurlikse loon R11,66 tot R12,41 gestyg het. In gevalle waar werkgewers nie die nuwe verhoogde lone kan bekostig nie, kan daar vir ŉ variasie aansoek gedoen word. Die belangrike is dat werkgewers eers vooraf met hulle werknemers konsulteer voor enige versoek aan die Departement gerig word. Aansoekvorms is op Agri SA se webblad beskikbaar by: http://www.agrisa.co.za/committees/labour-social-welfare

1.2.3 Transformasie Beleidskomitee

1.2.3.1 Restitusiewysigingswetsontwerp

Die Restitusiewysigingswetsontwerp, wat die stuk wetgewing is wat die grondeiseproses weer gaan heropen, is op 27 Februarie deur die Nasionale Vergadering in die Parlement aanvaar. Die wetsontwerp moet nog deur die Nasionale Raad op Provinsies goedgekeur word. Die Raad op Provinsies beoog om dit teen 26 Maart te finaliseer, waarna die President dit moet teken en 'n inwerkingtredingsdatum moet bepaal. Ingevolge die wetsontwerp sal eisers vanaf die datum van heropening tot 30 Junie 2019 weer kan eise instel. Die vereistes vir 'n geldige eis bly onveranderd. Dit beteken onder andere dat persone wat hul grondregte voor 1913 verloor het, steeds nie kan eis nie. Agri SA het die heropening teengestaan, hoofsaaklik omdat die geweldige probleme wat met die huidige proses ondervind is, lank nie opgelos is nie en omdat die onsekerheid wat geskep gaan word deur 'n verdere termyn van onsekerheid oor grond nadelig op die sektor kan inwerk. Agri SA het 'n regsmening by 'n senior advokaat ingewin, wat aangetoon het dat die heropening nie ongrondwetlik is nie. Daar bestaan dus nie regsgronde om die heropening te

http://www.ncr.org.za/

http://www.agrisa.co.za/committees/labour-social-welfare

54

verhinder nie. Nogtans het Agri SA ekonomiese-, produksie en praktiese argumente op die tafel geplaas waarom heropening nie plaas behoort te vind nie. Agri SA het die standpunt ingeneem dat daar eerder na ander geteikende maatreëls gekyk moet word om groepe soos die Khoi-San afstammelinge en die slagoffers van verbeteringskemas ("betterment schemes") te help. Agri SA het as deel van Besigheid se onderhandelingspan deelgeneem aan die NEDLAC proses met betrekking tot die wetgewing en het ook 'n voorlegging in die Parlement gedoen oor die organisasie se standpunte oor heropening. Ten spyte hiervan het die Nasionale Vergadering nou ten gunste van heropening gestem. Die Departement van Landelike Ontwikkeling en Grondhervorming het ook 'n konsep-beleid vrygestel waarin die heropening en die prosesse wat gevolg sal word uiteengesit. Agri SA het ook hierop omvattend kommentaar gelewer is. Agri SA se standpunte hieroor sluit in dat, indien daar wel 'n nuwe rondte van eise gaan wees, die bestaande eise geprioritiseer moet word. Verder behoort navorsing oor eise uitgekontrakteer te word na die privaatsektor. Grondeienaars wat eise bestry behoort ook te kwalifiseer vir regshulp en daar moet streng tydperke gestel word waarbinne elke fase van 'n eis afgehandel moet word.

1.2.3.2 Wysigings aan ESTA

Die Wysigingswetsontwerp op die Uitbreiding van Sekerheid van Verblyfreg (ESTA) dien tans nog voor die Nasionale Ekonomiese- Ontwikkelings- en Arbeidsadviesraad (NEOAR of te wel NEDLAC). Die verteenwoordigers van Arbeid binne NEDLAC, gesteun deur die verteenwoordigers van Gemeenskappe, het ook wysiginge voorgestel wat addisionele prosedurele vereistes vir uitsettings daarstel. Dit sluit dinge in soos dat daar 'n geleentheid gegee moet word vir konsultasie met geaffekteerde partye, dat daar voldoende en effektiewe kennis van voorgenome uitsetting aan alle geaffekteerde partye gegee moet word, dat inligting deur die grondeienaar verskaf sal moet word oor die toekomstige gebruik van die grond of akkommodasie waar daar grondgebruiksveranderings plaasvind en dit die rede vir die uitsetting is, en dat uitsettings nie mag plaasvind ten tye van slegte weer of in die nag nie. Die Besigheidsafvaardiging in NEDLAC het hierteen beswaar gemaak omdat uitsettings reeds 'n baie duur en uitgerekte proses is. Die Regeringsverteenwoordigers het egter aangedui dat hulle wel sulke wysiginge ernstig sal oorweeg. Verder het Arbeid, weereens met die ondersteuning van Gemeenskappe gevra vir verpligte arbitrasie van geskille. Besigheid was nie ten gunste hiervan nie, omdat Besigheid nie glo dat die nodige kapasiteit bestaan om arbitrasie effektief te laat geskied nie. Die Regering se verteenwoordigers het egter ingekoop op die gedagte om mediasie, sowel as arbitrasie

55

verpligtend te maak. Besigheid het 'n saak uitgemaak dat volle toegang tot die howe steeds moontlik moet wees. Daar sal nou 'n NEDLAC verslag opgestel word, wat aan die Parlement gestuur sal word.

1.2.3.3 Konsultatiewe werkswinkel: Beleid oor relatiewe regte

'n Opvolg-werkswinkel is op Maandag, 31 Maart 2014 oor beleidsvoorstelle van Minister Nkwinti rakende die versterking van plaaswerkers se grondregte gehou. Die voorstelle behels onder andere dat elke plaas tot 50% van sy grond aan plaaswerkers afstaan, gebaseer op aantal jare diens. Die vorige werkswinkel is op 2 Augustus 2013 in Soweto gehou. Agri SA het hierdie beleidsvoorstelle vroeër reeds saam met ander landbou-organisasies teëgestaan op grond daarvan dat dit onwerkbaar en heel waarskynlik ook ongrondwetlik is. Dit sal moontlik ook tot disinvestering in die sektor lei en ook voedselsekerheid bedreig. Tydens daardie werkswinkel is 'n uitgebreide finale konsep-beleidsdokument aan belanghebbendes voorgehou. In die dokument word voorgestel dat eienaars 50% van hul grond kan behou terwyl arbeiders op die restant eienaarskap kan verkry. Grondverdeling word bereken in verhouding tot werkers se bydrae tot die ontwikkeling van die plaas, gebaseer op die aantal jare wat hulle op die plaas gewerk het. 'n Belegging- en ontwikkelingsfonds (trust) sal geskep word wat verteenwoordigend van aandeelhouers in die grond moet wees. Die vergoeding wat die regering vir hierdie herverdelingsreëling betaal, sal nie die huidige grondeienaars toeval nie maar in die vermelde trust vir die bemagtiging van plaaswerkers se deelname aan die boerdery gestort word. Die uitgangspunt hiervoor is dat grondeienaars reeds voldoende voordeel vanweë sogenaamde "uitbuitende lone" en bevoordeling in die verlede ontvang het. Tydens die werkswinkel het Agri SA sy steun vir die ideaal van verblyfsekerheid en plaaswerker-bemagtiging herbevestig. Die organisasie het dit egter onomwonde gestel dat die voorgestelde beleid fundamenteel gebrekkig is en realisties gesproke nie geïmplementeer kan word nie. Die ontneming van grond sonder vergoeding is onregverdigbaar en diskrimineer teen die landbousektor vis-a-vis ander sektore. Geen boer kan bekostig om die waarde en gebruik van 50% van sy/haar plaas te verloor nie. Dit is Agri SA se standpunt dat indien hierdie beleidsvoorstelle geïmplementeer word dit tot ernstige ontwrigting van voedsel- en veselproduksie sal lei. Die voorstelle is ook onduidelik of die grondverdeling verpligtend sal wees en of boere 'n keuse in dié verband sal hê. Agri SA het dit duidelik gestel dat hy die verpligte toepassing van só 'n beleid sal teenstaan, indien nodig tot in die konstitusionele hof.

56

In sy toespraak by die geleentheid het Minister Nkwinti aangedui dat vordering gemaak word met die formulering van dié beleid en dat sy departement oor die volgende 12 maande sal voortgaan om met belangegroepe daaroor te beraadslaag, met inbegrip van bilaterale konsultasies. Hy het onder andere gesê dat dit duidelik geword het dat dit nou 'n klas-aangeleentheid eerder as 'n rasse-aangeleentheid is aangesien wit sowel as swart kommersiële boere hul besware teen die beleidsvoorstelle in sy huidige vorm aangedui het. Die departement het onderneem om 'n verslag oor die werkswinkel saam te stel en dit mettertyd onder belanghebbendes te sirkuleer. Agri SA het die geleentheid om met ander belangegroepe te skakel, verwelkom en sy gewilligheid om deel te neem aan die formulering van alternatiewe beleid aangedui.

1.2.3.4 Nasionale Raadgewende Werkswinkel: Die 1913 restitusie afsny datum

Op 14 en 15 Mei 2014 het Agri SA se verteenwoordigers ŉ nasionale werkswinkel in die verband bygewoon wat deur Minister Nkwinti belê is, bygewoon. Die doel was om beperkte uitsonderings op die 1913-afsnydatum te bespreek veral met verwysing na afstammelinge/nasate van persone wat voor 19 Junie 1913 van hulle grond ontneem was. Die Minister het aangedui dat ŉ drie ledige uitgangspunt ter sprake is, naamlik: Die afstammelinge van die Khoi en San mense wat grootliks voor 1913 van hulle grond ontneem was; Vir die erkenning van sekere erfenis gebiede; en Die teruggawe van sekere van dié plekke aan die gemeenskappe wat dit in hulle kultuur in ere wil herstel;

Vir die doeleindes van die Werkswinkel was slegs die eerste twee aspekte oop vir bespreking. ’n Werksgroep om die posisie van die heropening van die 1913 datum vir die Khoi en San afstammelinge te hanteer, het reeds plaasgevind.

Dit was van begin af duidelik dat die bedoeling was om uitsonderings te maak van geval tot geval. Uitsonderings word gemaak om erkenning aan erfenisgebiede en historiese bakens te gee ten einde uitsluiting uit die verlede op die wyse te herstel aangesien van die mense nie in staat was om voor die vorige afsny datum sodanige eise in te stel nie. Die Werkswinkels het ook breë beginsels wat die werkstroom sou bepaal ten einde ŉ beleidsraamwerk daar te stel bepaal.

Die situasie is tans dat die Nasionale Erfenishulpbronne Wet bepaal dat die Departement van Kuns en Kultuur die toegang tot erfenis gebiede fasiliteer veral waar die gebiede op private grond geleë is. Dit het uit die Werkswinkel duidelik geblyk dat weg beweeg word van die beginsel dat toegang gefasiliteer word na die beginsel dat die

57

erfenisse eerder aan die mense aan wie dit vroeër in die geskiedenis behoort het, teruggegee word. Voorlopige definisies vir erfenis gebiede en historiese landmerke word baie wyd en vaag beskrywe om ŉ groot verskeidenheid kulturele belange te ondervang. Dit sluit in plekke, geboue, strukture en toerusting van kultuur historiese belang van wye omvang onder andere historiese plekke waar sekere tradisies vroeër plaasgevind het met verwysing na topografiese, argeologiese en paleontologiese plekke en grafte van historiese figure of oorlog slagvelde en landmerke wat skaars is en uitwissings moontlikhede van die Suid-Afrikaanse natuurlike en kulturele erfenis het. Die regs meganisme wat gevolg gaan word is egter op die stadium nie duidelik nie. Dit veral aangesien sake wat met kultuur historiese sake te make het en by ander Departement gesetel is met grondhervorming ingeskakel gaan word. Agri SA het aangedui dat hulle betrokke sal wees en bly by die proses en het daarom twee verteenwoordigers benoem wat daaraan sal deelneem.

1.2.3.5 Strategiese sessie oor grondhervorming

Agri SA het op 9 Junie 2014 'n strategiese werkswinkel oor grondhervorming gehou. In die lig van die talle verwikkelinge op die terrein van grondhervorming en kommer oor sekere nuwe beleid, die implikasies van konsep-wetgewing en die uitspraak van die Konstitusionele Hof in die Agri SA saak oor ou orde minerale regte, het Agri SA se Bestuur dit goed geag om 'n een dag werkswinkel te reël om sekere brandpunte op die terrein van grondhervorming te bespreek. Die sessie is goed bygewoon. Verskeie kundige buite-sprekers het opgetree. Die volgende kwessies is toegelig en bespreek: • Die heropening van die restitusie-eiseproses: 'n Senior Advokaat het sekere praktiese advies met die teenwoordiges gedeel oor die bestuur van die restitusie-proses, veral in die lig van die verwagte heropening van die eise-proses. Hierdie advies sal vervat word in Agri SA se opgedateerde riglyn oor restitusie en aan lede versprei word. • Ten aansien van Minister Nkwinti se voorstelle oor 50% aandeelhouding in plase, het Agri SA reeds werkbare alternatiewe voorgestel, wat nog binne die werksgroep gedebatteer word. Agri SA neem egter steeds deel aan die betrokke Groenskrif werksgroep, waar daar gepoog word om middelgrond te vind rondom hierdie voorstel. 'n Prokureur van Kaapstad, het sy perspektiewe oor die Minister van Landelike Ontwikkeling en Grondhervorming se voorstelle oor aandeelhouding in plase vir plaaswerkers gestel. Hy het voorstelle gemaak oor moontlike alternatiewe benaderings tot hierdie kontroversiële voorstelle van die Minister. Agri SA sal verder besin oor wyses waarop plaaswerkers se behuising en werksomstandighede op 'n eenvormige en aanvaarbare standaard

58

gebring kan word en lewensvatbare opsies vir verblyf af van die plaas af. • 'n Landbou-ekonoom het 'n inset gelewer oor grondplafonne, 'n reg van eerste weiering en swart bemagtiging op die terrein van grondhervorming. Die werkswinkel het weereens tot gevolgtrekking gekom dat grondplafonne onwerkbaar is. Agri SA sal ondersoek instel na die wenslikheid van 'n reg op eerste weiering en die voorwaardes waarop dit behoort te geskied. Agri SA het reeds gedurende 2013 'n aantal planne geformuleer en aan 'n vooraanstaande onafhanklike landbou-ekonoom voorsien om dit te verfyn en kommentaar op die lewensvatbaarheid van hierdie planne te lewer. Die verslag wat voorberei is deur hierdie landbou-ekonoom is beskikbaar gestel aan die Nasionale Beplanningskommissie om te help om 'n loodsprojek in Mpumalanga aanmekaar te sit. • Daar was ook 'n inset oor die behoeftes van landbouers in kommunale gebiede. Agri SA is in die proses om 'n beleid oor kommunale grond te formuleer en het probeer om beter insig te kry oor die realiteite waarmee landbouers in hierdie gebiede gekonfronteer word. Daar blyk 'n groot behoefte te wees na die ondersteuning van landbouproduksie en markte in hierdie gebiede. • Die hofuitspraak van die Konstitusionele Hof in die saak van Agri SA vs Die Minister van Minerale is in diepte bespreek en moontlike implikasies vir ander tipes eiendom is uitgelig. 'n Advokaat, wat betrokke was by die voorbereiding van 'n skriftelike opinie wat Agri SA aangevra het oor die Wetsontwerp op die Beskerming en Bevordering van Beleggings, het 'n opsomming van die opinie aan die werkswinkel voorgehou. Die opinie adviseer dat die bepalings in die wetsontwerp wat daarop gemik is om die definisie van onteiening te beperk, op meer as een grondslag as ongrondwetlik aangemerk kan word. • 'n Oud-regter het 'n verdere inset oor die raamwerk van die grondwetlike beskerming van eiendomsreg gelewer en 'n landbou-ekonoom het verduidelik wat die Nasionale Beplanningskommissie se voorstelle vir grondhervorming behels. • Agri SA se President het 'n twaalf punt opsomming van die dag se besprekings gegee en onder andere gewys op die nodigheid vir 'n pragmatiese benadering tot die beskerming van die landbouer se belegging. 'n Volledige verslag van die werkswinkel word tans voorberei en sal aan affiliasies versprei word. Verdere werk sal gedoen word ten aansien van sekere kwessies wat uitgelig is en 'n moontlike opvolg-strategiese sessie is ook in die vooruitsig gestel.

59

1.2.3.6 Die Beleid op die Besit van Landbougrond: nuutste oor voorgestelde beperkings op grondbesit

Die Groenskrif op Grondbeleid wat gedurende September 2011 gepubliseer is, het 'n vier-ledige grondbesitstelsel in die vooruitsig gestel, naamlik staatsgrond, kommunale grond, privaatgrond van beperkte omvang en grond besit deur buitelanders wat gereguleer sal word. Een van die wyses waarop die Groenskrif beoog om die omvang van privaatgrondbesit te beperk, is deur sogenaamde grondplafonne, waar daar 'n beperking geplaas word op die maksimum aantal hektaar grond wat 'n persoon sal mag besit. Agri SA het deelgeneem aan die Werkgroep wat die kwessie van beperking van privaatbesit bespreek het en het deurentyd 'n goed gemotiveerde sterk standpunt teen die instelling van sulke beperkings gehandhaaf. Die konsep-beleid is later aangepas om meer klem te lê op die fasilitering van toegang van kleinskaal landbouers tot meer grond. Die gedagte van beperkings op groter grondeienaars is egter steeds op 'n manier in die beleid, wat bekend staan as die "Agricultural Landholding Policy", vervat. Daar is onlangs 'n regulatoriese impakstudie (RIA) op die beleid laat doen. Die diensverskaffers was Business Enterprises van Universiteit Pretoria (onder leiding van Prof Mark Oranje en Prof Jeannie van Wyk). Daar het op 3 en 4 Junie 'n konsultasie plaasgevind oor hierdie regulatoriese impak-ondersoek. Agri SA is verteenwoordig deur Annelize Crosby en Theo Boshoff en Phile van Zyl het ook bygewoon. Prof Van Wyk het 'n voorlegging gedoen oor die RIA. Sy het gesê dat daar drie stukke navorsing onderneem is: 'n regsstudie deur Prof Nic Olivier wat onder andere na die grondwetlikheid van die beleid moes kyk; 'n sosiale studie wat deur Prof Sam Kariuke onderneem is en 'n landbou-ekonomiese studie wat deur Andrew Makanete gedoen is. Daar is ook twee beleidswerkswinkels gehou waar dit duidelik geword het dat grondplafonne nie aanvaarbaar is nie. Die beleid is daarna herskryf om meer te fokus op billike herverdeling en die fasilitering van toegang vir nuwe landbouers. Mnr Hilton Toolo, beleidshoof van die Departement van Landelike Ontwikkeling en Grondhervorming het gesê dat, hoewel die beleid reeds deur Minister Nkwinti geteken is, hierdie nog werk is proses is en dat die Departement nog daaroor konsulteer. Hy het gesê dat die verpligte openbaring van grondeienaarskap en besit in die vooruitsig gestel word. Distrikskomitees sal 'n belangrike rol speel in die uitrol van die beleid. Die Wetsontwerp op die Grondkommissie sal waarskynlik gewysig moet word om voorsiening te maak vir die gedwonge openbaarmaking van inligting en die funksies van die distrikskomitees. Prof van Wyk het verduidelik dat die beleid voorsiening maak vir drie kategorieë van grondbesit, naamlik klein-, middelslag en groot boerderye. Die gedagte is om die omvang van grondbesit wat onder die minimum-grote van die laagste kategorie

60

val, bo daardie vlak te bring en om die omvang van grondbesit wat bo die plafon is, af te bring. Dr van Wyk het die metodologie wat Business Enterprises gevolg het verduidelik: Daar is lessenaarstudies gedoen, gekyk na die internasionale ervaring met grondplafonne en ook 'n koste-voordeel analise gedoen. Verder was daar ook onderhoude met kundiges. Algemene gevolgtrekkings wat gemaak is uit die internasionale ervaring sluit in: 'n Grond-Instelling sal geskep moet word om die beleid te implementeer, vergoeding sal betaal moet word aan diegene wat grond verloor, daar moet 'n spesifieke datum vasgestel word waarop diegene wie se grond bo die plafon is, hul grond verloor, daar moet minimum groottes wees en daar moet 'n manier wees om begunstigdes te selekteer en dan moet daar lenings vir begunstigdes beskikbaar gestel word. Daar is ook bevind dat daar in ontwikkelde lande 'n direkte verwantskap tussen grond grootte en produktiwiteit is, maar dat daar in ontwikkelende lande 'n omgekeerde verband tussen hierdie faktore is. Daar is twee alternatiewe oorweeg: Die eerste is om die status quo te handhaaf – dit is nie as 'n realistiese opsie beskou nie. Die tweede, wat Business Enterprises verkies bo die huidige beleid, behels dat daar beter gebruik gemaak moet word van bestaande wetgewing soos die Wet op Ruimtelike Ontwikkeling en Grondgebruik, en waar nodig ook nuwe wetgewing ingebring moet word. Hulle stel verder voor dat alle rolspelers betrokke gemaak moet word by die proses wat hoofsaaklik op munisipale vlak sal plaasvind. 'n Loodsprojek word voorgestel as ook 'n gefaseerde benadering. Die deelnemers het heelwat kommentaar gelewer, en het 'n voorkeur vir opsie 2 uitgespreek, sou daar wel enigsins voorgegaan word met die beleid. Die punt is weereens gemaak dat grondplafonne waarskynlik groot ekonomiese ontwrigting kan veroorsaak en moontlik ook 'n negatiewe impak op voedselsekerheid mag hê. Daar is verdere konsultasies oor die kwessie in die vooruitsig gestel.

1.2.4 Natuurlike Hulpbronne Beleidskomitee

1.2.4.1 Voorgestelde nuwe Nasionale Waterwet Agri SA ondersteun die visie van die Departement van Waterwese om die historiese beleidsdokumente in een beleidsdokument te konsolideer met die oog daarop om die Nasionale Waterwet (NWW) en die Waterdienste Wet wat die volle water bedeling reguleer, saam te vat. Naatlose wetgewing sal die holistiese implementering van waterwetgewing daarstel, veral waar laasgenoemde tans die grootste struikelblok blyk te wees. Die Agri SA standpunte wat oorgedra is behels die volgende, naamlik:

61

“Agri SA cited examples to illustrate that the current problems listed in the policy review are not related to poor policy formulation, but in fact related to poor implementation. We believe that concerted efforts to improve the implementation of existing laws and policies will negate the need for a drastic shift in policy. The organisation believes that the combination of the moratorium on water trading between authorised users and the 'use-it-or-lose-it' principle will amount to expropriation without compensation, which can have significant constitutional implications. In addition, it may have the unintended consequence of water being used unproductively, rather that released for further development and distribution to previously disadvantaged persons. We are of the opinion that the prioritizing of social and economic equity in the reallocation of water should not be seen in isolation from land reform initiatives and the need to maintain production in the interest of food security. We objected to the disbandment of Irrigation Boards/Water User Associations (WUA's) and proposed that devolution of power to WUA's is the sensible course to follow with water resource management at catchment level, proven to be best practice internationally. Whilst we support the introduction of mediation and conciliation in dispute resolution we cannot support the proposals to align it with the National Environmental Management Act (NEMA) as far as it may limit an applicant's access to court. Agri SA would like to see key omissions such as climate change, the biological health of our water resources and the Minister's support to local municipalities dealt with in the policy. Finally, Agri SA will also make use of the opportunity to address the Portfolio Committee on Water and Environmental Affairs on the subject. The finalisation of the National Water Policy and the amendments to legislation will determine the implications for irrigators' water use rights.”

1.2.4.2 Hersiening van die prysstrategie vir water Die Departement van Waterwese (DWA) het met belangegroepe oor die hersiening van die Prysstrategie vir Water gekonsulteer. Die verwagting is dat die konsep-prysstrategie teen die einde van die jaar in die Staatskoerant vir kommentaar gepubliseer sal word. Die oogmerk om 'n befondsingsmodel en die werking van 'n ekonomiese reguleerder in plek te stel, is werk in proses.

Die Departement het ondersoek gedoen na die instelling van 'n nasionale besproeiingstarief, maar het na deeglike evaluering

62

daarvan afgesien. Die beginsel van 'n opvanggebied-; skematarief blyk steeds die beste oplossing te bied. Die Departement is egter ten gunste van die volle verhaling van koste (onderhoud & bedryf) insluitende die kapitaal en rente op bestaande en nuwe skemas. Agri SA het in sy voorlopige kommentaar versoek dat verdere ondersoek gedoen moet word na die totale fiskale impak van die onderskeie besproeiingskemas om 'n beter prentjie van die direkte- en indirekte skaalvoordele vir die regering ten opsigte van, belastings, uitvoerverdienste, ens. te bekom. Volle verhaling van koste kan dubbele belastings tot gevolg hê, waarvan 'n regering hom behoort te vergewis, aangesien dit sosio-ekonomiese implikasies inhou. Die verwagting is dat geteikende subsidies in die toekoms via die Departement van Landbou, Bosbou en Visserye (DAFF) en die Nasionale Tesourie beding moet word. In 'n skrywe van die DAFF het dié Departement die problematiek met sodanige benadering aan die DWA uitgewys. Verdere gesprek in hierdie verband sal by die CEO-Forum plaasvind. Die 'Waste Discharge Charge System' (WDCS) word tans ondersoek. Twee tariewe word voorsien naamlik 'n 'Waste Discharge Levy' en 'n 'Waste Mitigation Charge'. Die toepassing hiervan op besproeiing is ietwat onseker, vanweë die landbou se nie-punt-bron-besoedeling karakter. Die instelling van 'n 'Future Infrastructure Build Charge' (FIBC) word egter op die besproeiingslandbou van toepassing gemaak en sal oor 'n periode van 10 jaar ingefaseer word. Dié heffing vervang die opbrengs op kapitaal heffing (ROA), waarvan die landbou voorheen uitgesluit was.

1.2.4.3 Regulasies vir petroleum eksplorasie en eksploitasie

Agri SA het kommentaar aan die Departement van Mineraal en Energie Sake (DMR) op die voorgestelde regulasies petroleum (skaliegas) eksplorasie en eksploitasie voorgelê. In hierdie proses is met onafhanklike navorsers oorleg gepleeg om die kommentaar saam te stel. Agri SA het versoek dat die DMR sal toesien dat die skalie-gas ontwikkeling onderhewig aan die volgende sal wees, naamlik: • “Research into the potential effect of Hydraulic Fracturing (fracking) on the underground water resources to be conducted simultaneously with the proposed exploration drilling phase; • Codes of best practice to be developed and implemented, which should include full public disclosure of all chemicals/fluids to be used in the process, together with their hazard status; • The development of a new legislative and regulatory framework dispensation, also with a view to involving interested and affected parties in shale-gas exploration policy development, e.g. the

63

establishment of a monitoring committee, drafting of appropriate regulations and strengthening of the National Water Act to provide for enhanced protection of groundwater resources; • The establishment of an independent regulator consisting of objective analysts and academics with sufficient knowledge and ability to monitor and control the fracking process adequately. The appointment of such persons should be transparent and agreed to by representatives of landowners, particularly those from the agricultural industry. This regulator should receive sufficient funding from government and shale-gas developers, and should have wide powers to enable it to perform its functions adequately and in a manner that will engender trust among all the affected parties; • The establishment of a social and environmental trust fund or guarantee to deal with the immediate needs of farmers and communities negatively affected by shale-gas development; • Proper waste management to be carried out in respect of all fracking fluids and the emanating water, dissolved solids and solid waste in respect of which regulations (to the extent that they do not already exist) should be promulgated, but at the very least to provide that it be stored in sealed containers (and not in open ponds) to be disposed of at designated waste disposal sites (to be constructed prior to drilling/fracking operations, if necessary) in an ecologically acceptable manner; • Imposing a duty on the shale-gas developers to fund repairs to the road and transport infrastructure as may be required and, in the event of such damage occurring, to assume liability for and immediately attend to the repair of any such damage or deterioration in infrastructure. To this end, it is expected that the quality of the infrastructure be monitored on an ongoing basis; • The bio-diversity of all fracking areas affected by drilling/fracking operations is preserved and all reasonable measures are taken in this regard. Full disclosure of fracking densities in any given locality as well as detailed environmental impact assessment in respect of all listed activities should be enforced by government; • Adequate security be provided to landowners to provide for compensation for any damages (directly/indirectly/consequential) sustained as a consequence of the proposed drilling/fracking activities; and • A solatium is payable to each landowner for the inconvenience caused and disruption of farming operations by drilling operators on his/her property.

64

1.2.4.4 Aansluiting van kragopwekking tot Eskom se laag-spanningsnetwerk

Die Suid-Afrikaanse klant se perspektief in terme van elektrisiteitsverbruik is aan die ontwikkel. Dit is as gevolg van 'n aantal faktore, insluitende stygende elektrisiteitspryse, die gevaar van lasafwerping in 'n tyd wanneer Suid-Afrika deur kapasiteitsbeperkings in die gesig gestaar word, die behoefte om energiedoeltreffend te wees, asook die immergroeiende behoefte om 'n goeie burger te wees deur van groen energie gebruik te maak. Hierdie faktore het daartoe bygedra dat sommige klante (groot en klein) alternatiewe energiebronne oorweeg, onder andere toenemende belangstelling in die opsie om hul eie elektrisiteit op te wek. Daar is veral toenemende belangstelling onder residensiële klante om sonpaneel-installasies op hul dakke aan te bring. Hierdie communiqué werp lig op die huidige uitdagings wat eers opgelos moet word voordat sodanige koppeling in 'n volhoubare en beheerbare manier uitgevoer kan word. Hierdie opwekkers mag tans aan die kragnetwerk gekoppel wees, m.a.w. die klant se opwekker werk in parallel met die Eskomnetwerk en vul die energie aan wat andersins vanaf Eskom ingevoer sou word. Indien die installasie aan die kragnetwerk gekoppel is, moet toestemming van Eskom verkry word, aangesien daar regs-, veiligheids- en elektrisiteitskwaliteit gehalte-implikasies is, of elektrisiteit na die kragnetwerk uitgevoer word al dan nie. Eskom is tans besig om die regs-, tegniese-, metings- en tarief raamwerk vir die koppeling van kleinskaalse kragopwekking tot die laagspanningsnetwerk te ontwikkel. Daar is 'n bestaande, goedgekeurde proses wat opwekkers tot Eskom se medium- en hoëspanningsnetwerke toelaat (1000V). Een van die vereistes is dat klante na Eskom se grootkragtariewe moet oor skakel. Die grootkragtariewe het ontbondelde energietariewe en meters wat die tyd-van-gebruik tariewe ondersteun. Geen premie word vir hierdie energie betaal nie – dit word teen die tyd-van-gebruik energietariewe gekrediteer wat Eskom se gemiddelde energiekostes weerspieël. Die Eskomproses vir medium- en hoërspannings-koppelings is beskikbaar by: http://www.eskom.co.za/Whatweredoing/InfoSiteForIPPs/Pages/Guide_To_Independent_Power_Producer_IPP_Processes. Aspx

Die Eskomraamwerk vir die koppeling van kleinskaalopwekkers is in die ontwikkelingsproses en tot dat dit voltooi is, sal geen kleinskaalopwekking om veiligheids-, tarief- en tegniese redes aan die kragnetwerk gekoppel word nie.

65

Hierdie raamwerk sal die volgende in ag neem: • Hulpbronne om die addisionele klanteversoeke (menslik en finansieel) te bestuur • Besluite rakende die tipe meter wat geïnstalleer moet word – meters moet in staat wees om die invoer en uitvoer van energie te meet. • Implikasies moet deur klante verstaan word – dat sodanige installasies 'n veiligheids- en brandrisiko vir die klant kan inhou, en dat die nodige nasionale standaarde en akkreditasie dat sodanige installasies veilig is, in plek moet wees, en dat dit deur gepaste geakkrediteerde en gemagtigde kontrakteurs geïnstalleer moet word. •Impak op Eskom se huidige administrasie- en rekeningstelsels. •Impak op Eskom se inkomste vanaf hierdie klante, huidige tariefstrukture, tariewe, asook die moontlikheid van krediettariewe wat eers deur NERSA goedgekeur moet word. •Reëls aangaande maand-tot-maand "bank" (oordrag van energie van een maand na die volgende maand). • Kontraktering – begrip van die klant en Eskom se verpligtinge tot nakoming van die Wet op Verbruikersbeskerming en ander tegniese wetgewing. • Veiligheid van Eskom se werknemers en ander klante Tot dat die raamwerk in plek is, word klante wat 'n laagspanningstoevoer het, nie toegelaat om enige opwekking aan die Eskomnetwerk te koppel nie, aangesien dit die veiligheid van die publiek en Eskomwerknemers in gevaar stel. Eskom sal ook nie toelaat dat meters teruggedraai word nie en het die reg om enige toevoer wat sonder toestemming aan die netwerk gekoppel is, te ontkoppel. NAVRAE

'n Eskom werksgroep is tans besig om aan die raamwerk wat binne Eskom, en waar nodig, deur NERSA, goedgekeur moet word, te werk. Eskom werk ook nou saam met SALGA ten einde deurlopende toepassings en aansluitingsprosesse te verseker. Enige navrae aangaande hierdie soort aansluitings moet asseblief gerig word na die Klantediensgroep, GRID ACCESS UNIT, wat hierdie projek borg.

66

Die kontakpersoon en projekleier vir die laagspannings-kleinskaalopwekkingsraamwerk is Ravi Moonsamy: [email protected]

1.2.5 Landelike Veiligheid Beleidskomitee

1.2.5.1 Landelike Veiligheid

Landelike kriminaliteit is een van die onaanvaarbare aspekte waarmee landbouers op 'n daaglikse basis mee gekonfronteer word. Nie net moet hulle daarmee saamleef nie, maar veroorsaak die hoë vlakke daarvan dat dit onaanvaarbare koste en verliese vir landbouers meebring. Die verliese word veroorsaak deur diefstal van produkte, lewende hawe, toebehore en insette en ook skade wat tydens misdaadvoorvalle voorkom.

Een van die uitvloeisels van die geweldskultuur is die onaanvaarbare verliese aan mense lewens wat nie net 'n effek in plaasverband het nie, maar ook in die totale gemeenskap. Die handhawing van wet en orde en die bevordering van 'n veilige werk- en leef omgewing vir die boerderygemeenskap bly een van die hoogste prioriteite van Agri SA. Hierdie aangeleentheid word op 'n deurlopende basis deur die organisasie se Landelike Beveiligingsprioriteitskomitee hanteer. Tydens 'n onlangse vergadering van die Komitee, is verskeie fasette van landelike beveiliging bespreek onder andere:

•Die wederregtelike arrestasie van landbouers deur polisiebeamptes wat nie instruksies om sodanige voorvalle te verhoed konsekwent volg nie, het weer sy kop begin uitsteek. 'n Opname van die voorvalle word tans gedoen om die omvang en voorkoms daarvan te bepaal, sodat verdere optrede met die polisie bespreek kan word.

•Tydens die vorige finansiële jaar is die Landelike Beveiligingstrategie by nagenoeg 40 polisiestasies geïmplementeer. In die huidige finansiële jaar word die Strategie by die oorblywende stasies ingestel. Een van die leemtes in die implementering van die Strategie is die toeganklikheid wat die landelike gemeenskap tot polisiëring het en die tekort aan hulpbronne soos voertuie, spesifiek vir landelike beveiligings doeleindes. Hierdie aspek is reeds met die Minister van Polisie bespreek en 'n beroep is op hom gedoen om toe te sien dat die nodige hulpbronne beskikbaar gestel word.

•Die Reservistebeleidsraamwerk is reeds deur die Minister van Polisie goedgekeur. Die Beleid is reeds aan provinsiale organisasies beskikbaar gestel en die Komitee het landbouers aangemoedig om by die stelsel aan te sluit.

•Die Komitee het weereens 'n beroep op landbouers gedoen om konsekwent die protokol vir plaastoegang toe te pas en daarmee saam die protokolborde aan te bring.

67

•Die Komitee het ook die vorige protokol wat Agri SA met die Onafhanklike Verkiesings Kommissie (OVK) onderteken het aanvaar waarin die reëls uiteengesit word vir toegang tot plase deur die OVK asook die aanbied van politieke byeenkomste weg van die plaas by openbare plekke. Agri SA het reeds die OVK skriftelik ingelig van sy bereidwilligheid om met die OVK saam te werk op die basis.

•'n Ooreenkoms bestaan tussen Agri SA en CrisisOnCall oor die verskaffing van 'n verskeidenheid dienste wat in krisis- en noodsituasies aan landbouers gelewer kan word. Meer besonderhede oor die dienste kan bekom word by www.crisisoncall.co.za of om 0861574747 te skakel.

•Op versoek van landbouers, het Agri SA in samewerking met T&E Finops die gesinsbeskermer-versekeringsplan (Voorheen Agri Securitas Traumaversekering) ontwikkel. Die doel met die plan is om veral bystand te lewer aan slagoffers van plaasaanvalle in terme van hospitaal uitgawes, maar die produk bied ook voordele in gevalle van toevallige sterfte, toevallige gestremdheid, hospitalisasie en ook traumavoordele.

Die gesinsbeskermer-versekeringsplan is juis ontwikkel om vir sulke situasies voorsiening te maak. Vir navrae om meer uit te vind oor die produk kan 0861 440 666 geskakel word.

Tydens die Komitee se vergadering en met die goedkeuring van die Algemene Raad is die volgende persone as Dagbestuurslede verkies:

• Voorsitter: Kobus Breytenbach (Vrystaat Landbou) • Onder-voorsitter: Boeta du Toit (Agri Noordwes) • Dagbestuurslid: Nico Smuts (Agri Oos-Kaap)

1.2.5.2 Hulp met misdaadbekampingsinisiatiewe

Die voorkoms van plaasmisdaad soos moord, gewapende roof, veediefstal en so meer, is van die bedreigings wat 'n nadelige effek op individue se veiligheid en die produksievermoë van die landbou het. Die fondse wat die Agri Securitas Trustfonds pas aan misdaadgeteisterde-boerderygemeenskappe landswyd bewillig het, sal bydra om hulle eie voorkomingsmaatreëls effektief te implementeer. Uit die versoeke vir bydraes blyk dit dat behoeftes oor 'n wye front toeneem en die terugvoer wat ontvang word dui egter daarop dat die hulp 'n verskil maak aan die gemeenskappe se veiligheid en lewens. In 'n poging om landelike gemeenskappe veiliger te hou, ondersteun die Trustfonds projekte wat kan bydra tot die verwesenliking van hierdie ideaal. Dit sluit projekte in wat gerig is op voorkomende maatreëls sowel as nasorg. Die volgende boerderygemeenskappe het die afgelope tyd gebaat by die hulp wat die Trustfonds bied:

68

•Agri Marico Bosveld in die Noordwes-provinsie is ondersteun met die aankoop van nagsigtoerusting. • In Mpumalanga het die Platrand Boerevereniging hulp ontvang met die aankoop van kommunikasietoerusting. • Kommunikasie- en nagsigtoerusting is in die Vrystaat aan Tweeling Boerevereniging bewillig. • Sonop Boerevereniging in die Noord-Kaap was in die onlangse verlede die teiken van misdadigers en kommunikasietoerusting is aan hulle bewillig. • Verskeie traumaberadingwerkswinkels is pas in die Noordwes en Noord-Kaap provinsies aangebied. Die waarde van die werkswinkels is daarin geleë dat boerderygemeenskappe wat nie altyd naby ondersteunende dienste is, om hulle emosionele probleme aan te spreek nie, nou op eie bodem die dienste kan gebruik. Die Trustfonds poog om met 'n positiewe gesindheid te werk vir 'n veiliger en welvarende boerderygemeenskap. In die uitvoering van sy mandaat, speel Agri SA se provinsiale organisasies 'n belangrike rol om versoeke van grondvlak te evalueer vir voorlegging aan die Raad van Trustees. Die deurlopende bydraes van strategiese vennote soos Sanlam, Vodacom, Nissan SA en CrisisOnCall, stel die Trustfonds in staat om voort te gaan om 'n bydra te maak tot die beveiliging van boerderygemeenskappe.

1.2.6 Kommunikasie en Beeldbou

1.2.6.1 Agri ontvang erkenning by PICA-toekennings

Agri waarby ingelyf die Boer/The Farmer, Agri SA se twee-maandelikse tydskrif, het November 2013 by die PICA-toekennings 'n "Highly Commended" -toekenning ingepalm in die besigheid-tot-besigheid-kategorie, (hulpbrongebaseerde bedrywe). Agri SA is baie trots op die toekenning omdat dit die eerste keer is dat Agri aan die kompetisie deelneem. Uit 'n totaal van 488 tydskrifte wat vir die toekennings in verskeie kategorieë ingeskryf is, was Agri een van 'n handvol wat tydens die gala-geleentheid 'n toekenning ontvang het. Die PICA-toekennings word jaarliks vir publikasie- en redaksionele uitnemendheid gedoen. Die toekennings erken uitnemendheid in die tydskrifbedryf en vir joernalistieke werk van hoë gehalte. Die besigheid-tot-besigheid kategorie gee erkenning aan tydskrifte wat gepubliseer word met 'n fokus op onder andere die landbou, mynbou, omgewing- en afvalbestuur.

69

Agri verskaf agtergrond inligting oor beleid, wetgewing en programme wat vir landbouers van belang is. Dit bied ook raad, voorligting en nuus oor aktuele gebeure aan meer as 27 000 landbouers wat deur die onderskeie affiliasies, lede van Agri SA is. Die tydskrif se sirkulasiesyfers word ook deur die Audit Bureau of Circulation (ABC) ge-oudit. Tydens die laaste oudit het die tydskrif 'n skoon oudit ontvang.

1.2.6.2 Belangrike inligting op Agri SA se webblad

Die volgende dokumente verskyn op Agri SA se webblad wat belangrike inligting bevat waarvan affiliasies en hulle lede behoort kennis te neem. Besoek gerus die webblad en lees die volledige dokumente daar.

•Nasionale Divisionele Direktief rakende die rapportering van veediefstal insidente.

Die onsekerheid oor die korrekte prosedure wat gevolg behoort te word om veediefstal insidente by die polisie te rapporteer is deur Agri SA se Landelike Beveiligingskomitee bespreek.

Die polisie is versoek om prosedure reëlings in die verband te formuleer wat kan bydra om sodanige insidente effektief by die polisie aan te meld. Die Nasionale Direktief 01/2013, spel die korrekte prosedure uit vir die rapportering van sodanige insidente op stasievlak.

• Suid-Afrikaanse Polisiediens Regulasies oor dissiplinêre optrede Die Landelike Beveiligingskomitee het by verskeie geleenthede klagtes oor onprofessionele optrede deur polisiebeamptes bespreek. Die polisie is versoek om inligting beskikbaar te stel oor prosedure wat gevolg behoort te word om klagtes in sulke gevalle aan te meld. Die ingeslote regulasies verskaf die nodige agtergrond in die verband.

• Landbouversekering

Landbouversekering is vir verskeie redes van kritiese belang om die sektor se volhoubare sukses te ondersteun. Een van die belangrikste redes is dat dit die boere sal beskerm teen die risiko’s wat verband hou met natuurlike rampe soos droogtes en vloede. Landbouversekering in Suid-Afrika spruit uit die 1970′s toe ‘n Suid-Afrikaanse regering gesubsidieer versekeringskema in plek gestel is om boere die geleentheid te gee om te verseker teen droogte. Lees meer oor die vordering van landbouversekering in Suid-Afrika, sedertdien.

• Bruikbare inligting met betrekking tot die verklaring en klassifikasie van rampe en die befondsing daarvan

70

Hierdie artikel is bedoel om die institusionele verantwoordelikhede en prosedures ten opsigte van die verklaring en klassifikasie van rampe en gepaardgaande prosedure vir befondsing te beskryf. Boereverenigings, in besonder, behoort dit handig te vind wanneer gebeurtenisse, hetsy natuurlik of mensgemaak, plaasvind byvoorbeeld vloede, droogtes, veldvure wat dood, beserings, skade aan eiendomme en die omgewing veroorsaak.

2. SAKE VAN PROVINSIALE BELANG

2.1. INLEIDING

Gedurende die 2013/2014 verslagjaar was ampsdraers en personeel van Agri Wes-Kaap by verskeie aktiwiteite in belang van die Wes-Kaapse landbougemeenskap betrokke. Ten einde die sake wat landbou raak, te hanteer, het die AWK Direksie dieselfde beleidsareas as Agri SA tans gebruik, behalwe vir die Afrika Beleidsterrein, geskep om die werk verdeling beter te kan bestuur. Lede van die Raad en Besture van die AWK Kamers dien in die AWK Beleidskomitee volgens hul onderskeie kundigheidsvelde. Bo en behalwe die gemelde landbou-leiers word daar ook ander kundigheid om insette by die onderskeie Beleidsterreine te maak, gekoöpteer.

2.2 AWK Beleidskomitees

Die onderstaande verslae van AWK Beleidskomitees word in dieselfde volgorde as die op nasionale vlak hanteer.

2.2.1 Kommersiële Beleidskomitee

2.2.1.1 SARS aangeleenthede:

Ten spyte van deurlopende kommunikasie met SARS bly die situasie aangaande die registrasie van PAYE nommers van werknemers ŉ probleem en veroorsaak baie vertragings in die afhandeling van produsente se finansiële state.

Ten opsigte van die Komitee se navraag oor belastingimplikasies van die aankope en afskrywing van toerusting, is die Komitee meegedeel dat gebaseer op die Inkomstebelastingwet die volgende beginsels ter sprake is; naamlik:

• ART 12 (B) reël die aftrekkings by die aankoop van nuwe toerusting op die 50:30:20 basis waarmee daar nie ŉ probleem kan wees nie;

• Paragraaf 66 van die Wet handel spesifiek met

kapitaalwinsbelasting en die herbelegging van vervangingsbates. ŉ Persoon kan ŉ keuse uitoefen dat hierdie paragraaf van toepassing sal wees ten aansien van ŉ beskikking oor ŉ bate waar daardie bate gekwalifiseer het vir ŉ aftrekking.

71

2.2.1.2 Diesellogboek:

SARS het gedurende die verslagjaar voorbeelde van ŉ logboek voorgelê wat nie vir die landbou prakties haalbaar was nie. Agri SA het ŉ eenvoudiger logboek voorgestel.

SARS het op 31 Desember 2013 ŉ amptelike aankondiging in die Staatskoerant gemaak dat die boete vir gebrek aan ŉ logboek of bewyse van dieselverbruik sedert 2009 op 20% van die 80% rabat wat teruggeeïs kan word, vasgestel word.

Produsente word dus versoek om deurlopend goeie rekord van dieselverbruik by te hou terwyl daar vir ŉ werkbare logboek onderhandel word.

2.2.1.3 Eiendomsbelasting

Agri SA het ŉ dokument met riglyne opgestel hoe daar met munisipaliteite vir eiendomsbelastingdoeleindes beding moet word, wat aan affiliasies gesirkuleer is. Daar is ŉ opname oor die verskil in (netto) belastingkoerse tussen die distriksmunisipaliteite in die Wes-Kaap gedoen. Die Komitee beveel aan dat daar ŉ perk op die persentasie bydrae wat landbou tot munisipale inkomste moet maak, beding moet word.

Daar is kennis geneem dat aangesien elke munisipaliteit outonoom is, kollektiewe bedinging binne die provinsie ten opsigte van eiendomsbelasting nie haalbaar is nie.

2.2.1.4 Pad aangeleenthede:

Daar is gedurende die jaar samesprekings met SANRAL en Departement Vervoer (Wes-Kaap) gevoer oor klagtes wat vanaf landbouverenigings ontvang is. Die terugvoer is aan die onderskeie landbouverenigings deurgegee. Die inligting word ook op die AWK webblad geplaas.

Die probleem ten opsigte van sekere plaasimplemente onder andere stropers wat nie binne die huidige lisensiestelsel geakkommodeer word nie, is ook aan die Departement Vervoer gekommunikeer wat dit sal opvolg.

2.2.1.5 Telekommunikasie in landelike gebiede

Daar word aanbeveel dat produsente in gebiede waar Telkom kommunikasie nie na wense is nie, daar na satellietkommunikasie oorgeskakel word.

72

2.2.1.6 Eenvormige ouditstelsel/etiese kode vir bedrywe

Daar is saam met die AWK Bedryfskamer oor ŉ meer eenvormige en goedkoper ouditstelsel/etiese kode wat vir produsente en aankopers aanvaarbaar is, besin. Die Bedryfskamer het by die Direksie aanbeveel dat aangesien bedrywe in die provinsie baie verskil, een algemene protokol/gedragskode wat vir alle bedrywe van toepassing is, ondersteun word (wetgewing, arbeidsaangeleenthede, sosio-maatskaplike). ŉ Addisionele bedryfspesifieke kode kan dan vir elke bedryf bygevoeg word (produksie, bemarking, verwerkingspraktyke).

Die stelsel wat deur die vrugtebedryf, naamlik SIZA (Sustainability Initiative of SA) ontwikkel is, word vir oorweging deur die AWK bedryfskamer by bedrywe aanbeveel.

2.2.1.7 Vervoer van plaaswerkers

Inligting oor die Padverkeerswet en regulasies se bepalings oor vervoer van werkers is aan affiliasies voorsien. Dit word weer beklemtoon dat voertuie wat vir die doel gebruik word padwaardig moet wees en nie oorlaai moet word nie. Die voertuie moet die nodige kantbedekking hê - sittende passiers (350mm bokant sitplek) of staande passiers (900mm) - om te verhoed dat persone van die voertuig kan afval. Geen persoon mag in dieselfde kompartement as gereedskap of goedere vervoer word tensy ŉ afskorting daarvoor gemaak is nie.

2.2.2 Sosiaal Maatskaplike Beleidskomitee

2.2.2.1 Arbeidsonrus 2012/FARE verslag (Future Agricultural Rural Economy Development)

Na aanleiding van die 2012 arbeidsonrus het die Wes-Kaap Premier die FARE proses geloods. Agri Wes-Kaap het aan die proses deelgeneem, maar was baie teleurgesteld met die uitkoms van die ondersoek/verslag. Die standpunt is so aan die Wes-Kaap Regering gekommunikeer en verdere betrokkenheid by die proses is ingekort.

2.2.2.2 AWK Arbeidswetgewing Nuusbriewe.

Die 27 Arbeid-Nuusbriewe waarna in die vorige Jaarverslag verwys word, is slegs op die AWK webblad onder lede-inligting beskikbaar.

2.2.2.3 Arbeidinspeksies

Arbeidsinspeksies op plase word deur die Departement Arbeid uitgevoer. Produsente word aangeraai om die wetsvereistes nougeset uit te voer en alle dokumentasie in orde te hou. Nakomingsbevele wat uitgereik mag word waar verkeerde

73

werkswyse gevolg word en/of die administrasie nie aan die wetsvereistes voldoen nie, kan via die AWK-kantoor opgevolg word. Produsente moet daarop aandring dat die korrekte protokol soos deur Agri SA met rolspelers saamgestel te alle tye by plaasbesoeke/inspeksies gevolg word.

2.2.2.4 Plaaswerker van die Jaar-Kompetisie

Die kompetisie is weer vanjaar met sukses deur die DLWK geloods en deur die Provinsiale Plaaswerker-ontwikkelingsprogram en ŉ borgskappe gefinansier. Die wenners dien op die Wes-Kaap Minister van Landbou se Plaaswerker Forum wat die Minister oor plaaswerker-aangeleenthede adviseer.

2.2.2.5 Plaaswerker Behuising

Die Komitee het die voorstel van ASLA dat ŉ “Housing Institution” met ŉ eie Raad wat by SHRA (“Social Housing Regulation Authority”) geregistreer is, tussen ASLA Devco en landbou te oorweeg, bespreek. Verdere detail veral ten opsigte van die koste ontleding oor wat die produsent se bydrae per werker sal wees, moet eers in gewin word.

2.2.2.6 Opname van bemagtigingsprojekte

Affiliasies is via die AWK Bedryfskamer gevra om inligting oor enige bemagtigingsprojek aan die kantoor deur te stuur sodat ŉ volledige databasis opgebou kan word. Die reaksie was tot op datum nie baie goed nie.

2.2.2.7 Minimumloon

Die nuwe minimumloon vir plaaswerkers wat vanaf 1 Maart 2014 tot 28 Februarie 2015 strek, is deur die Departement Arbeid in die Staatskoerant afgekondig:

Maandeliks R2420.41 Weekliks R558.60 Daagliks R111.72 (vir 9 ure werksdag) Uurliks R12.41

Werkgewers wat nie die vasgestelde verhoging kan bekostig nie, kan na konsultasie met die werkers aansoek vir afwyking van die minimum loon doen. Na die afkondiging van die nuwe minimum lone is ŉ blitsopname onder affiliasies gedoen en daar is bepaal dat daar wel ŉ afname van werksgeleenthede as gevolg van die nuwe verhoogde minimum lone was (10% tot 30%, afhangende van die streke en bedrywe). In die lig van die verhoogde koste van arbeid word produktiwiteit van arbeid al hoe meer belangrik.

74

Agri Wes-Kaap ondersteun die Agri SA standpunt dat kollektiewe bedinging (Bargaining Council) in die landbou weens die diversiteit in die sektor asook binne bedrywe dit nie haalbaar is nie. Die aangeleentheid word egter op nasionale vlak hanteer.

2.2.2.8 Registrasie van Werkers

Agri SA het met Departement Binnelandse Sake ooreengekom dat die landbou sektor die Departement met die registrasie van werkers ouer as 18 jaar op plase (uitreik van ID dokumente) asook registrasies van geboortes op plase behulpsaam sal wees. AWK se affiliasies en hulle lede is ook gevra om te sorg dat werkers aan die Algemene Verkiesing op 7 Mei 2014 kon deelneem.

2.2.2.9 ILO Verslag (Internasional Labour Organisation)

Daar is kommer oor die ILO se opname oor wat op plase in die RSA gebeur, uitgespreek. Die huidige verloop van die proses en objektiwiteit word bevraagteken aangesien sekere persone en instansies die proses wou kaap vir eie gewin. Daar word daarop aangedring dat die ondersoek onafhanklik/onpartydig en wetenskaplik statisties korrek gedoen moet word

2.2.3 Transformasie Beleidskomitee

2.2.3.1 Provinsiale Grondoudit

AWK is teleurgesteld om te rapporteer dat ten spyte van verskeie pogings via die AWK Algemene Sake Kamer Bestuurslede, landbouverenigings en bedryfstrukture die provinsiale grondoudit weens swak reaksie vanaf landbouers (lede sowel as nie-lede) die projek nog nie voltooi is nie. Dit is in elke landbouer se belang om aan die projek deel te neem en AWK in staat te stel om die werklike situasie rakende transformasie binne Provinsie Wes-Kaap per plaaslike owerheid aan die Staat te kan oordra. Dit is duidelik dat ander strategieë nou gevolg moet word. So byvoorbeeld is die vraelys verkort en vereenvoudig om slegs die uiters noodsaaklike inligting te kan insamel. Die aangepasde vraelys word nou in sekere streke beproef en sal dan na alle streke uitgerol word. AWK gee opnuut die verskering dat geen individuele inligting bekend gemaak sal word nie. Inligting oor bemagtigingsprojekte sal op ŉ plaaslike owerheidsbasis saamgestel en uitgereik word.

2.2.3.2 Databasis: Provinsiale Bemagtigingsprojekte

ŉ Verdere projek is begin om ŉ volledige databasis van alle bemagtigingsprojekte (privaat inisiatief en staatsprojekte) op te stel. Affiliasies (landbouverenigings en bedryfsorganisasies) is versoek om alle inligting insake bemagtigingsprojekte, transformasie en

75

grondhervorming aan die kantoor deur te stuur. In hierdie geval is die reaksie ook baie traag.

2.2.3.3 Stand van transformasie in die Wes-Kaap

AWK Direksie en AFASA Bestuur het na onderhandelings saam besluit “…to convince government that potential farmers/beneficiaries to be identified before they get access to land and that the necessary training, support systems and mentoring should be provided to ensure a successful project – a potential farmer must have the passion to farm” . Formele samewerking tussen die twee organisasies het reeds by meer as een keer plaasgevind. Die Komitee huldig die siening dat die landbou sektor dit as ŉ gegewe moet beskou om transformasie van landbougrond (eienaarskap) ook deur mentorskappe en opleiding van begunstigdes te ondersteun, hetsy dit met regeringsgeld of ander kapitaal (elke bedryf kan daaroor besin wat die beste werkbare vorm sal wees) befonds word. Die Voorsitters van die bedrywe betrokke by CPAC (“Commodity Project Allocation Committee”) projekte doen gereeld terugvoering van die projekte. Weens die diversiteit van die bedrywe in die provinsie is werk projekte nie vir alle bedrywe ewe goed nie. Probleme is gereeld aan die DLWK gekommunikeer, byvoorbeeld onbevoegde landbouvoorligters wat by projekte betrokke is; vertraging van uitbetaling van fondse; vertragings weens teenstrydigheid van wetlike vereistes soos Omgewingsimpakstudie by die oprigting van ŉ varkeenheid. Gevalle het voorgekom dat fondse nie betyds ontvang is byvoorbeeld vir die aankoop van saad en kunsmis of nuwe bome en wingerd te vestig nie. Dit beteken noodgedwonge dat die aktiwiteit tot ŉ volgende seisoen moet oorstaan wat die ekonomiese lewensvatbaarheid van die projekte in die gedrang bring. Daar is ook via Agri SA versoek dat die PLAS program (Proactive Land Acquisition Strategy) waar die Staat die eienaar van die grond bly en begunstigdes met sekere voorwaardes aanwys, byvoorbeeld ook nie vir die vrugtebedryf wat ŉ langtermyn bedryf is, haalbaar is nie.

2.2.3.4 Groenskrif op Grondhervorming

Die konsultasie proses oor die nuwe Groenskrif het ongeveer twee jaar geduur. Agri SA het intensief hieraan deelgeneem en gereeld terugvoering gegee aan en gekonsulteer met sy affiliasies. Die Minister van Landelike Ontwikkeling en Grondhervorming het besluit dat die uitkoms van konsultasies wat in ŉ Witskrif vervat sou word, te staak en eerder losstaande beleidsdokumente op te stel. In totaal beloop dit 14 beleidsdokumente.

76

Sover vasgestel kon word is die volgende reeds aanvaarde beleid: • Beleid op verhuring van staatsgrond; • Herontwikkeling en herkapitaliseringsbeleid; • Die landelike ontwikkelingsraamwerk; • Die beleid op besitreghervorming in kommersiële

landbougebiede

Wetgewing wat reeds voortspruitend uit die Groenskrif-proses die lig gesien het is die volgende, naamlik: • Wysigingswetsontwerp op die Herstel van Grondregte (heropen

van restitusie-eise); • Die Wetsontwerp op Eiendomswaardering wat die kantoor van

die Waardeerder-Generaal daarstel; en • Wetsontwerp op die Grondkommissie (“Land Commission”) is

gepubliseer. Dit maak voorsiening vir die daarstel van die Grondkommissie, die samestelling en funksies daarvan en die magte van die Kommissie. Laasgenoemde is beperk tot die daarstel en op datum hou van ŉ databasis van staatsgrond, advies aan die Minister oor die bestuur van die grond en die beslegting van dispute

2.2.3.5 Onteieningswetsontwerp

Agri SA was deel van die span van Besigheid wat binne NEDLAC die wetsontwerp onderhandel het. Die Wet het sy oorsprong in die Departement van Openbare Werke. Na verwagting sal die wetsontwerp binnekort by die Parlement ingedien word wat geen nuwe onteieningsmagte skep nie. Dit skryf die proses voor wat alle ministers en instansies wat in terme van ander wetgewing oor onteieningsbevoegdhede beskik, moet volg wanneer daar onteien word. Dit beperk nie die mag van die Howe nie en bevat volledige vereistes rondom die administratiefregtelike vereistes wat die staat moet nakom om eienaars van eiendom te beskerm

2.2.3.6 Heropening van grondeise

Agri SA was deel van Besigheid se span binne NEDLAC wat oor die heropening van die restitusie-eiseproses onderhandel het. AGRI SA se besware is geïgnoreer en die wetsontwerp is deur die Parlement gevoer. Daar is afgekondig dat grondeise heropen word vir persone wat hulle grondregte na 1913 verloor het. Die proses is vir vyf jaar geopen en eise kan tot 21 Desember 2018 geregistreer word. Agri SA is by die bestuur van die proses betrokke en het begin om met die Khoisan Leiers hieroor gesprek te voer. AWK is genooi om as deel van die afvaardiging op te tree.

77

2.2.3.7 Wysigingswetsontwerp op die Uitbreiding van Sekerheid en

Verblyfreg

Agri SA was binne NEDLAC betrokke by die onderhandelings rakende die wysigingswetsontwerp wat onder andere oor die definisies van familie en afhanklikes en die daarstelling van die Grondregte Bestuursraad en – komitees handel. Die wetsontwerp hanteer ook die oprig van grafstene en herstelwerk aan huise.

2.2.4 Natuurlike Hulpbronne

2.2.4.1 Omgewingsimpak beoordeling (EIA)

Die AWK/TBF (“Table Mountain Fund”) impakstudie insake ontwikkeling/landbou aktiwiteite in die Bo-Breederivier (Slanghoek area) is onder leiding van ŉ omgewingskonsultant op Worcester gedoen. ŉ Area Wye Bestuursplan oor watter grond vir ontwikkeling geskik is en watter grond vir bewaring behou moet word, sal na aanleiding daarvan saamgestel word. Die groter meerderheid van landbouers in die studie gebied is betrokke maar sommige landbouers het verkies om nie aan die proses deel te neem nie. Terselfdertyd word daar ook ŉ Omgewingsbestuursplan vir die Sandveld gebied opgestel. AWK is ŉ lid van die Projekbestuurspan wat die plan sal saamstel. Daar is ook tydens die jaar via Agri SA kommentaar ten opsigte van die wysigingswet op NEMA en Omgewingsimpakstudies gelewer. Agri Wes-Kaap het die geleentheid gehad om saam met Agri SA ŉ voorlegging aan die Portefeuljekomitee (Water en Omgewingsake) in Kaapstad te maak: “Rethinking Agri –Environmental Management: Lessons and perspectives from the WC – what is different about farming?”

2.2.4.2 TFB Langtourivier

Die konsepplan vir die bestuur van die Langtourivier is afgehandel en aan die landbouers langs die rivier vir implementering voorgelê. Die Departement Omgewingsake wat toestemming moet gee vir die herstel van skade aan infrastruktuur wat deur vloede veroorsaak is sowel as ander rolspelers is ook van afskrifte van die plan voorsien. Die betrokke landbouers het daarom nou ŉ waardevolle stel riglyne waarvolgens herstelwerk en instandhouding gedoen kan word. Die DLWK het onderneem om met die hervestiging van plantegroei langs riviere behulpsaam te wees. Die oewereienaars sal steeds binne die bestuursplan verantwoordelik wees om die rivier in stand te hou.

78

2.2.4.3 Windenergie/Sonenergie

Beide die Nasionale Departement van Landbou en ESKOM het onderskeidelik dokumente wat oor die beleid/minimum regulasies en vereistes ten opsigte van hernubare energie wat op kleinskaal op landbougrond opgewek word om self te gebruik of in die bestaande ESKOM stelsel ingeskakel gaan word, gefinaliseer. Die besonderhede is aan affiliasies versprei. Beide dokumente is in konsep vorm en sal binnekort gefinaliseer word.

2.2.4.4 Hidro-breking/Skaliegas

Verteenwoordigers van Shell het ŉ voorlegging op nasionale vlak oor die stand van Shell se aansoek vir ŉ permit vir ondersoek na die moontlike onttrekking van skaliegas in die Karoo gemaak. Daar is aansoek vir prospektering op ongeveer 90 000 hektaar gedoen waarvan min van die grond binne die Provinsie Wes-Kaap val. Die gas wat ontgin word, sal waarskynlik as aanvullende bron vir elektrisiteitsopwekking gebruik word. Daar is geen sekerheid of die ontginning van die gas wel ekonomies haalbaar sal wees of waar die water wat gebruik gaan word, vandaan sal kom nie. Shell het onderneem om verantwoordelik en veilig te werk te gaan en slegs na oorleg met grondeienaars op hulle grond sal prospekteer. Agri SA onderhandel slegs holisties met die Departement Minerale Hulpbronne en Energie Sake vir onderskeidelik die beste ekonomiese beskerming van produsente en die sensitiewe ekologiese van die Karoo. Die Departement Minerale Hulpbronne en Energie Sake se voorgestelde tegniese regulasies vir petroleum eksplorasie en ontginning is aan die betrokke affiliasies gestuur. Die tegniese regulasies moet in plek wees voordat daar met prospektering begin word.

2.2.4.5 Onkruidbeheer

Die Komitee ondersteun die DLWK in hulle standpunt dat die Wet op Bewaring van Landbouhulpbronne (Wet 43 van 1980) toegepas word waarvolgens enige ongewenste onkruid (soos Satansbos) op landbougrond uitgeroei moet word.

Agri SA is by die hersiening van die Wet op Bewaring van Landbouhulpbronne betrokke.

2.2.4.6 Vloedskade en droogtehulp

Agri Wes-Kaap het bystand verleen ten tyde van die onlangse vloede in die Karoo (Januarie 2014). Ten opsigte van droogtehulp is voer wat deur Wes-Kaapse landbouers geskenk is aan mede-produsente in

79

Noord-Wes en Noord-Kaap wat onder droogtes gebuk gegaan het, voorsien.

2.2.4.7 Mynbou aangeleenthede

Agri SA het hulle teleurstelling met die Grondwetlike Hof-uitspraak oor die eienaarskap-bedeling ten opsigte van minerale regte uitgespreek en die uitspraak word met regslui opgevolg.

2.2.4.8 Waterkwaliteit

Die WNK se bevindinge oor waterkwaliteit van riviere onder andere die Eerste-en Bergrivier is bespreek. Agri SA het met die WNK in gesprek getree oor maniere waarop besoedelende water skoongemaak word, getree. ŉ Regsopinie oor besoedeling deur veral plaaslike owerhede is aangevra.

Die Komitee het aanbeveel dat produsente aandag aan biosekuriteits-maatreëls oor besproeiingswater op plase moet gee. Verder dat landbouverenigings druk op plaaslike owerhede plaas om riool-plase volgens die regte vereistes te bestuur om enige bydrae tot besoedeling van waterhulpbronne te beperk en te voorkom. Daar moet gesamentlike pogings tussen landbouverenigings, watergebruikersverenigings en munisipaliteite onderneem word om die kwaliteit van water in riviere deurlopend te monitor.

Agri SA se fokus is nie op ligitasie nie maar dat duidelikheid verkry word oor wat die staat se verpligtinge in terme van die Grondwet en Waterwet is, asook om die risiko’s van die gebruik van besproeiingswater wat biologies besoedel mag wees aan te dui. ŉ Moontlike gevolg van besoedeling van rivier deur riool-plase is dat landbouers wat van die water vir besproeiing van gewasse gebruik in terme van ander wetgewing verantwoordelik gehou mag word dat die produkte wat bemark word gesondheidsrisiko’s inhou.

Intussen het die Stad Kaapstad ook ŉ voorlegging oor “The importance of Good Stormwater and River Water Quality” beskikbaar gemaak. Alhoewel Stad Kaapstad met aangrensende munisipaliteite saamwerk en daar moniteringspunte in die stedelike gebiede is, kan daar nie altyd bepaal word waar die besoedeling plaasvind nie. AWK het samewerking ten opsigte van die pro-aktiewe goeie bestuur van waterhulpbronne beloof en sal die Stad Kaapstad na die betrokke landbouvereniging verwys indien ŉ besoedelingsbron in die landbou geïdentifiseer word.

2.2.4.9 Hersiening van nasionale Waterbeleid

Agri SA is deurlopend betrokke by die hersiening van die Nasionale Waterbeleid (waterreghervorming). Die doel met die hersiening is “to provide for improved access to water, equity and sustainability”. Dit was die standpunt van die Komitee dat die meganisme vir die

80

oordrag van bestaande (effektiewe) waterregte behou moet word en deursigtig toegepas moet word. Die voorgestelde nasionale waterbeleid is gedurende Maart 2014 sonder konsultasie met Agri SA aan die Kabinet voorgelê. Die verandering in beleid sal nou in wetswysigings vervat word waarna ŉ nuwe waterstrategie ontwikkel sal moet word. Agri SA sal opnuut poog om op daardie vlak insette te maak.

2.2.4.10Provinsiale Kusbestuursplan

ŉ Nuwe Provinsiale Kusbestuursplan word tans oorweeg. Affiliasies in die kusgebiede is versoek dat hulle as belanghebbende en geaffekteerde partye by die proses te registreer sodat hulle deurlopend van die vordering op hoogte gehou kan word. Verder dat hulle kommentaar op konsep dokumente wat met verloop van tyd beskikbaar gestel word, kan lewer. Die beoogde studie gebied strek van die kus tot die eerste waterskeiding.

2.2.5 Landelike Veiligheid

2.2.5.1 Plaasprotokol

Lede van landbouverenigings word deurlopend aangeraai dat die Agri SA Protokol vir Toegang tot Plase geïmplementeer en streng toe gepas word. Wanneer Protokol toegangsborde aangebring is, kan die grondeienaars teen persone wat die eiendom onwettig en sonder afspraak betree, optree. Die aanbring van die SAPD se plaasnommerstelsel op die toegangsborde vir elke plaas help die SAPD dat plase makliker geïdentifiseer word en dienslewering verbeter. Agri SA het gedurende die jaar die plaasprotokol effe gewysig (sonder dat plaasveiligheid in gedrang te bring) om die voorstelle van die Departement Arbeid oor toegang van arbeidsinspekteurs tot plase, te akkommodeer. ŉ Aanhef gedeelte is by die inleidende protokol gedeelte ingesluit en dienooreenkomstig gewysig. Die hersiene Protokol is aan affiliasies deurgegee. Agri SA het ŉ skrywe insake onbeskermde stakings in die Wes-Kaap aan die Nasionale Minister van Polisie oorhandig, waarop die Minister as volg geantwoord het, naamlik: “I have instructed staff in my office to get into contact with your organisation and the other stakeholders to work out the finer details of what needs to be done to ensure the normalisation of industrial relations in the farming sector” ESKOM het ŉ eie protokol wat vir hulle kontrakteurs opgestel is en die besonderhede daarvan moet kan by ESKOM kantore in die landelike gebiede bekom word. Klagtes van kontrakteurs wat

81

probleme veroorsaak kan aan AWK voorgelê word wat dit onmiddellik met ESKOM sal opvolg en waar moontlik regstel. AWK is met die Provinsiale Departement van Vervoer in gesprek dat toegangsbeheer van ondergeskikte paaie tydens onluste te kan instel. Ongelukkig maak die provinsiale ordonnansie nie tans voorsiening dat so ŉ stelsel in werking gestel word nie. ŉ Soortgelyke stelsel is in ŉ buur provinsie van toepassing waar bemande kontrole punte opgerig word en toegangsbeheer om landelike inwoners te beskerm.

2.2.5.2 Betreding van eiendom

Daar is voor die 2014 verkiesing ŉ ooreenkoms tussen Agri SA en die OVK (Onafhanklike Verkiesings Kommissie) aangegaan waarvolgens die reël vir toegang tot plase rakende verkiesingsveldtogte uiteengesit is. Die inligting is aan alle landbouverenigings gekommunikeer. Daar is ook inligting omtrent die optrede tydens betreding van grond gesirkuleer, naamlik “…trespassers must be arrested as soon as possible by die SAPD when a complaint of trespassing was lodged…”

2.2.5.3 Koördinering van misdaad tendense.

Die SAPD Misdaad Intelligensie gee by elke Komitee vergadering terugvoering oor die misdaad statistiek en tendense in die provinsie met verwysing na plaasinsidente, moorde, verkragtings, huisrowe, huisbrake, diefstal (daar is ook gevra vir data omtrent diefstal van vuurwapens, betreding, brandstigting, kabeldiefstal, omheiningsmateriaal, besproeiingstoerusting). Produsente word opnuut versoek dat alle vorme van misdaad in landelike gebiede aangemeld word, ten einde en ter wille van SAPD beplanning, dienslewering, optrede en aanwending van mannekrag en toerusting optimaal aangewend kan word. Daar word gereeld verslag oor veediefstalsake binne Provinsie Wes-Kaap met verwysing na tendense daarvan asook skuldigbevindings en vonnisse op gelê by die Provinsiale Veediefstalkomiteevergaderings gelewer. Klaers moet seker maak dat ŉ MAS-nommer uitgereik word wanneer ŉ saak aangemeld word en dit is die SAPD-ondersoekbeampte se plig om die klaers deurlopend op die hoogte van die saak se vordering te hou. Die SAPD versoek egter dat grondeienaars veiligheidsmaatreëls vir die beskerming van die eiendom moet tref en veiligheidstrukture in plek moet hou. Inligtingstukke word gereeld deur die SAPD en AWK aan affiliasies versprei. Die inligtingstukke dek ŉ verskeidenheid van aspekte, byvoorbeeld Huis en Haardbeskerming en

82

gebeurlikheidsbeplanning. Landbouverenigings moet ook gereeld radiostelsels toets en toesien dat die stelsels funksioneel is en bly. Die Komitee het ŉ mandaat gegee dat ondersoek na die werking van die Veiligheidslessenaar soortgelyk aan dit wat reeds in ander provinsies ingestel is, te ondersoek. Die Lessenaar spesialiseer op pro-aktiewe optrede en voorkomingsmaatreëls. Dit behels verder dat insameling van inligting en tendense op grondvlak in landelike gebiede in noue samewerking met landbouverenigings waardeur pro-aktiewe optrede in oorleg met die SAPD geloods kan word.

2.2.5.4 Koperdiefstal/ Skroothandelaars

Met die nuwe wet op tweedehandse goedere en gepaardgaande regulasies word streng maatreëls in plek gestel, maar die toepassing daarvan kom nog nie tot sy reg nie. Daar is koördinerende struktuur tussen rolspelers wat daardeur geraak word, gevorm en die SAPD sy optrede hiervolgens rig. Volgens die wet word die SAPD gemagtig om skroothandelaars gereeld te besoek en voorraad en registers na te gaan vir moontlike onwettige handel. Die betrokkenheid van die Bate Beslagleggingseenheid om die onwettige handel bloot te stel en teen skuldige skroothandelaars op te tree word bepleit.

2.2.5.5 SAPD Nasionale Landelike Veiligheidstrategie

Die Landelike Veiligheid Strategie is gedurende die vorige verslagjaar by twintig SAPD stasies in die provinsie geïmplementeer. Die bundel dokumente oor die implementering van die Strategie (met die doelwit om goeie samewerking en ŉ vennootskapsverhouding tussen landelike gemeenskappe en die polisie te vestig) is aan affiliasies voorsien. AWK het ŉ opname onder landbouverenigings binne die twintig SAPD stasies gedoen dat meer besonderhede oor hulle ervaring daarvan bekom word. Slegs 45% van die landbouverenigings was bewus dat die Strategie wat aldaar uitgerol is. Verder het 70% van die verenigings aangedui dat hulle deel van die plaaslike GPF-strukture is. Daar is deur die SAPD onderneem dat hulle die stasies waar die Strategie uitgerol word, op te volg en via die Provinsiale Kommissaris aan te spreek. AWK het seker gemaak dat die kontak besonderhede van die betrokke landbouverenigings en sektorbevelvoerders onderling uitgeruil word en dat hulle onderling na vergaderings genooi kan word om beter samewerking te bewerkstellig.

2.2.5.6 Plaaswag Opleiding vir plaaswerkers

Daar is oor die opleiding van plaaswerkers wat by Plaaswagstrukture ingeskakel is, besin. Plaaswerkers wat sodanig opgelei is, kan nuttig by insameling van inligting en patrollering van die omgewing

83

aangewend word. Die Plaaswag maak deel van die GPF struktuur uit net soos die Buurtwag in stede of dorpe. Die vereiste sou ook wees dat die onderskeie Plaaswagte van die SAPD stasie se omgewing by die GPF of Sub-GPF struktuur vir landelike gebiede registreer en inskakel. Die plaaswerkers wat sodanig opgelei word en aangewend word moet in persoon verseker word teen beserings/ongevalle terwyl hulle aan diens is. Die versekeringsproduk deur T&E Finops (Gesinsbeskermer) wat aan Agri SA beskikbaar gestel word, kan hier oorweeg word. Volledige inligting hieroor is aan affiliasies versend.

2.2.5.7 Reservistebeleidsraamwerk

Die reservistebeleid is na lang vertragings die afgelope jaar goedgekeur. Detail inligting en instruksies vir die afhandeling en die werwing van reserviste word nog afgewag. Die reservistebeleid maak ŉ groot deel van die landelike veiligheidstrategie uit.

2.2.5.8 Provinsiale Joints

Die Komitee het beswaar aangeteken omdat die Wes-Kaap Provinsiale Kommissaris nie vir die landbou sitting op die Provinsiale Joint wil gee nie (dit is wel in ander provinsies die geval). Hoofde van staatsdepartemente vorm saam met die SAPD die Provinsiale Joints. Die Landelike Veiligheidstrategie bepaal dat georganiseerde landbou ook deur die SAPD betrek moet word. Die Joints is wettige instellings wat maandeliks moet vergader waar landelike veiligheid ŉ staande punt op die agenda moet wees. Die Voorsitter van die Prioriteitskomitee Landelike Beveiliging moet by die Joint oor die Prioriteitskomitee verslag doen. Laasgenoemde Komitee moet deur ŉ senior offisier met rang van Brigadier of hoër gelei word, wat tans nie die geval is nie. Laasgenoemde daar daartoe by dat die Prioriteitskomitee in die Wes-Kaap nie na behore kan funksioneer nie.

2.2.5.9 Sektorpolisiëring

Daar is ook kennis geneem dat die SAPD werkswinkels in die onderskeie provinsies oor die implementering van sektorpolisiëring (die konsep wat die polisie gebruik vir die implementering van gemeenskaps- en vennootskapspolisiëring in kleiner sektore) beplan. Daar is aanbeveel dat alle staatsdepartemente verplig moet word om die werkswinkels by te woon. AWK se toekenning, die Lt-Kol Ernst Bester MMM, JCD_Wisseltrofee vir die beste SAPD Cluster in die Provinsie Wes-Kaap vir 2013 is aan SAPD Ladismith met A/O WH Binnedell toegeken.

84

2.2.5.10Gesprek Agri SA en Afriforum

Daar was op nasionale vlak ŉ gesprek tussen Agri SA en Afriforum. Agri SA dien as ŉ landbou gemeenskapsorganisasie wat landbou beleid tot voordeel van alle landbouers beïnvloed. Afriforum daarteenoor is ŉ burger regte organisasie wat individue se regte probeer beskerm. Uit die gesprek het Afriforum dit duidelik gestel dat hulle strategie is om nie by landbou aangeleenthede betrokke te raak nie. Daarom kan hulle nie landbouverenigings as lede of affiliasies aanvaar nie, slegs individue kan by hulle aansluit. Daar is verder ooreengekom dat die onderskeie partye binne hulle onderskeie mandate sal optree om landelike veiligheid aan te spreek.

2.2.5.11 Vuurwapenwetgewing/ J 534 boetes

Die onduidelikheid ten opsigte van die bewering dat J534 boetes wat aan landbouers onder andere vir die nie nakoming van die vereistes van die Wet op Identifikasie van Diere die heruitreik van vuurwapenlisensies sou benadeel, is met die SAPD opgevolg. Daar is uitklaring gekry dat dit nie die geval is nie en dat ŉ persoon nie onbevoeg verklaar mag word om ŉ vuurwapen te besit indien ŉ J534 aan so ŉ persoon in terme van die Veediefstalwet of Wet op Identifikasie van Diere uitgereik is nie.

2.2.5.12 Provinsiale Veediefstalkomitee

Volledige verslag van die Provinsiale Veediefstalkomitee werksaamhede is by die Rooivleis Produsente-organisasie se Jaarverslag aangeheg. Dit is op navraag beskikbaar.

2.2.6 Kommunikasie en Beeldbou Beleidskomitee

2.2.6.1 Kommunikasie Strategie

Volledige terugvoering oor alle aktiwiteite is tydens die 2014 AWK Streek Kongresse / Inligtingsvergaderings gegee.

Die AWK Kommunikasie Strategie is daarop gemik om

• die organisasie se interne en eksterne kommunikasie te

verbeter en die diverse behoeftes van die georganiseerde landbou en sy affiliasies aan te spreek;

• beeldbou-aksies word op verskeie maniere gedoen wat insluit om die media goed te bestuur;

• daar moet toegesien word dat feitlik korrekte en relevante berigte geplaas word; en

• gesprekke word met joernaliste gevoer om behalwe inligting deur te gee, ook ŉ beter begrip van die verskeidenheid, kompleksiteit en diversiteit van die sektor te kweek;

85

• sekere beriggewing oor sensitiewe aangeleenthede (soos byvoorbeeld die landbou-onrus en -stakings) word baie omsigtig hanteer en persverklarings word eers na goeie konsultasie prosesse en in oorleg met kommunikasie-kundiges uit gereik.

Bestaande geleenthede wat ŉ positiewe beeld van die landbousektor uitdra, sluit onder andere kompetisies waarby AWK betrokke is, in soos byvoorbeeld: - Boer van die Jaar - Vroueboer van die Jaar - Jongboer van die Jaar - Plaaswerker van die Jaar - Kommoditeit-spesifieke kompetisies - SAPD Sektor Polisiëring: Beste SAPD stasie - Beste SAPD Veediefstaleenheid en –lid

Daar is die afgelope jaar weer spesiale pogings aangewend om lede en hulle gades na die Streekkongres/Inligtingvergaderings te nooi. Die bywoning is nog nie wense nie en die geleentheid verdien groter betrokkenheid van affiliasies en hulle lede. Die Direksie besin ook oor die relevansie en formaat van die Inligtingsvergaderings (Streekkongresse)

Verder is verskeie kommunikasie – en inligtingshulpmiddels gebruik om effektiewe en gereelde kommunikasie met die lede en belangegroepe moontlik te maak, onder andere

- webblad - word gereeld opdateer – deelname van lede is nog swak; - sosiale netwerke soos Facebook en Twitter – daar is goeie vordering en ŉ goeie moniteringstelsel van mense se belangstelling / persepsies van die sektor; - korporatiewe brosjure; - elektroniese nuusbrief aan lede; - AWK Waardetoevoegingsdokument; - Besoeke aan landbou verenigings; - ŉ reeks van 27 arbeidsnuusbriewe is die afgelope jaar voltooi en op die geslote lede gedeelte van AWK se webblad beskikbaar

2.2.6.2 Agri SA Kommunikasie en Bemarkingstrategie

Draft FCB, ŉ reklame en kommunikasiemaatskappy is op nasionale vlak genader om ŉ kommunikasie en bemarkingstrategie vir Agri SA daar te stel. Agri SA en ASUF het die voorstel aanvaar en geld is vir die eerste fase van die projek (persepsie opname) bewillig, maar AgBiz het aangedui dat hulle nie die voorstel ondersteun nie.

Daar is ook op nasionale vlak besluit om in oorleg met Agri Connect ŉ projek om landbouprogram vir gemeenskapsradiostasies te

86

ontwikkel. Die projek sal ook in fases aangepak word en hulle ontvang graag voorstelle in hierdie verband. Agri SA kon daarin slaag om hulle tydskrif AGRI finansieel sterk te maak. Die tydskrif word goed deur lesers en adverteerders ervaar en is in 2013 vir die PICA toekenning in die “Musies to Musies “ kategorie ingeskryf. Die AGRI tydskrif het ŉ “highly commendable “- sertifikaat ontvang. Agri SA vier in 2014 sy 110de bestaansjaar en sekere spesiale aktiwiteite word daarvoor in die loop van die jaar beplan.

2.2.6.3 Betrokkenheid by Landbouskoue

Agri SA en AWK het gedurende September 2013 saam die georganiseerde landbou-stalletjie by onderskeidelik Nampo skou te Bothaville en Agri Mega Week in Bredasdorp bedryf. Die geleentheid is as positief ervaar en sal waar moontlik weer in 2014 benut word.

--------------------oooOOOooo--------------------

87

Affiliasies van Agri Wes-Kaap SAMESTELLENDE ORGANISASIE

• Wes-Kaapse Landboubedryfskamer

Spesiale verenigings / Produsente/Bedryfsorganisasies

- Agri Expo - Bergrivier Tafeldruif Produsente-vereniging - Droëvrugte Tegniese Dienste - GSA Winterreënstreek - Inmaakvrugte Produsente Vereniging - Kaaplandse Varkprodusentevereniging - Koejawel Produsente Vereniging - MPO Wes-Kaap - Nasionale Wolkwekersvereniging (Wes-Kaap) - RPO Wes-Kaap - SAPPEX - SA Appel- en Peerprodusentevereniging - SA Heuningbostee Produsentevereniging - SA Olive - SA Steenvrugtevereniging - SA Tafeldruifprodusente Industrie - Hortgro Services - Sandveld Aartappelkwekers Organisasie (SAKO) - Vinpro - VLV van Kaapland - SA Volstruisbesigheidskamer - Wes-Kaapse Byebedryfsvereniging

• Agri Wes-Kaap Algemene Sake Kamer

- Direk geaffilieerde landbouverenigings

o Agri Uniondale o Agter-Pakhuis Lv o Bitterfontein Lv o Citrusdal Lv o Darling Lv o Durbanville Lv o EGV & V Lv o Franschhoek Lv o Goudini Lv o Graafwater / Leipoldtville Lv o Hermon Lv o Hexvallei Produsentevereniging o Hopefield Lv o Kaapse Vlakte Lv o Kliprand Lv

88

o Landplaas Lv o Lutzville Lv o Malmesbury Lv o Moorreesburg Lv o Nardouwsberg Lv o Olyfenboschkraal Lv o Paarl Lv o Philadelphia Lv o Riebeeck Lv o Sandveld Landbouers- en Wolkwekersvereniging o Stellenbosch Landbougenootskap o Trimoa / Trawal Lv o Vanrhynsdorp Lv o Vredenburg Lv o Vredendal Lv o Wellington Lv

- Geaffilieerde distriklandbouvereniging

o Agri Klein Karoo o Agri Witzenberg o Beaufort-Wes DLV o Breëriviervallei DLV o Heidelberg DLV o Klein Karoo-Wes DLV o Koup DLV o Murraysburg DL en Wolkwekersvereniging o Overberg DLV o Piket DLV o Riversdal DLV o Swellendam DLV o Tuinroete DLV o Wynland DLV

- Indirek geaffilieerde landbouverenigings

Albertinia Lv Agri Avontuur Agri Bo-Kamanassie Agri Calitzdorp / Vleirivier Agri De Rust Agri Herold Agri Kango Valleie Agri Ladismith Agri Oudtshoorn Agri Volmoed Babilonstoring Lv Barrydale Lv Bo-Buffelsrivier Lv Bonnievale / Middelrivier Lv Brakrivier Lv Brandwacht Lv Bredasdorp Landbou en Wolkwekersvereniging

89

Breërivier Lv Buffeljagsrivier Lv Caledon/ Jongensklip Lv Caledon-Noord Lv Ceres Koue Bokkeveld Lv Ceres Witzenberg Lv Die Vlakte Lv Dipka Lv Eendekuil Lv Heidelberg / Krombeksrivier Lv Herbertsdale Lv Het Kruis Lv Klein-Swartberg Lv Knysna Lv Koo Lv Koue Bokkeveld Lv Koup No.4 Lv Kwaggaskloof Lv La Chasseur / Agter-Kliphoogte Lv Laer Buffelsrivier Lv Laer Sneeuberg Lv Laingsburg Lv Letjiesbos Lv McGregor Lv Merweville Lv Montagu Lv Moorreesburg Lv Napier Lv Nelspoort Lv Nuweveld Lv Olifantsberg Lv Outeniqualand Lv Overhex Lv Piketberg Lv Piket Bo-Berg Lv Piket Tafeldruif Lv Plettenbergbaai Lv Porterville Lv Prins Albert Lv Rietbron Lv Riversdal-Noord Lv Riviersonderend Lv Robertson Lv Ruggens Lv Saamstaan Lv Stanford Lv Strandveld Lv Tulbagh Lv Vinkrivier Lv Voëlvlei Lv Warm Bokkeveld Lv

90

Wolseley Lv

- Junior Landbouverenigings o Augsburg Junior Lv o Boland Junior Lv o Elsenburg Junior Lv o Oakdale Junior Lv o Saasveld Junior Lv o CPUT Wellington Kampus o Hoërskool Swartberg o NMMU (PE)

• Landboubesigheidskamer (Wes-Kaap)

Die AWK Grondwet maak voorsiening vir sodanige kamer waarby landboubesighede en -koöperasies deel van die georganiseerde landbou struktuur kan wees. Die LBK (Wes-Kaap) is tans nie funksioneel nie, dit wil sê daar is tans geen affiliasies van die kamer nie.

AGRI WES-KAAP VERTEENWOORDIGING

- Agri SA

• Algemene Sake Kamer CJU (Cornie) Swart (President) DJ (Niël) Joubert (Vise-President) CB (Carl) Opperman (HUB)

• Beleidskomitees

Kommersieel: DJ (Niël) Joubert Arbeid / Sosiaal Maatskaplik: DN (Neil) Hamman Transformasie: CB (Carl) Opperman Natuurlike Hulpbronne: JS (Johan) Bothma Landelike Veiligheid: Uys van der Westhuijzen / JS (Johan) Bothma Kommunikasie en Beeldbou: CB (Carl) Opperman

- Provinsiaal

• Ekonomiese sake / Ontwikkeling

WESGRO: CB (Carl) Opperman

EDC CJT (Chris) Krone / CB (Carl) Opperman

• Provinsiale Rampbestuur (slegs op uitnodiging)

CB (Carl) Opperman / JS (Johan) Bothma

• Provinsiale Prioriteitskomitee: Landelike Beveiliging JS (Johan) Bothma

• Provinsiale Prioriteitskomitee: Koper Kabel Diefstal

91

JS (Johan) Bothma

• Provinsiale Veediefstal RPO: TDP (Theunis) Smit NWKV: MJ (Thys) Delport MPO: M (Martin) Voigt KVPV: PR (Pauli) Heins Volstruisbesigheidskamer: P (Piet) Kleyn

• Provinsiale PMF

RPO: JW (John) Dürr / D (Dean) Heyns / A (Andries) le Roux NWKV: MJ (Thys) Delport

• Departement van Landbou (Wes-Kaap)

Elsenburg Kollege Raad: JA (Kosie) Loubser Distriksmunisipaliteite

• Kaapse Wynlande Biodiversiteitsplan Werksgroep G de V (Gawie) du Bois

92

TOEKENNINGS EN KOMPETISIES Agri Wes-Kaap Eretoekennings JAAR PERSOON TIPE TOEKENNING 1986 EP Robertson Ere-Presidentskap 1987 JF Krone Ere-Presidentskap 1989 JA Jooste Ere-Toekenning 1990 GJ Malherbe Ere-Presidentskap 1992 FJ Malan (Snr) Ere-Presidentskap 1993 GA Aggenbach Ere-Toekenning P Zietsman Ere-Toekenning De Vos Rabie Ere-Toekenning Willem Britz Ere-Toekenning 1994 Pietman Hugo Ere-Toekenning Emile van Papendorp Ere-Toekenning Alwyn van der Merwe Ere-Toekenning 1995 Japie Neethling Ere-Toekenning 1996 Dr Kraai van Niekerk Ere-Toekenning 1997 GS Bosch Ere-Toekenning CJ du Toit Ere-President 2002 GA Aggenbach Ere Vise-Voorsitter 2005 JA Loubser

HG van Rensburg Ere- Vise President Ere- President

2007 Johan Blomerus Ere-Toekenning Chris Venter Ere-Toekenning 2009 AC (Christof) Cloete Ere-President 2010 E (Ernst) Bester Ere-Vise-President 2013 JA (Kosie) Loubser (snr) Ere-President NH (Neil) Hamman (snr) Ere-Vise-President

Agri Wes-Kaap Eretoekennings: Streekbestuurslede: Algemene Sakekamer

AWK Algemene Sakekamer erkenning aan Streekbestuurslede Die Algemene Sake Kamer Bestuur het in 2009 besluit dat erkenning aan AWK Streekbestuurslede verleen word vir hulle dienstermyne as streeksverteenwoordigers. Dit wil sê dat erkenning aan Streekbestuurslede vanaf die totstandkoming van die destydse Wes-Kaapse Landbou-unie in 1980, later genoem Landbou Wes-Kaap en tans Agri Wes-Kaap volgens vier kategorieë van jare diens aan erkenning gegee word, naamlik:

Platinum: 15 jaar en meer Goud: 10 tot 14 jaar Silwer: 5 tot 9 jaar Brons: 1 tot 4 jaar

93

Daar is verder besluit dat Streekbestuurslede wat 10 en meer jaar (Goud en Platinum Toekennings) in die AWK Algemene Sake Kamer Bestuur gedien het, jaarliks tydens die AWK Jaarkongres vereer word. Bestuurslede wat korter termyne gedien het (dit wil sê, Silwer en Brons Toekennings) tydens die AWK Streekkongresse die toekenning sal ontvang. Hierdie reëling het sedert die 2008 AWK Jaarkongres ŉ aanvang geneem en is tydens die afgelope 2009 AWK Streekkongresse voortgesit.

Toekennings is aan die volgende persone gemaak, naamlik: Platinum Lourens PZ (Pietman) NJ (Niekie) Mouton Goud Botha A (Abrie) Human JH (Sextus) (Postuum) Krone CJT (Chris) Le Roux FJD (Frans) Le Roux JG (Jannie) Luttig S (Samie) Terblanche P (Peet) Van den Berg, JA (Kotie) Silwer Aggenbach WA (Willem) Archer RRE (Tertius) Baard (Jnr.) C (Charl) Bester DW (Pien) Britz PJ (Piet) de Jager CA (Bertus) du Bois FG (Francois) du Toit A (Arnoldus) du Toit JJ (Joshua) Fourie DJ (Johan) Geldenhuys ML (Basie) Giliomee JG (Jan) (Postuum) Hoekstra A (Aat) Hugo PBB (Pieter) Hugo PF (Piet) Jordaan JD (Koos) Joubert JA (Jakobus) Loubser JE de V (Viljee) [Welgegund] Louw JW (Wrensch) Lund P (Pieter) Malan (Jnr.) FJ (Francois) Maree J (Jannie) Mouton J (Johan) Oelofsen RH (Boetie) (Postuum) Pienaar HH (Hendrik) Rabie De Vos

94

Robertson JE (John) Robertson CB (Niel) Roos T (Tielman) Saayman A (Artho) Theron W du P (Wilhelm) Truter HJ (Hendrik) Uys JK (Kobus) Uys CB (Charles) (Postuum) van Zyl JG (Jan) van der Westhuizen CA (Corrie) Voigt JG (Johan) Walters JH (Japie) (Postuum) Brons Bekker J (Jac) Botha C (Chrisleo) Bruwer G (Gawie) Carinus DH (Danie) du Bois G (Gawie) du Plessis JP (Jean) (Postuum) du Toit IB (Sakkie) Heyns R (Radie) Hugo FD (Fransie) Jordaan E (Elza) Kirsten A (André) Malherbe DJ (Basie) Malherbe F (Francois) Rabie MP (Tien) Reinecke Bob Streicher PAM (Postuum) Theron A (Andries) van der Merwe ABJ (Alwyn) van Papendorp PE (Emile) (Postuum) van Zyl JJM (Johannes) van der Merwe J (Jim) van der Merwe D (Danie) du T Viljoen J (Kowie)

Wenners van Beste Landbouvereniging, Distrikslandbouvereniging en Junior Landbouvereniging

JAAR

LANDBOUVERENIGING

DISTRIKSLANDBOUVERENIGING

JUNIOR LANDBOUVERENIGING

1984 Warm Bokkeveld Namakwaland Geen toekenning nie 1985 Bredasdorp Piket Geen toekenning nie 1986 Paarl Piket HLS Boland 1987 Malmesbury / Prins

Albert Suidpunt HLS Boland

95

1988 Malmesbury Riversdal HLS Oakdale 1989 Malmesbury Suidpunt HLS Oakdale 1990 Kamieskroon Namakwaland HLS Boland 1991 Kamieskroon Riversdal HLS Augsburg 1992 Kamieskroon Suidpunt HLS Oakdale 1993 Malmesbury Mosselbaai HLS Boland 1994 Malmesbury Riversdal HLS Boland 1995 Philadelphia Outeniqua HLS Boland 1996 Malmesbury Riversdal HLS Boland 1997 Bredasdorp Riversdal HLS Oakdale 1998 Malmesbury Riversdal HLS Oakdale 1999 Bredasdorp Riversdal HLS Boland 2000 Prins Albert Heidelberg HLS Boland 2001 Geen kompetisie nie Geen kompetisie nie Geen kompetisie nie 2002 Malmesbury Riversdal Prins Albert 2003 Malmesbury Heidelberg Augsburg Landbou

Gimnasium 2004 Malmesbury Beaufort-Wes Augsburg Lv 2005 Malmesbury Beaufort-Wes Geen kompetisie nie 2006 Prins Albert Beaufort-Wes Geen kompetisie nie 2007 2008

Prins Albert Malmesbury

Agri Klein-Karoo Agri Klein-Karoo

Geen kompetisie nie Geen kompetisie nie

2009 Paarl Agri Klein Karoo Geen kompetisie nie 2010 2011 2012 2013

Malmesbury Malmesbury Malmesbury Geen kompetisie nie

Agri Klein Karoo Agri Klein Karoo Geen kompetisie nie Geen kompetisie nie

Geen kompetisie nie Geen kompetisie nie Geen kompetisie nie Geen kompetisie nie

Beste Spreker: Agri Wes-Kaap Jaarkongres (GH Laubscher – Wisseltrofee: Eerste toekenning in 1992) JAAR WENNER 1992 Pieter Hugo 1993 Artho Saayman 1994 Nokkie Coetzee 1995 Alec Muller 1996 Kotie van den Berg 1997 Jean du Plessis 1998 Nelius van Greunen 1999 Liane Luttig 2000 Heinie du Toit 2001 Geen kompetisie nie 2002 Hennie du Plessis 2003 Pieter Strauss 2004 Breyton Milfred 2005 Lieb Scheün 2006 Me Cariena Terblanche 2007 Geen toekenning nie

96

2008 Geen toekenning nie 2009 Geen toekenning nie 2010 Geen toekenning nie 2011 Geen toekenning nie 2012 Geen toekenning nie 2013 Geen toekenning nie

Provinsiale Veediefstalkomitee: Toekenning vir Lid met Beste Dienslewering (BKB Wisseltrofee: Eerste toekenning in 2004) Jaar Rang & Naam SAPD Veediefstal Eenheid 2004 Insp. D Hayes Swellendam VDE 2005 Kapt. D Mantshiyane Beaufort-Wes VDE 2006 S/Insp. Piet van der Westhuizen Oudtshoorn VDE 2007 S/Insp. Jurie Hayes Malmesbury VDE 2008 S/Insp. M Grobbelaar Swellendam VDE 2009 S/Insp. SD (Fasie) de Kock Oudtshoorn VDE 2010 S/Insp. BD Adams Malmesbury VDE 2011 S/Sers. JC van den Berg Oudtshoorn VDE 2012 S/Sers. JC van den Berg Oudtshoorn VDE 2013 S/AO(V) EH Mentoor Oudtshoorn VDE

Provinsiale Veediefstalkomitee: Toekenning vir Beste Veediefstal Eenheid (BKB Wisseltrofee: Eerste toekenning in 2006) JAAR SAPDD VEEDIEFSTAL EENHEID 2006 Oudtshoorn VDE 2007 Malmesbury VDE 2008 Swellendam VDE 2009 Oudtshoorn VDE 2010 Malmesbury VDE 2011 Oudtshoorn VDE 2012 Oudtshoorn VDE 2013 Oudtshoorn VDE

97

Beste SAPD Cluster en SAPD Stasie vir Landelike Beveiliging (Lt-Kol Ernst Bester MMM, JCD-wisseltrofee sedert 2010) (Eerste toekenning in 2010) 2010 A/O Pierre Hugo SAPD Wellington 2011 Sers. ME de Kock SAPD Villiersdorp 2012 A/O Morne Heunis SAPD George 2013 A/O WH Binnedell SAPD Ladismith

Toyota Jongboerkompetisie (Eerste toekenning in 2005) JAAR WENNER NAASWENNER 2005 JE de V Loubser Johannes Joubert 2006 Piet Schoeman Johannes Joubert en Geoffrey Joubert 2007 Robert Graaff 2008 Wouter Beukes 2009 Handrie Conradie 2010 Jan Viljoen 2011 Werner du Plessis 2012 Petrus Bosman 2013 Hannes Toua 2014 Jaco du Toit

98

Dankbetuiging Agri Wes-Kaap betuig graag dank en waardering vir medewerking wat gedurende die verslagjaar van verskeie persone en instansies ontvang is. Die volgende is hierby ingesluit: - Ministers en hulle Departemente binne beide die Provinsiale- en Sentrale Regering. - Premier en Wes-Kaap Wetgewer - Distriksmunisipaliteite en Munisipaliteite - Alle instansies wat deur middel van donasies, bydraes, skenkings en plasing van advertensies in publikasies van Agri Wes-Kaap dit moontlik gemaak het om diensbaar aan die landbougemeenskap te bly. - Die ampsdraers en personeel van Agri SA. - Ander provinsiale affiliasies van Agri SA, naamlik: Kwanalu, Agri Noord-Kaap, Agri Noord-

Wes, Agri Oos-Kaap, Agri Limpopo, Agri Gauteng, Agri Mpumalanga en Vrystaat Landbou. - Affiliasies en interne strukture van Agri Wes-Kaap, te wete Landbouverenigings,

Distrikslandbouverenigings, Produsente/Bedryfsorganisasies, Spesiale Verenigings en die Landboubesigheidskamer en al sy lede. Sonder hulle finansiële en ander bydraes en ondersteuning sou dit onmoontlik gewees het om te bly bestaan en funksioneer.

- Individue wat deur lidmaatskap van die samestellende affiliasie by Agri Wes-Kaap

geaffilieer is en in besonder diegene wat op een of ander sigbare wyse hulle bereidheid om diensbaar te wees, bewys het. In die afgelope jaar is ons onderwerp aan groot veranderinge in die omgewing waarbinne landbouprodusente ŉ bestaan maak. Sonder u volgehoue lojaliteit en bereidheid om ook finansieel tot die instandhouding van Agri Wes-Kaap by te dra, sou die stem van die landbougemeenskap stil geraak het.

- Ampsdraers en personeellede van Agri Wes-Kaap wat oor die afgelope jaar by soveel

geleenthede en op soveel terreine, dikwels met groot opoffering, daartoe bygedra het dat die belange van georganiseerde landbou gedien en versterk is.

- Laastens in dankbare erkentlikheid teenoor ons Hemelse Vader wat ons gedra, gelei en

mildelik geseën het. In die afgelope jaar het Hy ons deur beide voorspoed en teenspoed gedra.

99

Bronnelys Agri Wes-Kaap: Verskeie interne verslae, memorandums Agri SA: Verskeie inligtingstukke, Nuusbriewe, Dokumente en memorandums

Tabelle Tabel 1: Agri Wes-Kaap Personeel Ps 146: 5 & 6: “Dit gaan goed met die mens wat sy hulp van die God van Jakob ontvang, die mens wie se hoop gevestig is op die Here, sy God. Die Here het die hemel en die aarde gemaak, die see en alles daarin. Hy bly vir altyd getrou,”

inhoudsopgawe - agri | growing greatness · daarin in die vooruitsig gestel word nie. verder is die...

Documents