KJELDEBRUK - SOSIALE MEDIA

Av Else Ness

Sogndal vgs

2012

2

PERSOVERNLOV OG NETTVETT

Personlopplysningar

Unngå på Facebook og blogg:

- Stygge ord og banning

- Skrive ved raseriutbrot

- (negative) omtalar av andre personar

- Bilde av personar som ikkje har gitt deg tillatelse til å

publisere bildet

- Bilde av personar i uheldige situasjonar

Kva bilde ønskjer du å ha av deg sjølv i framtida?

Fotoalbumet

NETTVETT

3

4

LOV OM OPPHAVSRETT / ÅNDSVERK

Opphavspersonen bestemmer over åndsverket etter økonomiske og ideelle rettar:

-kopiering

-deling/offentleggjering

-bearbeiding / endring *

-bruk i reklamar eller andre kommersielle føremål

GENERELT:

Lova gjeld uansett om verket er privat eller offentleg

Lova vernar åndsverket til 70 år etter opphavspersonens død.

-50 år for fotografi

-50 år etter ei musikkinnspeling

* Viss ein har gitt tillatelse til å dele verket må ein akseptere at verket kan endrast, men opprinneleg opphavsperson må oppgis så lenge endringa er lita.

5

LOV OM OPPHAVSRETT / ÅNDSVERK

Kva du må gjere før du kan kopiere og vidarebruke eit åndsverk: Tillatelse Oppgi namnet til opphavspersonen

(kreditere opphavspersonen) ALLTID VIKTIG!

Aviser har òg rett til å bestemme over bilde og anna materiale dei legg ut:

6

LOV OM OPPHAVSRETT / ÅNDSVERK

UNNTAK FRÅ LOVA:

- Offentlege dokument- "Retten til å sitere" (og sitere frå kjelder)- Privat bruk

Verk blir frigitt etter at vernetida går ut, men:

 Verket kan ikkje brukast på ein krenkande måte ovanfor opphavspersonen.Den "ideelle rettigheita" gjeld til evig tid!

(åndsverklova § 48)

7

OPPHAVSRETT - BILDE OG FOTO

Ulike lover i ulike land:

Munch sine Bilde har vernetid på 70 år i Noreg (går ut i 2015)

Men berre 50 år i andre land.

DVS: Nordmenn kan ikkje leggje eit foto av Munch sine bilde ut på nettet utan tillatelse.

Alternativt er å leggje inn lenke til for eksempel Munch-museet.

Problemstilling: Kan ein fritt bruke åndsverk på kva som helst slags måte?

Døme på lovbrot: Pinterest bryt lova ved omfattande ulovleg kopiering av bilde. 

Usikker om du har lov å kopiere eller bearbeide eit verk? Kontakt rettigheitsorg. for bildande kunst BONO

8

ÅNDSVERK - MUSIKK

Vanskeleg å kopiere utan at det framstår som originalen

70 års vernetid50 års vernetid etter innspelinga du vil bruke

Søke om tillatelse for norsk og internasjonal musikk: Tono 

(Ikkje ha for høge forventningar og ver obs på at det kan ta tid å få svar!)

Sjølv om musikken er skaffa på lovleg vis, betalt nedlasting, CD etc. kan du ikkje leggje musikk ut på nettet om du ikkje har skaffa tillatelse!

Lovleg og gratis: Jamendo 

Gratis men krav om tillatelse: Urørt (nrkp3) her må ein ta kontakt med artist og spørje om lov til å bruke musikken i offentlege samanhengar.

9

ÅNDSVERKLOV – FILM - FJERNSYN

Tillatelse frå filmprodusent eller TV-produsent til å viseVernetida er 50 år etter produksjonen.Meir info om reglar: Film og TV / NORWAKO

Alternativ: F.eks. lenke til NRK sitt arkiv på nettet / NRKSkole

Ver OBS på opphavsretten for musikk òg når det gjeld filmar!

Youtube-reglement Youtube redaksjonen tek vekk oppdaga videoar som er publisert i strid med opphavsretten.Med forbehold!

10

CREATIVE COMMONSLisensar som tillet kopiering og deling 

BY= Namn på opphavspersonen.Denne lisensen gjeld alltid uansett anna bruk av CC-lisens.

ND = Ingen bearbeiding

NC = Ikkje-kommersiell bruk

CA = Del på same vilkår:Viss eit verk har ein bestemt CC-lisens må verket delast med den same lisensen.

11

CREATIVE COMMONS

Søk i CC-lisensiert materiale

Flickr

Wikimedia commons

Korleis velje lisens: Lisensvelgaren

Korleis lage referanse til bilde: http://creativecommons.no/kariaas/index.html

12

VISE TIL VERK / KJELDER I BLOGG

Minimumskrav: Foto: Opphavsperson og Tittel, lenke til nettsideEv. ta med CC-lisensar

Foto: fabio.dilupo. The clownCC BY – ND 2.0

13

VISE TIL VERK /KJELDER I BLOGG

Kjeldehenvisningar: Nemn kjelda og legg inn lenker i løpet av teksten. Døme

Kjeldeliste: Enkel med innlagte lenker. Døme

14

EKSEMPEL PÅ SKULEBLOGGAR

Elevbloggar:Media mellom kulturar

Klasseblogg 3MiK

Informasjon om kjeldebruk:Biblioteket SVS

15

OPPHAVSRETT OPPSUMMERT

Clara.no (infoguide om opphavsrett)IKT i utdanning om opphavsrett

(Bildet er henta frå utklippsarkivet til office.com)