staj raporu
TRANSCRIPT
1
BÖLÜM1 KURULUŞ HAKKINDAKİ GENEL BİLGİLER .................................................... 3
1.1 KOÇ HOLDİNG A.Ş............................................................................................................ 3
1.2 KURULUŞUN ADI VE ADRESİ ...................................................................................... 4
1.3 FİRMANIN TANITIMI ....................................................................................................... 5
1.4 FİRMANIN TARİHÇESİ .................................................................................................... 7
1.5 BULAŞIK MAKİNESİ İŞLETMESİNİN TANITIMI.................................................... 11
1.6 ŞİRKETİN TÜRÜ VE HİSSEDARLARI ......................................................................... 13
1.7 PERSONEL BİLGİLERİ .................................................................................................. 14
1.8 FİRMANIN ÜRETTİĞİ ÜRÜNLER ................................................................................ 15
1.9 FİRMANIN TÜRKİYE VE DÜNYA EKONOMİSİNDEKİ YERİ ............................... 16
DÜNYADAKİ DURUM ...................................................................................................... 16
TÜRKİYEDEKİ DURUM.................................................................................................... 18
1.10 FİRMANIN YURT İÇİ VE YURT DIŞI PAZAR PAYI BİLGİLERİ ......................... 20
1.11 ORGANİZASYON ŞEMASI .......................................................................................... 21
1.12 BİRİMLERİN YETKİ VE SORUMLULUKLARI........................................................ 25
GENEL MÜDÜR YARDIMCISI ........................................................................................ 25
ÜRETİM YÖNETİCİSİ ........................................................................................................ 26
İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİCİLİĞİ .......................................................................... 26
ÜRETİM MÜHENDİSLİĞİ YÖNETİCİLİĞİ .................................................................... 27
MALİ İŞLER YÖNETİCİLİĞİ ............................................................................................ 28
ÜRÜN GELİŞTİRME YÖNETİCİLİĞİ .............................................................................. 30
KALİTE GÜVENCE YÖNETİCİLİĞİ ............................................................................... 31
OTOMASYON VE BİLGİ SİSTEM YÖNETİCİLİĞİ ...................................................... 32
ÜRETİM PLANLAMA YÖNETİCİLİĞİ ........................................................................... 33
ÜRÜN DİREKTÖRLÜĞÜNE BAĞLI TAKIMLAR ........................................................ 34
2. ÜRETİM BİLGİLERİ .............................................................................................................. 35
2.1 ÜRETİMİN GERÇEKLEŞMESİNE KATKIDA BULUNAN GİRDİLER ................... 35
2.1.1 Hammadde:................................................................................................................... 35
2.1.2. Makine ve Teçhizat: .................................................................................................... 36
2.1.3. Enerji:........................................................................................................................... 45
2.1.4. İşgücü: .......................................................................................................................... 46
2.1.5. Bilgi: ............................................................................................................................ 47
İÇİNDEKİLER
2
2.1.6. Sermaye: ...................................................................................................................... 47
2.2 KURULUŞUN TEDARİKÇİLERİ VE İLİŞKİLER ...................................................... 47
2.3 TESİS YER SEÇİMİ VE YERLEŞİM PLANI ................................................................ 53
3. ÜRETİM VE PLANLAMA FALİYETLERİ ......................................................................... 57
3.1 ÜRETİM KARARLARI ................................................................................................... 57
3.2 KAPASİTE ......................................................................................................................... 58
3.3 ÜRETİM SİSTEMLERİ ..................................................................................................... 58
3.3.1 AKIM TİPİ ÜRETİM SİSTEMİ ( FLOW SHOP)..................................................... 59
3.3.2 GÖREV TİPİ ÜRETİM SİSTEMİ ( JOB SHOP) ...................................................... 59
3.3.3 YALIN ÜRETİM ......................................................................................................... 60
3.3.4 TAM ZAMANINDA ÜRETİM ( JIT ) ...................................................................... 60
3.4 ÜRETİM PLANLAMA FALİYETLERİ ......................................................................... 61
3.5 STOK ................................................................................................................................... 62
4. KALİTE KONTROL ÇALIŞMALARI .............................................................................. 65
5. YAZILIM VE DONANIM ALT YAPISI ............................................................................... 72
7. KURULUŞUN MALİYET YAPISI ........................................................................................ 74
7.1 BİRİM MALİYETİN HESAPLANMASI ........................................................................ 76
7.2 BAŞABAŞ NOKTASI ANALİZİ .................................................................................... 80
7.3 FİYATLARDAKİ DALGALANMALAR VE ÜRETİM MİKTARLARI ..................... 82
8. YÖNEYLEM ARAŞTIRMASI .............................................................................................. 84
9. PROSES DİYAGRAMI .......................................................................................................... 87
10. YAZ STAJININ DEĞERLENDİRİLMESİ ......................................................................... 87
.
3
BÖLÜM1 KURULUŞ HAKKINDAKİ GENEL BİLGİLER
1.1 KOÇ HOLDİNG A.Ş
Temelleri 1926 da atılan Koç Holding, 80 yılı aşan yolculuğunda değişimin hep bir
adım önünde giderek sadece Türkiye’nin değil Avrupa’nın da en büyük ve başarılı
gruplarından birisidir.Tüm faaliyetlerinde uluslar arası standartlara uyum ve sürekli gelişim
amacını izleyen Koç Topluluğu ülkesinde yakaladığı başarıyı dünyada yakalamayı hedefleyen
bir şirkettir. Topluluk; 27 ülkede 100’den fazla şirketi bünyesinde barındırıyor. Dünya
genelinde 70.000 çalışan,Türkiye’de 11.000 yetkili satıcısıyla 4 ana iş alanına odaklanılmıştır.
Dayanıklı tüketim Arçelik A.Ş Enerji Tüpraz ,Aygaz,Opet,Entek
Otomotiv Tofaş,Ford otosan,Türk Traktör Finans Yapı Kredi
4
1.2 KURULUŞUN ADI VE ADRESİ
ARÇELİK A.Ş BULAŞIK MAKİNESİ İŞLETMESİ
ADRES: Altınordu Cad. No:5 Organize Sanayi Bölgesi
06931 SİNCAN/ANKARA
TELEFON: (312) 589 20 20
FAXS: (312) 267 05 99
WEB : www.arçelik.com.tr
5
1.3 FİRMANIN TANITIMI
Dayanıklı tüketim ve tüketici elektroniği sektörlerinde üretim, pazarlama ve satış
sonrası destek hizmetleri ile faaliyet gösteren Arçelik A.Ş. yaklaşık 19.000 çalışanı, Türkiye,
Romanya, Rusya ve Çin'de 11 üretim tesisi, dünyanın dört bir yanındaki satış ve pazarlama
organizasyonu ve kendisine ait 10 markasıyla (Arçelik, Beko, Grundig, Altus, Blomberg,
Elektrabregenz, Arctic, Leisure, Flavel ve Arstil) 100’den fazla ülkede ürün ve hizmet
sunmaktadır.
Vizyonuna paralel olarak “Sürdürülebilir Gelişim” yaklaşımı ile hareket eder. Arçelik
A.Ş., çevreyi ve doğal kaynakları korumayı, sürdürülebilir kılmayı tüm faaliyetlerinde
benimsemiştir.Arçelik A.Ş., hedefi ; yüksek verime sahip, daha az enerji ve kaynak harcayan,
teknoloji ve tasarımda yenilikçi, kullanımı kolay ürünler geliştirmeyi ve tüketicilere
sunmaktır.
Arçelik A.Ş., “ürün hayat çevrimi” boyunca çevre etkilerinin kontrol altına alınmasını,
tasarım aşamasından başlayan bir süreç olarak ele almakta, bu amaca hizmet edecek Ar-Ge ve
tasarım faaliyetleri yürütmektedir.Tüm süreçlerde Toplam Kalite felsefesini esas alan Arçelik
A.Ş., faaliyetlerini Kalite Yönetimi, Çevre Yönetim Sistemi, İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim
Sistemleri ile birlikte bütünleşik bir şekilde yönetmektedir.Uluslararası standartlarda, ürün
tasarımı, yüksek üretim teknolojisi ve kalitesine sahip olan Arçelik A.Ş., İşletmelerinde TPM
ve Altı Sigma Metodolojilerini uygulayarak, maliyet azaltma, kalite ve süreç iyileştirme
projeleri gerçekleştirmekte ve esnek üretim yapısıyla her geçen gün rekabet üstünlüğünü daha
da artırmaktadır.
2010 yılında “Çevreci Üretim” sloganıyla Arçelik A.Ş. İşletmelerinin su, enerji
tüketimi ve atıkların azaltımına yönelik birçok proje gerçekleştirmiştir.Arçelik A.Ş.
İşletmeleri "Enerji Verimli" alanlardır. Verimlilik çalışmaları kapsamında, dünyada beyaz
eşya sektöründe ilki gerçekleştiren Arçelik A.Ş.'nin Türkiye'deki 8 üretim tesisi enerji
verimliliği (Energy Efficiency in Green Factories) ''Gold Certificate" belgesine sahiptir.
Şirket başta Batı Avrupa olmak üzere ana ihracat pazarlarında yeni dağıtım kanallarına
girerek, sektöründe Pazar payını en çok arttıran şirketlerden biri olmuş, özellikle İngiltere ve
Romanya’da önemli kazanımlar elde etmiştir. İngiltere’de altı ana beyaz eşya ürün
grubundaki payını %9’dan %15’e çıkaran Arçelik A.Ş. , pazardaki ikinciliğini
6
sağlamlaştırmış; Romanya’daki payını ise %35’e çıkararak, uzak ara liderliğini devam
ettirmiştir.
ARÇELİK A.Ş. BÜNYESİNDEKİ MARKALAR ;
Arçelik: Türkiye’de marka denince ilk akla gelen isim olan Arçelik, Türkiye
beyaz eşya sektörünün, lider, yenilikçi ve teknolojik üstünlüğe sahip
markasıdır. Beyaz eşya, ankastre ürünler, elektronik ürünler, klima, hazır
mutfak, küçük ev aletleri ile geniş bir ürün yelpazesine ve Türkiye’nin en
güçlü satış ve servis ağına sahiptir.
Beko: Yurtdışında ve Türkiye’de solo, ankastre beyaz eşya, küçük ev aleti,
klima ve elektronik ürünleri ile akıllı çözümler sağlayan, çok geniş bir tüketici
kitlesinin ihtiyaçlarını karşılayan markadır. İngiltere’de soğutucuda %19,
dondurucuda %16, fırında %12 pazar payı ile lider konumdadır.
Blomberg: Alman orjinli 127 yıllık köklü bir marka olan Blomberg solo ve
ankastre beyaz eşya ürün gamına sahiptir.
Arctic: Romanya orjinli, %99 bilinirliğe sahip köklü ve yerel markadır.
%30’un üzerindeki pazar payı ile Romanya beyaz eşya pazarının lideridir.
Grundig: Alman orjinli, Türkiye ve Avrupa pazarında bilinirliği yüksek, 65
yıllık güçlü elektronik markasıdır. Tüketici elektroniği ve kişisel bakım
ürünlerinden oluşan zengin bir ürün gamına sahiptir.
Altus: Dayanıklı tüketim ihtiyaçlarını en ekonomik şekilde karşılamak isteyen
tüketicilerin markasıdır.
Flavel: İngiltere ve İrlanda pazarının beyaz eşya markalarından biri olan
Flavel’in ürün yelpazesinde solo ve ankastre beyaz eşya ürünleri
bulunmaktadır.
ElektraBregenz: Avusturya orjinli, 117 yıllık köklü ve yerel bir markadır.
Kendi ülkesinin beyaz eşya sektörünün en bilinen markalarından biridir.
Leisure: İngiltere solo pişiriciler pazarının geleneksel markasıdır.Ürün
gamında klasik ve çağdaş çizgide tasarlanmış gazlı ve elektrikli kuzineler ile
ankastre ürünler bulunmaktadır.
Arstil Mobilya: Mobilya ve ev tekstilinde zengin ürün yelpazesine sahip
markadır.
7
ARÇELİK A.Ş. ÜRETİM TESİSLERİ ;
Buzdolabı İşletmesi - Eskişehir/TÜRKİYE
Çamaşır Makinesi İşletmesi - Tuzla/İstanbul/TÜRKİYE
Pişirici Cihazlar İşletmesi - Bolu/TÜRKİYE
Bulaşık Makinesi İşletmesi - Ankara/TÜRKİYE
Elektrik Motorları İşletmesi - Çerkezköy/Tekirdağ/TÜRKİYE
Çamaşır Kurutma Makinesi İşletmesi - Çerkezköy/Tekirdağ/TÜRKİYE
Kompresör İşletmesi - Eskişehir/TÜRKİYE
Elektronik İşletmesi - Beylikdüzü/İstanbul/TÜRKİYE
Buzdolabı ve Çamaşır Makinesi İşletmesi - Kirzhacah/RUSYA
Soğutucu Cihazlar İşletmesi - Gaesti/ROMANYA
Çamaşır Makinesi İşletmesi - Changzahou/ÇİN
1.4 FİRMANIN TARİHÇESİ
Arçelik, 1955 yılında Vehbi Koç tarafından kurulan Türkiye merkezli bir beyaz eşya ve
teknoloji şirketidir. Türk Beyaz Eşya Sektöründe ilk adımları atan Arçelik, 1959'da ilk
çamaşır makinesini, 1960'da ilk buzdolabını üretmiştir. 1968 yılında Çayırova tesislerine
taşınmış, 1970'li ve 80'li yıllarda ürün gamını süratle genişleterek 1975'de Eskişehir
Buzdolabı, 1979'da İzmir Elektrikli Süpürge, 1993 yılında Ankara Bulaşık Makinesi
işletmeleri faaliyete geçirilmiştir.
1999 büyüme ve yeniden yapılanma yılı olmuştur. Haziran ayında, pişirici cihazlar
üretimi yapan Ardem'in ardından, aynı yıl Aralık ayında Türk Elektrik Endüstrisi A.Ş., Atılım
ve Gelişim Pazarlama A.Ş. tek tüzel kişilik olarak Arçelik A.Ş çatısı altında birleştirilmiştir.
8
Ocak 2001 tarihi itibariyle Beko Ticaret tarafından yürütülen Beko markalı ürünlerin yurt
içinde pazarlanması ve satışı Arçelik A.Ş. tarafından yürütülmeye başlanmıştır. Üretim ve
satış/pazarlama faaliyetlerinin tek elden yönetimini sağlayan yeni organizasyon modeli ile
faaliyetlerin eşgüdümlü yürütülmesine ve verimlilik artışına imkan tanıyan bir yapı
oluşturulmuştur. Ar-Ge merkezinin yarattığı ve tüm dünyada yankı uyandıran Orbital Çamaşır
Makinesi ile 1998 yılında ilk Teknoloji Büyük Ödülü, 1999 yılında ise MQM-Motor Hata
Tanılama projesi ile 2. Teknoloji Büyük Ödülü kazanılmıştır.
İletişim ve Bilgi Sistemleri teknolojisinde yaşanan hızlı gelişim, sektörde "akıllı
ürünler" ve "ev otomasyonu"nu gündeme getirmiştir. 2000 yılında bu konuda dünyada öncü
teknolojiler geliştiren şirketler ile işbirliğine gidilmiştir. Bu çalışmaların bir ürünü olarak
Türkiye'nin ilk internet üzerinden erişilebilir buzdolabı geliştirilmiştir. Geleceğin evi
tasarlanarak satışa sunulan "Akıllı Yaşam" ürünleri, internet üzerinden ve telefon tuşları
kullanmadan sesle kumanda edilebilmektedir. Geleceğin evinde, teknolojik altyapısı tümüyle
Arçelik tarafından geliştirilen buzdolabı, çamaşır makinesi, bulaşık makinesi ve klima
birbirleriyle entegre olarak çalışmakta ve hayatı daha da kolaylaştırmaktadır.
2000 yılında alınan bir önemli karar da, hazır mutfak sektörüne girmek olmuştur.
Türkiye'nin en büyük özel sektör şirketi ve en tanınmış firması olan Arçelik'in 2003 yılı
konsolide net satışı 1,915 milyon Euro'dur.
2003 yılında 72 milyon Euro konsolide yatırım harcaması gerçekleştirilmiş, Ar-Ge
harcamalarının ciro içindeki payı %1,1 olmuştur. Ürün geliştirmedeki başarılarını teknoloji
geliştirmeye de taşıyan Arçelik, Avrupa Beyaz Eşya sektöründe, enerji, su ve ses
seviyelerinde en verimli noktaları hedefleyen teknolojik yeniliklere odaklanmıştır. Ulaşılan
AA sınıfı ürünler bunun en belirgin göstergesi olmuştur. Ayrıca ürünlerin estetik görünümü
için Avrupa'nın en önemli dizayn şirketleriyle ortak çalışmalar yapılmaktadır.
Arçelik'in Çamaşır Makinesi ve Buzdolabı İşletmeleri, 2003 yılında, Türkiye
Kojenerasyon Derneği tarafından, Gaz Motorlu Kojenerasyon Tesisleri kategorisinde "En
Başarılı Tesis" ödülünü almıştır.
Şirket, ulaşılan AA sınıfı ürünler bunun en belirgin göstergesi olmuştur. Ayrıca
ürünlerin estetik görünümü için Avrupa'nın en önemli dizayn şirketleriyle ortak çalışmalar
yapılmaktadır. Arçelik'in Çamaşır Makinesi ve Buzdolabı İşletmeleri, 2003 yılında, Türkiye
Kojenerasyon Derneği tarafından, Gaz Motorlu Kojenerasyon Tesisleri kategorisinde En
9
başarılı tesis ödülünü almıştır. Fikri haklar konusunda yaratılan teknolojik yenilikler,
patentlerle koruma altına alınmıştır. Şirket, Türkiye'de son üç yılda yapılan toplam patent
başvurusunun %10'unu gerçekleştirmiştir. Üniversite-Sanayi işbirliği ile endüstriyel tasarım
konusunda başarılı projeler geliştirilmektedir.
Hazır Mutfak sektöründe kısa sürede başarılı bir konuma gelen Arçelik, bu alandaki
tecrübe ve imkanlarını ankastre ürünler üzerine yoğunlaştırmıştır. Avrupa'da önemli bir
pazara sahip ankastre mutfak konseptinin Türkiye'de de önem kazanmasıyla bu alana ciddi
yatırımlar yapan Şirket, yaygın yetkili satıcı ve servis teşkilatıyla tüketicilerinin karşısına
iddialı çıkmaktadır. Model sayısı 46'dan 82'ye ulaşan ankastre ürün gamı, estetik görünümleri
ve teknolojik üstünlükleriyle tüketici beklentilerini aşmaktadır.
Birçok çevre ve enerji ödülüne layık görülen Arçelik, kaliteli ürün ve hizmetler
sunmakla kalmamakta, toplumsal sorumlulukları doğrultusunda katma değer yaratacak
eğitim, sanat, kültür, çevre ve spora yönelik faaliyetlerini de başarı ile sürdürmektedir.
Şirket, 2006 yılında konsolide satış gelirlerini bir önceki yıla oranla %11,4 artışla 6,3
milyar YTL’den 7 milyar YTL’ ye yükseltmiştir. Yurt dışı satışlarının konsolide ciro içindeki
payı ise %48’e ulaşmıştır.
2006 yılını, beyaz eşya üretimini, bir önceki yıla göre %23 oranında artırarak, yaklaşık
10 milyon adetle kapatan Arçelik A.Ş., konsolide yurt dışı beyaz eşya satış adetlerinde de bir
önceki yıla göre %24 artış sağlayarak 6,5 milyon adede ulaşmıştır.
Şirket, Ekim 2006’da, Rusya’da, Buzdolabı, Çamaşır Makinesi ve Televizyon üretim
tesislerinin resmi açılışını gerçekleştirmiştir.
Arçelik A.Ş. yurt içinde beyaz eşya sektöründe Arçelik, Beko ve Altus markalarıyla
liderliğini güçlendirirken, yurt dışında da başta Beko ve Blomberg olmak üzere diğer
markaları ile büyümeye devam etmektedir. Şirket, uluslararası satış cirosunun yaklaşık
%80’ini markalı satışlarla gerçekleştirmektedir. Bağımsız araştırma kuruluşu GFK tarafından
yapılan; Avrupa, Türkiye ve Rusya olmak üzere 27 ülkeyi kapsayan analize göre, bu
coğrafyada Arçelik A.Ş.’nin markalarıyla elde ettiği pazar payının %10 seviyesine ulaştığı
belirlenmiştir.
Şirket, Türkiye pazarında kurmuş olduğu satış-dağıtım modelini de ihraç etmektedir.
Türkiye sınırları dışında; Sırbistan’dan Moğolistan’a, Ukrayna’dan Lübnan’a uzanan bir
coğrafyada 200’e yakın sadece Beko markalı ürünlerin satıldığı “Özel Mağazalar” mevcuttur.
10
Mart 2006’da Beko markalı çamaşır ve bulaşık makineleri ile Çin’e ilk ihracat
gerçekleşmiştir. Arçelik A.Ş., Kasım 2006 itibariyle Çin’de 7 eyalette, 4 zincir mağaza ve 46
satış noktasında dört bin adedin üzerinde ürün satışı yapmıştır. Çin’e ihracatı takip eden
aylarda dünyanın en büyük beyaz eşya pazarı olan ABD’ye de bulaşık makinesi ihraç
edilmiştir.
Sektördeki konumunu daha da güçlendirmeyi amaçlayan Arçelik A.Ş., Ekim 2006’da
Beko Elektronik A.Ş.’deki %22,36 hisse oranını %72,46’ya yükselterek şirketin en büyük
hissedarı olmuştur.
Arçelik A.Ş. 2005 yılında kapasite artışı ve yeni ürün geliştirme için toplam 153
milyon Euro yatırım harcaması yaparken, bu rakam 2006 yılında 181 milyon Euro olarak
gerçekleşmiştir.
Bugüne dek 300’ü aşan patentin ve uluslararası platformda verilen 34 ödülün sahibi
olan Arçelik A.Ş., 2006 yılında da yenilikçi yaklaşımıyla patent alanındaki üstünlüğünü
göstermiştir.
Yıllardır kararlılıkla, disiplinle, doğru stratejilerle ve tutarlı vizyonuyla sektörde daima
öncülüğünü koruyan Şirket, 2006 yılında pek çok “ilk”e imza atmayı başarmıştır. 7 kg. az
kirli çamaşırı sadece 30 dakikada, üstün su tasarrufuyla mükemmel yıkayan dünyanın en hızlı
çamaşır makinesini üretmeyi başaran Arçelik A.Ş.; 12 kişilik tam kapasite bulaşığı 58 dakika
gibi çok kısa sürede A performansı ile yıkama özelliğine sahip olan dünyanın en hızlı bulaşık
makinesine de imza atmıştır. 2006 yılında yaşanan ilklerden biri de, Eskişehir İşletmesi’nde,
Türkiye’nin ilk gardırop tipi buzdolabı üretim tesisinin hizmete girmesi olmuştur. Türkiye’nin
patent şampiyonu Şirket, “IF Design” ödüllü Türk kahve makinesi “Telve”den sonra, aynı
ürünün ev tipi modeli olan Mini Türk Kahve Makinesini de tüketicilerinin beğenisine
sunmuştur.
Arçelik A.Ş. ülkemizin kalkınması için ekonomik alanda olduğu gibi, sosyal alanlarda
da faaliyetlerini sürdürmektedir. Üzerine düşen sorumlulukların bilinci ve “sürdürülebilir
gelişime katkı” anlayışı doğrultusunda, 2006 yılında da eğitim, çevre, spor, kültür ve sanat
alanlarında pek çok önemli projeyi gerçekleştirmiştir.
2008 yılında ise Türkiye’nin ilk Çamaşır Kurutma Makinesi İşletmesi Çerkezköy’de
üretime başladı. “Dünyada bir ilk” olma özelliği taşıyan “Divide&Cool (DAC): Bölünebilir
11
Soğutma Teknolojisi” pazara sunuldu. Beko Elektronik A.Ş.'nin ticari unvanı ise Grundig
Elektronik A.Ş. olarak değiştirildi.
2009 yılına gelindiğinde Arçelik Klima Akademisi açıldı. Arçelik A.Ş. ile Grundig
Elektronik A.Ş. birleşmesi tamamlandı. Türkiye’nin ilk 4 kapılı buzdolabı üretildi. A enerji
sınıfından %30 daha tasarruflu “Dünyanın En Az Enerji Harcayan, “Hızlı 14 programlı” ve
“Dünyanın İlk En Hızlı” çamaşır makinesi üretildi. Maksimum soğutma ve ısıtma
performansı sergilerken, A sınıfı klimalara göre %60 daha verimli çalışan Arçelik “Super
Invertech” klimalar pazara sunuldu. %45 daha az elektrik harcayan ve çevreye duyarlı Arçelik
Eko panel LCD TV'ler tüketicilerin beğenisine sunuldu.
Beko, Avrupa Basketbol Şampiyonası EuroBasket 2009'a, Rusya Gençler Buz Hokeyi
Ligi'ne, Almanya Basketbol Ligi ''Basketball Bundesliga''ya, FIBA Asya Basketbol
Şampiyonası’na sponsor oldu.
2009 yılı içinde Arçelik A.Ş. ve Koç Sistem'in birlikte geliştirdiği “Yeni Nesil Sayısal
Yayıncılık” projesinin tanıtımı gerçekleştirildi. “Yeni Nesil Sayısal Yayıncılık'' çözümü,
İngiltere Premier Lig Stadları’nda kullanılmaya başlandı.
2010 A sınıfından %50 daha az enerji tüketen yeni çamaşır makinesi 8124 HST
Ekonomist piyasaya sunuldu. Arctic, kuruluşunun 40.yılını kutladı. Türkiye’nin ilk 3 boyutlu
LED televizyonu üretildi. “Dünyanın En Tasarruflu Bulaşık Makinesi” A-%30 62107 HIT
Ekonomist tüketicilerin beğenisine sunuldu. Arçelik Türkiye’de ilk “Konsept” mağazasını
hizmete açtı. Kendi sınıfında “Dünyanın En Az Elektrik Enerjisini Tüketen”, ilk A+++ No
Frost :Buzdolabı Üretildi
1.5 BULAŞIK MAKİNESİ İŞLETMESİNİN TANITIMI
Arçelik A.Ş. Bulaşık Makinesi İşletmesi, Sincan yakınlarında, organize sanayi
bölgesinde, Altınordu Caddesi’nde kurulmuştur. Ocak 1992 itibariyle proje çalışmaları
başlayan işletmenin temeli, 22.09.1992 tarihinde dönemin başbakanı Süleyman Demirel
tarafından atılmıştır. İşletme 1 yıldan az bir sürede imalata başlanacak hale getirilmiş ve
15.09.1993 tarihinde montaj bandında deneme üretimine başlanmıştır. Seri üretime ise
20.10.1993 tarihinden itibaren geçilmiştir. Çayırova işletmesinde bulunan Bulaşık Makinesi
12
üretimi ile ilgili teçhizatın 1993 yılı Kasım ayında Ankara İşletmesine transfer edilmesi ile
birlikte, bulaşık makinelerinin tamamı Ankara İşletmesinde üretilir hale gelmiştir.
Fabrika, 109.000m2 toplam açık alan içinde 18.400m
2lik alanda inşa edilmiştir.
Fabrikanın yanında ise yaklaşık 10000m2lik alan kaplayan bir ürün deposu bulunmaktadır.
Futbol, basketbol, voleybol sahasının yanı sıra bir tenis kortu bulunan tesiste çevresel
düzenlemelere önem verilmektedir. Bu amaçla toz boya kaplamacılığı sistemi,modern atık su
tesisi,radyatörlü ısıtma sistemi mevcuttur ve arazisi yaklaşık 700 ağaç 23000 çayırla
yeşillendirilmiştir.
Ankara İşletmesi için toplam yatırım bedeli 1993 yılı itibariyle 52 milyon U.S. $'dır.
Bu miktarın 41 milyon U.S. $'ı makine / teçhizat yatırımıdır. Toplam makine / teçhizat ‘ın
1/4'ü yerli olarak temin edilmiştir.800.000 adet / yıl üretim kapasitesine uygun olarak kurulan
Ankara Bulaşık Makinesi İşletmesinin 2000 yılı üretim miktarı 400.000 adet / yıl olup, 3.
Hidrolik Pres Hattının kurulması ile bu değer yaklaşık 1.000.000 adet / yıl olduğu
belirlenmiştir. 2005 yılında, JIPM (Japon Planlı Bakım) Enstitüsü’nden alınan TPM
Mükemmellik Ödülü’yle üretimde rekabetçi yapısını tescilleyen işletme, esnek üretim
yapısıyla rekabetçiliğini artırmaktadır.
İşletme, dünyanın en büyük ilk üç beyaz eşya şirketinden biri olan Whirlpool'a yılda
100 bin adet bulaşık makinesi üretmektedir.
Bir üretim şirketi olan bulaşık makinesi işletmesi, aynı zamanda bir pazarlama şirketi
değildir. Pazarlama işlerini Koç Topluluğu’na bağlı pazarlama şirketleri üstlenmiştir. Bulaşık
makinesi işletmesinde yalnızca malzemeleri kullanarak üstün ve gelişmiş bulaşık makineleri
üretmek için faaliyette bulunulmaktadır. Bu konuda seçilmiş bir kadro yapısına sahiptir ve
çok fazla sayılmayacak bir kadroyla yüksek teknolojik donanımlar ve teknolojik üretim
prosesleri kullanılarak, minimum hatalı ürün, maksimum kalite hedeflenmektedir.
Şirket başta Batı Avrupa olmak üzere ana ihracat pazarlarında yeni dağıtım kanallarına
girerek, sektöründe Pazar payını en çok arttıran şirketlerden biri olmuş, özellikle İngiltere ve
Romanya’da önemli kazanımlar elde etmiştir. İngiltere’de altı ana beyaz eşya ürün
grubundaki payını %9’dan %15’e çıkaran Arçelik A.Ş. , pazardaki ikinciliğini
sağlamlaştırmış; Romanya’daki payını ise %35’e çıkararak, uzak ara liderliğini devam
ettirmiştir.
13
Marka bazında ise, Beko 2010 yılında, 2009 yılındaki başarısını tekrarlayarak, sekiz
ana ürün grubunda dünyanın en çok satan ilk 10 beyaz eşya markası arasında yer almıştır
1.6 ŞİRKETİN TÜRÜ VE HİSSEDARLARI
Arçelik anonim bir şirkettir. Ortak yapısı ;
56,3 14,70
7,7
21,3 KOÇ HOLDİNG
TEKNOSAN A.Ş
BURLA TİCARET VE YATIRIM A.Ş
14
1.7 PERSONEL BİLGİLERİ
0%
50%
100%
Meslek Lisesi+Diğer
Lise
Ön Lisans Lisans+YL. Diğer
60%
14% 3%
23%
Mavi Yaka - 2011
0%
50%
100%
Lisans Lisansüstü Doktora Diğer
67%
21% 1%
11%
Beyaz Yaka - 2011
9
6
8,7
5,7
9,3
7,1
9,4
7,3
0
5
10
2007 2008 2009 2010
Beyaz YakaMavi Yaka
YAŞ ORTALAMASI
35
30
3531
36
32
36
32
0
10
20
30
40
2007 2008 2009 2010
Beyaz YakaMavi Yaka
KIDEM ORTALAMASI
KADIN ERKEK DAĞILIMI
22%
78%
22%
78%
22%
78%
22%
78%
0%
50%
100%
2007 2008 2009 2010
Beyaz Yaka
Kadın
Erkek
4%
96%
5%
95%
6%
94%
6%
94%
0%
50%
100%
2007 2008 2009 2010
Mavi Yaka
Kadın
Erkek
15
1.8 FİRMANIN ÜRETTİĞİ ÜRÜNLER
Arçelik Anonim Şirketi bir üretim şirketidir.Şirketin bünyesindeki tesislerde temel
beyaz eşya ,ısıtma ve havalandırma ürünleri,elektronik ürünler, küçük ev aletleri,
komponentler ve ankastre ürünler üretilmektir. Ürün gamı ;
İ stan b u l Ü n i v
8%
M ar m ar a Ü n i v.( İst .)
5%
D o k u z Eylü l Ü n iv.( İz m i r)
4%
B o ğ az içi Ü n iv (İ stan b u l)
4%
U l u d ağ Ü n iv .(B u rsa )
3%
G az i Ü n i v.(An k ara )
3%
B il ken t Ü n iv .(An ka ra)
2%
H a cettep e Ü n i v.(A nk ara )
2%
O sm an g a zi Ü n iv .(E sk işeh i r)
2%
A n ad o lu Ü n i v.(E skiş eh ir)
8%
Y ıld ız T ek n ik Ü n i v.( İst .)
11 %
Or ta D o ğ u T ek n ik Ü n i v.(An k ara )
12%
D iğ e r
1 5%
İstan b u l Te kn ik Ü n iv
21%
İs ta nbul T ek nik Ü niv
O rta D o ğu T ek nik Ü niv .(A nk ara)
Y ıld ız T e kn ik Ü n iv .( İs t.)
A nad olu Ü niv. (E s k iş ehi r )
İs ta nbul Ü n iv
M a rm ara Ü niv.( İs t. )
D ok u z E y lü l Ü n iv .( İz m ir )
B oğa ziçi Ü n iv ( İs tan bul )
U luda ğ Ü n iv .(Bu rs a)
G az i Ü niv .(A nk ara)
B ilk ent Ü niv.(A nk ara)
H ac e ttep e Ü niv .(Ank a ra )
O s m a ngaz i Ü niv. (E s k iş ehi r )
D iğer
16
Arçelik bulaşık makinesi İşletmesinde ise üretilen ürünler normal, elektronik ve
kombili (ocaklı) bulaşık makineleridir. Yurt içinde Beko ve Arçelik etiketleriyle farklı
modellerde ürünler piyasaya sürülmektedir. Yurt dışındaysa 2000 yılına kadar birçok model,
farklı etiketlerle, Bosch-Siemens lisansıyla üretilmişse de, patent anlaşmasının sona ermesiyle
birlikte farklı etikette yeni modellerin üretimine son verilmemiştir. Bu da Arçelik’in dış patent
olmaksızın model geliştirebileceğinin kanıtı olmuştur. Bunun somut örneği ise 2000
Eylülünde üretimine başlanan, tamamen Türk mühendislerinin projesi olan Turkuaz modeli
olmuştur. Bu proje ile yabancı firma denetiminden çıkılıp, serbest pazara açılma olanağı elde
edilmiş oldu. 2000 yılından itibaren de yalnızca Turkuaz platformunda üretim yapılmaktadır.
Malzeme maliyetinde azalmayı sağlayan Turkuaz Projesini 2003 yılında üretimine geçilen,
çok daha sessiz çalışma özelliğini gündeme getiren Albatros Projesi takip etmiştir.Tesisde
üretilen bulaşık makineleri çok fazla model ve çeşittedir.Ancak bunları gruplandırmak
istersek ;
Tek Tuş
1.9 FİRMANIN TÜRKİYE VE DÜNYA EKONOMİSİNDEKİ YERİ
DÜNYADAKİ DURUM
Beyaz eşya sektöründe kullanılan teknolojinin belli bir olgunluğa gelmesi, gelişmekte
olan ülkelerin bu teknolojiyi lisans yoluyla edinmesi ve aynı zamanda beyaz eşya talebinin
artması ile birlikte üretim gelişmiş ülkelerden gelişmekte olan ülkelere doğru kaymaya
başlamıştır. Örneğin Batı Avrupa sektörde lider konumundayken, son dönemlerde bu
45’lik model 60’lık
model
Ekranlı
Ekransız
Ekranlı
Ekransız
17
liderliğini Güney Avrupa ülkelerine kaptırmış durumdadır. Amerika kıtasında da üretim
ABD’den Latin Amerika ülkelerine doğru kaymaya başlamıştır. Teknolojinin gelişmesiyle
ülkeler arasındaki teknolojik fark giderek azalmaktadır. Gün geçtikçe gelişmekte olan
ülkelerin üreticileri de beyaz eşyayı gelişmiş ülkelerin üreticilerinin ürettiği kalitede ve daha
ucuza üretebilir duruma gelmişlerdir. Bundan dolayı gelişmiş ülkelerin üreticileri kendilerini
koruyabilme refleksi ile AR-GE çalışmalarına büyük önem vererek, teknolojik yenilikleri bir
an önce ürünlerine yansıtmaya çalışarak farklılık yaratmak istemektedirler. Bunu
gerçekleştirebilmek için de şirket birleşmeleri yoğun olarak yaşanmaktadır. Bunun sonucunda
dünyada gittikçe daha az sayıda şirket toplamda daha çok beyaz eşya üretmektedir. Dünya da
beyaz eşya üreticisi şirketler genel olarak üçe ayrılmaktadır. Bunlardan birincisi uluslararası
şirketlerdir. Bu şirketler, tüm dünya genelinde üretim ve satış ağına sahiptir. İkinci gruptaki
şirketler ise “bölgesel” olarak faaliyet göstermekte ve kendi ülkeleriyle birlikte yakın komşu
ülke pazarlarında da etkili olmaktadır. Üçüncü grubu ise yerel şirketler oluşturmakta olup, söz
konusu firmalar tek bir ülkede üretim yapmakta ve ağırlıklı olarak kendi ülkelerinin pazarına
hitap etmektedir. ABD ve İngiltere’de beyaz eşya sektörü rekabette büyük bir değişim
yaşamamakla birlikte, Almanya’nın rekabet gücü yüksek düzeyden orta düzeye inmiştir. ABD
ve Almanya gibi ülkelerdeki beyaz eşya sanayicilerinin uluslararası yatırımlar yapmaları,
ülkelerinin rekabet güçlerinin mevcut durumundan nispeten daha düşük görülmesine neden
olmaktadır. Özellikle son dönemlerde Güney Kore ve Çin’in ihracatı önemli oranlarda
artmakta, İtalya’nın yüksek seviyedeki rekabet gücü ise artarak devam etmektedir.
Japonya’nın rekabet gücü ise son dönemlerde düşme yönündedir. Dünya beyaz eşya ticareti
2009 yılında 61,6 milyar dolar düzeyinde gerçekleşmiştir. Dünya ticaretinde son dört yılda
yıllık ortalama % 11,9 oranında büyüme gerçekleşmiştir. 2010 yılındaki büyüme oranı % 9,9
olarak gerçekleşmiştir.
Çin, dünya ihracatındaki % 25,9’luk payı ile en çok ihracat yapan ülkeler arasında
birinci sıradadır. Çin’den sonra Avrupa’nın en önemli beyaz eşya üreticilerinden olan
Almanya (%11,7), ve İtalya (%11,6) gelmektedir. Türkiye, beyaz eşya ihracatında % 4,3’lük
pay ile dördüncü sıradadır. Ürün bazında bakıldığında ise, buzdolabı ihracatında % 6,7 ile
altıncı sırada, çamaşır makinesi ihracatında % 6,6 ile dördüncü, bulaşık makinesi ihracatında
% 8 ile dördüncü ve fırın ihracatında % 3,2 ile yedinci sırada bulunmaktadır. İthalat
durumlarına bakıldığında ise, dünyanın en büyük ekonomisi durumunda olan ABD % 19,3 ile
birinci sıradadır. ABD’yi, % 6,8 ile Almanya, % 6,2 ile İngiltere, % 5,9 ile Fransa ve %4 ile
Rusya izlemektedir
18
TÜRKİYEDEKİ DURUM
Türkiye’de beyaz eşya sektöründe ilk fabrika Arçelik tarafından 1955 yılında İstanbul
Sütlüce’de kuruldu. İlk yerli çamaşır makinesi 1959 yılında üretilirken, 1960 yılında da ilk
yerli buzdolabı Türk halkının mutfağında yerini aldı. İthal ikameci politikaların 1980
sonrasında yerini ihracata dayalı büyümeye bırakmasıyla birlikte, sektör ülke sanayisinin en
önemli kollarından biri haline geldi. İstanbul, Manisa, Eskişehir, Bolu, Gebze, Bursa, İzmir,
Ankara, Kocaeli, Yalova, Kayseri, Konya ve Bilecik beyaz eşya sektörünün fabrikalarının yer
aldığı kentlere dönüştü. 55 yıllık süreçte, Arçelik, Beko, Vestel, Ariston, Indesit, Altus,
Aygaz, Profilo, Bosch, Siemens gibi pek çok yerli yabancı markayla, 50’nin üzerinde orta
ölçekli imalatçı, 500’ün üzerinde aksam ve parça imalatçısı sektörde faaliyet göstermeye
başladı. Sektördeki bu gelişmeler beyaz eşyayı, yurtiçinde 2 milyondan fazla kişinin ekmek
kapısı haline getirdi. 55 yıllık tecrübe, 500 büyük sanayi kuruluşu içinde yer alan beyaz eşya
üreticilerini yıllık 25 milyon adedi aşan üretim kapasitesine ulaştırırken, ürün gamı, tıraş
makinesinden, dev buzdolaplarına, çamaşır makinelerinden mikro dalga fırınlara kadar farklı
geniş bir yelpazeye ulaştı. Türk beyaz eşya üreticileri, basit montaj hatlarıyla başladıkları
üretimi yıllar içinde yurtdışına teknoloji transfer edecek düzeye getirdi. Öyle ki, Arçelik
Ekonomist Çamaşır Makinesi, A enerji sınıfından bile yüzde 30 daha tasarruflu olmasıyla
“Dünyanın en az enerji harcayan çamaşır makinesi”, hızlı 14 programıyla da “Dünyanın ilk en
hızlı çamaşır makinesi” unvanını ele geçirdi. AB pazarının yüzde 15’i Türklerin Yaratılan
güçlü markalar, başta AB olmak üzere dış pazarlarda Türk beyaz eşya sektörünün varlığını
güçlendirdi.
Türkiye’de içinde bulunduğu sektörde lider konumunda olan Arçelik, daha önce de
değinildiği gibi birçok yerli ve yabancı markayı bünyesine katıp yurt içi ve yurt dışında pazar
payını genişletmiştir. Dünya pazarında Arçelik’in konumuna baktığımızda Avrupa’da ilk 3
firma arasında ve Dünya’da 13. sırayı almıştır. Firmanın gelecekte ki hedefi ise Dünya’da ilk
10 firma arasına girmektir. Beyaz eşya sektöründe Türkiye içinde % 65, yurt dışında da % 20
pazar payına sahip işletmenin başlıca rakiplerinden olan firmaların adları ve ülkeleri aşağıda
verilmiştir.
19
Arçelik, rakipleri takip edip değerlendirmek ve bu doğrultuda şirket stratejisi
belirlemek için stratejik planlama yöneticiliğini kurmuş durumdadır. Bu stratejilerin kazancını
pazar payının artırılması, ihracat ciro ve miktarının arttırılması, patent sayısının artması,
kapasite kullanımının ve yeni kapasite ihtiyacının artması, vergi öncesi kar / ciro oranının
yükselmesi, servis şikâyetlerinin azalması, satış sonrası problemlerinin azalması şeklinde
özetleyebiliriz.
İşletme içindeyse, iç ve dış pazarlardaki rakip ürünler ve gelişmeler Ürün Geliştirme
Yöneticiliğince yakından takip edilmektedir. Rakip ürünlerle ilgili teknik özellikler, ürün ve
üretim teknolojisi araştırılıp, Üretim Planlama Bölümüne konuyla ilgili bilgi verilmektedir.
Arçelik Türkiye de üretimde aşağıdaki tabloda da görüleceği gibi hakim rol oynamaktadır.
20
1.10 FİRMANIN YURT İÇİ VE YURT DIŞI PAZAR PAYI BİLGİLERİ
Özel olarak Arçelik Bulaşık Makinesi İşletmesinin net satış rakamlarına ulaşmak
firmanın gizlilik prensipleri nedeniyle mümkün değildir. Fakat Arçelik A.Ş.’nin toplam
satışları Arçelik A.Ş.’nin resmi internet sitesinde yayınladığı beş yıllık konsolide finansal
gözden geçirme raporlarında yer almaktadır.
Firmanın dış piyasada rakiplerine karşı en büyük dezavantajı yan sanayidir.
Türkiye’de yan sanayi kuruluşlarının yetersiz kalması firmayı da etkilemektedir. İstenilen
kalitede parça üretememesi, yeterli miktarda üretim kapasitesi olmayışı, teslimatlarda
gecikmeler olması firmanın üretimini olumsuz etkilemektedir. Ayrıca Çin’in ürettiği malların
genel olarak Asya kıtasında satılması, bu kıtadaki Pazar payını etkilemektedir. Bu olumsuz
yönlere; yüksek personel maliyetlerini, lojistik sıkıntısını, düşük kapasite kullanım oranını ve
ekonomik krizler de eklenebilir.
21
1.11 ORGANİZASYON ŞEMASI
ARÇELİK A.Ş ORGANİZASYON ŞEMASI
22
Arçelik Bulaşık Makinası İşletmesi’nde çalışmakta olan mavi yakalı personelin
tamamına yakını Endüstri Meslek Lisesi mezunudur. Mühendis olarak ise makine, endüstri,
elektrik, elektrik-elektronik, elektronik, çevre, kalite, bilgisayar ve kimya mühendisleri
bulunmaktadır.
İşletmedeki mühendislerin önemli bir kısmını makine mühendisleri oluşturmaktadır.
Ağırlıklı olarak ürün geliştirme departmanında çalışmaktadırlar. Üretim mühendisliği, üretim
planlama ve benzeri departmanlarda çalışan makine mühendisleri de mevcuttur.Makine
mühendislerinin görevleri arasında, rakip firmaları ve teknolojik yenilikleri takip ederek yeni
ürün tasarımları yapmak, mevcut ürünler üzerinde gerekli tasarım değişikliklerini
gerçekleştirmek, belirli zaman aralıkları için öngörülen üretim hacmi doğrultusunda malzeme
temin edilmesi gibi çalışmalar bulunmaktadır.
İşletmede mühendis personelinin ikinci önemli kısmını, endüstri mühendisleri
oluşturmaktadır. Endüstri mühendisleri ağırlıklı olarak üretim planlama bölümünde
çalışmaktadırlar. Yurt içi-yurt dışı yardımcı sanayiyle koordinasyonun sağlanması, parçaların
üretime aktarılması ve SAP sistemi vasıtasıyla malzeme hareketinin takip edilmesi endüstri
mühendislerinin görevleri arasındadır.
İş etüdü, montaj hattındaki planlamalar, malzeme planlaması işletmedeki diğer
endüstri mühendisliği faaliyetleri arasında bulunmaktadır.
Ayrıca yardımcı firmalarla olan ilişkiler dikkate alınarak malzeme maliyetinin
raporlanması ürün geliştirme bölümünce hazırlanan ağaca göre hazırlanmaktadır. Operasyon
planlama departmanı bulunmayan işletmede bu departmanın görevlerini üretim mühendisliği
departmanında çalışan endüstri mühendisleri üstlenmektedir.
İşletmedeki elektrik, elektronik ve elektrik-elektronik mühendisleri de Kalite Güvence,
Üretim Mühendisliği, Montaj Bantları gibi bölümlerde, genellikle bulaşık makinelerinin
kartları, yeni bir ürün üretilecekse yeni sistem set-up’lanması gibi görevler üstlenmişlerdir.
Kimya mühendisinin görevi ise genellikle fizik kimya laboratuarıyla sınırlıdır. Üretim
ve kalite kontrol esnasında boyalı parçalar ile ilgilenirler. Korozyon testi, pH testi, toplam asit
miktarı testi gibi testlerin uygulanmasında görev alırlar.
23
Bilgisayar mühendisi, işletmenin bilgisayar, donanım ve yazılım ihtiyaçlarını
belirlemek bu ihtiyaçların çerçevesinde gerekli sistemlerin kurulmasını ve etkin bir biçimde
kullanılmasını sağlamaktadır. İşletme için özel yazılım çalışmaları da yapmaktadırlar.
İşletmede yalın bir organizasyon olup, yöneticiler ve takım liderleri aynı statüdedirler.
Onların altındaysa işçiler bulunmaktadır. Bu yalın sistem ile işletme içinde, çalışanlar
arasında iletişim kopukluğu oluşmasının ve ast-üst ilişkisi doğmasının önüne geçmek
amaçlanmıştır. İşletmede işçiler arasında herhangi bir hiyerarşi bulunmamaktadır.
Önceleri klasik bir organizasyon yapısına sahip olan Arçelik A.Ş. sürekli gelişen ve
büyüyen yapısı, değişen rekabet koşulları nedeniyle organizasyon yapısında değişikliğe gitme
gereksinimi duymuş ve papatya modeli örneğine benzer bir yaklaşımla süreç bazlı
organizasyona geçiş yapmış ve işletmelerin katma değer yaratmayan işlerini dışarıdan
anlaştığı taşeron firmalara yaptırmaya başlamıştır.
Örneğin, “Bakım Onarım” adında ayrı bir bölüm oluşturmak yerine, gerekli bakımı ve
onarımı işçiye öğretmek suretiyle böyle bir bölüm açılmayarak, maliyet artışının önüne
geçilmektedir.
Yapısal organizasyonlar işletmeler için sürekliliğin bir göstergesidir. Piyasadaki
dalgalanmalardan en az derecede etkilenmek için işletmeler dengede olmalıdır. Ancak bu
şekilde sağlıklı işletmeler, şartlara göre, hızlı bir şekilde büyüme ve küçülme yapabilirler.
İşletmenin dengesi de iyi bir yapısal organizasyona sahip olmak, bu yapısal organizasyondaki
görev tanımlarını açık ve net bir şekilde belirtmek ve bölümler arasında iyi bir koordinasyon
sağlamakla korunur.
Arçelik A.Ş. Bulaşık Makinesi İşletmesi’nin yapısal organizasyon şeması aşağıda
verilmiştir.
o Üretim Mühendisliği Yöneticiliği
o Üretim Planlama Yöneticiliği
o Kalite Güvence Yöneticiliği
o Bilgi Sistem Yöneticiliği
o Ürün Geliştirme Yöneticiliği
o Mali İşler Yöneticiliği
o İnsan Kaynakları Yöneticiliği
o Ar-ge bölümü
24
ÜRÜN DİREKTÖRÜ
Hakan KOZAN
ÜRETİM MÜHENDİSLİĞİ
YÖNETİCİSİ
Sinan AKAY
KALİTE GÜVENCE YÖNETİCİSİ
Korkut ANAPA
ÜRETİM PLANLAMA YÖNETİCİSİ
Ali ALTUNCU
OTOMASYON VE BİLİŞİM
TEKNOLOJİSİ YÖNETİCİSİ
Tanzer TUNÇALP
MALİ İŞLER YÖNETİCİSİ
Mahir DOĞAN
İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİCİSİ
Serkan TEPE
ARGE YÖNETİCİSİ
Mete UNLUSOY
YAPISAL TASARIM1
TAKIM LİDERLİĞİ
Güven NUMANOĞLU
YAPISAL TASARIM2 TAKIM
LİDERLİĞİ
Oytun ÖZTÜRK
SİSTEM TASARIM TAKIM LİDERLİĞİ
Songül BAYRAKTAR
ELEKTRONİK VE KONT.
SİSTEMLERİ TAKIM LİDERLİĞİ
Bülent KÜÇÜKCOŞKUN
ÜRETİM YÖNETİCİSİ
Tanzer TUNÇALP
İÇ GÖVDE VE BOYAMA TAKIM
LİDERLİĞİ
Saygın YURTSEVEN
MEKANİK ÜRETİM TAKIM
LİDERLİĞİ
Oğuzcan KESKİN
MONTAJ TAKIM LİDERLİĞİ
Bülent KARANLIK
ARÇELİK BULAŞIK MAKİNESİ
İŞLETMESİ ORGANİZASYON ŞEMASI
25
1.12 BİRİMLERİN YETKİ VE SORUMLULUKLARI
GENEL MÜDÜR YARDIMCISI
Şirket hedef politika, stratejileri, müşteri istek ve ihtiyaçları doğrultusunda işletmede
üretilecek bulaşık makinelerini gerçekleştirilmesinden ve mevcut ürün tasarım kalitesinin
müşteri beklentilerinin üstünde gerçekleşecek şekilde geliştirilmesinden işletme çapında nihai
sorumludur.
Öngörülen kalite ve miktarda ürünün hedeflere ve üretim programlarına uygun olarak
en kısa zamanda, en az maliyetle üretilmesini sağlayacak ve mevcut iş gücü, makine
kapasitesi ve malzemelerin verimliliğini arttırıcı yönde tedbirler alır ve aldırır.
Üretim teknolojisinin ve metotların geliştirilmesi amacıyla alan yöneticilikleri kanalı
ile etütler, operasyon analizleri ve iş basitleştirme çalışmaları yapar, gelişmeleri yürürlüğe
koyar ve kontrol ettirir.
Bulaşık makinesi işletmesi için ön görülen plan ve programlarının gerçekleştirilmesi
için kapasite ve kaynak ayrımı ihtiyaçlarını tespit ettirir. Zamanında tedbir alınabilmesi için
genel müdür’ e öneri getirir.
Kalite sisteminin işleyişini, uygulamaların etkinliğini Kalite Güvence Yöneticiliği’nin
sunduğu raporlar ile ilgili gelişmeleri izleyerek sapmaların, ölçümlerin ve değerlendirmelerin
sonuçlarını inceleyerek düzeltici ve önleyici faaliyetlerin başlatılmasını sağlar.
İşletme kalite sisteminin gözden geçirilmesi konulu toplantıların düzenlenmesini ve bu
toplantılarda kalite sisteminin iyileştirilmesini ve geliştirilmesine yönelik alınan kararların
işletme bünyesinde takibini ve uygulanmasını sağlar ve gerekli tedbirleri alır. Yılda iki kez
düzenlenen “ Şirket Kalite Yönetimi Koordinasyon Toplantılarına “ Kalite Güvence
Yöneticisi ile birlikte katılır.
İşletme üretim ve hizmet faaliyetlerinde önlenebilir maliyet unsurlarının tespit ve
önlenebilmesi için faaliyetlerin planlanmasını, önlenemeyen maliyet unsurları içinde indirime
yönelik düzenleyici, önleyici tedbirler alınmasını ve işletme genelinde uygulanmasını sağlar
26
ÜRETİM YÖNETİCİSİ
Şirketin hedef politika ve stratejileri ile müşteri istek ve ihtiyaçları doğrultusunda
bulaşık makinelerinin üretildiği makine parkuru ve montaj hatlarının verimli ve etkin biçimde
kullanılmasından sorumludur. Bu kapsamda;
Önceden belirlenmiş kalite ve miktarda ürünün hedeflere ve üretim programlarına
uygun olarak en kısa zamanda, minimum maliyetle üretilmesini sağlayacak, mevcut iş
gücü, makine kapasitesi ve malzemelerin verimliliğini arttıracak tedbirleri ve karaları
alır.
Mevcut üretim sisteminin geliştirilmesi için gerekli olan etütlerinin, operasyon
analizlerinin ve iş basitleştirme çalışmalarının yapılmasını sağlar.
Bulaşık makinesi işletmesi için yapılan plan ve programların gerçekleştirilebilmesi
için gerekli kapasite ve kaynak ihtiyaçlarını tespit ettirerek; genel müdürlüğe öneri
götürür.
Kalite sistemi çerçevesinde düzeltici ve önleyici faaliyetlerin başlatılmasını sağlar.
İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİCİLİĞİ
Şirketin hedef politika ve stratejileri ile müşteri istek ve ihtiyaçları doğrultusunda
bulaşık makinelerinin üretildiği makine parkuru ve montaj hatlarının verimli ve etkin biçimde
kullanılmasından sorumludur. Bu kapsamda;
Önceden belirlenmiş kalite ve miktarda ürünün hedeflere ve üretim programlarına
uygun olarak en kısa zamanda, minimum maliyetle üretilmesini sağlayacak, mevcut iş
gücü, makine kapasitesi ve malzemelerin verimliliğini arttıracak tedbirleri ve karaları
alır.
Mevcut üretim sisteminin geliştirilmesi için gerekli olan etütlerinin, operasyon
analizlerinin ve iş basitleştirme çalışmalarının yapılmasını sağlar.
27
Bulaşık makinesi işletmesi için yapılan plan ve programların gerçekleştirilebilmesi
için gerekli kapasite ve kaynak ihtiyaçlarını tespit ettirerek; genel müdürlüğe öneri
götürür.
Kalite sistemi çerçevesinde düzeltici ve önleyici faaliyetlerin başlatılmasını sağlar.
İNSAN KAYNAKLARI UYGULAMALARI
ÜRETİM MÜHENDİSLİĞİ YÖNETİCİLİĞİ
Prosesler için gereken altyapı, makine-ekipman, kalıp-aparat yatırımlarını planlar ve
gerçekleştirilmesini sağlar
Yeni teknolojileri araştırır, gerekli olanların uygulanmasını sağlar.
Yardımcı sanayi gelişim programına destek verir. Yardımcı sanayideki prosesler ile ilgili
olarak gerekli ekipman yatırımı, idamesi ve verimlilik süreçlerini yönetir.
İnsan–Malzeme-Makinadan oluşan entegre sistemler için uygulanan tüm endüstri
mühendisliği ve diğer yardımcı teknikleri (ekonomik, sosyolojik, psikolojik) dikkate alarak ve
Arçelik kalite politikasını göz önünde bulundurarak Arçelik’te üretilen ve üretilecek olan
ürünlerin proje aşamalarının tamamında görev alır; bunlarla ilgili insan gücü, Lay-Out
çalışmalarını yapar.
28
Yurtiçi ve yurtdışında yeni tesis kurma, mevcut tesislerde yeni yatırım, kapasite artırımı,
modernizasyon gibi çeşitli yatırım projelerinin etüdü ve fizibilite çalışmalarını gerçekleştirir.
Yatırım bütçesinin oluşturulması, izlenmesi,gerçekleştirilmesi bu etkinlikler kapsamındadır.
İşletmenin ürünleri için tariflenmiş tasarımlara en yüksek seviyede uygunluk kalitesi
sağlanması amacıyla en uygun proseslerin ve operasyonların tespiti ve uygulanmasını,
malzeme, işgücü, çevre etütlerinin yapılmasını sağlar
Bütün yöneticiler gibi sorumluluk alanındaki sahalarda olumsuz çevresel etkilerle Mesleki
Sağlık ve Güvenlik risklerinin en düşük düzeyde tutulmasını sağlar. Olumsuz durumları
raporlayarak düzeltici faaliyet başlatır / başlattırır.
İşletmede üretim verimini artırıcı, kaynak israfını azaltıcı çalışmaları yürütür.
Planlanan yeni yatırımların çevresel etkilerinin değerlendirilmesinde ve gerektiğinde düzeltici
ve önleyici faaliyetlerde diğer yöneticiliklerle birlikte çalışır.
Arçelik Çevre Yönetim Sistemi ve çevre yasal mevzuatına uygunluğun sağlanmasında ekibine
liderlik eder.
MALİ İŞLER YÖNETİCİLİĞİ
Şirketin Mali Kaynakların Yönetimi Sürecine uygun olarak, yürürlükte bulunan yasalar
doğrultusunda;
Ürün maliyetlerinin belirlenmesi (Kanuni, UMS), yatırım takibi, emanet malzeme yönetimi
ile maliyet düşürme çalışmalarına katkıda bulunmak amacıyla takımlara gerekli desteğin
verilmesini koordine eder ve kontrolünü sağlar.
İşletmenin konsolide bütçesini (maliyet merkezleri bazında) oluşturarak aylık fiili durum ile
karşılaştırmaları yapar ve takımlar ile yönetime bilgi verir. Düzeltici önlemlerin alınmasını
teknik olarak destekler ve yönlendirir.
Mali kayıtlar kanuni raporlamanın mevzuata uygun, zamanında ve hatasız olarak yapılmasını
sağlar ve bu konuda merkezle koordinasyon içerisinde bulunur.
29
Koç Topluluğu yönetim raporlama sistemlerinden Uluslararası Muhasebe Standartları'na
uygun muhasebe prensipleri doğrultusunda gerekli raporların zamanında ve hatasız
yapılmasını denetleyerek yönetime bilgi verir.
Kayıtlar ile fiili durumun aynı olması için malzeme, sabit kıymetler, vs. sayımlarının doğru ve
zamanında yapılmasını sağlar ve kontrol eder.
İşletmede bankalar ve Yardımcı Sanayi ile nakit alış verişinin zamanında ve tam olarak
yapılmasını sağlayarak şirket genelinde nakit akış planlarının doğru olmasına ve finansal
kaynakların etkin kullanılmasına katkıda bulunur.
Teşvikli yatırım takibinin sağlanması ve iş programı ile karşılaşmalı olarak raporlanmasını
sağlar.
Çevre ile ilgili bütçe çalışmalarını yürütür. Yeni proses tasarlanmasında, yeni yatırımlarda,
yeni ürün projelerinde veya iyileştirme projeleri sırasında İşletme'deki ilgili çalışanlar veya
uzman kişi / kuruluş tarafından hazırlanan ön çevresel etki değerlendirme raporlarının Çevre
Yönetim Sistemi Sorumlusu’nun onayından geçip geçmediğini YMSF (Yatırım Malı Sipariş
Formları) üzerinden kontrol ederek, onayın görülmemesi durumunda ilgili bölümleri uyarır.
Mali işler yöneticiliğinin iç organizasyon yapısı ve görev dağılımı şöyledir:
Mali İşler Yöneticisi:
Maliyet Muhasebesi Uzmanı
Maliyet Muhasebesi ve Yatırım Memuru
Maliyet Muhasebe Memuru
Ticari Muhasebe Memuru
Tahakkuk Memuru
Maliyet Muhasebesi Uzmanı: Mali İşler Yöneticisi’nin direktifleri dâhilinde Arçelik
A.Ş. Ankara İşletmesi’nde yürütülen maliyet muhasebesi, bütçe ve masraf takibi
çalışmalarının yapmak. Yatırımların ve amortismanların takibini ve kontrolünü yapmak.
İşletme kar zararı ile birim karlılıklarını tespit etmek.
Maliyet Muhasebesi ve Yatırım Memuru: Maliyet muhasebesi uzmanına kendisine
verilen direktiflere uygun biçimde yardımcı olmak.
30
Maliyet Muhasebe Memuru: Mali İşler Yöneticisi’nin direktifleri dahilinde Arçelik
A.Ş. Ankara İşletmesi’nde yürütülen maliyet muhasebesi, bütçe ve masraf takibi
çalışmalarının yapmak. İşletme kar zararı ile birim karlılıkların tespit edilmesi faaliyetlerine
katılmak.
ÜRÜN GELİŞTİRME YÖNETİCİLİĞİ
Yapısal tasarım takımı ve sistem tasarım takımı olmak üzere iki bölümden
oluşmaktadır. Şirket hedef – politika – stratejileri ve müşteri istek ve ihtiyaçları doğrultusunda
işletmede üretilecek yeni bulaşık makinelerinin tasarımından sorumludur. Bu tasarımları CAD
CAM istasyonlarında yapmaktadır.İç ve dış pazarlardaki rakip ürünleri, gelişmeleri takip eder.
Rakip ürünlerle ilgili benchmark çalışmaları, raporlama, ürün teknik özellikleri, ürün ve
üretim teknolojisi takibi faaliyetlerinin gerçekleştirilmesini sağlayarak Üretim Planlama
Bölümüne yeni ürünlerin tasarlanması ve mevcut ürünlerin iyileştirilip maliyetlerin
düşürülmesi konusunda öneriler getirir.
Malzeme, ara ürün ve bitmiş ürünlerle ilgili teknik belirlemelerin yapılıp, tasarım
özelliklerinin geliştirilmesini, böylece kalite problemlerinin önlenmesini sağlayan çalışmalar
yürütür. Bu konuda işletme içindeki teknik birimler ile merkezdeki mühendislik departmanı
ile birlikte çalışır.
Ürün kalite auditlerinde, çalıştırma deneylerinde ortaya çıkan sorunların önlenmesinde
düzeltici ve önleyici faaliyetlerin planlanmasında ve gerçekleştirilmesinde diğer
yöneticiliklerle beraber çalışır. Bu faaliyetlerin etkinliğinin arttırılması için önerilerde
bulunur. Yeni ürün tasarımı ve mevcut ürün tasarım değişikliği faaliyetlerine gerekli geri
besleme bilgilerinin dâhil edilmesini sağlar. Bulaşık makinesi performans göstergelerinin
sürekli iyileştirilmesi yönünde çalışmalar gerçekleştirir.
Bu bölümde bulunan Ürün Geliştirme Laboratuarı, yıkama laboratuarı, ses laboratuarı,
elektronik laboratuarı ve prototip laboratuar olmak üzere 4 bölümden oluşmaktadır. Bu
bölümlerde tasarım aşamasındaki komponentler için deneyler yapılarak buradan elde edilen
bilgiler doğrultusunda kullanılması düşünülen parçanın o iş için uygun olmadığına karar
31
verilir. Arçelik A.Ş. AR-GE’si merkezi birimler ile ürün işletmelerinin koordineli çalışacağı
biçimde şekillendirilmiştir. Bu yapılanmayı gösteren şemalar aşağıda verilmiştir
FİRMANIN ARGE ÇALIŞMALARI
KALİTE GÜVENCE YÖNETİCİLİĞİ
Şirketin TKY (Toplam Kalite Yönetimi ) faaliyetlerinin stratejik kalite planını
oluşturarak uygulama ve gelişmeleri izler, bu faaliyetlerin bir bütün halinde yürütülmesinde
yönetim takımına destek verir. Stratejik kalite planı doğrultusunda yeni kalite sistem, araç ve
tekniklerinin araştırılıp etüt edilmesini, şirkete uygun şekilde tasarlanması, test edilmesini,
sonuçların gözden geçirilerek standartlaştırılmasını ve şirket içinde yayılmasını sağlar .
Ayrıca mevcut kalite, sistem araç ve tekniklerinin geliştirilmesi çalışmalarını yürütür.Mevcut
üretim kapasitesinin sürekliliğini sağlar ve geliştirilmesi konusunda çalışmalar yapar. Üretim
kalitesini arttırmak için , ürün auditleri ve çalıştırma deneyleri yaptırır. Bunları raporlayarak
düzeltici ve önleyici faaliyetlerin başlatılmasını sağlar.
Kalite sisteminin geliştirilmesi aşamasında seçilen projeler ve yeni çıkan iyileştirme
metotlarına yönelik inceleme, öğrenme, organizasyona taşıma çalışmalarında işletme içi ve
dışı yöneticiliklerle koordineli çalışır.
Kalite programlarına aktif katılım amacıyla, İPK ( İstatistiksel Proses Kontrol ), öneri
geliştirme, kalite çemberleri çalışmalarını koordine ederek bütün bölümlerle iş birliği ile
çalışır.
32
İşletmenin kalite politikası ve hedeflerini belirlenmesine, bunlara paralel olarak
mevcut kalite sisteminin geliştirilmesine yönelik faaliyetleri yürütür. Mevcut üretim
kalitesinin sürekliliğini sağlar ve geliştirilmesi konusunda çalışmalar yapar. İşletmede bu
bölümün yöneticisine bağlı çalışanlar kalite güvence mühendisi, giriş kalite güvence
mühendisi, kalibrasyon işçileri, çalıştırma deneyi işçileri, ürün audit işçileri, komponent
deneyi işçileri, giriş kalite güvence işçileri, fizik kimya laboratuar işçisi ve iade ürün
değerlendirme işçisidir.
OTOMASYON VE BİLGİ SİSTEM YÖNETİCİLİĞİ
İşletmenin bilgisayar, donanım ve yazılım ihtiyaçlarını belirlemek bu ihtiyaçların
çerçevesinde gerekli sistemlerin kurulmasını ve etkin bir biçimde kullanılmasını sağlar.
İşletmenin ihtiyacı olan yazılım ve donanım yatırımların analiz eder, planlar. İşletme
için özel yazılımları yazar ve yazdırır. Network ve PC ‘lere gereken yazılım ve donanımın
bakımını yapar ve yaptırır. PC’ lerin güncelleştirme çalışmalarını yapar.
Ankara Bulaşık Makinesi İşletmesi ‘ nde merkezi İstanbul olan Bilgi Sistem
Yöneticiliği bulunmaktadır.
Bölümün amacı ARÇELİK ‘liğin vizyona destek vermesi için kullanması gereken
programları tespit edip bunları kurmaktır. Ayrıca var olan bilgisayar ve yazıcıların bakımını
ve tamirini yapar. Fabrikada toplam 250 adet PC ekipmanı bulunmaktadır. Tasarımda
genellikle daha çok Ideas olmak üzere Unigraphics de kullanılmaktadır. Üretim planlama
hariç tüm bölümler networke bağlı olduğu ve Microsoft Exchange sayesinde şirket içi hızlı bir
haberleşmenin sağlandığı fabrika Koç net adlı bir hat ile internete bağlanmaktadır.
Bir üretim yönetim sistemi olan SAP fabrikada yaygın olarak kullanılmaktadır.
Ağustos 2001 de SAP sistemi 3,0 dan 4,6 versiyonuna geçmiştir. SAP sisteminin amacı,
üretim satış bilgilerinin tek yerde ve tek server da toplanmasıdır, planlama, mali işler, depo,
mal giriş gibi departmanlar SAP sisteminden yararlanmaktadırlar.
Fabrikada 98’den beri e-dönüşüm programı uygulanmaktadır, amaç her türlü bilgi alış
verişini Internet üzerinden yürütmek, kâğıt kullanımını azaltarak, sistemin daha dinamik ve
hızlı olmasını sağlamaktır.
33
İşletmedeki bilgisayarlar ve yazılımlar yeterli oldukları sürece yenilenmemektedir,
yeni çıkan donanımlar ve yazılımlar, ancak eldeki mevcutlar yetersiz oldukları zaman
alınmaktadır.
ÜRETİM PLANLAMA YÖNETİCİLİĞİ
Bu bölüm, İstanbul’daki genel merkezce çeşitli talep tahmin yöntemleri kullanılarak
tespit edilen kendisine bildirilen üretim miktarlarını istenilen zamanda üretmek için nasıl bir
program izleneceğini belirleyip, bu programın uygulanmasından sorumludur.
Doğrudan üretim müdürlüğüne bağlı olan bu departmanda;
Malzemelerin satın alınmasından ürün haline dönüştürülmesine kadar olan süreç
içinde malzeme, yarı mamul ve bitmiş ürünlere ayrılan kaynakları minimize edecek ve
ürünlerin pazara zamanında, istenilen miktarda ve kalitede ulaşmasını sağlayacak şekilde
üretimin yapılması için gerekli olan planları hazırlar. Pazarlama bölümlerinden gelen talepler
doğrultusunda üretim programını hazırlanır, üretim programı doğrultusunda ihtiyaç duyulacak
ithal–yerli malzeme siparişleri verilir. Sipariş doğrultusunda malzemelerin, giriş ambarlama
ve depolama faaliyetleri gerçekleştirilir. Servis yedek parça planlaması, bunların temin ve
sevkıyatları koordine edilir.
Bütün bu işler için öncelikle bulaşık makinesi üretimini etkileyen unsurlar belirlenmeli
bu unsurlara göre planlama yapılmalıdır.
Üretimi etkileyen faktörleri sıralarsak;
Direkt ve endirekt işçilik.
Üretimde kullanılan hammadde, yarı mamul.
Satış tahminleri.
Malzeme temin ve ürün emrin zamanları
Yardımcı sanayiler.
Planlama faaliyeti
Elektrik, su, yakıt, vb. giderler.
Taşeron firmalar.
34
Ay içinde 3 kez satış grubu SAP R/3 adındaki ERP sistemine yıllı (bulunulan aydan
itibaren 12 aylık süre esas alınılır) satış tahminlerini girerler. Bu tahminler doğrultusunda eski
tahminler revize edilir. Bu şekilde hesaplanan tahmini satış miktarları İstanbul-Sütlüce’den
işletmeye bildirilir. Böylece yapılacak üretim miktarı belirlenmiş olur. Bu aşamadan sonra
mevcut satış tahmin rakamı SAP R/3’e girilerek ileriye doğru üretimin programı yapılır. SAP
ürünlerin ürün ağaçları, malzemelerin temin süreleri gibi bilgileri veri tabanında
bulundurduğundan MRPII yaklaşımıyla gerekli olan malzeme miktarını ve ne zaman sipariş
açılması gerektiğini belirler.
İşletmedeki stok politikasına da değinilecek olursa; işletme hemen hemen bütün
hammadde ve yarı mamulden az veya çok (malzemenin kritikliğine ve maliyetine bağlı olarak
değişiyor) stok tutmakta. Stok tutma ve sipariş açma politikası her malzeme için katı kurallara
bağlanmış değil. Esnek bir yapı ile stok maliyetlerini en aza indirecek her yöntem kabul
ediliyor.
İşletme yardımcı sanayilerinden birçoğunun organize sanayi bölgesi içinde olmasından
yaralamakta ve JIT uygulayarak malzeme maliyetlerini minimize etmeyi başarmaktadır. JIT
kapsamında olan yardımcı sanayilerden işletmeye gün aşırı sevkıyat yapılmaktadır. Bunun
dışında negatif stok adı verilen bir uygulamada mevcuttur. Bu uygulamada yardımcı
sanayinin malı işletme ambarında durur; işletme bu malzemeden kullanır ve kullandığı
malzeme miktarı için sipariş verme işlemi yapar. Burada işletme malzemenin siparişini
kullandıktan sonra verdiğinden envanter maliyeti neredeyse hiç yok gibidir. Ancak bu
yönteminde sakıncaları da vardır. Eğer yardımcı sanayinin üretim programında bir aksama
olursa bu aksama doğrudan sizin üretiminizi de etkileyecektir. Bu yöntemle çalışmanın
sonucu yardımcı sanayiye organik biçimde bağlanma demektir.
Ayrıca yardımcı sanayinin sevkıyatını geciktirmesinden kaynaklanan bant
duruşlarından kaynaklanan üretim kaybı bu duruştan sorumlu tutulan yardımcı sanayiye fatura
edilir.
ÜRÜN DİREKTÖRLÜĞÜNE BAĞLI TAKIMLAR
Montaj Bantları Takımı
Bu departman endüstri, makine ve elektrik mühendislerinden oluşmaktadır. Bunlar,
montaj bantlarında optimum çalışma koşullarını sağlayarak ilgili problemleri çözmekle
sorumludurlar. Bu bölümün takım lideri montaj bantlarının yöneticiliğini üstlenmiştir.
35
İç Gövde Takımı
Bu bölüm tamamen makine mühendislerinden oluşmaktadır. İç Gövde Takımı ve
lideri bulaşık makinesinin mekanik üretiminden, üretilen parçaların kaynak ve
boyanmasından, seçiminden ve üretim yapan makinelerin çalışma düzeninden sorumludurlar.
Mekanik ve Boyahane Takımı
Preslerden gelen dış kapı, yan duvarlar ve üst parçaların boyahaneye geldiği zaman
sırayla yağ alma, katoforez ve toz boyama işlemlerinden geçtiği bölümde el değmeden,
sadece operatörün düğmeye basmasıyla işlem yapılmaktadır.
2. ÜRETİM BİLGİLERİ
2.1 ÜRETİMİN GERÇEKLEŞMESİNE KATKIDA BULUNAN GİRDİLER
İşletmede üretimde kullanılan başlıca girdiler şunlardır:
Hammadde
Makine ve Teçhizat
Enerji
İş gücü
Sermaye
Bilgi
2.1.1 Hammadde:
Ankara Bulaşık Makinesi İşletmesi, kullandığı hammadde ve malzemelerin %60 ‘ını,
ithallere oranla daha pahalı olmasına rağmen, yurt içi satış sektörünün ve firmaların gelişmesi
için, yurt içinden sağlamaktadır. Diğer materyallerin sadece yurt dışında bulunması, yurt
dışından daha ucuza satın alınması ya da dışarıdan satın alınan bu malların yurt içine göre
daha kaliteli olması nedeniyle kalan % 40’lık bir kısım ithal edilmektedir. Kullanılan en
önemli hammadde, paslanmaz sac, soğuk sac ve kaplamalı sac olup soğuk sac ve kaplamalı
sac yurt içinden, temin edilirken, korozyona karşı direnci oldukça yüksek olan paslanmaz
sacın tamamı başta Fransa, Uzakdoğu, Kore ve Almanya’ olmak üzere tamamen yurt dışından
karşılanmaktadır. Üretilen bulaşık makinelerinde başta sızdırmazlık elemanları, izolasyon
malzemeleri, kablo, bağlantı elemanları cam, lastik, boya, elektronik ve mekanik parçalar,
ısıtıcı program cihazları, plastik, paslanmaz çelikler, sunta tahta, ambalaj malzemeleri olmak
36
üzere yaklaşık 400 adet malzeme kullanılmaktadır. Kullanılan en önemli hammadde,
paslanmaz sac, soğuk sac ve kaplamalı sac olup, soğuk sac ve kaplamalı sac yurt içinden
temin edilirken, korozyona karşı direnci oldukça yüksek olan paslanmaz sacın tamamı yurt
dışından ithal edilmektedir.
2.1.2. Makine ve Teçhizat:
lk önceleri Alman Bosch firması tarafından kurulan makine ve teçhizat, daha sonra KOÇ
Topluluğu’na bağlı İstanbul’daki merkez işletmeden sağlanmıştır. Bunların başlıcaları
şöyledir:
●Mekanik Pres
●Hidrolik Pres
●Arka Duvar ve İç Kapı Üretim Hattı
●Havai Konveyör Sistemi
●Boyahane
●İç Gövde Üretim Hattı
●Montaj Bandı
●Laboratuar İmkanları
●Yardımcı Tesisler
ÜRETİM İŞ AKIŞ ŞEMASI:
MALZEME (DIŞARIDAN SATIN ALINAN SAÇLAR)
PRES
HİDROLİK PRES MEKANİK PRES
37
BANYO + KURUTMA
MONTAJ
MONTAJ-1 MONTAJ-2
ÜRÜN
KALİTE KONTROL
PAKET PİYASA
Mekanik Pres
İşletmede 4 çeşit mekanik pres bulunmaktadır. Bunlar 100 ton mekanil pres
315 ton Rovetta, 315 ton Fagor, 315 ton Manzoni preslerdir.Bunların dışında ayrıva 800
tonluk Rovetta transfer pres de bulunmaktadır. Genellikle seri çalışan bu preslerin yine
işletmede üretilebilen kalıpları, değiştirilebilir niteliktedir.800 tonluk mekanik pres ile bulaşık
makinesinin yan duvar ve dış kapı sacları gibi büyük boyalı parçaları basılmaktadır. Basma
işlemi 4 aşamalıdır. Bu pres,rulo sac beslemeli olarak çalışmaktadır. Diğer preslerde ise daha
küçük parçalar basılmaktadır.
MEKANİK PRES HATTI:
38
ROVETTA MEKANİK PRES
Sac besleme Dar ebatlı rulo sac besleme ünitesi (Saronni)
Basılan
parçalar
Gövde çerçevesi, ayak takviye sacı, alt sızdırmazlık sacı, Whirlpool
menteşe kolu (sağ/sol)
MANZONİ MEKANİK PRES
4.pres
100
tonluk
3.pres
315
tonluk
2. pres
315
tonluk
1.pres
315
tonluk
39
Sac
besleme Geniş ebatlı rulo sac besleme ünitesi (Saronni)
Basılan
parçalar
Alt pervane, tekmelik sacı, ön takviye, arka üst takviye, beton sacı, iç kapı
tesbit sacı, motor askı sacı, ayak sacı (sağ/sol), ön üst takviye, komponent
bağlantı sacı, menteşe kolu (sağ/sol), menteşe plakası (sağ/sol), ray, Whirlpool
alt sızdırmazlık sacı, Whirlpool arka üst takviye, Whirlpool arka braket
(beton), Whirlpool pano takviye, Whirlpool ayak sacı, Whirlpool dekoratif
çerçeve (sağ/sol), Whirlpool dekoratif çerçeve altlığı, Whirlpool ön takviye,
Whirlpool menteşe tutucusu (sağ/sol), Whirlpool program cihazı
800 TON KAPASİTELİ TRANSFER PRES
40
Sac besleme Geniş ebatlı rulo sac besleme ünitesi (Saronni)
Basılan parçalar Yan duvar, dış kapı, şasi, Whirlpool yanduvar, Whirlpool ankastre
dış kapı, Whirlpool stand free dış kapı
100 TON KAPASİTELİ MEKANİK PRES
Sac Dar ebatlı rulo sac besleme ünitesi (Saronni)
41
besleme
Basılan
parçalar
Braket (sağ/sol), yay tutucusu, ısıtıcı bağlantı sacı, termostat koruma sacı, alt
pervane rondelası
Hidrolik Pres
Bu preste derin çekme operasyonu uygulanır. Hidrolik presler , istenilen safhada
istenildiği gibi kontrol edilir. Mekanik preste bulunmayan, presin hızını azaltma veya
arttırma yada basıncını değiştirme gibi özellikler bu preslerde mevcuttur. Bilgisayarla
programlanabilen hidrolik preslerin kullanıldığı hatlar oldukça esnek hatlardır. İç gövdenin
yapımında kullanılan hidrolik preslerden oluşan Expander Hattı, dünyada sayılı fabrikalarda
kullanılmaktadır.
100 TON KAPASİTELİ HİDROLİK PRES
Arka Duvar ve İç Kapı Üretim Hattı
Forkliftler aracılığı ile boy kesme makinesinden bu hatta getirilen sac parçalar burada
bulunan 4 adet hidrolik presle şekillendirilir. Malzeme besleme ve presler arası malzeme
transferi için 5 adet robot bulunmaktadır. Üretimde esneklik ve ürün kalitesinde artış
sağlanması amacıyla alınan ABB İsveç markalı bu robotlar 6 eksenli olup 250 kg yük taşıma
kapasitesine sahiptir. İşçileri preslerin arasında çalıştırmak oldukça tehlikeli olduğu için de
robot sistemini tercih eden fabrika, bu sistemle hazırlık zamanı 10 dakikanın altına
42
indirilebilmektedir. Bu sistem üretim esnekliği ve ürün kalitesinde artışı da beraberinde
getirmektedir.
BOY KESME HATTI
Havai Konveyör Sistemi
Preslerden boyahaneye ve boyahaneden montaj bantlarına, boyanacak ve boyanmış
parçalar, Power & Free ve EHB konveyör sistemleri ile kullanım noktalarına hasarsız,
otomatik olarak ve istenilen zaman ve miktarda ulaştırılmaktadır. İç gövde ve iç kapı üretim
bantlarında çıkan bitümlü gövde ve kapılar, montaj bandı üzerindeki bulaşık makinesine
monte edilecekleri noktalara, iç gövde ve iç kapı nakil konveyörü vasıtasıyla taşınmaktadır.
Boyahane
Buraya gelen dış kapı, üst tabla ve yan duvarlar, öncelikle preslerde yırtılmamaları ve
kolay şekillendirilebilmeleri için yağ alma operasyonuna tabi tutulup, fosfat hattında da
paslanmayı engelleyici fosfat+çinko karışımıyla kaplanmaktadırlar. Ardından laboratuar
koşullarına yakın bir ortamda katoforetik astar kat üzerine son kat toz boya uygulaması ile hiç
el değmeden işlem görmektedirler. Aslında otomotiv sektöründe kullanılan katoforetik astar
kaplama yöntemi, korozyona karşı en etkin korumayı sağlamakla birlikte yüzey kalitesini de
arttırmaktadır. Dekoratif son kat kaplamada toz boya yöntemi, hem dış darbelere karşı
43
maksimum fiziksel direnci sağlayan hem de çevre kirliliğine yol açmayan bir yöntem olarak
kabul edilmektedir. Burada kullanılan EHB konveyörler sayesinde, seperatörler içine koyulan
boyalı parçalar, montajda çalışan operatörün düğmeye basması ile hiç el değmeden yan tarafa
iletilirler.
İç Gövde Üretim Hattı
Bu hatta yağ alma ve bitüm fırınları kullanılmaktadır. Daha önceden sac stok
sahasından alınarak, boy kesme makinesinde istenilen boyutlarda kesilen paslanmaz saclar,
forkliftler aracılığı ile istenilen yerlere ulaştırılır.
Whirlpool ve Turkuaz gibi modellerin iç gövde yapımında U ve L adı verilen iki sac parça
kullanılır.Yine boy kesme makinesinden forkliftler aracılığıyla Hidrolik II presin hattına gelen
paslanmaz saclara burada sırasıyla derin çekme, çevre kesim ve büküm operasyonları yapılır.
Bu işlemler bir tane 500 tonluk ve 2 tane de 300 tonluk pres ile yapılmaktadır.Daha sonra
kaynaklanan bu U ve L parçalarına çerçeve takılarak penetran testi uygulanır. Kaynaklanmış
parçanın üzerine penetran sürülerek ultra-viyole ışık altında bakılır. Testi geçen iç gövde
Power & Free konveyörler aracılığı ile önce banyoya, buradan montaj bantlarına gönderilir.
Montaj Bandı
Yılda 800.000 adet ürün üretebilecek kapasitedeki montaj bandında malzemeler
“çekme sistemi” denilen bir sistemle otomatik olarak gönderilmektedir. Bandın “dur-kalk”
mantığıyla çalışıyor olması yapılacak işin tam ve doğru yapılmasına olanak vermektedir. Aynı
anda farklı modellerin üretilebileceği bu bantta, ileriye dönük, yalın, esnek üretim, otomasyon
ve bilgisayarla bütünleşik üretim çalışmaları yapılmasına olanak sağlanmıştır. Power & Free
konveyörler vasıtasıyla montaj hattına gelen bitümlenmiş makinelere burada gerekli olan
malzemeler sırayla monte edilir. Bu monte edilen parçaların yeri tespit edilirken tamamen
MTM ( motion time measurement)’den yararlanılarak malzemelerin ve bunların koyulacağı
yerlerin işçiye uzaklığı ve bunun ergonomik açıdan değerlendirilmesi yapılmaktadır. Fabrika
makinenin üretim süresini en aza indirmek için MTM çalışmalarına gereken önemi
vermektedir. İşletme başta hat dengeleme ve çalıştırılması gereken işçi sayısının hesaplanması
olmak üzere pek çok alanda MTM’den yararlanmaktadır.
44
Montaj hattında çalışan bir operatörün, ilgili makine ile işini bitirdikten sonra
düğmeye basmasıyla ,makinenin üzerinde bulunduğu palet harekete geçerek makinenin bir
sonraki istasyona gitmesini sağlamaktadır. Bu durumda ancak işçi işini doğru bir şekilde
yaptıktan sonra makine diğer istasyona gidebilmektedir. Bu da hata riskini azaltan bir
faktördür. İstasyonlar arasında olabilecek beklemeleri de kısmen önlemek amacıyla “buffer”
bulunan fabrikada montaj bantlarının yanlarında bulunan yardımcı istasyonlar sayesinde bazı
malzemeler gruplanarak istasyonlara verilmektedir. Banttaki operatör, ihtiyaç duyduğu
malzemeleri bir düğmeye basarak yanına çağırır. Multipicker vasıtasıyla hiç insan gücü
kullanılmadan hızlı ve hasarsız bir şekilde gelen bu malzemeler sırayla makinelere monte
edilir. İşletmede işçilerin multipicker ile malzeme istemek yerine folklift veya transpalet ile
istemeyi tercih etmeleri verimliliği olumsuz yönde etkilemektedir.Tüm işçilerin bu sistemi
kullanmasının yaygınlaşması folkliftlerde çalışan işçilerin başka alana kaydırılmasına olanak
sağlayacaktır. Bunun yanı sıra karton katlama otomasyonunun gerçekleştirilmesiyle operatör
tasarrufu sağlanabilecektir.
Laboratuar İmkanları
A. Audit Laboratuarı
Montaj bantlarında montajı tamamlanan makinelerin tesadüfi seçilen %3’ü burada
audit testi denen bir dizi teste tabi tutulurlar. Bu testlerin başında dış görünüşteki kusurları
tespit etme amaçlı görünüş testi gelir. Bunu elektriksel güvenlik testi takip eder. Testin amacı,
hem kullanıcıya yönelik kaçak riskinin ortadan kaldırılması, hem de diğer testleri yapacak
olan işçinin sağlığının riske atılmamasıdır. Ardından gelen fonksiyon testi makinelere
hızlandırılmış, yaklaşık 25 dakika süren bir çevrim yaptırılmasından ibarettir. Su sızması,
rejenerasyon, makinenin istenilen sıcaklığa ulaşıp ulaşmadığına bu test esnasında
bakılmaktadır. Son olarak çizik, çapak gibi oluşumların gözlendiği son görünüş testi uygulanır
ve testi geçen makineler ambalaj bandına gönderilir. Audit testleri işletmede “kalite
indeksi”nin hesaplanması açısından büyük önem taşımaktadır. Audit laboratuarında yapılan
diğer testler arasında 50 ,300, 900 ve 3000 çevrim deneyleri yer almaktadır. Bunlardan 300
çevrim 1 yıllık, 900 çevrim 3 yıllık, 3000 çevrim ise ömürlük kullanıma denk gelip, bu testler
sayesinde hangi komponentin ne kadarlık kullanım sonucu hasar gördüğü tespit edilmektedir.
45
Komponentin niteliği ne kadar kritikse çevrim sayısı da o denli artış göstermektedir. Bu
testlerden çıkan makineler hurdaya gönderilmektedir. Audit laboratuarında yapılan son diğer
test ise klimatize odada makinenin farklı sıcaklıklardaki performansının gözlemlendiği testtir.
B. Fizik Kimya Laboratuarı
Burada boyahaneden çıkan parçalara örnekleme yöntemi ile fiziksel ve kimyasal testler
uygulanır. Fosfatlama ile ilgili olan fiziksel testlerde pH değeri, toplam asit miktarlarının
ölçümü gibi testler uygulanırken, kimyasal testlerde katoforez kalitesine bakılarak korozyon
testi yapılır.
C.Ürün Geliştirme Laboratuarı
Bu laboratuar, yıkama laboratuarı, ses laboratuarı, elektronik laboratuarı ve prototip
laboratuar olmak üzere 4 bölümden oluşmaktadır.Bu bölümlerde tasarım aşamasındaki
komponentler için deneyler yapılarak buradan elde edilen bilgiler doğrultusunda kullanılması
düşünülen parçanın o iş için uygun olmadığına karar verilir.
Yardımcı Tesisler
Yardımcı tesisler arıtma tesisleri ve kazan dairesidir. Kazan dairesi bazı teçhizatların
gereksinimi olan sıcak veya soğuk suyun hazırlanmasını sağlar. Arıtma tesisleri ise iki
türlüdür. Bunlardan kesikli arıtmada yıkama banyolarında kullanılan sular kimyasal
arıtmalara tabi tutularak bir havuzda biriktirilmektedir. Bu havuzdan gelen su ile ayrı bir
yerde biriktirilen yağmur suyu çimlerin sulanmasında kullanılmaktadır. Sürekli arıtma ise,
evsel atıklardan biriken suyun, biyolojik arıtmayla temizlendikten sonra tuvaletlerde
kullanılmasını sağlamaktadır. Arıtma tesislerinde günde ortalama 120 m3 evsel atık, saatteyse
10 m3 endüstriyel atık işlem görebilmektedir..
2.1.3. Enerji:
Fabrikada tüm prosesler ve ısıtma için doğal gaz kullanılmaktadır. Gelen gaz
basıncının yüksek olduğu durumlarda, bu basınç doğal gaz tesislerinde düşürülmektedir.
Isıtmadaysa modern bir teknoloji olan radyant ısıtma sistemi kullanılmaktadır. Sistem
46
sayesinde, klasik sistemlerdeki gibi havanın ısıtılması yerine, ışınım yoluyla çalışanlar
ısıtılarak daha konforlu bir ortam sağlanmaktadır. Bunun yanında, daha az ısı kaybı oluşması
nedeniyle klasik sistemlere göre, işletme masraflarında %30’a varan enerji tasarrufu
sağlanabilmektedir. Kesintisiz elektrik verilebilen fabrikanın aydınlatma sisteminde, özel
olarak seçilmiş beyaz ışık veren ampuller kullanılmaktadır. Bunların ışık şiddeti 700 lükstür.
Beyaz eşya üretiminde, üretilen ürünlerin istenilen renk spesifikasyonlarına uygunluğunun her
aşamasında testi için uygun bir aydınlatma sağlanmıştır.
2.1.4. İşgücü:
Daha önce de değinildiği gibi fabrikada 68 beyaz yaka, 887 mavi yaka olmak üzere
toplam 955 kişi çalışmaktadır. Mavi yakalı çalışanlar en az Endüstri meslek lisesi mezunu
olup, mesleki yeterlik ölçen mülakatın yanı sıra psikoteknik testlerden geçerek işe
alınmaktadırlar. Beyaz yakalılar ise mühendis, işletmeci ve teknisyenlerden oluşmaktadır.
Arçelik, çalışanlarına temel, davranışsal ve fonksiyonel yeterliliklerini arttırmak
amacıyla üç alanda eğitim vermektedir. Bu eğitim, dışarıda maliyet çok yüksek olduğundan,
iç eğitimci havuzundan seçilen uzmanlaşmış bir kadroyla sağlanmaktadır. Eğitim verildikten
sonra ne kadar fayda sağlandığının da ölçülmesi amacıyla eğitime başlandıktan 6 saat sonra
bir değerlendirme yapılmaktadır. Kendi alanlarında en iyi eğitimi veren firmalarla da
desteklenen eğitimler, daha önceden çalışanı motive etmek amacıyla verilirken şimdi işin
daha iyi yapılması, dolayısıyla verimin arttırılması için verilmektedir. Bu tarz bir eğitim
verileceği zaman Arçelik’in diğer işletmelerine de haber verilmektedir.
Yeni gelen bir mavi yaka elemana 3 günlük bir iş başı oryantasyonu yapılmaktadır.
Bu oryantasyon kapsamında servis, yemek, tezgah, ücret, iş güvenliği gibi konularda bilgiler
verilerek yeni başlayan işçinin fabrikayı tanıması sağlanmaktadır. Beyaza yakalar içinse 3
haftalık bir eğitim oryantasyonu bulunmaktadır. SEB 101 adı verilen bir eğitim programı ile
beyaz yaka elemana tüm işletmeler gezdirilmektedir. Ayrıca işletmedeki mevcut çalışanlar
için değişik kurslar düzenlenerek kendilerini geliştirmeleri sağlanmaktadır.
Her bölüme bölümün gerektirdiği nitelikte işçinin alınmasına özen gösterilen
işletmede, işçilerin ücretlendirilmesinde performans ve yetkinliğe bağlı ücretlendirme esastır.
Yıl başlangıcında performans ve enflasyona dayalı artış ve yıl ortasında enflasyon ayarlı maaş
üzerinden, iki kez ücret ayarlaması yapılır. Ücretler 16 brüt maaş olarak ödenmektedir.
Performansa bağlı ücret artışı uygulamasıyla işçiler daha dikkatli ve zamanında üretim
47
yapmaktadırlar. Bu ücretlere ek olarak işçilere her yıl TÜFE üzerinden artırım yapılan çocuk,
yiyecek, yakacak, askerlik, evlenme, bayram, vasıta, öğrenim, ölüm yardımı ve çeşitli
ikramiyeler verilmekte olup, ek çalışma saatleri için ayrı ücretlendirme uygulanmaktadır.
2.1.5. Bilgi:
İşletmede, işgücü başlığı altında da belirtildiği gibi bilgiye verilen önem çerçevesinde
çalışanlara geniş kapsamlı eğitim verilmektedir. Bunların yanı sıra tasarım ve üretimde en
gelişmiş teknolojilerden faydalanılmaktadır. Özellikle Üretim Planlama bölümünde kullanılan
SAP sistemi, IDEAS ve Unigraphics dizayn ve çizim programı, MINITAB istatistik programı,
ISOFT kalite sistem programı, Ürün Geliştirmedeki CAD CAM istasyonları ve işletme
genelindeki güncel ofis programları, Network sistemi, Internet ve İntranet bağlantıları ile
işletme içinde ve işletmeler arasında iletişimin kolay ve hızlı olması, beyaz yakalı çalışanlar
için kişi başına 1.2 bilgisayar düşmesi bunun en somut örneklerindendir
2.1.6. Sermaye:
Anonim bir şirket olan Arçelik Bulaşık Makinesi İşletmesi her yıl, her bölümün bir önceki
yılın harcamalarını, yatırımını, kadroyu, büyümeyi ve döviz, enflasyon gibi kraterleri göz
önünde bulundurarak hazırladığı bütçeyi mali işler bölümüne onaylatarak İstanbul’daki Genel
Müdürlüğe bildirir. Yatırımlar genellikle yeni teknolojilere yöneliktir. Buradan holdinge
bildirilen bütçe onay görürse bu miktar, Bulaşık Makinesi İşletmesinin o yılki sermayesi
olarak işletmeye verilmektedir. Bu bütçeleme yöntemi ile faaliyetlerin bir merkezden
kontrolü, üretim araçlarının ve malzemenin ekonomik biçimde kullanılması imalat dışında
oluşan masrafların planlanması ve kontrol altında tutulması sağlanmaktadır.
2.2 KURULUŞUN TEDARİKÇİLERİ VE İLİŞKİLER
Arçelik A.Ş., tedarikçilerden;
Kalite Yönetim Sistemi
Çevre Yönetim Sistemi
İş Etiği Kuralları
Sözleşme Şartları
48
konularındaki gereksinimleri karşılamalarını beklemektedir.
Sektörel İlişkiler
Türkiye’de içinde bulunduğu sektörde lider konumunda olan Arçelik, daha önce de
değinildiği gibi bir çok yerli ve yabancı markayı bünyesine katıp yurt içi ve yurt dışında pazar
payını genişletmiştir.Beyaz eşya sektöründe Türkiye içinde % 65 , yurt dışında da % 20 pazar
payına sahiptir.
Arçelik, rakipleri takip edip değerlendirmek ve bu doğrultuda şirket stratejisi
belirlemek için stratejik planlama yöneticiliğini kurmuş durumdadır.Bu stratejilerin kazancını
pazar payının artırılması,ihracat ciro ve miktarının arttırılması,patent sayısının
artması,kapasite kullanımının ve yeni kapasite ihtiyacının artması, vergi öncesi kar / ciro
oranının yükselmesi,servis şikayetlerinin azalması,satış sonrası problemlerinin azalması
şeklinde özetleyebiliriz.
İşletme içindeyse, iç ve dış pazarlardaki rakip ürünler ve gelişmeler Ürün Geliştirme
Yöneticiliğince yakından takip edilmektedir. Rakip ürünlerle ilgili teknik özellikler, ürün ve
üretim teknolojisi araştırılıp, Üretim Planlama Bölümüne konuyla ilgili bilgi verilmektedir.
Rakipleri ve teknolojik gelişmeleri takip ve analiz edip değerlendirmek ve bu doğrultuda
şirket stratejisi belirlemek için stratejik planlama yöneticiliğini kurmuş durumdadır.Bu
stratejilerin kazancını pazar payının artırılması,ihracat ciro ve miktarının arttırılması, patent
sayısının artması,kapasite kullanımının ve yeni kapasite ihtiyacının artması,vergi öncesi
kar/ciro oranının yükselmesi,servis şikayetlerinin azalması,satış sonrası problemlerinin
azalması şeklinde özetleyebiliriz.
Yan Sanayilerle İlişkiler
İşletmede kullanılan malzemelerin yaklaşık %50 si ithal edilirken, büyük bir kısmı da
yan sanayilerden temin edilmektedir.Tablo 1-A’da Ankara Arçelik Bulaşık Makinesi
İşletmesi’nin ilgili bölümleri ve bu bölümlerin ilişkide bulunduğu yan sanayilerin ad ve
sektörleri belirtilmiştir.
Ankara Bulaşık Makinesi İşletmesi, kullandığı hammadde ve malzemelerin %60’ını,
ithallere oranla daha pahalı olmasına rağmen, yurt içi satış sektörünün ve firmaların gelişmesi
için, yurt içindeki yan sanayilerden sağlamaktadır. Diğer materyallerin sadece yurt dışında
49
bulunması, yurt dışından daha ucuza satın alınması yada dışarıdan satın alınan bu malların
yurt içine göre daha kaliteli olması nedeniyle kalan % 40’lık bir kısım ithal edilmektedir.
Kullanılan en önemli hammadde, paslanmaz sac , soğuk sac ve kaplamalı sac olup soğuk sac
ve kaplamalı sac yurt içinden, temin edilirken, korozyona karşı direnci oldukça yüksek olan
paslanmaz sacın tamamı başta Fransa, Uzakdoğu, Kore ve Almanya olmak üzere tamamen
yurt dışından karşılanmaktadır. Üretilen bulaşık makinelerinde başta sızdırmazlık elemanları,
izolasyon malzemeleri, kablo, bağlantı elemanları cam, lastik, boya, elektronik ve mekanik
parçalar, ısıtıcı program cihazları, plastik, paslanmaz çelikler, sunta tahta, ambalaj
malzemeleri olmak üzere yaklaşık 400 adet malzeme kullanılmaktadır.
Yardımcı sanayiden temin edilen malzemeler, Tam Zamanında Sevkıyat Yöntemi ile
sağlanır. Toplam Kalite Yönetim bilincine sahip olan yardımcı sanayi, ürettiği parçaların
kalite sorumluluğunu taşır.
Yapılan anlaşmalara göre eğer yan sanayiler malzemeleri istenilen zamanda fabrikada
bulundurmaz ise ve bu yüzden de üretim durursa ,yan sanayilere ceza verilir. Yan
sanayilerden işletmeye gelen malzemeler için JIT ve Negatif Stok Sistemi uygulanmaktadır.
JIT sistemi, ihtiyaç duyulan malzemenin istenilen zamanda fabrikaya gelmesi ve gelir
gelmez de üretime alınması suretiyle olmaktadır. Fabrikaya yan sanayilerden gelen
malzemeler üretime alınmadan önce giriş kalite kontrolünden geçirilir. Gelen malzemeler
üretim hacmine bağlı olarak, örnekleme yöntemi ile kontrol edilir. Eğer bir yan sanayi
yapılan kontrollerde uzun süreli olarak hatasız malzeme gönderiyorsa, bu malzeme artık JIT
malzemesi kapsamına girer ve fabrikaya gelir gelmez kontrol edilmeden üretime alınır.
Üretim sırasında bir hata ile karşılaşınca da artık JIT kapsamında olmaktan çıkarak diğer
malzemeler gibi kontrollere tabi tutulur.
Negatif stok sistemine göre ise, yan sanayiler, kendilerine de verilmiş olan üretim programına
bakarak malzemeleri istenilen zamanlarda fabrikaya getirirler. Fabrika, bu malzemeleri
üretimde kullansa bile ambara gitmeden önce parasını ödemez. Ambara giderken makinenin
numarasının okutulması ile kullanılan malzemeler stoklardan düşer. Daha sonra kullanılan
malzemelerin miktarı yan sanayilere gönderilir. Yan sanayiler de fabrikaya fatura göndererek
paralarını tahsil ederler.Negatif stok prensibine göre, yan sanayi faturalarını malzemeler
kullanıldıktan sonra keser, sevkıyat ve stok kontrol yan sanayinin sorumluluğundadır ve bu
faaliyetler için yan sanayiye işletme içinde özel stok alanları tahsil edilir.
50
Ankara Arçelik Bulaşık Makinesi İşletmesi'nde Negatif Stok uygulamaları ilk olarak Nisan
1996 tarihinde ER-Bİ firması ile başlamıştır. Mart 1997 tarihi itibariyle 18 firma ile
uygulamalar yaygınlaştırılarak devam etmektedir.Bu firmalar; Er-Bi, Basaş, Kabel, Soydan
Pakyüz, T.E.E., Türk Henkel, E.C.S., Corro Coat, Serdar Plastik, Çopikas, Gimsan, Erkurt,
Yıldız Kondansatör, Vatan Plastik, E.K.B., Etap Plastik, Fırat Plastik, Plastek’tir. Bu
Firmalardan Soydan Pakyüz, Türk Henkel, Corro Coat, Yıldız Kondansatör Ve E.K.B.’nin
tüm ürünleri için bu uygulama geçerlidir.
Bu uygulamaların yanı sıra, yan sanayiden alınan malzemelerin maliyeti takip edilip, “make
or buy” analizleri ve yan sanayiye yönelik proses denetimleri yapılmaktadır. Bu sayede daha
fonksiyonel ve ucuz ürünler müşteri menfaatine sunulabilmektedir. Örnek vermek
gerekirse,geçtiğimiz yıllarda İstanbul’daki yan sanayiye yaptırılan pano üzerine tampon ve
ipek baskı, maliyetin azalacağı tespit edildiği için 2002 yılından itibaren fabrika içinde
yapılmaya başlamıştır.
Ayrıca, yan sanayinin performansının arttırılması amacıyla, malzeme maliyeti takip
edilip bunun ürün içindeki payı,genel verimlilik ve yardımcı sanayi ret oranları takip edilerek
yardımcı sanayi performansı ortaya konup, yardımcı sanayiye hedef konmaktadır. Hedef
gerçekleşme oranlarına göre değerlendirme sonuçları yapılarak geri beslenme yapılmasının
yanı sıra, yardımcı sanayi günleri yapılarak en başarılı ilk üç firma seçilerek örnek olarak
onurlandırılmakta, dolayısıyla teşvik edilmektedir.
YARDIMCI SANAYİLER VE SEKTÖRLERİ
Firma Adı Sektör Sorumlusu Takım
Ardem A.Ş. Ocak Bihter Gürpınar Montaj 1
Arma Plastik San.ve
Tic.Ltd.Şti. Plastik Sibel Kozan Montaj 1
Artek Reklamcılık,
Tasarım ve Yayın Matbuat Tayfun Ayduran Montaj 2
51
Aşıkoğlu Makina İmalat
Sanayi Metal İşleyiciler Tayfun Ayduran
Montaj 2
Mekanik
Birleşik Makina San. A.Ş. Tahta, İzolasyon (Strafor) Vedat Turul Montaj 1
Montaj 2
Birlik Galvaniz Sac San.
Tic. A.Ş. Sac Ertuğrul Eceral Mekanik
Borçelik A.Ş. Sac Ertuğrul Eceral Mekanik
Conbel Ltd. Şti. Lastik Parçalar, izolasyon
(Conta) Vedat Turul Montaj 1
Çopikas Oluk. Muk. Kutu
San. A.Ş. Karton
Sibel Kozan
Serdar Çevik
Montaj 1
Montaj 2
Corro Coat Toz Boya San.
ve Tic. A.Ş. Kaplama Volkan Baran Boyahane
Doğan Lastik San. ve Tic.
A.Ş. Lastik parçalar Vedat Turul
Montaj 1
Montaj 2
E.C.S. Kablo
Bülent
Küçükcoşkun
Ober Saygılı
Montaj 1
Montaj 2
E.K.B. End. Koruyucu
Boyalar San. A.Ş. Kaplama Volkan Baran Boyahane
Er-Bi Yedek Parça San. ve
Tic. Ltd. Şti. Metal İşleyiciler
Sibel Kozan
Birol Cömert
Montaj 1
Montaj 2
Erkurt Tekstil San. Tic.
A.Ş. İzolasyon
Sibel Kozan
Tümer Arıtürk
Montaj 1 İç
Gövde
52
Etap Makina San. A.Ş. Sac, Plastik Sibel Kozan Montaj 1
Ferkan Yedek Par. ve Mak.
San. Tic. A.Ş.
Lastik Parçalar, İzolasyon
(Conta) Vedat Turul
Montaj 1
Montaj 2
Fırat Kauçuk San. ve Tic.
A.Ş. Plastik
Uğur Kan
Akın Polat
Montaj 1
Montaj 2
Galsan A.Ş. Plastik Uğur Kan
Ali Paker
Montaj 1
Montaj 2
Gimsan Mad. San. ve Tic.
A.Ş. Bağlantı Elemanları
Uğur Kan
Birol Cömert
Montaj 1
Montaj 2
Kabel A.Ş. Kablo, Metal İşleyiciler
Bülent
Küçükcoşkun
Cem Kalender
Ober Saygılı
Montaj 1
Montaj 2
Kerim Çelik Mamul İmlt.
ve Tic. A.Ş. Sac Ertuğrul Eceral Mekanik
Maktel Mak. ve Tel. San.
A.Ş. Metal İşleyiciler Sibel Kozan Montaj 1
Pelin Ofset Tipomat San.
Tic. Ltd. Şti. Matbuat Sibel Kozan Montaj 1
Plastek A.Ş. Plastik Uğur Kan Montaj 1
PPG Industrıal Sales Kaplama Volkan Baran Boyahane
Savtekin Ltd. Şti. İzolasyon Sibel Kozan
Tamer Aydın
Montaj 1
Montaj 2
53
Serdar Plastik San. Tic.
Ltd. Şti. Plastik
Uğur Kan
Akın Polat
Montaj 1
Montaj 2
Soydan Pakyüz Ltd. Ştd. Beton Döküm Vedat Turul Montaj 1
Montaj 2
Standart Profil A.Ş. Lastik Parçalar, İzolasyon
(Conta) Vedat Turul
Montaj 1
Montaj 2
T.E.E. A.Ş. Komponent Uğur Kan
Birol Cömert
Montaj 1
Montaj 2
Tisaform Matbuat Sibel Kozan Montaj 1
Türk Henkel A.Ş. Kaplama Volkan Baran Boyahane
Vatan Plastik A.Ş. Plastik Sibel Kozan
Ali Paker
Montaj 1
Montaj 2
Yıldız Kondansatör Tic.
Ltd. Şti. Komponent
Bülent
Küçükcoşkun Montaj 1
2.3 TESİS YER SEÇİMİ VE YERLEŞİM PLANI
Ankara Bulaşık Makinesi İşletmesi Ankara’nın Sincan ilçesi yakınındaki Organize
Sanayi Bölgesinde kurulmuştur. Fabrika,109.000m2 toplam açık alan içinde 18.400m
2lik
alanda inşa edilmiştir. Fabrikanın yanında ise yaklaşık 10000m2lik alan kaplayan bir ürün
deposu ve servis bölgesi yöneticiliği bulunmaktadır. Halı futbol sahası ve voleybol sahası
mevcuttur. Çevresel düzenlemelere önem verilmektedir. Bu amaçla toz boya kaplamacılığı
sistemi, modern atık su tesisi, radyatörlü ısıtma sistemi mevcuttur ve arazisi yaklaşık 700 ağaç
23.000m2çayırla yeşillendirilmiştir.
Fabrikanın yer seçiminde duygusal faktörlerde göz önünde bulunmuştur. Vehbi
Koç’un Ankaralı olması, Ankara’nın Türkiye’nin Başkenti olması, gibi sebepler fabrikanın
yer seçiminde göz önünde bulundurulmuştur. Fakat bu önemli faktör dışında İşletmenin yer
seçiminde pek çok faktör göz önünde bulundurulmuştur.
54
Bu faktörlerden bazılarını önem sırasına göre şöyle sıralayabiliriz:
Malzeme kaynaklarına yakınlık (bölge ambarlarına yakınlık)
Pazara yakınlık (dağıtım kanallarına yakınlık)
İnsan gücü (mühendis kalitesinin yüksek olması)
Karayolu, demiryolu taşımacılığı (Yurt içi transportation)
Organize sanayinin avantajları (vergi, teşvik vb.)
Türkiye’nin ortasında bulunması
Sosyal imkânlar (Ankara’nın sosyal ve kültürel altyapısı)
Pazarla İlişkiler: Pazarla ilişkiler konusunda işletme herhangi bir sorunla karşılaşmamakta ve
istediği pazara kolaylıkla ulaşabilmektedir. İstanbul’da bulunan pazarlama şirketlerinden
gelen taleplere göre genel merkez işletmeyi üretim konusunda yönlendirmektedir.
Hammaddeler: Tesis yeri seçiminde en etkili faktör hammadde tedarikidir. Çünkü çok fazla
hammadde kullanılarak çok az sayıda ürün üretilmektedir. Ankara Bulaşık Makinesi
İşletmesinde kullanılan hammaddeler sac, plastik, poliüretan malzemeler ve kompanentlerdir.
Bunların tedariki yan sanayiden veya yurtdışından yapılmaktadır. Yan Sanayilerin çoğu
fabrika kurulduktan sonra faaliyete geçmiştir. Yani kuruluş aşamasında hammadde tedariki
göz önüne alınmamıştır.
Ulaşım: Fabrikanın İç Anadolu bölgesinde yer alması yurt içi ulaşım kolaylığı sağlamaktadır.
Ulaşımın kolaylığı hammadde temininde de çok büyük avantaj sağlamaktadır. Yurtiçi pazara
dağıtım konum itibariyle rahatlıkla yapılabilmektedir.
İşgücü Nitelikleri: Bölgede nitelikli işgücü kolaylıkla bulunabilmektedir. Çalışan işçilerin
büyük bir kısmı yakın bölgelerden ( Sincan, Etimesgut, Eryaman, vb…) sağlanmaktadır.
Çevresel Etkiler ve Etmenler: İşletmede oluşan katı, gaz ve sıvı atıklar mevcut yasalarda
belirtildiği gibi doğanın ve çevrenin korunmasına yardımcı olacak şekilde ortama
bırakılmaktadır. Ayrıca Kojenerasyon Tesisi ile de çevreye karşı duyarlı davranılmaktadır.
Yasalar, Vergilendirme, Özendirme Önlemleri: Ankara Bulaşık Makinesi İşletmesi yasalara
uymakta ve vergisini zamanında ödemektedir.
Bu temel kriterler göz önünde bulundurularak Excel’de bir matris yapılmış ve
işletmenin kurulması için en uygun yerin Ankara olduğuna karar verilmiştir.
55
Ankara’da kurulmuş olması su konusunda dezavantaj görünse de diğer sanayi
merkezleriyle karşılaştırıldığında avantajdır. Fabrikanın ilk etütleri ihracat yapılabileceği
düşünülmeden yapıldığından mevcut yapı göz önüne alındığında bu gün için Ankara Sincan
Organize Sanayi Bölgesi fabrikanın kurulması için uygun bir bölge olarak görülmeyebilir.
Pek çok ham malzemenin İstanbul’dan gelmesi, Ankara’nın deniz ulaşımı olmadığı için
ihracata yönelik dezavantajlı olması da Ankara’da kurulmuş olmasının olumsuz yönleridir.
Sincan Organize Sanayi Bölgesi’nde kurulmuş olan fabrika Ankara’daki ülkemizin
sayılı üniversitelerinden mezun olan nitelikli elemanları bünyesine katmış; organize sanayinin
vergi vb. avantajlarından yararlanılmıştır. Teşvik unsuru da göz önüne alındığında mevcut
bölge oldukça cazibelidir. Ayrıca organize sanayi bölgesindeki birçok işletmeyle tedarikçi
anlaşması yapılmış böylece JIT’ı uygulama fırsatları doğmuştur.
Fabrikanın yerleşim planı aşağıda şematik olarak gösterilmiştir.
56
57
STOK ALANI
SOYUNMA TRAFO
ODALARI
MONTAJ 3 BANDI
YEMEKHANE
KALIPHANE
MONTAJ 1 BANDIBÜROLAR
YARDIMCI
AMABALAJ TESİSLER
TESTLABARATUARI
KGY BÜROLARI
AUDIT LAB.
ARÇELİK AŞ. ANKARA İŞLETMESİ YERLEŞİM PLANI
TAKIMI
MEKANÝK ÜRETÝM
ÝÇ GÖVDE ÜRETÝM TAKIMI
GKK
ÇAPAK AMBARI
SAC STOK SAHASI
STOK ALANI
BOYAHANE
MALZEME GİRİŞ AMBARI
ÜRÜN GELİŞTİRME
ÜR
ÜN
AM
BA
RIN
A
Malzeme girişi Malzeme girişi
Sac Malz. Girişi
Havaleli Mlz. Girişi
Firmanın Yerleşim Planı
3. ÜRETİM VE PLANLAMA FALİYETLERİ
3.1 ÜRETİM KARARLARI
Arçelik Bulaşık Makinesi İşletmesinde ürünlerin ne kadar zamanda ve nasıl
üretileceğine ilişkin kararlar sadece işletme içinde verilmemektedir. Arçelik’in Sütlüce ve
Çayırova işletmelerinde satış pazarlama ve tedarik zinciri ile ilgili kararlar verilir.Bu kararlar
Rolling satış hedefleridir. Her ayın yirmisinde bu kararlar bir sonraki ay için genel
müdürlüklerde kesinleşir. Ankara’daki Bulaşık makinesi işletmesi buradan gelen verileri
kullanarak karar vermektedir.Bu kararlardaki asıl belirleyici faktör siparişlerdir.Müşterinin
ürün çeşidine olan ilgisi o ürünün nasıl üretileceğini belirlemektedir. Buna göre üretim
planlama kısmı üretim planını hazırlar. Aylık ve haftalık üretim programları yayınlanır. Bu
bilgiler SAP ‘e girilir ve ürün ağacı bu programa aktarılır . Ürün ağacına bakılarak neye ne
58
kadar ve hangi zamanda ihtiyaç duyulacağı belirlenir.Tarihe göre bu ihtiyaçlar çıkartılır.Bu
veriler kullanılarak ürünlerin ne kadar zamanda ve nasıl üretileceğine ilişkin kararlar
verilmektedir.
3.2 KAPASİTE
Kapasite işletmede hayati öneme sahip bir kavramdır. Çünkü işletmeler ancak
kapasiteleri ölçütünde üretim yapabilir ve kârlarıda o ölçüde değişmektedir.Arçelik Bulaşık
Makinası işletmesi 1992’de 500,000 adet / yıl üretim kapasitesine uygun olarak kurulmuştur.
Mevcut teçhizatın montaj bandı haricinde olan kısmı bu üretim kapasitesini karşılayacak
düzeydeyken, 1996 yılında kurulan 100.000 adet/yıl kapasitesi ile çalışan ikinci montaj bandı
ile kapasite hedefe ulaşmıştır. 1998 yılında yeni ürün ve kapasite artışı projesi ile kapalı
üretim alanı bugünkü değeri olan 30.400 metre,2’ye ulaşmaktadır.Diğer taraftan aynı proje ile
yıllık üretim kapasitesi 700.000 adede çıkmış ve bu projeyi takip eden çalışmalarla büyük
yatırımlar yapmaksızın yıllık kapasite 800.000 adede kadar ulaşmıştır. 3. montaj bandı
yapıldıktan iç üretim sahasındaki kapasite uygun olarak yükseltildikten ve ikinci montaj bandı
devreden çıktıktan sonra kapasite planlı olarak yükselmiştir ve yıllık kapasite bugünkü değer
olan 1.700.000 adede ulaşmıştır. Bu değerde işletme kapasite üstü çalışmaktadır. Bunun en
büyük nedeni ise rakiplerle pazarda var olma mücadelesinin kızışmasıdır; özellikle en büyük
rakip olarak gösterilen Vestel firmasının atılımları işletmeyi kapasite üstü çalışmaya itmiştir.
Firmada bugün Montaj 1 Montaj 3 ve butik bant denilen 3 bantta üretim
yapılamaktadır. Montaj 1 ve Montaj 3 hattında seri üretim yapılırken, Butik bant denilen
bantta ise özel ve fazla işlem gerektiren ürünler üretildiğinden diğer bantlara nazaran daha az
kapasiteyle çalışmaktadır. Butik bantta bugünkü kapasite 200 kadarken, bütün bantlardaki
toplam kapasite günlük 6500 makinedir.
Arçelik bulaşık makinesi işletmesinde kapasite uzun vadeli satış planına göre
belirlenmektedir. Pres, montaj bandı, aparatlar, kalıp kapasitesi hepsi kapasite planlanmasını
belirleyen faktörlerdir. Üretim mühendisliği tarafından kapasite yönetilir.
3.3 ÜRETİM SİSTEMLERİ
Arçelik Bulaşık Makinesi İşletmesi seri üretimin uygulandığı en büyük işletmelerden
birisidir. Üretimde montaj hat sisteminin ağırlıkta olmasına rağmen, üretim yüksek oranda
metal işlemeciliği ve mekanik üretim de gerektirdiğinden akış proses sistemi de
59
uygulanmaktadır. Montaj hat sisteminde bir operatör aracılığıyla çeşitli parçalar takılmaktadır.
Akış proses sistemi ise mekanik robotlar aracılığıyla sacın mekanik olarak işlendiği sistemdir.
İşletmede montaj hattında akım tipi üretim sistemi ; motor gruplama, iç gövde , elektronik
kartların gruplandırıldığı alanlarda görev tipi üretim sistemi uygulanmaktadır. Üretim
sistemini talebin varlığına göre sınıflandırdığımızda ise, Arçelik BMİ’nde sipariş üzerine
yapılan üretimle karşılaşmaktayız.
3.3.1 AKIM TİPİ ÜRETİM SİSTEMİ ( FLOW SHOP)
Akım tipi üretim sistemi devamlı bir faaliyeti yansıtmaktadır.İşlem için gelen girdiler
ve işlem sırasında işlemler arası geçiş yapan üniteler seri olarak akmaktadır.Bu nedenle
üretimde bir devamlık söz konusudur.Bu üretim sisteminde ürünler genellikle yürüyen bir
bant (konveyör) aracılığıyla yer değiştirmektedir. Çıktısı belirli bir üretim çeşidi olan , işlem
ünitelerinin (makinelerin) yalnızca bu amaç için düzenlendiği ve çok çeşitli girdilerin seri
olarak sisteme girdiği üretim sistemidir. Arçelik Bulaşık Makinesi işletmesinde bulaşık
makinelerinin montaj hattında bu üretim sistemi uygulanmaktadır.
3.3.2 GÖREV TİPİ ÜRETİM SİSTEMİ ( JOB SHOP)
Görev tipi üretim sistemi üretim faaliyetlerinin partiler halinde gerçekleştirildiği bir
üretim sistemidir. Akım devamlı ve seri halde olmayıp, üretim programına göre harekete
geçilmekte veya üretim durdurulmaktadır.
Arçelik BMİ’ de motor gruplama, iç gövde , elektronik kart da gövde tipi üretim
sistemi kullanılmaktadır.
60
3.3.3 YALIN ÜRETİM
Yalın üretim üretime yük getiren tüm israflardan arınmayı hedef alan bir yaklaşımdır.
Yalın üretimin ana stratejisi hızı arttırıp, akış süresini azaltarak kalite, maliyet, teslimat
performansını aynı anda iyileştirmektir. Yalın üretim sistemi, müşterinin talebinin en az
kaynakla, en kısa zamanda, en ucuza ve hatasız olarak karşılanmasını hedefler. Yani sıfır
hatalı, tam zamanında, küçük partiler halinde, yüksek çeşitlilikte üretim yapılması öngörülür.
3.3.4 TAM ZAMANINDA ÜRETİM ( JIT )
Üretim için gerekli olan malzemenin gerektiği anda ihtiyaç noktasında bulunmasını
temin eden ve sıfır envanteri hedef alan bir malzeme yönetimi sitemidir. En az kaynak
kullanımıyla, en kısa zamanda, en ucuz ve hatasız üretimi, müşteri taleplerine cevap verecek
şekilde en az israfla ve tüm üretim faktörlerini en esnek şekilde kullanıp, potansiyellerin
tümünden yararlanmayı amaçlar.
Tam Zamanında Üretim 1970’lerin başlarında pek çok Japon üretim organizasyonunda
kullanılmaya başlanılan bir Japon üretim felsefesidir. Bu felsefe ilk kez Toyota’da
müşterilerin taleplerini en az gecikme ile karşılamak amacıyla geliştirilmiş ve
mükemmelleştirilmiştir.
Tam zamanında üretim kayıpların ana kaynağının stoklar olduğunu ön görmektedir.
Bu düşüncede stoklar bir göldeki suyu temsil eder ve nasıl su gölün alt tabanındaki kayaları
gizler ise, stoklar da bir firmadaki problemleri gizler diye düşünülür. Göldeki su azalmaya
başlandığında; yani stoklar azalmaya başladığında problemler su yüzeyine çıkmaya başlar.
61
Tam zamanında üretim felsefesi ürün üzerinde değil de, prosesler üzerinde yoğunlaşan
bir yaklaşımla çözüm üretir. Tam zamanında üretim insanlar, prosesler ve prosedürler gibi
organizasyonun tüm elemanlarında değişikliğe gitmeyi gerektirir.
3.4 ÜRETİM PLANLAMA FALİYETLERİ
Üretim planlama işletmenin belli bir dönem içinde üreteceği ürün miktarının
belirlenmesi ve kontrol altında tutulmasıdır. Üretim planlaması hangi mamullerin, nerelerde,
kimler tarafından, ne zaman ve nasıl üretileceğini gösteren planların hazırlanmasıdır. Üretim
planlamanın amacı üretimin aksamadan düzen içinde yürümesini, gereksiz faaliyetlerin
elenmesini ve üretime ilişkin her türlü faaliyetin birbiriyle uyum içinde olmasını sağlamaktır.
Bu amaçlara uygun olarak tüm üretimin miktar, kalite, yer, zaman ve çalışacak insan gücü
bakımından planlanması gerekir.
Arçelik A.Ş. Ankara Bulaşık Makinesi İşletmesi, bilgisayar sistemlerinin
gelişmesine paralel olarak planlama ve üretimle ilgili uygulamalardan büyük oranda
faydalanmaktadır.
MRP (Malzeme ihtiyaç planlaması): MRP bilgisayar tabanlı üretim planlama
ve stok kontrol sistemidir. Uygun programlama yöntemi ile siparişlerin önceliklerini saptar.
Malzemenin zamanında temini için planlamada gereken güncelleştirmeyi yapar. Teslim
tarihinde olabilecek gecikmeleri minimize etmeye çalışır. Arçelik ‘te MRP üretim planlama
bölümü tarafından gerçekleştirilmektedir. Malzeme ihtiyaç planı; talep, ürün ağacı, tedarik
süresi, stok miktarı gibi bilgilerden yararlanılarak hazırlanmaktadır. MRP sisteminin
işleyişinde şu adımlar takip edilir:
Firma siparişleri ve satış tahminlerinden Ana Üretim Planı ve bitmiş ürün
ihtiyaçları belirlenir.
Ürün ağacı kullanılarak 0. seviyedeki parçadan başlayarak her ürün için brüt
ihtiyaçlar belirlenir.
Ana Üretim Planını karşılamak için, ürün ağacı ve stok bilgileri kullanılarak,
sipariş verme tarihleri ve sipariş miktarları hesaplanır.
MRP çıktıları sonucu oluşacak raporlarda aşağıdaki bilgiler yer alır:
İleri bir zamanda verilmek üzere planlanmış siparişler,
Planlanan siparişleri yerine getirmek üzere iş emirleri,
Stok durum verileri,
62
Ana Üretim Planındaki siparişlerin, ertelenmesi veya iptaline göre, açık
siparişlerin iptal ya da ertelenmeleri,
Yeniden programlama durumunda açık siparişlerin teslim tarihi değişiklikleri.
Aşağıda merkezi ihtiyaç planlama(MİP) sına göre bir ürünün ekran çıktısı
görülmektedir.
1 MİP EKRAN ÇIKTISI
Üretim planlama kararları MİP üzerinden malzemenin işlem süresine göre, üretimin o
parçaya duyduğu ihtiyaca göre değiştirilebilir. Bu tarzda değişikliklerle siparişleri öne
çekilebilir.
3.5 STOK
İşletmelerde üretilen yada temin edilen malzemelerin ürün olmadan , yani müşteriye
ulaştırılmadan bir süre bekletilmesi stoktur. Arçelik de stok günü esasına bağlı kalarak stok
yönetimi yapılmaktadır.Stok günü, üretimi aç bırakmayacak şekilde kullanılan malzemenin
63
optimal düzeyde depolanma süresidir. Müşterinin istediği ürünü doğru zamanda temin etmek
oldukça önemlidir.Ancak fazladan tutulan her stok da işletmeye fazladan mali bir yük
getireceği için stok kontrolü ve yönetimi oldukça önemlidir. Arçelik’in başlangıçta 45 olan
stok günü bugünlerde 19 güne kadar düşmüştür.Üretimde stok günü ne kadar azsa o kadar
işletme için faydalı olacaktır. Yalnız işletme stok gününü düşüreceğim diye üretimi aç
bırakmamalıdır.Bu yüzden işletmede emniyet stoğu da tutulmaktadır.
Stok günü hesaplaması aşağıdaki şekilde yapılmaktadır ;
Stok günü hesabı her ayın sonunda mali işler tarafından yapılmaktadır.Stokta tutulan
bütün malzemelerin değerleri maddi olarak belirlenir ve ay sonunda elimde kaç liralık ürün
olmamış malzeme var şeklinde bir hesaplama yapılır. Örneğin ; elimde üretimde kullanılan
1000 makine olsun her makine için kullanılan 100tl değerinde malzeme olsun .İşletmenin 1
günlük maliyeti 100 000tldir.
Ay sonunda yapılan hesaplara göre elimde stokta olan malzemenin değeri 500 000 TL
ise stok günüm 5 gündür. Yani stok gününde temel mantık elimdeki malzemeyle kaç gün daha
üretim yapabilirim? Seklinde ilerlemektedir. Stok tutulan malzemenin cinsi de çok önemlidir.
Arçelik A.Ş. Bulaşık Makinesi İşletmesi’nde beş tip stok bulunmaktadır:
Yedek Parça Stokları: Bu stoklar makine yedek parçalarından ve üretimde direkt
olarak kullanılmayan malzemelerden oluşur. İşletmeye yan sanayiden gelen parçaların
gecikmesi durumunda, üretimin aksamaması için bu tip maddeler stoklanmaktadır.
64
Malzeme Stokları: Bu stoklar direkt üretimde kullanılan malzemelerden oluşmaktadır.
Hammadde Stokları: İşletmede ürün hammaddesi yan sanayiden temin edilmektedir.
Stoklanacak miktar MRP bilgileri, ürün ağacı ve müşteri talepleri doğrultusunda
belirlenmektedir.
Ara Stoklar: Üretim hattındaki işlem birimlerinden herhangi birinin durması halinde
üretim akışının sorunsuz ilerlemesi için önlem olarak tutulan stoklardır. İmalar
sürecindeki dalgalanmalara karşı tutulur.
Mamul Stokları: Bitmiş ürünlerin depoya gönderilmek üzere hazır olarak bekletildiği
stoklardır.
Firmada stok işlemleri SAP programı yardımıyla kontrol edilmektedir. Sipariş miktarı ve
zamanı bu program sayesinde planlanmaktadır. İşletmede JIT ve negatif stok sistemi de
uygulanmaktadır.
JIT ( JUST IN TIME)
JIT daha önce de belirtildiği gibi malzemenin gerekli olduğu anda ihtiyaç noktasında
bulunmasını ve sıfır stoku hedefleyen bir sistemdir. Arçelik’te bu sistem şu şekilde
işlemektedir:
Yan sanayiden gelen malzeme örnekleme yöntemiyle önce kalite kontrolden geçirilir.
Uzun süreli yapılan kontrollerde hatalı ürüne rastlanmıyorsa malzeme JIT kapsamına
girer.
Bundan sonra, malzeme herhangi bir kalite kontrol işlemine tabi tutulmaksızın geldiği
anda üretime alınır.
Üretim esnasında bir hata ortaya çıkarsa malzeme JIT kapsamından çıkarılır ve tekrar
kalite kontrolünden geçer.
KONSİNYE UYGULAMASI
Arçelik bulaşık makinesi işletmesinde malzemeleri temin edildiği firmalarla konsinye
uygulaması yapılmaktadır. Konsinye uygulamasında işletme malzemeyi temin ettiği firmayla
şöyle bir anlaşma yapmaktadır.Malzemeyi ayın başında tahmini bir sayıyla almaktadır. Aldığı
zamansa fatura kestirmemektedir.Ayın sonu geldiğinde aldığı kadarı değil de kullandığı
kadarı fatura ettirmektedir. Örneğin Arçelik konsinye uygulamasını kullandığı bir firmadan 5
ton malzeme temin etti. Ancak bu malzemelerin ay sonunda sadece 3 tonunu kullandı.Yaptığı
65
anlaşmaya göre 3 tonunu fatura edilmektedir. Bu uygulama sayesinde stok miktarı ya sıfır
yada negatif çıkmaktadır. Dolayısıyla Arçelik de negatif stok prensibi benimsenmiştir.
Uygulanan Stok Yönetimi Sistemlerinin İşletemeye Faydaları
Talep dalgalanmalarına karşı önlem alınır.
Finansal yönetimin etkin çalışmasını sağlar.
Tedarik ve satış masrafları azalır.
Malzeme ve ürün kayıpları en aza indirilir.
Aşırı stoklar önlenir.
4. KALİTE KONTROL ÇALIŞMALARI
Arçelik bulaşık makinesi işletmesinde kalitede politikası müşteri beklentilerini
karşılayan , kolay satın alınabilir ve kullanılabilir, güvenilir ürünleri geliştirmek ve üretmek;
satış sonrasında da müşteriye gerekli hizmeti vermektir.
Kalite düşüncesinin evrimiyle ortaya çıkan en önemli kavramlardan biri de ‘İç
Müşteri’ kavramıdır. Bu kavramın beraberinde getirdiği doğal bir gereklilik de iç müşteri
memnuniyetinin sağlanması, yani birbirini izleyen süreçlerin sahiplerinin birbirlerinin
beklenti ve isteklerini bir müşteri-tedarikçi ilişkisi içinde karşılamalarıdır. Toplam Kalite
Yönetiminin bir kuruluşta yerleştirilmesinde de en önemli etkenlerden birisi iç müşteri
anlayışının yaygın bir şekilde benimsenmesidir. Arçelik’te bu amaç çerçevesinde yürütülen
çalışmalar arasında Toplam Kalite Yönetimi, Kalite Çemberleri, İstatistiksel Proses Kontrol,
Kalite Fonksiyonu Dağılımı, TPM ( Toplam Verimlilik Yönetimi) gibi uygulamalar göze
çarpmaktadır. Aşağıda bu çalışmalardan bazıları hakkında bilgi verilmektedir:
Toplam Kalite Yönetimi
TKY (Toplam Kalite Yönetimi ) faaliyetleri kalite sisteminin sadece bir departmanda
değil, tüm işletme bünyesinde yayılmasını amaçlar. Toplam kalite modelinde 9 adet kriter
mevcuttur.bunlar:
● Liderlik
● Politika ve Strateji
● Çalışanların Yönetimi
● Kaynakların Yönetimi
● Süreçler
66
● Müşteri Tatmini
● Çalışanların Tatmini
● Toplum Üzerindeki Etki
● İş Sonuçları
Bu kapsamda yapılan çalışmalar Kalite Güvence Yöneticiliği önderliğinde yürütülür.
Burada Kalite Güvence Yöneticiliği stratejik kalite planını oluşturarak planlar, uygulama ve
gelişmeleri izler bu faaliyetlerin bir bütün halinde yürütülmesinde yönetim takımına destek
verir. Stratejik kalite planı doğrultusunda yeni kalite sistem, araç ve tekniklerinin araştırılıp
etüt edilmesini, şirkete uygun şekilde tasarlanması, test edilmesini, sonuçların gözden
geçirilerek standartlaştırılmasını ve şirket içinde yayılmasını sağlar . Ayrıca mevcut kalite,
sistem araç ve tekniklerinin geliştirilmesi çalışmalarını yürütür. Burada yapılan çalışmalar
uluslararası ISO 9001 standardının gereklerini yerine getirecek şekilde belgelendirilir.
Kalite Çemberleri
Kalite Çemberleri, toplam kalite yönetimi adına yapılan ilk çalışmalar olup, birimlerin
kendi çalışma alanlarındaki kalite problemlerini ve diğer sorunları Kalite Çember tekniklerini
kullanarak saptamak, analiz etmek ve çözmek için düzenli aralıklarla gönüllü olarak bir araya
gelen çalışan grubudur. Kendi faaliyet alanları dışındaki konular olan sendikal faaliyetler,
yönetim politikaları, ücret, ceza, terfi gibi konular, kişisel problemler çalışma alanlarının
dışındadır. Bu grup, çalışmalarını Kalite Çemberleri Uygulama Talimatı’na göre yürütür. Bu
talimat, Bulaşık Makinesi İşletmesi Kalite Çemberleri çalışmalarının esaslarını, nasıl
yürütüleceğini, nasıl değerlendirileceğini ve nasıl takip edileceğini tarif eder. Talimat, Kalite
Çemberleri uygulamalarını sürdüren tüm ekipleri kapsar. Takımların içerisinde yer alan
gönüllü ekip üyeleri, doğal kalite çember üyesi ve bu kişilerin oluşturduğu ekipler de birer
Kalite Çemberidir. Ekip sözcülerinin her biri ise kendi ekibinin oluşturduğu çemberin doğal
lideridir. Çember üyeleri isterlerse gönüllü olan başka bir üyeyi de çember lideri olarak
seçebilirler. Kalite çemberlerinde yer alan kişilerin görev ve sorumlulukları şöyledir:
İşletme Yürütme Kurulu
İşletme Yöneticisi, tüm Yöneticiler, Takım Liderleri ve "Bulaşık Makinesi İşletmesi
Danışman Rehberi"nden oluşur. Yürütme Kurulu 6 ayda bir İşletme sunuşları döneminin son
günü toplanır. Bu toplantıların temel amacı sunuş yapan Kalite Çemberlerini başarı
kriterlerine göre değerlendirmektir. İşletme Danışman Rehberi tarafından hazırlanan ve
yayınlanan yıllık değerlendirme raporu Aralık ayında gerçekleştirilen Yürütme Kurulu
67
toplantısında gözden geçirilir. Yıllık değerlendirme raporlarının içeriğinde, verilen eğitimler,
takımlara ait Kalite Çember Sistemi izleme göstergeleri, yıl içinde sunuşu yapılan bütün
konuların takip tabloları özet tablosu, çemberde çalışan eleman sayısı, işletmedeki toplam
çalışan sayısı, sunuş yapan grupların isimleri ve kaç sunuş yaptıkları yer almaktadır. Yürütme
Kurulunun diğer görevleri; stratejileri belirlemek, stratejiler doğrultusundaki uygulamaların
etkinliğini izlemek, düzeltici ve önleyici faaliyetler konusunda kararlar almak, Bulaşık
Makinesi İşletmesi Kalite Çemberlerini daha etkin ve yaygın hale getirmek üzere hedefler
belirlemek ve faaliyetlerin yürütülmesinde karşılaşılan problemlerin giderilmesi için tedbirler
almaktır.
İşletme Danışman Rehberi
Kalite Çemberlerinin koordinasyon ve danışmanlığından İşletme Yürütme Kurulu’na
karşı sorumludur. Görevleri; çember faaliyetlerini yaygınlaştırmak ve herkes tarafından
duyulmasını temin etmek, takım rehberi ve lider eğitimlerini gerçekleştirmek, aylık
periyotlarda tüm takım rehberleri ile toplantı yapmak, takımlardaki çember faaliyetlerinin
gelişimini izlemek, takımlara danışmanlık desteği vermek, altı ayda bir gerçekleştirilen
Yürütme Kurulu toplantılarını organize etmek, toplantı gündemini hazırlamak ve toplantıya
katılmak, altı aylık dönemlerde sunuş programlarını yapmak, her ayın üçüncü haftasında
takım rehberleri ve çember liderleri ile toplantı organize etmektir.
Takım Çember Rehberi
Takımındaki çember faaliyetlerinin yaygınlaştırılması, uygulanması, yönetim
politikalarının yerine getirilmesinden sorumludur. Takımında yer alan tüm çember liderleri ile
Yürütme Kurulu arasındaki düğüm noktasını oluşturur. Görevleri; takımındaki çember
faaliyetlerini yaygınlaştırmak, her ayın üçüncü haftasında çember liderleri toplantısına
katılmak, aylık toplantılarda danışman rehber ve diğer takım rehberleri ile toplantı yaparak
çemberlerin sorunlarını görüşmek, takımındaki çember faaliyetlerinin İşletme içerisinde
duyurulmasını sağlamak, üye eğitimlerini gerçekleştirmek, çemberlerin kendi takımlarına
gerçekleştirdikleri takım sunuşlarını planlamak, sunuşlara takım lideri, takım mühendisleri ve
diğer ekiplerin katılımını sağlamaktır.
Çember Lideri
Lideri olduğu çemberin faaliyetlerinden sorumludur. Takım rehberi ile sürekli temas
halindedir. Görevleri; çember üyelerinin gelişmesine yardımcı olmak, çember toplantılarına
ait tutanakların tutulmasını sağlamak, Kalite Çemberleri Gelişim Takip Tablosunu
sunuşlardan önce doldurmak, her ayın üçüncü haftasında çember liderleri toplantısına
68
katılmak, toplantıda, karşılaştıkları problemleri, çember faaliyetlerinin sürekliliği için
belirledikleri ihtiyaçları rehberlere iletmek ve çemberdeki iş bölümünü organize etmektir.
Üye
Çemberlerde sorun seçiminden, problem çözümüne ve yönetime sunuşa kadar her
aşamada gönüllü olarak görev alır.
Çalışmasını tamamlayan her Kalite Çemberi öncelikle kendi takımı bünyesinde bir sunuş
gerçekleştirir. Buna Takım Sunuşu denir. Sunuşa takım lideri, takım mühendisleri ve diğer
ekipler katılırlar. Takım sunuşları sahada gerçekleştirilir. Takım lideri kalite çemberi takım
sunuşundan sonra kalite çemberinin önerisini cevaplama formu ile cevaplar. Bir de 6 ayda bir
gerçekleştirilen Yürütme kurulu Sunuşu vardır. Sunuş dönemleri Mayıs ve Kasım aylarının
ilk iki haftasıdır. Yürütme Kurulu sunuşlarının amacı tüm çemberlerin yöneticiler ve takım
liderleri tarafından başarı kriterlerine göre değerlendirilmesi ve yıllık olarak en başarılı Kalite
Çemberlerinin belirlenmesidir. Yine Mayıs ve Kasım aylarında Yürütme Kurulu Toplantısı
gerçekleştirilir. Bunlara ek olarak her ayın ilk haftası Rehberler Toplantısı ve her ayın 3.
haftası Çember Liderleri Toplantısı yapılmaktadır.
Kalite Çemberlerinde çalışmalar belli adımlarla yürütülmektedir. Bu adımlar aşağıdaki
gibidir:
● Sorun seçimi
● Sorun analizi
● Çözüm önerisi
● Takıma sunuş
● Öneri uygulama
● Standartlaştırma
● İşletmeye sunuş
Bu aşamalarda yürütülen faaliyetler ve kullanılabilecek yöntemler aşağıdaki tablolarda
verilmiştir.
AŞAMA 1 : SORUN SEÇİMİ
FAALİYET KULLANILABİLECEK YÖNTEMLER
Sorun Listesinin Oluşturulması Sorun listesi asılması, Beyin fırtınası
Sorun Seçimi Beyin fırtınası, Oylama, Pareto Diyagramı,
69
Histogramlar, Gruplandırma, Dağılım Diyagramları
Hedef Belirlenmesi Beyin fırtınası , Rehberlere danışma
AŞAMA 2 : SORUN ANALİZİ
FAALİYET KULLANILABİLECEK YÖNTEMLER
Mevcut durumu inceleme, sorunu
tanıma
Veri Toplama (Kontrol Listeleri/ Kontrol Tabloları,
Çizimler), Grafikler, Fotoğraflar
Kök nedenlerin belirlenmesi Veri Toplama, Grafikler, Pareto analizi, Balık Kılçığı,
Süreç Neden-Sonuç Sorun Analizi
Kök nedenlerin doğrulanması Beyin fırtınası, Deneme, Doğrulama (Üyeler uygun
buldukları herhangi bir deneme metodu
kullanabilirler.Rehberlerden bilgi desteği alabilirler)
AŞAMA 3 : ÇÖZÜM ÖNERİSİ
FAALİYET KULLANILABİLECEK YÖNTEMLER
Alternatif çözüm önerileri
oluşturulması
Beyin fırtınası ,
Rehberlere danışma
Avantaj/Dezavantajların
belirlenmesi, alternatiflerin
kıyaslanması
Fayda/Maliyet analizi, alternatiflerin kazançlar
açısından kıyaslanması (Bu aşamada çember üyeleri
rehber ve mühendislerden bilgi desteği alabilirler)
Çözüm önerisi oluşturulması Beyin fırtınası, Oylama
70
AŞAMA 4 : TAKIM’A SUNUŞ
FAALİYET KULLANILABİLECEK YÖNTEMLER
Çözüm önerisinin tüm takıma
sunulması
Sunuş hazırlanması
AŞAMA 5 : ÖNERİ UYGULAMA
FAALİYET KULLANILABİLECEK YÖNTEMLER
Önerinin uygulamaya konması Uygulama
Sonuçların izlenmesi Veri Toplama, Grafikler, Pareto Diyagramı
Önceki durum-Sonraki durum
karşılaştırması/Kazançların
hesaplanması
Beyin Fırtınası, Pareto Diyagramı , Fotoğraflar,
Çizimler, Çember üyelerinin uygun bulduğu herhangi
başka bir yöntem
Önerinin gözden geçirilmesi Kalite Çember Teknikleri
AŞAMA 6 : STANDARTLAŞTIRMA
FAALİYET KULLANILABİLECEK YÖNTEMLER
Çözüm önerilerinin
standartlaştırılması
Talimat yazılması , Bakım planlarının revize edilmesi,
Operasyon planlarının revize edilmesi
Yeni bir makine / teçhizat veya aparatın devreye
alınması, çember üyelerinin uygun bulduğu herhangi
başka bir yöntem
AŞAMA 7 : İŞLETME’YE SUNUŞ
FAALİYET KULLANILABİLECEK YÖNTEMLER
Yürütme Kuruluna sunuş Sunuş hazırlanması
71
Her çember çalışmasını tamamladıktan sonra Takım lideri, takım mühendisleri ve takımdaki
diğer ekiplerin katıldığı bir gruba “Takım Sunuşu” gerçekleştirir. Takım sunuşları sahada
gerçekleştirilir. Takım sunuşu tamamlandıktan sonra öneri uygulamaya alınır ve kalite
çemberi Yürütme Kurulu sunuşuna kadar olan dönemde 5. ve 6. adımları tamamlar. Her takım
kendine bağlı çemberlerin gerçekleştirdiği sunuşları Kalite Çemberleri Çözüm Önerisi Takip
Tablosu ile takip eder. Öneri uygulanıp standartlaştırma gerçekleştirildikten sonra Yürütme
Kurulu Sunuşu yapılır. Yürütme Kurulu sunuşları 6’şar aylık dönemlerde gerçekleştirilir.
Mayıs ve Kasım aylarının ilk iki haftası Bulaşık Makinesi İşletmesinin Kalite Çember Sunuş
dönemleridir. Takıma sunuş yapmış olan çemberler 5 ve 6. Aşamaları tamamlamadan
Yürütme Kurulu sunuşu yapamazlar.
Sunuşlar gerçekleştirildikten sonra değerlendirme aşamasına geçilir. Değerlendirmeler Mayıs
ve Kasım aylarının ilk iki haftası içerisinde gerçekleştirilen sunuşların sonunda, Yürütme
Kurulu üyeleri ve takım rehberleri tarafından yapılır.
Sunuş yapmış tüm Çemberler Arçelik Ödül Yönetmeliğine göre ödüllendirilmektedir.
Ödüllendirme sonucu yılın en başarılı Kalite Çemberi, yılın en başarılı 5 Kalite Çemberi ve
yılın en başarılı rehberlik yapan takımı seçilmektedir.
Uluslar arası Kalite Standartları
Uluslararası Sistem Standardı Uygunluk Belgeleri
TS EN ISO 9001:2008, TSE
ISO 14001:2004, SGS
TS EN ISO/IEC 17025:2005, TÜRKAK
72
5. YAZILIM VE DONANIM ALT YAPISI
Arçelik A.Ş. Ankara Bulaşık Makinesi İşletmesi bilgisayar sistemlerini oldukça etkin
bir biçimde kullanmaktadır. Üretimin devamlılığı için büyük önemi olan bilgisayar sistemleri
Bilgi İşlem Departmanı tarafından kontrol edilmektedir..Firmada Bilgi İşlem Bölümünde
bulunan personelin yapısı aşağıdaki gibidir.
Bu bölümde bulunan 3 ana server ile işlemler yapılmaktadır. Ortalama kişi
başına(beyaz yaka) 1,2 PC düşmektedir ki bu miktar diğer fabrikalarla karşılaştırıldığında
oldukça yüksektir. Bilgisayarlarda kullanılan yazılımlar mümkün olduğunca güncel tutulmaya
çalışılmaktadır. 2006 yılı itibarı ile kullanılan işletim sistemleri Windows XP Professional ve
Windows Server 2003, Office programı Microsoft Office XP, çizim ve tasarım programları
Autocad 2002, Ideas, Unigraphics iken veritabanı çözümleri ise Oracle ile yapılmaktadır.
Üretim planlama, malzeme ihtiyaç planlaması, stok kontrolü gibi üretimle ilgili tüm
problemler de SAP MRP programları sayesinde bilgisayarlar ile çözümlenmektedir.
SAP sisteminin amacı daha hızlı ve daha kaliteli iletişim ve bu sayede istenen verilere
daha rahat ulaşılabilmesi, malzeme hareketinin tespit edilmesiyle maliyet analizinin ve
operasyon planlamasının daha kolay yapılabilmesidir.
YÖNETİCİ
YAZILIM TAKIMI
UYGULAMA GELİŞTİRİCİ
OTOMASYON GELİŞTİRİCİ
DONANIM TAKIMI
NETWORK KURUCUSU VE
SERVER KURUCUSU TEKNİSYEN
73
SAP sisteminin yanı sıra ISOFT. dog kalite sistem programı, IDEAS dizayn ve çizim
programı, MINITAB istatistik programı ve güncel ofis programları etkin bir şekilde
kullanılmaktadır.
Network faaliyetleri oldukça üst seviyededir. Koç Topluluğu’na bağlı tüm sistemlerde
kurulmuş olup bağlı bulunan tüm sistemlere ulaşılabilinen bir sistem kurulmuştur. Koç
Sistem(Bilişim Teknolojisi Grup Yöneticiliği)aracılığıyla bağlı bulunan tüm işletmelerde
network sistemi kurulmuş durumdadır. Ayrıca her işletme kendi içerisinde de network
sistemini kurmuş durumdadır. Böylece Koç Topluluğuna bağlı şirketler birbirine bağlanmış
oluyor. Böylece tüm istenen bilgi ve verilere ulaşmak kolaylaşmıştır ayrıca şirket içerisindeki
mevcut bilgi ve duyurulara ulaşmak mümkün.
Yüksek teknoloji uygulamaları arasında sayabileceğimiz CAD sistemi ürün
geliştirme dizaynında kullanılıyor. CAM sistemi yoktur fakat yardımcı sanayilerde kalıp
üretiminde kullanan birkaç firma var. FMIS sistemi yoktur. Otomatik robotlar, multipickerler,
toz boya uygulamaları otomasyon sistemine örnek verilebilir. Arçelik AŞ Bulaşık Makinesi
İşletmeciliği bir teknoloji araştırma geliştirme merkezi değildir. Yüksek teknoloji
araştırmaları AR-GE’de yapılmaktadır. Fabrika içerisindeki yüksek teknololoji
uygulamalarına çeşitli örnekler vermek istersek; IDTag sistemiyle montaj bandına malzeme
taşıyan sistemler var, montaj bandına kadar ambalajlanmış ürünün sevkıyatında kullanılan,
performans hücrelerine giren makinelerin çalışmalarını birebir smüle eden ve kayıt altına alan
sistemler var. Böylece makine performansı otomasyon sistemi sayesinde test edilmiş olur.
Fabrikadaki tüm güncel bilgileri edinilmesi bu yolla sağlanabilir.
Ankara Bulaşık Makinesi İşletmesi‘nde, merkezi İstanbul olan Bilgi Sistem
Yöneticiliği bulunmaktadır. Bölümün amacı ARÇELİK için kullanması gereken programları
tespit edip bunları kurmaktır. Ayrıca var olan bilgisayar ve yazıcıların bakımını ve tamirini
yapar.
Kesintisiz güç kaynağına bağlı olan bilgisayarlarda Windows XP ve Office 2007,
başta olmak üzere pek çok programlar bulunmaktadır. Tasarımda genellikle daha çok Ideas
olmak üzere Unigraphics de kullanılmaktadır. Üretim planlama hariç tüm bölümler networke
bağlı olduğu ve Microsoft Exchange sayesinde şirket içi hızlı bir haberleşmenin sağlandığı
fabrika Koç net adlı 1024 byte ‘lık bir hat ile internete bağlanmaktadır. Ayrıca sadece
74
fabrika içinden erişilebilen intranet tanıtıcı bir niteliğe sahip olup pek çok konuda bilgi
içermektedir.
7. KURULUŞUN MALİYET YAPISI
Maliyet , bir mal veya hizmete sahip olmak için, o mal veya hizmetin ortaya
konulabilmesi için harcanan dolaylı ve dolaysız harcamaların toplamıdır. Arçelik A.Ş’ de
maliyet hesapları yapılırken bir önceki yılın harcamaları, üretim programı, kadro, yatırım,
büyüme, döviz, enflasyon gibi kriterler dikkate alınarak yapılmaktadır. Ankara Bulaşık
Makinesi İşletmesinde her bölümün kendi bütçesini oluşturarak bunun mali işler bölümü
tarafından onaylanması ile belirlenen bütçe, İstanbul’daki Genel Müdürlüğe, oradan da
Holdinge bildirilir. Holding, Arçelik A.Ş. için ayrılan bütçeye bakarak, talep edilen miktarı
kabul ederse, Ankara Bulaşık Makinesi işletmesi bu miktarı ancak bu şekilde kullanabilir.
Arçelik’te uygulanan maliyet sistemi, Sinai maliyet olup, dağıtım anahtarı olarak
Adam x saat / ürün kullanılır. Adam x saat / ürün; makinenin üretilmesi sırasında çalışan
işçi sayısı ile bu işçilerin ürettikleri toplam makine sayısını üretmesi için harcadıkları süre
çarpılarak üretilen miktara bölünmesi ile bulunur. Verimliliği ölçmek amacıyla da kullanılan
bu formülden çıkan sonuç ne kadar düşük olursa verim o kadar iyi demektir. Şöyle ki az
adamla az saat de çok ürün her zaman istenen bir durumdur.
Örneğin 100 kişi 7,5 saat ‘de 600 adet makine üretirse adam x saat / ürün değeri
100 x 7,5 / 600 = 1.25 ‘dir
Safha Maliyeti Sistemi “maliyetlerin zaman ve yer itibariyle üretimle
ilişkilendirilerek oluşturulmasıdır”. İşletmede maliyet belirleme yöntemi olarak safha maliyet
sisteminden LİFO (son giren ilk çıkar) yöntemi kullanılarak hesaplamalar yapılmaktadır. Bu
yönteme göre imalata en son satın alınan malzemenin verildiği kabul edilir. Maliyetler
yüksek, dönem sonu stokların maliyetleri düşüktür. Kar ilk giren ilk çıkar yöntemine göre
daha düşüktür. Fakat daha az vergi ödenir. Bunun sebebi finansman giderlerinin tümünün
gider olarak yazılmamasıdır
Sinai Maliyet = İşçilik Maliyeti + Genel İmalat Giderleri +
Amortisman + Malzeme Maliyeti
75
İŞÇİLİK MALİYETİ
Direk üretime katkısı olan makine ile alakası olan çalışanların oluşturduğu maliyettir.
Mekanik, montaj, iç gövde de çalışan mavi yaka personeli kapsar. işçilik maliyeti
hesaplanırken dağıtım anahtarı olarak adam x saat / adet kullanılır. Farklı işler yapan işçilerin
her aşama için saat başına ücretlerinin toplamının, bu aşamaların süresinin toplam süreye
oranlarıyla çarpımının toplamıdır.
GENEL İMALAT GİDERLERİ ( G.İ.G)
Genel imalat giderleri üretime direk katkısı olmayan imalatla ilgili giderlerdir.Genel
imalat giderlerine dahil olan bölümler ;
1. Fabrika Yöneticiliği
2. Mekanik imalat
İç gövde imalat
Montaj
Kalite güvence
Üretim mühendisliği
Üretim planlama
3. Yönetim giderleri
Mali işler
Bilgi işlem
İnsan kaynakları
Direktörlük
4. Arge giderleri (630 KODU)
AMORTİSMAN GİDERLERİ
Amortismanlarda azalan bakiyeler metodu, hızlandırılmış amortisman
kullanılmaktadır.
GENEL İMALAT GİDERLERİ ( 730 KODU)
DESTEK DEPARTMANI ( 632
KODU )
76
Amortisman
İmalat Amortismanı Genel Gider Amortismanı
İmalata Verilmeyen Genel Gider
MALZEME MALİYETİ
Malzeme maliyetleri ambar bağlama sonucunda oluşan tutarların; iş emri – işlem kodu ve
maliyet merkezi bazında gruplanmasıyla oluşur. Gerekli programlar ambar bağlama sonrası
otomatik olarak çalışır.
7.1 BİRİM MALİYETİN HESAPLANMASI
Bir işletmenin ana faaliyet konusunu oluşturan mamul ya da hizmetleri elde etmek için
harcadığı tüm üretim faktörlerinin para ile ifade edilen değerlerinin, söz konusu mamul ya da
hizmet birimleri başına düşen tutarına birim maliyet denir.
Arçelik A.Ş. Bulaşık Makinesi İşletmesi birim maliyetleri hesaplamaktadır.
Hesaplama için şu şekilde bir yol izlenmektedir:
Üretilen ürünlerden herhangi biri için ürün ağacı oluşturulur. Ürün ağacı ürünün
hangi malzemelerden ve hangi parçalardan oluştuğunu göstermektedir.
Ürün ağacında bulunan bütün malzemelerin satın alma maliyetleri belirlenir.
Her bir işlemin standart süresinden hareketle direkt işçilik maliyetleri hesaplanır.
77
Fabrikanın yıllık olarak hesaplanan genel giderleri üretilen ürün miktarına göre
dağıtılarak birim maliyetler hesaplanır.
ÜRETİM MALİYETİ (malzeme+direkt işçilik+ amortisman + genel üretim giderleri)
AR-GE GİDERLERİ
+ GENEL GİDERLER ( idari giderler )
BİRİM MALİYET
Birim maliyetin üstüne eklenen kar payı ile ürünün satış fiyatı belirlenmiş olur.
Üretim Maliyeti
Üretim maliyeti, malzeme, direkt işçilik, amortisman ve genel üretim giderlerinin
toplamından oluşur.Malzeme maliyeti, ürün ağacında belirlenmiş olan malzeme miktarının,
satın alınan malzemenin birim maliyeti ile çarpılmasıyla bulunur.
Malzeme maliyeti= Satın Alınan Miktar * Birim Satın Alma Maliyeti
Direkt işçilik maliyeti hesaplanırken dağıtım anahtarı olarak adam x saat / adet kullanılır.
Farklı işler yapan işçilerin her aşama için saat başına ücretlerinin toplamının, bu aşamaların
süresinin toplam süreye oranlarıyla çarpımının toplamıdır.
Direkt İşçilik Maliyeti=[ ( adam * saat / adet ) / toplam adam * saat ] * toplam direkt işçilik giderleri
Genel Üretim Giderleri kapsamında ise enerji, su, bakım onarım maliyetleri ve endirekt işçilik
maliyetleri bulunmaktadır.
Ar-Ge Giderleri
Ürün geliştirmede yeni teknoloji ve ürünler için yapılan giderlerdir. Bu giderler ürün
çeşitlerine dağıtılırken ilgili ürünün toplam satış tutarının, toplam satış tutarına oranı baz
alınmaktadır.
Genel Giderler
78
Mali işler, insan kaynakları, direktörlük, bilgi-işlem ve otomasyonda çalışan
memurların maliyeti ise genel giderler içinde yer almaktadır. Genel giderler dağıtılırken ise
ürün çeşidinin adam * saat değerinin toplam adam * saat değerine oranı kullanılmaktadır.
Toplam üretim maliyeti, üretilen makine sayısına bölünürse, bir makinenin toplam üretim
maliyeti bulunmuş olunur. Genel giderler ve Ar-Ge giderleri de satış miktarına oranlanarak
birim üretim maliyetine ilave edilir.
ÖRNEK MALİYET ANALİZİ ÇALIŞMASI
4 programlı A+ 6242 HY bulaşık makinesinin satış fiyatı 960 TL ,8 proglamlı A++
6281 HT bulaşık makinesinin satış fiyatı ise 1300 TL dir.
Birinci modelden 18 , ikinci modeldense 12 tane bulaşık makinası satıldığını düşünürsek ;
Satış tutarı 1 = 960*18 =17280 TL
+ Satış tutarı2 = 1300*12 =15600 TL
Toplam Satış tutarı = 38880 TL
4 programlı makinenin toplam malzeme maliyeti: 300 TL / adet
5 programlı makinenin toplam malzeme maliyeti: 500 TL / adet
Toplam işçilik giderleri : 400 TL
Toplam amortisman : 1200 TL / yıl
Genel imalat giderleri : 600 TL
Genel giderler : 5000 TL
Toplam AR-GE giderleri : 3500 TL
Ürün Çeşidi Adam x Saat / ürün Adet Adam x saat Oran
4 prog. 1.5 * 1000 1500 0.33
5 prog. 1.5 * 2000 + 3000 0.67
79
4500
4 programlı makine için birim maliyet ;
Toplam malzeme maliyeti = birim sarfiyat x satın alınan fiyat = 300 TL / adet
Toplam işçilik maliyeti = 400 TL x 0.33 = 132 YTL
132 TL / 1000 = 0.132 TL / birim
Aylık amortisman =1200 / 12 = 100 TL / adet
[ 100 TL x 1000 ] / 3000 = 33.3 TL
33.3 YTL / 1000 = 0,0333 TL / birim
Genel imalat giderleri = 600 YTL x 0.33 = 196 TL
196 YTL/ 1000 = 0.196 YTL / birim
Birim üretim maliyeti = 300+ 0,132+ 0,0333+ 0,196
= 300,3613 TL (sınaî maliyet )
AR- GE giderleri: 17280 / 3880 = 0.44
0.44 x 3500 TL = 1555,55 TL
1555,55 TL / 1000 = 1,55 TL / birim
Genel Giderleri: 0.44 x 5.000 YTL = 2.200 TL
2.200 YTL / 1000 = 2,2 TL / birim
Toplam birim maliyet = 300,3613 TL +1,55 TL + 2,2 TL
=304,1113TL
Ticari Maliyet = Toplam Birim Maliyeti + Satış Elemanı Maliyeti + Reklam Maliyeti
80
NOT: Yukarıdaki örnekte kullanılan veriler gerçeği yansıtmamaktadır. Gerçek veriler
fabrikadaki gizlilik politikasından dolayı verilmemektedir.
7.2 BAŞABAŞ NOKTASI ANALİZİ
Kar maksimizasyonu amacıyla ticari hayata adım atan ve bu amaç doğrultusunda
faaliyetlerini sürdüren işletmeler, üretim ve faaliyet kararlarını saptarken, kendilerine yol
gösterecek bazı analizler yapmak durumundadır. Başa baş noktası analizi işletmelere, hangi
üretim miktarında, ne kadar gider ile ne kadar gelir elde edeceklerini ve bu gelirin ne
kadarının kar olduğunu gösteren bir analiz olarak karşımıza çıkmaktadır.
İşletmelerin varlıklarını sürdürebilmek ve kar elde etmek amaçlarına ulaşabilmek için,
ilgili süreçte katlanmaları ya da vazgeçmeleri gereken bazı unsurlar vardır. Ticari süreçteki bu
unsurlar toplamına maliyet denmektedir. Maliyet işletmenin alım, üretim, takas ve satış
aşamalarının tümünde tükettiği mal ve hizmetlerle ilgili giderlerle, alternatif yolları seçmemek
ile katlandığı giderler toplamının parasal ifadesidir. Gider kavramı ise, belirli bir zaman dilimi
içinde kullanılan ve tüketilen varlıkların (mal ve hizmetler) parasal değerine dikkat çeken,
faydası tükenmiş bir maliyettir. Örneğin kendi ürettiği ürünleri satan bir ticari işletme üretime
dahil edeceği hammaddeleri alırken bunlar için taşıma, depolama giderlerine katlanmak,
üretim süreci için bina kirası, elektrik, sigorta giderlerine katlanmak, işçi çalıştırmak ya da
satış için reklam yapmak zorundadır. Tüm bu kalemler işletmenin giderlerini yansıtır. Yapılan
harcamaların gider sayılabilmesi için mutlaka işletmenin faaliyetleri ile ilgili olması ve belirli
bir döneme ait olması gerekir.
Bir işletmeye ait giderler sabit ve değişken giderler olarak ikiye ayrılmaktadır. Sabit
giderler; firmanın faaliyette olduğu süre boyunca ne olursa olsun katlanmak zorunda olduğu
giderlerdir. Örnek olarak; işyeri kirası, sigorta, araç, makine-ekipman, amortisman vs…
Değişken giderler ise firmanın faaliyet hacmindeki değişikliklere göre farklılık gösteren
giderleri ifade etmektedir. Örneğin; enerji giderleri ve hammadde giderleri üretim hacmine
bağlı olarak artan ya da azalan giderler olduğundan değişken giderler kategorisinde yer
almaktadır. Bir de değişken ve sabit giderleri birlikte içeren yarı değişken giderler vardır ki;
onlara da örnek olarak tamir-bakım giderleri verilebilir.
81
Bir firmanın satış miktarları, sabit giderleri, değişken giderleri ve kar kavramları
arasındaki ilişkileri başa baş noktası analiziyle incelenebilir. Bu analize göre; firmanın
gelirleri ile giderlerinin birbirine eşit olup, karlılığın sıfır olduğu ve üretime devam edilmesi
durumunda kar elde edilmeye başlanacak olan noktaya başa baş noktası denir.
TOPLAM GELİRLER = TOPLAM GİDERLER
Başa Baş Noktası (BBNmiktar ) = Sabit Maliyetler / (Birim Fiyat – Birim Değişken Maliyet)
Örnek: 20.000 adet ürün üretmeyi planlayan işletmenin gerçekleştireceği üretim için toplam
olarak , 80.000 TL ise değişken maliyete ve 30.000 sabit maliyete katlanması gerekmektedir.
Üreteceği her bir ürün için 10 TL satış fiyatı belirlemiştir. Bu durumda firmanın satış ve
miktar bazında başa baş noktaları aşağıdaki gibi gerçekleşecektir.
BBN MİKTAR = 30.000 / [ 10-(80.000*20.000)]
= 5 000 br
BBN SATIŞ HACMİ = 30.000/ [1- (4/10)]
=50 0000 TL
Buna göre işletme 5.000 birim ürün ürettiğinde yada 50.000 TL’lik satış hacmine ulaştığında
gelir toplamı, gider toplamına eşit olacak yani sıfır kara ulaşacak, fakat bu noktadan sonra
ürettiği her bir birim üründen kâr elde etmeye başlayacaktır.
NOT: Yukarıdaki örnekte kullanılan veriler gerçeği yansıtmamaktadır. Gerçek veriler
fabrikadaki gizlilik politikasından dolayı verilmemektedir.
82
7.3 FİYATLARDAKİ DALGALANMALAR VE ÜRETİM MİKTARLARI
Aşağıda son yıllarda üretim miktarları ve birim fiyatları yaklaşık olarak verilmiştir. Gerçek
değerler firma tarafından verilmemektedir. Bu verilerden de anlaşılacağı gibi işletmede
kapasite artırımına gidildiği halde; verimlilik ve geliştirme çalışmaları sonucunda birim
maliyetlerin düştüğü gözlenmektedir. Miktar ve fiyat arasındaki dalgalanmalar dengeli bir
şekilde yürümektedir. Bu da işletmenin iyi bir çizgi yakaladığının göstergesi olarak
değerlendirilebilir.
Yıllar Yıllık Üretim Miktarı
2000 424.000
2001 368.000
2002 335.000
83
2003 350.000
2004 228.000
2005 358.000
2006 426.000
2007 550.000
2008 628.000
2009 1.350.000
Yıllık Üretim Miktarı
Yıllar 2005 2006 2007 2008 2009
Birim Fiyatlar (YTL) 106 91 82 80 73
Birim Üretim Maliyetleri
Arçelik Anonim Şirketinin son 4 yıldaki verilerini incelediğimizde tüketim oranının ülkenin
ekonomik gelişmesi ile nüfus artış hızı düzeyine ve ayrıca yatırım faaliyetlerine bağlı olarak
değişim göstermekte olduğunu görüyoruz. Üretim ve fiyattaki bu dalgalanmalar piyasayla
doğru oranılı bir şekilde gelişim gösterir. Dünyadaki krizin Türkiye de ki etkileri yadsınamaz
olduğundan buda beyaz eşya sektörüne doğal olarak yansımıştır.Ayrıca sürekli gelişen
teknoloji ve rakip firmalarla mücadeleyi de zorlaştırıp sektörü daha da hareketlendirmektedir.
84
8. YÖNEYLEM ARAŞTIRMASI
Arçelik A.Ş Bulaşık Makinesi İşletmesinde tüketici ihtiyaçlarına cevap verebilmek
için kurulan butik bantta ileri teknoloji ve özellikteki bulaşık makineleri üretilmektedir.
Üretilen bulaşık makinelerinden birisi 8 programlı A+ enerji performansında 62105H
modeli; diğeri ise 10 programlı A+++ enerji performansında 63107 HIT modelidir. Üretim
için yararlanılan bölümler, bu bölümlerin kapasiteleri , her birim için gerekli süreler(dakika)
ve birim kar miktarları aşağıdaki tabloda verilmektedir. 8 programlı 62105H bulaşık makinesi
için haftalık maksimum talep 50 adet , 10 programlı 63107HIT için maksimum talep 110
adettir. Bu bilgiler ışığında maksimum karı sağlayacak haftalık üretim miktarlarını bulunuz.
BANYO/KURUTMA PAKETLEME MONTAJ BOYA BİRİM
KAR TALEP
62105 H 35 50 40 25 20 50
63107 HIT 20 20 25 15 9 110
KAPASİTE 4200 4500 4500 3600
Karar Değişkenleri :
x1 -> üretilecek 62105H marka bulaşık makinesi sayısı
x2 -> üretilecek 63107 HIT marka bulaşık makinesi sayısı
Amaç Fonksiyonu :
Z(maksimum)= 20 x1 + 9 x2
85
Kısıtlar:
35 x1 + 20 x2 ≤ 4200 ( banyo/kurutma kısıtı)
50 x1 + 20 x2 ≤ 4500 ( paketleme kısıtı)
40 x1 + 25 x2 ≤ 4500 ( montaj kısıtı)
25 x1 + 15 x2 ≤ 3600 ( boya kısıtı)
x1 ≤ 50 ( haftalık 62105H marka bulaşık makinesi talebi kısıtı)
x2 ≤ 110 ( haftalık 63107 HIT marka bulaşık makinesi talebi kısıtı)
Pozitiflik Koşulu:
x1 , x2 ≥ 0
ÇÖZÜM
LP OPTIMUM FOUND AT STEP 2
OBJECTIVE FUNCTION VALUE
1) 1900.000
VARIABLE VALUE REDUCED COST
X1 50.000000 0.000000
X2 100.000000 0.000000
ROW SLACK OR SURPLUS DUAL PRICES
2) 450.000000 0.000000
86
3) 0.000000 0.000000
4) 0.000000 0.360000
5) 850.000000 0.000000
6) 0.000000 5.600000
7) 10.000000 0.000000
NO. ITERATIONS= 2
RANGES IN WHICH THE BASIS IS UNCHANGED:
OBJ COEFFICIENT RANGES
VARIABLE CURRENT ALLOWABLE ALLOWABLE
COEF INCREASE DECREASE
X1 20.000000 INFINITY 5.600000
X2 9.000000 3.500000 9.000001
RIGHTHAND SIDE RANGES
ROW CURRENT ALLOWABLE ALLOWABLE
RHS INCREASE DECREASE
2 4200.000000 INFINITY 450.000000
3 4500.000000 INFINITY 0.000000
4 4500.000000 0.000000 2500.000000
5 3600.000000 INFINITY 850.000000
6 50.000000 0.000000 6.250000
7 110.000000 INFINITY 10.000000
87
Lindo kullanılarak çözülen yöneylem sorusunun sonuçlarına göre problem iki aşamada
optimal çözüme ulaşmıştır. X1 yani üretilecek 62105H marka bulaşık makinesi sayısı 50 , X2
yani üretilecek 63107 HIT marka bulaşık makinesi sayısı 100 dür.Bunlardan elde edilen
maksimum kar 1900 dür. Slack değişkenler yani dolgu değişkenler 2,3 ve 5. Kısıt için sıfırdır.
Bu bu kısıtların tamamen kullanıldığını göstermektedir. Diğer kısıtların hepsi tüketilmemiştir.
Bunlar bol kaynaklardır.X1 ve X2 değişkenler için indirgenmiş maliyetler sıfırdır.Temeldeki
değişkenlerin indirgenmiş maliyeti sıfırdır. Dual fiyatları 3 ve 5. Kısıtlar için sırasıyla
0.360000 ve 5.600000 dür.
NOT: Yukarıdaki örnekte kullanılan veriler gerçeği yansıtmamaktadır. Gerçek veriler
fabrikadaki gizlilik politikasından dolayı verilmemektedir.
9. PROSES DİYAGRAMI
Arçelik Bulaşık Makinesi İşletmesi oldukça kapsamlı ve düzenli bir akış ve proses
diyagramına sahiptir. Stajımın son dönemlerinde malzeme depolama ve taşımak için yapılan
bantla birlikte herhangi bir aksama yaşanması sorunu da ortadan kaldırılmıştır. İç gövde de iç
gövde üretimiyle başlayan süreç , gövdeye gerekli parçaların montajıyla devam etmektedir.
Ayrıca montaj anında her adımda operatörler tarafından kalite kontrolü sağlanmaktaysa da
fonksiyon , audit ve sak laboratuarlarında kalite testleri yapılamaktadır.Bu testlerin sonucunda
nihai ürün paketlenip depoya gönderilmektedir.
Proses diyagramı raporun sonunda sunulan ek de verilmektedir.
10. YAZ STAJININ DEĞERLENDİRİLMESİ
Arçelik Bulaşık Makinesi İşletmesi ileri teknolojinin kullanıldığı pazarında lider ve
çalışma ortamı herkes için ideal kurumsal bir şirkettir. Her çalışan kendi sorumluluğunun
bilincinde ve kurumsal kimliği benimsemiştir. Çalışma ortamında ise özellikle iş kazaları için
üretim sahasında önlemler alınmış, temizlik ve sağlığa her alanda dikkat edilmektedir.
88
Arçelik Bulaşık Makinesi İşletmesinde yapmış olduğum 25 günlük üretim stajımın
mesleki ve kişisel açıdan beni geliştirdiğine inanıyorum.Mesleki hayatımda yapmam
yamamam gerekenler , iş etiği ve özellikle verilen görevi zamanında bitirme gibi temel olan
bazı özellikleri tecrübe edinmiş oldum .Arçelik Bulaşık Makinesi işletmesi özellikle seri
üretimi incelemek stajımın bana kattığı en büyük deneyim olmuştur. Üretim alanında iç
gövdenin üretimiyle başlayan , montajla devam eden her adımda kalite kontrol çalışmalarının
yapıldığı ve en sonunda paketleme yapılıp depoya gönderilen bir ürüne yapılan bütün
işlemleri inceleyip bilgi edindim. İşletmede endüstri mühendisleri özellikle üretim planlama
ve üretim yöneticiliği bölümünde üretin planlanması, siparişlerin zamanında ulaştırılması gibi
alanlarda çalışmaktadır. Ancak staj yaptığım kalite güvence yöneticiliğinde çalışan sorumlu
endüstri mühendisi bulaşık makinesinin satıldıktan sonra saha analizlerini incelemekte ve bu
alanda kalite geliştirme çalışmaları yapmaktadır.Bu analizler bana oldukça farklı bir bakış
açısı kazandırmış ve tüketici memnuniyetinin en az ürünü üretmek ve piyasaya sunmak kadar
önemli olduğunu öğretmiştir.Endüstri mühendislerinin kuruşun bir çok bölümünde
çalışmasından da anlaşılacağı gibi firmanın endüstri mühendisleri hakkındaki tutumu oldukça
olumludur.
Sorularımı cevaplandırmam için bana gereken bilgiyi dönem içi gösteren hocalarıma
ARÇELİK A.Ş. ‘de bana yardımcı olan tüm çalışanlara teşekkür ederim.
89
90
91
92