1

BÖLÜM1 KURULUŞ HAKKINDAKİ GENEL BİLGİLER .................................................... 3

1.1 KOÇ HOLDİNG A.Ş............................................................................................................ 3

1.2 KURULUŞUN ADI VE ADRESİ ...................................................................................... 4

1.3 FİRMANIN TANITIMI ....................................................................................................... 5

1.4 FİRMANIN TARİHÇESİ .................................................................................................... 7

1.5 BULAŞIK MAKİNESİ İŞLETMESİNİN TANITIMI.................................................... 11

1.6 ŞİRKETİN TÜRÜ VE HİSSEDARLARI ......................................................................... 13

1.7 PERSONEL BİLGİLERİ .................................................................................................. 14

1.8 FİRMANIN ÜRETTİĞİ ÜRÜNLER ................................................................................ 15

1.9 FİRMANIN TÜRKİYE VE DÜNYA EKONOMİSİNDEKİ YERİ ............................... 16

DÜNYADAKİ DURUM ...................................................................................................... 16

TÜRKİYEDEKİ DURUM.................................................................................................... 18

1.10 FİRMANIN YURT İÇİ VE YURT DIŞI PAZAR PAYI BİLGİLERİ ......................... 20

1.11 ORGANİZASYON ŞEMASI .......................................................................................... 21

1.12 BİRİMLERİN YETKİ VE SORUMLULUKLARI........................................................ 25

GENEL MÜDÜR YARDIMCISI ........................................................................................ 25

ÜRETİM YÖNETİCİSİ ........................................................................................................ 26

İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİCİLİĞİ .......................................................................... 26

ÜRETİM MÜHENDİSLİĞİ YÖNETİCİLİĞİ .................................................................... 27

MALİ İŞLER YÖNETİCİLİĞİ ............................................................................................ 28

ÜRÜN GELİŞTİRME YÖNETİCİLİĞİ .............................................................................. 30

KALİTE GÜVENCE YÖNETİCİLİĞİ ............................................................................... 31

OTOMASYON VE BİLGİ SİSTEM YÖNETİCİLİĞİ ...................................................... 32

ÜRETİM PLANLAMA YÖNETİCİLİĞİ ........................................................................... 33

ÜRÜN DİREKTÖRLÜĞÜNE BAĞLI TAKIMLAR ........................................................ 34

2. ÜRETİM BİLGİLERİ .............................................................................................................. 35

2.1 ÜRETİMİN GERÇEKLEŞMESİNE KATKIDA BULUNAN GİRDİLER ................... 35

2.1.1 Hammadde:................................................................................................................... 35

2.1.2. Makine ve Teçhizat: .................................................................................................... 36

2.1.3. Enerji:........................................................................................................................... 45

2.1.4. İşgücü: .......................................................................................................................... 46

2.1.5. Bilgi: ............................................................................................................................ 47

İÇİNDEKİLER

2

2.1.6. Sermaye: ...................................................................................................................... 47

2.2 KURULUŞUN TEDARİKÇİLERİ VE İLİŞKİLER ...................................................... 47

2.3 TESİS YER SEÇİMİ VE YERLEŞİM PLANI ................................................................ 53

3. ÜRETİM VE PLANLAMA FALİYETLERİ ......................................................................... 57

3.1 ÜRETİM KARARLARI ................................................................................................... 57

3.2 KAPASİTE ......................................................................................................................... 58

3.3 ÜRETİM SİSTEMLERİ ..................................................................................................... 58

3.3.1 AKIM TİPİ ÜRETİM SİSTEMİ ( FLOW SHOP)..................................................... 59

3.3.2 GÖREV TİPİ ÜRETİM SİSTEMİ ( JOB SHOP) ...................................................... 59

3.3.3 YALIN ÜRETİM ......................................................................................................... 60

3.3.4 TAM ZAMANINDA ÜRETİM ( JIT ) ...................................................................... 60

3.4 ÜRETİM PLANLAMA FALİYETLERİ ......................................................................... 61

3.5 STOK ................................................................................................................................... 62

4. KALİTE KONTROL ÇALIŞMALARI .............................................................................. 65

5. YAZILIM VE DONANIM ALT YAPISI ............................................................................... 72

7. KURULUŞUN MALİYET YAPISI ........................................................................................ 74

7.1 BİRİM MALİYETİN HESAPLANMASI ........................................................................ 76

7.2 BAŞABAŞ NOKTASI ANALİZİ .................................................................................... 80

7.3 FİYATLARDAKİ DALGALANMALAR VE ÜRETİM MİKTARLARI ..................... 82

8. YÖNEYLEM ARAŞTIRMASI .............................................................................................. 84

9. PROSES DİYAGRAMI .......................................................................................................... 87

10. YAZ STAJININ DEĞERLENDİRİLMESİ ......................................................................... 87

.

3

BÖLÜM1 KURULUŞ HAKKINDAKİ GENEL BİLGİLER

1.1 KOÇ HOLDİNG A.Ş

Temelleri 1926 da atılan Koç Holding, 80 yılı aşan yolculuğunda değişimin hep bir

adım önünde giderek sadece Türkiye’nin değil Avrupa’nın da en büyük ve başarılı

gruplarından birisidir.Tüm faaliyetlerinde uluslar arası standartlara uyum ve sürekli gelişim

amacını izleyen Koç Topluluğu ülkesinde yakaladığı başarıyı dünyada yakalamayı hedefleyen

bir şirkettir. Topluluk; 27 ülkede 100’den fazla şirketi bünyesinde barındırıyor. Dünya

genelinde 70.000 çalışan,Türkiye’de 11.000 yetkili satıcısıyla 4 ana iş alanına odaklanılmıştır.

Dayanıklı tüketim Arçelik A.Ş Enerji Tüpraz ,Aygaz,Opet,Entek

Otomotiv Tofaş,Ford otosan,Türk Traktör Finans Yapı Kredi

4

1.2 KURULUŞUN ADI VE ADRESİ

ARÇELİK A.Ş BULAŞIK MAKİNESİ İŞLETMESİ

ADRES: Altınordu Cad. No:5 Organize Sanayi Bölgesi

06931 SİNCAN/ANKARA

TELEFON: (312) 589 20 20

FAXS: (312) 267 05 99

WEB : www.arçelik.com.tr

5

1.3 FİRMANIN TANITIMI

Dayanıklı tüketim ve tüketici elektroniği sektörlerinde üretim, pazarlama ve satış

sonrası destek hizmetleri ile faaliyet gösteren Arçelik A.Ş. yaklaşık 19.000 çalışanı, Türkiye,

Romanya, Rusya ve Çin'de 11 üretim tesisi, dünyanın dört bir yanındaki satış ve pazarlama

organizasyonu ve kendisine ait 10 markasıyla (Arçelik, Beko, Grundig, Altus, Blomberg,

Elektrabregenz, Arctic, Leisure, Flavel ve Arstil) 100’den fazla ülkede ürün ve hizmet

sunmaktadır.

Vizyonuna paralel olarak “Sürdürülebilir Gelişim” yaklaşımı ile hareket eder. Arçelik

A.Ş., çevreyi ve doğal kaynakları korumayı, sürdürülebilir kılmayı tüm faaliyetlerinde

benimsemiştir.Arçelik A.Ş., hedefi ; yüksek verime sahip, daha az enerji ve kaynak harcayan,

teknoloji ve tasarımda yenilikçi, kullanımı kolay ürünler geliştirmeyi ve tüketicilere

sunmaktır.

Arçelik A.Ş., “ürün hayat çevrimi” boyunca çevre etkilerinin kontrol altına alınmasını,

tasarım aşamasından başlayan bir süreç olarak ele almakta, bu amaca hizmet edecek Ar-Ge ve

tasarım faaliyetleri yürütmektedir.Tüm süreçlerde Toplam Kalite felsefesini esas alan Arçelik

A.Ş., faaliyetlerini Kalite Yönetimi, Çevre Yönetim Sistemi, İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim

Sistemleri ile birlikte bütünleşik bir şekilde yönetmektedir.Uluslararası standartlarda, ürün

tasarımı, yüksek üretim teknolojisi ve kalitesine sahip olan Arçelik A.Ş., İşletmelerinde TPM

ve Altı Sigma Metodolojilerini uygulayarak, maliyet azaltma, kalite ve süreç iyileştirme

projeleri gerçekleştirmekte ve esnek üretim yapısıyla her geçen gün rekabet üstünlüğünü daha

da artırmaktadır.

2010 yılında “Çevreci Üretim” sloganıyla Arçelik A.Ş. İşletmelerinin su, enerji

tüketimi ve atıkların azaltımına yönelik birçok proje gerçekleştirmiştir.Arçelik A.Ş.

İşletmeleri "Enerji Verimli" alanlardır. Verimlilik çalışmaları kapsamında, dünyada beyaz

eşya sektöründe ilki gerçekleştiren Arçelik A.Ş.'nin Türkiye'deki 8 üretim tesisi enerji

verimliliği (Energy Efficiency in Green Factories) ''Gold Certificate" belgesine sahiptir.

Şirket başta Batı Avrupa olmak üzere ana ihracat pazarlarında yeni dağıtım kanallarına

girerek, sektöründe Pazar payını en çok arttıran şirketlerden biri olmuş, özellikle İngiltere ve

Romanya’da önemli kazanımlar elde etmiştir. İngiltere’de altı ana beyaz eşya ürün

grubundaki payını %9’dan %15’e çıkaran Arçelik A.Ş. , pazardaki ikinciliğini

6

sağlamlaştırmış; Romanya’daki payını ise %35’e çıkararak, uzak ara liderliğini devam

ettirmiştir.

ARÇELİK A.Ş. BÜNYESİNDEKİ MARKALAR ;

Arçelik: Türkiye’de marka denince ilk akla gelen isim olan Arçelik, Türkiye

beyaz eşya sektörünün, lider, yenilikçi ve teknolojik üstünlüğe sahip

markasıdır. Beyaz eşya, ankastre ürünler, elektronik ürünler, klima, hazır

mutfak, küçük ev aletleri ile geniş bir ürün yelpazesine ve Türkiye’nin en

güçlü satış ve servis ağına sahiptir.

Beko: Yurtdışında ve Türkiye’de solo, ankastre beyaz eşya, küçük ev aleti,

klima ve elektronik ürünleri ile akıllı çözümler sağlayan, çok geniş bir tüketici

kitlesinin ihtiyaçlarını karşılayan markadır. İngiltere’de soğutucuda %19,

dondurucuda %16, fırında %12 pazar payı ile lider konumdadır.

Blomberg: Alman orjinli 127 yıllık köklü bir marka olan Blomberg solo ve

ankastre beyaz eşya ürün gamına sahiptir.

Arctic: Romanya orjinli, %99 bilinirliğe sahip köklü ve yerel markadır.

%30’un üzerindeki pazar payı ile Romanya beyaz eşya pazarının lideridir.

Grundig: Alman orjinli, Türkiye ve Avrupa pazarında bilinirliği yüksek, 65

yıllık güçlü elektronik markasıdır. Tüketici elektroniği ve kişisel bakım

ürünlerinden oluşan zengin bir ürün gamına sahiptir.

Altus: Dayanıklı tüketim ihtiyaçlarını en ekonomik şekilde karşılamak isteyen

tüketicilerin markasıdır.

Flavel: İngiltere ve İrlanda pazarının beyaz eşya markalarından biri olan

Flavel’in ürün yelpazesinde solo ve ankastre beyaz eşya ürünleri

bulunmaktadır.

ElektraBregenz: Avusturya orjinli, 117 yıllık köklü ve yerel bir markadır.

Kendi ülkesinin beyaz eşya sektörünün en bilinen markalarından biridir.

Leisure: İngiltere solo pişiriciler pazarının geleneksel markasıdır.Ürün

gamında klasik ve çağdaş çizgide tasarlanmış gazlı ve elektrikli kuzineler ile

ankastre ürünler bulunmaktadır.

Arstil Mobilya: Mobilya ve ev tekstilinde zengin ürün yelpazesine sahip

markadır.

7

ARÇELİK A.Ş. ÜRETİM TESİSLERİ ;

Buzdolabı İşletmesi - Eskişehir/TÜRKİYE

Çamaşır Makinesi İşletmesi - Tuzla/İstanbul/TÜRKİYE

Pişirici Cihazlar İşletmesi - Bolu/TÜRKİYE

Bulaşık Makinesi İşletmesi - Ankara/TÜRKİYE

Elektrik Motorları İşletmesi - Çerkezköy/Tekirdağ/TÜRKİYE

Çamaşır Kurutma Makinesi İşletmesi - Çerkezköy/Tekirdağ/TÜRKİYE

Kompresör İşletmesi - Eskişehir/TÜRKİYE

Elektronik İşletmesi - Beylikdüzü/İstanbul/TÜRKİYE

Buzdolabı ve Çamaşır Makinesi İşletmesi - Kirzhacah/RUSYA

Soğutucu Cihazlar İşletmesi - Gaesti/ROMANYA

Çamaşır Makinesi İşletmesi - Changzahou/ÇİN

1.4 FİRMANIN TARİHÇESİ

Arçelik, 1955 yılında Vehbi Koç tarafından kurulan Türkiye merkezli bir beyaz eşya ve

teknoloji şirketidir. Türk Beyaz Eşya Sektöründe ilk adımları atan Arçelik, 1959'da ilk

çamaşır makinesini, 1960'da ilk buzdolabını üretmiştir. 1968 yılında Çayırova tesislerine

taşınmış, 1970'li ve 80'li yıllarda ürün gamını süratle genişleterek 1975'de Eskişehir

Buzdolabı, 1979'da İzmir Elektrikli Süpürge, 1993 yılında Ankara Bulaşık Makinesi

işletmeleri faaliyete geçirilmiştir.

1999 büyüme ve yeniden yapılanma yılı olmuştur. Haziran ayında, pişirici cihazlar

üretimi yapan Ardem'in ardından, aynı yıl Aralık ayında Türk Elektrik Endüstrisi A.Ş., Atılım

ve Gelişim Pazarlama A.Ş. tek tüzel kişilik olarak Arçelik A.Ş çatısı altında birleştirilmiştir.

8

Ocak 2001 tarihi itibariyle Beko Ticaret tarafından yürütülen Beko markalı ürünlerin yurt

içinde pazarlanması ve satışı Arçelik A.Ş. tarafından yürütülmeye başlanmıştır. Üretim ve

satış/pazarlama faaliyetlerinin tek elden yönetimini sağlayan yeni organizasyon modeli ile

faaliyetlerin eşgüdümlü yürütülmesine ve verimlilik artışına imkan tanıyan bir yapı

oluşturulmuştur. Ar-Ge merkezinin yarattığı ve tüm dünyada yankı uyandıran Orbital Çamaşır

Makinesi ile 1998 yılında ilk Teknoloji Büyük Ödülü, 1999 yılında ise MQM-Motor Hata

Tanılama projesi ile 2. Teknoloji Büyük Ödülü kazanılmıştır.

İletişim ve Bilgi Sistemleri teknolojisinde yaşanan hızlı gelişim, sektörde "akıllı

ürünler" ve "ev otomasyonu"nu gündeme getirmiştir. 2000 yılında bu konuda dünyada öncü

teknolojiler geliştiren şirketler ile işbirliğine gidilmiştir. Bu çalışmaların bir ürünü olarak

Türkiye'nin ilk internet üzerinden erişilebilir buzdolabı geliştirilmiştir. Geleceğin evi

tasarlanarak satışa sunulan "Akıllı Yaşam" ürünleri, internet üzerinden ve telefon tuşları

kullanmadan sesle kumanda edilebilmektedir. Geleceğin evinde, teknolojik altyapısı tümüyle

Arçelik tarafından geliştirilen buzdolabı, çamaşır makinesi, bulaşık makinesi ve klima

birbirleriyle entegre olarak çalışmakta ve hayatı daha da kolaylaştırmaktadır.

2000 yılında alınan bir önemli karar da, hazır mutfak sektörüne girmek olmuştur.

Türkiye'nin en büyük özel sektör şirketi ve en tanınmış firması olan Arçelik'in 2003 yılı

konsolide net satışı 1,915 milyon Euro'dur.

2003 yılında 72 milyon Euro konsolide yatırım harcaması gerçekleştirilmiş, Ar-Ge

harcamalarının ciro içindeki payı %1,1 olmuştur. Ürün geliştirmedeki başarılarını teknoloji

geliştirmeye de taşıyan Arçelik, Avrupa Beyaz Eşya sektöründe, enerji, su ve ses

seviyelerinde en verimli noktaları hedefleyen teknolojik yeniliklere odaklanmıştır. Ulaşılan

AA sınıfı ürünler bunun en belirgin göstergesi olmuştur. Ayrıca ürünlerin estetik görünümü

için Avrupa'nın en önemli dizayn şirketleriyle ortak çalışmalar yapılmaktadır.

Arçelik'in Çamaşır Makinesi ve Buzdolabı İşletmeleri, 2003 yılında, Türkiye

Kojenerasyon Derneği tarafından, Gaz Motorlu Kojenerasyon Tesisleri kategorisinde "En

Başarılı Tesis" ödülünü almıştır.

Şirket, ulaşılan AA sınıfı ürünler bunun en belirgin göstergesi olmuştur. Ayrıca

ürünlerin estetik görünümü için Avrupa'nın en önemli dizayn şirketleriyle ortak çalışmalar

yapılmaktadır. Arçelik'in Çamaşır Makinesi ve Buzdolabı İşletmeleri, 2003 yılında, Türkiye

Kojenerasyon Derneği tarafından, Gaz Motorlu Kojenerasyon Tesisleri kategorisinde En

9

başarılı tesis ödülünü almıştır. Fikri haklar konusunda yaratılan teknolojik yenilikler,

patentlerle koruma altına alınmıştır. Şirket, Türkiye'de son üç yılda yapılan toplam patent

başvurusunun %10'unu gerçekleştirmiştir. Üniversite-Sanayi işbirliği ile endüstriyel tasarım

konusunda başarılı projeler geliştirilmektedir.

Hazır Mutfak sektöründe kısa sürede başarılı bir konuma gelen Arçelik, bu alandaki

tecrübe ve imkanlarını ankastre ürünler üzerine yoğunlaştırmıştır. Avrupa'da önemli bir

pazara sahip ankastre mutfak konseptinin Türkiye'de de önem kazanmasıyla bu alana ciddi

yatırımlar yapan Şirket, yaygın yetkili satıcı ve servis teşkilatıyla tüketicilerinin karşısına

iddialı çıkmaktadır. Model sayısı 46'dan 82'ye ulaşan ankastre ürün gamı, estetik görünümleri

ve teknolojik üstünlükleriyle tüketici beklentilerini aşmaktadır.

Birçok çevre ve enerji ödülüne layık görülen Arçelik, kaliteli ürün ve hizmetler

sunmakla kalmamakta, toplumsal sorumlulukları doğrultusunda katma değer yaratacak

eğitim, sanat, kültür, çevre ve spora yönelik faaliyetlerini de başarı ile sürdürmektedir.

Şirket, 2006 yılında konsolide satış gelirlerini bir önceki yıla oranla %11,4 artışla 6,3

milyar YTL’den 7 milyar YTL’ ye yükseltmiştir. Yurt dışı satışlarının konsolide ciro içindeki

payı ise %48’e ulaşmıştır.

2006 yılını, beyaz eşya üretimini, bir önceki yıla göre %23 oranında artırarak, yaklaşık

10 milyon adetle kapatan Arçelik A.Ş., konsolide yurt dışı beyaz eşya satış adetlerinde de bir

önceki yıla göre %24 artış sağlayarak 6,5 milyon adede ulaşmıştır.

Şirket, Ekim 2006’da, Rusya’da, Buzdolabı, Çamaşır Makinesi ve Televizyon üretim

tesislerinin resmi açılışını gerçekleştirmiştir.

Arçelik A.Ş. yurt içinde beyaz eşya sektöründe Arçelik, Beko ve Altus markalarıyla

liderliğini güçlendirirken, yurt dışında da başta Beko ve Blomberg olmak üzere diğer

markaları ile büyümeye devam etmektedir. Şirket, uluslararası satış cirosunun yaklaşık

%80’ini markalı satışlarla gerçekleştirmektedir. Bağımsız araştırma kuruluşu GFK tarafından

yapılan; Avrupa, Türkiye ve Rusya olmak üzere 27 ülkeyi kapsayan analize göre, bu

coğrafyada Arçelik A.Ş.’nin markalarıyla elde ettiği pazar payının %10 seviyesine ulaştığı

belirlenmiştir.

Şirket, Türkiye pazarında kurmuş olduğu satış-dağıtım modelini de ihraç etmektedir.

Türkiye sınırları dışında; Sırbistan’dan Moğolistan’a, Ukrayna’dan Lübnan’a uzanan bir

coğrafyada 200’e yakın sadece Beko markalı ürünlerin satıldığı “Özel Mağazalar” mevcuttur.

10

Mart 2006’da Beko markalı çamaşır ve bulaşık makineleri ile Çin’e ilk ihracat

gerçekleşmiştir. Arçelik A.Ş., Kasım 2006 itibariyle Çin’de 7 eyalette, 4 zincir mağaza ve 46

satış noktasında dört bin adedin üzerinde ürün satışı yapmıştır. Çin’e ihracatı takip eden

aylarda dünyanın en büyük beyaz eşya pazarı olan ABD’ye de bulaşık makinesi ihraç

edilmiştir.

Sektördeki konumunu daha da güçlendirmeyi amaçlayan Arçelik A.Ş., Ekim 2006’da

Beko Elektronik A.Ş.’deki %22,36 hisse oranını %72,46’ya yükselterek şirketin en büyük

hissedarı olmuştur.

Arçelik A.Ş. 2005 yılında kapasite artışı ve yeni ürün geliştirme için toplam 153

milyon Euro yatırım harcaması yaparken, bu rakam 2006 yılında 181 milyon Euro olarak

gerçekleşmiştir.

Bugüne dek 300’ü aşan patentin ve uluslararası platformda verilen 34 ödülün sahibi

olan Arçelik A.Ş., 2006 yılında da yenilikçi yaklaşımıyla patent alanındaki üstünlüğünü

göstermiştir.

Yıllardır kararlılıkla, disiplinle, doğru stratejilerle ve tutarlı vizyonuyla sektörde daima

öncülüğünü koruyan Şirket, 2006 yılında pek çok “ilk”e imza atmayı başarmıştır. 7 kg. az

kirli çamaşırı sadece 30 dakikada, üstün su tasarrufuyla mükemmel yıkayan dünyanın en hızlı

çamaşır makinesini üretmeyi başaran Arçelik A.Ş.; 12 kişilik tam kapasite bulaşığı 58 dakika

gibi çok kısa sürede A performansı ile yıkama özelliğine sahip olan dünyanın en hızlı bulaşık

makinesine de imza atmıştır. 2006 yılında yaşanan ilklerden biri de, Eskişehir İşletmesi’nde,

Türkiye’nin ilk gardırop tipi buzdolabı üretim tesisinin hizmete girmesi olmuştur. Türkiye’nin

patent şampiyonu Şirket, “IF Design” ödüllü Türk kahve makinesi “Telve”den sonra, aynı

ürünün ev tipi modeli olan Mini Türk Kahve Makinesini de tüketicilerinin beğenisine

sunmuştur.

Arçelik A.Ş. ülkemizin kalkınması için ekonomik alanda olduğu gibi, sosyal alanlarda

da faaliyetlerini sürdürmektedir. Üzerine düşen sorumlulukların bilinci ve “sürdürülebilir

gelişime katkı” anlayışı doğrultusunda, 2006 yılında da eğitim, çevre, spor, kültür ve sanat

alanlarında pek çok önemli projeyi gerçekleştirmiştir.

2008 yılında ise Türkiye’nin ilk Çamaşır Kurutma Makinesi İşletmesi Çerkezköy’de

üretime başladı. “Dünyada bir ilk” olma özelliği taşıyan “Divide&Cool (DAC): Bölünebilir

11

Soğutma Teknolojisi” pazara sunuldu. Beko Elektronik A.Ş.'nin ticari unvanı ise Grundig

Elektronik A.Ş. olarak değiştirildi.

2009 yılına gelindiğinde Arçelik Klima Akademisi açıldı. Arçelik A.Ş. ile Grundig

Elektronik A.Ş. birleşmesi tamamlandı. Türkiye’nin ilk 4 kapılı buzdolabı üretildi. A enerji

sınıfından %30 daha tasarruflu “Dünyanın En Az Enerji Harcayan, “Hızlı 14 programlı” ve

“Dünyanın İlk En Hızlı” çamaşır makinesi üretildi. Maksimum soğutma ve ısıtma

performansı sergilerken, A sınıfı klimalara göre %60 daha verimli çalışan Arçelik “Super

Invertech” klimalar pazara sunuldu. %45 daha az elektrik harcayan ve çevreye duyarlı Arçelik

Eko panel LCD TV'ler tüketicilerin beğenisine sunuldu.

Beko, Avrupa Basketbol Şampiyonası EuroBasket 2009'a, Rusya Gençler Buz Hokeyi

Ligi'ne, Almanya Basketbol Ligi ''Basketball Bundesliga''ya, FIBA Asya Basketbol

Şampiyonası’na sponsor oldu.

2009 yılı içinde Arçelik A.Ş. ve Koç Sistem'in birlikte geliştirdiği “Yeni Nesil Sayısal

Yayıncılık” projesinin tanıtımı gerçekleştirildi. “Yeni Nesil Sayısal Yayıncılık'' çözümü,

İngiltere Premier Lig Stadları’nda kullanılmaya başlandı.

2010 A sınıfından %50 daha az enerji tüketen yeni çamaşır makinesi 8124 HST

Ekonomist piyasaya sunuldu. Arctic, kuruluşunun 40.yılını kutladı. Türkiye’nin ilk 3 boyutlu

LED televizyonu üretildi. “Dünyanın En Tasarruflu Bulaşık Makinesi” A-%30 62107 HIT

Ekonomist tüketicilerin beğenisine sunuldu. Arçelik Türkiye’de ilk “Konsept” mağazasını

hizmete açtı. Kendi sınıfında “Dünyanın En Az Elektrik Enerjisini Tüketen”, ilk A+++ No

Frost :Buzdolabı Üretildi

1.5 BULAŞIK MAKİNESİ İŞLETMESİNİN TANITIMI

Arçelik A.Ş. Bulaşık Makinesi İşletmesi, Sincan yakınlarında, organize sanayi

bölgesinde, Altınordu Caddesi’nde kurulmuştur. Ocak 1992 itibariyle proje çalışmaları

başlayan işletmenin temeli, 22.09.1992 tarihinde dönemin başbakanı Süleyman Demirel

tarafından atılmıştır. İşletme 1 yıldan az bir sürede imalata başlanacak hale getirilmiş ve

15.09.1993 tarihinde montaj bandında deneme üretimine başlanmıştır. Seri üretime ise

20.10.1993 tarihinden itibaren geçilmiştir. Çayırova işletmesinde bulunan Bulaşık Makinesi

12

üretimi ile ilgili teçhizatın 1993 yılı Kasım ayında Ankara İşletmesine transfer edilmesi ile

birlikte, bulaşık makinelerinin tamamı Ankara İşletmesinde üretilir hale gelmiştir.

Fabrika, 109.000m2 toplam açık alan içinde 18.400m

2lik alanda inşa edilmiştir.

Fabrikanın yanında ise yaklaşık 10000m2lik alan kaplayan bir ürün deposu bulunmaktadır.

Futbol, basketbol, voleybol sahasının yanı sıra bir tenis kortu bulunan tesiste çevresel

düzenlemelere önem verilmektedir. Bu amaçla toz boya kaplamacılığı sistemi,modern atık su

tesisi,radyatörlü ısıtma sistemi mevcuttur ve arazisi yaklaşık 700 ağaç 23000 çayırla

yeşillendirilmiştir.

Ankara İşletmesi için toplam yatırım bedeli 1993 yılı itibariyle 52 milyon U.S. $'dır.

Bu miktarın 41 milyon U.S. $'ı makine / teçhizat yatırımıdır. Toplam makine / teçhizat ‘ın

1/4'ü yerli olarak temin edilmiştir.800.000 adet / yıl üretim kapasitesine uygun olarak kurulan

Ankara Bulaşık Makinesi İşletmesinin 2000 yılı üretim miktarı 400.000 adet / yıl olup, 3.

Hidrolik Pres Hattının kurulması ile bu değer yaklaşık 1.000.000 adet / yıl olduğu

belirlenmiştir. 2005 yılında, JIPM (Japon Planlı Bakım) Enstitüsü’nden alınan TPM

Mükemmellik Ödülü’yle üretimde rekabetçi yapısını tescilleyen işletme, esnek üretim

yapısıyla rekabetçiliğini artırmaktadır.

İşletme, dünyanın en büyük ilk üç beyaz eşya şirketinden biri olan Whirlpool'a yılda

100 bin adet bulaşık makinesi üretmektedir.

Bir üretim şirketi olan bulaşık makinesi işletmesi, aynı zamanda bir pazarlama şirketi

değildir. Pazarlama işlerini Koç Topluluğu’na bağlı pazarlama şirketleri üstlenmiştir. Bulaşık

makinesi işletmesinde yalnızca malzemeleri kullanarak üstün ve gelişmiş bulaşık makineleri

üretmek için faaliyette bulunulmaktadır. Bu konuda seçilmiş bir kadro yapısına sahiptir ve

çok fazla sayılmayacak bir kadroyla yüksek teknolojik donanımlar ve teknolojik üretim

prosesleri kullanılarak, minimum hatalı ürün, maksimum kalite hedeflenmektedir.

Şirket başta Batı Avrupa olmak üzere ana ihracat pazarlarında yeni dağıtım kanallarına

girerek, sektöründe Pazar payını en çok arttıran şirketlerden biri olmuş, özellikle İngiltere ve

Romanya’da önemli kazanımlar elde etmiştir. İngiltere’de altı ana beyaz eşya ürün

grubundaki payını %9’dan %15’e çıkaran Arçelik A.Ş. , pazardaki ikinciliğini

sağlamlaştırmış; Romanya’daki payını ise %35’e çıkararak, uzak ara liderliğini devam

ettirmiştir.

13

Marka bazında ise, Beko 2010 yılında, 2009 yılındaki başarısını tekrarlayarak, sekiz

ana ürün grubunda dünyanın en çok satan ilk 10 beyaz eşya markası arasında yer almıştır

1.6 ŞİRKETİN TÜRÜ VE HİSSEDARLARI

Arçelik anonim bir şirkettir. Ortak yapısı ;

56,3 14,70

7,7

21,3 KOÇ HOLDİNG

TEKNOSAN A.Ş

BURLA TİCARET VE YATIRIM A.Ş

14

1.7 PERSONEL BİLGİLERİ

0%

50%

100%

Meslek Lisesi+Diğer

Lise

Ön Lisans Lisans+YL. Diğer

60%

14% 3%

23%

Mavi Yaka - 2011

0%

50%

100%

Lisans Lisansüstü Doktora Diğer

67%

21% 1%

11%

Beyaz Yaka - 2011

9

6

8,7

5,7

9,3

7,1

9,4

7,3

0

5

10

2007 2008 2009 2010

Beyaz YakaMavi Yaka

YAŞ ORTALAMASI

35

30

3531

36

32

36

32

0

10

20

30

40

2007 2008 2009 2010

Beyaz YakaMavi Yaka

KIDEM ORTALAMASI

KADIN ERKEK DAĞILIMI

22%

78%

22%

78%

22%

78%

22%

78%

0%

50%

100%

2007 2008 2009 2010

Beyaz Yaka

Kadın

Erkek

4%

96%

5%

95%

6%

94%

6%

94%

0%

50%

100%

2007 2008 2009 2010

Mavi Yaka

Kadın

Erkek

15

1.8 FİRMANIN ÜRETTİĞİ ÜRÜNLER

Arçelik Anonim Şirketi bir üretim şirketidir.Şirketin bünyesindeki tesislerde temel

beyaz eşya ,ısıtma ve havalandırma ürünleri,elektronik ürünler, küçük ev aletleri,

komponentler ve ankastre ürünler üretilmektir. Ürün gamı ;

İ stan b u l Ü n i v

8%

M ar m ar a Ü n i v.( İst .)

5%

D o k u z Eylü l Ü n iv.( İz m i r)

4%

B o ğ az içi Ü n iv (İ stan b u l)

4%

U l u d ağ Ü n iv .(B u rsa )

3%

G az i Ü n i v.(An k ara )

3%

B il ken t Ü n iv .(An ka ra)

2%

H a cettep e Ü n i v.(A nk ara )

2%

O sm an g a zi Ü n iv .(E sk işeh i r)

2%

A n ad o lu Ü n i v.(E skiş eh ir)

8%

Y ıld ız T ek n ik Ü n i v.( İst .)

11 %

Or ta D o ğ u T ek n ik Ü n i v.(An k ara )

12%

D iğ e r

1 5%

İstan b u l Te kn ik Ü n iv

21%

İs ta nbul T ek nik Ü niv

O rta D o ğu T ek nik Ü niv .(A nk ara)

Y ıld ız T e kn ik Ü n iv .( İs t.)

A nad olu Ü niv. (E s k iş ehi r )

İs ta nbul Ü n iv

M a rm ara Ü niv.( İs t. )

D ok u z E y lü l Ü n iv .( İz m ir )

B oğa ziçi Ü n iv ( İs tan bul )

U luda ğ Ü n iv .(Bu rs a)

G az i Ü niv .(A nk ara)

B ilk ent Ü niv.(A nk ara)

H ac e ttep e Ü niv .(Ank a ra )

O s m a ngaz i Ü niv. (E s k iş ehi r )

D iğer

16

Arçelik bulaşık makinesi İşletmesinde ise üretilen ürünler normal, elektronik ve

kombili (ocaklı) bulaşık makineleridir. Yurt içinde Beko ve Arçelik etiketleriyle farklı

modellerde ürünler piyasaya sürülmektedir. Yurt dışındaysa 2000 yılına kadar birçok model,

farklı etiketlerle, Bosch-Siemens lisansıyla üretilmişse de, patent anlaşmasının sona ermesiyle

birlikte farklı etikette yeni modellerin üretimine son verilmemiştir. Bu da Arçelik’in dış patent

olmaksızın model geliştirebileceğinin kanıtı olmuştur. Bunun somut örneği ise 2000

Eylülünde üretimine başlanan, tamamen Türk mühendislerinin projesi olan Turkuaz modeli

olmuştur. Bu proje ile yabancı firma denetiminden çıkılıp, serbest pazara açılma olanağı elde

edilmiş oldu. 2000 yılından itibaren de yalnızca Turkuaz platformunda üretim yapılmaktadır.

Malzeme maliyetinde azalmayı sağlayan Turkuaz Projesini 2003 yılında üretimine geçilen,

çok daha sessiz çalışma özelliğini gündeme getiren Albatros Projesi takip etmiştir.Tesisde

üretilen bulaşık makineleri çok fazla model ve çeşittedir.Ancak bunları gruplandırmak

istersek ;

Tek Tuş

1.9 FİRMANIN TÜRKİYE VE DÜNYA EKONOMİSİNDEKİ YERİ

DÜNYADAKİ DURUM

Beyaz eşya sektöründe kullanılan teknolojinin belli bir olgunluğa gelmesi, gelişmekte

olan ülkelerin bu teknolojiyi lisans yoluyla edinmesi ve aynı zamanda beyaz eşya talebinin

artması ile birlikte üretim gelişmiş ülkelerden gelişmekte olan ülkelere doğru kaymaya

başlamıştır. Örneğin Batı Avrupa sektörde lider konumundayken, son dönemlerde bu

45’lik model 60’lık

model

Ekranlı

Ekransız

Ekranlı

Ekransız

17

liderliğini Güney Avrupa ülkelerine kaptırmış durumdadır. Amerika kıtasında da üretim

ABD’den Latin Amerika ülkelerine doğru kaymaya başlamıştır. Teknolojinin gelişmesiyle

ülkeler arasındaki teknolojik fark giderek azalmaktadır. Gün geçtikçe gelişmekte olan

ülkelerin üreticileri de beyaz eşyayı gelişmiş ülkelerin üreticilerinin ürettiği kalitede ve daha

ucuza üretebilir duruma gelmişlerdir. Bundan dolayı gelişmiş ülkelerin üreticileri kendilerini

koruyabilme refleksi ile AR-GE çalışmalarına büyük önem vererek, teknolojik yenilikleri bir

an önce ürünlerine yansıtmaya çalışarak farklılık yaratmak istemektedirler. Bunu

gerçekleştirebilmek için de şirket birleşmeleri yoğun olarak yaşanmaktadır. Bunun sonucunda

dünyada gittikçe daha az sayıda şirket toplamda daha çok beyaz eşya üretmektedir. Dünya da

beyaz eşya üreticisi şirketler genel olarak üçe ayrılmaktadır. Bunlardan birincisi uluslararası

şirketlerdir. Bu şirketler, tüm dünya genelinde üretim ve satış ağına sahiptir. İkinci gruptaki

şirketler ise “bölgesel” olarak faaliyet göstermekte ve kendi ülkeleriyle birlikte yakın komşu

ülke pazarlarında da etkili olmaktadır. Üçüncü grubu ise yerel şirketler oluşturmakta olup, söz

konusu firmalar tek bir ülkede üretim yapmakta ve ağırlıklı olarak kendi ülkelerinin pazarına

hitap etmektedir. ABD ve İngiltere’de beyaz eşya sektörü rekabette büyük bir değişim

yaşamamakla birlikte, Almanya’nın rekabet gücü yüksek düzeyden orta düzeye inmiştir. ABD

ve Almanya gibi ülkelerdeki beyaz eşya sanayicilerinin uluslararası yatırımlar yapmaları,

ülkelerinin rekabet güçlerinin mevcut durumundan nispeten daha düşük görülmesine neden

olmaktadır. Özellikle son dönemlerde Güney Kore ve Çin’in ihracatı önemli oranlarda

artmakta, İtalya’nın yüksek seviyedeki rekabet gücü ise artarak devam etmektedir.

Japonya’nın rekabet gücü ise son dönemlerde düşme yönündedir. Dünya beyaz eşya ticareti

2009 yılında 61,6 milyar dolar düzeyinde gerçekleşmiştir. Dünya ticaretinde son dört yılda

yıllık ortalama % 11,9 oranında büyüme gerçekleşmiştir. 2010 yılındaki büyüme oranı % 9,9

olarak gerçekleşmiştir.

Çin, dünya ihracatındaki % 25,9’luk payı ile en çok ihracat yapan ülkeler arasında

birinci sıradadır. Çin’den sonra Avrupa’nın en önemli beyaz eşya üreticilerinden olan

Almanya (%11,7), ve İtalya (%11,6) gelmektedir. Türkiye, beyaz eşya ihracatında % 4,3’lük

pay ile dördüncü sıradadır. Ürün bazında bakıldığında ise, buzdolabı ihracatında % 6,7 ile

altıncı sırada, çamaşır makinesi ihracatında % 6,6 ile dördüncü, bulaşık makinesi ihracatında

% 8 ile dördüncü ve fırın ihracatında % 3,2 ile yedinci sırada bulunmaktadır. İthalat

durumlarına bakıldığında ise, dünyanın en büyük ekonomisi durumunda olan ABD % 19,3 ile

birinci sıradadır. ABD’yi, % 6,8 ile Almanya, % 6,2 ile İngiltere, % 5,9 ile Fransa ve %4 ile

Rusya izlemektedir

18

TÜRKİYEDEKİ DURUM

Türkiye’de beyaz eşya sektöründe ilk fabrika Arçelik tarafından 1955 yılında İstanbul

Sütlüce’de kuruldu. İlk yerli çamaşır makinesi 1959 yılında üretilirken, 1960 yılında da ilk

yerli buzdolabı Türk halkının mutfağında yerini aldı. İthal ikameci politikaların 1980

sonrasında yerini ihracata dayalı büyümeye bırakmasıyla birlikte, sektör ülke sanayisinin en

önemli kollarından biri haline geldi. İstanbul, Manisa, Eskişehir, Bolu, Gebze, Bursa, İzmir,

Ankara, Kocaeli, Yalova, Kayseri, Konya ve Bilecik beyaz eşya sektörünün fabrikalarının yer

aldığı kentlere dönüştü. 55 yıllık süreçte, Arçelik, Beko, Vestel, Ariston, Indesit, Altus,

Aygaz, Profilo, Bosch, Siemens gibi pek çok yerli yabancı markayla, 50’nin üzerinde orta

ölçekli imalatçı, 500’ün üzerinde aksam ve parça imalatçısı sektörde faaliyet göstermeye

başladı. Sektördeki bu gelişmeler beyaz eşyayı, yurtiçinde 2 milyondan fazla kişinin ekmek

kapısı haline getirdi. 55 yıllık tecrübe, 500 büyük sanayi kuruluşu içinde yer alan beyaz eşya

üreticilerini yıllık 25 milyon adedi aşan üretim kapasitesine ulaştırırken, ürün gamı, tıraş

makinesinden, dev buzdolaplarına, çamaşır makinelerinden mikro dalga fırınlara kadar farklı

geniş bir yelpazeye ulaştı. Türk beyaz eşya üreticileri, basit montaj hatlarıyla başladıkları

üretimi yıllar içinde yurtdışına teknoloji transfer edecek düzeye getirdi. Öyle ki, Arçelik

Ekonomist Çamaşır Makinesi, A enerji sınıfından bile yüzde 30 daha tasarruflu olmasıyla

“Dünyanın en az enerji harcayan çamaşır makinesi”, hızlı 14 programıyla da “Dünyanın ilk en

hızlı çamaşır makinesi” unvanını ele geçirdi. AB pazarının yüzde 15’i Türklerin Yaratılan

güçlü markalar, başta AB olmak üzere dış pazarlarda Türk beyaz eşya sektörünün varlığını

güçlendirdi.

Türkiye’de içinde bulunduğu sektörde lider konumunda olan Arçelik, daha önce de

değinildiği gibi birçok yerli ve yabancı markayı bünyesine katıp yurt içi ve yurt dışında pazar

payını genişletmiştir. Dünya pazarında Arçelik’in konumuna baktığımızda Avrupa’da ilk 3

firma arasında ve Dünya’da 13. sırayı almıştır. Firmanın gelecekte ki hedefi ise Dünya’da ilk

10 firma arasına girmektir. Beyaz eşya sektöründe Türkiye içinde % 65, yurt dışında da % 20

pazar payına sahip işletmenin başlıca rakiplerinden olan firmaların adları ve ülkeleri aşağıda

verilmiştir.

19

Arçelik, rakipleri takip edip değerlendirmek ve bu doğrultuda şirket stratejisi

belirlemek için stratejik planlama yöneticiliğini kurmuş durumdadır. Bu stratejilerin kazancını

pazar payının artırılması, ihracat ciro ve miktarının arttırılması, patent sayısının artması,

kapasite kullanımının ve yeni kapasite ihtiyacının artması, vergi öncesi kar / ciro oranının

yükselmesi, servis şikâyetlerinin azalması, satış sonrası problemlerinin azalması şeklinde

özetleyebiliriz.

İşletme içindeyse, iç ve dış pazarlardaki rakip ürünler ve gelişmeler Ürün Geliştirme

Yöneticiliğince yakından takip edilmektedir. Rakip ürünlerle ilgili teknik özellikler, ürün ve

üretim teknolojisi araştırılıp, Üretim Planlama Bölümüne konuyla ilgili bilgi verilmektedir.

Arçelik Türkiye de üretimde aşağıdaki tabloda da görüleceği gibi hakim rol oynamaktadır.

20

1.10 FİRMANIN YURT İÇİ VE YURT DIŞI PAZAR PAYI BİLGİLERİ

Özel olarak Arçelik Bulaşık Makinesi İşletmesinin net satış rakamlarına ulaşmak

firmanın gizlilik prensipleri nedeniyle mümkün değildir. Fakat Arçelik A.Ş.’nin toplam

satışları Arçelik A.Ş.’nin resmi internet sitesinde yayınladığı beş yıllık konsolide finansal

gözden geçirme raporlarında yer almaktadır.

Firmanın dış piyasada rakiplerine karşı en büyük dezavantajı yan sanayidir.

Türkiye’de yan sanayi kuruluşlarının yetersiz kalması firmayı da etkilemektedir. İstenilen

kalitede parça üretememesi, yeterli miktarda üretim kapasitesi olmayışı, teslimatlarda

gecikmeler olması firmanın üretimini olumsuz etkilemektedir. Ayrıca Çin’in ürettiği malların

genel olarak Asya kıtasında satılması, bu kıtadaki Pazar payını etkilemektedir. Bu olumsuz

yönlere; yüksek personel maliyetlerini, lojistik sıkıntısını, düşük kapasite kullanım oranını ve

ekonomik krizler de eklenebilir.

21

1.11 ORGANİZASYON ŞEMASI

ARÇELİK A.Ş ORGANİZASYON ŞEMASI

22

Arçelik Bulaşık Makinası İşletmesi’nde çalışmakta olan mavi yakalı personelin

tamamına yakını Endüstri Meslek Lisesi mezunudur. Mühendis olarak ise makine, endüstri,

elektrik, elektrik-elektronik, elektronik, çevre, kalite, bilgisayar ve kimya mühendisleri

bulunmaktadır.

İşletmedeki mühendislerin önemli bir kısmını makine mühendisleri oluşturmaktadır.

Ağırlıklı olarak ürün geliştirme departmanında çalışmaktadırlar. Üretim mühendisliği, üretim

planlama ve benzeri departmanlarda çalışan makine mühendisleri de mevcuttur.Makine

mühendislerinin görevleri arasında, rakip firmaları ve teknolojik yenilikleri takip ederek yeni

ürün tasarımları yapmak, mevcut ürünler üzerinde gerekli tasarım değişikliklerini

gerçekleştirmek, belirli zaman aralıkları için öngörülen üretim hacmi doğrultusunda malzeme

temin edilmesi gibi çalışmalar bulunmaktadır.

İşletmede mühendis personelinin ikinci önemli kısmını, endüstri mühendisleri

oluşturmaktadır. Endüstri mühendisleri ağırlıklı olarak üretim planlama bölümünde

çalışmaktadırlar. Yurt içi-yurt dışı yardımcı sanayiyle koordinasyonun sağlanması, parçaların

üretime aktarılması ve SAP sistemi vasıtasıyla malzeme hareketinin takip edilmesi endüstri

mühendislerinin görevleri arasındadır.

İş etüdü, montaj hattındaki planlamalar, malzeme planlaması işletmedeki diğer

endüstri mühendisliği faaliyetleri arasında bulunmaktadır.

Ayrıca yardımcı firmalarla olan ilişkiler dikkate alınarak malzeme maliyetinin

raporlanması ürün geliştirme bölümünce hazırlanan ağaca göre hazırlanmaktadır. Operasyon

planlama departmanı bulunmayan işletmede bu departmanın görevlerini üretim mühendisliği

departmanında çalışan endüstri mühendisleri üstlenmektedir.

İşletmedeki elektrik, elektronik ve elektrik-elektronik mühendisleri de Kalite Güvence,

Üretim Mühendisliği, Montaj Bantları gibi bölümlerde, genellikle bulaşık makinelerinin

kartları, yeni bir ürün üretilecekse yeni sistem set-up’lanması gibi görevler üstlenmişlerdir.

Kimya mühendisinin görevi ise genellikle fizik kimya laboratuarıyla sınırlıdır. Üretim

ve kalite kontrol esnasında boyalı parçalar ile ilgilenirler. Korozyon testi, pH testi, toplam asit

miktarı testi gibi testlerin uygulanmasında görev alırlar.

23

Bilgisayar mühendisi, işletmenin bilgisayar, donanım ve yazılım ihtiyaçlarını

belirlemek bu ihtiyaçların çerçevesinde gerekli sistemlerin kurulmasını ve etkin bir biçimde

kullanılmasını sağlamaktadır. İşletme için özel yazılım çalışmaları da yapmaktadırlar.

İşletmede yalın bir organizasyon olup, yöneticiler ve takım liderleri aynı statüdedirler.

Onların altındaysa işçiler bulunmaktadır. Bu yalın sistem ile işletme içinde, çalışanlar

arasında iletişim kopukluğu oluşmasının ve ast-üst ilişkisi doğmasının önüne geçmek

amaçlanmıştır. İşletmede işçiler arasında herhangi bir hiyerarşi bulunmamaktadır.

Önceleri klasik bir organizasyon yapısına sahip olan Arçelik A.Ş. sürekli gelişen ve

büyüyen yapısı, değişen rekabet koşulları nedeniyle organizasyon yapısında değişikliğe gitme

gereksinimi duymuş ve papatya modeli örneğine benzer bir yaklaşımla süreç bazlı

organizasyona geçiş yapmış ve işletmelerin katma değer yaratmayan işlerini dışarıdan

anlaştığı taşeron firmalara yaptırmaya başlamıştır.

Örneğin, “Bakım Onarım” adında ayrı bir bölüm oluşturmak yerine, gerekli bakımı ve

onarımı işçiye öğretmek suretiyle böyle bir bölüm açılmayarak, maliyet artışının önüne

geçilmektedir.

Yapısal organizasyonlar işletmeler için sürekliliğin bir göstergesidir. Piyasadaki

dalgalanmalardan en az derecede etkilenmek için işletmeler dengede olmalıdır. Ancak bu

şekilde sağlıklı işletmeler, şartlara göre, hızlı bir şekilde büyüme ve küçülme yapabilirler.

İşletmenin dengesi de iyi bir yapısal organizasyona sahip olmak, bu yapısal organizasyondaki

görev tanımlarını açık ve net bir şekilde belirtmek ve bölümler arasında iyi bir koordinasyon

sağlamakla korunur.

Arçelik A.Ş. Bulaşık Makinesi İşletmesi’nin yapısal organizasyon şeması aşağıda

verilmiştir.

o Üretim Mühendisliği Yöneticiliği

o Üretim Planlama Yöneticiliği

o Kalite Güvence Yöneticiliği

o Bilgi Sistem Yöneticiliği

o Ürün Geliştirme Yöneticiliği

o Mali İşler Yöneticiliği

o İnsan Kaynakları Yöneticiliği

o Ar-ge bölümü

24

ÜRÜN DİREKTÖRÜ

Hakan KOZAN

ÜRETİM MÜHENDİSLİĞİ

YÖNETİCİSİ

Sinan AKAY

KALİTE GÜVENCE YÖNETİCİSİ

Korkut ANAPA

ÜRETİM PLANLAMA YÖNETİCİSİ

Ali ALTUNCU

OTOMASYON VE BİLİŞİM

TEKNOLOJİSİ YÖNETİCİSİ

Tanzer TUNÇALP

MALİ İŞLER YÖNETİCİSİ

Mahir DOĞAN

İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİCİSİ

Serkan TEPE

ARGE YÖNETİCİSİ

Mete UNLUSOY

YAPISAL TASARIM1

TAKIM LİDERLİĞİ

Güven NUMANOĞLU

YAPISAL TASARIM2 TAKIM

LİDERLİĞİ

Oytun ÖZTÜRK

SİSTEM TASARIM TAKIM LİDERLİĞİ

Songül BAYRAKTAR

ELEKTRONİK VE KONT.

SİSTEMLERİ TAKIM LİDERLİĞİ

Bülent KÜÇÜKCOŞKUN

ÜRETİM YÖNETİCİSİ

Tanzer TUNÇALP

İÇ GÖVDE VE BOYAMA TAKIM

LİDERLİĞİ

Saygın YURTSEVEN

MEKANİK ÜRETİM TAKIM

LİDERLİĞİ

Oğuzcan KESKİN

MONTAJ TAKIM LİDERLİĞİ

Bülent KARANLIK

ARÇELİK BULAŞIK MAKİNESİ

İŞLETMESİ ORGANİZASYON ŞEMASI

25

1.12 BİRİMLERİN YETKİ VE SORUMLULUKLARI

GENEL MÜDÜR YARDIMCISI

Şirket hedef politika, stratejileri, müşteri istek ve ihtiyaçları doğrultusunda işletmede

üretilecek bulaşık makinelerini gerçekleştirilmesinden ve mevcut ürün tasarım kalitesinin

müşteri beklentilerinin üstünde gerçekleşecek şekilde geliştirilmesinden işletme çapında nihai

sorumludur.

Öngörülen kalite ve miktarda ürünün hedeflere ve üretim programlarına uygun olarak

en kısa zamanda, en az maliyetle üretilmesini sağlayacak ve mevcut iş gücü, makine

kapasitesi ve malzemelerin verimliliğini arttırıcı yönde tedbirler alır ve aldırır.

Üretim teknolojisinin ve metotların geliştirilmesi amacıyla alan yöneticilikleri kanalı

ile etütler, operasyon analizleri ve iş basitleştirme çalışmaları yapar, gelişmeleri yürürlüğe

koyar ve kontrol ettirir.

Bulaşık makinesi işletmesi için ön görülen plan ve programlarının gerçekleştirilmesi

için kapasite ve kaynak ayrımı ihtiyaçlarını tespit ettirir. Zamanında tedbir alınabilmesi için

genel müdür’ e öneri getirir.

Kalite sisteminin işleyişini, uygulamaların etkinliğini Kalite Güvence Yöneticiliği’nin

sunduğu raporlar ile ilgili gelişmeleri izleyerek sapmaların, ölçümlerin ve değerlendirmelerin

sonuçlarını inceleyerek düzeltici ve önleyici faaliyetlerin başlatılmasını sağlar.

İşletme kalite sisteminin gözden geçirilmesi konulu toplantıların düzenlenmesini ve bu

toplantılarda kalite sisteminin iyileştirilmesini ve geliştirilmesine yönelik alınan kararların

işletme bünyesinde takibini ve uygulanmasını sağlar ve gerekli tedbirleri alır. Yılda iki kez

düzenlenen “ Şirket Kalite Yönetimi Koordinasyon Toplantılarına “ Kalite Güvence

Yöneticisi ile birlikte katılır.

İşletme üretim ve hizmet faaliyetlerinde önlenebilir maliyet unsurlarının tespit ve

önlenebilmesi için faaliyetlerin planlanmasını, önlenemeyen maliyet unsurları içinde indirime

yönelik düzenleyici, önleyici tedbirler alınmasını ve işletme genelinde uygulanmasını sağlar

26

ÜRETİM YÖNETİCİSİ

Şirketin hedef politika ve stratejileri ile müşteri istek ve ihtiyaçları doğrultusunda

bulaşık makinelerinin üretildiği makine parkuru ve montaj hatlarının verimli ve etkin biçimde

kullanılmasından sorumludur. Bu kapsamda;

Önceden belirlenmiş kalite ve miktarda ürünün hedeflere ve üretim programlarına

uygun olarak en kısa zamanda, minimum maliyetle üretilmesini sağlayacak, mevcut iş

gücü, makine kapasitesi ve malzemelerin verimliliğini arttıracak tedbirleri ve karaları

alır.

Mevcut üretim sisteminin geliştirilmesi için gerekli olan etütlerinin, operasyon

analizlerinin ve iş basitleştirme çalışmalarının yapılmasını sağlar.

Bulaşık makinesi işletmesi için yapılan plan ve programların gerçekleştirilebilmesi

için gerekli kapasite ve kaynak ihtiyaçlarını tespit ettirerek; genel müdürlüğe öneri

götürür.

Kalite sistemi çerçevesinde düzeltici ve önleyici faaliyetlerin başlatılmasını sağlar.

İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİCİLİĞİ

Şirketin hedef politika ve stratejileri ile müşteri istek ve ihtiyaçları doğrultusunda

bulaşık makinelerinin üretildiği makine parkuru ve montaj hatlarının verimli ve etkin biçimde

kullanılmasından sorumludur. Bu kapsamda;

Önceden belirlenmiş kalite ve miktarda ürünün hedeflere ve üretim programlarına

uygun olarak en kısa zamanda, minimum maliyetle üretilmesini sağlayacak, mevcut iş

gücü, makine kapasitesi ve malzemelerin verimliliğini arttıracak tedbirleri ve karaları

alır.

Mevcut üretim sisteminin geliştirilmesi için gerekli olan etütlerinin, operasyon

analizlerinin ve iş basitleştirme çalışmalarının yapılmasını sağlar.

27

Bulaşık makinesi işletmesi için yapılan plan ve programların gerçekleştirilebilmesi

için gerekli kapasite ve kaynak ihtiyaçlarını tespit ettirerek; genel müdürlüğe öneri

götürür.

Kalite sistemi çerçevesinde düzeltici ve önleyici faaliyetlerin başlatılmasını sağlar.

İNSAN KAYNAKLARI UYGULAMALARI

ÜRETİM MÜHENDİSLİĞİ YÖNETİCİLİĞİ

Prosesler için gereken altyapı, makine-ekipman, kalıp-aparat yatırımlarını planlar ve

gerçekleştirilmesini sağlar

Yeni teknolojileri araştırır, gerekli olanların uygulanmasını sağlar.

Yardımcı sanayi gelişim programına destek verir. Yardımcı sanayideki prosesler ile ilgili

olarak gerekli ekipman yatırımı, idamesi ve verimlilik süreçlerini yönetir.

İnsan–Malzeme-Makinadan oluşan entegre sistemler için uygulanan tüm endüstri

mühendisliği ve diğer yardımcı teknikleri (ekonomik, sosyolojik, psikolojik) dikkate alarak ve

Arçelik kalite politikasını göz önünde bulundurarak Arçelik’te üretilen ve üretilecek olan

ürünlerin proje aşamalarının tamamında görev alır; bunlarla ilgili insan gücü, Lay-Out

çalışmalarını yapar.

28

Yurtiçi ve yurtdışında yeni tesis kurma, mevcut tesislerde yeni yatırım, kapasite artırımı,

modernizasyon gibi çeşitli yatırım projelerinin etüdü ve fizibilite çalışmalarını gerçekleştirir.

Yatırım bütçesinin oluşturulması, izlenmesi,gerçekleştirilmesi bu etkinlikler kapsamındadır.

İşletmenin ürünleri için tariflenmiş tasarımlara en yüksek seviyede uygunluk kalitesi

sağlanması amacıyla en uygun proseslerin ve operasyonların tespiti ve uygulanmasını,

malzeme, işgücü, çevre etütlerinin yapılmasını sağlar

Bütün yöneticiler gibi sorumluluk alanındaki sahalarda olumsuz çevresel etkilerle Mesleki

Sağlık ve Güvenlik risklerinin en düşük düzeyde tutulmasını sağlar. Olumsuz durumları

raporlayarak düzeltici faaliyet başlatır / başlattırır.

İşletmede üretim verimini artırıcı, kaynak israfını azaltıcı çalışmaları yürütür.

Planlanan yeni yatırımların çevresel etkilerinin değerlendirilmesinde ve gerektiğinde düzeltici

ve önleyici faaliyetlerde diğer yöneticiliklerle birlikte çalışır.

Arçelik Çevre Yönetim Sistemi ve çevre yasal mevzuatına uygunluğun sağlanmasında ekibine

liderlik eder.

MALİ İŞLER YÖNETİCİLİĞİ

Şirketin Mali Kaynakların Yönetimi Sürecine uygun olarak, yürürlükte bulunan yasalar

doğrultusunda;

Ürün maliyetlerinin belirlenmesi (Kanuni, UMS), yatırım takibi, emanet malzeme yönetimi

ile maliyet düşürme çalışmalarına katkıda bulunmak amacıyla takımlara gerekli desteğin

verilmesini koordine eder ve kontrolünü sağlar.

İşletmenin konsolide bütçesini (maliyet merkezleri bazında) oluşturarak aylık fiili durum ile

karşılaştırmaları yapar ve takımlar ile yönetime bilgi verir. Düzeltici önlemlerin alınmasını

teknik olarak destekler ve yönlendirir.

Mali kayıtlar kanuni raporlamanın mevzuata uygun, zamanında ve hatasız olarak yapılmasını

sağlar ve bu konuda merkezle koordinasyon içerisinde bulunur.

29

Koç Topluluğu yönetim raporlama sistemlerinden Uluslararası Muhasebe Standartları'na

uygun muhasebe prensipleri doğrultusunda gerekli raporların zamanında ve hatasız

yapılmasını denetleyerek yönetime bilgi verir.

Kayıtlar ile fiili durumun aynı olması için malzeme, sabit kıymetler, vs. sayımlarının doğru ve

zamanında yapılmasını sağlar ve kontrol eder.

İşletmede bankalar ve Yardımcı Sanayi ile nakit alış verişinin zamanında ve tam olarak

yapılmasını sağlayarak şirket genelinde nakit akış planlarının doğru olmasına ve finansal

kaynakların etkin kullanılmasına katkıda bulunur.

Teşvikli yatırım takibinin sağlanması ve iş programı ile karşılaşmalı olarak raporlanmasını

sağlar.

Çevre ile ilgili bütçe çalışmalarını yürütür. Yeni proses tasarlanmasında, yeni yatırımlarda,

yeni ürün projelerinde veya iyileştirme projeleri sırasında İşletme'deki ilgili çalışanlar veya

uzman kişi / kuruluş tarafından hazırlanan ön çevresel etki değerlendirme raporlarının Çevre

Yönetim Sistemi Sorumlusu’nun onayından geçip geçmediğini YMSF (Yatırım Malı Sipariş

Formları) üzerinden kontrol ederek, onayın görülmemesi durumunda ilgili bölümleri uyarır.

Mali işler yöneticiliğinin iç organizasyon yapısı ve görev dağılımı şöyledir:

Mali İşler Yöneticisi:

Maliyet Muhasebesi Uzmanı

Maliyet Muhasebesi ve Yatırım Memuru

Maliyet Muhasebe Memuru

Ticari Muhasebe Memuru

Tahakkuk Memuru

Maliyet Muhasebesi Uzmanı: Mali İşler Yöneticisi’nin direktifleri dâhilinde Arçelik

A.Ş. Ankara İşletmesi’nde yürütülen maliyet muhasebesi, bütçe ve masraf takibi

çalışmalarının yapmak. Yatırımların ve amortismanların takibini ve kontrolünü yapmak.

İşletme kar zararı ile birim karlılıklarını tespit etmek.

Maliyet Muhasebesi ve Yatırım Memuru: Maliyet muhasebesi uzmanına kendisine

verilen direktiflere uygun biçimde yardımcı olmak.

30

Maliyet Muhasebe Memuru: Mali İşler Yöneticisi’nin direktifleri dahilinde Arçelik

A.Ş. Ankara İşletmesi’nde yürütülen maliyet muhasebesi, bütçe ve masraf takibi

çalışmalarının yapmak. İşletme kar zararı ile birim karlılıkların tespit edilmesi faaliyetlerine

katılmak.

ÜRÜN GELİŞTİRME YÖNETİCİLİĞİ

Yapısal tasarım takımı ve sistem tasarım takımı olmak üzere iki bölümden

oluşmaktadır. Şirket hedef – politika – stratejileri ve müşteri istek ve ihtiyaçları doğrultusunda

işletmede üretilecek yeni bulaşık makinelerinin tasarımından sorumludur. Bu tasarımları CAD

CAM istasyonlarında yapmaktadır.İç ve dış pazarlardaki rakip ürünleri, gelişmeleri takip eder.

Rakip ürünlerle ilgili benchmark çalışmaları, raporlama, ürün teknik özellikleri, ürün ve

üretim teknolojisi takibi faaliyetlerinin gerçekleştirilmesini sağlayarak Üretim Planlama

Bölümüne yeni ürünlerin tasarlanması ve mevcut ürünlerin iyileştirilip maliyetlerin

düşürülmesi konusunda öneriler getirir.

Malzeme, ara ürün ve bitmiş ürünlerle ilgili teknik belirlemelerin yapılıp, tasarım

özelliklerinin geliştirilmesini, böylece kalite problemlerinin önlenmesini sağlayan çalışmalar

yürütür. Bu konuda işletme içindeki teknik birimler ile merkezdeki mühendislik departmanı

ile birlikte çalışır.

Ürün kalite auditlerinde, çalıştırma deneylerinde ortaya çıkan sorunların önlenmesinde

düzeltici ve önleyici faaliyetlerin planlanmasında ve gerçekleştirilmesinde diğer

yöneticiliklerle beraber çalışır. Bu faaliyetlerin etkinliğinin arttırılması için önerilerde

bulunur. Yeni ürün tasarımı ve mevcut ürün tasarım değişikliği faaliyetlerine gerekli geri

besleme bilgilerinin dâhil edilmesini sağlar. Bulaşık makinesi performans göstergelerinin

sürekli iyileştirilmesi yönünde çalışmalar gerçekleştirir.

Bu bölümde bulunan Ürün Geliştirme Laboratuarı, yıkama laboratuarı, ses laboratuarı,

elektronik laboratuarı ve prototip laboratuar olmak üzere 4 bölümden oluşmaktadır. Bu

bölümlerde tasarım aşamasındaki komponentler için deneyler yapılarak buradan elde edilen

bilgiler doğrultusunda kullanılması düşünülen parçanın o iş için uygun olmadığına karar

31

verilir. Arçelik A.Ş. AR-GE’si merkezi birimler ile ürün işletmelerinin koordineli çalışacağı

biçimde şekillendirilmiştir. Bu yapılanmayı gösteren şemalar aşağıda verilmiştir

FİRMANIN ARGE ÇALIŞMALARI

KALİTE GÜVENCE YÖNETİCİLİĞİ

Şirketin TKY (Toplam Kalite Yönetimi ) faaliyetlerinin stratejik kalite planını

oluşturarak uygulama ve gelişmeleri izler, bu faaliyetlerin bir bütün halinde yürütülmesinde

yönetim takımına destek verir. Stratejik kalite planı doğrultusunda yeni kalite sistem, araç ve

tekniklerinin araştırılıp etüt edilmesini, şirkete uygun şekilde tasarlanması, test edilmesini,

sonuçların gözden geçirilerek standartlaştırılmasını ve şirket içinde yayılmasını sağlar .

Ayrıca mevcut kalite, sistem araç ve tekniklerinin geliştirilmesi çalışmalarını yürütür.Mevcut

üretim kapasitesinin sürekliliğini sağlar ve geliştirilmesi konusunda çalışmalar yapar. Üretim

kalitesini arttırmak için , ürün auditleri ve çalıştırma deneyleri yaptırır. Bunları raporlayarak

düzeltici ve önleyici faaliyetlerin başlatılmasını sağlar.

Kalite sisteminin geliştirilmesi aşamasında seçilen projeler ve yeni çıkan iyileştirme

metotlarına yönelik inceleme, öğrenme, organizasyona taşıma çalışmalarında işletme içi ve

dışı yöneticiliklerle koordineli çalışır.

Kalite programlarına aktif katılım amacıyla, İPK ( İstatistiksel Proses Kontrol ), öneri

geliştirme, kalite çemberleri çalışmalarını koordine ederek bütün bölümlerle iş birliği ile

çalışır.

32

İşletmenin kalite politikası ve hedeflerini belirlenmesine, bunlara paralel olarak

mevcut kalite sisteminin geliştirilmesine yönelik faaliyetleri yürütür. Mevcut üretim

kalitesinin sürekliliğini sağlar ve geliştirilmesi konusunda çalışmalar yapar. İşletmede bu

bölümün yöneticisine bağlı çalışanlar kalite güvence mühendisi, giriş kalite güvence

mühendisi, kalibrasyon işçileri, çalıştırma deneyi işçileri, ürün audit işçileri, komponent

deneyi işçileri, giriş kalite güvence işçileri, fizik kimya laboratuar işçisi ve iade ürün

değerlendirme işçisidir.

OTOMASYON VE BİLGİ SİSTEM YÖNETİCİLİĞİ

İşletmenin bilgisayar, donanım ve yazılım ihtiyaçlarını belirlemek bu ihtiyaçların

çerçevesinde gerekli sistemlerin kurulmasını ve etkin bir biçimde kullanılmasını sağlar.

İşletmenin ihtiyacı olan yazılım ve donanım yatırımların analiz eder, planlar. İşletme

için özel yazılımları yazar ve yazdırır. Network ve PC ‘lere gereken yazılım ve donanımın

bakımını yapar ve yaptırır. PC’ lerin güncelleştirme çalışmalarını yapar.

Ankara Bulaşık Makinesi İşletmesi ‘ nde merkezi İstanbul olan Bilgi Sistem

Yöneticiliği bulunmaktadır.

Bölümün amacı ARÇELİK ‘liğin vizyona destek vermesi için kullanması gereken

programları tespit edip bunları kurmaktır. Ayrıca var olan bilgisayar ve yazıcıların bakımını

ve tamirini yapar. Fabrikada toplam 250 adet PC ekipmanı bulunmaktadır. Tasarımda

genellikle daha çok Ideas olmak üzere Unigraphics de kullanılmaktadır. Üretim planlama

hariç tüm bölümler networke bağlı olduğu ve Microsoft Exchange sayesinde şirket içi hızlı bir

haberleşmenin sağlandığı fabrika Koç net adlı bir hat ile internete bağlanmaktadır.

Bir üretim yönetim sistemi olan SAP fabrikada yaygın olarak kullanılmaktadır.

Ağustos 2001 de SAP sistemi 3,0 dan 4,6 versiyonuna geçmiştir. SAP sisteminin amacı,

üretim satış bilgilerinin tek yerde ve tek server da toplanmasıdır, planlama, mali işler, depo,

mal giriş gibi departmanlar SAP sisteminden yararlanmaktadırlar.

Fabrikada 98’den beri e-dönüşüm programı uygulanmaktadır, amaç her türlü bilgi alış

verişini Internet üzerinden yürütmek, kâğıt kullanımını azaltarak, sistemin daha dinamik ve

hızlı olmasını sağlamaktır.

33

İşletmedeki bilgisayarlar ve yazılımlar yeterli oldukları sürece yenilenmemektedir,

yeni çıkan donanımlar ve yazılımlar, ancak eldeki mevcutlar yetersiz oldukları zaman

alınmaktadır.

ÜRETİM PLANLAMA YÖNETİCİLİĞİ

Bu bölüm, İstanbul’daki genel merkezce çeşitli talep tahmin yöntemleri kullanılarak

tespit edilen kendisine bildirilen üretim miktarlarını istenilen zamanda üretmek için nasıl bir

program izleneceğini belirleyip, bu programın uygulanmasından sorumludur.

Doğrudan üretim müdürlüğüne bağlı olan bu departmanda;

Malzemelerin satın alınmasından ürün haline dönüştürülmesine kadar olan süreç

içinde malzeme, yarı mamul ve bitmiş ürünlere ayrılan kaynakları minimize edecek ve

ürünlerin pazara zamanında, istenilen miktarda ve kalitede ulaşmasını sağlayacak şekilde

üretimin yapılması için gerekli olan planları hazırlar. Pazarlama bölümlerinden gelen talepler

doğrultusunda üretim programını hazırlanır, üretim programı doğrultusunda ihtiyaç duyulacak

ithal–yerli malzeme siparişleri verilir. Sipariş doğrultusunda malzemelerin, giriş ambarlama

ve depolama faaliyetleri gerçekleştirilir. Servis yedek parça planlaması, bunların temin ve

sevkıyatları koordine edilir.

Bütün bu işler için öncelikle bulaşık makinesi üretimini etkileyen unsurlar belirlenmeli

bu unsurlara göre planlama yapılmalıdır.

Üretimi etkileyen faktörleri sıralarsak;

Direkt ve endirekt işçilik.

Üretimde kullanılan hammadde, yarı mamul.

Satış tahminleri.

Malzeme temin ve ürün emrin zamanları

Yardımcı sanayiler.

Planlama faaliyeti

Elektrik, su, yakıt, vb. giderler.

Taşeron firmalar.

34

Ay içinde 3 kez satış grubu SAP R/3 adındaki ERP sistemine yıllı (bulunulan aydan

itibaren 12 aylık süre esas alınılır) satış tahminlerini girerler. Bu tahminler doğrultusunda eski

tahminler revize edilir. Bu şekilde hesaplanan tahmini satış miktarları İstanbul-Sütlüce’den

işletmeye bildirilir. Böylece yapılacak üretim miktarı belirlenmiş olur. Bu aşamadan sonra

mevcut satış tahmin rakamı SAP R/3’e girilerek ileriye doğru üretimin programı yapılır. SAP

ürünlerin ürün ağaçları, malzemelerin temin süreleri gibi bilgileri veri tabanında

bulundurduğundan MRPII yaklaşımıyla gerekli olan malzeme miktarını ve ne zaman sipariş

açılması gerektiğini belirler.

İşletmedeki stok politikasına da değinilecek olursa; işletme hemen hemen bütün

hammadde ve yarı mamulden az veya çok (malzemenin kritikliğine ve maliyetine bağlı olarak

değişiyor) stok tutmakta. Stok tutma ve sipariş açma politikası her malzeme için katı kurallara

bağlanmış değil. Esnek bir yapı ile stok maliyetlerini en aza indirecek her yöntem kabul

ediliyor.

İşletme yardımcı sanayilerinden birçoğunun organize sanayi bölgesi içinde olmasından

yaralamakta ve JIT uygulayarak malzeme maliyetlerini minimize etmeyi başarmaktadır. JIT

kapsamında olan yardımcı sanayilerden işletmeye gün aşırı sevkıyat yapılmaktadır. Bunun

dışında negatif stok adı verilen bir uygulamada mevcuttur. Bu uygulamada yardımcı

sanayinin malı işletme ambarında durur; işletme bu malzemeden kullanır ve kullandığı

malzeme miktarı için sipariş verme işlemi yapar. Burada işletme malzemenin siparişini

kullandıktan sonra verdiğinden envanter maliyeti neredeyse hiç yok gibidir. Ancak bu

yönteminde sakıncaları da vardır. Eğer yardımcı sanayinin üretim programında bir aksama

olursa bu aksama doğrudan sizin üretiminizi de etkileyecektir. Bu yöntemle çalışmanın

sonucu yardımcı sanayiye organik biçimde bağlanma demektir.

Ayrıca yardımcı sanayinin sevkıyatını geciktirmesinden kaynaklanan bant

duruşlarından kaynaklanan üretim kaybı bu duruştan sorumlu tutulan yardımcı sanayiye fatura

edilir.

ÜRÜN DİREKTÖRLÜĞÜNE BAĞLI TAKIMLAR

Montaj Bantları Takımı

Bu departman endüstri, makine ve elektrik mühendislerinden oluşmaktadır. Bunlar,

montaj bantlarında optimum çalışma koşullarını sağlayarak ilgili problemleri çözmekle

sorumludurlar. Bu bölümün takım lideri montaj bantlarının yöneticiliğini üstlenmiştir.

35

İç Gövde Takımı

Bu bölüm tamamen makine mühendislerinden oluşmaktadır. İç Gövde Takımı ve

lideri bulaşık makinesinin mekanik üretiminden, üretilen parçaların kaynak ve

boyanmasından, seçiminden ve üretim yapan makinelerin çalışma düzeninden sorumludurlar.

Mekanik ve Boyahane Takımı

Preslerden gelen dış kapı, yan duvarlar ve üst parçaların boyahaneye geldiği zaman

sırayla yağ alma, katoforez ve toz boyama işlemlerinden geçtiği bölümde el değmeden,

sadece operatörün düğmeye basmasıyla işlem yapılmaktadır.

2. ÜRETİM BİLGİLERİ

2.1 ÜRETİMİN GERÇEKLEŞMESİNE KATKIDA BULUNAN GİRDİLER

İşletmede üretimde kullanılan başlıca girdiler şunlardır:

Hammadde

Makine ve Teçhizat

Enerji

İş gücü

Sermaye

Bilgi

2.1.1 Hammadde:

Ankara Bulaşık Makinesi İşletmesi, kullandığı hammadde ve malzemelerin %60 ‘ını,

ithallere oranla daha pahalı olmasına rağmen, yurt içi satış sektörünün ve firmaların gelişmesi

için, yurt içinden sağlamaktadır. Diğer materyallerin sadece yurt dışında bulunması, yurt

dışından daha ucuza satın alınması ya da dışarıdan satın alınan bu malların yurt içine göre

daha kaliteli olması nedeniyle kalan % 40’lık bir kısım ithal edilmektedir. Kullanılan en

önemli hammadde, paslanmaz sac, soğuk sac ve kaplamalı sac olup soğuk sac ve kaplamalı

sac yurt içinden, temin edilirken, korozyona karşı direnci oldukça yüksek olan paslanmaz

sacın tamamı başta Fransa, Uzakdoğu, Kore ve Almanya’ olmak üzere tamamen yurt dışından

karşılanmaktadır. Üretilen bulaşık makinelerinde başta sızdırmazlık elemanları, izolasyon

malzemeleri, kablo, bağlantı elemanları cam, lastik, boya, elektronik ve mekanik parçalar,

ısıtıcı program cihazları, plastik, paslanmaz çelikler, sunta tahta, ambalaj malzemeleri olmak

36

üzere yaklaşık 400 adet malzeme kullanılmaktadır. Kullanılan en önemli hammadde,

paslanmaz sac, soğuk sac ve kaplamalı sac olup, soğuk sac ve kaplamalı sac yurt içinden

temin edilirken, korozyona karşı direnci oldukça yüksek olan paslanmaz sacın tamamı yurt

dışından ithal edilmektedir.

2.1.2. Makine ve Teçhizat:

lk önceleri Alman Bosch firması tarafından kurulan makine ve teçhizat, daha sonra KOÇ

Topluluğu’na bağlı İstanbul’daki merkez işletmeden sağlanmıştır. Bunların başlıcaları

şöyledir:

●Mekanik Pres

●Hidrolik Pres

●Arka Duvar ve İç Kapı Üretim Hattı

●Havai Konveyör Sistemi

●Boyahane

●İç Gövde Üretim Hattı

●Montaj Bandı

●Laboratuar İmkanları

●Yardımcı Tesisler

ÜRETİM İŞ AKIŞ ŞEMASI:

MALZEME (DIŞARIDAN SATIN ALINAN SAÇLAR)

PRES

HİDROLİK PRES MEKANİK PRES

37

BANYO + KURUTMA

MONTAJ

MONTAJ-1 MONTAJ-2

ÜRÜN

KALİTE KONTROL

PAKET PİYASA

Mekanik Pres

İşletmede 4 çeşit mekanik pres bulunmaktadır. Bunlar 100 ton mekanil pres

315 ton Rovetta, 315 ton Fagor, 315 ton Manzoni preslerdir.Bunların dışında ayrıva 800

tonluk Rovetta transfer pres de bulunmaktadır. Genellikle seri çalışan bu preslerin yine

işletmede üretilebilen kalıpları, değiştirilebilir niteliktedir.800 tonluk mekanik pres ile bulaşık

makinesinin yan duvar ve dış kapı sacları gibi büyük boyalı parçaları basılmaktadır. Basma

işlemi 4 aşamalıdır. Bu pres,rulo sac beslemeli olarak çalışmaktadır. Diğer preslerde ise daha

küçük parçalar basılmaktadır.

MEKANİK PRES HATTI:

38

ROVETTA MEKANİK PRES

Sac besleme Dar ebatlı rulo sac besleme ünitesi (Saronni)

Basılan

parçalar

Gövde çerçevesi, ayak takviye sacı, alt sızdırmazlık sacı, Whirlpool

menteşe kolu (sağ/sol)

MANZONİ MEKANİK PRES

4.pres

100

tonluk

3.pres

315

tonluk

2. pres

315

tonluk

1.pres

315

tonluk

39

Sac

besleme Geniş ebatlı rulo sac besleme ünitesi (Saronni)

Basılan

parçalar

Alt pervane, tekmelik sacı, ön takviye, arka üst takviye, beton sacı, iç kapı

tesbit sacı, motor askı sacı, ayak sacı (sağ/sol), ön üst takviye, komponent

bağlantı sacı, menteşe kolu (sağ/sol), menteşe plakası (sağ/sol), ray, Whirlpool

alt sızdırmazlık sacı, Whirlpool arka üst takviye, Whirlpool arka braket

(beton), Whirlpool pano takviye, Whirlpool ayak sacı, Whirlpool dekoratif

çerçeve (sağ/sol), Whirlpool dekoratif çerçeve altlığı, Whirlpool ön takviye,

Whirlpool menteşe tutucusu (sağ/sol), Whirlpool program cihazı

800 TON KAPASİTELİ TRANSFER PRES

40

Sac besleme Geniş ebatlı rulo sac besleme ünitesi (Saronni)

Basılan parçalar Yan duvar, dış kapı, şasi, Whirlpool yanduvar, Whirlpool ankastre

dış kapı, Whirlpool stand free dış kapı

100 TON KAPASİTELİ MEKANİK PRES

Sac Dar ebatlı rulo sac besleme ünitesi (Saronni)

41

besleme

Basılan

parçalar

Braket (sağ/sol), yay tutucusu, ısıtıcı bağlantı sacı, termostat koruma sacı, alt

pervane rondelası

Hidrolik Pres

Bu preste derin çekme operasyonu uygulanır. Hidrolik presler , istenilen safhada

istenildiği gibi kontrol edilir. Mekanik preste bulunmayan, presin hızını azaltma veya

arttırma yada basıncını değiştirme gibi özellikler bu preslerde mevcuttur. Bilgisayarla

programlanabilen hidrolik preslerin kullanıldığı hatlar oldukça esnek hatlardır. İç gövdenin

yapımında kullanılan hidrolik preslerden oluşan Expander Hattı, dünyada sayılı fabrikalarda

kullanılmaktadır.

100 TON KAPASİTELİ HİDROLİK PRES

Arka Duvar ve İç Kapı Üretim Hattı

Forkliftler aracılığı ile boy kesme makinesinden bu hatta getirilen sac parçalar burada

bulunan 4 adet hidrolik presle şekillendirilir. Malzeme besleme ve presler arası malzeme

transferi için 5 adet robot bulunmaktadır. Üretimde esneklik ve ürün kalitesinde artış

sağlanması amacıyla alınan ABB İsveç markalı bu robotlar 6 eksenli olup 250 kg yük taşıma

kapasitesine sahiptir. İşçileri preslerin arasında çalıştırmak oldukça tehlikeli olduğu için de

robot sistemini tercih eden fabrika, bu sistemle hazırlık zamanı 10 dakikanın altına

42

indirilebilmektedir. Bu sistem üretim esnekliği ve ürün kalitesinde artışı da beraberinde

getirmektedir.

BOY KESME HATTI

Havai Konveyör Sistemi

Preslerden boyahaneye ve boyahaneden montaj bantlarına, boyanacak ve boyanmış

parçalar, Power & Free ve EHB konveyör sistemleri ile kullanım noktalarına hasarsız,

otomatik olarak ve istenilen zaman ve miktarda ulaştırılmaktadır. İç gövde ve iç kapı üretim

bantlarında çıkan bitümlü gövde ve kapılar, montaj bandı üzerindeki bulaşık makinesine

monte edilecekleri noktalara, iç gövde ve iç kapı nakil konveyörü vasıtasıyla taşınmaktadır.

Boyahane

Buraya gelen dış kapı, üst tabla ve yan duvarlar, öncelikle preslerde yırtılmamaları ve

kolay şekillendirilebilmeleri için yağ alma operasyonuna tabi tutulup, fosfat hattında da

paslanmayı engelleyici fosfat+çinko karışımıyla kaplanmaktadırlar. Ardından laboratuar

koşullarına yakın bir ortamda katoforetik astar kat üzerine son kat toz boya uygulaması ile hiç

el değmeden işlem görmektedirler. Aslında otomotiv sektöründe kullanılan katoforetik astar

kaplama yöntemi, korozyona karşı en etkin korumayı sağlamakla birlikte yüzey kalitesini de

arttırmaktadır. Dekoratif son kat kaplamada toz boya yöntemi, hem dış darbelere karşı

43

maksimum fiziksel direnci sağlayan hem de çevre kirliliğine yol açmayan bir yöntem olarak

kabul edilmektedir. Burada kullanılan EHB konveyörler sayesinde, seperatörler içine koyulan

boyalı parçalar, montajda çalışan operatörün düğmeye basması ile hiç el değmeden yan tarafa

iletilirler.

İç Gövde Üretim Hattı

Bu hatta yağ alma ve bitüm fırınları kullanılmaktadır. Daha önceden sac stok

sahasından alınarak, boy kesme makinesinde istenilen boyutlarda kesilen paslanmaz saclar,

forkliftler aracılığı ile istenilen yerlere ulaştırılır.

Whirlpool ve Turkuaz gibi modellerin iç gövde yapımında U ve L adı verilen iki sac parça

kullanılır.Yine boy kesme makinesinden forkliftler aracılığıyla Hidrolik II presin hattına gelen

paslanmaz saclara burada sırasıyla derin çekme, çevre kesim ve büküm operasyonları yapılır.

Bu işlemler bir tane 500 tonluk ve 2 tane de 300 tonluk pres ile yapılmaktadır.Daha sonra

kaynaklanan bu U ve L parçalarına çerçeve takılarak penetran testi uygulanır. Kaynaklanmış

parçanın üzerine penetran sürülerek ultra-viyole ışık altında bakılır. Testi geçen iç gövde

Power & Free konveyörler aracılığı ile önce banyoya, buradan montaj bantlarına gönderilir.

Montaj Bandı

Yılda 800.000 adet ürün üretebilecek kapasitedeki montaj bandında malzemeler

“çekme sistemi” denilen bir sistemle otomatik olarak gönderilmektedir. Bandın “dur-kalk”

mantığıyla çalışıyor olması yapılacak işin tam ve doğru yapılmasına olanak vermektedir. Aynı

anda farklı modellerin üretilebileceği bu bantta, ileriye dönük, yalın, esnek üretim, otomasyon

ve bilgisayarla bütünleşik üretim çalışmaları yapılmasına olanak sağlanmıştır. Power & Free

konveyörler vasıtasıyla montaj hattına gelen bitümlenmiş makinelere burada gerekli olan

malzemeler sırayla monte edilir. Bu monte edilen parçaların yeri tespit edilirken tamamen

MTM ( motion time measurement)’den yararlanılarak malzemelerin ve bunların koyulacağı

yerlerin işçiye uzaklığı ve bunun ergonomik açıdan değerlendirilmesi yapılmaktadır. Fabrika

makinenin üretim süresini en aza indirmek için MTM çalışmalarına gereken önemi

vermektedir. İşletme başta hat dengeleme ve çalıştırılması gereken işçi sayısının hesaplanması

olmak üzere pek çok alanda MTM’den yararlanmaktadır.

44

Montaj hattında çalışan bir operatörün, ilgili makine ile işini bitirdikten sonra

düğmeye basmasıyla ,makinenin üzerinde bulunduğu palet harekete geçerek makinenin bir

sonraki istasyona gitmesini sağlamaktadır. Bu durumda ancak işçi işini doğru bir şekilde

yaptıktan sonra makine diğer istasyona gidebilmektedir. Bu da hata riskini azaltan bir

faktördür. İstasyonlar arasında olabilecek beklemeleri de kısmen önlemek amacıyla “buffer”

bulunan fabrikada montaj bantlarının yanlarında bulunan yardımcı istasyonlar sayesinde bazı

malzemeler gruplanarak istasyonlara verilmektedir. Banttaki operatör, ihtiyaç duyduğu

malzemeleri bir düğmeye basarak yanına çağırır. Multipicker vasıtasıyla hiç insan gücü

kullanılmadan hızlı ve hasarsız bir şekilde gelen bu malzemeler sırayla makinelere monte

edilir. İşletmede işçilerin multipicker ile malzeme istemek yerine folklift veya transpalet ile

istemeyi tercih etmeleri verimliliği olumsuz yönde etkilemektedir.Tüm işçilerin bu sistemi

kullanmasının yaygınlaşması folkliftlerde çalışan işçilerin başka alana kaydırılmasına olanak

sağlayacaktır. Bunun yanı sıra karton katlama otomasyonunun gerçekleştirilmesiyle operatör

tasarrufu sağlanabilecektir.

Laboratuar İmkanları

A. Audit Laboratuarı

Montaj bantlarında montajı tamamlanan makinelerin tesadüfi seçilen %3’ü burada

audit testi denen bir dizi teste tabi tutulurlar. Bu testlerin başında dış görünüşteki kusurları

tespit etme amaçlı görünüş testi gelir. Bunu elektriksel güvenlik testi takip eder. Testin amacı,

hem kullanıcıya yönelik kaçak riskinin ortadan kaldırılması, hem de diğer testleri yapacak

olan işçinin sağlığının riske atılmamasıdır. Ardından gelen fonksiyon testi makinelere

hızlandırılmış, yaklaşık 25 dakika süren bir çevrim yaptırılmasından ibarettir. Su sızması,

rejenerasyon, makinenin istenilen sıcaklığa ulaşıp ulaşmadığına bu test esnasında

bakılmaktadır. Son olarak çizik, çapak gibi oluşumların gözlendiği son görünüş testi uygulanır

ve testi geçen makineler ambalaj bandına gönderilir. Audit testleri işletmede “kalite

indeksi”nin hesaplanması açısından büyük önem taşımaktadır. Audit laboratuarında yapılan

diğer testler arasında 50 ,300, 900 ve 3000 çevrim deneyleri yer almaktadır. Bunlardan 300

çevrim 1 yıllık, 900 çevrim 3 yıllık, 3000 çevrim ise ömürlük kullanıma denk gelip, bu testler

sayesinde hangi komponentin ne kadarlık kullanım sonucu hasar gördüğü tespit edilmektedir.

45

Komponentin niteliği ne kadar kritikse çevrim sayısı da o denli artış göstermektedir. Bu

testlerden çıkan makineler hurdaya gönderilmektedir. Audit laboratuarında yapılan son diğer

test ise klimatize odada makinenin farklı sıcaklıklardaki performansının gözlemlendiği testtir.

B. Fizik Kimya Laboratuarı

Burada boyahaneden çıkan parçalara örnekleme yöntemi ile fiziksel ve kimyasal testler

uygulanır. Fosfatlama ile ilgili olan fiziksel testlerde pH değeri, toplam asit miktarlarının

ölçümü gibi testler uygulanırken, kimyasal testlerde katoforez kalitesine bakılarak korozyon

testi yapılır.

C.Ürün Geliştirme Laboratuarı

Bu laboratuar, yıkama laboratuarı, ses laboratuarı, elektronik laboratuarı ve prototip

laboratuar olmak üzere 4 bölümden oluşmaktadır.Bu bölümlerde tasarım aşamasındaki

komponentler için deneyler yapılarak buradan elde edilen bilgiler doğrultusunda kullanılması

düşünülen parçanın o iş için uygun olmadığına karar verilir.

Yardımcı Tesisler

Yardımcı tesisler arıtma tesisleri ve kazan dairesidir. Kazan dairesi bazı teçhizatların

gereksinimi olan sıcak veya soğuk suyun hazırlanmasını sağlar. Arıtma tesisleri ise iki

türlüdür. Bunlardan kesikli arıtmada yıkama banyolarında kullanılan sular kimyasal

arıtmalara tabi tutularak bir havuzda biriktirilmektedir. Bu havuzdan gelen su ile ayrı bir

yerde biriktirilen yağmur suyu çimlerin sulanmasında kullanılmaktadır. Sürekli arıtma ise,

evsel atıklardan biriken suyun, biyolojik arıtmayla temizlendikten sonra tuvaletlerde

kullanılmasını sağlamaktadır. Arıtma tesislerinde günde ortalama 120 m3 evsel atık, saatteyse

10 m3 endüstriyel atık işlem görebilmektedir..

2.1.3. Enerji:

Fabrikada tüm prosesler ve ısıtma için doğal gaz kullanılmaktadır. Gelen gaz

basıncının yüksek olduğu durumlarda, bu basınç doğal gaz tesislerinde düşürülmektedir.

Isıtmadaysa modern bir teknoloji olan radyant ısıtma sistemi kullanılmaktadır. Sistem

46

sayesinde, klasik sistemlerdeki gibi havanın ısıtılması yerine, ışınım yoluyla çalışanlar

ısıtılarak daha konforlu bir ortam sağlanmaktadır. Bunun yanında, daha az ısı kaybı oluşması

nedeniyle klasik sistemlere göre, işletme masraflarında %30’a varan enerji tasarrufu

sağlanabilmektedir. Kesintisiz elektrik verilebilen fabrikanın aydınlatma sisteminde, özel

olarak seçilmiş beyaz ışık veren ampuller kullanılmaktadır. Bunların ışık şiddeti 700 lükstür.

Beyaz eşya üretiminde, üretilen ürünlerin istenilen renk spesifikasyonlarına uygunluğunun her

aşamasında testi için uygun bir aydınlatma sağlanmıştır.

2.1.4. İşgücü:

Daha önce de değinildiği gibi fabrikada 68 beyaz yaka, 887 mavi yaka olmak üzere

toplam 955 kişi çalışmaktadır. Mavi yakalı çalışanlar en az Endüstri meslek lisesi mezunu

olup, mesleki yeterlik ölçen mülakatın yanı sıra psikoteknik testlerden geçerek işe

alınmaktadırlar. Beyaz yakalılar ise mühendis, işletmeci ve teknisyenlerden oluşmaktadır.

Arçelik, çalışanlarına temel, davranışsal ve fonksiyonel yeterliliklerini arttırmak

amacıyla üç alanda eğitim vermektedir. Bu eğitim, dışarıda maliyet çok yüksek olduğundan,

iç eğitimci havuzundan seçilen uzmanlaşmış bir kadroyla sağlanmaktadır. Eğitim verildikten

sonra ne kadar fayda sağlandığının da ölçülmesi amacıyla eğitime başlandıktan 6 saat sonra

bir değerlendirme yapılmaktadır. Kendi alanlarında en iyi eğitimi veren firmalarla da

desteklenen eğitimler, daha önceden çalışanı motive etmek amacıyla verilirken şimdi işin

daha iyi yapılması, dolayısıyla verimin arttırılması için verilmektedir. Bu tarz bir eğitim

verileceği zaman Arçelik’in diğer işletmelerine de haber verilmektedir.

Yeni gelen bir mavi yaka elemana 3 günlük bir iş başı oryantasyonu yapılmaktadır.

Bu oryantasyon kapsamında servis, yemek, tezgah, ücret, iş güvenliği gibi konularda bilgiler

verilerek yeni başlayan işçinin fabrikayı tanıması sağlanmaktadır. Beyaza yakalar içinse 3

haftalık bir eğitim oryantasyonu bulunmaktadır. SEB 101 adı verilen bir eğitim programı ile

beyaz yaka elemana tüm işletmeler gezdirilmektedir. Ayrıca işletmedeki mevcut çalışanlar

için değişik kurslar düzenlenerek kendilerini geliştirmeleri sağlanmaktadır.

Her bölüme bölümün gerektirdiği nitelikte işçinin alınmasına özen gösterilen

işletmede, işçilerin ücretlendirilmesinde performans ve yetkinliğe bağlı ücretlendirme esastır.

Yıl başlangıcında performans ve enflasyona dayalı artış ve yıl ortasında enflasyon ayarlı maaş

üzerinden, iki kez ücret ayarlaması yapılır. Ücretler 16 brüt maaş olarak ödenmektedir.

Performansa bağlı ücret artışı uygulamasıyla işçiler daha dikkatli ve zamanında üretim

47

yapmaktadırlar. Bu ücretlere ek olarak işçilere her yıl TÜFE üzerinden artırım yapılan çocuk,

yiyecek, yakacak, askerlik, evlenme, bayram, vasıta, öğrenim, ölüm yardımı ve çeşitli

ikramiyeler verilmekte olup, ek çalışma saatleri için ayrı ücretlendirme uygulanmaktadır.

2.1.5. Bilgi:

İşletmede, işgücü başlığı altında da belirtildiği gibi bilgiye verilen önem çerçevesinde

çalışanlara geniş kapsamlı eğitim verilmektedir. Bunların yanı sıra tasarım ve üretimde en

gelişmiş teknolojilerden faydalanılmaktadır. Özellikle Üretim Planlama bölümünde kullanılan

SAP sistemi, IDEAS ve Unigraphics dizayn ve çizim programı, MINITAB istatistik programı,

ISOFT kalite sistem programı, Ürün Geliştirmedeki CAD CAM istasyonları ve işletme

genelindeki güncel ofis programları, Network sistemi, Internet ve İntranet bağlantıları ile

işletme içinde ve işletmeler arasında iletişimin kolay ve hızlı olması, beyaz yakalı çalışanlar

için kişi başına 1.2 bilgisayar düşmesi bunun en somut örneklerindendir

2.1.6. Sermaye:

Anonim bir şirket olan Arçelik Bulaşık Makinesi İşletmesi her yıl, her bölümün bir önceki

yılın harcamalarını, yatırımını, kadroyu, büyümeyi ve döviz, enflasyon gibi kraterleri göz

önünde bulundurarak hazırladığı bütçeyi mali işler bölümüne onaylatarak İstanbul’daki Genel

Müdürlüğe bildirir. Yatırımlar genellikle yeni teknolojilere yöneliktir. Buradan holdinge

bildirilen bütçe onay görürse bu miktar, Bulaşık Makinesi İşletmesinin o yılki sermayesi

olarak işletmeye verilmektedir. Bu bütçeleme yöntemi ile faaliyetlerin bir merkezden

kontrolü, üretim araçlarının ve malzemenin ekonomik biçimde kullanılması imalat dışında

oluşan masrafların planlanması ve kontrol altında tutulması sağlanmaktadır.

2.2 KURULUŞUN TEDARİKÇİLERİ VE İLİŞKİLER

Arçelik A.Ş., tedarikçilerden;

Kalite Yönetim Sistemi

Çevre Yönetim Sistemi

İş Etiği Kuralları

Sözleşme Şartları

48

konularındaki gereksinimleri karşılamalarını beklemektedir.

Sektörel İlişkiler

Türkiye’de içinde bulunduğu sektörde lider konumunda olan Arçelik, daha önce de

değinildiği gibi bir çok yerli ve yabancı markayı bünyesine katıp yurt içi ve yurt dışında pazar

payını genişletmiştir.Beyaz eşya sektöründe Türkiye içinde % 65 , yurt dışında da % 20 pazar

payına sahiptir.

Arçelik, rakipleri takip edip değerlendirmek ve bu doğrultuda şirket stratejisi

belirlemek için stratejik planlama yöneticiliğini kurmuş durumdadır.Bu stratejilerin kazancını

pazar payının artırılması,ihracat ciro ve miktarının arttırılması,patent sayısının

artması,kapasite kullanımının ve yeni kapasite ihtiyacının artması, vergi öncesi kar / ciro

oranının yükselmesi,servis şikayetlerinin azalması,satış sonrası problemlerinin azalması

şeklinde özetleyebiliriz.

İşletme içindeyse, iç ve dış pazarlardaki rakip ürünler ve gelişmeler Ürün Geliştirme

Yöneticiliğince yakından takip edilmektedir. Rakip ürünlerle ilgili teknik özellikler, ürün ve

üretim teknolojisi araştırılıp, Üretim Planlama Bölümüne konuyla ilgili bilgi verilmektedir.

Rakipleri ve teknolojik gelişmeleri takip ve analiz edip değerlendirmek ve bu doğrultuda

şirket stratejisi belirlemek için stratejik planlama yöneticiliğini kurmuş durumdadır.Bu

stratejilerin kazancını pazar payının artırılması,ihracat ciro ve miktarının arttırılması, patent

sayısının artması,kapasite kullanımının ve yeni kapasite ihtiyacının artması,vergi öncesi

kar/ciro oranının yükselmesi,servis şikayetlerinin azalması,satış sonrası problemlerinin

azalması şeklinde özetleyebiliriz.

Yan Sanayilerle İlişkiler

İşletmede kullanılan malzemelerin yaklaşık %50 si ithal edilirken, büyük bir kısmı da

yan sanayilerden temin edilmektedir.Tablo 1-A’da Ankara Arçelik Bulaşık Makinesi

İşletmesi’nin ilgili bölümleri ve bu bölümlerin ilişkide bulunduğu yan sanayilerin ad ve

sektörleri belirtilmiştir.

Ankara Bulaşık Makinesi İşletmesi, kullandığı hammadde ve malzemelerin %60’ını,

ithallere oranla daha pahalı olmasına rağmen, yurt içi satış sektörünün ve firmaların gelişmesi

için, yurt içindeki yan sanayilerden sağlamaktadır. Diğer materyallerin sadece yurt dışında

49

bulunması, yurt dışından daha ucuza satın alınması yada dışarıdan satın alınan bu malların

yurt içine göre daha kaliteli olması nedeniyle kalan % 40’lık bir kısım ithal edilmektedir.

Kullanılan en önemli hammadde, paslanmaz sac , soğuk sac ve kaplamalı sac olup soğuk sac

ve kaplamalı sac yurt içinden, temin edilirken, korozyona karşı direnci oldukça yüksek olan

paslanmaz sacın tamamı başta Fransa, Uzakdoğu, Kore ve Almanya olmak üzere tamamen

yurt dışından karşılanmaktadır. Üretilen bulaşık makinelerinde başta sızdırmazlık elemanları,

izolasyon malzemeleri, kablo, bağlantı elemanları cam, lastik, boya, elektronik ve mekanik

parçalar, ısıtıcı program cihazları, plastik, paslanmaz çelikler, sunta tahta, ambalaj

malzemeleri olmak üzere yaklaşık 400 adet malzeme kullanılmaktadır.

Yardımcı sanayiden temin edilen malzemeler, Tam Zamanında Sevkıyat Yöntemi ile

sağlanır. Toplam Kalite Yönetim bilincine sahip olan yardımcı sanayi, ürettiği parçaların

kalite sorumluluğunu taşır.

Yapılan anlaşmalara göre eğer yan sanayiler malzemeleri istenilen zamanda fabrikada

bulundurmaz ise ve bu yüzden de üretim durursa ,yan sanayilere ceza verilir. Yan

sanayilerden işletmeye gelen malzemeler için JIT ve Negatif Stok Sistemi uygulanmaktadır.

JIT sistemi, ihtiyaç duyulan malzemenin istenilen zamanda fabrikaya gelmesi ve gelir

gelmez de üretime alınması suretiyle olmaktadır. Fabrikaya yan sanayilerden gelen

malzemeler üretime alınmadan önce giriş kalite kontrolünden geçirilir. Gelen malzemeler

üretim hacmine bağlı olarak, örnekleme yöntemi ile kontrol edilir. Eğer bir yan sanayi

yapılan kontrollerde uzun süreli olarak hatasız malzeme gönderiyorsa, bu malzeme artık JIT

malzemesi kapsamına girer ve fabrikaya gelir gelmez kontrol edilmeden üretime alınır.

Üretim sırasında bir hata ile karşılaşınca da artık JIT kapsamında olmaktan çıkarak diğer

malzemeler gibi kontrollere tabi tutulur.

Negatif stok sistemine göre ise, yan sanayiler, kendilerine de verilmiş olan üretim programına

bakarak malzemeleri istenilen zamanlarda fabrikaya getirirler. Fabrika, bu malzemeleri

üretimde kullansa bile ambara gitmeden önce parasını ödemez. Ambara giderken makinenin

numarasının okutulması ile kullanılan malzemeler stoklardan düşer. Daha sonra kullanılan

malzemelerin miktarı yan sanayilere gönderilir. Yan sanayiler de fabrikaya fatura göndererek

paralarını tahsil ederler.Negatif stok prensibine göre, yan sanayi faturalarını malzemeler

kullanıldıktan sonra keser, sevkıyat ve stok kontrol yan sanayinin sorumluluğundadır ve bu

faaliyetler için yan sanayiye işletme içinde özel stok alanları tahsil edilir.

50

Ankara Arçelik Bulaşık Makinesi İşletmesi'nde Negatif Stok uygulamaları ilk olarak Nisan

1996 tarihinde ER-Bİ firması ile başlamıştır. Mart 1997 tarihi itibariyle 18 firma ile

uygulamalar yaygınlaştırılarak devam etmektedir.Bu firmalar; Er-Bi, Basaş, Kabel, Soydan

Pakyüz, T.E.E., Türk Henkel, E.C.S., Corro Coat, Serdar Plastik, Çopikas, Gimsan, Erkurt,

Yıldız Kondansatör, Vatan Plastik, E.K.B., Etap Plastik, Fırat Plastik, Plastek’tir. Bu

Firmalardan Soydan Pakyüz, Türk Henkel, Corro Coat, Yıldız Kondansatör Ve E.K.B.’nin

tüm ürünleri için bu uygulama geçerlidir.

Bu uygulamaların yanı sıra, yan sanayiden alınan malzemelerin maliyeti takip edilip, “make

or buy” analizleri ve yan sanayiye yönelik proses denetimleri yapılmaktadır. Bu sayede daha

fonksiyonel ve ucuz ürünler müşteri menfaatine sunulabilmektedir. Örnek vermek

gerekirse,geçtiğimiz yıllarda İstanbul’daki yan sanayiye yaptırılan pano üzerine tampon ve

ipek baskı, maliyetin azalacağı tespit edildiği için 2002 yılından itibaren fabrika içinde

yapılmaya başlamıştır.

Ayrıca, yan sanayinin performansının arttırılması amacıyla, malzeme maliyeti takip

edilip bunun ürün içindeki payı,genel verimlilik ve yardımcı sanayi ret oranları takip edilerek

yardımcı sanayi performansı ortaya konup, yardımcı sanayiye hedef konmaktadır. Hedef

gerçekleşme oranlarına göre değerlendirme sonuçları yapılarak geri beslenme yapılmasının

yanı sıra, yardımcı sanayi günleri yapılarak en başarılı ilk üç firma seçilerek örnek olarak

onurlandırılmakta, dolayısıyla teşvik edilmektedir.

YARDIMCI SANAYİLER VE SEKTÖRLERİ

Firma Adı Sektör Sorumlusu Takım

Ardem A.Ş. Ocak Bihter Gürpınar Montaj 1

Arma Plastik San.ve

Tic.Ltd.Şti. Plastik Sibel Kozan Montaj 1

Artek Reklamcılık,

Tasarım ve Yayın Matbuat Tayfun Ayduran Montaj 2

51

Aşıkoğlu Makina İmalat

Sanayi Metal İşleyiciler Tayfun Ayduran

Montaj 2

Mekanik

Birleşik Makina San. A.Ş. Tahta, İzolasyon (Strafor) Vedat Turul Montaj 1

Montaj 2

Birlik Galvaniz Sac San.

Tic. A.Ş. Sac Ertuğrul Eceral Mekanik

Borçelik A.Ş. Sac Ertuğrul Eceral Mekanik

Conbel Ltd. Şti. Lastik Parçalar, izolasyon

(Conta) Vedat Turul Montaj 1

Çopikas Oluk. Muk. Kutu

San. A.Ş. Karton

Sibel Kozan

Serdar Çevik

Montaj 1

Montaj 2

Corro Coat Toz Boya San.

ve Tic. A.Ş. Kaplama Volkan Baran Boyahane

Doğan Lastik San. ve Tic.

A.Ş. Lastik parçalar Vedat Turul

Montaj 1

Montaj 2

E.C.S. Kablo

Bülent

Küçükcoşkun

Ober Saygılı

Montaj 1

Montaj 2

E.K.B. End. Koruyucu

Boyalar San. A.Ş. Kaplama Volkan Baran Boyahane

Er-Bi Yedek Parça San. ve

Tic. Ltd. Şti. Metal İşleyiciler

Sibel Kozan

Birol Cömert

Montaj 1

Montaj 2

Erkurt Tekstil San. Tic.

A.Ş. İzolasyon

Sibel Kozan

Tümer Arıtürk

Montaj 1 İç

Gövde

52

Etap Makina San. A.Ş. Sac, Plastik Sibel Kozan Montaj 1

Ferkan Yedek Par. ve Mak.

San. Tic. A.Ş.

Lastik Parçalar, İzolasyon

(Conta) Vedat Turul

Montaj 1

Montaj 2

Fırat Kauçuk San. ve Tic.

A.Ş. Plastik

Uğur Kan

Akın Polat

Montaj 1

Montaj 2

Galsan A.Ş. Plastik Uğur Kan

Ali Paker

Montaj 1

Montaj 2

Gimsan Mad. San. ve Tic.

A.Ş. Bağlantı Elemanları

Uğur Kan

Birol Cömert

Montaj 1

Montaj 2

Kabel A.Ş. Kablo, Metal İşleyiciler

Bülent

Küçükcoşkun

Cem Kalender

Ober Saygılı

Montaj 1

Montaj 2

Kerim Çelik Mamul İmlt.

ve Tic. A.Ş. Sac Ertuğrul Eceral Mekanik

Maktel Mak. ve Tel. San.

A.Ş. Metal İşleyiciler Sibel Kozan Montaj 1

Pelin Ofset Tipomat San.

Tic. Ltd. Şti. Matbuat Sibel Kozan Montaj 1

Plastek A.Ş. Plastik Uğur Kan Montaj 1

PPG Industrıal Sales Kaplama Volkan Baran Boyahane

Savtekin Ltd. Şti. İzolasyon Sibel Kozan

Tamer Aydın

Montaj 1

Montaj 2

53

Serdar Plastik San. Tic.

Ltd. Şti. Plastik

Uğur Kan

Akın Polat

Montaj 1

Montaj 2

Soydan Pakyüz Ltd. Ştd. Beton Döküm Vedat Turul Montaj 1

Montaj 2

Standart Profil A.Ş. Lastik Parçalar, İzolasyon

(Conta) Vedat Turul

Montaj 1

Montaj 2

T.E.E. A.Ş. Komponent Uğur Kan

Birol Cömert

Montaj 1

Montaj 2

Tisaform Matbuat Sibel Kozan Montaj 1

Türk Henkel A.Ş. Kaplama Volkan Baran Boyahane

Vatan Plastik A.Ş. Plastik Sibel Kozan

Ali Paker

Montaj 1

Montaj 2

Yıldız Kondansatör Tic.

Ltd. Şti. Komponent

Bülent

Küçükcoşkun Montaj 1

2.3 TESİS YER SEÇİMİ VE YERLEŞİM PLANI

Ankara Bulaşık Makinesi İşletmesi Ankara’nın Sincan ilçesi yakınındaki Organize

Sanayi Bölgesinde kurulmuştur. Fabrika,109.000m2 toplam açık alan içinde 18.400m

2lik

alanda inşa edilmiştir. Fabrikanın yanında ise yaklaşık 10000m2lik alan kaplayan bir ürün

deposu ve servis bölgesi yöneticiliği bulunmaktadır. Halı futbol sahası ve voleybol sahası

mevcuttur. Çevresel düzenlemelere önem verilmektedir. Bu amaçla toz boya kaplamacılığı

sistemi, modern atık su tesisi, radyatörlü ısıtma sistemi mevcuttur ve arazisi yaklaşık 700 ağaç

23.000m2çayırla yeşillendirilmiştir.

Fabrikanın yer seçiminde duygusal faktörlerde göz önünde bulunmuştur. Vehbi

Koç’un Ankaralı olması, Ankara’nın Türkiye’nin Başkenti olması, gibi sebepler fabrikanın

yer seçiminde göz önünde bulundurulmuştur. Fakat bu önemli faktör dışında İşletmenin yer

seçiminde pek çok faktör göz önünde bulundurulmuştur.

54

Bu faktörlerden bazılarını önem sırasına göre şöyle sıralayabiliriz:

Malzeme kaynaklarına yakınlık (bölge ambarlarına yakınlık)

Pazara yakınlık (dağıtım kanallarına yakınlık)

İnsan gücü (mühendis kalitesinin yüksek olması)

Karayolu, demiryolu taşımacılığı (Yurt içi transportation)

Organize sanayinin avantajları (vergi, teşvik vb.)

Türkiye’nin ortasında bulunması

Sosyal imkânlar (Ankara’nın sosyal ve kültürel altyapısı)

Pazarla İlişkiler: Pazarla ilişkiler konusunda işletme herhangi bir sorunla karşılaşmamakta ve

istediği pazara kolaylıkla ulaşabilmektedir. İstanbul’da bulunan pazarlama şirketlerinden

gelen taleplere göre genel merkez işletmeyi üretim konusunda yönlendirmektedir.

Hammaddeler: Tesis yeri seçiminde en etkili faktör hammadde tedarikidir. Çünkü çok fazla

hammadde kullanılarak çok az sayıda ürün üretilmektedir. Ankara Bulaşık Makinesi

İşletmesinde kullanılan hammaddeler sac, plastik, poliüretan malzemeler ve kompanentlerdir.

Bunların tedariki yan sanayiden veya yurtdışından yapılmaktadır. Yan Sanayilerin çoğu

fabrika kurulduktan sonra faaliyete geçmiştir. Yani kuruluş aşamasında hammadde tedariki

göz önüne alınmamıştır.

Ulaşım: Fabrikanın İç Anadolu bölgesinde yer alması yurt içi ulaşım kolaylığı sağlamaktadır.

Ulaşımın kolaylığı hammadde temininde de çok büyük avantaj sağlamaktadır. Yurtiçi pazara

dağıtım konum itibariyle rahatlıkla yapılabilmektedir.

İşgücü Nitelikleri: Bölgede nitelikli işgücü kolaylıkla bulunabilmektedir. Çalışan işçilerin

büyük bir kısmı yakın bölgelerden ( Sincan, Etimesgut, Eryaman, vb…) sağlanmaktadır.

Çevresel Etkiler ve Etmenler: İşletmede oluşan katı, gaz ve sıvı atıklar mevcut yasalarda

belirtildiği gibi doğanın ve çevrenin korunmasına yardımcı olacak şekilde ortama

bırakılmaktadır. Ayrıca Kojenerasyon Tesisi ile de çevreye karşı duyarlı davranılmaktadır.

Yasalar, Vergilendirme, Özendirme Önlemleri: Ankara Bulaşık Makinesi İşletmesi yasalara

uymakta ve vergisini zamanında ödemektedir.

Bu temel kriterler göz önünde bulundurularak Excel’de bir matris yapılmış ve

işletmenin kurulması için en uygun yerin Ankara olduğuna karar verilmiştir.

55

Ankara’da kurulmuş olması su konusunda dezavantaj görünse de diğer sanayi

merkezleriyle karşılaştırıldığında avantajdır. Fabrikanın ilk etütleri ihracat yapılabileceği

düşünülmeden yapıldığından mevcut yapı göz önüne alındığında bu gün için Ankara Sincan

Organize Sanayi Bölgesi fabrikanın kurulması için uygun bir bölge olarak görülmeyebilir.

Pek çok ham malzemenin İstanbul’dan gelmesi, Ankara’nın deniz ulaşımı olmadığı için

ihracata yönelik dezavantajlı olması da Ankara’da kurulmuş olmasının olumsuz yönleridir.

Sincan Organize Sanayi Bölgesi’nde kurulmuş olan fabrika Ankara’daki ülkemizin

sayılı üniversitelerinden mezun olan nitelikli elemanları bünyesine katmış; organize sanayinin

vergi vb. avantajlarından yararlanılmıştır. Teşvik unsuru da göz önüne alındığında mevcut

bölge oldukça cazibelidir. Ayrıca organize sanayi bölgesindeki birçok işletmeyle tedarikçi

anlaşması yapılmış böylece JIT’ı uygulama fırsatları doğmuştur.

Fabrikanın yerleşim planı aşağıda şematik olarak gösterilmiştir.

56

57

STOK ALANI

SOYUNMA TRAFO

ODALARI

MONTAJ 3 BANDI

YEMEKHANE

KALIPHANE

MONTAJ 1 BANDIBÜROLAR

YARDIMCI

AMABALAJ TESİSLER

TESTLABARATUARI

KGY BÜROLARI

AUDIT LAB.

ARÇELİK AŞ. ANKARA İŞLETMESİ YERLEŞİM PLANI

TAKIMI

MEKANÝK ÜRETÝM

ÝÇ GÖVDE ÜRETÝM TAKIMI

GKK

ÇAPAK AMBARI

SAC STOK SAHASI

STOK ALANI

BOYAHANE

MALZEME GİRİŞ AMBARI

ÜRÜN GELİŞTİRME

ÜR

ÜN

AM

BA

RIN

A

Malzeme girişi Malzeme girişi

Sac Malz. Girişi

Havaleli Mlz. Girişi

Firmanın Yerleşim Planı

3. ÜRETİM VE PLANLAMA FALİYETLERİ

3.1 ÜRETİM KARARLARI

Arçelik Bulaşık Makinesi İşletmesinde ürünlerin ne kadar zamanda ve nasıl

üretileceğine ilişkin kararlar sadece işletme içinde verilmemektedir. Arçelik’in Sütlüce ve

Çayırova işletmelerinde satış pazarlama ve tedarik zinciri ile ilgili kararlar verilir.Bu kararlar

Rolling satış hedefleridir. Her ayın yirmisinde bu kararlar bir sonraki ay için genel

müdürlüklerde kesinleşir. Ankara’daki Bulaşık makinesi işletmesi buradan gelen verileri

kullanarak karar vermektedir.Bu kararlardaki asıl belirleyici faktör siparişlerdir.Müşterinin

ürün çeşidine olan ilgisi o ürünün nasıl üretileceğini belirlemektedir. Buna göre üretim

planlama kısmı üretim planını hazırlar. Aylık ve haftalık üretim programları yayınlanır. Bu

bilgiler SAP ‘e girilir ve ürün ağacı bu programa aktarılır . Ürün ağacına bakılarak neye ne

58

kadar ve hangi zamanda ihtiyaç duyulacağı belirlenir.Tarihe göre bu ihtiyaçlar çıkartılır.Bu

veriler kullanılarak ürünlerin ne kadar zamanda ve nasıl üretileceğine ilişkin kararlar

verilmektedir.

3.2 KAPASİTE

Kapasite işletmede hayati öneme sahip bir kavramdır. Çünkü işletmeler ancak

kapasiteleri ölçütünde üretim yapabilir ve kârlarıda o ölçüde değişmektedir.Arçelik Bulaşık

Makinası işletmesi 1992’de 500,000 adet / yıl üretim kapasitesine uygun olarak kurulmuştur.

Mevcut teçhizatın montaj bandı haricinde olan kısmı bu üretim kapasitesini karşılayacak

düzeydeyken, 1996 yılında kurulan 100.000 adet/yıl kapasitesi ile çalışan ikinci montaj bandı

ile kapasite hedefe ulaşmıştır. 1998 yılında yeni ürün ve kapasite artışı projesi ile kapalı

üretim alanı bugünkü değeri olan 30.400 metre,2’ye ulaşmaktadır.Diğer taraftan aynı proje ile

yıllık üretim kapasitesi 700.000 adede çıkmış ve bu projeyi takip eden çalışmalarla büyük

yatırımlar yapmaksızın yıllık kapasite 800.000 adede kadar ulaşmıştır. 3. montaj bandı

yapıldıktan iç üretim sahasındaki kapasite uygun olarak yükseltildikten ve ikinci montaj bandı

devreden çıktıktan sonra kapasite planlı olarak yükselmiştir ve yıllık kapasite bugünkü değer

olan 1.700.000 adede ulaşmıştır. Bu değerde işletme kapasite üstü çalışmaktadır. Bunun en

büyük nedeni ise rakiplerle pazarda var olma mücadelesinin kızışmasıdır; özellikle en büyük

rakip olarak gösterilen Vestel firmasının atılımları işletmeyi kapasite üstü çalışmaya itmiştir.

Firmada bugün Montaj 1 Montaj 3 ve butik bant denilen 3 bantta üretim

yapılamaktadır. Montaj 1 ve Montaj 3 hattında seri üretim yapılırken, Butik bant denilen

bantta ise özel ve fazla işlem gerektiren ürünler üretildiğinden diğer bantlara nazaran daha az

kapasiteyle çalışmaktadır. Butik bantta bugünkü kapasite 200 kadarken, bütün bantlardaki

toplam kapasite günlük 6500 makinedir.

Arçelik bulaşık makinesi işletmesinde kapasite uzun vadeli satış planına göre

belirlenmektedir. Pres, montaj bandı, aparatlar, kalıp kapasitesi hepsi kapasite planlanmasını

belirleyen faktörlerdir. Üretim mühendisliği tarafından kapasite yönetilir.

3.3 ÜRETİM SİSTEMLERİ

Arçelik Bulaşık Makinesi İşletmesi seri üretimin uygulandığı en büyük işletmelerden

birisidir. Üretimde montaj hat sisteminin ağırlıkta olmasına rağmen, üretim yüksek oranda

metal işlemeciliği ve mekanik üretim de gerektirdiğinden akış proses sistemi de

59

uygulanmaktadır. Montaj hat sisteminde bir operatör aracılığıyla çeşitli parçalar takılmaktadır.

Akış proses sistemi ise mekanik robotlar aracılığıyla sacın mekanik olarak işlendiği sistemdir.

İşletmede montaj hattında akım tipi üretim sistemi ; motor gruplama, iç gövde , elektronik

kartların gruplandırıldığı alanlarda görev tipi üretim sistemi uygulanmaktadır. Üretim

sistemini talebin varlığına göre sınıflandırdığımızda ise, Arçelik BMİ’nde sipariş üzerine

yapılan üretimle karşılaşmaktayız.

3.3.1 AKIM TİPİ ÜRETİM SİSTEMİ ( FLOW SHOP)

Akım tipi üretim sistemi devamlı bir faaliyeti yansıtmaktadır.İşlem için gelen girdiler

ve işlem sırasında işlemler arası geçiş yapan üniteler seri olarak akmaktadır.Bu nedenle

üretimde bir devamlık söz konusudur.Bu üretim sisteminde ürünler genellikle yürüyen bir

bant (konveyör) aracılığıyla yer değiştirmektedir. Çıktısı belirli bir üretim çeşidi olan , işlem

ünitelerinin (makinelerin) yalnızca bu amaç için düzenlendiği ve çok çeşitli girdilerin seri

olarak sisteme girdiği üretim sistemidir. Arçelik Bulaşık Makinesi işletmesinde bulaşık

makinelerinin montaj hattında bu üretim sistemi uygulanmaktadır.

3.3.2 GÖREV TİPİ ÜRETİM SİSTEMİ ( JOB SHOP)

Görev tipi üretim sistemi üretim faaliyetlerinin partiler halinde gerçekleştirildiği bir

üretim sistemidir. Akım devamlı ve seri halde olmayıp, üretim programına göre harekete

geçilmekte veya üretim durdurulmaktadır.

Arçelik BMİ’ de motor gruplama, iç gövde , elektronik kart da gövde tipi üretim

sistemi kullanılmaktadır.

60

3.3.3 YALIN ÜRETİM

Yalın üretim üretime yük getiren tüm israflardan arınmayı hedef alan bir yaklaşımdır.

Yalın üretimin ana stratejisi hızı arttırıp, akış süresini azaltarak kalite, maliyet, teslimat

performansını aynı anda iyileştirmektir. Yalın üretim sistemi, müşterinin talebinin en az

kaynakla, en kısa zamanda, en ucuza ve hatasız olarak karşılanmasını hedefler. Yani sıfır

hatalı, tam zamanında, küçük partiler halinde, yüksek çeşitlilikte üretim yapılması öngörülür.

3.3.4 TAM ZAMANINDA ÜRETİM ( JIT )

Üretim için gerekli olan malzemenin gerektiği anda ihtiyaç noktasında bulunmasını

temin eden ve sıfır envanteri hedef alan bir malzeme yönetimi sitemidir. En az kaynak

kullanımıyla, en kısa zamanda, en ucuz ve hatasız üretimi, müşteri taleplerine cevap verecek

şekilde en az israfla ve tüm üretim faktörlerini en esnek şekilde kullanıp, potansiyellerin

tümünden yararlanmayı amaçlar.

Tam Zamanında Üretim 1970’lerin başlarında pek çok Japon üretim organizasyonunda

kullanılmaya başlanılan bir Japon üretim felsefesidir. Bu felsefe ilk kez Toyota’da

müşterilerin taleplerini en az gecikme ile karşılamak amacıyla geliştirilmiş ve

mükemmelleştirilmiştir.

Tam zamanında üretim kayıpların ana kaynağının stoklar olduğunu ön görmektedir.

Bu düşüncede stoklar bir göldeki suyu temsil eder ve nasıl su gölün alt tabanındaki kayaları

gizler ise, stoklar da bir firmadaki problemleri gizler diye düşünülür. Göldeki su azalmaya

başlandığında; yani stoklar azalmaya başladığında problemler su yüzeyine çıkmaya başlar.

61

Tam zamanında üretim felsefesi ürün üzerinde değil de, prosesler üzerinde yoğunlaşan

bir yaklaşımla çözüm üretir. Tam zamanında üretim insanlar, prosesler ve prosedürler gibi

organizasyonun tüm elemanlarında değişikliğe gitmeyi gerektirir.

3.4 ÜRETİM PLANLAMA FALİYETLERİ

Üretim planlama işletmenin belli bir dönem içinde üreteceği ürün miktarının

belirlenmesi ve kontrol altında tutulmasıdır. Üretim planlaması hangi mamullerin, nerelerde,

kimler tarafından, ne zaman ve nasıl üretileceğini gösteren planların hazırlanmasıdır. Üretim

planlamanın amacı üretimin aksamadan düzen içinde yürümesini, gereksiz faaliyetlerin

elenmesini ve üretime ilişkin her türlü faaliyetin birbiriyle uyum içinde olmasını sağlamaktır.

Bu amaçlara uygun olarak tüm üretimin miktar, kalite, yer, zaman ve çalışacak insan gücü

bakımından planlanması gerekir.

Arçelik A.Ş. Ankara Bulaşık Makinesi İşletmesi, bilgisayar sistemlerinin

gelişmesine paralel olarak planlama ve üretimle ilgili uygulamalardan büyük oranda

faydalanmaktadır.

MRP (Malzeme ihtiyaç planlaması): MRP bilgisayar tabanlı üretim planlama

ve stok kontrol sistemidir. Uygun programlama yöntemi ile siparişlerin önceliklerini saptar.

Malzemenin zamanında temini için planlamada gereken güncelleştirmeyi yapar. Teslim

tarihinde olabilecek gecikmeleri minimize etmeye çalışır. Arçelik ‘te MRP üretim planlama

bölümü tarafından gerçekleştirilmektedir. Malzeme ihtiyaç planı; talep, ürün ağacı, tedarik

süresi, stok miktarı gibi bilgilerden yararlanılarak hazırlanmaktadır. MRP sisteminin

işleyişinde şu adımlar takip edilir:

Firma siparişleri ve satış tahminlerinden Ana Üretim Planı ve bitmiş ürün

ihtiyaçları belirlenir.

Ürün ağacı kullanılarak 0. seviyedeki parçadan başlayarak her ürün için brüt

ihtiyaçlar belirlenir.

Ana Üretim Planını karşılamak için, ürün ağacı ve stok bilgileri kullanılarak,

sipariş verme tarihleri ve sipariş miktarları hesaplanır.

MRP çıktıları sonucu oluşacak raporlarda aşağıdaki bilgiler yer alır:

İleri bir zamanda verilmek üzere planlanmış siparişler,

Planlanan siparişleri yerine getirmek üzere iş emirleri,

Stok durum verileri,

62

Ana Üretim Planındaki siparişlerin, ertelenmesi veya iptaline göre, açık

siparişlerin iptal ya da ertelenmeleri,

Yeniden programlama durumunda açık siparişlerin teslim tarihi değişiklikleri.

Aşağıda merkezi ihtiyaç planlama(MİP) sına göre bir ürünün ekran çıktısı

görülmektedir.

1 MİP EKRAN ÇIKTISI

Üretim planlama kararları MİP üzerinden malzemenin işlem süresine göre, üretimin o

parçaya duyduğu ihtiyaca göre değiştirilebilir. Bu tarzda değişikliklerle siparişleri öne

çekilebilir.

3.5 STOK

İşletmelerde üretilen yada temin edilen malzemelerin ürün olmadan , yani müşteriye

ulaştırılmadan bir süre bekletilmesi stoktur. Arçelik de stok günü esasına bağlı kalarak stok

yönetimi yapılmaktadır.Stok günü, üretimi aç bırakmayacak şekilde kullanılan malzemenin

63

optimal düzeyde depolanma süresidir. Müşterinin istediği ürünü doğru zamanda temin etmek

oldukça önemlidir.Ancak fazladan tutulan her stok da işletmeye fazladan mali bir yük

getireceği için stok kontrolü ve yönetimi oldukça önemlidir. Arçelik’in başlangıçta 45 olan

stok günü bugünlerde 19 güne kadar düşmüştür.Üretimde stok günü ne kadar azsa o kadar

işletme için faydalı olacaktır. Yalnız işletme stok gününü düşüreceğim diye üretimi aç

bırakmamalıdır.Bu yüzden işletmede emniyet stoğu da tutulmaktadır.

Stok günü hesaplaması aşağıdaki şekilde yapılmaktadır ;

Stok günü hesabı her ayın sonunda mali işler tarafından yapılmaktadır.Stokta tutulan

bütün malzemelerin değerleri maddi olarak belirlenir ve ay sonunda elimde kaç liralık ürün

olmamış malzeme var şeklinde bir hesaplama yapılır. Örneğin ; elimde üretimde kullanılan

1000 makine olsun her makine için kullanılan 100tl değerinde malzeme olsun .İşletmenin 1

günlük maliyeti 100 000tldir.

Ay sonunda yapılan hesaplara göre elimde stokta olan malzemenin değeri 500 000 TL

ise stok günüm 5 gündür. Yani stok gününde temel mantık elimdeki malzemeyle kaç gün daha

üretim yapabilirim? Seklinde ilerlemektedir. Stok tutulan malzemenin cinsi de çok önemlidir.

Arçelik A.Ş. Bulaşık Makinesi İşletmesi’nde beş tip stok bulunmaktadır:

Yedek Parça Stokları: Bu stoklar makine yedek parçalarından ve üretimde direkt

olarak kullanılmayan malzemelerden oluşur. İşletmeye yan sanayiden gelen parçaların

gecikmesi durumunda, üretimin aksamaması için bu tip maddeler stoklanmaktadır.

64

Malzeme Stokları: Bu stoklar direkt üretimde kullanılan malzemelerden oluşmaktadır.

Hammadde Stokları: İşletmede ürün hammaddesi yan sanayiden temin edilmektedir.

Stoklanacak miktar MRP bilgileri, ürün ağacı ve müşteri talepleri doğrultusunda

belirlenmektedir.

Ara Stoklar: Üretim hattındaki işlem birimlerinden herhangi birinin durması halinde

üretim akışının sorunsuz ilerlemesi için önlem olarak tutulan stoklardır. İmalar

sürecindeki dalgalanmalara karşı tutulur.

Mamul Stokları: Bitmiş ürünlerin depoya gönderilmek üzere hazır olarak bekletildiği

stoklardır.

Firmada stok işlemleri SAP programı yardımıyla kontrol edilmektedir. Sipariş miktarı ve

zamanı bu program sayesinde planlanmaktadır. İşletmede JIT ve negatif stok sistemi de

uygulanmaktadır.

JIT ( JUST IN TIME)

JIT daha önce de belirtildiği gibi malzemenin gerekli olduğu anda ihtiyaç noktasında

bulunmasını ve sıfır stoku hedefleyen bir sistemdir. Arçelik’te bu sistem şu şekilde

işlemektedir:

Yan sanayiden gelen malzeme örnekleme yöntemiyle önce kalite kontrolden geçirilir.

Uzun süreli yapılan kontrollerde hatalı ürüne rastlanmıyorsa malzeme JIT kapsamına

girer.

Bundan sonra, malzeme herhangi bir kalite kontrol işlemine tabi tutulmaksızın geldiği

anda üretime alınır.

Üretim esnasında bir hata ortaya çıkarsa malzeme JIT kapsamından çıkarılır ve tekrar

kalite kontrolünden geçer.

KONSİNYE UYGULAMASI

Arçelik bulaşık makinesi işletmesinde malzemeleri temin edildiği firmalarla konsinye

uygulaması yapılmaktadır. Konsinye uygulamasında işletme malzemeyi temin ettiği firmayla

şöyle bir anlaşma yapmaktadır.Malzemeyi ayın başında tahmini bir sayıyla almaktadır. Aldığı

zamansa fatura kestirmemektedir.Ayın sonu geldiğinde aldığı kadarı değil de kullandığı

kadarı fatura ettirmektedir. Örneğin Arçelik konsinye uygulamasını kullandığı bir firmadan 5

ton malzeme temin etti. Ancak bu malzemelerin ay sonunda sadece 3 tonunu kullandı.Yaptığı

65

anlaşmaya göre 3 tonunu fatura edilmektedir. Bu uygulama sayesinde stok miktarı ya sıfır

yada negatif çıkmaktadır. Dolayısıyla Arçelik de negatif stok prensibi benimsenmiştir.

Uygulanan Stok Yönetimi Sistemlerinin İşletemeye Faydaları

Talep dalgalanmalarına karşı önlem alınır.

Finansal yönetimin etkin çalışmasını sağlar.

Tedarik ve satış masrafları azalır.

Malzeme ve ürün kayıpları en aza indirilir.

Aşırı stoklar önlenir.

4. KALİTE KONTROL ÇALIŞMALARI

Arçelik bulaşık makinesi işletmesinde kalitede politikası müşteri beklentilerini

karşılayan , kolay satın alınabilir ve kullanılabilir, güvenilir ürünleri geliştirmek ve üretmek;

satış sonrasında da müşteriye gerekli hizmeti vermektir.

Kalite düşüncesinin evrimiyle ortaya çıkan en önemli kavramlardan biri de ‘İç

Müşteri’ kavramıdır. Bu kavramın beraberinde getirdiği doğal bir gereklilik de iç müşteri

memnuniyetinin sağlanması, yani birbirini izleyen süreçlerin sahiplerinin birbirlerinin

beklenti ve isteklerini bir müşteri-tedarikçi ilişkisi içinde karşılamalarıdır. Toplam Kalite

Yönetiminin bir kuruluşta yerleştirilmesinde de en önemli etkenlerden birisi iç müşteri

anlayışının yaygın bir şekilde benimsenmesidir. Arçelik’te bu amaç çerçevesinde yürütülen

çalışmalar arasında Toplam Kalite Yönetimi, Kalite Çemberleri, İstatistiksel Proses Kontrol,

Kalite Fonksiyonu Dağılımı, TPM ( Toplam Verimlilik Yönetimi) gibi uygulamalar göze

çarpmaktadır. Aşağıda bu çalışmalardan bazıları hakkında bilgi verilmektedir:

Toplam Kalite Yönetimi

TKY (Toplam Kalite Yönetimi ) faaliyetleri kalite sisteminin sadece bir departmanda

değil, tüm işletme bünyesinde yayılmasını amaçlar. Toplam kalite modelinde 9 adet kriter

mevcuttur.bunlar:

● Liderlik

● Politika ve Strateji

● Çalışanların Yönetimi

● Kaynakların Yönetimi

● Süreçler

66

● Müşteri Tatmini

● Çalışanların Tatmini

● Toplum Üzerindeki Etki

● İş Sonuçları

Bu kapsamda yapılan çalışmalar Kalite Güvence Yöneticiliği önderliğinde yürütülür.

Burada Kalite Güvence Yöneticiliği stratejik kalite planını oluşturarak planlar, uygulama ve

gelişmeleri izler bu faaliyetlerin bir bütün halinde yürütülmesinde yönetim takımına destek

verir. Stratejik kalite planı doğrultusunda yeni kalite sistem, araç ve tekniklerinin araştırılıp

etüt edilmesini, şirkete uygun şekilde tasarlanması, test edilmesini, sonuçların gözden

geçirilerek standartlaştırılmasını ve şirket içinde yayılmasını sağlar . Ayrıca mevcut kalite,

sistem araç ve tekniklerinin geliştirilmesi çalışmalarını yürütür. Burada yapılan çalışmalar

uluslararası ISO 9001 standardının gereklerini yerine getirecek şekilde belgelendirilir.

Kalite Çemberleri

Kalite Çemberleri, toplam kalite yönetimi adına yapılan ilk çalışmalar olup, birimlerin

kendi çalışma alanlarındaki kalite problemlerini ve diğer sorunları Kalite Çember tekniklerini

kullanarak saptamak, analiz etmek ve çözmek için düzenli aralıklarla gönüllü olarak bir araya

gelen çalışan grubudur. Kendi faaliyet alanları dışındaki konular olan sendikal faaliyetler,

yönetim politikaları, ücret, ceza, terfi gibi konular, kişisel problemler çalışma alanlarının

dışındadır. Bu grup, çalışmalarını Kalite Çemberleri Uygulama Talimatı’na göre yürütür. Bu

talimat, Bulaşık Makinesi İşletmesi Kalite Çemberleri çalışmalarının esaslarını, nasıl

yürütüleceğini, nasıl değerlendirileceğini ve nasıl takip edileceğini tarif eder. Talimat, Kalite

Çemberleri uygulamalarını sürdüren tüm ekipleri kapsar. Takımların içerisinde yer alan

gönüllü ekip üyeleri, doğal kalite çember üyesi ve bu kişilerin oluşturduğu ekipler de birer

Kalite Çemberidir. Ekip sözcülerinin her biri ise kendi ekibinin oluşturduğu çemberin doğal

lideridir. Çember üyeleri isterlerse gönüllü olan başka bir üyeyi de çember lideri olarak

seçebilirler. Kalite çemberlerinde yer alan kişilerin görev ve sorumlulukları şöyledir:

İşletme Yürütme Kurulu

İşletme Yöneticisi, tüm Yöneticiler, Takım Liderleri ve "Bulaşık Makinesi İşletmesi

Danışman Rehberi"nden oluşur. Yürütme Kurulu 6 ayda bir İşletme sunuşları döneminin son

günü toplanır. Bu toplantıların temel amacı sunuş yapan Kalite Çemberlerini başarı

kriterlerine göre değerlendirmektir. İşletme Danışman Rehberi tarafından hazırlanan ve

yayınlanan yıllık değerlendirme raporu Aralık ayında gerçekleştirilen Yürütme Kurulu

67

toplantısında gözden geçirilir. Yıllık değerlendirme raporlarının içeriğinde, verilen eğitimler,

takımlara ait Kalite Çember Sistemi izleme göstergeleri, yıl içinde sunuşu yapılan bütün

konuların takip tabloları özet tablosu, çemberde çalışan eleman sayısı, işletmedeki toplam

çalışan sayısı, sunuş yapan grupların isimleri ve kaç sunuş yaptıkları yer almaktadır. Yürütme

Kurulunun diğer görevleri; stratejileri belirlemek, stratejiler doğrultusundaki uygulamaların

etkinliğini izlemek, düzeltici ve önleyici faaliyetler konusunda kararlar almak, Bulaşık

Makinesi İşletmesi Kalite Çemberlerini daha etkin ve yaygın hale getirmek üzere hedefler

belirlemek ve faaliyetlerin yürütülmesinde karşılaşılan problemlerin giderilmesi için tedbirler

almaktır.

İşletme Danışman Rehberi

Kalite Çemberlerinin koordinasyon ve danışmanlığından İşletme Yürütme Kurulu’na

karşı sorumludur. Görevleri; çember faaliyetlerini yaygınlaştırmak ve herkes tarafından

duyulmasını temin etmek, takım rehberi ve lider eğitimlerini gerçekleştirmek, aylık

periyotlarda tüm takım rehberleri ile toplantı yapmak, takımlardaki çember faaliyetlerinin

gelişimini izlemek, takımlara danışmanlık desteği vermek, altı ayda bir gerçekleştirilen

Yürütme Kurulu toplantılarını organize etmek, toplantı gündemini hazırlamak ve toplantıya

katılmak, altı aylık dönemlerde sunuş programlarını yapmak, her ayın üçüncü haftasında

takım rehberleri ve çember liderleri ile toplantı organize etmektir.

Takım Çember Rehberi

Takımındaki çember faaliyetlerinin yaygınlaştırılması, uygulanması, yönetim

politikalarının yerine getirilmesinden sorumludur. Takımında yer alan tüm çember liderleri ile

Yürütme Kurulu arasındaki düğüm noktasını oluşturur. Görevleri; takımındaki çember

faaliyetlerini yaygınlaştırmak, her ayın üçüncü haftasında çember liderleri toplantısına

katılmak, aylık toplantılarda danışman rehber ve diğer takım rehberleri ile toplantı yaparak

çemberlerin sorunlarını görüşmek, takımındaki çember faaliyetlerinin İşletme içerisinde

duyurulmasını sağlamak, üye eğitimlerini gerçekleştirmek, çemberlerin kendi takımlarına

gerçekleştirdikleri takım sunuşlarını planlamak, sunuşlara takım lideri, takım mühendisleri ve

diğer ekiplerin katılımını sağlamaktır.

Çember Lideri

Lideri olduğu çemberin faaliyetlerinden sorumludur. Takım rehberi ile sürekli temas

halindedir. Görevleri; çember üyelerinin gelişmesine yardımcı olmak, çember toplantılarına

ait tutanakların tutulmasını sağlamak, Kalite Çemberleri Gelişim Takip Tablosunu

sunuşlardan önce doldurmak, her ayın üçüncü haftasında çember liderleri toplantısına

68

katılmak, toplantıda, karşılaştıkları problemleri, çember faaliyetlerinin sürekliliği için

belirledikleri ihtiyaçları rehberlere iletmek ve çemberdeki iş bölümünü organize etmektir.

Üye

Çemberlerde sorun seçiminden, problem çözümüne ve yönetime sunuşa kadar her

aşamada gönüllü olarak görev alır.

Çalışmasını tamamlayan her Kalite Çemberi öncelikle kendi takımı bünyesinde bir sunuş

gerçekleştirir. Buna Takım Sunuşu denir. Sunuşa takım lideri, takım mühendisleri ve diğer

ekipler katılırlar. Takım sunuşları sahada gerçekleştirilir. Takım lideri kalite çemberi takım

sunuşundan sonra kalite çemberinin önerisini cevaplama formu ile cevaplar. Bir de 6 ayda bir

gerçekleştirilen Yürütme kurulu Sunuşu vardır. Sunuş dönemleri Mayıs ve Kasım aylarının

ilk iki haftasıdır. Yürütme Kurulu sunuşlarının amacı tüm çemberlerin yöneticiler ve takım

liderleri tarafından başarı kriterlerine göre değerlendirilmesi ve yıllık olarak en başarılı Kalite

Çemberlerinin belirlenmesidir. Yine Mayıs ve Kasım aylarında Yürütme Kurulu Toplantısı

gerçekleştirilir. Bunlara ek olarak her ayın ilk haftası Rehberler Toplantısı ve her ayın 3.

haftası Çember Liderleri Toplantısı yapılmaktadır.

Kalite Çemberlerinde çalışmalar belli adımlarla yürütülmektedir. Bu adımlar aşağıdaki

gibidir:

● Sorun seçimi

● Sorun analizi

● Çözüm önerisi

● Takıma sunuş

● Öneri uygulama

● Standartlaştırma

● İşletmeye sunuş

Bu aşamalarda yürütülen faaliyetler ve kullanılabilecek yöntemler aşağıdaki tablolarda

verilmiştir.

AŞAMA 1 : SORUN SEÇİMİ

FAALİYET KULLANILABİLECEK YÖNTEMLER

Sorun Listesinin Oluşturulması Sorun listesi asılması, Beyin fırtınası

Sorun Seçimi Beyin fırtınası, Oylama, Pareto Diyagramı,

69

Histogramlar, Gruplandırma, Dağılım Diyagramları

Hedef Belirlenmesi Beyin fırtınası , Rehberlere danışma

AŞAMA 2 : SORUN ANALİZİ

FAALİYET KULLANILABİLECEK YÖNTEMLER

Mevcut durumu inceleme, sorunu

tanıma

Veri Toplama (Kontrol Listeleri/ Kontrol Tabloları,

Çizimler), Grafikler, Fotoğraflar

Kök nedenlerin belirlenmesi Veri Toplama, Grafikler, Pareto analizi, Balık Kılçığı,

Süreç Neden-Sonuç Sorun Analizi

Kök nedenlerin doğrulanması Beyin fırtınası, Deneme, Doğrulama (Üyeler uygun

buldukları herhangi bir deneme metodu

kullanabilirler.Rehberlerden bilgi desteği alabilirler)

AŞAMA 3 : ÇÖZÜM ÖNERİSİ

FAALİYET KULLANILABİLECEK YÖNTEMLER

Alternatif çözüm önerileri

oluşturulması

Beyin fırtınası ,

Rehberlere danışma

Avantaj/Dezavantajların

belirlenmesi, alternatiflerin

kıyaslanması

Fayda/Maliyet analizi, alternatiflerin kazançlar

açısından kıyaslanması (Bu aşamada çember üyeleri

rehber ve mühendislerden bilgi desteği alabilirler)

Çözüm önerisi oluşturulması Beyin fırtınası, Oylama

70

AŞAMA 4 : TAKIM’A SUNUŞ

FAALİYET KULLANILABİLECEK YÖNTEMLER

Çözüm önerisinin tüm takıma

sunulması

Sunuş hazırlanması

AŞAMA 5 : ÖNERİ UYGULAMA

FAALİYET KULLANILABİLECEK YÖNTEMLER

Önerinin uygulamaya konması Uygulama

Sonuçların izlenmesi Veri Toplama, Grafikler, Pareto Diyagramı

Önceki durum-Sonraki durum

karşılaştırması/Kazançların

hesaplanması

Beyin Fırtınası, Pareto Diyagramı , Fotoğraflar,

Çizimler, Çember üyelerinin uygun bulduğu herhangi

başka bir yöntem

Önerinin gözden geçirilmesi Kalite Çember Teknikleri

AŞAMA 6 : STANDARTLAŞTIRMA

FAALİYET KULLANILABİLECEK YÖNTEMLER

Çözüm önerilerinin

standartlaştırılması

Talimat yazılması , Bakım planlarının revize edilmesi,

Operasyon planlarının revize edilmesi

Yeni bir makine / teçhizat veya aparatın devreye

alınması, çember üyelerinin uygun bulduğu herhangi

başka bir yöntem

AŞAMA 7 : İŞLETME’YE SUNUŞ

FAALİYET KULLANILABİLECEK YÖNTEMLER

Yürütme Kuruluna sunuş Sunuş hazırlanması

71

Her çember çalışmasını tamamladıktan sonra Takım lideri, takım mühendisleri ve takımdaki

diğer ekiplerin katıldığı bir gruba “Takım Sunuşu” gerçekleştirir. Takım sunuşları sahada

gerçekleştirilir. Takım sunuşu tamamlandıktan sonra öneri uygulamaya alınır ve kalite

çemberi Yürütme Kurulu sunuşuna kadar olan dönemde 5. ve 6. adımları tamamlar. Her takım

kendine bağlı çemberlerin gerçekleştirdiği sunuşları Kalite Çemberleri Çözüm Önerisi Takip

Tablosu ile takip eder. Öneri uygulanıp standartlaştırma gerçekleştirildikten sonra Yürütme

Kurulu Sunuşu yapılır. Yürütme Kurulu sunuşları 6’şar aylık dönemlerde gerçekleştirilir.

Mayıs ve Kasım aylarının ilk iki haftası Bulaşık Makinesi İşletmesinin Kalite Çember Sunuş

dönemleridir. Takıma sunuş yapmış olan çemberler 5 ve 6. Aşamaları tamamlamadan

Yürütme Kurulu sunuşu yapamazlar.

Sunuşlar gerçekleştirildikten sonra değerlendirme aşamasına geçilir. Değerlendirmeler Mayıs

ve Kasım aylarının ilk iki haftası içerisinde gerçekleştirilen sunuşların sonunda, Yürütme

Kurulu üyeleri ve takım rehberleri tarafından yapılır.

Sunuş yapmış tüm Çemberler Arçelik Ödül Yönetmeliğine göre ödüllendirilmektedir.

Ödüllendirme sonucu yılın en başarılı Kalite Çemberi, yılın en başarılı 5 Kalite Çemberi ve

yılın en başarılı rehberlik yapan takımı seçilmektedir.

Uluslar arası Kalite Standartları

Uluslararası Sistem Standardı Uygunluk Belgeleri

TS EN ISO 9001:2008, TSE

ISO 14001:2004, SGS

TS EN ISO/IEC 17025:2005, TÜRKAK

72

5. YAZILIM VE DONANIM ALT YAPISI

Arçelik A.Ş. Ankara Bulaşık Makinesi İşletmesi bilgisayar sistemlerini oldukça etkin

bir biçimde kullanmaktadır. Üretimin devamlılığı için büyük önemi olan bilgisayar sistemleri

Bilgi İşlem Departmanı tarafından kontrol edilmektedir..Firmada Bilgi İşlem Bölümünde

bulunan personelin yapısı aşağıdaki gibidir.

Bu bölümde bulunan 3 ana server ile işlemler yapılmaktadır. Ortalama kişi

başına(beyaz yaka) 1,2 PC düşmektedir ki bu miktar diğer fabrikalarla karşılaştırıldığında

oldukça yüksektir. Bilgisayarlarda kullanılan yazılımlar mümkün olduğunca güncel tutulmaya

çalışılmaktadır. 2006 yılı itibarı ile kullanılan işletim sistemleri Windows XP Professional ve

Windows Server 2003, Office programı Microsoft Office XP, çizim ve tasarım programları

Autocad 2002, Ideas, Unigraphics iken veritabanı çözümleri ise Oracle ile yapılmaktadır.

Üretim planlama, malzeme ihtiyaç planlaması, stok kontrolü gibi üretimle ilgili tüm

problemler de SAP MRP programları sayesinde bilgisayarlar ile çözümlenmektedir.

SAP sisteminin amacı daha hızlı ve daha kaliteli iletişim ve bu sayede istenen verilere

daha rahat ulaşılabilmesi, malzeme hareketinin tespit edilmesiyle maliyet analizinin ve

operasyon planlamasının daha kolay yapılabilmesidir.

YÖNETİCİ

YAZILIM TAKIMI

UYGULAMA GELİŞTİRİCİ

OTOMASYON GELİŞTİRİCİ

DONANIM TAKIMI

NETWORK KURUCUSU VE

SERVER KURUCUSU TEKNİSYEN

73

SAP sisteminin yanı sıra ISOFT. dog kalite sistem programı, IDEAS dizayn ve çizim

programı, MINITAB istatistik programı ve güncel ofis programları etkin bir şekilde

kullanılmaktadır.

Network faaliyetleri oldukça üst seviyededir. Koç Topluluğu’na bağlı tüm sistemlerde

kurulmuş olup bağlı bulunan tüm sistemlere ulaşılabilinen bir sistem kurulmuştur. Koç

Sistem(Bilişim Teknolojisi Grup Yöneticiliği)aracılığıyla bağlı bulunan tüm işletmelerde

network sistemi kurulmuş durumdadır. Ayrıca her işletme kendi içerisinde de network

sistemini kurmuş durumdadır. Böylece Koç Topluluğuna bağlı şirketler birbirine bağlanmış

oluyor. Böylece tüm istenen bilgi ve verilere ulaşmak kolaylaşmıştır ayrıca şirket içerisindeki

mevcut bilgi ve duyurulara ulaşmak mümkün.

Yüksek teknoloji uygulamaları arasında sayabileceğimiz CAD sistemi ürün

geliştirme dizaynında kullanılıyor. CAM sistemi yoktur fakat yardımcı sanayilerde kalıp

üretiminde kullanan birkaç firma var. FMIS sistemi yoktur. Otomatik robotlar, multipickerler,

toz boya uygulamaları otomasyon sistemine örnek verilebilir. Arçelik AŞ Bulaşık Makinesi

İşletmeciliği bir teknoloji araştırma geliştirme merkezi değildir. Yüksek teknoloji

araştırmaları AR-GE’de yapılmaktadır. Fabrika içerisindeki yüksek teknololoji

uygulamalarına çeşitli örnekler vermek istersek; IDTag sistemiyle montaj bandına malzeme

taşıyan sistemler var, montaj bandına kadar ambalajlanmış ürünün sevkıyatında kullanılan,

performans hücrelerine giren makinelerin çalışmalarını birebir smüle eden ve kayıt altına alan

sistemler var. Böylece makine performansı otomasyon sistemi sayesinde test edilmiş olur.

Fabrikadaki tüm güncel bilgileri edinilmesi bu yolla sağlanabilir.

Ankara Bulaşık Makinesi İşletmesi‘nde, merkezi İstanbul olan Bilgi Sistem

Yöneticiliği bulunmaktadır. Bölümün amacı ARÇELİK için kullanması gereken programları

tespit edip bunları kurmaktır. Ayrıca var olan bilgisayar ve yazıcıların bakımını ve tamirini

yapar.

Kesintisiz güç kaynağına bağlı olan bilgisayarlarda Windows XP ve Office 2007,

başta olmak üzere pek çok programlar bulunmaktadır. Tasarımda genellikle daha çok Ideas

olmak üzere Unigraphics de kullanılmaktadır. Üretim planlama hariç tüm bölümler networke

bağlı olduğu ve Microsoft Exchange sayesinde şirket içi hızlı bir haberleşmenin sağlandığı

fabrika Koç net adlı 1024 byte ‘lık bir hat ile internete bağlanmaktadır. Ayrıca sadece

74

fabrika içinden erişilebilen intranet tanıtıcı bir niteliğe sahip olup pek çok konuda bilgi

içermektedir.

7. KURULUŞUN MALİYET YAPISI

Maliyet , bir mal veya hizmete sahip olmak için, o mal veya hizmetin ortaya

konulabilmesi için harcanan dolaylı ve dolaysız harcamaların toplamıdır. Arçelik A.Ş’ de

maliyet hesapları yapılırken bir önceki yılın harcamaları, üretim programı, kadro, yatırım,

büyüme, döviz, enflasyon gibi kriterler dikkate alınarak yapılmaktadır. Ankara Bulaşık

Makinesi İşletmesinde her bölümün kendi bütçesini oluşturarak bunun mali işler bölümü

tarafından onaylanması ile belirlenen bütçe, İstanbul’daki Genel Müdürlüğe, oradan da

Holdinge bildirilir. Holding, Arçelik A.Ş. için ayrılan bütçeye bakarak, talep edilen miktarı

kabul ederse, Ankara Bulaşık Makinesi işletmesi bu miktarı ancak bu şekilde kullanabilir.

Arçelik’te uygulanan maliyet sistemi, Sinai maliyet olup, dağıtım anahtarı olarak

Adam x saat / ürün kullanılır. Adam x saat / ürün; makinenin üretilmesi sırasında çalışan

işçi sayısı ile bu işçilerin ürettikleri toplam makine sayısını üretmesi için harcadıkları süre

çarpılarak üretilen miktara bölünmesi ile bulunur. Verimliliği ölçmek amacıyla da kullanılan

bu formülden çıkan sonuç ne kadar düşük olursa verim o kadar iyi demektir. Şöyle ki az

adamla az saat de çok ürün her zaman istenen bir durumdur.

Örneğin 100 kişi 7,5 saat ‘de 600 adet makine üretirse adam x saat / ürün değeri

100 x 7,5 / 600 = 1.25 ‘dir

Safha Maliyeti Sistemi “maliyetlerin zaman ve yer itibariyle üretimle

ilişkilendirilerek oluşturulmasıdır”. İşletmede maliyet belirleme yöntemi olarak safha maliyet

sisteminden LİFO (son giren ilk çıkar) yöntemi kullanılarak hesaplamalar yapılmaktadır. Bu

yönteme göre imalata en son satın alınan malzemenin verildiği kabul edilir. Maliyetler

yüksek, dönem sonu stokların maliyetleri düşüktür. Kar ilk giren ilk çıkar yöntemine göre

daha düşüktür. Fakat daha az vergi ödenir. Bunun sebebi finansman giderlerinin tümünün

gider olarak yazılmamasıdır

Sinai Maliyet = İşçilik Maliyeti + Genel İmalat Giderleri +

Amortisman + Malzeme Maliyeti

75

İŞÇİLİK MALİYETİ

Direk üretime katkısı olan makine ile alakası olan çalışanların oluşturduğu maliyettir.

Mekanik, montaj, iç gövde de çalışan mavi yaka personeli kapsar. işçilik maliyeti

hesaplanırken dağıtım anahtarı olarak adam x saat / adet kullanılır. Farklı işler yapan işçilerin

her aşama için saat başına ücretlerinin toplamının, bu aşamaların süresinin toplam süreye

oranlarıyla çarpımının toplamıdır.

GENEL İMALAT GİDERLERİ ( G.İ.G)

Genel imalat giderleri üretime direk katkısı olmayan imalatla ilgili giderlerdir.Genel

imalat giderlerine dahil olan bölümler ;

1. Fabrika Yöneticiliği

2. Mekanik imalat

İç gövde imalat

Montaj

Kalite güvence

Üretim mühendisliği

Üretim planlama

3. Yönetim giderleri

Mali işler

Bilgi işlem

İnsan kaynakları

Direktörlük

4. Arge giderleri (630 KODU)

AMORTİSMAN GİDERLERİ

Amortismanlarda azalan bakiyeler metodu, hızlandırılmış amortisman

kullanılmaktadır.

GENEL İMALAT GİDERLERİ ( 730 KODU)

DESTEK DEPARTMANI ( 632

KODU )

76

Amortisman

İmalat Amortismanı Genel Gider Amortismanı

İmalata Verilmeyen Genel Gider

MALZEME MALİYETİ

Malzeme maliyetleri ambar bağlama sonucunda oluşan tutarların; iş emri – işlem kodu ve

maliyet merkezi bazında gruplanmasıyla oluşur. Gerekli programlar ambar bağlama sonrası

otomatik olarak çalışır.

7.1 BİRİM MALİYETİN HESAPLANMASI

Bir işletmenin ana faaliyet konusunu oluşturan mamul ya da hizmetleri elde etmek için

harcadığı tüm üretim faktörlerinin para ile ifade edilen değerlerinin, söz konusu mamul ya da

hizmet birimleri başına düşen tutarına birim maliyet denir.

Arçelik A.Ş. Bulaşık Makinesi İşletmesi birim maliyetleri hesaplamaktadır.

Hesaplama için şu şekilde bir yol izlenmektedir:

Üretilen ürünlerden herhangi biri için ürün ağacı oluşturulur. Ürün ağacı ürünün

hangi malzemelerden ve hangi parçalardan oluştuğunu göstermektedir.

Ürün ağacında bulunan bütün malzemelerin satın alma maliyetleri belirlenir.

Her bir işlemin standart süresinden hareketle direkt işçilik maliyetleri hesaplanır.

77

Fabrikanın yıllık olarak hesaplanan genel giderleri üretilen ürün miktarına göre

dağıtılarak birim maliyetler hesaplanır.

ÜRETİM MALİYETİ (malzeme+direkt işçilik+ amortisman + genel üretim giderleri)

AR-GE GİDERLERİ

+ GENEL GİDERLER ( idari giderler )

BİRİM MALİYET

Birim maliyetin üstüne eklenen kar payı ile ürünün satış fiyatı belirlenmiş olur.

Üretim Maliyeti

Üretim maliyeti, malzeme, direkt işçilik, amortisman ve genel üretim giderlerinin

toplamından oluşur.Malzeme maliyeti, ürün ağacında belirlenmiş olan malzeme miktarının,

satın alınan malzemenin birim maliyeti ile çarpılmasıyla bulunur.

Malzeme maliyeti= Satın Alınan Miktar * Birim Satın Alma Maliyeti

Direkt işçilik maliyeti hesaplanırken dağıtım anahtarı olarak adam x saat / adet kullanılır.

Farklı işler yapan işçilerin her aşama için saat başına ücretlerinin toplamının, bu aşamaların

süresinin toplam süreye oranlarıyla çarpımının toplamıdır.

Direkt İşçilik Maliyeti=[ ( adam * saat / adet ) / toplam adam * saat ] * toplam direkt işçilik giderleri

Genel Üretim Giderleri kapsamında ise enerji, su, bakım onarım maliyetleri ve endirekt işçilik

maliyetleri bulunmaktadır.

Ar-Ge Giderleri

Ürün geliştirmede yeni teknoloji ve ürünler için yapılan giderlerdir. Bu giderler ürün

çeşitlerine dağıtılırken ilgili ürünün toplam satış tutarının, toplam satış tutarına oranı baz

alınmaktadır.

Genel Giderler

78

Mali işler, insan kaynakları, direktörlük, bilgi-işlem ve otomasyonda çalışan

memurların maliyeti ise genel giderler içinde yer almaktadır. Genel giderler dağıtılırken ise

ürün çeşidinin adam * saat değerinin toplam adam * saat değerine oranı kullanılmaktadır.

Toplam üretim maliyeti, üretilen makine sayısına bölünürse, bir makinenin toplam üretim

maliyeti bulunmuş olunur. Genel giderler ve Ar-Ge giderleri de satış miktarına oranlanarak

birim üretim maliyetine ilave edilir.

ÖRNEK MALİYET ANALİZİ ÇALIŞMASI

4 programlı A+ 6242 HY bulaşık makinesinin satış fiyatı 960 TL ,8 proglamlı A++

6281 HT bulaşık makinesinin satış fiyatı ise 1300 TL dir.

Birinci modelden 18 , ikinci modeldense 12 tane bulaşık makinası satıldığını düşünürsek ;

Satış tutarı 1 = 960*18 =17280 TL

+ Satış tutarı2 = 1300*12 =15600 TL

Toplam Satış tutarı = 38880 TL

4 programlı makinenin toplam malzeme maliyeti: 300 TL / adet

5 programlı makinenin toplam malzeme maliyeti: 500 TL / adet

Toplam işçilik giderleri : 400 TL

Toplam amortisman : 1200 TL / yıl

Genel imalat giderleri : 600 TL

Genel giderler : 5000 TL

Toplam AR-GE giderleri : 3500 TL

Ürün Çeşidi Adam x Saat / ürün Adet Adam x saat Oran

4 prog. 1.5 * 1000 1500 0.33

5 prog. 1.5 * 2000 + 3000 0.67

79

4500

4 programlı makine için birim maliyet ;

Toplam malzeme maliyeti = birim sarfiyat x satın alınan fiyat = 300 TL / adet

Toplam işçilik maliyeti = 400 TL x 0.33 = 132 YTL

132 TL / 1000 = 0.132 TL / birim

Aylık amortisman =1200 / 12 = 100 TL / adet

[ 100 TL x 1000 ] / 3000 = 33.3 TL

33.3 YTL / 1000 = 0,0333 TL / birim

Genel imalat giderleri = 600 YTL x 0.33 = 196 TL

196 YTL/ 1000 = 0.196 YTL / birim

Birim üretim maliyeti = 300+ 0,132+ 0,0333+ 0,196

= 300,3613 TL (sınaî maliyet )

AR- GE giderleri: 17280 / 3880 = 0.44

0.44 x 3500 TL = 1555,55 TL

1555,55 TL / 1000 = 1,55 TL / birim

Genel Giderleri: 0.44 x 5.000 YTL = 2.200 TL

2.200 YTL / 1000 = 2,2 TL / birim

Toplam birim maliyet = 300,3613 TL +1,55 TL + 2,2 TL

=304,1113TL

Ticari Maliyet = Toplam Birim Maliyeti + Satış Elemanı Maliyeti + Reklam Maliyeti

80

NOT: Yukarıdaki örnekte kullanılan veriler gerçeği yansıtmamaktadır. Gerçek veriler

fabrikadaki gizlilik politikasından dolayı verilmemektedir.

7.2 BAŞABAŞ NOKTASI ANALİZİ

Kar maksimizasyonu amacıyla ticari hayata adım atan ve bu amaç doğrultusunda

faaliyetlerini sürdüren işletmeler, üretim ve faaliyet kararlarını saptarken, kendilerine yol

gösterecek bazı analizler yapmak durumundadır. Başa baş noktası analizi işletmelere, hangi

üretim miktarında, ne kadar gider ile ne kadar gelir elde edeceklerini ve bu gelirin ne

kadarının kar olduğunu gösteren bir analiz olarak karşımıza çıkmaktadır.

İşletmelerin varlıklarını sürdürebilmek ve kar elde etmek amaçlarına ulaşabilmek için,

ilgili süreçte katlanmaları ya da vazgeçmeleri gereken bazı unsurlar vardır. Ticari süreçteki bu

unsurlar toplamına maliyet denmektedir. Maliyet işletmenin alım, üretim, takas ve satış

aşamalarının tümünde tükettiği mal ve hizmetlerle ilgili giderlerle, alternatif yolları seçmemek

ile katlandığı giderler toplamının parasal ifadesidir. Gider kavramı ise, belirli bir zaman dilimi

içinde kullanılan ve tüketilen varlıkların (mal ve hizmetler) parasal değerine dikkat çeken,

faydası tükenmiş bir maliyettir. Örneğin kendi ürettiği ürünleri satan bir ticari işletme üretime

dahil edeceği hammaddeleri alırken bunlar için taşıma, depolama giderlerine katlanmak,

üretim süreci için bina kirası, elektrik, sigorta giderlerine katlanmak, işçi çalıştırmak ya da

satış için reklam yapmak zorundadır. Tüm bu kalemler işletmenin giderlerini yansıtır. Yapılan

harcamaların gider sayılabilmesi için mutlaka işletmenin faaliyetleri ile ilgili olması ve belirli

bir döneme ait olması gerekir.

Bir işletmeye ait giderler sabit ve değişken giderler olarak ikiye ayrılmaktadır. Sabit

giderler; firmanın faaliyette olduğu süre boyunca ne olursa olsun katlanmak zorunda olduğu

giderlerdir. Örnek olarak; işyeri kirası, sigorta, araç, makine-ekipman, amortisman vs…

Değişken giderler ise firmanın faaliyet hacmindeki değişikliklere göre farklılık gösteren

giderleri ifade etmektedir. Örneğin; enerji giderleri ve hammadde giderleri üretim hacmine

bağlı olarak artan ya da azalan giderler olduğundan değişken giderler kategorisinde yer

almaktadır. Bir de değişken ve sabit giderleri birlikte içeren yarı değişken giderler vardır ki;

onlara da örnek olarak tamir-bakım giderleri verilebilir.

81

Bir firmanın satış miktarları, sabit giderleri, değişken giderleri ve kar kavramları

arasındaki ilişkileri başa baş noktası analiziyle incelenebilir. Bu analize göre; firmanın

gelirleri ile giderlerinin birbirine eşit olup, karlılığın sıfır olduğu ve üretime devam edilmesi

durumunda kar elde edilmeye başlanacak olan noktaya başa baş noktası denir.

TOPLAM GELİRLER = TOPLAM GİDERLER

Başa Baş Noktası (BBNmiktar ) = Sabit Maliyetler / (Birim Fiyat – Birim Değişken Maliyet)

Örnek: 20.000 adet ürün üretmeyi planlayan işletmenin gerçekleştireceği üretim için toplam

olarak , 80.000 TL ise değişken maliyete ve 30.000 sabit maliyete katlanması gerekmektedir.

Üreteceği her bir ürün için 10 TL satış fiyatı belirlemiştir. Bu durumda firmanın satış ve

miktar bazında başa baş noktaları aşağıdaki gibi gerçekleşecektir.

BBN MİKTAR = 30.000 / [ 10-(80.000*20.000)]

= 5 000 br

BBN SATIŞ HACMİ = 30.000/ [1- (4/10)]

=50 0000 TL

Buna göre işletme 5.000 birim ürün ürettiğinde yada 50.000 TL’lik satış hacmine ulaştığında

gelir toplamı, gider toplamına eşit olacak yani sıfır kara ulaşacak, fakat bu noktadan sonra

ürettiği her bir birim üründen kâr elde etmeye başlayacaktır.

NOT: Yukarıdaki örnekte kullanılan veriler gerçeği yansıtmamaktadır. Gerçek veriler

fabrikadaki gizlilik politikasından dolayı verilmemektedir.

82

7.3 FİYATLARDAKİ DALGALANMALAR VE ÜRETİM MİKTARLARI

Aşağıda son yıllarda üretim miktarları ve birim fiyatları yaklaşık olarak verilmiştir. Gerçek

değerler firma tarafından verilmemektedir. Bu verilerden de anlaşılacağı gibi işletmede

kapasite artırımına gidildiği halde; verimlilik ve geliştirme çalışmaları sonucunda birim

maliyetlerin düştüğü gözlenmektedir. Miktar ve fiyat arasındaki dalgalanmalar dengeli bir

şekilde yürümektedir. Bu da işletmenin iyi bir çizgi yakaladığının göstergesi olarak

değerlendirilebilir.

Yıllar Yıllık Üretim Miktarı

2000 424.000

2001 368.000

2002 335.000

83

2003 350.000

2004 228.000

2005 358.000

2006 426.000

2007 550.000

2008 628.000

2009 1.350.000

Yıllık Üretim Miktarı

Yıllar 2005 2006 2007 2008 2009

Birim Fiyatlar (YTL) 106 91 82 80 73

Birim Üretim Maliyetleri

Arçelik Anonim Şirketinin son 4 yıldaki verilerini incelediğimizde tüketim oranının ülkenin

ekonomik gelişmesi ile nüfus artış hızı düzeyine ve ayrıca yatırım faaliyetlerine bağlı olarak

değişim göstermekte olduğunu görüyoruz. Üretim ve fiyattaki bu dalgalanmalar piyasayla

doğru oranılı bir şekilde gelişim gösterir. Dünyadaki krizin Türkiye de ki etkileri yadsınamaz

olduğundan buda beyaz eşya sektörüne doğal olarak yansımıştır.Ayrıca sürekli gelişen

teknoloji ve rakip firmalarla mücadeleyi de zorlaştırıp sektörü daha da hareketlendirmektedir.

84

8. YÖNEYLEM ARAŞTIRMASI

Arçelik A.Ş Bulaşık Makinesi İşletmesinde tüketici ihtiyaçlarına cevap verebilmek

için kurulan butik bantta ileri teknoloji ve özellikteki bulaşık makineleri üretilmektedir.

Üretilen bulaşık makinelerinden birisi 8 programlı A+ enerji performansında 62105H

modeli; diğeri ise 10 programlı A+++ enerji performansında 63107 HIT modelidir. Üretim

için yararlanılan bölümler, bu bölümlerin kapasiteleri , her birim için gerekli süreler(dakika)

ve birim kar miktarları aşağıdaki tabloda verilmektedir. 8 programlı 62105H bulaşık makinesi

için haftalık maksimum talep 50 adet , 10 programlı 63107HIT için maksimum talep 110

adettir. Bu bilgiler ışığında maksimum karı sağlayacak haftalık üretim miktarlarını bulunuz.

BANYO/KURUTMA PAKETLEME MONTAJ BOYA BİRİM

KAR TALEP

62105 H 35 50 40 25 20 50

63107 HIT 20 20 25 15 9 110

KAPASİTE 4200 4500 4500 3600

Karar Değişkenleri :

x1 -> üretilecek 62105H marka bulaşık makinesi sayısı

x2 -> üretilecek 63107 HIT marka bulaşık makinesi sayısı

Amaç Fonksiyonu :

Z(maksimum)= 20 x1 + 9 x2

85

Kısıtlar:

35 x1 + 20 x2 ≤ 4200 ( banyo/kurutma kısıtı)

50 x1 + 20 x2 ≤ 4500 ( paketleme kısıtı)

40 x1 + 25 x2 ≤ 4500 ( montaj kısıtı)

25 x1 + 15 x2 ≤ 3600 ( boya kısıtı)

x1 ≤ 50 ( haftalık 62105H marka bulaşık makinesi talebi kısıtı)

x2 ≤ 110 ( haftalık 63107 HIT marka bulaşık makinesi talebi kısıtı)

Pozitiflik Koşulu:

x1 , x2 ≥ 0

ÇÖZÜM

LP OPTIMUM FOUND AT STEP 2

OBJECTIVE FUNCTION VALUE

1) 1900.000

VARIABLE VALUE REDUCED COST

X1 50.000000 0.000000

X2 100.000000 0.000000

ROW SLACK OR SURPLUS DUAL PRICES

2) 450.000000 0.000000

86

3) 0.000000 0.000000

4) 0.000000 0.360000

5) 850.000000 0.000000

6) 0.000000 5.600000

7) 10.000000 0.000000

NO. ITERATIONS= 2

RANGES IN WHICH THE BASIS IS UNCHANGED:

OBJ COEFFICIENT RANGES

VARIABLE CURRENT ALLOWABLE ALLOWABLE

COEF INCREASE DECREASE

X1 20.000000 INFINITY 5.600000

X2 9.000000 3.500000 9.000001

RIGHTHAND SIDE RANGES

ROW CURRENT ALLOWABLE ALLOWABLE

RHS INCREASE DECREASE

2 4200.000000 INFINITY 450.000000

3 4500.000000 INFINITY 0.000000

4 4500.000000 0.000000 2500.000000

5 3600.000000 INFINITY 850.000000

6 50.000000 0.000000 6.250000

7 110.000000 INFINITY 10.000000

87

Lindo kullanılarak çözülen yöneylem sorusunun sonuçlarına göre problem iki aşamada

optimal çözüme ulaşmıştır. X1 yani üretilecek 62105H marka bulaşık makinesi sayısı 50 , X2

yani üretilecek 63107 HIT marka bulaşık makinesi sayısı 100 dür.Bunlardan elde edilen

maksimum kar 1900 dür. Slack değişkenler yani dolgu değişkenler 2,3 ve 5. Kısıt için sıfırdır.

Bu bu kısıtların tamamen kullanıldığını göstermektedir. Diğer kısıtların hepsi tüketilmemiştir.

Bunlar bol kaynaklardır.X1 ve X2 değişkenler için indirgenmiş maliyetler sıfırdır.Temeldeki

değişkenlerin indirgenmiş maliyeti sıfırdır. Dual fiyatları 3 ve 5. Kısıtlar için sırasıyla

0.360000 ve 5.600000 dür.

NOT: Yukarıdaki örnekte kullanılan veriler gerçeği yansıtmamaktadır. Gerçek veriler

fabrikadaki gizlilik politikasından dolayı verilmemektedir.

9. PROSES DİYAGRAMI

Arçelik Bulaşık Makinesi İşletmesi oldukça kapsamlı ve düzenli bir akış ve proses

diyagramına sahiptir. Stajımın son dönemlerinde malzeme depolama ve taşımak için yapılan

bantla birlikte herhangi bir aksama yaşanması sorunu da ortadan kaldırılmıştır. İç gövde de iç

gövde üretimiyle başlayan süreç , gövdeye gerekli parçaların montajıyla devam etmektedir.

Ayrıca montaj anında her adımda operatörler tarafından kalite kontrolü sağlanmaktaysa da

fonksiyon , audit ve sak laboratuarlarında kalite testleri yapılamaktadır.Bu testlerin sonucunda

nihai ürün paketlenip depoya gönderilmektedir.

Proses diyagramı raporun sonunda sunulan ek de verilmektedir.

10. YAZ STAJININ DEĞERLENDİRİLMESİ

Arçelik Bulaşık Makinesi İşletmesi ileri teknolojinin kullanıldığı pazarında lider ve

çalışma ortamı herkes için ideal kurumsal bir şirkettir. Her çalışan kendi sorumluluğunun

bilincinde ve kurumsal kimliği benimsemiştir. Çalışma ortamında ise özellikle iş kazaları için

üretim sahasında önlemler alınmış, temizlik ve sağlığa her alanda dikkat edilmektedir.

88

Arçelik Bulaşık Makinesi İşletmesinde yapmış olduğum 25 günlük üretim stajımın

mesleki ve kişisel açıdan beni geliştirdiğine inanıyorum.Mesleki hayatımda yapmam

yamamam gerekenler , iş etiği ve özellikle verilen görevi zamanında bitirme gibi temel olan

bazı özellikleri tecrübe edinmiş oldum .Arçelik Bulaşık Makinesi işletmesi özellikle seri

üretimi incelemek stajımın bana kattığı en büyük deneyim olmuştur. Üretim alanında iç

gövdenin üretimiyle başlayan , montajla devam eden her adımda kalite kontrol çalışmalarının

yapıldığı ve en sonunda paketleme yapılıp depoya gönderilen bir ürüne yapılan bütün

işlemleri inceleyip bilgi edindim. İşletmede endüstri mühendisleri özellikle üretim planlama

ve üretim yöneticiliği bölümünde üretin planlanması, siparişlerin zamanında ulaştırılması gibi

alanlarda çalışmaktadır. Ancak staj yaptığım kalite güvence yöneticiliğinde çalışan sorumlu

endüstri mühendisi bulaşık makinesinin satıldıktan sonra saha analizlerini incelemekte ve bu

alanda kalite geliştirme çalışmaları yapmaktadır.Bu analizler bana oldukça farklı bir bakış

açısı kazandırmış ve tüketici memnuniyetinin en az ürünü üretmek ve piyasaya sunmak kadar

önemli olduğunu öğretmiştir.Endüstri mühendislerinin kuruşun bir çok bölümünde

çalışmasından da anlaşılacağı gibi firmanın endüstri mühendisleri hakkındaki tutumu oldukça

olumludur.

Sorularımı cevaplandırmam için bana gereken bilgiyi dönem içi gösteren hocalarıma

ARÇELİK A.Ş. ‘de bana yardımcı olan tüm çalışanlara teşekkür ederim.

89

90

91

92