บทท 5

วเคราะหปญหาเกยวกบการด าเนนคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง

นบตงแตอดตจนถงปจจบน ปญหาการทจรตคอรรปชนของนกการเมองและขาราชการระดบสงเปนอปสรรคส าคญทงตอการพฒนาประชาธปไตย เสถยรภาพทางการเมอง การพฒนาประเทศเปนอยางมาก จงไดมความพยายามในการก าหนดกลไกขนเพอตรวจสอบผด ารงต าแหนงทางการเมอง จนกระทงมการก าหนดใหมศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองขนเพอแกไขจดบกพรองในอดตทผานมา ศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองจงถกจดตงขนตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย ภายใตรฐธรรมนญฉบบปฏรปการเมองไทยซงมการก าหนดกลไกและลกษณะพเศษของศาลไวหลายประการ และท างานรวมกบอกสององคกร ไดแก คณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาต ซงท าหนาทรวบรวมและไตสวนพยานหลกฐาน อยการสงสดท าหนาทกลนกรองส านวนของคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาตและอ านาจสงฟองคดจนมาอยในอ านาจของศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองทท าหนาทพจารณาพพากษาคด อยางไรกตาม แมศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง จะถกจดตงเปนระยะเวลาเกอบ 20 ปแลว แตการทจรตคอรรปชนของผด ารงต าแหนงทางการเมองกลบมได ลดนอยลงตามระยะเวลาการจดตง ทงน จากการศกษาพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยวธพจารณาคดอาญาของผ ด ารงต าแหนงทางการเมอง พ.ศ. 2542 และขอก าหนดเกยวกบ การด าเนนคดของศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง พ.ศ. 2543 พบวา มบทบญญตของกฎหมายบางมาตราทท าใหเกดชองวางในทางปฏบต ตลอดจนการขาดหลกเกณฑ ในการพจารณาคดบางประการไป จงสงผลกระทบตอการพจารณาคดอาญาของผด ารงต าแหนง ทางการเมอง ดงตอไปน

130

5.1 ปญหาขอกฎหมายเกยวกบการเรมตนพจารณาคดในศาลฎกาแผนกคดอาญาของ ผด ารงต าแหนงทางการเมอง

นบแตอดตจนถงปจจบน กระบวนการพจารณาคดอาญาน นจะตองอาศยหลกการ ตอสโตแยงของคความ กลาวคอ ในการพจารณาคดจะตองเปดโอกาสใหคความไดโตแยงแสดงพยานหลกฐานเพอสนบสนนขออางของตนและโตแยงขอกลาวหาทมตอตนไดอยางเตมท การทคความจะสามารถโตแยงแสดงพยานหลกฐานไดอยางเตมทนน จ าเปนตองทราบขอตอสของคความอกฝาย และมโอกาสทราบรายละเอยดของคด โดยคความทงสองฝายตองมระยะเวลาเพยงพอใน การโตแยงดวย ดวยเหตนในกระบวนการพจารณาคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองนน เมอพนกงานอยการซงเปนฝายโจทกฟองคดตอศาลแลว ในนดพจารณาคดครงแรกศาลจะเรยกจ าเลยเพอพจารณาวาใชจ าเลยจรงตามค าฟองของโจทกหรอไม อานและอธบายฟองใหจ าเลยฟง ทงถามค าใหการจ าเลย เพอก าหนดประเดนขอพพาทในคด ซงสอดคลองกบหลกการสบพยานและการพจารณาคดอาญาทพบวาในคดอาญากฎหมายใหความส าคญแกการน าตวจ าเลยมาปรากฏ ตอหนาศาล เพราะหากปราศจากตวจ าเลยแลวกระบวนการพจารณาและสบพยานจะด าเนนไปไมได และอาจเปนเหตใหศาลจ าหนายคดนออกจากสารบบความชวคราวตามหลกกฎหมายทวา การพจารณาคดอาญานนตองด าเนนไปอยางเปดเผยตอหนาจ าเลยตามหลกฟงความทกฝายทจะตองเปดโอกาสใหจ าเลยตอสคดได ดงนน การพจารณาคดอาญาจงจ าเปนตองมจ าเลยเขามาอยในอ านาจของศาลเพอใหจ าเลยไดโตแยงคดคานและตอสคดอยางเตมท ในกระบวนพจารณาความอาญาในระบบปกตนน ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 165 วรรคแรก ก าหนดใหคดซงพนกงานอยการเปนโจทก ในวนไตสวนมลฟองใหจ าเลยมาหรอคมตวมาศาล ใหศาลสงส าเนาฟองแกจ าเลยรายตวไปโดยกอนฟองคดนนหากส านวนของพนกงานสอบสวนสงมาทพนกงานอยการแลว และพนกงานอยการเหนควรสงฟองคด พนกงานอยการมอ านาจจดการอยางใดอยางหนงเพอใหไดตวผต องหามา หากผตองหาอยตางประเทศ พนกงานอยการมอ านาจจดการเพอขอใหสงตวขามแดน จงเหนไดวาในคดอาญาทวไป กฎหมายบงคบใหตองมตวจ าเลยมาอยในอ านาจของศาลตงแตวนทโจทกฟองคด มาตรา 168 “เมอศาลประทบฟองแลวใหสงส าเนาฟองใหแกจ าเลยรายตวไป เวนแตจ าเลยจะไดรบส าเนาฟองไวกอนแลว” นอกจากนการทจ าเลยจะตองมาอยในอ านาจของศาลตงแตในวนฟองคดน นเพอทศาลจะไดสอบถามวาจ าเลยในคดเปนคนเดยวกนกบทโจทกฟอง เพอยนยนวาจ าเลยเปนคนคนเดยวกน ไมมการฟองผดตว เมอศาลเชอวาเปนจ าเลยจรงแลวในประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 172 บญญตวาการพจารณาและสบพยานในศาลใหท าโดยเปดเผย ตอหนาจ าเลย เวนแตบญญต ไวเปนอยางอน วรรคสองเมอโจทกหรอทนายโจทกและจ าเลยมาอยตอหนาศาลแลว และศาลเชอวา

131

เปนจ าเลยจรง ใหอานและอธบายฟองใหจ าเลยฟง และถามวาไดกระท าผดจรงหรอไม จะใหการตอสอยางไรบาง ค าใหการของจ าเลยใหจดไว ถาจ าเลยไมยอมใหการกใหศาลจดรายงานไว และด าเนนการพจารณาตอไป ซงแสดงใหเหนหลกการส าคญในการสบพยานอย 2 ประการคอ 1. การสบพยานตองกระท าตอหนาจ าเลยเสมอ ซงจ าเลยตามมาตรานหมายถงบคคล ทถกฟองมายงศาลแลว การทก าหนดใหจ าเลยตองมสวนรบรการด าเนนการทงหลายในศาลเพราะกระบวนการตาง ๆ เปนการพสจนขอเทจจรงการก าหนดใหกระท าตอหนาจ าเลยเพอใหจ าเลยไดมโอกาสตอสคด และหากจ าเลยไมมาศาล การพจารณาจะกระท ามไดจะตองเลอนคด 2. การสบพยานตองกระท าโดยเปดเผย คอ ประชาชนทวไปสามารถเขาฟงได แตม ขอควรระวงคอการเปดเผยนตองไมเปนไปในทางโฆษณาเชญชวน เพราะตามหลกกฎหมายอาญานใหสนนษฐานไวกอนวาจ าเลยเปนผบรสทธจนกวาศาลจะมค าพพากษาถงทสดวาจ าเลยเปนผกระท าความผด ดงนนกระบวนพจารณาความอาญาในระบบปกต จงเปนการบญญตกฎหมายใหสอดรบกบทฤษฎในทางอาญา กลาวคอ หลกการพจารณาความอาญาจะตองกระท าโดยเปดเผยและตอหนาจ าเลย ซงการทจะมตวจ าเลยมาอยตอหนาศาลในวนพจารณาคดไดนน จ าเลยจะตองเขามาอยในอ านาจของศาลเสยกอน นนจงเปนทมาทประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาก าหนดใหพนกงานอยการจะตองน าตวจ าเลยเขามาอยในอ านาจของศาลตงแตในวนฟองคด เพราะเมอจ าเลยมาอยในอ านาจของศาล แมภายหลงจ าเลยจะมการหลบหนจากการควบคมตว หรอหนประกน ไมมาขนศาลในวนพจารณาคด กฎหมายถอวาจ าเลยไดรบทราบสทธและกระบวนการพจารณาคดโดยชอบแลว ยอมไมเปนการตดสทธจ าเลย หากศาลจะพจารณาคดลบหลงจ าเลย ดงนนการทจ าเลยไดเขามาอยในอ านาจของศาลแลวจงมความส าคญ มขอสงเกตวาในคดทราษฎรเปนโจทกฟองคดเองนน กฎหมายกลบมไดบญญตเครงครดวาจะตองมตวจ าเลยมาศาลในวนฟองคด เพราะจ าเลยยงไมอยในฐานะจ าเลยจนกวาศาลสงคดมมลราษฎรเปนบคคลธรรมดาทไมมอ านาจไปจบผตองหาได เวนแตจะเขาตามหลกเกณฑทกฎหมายก าหนดไว แตกตางจากพนกงานอยการทมอ านาจด าเนนการอยางใดอยางหนงเพอใหไดตวจ าเลยมาขนศาล อยางไรกตามในคดทราษฎรเปนโจทกนน เมอศาลไตสวนมลฟองและเหนวาคดมมลแลวกจะประทบรบฟอง และออกหมายเรยกใหจ าเลยมาขนศาลเพอสคด หากจ าเลยไมมาศาลจะออกหมายจบตอไป การทในคดอาญาทวไป ก าหนดใหพนกงานอยการน าตวจ าเลยมาศาลในวนฟองคดนน มขอดหลายประการ ซงนอกจากจะสอดรบกบหลกการในการด าเนนคดอาญา ซงเปนหลกการสากลแลวยงท าใหศาลสามารถเรมตนพจารณาคดไดทนท การพจารณาคดไดอยางรวดเรว

132

ยอมกอใหเกดผลดหลายประการ เชน พยานหลกฐานทมพรอมสมบรณแลว ยอมสามารถน ามาใชในการพจารณาคดไดเลยโดยเฉพาะอยางยงพยานบคคลทงประจกษพยานและพยานบอกเลา ทจะตองอาศยความจ าในการเบกพยาน หากการพจารณาคดไมสามารถเรมตนไดอยางรวดเรวแลว พยานเหลานอาจจะเบกความผดเพยนจากความเปนจรง ท าใหเกดผลเสยหายตอรปคดได พยานเอกสารกเชนกน การทงระยะเวลาในการพจารณาคดนานอาจจะมการเปลยนแปลงเอกสาร มการ ท าปลอม ท าพยานหลกฐานเทจได และพยานเอกสารทส าคญกอาจเกดความเสยหายไดไปตามกาลเวลา ในสวนของการพจารณาคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองในแผนกคดอาญา ของผด ารงต าแหนงทางการเมองในศาลฎกาน นมกฎหมายทเกยวของ ไดแก พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยวธพจารณาคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง พ.ศ.2542 มาตรา 23 ทก าหนดใหผมอ านาจในการฟองคดอาญาผด ารงต าแหนงทางการเมอง ไดแก อยการสงสด และคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาต ในการปฏบตตามมาตรา 11 โดยกฎหมายมไดบญญตไววาจะตองน าตวจ าเลยมาศาลในวนฟองคดดวย ท งนในขอก าหนดเกยวกบการด าเนนคดของศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง พ.ศ. 2543 ขอ 8 วรรคสอง หากโจทกน าตวจ าเลยมาศาลในวนฟอง ใหผพพากษาประจ าแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองในศาลฎกาเปนผพจารณาในการขงหรอปลอยตวจ าเลยชวคราว หากไมได น าตวจ าเลยมาศาลใหโจทกระบทอยจรงของจ าเลยมาในฟอง สวนการพจารณาและไตสวนพยานหลกฐานใหกระท าโดยเปดเผยเวนแตมความจ าเปนเพอคมครองประโยชนสาธารณะส าคญ ใหศาลมค าสงใหพจารณาเปนการลบได ตามมาตรา 26 และเมอไดมค าสงประทบฟองแลวใหศาลสงส าเนาฟองแกจ าเลย และนดคความมาศาลในวนพจารณาครงแรก นบแตวนทจ าเลยไดรบส าเนาฟองใหจ าเลยมสทธขอตรวจและขอคดส าเนาเอกสารในส านวนการไตสวนของคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาต ในวนพจารณาครงแรกเมอจ าเลยมาอยตอหนาศาลและศาลเชอวาเปนจ าเลยจรงใหอานและอธบายฟองใหฟง และถามวาไดกระท าผดจรงหรอไม จะใหการตอสอยางไรบาง ค าใหการของจ าเลยใหบนทกไว ถาจ าเลยไมใหการกใหบนทกไว และใหศาลก าหนดวนตรวจพยานหลกฐานโดยใหโจทกและจ าเลยทราบลวงหนาไมนอยกวาสบสวน ตามมาตรา 27 จากบทบญญตของกฎหมายดงกลาว จะเหนไดวา พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญ วาดวยวธพจารณาคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง พ.ศ. 2542 ไดวางหลกในการพจารณาคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง วาหลกในการพจารณาคดและไตสวนพยานหลกฐานนนจะตองกระท าโดยเปดเผย ซงสอดคลองกบทฤษฎในทางอาญาในเรองหลกการพจารณาความอาญา

133

จะตองกระท าโดยเปดเผยและตองกระท าตอหนาจ าเลยดวย สวนการทศาลจะพจารณาความลบหลงจ าเลย กจะตองเปนกรณเพอประโยชนสาธารณะเทาน น อนเปนการน าหลกการควบคมอาชญากรรม (crime control) มาถวงดลกบหลกความชอบดวยกระบวนการทางกฎหมาย (due process) เพราะประโยชนสาธารณะในการมงปองปรามอาชญากรรมอนเกดจากการทจรตคอรรปชน ยอมกอใหเกดผลเสยหายในมมกวางเมอเทยบกบผลเสยทจ าเลยจะไดรบจากการไมไดรบสทธทจะถกพจารณาคดโดยเปดเผยและตอหนาจ าเลย อยางไรกตาม จะเหนไดวาขอก าหนดเกยวกบการด าเนนคดของศาลฎกาแผนกคดอาญาของผ ด ารงต าแหนงทางการเมอง พ.ศ. 2543 ขอ 8 วรรคสอง มไดบงคบใหในวนฟองคด จะตองน าตวจ าเลยมาอยในอ านาจของศาล โดยบญญตไวเปนแนวทางเทานนในกรณทโจทกน าตวจ าเลยมาศาลในวนฟอง ศาลจะตองด าเนนการอยางไรบาง จงเปนกรณทในวนฟองคดจ าเลย ยงไมเขามาอยในอ านาจของศาลอนสงผลตอมาทพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยวธพจารณาคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง พ.ศ. 2542 มาตรา 27 วรรคสาม ทก าหนดใหในวนพจารณาคดครงแรกทจ าเลยจะตองมาปรากฏตวตอหนาศาลซงกคอการทจ าเลยเขามาอยในอ านาจของศาลแลวนนเอง เพอทจ าเลยจะไดสามารถทราบขอกลาวหา ทราบสทธของตนเองในการด าเนนคด และในขณะเดยวกนศาลจะไดพจารณาวาเปนจ าเลยคนเดยวกนกบทโจทกฟองคดหรอไม ไมไดมการจบจ าเลยผดตว จากนนศาลจะสอบถามค าใหการของจ าเลยวาจะใหการหรอปฏเสธ ตลอดจนการอธบายใหจ าเลยทราบถงสทธในกระบวนการพจารณาคดของศาล ดงนนการทไดตวจ าเลยมาในวนฟองคด ยอมท าใหจ าเลยมาอยในอ านาจของศาล กระบวนการพจารณาคดดงกลาวขางตนจงสามารถเรมตนพจารณาได แมวาในภายหลงจ าเลยจะไมมาปรากฏตวตอหนาศาล ในการพจารณาคดครงถดไปกตาม เพราะจ าเลยยอมทราบขนตอนของการพจารณาคด และรบทราบสทธของตนตงแตในวนฟองคดของศาล ในทางกลบกนการพจารณาคดของศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง มไดมการตราบทบญญตของกฎหมายโดยใหความส าคญในการน าตวจ าเลยมาในวนฟองคด แตไปก าหนดใหจ าเลยตองมาศาลในวนนดพจารณาคดครงแรกแทน ท าใหกระบวนการพจารณาคดของศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง มไดใหความส าคญตอการน าตวผตองหาหรอจ าเลยมาในวนฟองคด กอใหเกดปญหา ดงน ประการแรก ในกรณทจ าเลยไมมาศาลในนดพจารณาคดครงแรก ในกรณนเกดจากการ ทจ าเลยไมประสงคจะสคดแตแรกหรอมเจตนาทจะประวงการด าเนนคดของศาล ซงการทจ าเลย ไมมาปรากฏตวในนดพจารณาคดครงแรก ท าใหจ าเลยไมเขามาอยในอ านาจของศาล ศาลจงไมสามารถเรมตนกระบวนการพจารณาคดได ท าใหตองจ าหนายคดออกจากสารบบความชวคราว

134

ประการทสอง ผลจากการทจ าเลยไมมาศาลน ยอมสงผลตอการคนหาพยานหลกฐาน ตาง ๆ ในคด เพราะพยานหลกฐานทคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาตรวบรวมสงใหอยการสงสดและรวมสงไวในส านวนพรอมกบค าฟองยนตอศาลน น หากมพยานหลกฐานในสวนใดทยงไมสมบรณ ในชนพจารณาคด ศาลจะใชอ านาจเรยกพยานหลกฐานเพมเตมไดเอง แตการทศาลยงไมสามารถเรมตนคดได จ าเลยในคดทหลบหนอาจมการใชอ านาจหรออทธพลของตนในการท าลายพยานหลกฐานดงกลาวใหหมดไป เพอมใหสบสาวถงตน ท าใหเมอศาลจะยกคดขนมาพจารณา อาจไมทนการทจะคนหาพยานหลกฐานเพมเตม ประการทสาม ในคดทมผรวมกนกระท าความผดหลายคน เชน ในคดทมตวการ ผใช ผสนบสนน หากจ าเลยบางคนหลบหนไมปรากฏตวในนดพจารณาคดครงแรก แตมจ าเลยคนอน ๆ มาศาล ศาลจะมค าสงจ าหนายคดเฉพาะจ าเลยทไมปรากฏตวตอศาล และพจารณาคดเฉพาะจ าเลยทมาศาลตอไป ซงเมอศาลพจารณาคดและมค าพพากษาแลว หากภายหลงจ าเลยทหลบหนคดมาปรากฏตวตอศาล ศาลกจะตองยกคดทพจารณาความไปแลวขนมาพจารณาใหมเฉพาะในสวนของจ าเลยทหลบหนคด จงเปนการเสยเวลา และกอใหเกดความลาชา ทงยงเปนการท างานซ าซอน เพมภาระแกศาลโจทก พยาน เปนอยางมาก ประการทส ในคดทจ าเลยไมปรากฏตวตอศาล และไมสามารถจบจ าเลยตามหมายจบของศาลไดยอมสงผลตอกระบวนการพจารณาคดของศาล กลาวคอ ศาลไมสามารถยกคดขนมาพจารณาคดไดเลย ท าใหกฎหมายทบญญตขนมานนไมสามารถบงคบใชได กอใหเกดผลกระทบตอความเชอมนและศรทธาของกระบวนการยตธรรมในประเทศไทย นอกจากนยงเปนกรณทสนเปลองงบประมาณ เพราะกอนทคดจะข นสศาลน นคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาตจะเปนหนวยงานทท าหนาทรวบรวมพยานหลกฐาน ไตสวนขอเทจจรงในคด ซงตองใชก าลงคน และก าลงทรพย ในการด าเนนการดงกลาว และเมอส านวนสงมาทอยการสงสด และอยการสงสดเหนสมควรฟองคด แตเมอคดขนมาสศาลกลบไมสามารถเรมตนพจารณาคดได จงท าใหเสยเวลาและเสยงบประมาณไปโดยเปลาประโยชน ทงยงเปนปญหาในการปราบปราม ผด ารงต าแหนงทางการเมองททจรตและประพฤตมชอบดวย ดงนน เมอกระบวนการพจารณาไมสามารถเรมตนได จงสงผลใหประชาชนขาดความเชอมนตอกระบวนการพจารณาคดของศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง อกทงยงสงผลตอรฐ เนองจากกระบวนการพจารณาคดของศาล เปนกระบวนการพจารณาคดระหวางรฐกบผด ารงต าแหนงทางการเมอง การทกระบวนการพจารณาคดยงไมเรมตน ยอมท าใหรฐไมอาจทราบไดวาจ าเลยเปนผกระท าความผดจรงหรอไม ในขณะเดยวกนจ าเลยซงเปนผด ารงต าแหนงทางการเมองกอาศยชองวางของกระบวนการยตธรรมในการไมมาปรากฏตวตอหนาศาล

135

เพอรกษาชอเสยงของตนใหประชาชนเขาใจวาผด ารงต าแหนงทางการเมองนนยงเปนผบรสทธ ซงเปนขอกงขาตอสงคมทมผลกระทบตอรฐ ดวยปญหาดงกลาวท าใหภาพรวมของกระบวนการพจารณาคดในศาลยตธรรมเสยหายทงหมด โดยถกมองจากบคคลภายนอกองคกรวากระบวนการพจารณาคดของศาลไรประสทธภาพ อนเปนผลเสยตอภาพลกษณขององคกรตลาการซงไมตรงตามวตถประสงคและเจตนารมณของพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยวธพจารณาคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองทมจดประสงคเพอก าหนดหลกเกณฑ วธพจารณาคด ตลอดจน การบงคบคดใหเปนไปตามบทบญญตของรฐธรรมนญ และการอ านวยความยตธรรมน น ไมบรรลผล ผด ารงต าแหนงทางการเมองจะไมเกดความเกรงกลวตอการบงคบใชกฎหมาย ท าใหการทจรตคอรรปชนยงคงมอยในสงคมไทย อนเปนผลเสยตอการพฒนาประเทศและความย งยนของประเทศไทย จากการศกษา เหนไดวาในการด าเนนคดอาญาของผ ด ารงต าแหนงทางการเมอง ในแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองในศาลฎกานน พบวามคดทจ าเลยไมมาปรากฏตวตอศาลในวนนดพจารณาคดครงแรก1 เชน คดหมายเลขแดงท อม.10/2552 คดหมายเลขแดงท อม.4/2551 และ คดหมายเลขแดงท อม.1/2552 เปนตน สะทอนใหเหนถงปญหาดงกลาวทศาลจะตองมค าสงจ าหนายคดชวคราวและออกหมายจบจ าเลยเนองจากจ าเลยหลบหนคด นอกจากนจากการสมภาษณอดตประธานแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง ไดแก นายธนฤกษ นตเศรณ2 นายฐานนท วรรณโกวทย3 และชนวทย จนดา แตมแกว4 เหนวาประเดนดงกลาวเปนปญหาขอกฎหมายทเกดจากตอนทรางกฎหมายผรางกฎหมายเหนวาผด ารงต าแหนงทางการเมองเปนบคคลทมเกยรต เปนทเคารพในสงคมและเปนบคคลทเปนทรจกกนในวงกวาง การทจะใหอยการสงสดน าตวจ าเลยหรอคมตวจ าเลยมาในวนฟองคดนนดจะไมเหมาะสม ประกอบกบผด ารงต าแหนงทางการเมองเปนบคคลทประชาชนทวไปรจก จงไมนาทจะมการหนคด หรอหลกเลยง ไมมาด าเนนคดในชนศาลอนจะเปนการกระทบตอชอเสยงและความไววางใจของประชาชน จงเหน

1 ศาล ฎก า แผนกค ดอ าญ าขอ งผ ด า ร งต า แห น งทา งก า ร เ มอ ง . ( อ อนไลน ) . เ ข า ถ ง ไดจ าก : http://www.supremecourt.or.th/. [2559, 9 กรกฎาคม]. 2 ธนศกด นตเศรณ. (2559,4 กรกฎาคม). รองประธานศาลฎกา อดตประธานแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง. สมภาษณ. 3 ฐานนท วรรณโกวทย. (2559, 5 กรกฎาคม). ผพพากษาอาวโสศาลฎกา อดตประธานแผนกคดอาญาของผ ด ารงต าแหนง ทางการเมอง. สมภาษณ. 4 ชนวทย จนดา แตมแกว. (2559, 5 กรกฎาคม). ผพพากษาอาวโสศาลฎกา อดตประธานแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนง ทางการเมอง. สมภาษณ.

136

ควรบญญตกฎหมายแทนทจะใหผด ารงต าแหนงทางการเมองมาในวนฟองคดกใหมาในวนพจารณาคด ครงแรกแทน แตในทางปฏบตกลบไมเปนเชนน นเพราะผด ารงต าแหนงทางการเมองบางทาน ไมมาในนดพจารณาคดครงแรกเลยซงแสดงใหเหนถงเจตนาทจะไมมาสคดและเตรยมทจะหลบหนดวย จงท าใหเปนปญหาในปจจบน จากการศกษา พบวา ในตางประเทศโดยเฉพาะอยางยงสาธารณรฐฝรงเศสนน การด าเนนคดอาญากบรฐมนตรกอนทจะสงคดมายงศาล จะมกระบวนการกอนการเรมตนพจารณาคด 2 ขนตอน คอ 1. ขนตอนการพจารณาวาขอกลาวหา กบ 2 ขนตอนการไตสวนของคณะกรรมการ ไตสวน ส าหรบขนตอนการพจารณาวาขอกลาวหาน น คณะกรรมการพจารณาขอกลาวหา มอ านาจในการพจารณาวา การพจารณาวาขอกลาวหาท าถกตองตามแบบทกฎหมายก าหนดหรอไมสมควรทจะมการด าเนนคดหรอไม และมอ านาจในการหาขอเทจจรงเพมเตม เชน การสอบสวน การยดอายด หรอการคนเคหะสถาน ฯลฯ แตไมมอ านาจในการใชมาตรการบงคบ เชน จะควบคมตว ผถกกลาวหาไมได เปนตน ดงนน ในขนตอนน คณะกรรมการพจารณาขอกลาวหาจงไมมอ านาจในการเขาไปควบคมตวจ าเลยในคด ส าหรบขนตอนของคณะกรรมการไตสวนจะเรมเมอคณะกรรมการพจารณาขอกลาวหาเหนวา ค ารองทกขมมลกจะสงเรองใหแกคณะกรรมการไตสวน เพอท าการไตสวนขอเทจจรงตอไป ซงคณะกรรมการไตสวน มอ านาจไตสวนหาความจรงในขอกลาวหาทรฐมนตรถกกลาวหาวามมลตามน นหรอไม โดยมอ านาจใชมาตรการบงคบตาง ๆ เชน การควบคมตวผ ถกกลาวหา มการสอบปากค ารฐมนตรผถกกลาวหาซงตองท าโดยคณะกรรมการไตสวนไมใชพนกงานสอบสวนทเปนต ารวจ ดงน นในขนตอนนกฎหมายจงเปดชองใหอ านาจในการควบคมตว ผถกกลาวหาเพอทวาหากคณะกรรมการไตสวนเหนวาสมควรฟองคดแลว อยการสามารถน าตวจ าเลยเขาไปอยในอ านาจของศาลไดเลย จากการพจารณาคดดงกลาว แสดงใหเหนวาการทจ าเลยถกสอบสวนหลายครงกอน ทจะเขาสกระบวนการพจารณาของศาลและผทท าหนาทไตสวนความผดของผถกกลาวหา คอ ผพพากษาศาลฎกา จ าเลยจงยอมทราบขอกลาวหาของตน รบทราบสทธในกระบวนการยตธรรม ตลอดจนกระบวนการพจารณาคดในศาล ซงเปนหลกในการตอสโตแยงของคความในคด ท าใหในสาธารณรฐฝรงเศสไมเปนปญหาในเรองของกระบวนการพจารณาคดขดตอหลกทฤษฎการตอสโตแยงของคความ นอกจากนการทกฎหมายก าหนดใหคณะกรรมการไตสวนสามารถควบคม ตวผถกกลาวหาได แสดงวาหากผถกกลาวหามพฤตการณหลบหน คณะกรรมการไตสวนอาจสงใหคมตวผถกกลาวหาไวเพอทในวนนดพจารณาคดสามารถน าตวจ าเลยขนสศาลได

137

เมอศกษาถงการพจารณาคดอาญาในศาลยตธรรม พบวา กฎหมายไดก าหนดให คดซงพนกงานอยการเปนโจทก ในวนไตสวนมลฟอง ใหจ าเลยมาหรอคมตวมาศาล ใหศาลสงส าเนาฟองแกจ าเลยรายตวไป เมอศาลเชอวาเปนจ าเลยจรงแลวใหอานและอธบายฟองใหฟง และถามวา ไดกระท าผดจรงหรอไม จะใหการตอสอยางไร ค าใหการของจ าเลยใหจดไว ถาจ าเลยไมยอมใหการใหศาลจดรายงานไว และด าเนนการตอไปอนเปนหลกการเดยวกนกบการพจารณาคดอาญา ของผ ด ารงต าแหนงทางการเมองทบญญตไวในมาตรา 27 วรรคสาม แตแตกตางกนตรงท การมตวจ าเลยเขามาอยในอ านาจของศาลตงแตวนฟองคดหรอภายหลงวนฟองคดเทานน เมอพจารณาเปรยบเทยบการด าเนนคดอาญาในสาธารณรฐฝรงเศส การด าเนนคดอาญาทวไปในประเทศไทยและการด าเนนคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองแลว จะพบวา บทบญญตของกฎหมายตางมงทจะค มครองสทธของจ าเลยในคดควบคไปกบการควบคมอาชญากรรมจงมความเหมอนกนในหลกการด าเนนคดอาญา อยางไรกตามกลบไมพบวา การด าเนนคดอาญาผด ารงต าแหนงทางการเมองในสาธารณรฐฝรงเศสและในคดอาญาซงเปนการฟองคดโดยรฐนนไมเกดปญหาในเรองการไมปรากฏตวจ าเลยในคด เพราะบทบญญตของกฎหมายทงสองบญญตไปในแนวทางเดยวกนใหจ าเลยคดอาญาตองอยในอ านาจของศาลกอนวนเรมตนพจารณาคดอนแตกตางกบบทบญญตของกฎหมายวธพจารณาคดอาญาของผด ารงต าแหนง ทางการเมอง ดงนนการด าเนนคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองจงควรน าหลกมตวจ าเลยในวนฟองคดมาใชตามหลกการด าเนนคดอาญาทวไป ดงนน หากพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยวธพจารณาคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง พ.ศ. 2542 บญญตใหผฟองคดตองน าตวจ าเลยมาศาลในวนฟอง จะสงผลด ท าใหกระบวนการพจารณาคดในศาลสามารถเรมตนไดอนเปนผลดตอการคนหาพยานหลกฐานตาง ๆ ในคด สงผลใหกระบวนการพจารณาคดมความรวดเรว ชวยลดชองวางของกฎหมาย ผด ารงต าแหนงทางการเมองไมอาจใชชองวางดงกลาวในการหลบเลยงเพอทจะไมถกด าเนนคดในศาลไดอกตอไป สงผลใหการพจารณาคดบรรลตามวตถประสงคของกฎหมาย กอใหเกดภาพลกษณทดตอกระบวนการยตธรรม

138

5.2 ปญหาเกยวกบการพจารณาคดอาญาของผพพากษาศาลฎกาแผนกคดอาญาของ ผด ารงต าแหนงทางการเมอง

นบตงแตอดตจนถงปจจบน ผพพากษาเปนองคประกอบหนงของกระบวนการยตธรรมทางอาญาทมความส าคญทสด เนองจากผพพากษาเปนบคคลทท าหนาทอ านวยความยตธรรมในคด โดยการน าบทบญญตของกฎหมายมาปรบใชกบขอเทจจรงในคด และพพากษาไปตามบทบญญตของกฎหมาย อยางไรกตามในการคนหาความจรงในคดนน ระบบวธพจารณาคดกมสวนส าคญ ในการชวยผพพากษาอ านวยความยตธรรมในคด โดยมกฎหมายก าหนดหลกเกณฑตางๆ เพอให ผพพากษาใชเปนแนวทางในการพจารณาคด อนไดแก ระบบวธพจารณาคดในระบบกลาวหา กบระบบวธพจารณาคดในระบบไตสวน ส าหรบระบบวธพจารณาคดในระบบกลาวหานน ระบบน ผพพากษาจะท าหนาทวางตวเปนกลางมบทบาทเปนผตดสนคดเทานน ศาลมโอกาสใชดลพนจนอย เนองจากระบบนกฎหมายวางหลกเกณฑการสบพยานทเครงครดมากมบทตดพยานเดดขาด ดงนนศาลจงมบทบาทในเชงรบ ในทางกลบกนการพจารณาคดในระบบไตสวน ศาลมบทบาทหนาท ในการสบพยานเพมเตมหรองดสบพยานเพอคนหาความจรงใหไดมากทสด บทตดพยานมนอย ศาลมอ านาจใชดลพนจเรยกพยานหลกฐานหรอสอบถามขอเทจจรงเพมเตมได ดงนนในระบบน ศาลจงท าหนาทในเชงรก อยางไรกตาม ระบบวธพจารณาคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองเปนระบบการพจารณาคดในระบบไตสวน โดยมฐานความคดทตงอยบนพนฐานของประโยชนสาธารณะ ในการด าเนนคดและลงโทษผกระท าความผดเปนการพจารณาคดแบบไมมขอพพาทโดยฝายท ถกไตสวนจะมลกษณะต งรบกระบวนการท งหมดจะมาฝายผ ไตสวน ดงน นในระบบการพจารณาคด ในระบบไตสวน ผ ท าหนาทพจารณาคดจงตองใชเทคนค ความร และความสามารถและ ความอตสาหะในการด าเนนคดอยางมากเพอสบคนขอเทจจรงในคดใหไดมากทสด ทงนศาล เปนผท าหนาทรวบรวมพยานหลกฐานทงปวง แมจ าเลยจะใหการรบสารภาพศาลกตองด าเนนคด ไตสวนความจรงตอไป ดงนนในระบบวธพจารณาแบบไตสวน จงก าหนดใหใชผพพากษาอาชพเพอท าหนาทในการพจารณาพพากษาคด ตางจากในระบบวธพจารณาคดในระบบกลาวหา ทสามารถใชคณะลกขนมาชวยในการตดสนคดได นอกจากนกระบวนการพจารณาคดใน ศาลไตสวนจะมเพยงศาลและจ าเลยในคดเทานน โดยฝายโจทกท าหนาทเปนเพยงผชวยเหลอศาลในการคนหาความจรงในคด ผพพากษาจงเปนศนยกลางในการพจารณาคดในระบบไตสวน ดงนนความเชยวชาญของศาลในการพจารณาคดแบบไตสวนจงเปนสงทส าคญยงตอการพจารณาคด

139

ตามพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยวธพจารณาคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง พ.ศ. 2542 มาตรา 5 บญญตวา “ในการพจารณาคด ใหศาลยดรายงานของคณะกรรมการ ป.ป.ช. เปนหลกในการพจารณาและอาจไตสวนหาขอเทจจรงและพยานหลกฐานเพมเตมไดตามทเหนสมควร” วรรคสอง “ในการปฏบตหนาท ศาลมอ านาจเรยกเอกสารหรอหลกฐานทเกยวของจากบคคลใด หรอเรยกบคคลใดมาใหถอยค า ตลอดจนขอใหศาลอน พนกงานสอบสวน หนวยราชการ หนวยงานของรฐ รฐวสาหกจ หรอราชการสวนทองถน ด าเนนการใดเพอประโยชนแหงการพจารณาได” วรรคสาม “ศาลมอ านาจแตงตงบคคลหรอคณะบคคลเพอปฏบตหนาทตามทมอบหมายเพอใหกระบวนการพจารณาพพากษาคดเปนไปดวยความรวดเรวและ เทยงธรรม ใหบคคล คณะบคคล หรอหนวยงานตามวรรคหนงและวรรคสอง ใหความรวมมอในการด าเนนการใด ๆ ตามทศาลขอหรอมอบหมาย” จากพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยวธพจารณาคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง จะเหนไดวาบทบญญตของกฎหมายบญญตไวอยางชดเจนใหการพจารณาคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองเปนการพจารณาคดในระบบไตสวน เนองจากตามทฤษฎระบบวธพจารณาความนน ระบบการด าเนนคดอาญาทไมมการแยกหนาทสอบสวน ฟองรอง และหนาทพจารณาพพากษาคดออกจากกน ใหองคกรในการด าเนนคดทตางหากจากกนเปนผรบผดชอบด าเนนการ แตการด าเนนคดอาญาท งหมดตกอยในมอของบคคลหรอองคกรเดยว กลาวคอ การด าเนนคดอาญาทงหมดตกอยในมอของผพพากษาหรอศาล วธพจารณาความในระบบไตสวน เ มอผ ฟองคดยนค าฟองตอศาลแลว ศาลก มภาระหนาท ในการจดใหมการโตแย งแสดงพยานหลกฐานกนระหวางคความ และศาลเปนผมบทบาทในการควบคมการด าเนนกระบวนพจารณาคดนไปจนถงวนทมค าพพากษาซงตรงกนขามกบวธพจารณาความแพงทคความตองมบทบาทหลกในการด าเนนกระบวนพจารณา ในระหวางการด าเนนกระบวนพจารณาคดศาลเปน ผมอ านาจก าหนดวนใหคความทงฝายปฏบตภายในระยะเวลาทศาลก าหนดตลอดจนก าหนดวนทด าเนนการตามขนตอนตาง ๆ ในกรณทคความใดไมปฏบตหรอด าเนนการใด ๆ ภายในระยะเวลา ทก าหนดคความนนกอาจไดรบผลรายได ในระบบไตสวนการสงค าฟอง ค าใหการ ค าคดคานค าใหการ และค าใหการเพมเตม หรอทเรยกโดยรวมวา การแลกเปลยนเอกสารและค าคความนน คความไมไดสงเอกสารโดยตรงตอกนเอง แตคความตองสงใหแกศาลและศาลจะจดสงใหกบคความอกฝายหนงตอไป เพราะถอวาศาลเปนผควบคมและเปนผสรางหลกประกนใหการสงเอกสารระหวางคความ ในวธพจารณาความในระบบไตสวนตองปรากฏเอกลกษณบางประการทแสดงใหเหนวาศาลมอ านาจและบทบาทในการด าเนนกระบวนพจารณาคดและแสวงหาขอเทจจรง เอกลกษณทเปนตวบงชวาวธพจารณาคดนนใชระบบไตสวน ไดแก มาตรการของศาลในการ

140

แสวงหาขอเทจจรง และอ านาจของศาลในการสงปดกระบวนพจารณาคดศาลจะเปนผมบทบาทภาระหนาทในการคนหาความจรงในคด นอกจากนขอก าหนดเกยวกบการด าเนนคดของศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง พ.ศ. 2543ขอ 18 บญญตวา “ในการไตสวนพยานบคคล ใหศาลแจงใหพยานทราบประเดนและขอเทจจรงทจะท าการไตสวน แลวใหพยานเบกความในขอนนดวยตนเองหรอตอบค าถามศาล แลวจงใหโจทกจ าเลยถามพยานเพมเตม โดยใหคความฝายทอางพยานดงกลาวเปนผถามกอน” วรรคสอง “การถามพยานของคความตามวรรคหนงจะใชค าถามน ากได” วรรคสาม “หลงจากคความถามพยานตามวรรคหนงแลว หามมใหคความฝายใดถามพยานอกเวนแตจะไดรบอนญาตจากศาล” และขอ 20 “เมอคความฝายใดฝายหนงหรอทงสองฝายมค าขอ และองคคณะ ผพพากษาเหนสมควรเพอประโยชนแหงความยตธรรม องคคณะผพพากษาอาจอนญาตใหท าการไตสวนพยานบคคลทอยนอกศาลโดยระบบการประชมทางจอภาพ (VIDEO CONFERENCE) ได โดยใหผขอเปนผด าเนนการเพอจดใหมการไตสวนโดยระบบดงกลาวและเปนผเสยคาใชจาย ในการนท งหมด” วรรคสอง “การไตสวนพยานตามวรรคหนง ใหถอวาพยานเบกความใน หองพจารณาของศาล” จงเปนการเขยนบทบญญตของกฎหมายทออกมารองรบกบแนวทางการพจารณาความในระบบไตสวน เชน การอนญาตใหใช “ค าถามน า” ไดในการสบพยานและ บทบญญตของกฎหมายกใชถอยค าวา “ไตสวน” นอกจากนกฎหมายยงก าหนดใหศาลเปนผถามค าใหการจ าเลยดวย มใชนงพจารณาคดโดยใหฝายโจทกและจ าเลยเปนผสบพยานแตเพยงเทานน การทบทบญญตของกฎหมายก าหนดใหใชระบบวธพจารณาความในระบบไตสวนนน เปนบทบญญตทใหใชระบบวธพจารณาความทด เพราะหากใชระบบวธพจารณาความในระบบกลาวหาเหมอนเชนในอดตยอมไมสามารถน าตวผกระท าความผดมารบโทษได อยางไรกตามในทางปฏบตนนกลบพบวาผพพากษาทนงพจารณาคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองนน เปนผพพากษาทด ารงต าแหนงไมต ากวาผพพากษาในศาลฎกาหรอเปนผพพากษาอาวโสทเคยด ารงต าแหนงไมต ากวาผพพากษาศาลฎกา ซงเมอพจารณาจากคณสมบตของผพพากษาในศาลฎกา ซงมอายราชการในการท างานมาแลวไมนอยกวา 20-25 ป ในศาลชนตน ศาลอทธรณ และศาลฎกา ซงเปนตลาการของศาลยตธรรม จะเหนไดวา ระบบการพจารณาคดในศาลยตธรรมนนใชระบบ การพจารณาคดแบบกลาวหาท าใหผ พพากษาศาลฎกามความร ความเชยวชาญเฉพาะดาน ในดานการพจารณาคดแบบกลาวหา อยางไรกตาม แมวาศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองจะเปนแผนกคดหนงภายในศาลฎกาแตกฎหมายก าหนดใหการพจารณาคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองใชระบบวธพจารณาคดในระบบไตสวนท าใหเกดปญหาในทางปฏบต กลาวคอ ในการนงพจารณาคดผพพากษาจะเนนการน าวธปฏบตในกระบวนการ

141

พจารณาคดแบบกลาวหามาใชกบการพจารณาคดแบบไตสวน เชน ศาลรบฟงเพยงค าเบกความของคความทงสองฝาย โดยมไดซกถามคความเพมเตมในประเดนทยงมขอสงสย เปนตน ซงเปนอ านาจของศาลท มเฉพาะในระบบวธพจารณาคดในระบบไตสวนเทาน น จนเกดเปนชองวางของกระบวนการยตธรรมในสวนทจะตองใชหลกการพจารณาคดแบบไตสวน แตในทางปฏบต ผพพากษาศาลฎกาแผนกคดอาญาของผ ด ารงต าแหนงทางการเมองกลบใชความเชยวชาญ ในวธพจารณาคดในระบบกลาวหามาใชในรปแบบของการพจารณาคดในระบบไตสวน ยอมสงผลท าใหการพจารณาคดในศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองไมเปนไปตามวตถประสงคและเจตนารมณของกฎหมาย สงผลตอการพสจนความผดหรอความบรสทธของจ าเลย ตลอดจนลกษณะของการพจารณาคดทควรจะตองเปนการพจารณาคดในเชงรกมใชเชงรบแบบวธพจารณาคดในระบบกลาวหา ท าใหบคคลทมสวนเกยวของในการพจารณาคดของศาลอาจเกดความสบสนตอกระบวนการพจารณาคด ตลอดจนสงผลตอภาพลกษณของการพจารณาคดในศาลฎกาแผนกคดอาญาของผ ด ารงต าแหนงทางการเมอง สอดคลองกบจากรายงานการวจย เรอง แนวทางการพฒนากระบวนวธพจารณาระบบไตสวนในศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง หลกสตรผบรหารกระบวนการยตธรรมระดบสง (บ.ย.ส.) รนท 11 วทยาลยการยตธรรม ส านกงานศาลยตธรรม พ.ศ. 25515 โดยงานวจยดงกลาวเหนดวยวาการพจารณาคดของศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองยงมลกษณะเปนระบบกลาวหา ศาลใชอ านาจเชงรกคอนขางนอยในทางปฏบตศาลยงคงวางเฉยเชนเดยวกบคดทวไป โดยเฉพาะการนงพจารณา ศาลยงไมคอยใชอ านาจซกถามคความเอง เชนเดยวกบรายงานการวจย เรอง การคนหาความจรงของศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง: แนวทางปญหาสความเปนระบบไตสวนเตมรปแบบ หลกสตรผบรหารกระบวนการยตธรรมระดบสง (บ.ย.ส.) รนท 8 วทยาลยการยตธรรม ส านกงานศาลยตธรรม พ.ศ. 25486 ไดกลาวถงปญหาเกยวกบบทบาทของศาลในระบบไตสวนวา การซกถามพยานในทางปฏบตศาลยงคงวางเฉยเหมอนระบบกลาวหาและการเขยนค าพพากษา ของศาลยงมแนวโนมจะเขยนแบบคดในระบบกลาวหา

5 อธคม อนทภต. (2551). รายงานการวจย เรอง แนวทางการพฒนากระบวนวธพจารณาระบบไตสวนในศาลฎกาแผนกคดอาญาของผ ด ารงต าแหนงทางการเมอง. หลกสตรผ บรหารกระบวนการยตธรรมระดบสง (บ.ย.ส.) รนท 11 วทยาลยการยตธรรม ส านกงานศาลยตธรรม. 6 ประพนธ ทรพยแสง. (2548). รายงานการวจย เรอง การคนหาความจรงของศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง: แนวทางปญหาสความเปนระบบไตสวนเตมรปแบบ. หลกสตรผบรหารกระบวนการยตธรรมระดบสง (บ.ย.ส.) รนท 8 วทยาลยการยตรรม ส านกงานศาลยตธรรม. หนา 55-56.

142

ทงน นายธนฤกษ นตเศรณ7 นายฐานนท วรรณโกวทย8 นายชนวทย จนดา แตมแกว9 ในสวนของผ พพากษาเหนดวยทในชวงของการจดต งแผนกคดอาญาของผ ด ารงต าแหนง ทางการเมองในระยะเรมตนอาจเกดความผดหลงในสวนของการพจารณาคดได เพราะระบบ วธพจารณาคดแบบไตสวนเปนเรองใหมตอคความในกระบวนการพจารณาคดทกคน ไดแก โจทก จ าเลย พนกงานอยการ ทนายความ รวมทงศาล เชนเดยวกบพนกงานอยการผท เกยวของกบกระบวนพจารณาคดในศาลฎกาแผนกคดอาญาของผ ด ารงต าแหนงทางการเมอง ไดแก นายกตนนท ธชประมข10 และนายปกรณ ธรรมโรจน11 เหนวาปญหาเกยวกบกระบวนพจารณาคดอาญาของ ผ ด ารงต าแหนงทางการเมองย งคงพบปญหาและอปสรรคต งแตอดตจนถงปจจบนโดยม ความพยายามปรบแกไขมาโดยตลอด ปญหาทพบในปจจบน เชน การก าหนดใหท า ค าเบกความลวงหนาซงมรปแบบทหลากหลายแลวแตคด เชน บางคดศาลก าหนดใหคความทจะน าพยานเขาสบจดท าค าเบ กความลวงหน ายนตอศาล ท าให ฝ ายท จะถามคานมารบค าเบกความลวงหน าได ในขณะทบางคดศาลจะใหฝายทถามคานจดท าค าเบกความถามคานลวงหนาดวย ในสวนของ การถามพยานบางคดศาลใหทนายความของคความฝายตรงขามถาม แตบางคดศาลถามเอง ซงเปนเรองของการเขาถงกระบวนการพจารณาคดทเทาเทยมกน นอกจากนการพจารณาความในระบบ ไตสวนน นตองกระท าดวยความรวดเรว แตในทางปฏบตคความไมสามารถนดสบพยานไดตดตอกนทกวน เพราะผพพากษาทพจารณาคดนนมงานคดจ านวนมากและมไดเปนองคคณะทพจารณาคดเพยงคดเดยว แตยงเปนองคคณะในคดอนอกหลายคดท าใหตองแบงวนในการพจารณาคดไปยงคดอน ๆ ดวย จงท าใหการพจารณาคดในแตละนดทงชวง ดงนน จะเหนไดวา ปญหาทเกดขนในปจจบนนน สวนหนงเกดจากการทไมมบทบญญตกฎหมายก าหนดความแนวทางในการพจารณาคดของผพพากษาศาลฎกาแผนกคดอาญาของ ผด ารงต าแหนงทางการเมอง ท าใหการพจารณาคดในศาลแตละคดขาดแนวทางทชดเจน ในการพจารณาคด ท าใหเกดปญหาในดานของความเทาเทยมกนของคความท งสองฝาย ในขณะเดยวกนบคคลทเกยวของกบกระบวนการพจารณาคดทขาดความรความเขาใจตอระบบ วธพจารณาคดในระบบไตสวนกเปนอปสรรคอกประการหนงในการพจารณาความท าให การพจารณาคดในทางปฏบตของศาลกบการพจารณาคดตามระบบกฎหมายไมสอดคลองกน

7 ธนฤกษ นตเศรณ, อางแลว เชงอรรถท 2, สมภาษณ. 8 ฐานนท วรรณโกวทย, อางแลว เชงอรรถท 3, สมภาษณ. 9 ชนวทย จนดา แตมแกว, อางแลว เชงอรรถท 4, สมภาษณ. 10 กตนนท ธชประมข. (2559, 6 กรกฎาคม). รองอธบดอยการ ส านกงานการสอบสวน. สมภาษณ. 11 ปกรณ ธรรมโรจน. (2559, 6 กรกฎาคม). อยการจงหวดประจ าส านกงานอยการสงสด. สมภาษณ.

143

ยอมเกดผลเสยตอคความในคดโดยเฉพาะอยางยงจ าเลย เพราะระบบการพจารณาคดแบบไตสวนจ าเลยจะเปนผถกซกถามจากผพพากษา ศาลตองท าหนาทแสวงหาพยานหลกฐานให ใกลเคยง กบขอเทจจรงมากทสดแตการพจารณาคดในระบบกลาวหาไมเปนเชนน น เมอศาลน าระบบกลาวหามาใชในทางปฏบต หากพยานหลกฐานของฝายโจทกออนเกนไปศาลอาจปลอยจ าเลยทกระท าความผดแตหากพยานหลกฐานของฝายจ าเลยออน แตในความเปนจรงจ าเลยมไดกระท าความผดกอาจพพากษาลงโทษจ าเลยได จงไมสอดคลองตอระบบวธพจารณาคดในระบบไตสวน ท าใหไมเปนไปตามเจตนารมณของกฎหมาย นอกจากนยงสงผลตอระยะเวลาในการพจารณาคดเนองจากคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองเปนคดทอยในความสนใจของประชาชนและสงผลกระทบตอสงคมในวงกวาง การพจารณาคดจงตองกระชบ รวดเรว เพอมใหพยานหลกฐานสญหาย อนเปนลกษณะของการพจารณาคดแบบไตสวน แตหากศาลน าระบบการพจารณาคด แบบกลาวหามาใชอาจใชระยะเวลานานขนซงอาจสงผลเสยตอรปคดได ทงน จากการศกษากฎหมายวธพจารณาความอาญาในสหพนธสาธารณรฐเยอรมน พบวา การพจารณาคดของศาล เมอศาลมค าสงรบฟองคดแลว ศาลจะก าหนดวน เวลา สถานทของการพจารณาคด ทงนในประมวลกฎหมายอาญาเยอรมนจะมการบญญตวธการขนตอนในกระบวนการนอยางละเอยด โดยมวตถประสงคเพอใหศาลไดความจรงในคดมากทสด และในขณะเดยวกนกมลกษณะทเปนการคมครองสทธเสรภาพของจ าเลยอยางเตมทดวย เชน การพจารณาคดจะตองกระท าตอหนาจ าเลยโดยเปดเผย หากไมมการพจารณาคดโดยเปดเผยกเปนเหตใหมการพจารณาคดใหมได เวนแตเปนกรณทกฎหมายบญญตขอยกเวนไว การพจารณาคดตองกระท าอยางรวดเรว และเมอพจารณาคดเสรจแลว ศาลจะตองมค าพพากษาทมการใหเหตผลในค าพพากษาจะตองอานโดยเปดเผย จากหลกเกณฑดงกลาว จงเหนไดวา บทบญญตของกฎหมายเองไดบญญตรายละเอยดของการพจารณาคดในระบบไตสวนไว เพอใหศาลใชเปนแนวทางในการพจารณาคด นอกจากน บทบญญตของกฎหมายจะเนนย าความส าคญของตวผพพากษาทจะตองท าหนาทในการคนหาความจรงในคดอนเปนลกษณะของการพจารณาคดในเชงรกมใชรบอยางทประเทศไทยก าลงประสบปญหาอย สวนหนงอาจเปนเพราะระบบการพจารณาคดของสหพนธสาธารณรฐเยอรมนน น เปนระบบการพจารณาคดแบบไตสวนมาแตตนท าใหผพพากษามความช านาญในการพจารณาคดแบบระบบไตสวนตางจากประเทศไทยทการพจารณาคดอาญาในศาลยตธรรมทวไปเปนระบบกลาวหา (แตในทางปฏบตจะเหนวาผสมกนอย) เมอตองมาพจารณาคดทใชระบบไตสวนอยาง เตมรปแบบยอมไมเกดความช านาญ ท าใหอาจมการน าเอาวธการสบพยานในระบบกลาวหามาปรบ

144

ใชโดยไมรตวจนท าใหการพจารณาคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองไมเปนระบบไตสวนเตมรปแบบตามวตถประสงคของกฎหมาย

5.3 ปญหาเกยวกบกระบวนการภายหลงศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนง ทางการเมองมค าพพากษา

ในอดตถงปจจบน การบงคบคดตามค าพพากษาของศาลยตธรรมโดยเฉพาะอยางยง ในคดอาญาเปนอ านาจหนาทของพนกงานฝายปกครองหรอต ารวจในการด าเนนการจบกมจ าเลยเพอมารบโทษตามหมายจบของศาล กลาวคอ เมอศาลมค าพพากษาลงโทษจ าเลยแลวจ าเลยอาจมการหลบหนการประกนตวไมมารบโทษตามค าพพากษาของศาล ผพพากษาจะใชอ านาจในการออกหมายจบจ าเลยเพอใหมารบโทษตามค าพพากษา โดยกฎหมายวธพจารณาความอาญาก าหนดใหเปนอ านาจหนาทของพนกงานฝายปกครองหรอต ารวจในการจบกมจ าเลยเพอมารบโทษตาม ค าพพากษาของศาล ตอมาเมอศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองถกจดตงขน โดยก าหนดใหการพจารณาคดของศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองเปนไปตามพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยวธพจารณาคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง พ.ศ. 2542 โดยบทบญญตทเกยวของกบการกระบวนการภายหลงศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง ไดแก มาตรา 32 บญญตวา “เมอการไตสวนพยานหลกฐานเสรจสน โจทกและจ าเลยมสทธแถลงปดคดของตนภายในเวลาทศาลก าหนด แลวใหองคคณะผพพากษามค าพพากษาและใหอานค าพพากษาในศาลโดยเปดเผยภายในเจดวนนบแตวนเสรจการพจารณา ถามเหตสมควรจะเลอน การอานไปกอนกไดแตตองไมเกนสบสวนและตองบนทกเหตนนไว เวนแตไมอาจไดตวจ าเลยมาศาลในวนอานค าพพากษา ในกรณทศาลนดฟงค าพพากษาหรอค าสงตามวรรคหนง แตจ าเลยไมอยหรอไมมาฟง ค าพพากษา ใหศาลเลอนการอานไปและออกหมายจบจ าเลยมาฟงค าพพากษา เมอไดออกหมายจบแลวไมไดตวจ าเลยมาภายในหนงเดอนนบแตวนออกหมายจบ ใหศาลอานค าพพากษาหรอค าสง ลบหลงจ าเลยไดและใหถอวาจ าเลยไดฟงค าพพากษาหรอค าสงนนแลว” มาตรา 45 บญญตวา “การบงคบใหเปนไปตามค าพพากษาหรอค าสงในคดใหเปนไปตามมาตรา 18” โดยในมาตรา 18 ของพระราชบญญตน ไดบญญตวา “ประธานศาลฎกาโดยความเหนชอบของทประชมใหญศาลฎกา มอ านาจออกขอก าหนดเกยวกบการด าเนนคดเพอใช แกการปฏบตงานของศาลไดเทาทไมขดหรอแยงตอพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญน และเมอประกาศในราชกจจานเบกษาแลวใหใชบงคบได” วรรคสอง “นอกจากทบญญตไวในพระราชบญญต

145

ประกอบรฐธรรมนญน กระบวนพ จารณาในศาลให เป นไปตามขอก าหนดตามวรรคหน ง ในกรณทไมมขอก าหนดดงกลาวใหน าบทบญญตแหงประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาใชบงคบส าหรบคดอาญาและบทบญญตแหงประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพงมาใชบงคบส าหรบคดกลาวหาวาร ารวยผดปกตหรอมทรพยสนเพมขนผดปกตโดยอนโลม” นอกจากพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยวธพจารณาคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง พ.ศ. 2542 แลว ยงมขอก าหนดเกยวกบการด าเนนคดของศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง พ.ศ. 2543 ขอ 38 บญญตวา “การบงคบคดอาญา ใหเปนไปตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา การบงคบคดแพงใหเปนไปตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง ใหผพพากษาประจ าแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองในศาลฎกามอ านาจออกหมายหรอค าสงใด ๆ ตามทเหนสมควร เพอบงคบใหเปนไปตามค าพพากษาหรอค าสงของศาล” จากบทบญญตของพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยวธพจารณาคดอาญาของ ผด ารงต าแหนงทางการเมอง พ.ศ. 2542 และขอก าหนดเกยวกบการด าเนนคดของศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง พ.ศ. 2543 นน จะเหนไดวา เมอการพจารณาคดเสรจสนลง องคคณะผพพากษากจะท าค าพพากษา และจะตองอานค าพพากษานนภายใน 7 วน หรอ 14 วน ในกรณทเหตอนสมควร นบแตวนทเสรจการพจารณาคด ซงในวนทศาลนดใหคความมาฟง ค าพพากษานนจ าเลยอาจจะมาหรอไมมาฟงค าพพากษากได โดยในกรณทจ าเลยมาฟงค าพพากษา กจะถอวาจ าเลยทราบผลของค าพพากษาแลว ดงนนหากผลของค าพพากษาเปนผลรายแกจ าเลยในคด อนอาจมการประหารชวต จ าคก กกขง ปรบ รบทรพยสน ซงเปนโทษทางอาญา ตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 18 แลว กจะสามารถบงคบเอากบจ าเลยในคดไดทนท ดงนนจ าเลยในคด ทคดวาผลของค าพพากษานน นาจะเปนผลรายแกตวเอง ไมอยากถกบงคบโทษทางอาญากจะเลยงไมมาฟงค าพพากษา โดยหากเปนในกรณหลงทจ าเลยไมมาฟงค าพพากษานน กฎหมายจงบญญตใหศาลเลอนการอานค าพพากษาออกไป และใหศาลมค าสงออกหมายจบจ าเลยในคดเพอมาฟง ค าพพากษา อยางไรกตามการเลอนการอานค าพพากษานนจะตองไมเกน 1 เดอนนบแตวนทศาล มค าสงใหออกหมายจบ แมวาจะยงจ าตวจ าเลยในคดไมไดกตาม ศาลกสามารถอานค าพพากษา ลบหลงจ าเลยในคดได ในเรองของการออกหมายจบจ าเลยในคดนน พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยวธพจารณาคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง พ.ศ. 2542 ไมไดมการก าหนดรายละเอยดในสวนนไว และตามขอก าหนดเกยวกบการด าเนนคดของศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนง

146

ทางการเมอง พ.ศ. 2543 ขอ 38 ไดก าหนดเพยงวาผพพากษามอ านาจออกหมายหรอค าสงใด ๆ ตามทเหนสมควรเพอใหเปนไปตามค าพพากษาหรอค าสงของศาล ดงนนกระบวนการในการจบกมจ าเลยในคดตามหมายจบของศาลจงเปนไปตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา ไดมหลกเกณฑเกยวกบการบงคบโทษของจ าเลยในคด ไดแก มาตรา 58 บญญตวา “ศาลมอ านาจออกค าสงหรอหมายอาญาไดภายในเขตอ านาจตามหลกเกณฑและวธการทก าหนดในขอบงคบของประธานศาลฎกา” มาตรา 59 วรรคแรก “ศาลจะออกค าสงหรอหมายจบ หมายคน หรอหมายขงตามทศาลเหนสมควรหรอโดยมผรองขอกได” มาตรา 61 “ภายใตบงคบแหงมาตรา 97 พนกงานฝายปกครองหรอต ารวจมอ านาจหนาทจดการใหเปนไปตามหมายอาญา ซงไดมอบหรอสงมาใหจดการภายในอ านาจของเขา หมายอาญาใดซงศาลไดออก จะมอบหรอสงไปยงพนกงานฝายปกครองหรอต ารวจซงอยภายในเขตอ านาจของศาลดงระบในหมายหรอแกหวหนาพนกงานฝายปกครองหรอต ารวจประจ าจงหวด อ าเภอ กงอ าเภอ หรอต าบล ซงจะใหจดการใหเปนไปตามหมายนนกได ในกรณหลงเจาพนกงานผ ไดรบหมายตองรบผดชอบในการจดการตามหมายน น จะจดการเองหรอสงใหเจาพนกงานรองลงไปจดการใหกได หรอจะมอบหรอสงส าเนาหมายอนรบรองวาถกตองใหแกพนกงานฝายปกครองหรอต ารวจคนอนซงมหนาทจดการตามหมายซงตนไดรบนนกได ถาหมายนนไดมอบหรอสงใหแกเจาพนกงานตงแตสองนายขนไป เจาพนกงานจะจดการตามหมายนนแยกกนหรอรวมกนกได” จากประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา จงเหนไดวา ศาลจะเปนผท าค าสงใหออกหมายจบจ าเลยในคด เพอมาฟงค าพพากษาและบงคบโทษกบจ าเลยในคด เมอศาลออกหมายจบแลวบคคลทมหนาทด าเนนการจบกมจ าเลยตามหมายจบของศาล ไดแก พนกงานฝายปกครองหรอต ารวจ โดยกระบวนการและขนตอนในการจบกมนน เปนไปตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา อยางไรกตาม พบวา บางคดเมอศาลมค าพพากษาแลว กลบไมสามารถลงโทษจ าเลยได เนองจากจ าเลยหลบหนจงไมสามารถน าตวจ าเลยมารบโทษตามค าพพากษา เชน ค าพพากษาหมายเลขแดงท อม.1/2550 (คดทดนรชดา) ระหวางอยการสงสด โจทก พนต ารวจโททกษณ ชนวตร จ าเลยท 1 คณหญงพจมาน ชนวตร ท 2 ขอหา ความผดตอพระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญ

147

วาดวยการปองกนและปราบปรามการทจรต ความผดตอต าแหนงหนาทราชการ12 และค าพพากษาหมายเลขแดงท อม.2/2551 (คดคลองดาน) ระหวางอยการสงสด โจทก นายวฒนา อศวเหม จ าเลย ขอหา ความผดตอต าแหนงหนาทราชการ13 เปนตน จากปญหาดงกลาวขางตน เ มอพจารณาถงสาเหตของปญหาแลว จะเหนไดวา พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยวธพจารณาคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง พ.ศ. 2542 และขอก าหนดเกยวกบการด าเนนคดของศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนง ทางการเมอง พ.ศ. 2543 ใหการด าเนนการตามหมายจบของศาลนน เปนอ านาจหนาทของพนกงานฝายปกครองหรอต ารวจ ดงนน พนกงานฝายปกครองหรอต ารวจจงเปนหนวยงานทมความส าคญในกระบวนการภายหลงศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองมค าพพากษาแลว เพราะเปนหนวยงานทเปนกลไกในการด าเนนการตามหมายและตามค าสงของศาล เปนเครองมอของกระบวนการยตธรรมเพอบงคบโทษกบจ าเลยในคด อยางไรกตามกลบพบวา พนกงานฝายปกครองหรอต ารวจไมสามารถตามจบจ าเลยตามหมายจบของศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองได เนองจากทงพนกงาน ฝายปกครองและต ารวจตางกมภารกจในการชวยเหลอปองกนและอ านวยความสะดวกใหแกประชาชนหลายประการ จนท าใหบทบาทของพนกงานฝายปกครองหรอต ารวจในการจบกมจ าเลยเพอใหปฏบตตามค าพพากษาของศาลนอยลง ดวยเหตนจงสงผลใหพนกงานฝายปกครองหรอต ารวจไมสามารถใสใจในการปฏบตหนาทดงกลาวไดอยางเตมประสทธภาพ จงท าใหไมสามารถจบกมตวจ าเลยใหมาปฏบตตามค าพพากษาศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองได นอกจากนต ารวจและพนกงานฝายปกครอง ตางกเปนหนวยงานทอยภายใตบงคบบญชาของฝายบรหาร โดยมผด ารงต าแหนงทางการเมองเปนผมอ านาจบงคบบญชา ดงนนการกระท าใดๆ ทเกยวของกบผด ารงต าแหนงทางการเมองโดยการฝายบรหารดวยกนเองเปนผด าเนนการ กอาจท าใหเกดปญหาเกยวกบการใหคณและโทษแกผใตบงคบบญชาได ซงคงปฏเสธไมไดวาผด ารงต าแหนงทางการเมองนน เปนผมอ านาจและเปนผมชอเสยง ดงนนการทใหต ารวจหรอพนกงานฝายปกครองเปนผด าเนนการตามค าสงของศาลจงไมไดผลในกรณจ าเลยเปนผด ารงต าแหนงทางการเมอง เพราะพนกงานฝายปกครองหรอต ารวจอาจเกดความเกรงกลวและอาจมผลกระทบตามมา

12 ศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง. รวมค าพพากษาของศาลฎกาแผนกคดอาญาของ ผด ารงต าแหนงทางการเมอง . (ออนไลน), เขาถงไดจาก: http://www.stdlawcenter.com/index.php?option= com_content&task=view&id=12340&Itemid=243. [2559,10 เมษายน]. 13 เรองเดยวกน.

148

นอกจากน เมอพจารณาจากโครงสรางและอ านาจหนาทของพนกงานฝายปกครองและ ต ารวจ พบวา พระราชบญญตระเบยบบรหารราชการแผนดน พ.ศ. 2534 และทแกไขเพมเตม ก าหนดอ านาจหนาทของผวาราชการจงหวด ใหมหนาทบรหารราชการตามกฎหมายและระเบยบแบบแผนของทางราชการ มหนาทบรหารราชการตามทคณะรฐมนตร กระทรวง ทบวง กรม มอบหมายหรอตามทรฐมนตรสงการในฐานะหวหนารฐบาล ก ากบดแลการปฏบตราชการอนมใชราชการสวนภมภาคของขาราชการซงประจ าในจงหวดนน เปนตน สวนนายอ าเภอ ใหมอ านาจหนาทตามทคณะรฐมนตร กระทรวง ทบวง กรม มอบหมาย หรอตามค าแนะน า ชแจงของ ผวาราชการจงหวด เปนตน จงเปนกรณทโครงสรางและอ านาจหนาทของพนกงานฝายปกครองไมไดก าหนดหนาทในเรองของการจบกมจ าเลยตามค าพพากษาไว ซงเปนปญหาเดยวกนกบต ารวจ เพราะตามพระราชบญญตต ารวจแหงชาต พ.ศ. 2547 ไดก าหนดใหส านกงานต ารวจแหงชาต มอ านาจหนาทหลายประการ เชน การรกษาความปลอดภยส าหรบองคพระมหากษตรย พระราชน พระรชทายาท ผส าเรจราชการแทนพระองค พระบรมวงศานวงศ ผแทนพระองค และพระราชอาคนตกะ การดแลควบคมและก ากบการปฏบตงานของขาราชการต ารวจซงปฏบตการตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา การปองกนและปราบปรามการกระท าความผดทางอาญา การชวยเหลอการพฒนาประเทศตามทนายกรฐมนตรมอบหมาย เปนตน และเมอพจารณาจากโครงสรางการจดแบงสวนราชการภายในส านกงานต ารวจแหงชาต ตามพระราชกฤษฎกาแบงสวนราชการส านกงานต ารวจแหงชาต พ.ศ. 2552 ทก าหนดสวนราชการส านกงานต ารวจแหงชาตออกเปนส านกงานผบญชาการต ารวจแหงชาต กบ กองบญชาการ โดยแบงออกเปนกองบญชาการต ารวจนครบาล ต ารวจภธรภาค 1-9 และ กองก ากบการสอบสวนกลาง ซงแตละหนวยงานตางมภารกจหลกทไดรบมอบหมายเปนการเฉพาะ และเมอพจารณาจากโครงสรางภายในองคกรส านกงานต ารวจแหงชาต จะเหนไดวาไมมกฎหมายก าหนดใหเปนอ านาจหนาทของหนวยงานภายในส านกงานต ารวจแหงชาตเปนการเฉพาะเพอท าหนาทจบกมจ าเลยเพอบงคบโทษภายหลง จากศาลมค าพพากษา จากการสมภาษณนายธนฤกษ นตเศรณ14 นายฐานนท วรรณโกวทย15 นายชนวทย จนดา แตมแกว16 ยอมรบวาปญหานปจจบนกยงคงมอย ซงเมอศาลพพากษาคดไปแลวการบงคบตามค าสงศาลกจะเปนหนาทของฝายบานเมอง ฝายปกครอง ซงเปนเรองของการบรหารจดการของ ฝายบรหารมใชตลาการ เว นแตจะมกฎหมายบญญตเพมอ านาจของศาลไว ในสวนของ

14 ธนฤกษ นตเศรณ, อางแลว เชงอรรถท 2, สมภาษณ. 15 ฐานนท วรรณโกวทย, อางแลว เชงอรรถท 3, สมภาษณ. 16 ชนวทย จนดา แตมแกว, อางแลว เชงอรรถท 4, สมภาษณ.

149

คณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาต นางสวณา สวรรณจฑะ17 เหนวาการท ไมสามารถบงคบโทษกบจ าเลยไดนนเปนปญหาอยางหนง เพราะคณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาตเปนตนเรองในการด าเนนการสอบสวน รวบรวมพยานหลกฐาน แลวสงเรองใหอยการสงสดฟองคด หากไมสามารถบงคบโทษจ าเลยได ยอมท าใหเสยเปลา เหมอนท างานหนกแตสดทายลงโทษใครไมได ปญหาดงกลาวขางตน จงเปนปญหาในเรองของการขาดหนวยงานกลางในการบงคบโทษตามค าพพากษาของศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง และการทกฎหมายมไดเขยนรองรบอ านาจหนาทใหเปนของหนวยงานใดหนวยงานหนงโดยเฉพาะในการบงคบโทษตามค าพพากษาของศาลน น ยอมท าใหเกดผลกระทบตอกระบวนการยตธรรม ของประเทศไทยหลายประการ เมอศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองไดม ค าพพากษาหรอค าตดสนชขาดในคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองแลวนน ค าพพากษาของศาลดงกลาวควรทจะไดรบการยอมรบจากประชาชนและสงคม โดยเฉพาะอยางยงจากคความทงสองฝาย กลาวคอ ค าพพากษาหรอค าสงของศาลนน ควรจะตองไดรบการปฏบตใหเปนไปตามค าพพากษาเชนเดยวกนอนเปนหลกความศกดสทธของค าพพากษา แตการทจ าเลยหลบหน การบงคบโทษตามค าพพากษาไดนน ยอมสงผลใหประชาชนและสงคมขาดความเชอมนและศรทธาตอค าพพากษาของศาล ทสามารถบงคบโทษเอาแกจ าเลยไดจรง สงผลใหกระบวนการยตธรรมขาดความศกดสทธ และอาจไมเปนทยอมรบแกบคคลทวไป กอใหเกดความลาชาในการ น าตวผกระทบความผดมารบโทษตามค าพพากษาของศาล ซงในอดตจะสงผลตออายความ ในการบงคบโทษจ าเลยในคดดวย แตปจจบนไดมการแกไขใหการบงคบโทษเอากบจ าเลยในคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองไมมอายความ อยางไรกตามการแกไขปญหาดงกลาวเปนการแกไขปญหาทปลายเหต ปจจบนยงไมสามารถน าตวจ าเลยทหลบหนคดมารบโทษไดท าให ไมบรรลวตถประสงคในการจดตงศาลฎกาแผนกคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองทจดตงขนเพอแกไขปญหาในการด าเนนคดอาญาผด ารงต าแหนงทางการเมองในกระบวนการของ ศาลยตธรรมในอดตทไมสามารถลงโทษจ าเลยไดแตอยางใด เนองจากผด ารงต าแหนงทางการเมองเปนผน าของฝายบรหารและเปนบคคลทมความส าคญตอการก าหนดนโยบายในการบรหารราชการแผนดน การทกระบวนการยตธรรมไมสามารถจบกม ลงโทษนกการเมองททจรต คอรรปชน จงเปนเรอง ทเกยวของความมนคงของประเทศ เพราะผลกระทบจากการทจรต คอรรปชนสงผลทงตอสงคม เศรษฐกจ และประเทศ

17 สวณา สวรรณ. (2559, 13 กรกฎาคม). คณะกรรมการปองกนและปราบปรามการทจรตแหงชาต. สมภาษณ.

150

จากการศกษาในตางประเทศ พบวา ในประเทศสหรฐอเมรกา มการจดตงหนวยงานรกษาความปลอดภยของศาลสหรฐ US Marshals (United States Marshals Service) เปนหนวยงานบงคบใชกฎหมายของสหรฐ ระดบรฐบาลกลาง รบผดชอบบงคบใชกฎหมายระดบรฐบาลกลางสหรฐฯ และรฐธรรมนญ โดยเปนหนงหนวยงานทสงกดภายใตกระทรวงยตธรรม หนวยงานรกษาความปลอดภยของศาลสหรฐ มหนาทหลายประการ และหนงในภารกจดงกลาว คอ การจบกมผกระท าความผดทหลบหนตามหมายจบของศาล จงเปนการด าเนนการตามค าสงของศาลนนเอง อยางไรกตาม จะพบวาในอดตประเทศไทยไดเคยมการจดตงส านกบงคบคดอาญาและบงคบใชกฎหมาย กระทรวงยตธรรม โดยมอ านาจหนาทสนบสนนการบงคบคดอาญาและการบงคบใชกฎหมาย เมอรองขอตรวจสอบขอมลตามหมายจบ โดยใชเครองมอ เทคโนโลย รวมทงเกบและวเคราะหขอมลในการบงคบคดอาญาและการบงคบใชกฎหมายตรวจสอบและรายงาน การปฏบตหนาท การละเวนการปฏบตหนาท การบงคบใชกฎหมายและการใชกฎหมายโดยมชอบของหนวยงานของรฐ ซงจดตงขนตามกฎกระทรวงแบงสวนราชการส านกงานปลดกระทรวงยตธรรม (ฉบบท 2) พ.ศ. 2553 แตเนองจากหนวยงานดงกลาวไมมกฎหมายระดบพระราชบญญตรองรบการปฏบตหนาท ทงภารกจหนาทดงกลาวขาดความชดเจน ท าใหเกดปญหาภารกจซ าซอนและจ ากด จงมขอเสนอใหการจดตงหนวยงานโดยการออกเปนพระราชบญญต และมการก าหนดขอบเขต อ านาจหนาทอยางชดเจน กจะชวยแกไขปญหาดงกลาวนได ในสวนของส านกงานศาลยตธรรมนน มแนวคดในการจดตงหนวยงานทรกษาความปลอดภยของศาลยตธรรม หรอ Court Marshal โดยมการประชมเชงปฏบตการเพอก าหนดอ านาจหนาทหนวยงานและบคลากรใหมอ านาจหนาทจ ากดเฉพาะ การอารกขาบคคลส าคญ การรกษาความปลอดภยอาคารสถานท รวมถงการสบสวน ตดตามจบกมบคคลตามค าสงศาลหรอหมายของศาล เมอจบกมไดใหสงศาลทออกค าสงหรอหมายศาล กรณจบกมขามเขตใหสงพนกงานสอบสวนหรอราชทณฑ เพอสงไปยงศาลทออกค าสงหรอหมายศาล กรณทผกระท าความผดอยตางประเทศ ใหด าเนนการตามพระราชบญญตสงผรายขามแดน ทงนเจาหนาทมอ านาจหนาทในการสบสวนจบกมไดเอง โดยตองมการแกไขกฎหมาย จะมการก าหนดใหบคลากรทมาท าหนาทภายในหนวยงานรกษาของศาลยตธรรมเปนเจาพนกงานตามกฎหมาย มอ านาจจบกมไดตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา และสงใหพนกงานสอบสวนในทองททเกดเหตด าเนนการ สวนการดแลผตองขงไป-กลบ ระหวางศาลและราชทณฑ และการบงคบคดนายประกน ไมควรก าหนดเปนอ านาจหนาทหลก แตควรก าหนดเปนภารกจพเศษ ซงตองแกไขกฎหมายโดยหลกเกณฑและวธการใหเปนไปตามระเบยบททประชมใหญก าหนด มโครงสรางหนวยงานและบคลากร แบงออกเปน 3 สวน ไดแก สวนกลาง เปนหนวยงานขนใหม มสถานะเปนส านกและขนตรงตอ

151

เลขาธการส านกงานศาลยตธรรมหรอขนตรงตอเลขาธการประธานศาลฎกา สวนภมภาค ขนกบส านกงานอธบดผพพากษาภาค 1-9 ศาลในภาค 1-9 ขนอยกบผพพากษาหวหนาศาล โดยทกสวน มอ านาจปฏบตการไดเองเมอเกดเหตขน และสวนกลางควรมหนวยเคลอนทเรวเพอสงออกไปปฏบตการในศาลตาง ๆ ไดเมอมเหตสมควรและจ าเปน โครงสรางบคลากรนน ควรเปนขาราชการทงหมด และยกเลกระบบต ารวจศาลและเจาหนาทรกษาความปลอดภยจากหนวยงานทหารผานศก โดยควรรบบคลากรทมประสบการณแลว มการก าหนดหลกเกณฑและการเลอนระดบชนขนไป มการฝกอบรมตอเนอง รวมถงควรมการศกษาความเปนไปไดในการจางบรษทเอกชน โดยเปนแนวทางในการจดตงเทานน ปจจบนยงไมมการจดตงหนวยงานดงกลาวขนภายในส านกงานศาลยตธรรม เมอพจารณาเปรยบเทยบกบประเทศสหรฐอเมรกา ทมการก าหนดหนวยงานกลางเพอด าเนนการจบกมจ าเลยทหลบหนหมายจบของศาลแลว การบงคบโทษกบจ าเลยกจะงายขน และปญหาเรองการหลบหนคดของจ าเลยจะลดนอยลง ชวยใหกระบวนการยตธรรมมประสทธภาพ ตางจากประเทศไทยทไมมหนวยงานทท าหนาทนโดยเฉพาะ จงท าใหต ารวจและพนกงานฝายปกครองทมภารกจมาก ไมอาจจบกมจ าเลยทหลบหนคดไดอยางเตมท และพนกงานฝายปกครอง ต ารวจ เปนหนวยงานทอยภายใตบงคบบญชาของผด ารงต าแหนงทางการเมอง ทเปนฝายบรหาร จงอาจเกดความเกรงใจและความเกรงกลวทจะสงผลกระทบตอหนาทการงานของตน จงท าใหกระบวนการยตธรรมในการด าเนนคดอาญาของผด ารงต าแหนงทางการเมองไมมประสทธภาพเทาทควร

ดงนน จะเหนไดวา หากประเทศไทยมการบญญตกฎหมายจดตงหนวยงานเพอท าหนาทในการจบกมผกระท าความผดเหมอนเชนประเทศสหรฐอเมรกา ซงในสวนของส านกงาน ศาลยตธรรมเองกมแนวคดเชนเดยวกนทควรจะจดตงหนวยงานดงกลาวขน และหากสามารถจดตงหนวยงานดงกลาวขนไดจะสงผลดท าใหประเทศไทยมหนวยงานทท าหนาทตดตามจบกมผกระท าความผดทหลบหนหมายจบของศาลโดยเฉพาะ สงผลตอการควบคมและปราบปรามอาชญากรรมทมประสทธภาพ ผด ารงต าแหนงทางการเมองททจรต คอรรปชนจะไดรบโทษตามกฎหมาย ท าใหการทจรตคอรรปชนลดนอยลง เนองจากผด ารงต าแหนงทางการเมองทคดจะกระท าความผดเกดความเกรงกลวตอการบงคบใชกฎหมายของศาล ท าใหไมกลาทจะกระท าความผด ทงการน าตว ผด ารงต าแหนงทางการเมองมาลงโทษ ยงเปนตวอยางแกผด ารงต าแหนงทางการเมองทจะกระท าความผด เกดความเกรงกลว จงชวยปองกนและปราบปรามการทจรตคอรรปชน ตามเจตนารมณของกฎหมาย