پیشگیری از عوارضمواجه

با دود دست دوممواددخانی

) سیگار و قلیان (

مقدمه یکی از مشکالت عمده عص��ر حاض��ر هم��ه گ��یري دخانی��ات می باش��د. بررسی ها نشان می ده��د ک��ه مص��رف دخانی��ات، در تم��ام اش��کال آن شامل : انواع دود زا یا تدخینی مانند سیگار، سیگار برگ، قلی��ان، پیپ،

چپق، سیگار دست پیچ و انواع غیر دود زا یا غیر تدخینی مانند ناس " تنباکوی جویدنی" ، تنباکوی انفیه ای "استعمال از راه بی��نی"، تنب��اکوی مکیدنی(، خطر مرگ زودرس را در برخی از بیماريهاي مزمن به طور جدي افزایش می ده��د. اف��رادي ک��ه دخانی��ات)س��یگاروقلیان( مص��رف نمی کنن��د ولی در مواجه��ه ب��ا دود آن ب��ه ص��ورت ناخواس��ته ق��رار می گیرند، بیشتر از افرادي که در مواجهه با دود دخانیات ق��رار ندارن��د، در مع��رض خط��ر س��رطان ری��ه و بیم��اري ه��اي دیگ��ر هس��تند. بن��ابراین دخانیات )سیگاروقلیان( عامل اصلی در ایجاد بسیاري از بیم��اري ه��اي

… کشنده از جمله بیماري هاي قلبی وعروقی،سرطانهاي ریه،ده��ان میلی��ون نف��ر در جه��ان می ش��ود.6می باشد و هر ساله موجب مرگ

چنانچه الگوي مصرف دخانیات تغییر نکند، پیش بینی می شود تا س��ال بزرگترین عامل مرگ و میر و کاهش طول عمر باشد.2030

تعاریف کسی است که در یک م��اه اخ��یر ی��ک ی��ا چن��د ن��وع از فرد سیگاري:

انواع فرآورده هاي دخانی را به طور روزانه یا غیر روزانه مص��رف میکند.

افرادي که ب��ه ط��ور کلی م��واد دخ��انی مص��رف: فرد غیر سیگاري نمی کنند یا قبالً مواد دخانی استفاده می کرده اند ولی در حال حاض��ر

مصرف نمی کنند و حداقل ی��ک س��ال از زم��ان ت��رك آن ه��ا گذش��تهباشد. ,این دو را همیش***ه هم***راه هم می بی***نیم,)س***یگاروقلیان(دود

م**اده ی7000 را فرد میکشد ام**ا دود آن ک**ه ح**اوی سیگاروقلیان شیمیایی سمی و سرطان زا می باشد را اطرافی**ان هم استنش**اق

می کنند.

را به سه دسته می ت**وان تقس**یمسیگاروقلیان به طور کلی دود  کرد:

دود دست اول چیست؟

همان دودی است که افراد سیگاری با استعمال سیگارو قلیان واردسیستم تنفسی خود می کنند.

دود دست دوم چیست؟

مرکز کن**ترل و پیش**گیری از بیم**اری ه**ا( دود دس**تCDCبه تعریف ) دوم ،دودی است که اطرافی**ان اف**راد مص**رف کنن**ده م**واد دخ**انی استنشاق می کنند و نتیجه ی سوختن توت**ون و تنب**اکو در س**یگار، قلیان و پیپ بوده و یا دود خ**روجی از ده**ان اف**رادی ک**ه س**یگار و قلی**ان و پیپ اس**تفاده می کنن**د. دود دس**ت دوم س**یگار و قلی**ان ترکیبی از ذرات و گازها است. در هر مکانی که سیگار ی**ا قلی**ان را روش**ن کنی**د، دود دس**ت دوم تولی**د می ش**ود. دود قلی**ان ب**رای

سیگار برآورد ش**ده اس**ت و این ن**وع دود۱۰تا . ۵اطرافیان معادل نه تنها ناخوشایند بلکه مرگبار است.

درصد دود دست دوم سیگار و قلیان بی بو و غیر قابل80 بیش از از بیش حاوی و ماده شیمیایی 4500مشاهده آرسنیک،کوتینین–

بریلی**وم فل**زی س**می ، ک**ادمیوم ، اکس**ید اتیلن ، ب**نزن و س**یانید محرک و سمی است که س**بب ب**روز بیم**اری ه**ای ح**اد–فرمالدئید

است. مانند سرطان می شوند

عبارتندسیگار و قلیان برخی از مواد شیمیایی موجود در دود دست دوم از:

: م**اده ش**یمیایی موج**ود در ب**رگ توت**ون اس**ت.نیک**وتین.1 نیکوتین ماده اي بسیار اعتیاد آور و س**می اس**ت ک**ه تزری**ق

میلی گرم از آن در خون که معادل یک قط**ره ب**زرگ60تنها نیکوتین است، موجب مرگ انسان یا هر موجود زنده دیگ**ري

می شود. خطرن**اك ت**رین م*اده ش*یمیایی موج*ود در دودقطران (تار( :.2

سیگار قطران است. در واقع قط**ران ش**ناخته ش**ده ت**رین ماده سرطان زاي موجود در جهان است و عامل اصلی ایجاد سرطان ریه و بس**یاري از بیماريه**اي ری**وي در س**یگاري ه**ا همین ماده است. قط**ران م**وجب فلج مژكه**اي تنفس**ی در راه هاي هوایی می شود و به این ترتیب مانع پاکسازي ری**ه از سموم و ناخالصی ها و آلودگی هاي موجود در دود سیگار

قطران با تاثیر مس*تقیم خ*ود و هواي استنشاقی می گردد. بر کیسه هاي هوایی، موجب تخریب این کیسه ه**ا و ک**اهش

کارایی سیستم تنفسی خصوصاً در سالمندان می شود. نوعی گاز است که از طریق ریه ها، کبد، کلیه ها وارسنیک:.3

هفت**ه در پوس**ت و م**و و2طحال جذب ب**دن ش**ده و پس از استخوان جایگزین می شود. این گاز حتی در ب**روز س**رطان

لب نیز دخالت دارد. وجود این گاز سمی ب**اعث اختالل در انتق**المنواکسیدکربن :.4

و مصرف اکسیژن می شود. چون دود سیگار ح**اوي درص**د من**و اکس**یدکربن اس**ت در نتیج**ه س**طح6 ت**ا 2

درص**د15 ت**ا 2کربوکس**ی هموگل**وبین در خ**ون این اف**راد درصد( موجب کاهش اکسیژن1است )در افراد غیر سیگاري

رسانی به بافت ها اعض**ا ش**ده ومنج**ر ب**ه کب**ودي لب ه**ا و ناخن ها و افزایش خطر لخته شدن خون و به دنبال آن بروز

سکته قلبی و مغزي می شود.( )جوهر ب**ادام تلخ(: ک**ه ب**ه ن**ام ه**اي س**یانوراسید سیانیدریک.5

هیدروژن و جوهر بادام تلخ نیز شهرت دارد. )پرت**وزا ( : در توت**ون س**یگار، تشعش**عاتم**واد رادیواک**تیو.6

پرت**وزاي رادی**وم و پولونی**وم وج**ود دارد ک**ه س**رطان زاهستند.

یکی از عوام**ل مهم در ایج**اد تحریک**ات بافته**ا ب**هآمونی**اك:.7ویژه ریه ها، در جریان سیگار کشیدن است.

معم**والً خاص**یت س**رطان زایی دودکربوره***اي هی***دروژن :.8 سیگار، ناشی از همین کربورهاي هیدروژن است و اس**تعداد

س*رطان را در تم**ام بافته*اي ب**دن ب**ه وی**ژه مج*اريابتال بهتنفسی افزایش می دهد.

در زغال سنگ، یکی از قوی ترین مواد شیمیاییبنزو پییرن :.9باعث سرطان است.

مورد استفاده برای حفظ حیوانات مرده است.فرمآلدئید :.10

در سم موش و ... وجود دارد.:هیدروژن سیانید .11

دود دست سوم چیست؟

دود دست سوم سمومی است که در دود سیگار و قلیان وجود دارد  و قابل رویت نیس**ت. این س**موم ب**ه محی**ط اط**راف ح**تی لب**اس و

می…پوست و مو، کف خانه و خودرو، صندلی ها وسایل مختلف و چسبند و تا مدت ها باقی می مانند. حتی در صورت ارتباط با اف**راد

بعنوان مثالعادی و غیر سیگاری، این سموم به آنها منتقل می شود. وقتی فرد سیگاری، کودکی را در آغوش می گیرد، این سموم را به کودک منتقل

میکند. یکی از باورهای اشتباه این است که: استعمال سیگار در منزل و در کن��ار در و پنجره بازکشیده شود، در حالی که با این کار سموم موجود در سیگار به در و پنجره چسبیده و این ا ماکن تبدیل به محلی مملو از سموم مختلف تب��دیل می

شود.استعمال دخانيات و بيمار يهاي قلبي عروقي

استعمال دخانيات روند تنگ شدن عروق ي��ا تص��لب ش��رايين را تس��ريع مي كن��د. بيماري هاي قلبي عروقي، سكته هاي مغزي، بيماري ه��اي تنفس��ي و بس��ياري از بيماري هاي كشنده ديريا زود در افراد سيگاري و افرادي كه با آن ها زندگي مي كنند، اتفاق مي افتند . تصلب شرايين موجب باريك ش��دن ش��ريان ه��اي پ��ا و در نتيجه درد حين راه رفتن و لنگيدن مي شود كه با ادامه مصرف دخانيات م��وجب

گانگرن )سياه شدن ( عضو و در نهايت قطع انگشتان پا يا اندام خواهد شد.

دخانيات و سرطان ها استعمال

س**رطان مختل**ف در انس**ان14سيگار به عنوان عامل بروز ح**داقل شناخته شده است كه مهم ت**رين آن ه**ا عبارتن**د از : س**رطان ري**ه، سرطان پوست، سرطان لوزالمعده، سر طان مثانه،س**رطان خ**ون، سرطان پستان، سرطان حنج**ره، س**رطان كب**د و ... س**رطان لب ،

زبان و دهان در اثر جويدن تنباكو.

مقایسه خطرات انواع مواد دخانی

سيگار برگ : اين نوع س*يگار در واق*ع توت*ون پيچي*ده ش*ده در برگ تنباكو است ومعموالً مقدار توتون اين سيگارها چند برابر

سيگار معمولي است.20سيگارهاي معمولي و گاهي به اندازه

پيپ : عالوه بر مواردي كه در مورد سيگار ذكر شد، دود ناش**ي از پيپ در مقايسه با سيگار ، قليايي تر است و بنابراين ب**دون استنشاق مستقيم در ريه موجب اعتي**اد درمص**رف كنن**دگان و اطرافيان وي مي شود. ضمناً ميزان توت*ون اس*تفاده ش*ده در پيپ بيشتر است و دودي معادل سوختن چن**د نخ س**يگار ايج**اد

مي كن**د . ث**ابت ش**ده اس**ت مص**رف كنن**دگان پيپ بيش**تر ب**ه بيماري هاي ريوي و سرطان هاي ده**ان، س**ر، گ**ردن،حنج**ره،

مري و ريه مبتال مي شوند.

قليان: با اين كه ظاهراً كمتر از سيگار مص**رف مي ش**ود، ام**ا براب**ر دود20 ت**ا 10حجم دودي كه از آن وارد ب**دن مي ش**ود

س**ي500ناشي از مصرف سيگار است . يك نخ سيگار معموال سي تا يك ليتر دود توليد مي كند اما يك بار استفاده از قلي**ان

ليتردود توليد خواهد كرد و در واقع، يك وعده قلي**ان20 تا 10 نخ سيگار است . از طرف ديگ**ر100كشيدن برابر با استعمال

س**يگار معم**وال انف**رادي مص**رف مي ش**ود ام**ا از ي**ك قلي**ان چندين نفر و با مدت طوالنی تر استفاده مي كنند كه حتي اگر قليان با سر يكبارمصرف استفاده شود، از انتقال بيم**اري ه**ا جلوگيري نمي كند چون باكتري ها وويروس ها در داخ**ل لول**ه قليان باقي مان**ده و مي توان**د ناق**ل بيم*اري ه**اي خطرن*اكي

مانند سل و هپاتيت باشد.

عرضه روزافزون و شايع قليان در اماكن تف**ريحي، رس**توران ها و قهوه خانه ها ،تبليغات فريبنده در مورد تنباكوه**اي مي**وه اي و معطر، تغيير ش*كل مص*رف قلي*ان ازف*رم س*نتي )مانن*د قليان هاي با تنباكوهاي ميوه اي( درسنين پايين و استفاده از آن به عن**وان وس**يله تف**ريحي در دس**ترس و ارزان، ازعوام**ل محيطي تأثيرگذاردر كاهش سن شروع مصرف م**واد دخ**اني و

تغييرالگوي مصرف جوانان از سيگار به قليان است.

مهمترین عوامل گسترش مصرف قلیان در جوامع؛ افزودن مواد معط��ر و اسانس برای کم کردن سختی و تن��دی دود توت��ون و ایج��اد ج��ذابیت ب��رای مصرف کنندگان، استفاده خانوادگی و گروهی از قلیان بعنوان ی�ک وس��یله برای گذران اوقات فراغت و باور غلط در مورد کم ضرر بودن یا بی ضرر بودن قلیان بخاطر گذشتن مسیر دود از آب و تصفیه آن )در حالی ک��ه آب فقط برای کم کردن دم��ای دود حاص��ل از ذغ��ال گداخت��ه ب��وده و ب��ه علت مقاومت ایجاد شده، ش��دت پ��ک زدن و م��یزان عم��ق تنفس��ی و حجم دود

ورودی به ریه ها را افزایش می دهد( معرفی شده است. درصد مواد افزودنی و اسانس و80 تا 70تنباکوی معسل یا معطر حاوی

ترکیبات شیمیایی است که به دلیل ایجاد ب��و و طعم می��وه ه��ای و گیاه��ان پرفایده بسیاری از جوانان و افراد را با ایجاد تصور ذهنی غل��ط نس��بت ب��ه

مفید بودن مصرف آن گمراه می کند. در بررسی های انجام شده روی این ن��وع تنباکوه��ا مق��ادیر بس��یاری م��واد

سمی و سرطان زای قطعی ب��ه وی��ژه ترکیب��ات ب��نزن و هی��دروکربن ه��ای (، و فلزات سنگین شناسایی شده است. مواجه��هPAHمعطر چند حلقوی ) سال باعث بروز سرطان به خصوص سرطان خون15با بنزن طی سه تا

می شود و بیشترین راه جذب آن از طریق تنفس است. 1394 نمونه تنباکوی معطر در بازار ای��ران در س��ال 20نتایج تحقیق روی

وجود انواع مواد آروماتیک چند حلقوی، به ویژه ترکیبات بنزن) اتیل ب��نزن، زایلن، بنزیل الکل، بنزآلدئید، اتیل فتاالت، اتیل آنیلین�و ب��نزوات، آنترانیلی��ک اسید، بنزو فنون( نفتالین، متیل اس��تر، بقای��ای س��موم آلی حش��ره کش و

فلزات سنگین از جمله سرب و جیوه شناسایی شده است. 10 ت��ا 5میزان مواجهه با دود دس��ت دوم قلی��ان ب��رای اطرافی��ان مع��ادل

سیگار برآورد ش��ده اس��ت. تم��اس و مواجه��ه ب��ا دود دس��ت دوم قلی��ان و نشستن در کنار جمع قلیان کش ها برای اطرافی��ان و "خصوص��ا کودک��ان"

بسیار خطرناک و آسیب رسان است.دود دست سوم : رسوب بقای��ای دود قلی��ان روی ف��رش، دیواره��ای مح��ل

مصرف قلیان )منزل و یا رستوران و ...( و ل��وازم شخص��ی ب��اعث انتق��ال سموم سرطان زا به فرزن��دان و اطرافی��ان از طری��ق تم��اس پوس��تی ک��ه

جذب بسیار باالیی دارد می شود.

عوارض تماس با دود دست دوم یا دود دست سوم سیگار و قلیان

دخانیات اس��ت، ازدود دست سومهر فردی که در تماس با دود دست دوم یا عوارض ناشی از آن در امان نیس�ت. ح�تی اگ�ر تم�اس ب�ا این دود بس�یار کوت�اه

2,500,000، ح��دود 1964باشد.گزارشات اعالم شده نشان می ده��د ت��ا س��ال نفر فرد غیر سیگاری، در نتیجه ی مشکالت مرتبط با سالمتی ناشی از استعمال

دود دس**ت دومدود دس��ت دوم دخانی��ات ج��ان خ��ود را از دس��ت داده ان��د. ک��ودک و س��المند.ب��رای گروهه��ای س��نی خاص��ی مانن��د: ج��نین. ن��وزاد سیگار

خطرناکتر است. کودکان به دلیل: قرار داشتن در مرحل��ه رش��د و تکام��ل ری��ه و سرعت تنفس بیشتر کودکان در مقایسه با بزرگساالن ، بیش��تر از س��ایر اف��راد،

در معرض مسمومیت قرار دارند. استنشاق ناخواسته دود ناشي از سوختن سيگار، به معني س**يگاري شدن به صورت تحميلي است. زندگي با يك فرد س**يگاري ب**ه منزل**ه

نخ سيگار است .80 ساالنهمصرف مستقيم

ريه هاي افراد غيرسيگاري كه در كنار فرد سيگاري زندگي مي كنند ، به مراتب عملكردضعيف تري نس**بت ب**ه اف**راد س**الم غيرس**يگاري دارند . قرار گرفتن در معرض دود سيگار، خطربيماري هاي تنفسي

-** 100 % و در بچ**ه ه**ا ت**ا ح**دود 25را در ب**الغين ت**ا ح**دود 50 %افزايش خواهد داد . طبق آمار س**ازمان جه**اني بهداش**ت بيش از

% بيماري هاي قلبي عروقي و يك سوم بيماري هاي تنفسي در30بين سيگاري هاي تحميلي ايجاد مي شوند .

ميزان بروز سرماخوردگي، عفونت گوش مي**اني، گل**ودرد، س**رفه و گرفتگي صدا در كودكاني كه والدين سيگاري دارند بيش از كودك**ان

داراي والدين غيرسيگاري است.