ความส าคัญ...

ความส าคญ ชนดและคณคาทางโภชนาการของแมลงกนได

ผศ.ดร.ทศนย แจมจรรยา และรศ.ดร.ยพา หาญบญทรง

การกนแมลงเปนอาหารมาจากวฒนธรรมการบรโภค และภมปญญาทสบทอดตอกนมา ชนพนเมองในหลาย

ประเทศมการน าแมลงมาเปนอาหาร เชน ชาวอะบอรจนในออสเตรเลยนยมกนมด ปลวก ตกแตน หนอนดวง และหนอนผเสอ ชาวไนจเรย ชาวอกนดานยมกนมดมปกชนดตางๆ ในแอฟรกาใตคนนยมกนหนอนผเสอยกษ การขายหนอนชนดนมผลกระทบตอการขายเนอวว ในซมบบเว มการขายหนอนชนดนในระดบอตสาหกรรมราคาดพอๆกบเนอววสด ในประเทศญปนนยมกนตกแตนจากนาขาว ซงมขายตามหางสรรพสนคาและภตตาคาร นอกจากนมตวออนของผงและตอ ปรงกนกบขาวตม ทปากวนวกนนยมกนหนอนสาค เนอตวหนอนนม มรสหวาน โปรตนรอยละ 30 เปนแหลงของไขมนและแรธาตเหลกและสงกะส มเทศกาลประจ าปใหนกทองเทยวไดชมอาหารทท าจากหนอนสาค การศกษาในเขตกงแหงแลงของเมกซโกซงเปนพนททมปญหาดานโภชนาการมากทสดโดยใชตะบองเพชรมาเลยงหนอนผเสอทนยมกนมากทสด เมอวเคราะหคณคาทางโภชนะพบวาตวหนอนมโปรตนมากกวารอยละ 60 ไขมนรอยละ 50 ของน าหนกแหง ซงมคณคาสงกวาพชทใชเลยง ผลการวเคราะหคาพลงงานของแมลงกนได 94 ชนด พบวารอยละ50 มคาพลงงานมากกวาถวเหลอง รอยละ 87 มคาพลงงานมากกวาขาวโพด รอยละ 63 และ 70 มคาพลงงานมากกวาเนอสตวและปลาตามล าดบ ในขณะทเนอหมและถวเหลองมคาพลงงานสงสดในบรรดาเนอสตว และพชเทากบ 4,660 กโลแคลอรตอกโลกรม ขาวโพดมพลงงาน 3,700 กโลแคลอรตอกโลกรม รานในวอชงตน ด ซ ประเทศสหรฐอเมรกาจ าหนายผลตภณฑตางๆ เชน ปอเปยะไสหนอน เบเกอรสอดไสจงหรด

ขนมปงสอดไส ในแคลฟอรเนยมการผลตลกอมสอดไสหนอนจ าหนาย ทมหาวทยาลย Wageningen ประเทศเนเธอรแลนด มการเลยงหนอนนก ระดบอตสาหกรรม และน ามาประกอบอาหารหลายชนด เชน พายหนอนนก หนอนนกเคลอบชอคโกแลตหลงการเขารวมประชมเรองแมลงปาไมทใชเปนอาหาร ทจงหวดเชยงใหม ในป พ.ศ. 2551 จดโดย FAO นอกจากนทประเทศฝรงเศส มบรษททผลตหนอนนกเปนการคา องคการนาซาไดพจารณาใหแมลงเปนอาหารส าหรบนกบนอวกาศ เพราะแมลงเปนอาหารทอดมไปดวยโปรตน และมน าหนกเบา สะดวกตอการขนสง ในประเทศไทยมรายงานแมลงกนได 154 ขนด แมลงทคนไทยสวนใหญรจก และน ามารบประทานบอยๆ ไดแก แมลงกนน (จนน) แมลงกดจ แมลงดานา ตวออนผง มดแดง ตวออนของตอ จงโกรง จงหรด ตกแตน แมลงกระชอน แมลงเหนยง แมลงตบเตา (ดวงดง) แมลงมน แมลงเมา แมลงคอมทอง หนอนและดกแดไหม แมลงทพบมากในภาคเหนอ คอหนอนไมไผ ตอหลม จงโกรงและดกแดไหม สวนภาคตะวนออกเฉยงเหนอแมลงทพบมากคอ ตกแตน จงโกรง แมลงกดจ แมลงกนน และไขมดแดง วธน ามาบรโภคคอการทอด ปง ยาง คว หมก ออม แกง ย า และต าน าพรก การศกษาคณคาทางอาหารในแมลง 18 ชนด เชน จงหรด แมลงกระชอน แมลงเหนยง แมลงกนน พบวาในแมลงดงกลาว มโปรตนอยระหวางรอยละ 38.6-65.5 และมไขมนอยระหวางรอยละ 4.70-34.19 ของน าหนกแหง ใน 100 กรมของแมลงดานา มโปรตน 19.8 กรม ไขมน 8.3 กรม แคลเซยม 43.5 มลลกรม เหลก 13.0 มลลกรม ตกแตนตวเลก มโปรตน 20.6 กรม ไขมน6.1 กรม แคลเซยม 35.2 มลลกรม และธาตเหลก 5.0 มลลกรม ตอ 100 กรม จงหรด มโปรตน 12.9 กรม ไขมน5.5 กรม แคลเซยม 75.8 มลลกรม และธาตเหลก 9.5 มลลกรม ตอ 100 กรม เมอน าแมลงมาควหรอทอด ปรมาณของสารอาหารบางอยางจะเพมขน เชน ตกแตนปาทงกาทอด 100 กรม มพลงงาน 476 กโล

2

สนบสนนโดย ส านกงานโครงการอนเนองมาจากพระราชด าร มหาวทยาลยขอนแกน

แคลอร โปรตน 39.8 กรม ไขมน 31.4 กรม แมลงมนคว 100 กรม มพลงงาน 330 กโลแคลอร โปรตน 24.1 กรม ไขมน 22.0 กรม เปนตน เมอเปรยบเทยบคณคาทางอาหารของแมลงกนไดกบเนอสตวบางชนด เชน ดวงหนวดยาวออยทมโปรตนรอยละ 26.5 ขณะทเนอหม เนอวว และเนอไกมโปรตนรอยละ 14.1, 18.8 และ 20.2 ตามล าดบ สวนแมลงนนหลวงมโปรตนรอยละ 13.4 ซงไมแตกตางจากเนอหม และมไขมนตางจากเนอสตวอนทกชนดคดเปนรอยละ 1.4 โดยทเนอไก เนอวว และเนอหมมไขมนรอยละ 12.6, 14.6 และ 35.0 ตามล าดบ

การท าฟารมแมลงกนไดมจงหรดกบหนอนดวงงวงมะพราวหรอดวงสาค การท าฟารมจงหรดเรมตงแตป พ.ศ. 2543 ฟารมจงหรดบานหรอแมลงสะดง จ านวน 42 บอ ทมการจดการดสามารถเลยงได 7 รนตอป รายไดมาจากการขายตวจงหรดสด ขายไขจงหรด และมลจงหรด ตวจงหรดสดไดรนละ 1.3-1.4 ตน (กโลกรมละ 75-85 บาท) กอนเกบเกยวมการวางขนพลาสตกบรรจแกลบเผาและดนปลกพชเพอใหจงหรดวางไข ราคาไขขนละ 50 บาท ไดจ านวนไข 700 ขนตอรน นอกจากนผเลยงจะกวาดมลจงหรดในบอเลยงบรรจกระสอบปย ได 100 ถงตอรน ถงละ 35-40 บาท ผซอนยมน าไปเปนปยใสนาขาว หรอแปลงผก สรปรายไดตอรน (45-60 วน) เทากบ 143,000 บาท ตนทนประมาณรอยละ 50 เปนคาอาหาร ผเลยง 2 คน ท างานวนละ 4 ชวโมง เวลา 45 วน ยกเวนชวงฤดหนาว ใชเวลา 60 วน การตลาดแมลงกนได ตลาดรบซอ ขายสงและขายปลกแมลงกนได คอตลาดโรงเกลอ จงหวดสระแกว และตลาดกลาง จงหวดกาฬสนธ สวนตลาดไทย จะซอแมลงบางสวนมาจากตลาดโรงเกลอทมธรกจนบพนลานบาทตอป รบซอแมลงกนไดจากทวประเทศและน าเขาปละรอยลานบาทจากประเทศเพอนบาน เชน กมพชา ทตลาดกลางจงหวดกาฬสนธ จะมพอคาน าแมลง เชน ตกแตน แมลงดา ดกแดไหม จงหรด และสนคาอนๆ เชน ปลา กง หอย กบ นก จากตลาดโรงเกลอมาขาย ส าหรบฟารมจงหรดในภาคตะวนออกเฉยงเหนอ มการน าผลผลตไปขายทกาฬสนธ หรอน าไปขายทกลมวสาหกจชมชน บานมะคา อ าเภอกนทรวชย จงหวดมหาสารคาม ซงจะรบซอจงหรดวนละ 1-1.5 ตน ราคาแมลงสะดง กโลกรมละ 75-85 บาท สวนจงหรดทองด า กโลกรมละ 100-110 บาท

ผลผลตแมลงกนไดมหลากหลาย เชน การขายสงตวสด และแชแขงตามตลาดใหญๆ การขายระดบตลาดทองถนมทงสดและการปรงเปนอาหาร ใน supermarket ปจจบนมตกแตน ดกแดหนอนไหม หนอนรถดวน และแมลงดาแชแขง จ าหนาย นอกจากนมสนคา OTOP และการปรงอาหารในภตตาคาร เชน ในฤดกาลทมไขมดแดง (เดอนกมภาพนธ-เดอนพฤษภาคม) จะมเมนตางๆ เชน แกงผกหวานไขมดแดง หมกไขมดแดง แกงเหดไขมดแดง ไขเจยวไขมดแดง กอยไขมดแดง ในอนาคตอนใกลจะมผลผลตแมลงกนไดจ าหนายตามรานสะดวกซอ

3


ชนดของแมลงกนได 1. ตกแตน ตกแตนหนวดสนมหลายชนด เชน ตกแตนปาทงกาลกษณะล าตวเรยว หวกลม ปากเปนแบบปาก

กด เปนตกแตนทมขนาดใหญ โดยมความยาวประมาณ 6-7 เซนตเมตร พบไดทวไปบรเวณทมการปลกพชเชน ขาวโพด ออย เปนตน พบมากในชวงเดอนสงหาคม ใชเปนอาหารโดยน ามาคว ปง ท าทอดมนและทนยมมากคอน ามาทอดกรอบ นอกจากนกมตกแตนโลคสตา (ภาพท 1)

ก. ข.

ค.

ภาพท 1 ตกแตน ก.-ข. ตกแตนโลคสตา ค. ตกแตนทอด

2. แมลงดานา อยในน าตามนาขาว หนอง บง ชอบบนมาเลนแสงไฟ จบโดยใชแสงไฟโดยเฉพาะไฟสน าเงนลอ สามารถพบไดตลอดป ตวผมกลนฉน น ามาต าเปนน าพรก แจวหรอดองน าปลารบประทาน ตวเมยไมมกลนรบประทานได โดยน ามาปง ทอดหรอยดไสหมสบแลวนงหรอทอด ราคาขายตวผตวละ 15 บาท ตวเมย 7 บาท (ภาพท 2)

ก. ข. ค.

ภาพท 2 แมลงดานา ก. การจบแมลงดาจากธรรมชาต ข. แมลงดานา ค. น าพรกแมงดา

4


3. ไขมดแดง มดแดงท ารงบนตนไม โดยหอใบใหตดกน ภายในรงมดแดงมมดทมลกษณะแตกตางกน หลายแบบทเหนทวๆ ไปมตวสแดงคอ “มดงาน” ตวออนและดกแดของมดงาน มขนาดเลก สขาว เรยก “ไขมดแดง” พบมากในชวงปลายเดอนมกราคมถงเดอนพฤษภาคม ราคากโลกรมละ 300 บาท ไขมดแดง น ามาหมก ย า แกงปา ท าลาบ หรอใสไขทอดรบประทานได (ภาพท 3)

ก. ข. ค. ง. จ. ภาพท 3 ไขมดแดง

ก. ไขมดแดง ข. หมกไขมดแดง ค. กอยไขมดแดง ง. ไขเจยวใสไขมดแดง จ. แกงผกหวานไขมดแดง

4. ดกแดไหม คอ ระยะดกแดของผเสอหนอนไหม ตวหนอนกนใบหมอน หลงจากนนเขาสระยะดกแด เมอตมสาวเสนไหมออกแลว ตวดกแดทอยขางในปลอกหมขนาดของล าตวยาว 20-25 มลลเมตรน ามารบประทานไดโดยน ามานง คว ทอด แกง หรอปนใสน าพรก (ภาพท 4)

ก. ข. ภาพท 4 ดกแดไหม ก. ดกแด ข. ปนดกแดไหม

5. หนอนเยอไผ หนอนผเสอกนเยอไผในกระบอกไมไผ พบทางภาคเหนอ ตวหนอนมมากในชวงเดอนตลาคม รบประทานไดโดยน ามาควหรอทอด เปนทนยมมากหาซอหนอนไผนไดตามทองตลาด เนองจากมผนยมบรโภคมาก จงมการแชแขงตวหนอนไวขายนอกฤด ราคารถดวนทอด กโลกรมละ 2400-3000 บาท (ภาพท 5)

ก. ข. ค. ง.

ภาพท 5 หนอนเยอไผ ก. หนอนเยอไผ ข.-ค. หนอนเยอไผทอด ง. หนอนเยอไผสดแชแขง

5


6. จงหรด ตวผท าเสยงโดยใชขอบปกคหนาถกน ปกลกษณะยน สวนตวเมยปกเรยบ ทน ามาท าอาหารมทงจงหรดทองแดงและทองด า ซงอยตามสนามหญา ใตกองหญาหรอตนพชแหง จบโดยใชแสงไฟลอ การท าอาหารโดยน ามาคว ทอด แกงใสหนอไม ราคากโลกรมละ 100 - 200 บาท (ภาพท 6)

ก. ข. ค.

ง. จ. ฉ.

ภาพท 6 จงหรด ก. หมกจงหรด ข. น าพรกจงหรด ค. จงหรดคว ง. บะหมจงหรด จ. สปาเกตตจงหรด ฉ. คกกจงหรด

7. แมลงกนน แมลงปกแขง สวนใหญมสน าตาลขนาดตางๆ แลวแตชนด บางชนดมสเขยว เรยกวากนนเขยว

เรมออกตวเตมวยประมาณเดอนมนาคม หลงจากฝนตกพชเรมแตกใบออน แมลงอาศยอยในรตามโคนพชไรกลางวนหลบซอนอยในดนหรอใตกองใบไม กลางคนบนออกมากนใบออนพชแตละปจะพบแมลงกนนชวงเดอนมนาคมถงพฤษภาคม การจบท าโดยปเสอใตตนมะขามชวงแตกใบออนใชไฟลอโดยวางหลอดไฟบนเสอแมลงจะปลอยตว

ตกลงมา น าไปควทอด นง หรอ แกง รบประทานได (ภาพท 7)

ก. ข. ค. ภาพท 7 แมลงกนน

ก. แมลงกนน ข. แมลงกนนทเกบจากตนมะขาม ค. แมลงกนนทอด

6


8. แมลงกดจ หรอดวงมลสตว แมลงปกแขง อยตามกองมลสตวหรอในดนใตกองมล ถามแมลงนอยจะมรทดวงมลสตว ขดอยทกองมล จบไดโดยใชไมคยหรอขดลงไปในดน เมอไดตวแลวตองใสถงตงทงไวหนงคน เพอใหแมลงถายสงสกปรกออกแลวน าไปแชน าลางใหสะอาด รบประทานไดเชนเดยวกบแมลงกนน (ภาพท 8)

ก.

ข. ค. ภาพท 8 แมลงกดจ

ก. แมลงกดจระยะตาง ๆ ข. หมกแมลงกดจ ค. เบาแมลงกดจ

9. แมลงจโปม เปนจงหรดขนาดใหญ ตวออนและตวเตมวยขดรอยในดนตามคนนา ทงหญาในเวลากลางวน พบตวเตมวยตงแตกลางเดอนสงหาคม ถงเดอนพฤศจกายน จบโดยใชจอบขด กลางคนบนออกมาเลนแสงไฟ รบประทานโดยน ามา คว ทอด ชบแปงทอด เสยบไมยาง หรอนง ราคาแมลงจโปมสดรอยละ 60 - 80 บาท (ภาพท 9)

ก. ข.

ภาพท 9 แมลงจโปม ก. แมลงจโปม ข. แมลงจโปมยาง

7


10. แมลงกระชอน ลกษณะล าตวของแมลงกระชอนมสน าตาล สวนหวมสด ากวาสวนอนๆ ขาหนาแขงแรงลกษณะแผกวางและมหนามแหลม เหมาะกบการขดดน ตวออนและตวเตมวยขดรอยในดน และท าอโมงคใตดนบรเวณใกลแหลงน า แมลงกระชอนน ามาประกอบอาหารประเภท คว นง ทอด หมก แกง ย า ปน (ภาพท 10)

ก. ข. ภาพท 10 แมลงกระชอน

ก. แมลงกระชอน ข. แมลงกระชอนทอด

11. ดวงสาค เปนดวงงวงขนาดกลาง ตวเตมวย ปกมสน าตาลด า มขนาดล าตวยาวประมาณ 25-28 มลลเมตร ทงตวผและตวเมยมขนาดและลกษณะภายนอกคลายคลงกน ตวหนอนมสเหลองปนน าตาล ดกแดเปนปลอกท าดวยเศษชนสวนจากพชทกนเปนอาหาร โดยดวงงวงชนดนนบเปนแมลงศตรพชทส าคญอกชนดหนง โดยเฉพาะพชจ าพวกปาลม ชอบชอนไชเขาไปวางไขแลวท าลายล าตน จนอาจท าใหตนไมยนตายได สามารถน ามาใชเปนอาหารได โดยการ คว ตมเกลอ ผด ราคาของดวงสาคกโลกรมละ 250-300 บาท (ภาพท 11)

ก. ข. ค.

ภาพท 11 ดวงสาค

ก. ตวเตมวยดวงสาค ข. ตวหนอนดวงสาค ค. ผดกระเพราดวงสาค

12. ผง แตละรงม 3 ชนดคอ ผงนางพญา มขนาดใหญทสด ท าหนาทวางไข ผงตวผ ขนาดใหญกวาผงงาน เมอผสมพนธเสรจจะตาย ผงงาน เปนผงตวเมยทเปนหมน ท าหนาทเกบสะสมน าหวานเพอเลยงผงตวผ ผงนางพญาและตวออน ผงสรางรงในทโลงแจง ตามกงไมนอกจากน าผงแลว ตวออนผงยงน ามารบประทานได โดยน ารงผงทมตวออนไปปงหรอเคยวรบประทานสด เฉพาะตวออนน าไป คว ทอด หรอแกงได (ภาพท 12)

ภาพท 12 รงผง

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%AA%E0%B8%B5%E0%B8%99%E0%B9%89%E0%B8%B3%E0%B8%95%E0%B8%B2%E0%B8%A5

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%AA%E0%B8%B5%E0%B8%99%E0%B9%89%E0%B8%B3%E0%B8%95%E0%B8%B2%E0%B8%A5

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%A1%E0%B8%B4%E0%B8%A5%E0%B8%A5%E0%B8%B4%E0%B9%80%E0%B8%A1%E0%B8%95%E0%B8%A3

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%AB%E0%B8%99%E0%B8%AD%E0%B8%99

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%AA%E0%B8%B5%E0%B9%80%E0%B8%AB%E0%B8%A5%E0%B8%B7%E0%B8%AD%E0%B8%87

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%94%E0%B8%B1%E0%B8%81%E0%B9%81%E0%B8%94%E0%B9%89

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%9E%E0%B8%B7%E0%B8%8A

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%9B%E0%B8%B2%E0%B8%A5%E0%B9%8C%E0%B8%A1

8


13. ตอ เปนแมลงทมลกษณะคลายผง แตมนสยดรายกวา ตวออนของตอ รบประทานได โดยน าไป คว ทอด แกงหรอชบไขทอด โดยปกตตวออนตดอยในรงทสรางไวตามตนไม หรอชายคาบาน ตอ เปนแมลงทดรายโดยเฉพาะตอตวโตๆ เชน ตอหวเสอ ซงเมอโดนตอยอาจท าใหถงตายได การน ารงตอมาเพอเอาตวออน ตองเปนผช านาญในการลารงตอจรงๆ มฉะนนจะไมคมกบการโดนตอตอยเพยงเพอรบประทานตวออน (ภาพท 13)

ก. ข. ภาพท 13 ตอ

ก. ตวหนอนตอ ข. รงตอ

14. จกจน มลกษณะเดน คอเพศผสามารถท าเสยงได แหลงก าเนดเสยงมาจากบรเวณดานใตล าตวของทองปลองแรกตอกบสวนอก พบตามตนไม โดยเฉพาะตนกงหรอกอหนอไม ตวเมยจะเจาะตนไมเปนรเพอวางไข จกจนน ามารบประทานไดโดยคว ทอด ปง ท าลาบ แกงหรอต าเปนน าพรก ราคาจกจนสดรอยละ 80 บาท (ภาพท 14)

ก. ข.

ภาพท 14 จกจน ก. จกจน ข. จกจนทอด

15. แมลงเหนยง ล าตวเปนสด าเปนมน รปไข อยในน า และมลกษณะคลายแมลงตบเตา แตทขอบปกไมมทางสน าตาลออน และมอวยวะคลายลกศรอยกลางอกทางดานใตทอง แมลงเหนยงอาศยอยตามแหลงน า นาขาว จบโดยใชกบดกแสงไฟ หรอชอนดวยสวง การปรงอาหารน ามาคว หรอแกงใสหนอไมดอง (ภาพท 15)

ภาพท 15 แมลงเหนยง ทมา : http://webdb.dmsc.moph.go.th/ifc_nih/a_nih_1_001c.asp?info_id=572

9


16. ดวงดง มล าตวเปนรปไข มผวแขงเปนมน สด า น าตาลเขม อาจมสเหลอง หรอมลายแตมสเขยวอยในน าตามบอหนอง บง มกอยนงๆ บนผวน า เอาหวดงลง ชอบบนมาเลนแสงไฟเวลากลางคน รบประทานได โดยน ามา คว ทอด นงหรอแกง (ภาพท 16)

ภาพท 16 ดวงดง ทมา : http://www.dnp.go.th/foremic/entomology/Web/Eminent/Eminent/Edibleins/Edibleins_Jan/Edibleins_Jan.htm]

17. ตวออนแมลงปอ อาศยอยตามแหลงน าจดทวไป ลกษณะแตกตางจากตวพอตวแม เพราะตวแมวางไขในน า หรอตามพชน า ลอกคราบ ประมาณ 10-15 ครง จงเปนตวเตมวย กนลกน าและลกออดเปนอาหาร ตวออนแมลงปอใชชวตนานอยในน านาน 1-3 ป จากนนจงขนจากน ามาลอกคราบและผงปกเพอจะกลายเปนตวเตมวย แมลงปอมกผงปกในเวลากลางคน รงขนเมอปกแหงกสามารถบน จบโดยใชสวงชอนน ามาประกอบอาหารไดหลายชนด เชน คว ทอด หมก หรอ แกง (ภาพท 17)

ก. ข. ภาพท 17 ตวออนแมลงปอ

ก. ตวออนแมลงปอชนดตาง ๆ ข. ตวออนแมลงปอคว

http://www.dnp.go.th/foremic/entomology/Web/Eminent/Eminent/Edibleins/Edibleins_Jan/Edibleins_Jan.htm

10


18. แมลงทบ เปนแมลงปกแขงมสน าเงนสวยเปนเงางาม พบบนตนไมหลายชนด เชน มะขามเทศ กระถนณรงค แตละปพบชวงเดยว คอกลางเดอนสงหาคมถงเดอนตลาคม การจบแมลงทบนนถาอากาศเยนหลงฝนตกจะอยตามไผเพก จบไดงาย รบประทานได โดยน ามา ปง คว ทอด หรอยดไสหมสบและนง ราคาแมลงทบสดรอยละ 50-60 บาท (ภาพท 18)

ก. ข. ภาพท 18 แมลงทบ

ก. แมลงทบ ข. แมลงทบยาง

19. ดวงกวาง เปนดวงปกแขง ตวผมเขาเรยกวา กวางโซง หรอกวางก ตวเมยไมมเขา เรยกวา อลม ชาวบานทางภาคเหนอนยมน าเอาตวผมาชนตอสกน ในปจจบนสามารถหาซอไดในกรงเทพฯ โดยเดกชอบซอไปเลยงดเลน หรอใหตอสกน พบชวงเดยวกบแมลงทบ พชอาหารไดแกพฤกษ มะคาโมง หางนกยง การจบดวงกวางท าไดโดย การปนตนไมไปจบ การเขยาตนไม หรอการใชไมขวางน ามาประกอบอาหารไดเชน น าพรกดวงกวาง ดวงกวางหมกไฟ (ภาพท 19)

ภาพท 19 ดวงกวาง ทมา : http://www.agri.ubu.ac.th/information/insects/insec33.html

20. แมลงมน เปนมดขนาดใหญ สน าตาลแดง มปกตวยาวประมาณ 1นว ชอบบนมาเลนแสงไฟ รบประทานไดเชนเดยวกบแมลงเมามกอาศยอยในดนทแหง ไมชนแฉะ โดยขดรลงไปอยใตดนทอยสงหรอเปนเนนชอบบนมาเลนแสงไฟ รบประทานได โดยน ามา คว หรอทอด ราคาแมลงมนกโลกรมละ1000-200 บาท (ภาพท 20)

ก. ข. ภาพท 20 แมลงมน

ก. แมลงมน ข. แมลงมนทอด ทมา : http://www.prachachat.net/news_detail .php?newsid=1337345286&

11


21. มวนแมงปองน า (แมลงคนโซ) มรปรางคลายแมงปอง เปนมวนทมขนาดกลางยาวประมาณ 3-5 เซนตเมตร มน าตาลเขมถงสด า รปรางยาวแหลม มหางยาว 1 ค ขาคหนาอยใกลปากใชส าหรบจบเหยอขาคหลงใชส าหรบเดน บรเวณสวนหว มขนาดใหญและสนกวาขาคหลง มวนแมงปองน าอาศยอยในน า ชอบอาศยอยตามหนองน า สระ ล าคลอง ทวๆ ไปรบประทานไดโดยน ามา คว ทอด นง ท าลาบ หรอต าเปนน าพรก (ภาพท 21)

ภาพท 21 มวนแมงปองน า ทมา : http://dreamline.exteen.com/20090906/entry/page/2

22. ตวจรวด ผเสอกลางคนล าตวอวน ปลายทองแหลม ลกษณะคลายจรวดหรอเครองบนชอบบนมาเลนแสงไฟ มหลายชนด นยมรบประทานโดยเดดปกแชน าลางขนออกใหหมด แลวน ามาคว ทอดหรอปง (ภาพท 22)

ภาพท 22 ตวจรวด ทมา : http://www.gotoknow.org/posts/432501

12


ตารางท 1 คณคาทางอาหารของแมลง 18 ชนด (คณคาทางอาหารคดเปนกรมตอน าหนกแหง 100 กรม)

ชอแมลง ความชน (กรม)

โปรตน (กรม)

ไขมน (กรม)

สารประกอบจ าพวกแปงและน าตาล

(กรม)

กาก (กรม)

เถา (กรม)

พลงงาน (กโลแคลอร)

แมลงกระชอน 71.2 15.4 6.3 1.7 2.7 2.7 125.1 แมลงกนน 74.1 13.4 1.4 2.9 5.0 3.2 77.8 แมลงกดจ 68.4 17.2 4.3 0.2 7.0 2.9 108.3

จโปม 73.3 12.8 5.7 2.6 3.1 2.5 112.9

จงหรด 71.4 12.9 5.5 5.1 3.0 2.1 121.5

แมลงดานา 63.2 19.8 8.3 2.1 5.0 1.6 162.3

ดกแดไหม 80.6 9.6 5.6 2.3 1.0 0.9 98.0

ตกแตนเลก 61.1 20.6 6.1 3.9 4.0 4.3 152.9 ตกแตนใหญ 76.7 14.3 3.3 2.2 2.4 1.1 95.7 แมลงตบเตา 61.2 21.0 7.1 0.3 7.6 2.8 149.1 มดแดง 74.0 13.9 3.5 2.9 4.0 1.7 98.7 ตวเปง 66.1 12.7 12.5 4.9 2.8 1.0 182.9 ไขมดแดง 81.9 7.0 3.2 6.5 0.8 0.6 82.8

ทมา: กณฑวร (2542)

ตารางท 2 ปรมาณแรธาตและวตามนในแมลงตางๆ ตอน าหนกแมลงสด 100 กรม

ชอแมลง แรธาต วตามน

แคลเซยม (มก.)

ฟอสฟอรส (มก.)

เหลก (มก.)

โซเดยม (มก.)

โปรทสเซยม (มก.)

บ 1 (มก.)

บ 2 (มก.)

ไนอาซน (มก.)

แมลงกระชอน 75.7 254.1 41.7 97.0 267.8 0.20 1.89 4.81

แมลงกนน 22.6 207.0 6.0 464.8 462.7 0.29 1.19 3.99 แมลงกดจ 30.9 157.9 7.7 292.6 287.6 0.19 1.09 3.44 จโปม 88.2 163.4 14.4 56.5 276.6 0.26 1.78 2.31 จงหรด 75.8 185.3 9.5 86.7 305.5 0.36 1.91 3.10 แมลงดานา 43.5 225.5 13.6 83.5 191.7 0.09 1.50 3.90

ดกแดไหม 41.7 155.4 1.8 13.6 138.7 0.12 1.05 0.86 ตกแตนเลก 35.2 238.4 5.0 266.8 237.4 0.23 1.86 4.64 ตกแตนใหญ 27.5 150.2 3.0 32.0 217.4 0.19 0.57 6.67 แมลงตบเตา 36.7 204.8 6.5 61.5 197.9 0.31 3.51 6.85 มดแดง 47.8 206.0 5.7 56.2 221.8 0.24 0.88 3.38 ตวเปง 23.1 172.7 3.0 50.9 168.1 0.33 0.71 3.32 ไขมดแดง 8.4 113.4 4.1 28.0 96.3 0.15 0.19 0.92


13


ตารางท 3 สวนประกอบของสารอาหารทไดเพมมาจากการปรงแมลง ประเภท เครองปรงพเศษ สารอาหารทไดเพม คณคาสมนไพร

คว (ธรรมดา)

กระเทยม วตามน เอ,บ,ซ คารโบไฮเดรต ไขมน แคลเซยม ฟอสฟอรส ก ามะถน

กระเทยม แกไอ บ ารงธาต บ ารงโลหต แกจกเสยด

คว (ครบเครอง)

น าปลารา พรก น าปลารา เพมไขมน โปรตน พลงงาน แคลเซยม และฟอสฟอรส

พรก ชวยขบลม เจรญอาหาร ชวยระบบยอย แกหวด ขบปสสาวะ

ทอด แกง

น ามน ใบมะขาม

ไขมน ใบมะขาม เพมแคลเซยม เสนใย ฟอสฟอรส เหลก

ใบมะขาม ลางเสมหะในล าคอ แกบด แกไอ ใบมะขามตม แกหวดคดจมก

ผด หมก

น ามน ใบแมงลก ตะไคร

ไขมน ใบแมงลก ตะไคร เพมเกลอแร เชนแคลเซยม ฟอสฟอรส เหลก วตามน

ใบแมงลก ชวยขบลม ขบเหงอ แกไอ เปนยาระบาย ตะไคร เปนยาขบลม ขบปสสาวะ บ ารงธาต ฟอกเลอดบ ารงผว

ปน ตนหอม หวหอมแดง

เสนใย แคลเซยม ฟอสฟอรส เหลก วตามนเอ บ1 บ2 และวตามนซ

หวหอมแดง แกไขหวด โรคในปาก บ ารงธาต

ลาบ ใบสะระแหน เสนใย แคลเซยม ฟอสฟอรส เหลก วตามน สะระแหน ขบเหงอ ขบลม แกปวดทองจกเสยดแนนเฟอ

กอย มะมวง มะนาว วตามนเอ บ ซ เกลอแร เหลก แคลเซยม ฟอสฟอรส

มะนาว แกไอ ละลายเสมหะ แกเลอดออกตามไรฟน ชมคอ

ดอง เกลอ กรดแลคตค จากการหมกสามารถฆาหรอยบยงแบคทเรยไมใหเจรญเตบโตได

เกลอ แกทองผก ชมคอ แกไอ แกลม จกเสยด


14


บรรณานกรม

กณฑวร ววฒนพาณชย 2542. แมลงอาหารมนษยในอนาคต. สถาบนการแพทยแผนไทย กรมการแพทย กระทรวงสาธารณสข. โรงพมพองคการสงเคราะหทหารผานศก กรงเทพมหานคร.

กองโภชนาการ กรมอนามย. 2521. ตารางแสดงคาอาหารไทยในสวนทกนได 100 กรม. โรงพมพองคการเภสช กรรม กรงเทพมหานคร.

ทศนย แจมจรรยา, ชาญชย ถาวรอนกลกจ และวโรจน ขลบสวรรณ. 2542. แมลงทใชเปนอาหารของมนษย. แกนเกษตร 27(4): 173-181.

ธนต เฉลมวฒนชย. 2538. แมลงอาหารทมาแรง. อพเดท 9(106): 91-93. นนทยา จงใจเทศ, พมพร วชรางคกล, ปยนนท เผามวง และเพญโพยม ประภาศร . 2549. คณภาพโปรตน และไขมนในแมลงทกนได. กองโภชนาการ. ส านกโภชนาการ กรมอนามย กระทรวงสาธารณสข.

พงศธร สงขเผอก และประภาศร ภวเสถยร. 2526. คณคาของแหลงอาหารโปรตนของชาวชนบท : แมลง.โภชนาการสาร 17(3): 5-12.

องน ลววานช, สมหมาย ชนราม, น าชย เจรญเทศประสทธ และยพา หาญบญทรง. 2542. ความหลากหลายของแมลงกนไดในภาคเหนอและภาคตะวนออกเฉยงเหนอของประเทศไทย . รายงานผลวจยดานความหลากหลายทางชวภาพในประเทศไทย หนา 361-367. การประชมวชาการประจ าป โครงการ BRT ครง ท 3 วนท 11-14 ตลาคม 2542 หาดใหญ สงขลา.

อาจนต รตนพนธ . 2543. ความหลากหลายของแมลงกนได และการศกษาเซลลพนธศาสตรของจโปม สกล Brachytrupes ในภาคตะวนออกเฉยงเหนอของประเทศไทศ. วทยานพนธปรญญาวทยาศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลยขอนแกน.

DeFoliart, G.R. 1999. Insect as food: Why the Western attitude is important. Annu. Rev. Entomol. 44: 21-50.

ความส าคัญ...

Documents