การพจารณาคดโดยเปดเผย: ศกษากรณผใหญเปนจาเลยตามพระราชบญญต

คมครองเดก พ.ศ. 2546

ธาม ภคพงษพนธชย

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรนตศาสตรมหาบณฑต

สาขาวชานตศาสตร คณะนตศาสตรปรด พนมยงค มหาวทยาลยธรกจบณฑตย

พ.ศ. 2557

DPU

Public Trial: Particularly study about the Child Protection Act B.E. 2546

adult defendant

Dham Packpongphanchai

A Thesis Submitted in Partial Fulfillment of the Requirements

for the Degree of Master of Laws

Department of Law

Pridi Banomyong Faculty of Law, Dhurakij Pundit University

2014

DPU

หวขอวทยานพนธ การพจารณาคดโดยเปดเผย: ศกษากรณผใหญเปนจาเลยตาม

พระราชบญญตคมครองเดก พ.ศ. 2546

ชอผเขยน ธาม ภคพงษพนธชย

อาจารยทปรกษา ศาสตราจารยวระพงษ บญโญภาส

สาขาวชา นตศาสตร

ปการศกษา 2556

บทคดยอ

ในการพจารณาคดโดยเปดเผยซงหมายถงวาในการพจารณาคดนนบคคลทวไปสามารถ

เขาฟงการพจารณาคดไดนนเปนหลกสาคญประการหนงของการพจารณาคดอาญาซงม

วตถประสงคหลกเพอเปนหลกประกนสทธของจาเลยในกระบวนการยตธรรมในการทจะคมครอง

ปองกนมใหจาเลยตองรบการพจารณาทไมเปนธรรมอนอาจเกดจากการลแกอานาจของตลาการ

และอกในทางหนงนนกเปนไปเพอใหประชาชนทวไปสามารถทราบถงการพจารณาคดของศาล

และมสวนรวมในการตรวจสอบการใชอานาจของตลาการได

วทยานพนธฉบบนมงศกษาในประเดนทเกยวของกบการพจารณาคดโดยเปดเผยอน

เปนหลกประกนสทธของจาเลย รวมไปถงการพจารณาคดโดยลบซงเปนขอยกเวน และแนวคดและ

เขตอานาจของศาลเยาวชนและครอบครวอนเปนประเดนทเกยวของ โดยศกษาจากแนวทางการ

บญญตกฎหมายของตางประเทศ รวมไปถงทปรากฏอยในทางระหวางประเทศและนามา

เปรยบเทยบกบการบญญตกฎหมายไทยทเปนอยในปจจบน เพอหาขอสรปเกยวกบสทธในการ

พจารณาคดโดยเปดเผยของจาเลยตามพระราชบญญตค มครองเดก พ.ศ. 2546 วาไดรบการ

กระทบกระเทอนในทางใดบาง และเสนอแนะแนวทางแกไขทเหมาะสมทงนเพอใหการบญญต

กฎหมายเปนไปอยางสอดคลองกบทปรากฏในทางสากลและเพอใหจาเลยไดรบการคมครองสทธ

ในการพจารณาคดอาญาอยางเตมท

จากการศกษาพบวาโดยหลกแลวการพจารณาคดอาญาของไทยนนจะถกทาลงโดย

เปดเผย เวนเสยแตวาเปนไปตามกรณทกฎหมายบญญตใหทาเปนการลบซงกรณหนงคอการ

พจารณาคดอาญาในศาลเยาวชนและครอบครวทจะตองพจารณาคดโดยลบเปนหลกในทกกรณ

ทงนเพอเปนการคมครองสทธและสวสดภาพของเดกหรอเยาวชนทตกเปนจาเลยในคดอาญาให

สามารถกลบเขาสสงคมไดในอนาคต อยางไรกตามผลจากพระราชบญญตคมครองเดก พ.ศ. 2546

ทไดก าหนดใหศาลเยาวชนและครอบครวเปนศาลทมอ านาจ เหนอคดทกประเภทตาม

ฆ

DPU

พระราชบญญตฉบบนซงมสวนของคดอาญาปรากฏอยดวย การบญญตกฎหมายในลกษณะเชนน

สงผลใหเกดกรณซงผกระทาความผดอาญาตามพระราชบญญตนทเปนผใหญสามารถตกเปนจาเลย

ทอยในเขตอานาจของศาลเยาวชนและครอบครวอนมผลตอเนองใหตองใชการพจารณาคดโดยลบ

กบจาเลยทเปนผใหญตามไปดวย กรณดงกลาวมผลใหจาเลยทเปนผใหญเสยสทธทจะไดรบการ

พจารณาคดโดยเปดเผยอนเปนหลกประกนสทธของจาเลยทไดรบการรบรองไวในรฐธรรมนญโดย

หาไดปรากฏเหตผลอนสมควร มผลใหจาเลยตามพระราชบญญตคมครองเดก พ.ศ. 2546 ซงเปน

ผใหญไดรบความคมครองตามกฎหมายอยางไมเทาเทยมกบจาเลยทเปนผใหญทกระทาความผด

ตามกฎหมายอนอนเปนประเดนทผเขยนเหนวาควรไดรบการแกไข

ง

DPU

Thesis Title Public Trial: Particularly study about the Child Protection Act B.E.

2546 adult defendant

Author Dham Packpongphanchai

Thesis Advisor Prof. Veerapong Boonyopas

Department Law

Academic Year 2013

ABSTRACT

A “public trial” means the conduct of judicial proceedings in which the public has a

right to be admitted which is one of fundamental principles of criminal proceedings, its objectives

include ensuring a judiciary that behave fairly and that are sensitive to the values espoused by

society, promoting a shared sense that courts operate with integrate and dispense justice and

providing an on-going opportunity for the community to engage in judicial proceedings.

The main objective of this research concentrates on issues concerning the public trial,

which guaranteeing rights of criminal defendants, the in camera trial, which is an exception of the

public trial principle, relating concepts and jurisdiction of the juvenile and family court by

researching laws of other countries and international law to draw a comparison with Thai laws in

order to analyze weaknesses in the public trial principle to the defendants’ right under Child

Protection Act, B.E. 2546 (2003), and suggest solutions to such problems with the aim of

reforming law to reach international standards and absolutely protect right of criminal defendants.

The research shows that Thai court proceedings are presumed open, unless

specifically closed by law, which criminal trial in the juvenile and family court is one of an

exception for the purpose of protecting right of juvenile offenders to reintegrate them into society.

Child Protection Act, B.E. 2546 (2003), instituting the juvenile and family court to hear all types

of juvenile cases including criminal cases, which causes problems in case of adult offenders

committing crimes under the law are also conducted in in camera trial, therefore, such offenders’

right to public trial, which guaranteed by the Constitution, is denied unfairly. In conclusion, such

law shall be amended to effective adult offenders’ right protection.

จ

DPU

กตตกรรมประกาศ

การทวทยานพนธฉบบนสามารถสาเรจลงไดนนเนองมาจากความอนเคราะหจากผม

พระคณหลายทาน ซงทานแรกทไดใหความอนเคราะหผเขยนมาตงแตตนคอศาสตราจารย วระพงษ

บญโญภาส ทไดสละเวลาอนมคามาเปนทปรกษาวทยานพนธและไดตรวจสอบแกไขวทยานพนธ

ฉบบน ตลอดจนใหคาแนะนาตางๆตลอดตงแตเรมตนจดทาจนกระทงวทยานพนธฉบบนไดเสรจ

สมบรณลง ผเขยนตองขอขอบพระคณทานศาสตราจารยวระพงษ บญโญภาส เปนอยางมากทไดให

โอกาสผเขยนเขาพบและใหคาปรกษามาโดยตลอด ขอขอบพระคณไว ณ ทน

ผเขยนขอขอบพระคณรองศาสตราจารย ดร.สรศกด ลขสทธวฒนกล ทไดกรณารบเปน

ประธานกรรมการสอบวทยานพนธ อกทงยงสละเวลาใหผเขยนไดเขาพบ สอบถาม และให

คาปรกษาเกยวกบวทยานพนธฉบบนนบตงแตในชนบณฑตสมนา จนทาใหวทยานพนธฉบบน

สามารถสาเรจลลวงไปดวยด

ผเขยนขอขอบพระคณอาจารย ดร.อทย อาทเวช ทไดกรณารบเปนกรรมการสอบ

วทยานพนธ อกทงย งไดสละเวลาอนมคาของทานเพอทาการสอบวทยานพนธ และยงให

ขอเสนอแนะในการปรบปรงวทยานพนธฉบบนใหมความสมบรณมากยงขนอกดวย

ผเขยนขอขอบพระคณรองศาสตราจารยอจฉรยา ชตนนทน ทไดกรณารบเปนกรรมการ

สอบวทยานพนธ อกทงยงใหโอกาสผเขยนเขาพบเพอขอคาแนะนาและขอเสนอแนะตางๆในการ

จดทาวทยานพนธฉบบนจนสาเรจเสรจสมบรณลงได

นอกเหนอจากบคคลดงกลาวขางตน ผเขยนขอขอบพระคณเจาหนาทหลกสตรนต

ศาสตรมหาบณฑต มหาวทยาลยธรกจบณฑตยทกทานทใหความชวยเหลอผเขยนอยางดมาตลอด

ในทกขนตอนนบตงแตผเขยนเรมจดทาวทยานพนธฉบบนจนกระทงวทยานพนธฉบบนไดเสรจ

สมบรณลง รวมไปถงครอบครวและบคคลรอบขางทคอยเปนกาลงใจใหผเขยนอยเสมอ สดทายน

หากวทยานพนธฉบบนมขอผดพลาดประการใด ผเขยนขอนอมรบไวและขออภยมา ณ ทนดวย

ธาม ภคพงษพนธชย

ฉ

DPU

สารบญ

หนา

บทคดยอภาษาไทย......................................................................................................................... ฆ

บทคดยอภาษาองกฤษ................................................................................................................... จ

กตตกรรมประกาศ..........................................................................................................................ฉ

บทท

1. บทนา…………………………………………………………………………………… 1

1.1 ความเปนมาและความสาคญของปญหา………………………………………..….. 1

1.2 วตถประสงคของการศกษา..……………………………………………………….. 5

1.3 สมมตฐานของการศกษา.………………………………………………………….. 5

1.4 ขอบเขตของการศกษา….………………………………………………………….. 6

1.5 วธดาเนนการศกษา………...………………………………………………………..6

1.6 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ………………………………………………………… 6

2. แนวคดและเหตผลเกยวกบการพจารณาคดโดยเปดเผย และทเกยวกบศาลเยาวชน

และครอบครว…………..……………………………………………………………… 8

2.1 แนวคดเกยวกบหลกประกนสทธของจาเลยในคดอาญา…………………………… 8

2.2 แนวความคดเกยวกบการพจารณาคดโดยเปดเผย…...…………………………...…10

2.2.1 ความหมายของกระบวนพจารณาและการพจารณาในคดอาญา……………..10

2.2.2 สทธของจาเลยในการพจารณาคดอาญาโดยเปดเผยตามหลกเปดเผย………. 12

2.2.3 สทธในการไดรบการพจารณาคดโดยเปดเผย และหลกเกณฑการพจารณา

คดลบตามมาตรฐานสากล.............................................................................. 16

2.2.4 ววฒนาการของการพจารณาคดโดยเปดเผยในประเทศไทย………………... 20

2.2.5 ขอบเขตของหลกเปดเผย................................................................................ 21

2.2.6 ความหมายและลกษณะของการพจารณาคดลบ……………………………. 24

2.3 แนวความคดเกยวกบการพจารณาคดอาญาของเดกและเยาวชน…………………... 29

2.3.1 ววฒนาการเกยวกบการปฏบตตอเดกและเยาวชนในคดอาญาทแยก

จากผใหญ……………………………………………………..………….... 29

2.3.2 เจตนารมณในการจดตงศาลเยาวชนและครอบครว………………………… 30

ช

DPU

สารบญ (ตอ)

บทท หนา

2.3.3 ลกษณะพเศษของศาลเยาวชนและครอบครวทแตกตางจากศาลทมอานาจ

พจารณาคดอาญาตามปกต………….………….….………………………. 32

3. ขอยกเวนการใชการพจารณาคดโดยเปดเผยและเขตอานาจศาลสาหรบความผดทม

วตถประสงคคมครองเดกและเยาวชน..................................................…………………35

3.1 สทธในการไดรบการพจารณาคดโดยเปดเผย และหลกเกณฑการพจารณาคดลบ… 35

3.1.1 ตามกฎหมายตางประเทศ………….……………………………………….. 35

3.1.2 การพจารณาคดโดยเปดเผย และหลกเกณฑการพจารณาคดลบของ

ประเทศไทย................................................................................................... 45

3.2 เขตอานาจศาลสาหรบความผดทมวตถประสงคคมครองเดกและเยาวชน………… 53

3.2.1 ประเทศสหรฐอเมรกา……………………………………………………… 53

3.2.2 ประเทศองกฤษ……………………………………………………………. 55

3.2.3 ประเทศญปน……………………………………………………………… 56

3.2.4 ประเทศไทย................................................................................................... 57

4. วเคราะหความเหมาะสมในการยกเวนไมใชการพจารณาคดโดยเปดเผยกรณผใหญเปน

จาเลยตามพระราชบญญตคมครองเดก พ.ศ. 2546 …………………………….……… 60

4.1 การยกเวนไมใชการพจารณาคดโดยเปดเผยกรณผใหญเปนจาเลยตาม

พระราชบญญตคมครองเดก พ.ศ. 2546…………………………………..……… 60

4.1.1 การพจารณาคดลบโดยทวไปตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา

และในศาลเยาวชนและครอบครว……………….………………………… 60

4.1.2 ผลจากการยกเวนไมใชการพจารณาคดโดยเปดเผยกรณผใหญเปนจาเลย

ตามพระราชบญญตคมครองเดก พ.ศ. 2546 ……………………………… 65

4.2 ผลของการกาหนดเขตอานาจศาลตามพระราชบญญตคมครองเดก พ.ศ. 2546……. 72

5. สรปและขอเสนอแนะ…………………………………………………………………...86

5.1 บทสรป…..………………………………………………………………………... 86

5.2 ขอเสนอแนะ………………………………………………………………………. 88

บรรณานกรม……………………………………………………………………………………. 91

ประวตผเขยน................................................................................................................................ 96

ซ

DPU

บทท 1

บทนา

1.1 ความเปนมาและความสาคญของปญหา

สทธในการไดรบการพจารณาคดอาญาของจาเลยโดยเปดเผยตาม”หลกเปดเผย” อน

หมายความวา ในการพจารณาและสบพยานในศาล ประชาชนทกคนมสทธเขาฟงได1นนเปนหลกท

สาคญประการหนงของกฎหมายวธพจารณาความอาญา หลกดงกลาวนเปนหลกทไดรบการยอมรบ

กนในสากลโดยปรากฏอยในทงปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชน ค.ศ. 1948 ทไดบญญตรบรอง

หลกดงกลาวไวใน ขอ 102 และกตการะหวางประเทศวาดวยสทธพลเมองและสทธทางการเมอง

ค.ศ.1966 ทไดบญญตรบรองหลกดงกลาวไวในขอ 14 (1)3 สาหรบระบบกฎหมายวธพจารณาความ

อาญาของไทยนน หลกเปดเผยไดเรมมปรากฏในขอบงคบสาหรบศาลตางประเทศ ซงตงขนตาม

สญญาทางพระราชไมตรระหวางกรงสยามกบฝรงเศส ลงวนท 23 มนาคม ร.ศ. 1254 และในปจจบน

นหลกเปดเผยกยงคงปรากฏอยในรฐธรรมนญมาตรา 40 และประมวลกฎหมายวธพจารณาความ

อาญา มาตรา 172

แมวาหลกเปดเผยจะเปนหลกสากลทไดรบการยอมรบในระดบระหวางประเทศกตาม

แตหลกดงกลาวนนกยงคงปรากฏขอยกเวนอย ซงหมายความวาแมโดยหลกแลวกฎหมายรบรองวา

1 คณต ณ นคร ก (2549). กฎหมายวธพจารณาความอาญา. หนา 68. 2 ปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชน ค.ศ. 1948 ขอ 10 วางหลกวา”ทกคนมสทธโดยเสมอภาคเตมทในอนทจะไดรบ

การพจารณาทเปนธรรมและเปดเผยจากศาลทอสระและเทยงธรรมในการกาหนดสทธและหนาทของตนและการกระทาผด

อาชญาใด ๆ ทตนถกกลาวหา” 3 กตการะหวางประเทศวาดวยสทธพลเมองและสทธทางการเมอง ค.ศ.1966 ขอ 14 (1) วางหลกวา “บคคลทกคนยอม

เสมอภาคในการพจารณาของศาลและตลาการในการพจารณาคดอาญาอนบคคลตองหาวากระทาผดหรอการพจารณาขอพพาท

ทางสทธและหนาทของตน ทกคนยอมมสทธไดรบการพจารณาอยางเปนธรรมและเปดเผยในศาลทมอานาจมอสระและเปน

กลาง ซงจดตงขนตามกฎหมายหนงสอพมพและสาธารณชนอาจถกหามรบฟงการพจารณาคดทงหมด หรอบางสวนไดกดวย

เหตผลทางศลธรรม ความสงบเรยบรอยหรอความมนคงของชาตในสงคมประชาธปไตยหรอดวยเหตผลดานความเปนอย

สวนตวของคกรณ หรอในกรณศาลเหนเปนความจาเปนอยางย งวาเปนพฤตการณพเศษซงการเปนขาวอาจทาใหกระทบตอ

ความยตธรรม แตคาพพากษาในคดอาญาหรอขอพพาททางแพงยอมเปนทเปดเผยเวนแตจาเปนเพอผลประโยชนของเดกและ

เยาวชนหรอเปนกระบวนพจารณาคดเกยวดวยขอพพาทเรองทรพยสนของคสมรสหรอการเปนผปกครองเดก” 4 นวพงษ บญสทธ. (2530). การเปดเผยในการพจารณาคดอาญา. หนา จ.

DPU

2

การพจารณาและสบพยานในคดอาญาจะตองทาโดยเปดเผย แตในขณะเดยวกนนนกยอมใหมการ

พจารณาคดอาญาในลกษณะตรงกนขามคอการพจารณาคดอาญาโดยลบไดในบางกรณ ซงหากเปน

การพจารณาคดลบแลวประชาชนทวไปกจะไมสามารถเขาฟงการพจารณาได คงมแตเฉพาะบคคลท

กฎหมายอนญาตเทานนทมสทธเขาฟงการพจารณา ในสวนของการพจารณาคดลบนนหากมองใน

มมหนงกเปนการขดตอหลกเปดเผยอนมวตถประสงคเพอใหมการตรวจสอบอานาจตลาการโดย

ประชาชน เพอเปนหลกประกนในการอานวยความยตธรรม5 ซงถอเปนสทธของจาเลยประการหนง

แตหากมองอกมมหนงนน เนองจากกรณทจะมการพจารณาคดลบไดนนตามประมวลกฎหมายวธ

พจารณาความอาญา มาตรา 177 ไดวางหลกไววาจะตองเปนเพอประโยชนแหงความสงบเรยบรอย

หรอศลธรรมอนดของประชาชน หรอเพอปองกนความลบอนเกยวกบความปลอดภยของประเทศม

ใหลวงรถงประชาชน ดงนนหลกเกณฑเกยวกบการทกฎหมายอนญาตใหมการพจารณาคดลบได

นนจงมลกษณะเปนการจงมลกษณะเปนการชงนาหนกระหวางประโยชนและความเสยหายทอาจ

เกดขนระหวางการเลอกใชวธการพจารณาคดโดยเปดเผยเทยบกบการพจารณาคดโดยลบ เนองดวย

เหตผลดงกลาว จงทาใหในบางกรณสทธของจาเลยทจะไดรบการพจารณาคดโดยเปดเผยกอาจ

ไดรบการกระทบกระเทอนไปหากเปนไปเพอประโยชนอนทมากกวา ซงถอวาเปนการทกฎหมาย

ยอมรบและอนญาตใหเกดขนได

การพจารณาคดอาญาในศาลเยาวชนและครอบครวกเปนการพจารณาคดลบอกกรณ

หนงนอกจากหลกเกณฑทปรากฏในประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา โดยกรณนตาม

พระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2553

มาตรา 108 ไดวางหลกใหการพจารณาคดอาญาในทกกรณทไดกระทาในศาลเยาวชนและครอบครว

ตองกระทาเปนการลบ เฉพาะแตบคคลทกฎหมายกาหนดเทานนจงจะมสทธเขาฟงการพจารณาได

ทงนเนองจากวตถประสงคในการจดตงศาลเยาวชนและครอบครวนนกมขนเพอใหไดใชวธ

พจารณาและพพากษาคดทเดกหรอเยาวชนกระทาความผดอาญา เพอแกไขเดกและเยาวชนใหกลบ

ตนเปนคนด โดยเนนทการปองกน แกไขฟนฟ6 การพจารณาคดลบนนกเพอเปนการมงแกไขเดก

หรอเยาวชนใหกลบตวเปนคนด และอยในสงคมไดโดยไมมปมดอย7 จงมใหพจารณาคดโดย

เปดเผยอนเปนการประจานเดก อนมลกษณะเปนการพจารณาถงประโยชนทไดจากการพจารณาคด

โดยเปดเผยวามนอยกวาผลกระทบทจะเกดขน โดยแนวคดเกยวกบการคมครองเดกหรอเยาวชน

5 คณต ณ นคร ก เลมเดม. หนา 535 6 มาตาลกษณ ออรงโรจน. (2551). กฎหมายเบองตนเกยวกบการกระทาความผดทางอาญาของเดกและเยาวชน. หนา

82. 7 แหลงเดม. หนา 192.

DPU

3

ผกระทาความผดอาญาดงกลาวไดสะทอนออกมาใหเหนจากเขตอานาจของศาลเยาวชนและ

ครอบครว ซงสาหรบเขตอานาจในคดอาญานน ศาลเยาวชนและครอบครวมอานาจพจารณา

พพากษาคดทมขอหาวาเดกหรอเยาวชน หรอบคคลทมอายไมเกนยสบปบรบรณทมสภาพ

เชนเดยวกบเดกหรอเยาวชนกระทาความผด8 จงเหนไดวาโดยหลกแลวในคดอาญานนศาลเยาวชน

และครอบครวมวตถประสงคเพอคมครองเดกหรอเยาวชนผกระทาความผดเปนหลก

อยางไรกตาม แมวาวธการพจารณาคดลบในศาลเยาวชนและครอบครวอนมเพอคม

ครองเดกและเยาวชนผกระทาความผดจะถอเปนขอยกเวนของหลกเปดเผยทมเหตผลอนยอมรบได

แตปญหาเกยวกบหลกดงกลาวกเกดขนเมอเขตอานาจศาลเยาวชนและครอบครวถกขยายโดยการ

บงคบใชของพระราชบญญตคมครองเดก พ.ศ. 2546 สงผลใหศาลเยาวชนและครอบครวมเขต

อานาจในการพจารณาคดอาญาทผกระทาความผดไดกระทาความผดตามพระราชบญญตคมครอง

เดก พ.ศ. 2546 เพมขนอกกรณหนง ซงความผดอาญาตามพระราชบญญตคมครองเดก พ.ศ. 2546

นน อาจแบงไดเปน 2 ลกษณะ คอ

1.1.1 ความผดอาญาอนมคณธรรมทางกฎหมายเปนการคมครองเดก เชน การทารณกรรมตอ

เดก การแสวงหาประโยชนโดยมชอบจากเดก ตามมาตรา 78 หรอการเผยแพรขอมลเกยวกบตวเดก

ตามมาตรา 79 ซงมลกษณะไมตางจากความผดอาญาอนๆทมคณธรรมทางกฎหมายในการคมครอง

เดกทปรากฏในประมวลกฎหมายอาญา เชน ความผดฐานขมขนกระทาชาเราเดก ตามมาตรา 277

หรอความผดฐานกระทาอนาจารเดก ตามมาตรา 279 เปนตน

1.1.2 ความผดทางอาญาทมคณธรรมทางกฎหมายคมครองในเรองอนๆทมใชการคม ครองเดก

เชน ความผดฐานขดขวางการปฏบตหนาทของเจาหนาท ไมยอมสงเอกสาร หรอสงเอกสารเทจแก

เจาหนาท ตามมาตรา 80 อนมลกษณะเดยวกนกบความผดฐานแจงความเทจตอเจาพนกงาน ตาม

มาตรา 137 หรอความผดฐานตอสหรอขดขวางเจาพนกงาน ตามมาตรา 138 ตามประมวลกฎหมาย

อาญา อนมคณธรรมทางกฎหมาย คอความเดดขาดแหงอานาจรฐ9 หรอการเปดกจการสถานรบเลยง

เดกโดยมไดรบอนญาต ซงมลกษณะเปนความผดตอรฐอนจะเหนไดวามไดมเดกเขามาเกยวของกบ

การกระทาความผดไมวาจะเปนผกระทาความผด หรอผเสยหายแตอยางใด

ลกษณะของความผดทมการกาหนดไวในพระราชบญญตคมครองเดก พ.ศ. 2546 ทง 2

ลกษณะนนหากพจารณาแลวจะเหนไดวาเปนมลกษณะเปนความผดทโดยหลกแลวผกระทา

ความผดจะตองเปนผใหญ ดงนนการทพระราชบญญตคมครองเดก พ.ศ. 2546 กาหนดใหคดอาญา

8 พระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2553 มาตรา 10 และ

มาตรา 97 9 คณต ณ นคร ข (2545). กฎหมายอาญาภาคความผด. หนา 703,707.

DPU

4

ตามพระราชบญญตนตองตกอยภายใตเขตอานาจศาลเยาวชนและครอบครวจงสงผลใหคดทผใหญ

กระทาความผด ไมวาความผดนนจะมคณธรรมทางกฎหมายในการคมครองเดกหรอไมกตามท

จะตองขนศาลเยาวชนและครอบครวเสมอ ซงหากพจารณาแลวแมวาบทบญญตเกยวกบความผด

อาญาตามพระราชบญญตคมครองเดก พ.ศ. 2546 จะมวตถประสงคเพอคมครองเดกไมวาจะใน

ทางตรงหรอทางออมกตาม แตลกษณะของความผดและตวผกระทาความผดตามบทบญญตดงกลาว

กหาไดมความแตกตางไปจากการกระทาความผดทปรากฏอยในประมวลกฎหมายอาญาหรอ

กฎหมายฉบบอนทอยภายใตเขตอานาจศาลทมอานาจพจารณาคดอาญาปกตแตอยางใด ซงการ

กาหนดเขตอานาจศาลในลกษณะดงกลาวนสงผลใหผใหญทกระทาความผดตามพระราชบญญตน

ตองตกอยภายใตวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครวทกาหนดใหใชวธการพจารณาคดลบเสมออน

เปนการทาใหจาเลยตองเสยสทธในการไดรบการพจารณาโดยเปดเผยตามหลกเปดเผย จงทาใหเกด

ความไมเปนธรรมแกจาเลย เนองดวยสาเหตทเหตผลในการพจารณาคดลบในศาลเยาวชนใน

ครอบครวมขนเพอคมครองเดกหรอเยาวชนผกระทาความผด แตกรณทผกระทาความผดเปนผใหญ

เหตผลดงกลาวไมสามารถอธบายถงเหตแหงการยกเวนไมใช”หลกเปดเผย”ได และเพราะเหตใดจง

ปฏบตกบจาเลยตางไปจากจาเลยในคดอาญาทกระทาความผดตามประมวลกฎหมายอาญาทงๆท

ลกษณะของการกระทาความผดกไมตางกน จงเปนกรณทขอเทจจรงเดยวกนไดรบการปฏบต

ตางกนซงเปนกรณทไมเปนธรรมแกจาเลย นอกจากนการกาหนดใหคดอาญาในลกษณะนอยภายใต

เขตอานาจศาลเยาวชนและครอบครวกยงเปนการไมสอดคลองกบวตถประสงคของศาลเยาวชนและ

ครอบครวทมงคมครองเดกหรอเยาวชนผกระทาความผดเปนหลกอกประการหนงอนสงผลตอสทธ

อนๆของจาเลยอกในบางประการ

ดวยสาเหตดงกลาว การทพระราชบญญตคมครองเดก พ.ศ. 2546 กาหนดเขตอานาจศาล

เยาวชนและครอบครวใหมเขตอานาจเหนอคดอาญาทไดมการกระทาความผดตามพระราชบญญตน

ยอมเปนการทาใหจาเลยซงเปนผใหญเสยสทธในการไดรบการพจารณาคดโดยเปดเผย อนเปนการ

ขดตอหลกเปดเผยโดยไมมเหตผลรองรบ นอกจากนยงเปนการไมสอดคลองกบวตถประสงคของ

ศาลเยาวชนและครอบครวทจดตงขนโดยมวตถประสงคเพอคมครองเดกหรอเยาวชนผกระทา

ความผดอกประการหนงซงสงผลกระทบตอสทธของจาเลยในประการอนอก ปญหาดงกลาวนจง

ควรไดรบการศกษาวจยเพอแกไขหลกเกณฑทเปนปญหาในปจจบนเพอใหสทธแกจาเลยตามหลก

เปดเผย อนเปนหลกสาคญในกฎหมายวธพจารณาความอาญา รวมไปถงเพอใหเกดความสอดคลอง

กบวตถประสงคในการจดตงศาลเยาวชนและครอบครวอกดวย

DPU

5

1.2 วตถประสงคของการศกษา

1. เพอทราบถงแนวคดและหลกเกณฑเกยวกบการพจารณาคดอาญาโดยลบ รวมไปถงวตถ

ประสงคและลกษณะพเศษของศาลเยาวชนและครอบครว

2. เพอทราบถงหลกเกณฑเกยวกบคดทอยในเขตอานาจของศาลเยาวชนและครอบครวใน

ตางประเทศ

3. เพอวเคราะหถงผลกระทบตอสทธของจาเลยในการพจารณาคดอาญาโดยลบในศาลเยาวชน

และครอบครว และความเหมาะสมเกยวกบเขตอานาจของศาลเยาวชนและครอบครวตาม

พระราชบญญตคมครองเดก พ.ศ. 2546

4. เพอคนหาแนวทางทเหมาะสมเกยวกบการแกไขปญหาการพจารณาคดตามพระราชบญญต

คมครองเดก พ.ศ. 2546 อนกระทบตอสทธในการไดรบการพจารณาคดโดยเปดเผยของจาเลย

1.3 สมมตฐานของการศกษา

เนองจากการพจารณาคดอาญานนโดยหลกจะตองถกกระทาลงโดยเปดเผย ทงนเพอ

เปนการคมครองสทธแกจาเลยอนเปนทยอมรบกนในทางสากล แตหลกดงกลาวหาไดเปนหลกท

จะตองมการบงคบใชในทกกรณแตอยางใดโดยอาจมบางกรณทอาจใชการพจารณาคดอาญาโดยลบ

ได ทงนเพอประโยชนบางประการทเหนอกวาการคมครองสทธในกระบวนพจารณาของจาเลย เชน

การพจารณาคดอาญาในศาลเยาวชนและครอบครวกเปนกรณหนงทใชการพจารณาคดอาญาโดยลบ

เปนหลกเนองมาจากวตถประสงคในการพจารณาคดอาญาของศาลเยาวชนและครอบครวนน

เปนไปเพอคมครองเดกหรอเยาวชนผกระทาความผดเปนสาคญ ดงนนการทพระราชบญญต

คมครองเดก พ.ศ. 2546 กาหนดเขตอานาจใหศาลเยาวชนและครอบครวมเขตอานาจเหนอคดทเปน

ความผดอาญาทไดกาหนดไวในพระราชบญญตคมครองเดก พ.ศ. 2546 ซงมทงทมคณธรรมทาง

กฎหมายในการคมครองเดก และคณธรรมทางกฎหมายในการคมครองในดานอน อนมลกษณะไม

ตางไปจากความผดทกาหนดไวในประมวลกฎหมายอาญา ประกอบกบลกษณะของการกระทา

ความผดนนผกระทาความผดจะตองเปนผใหญ เหตดงกลาวจงสงผลเปนการขดตอสทธของจาเลย

ซงเปนผใหญทจะไดรบการพจารณาคดโดยเปดเผยตามหลกเปดเผยโดยไมปรากฏเหตผลรองรบ

ดงนนจงควรแกไขปญหาดงกลาวดวยการแกไขในสวนของบทบญญตตามพระราชบญญตคมครอง

เดก พ.ศ. 2546 ทกาหนดใหคดตามพระราชบญญตคมครองเดก พ.ศ. 2546 ทกประเภทตองตกอย

ภายใตเขตอานาจของศาลเยาวชนและครอบครวโดยยกเวนแตเฉพาะในสวนของคดอาญาไวใหอย

ภายใตเขตอานาจศาลตามปกต หรออกทางหนงคอยกเลกบทบญญตดงกลาวเสยเพราะในปจจบนได

มการบญญตรบรองในสวนของคดคมครองสวสดภาพตามพระราชบญญตคมครองเดก พ.ศ. 2546

DPU

6

ใหตกอยภายใตเขตอานาจของศาลเยาวชนและครอบครวแลวโดยบญญตไวในพระราชบญญตศาล

เยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2553 ทงเนองจากในเบองตน

นนการกาหนดใหผกระทาความผดทเปนผใหญตองตกเปนจาเลยทไดรบการพจารณาคดในศาล

เยาวชนและครอบครวนนไมสอดคลองกบวตถประสงคหรอเจตนารมณของศาลเยาวชนและ

ครอบครว อกทงยงเปนการทาใหจาเลยเสยสทธทจะไดรบการพจารณาคดโดยเปดเผยและเปนการ

ใหความคมครองจาเลยอยางไมเทาเทยมกน โดยการแกไขหรอยกเลกบทบญญตทไดกลาวไปนจะ

สงผลใหการบญญตกฎหมายมความสอดคลองกบวตถประสงคหรอเจตนารมณของศาลเยาวชน

และครอบครวรวมทงเปนการคมครองสทธของจาเลยใหสอดคลองกบหลกสากลมากยงขน

1.4 ขอบเขตของการศกษา

ศกษาแนวคดและหลกเกณฑทเกยวของกบการพจารณาคดอาญาโดยเปดเผยรวมไปถง

ขอยกเวนคอการพจารณาคดอาญาโดยลบ รวมไปถงวตถประสงคในการจดตงศาลเยาวชนและ

ครอบครว ทปรากฏอยในหลกกฎหมายระหวางประเทศ และกฎหมายภายใน ทงของประเทศไทย

และตางประเทศ ซงแนวคดดงกลาวเปนหลกพนฐานทสาคญในการนามาประกอบการพจารณาเพอ

วเคราะหถงปญหาอนเกยวของกบการกระทบกระเทอนถงสทธในการไดรบการพจารณาทเปดเผย

จากการพจารณาคดลบสาหรบการกระทาความผดตามพระราชบญญตคมครองเดก พ.ศ. 2546

1.5 วธดาเนนการศกษา

ในการศกษาวจยจะกระทาลงโดยการศกษาจากเอกสาร (Documentary Research) อน

ไดแก บทกฎหมาย ทงในระดบระหวางประเทศ และกฎหมายภายในทงของประเทศไทยและ

ตางประเทศ, ตารา หรอคาอธบายกฎหมาย และบทความทเกยวของเพอนามาวเคราะหประเดน

ปญหาทศกษาวจย

1.6 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ

1. ทาใหทราบถงแนวคดและหลกเกณฑเกยวกบการพจารณาคดอาญาโดยลบ รวมไปถง

วตถประสงคและลกษณะพเศษของศาลเยาวชนและครอบครว

2. ทาใหทราบถงหลกเกณฑเกยวกบคดทอยในเขตอานาจศาลเยาวชนและครอบครวใน

ตางประเทศ

DPU

7

3. ทาใหเขาใจถงผลกระทบตอสทธของจาเลยในการพจารณาคดอาญาโดยลบในศาลเยาวชน

และครอบครว และความเหมาะสมเกยวกบเขตอานาจของศาลเยาวชนและครอบครวตาม

พระราชบญญตคมครองเดก พ.ศ. 2546

4. ทาใหสามารถคนพบแนวทางทเหมาะสมในการแกไขปญหาการพจารณาคดตามพระราช

บญญตคมครองเดก พ.ศ. 2546 อนเปนการกระทบตอสทธในการไดรบการพจารณาคดโดยเปดเผย

ของจาเลย

DPU

บทท 2

แนวคดและเหตผลเกยวกบการพจารณาคดโดยเปดเผย และทเกยวกบศาล

เยาวชนและครอบครว

การทจะพจารณาและวเคราะหถงความเหมาะสมในการยกเวนไมใชการพจารณาคดโดย

เปดเผยกบจาเลยผกระทาความผดอาญาตามพระราชบญญตคมครองเดก พ.ศ. 2546 ทเปนผใหญได

นน ในเบองตนกอนทจะพจารณาถงหลกทปรากฏอยตามกฎหมายภายในของตางประเทศนนเหนวา

จาเปนทจะตองทราบถงหลกพนฐานอนเกยวของกบประเดนทจะตองพจารณาเสยกอน ไมวาจะเปน

ในสวนของหลกซงคอการพจารณาคดอาญาโดยเปดเผยตามหลกเปดเผย และการพจารณาคดอาญา

โดยลบซงเปนขอยกเวน รวมไปถงในสวนทเกยวของกบศาลและวธพจารณาคดทเกยวของกบเดก

และเยาวชน ทงนเพอเปนพนฐานในการนาไปวเคราะหความสอดคลองกบหลกพนฐานของการใช

การพจารณาลบสาหรบผกระทาความผดอาญาตามกฎหมายทมวตถประสงคในการคมครองเดก

ตอไป

2.1 แนวคดเกยวกบหลกประกนสทธของจาเลยในคดอาญา

การดาเนนคดอาญานนคอการตรวจสอบความจรงของเรองทมการกลาวหาซงอาจมการ

กระทบตอสทธและเสรภาพของบคคล แมวาการกระทาความผดอาญาจะเปนเรองทกระทบตอ

สวนรวมแตกจะตองมการคานงถงสทธและเสรภาพของบคคลทถกกลาวหาดวย1 ดงนนในการ

ดาเนนคดอาญา จาเลยในคดอาญาซงมฐานะเปนประธานในคดจงจาเปนทจะตองไดรบการรบรอง

สทธทจาเลยนนพงมตามกฎหมายเพอใหสามารถตอสคดไดอยางเตมท2 อนเปนสงสาคญทจะทาให

ความจรงในคดเปนทปรากฏขนนนเอง

ตามปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชน ค.ศ. 1948 (Universal Declaration of Human

Rights 1948) ซงเปนเสมอนแมแบบของขอตกลงระหวางประเทศทเกยวกบสทธมนษยชนฉบบ

อนๆทเกดขนในภายหลงไดมการบญญตรบรองสทธของจาเลยในคดอาญาไวในขอ 10 และขอ

11(1) ดงน

1 คณต ณ นคร ก เลมเดม. หนา 46 และ 47. 2 แหลงเดม. หนา 57.

DPU

9

ขอ 10 บญญตวา ”ทกคนมสทธโดยเสมอภาคเตมทในอนทจะไดรบการพจารณาทเปน

ธรรมและเปดเผยจากศาลทอสระและเทยงธรรมในการกาหนดสทธและหนาทของตนและการ

กระทาผดอาชญาใด ๆ ทตนถกกลาวหา”3

ขอ 11 (1) บญญตวา “ทกคนทถกกลาวหาวาทาผดทางอาชญา มสทธทจะไดรบการ

สนนษฐานไวกอนวาบรสทธจนกวาจะพสจน ไดวามผดตามกฎหมายในการพจารณาเปดเผย ซงตน

ไดรบหลกประกนบรรดาทจาเปนสาหรบการตอสคด”4

ดงนน หากพจารณาตามปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชน ค.ศ. 1948 แลว โดยหลก

แลวในการพจารณาคดอาญา หลกประกนสทธของจาเลยในคดอาญาทอยางนอยจาเลยในคดอาญา

จาเปนทจะตองไดรบจงไดแกสทธทจะไดรบการสนนษฐานวาเปนผบรสทธ, สทธทจะไดรบการ

พจารณาคดโดยเปดเผย, สทธทจะไดรบการพจารณาคดโดยศาลทอสระ และสทธทจะไดรบการ

พจารณาคดทเปนธรรม เปนตน

ทางดานกฎหมายไทยนน หลกประกนสทธของจาเลยในคดอาญานนไดถกบญญต

รบรองไวทงในรฐธรรมนญและในประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา สาหรบในสวนของ

รฐธรรมนญนน แตเดมในรฐธรรมนญฉบบแรกคอพระราชบญญตธรรมนญการปกครองแผนดน

สยามชวคราวพทธศกราช 2475 หาไดมการบญญตรบรองสทธของจาเลยในคดอาญาไวแตอยางใด

โดยหลกประกนสทธของจาเลยในคดอาญานนไดมการปรากฏครงแรกในรฐธรรมนญแหง

ราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2492 ซงไดบญญตรบรองสทธของจาเลยในคดอาญาทจะไดรบการทจะ

ไดรบการสนนษฐานวาเปนผบรสทธ, สทธทจะไดรบการประกนตว5 รวมถงสทธทจะไดพบและ

ปรกษาทนายความเปนการสวนตว6 เปนตน และสาหรบรฐธรรมนญฉบบปจจบนกยงคงมการ

บญญตรบรองถงหลกประกนสทธของจาเลยในคดอาญาไว โดยมการบญญตรบรองสทธทจะไดรบ

การพจารณาคดโดยเปดเผย7เพมเตมขนไวในรฐธรรมนญใหเปนการทวไปจากเดมทไมเคยมปรากฏ

จนกระทงถงรฐธรรมนญฉบบกอนหนาคอรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2540 ซงเปนท

นาแปลกใจวาเหตใดสทธทจะไดรบการพจารณาคดโดยเปดเผยจงไมเคยไดรบการบญญตรบรองไว

3 Article 10 Everyone is entitled in full equality to a fair and public hearing by an independent and impartial

tribunal, in the determination of his rights and obligations and of any criminal charge against him. 4 Article 11 (1) Everyone charged with a penal offence has the right to be presumed innocent until proved guilty

according to law in a public trial at which he has had all the guarantees necessary for his defence. 5 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2492 มาตรา 30 6 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2492 มาตรา 31 7 รฐธรรมนญ มาตรา 40 (2)

DPU

10

ในรฐธรรมนญจนกระทงพ.ศ. 2550 อยางเปนการทวไป ทงทมปรากฏอยในประมวลกฎหมายวธ

พจารณาความอาญาตงแตในสมยทมการเรมประกาศใช คอพ.ศ. 2478 แลว

สาหรบในสวนของประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญานน เนองจากมการบงคบ

ใชประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา พ.ศ. 2478 มาจนถงปจจบน จงปรากฏใหเหนถงการ

แกไขเพมเตมหลายครงทงนเพอใหมความสอดคลองกบหลกประกนสทธของจาเลยในคดอาญาท

ไดรบการรบรองไวในรฐธรรมนญ ซงในปจจบนหลกประกนสทธของจาเลยในคดอาญาทปรากฏ

อยตามประมวลกฎหมายอาญานนมปรากฏอยหลายประการ เชน สทธทจะมทนายความในการ

พจารณาคด8, สทธทจะไมใหการในชนพจารณา 9หรอสทธทจะไดรบการพจารณาคดโดยเปดเผยตอ

หนาจาเลย10 เปนตน โดยในสวนของหลกประกนสทธอนเกยวกบการพจารณาคดโดยเปดนเองและ

รวมไปถงขอยกเวนของหลกประกนสทธดงกลาวนเปนประเดนสาคญทจะนามาพจารณาในสวน

ตอๆไป

2.2 แนวความคดเกยวกบการพจารณาคดโดยเปดเผย

2.2.1 ความหมายของกระบวนพจารณาและการพจารณาในคดอาญา

ความหมายของกระบวนพจารณาและการพจารพจารณาอนเปนสงทเกยวของกนนนม

ความสาสญในการนามาพจารณาถงการพจารณาคดลบในศาลเยาวชนและครอบครวดวย เพราะสง

ทเกยวของกบประเดนดงกลาวนมงแตพจารณาถงการพจารณาในศาลเทานน

สาหรบความหมายของกระบวนพจารณานน ตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความ

อาญามไดใหความหมายไวดงเชนตามทปรากฏอยในประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง แต

เนองจากการทประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญามาตรา 15 บญญตหลกไววา “วธพจารณาขอ

ใดซงประมวลกฎหมายนมไดบญญตไวโดยเฉพาะ ใหนาบทบญญตแหงประมวลกฎหมายวธ

พจารณาความแพงมาใชบงคบเทาทพอจะใชบงคบได” ดวยเหตดงกลาวการจะคนหาความหมาย

ของกระบวนพจารณาในคดอาญายอมจะตองนาความหมายตามทบญญตไวในประมวลกฎหมายวธ

พจารณาความแพงมาใชอธบาย

ประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพงมาตรา 1 (7) บญญตวา “”กระบวนพจารณา”

หมายความวา การกระทาใดๆตามทบญญตไวในประมวลกฎหมายนอนเกยวดวยคด ซงไดกระทา

ไปโดยคความในคดนน หรอโดยศาล หรอตามคาสงศาล ไมวาการนนจะเปนโดยคความฝายใดทา

8 ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 173 9 ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 172 วรรคแรก 10 ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 172 วรรคสอง

DPU

11

ตอศาลหรอตอคความอกฝายหนงหรอศาลทาตอคความฝายใดฝายหนงหรอทกฝาย และรวมถงการ

สงคาคความและเอกสารอนๆ ตามทบญญตไวในประมวลกฎหมายน”

หากพจารณาตามบทบญญตดงกลาว ความหมายของกระบวนพจารณาในคดแพงยอมม

ความหมายโดยเรมตงแตการยนฟองคดไปจนถงการบงคบคด การยดทรพย และการขาย

ทอดตลาด11 แตอยางไรกตาม แมวาตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญามาตรา 15 จะ

บญญตใหนาประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพงมาใช แตจะตองเปนกรณเทาทพอจะนามาใช

ได เนองจากลกษณะของคดอาญามลกษณะทแตกตางจากคดแพง โดยเฉพาะในขอสาคญประการ

หนงคอคดอาญานนมไดเรมตนคดทชนศาล แตเรมตนเปนคดกอนชนศาล ดงนนผทเกยวของใน

คดอาญาซงจะเปนผดาเนนกระบวนพจารณาจงมไดมเพยงคความและศาลเทานน แตหมายรวมถง

บคคลอนๆทเกยวของในคดอาญาดวย เชน เจาพนกงาน ผเสยหาย เปนตน ดงนนการรองทกขของ

ผเสยหายตอเจาพนกงานกเปนการกระทาอนเกยวดวยคดของผทเกยวของในคด การรองทกขจงเปน

กระบวนพจารณาดวยอยางหนง12

การพจารณากเชนเดยวกบกระบวนพจารณาทไมมการบญญตความหมายไวในประมวล

กฎหมายวธพจารณาความอาญาจงจะตองนาความหมายตามทบญญตไวในประมวลกฎหมายวธ

พจารณาความแพงมาอธบาย

ประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพงมาตรา 1 (8) บญญตวา “”การพจารณา”

หมายความวา กระบวนพจารณาทงหมดในศาลใดศาลหนง กอนศาลนนชขาดตดสนคดหรอ

จาหนายคดโดยคาพพากษาหรอคาสง”

ความหมายของการพจารณาในคดอาญานกเปนสงหนงทจะตองหาความหมาย เพราะ

เนองจากลกษณะเฉพาะของคดแพงและคดอาญาทแตกตางกนอาจสงผลตอความหมายของการ

พจารณาเชนเดยวกนกบทปรากฏในกรณของความหมายของกระบวนพจารณาในคดอาญาทมความ

แตกตางจากความหมายของกระบวนพจารณาในคดแพง ในเบองตนนนหากวางหลกวาการ

พจารณาในคดอาญามความหมายเชนเดยวกบความหมายของการพจารณาในคดแพง การพจารณา

ในคดอาญายอมมความหมายเรมตนนบแตเวลาทมการยนคาฟอง ซงจะตองรวมไปถงขนตอนในชน

ไตสวนมลฟองดวย

อยางไรกตามเกยวกบความหมายของการพจารณาในคดอาญานนปรากฏความเหนใน

อกแนวหนง คอการพจารณาคดอาญานนเรมตนเมอศาลประทบฟองแลว ไมรวมถงในชนใตสวน

11 วรรณชย บญบารง, ธนกร วรปรชยากล และคณะ. (2551). ประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง ฉบบอางอง.

หนา 47. 12 คณต ณ นคร ก เลมเดม. หนา 158.

DPU

12

มลฟองแตอยางใด ทงนเนองจากเมอพจารณาถงวตถประสงคของการไตสวนมลฟองแลวจะพบวาม

ขนเพอคมครองสทธเสรภาพของผถกกลาวหาทจะไมตองตกเปนจาเลย การไตสวนมลฟองจงเปน

การปองกนมใหเอกชนใชกฎหมายเปนเครองมอในการกลนแกลงกน13 ซงตามความเหนแนวหลงน

หากพจารณาถงลกษณะของการบญญตกฎหมายในประมวลวธพจารณาความอาญาแลวกจะเปนไป

ในทางเดยวกน คอมการแยกบญญตในสวนของการไตสวนมลฟองไวในภาค 3 ลกษณะ 1 “ฟอง

คดอาญาและไตสวนมลฟอง” กบลกษณะ 2 “การพจารณา” ในลกษณะทแยกออกจากกน

สาหรบการสนสดของการพจารณาคดอาญานนยอมเปนไปตามประมวลกฎหมายอาญา

มาตรา 182 วรรคสอง ซงบญญตวา “ใหอานคาพพากษาหรอคาส งศาลโดยเปดเผยในวนเสรจการ

พจารณา หรอภายในเวลาสามวนนบแตเสรจคด ถามเหตอนสมควรจะเลอนไปอานวนอนกได แต

ตองจดรายงานเหตนนไว”

ตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 182 วรรคสองนไดบญญตถงเวลา

สนสดของการพจารณาคดอาญาและขนตอนตอไปหลงจากนนไว ซงหากพจารณาแลวจะม

ความหมายเชนเดยวกบทบญญตไวในสวนของความหมายของการพจารณาในประมวลกฎหมายวธ

พจารณาความแพง คอ การพจารณาจะสนสดกอนเวลาทศาลจะมคาพพากษาหรอคาสง และขนตอน

ตอไปทศาลจะตองดาเนนการกคอการอานคาพพากษาหรอคาส งในคดนน โดยคาพพากษาหรอ

คาสงนนกจะตองมการอานโดยเปดเผยดวย

2.2.2 สทธของจาเลยในการพจารณาคดอาญาโดยเปดเผย14ตามหลกเปดเผย

“หลกเปดเผย” เปนหลกสาคญประการหนงของกฎหมายวธพจารณาความอาญา หลก

ดงกลาวมความหมายวาในการพจารณาและสบพยานในศาลนน ประชาชนทกคนมสทธเขาฟงได15

หลกเปดเผยนเปนหลกสาคญประการหนงของการอานวยความยตธรรมในการปกครองระบอบ

ประชาธปไตยทประชาชนจะตองมโอกาสรบรกระบวนพจารณาในชนศาล ซงหมายรวมตลอดไป

จนถงขนทศาลมคาพพากษาซงเปนขนตอนสดทาย โดยการทประชาชนเขาไปรบรถงการพจารณา

นนอาจเปนการรบรโดยตนเอง คอการเขาไปฟงการพจารณาในหองพจารณาของศาลซงศาลจะจดท

นงสาหรบประชาชนทวไปไว หรออกทางหนงคอการรบรผานทางสอมวลชนโดยการทสอมวลชน

เขารวมฟงการพจารณาคดแลวจงนามาถายทอดตอสาธารณชน16 แมวาหลกเปดเผยนจะเปนหลก

สาคญประการหนงทมขนเพอคมครองสทธของจาเลยแตกหาไดเปนหลกทเครงครดทตองใชในทก

13 นวพงษ บญสทธ. เลมเดม. หนา 48. 14 การพจารณาคดโดยเปดเผยหมายความวาการพจารณาซงเปดโอกาสใหทกคนเขาฟงได ด Bryan A. Garner. (2009).

Black’s Law Dictionary. p. 1644. 15 คณต ณ นคร ก เลมเดม. หนา 68. 16 คนง ฦๅไชย. (2548). กฎหมายวธพจารณาความอาญา เลม 2. หนา 94.

DPU

13

กรณจนไมมขอยกเวนแตอยางใด โดยขอยกเวนของหลกเปดเผยนนกคอการพจารณาคดโดยลบท

ประชาชนท วไปไมอาจเขาฟงการพจารณาคดได คงมแตบคคลบางจาพวกทกฎหมายหรอศาล

อนญาตเทานนทจะสามารถเขาฟงการพจารณาคดได นอกจากนหลกเปดเผยนมไดเปนขอบงคบให

ศาลจะตองอนญาตใหประชาชนทกคนทมความประสงคทจะเขาฟงการพจารณาไดเขาฟงการ

พจารณาอยางครบถวนทกคนเพราะหลกเปดเผยนกยงมขอจากดอยเนองจากในสวนของสถานทท

อาจจะมอยโดยจากด แตแมวาประชาชนทกคนอาจไมสามารถเขาฟงการพจารณาไดแตจะตองม

ตวแทนของประชาชนเขารวมฟงการพจารณานน17 และนอกจากนโดยหลกแลวการพจารณาคดโดย

เปดเผยนนจะตองเปนไปโดยตลอดเวลาของการพจารณาคด18 แตการพจารณาคดนนไมใชการ

แสดง ดงนนหากการพจารณาคดโดยเปดเผยไดถกกระทาเกนขอบเขต การพจารณาคดนนยอมขด

ตอหลกเปดเผย เพราะเนองจากหลกเปดเผยนนมขนเพอใหประชาชนควบคมการทางานของศาล หา

ใชตองการใหประชาชนครอบงาหรอสรางแรงกดดนตอศาล ดงนนการถายทอดการพจารณาคดไม

วาดวยวธการใดๆจงตองถอวาเปนสงทตองหามโดยเดดขาดแมจะมไดมการบญญตไวโดยชดแจงใน

กฎหมายกตาม19 โดยหลกเปดเผยนไดรบการยอมรบทงในระดบกฎหมายระหวางประเทศ รวมไป

ถงกฎหมายภายในของตางประเทศโดยมการบญญตไว ในกฎหมายสงสดของประเทศคอ

รฐธรรมนญ เชนในรฐธรรมนญของประเทศสหรฐอเมรกา หรอญปน เปนตน และสาหรบใน

ประเทศไทยนน หลกเปดเผยเพงจะไดมการบญญตรบรองไวเปนหลกท วไปเปนครงแรกใน

รฐธรรมนญฉบบปจจบน อนเปนการบญญตไวในกฎหมายสงสดของประเทศเชนเดยวกนกบใน

รฐธรรมนญของตางประเทศซงเปนการยนยนถงความสาคญของหลกเปดเผยนไดอกประการหนง

โดยไดมการบญญตไวในมาตรา 40 (2) ดงน

รฐธรรมนญมาตรา 40 บญญตวา “บคคลยอมมสทธในกระบวนการยตธรรม ดงตอไปน

(1) สทธเขาถงกระบวนการยตธรรมไดโดยงาย สะดวก รวดเรว และทวถง

(2) สทธพนฐานในกระบวนพจารณา ซงอยางนอยตองมหลกประกนขนพนฐานเรอง

การไดรบการพจารณาโดยเปดเผย การไดรบทราบขอเทจจรงและตรวจเอกสารอยางเพยงพอ การ

เสนอ ขอเทจจรง ขอโตแยง และพยานหลกฐานของตน การคดคานผพพากษาหรอตลาการ การ

ไดรบการพจารณาโดยผพพากษาหรอตลาการทน งพจารณาคดครบองคคณะ และการไดรบทราบ

เหตผล ประกอบคาวนจฉย คาพพากษา หรอคาสง

17 Edward E. Peoples. (2000). Basic Criminal Procedure. p. 130. 18 Lawrence J. Culligan and Milorad Nikolic A (2003). Corpus Juris Secundum Volume 23. p. 442. 19 คณต ณ นคร ก เลมเดม. หนา 70-71.

DPU

14

(3) บคคลยอมมสทธทจะใหคดของตนไดรบการพจารณาอยางถกตอง รวดเรว และเปน

ธรรม

(4) ผเสยหาย ผต องหา โจทก จาเลย คกรณ ผมสวนไดเสย หรอพยานในคด มสทธ

ไดรบการปฏบตทเหมาะสมในการดาเนนการตามกระบวนการยตธรรม รวมทงสทธในการไดรบ

การสอบสวนอยางถกตอง รวดเรว เปนธรรม และการไมใหถอยคาเปนปฏปกษตอตนเอง

(5) ผเสยหาย ผตองหา จาเลย และพยานในคดอาญา มสทธไดรบความคมครอง และ

ความชวยเหลอทจาเปนและเหมาะสมจากรฐ สวนคาตอบแทน คาทดแทนและคาใชจายทจาเปน ให

เปนไปตามทกฎหมายบญญต

(6) เดก เยาวชน สตร ผสงอาย หรอผพการหรอทพพลภาพ ยอมมสทธไดรบความ

คมครองในการดาเนนกระบวนพจารณาคดอยางเหมาะสม และยอมมสทธไดรบการปฏบตท

เหมาะสมในคดทเกยวกบความรนแรงทางเพศ

(7) ในคดอาญา ผตองหาหรอจาเลยมสทธไดรบการสอบสวนหรอการพจารณาคดท

ถกตอง รวดเรวและเปนธรรม โอกาสในการตอสคดอยางเพยงพอ การตรวจสอบหรอไดรบทราบ

พยานหลกฐานตามสมควร การไดรบความชวยเหลอในทางคดจากทนายความ และการไดรบการ

ปลอยตวชวคราว

(8) ในคดแพง บคคลมสทธไดรบความชวยเหลอทางกฎหมายอยางเหมาะสมจากรฐ

หากพจารณาในทางดานของจาเลยแลว”หลกเปดเผย”นเปนหลกทมขนเพอคมครอง

จาเลย เปนหลกประกนความยตธรรมประการหนง20 หาไดมวตถประสงคหลกเพอเปนการประจาน

จาเลยเปนหลกแตอยางใด ทงนเนองจากวตถประสงคของหลกเปดเผยซงมขนเพอ

1) เพอเปนหลกประกนความยตธรรมแกจะเลยในการทจะไมถกกลนแกลงในทางคด

โดยการใชศาลเปนเครองมอ หรอการปองกนมใหมการใชอานาจศาลในทางทไมชอบ21 ทงนเพอ

ประโยชนของจาเลยในการทจะไดรบการพจารณาคดทถกตองและเปนธรรม

2) เพอใหสทธแกประชาชนในการรบรขาวสารอนเปนสทธทประชาชนพงมในการ

รบรถงขอมลขาวสารตางๆ และเปนการเปดโอกาสใหมการตรวจสอบอานาจตลากรโดยประชาชน

อนเปนสงทบงถงความเปนประชาธปไตยอนเปนคณลกษณะของวธพจารณาความอาญาทด

ประการหนง22

20 คนง ฦๅไชย. หนาเดม. 21 Jerold H Israel., Nancy J. King and Wayne R. LaFare. (2000). Criminal Procedure. p. 1089. 22 คณต ณ นคร ก เลมเดม. หนา 535.

DPU

15

3) เพอผลในทางพยานหลกฐาน โดยการพจารณาคดโดยเปดเผยนนจะทาใหพยาน

หลกเลยงทจะกระทาการเบกความเทจ โดยมเหตผลเนองจากวาประชาชนทเขารวมฟงการพจารณา

คดนนจะเปนผคอยควบคมและอยเหนอพยานทเบกความ ทาใหพยานไมกลาทจะเบกความเทจ

เพราะไมมนใจวาในกลมประชาชนทเขาฟงการพจารณานนจะมบคคลทรความจรงอยหรอไม23 ซง

ดวยเหตผลนหลกเปดเผยจะทาใหเกดประโยชนในการทาใหเกดความเปนธรรมแกคความทกฝาย

ในการคนหาความจรงจากการสบพยาน24 อนจะทาใหการดาเดนคดอาญาเปนไปอยางเทยงธรรม

นนเอง

เมอพจารณาถงวตถประสงคของหลกเปดเผยแลวจะพบวานอกจากหลกเปดเผยจะเปน

หลกซงมขนเพอเปนหลกประกนสทธของจาเลยในการพจารณาคดอาญาแลว ในอกมมหนงหลก

เปดเผยยงเปนหลกทมขนเพอรบรองสทธของประชาชนท วไปทจะไดรบทราบขาวสารเพอ

ตรวจสอบการใชอานาจรฐอกทางหนงดวย ดงนนในการพจารณาถงการใชหลกเปดเผยจงจะตอง

พจารณาทง 2 มมควบคกนไป หลกเปดเผยจงหาใชสทธเดดขาดของจาเลยแตเพยงฝายเดยว

อยางไรกตาม แมวาหลกเปดเผยจะเปนหลกทมขนเพอเปนหลกประกนความยตธรรม

ใหแกจาเลย แตหากการพจารณาคดนนไดถกกระทาจนเกนขอบเขตของหลกเปดเผย เชน การใชโซ

ตรวนหรอการจองจาอยางเปดเผย การพจารณาคดนนกยอมจะกลายเปนการประจานแทนทจะเปน

การคมครองจาเลยไปเสย อนเสมอนเปนการพพากษาจาเลยเสยกอนทความจรงจะปรากฏอนทาให

จาเลยกลบเขาสสงคมไดยากไมวาผลของการพจารณาพพากษาจะออกมาเปนเชนไรกตาม25 และยง

เปนการละเมดตอหลกประกนสทธของจาเลยในคดอาญาทจะตองสนนษฐานวาเปนผบรสทธ

จนกวาจะมคาพพากษาถงทสดอกดวย ซงหากพจารณาในดานนแลวหลกเปดเผยยอมจะมลกษณะ

เปนหลกทมผลกระทบกระเทอนถงสทธในชอเสยงเกยรตคณของจาเลย ซงขนตอนการดาเนนการ

พจารณาคดในศาลบางขนตอนนนหากถกเปดเผยกอาจเกดเหตททาใหจาเลยตองเสยชอเสยงเกยรต

คณได เชนคาใหการตอสของจาเลยอาจเปนขอความทสงผลเสยตอชอเสยงเกยรตคณของจาเลย

หรอแมแตเพยงการนาตวของจาเลยมาพจารณาซงในดานของสงคมนนจาเลยกถอวาเคยเปนผทเคย

ถกกลาวหาวากระทาความผดอาญาอนเกอบจะเปนการประจานจาเลยอยในตวแลว26

23 วรวทย ฤทธทศ (2534, มถนายน). “ความหมายและขอบเขตของสทธทจะไดรบการพจารณาโดยเปดเผย.” บท

บณฑตย, ตอน 2, เลม 47. หนา 90. 24 นวพงษ บญสทธ. เลมเดม. หนา 45. 25 วยะดา วงวรรณรตน. (2543). วธการดาเนนคดอาญาทไมเปนทางการ. หนา 29-30. 26 นวพงษ บญสทธ. เลมเดม. หนา 61-62.

DPU

16

2.2.3 สทธในการไดรบการพจารณาคดโดยเปดเผย และหลกเกณฑการพจารณาคดลบ

ตามมาตรฐานสากล

เนองจากสทธในการไดรบการพจารณาโดยเปดเผยและหลกเกณฑในการพจารณาคด

ลบนนไมใชสงทปรากฏแตเฉพาะในกฎหมายภายในประเทศเทานน แตทงในสวนของสทธในการ

ไดรบการพจารณาโดยเปดเผยและหลกเกณฑในการพจารณาคดลบอนเปนขอยกเวนเองยงไดรบ

การรบรองไวในระดบของกฎหมายระหวางประเทศอกดวย การพจารณาในประเดนทเกยวของกบ

สทธในการไดรบการพจารณาโดยเปดเผยใหครบถวนจงตองศกษาจากปฏญญาสากลวาดวยสทธ

มนษยชน ค.ศ. 1948 (Universal Declaration of Human Rights 1948) และกตการะหวางประเทศวา

ดวยสทธพลเมองและสทธทางการเมอง ค.ศ. 1966 (International Covenant on Civil and Political

Rights 1966) อนเปนมาตรฐานทกาหนดเปนรากฐานของอนสญญาฉบบอนในการกาหนดรบรอง

ถงสทธมนษยชนทไดถกจดทาขนในเวลาตอมาเสยกอนทจะทาการพจารณาเกยวกบสทธและ

ขอยกเวนซงบญญตไวในกฎหมายของแตละประเทศอนเปนสงทจะกลาวตอไปในบทท 3

2.2.3.1 ปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชน ค.ศ. 1948 (Universal Declaration of

Human Rights 1948)

ปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชน ค.ศ. 1948 นนถกจดทาขนโดยองคการ

สหประชาชาต และไดมการลงมตรบรองเอกสารเมอวนท 10 ธนวาคม ค.ศ. 1948 อยางไรกตาม

สถานะของปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชน ค.ศ. 1948ตามหลกกฎหมายระหวางประเทศนนหา

ไดมสถานะเปนขอตกลงระหวางประเทศ อนจะกอใหเกดพนธกรณในทางกฎหมายทจะบงคบให

ประเทศทลงนามในปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชน ค.ศ. 1948 ตองปฏบตตามแตอยางใด แต

ปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชน ค.ศ. 1948 นเปนเอกสารทมวตถประสงคเพอใชเปนมาตรฐาน

กลางสาหรบทกประเทศทจะนาไปเปนแนวทางในการสงเสรมและคมครองสทธเสรภาพของ

ประชาชน และเปนทมาของขอตกลงระหวางประเทศทเกยวกบสทธมนษยชนหลายฉบบตามมา27

โดยในสวนของประเทศไทยนนไดรวมลงมตรบรองปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชน ค.ศ. 1948

มาตงแตตน

สาหรบในสวนของสทธในการไดรบการพจารณาโดยเปดเผย และหลกเกณฑการ

พจารณาคดลบนน ปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชน ค.ศ. 1948 ไดมการบญญตถงการคมครอง

สทธของจาเลยไวในขอ 10 และขอ 11(1) ดงน

27 กลพล พลวน. (2548). การบรหารกระบวนการยตธรรม. หนา 269.

DPU

17

ขอ 10 บญญตวา ”ทกคนมสทธโดยเสมอภาคเตมทในอนทจะไดรบการพจารณาทเปน

ธรรมและเปดเผยจากศาลทอสระและเทยงธรรมในการกาหนดสทธและหนาทของตนและการ

กระทาผดอาชญาใด ๆ ทตนถกกลาวหา”28

ขอ 11 (1) บญญตวา “ทกคนทถกกลาวหาวาทาผดทางอาชญา มสทธทจะไดรบการ

สนนษฐานไวกอนวาบรสทธจนกวาจะพสจน ไดวามผดตามกฎหมายในการพจารณาเปดเผย ซงตน

ไดรบหลกประกนบรรดาทจาเปนสาหรบการตอสคด”29

เมอพจารณาจากหลกเกณฑทง 2 ขอแลวจะพบวาทงปฏญญาสากลวาดวยสทธ

มนษยชน ค.ศ. 1948 ขอ 10 และขอ 11(1) ไดมการบญญตรบรองสทธของบคคลทจะไดรบการ

พจารณาคดอาญาโดยเปดเผยจากศาลทอสระและเทยงธรรม แตอยางไรกตาม เมอพจารณาจาก

หลกเกณฑทปรากฏอยในปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชน ค.ศ. 1948 แลวจะพบวาไมมการ

กาหนดหลกเกณฑทเกยวของกบขอยกเวนของหลกเปดเผย หรอคอการพจารณาคดโดยลบไว

อยางไรกตาม แมหลกเกณฑเกยวกบการพจารณาคดลบจะไมปรากฏอยในปฏญญา

สากลวาดวยสทธมนษยชน ค.ศ. 1948 แตในภายหลงนน องคกรสหประชาชาตไดมการจดใหมการ

สมนาในทางกฎหมายวธพจารณาความอาญาขนทประเทศฟลปปนส ในพ.ศ. 2501 ในสวนของ

หวขอทพจารณาในการสมนาครงนไดรบการเสนอแนะมาจากองคการสหประชาชาตซงหวขอหนง

ทมการพจารณาคอ “การพจารณาโดยเปดเผยและขอยกเวนของการพจารณาโดยเปดเผย การปองกน

จาเลยตอการพจารณาลบหลงจาเลย”30 โดยในสวนของผลสรปของการประชมนนไดขอสรปวา

“เปนหลกของการพจารณาทวาจะตองกระทากนโดยเปดเผย ทงนกเพอทจะใหประชาชนไดทราบ

ความเปนไปของการพจารณา และการพจารณานนไดเปนไปโดยขาวสะอาด เรองนเปนสทธของ

มนษย แตอยางไรกด ในบางกรณกมความจาเปนจะตองทาการพจารณากนโดยมเปดเผย เชน ใน

กรณทเกยวกบการปลอดภยของประเทศชาต การคมครองปองกนศลธรรมของประชาชน การ

คมครองผลประโยชนของผเคราะหรายในคด หรอคมครองเยาวชน และการคมครองปองกน

ผลประโยชนของจาเลยเอง”31 กรณดงกลาวยอมทาใหเหนไดวา แมองคการสหประชาชาตจะมได

กาหนดหลกเกณฑเกยวกบการพจารณาคดลบไวในปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชน ค.ศ. 1948

28 Article 10 Everyone is entitled in full equality to a fair and public hearing by an independent and impartial

tribunal, in the determination of his rights and obligations and of any criminal charge against him. 29 Article 11 (1) Everyone charged with a penal offence has the right to be presumed innocent until proved guilty

according to law in a public trial at which he has had all the guarantees necessary for his defence. 30 อทย วเศษสมต. (2503). “การคมครองสทธมนษยชนอนเกยวกบกฎหมายอาญาและวธพจารณาความอาญา.” ดล

พาหะ, ปท 7, เลมท 4. หนา 418-419. 31 แหลงเดม. หนา 424.

DPU

18

แตกตองถอวาการพจารณาคดลบเปนเรองทสาคญและยอมรบใหมการทาไดหากเปนเพอความ

ปลอดภยของประเทศชาต การคมครองปองกนศลธรรมของประชาชน การคมครองผลประโยชน

ของผเคราะหรายในคด หรอคมครองเยาวชน และการคมครองปองกนผลประโยชนของจาเลย

2.2.3.2 กตการะหวางประเทศวาดวยสทธพลเมองและสทธทางการเมอง ค.ศ. 1966

(International Covenant on Civil and Political Rights 1966)

กตการะหวางประเทศวาดวยสทธพลเมองและสทธทางการเมอง ค.ศ. 1966 นนม

ลกษณะเปนอนสญญาทรบรองสทธเสรภาพของปจเจกชนซงกอใหเกดพนธกรณแกประเทศภาค

สมาชกทจะตองปฏบตตาม โดยสมชชาใหญแหงสหประชาชาตไดใหการรบรองกตการะหวาง

ประเทศวาดวยสทธพลเมองและสทธทางการเมอง ค.ศ. 1966 เมอวนท 16 ธนวาคม พ.ศ. 2509 และ

มผลใชบงคบเมอ 23 มนาคม พ.ศ. 2519 อนสญญาฉบบนรบรองวารฐภาคจะเคารพสทธพลเมอง

และสทธทางการเมองของบคคล ซงรวมถงสทธในชวต เสรภาพในศาสนา เสรภาพในการพด

เสรภาพในการรวมตว สทธเลอกตง และสทธในการไดรบการพจารณาความอยางยตธรรม โดย

สาหรบประเทศไทยนนการเขาเปนภาค เร มตนเมอกระทรวงการตางประเทศไดแตงตง

คณะกรรมการเพอพจารณาวาการเขารวมเปนภาคของกตกาดงกลาวจะมผลตอประเทศไทยอยาง

ใดบาง เชนมกฎหมาย ระเบยบ ขอบงคบใดๆทขดหรอแยงกบกตกาดงกลาวซงจาเปนทจะตอง

ยกเลก แกไข หรอตงขอสงวนไว ซงตอมาคณะกรรมการเสนอวาประเทศไทยควรเขาเปนภาคโดย

ไมตองตงขอสงวนใดๆ ในทสดประเทศไทยจงไดเขาเปนภาคโดยมผลตามกฎหมายเมอวนท 24

มกราคม 2540 ทงนการเขาเปนภาคดงกลาวประเทศไทยมไดตงขอสงวนไวแตอยางใด32

ในสวนทเกยวของกบสทธในการไดรบการพจารณาโดยเปดเผย และหลกเกณฑการ

พจารณาคดลบนน กตการะหวางประเทศวาดวยสทธพลเมองและสทธทางการเมอง ค.ศ. 1966 ไดม

การกาหนดรองรบสทธของบคคลทจะไดรบการพจารณาคดอาญาโดยเปดเผยรวมถงขอยกเวนไว

ในขอ 14 (1) ดงน

ขอ 14 (1) บญญตวา “บคคลทงปวงยอมเสมอกนในการพจารณาของศาลและคณะตลา

การ ในการพจารณาคดอาญาซงตนตองหาวากระทาผด หรอการพจารณาคดเกยวกบสทธและหนาท

ของตน บคคลทกคนยอมมสทธไดรบการพจารณาอยางเปดเผยและเปนธรรม โดยคณะตลาการซง

จดตงขนตามกฎหมาย มอานาจ มความเปนอสระ และเปนกลาง สอมวลชนและสาธารณชนอาจถก

หามเขาฟงการพจารณาคดทงหมดหรอบางสวนก ดวยเหตผลทางศลธรรม ความสงบเรยบรอยของ

ประชาชน หรอความมนคงของชาตในสงคมประชาธปไตยหรอเพอความจาเปนเกยวกบสวน ได

เสยในเรองชวตสวนตวของคกรณ หรอในสภาพการณพเศษซงศาลเหนวาจาเปนอยางยง เมอการ

32 กลพล พลวน. เลมเดม. หนา 257.

DPU

19

พจารณาโดยเปดเผยนนอาจเปนการเสอมเสยตอประโยชนแหงความ ยตธรรม แตคาพพากษาใน

คดอาญา หรอคาพพากษาหรอคาวนจฉยขอพพาทในคดอนตองเปดเผย เวนแตจาเปนเพอประโยชน

ของเดกและเยาวชน หรอเปนกระบวนพจารณาเกยวดวยขอพพาทของคสมรสในเรองการเปน

ผปกครองเดก”33

จะเหนไดวาหลกเกณฑตามขอ 14 (1) นนไดมการบญญตหลกเกณฑทงในสวนของ

หลกเปดเผย และในสวนของขอยกเวนคอการพจารณาคดลบ โดยในสวนของหลกเปดเผยนนม

ลกษณะเชนเดยวกบทบญญตไวในปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชน ค.ศ. 1948 และนอกจากน

ตามกตการะหวางประเทศวาดวยสทธพลเมองและสทธทางการเมอง ค.ศ. 1966 ขอ 14 (1) ยงไดม

การอธบายถงความหมายของการพจารณาคดโดยเปดเผยไวอกดวยโดยหมายถงการพจารณาคดท

สาธารณชน หรอสอมวลชนสามารถเขาฟงการพจารณาไดนนเอง

สาหรบขอยกเวนของหลกเปดเผย หรอคอการพจารณาคดลบนน ตามกตการะหวาง

ประเทศวาดวยสทธพลเมองและสทธทางการเมอง ค.ศ. 1966 ไดมการยอมรบใหเกดขนได ไมวาจะ

เปนการพจารณาคดลบทงหมดหรอแตบางสวนภายใตเงอนไขดงน

1) ดวยเหตผลทางศลธรรม ความสงบเรยบรอยของประชาชน หรอความมนคงของชาต

ในสงคมประชาธปไตย

2) เพอความจาเปนเกยวกบสวน ไดเสยในเรองชวตสวนตวของคกรณ

3) ในสภาพการณพเศษซงศาลเหนวาจาเปนอยางยง เมอการพจารณาโดยเปดเผยนน

อาจเปนการเสอมเสยตอประโยชนแหงความยตธรรม

นอกจากขอยกเวนทง 3 กรณดงกลาวแลว ในสวนของคาพพากษาในคดอาญาตอง

เปดเผย เวนแตกรณดงตอไปน

1) มความจาเปนเพอประโยชนของเดกและเยาวชน

2) เปนกระบวนพจารณาเกยวดวยขอพพาทของคสมรสในเรองการเปนผปกครองเดก

33 Article 14 (1) All persons shall be equal before the courts and tribunals. In the determination of any criminal

charge against him, or of his rights and obligations in a suit at law, everyone shall be entitled to a fair and public hearing by a

competent, independent and impartial tribunal established by law. The press and the public may be excluded from all or part

of a trial for reasons of morals, public order (order public) or national security in a democratic society, or when the interest of

the private lives of the parties so requires, or to the extent strictly necessary in the opinion of the court in special

circumstances where publicity would prejudice the interests of justice; but any judgment rendered in a criminal case or in a

suit at law shall be made public except where the interest of juvenile persons otherwise requires or the proceedings concern

matrimonial disputes or the guardianship of children.

DPU

20

จะเหนไดวาตามกตการะหวางประเทศวาดวยสทธพลเมองและสทธทางการเมอง ค.ศ.

1966 ขอ 14 (1) นนไดมการกาหนดถงรายละเอยวเกยวกบการพจารณาคดลบไวอยางละเอยด ไม

เพยงแตพจารณาถงประเดนของความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนดอนรวมไปถงความมนคงของ

รฐแตเพยงอยางเดยวแตยงพจารณาถงสทธของบคคลทอาจไดรบผลกระทบจากการพจารณาคด

รวมไปถงในสวนของอานาจเฉพาะของศาลทมไวเพอควบคมการดาเนนการะบวนพจารณาอกดวย

นอกจากนยงไดวางหลกเกณฑขยายไปถงในสวนของการทาคาพพากษาทจะตองทาโดยเปดเผย

เชนกนเวนเสยแตวาเพอประโยชนบางประการเทานนจงจะทาเปนการลบไดโดยมงเนนไปท

ประโยชนของเดกเปนสาคญ

2.2.4 ววฒนาการของการพจารณาคดโดยเปดเผยในประเทศไทย

แตเดมนนการพจารณาคดอาญาของไทยถอวาเปนระบบไตสวน โดยในสมยกรง

รตนโกสนทรตอนตนนนถอวาจาเลยเปนผมวหมองทนททถกกลาวหา ศาลจะตองสนนษฐานวา

จาเลยเปนผกระทาความผดตามทโจทกกลาวหา จาเลยมหนาททจะหาพยานหลกฐานเพอยนยน

ความบรสทธของตน การพสจนทาโดยวธการบกนาลยไฟ หรอใชวธพจารณาโจรผรายตามจารต

นครบาล34 นอกจากในสวนของการไมมหลกประกนสทธของจาเลยแลวในสวนของศาลเองกมไดม

การจดตงอาคารศาลอยางเปนทางการดงเชนปจจบน แตใชบานเรอนของสภาตลาการผชาระเปนท

พจารณาคด35 ศาลจงมอยอยางกระจดกระจายและมอานาจทไมแนนอนโดยถอวาศาลเปนแผนก

หนงทขนอยกบกระทรวงฝายปกครอง ทกกระทรวงลวนแตมศาลของตน

ตอมาในรชสมยพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหวไดมการประกาศใชพระราช

ยกเลกวธพจารณาโจรผรายตามจารตนครบาล ร.ศ. 115 และพระราชบญญตวธพจารณาความอาญา

มโทษใชไปพลางกอน ร.ศ. 115 อนถอไดวาเปนการเปลยนแปลงกระบวนการยตธรรมในทางอาญา

ของประเทศไทยไปสแบบแผนของอารยประเทศโดยอาศยหลกกฎหมายของประเทศองกฤษเปน

รากฐานในการรางพระราชบญญตวธพจารณาความอาญามโทษใชไปพลางกอน ร.ศ. 11536

นอกจากนนพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหวไดทรงสถาปนากระทรวงยตธรรมขนเมอ

วนท 25 มนาคม ร.ศ. 110 ซงเปนการรวบรวมศาลซงกระจดกระจายอยตามกระทรวงตางๆใหขนอย

กบกระทรวงยตธรรมเพยงแตกระทรวงเดยว ซงหากพจารณาถงหลกเปดเผยในชวงยคกอนการ

ปฏรประบบศาลในสมยรชกาลท 5 แลวไมมการกลาวถงการพจารณาคดโดยเปดเผยไว ประกอบกบ

34 สนย มลลกะมาลย และคณะ. (2525). ววฒนาการของกฎหมายไทยในรอบสองรอยป : รายงานผลการวจย เลม 4.

หนา 3. 35 แหลงเดม. หนา 81. 36 แหลงเดม. หนา 29.

DPU

21

ลกษณะของการพจารณาคดทใชบานเรอนของสภาตลาการผชาระคดเปนสถานทพจารณาคดแลว

นาจะสนนษฐานไดวาในการพจารณาคดนนบคคลภายนอกไมสามารถทจะเขารวมในการพจารณา

คดได37 และแมจะมการประกาศใชพระราชบญญตวธพจารณาความอาญามโทษใชไปพลางกอน ร.

ศ. 115 กหาไดปรากฏบทบญญตในเรองการพจารณาคดโดยเปดเผยแตอยางใด

ภายหลงจากนนในสมยร.ศ. 125 ประเทศไทยกบประเทศฝรงเศสไดมการทาสญญาพระ

ราชไมตรกน คอสญญาทางพระราชไมตรระหวางกรงสยามกบกรงฝรงเศส ลงวนท 27 มนาคม ร.ศ.

125 โดยตามขอ 2 และขอ 4 ของสญญาทางพระราชไมตรระหวางกรงสยามกบกรงฝร งเศสนนได

บญญตถงหลกเปดเผยไวดงน

ขอ 2 “การพจารณาคดตางๆจะเปนความแพงหรอความอาญากด ใหพจารณาโดย

เปดเผย”

ขอ 4 “คาพพากษานนใหอานในศาลโดยเปดเผย ทงเหตผลทยกขนวนจฉยกตองให

ปรากฏในคาพพากษา”

การบญญตถงหลกเปดเผยไวในสญญาทางพระราชไมตรระหวางกรงสยามกบกรง

ฝร งเศสดงกลาวนบวาเปนการปรากฏถงหลกเปดเผยไวเปนลายลกษณอกษรเปนครงแรก38และ

ตอมาหลกเปดเผยดงกลาวกไดปรากฏในประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา พ.ศ. 2478 ใน

มาตรา 172 ซงมมาจนถงปจจบน และสาหรบในกฎหมายระดบรฐธรรมนญนน แตเดมตาม

รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พ.ศ. 2540 หาไดมการบญญตรองรบหลกเปดเผยไวอยางเปน

การทวไปในรฐธรรมนญ คงมแตเฉพาะบญญตรบรองใหในสวนของศาลรฐธรรมนญเทานนท

จะตองมการพจารณาคดโดยใชหลกเปดเผย อยางไรกตามในรฐธรรมนญฉบบปจจบนนไดมการ

บญญตรบรองหลกเปดเผยไวเปนการทวไปในรฐธรรมนญมาตรา 40 (2) แลว

2.2.5 ขอบเขตของหลกเปดเผย

แมวาหลกเปดเผยจะเปนหลกสาคญทมขนเพอเปนหลกประกนสทธของจาเลยใน

คดอาญาแตหลกดงกลาวกหาไดเปนหลกทเครงครดจนจะตองมการบงคบใชในทกกรณโดย

ปราศจากขอยกเวนแตอยางใด หลกเปดเผยนยงคงปรากฏขอยกเวนอยทงนเพอเปนการรกษา

ประโยชนบางประการทอาจมนาหนกทเหนอกวาหลกเปดเผย ซงหากมการชงนาหนกระหวางสทธ

ของจาเลยตามหลกเปดเผยและประโยชนอนๆแลวประโยชนอนๆนนมนาหนกทมากกวาสทธของ

จาเลยตามหลกเปดเผยกยอมเปนกรณทจะมการพจารณาคดลบอนเปนขอยกเวนตามหลกเปดเผยได

สาหรบขอบเขตของหลกเปดเผย หรออาจเรยกไดวาประโยชนอนๆทอาจมนาหนก

37 นวพงษ บญสทธ. เลมเดม. หนา 21. 38 แหลงเดม. หนา 23.

DPU

22

มากกวาสทธของจาเลยตามหลกเปดเผยซงเปนสงทกาหนดขอบเขตของหลกเปดเผยไวนนอาจแบง

ไดเปน 4 ประการ ดงน

1. ขอบเขตเกยวกบความมนคงของประเทศ

2. ขอบเขตเกยวกบความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนด

3. ขอบเขตเกยวกบสทธของบคคล

4. ขอบเขตอนๆ

ซงขอบเขตทง 4 ประการนเปนสงทจะกาหนดขอบเขตหรอเปนสงจากดการใชหลกเปดเผยเอาไว

2.2.5.1 ขอบเขตเกยวกบความมนคงของประเทศ

ในบางกรณนนการพจารณาคดตามหลกเปดเผยอาจผลรายตอความมนคงของประเทศ

ได เพราะในการพจารณาคดบางประเภท เชน คดเกยวกบทางการทหารหรอคดเกยวกบ

ความสมพนธระหวางประเทศนนหากมการเปดเผยขอมลหรอรายละเอยดเกยวกบคดตอ

สาธารณชนกอาจทาใหเกดความไมสงบเรยบรอยหรอความไมมนคงขนในประเทศได ดงนนใน

บางกรณเพอรกษาความมนคงของประเทศไวอาจจะตองยกเวนไมใชการพจารณาคดโดยเปดเผยก

ได ซงคดในลกษณะดงกลาวนศาลไทยเคยใชอานาจไปถงขนทวานอกจากจะใหพจารณาคดโดยลบ

แลวศาลยงไมกลาวถงรายละเอยดเรองราวตางๆ บคคลและสถานทๆ เกยวของไวในคาพพากษาอก

ดวย 39 ขอบเขตดงกลาวนเปนทยอมรบกนโดยท วไปทงในทางระหวางประเทศ40และใน

ตางประเทศ41วาเปนขอบเขตหรอประโยชนประการหนงทมนาหนกเหนอกวาสทธตามหลกเปดเผย

ของจาเลย โดยขอบเขตประการนประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาของไทยไดกาหนดไว

เปนขอยกเวนทวไปตามมาตรา 177

2.2.5.2 ขอบเขตเกยวกบความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนด

สาหรบความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนดนนคอนขางจะเปนคาทมความหมายกวาง

ทาใหขอบเขตประการนมลกษณะเปนขอบเขตทมความหมายกวางและยดหยนมากประการหนง

ประชาชน เชน กรณคดความผดเกยวกบเพศหรอความผดฐานหมนประมาทนนหากปลอยใหมการ

พจารณาคดโดยเปดเผยยอมจะทาใหเกดความเสอมเสยแกตวผเสยหาย ขอบเขตดงกลาวนเปนท

ยอมรบกนโดยทวไปในสากลเชนเดยวกนกบขอบเขตประการแรก

39 คาพพากษาฎกาท 1740/2518 40 กตการะหวางประเทศวาดวยสทธพลเมองและสทธทางการเมอง ค.ศ. 1966 ขอ 14 (1) 41

เชน Official Secrets Act 1920 มาตรา 8(4) ของประเทศองกฤษ เปนตน

DPU

23

2.2.5.3 ขอบเขตเกยวกบสทธของบคคล

ในการพจารณาคดอาญาซงจะตองดาเนนการคนหาความจรงนนอาจมกรณท

กระทบกระเทอนถงสทธของบคคลได การพจารณาคดในศาลโดยเปดเผยนนกเปนกรณหนงทอาจ

กระทบกระเทอนถงสทธของบคคลทเกยวของในคดไมวาจะเปนจาเลยหรอผเสยหายเชนเดยวกน

เชน ในกรณความผดทเกยวกบเพศนน คาเบกความของพยานอาจกอใหเกดความเสยหายตอ

ผเสยหายทเปนหญงได และในอกมมหนง สาหรบคดทจาเลยเปนเดกหรอเยาวชนนนหากปลอยให

มการพจารณาคดโดยเปดเผยกอาจสงผลกระทบตอสวสดภาพรวมถงอนาคตของเดกหรอเยาวชน

ผกระทาความผดทจะตองกลบสสงคมในภายหลง หากพจารณาแลวขอบเขตเกยวกบสทธของ

บคคลนมลกษณะทไมแตกตางไปจากในสวนของความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนดเทาใดนก

สาหรบขอบเขตเกยวกบบคคลนแมจะกลาวไดวาหากการพจารณาคดโดยเปดเผยทาใหเกดความ

กระทบกระเทอนตอสทธของจาเลยซงเปนบคคลทหลกเปดเผยใหความคมครองเปนพเศษแลวกหา

ไดสงผลใหจาเลยสามารถสละสทธทจะไดรบการพจารณาคดตามหลกเปดเผยไดเสมอไปแตอยาง

ใด ทงนเนองจากวานอกจากหลกเปดเผยนนจะเปนหลกซงมขนเพอเปนหลกประกนสทธของจาเลย

แลวแตในอกมมหนงหลกเปดเผยยงเปนสทธของประชาชนทวไปทใหประชาชนทวไปสามารถเขา

ตรวจสอบการใชอานาจของศาลไดอกดวย ดงนนแมวาสทธของจาเลยเองจะเปนขอจากดหรอ

ขอบเขตประการหนงของหลกเปดเผยแตกหาไดเปนขอบเขตทเครงครดหรอเปนสทธโดยเดดขาด

ของจาเลยแตเพยงฝายเดยวแตอยางใด42

2.2.5.4 ขอบเขตอนๆ

นอกจากขอบเขตของหลกเปดเผยทเกดจากการเทยบกบประโยชนอนๆทอาจมนาหนก

มากกวาการคมครองสทธของจาเลยตามหลกเปดเผยแลว เหตผลประการอนบางประการกอาจ

สงผลใหไมสามารถมการพจารณาคดโดยเปดเผยอยางเตมรปแบบไดเชนเดยวกน ตวอยางทเหนได

ชดเจนคอกรณของหองพจารณาทไมไดมขนาดใหญโตจนประชาชนทวไปทตองการเขาฟงการ

พจารณาคดสามารถเขาฟงการพจารณาคดไดตามตองการ กรณดงกลาวนกเปนขอจากดหนงทอาจ

ไมสามารถพจารณาคดโดยเปดเผยไดอยางเตมรปแบบได ซงสาหรบหองพจารณาคดในศาลบาง

ศาลนนมทไมเพยงพอจนแมแตคความกอาจไมสามารถเขาไปในหองพจารณาคดไดเลยทเดยว หรอ

แมกระทงอานาจของศาลทใชในการควบคมใหการพจารณาคดเปนไปอยางสงบโดยการใหบคคล

บางคนออกไปจากหองพจารณานนกมลกษณะเปนการยกเวนการใชการพจารณาคดโดยเปดเผย

42 Lawrence J. Culligan and Milford Nikolic B (2003). Corpus Juris Secundum Volume 23 (Cumulative Annual

Pocket Part). p. 74.

DPU

24

ตามหลกเปดเผยเชนเดยวกน43 ตวอยางทปรากฏในระบบกฎหมายไทยเชนตามทบญญตไวใน

ประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง มาตรา 33 หรอมาตรา 114 เปนตน

2.2.6 ความหมายและลกษณะของการพจารณาคดลบ

การพจารณาคดลบเปนขอยกเวนของหลกเปดเผย โดยหากมการพจารณาคดลบแลว

บคคลท วไปยอมไมสามารถทจะเขาฟงการพจารณาคดได คงมแตเพยงเฉพาะบคคลทกฎหมาย

กาหนดหรอศาลอนญาตทจะเขาฟงการพจารณาไดเทานน การพจารณาคดลบนจงเปนกรณกฎหมาย

จากดบคคลทมสทธอยในหองพจารณา44 ตรงกนขามกบหลกเปดเผยทอนญาตใหประชาชนทวไป

สามารถเขาฟงการพจารณาคดได

ตามหลกสากลนน การพจารณาลบจะมขนไดเฉพาะในกรณทจากดเทานน เชน เพอ

ความมนคงของชาตหรอเหตผลเกยวกบความสงบเรยบรอยของประชาชน45 หลกในลกษณะ

ดงกลาวปรากฏในกฎหมายภายในของแตละประเทศเชนเดยวกน เชน ในประเทศสหรฐอเมรกานน

การพจารณาคดลบจะกระทาไดในกรณเพอรกษาประโยชนของรฐบาล46 หรอสาหรบประมวล

กฎหมายวธพจารณาความอาญาของไทย การจะพจารณาลบหรอไมนนใหเปนดลพนจของศาล โดย

จะตองเปนไปเพอประโยชนแหงความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนดของประชาชน หรอเพอ

ปองกนความลบอนเกยวกบความปลอดภยของประเทศมใหลวงรถงประชาชน47 ซงนอกจากจะม

บญญตไวในประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาแลวยงมปรากฏในกฎหมายพเศษฉบบอนอก

เชน พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยวธพจารณาคดอาญาของผดารงตาแหนงทาง

การเมองพ.ศ. 254248 หรอพระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและ

ครอบครว พ.ศ. 2553 49 เปนตน โดยหากพจารณาแลวการทจะถอวากรณใดทจะมการพจารณาคด

ลบไดนนจงมลกษณะเปนการเปรยบเทยบประโยชนระหวางสทธของจาเลยทจะไดรบหากมการ

พจารณาคดโดยเปดเผยเทยบกบคณคาอนๆทจะตองไดรบการกระทบกระเทอนหากมการพจารณา

คดในรปแบบดงกลาว50

43 Lawrence J. Culligan and Milford Nikolic B Op.cit. p. 73. 44 คณต ณ นคร ก เลมเดม. หนา 536. 45 กตการะหวางประเทศวาดวยสทธพลเมองและสทธทางการเมอง ค.ศ. 1966 ขอ 14 (1) 46 Lawrence J. Culligan and Milroad Nikolic A Op.cit. p. 440. 47 ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 177 48 พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยวธพจารณาคดอาญาของผดารงตาแหนงทางการเมอง พ.ศ. 2542 มาตรา

26 49 พระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2553 มาตรา 108 50 Nancy J. King, Jerold H. Israel and Wayne R. LaFars. Op.cit. p. 1090.

DPU

25

2.2.6.1 การพจารณาลบตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา

ตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญานนไดกาหนดหลกเกณฑในการทจะมการ

พจารณาคดลบไดเมอเปนกรณเพอ

1) เพอประโยชนแหงความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนดของประชาชน

2) เพอปองกนความลบอนเกยวกบความปลอดภยของประเทศมใหลวงรถงประชาชน51

จะเหนไดวาตามประมวลกฎหมายวธพจารณานนไดกาหนดประโยชนอน 2 ประเภทท

กฎหมายจะอนญาตใหมการพจารณาคดลบได ซงสาหรบในสวนของปองกนความลบอนเกยวกบ

ความปลอดภยของประเทศมใหลวงรถงประชาชนนนหากพจารณาแลวมลกษณะเปนเพอปกปก

รกษาความมนคงของรฐ ซงกคอกคอความสงบเรยบรอยทางการเมองอนเปนสวนหนงของความ

สงบเรยบรอยของประชาชนน นเอง52 ดงนนโดยสรปแลวหลกเกณฑเกยวกบการทกฎหมายจะ

อนญาตใหมการพจารณาลบไดกคอตองตองเปนการมขนเพอรกษาความสงบเรยบรอยหรอศลธรรม

อนดของประชาชนอนเปนคาทมความหมายทกวาง และเปนสงทอยภายใตดลพนจของศาลเปนไป

ตามแตละเรองไป53

ในการทจะมการพจารณาคดลบไดนน นอกจากจะตองเปนเพอประโยชน 2 ประการ

ตามทประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญากาหนดแลว กฎหมายวางหลกเกณฑใหเปนเรองทอย

ในดลพนจของศาลทจะส งใหมการพจารณาคดลบได โดยอาจเปนกรณทศาลเหนสมควรเองหรอ

คความรองขอ กลาวคอ แมจะมกรณเพอเปนการคมครองประโยชนทกฎหมายกาหนด แตศาลกอาจ

ไมอนญาตใหมการพจารณาคดลบได และหากศาลสงใหมการพจารณาคดลบแลว มเฉพาะแตบคคล

ดงตอไปนทจะอยในหองพจารณา54

1) โจทกและทนาย

2) จาเลยและทนาย

3) ผควบคมตวจาเลย

4) พยานและผชานาญพเศษ

5) ลาม

6) บคคลผมประโยชนเกยวของและไดรบอนญาตจากศาล

7) พนกงานศาลและเจาหนาทรกษาความปลอดภยแกศาลแลวแตจะเหนสมควร

51 ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 177 52 จด เศรษฐบตร. (2551). หลกกฎหมายแพงลกษณะนตกรรมและสญญา. หนา 32. 53 จาป โสตถพนธ. (2547). คาอธบายนตกรรม-สญญา. หนา 78. 54 ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 178

DPU

26

2.2.6.2 การพจารณาคดลบตามกฎหมายอน

นอกจากหลกเกณฑการพจารณาคดลบตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา

แลว ศาลอนๆซงมใชศาลทมอานาจในการพจารณาคดอาญาโดยท วไปซงมวธพจารณาคด

โดยเฉพาะของตนกไดมการกาหนดหลกเกณฑเกยวกบการพจารณาคดลบไว ทงในรปแบบทมการ

กาหนดหลกเกณฑการพจารณาคดลบไวโดยเฉพาะ และทจะตองใชหลกเกณฑตามประมวล

กฎหมายวธพจารณาความอาญามาปรบใชโดยอนโลม ซงแตละกรณกลวนแลวแตขนอยกบการ

เปรยบเทยบประโยชนบางประการทเหนอกวาสทธของจาเลยในการไดรบการพจารณาคดโดย

เปดเผยตามแตละกรณไป

1) ศาลฎกาแผนกคดอาญาของผดารงตาแหงทางการเมอง

ศาลฎกาแผนกคดอาญาของผดารงตาแหงทางการเมองนนเปนศาลยตธรรมทมลกษณะ

พเศษแตกตางไปจากศาลยตธรรมอน ซงนอกจากในสวนของเขตอานาจในการพจารณาทจากดทง

ในสวนของประเดนแหงคดและตวบคคลทจะเปนจาเลยในคด55 การเรมตนคดในชนศาลยงเรมทชน

ของศาลฎกาทนทอกดวย

หลกเกณฑเกยวกบการพจารณาคดลบในศาลฎกาแผนกคดอาญาของผดารงตาแหงทาง

การเมองกมลกษณะไมตางไปจากทปรากฏในประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา คอจะใชได

ในกรณทเปนขอยกเวนเทานน โดยการพจารณาลบจะมไดเพอคมครองประโยชนสาธารณเปน

สาคญ56 ซงการจะมคาสงใหพจารณาคดลบนนเปนอานาจของศาลทจะอนญาต หาใชบทบงคบศาล

ใหตองพจารณาคดลบในทกกรณแตอยางใด

2) ศาลเยาวชนและครอบครว

ศาลเยาวชนและครอบครวนนเปนศาลพเศษทมเขตอานาจเหนอคดอาญาทเดกและ

เยาวชนเปนผกระทาความผดโดยมงไปในดานการคนหาสาเหตททาใหเดกและเยาวชนกระทา

ความผด และมงแกไขสาเหตดงกลาวมากกวาทจะมงลงโทษเดกและเยาวชน 57 นอกจากอานาจ

พจารณาคดอาญาแลว ศาลเยาวชนและครอบครวยงมอานาจพจารณาคดแพงในสวนของคด

ครอบครวอกดวย

สาหรบหลกเกณฑในการพจารณาคดลบในศาลเยาวชนและครอบครวนนจะมลกษณะ

ทแตกตางไปจากทปรากฏในประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาคออานาจในการตดสนใจวา

55 รฐธรรมนญ มาตรา 275 56 พระราชบญญตประกอบรฐธรรมนญวาดวยวธพจารณาคดอาญาของผดารงตาแหนงทางการเมอง พ.ศ. 2542 มาตรา

26 บญญตวา “การพจารณาและไตสวนพยานหลกฐานใหกระทาโดยเปดเผยเวนแต มความจาเปนเพอคมครองประโยชน

สาธารณะสาคญใหศาลมคาสงใหพจารณาเปนการลบได” 57 อจฉรยา ชตนนทน. (2552). กฎหมายเกยวกบคดเดก เยาวชน และคดครอบครว. หนา 63.

DPU

27

จะใชการพจารณาคดโดยเปดเผยหรอโดยลบนนมไดเปนอานาจของศาล แตการพจารณาคดในศาล

เยาวชนและครอบครวนนจะตองพจารณาลบเสมอ โดยเฉพาะบคคลตามทกฎหมายกาหนดเทานนท

จะมสทธเขาฟงการพจารณาได58 ทงนเพราะเจตนารมณของศาลเยาวชนและครอบครวมงทจะแกไข

ใหเดกและเยาวชนเปนคนดและสามารถอยในสงคมไดอยางไมมปมดอยและไมคองการใหมการ

ประจานเดกหรอเยาวชนนนเอง59 ซงนอกจากในสวนของการพจารณาทจะตองทาโดยลบแลว การ

อานคาพพากษากจะตองทาเปนการลบดวยเชนกน60

3) ศาลลมละลาย

ศาลลมละลายเปนศาลชนตนซงเปนศาลชานญพเศษทมอานาจพจารณาคดลมละลาย

รวมไปถงคดแพงและคดอาญาทเกยวกบกฎหมายลมละลายดวย61 โดยในสวนของการพจารณาคด

ลบนน เนองจากในพระราชบญญตจดตงศาลลมละลายและวธพจารณาคดลมละลาย พ.ศ. 2542

มไดมการกาหนดหลกเกณฑไว แตตามมาตรา 14 แหงพระราชบญญตจดตงศาลลมละลายและวธ

พจารณาคดลมละลาย พ.ศ. 2542 ไดบญญตวา “นอกจากทบญญตไวในพระราชบญญตน กระบวน

พจารณาในศาลลมละลายใหเปนไปตามกฎหมายวาดวยลมละลาย และขอกาหนดตามมาตรา 19 ใน

กรณทไมมบทบญญตและขอกาหนดดงกลาว ใหนาบทบญญตแหงประมวลกฎหมายวธพจารณา

ความแพงมาใชบงคบโดยอนโลม” ดงนนหลกเกณฑในการพจารณาคดลบสาหรบคดอาญาท

เกยวของกบคดลมละลายจงตองเปนไปตามหลกเกณฑในประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา

ทงในสวนของบคคลผมอานาจ และเงอนไข หรอประโยชนทกฎหมายอนญาตใหมการพจารณาคด

ลบได คอเพอประโยชนแหงความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนดของประชาชน หรอเพอปองกน

ความลบอนเกยวกบความปลอดภยของประเทศมใหลวงรถงประชาชน62นนเอง

4) ศาลทรพยสนทางปญญาและการคาระหวางประเทศ

ศาลทรพยสนทางปญญาและการคาระหวางประเทศเปนศาลชานญพเศษทมเขตอานาจ

เหนอทงคดแพงและคดอาญาทเกยวของกบทรพยสนทางปญญา เชน ลขสทธ สทธบตร หรอ

เครองหมายการคา เปนตน และในสวนทเกยวของกบการคาระหวางประเทศ โดยสาหรบ

หลกเกณฑการพจารณาคดลบในศาลทรพยสนทางปญญาและการคาระหวางประเทศนนจะเปนไป

ตามขอกาหนดคดทรพยสนทางปญญาและการคาระหวางประเทศ พ.ศ. 2540 ซงจะใหเปนดลพนจ

ของศาลในการสงใหใชการพจารณาคดลบ หากเปนกรณเพอประโยชนดงตอไปน

58 พระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2553 มาตรา 108 59 อจฉรยา ชตนนทน. เลมเดม. หนา 185. 60 พระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2553 มาตรา 135 61 พระราชบญญตจดตงศาลลมละลาย และวธพจารณาคดลมละลาย มาตรา 3 และมาตรา 7 62 ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 177

DPU

28

(1) เพอความเหมาะสม

(2) เพอคมครองสทธในทรพยสนทางปญญา หรอ

(3) เพอมใหเกดความเสยหายแกธรกจการคาระหวางประเทศของคความ

โดยขอกาหนดดงกลาวนนจะตองนามาใชกบการพจารณาคดอาญาโดยอนโลม63 กรณ

ดงกลาวจงทาใหเหนวา สาหรบคดอาญาทมการดาเนนคดในศาลทรพยสนทางปญญาและการคา

ระหวางประเทศนน ศาลมดลพนจอยางกวางขวางในการทจะสงใหมการพจารณาคดลบไดหรอไม

เพราะตามปกตแลวประโยชนทศาลจะสามารถอางขนเพอใชเปนฐานในการพจารณาคดลบไดนน

จะตองเปนเพอความสงบเรยบรอยของประชาชนดงเชนทปรากฏในประมวลกฎหมายวธพจารณา

ความอาญา หรอเพอคมครองบคคลทกฎหมายประสงคจะคมครองดงเชนหลกเกณฑทใชในศาล

เยาวชนและครอบครว แตสาหรบการพจารณาคดอาญาในศาลทรพยสนทางปญญาและการคา

ระหวางประเทศนน แมเพอประโยชนของคความหรอเพอความเหมาะสมศาลกมดลพนจทจะใชการ

พจารณาลบไดแลว

5) ศาลทหาร

ศาลทหารเปนศาลทถกจดอยคนละประเภทกบศาลยตธรรม ศาลปกครอง หรอศาล

รฐธธรรมนญ โดยมเขตอานาจในสวนของคดอาญาทบคคลทอยในอานาจของศาลทหารกระทา

ความผด64 โดยสาหรบหลกเกณฑการพจารณาคดลบในศาลทหารนนตามพระราชบญญตธรรมนญ

ศาลทหาร พ.ศ. 2498 มไดมการบญญตหลกเกณฑไว คงมแตเพยงระเบยบราชการศาลทหาร พ.ศ.

2532 ไดวางหลกเกณฑใหการพจารณาคดตองทาโดยเปดเผยไวเทานน อยางไรกตามเนองจากใน

มาตรา 45 แหงพระราชบญญตธรรมนญศาลทหาร พ.ศ. 2498 ไดบญญตวา “วธพจารณาความอาญา

ทหาร ใหนากฎหมาย กฎและ ขอบงคบซงออกตามกฎหมายฝายทหารมาใชบงคบ ถาไมมกฎหมาย

กฎและ ขอบงคบฝายทหารกใหนาประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญามาใชบงคบ โดยอนโลม

ถาวธพจารณาขอใดซงประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มไดบญญตไวโดยเฉพาะใหนา

บทบญญตแหงประมวลกฎหมายวธพจารณา ความแพงมาใชบงคบเทาทจะใชได” ดงนนหลกเกณฑ

เกยวกบการพจารณาคดลบในศาลทหารจงตองเปนไปตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา

มาตรา 177 เปนไปในลกษณะเดยวกนกบทปรากฏในศาลลมละลาย กลาวคอจะตองเปนไปเพอ

ประโยชนแหงความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนดของประชาชน หรอเพอปองกนความลบอน

เกยวกบความปลอดภยของประเทศมใหลวงรถงประชาชนนนเอง

63 ขอกาหนดคดทรพยสนทางปญญาและการคาระหวางประเทศ ขอ 42 64 พระราชบญญตธรรมนญศาลทหาร พ.ศ. 2498 มาตรา 13 และ 14

DPU

29

2.3 แนวความคดเกยวกบการพจารณาคดอาญาของเดกและเยาวชน

เนองจากการวธพจารณาในศาลเยาวชนและครอบครวเปนขอยกเวนของหลกเปดเผย

ประการหนง ประกอบกบทการทราบถงแนวคดเกยวกบการพจารณาคดของเดกและเยาวชนซงรวม

ไปถงวตถประสงคของการจดตงศาลเยาวชนและครอบครวกเปนสงสาคญทจะตองนามาพจารณา

ประกอบถงความเหมาะสมในการกาหนดใหผกระทาความผดตามพระราชบญญตคมครองเดก พ.ศ.

2546 ตองตกอยภายใตเขตอานาจของศาลเยาวชนและครอบครวดวยหรอไม

2.3.1 ววฒนาการเกยวกบการปฏบตตอเดกและเยาวชนในคดอาญาทแยกจากผใหญ

แนวความคดเกยวกบความแตกตางระหวางผกระทาผดทเปนเดกและเยาวชนออกจาก

ผกระทาความผดทเปนผใหญนนมมาตงแตสมยโบราณแลวโดยจะเหนไดจากในสมยโรมน ทง

กฎหมายแพงโรมนและกฎหมายพระไดแบงแยกความแตกตางระหวางผกระทาความผดทเปนเดก

และเยาวชนออกจากผใหญโดยใชเกณฑอาย นอกจากนตามทลมดซงเปนคมภรโบราณของยวไดม

การกาหนดวาหามใชการลงโทษทางรางกายตอบคคลซงยงไมถงวยหนมสาว คอ 12 ปสาหรบหญง

และ 13 ปสาหรบชาย และจะไมมการลงโทษประหารชวตสาหรบผกระทาความผดทมอายตากวา

20 ปอกดวย65

อยางไรกตามแมจะปรากฏถงแนวคดเกยวกบความแตกตางระหวางผกระทาความผดท

เปนเดกและเยาวชนวามความแตกตางจากผใหญ แตในสวนของการปฏบตในสวนอนนอกจากโทษ

นนยงคงไมมปรากฏใชในระบบของกฎหมายวธพจารณาความอาญา ในประเทศองกฤษในชวง

ศตวรรษท 15 นนมการตงศาล Chancery Court อนเปนศาลทอยภายใตการควบคมดแลของกษตรย

ขนมาโดยมวตถประสงคบางประการในการชวยเหลอเดกและเยาวชนเนองจากถอตามหลกทวา

กษตรยอนเปนผปกครองประเทศนนมความรบผดชอบตอบคคลทอยภายใตการปกครองเสมอน

เปนบดามารดา (Parens Patriae อนหมายความวาหมายความวา Parent of the Country) โดยใหศาล

ดงกลาวมหนาทในการจดหาสงจาเปนตอเดก แตการดาเนนคดในศาล Chancery Court นนมกไม

เกยวของกบคดทเดกหรอเยาวชนกระทาความผดเทาใดนก แตมกจะเกยวกบกรณของเดกหรอ

เยาวชนทถกทอดทงเสยมากกวา และนอกจากน ในชวงศตวรรษท 17 ถง 18 เดกและเยาวชน

ผกระทาความผดยงตองถกสงตวไปจาคก ณ เรอนจาเดยวกบผกระทาความผดทเปนผใหญ มเพยง

ในบางครงเทานนทจะมการแยกเดกและเยาวชนผกระทาความผดออกจากผกระทาความผดทเปน

ผใหญ

65 Jennifer M. Allen, John J. Conrad and Steven M.Cox. (2003). Juvenile Justice: a guide to theory and practice.

p. 3-4.

DPU

30

อยางไรกตามในชวงศตวรรษท 18 นเองทเรมมการคานงถงการปฏบตตอเดกและ

เยาวชนผกระทาความผดทเปลยนแปลงไป โดยในค.ศ. 1704 ไดมการจดตงสถาบนเพอการดแลเดก

และเยาวชนผกระทาความผดขนมาโดยเฉพาะคอ โรงพยาบาล St. Michael’s ซงไดถกจดตงโดย

พระสนตะปาปา คลเมนตท 11 โดยมวตถประสงคเพอแกไขและอบรมส งสอนเดกและเยาวชนท

ประพฤตผดใหกลบมาเปนบคลากรทดของสงคม ในภายหลงในประเทศองกฤษกไดมการจดตง

สถาบนในลกษณะดงกลาวทเปนของเอกชนขนมาเปนแหงแรกในค.ศ. 1788 และสาหรบประเทศ

สหรฐอเมรกานนกอนค.ศ. 1825 ผกระทาความผดทเปนเดกและเยาวชนนนไมไดรบการปฏบตท

แตกตางไปจากผกระทาความผดทเปนผใหญ สงผลใหเกดการตระหนกถงผลจากการกระทาใน

ลกษณะดงกลาวทอาจทาใหเดกและเยาวชนซมซบหรอเรยนรความเปนอาชญากรมาจากผกระทา

ความผดทเปนผใหญ ดงนนในชวงปค.ศ. 1824 ถง 1828 จงไดมการจดตงสถาบนเพอดแลเดกและ

เยาวชนผกระทาความผดขนมาเปนจานวนมาก66

ในสวนของว ธพจารณาคดทเกยวกบเดกและเยาวชนโดยเฉพาะนน ประเทศ

สวสเซอรแลนดเปนประเทศแรกทเรมใชวธพจารณาในลกษณะดงกลาว โดยเรมในค.ศ. 1862 และ

ประเทศสหรฐอเมรกาเปนประเทศทสองทมกระบวนพจารณาคดเกยวกบเดกและเยาวชน เมอ

ประมาณค.ศ. 186967 โดยสาหรบในประเทศไทยนนกระทรวงยตธรรมรเรมแนวคดเกยวกบการ

จดตงศาลเยาวชนเพอคมครองสวสดภาพของเดกและเยาวชนทกระทาความผดในทางอาญา และได

มการจดตงขนเมอพ.ศ. 2494 โดยจดตงเปนศาลคดเดกและเยาวชนกลาง และในปจจบนน ศาล

เยาวชนและครอบครวไดถกจดตงขนโดยพระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณา

คดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2553 ซงไดถกตราขนเพอบงคบใชแทนพระราชบญญตจดตงศาล

เยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2534 ทมมาแตเดม

2.3.2 เจตนารมณในการจดตงศาลเยาวชนและครอบครว

ศาลเยาวชนและครอบครวของประเทศไทยนนแตแรกเรมนนไดถกจดตงเปนศาลคด

เดกและเยาวชนกลางในพ.ศ. 2494 โดยมจดมงหมายในการแกไขสาเหตแหงการกระทาความผด

ของเดกและเยาวชนเปนสาคญ68 และในภายหลงกไดมการจดตงหนวยงานพเศษเพอดาเนนการ

ควบคไปกบศาลคดเดกและเยาวชนคอสถานพนจและคมครองเดกททาหนาทสบเสาะและพนจ

ขอเทจจรงเกยวกบเดกและเยาวชนเพอเสนอศาลคดเดกและเยาวชนใหทราบสาเหตแหงการกระทา

ความผด รวมทงดาเนนการแกไขบาบด ฝกอบรม และสงเคราะหเดกและเยาวชนตลอดจน

66 Ibid. p. 5-6. 67 มาตาลกษณ ออรงโรจน. เลมเดม. หนา 78-79. 68 คมกรช วฒนเสถยร. (2511). ศาลคดเดกและเยาวชน. หนา 73.

DPU

31

ดาเนนการคมประพฤตเดกและเยาวชนตามคาส งศาล และในภายหลงไดมการแกไขในสวนของ

วธการดาเนนงานในศาลคดเดกและเยาวชนใหมประสทธภาพมากขน จนกระท งในพ.ศ. 2527

กระทรวงยตธรรมจงไดเลงเหนวาการมงคมครองเดกและเยาวชนอยางเดยวโดยไมมงค มครอง

ครอบครวยอมไมเปนการคมครองเดกและเยาวชนอยางเพยงพอจงมการเสนอรางพระราชบญญต

จดตงศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2534 ขนบงคบใช

ในปพ.ศ. 253469ซงในปจจบนนมไดมการตราพระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธ

พจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2553 ขนมาใชบงคบแทนแลว

ศาลเยาวชนและครอบครวถกจดตงขนโดยมเจตนารมณคอ

1) เพอแบงแยกกระบวนการยตธรรมทางอาญาของเดกและเยาวชนออกจาก

กระบวนการยตธรรมทางอาญาของผใหญ

เนองจากสาเหตของการกระทาความผดของเดกและเยาวชนนนแตกตางจากสาเหตท

ผใหญกระทาความผดอาญา ดงนนการพจารณาคดในศาลเยาวชนและครอบครวจงแตกตางไปจาก

การพจารณาคดตามปกต70 และมวตถประสงคเพอคนหาสาเหตททาเดกและเยาวชนนนกระทา

ความผด ตลอดจนสภาพแวดลอมทเกยวของกบตวเดกหรอเยาวชนผกระทาความผด โดยจะตอง

คานงถงขอเทจจรงเหลานเปนสาคญนอกไปจากประเดนทวาเดกหรอเยาวชนกระทาความผดจรง

หรอไม71

2) เพอคมครองสวสดภาพของเดกและเยาวชนผกระทาความผด

จะเหนไดวาศาลเยาวชนและครอบครวมอานาจในการดาเนนการใชวธการสาหรบเดก

แกเดกหรอเยาวชนทมพฤตกรรมเบยงเบนแมวาเดกหรอเยาวชนนนจะยงมไดกระทาความผดอาญา

ไดทงนเนองจากเปนการคานงถงประโยชนสงสดของเดกและเยาวชนเปนสาคญ72

3) เพอนาวธการปรบปรงแกไขพฤตกรรมทเหมาะสมมาใชกบเดกและเยาวชนเปน

รายบคคล

เนองจากในการพจารณาคดอาญาในศาลเยาวชนและครอบครวนน นอกจากศาล

เยาวชนและครอบครวจะตองพจารณาถงประเดนทวาเดกหรอเยาวชนผนนกระทาความผดหรอไม

แลว ประเดนเกยวกบสาเหตในการกระทาความผดของเดกและเยาวชนรวมถงสภาพแวดลอมตางๆ

ทเกยวของกบเดกและเยาวชนผกระทาความผดกเปนประเดนสาคญทศาลจะตองนามาพจารณา

69 มาตาลกษณ ออรงโรจน. เลมเดม. หนา 94-95. 70 Jennifer M. Allen, John J. Conrad and Steven M.Cox. Op.cit. p. 98. 71 มาตาลกษณ ออรงโรจน. เลมเดม. หนา 80. 72 แหลงเดม. หนา 80.

DPU

32

ประกอบทงนเปนเพราะเหตทวตถประสงคประการหนงของศาลเยาวชนและครอบครวนนมเพอ

แกไขเดกและเยาวชนใหกลบตนเปนคดโดยเนนทการปองกนและแกไขฟนฟมากกวาทจะลงโทษ73

และเมอศาลพจารณาถงสาเหตแหงการกระทาความผดรวมไปถงสภาพแวดลอมตางๆแลว ศาลม

อานาจทจะใชวธการสาหรบเดกและเยาวชนโดยคานงถงความเหมาะสมในสวสดภาพและอนาคต

ของเดกและเยาวชนเปนสาคญ นอกจากนแมจะเปนกรณทเดกและเยาวชนกระทาความผดรวมกน

ศาลกมอานาจทสงใหใชวธการทแตกตางกนสาหรบผกระทาความผดเปนรายบคคลกได74

4) เพอธารงไวซงสถาบนครอบครว

เนองจากเดกและเยาวชนทกระทาความผดสวนมากมกมาจากครอบครวทแตกแยก เชน

บดามารดาแยกกนอย บดาหรอมารดามคสมรสใหม หรอมการทะเลาะทบตกนบอยๆ ศาลเยาวชน

และครอบครวจงตองมหนาทในการคมครองสถานภาพของครอบครวซงถอวาเปนสถาบนทสาคญ

ทสดของเดกและเยาวชน 75

5) เพอคมครองสทธ สวสดภาพ ของเดก เยาวชน สตร และบคคลในครอบครว

เจตนารมณในสวนนไดมการเพมเตมขนมาเมอมการบงคบใชพระราชบญญตศาล

เยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2553 โดยจะเหนไดชดจากการบญญตขยายเขตอานาจศาลเยาวชน

ออกไปใหมเหนอคดคมครองสวสดภาพเพอใหมความสอดคลองกบกฎหมายทอนทถกจดทาขน

โดยมว ตถประสงคในการคมครองสวสดภาพเดกหรอบคคลในครอบครว จากทแตเดมตาม

พระราชบญญตจดตงศาลเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2534 ไมมเจตนารมณในการคมครองไปถง

2.3.3 ลกษณะพเศษของศาลเยาวชนและครอบครวทแตกตางจากศาลทมอานาจพจารณา

คดอาญาตามปกต

ดวยเหตทเจตนารมณในการจดตงศาลเยาวชนและครอบครวโดยรวมนนมขนเพอ

ประโยชนของเดกและเยาวชนเปนสาคญ ดงนนการพจารณาคดในศาลเยาวชนและครอบครวจง

ปรากฏลกษณะพเศษดงน

1) การพจารณาคดอาญาในศาลเยาวชนและครอบครวจะตองทาเปนการลบ76 ซงรวมไป

ถงในสวนของการอานคาพพากษาทจะตองกระทาเปนการลบดวย77 ทงนเพราะศาลเยาวชนและ

ครอบครวมเจตนารมณในการแกไขฟนฟเดกและเยาวชนใหกลบตวเปนคนดและสามารถอยใน

73 แหลงเดม. หนา 82. 74 แหลงเดม. หนา 80-81. 75 แหลงเดม. หนา 81. 76 พระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2553 มาตรา 108 77 พระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2553 มาตรา 135

DPU

33

สงคมไดอยางไมมปมดอย78 ซงหากปลอยใหมการพจารณาคดโดยเปดเผยยอมไมอาจตอบสนอง

เจตนารมณดงกลาวไดและจะทาใหเกดตราบาปตอเดกหรอเยาวชนผกระทาความผด

2) การพจารณาคดอาญาในศาลเยาวชนและครอบครวนนมลกษณะไมเครงครดดงเชน

ทปรากฏในประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา79 กลาวคอศาลจะพยายามสรางความเปน

กนเองมใหเดกกลว เชนผพพากษาไมสวมครย การถามพยานไมเครงครด เปนตน80

3) ผพพากษาในศาลเยาวชนและครอบครวนนนอกจากจะประกอบดวยองคณะผ

พพากษาอาชพแลวยงจะตองประกอบดวยผพพากษาสมทบ81ซงมขนเพอชวยถวงนาหนกความ

เครงครดในทางกฎหมายของผพพากษาอาชพ นอกจากนยงจะชวยนาความรทมเกยวกบเดกและ

เยาวชนมาใชในการชวยพจารณาวาควรใชวธการใดกบเดกและเยาวชนเพอจะไดกลบตวเปนคนด82

4) ในการพจารณาคดอาญาศาลเยาวชนและครอบครวไมอาจมทนายความได คงมได

แตทปรกษากฎหมายเทานน83 โดยทปรกษากฎหมายดงกลาวอาจเปนทนายความหรอบคคลทม

ความรทางกฎหมายและไดจดทะเบยนเปนทปรกษากฎหมายแลว ทงนเพอไมใหเดกหรอเยาวชน

เกดความกลวเนองจากทปรกษากฎหมายจะไมใสครยเหมอนกบททนายความท วไปใสในการ

พจารณาคดอาญาตามปกต

5) ในการพจารณาคดนนนอกจากศาลจะพจารณาถงประเดนวาเดกหรอเยาวชนกระทา

ความผดหรอไมแลว ศาลยงจะตองพจารณาสานวนในสวนของสงแวดลอมทเกยวของกบตวเดก

หรอเยาวชนประกอบอกดวย84 ทงนเพราะวตถประสงคของศาลเยาวชนและครอบครวทมงแกไข

ฟนฟเดกและเยาวชนผกระทาความผดมากกวาทจะลงโทษนนเอง

6) ในการทาคาพพากษานนศาลเยาวชนและครอบครวมอานาจในการแกไขคาพพากษา

หรอคาส งเดดขาดทใหลงโทษหรอใชวธการสาหรบเดกและเยาวชนไดเสมอ85 กรณดงกลาวจะ

แตกตางไปจากทปรากฏหลกเกณฑในการพจารณาคดอาญาตามปกตทศาลไมสามารถแกไขคา

78 อจฉรยา ชตนนทน. เลมเดม. หนา 185. 79 พระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2553 มาตรา 114 80 มาตาลกษณ ออรงโรจน. เลมเดม. หนา 82. 81 พระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2553 มาตรา 23 อยางไรก

ตามมความเหนวาองคคณะผพพากษาในศาลเยาวชนและครอบครวนนไมจาเปนทจะตองประกอบดวยผพพากษาสมทบเสมอ

ไปเนองจากหากเปนคดทอยในอานาจของผพพากษาคนเดยวตามพระธรรมนญศาลยตธรรมมาตรา 24 และ 25 กไมจาเปนท

จะตองมผพพากษาสมทบรวมเปนองคคณะ ด อจฉรยา ชตนนทน. เลมเดม. หนา 76. 82 มาตาลกษณ ออรงโรจน. เลมเดม. หนา 132. 83 พระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2553 มาตรา 120 84 พระราชบญญตจดตงศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2553 มาตรา 115 85 พระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2553 มาตรา 137

DPU

34

พพากษาไดเวนเสยแตวาเปนการแกไขเลกนอย86 ทงนเพอใหคาพพากษาหรอคาส งของศาลนน

สามารถตอบสนองตอพฤตการณทเกยวกบเดกและเยาวชนทเปลยนแปลงไปได

86 ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 190

DPU

บทท 3

ขอยกเวนการใชการพจารณาคดโดยเปดเผยและเขตอานาจศาลสาหรบความผด

ทมวตถประสงคคมครองเดกและเยาวชน

ในการวเคราะหถงความเหมาะสมในการยกเวนไมใชการพจารณาคดโดยเปดเผยกบ

ผกระทาความผดอาญาตามกฎหมายทมวตถประสงคในการคมครองเดกอนเปนการจากดสทธของ

จาเลยทจะไดรบการพจารณาคดโดยเปดเผยตามหลกเปดเผยนน นอกจากจะตองพจารณาจาก

แนวคดและทฤษฎทเกยวของรวมไปถงหลกสากลทมการรบรองไวแลว ในสวนของหลกกฎหมาย

ของตางประเทศกเปนสงสาคญทจะตองนามาพจารณาเพอใหทราบวาในตางประเทศมการวาง

หลกเกณฑทางกฎหมายไวเชนใดเพอจะไดนามาวเคราะหถงการทประเทศไทยยกเวนไมใชการ

พจารณาคดโดยเปดเผยกบจาเลยทกระทาความผดอาญาตามกฎหมายทมวตถประสงคในการ

คมครองเดกตามพระราชบญญตค มครองเดก พ.ศ.2546 ซงไดกาหนดใหการพจารณาคดตาม

พระราชบญญตนตองตกอยภายใตเขตอานาจของศาลเยาวชนและครอบครวซงจะตองมการใชการ

พจารณาคดโดยลบเปนหลกในทกกรณ โดยการพจารณาคดโดยเปดเผยจะถอเปนขอยกเวนซง

จะตองเปนดลพนจโดยเดดขาดของศาลอนมความแตกตางจากการพจารณาคดอาญาโดยปกตวาการ

บญญตกฎหมายไวในลกษณะเชนนมความเหมาะสม สอดคลองกบแนวทางในสากลหรอไม และ

แนวทางทเหมาะสมในการบญญตกฎหมายควรเปนเชนไร

3.1 สทธในการไดรบการพจารณาคดโดยเปดเผย และหลกเกณฑการพจารณาคดลบ

3.1.1 ตามกฎหมายตางประเทศ

หลกกฎหมายภายในของตางประเทศนนเปนสงทควรนามาพจารณาเปรยบเทยบเพอ

นามาวเคราะหเกยวกบการพจารณาคดโดยเปดเผยและการพจารณาคดลบดวย ซงสาหรบหลก

กฎหมายของตางประเทศทจะยกขนมาพจารณานนจะนากฎหมายของประเทศสหรฐอเมรกา

ประเทศองกฤษ และประเทศญปนมาพจารณาเพอเปรยบเทยบกบทมการบญญตไวในกฎหมายไทย

วาการบญญตกฎหมายของไทยในปจจบนนนมขอบกพรองอยางไรเพอทจะเสนอแนะถงวธการใน

การแกไขตอไป

DPU

36

3.1.1.1 การพจารณาคดโดยเปดเผย และหลกเกณฑการพจารณาคดลบของประเทศ

สหรฐอเมรกา

ประเทศสหรฐอเมรกานนมระบบการปกครองแบบสหพนธรฐ (Federal Republic) อน

ประกอบไปดวย 50 รฐ และดสตรกซออฟโคลมเบย (District of Columbia)1 โดยตามรฐธรรมนญ

แหงสหรฐอเมรกา (The Constitution of the United States) นนไดกาหนดโครงสรางการบรหาร

กจการของรฐเปนสองระดบ คอ ระดบสหรฐหรอรฐบาลกลาง (Federal) และระดบรฐ (State) ซง

อานาจของรฐบาลกลางจะมอยางจากดตามรฐธรรมนญเทานน อานาจอนทนอกเหนอจากนนเปน

ของรฐ และเนองดวยรปแบบการปกครองแบบสหพนธรฐนเองทาใหแตละทาใหแตละรฐมระบบ

ศาลของตนเองทจดตงขนภายใตรฐธรรมนญของรฐนน และมระบบศาลสหรฐทจดตงขนโดย

รฐธรรมนญแหงสหรฐอเมรกาโดยในสวนของระบบกฎหมายนน ประเทศสหรฐอเมรกาเปน

ประเทศทใชกฎหมายในระบบคอมมอนลอวโดยไดรบอทธพลมาจากประเทศองกฤษโดยตรง2 โดย

ในสวนของการคมครองสทธของจาเลยนนถอวารฐธรรมนญของสหรฐอเมรกา (Constitution of the

United States) และบรรดาบทบญญตแกไขเพมเตม (Amendments) นนเปนหลกประกนทม

ความสาคญมากทสด3

สาหรบในสวนของหลกเกยวกบการพจารณาคดโดยเปดเผยและการพจารณาคดลบนน

โดยหลกแลวหลกเกยวกบการพจารณาคดโดยเปดเผยนนจะตองถอวาเปนการพจารณาคดใน

รปแบบทเปนหลก โดยหลกการพจารณาคดโดยเปดเผยในประเทศสหรฐอเมรกานนมรากฐานมา

จากกฎหมายจารตประเพณ (Common Law) ซงไมอาจหาจดกาเนดของหลกการดงกลาวได แต

หลกเกณฑดงกลาวไดรบการพฒนามาโดยตลอดในระบบกฎหมายจารตประเพณ (Common Law)

ขององกฤษและเขาสประเทศสหรฐอเมรกาเชนเดยวกบการพจารณาคดในระบบลกขน และไดรบ

การรบรองวาปนหลกทสาคญประการหนงในกฎหมายแองโกล-อเมรกน4 ดงนนจงจะตองถอวา

โดยทวไปแลวการพจารณาคดลบนนเปนการขดตอประเพณของกฎหมายแองโกล-อเมรกน

หลกเกณฑเกยวกบการพจารณาคดโดยเปดเผยนนปรากฏเปนลายลกษณอกษรเปนครง

แรกเมอค.ศ.1766 โดยปรากฏในรฐธรรมนญของรฐ Pennsylvania จากนนจงไดปรากฏใน

รฐธรรมนญของสหฐอเมรกาเมอปค.ศ.1791 ซงไดรบรองไวโดยใชคาวา “สทธทจะไดรบการ

พจารณาคดโดยเปดเผย (Right to a Public Trial)” โดยในสวนของการคมครองจาเลยในคดอาญาได

1 U.S. Congress. (2003). Our American Government. p. 1. 2 มานตย จมปา. (2553). ความรเบองตนเกยวกบกฎหมายสหรฐอเมรกา. หนา 42. 3 ณรงค ใจหาญ และคณะ. (2540). รายงานการศกษาวจยฉบบสมบรณ เรองสทธผตองหา จาเลย และผตองโทษใน

คดอาญา. หนา 21-22. 4 In re Oliver, 333 U.S. 257 (1948)

DPU

37

มการรบรองไวเพมเตมในบทบญญตแกไขเพมเตมฉบบท 6 (Sixth Amendment) มขอความวา

“บคคลผถกฟองในคดอาญามสทธทจะไดรบการพจารณาคดโดยรวดเรวและเปดเผยโดยคณะลกขน

ทปราศจากอคตของรฐและเขตทความผดอาญานนเกดขน”5 และสาหรบการคมครองประชาชนและ

สอนนเปนไปตามบทบญญตแกไขเพมเตมฉบบท 1 (First Amendment) ซงมขอความวา “หามมให

รฐสภาตรากฎหมายกอตงศาสนาใดศาสนาหนง หามมใหรฐสภาตรากฎหมายจากดเสรภาพในการ

นบถอศาสนา จากดเสรภาพในการปราศรย เสรภาพของการพมพ เสรภาพของประชาชชนในการ

ชมนมดวยความสงบ หรอเสรภาพในการยนคารองตอรฐบาลเพอระงบความเดอดรอน”6

หากพจารณาในแงของกฎหมายแลว การพจารณาคดโดยเปดเผยของประเทศ

สหรฐอเมรกานนเปนสทธทมองไดใน 2 มม คอมมหนงนนการพจารณาคดโดยเปดเผยเปนสทธ

ของจาเลยทจะไดรบความคมครอง ตามบทบญญตแกไขเพมเตมฉบบท 6 (Sixth Amendment) ทงน

เพอเปนการปองกนการใชอานาจตลาการโดยมชอบ หรอเพอประโยชนอน เชนการปองกนการเบก

ความเทจเปนตน7 และในอกมมหนงสทธดงกลาวนนเปนสทธทกฎหมายใหสทธแกประชาชนและ

สอในการเขาฟงการพจารณาในคดอาญาซงกรณดงกลาวเปนไปตามบทบญญตแกไขเพมเตมฉบบท

1

สาหรบในสวนของตวอยางคดนน คด In Re Oliver8 เปนตวอยางหนงของการพจารณา

คดโดยเปดเผยทมวตประสงคในการคมครองจาเลยโดยในคดดงกลาวนมขอเทจจรงคอ จาเลยไดรบ

หมายเรยกไปเปนพยานตอ Michigan Circuit Court โดยการใหถอยคานนไดกระทาลงในหอง

ทางานของผพพากษาโดยไมมบคคลอนอยในหอง และเมอจาเลยไดใหถอยคาแลวศาลไดลงโทษ

จาเลยฐานละเมดอานาจศาลโดยอางวาถอยคาของจาเลลยเปนเทจ คดดงกลาวไดขนสศาลสง

สหรฐอเมรกา (U.S. Supreme Court) ศาลสงสหรฐอเมรกาไดกลบคาพพากษาของ Michigan

Circuit Court โดยในสวนหนงของคาพพากษานนศาลไดกลาวไววา “ไมมปรากฏตวอยางของการ

พจารณาคดอาญาในลกษณะของการพจารณาคดลบอยในประวตศาสตรของประเทศ จะมปรากฏก

แตเพยงการพจารณาคดในศาล Star Chamber ของประเทศองกฤษเทานน ดงนนจาเลยจงไมสมควร

รบโทษทางอาญา เพราะขอหาดงกลาวมไดมการพจารณาคดดวยกระบวนการยตธรรมซงตอง

5 In all criminal prosecutions, the accused shall enjoy the right to a speedy and public trial, by an impartial jury of

the State and district wherein the crime shall have been committed. 6 Congress shall make no law respecting an establishment of religion, or prohibiting the free exercise thereof; or

abridging the freedom of speech, or of the press; or the right of the people peaceably to assemble, and to petition the

Government for a redress of grievances. 7 Lawrence J. Culligan and Milford Nikolic A Op.cit. p. 439. 8 In re Oliver, 333 U.S. 257 (1948)

DPU

38

กระทาในศาลโดยวธเปดเผยเทานน” คาพพากษาดงกลาวนจงยนยนใหเหนถงหลกเกยวกบการ

คมครองสทธของจาเลยวาสทธของจาเลยนนจะไมถกกระทบกระเทอน และจะไมตองรบโทษ

ในทางอาญาจนกวาจะไดรบการพจาณาคดดวยกระบวนการยตธรรมทไดกระทาลงในศาลดวย

วธการทเปดเผยเทานน

นอกจากคาพพากษาทวางหลกในการคมครองสทธของจาเลยแลว ในคด Richmond

Newspaper, Inc. V. Virginia9 ซงศาลสงสหรฐอเมรกาไดวางหลกไววาสาธารณชนและสอมวลชน

(The Public and Press) มสทธในการเขารวมรบรในการพจารณาคดอาญาในศาลได ทงนเปนไป

ตามบทบญญตแกไขเพมเตมฉบบท 1 (First Amendment) เสรภาพในการพด หรอการพมพโฆษณา

ของสาธารณชนและสอมวลชนนยอมไมอาจถกจากดตดทอนไดโดยการพจารณาคดลบ10

ดงนเมอการพจารณาคดโดยเปดเผยมลกษณะเปนสทธของทงจาเลยในคดอาญา และ

เปนสทธของประชาชนรวมถงสอในการรบรขอเทจจรงดวยอกประการหนง ดงนนแมจาเลยจะขอ

สละสทธดงกลาว11แตศาลกไมจาเปนทจะตองอนญาตตามคาขอของจาเลยเสมอไปเพราะศาล

จะตองพจารณาถงประโยชนของสาธารณชนทเกยวของเขามาประกอบดวย และหากพจารณาแลว

เหนวาผลประโยชนของสาธารณชนมมากกวาการทจาเลยสละสทธทจะไดรบการพจารณาคดโดย

เปดเผยทไมกอใหเกดประโยชนอนใดแกจาเลย ศาลกอาจปฏเสธคาขอนนได12 หรออาจกลาวไดวา

การสละสทธของจาเลยในการไดรบการพจารณาคดโดยเปดเผยนนไมมลกษณะเปนการเดดขาด13

ในสวนของการพจารณาคดโดยลบนน แมจะกลาวไดวาโดยหลกแลวการพจารณา

คดอาญาจะตองกระทาโดยเปดเผย ซงการพจารณาดงกลาวเปนไปเพอคมครองสทธของจาเลยรวม

ไปถงสาธารณชนและสอ แตสทธดงกลาวกหาไดเปนสทธเดดขาดไม14เพราะอาจมบางกรณท

เปนไปเพอประโยชนสาธารณะอนทอาจใหเกดการพจารณาลบขนได

การพจารณาคดลบในประเทศสหรฐอเมรกานนเกดขนไดเมอจาเลยสละสทธของตนท

จะไดรบการพจารณาคดอาญาโดยเปดเผยตามทไดรบรองไวโดยบทบญญตแกไขเพมเตมฉบบท 6

(Sixth Amendment) อยางไรกตามการสละสทธดงกลาวของจาเลยนนไมไดมผลเปนการเดดขาดไม

เนองดวยเหตผลทสทธในการไดรบการพจารณาคดอาญาโดยเปดเผยดงกลาวนนนอกจากจะเปน

สทธทจาเลยไดรบการคมครองแลว สทธดงกลาวยงเปนสทธทสาธารณชนและสอไดรบความ

9 448 U.S. 555 (1980) 10 วรวทย ฤทธทศ. เลมเดม. หนา 91. 11 Gannett Co. V. De Pasquale 443 U.S. 368 (1979) 12 วรวทย ฤทธทศ. หนาเดม. 13 Lawrence J. Culligan and Milford Nikolic B Op.cit. p. 74. 14 Lawrence J. Culligan and Milford Nikolic A Op.cit. p. 440

DPU

39

คมครองในอกมมหนง ดงนนเมอจาเลยสละสทธทจะไดรบการพจารณาคดอาญาโดยเปดเผยแลว

ศาลกอาจใชดลพนจทจะไมอนญาตใหกบบคคลทไมเกยวของมใหเขาฟงการพจารณาคดหรอปด

หองพจารณาได15 ทงนศาลจะตองพจารณาเปรยบเทยบชงนาหนกระหวาประโยชนของจาเลยทจะ

ไดรบหากมการพจารณาคดโดยลบ เทยบกบประโยชนของสาธารณชนและสอมวลชนทจะไดมการ

เสนอ หรอรบรขาวสารจากการพจารณาคดโดยเปดเผย หากเปนกรณทประโยชชนทจาเลยจะไดรบ

จากการพจารณาคดลบมนาหนกมากกว า กลาวคอในสถานการณพเศษ (Extraordinary

Circumstances) และเหนไดวาการเสนอและรบรขาวสารเกยวกบการพจารณาคดจะกอใหเกดอคต

ของมหาชน (Prejudicial Publicity) ศาลกอาจใหมการพจารณาคดลบได16 เชนในกรณของคด

Gannett Co. V. De Pasquale17 ทเมอจาเลยสละสทธทจะไดรบการพจารณาคดโดยเปดเผยโดยขอให

ศาลทาการไตสวนมลฟองเปนการลบ ศาลไดอนญาตใหดาเนนการไตสวนมลฟองเปนการลบตาม

คาขอของจาเลยเนองจากเหนวาประโยชนในการพจารณาลบตอจาเลยมมากกวาการพจารณาคดโดย

เปดเผยทอาจสงผลใหเกดอคตตอจาเลยได

ศาลสงสหรฐอเมรกาไดวางหลกเกยวกบหลกเกณฑทจะมการพจารณาคดลบไวในคด

Waller V. Georgia18 คอ

1) คความฝายทประสงคจะใหมการสบพยานโดยลบจะตองแสดงใหเหนถงขอเทจจรง

ทวาประโยชนอนทเหนอกวาอาจไดรบการกระทบกระเทอน

2) การพจารณาคดลบจะตองไมเปนไปเกนกวาความจาเปนเพอปองกนประโยชน

ดงกลาว

3) ศาลตองพจารณาถงทางเลอกอนทมเหตผลนอกจากการพจารณาคดลบ

4) ศาลตองมเหตผลอยางพอสมควรในการใชการพจารณาคดลบนน

3.1.1.2 การพจารณาคดโดยเปดเผย และหลกเกณฑการพจารณาคดลบของประเทศ

องกฤษ

โดยทวไปแลว หลกเกยวกบกระบวนการยตธรรมในทางอาญาของประเทศองกฤษนน

จะตองเปนไปในรปแบบของกระบวนการยตธรรมแบบเปด ดงนนการพจารณาคดในศาลจงจะตอง

มการดาเนนการในศาลทเปดใหประชาชนสามารถเขาฟงได โดยสอเองกเปนสวนหนงทสามารถ

เขารวมการพจารณาและรายงานเกยวกบกระบวนพจารณาของศาลได ทงนภายใตหลกเกณฑ

15 Ibid. p. 74. 16 ปรญาภรณ อบลสวสด. (2549). การพจารณาคดอาญาโดยลบ. หนา 66. 17 443 U.S. 368 (1979) 18 467 U.S. 39 (1984)

DPU

40

เกยวกบการละเมดอานาจศาล19 หลกการดงกลาวสอดคลองกบอนสญญาเพอคมครองสทธ

มนษยชนและเสรภาพขนพนฐานแหงสภายโรป ขอ 6 (1) สาหรบกฎหมายในรปแบบทเปนลาย

ลกษณอกษรนน ประเทศองกฤษไดมการตรากฎหมายเพอรองรบแนวคดเกยวกบการพจารณาคด

โดยเปดเผย เชน ตามมาตรา 37.2. (1) (a) ของ The Criminal Procedure Rules 2011 20 ทไดวาง

หลกเกณฑใหโดยหลกแลวการพจารณาคดจะตองทาโดยเปดเผย เปนตน

อยางไรกตาม หลกเกณฑเกยวกบการพจารณาคดโดยเปดเผยดงกลาวกยงปรากฏ

ขอยกเวนซงเปดโอกาสใหมการพจารณาคดโดยลบ (in private หรอ in camera) โดยในกรณทมเหต

สาคญ เชน การพจารณาคดลบอาจกอใหเกดความไมสงบ (possibility of disorder) หรออาจ

กอใหเกดความไมเปนธรรมในการพจารณาคด หรอเปนกรณทพยานปฏเสธทจะเบกความตอหนา

สาธารณชน หรอเปนกรณตาม Official Secrets Act 1920 มาตรา 8(4)21อนเปนกรณทศาลเหนวาการ

เปดเผยพยานหลกฐานอาจกอใหเกดการกระทบกระเทอนตอความปลอดภยของประเทศ เชนนศาล

มอานาจทจะสงใหมการพจารณาคดโดยลบได นอกจากนหลกเกณฑเดมกฎหมายยงเปดโอกาสให

คความสามารถรองขอตอศาลใหมการพจารณาคดอาญาโดยลบได ซงกรณดงกลาวเปนไปตาม The

Criminal Procedure Rules 2010 ขอ 16.10 ซงบญญตวา

“โจทกและจาเลยอาจยนคาบอกกลาวตอศาลขอใหใชการพจารณาคดลบไมวาทงหมด

หรอเพยงแตบางสวนของคดได ในกรณทเปนไปเพอความปลอดภยของประเทศ หรอเพอคมครอง

พยานหรอบคคลอน คาบอกกลาวดงกลาวตองทาเปนลายลกษณอกษรลวงหนาไปยงเจาหนาทศาล

และคความอกฝายหนงลวงหนาไมนอยกวา 7 วนกอนการพจารณาจะเรมตนขน”

แตเมอมการบงคบใช The Criminal Procedure Rules 2011 แทน The Criminal

Procedure Rules 2010 กไดปรากฏวาบทบญญตเกยวกบการใหสทธแกคความทจะรองขอใหมการ

พจารณาคดลบตามขอ 16.10 นนหาไดปรากฏอยใน The Criminal Procedure Rules 2011 อกทงเมอ

มการแกไขเพมเตม The Criminal Procedure Rules 2011 กไดมการตดในสวนของคาอธบาย

19 Geoffrey Wilson and Mike McCoonville. (2003). The Handbooks of The Criminal Justice Process. p. 223. 20 37.2.—(1) Where this Part applies—

(a) the general rule is that the hearing must be in public 21 Section 8 (4) In addition and without prejudice to any powers which a court may possess to order the exclusion of

the public from any proceedings if, in the course of proceedings before a court against any person for an offence under the

principal Act or this Act or the proceedings on appeal, or in the course of the trial of a person for felony or misdemeanour

under the principal Act or this Act, application is made by the prosecution, on the ground that the publication of any evidence

to be given or of any statement to be made in the course of the proceedings would be prejudicial to the national safety, that

all or any portion of the public shall be excluded during any part of the hearing, the court may make an order to that effect,

but the passing of sentence shall in any case take place in public.

DPU

41

เกยวกบการพจารณาคดลบ (in camera trial) ออกไปดวย แตสาหรบในสวนทเกยวกบการพจารณา

คดลบโดยอานาจศาลยงคงปรากฏอยตาม The Criminal Procedure Rules 2011 ขอ 37.2.1 (b) โดย

ใหเปนอานาจศาลทจะสงไดใน 3 ประการคอ

1) กาหนดขอจากดเกยวกบการรายงานขาว

2) ปดบงขอเทจจรงจากสาธารณชน

3) ออกคาสงใหมการพจารณาคดโดยลบโดยลบ22

ในสวนของการควบคมสอทมสทธรายงานขาวเกยวกบการพจารณาคดตามหลกเปดเผย

แลว โดยหลกทวไปแลวหากสอรายงานขาวอยางเปนธรรมโดยสจรตนนยอมจะไมตองรบผดใน

ฐานละเมดอานาจศาล อยางไรกตามศาลกมอานาจทจะมคาส งใหสอเลอนการรายงานขาวออกไป

จนกวาจะถงเวลาทศาลเหนสมควร ทงนเพอปองกนความเสยหายทอาจเกดขนกบกระบวนพจารณา

ในคดนน23

นอกจากหลกทวไปแลว การพจารณาคดในศาลเยาวชน (Youth Court) กเปนอกกรณ

หนงทจะตองเปนการพจารณาคดลบ ซงการพจารณาคดในศาลดงกลาวหามสาธารณชนเขาฟงการ

พจารณา24 โดยแตเฉพาะบคคลตามท The Criminal Procedure Rules 2011 ขอ 37.2.1 (c) กาหนด

เทานนทจะสามารถเขาฟงการพจารณาได ทงนเวนแตศาลจะมคาสงเปนอยางอน โดยบคคลดงกลาว

มดงน

1) คความและทนายความ

2) บดามารดา ผปกครอง หรอผดแลของจาเลย

3) พยาน

4) บคคลอนซงเกยวของกบคดโดยตรง

22 37.2.—(1) (b) the court may exercise any power it has to—

(i)impose reporting restrictions,

(ii) withhold information from the public, or

(iii) order a hearing in private; and 23 Contempt of Court Act 1981 Section 4 Contemporary reports of proceedings.

(1) Subject to this section a person is not guilty of contempt of court under the strict liability rule in respect of a

fair and accurate report of legal proceedings held in public, published contemporaneously and in good faith.

(2) In any such proceedings the court may, where it appears to be necessary for avoiding a substantial risk of

prejudice to the administration of justice in those proceedings, or in any other proceedings pending or imminent, order that

the publication of any report of the proceedings, or any part of the proceedings, be postponed for such period as the court

thinks necessary for that purpose. 24 Lisa Hannibal and Martin Mount ford. (2006). Criminal Litigation Handbook. p. 14.

DPU

42

5) ตวแทนของสอสารมวลชน25

ซงในสวนของสออนเปนผแทนของสาธารณชนทสามารถเขาฟงการพจารณาไดนนไมสามารถทจะ

เปดเผยชอ ทอย หรอรายละเอยดของเดกหรอเยาวชนอนเปนผเสยหายหรอจาเลยได และหากเปน

กรณทเดกหรอเยาวชนจะตองถกดาเนนคดในศาลปกตเหมอนผกระทาความผดทเปนผใหญ ใน

กรณดงกลาวศาลอาจมคาสงใหสอตองถกจากดในเรองของการรายงานขาวดงเชนเดยวกบกรณท

เกดในศาลเยาวชนกได26

ในสวนของบคคลทมสทธเขารวมฟงการดาเนนกระบวนพจารณาเมอศาลไดมคาส ง

อนญาตใหมการพจารณาคดลบนนกฎหมายของประเทศองกฤษมไดกาหนดวาบคคลใดทมอานาจ

เขาฟงการพจารณาได แตหากพจารณาตาม Official Secrets Act 1920 มาตรา 8(4) แลวจะเหนไดวา

ศาลสามารถทจะกนมใหสาธารณชนเขารวมฟงการพจารณาไดซงหากพจารณาตามวตถประสงค

แลวกนาจะหมายความรวมถงการหามมใหสอเขาฟงการพจารณาดวย นอกจากในเรองของการ

พจารณาคดลบแลว กฎหมายองกฤษยงไดมการกาหนดเพมเตมในเรองของบคคลทกฎหมายหามเขา

ฟงการพจารณาโดยตาม Children and Young Persons Act 1933 ไดวางหลกเกณฑหามมใหเดกเขา

รวมในการพจารณาคดของศาลแมวาจะเปนกรณทมการพจารณาคดโดยเปดเผยกตาม เวนแตจะ

เปนไปในกรณทเดกนนเปนพยาน หรอเพอประโยชนแหงความยตธรรม27 และในกรณทเดกหรอ

เยาวชนเบกความเปนพยานในศาลนน ศาลสามารถส งใหบคคลทไมเกยวของกบการพจารณาให

ออกไปจากศาลได28ซงหลกเกณฑดงกลาวมลกษณะเปนการใหอานาจศาลในการส งใหมการ

พจารณาคดลบอกประการหนง

25 37.2.—(1) (c) unless the court otherwise directs, only the following may attend a hearing in a youth court—

(i) the parties and their legal representatives,

(ii) a defendant’s parents, guardian or other supporting adult,

(iii) a witness,

(iv) anyone else directly concerned in the case, and

(v) a representative of a news-gathering or reporting organisation. 26 Geoffrey Wilson and Mike McConville. Op.cit. p. 230. 27 Section 36 No child (other than an infant in arms) shall be permitted to be present in court during the trial of any

other person charged with an offence, or during any proceedings preliminary thereto, except during such time as his presence

is required as a witness or otherwise for the purposes of justice or while the court consents to his presence; and any child

present in court when under this section he is not to be permitted to be so shall be ordered to be removed. 28 Section 37 (1)Where, in any proceedings in relation to an offence against, or any conduct contrary to, decency or

morality, a person who, in the opinion of the court, is a child or young person is called as a witness, the court may direct that

all or any persons, not being members or officers of the court or parties to the case, their legal representatives, or persons

otherwise directly concerned in the case, be excluded from the court during the taking of the evidence of that witness.

DPU

43

3.1.1.3 การพจารณาคดโดยเปดเผย และหลกเกณฑการพจารณาคดลบของประเทศ

ญปน

ประเทศญปนใชระบบการปกครองแบบรฐเดยว (Unitary State) และปกครองดวย

ระบอบประชาธปไตย โดยมสมเดจพระจกรพรรด (The Emperor) ทรงเปนประมข อนเปน

สญลกษณของประเทศ และความสามคคของปวงชน29 แตสมเดจพระจกรพรรดทรงไมมพระราช

อานาจในรฐบาล30 รฐธรรมนญแหงญปน (The Constitution of Japan) ไดกาหนดความเปนอสระ

ของอานาจการปกครอง 3 ฝาย คอ อานาจนตบญญต (Legislative Power) โดยรฐสภา (Diet) อน

ประกอบดวย สภาผแทนราษฎร (House of Representatives) และวฒสภา (House of Councillors)31

อานาจบรหาร (Executive Power) โดยคณะรฐมนตร (Cabinet)32 และอานาจตลาการ (Judicial

Power) โดยศาล33

ในสวนของระบบกฎหมายนน ไมอาจกลาวไดวาประเทศญปนเปนระบบซวล ลอว

อยางเตมรปแบบ กลาวคอแมจะมแนวคดในสวนทเกยวกบทมาหรอบอเกดของกฎหมายวากฏหมาย

ลายลกษณอกษรเปนบอเกดทสาคญของกฎหมาย โดยเฉพาะอยางยงประมวลกฎหมายหลก 6 ฉบบ

(roppo) คอ รฐธรรมนญ, ประมวลกฎหมายแพง, ประมวลกฎหมายพาณชย, ประมวลกฎหมายวธ

พจารณาความแพง, ประมวลกฎหมายอาญา และประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา34 แตใน

สวนของกฎหมายจารตประเพณ (Kanshu) ธรรมเนยมปฏบต (jori)35 รวมไปถงคาพพากษาของศาล

สง36นนกลวนแลวแตมอทธพลในฐานะเปนบอเกดหนงของกฎหมายเชนเดยวกนจงอาจสรปไดวา

ประเทศญปนนนใชระบบกฎหมายแบบผสม (hybrid)37 ซงลกษณะดงกลาวไมตางจากรปแบบของ

ระบบกฎหมายในประเทศไทยเทาใดนก

สาหรบสทธของจาเลยทจะไดรบการพจารณาคดโดยเปดเผยนน ในระบบกฎหมาย

ญปนไดรบรองสทธดงกลาวไวในกฎหมายลายลกษณะอกษรทสาคญ 2 ฉบบ คอในรฐธรรมนญ

29 The Constitution of Japan Article 1 30 The Constitution of Japan Article 4 31 The Constitution of Japan Article 42 32 The Constitution of Japan Article 65 33 The Constitution of Japan Article 76 34 Meryll Dean. (2002). Japanese Legal System. p. 131. 35 Ibid. p.133-134. 36 อยางไรกตาม ในสวนของคาพพากษาของศาลสงนหาไดมผลผกพนและมผลเปนบอเกดแหงกฎหมายทเปนหลก

เสมอนในระบบคอมมอนลอวแตอยางไร ด Ibid. p.136. 37 Ibid. p. 129.

DPU

44

และตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา โดยสาหรบในรฐธรรมนญนนไดบญญตไวใน

มาตรา 34 และ 82 ดงน

รฐธรรมนญ มาตรา 34 บญญตวา “หามมใหจบกมบคคลใดเวนแตจะมการแจงขอ

กลาวหาแกบคคลดงกลาว และใหสทธแกบคคลนนทจะมปรกษาทางเสยกอน และหามมใหมการ

กกขงบคคลใดเวนแตจะมเหตอนสมควรซงการพจารณาถงเหตดงกลาวตองทาในศาลทเปดเผยตอ

หนาบคคลดงกลาวและทปรกษาทางกฎหมายของบคคลนน” 38

รฐธรรมนญมาตรา 82 วรรคแรก บญญตวา “การพจารณาคดและการอานคาพพากษา

ตองทาโดยเปดเผย”39

นอกจากการบญญตรบรองสทธไวในรฐธรรมนญแลว สทธของจาเลยตามหลกเปดเผย

ยงไดมการบญญตไว ในประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาทงในสวนทเกยวของกบ

หลกเกณฑในการกกขง และหลกในการสบพยาน ดงน

ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 83 (1) บญญตวา “ในการพจารณาถง

เหตแหงการกกขงตองทาในศาลทเปดเผย”40

ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 282 (1) บญญตวา “การสบพยานใน

การพจารณาคดจะตองทาในศาลทเปดเผย”41

นอกจากในสวนทเกยวของกบการพจารณาคดแลว การอานคาพพาษานนกจะตองอาน

โดยเปดเผยเชนเดยวกน ตามมาตรา 34242

จะเหนไดวาการรบรองสทธในการพจารณาคดโดยเปดเผยของญปนตามประมวล

กฎหมายวธพจารณาความอาญานนจะมลกษณะทบญญตไวในหลายชวงของการพจารณาคดซงตาง

จากของประเทศไทยทบญญตไวโดยรวมในประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 172

แตเพยงมาตราเดยว และนอกจากนจากลกษณะของการบญญตกฎหมายของประเทศญปนนน หลก

เปดเผยจะเปนเครองมอทมงในการคมครองจาเลยจากการถกจากดเสรภาพในกระบวนการยตธรรม

ทไมชอบดวยกฎหมาย

38 The Constitution of Japan Article 34 No person shall be arrested or detained without being at once infomed of the

charges against him or without the immediate privilege of counsel; nor shall he be detained without adequate cause; and upon

demand of any person such cause must be immediately shown in open court in his presence and the presence of his counsel. 39 The Constitution of Japan Article 82 Paragraph 1 Trials shall be conducted and judgement declared publicly. 40 Criminal Procedure Article 83 (1) The grounds for detention shall be disclosed in an open court. 41 Criminal Procedure Article 282 (1) Examinations in the trial are to be conducted in open court. 42 Criminal Procedure Article 342 The judgment shall be notified by being pronounced in open court.

DPU

45

ในสวนของการพจารณาคดอาญาโดยลบนนสามารถจดใหมขนได โดยขอยกเวน

ดงกลาวไดรบการรบรองไวในรฐธรรมนญมาตรา 82 วรรคสองอนมหลกเกณฑคอ

1) การพจารณาคดลบนนจะมไดขนเพอคมครองความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนด

และ

2) จะตองเปนกรณทองคคณะทงหมดเหนวาควรจะใชการพจารณาคดลบอยางเปนเอก

ฉนท

อยางไรกตามในคดทเปนความผดทางการเมอง หรอทมความเกยวของกบสอ หรอท

เกยวของกบสทธและหนาทของประชาชนทไดรบรองไวในรฐธรรมนญนนจะตองมการพจารณา

คดโดยเปดเผยเสมอ43

นอกจากการบญญตเปนหลกทวไปทใหเปนดลพนจแกศาลไวในรฐธรรมนญแลว การ

พจารณาคดบางประเภทกจะตองมการพจารณาคดลบเสมอ เชนการพจารณาคดอาญาทเดกหรอ

เยาวชนกระทาความผด44ใน Family Court เปนตน

3.1.2 การพจารณาคดโดยเปดเผยและหลกเกณฑการพจารณาคดลบของประเทศไทย

สาหรบในประเทศไทยนนแตเดมกอนพ.ศ. 2550 นน สทธทจะไดรบการพจารณา

คดอาญาโดยเปดเผยตามหลกเปดเผยมไดมการบญญตรองรบไวอยางเปนการทวไปในรฐธรรมนญ

คงมแตเฉฉพาะทบญญตไวเกยวกบวธพจารณาคดในศาลรฐธรรมนญเทานนทรบรองไววาอยาง

นอยตองมหลกประกนพนฐานในเรองการพจารณาคดโดยเปดเผย45 โดยสาหรบหลกเปดเผยนนเรม

มการบญญตรบรองไวเปนการทวไปในรฐธรรมนญในรฐธรรมนญฉบบปจจบนในมาตรา 40 (2)

ดงน

รฐธรรมนญมาตรา 40 บญญตวา “บคคลยอมมสทธในกระบวนการยตธรรม ดงตอไปน

(1) สทธเขาถงกระบวนการยตธรรมไดโดยงาย สะดวก รวดเรว และทวถง

(2) สทธพนฐานในกระบวนพจารณา ซงอยางนอยตองมหลกประกนขนพนฐานเรอง

การไดรบการพจารณาโดยเปดเผย การไดรบทราบขอเทจจรงและตรวจเอกสารอยางเพยงพอ การ

เสนอ ขอเทจจรง ขอโตแยง และพยานหลกฐานของตน การคดคานผพพากษาหรอตลาการ การ

43 The constitution of Japan Article 82 Paragraph 2 Where a court unanimously determines publicity to be dangerous

to public order or morals, a trial may be conducted privately, but trials of political offenses, offenses involving the press or

cases wherein the rights of people as guaranteed in Chapter III of this Constitution are in question shall always be conducted

publicly. 44 Supreme Court of Japan. (2006). JUVENILE DELINQUENCY CASES. Retrieved October 27,2010. From:

http://www.courts.go.jp/english/proceedings/juvenile.html 45 รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2540 มาตรา 269

DPU

46

ไดรบการพจารณาโดยผพพากษาหรอตลาการทน งพจารณาคดครบองคคณะ และการไดรบทราบ

เหตผล ประกอบคาวนจฉย คาพพากษา หรอคาสง

(3) บคคลยอมมสทธทจะใหคดของตนไดรบการพจารณาอยางถกตอง รวดเรว และเปน

ธรรม

(4) ผเสยหาย ผตองหา โจทก จาเลย คกรณ ผมสวนไดเสย หรอพยานในคด

มสทธไดรบการปฏบตทเหมาะสมในการดาเนนการตามกระบวนการยตธรรม รวมทงสทธ

ในการไดรบการสอบสวนอยางถกตอง รวดเรว เปนธรรม และการไมใหถอยคาเปนปฏปกษตอ

ตนเอง

(5) ผเสยหาย ผตองหา จาเลย และพยานในคดอาญา มสทธไดรบความคมครอง และ

ความชวยเหลอทจาเปนและเหมาะสมจากรฐ สวนคาตอบแทน คาทดแทนและคาใชจายทจาเปน ให

เปนไปตามทกฎหมายบญญต

(6) เดก เยาวชน สตร ผสงอาย หรอผพการหรอทพพลภาพ ยอมมสทธไดรบความ

คมครองในการดาเนนกระบวนพจารณาคดอยางเหมาะสม และยอมมสทธไดรบการปฏบตท

เหมาะสมในคดทเกยวกบความรนแรงทางเพศ

(7) ในคดอาญา ผตองหาหรอจาเลยมสทธไดรบการสอบสวนหรอการพจารณาคดท

ถกตอง รวดเรวและเปนธรรม โอกาสในการตอสคดอยางเพยงพอ การตรวจสอบหรอไดรบทราบ

พยานหลกฐานตามสมควร การไดรบความชวยเหลอในทางคดจากทนายความ และการไดรบการ

ปลอยตวชวคราว

(8) ในคดแพง บคคลมสทธไดรบความชวยเหลอทางกฎหมายอยางเหมาะสมจากรฐ

อยางไรกตาม แมวาในสวนของรฐธรรมนญจะเพงมการบญญตรบรองสทธทจะไดรบ

การพจารณาคดโดยเปดเผยในรฐธรรมนญฉบบปจจบน แตในสวนของประมวลกฎหมายวธ

พจารณาความอาญานนไดมการบญญตรบรองสทธทจะไดรบการพจารณาคดอาญาโดยเปดเผยตาม

หลกเปดเผยไวตงแตมการประกาศใชในพ.ศ. 2478 แลว โดยสาหรบการพจารณาคดโดยเปดเผยตาม

ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญานนไดมถกบญญตไวในมาตรา 172 วรรคแรก ดงน

ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 172 วรรคแรก บญญตวา “การพจารณา

และสบพยานในศาลใหทาโดยเปดเผยตอหนาจาเลย เวนแตบญญตไวเปนอยางอน”

ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญามไดใหความหมายของการพจารณาคดโดย

เปดเผยไว แตหากพจารณาแลวอาจสรปไดวา นบแตมการประทบฟองแลวจนกระท งศาลมคา

พพากษาหรอคาสง การพจารณาและสบพยานของศาลจะตองเปดโอกาสใหบคคลทวไปสามารถเขา

ฟงการพจารณาคดไดไมวาจะเปนผมสวนเกยวของในคดหรอไมกตามซงในทนรวมไปถง

DPU

47

สอมวลชนดวย ทงนจานวนบคคลทจะเขาฟงการพจารณาคดนนยอมขนอยกบหองพจารณาคด ซง

ในสวนของหองพจารณาคดนนจะตองไมมลกษณะทคบแคบมากเกนไปจนประชาชนไมอาจเขา

รวมฟงการพจารณาคดได โดยหากเปนเชนนยอมจะตองถอวาเปนกรณทไมมการพจารณาคดโดย

เปดเผยและเปนการขดตอหลกเปดเผย นอกจากนการพจารณาคดโดยเปดเผยยงมขอบเขต กลาวคอ

เนองจากการพจารณาคดมใชการแสดง หลกการสาคญของการพจารณาคดโดยเปดเผยนนมขน

เพอใหประชาชนสามารถเขาฟงการพจารณาคดเพอตรวจสอบการทางานของศาล ไมใชการแสดงท

จะตองมผเขาชมจานวนมากดงนนการถายทอดการพจารณาคดไมวาดวยวธการใดๆจงถอเปนการ

ตองหาม เพราะนอกจากจะเปนการกระทาทเกนกวาขอบเขตของหลกเปดเผยแลวยงเปนการ

ประจานจาเลย และการพจารณาคดนนอาจถกครอบงาโดยประชาชนอกดวย46

3.1.2.1 การพจารณาคดโดยลบ

แมวาประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 172 จะไดมการบญญตรบรองถง

หลกประกนสทธของจาเลยทจะมสทธไดรบการพจารณาคดโดยเปดเผยไว แตกหาไดบงคบใหศาล

จะตองจดใหมการพจารณาและสบพยานโดยเปดเผยในคดอาญาทกกรณไม เพราะในบางกรณนน

จะมองแตในมมทใหความคมครองแกจาเลยเพยงอยางเดยวไมไดเพราะอาจมประโยชนบางประการ

ทอยเหนอกวาการคมครองสทธของจาเลย ดงนประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญามาตรา 177

จงไดบญญตถงการพจารณาคดโดยลบไวเปนการทวไป ดงน

ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 177 วางหลกวา “ศาลมอานาจส งให

พจารณาเปนการลบ เมอเหนสมควรโดยพลการหรอโดยคารองของคความฝายใด แตตองเพอ

ประโยชนแหงความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนดของประชาชน หรอเพอปองกนความลบอน

เกยวกบความปลอดภยของประเทศมใหลวงรถงประชาชน”

จะเหนไดวาประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญานนไดมการบญญตถงการ

พจารณาคดโดยลบซงเปนขอยกเวนของการพจารณาคดโดยเปดเผยตามหลกเปดเผยไว ทงนเพอ

ประโยชน 2 ประการ คอ

1) เพอประโยชนแหงความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนดของประชาชน เชนในคด

ความผดเกยวกบเพศหรอความผดฐานหมนประมาท ซงหากปลอยใหมการพจารณาคดโดยเปดเผย

ยอมจะทาใหเกดความเสอมเสยแกตวผเสยหาย

2) เพอปองกนความลบอนเกยวกบความปลอดภยของประเทศมใหลวงรถงประชาชน

เชนกรณคดเกยวกบความมนคงของประเทศ เปนตน

46 คณต ณ นคร ก เลมเดม. หนา 69-71.

DPU

48

เนองจากตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 177 นมไดบญญตถง

รายละเอยดวาหากศาลจดใหมการพจารณาคดลบโดยแลว จะตองพจารณาคดโดยลบทงคดหรอไม

แตหากพจารณาแลวเหนวาเนองจากบทบญญตเกยวกบการพจารณาคดโดยลบนเปนบทบญญตทให

ดลพนจแกศาล ดงนนการพจารณาคดโดยลบตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา

177 นจงไมตองทาลงทงคดกได โดยอาจพจารณาคดโดยลบเฉพาะคดบางสวน หรอเฉพาะการ

สบพยานบางปากกได47

เมอพจารณาประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญามาตรา 177 ซงไดวางหลกเกณฑ

เกยวกบการพจารณาคดอาญาโดยลบแลวนนจะเหนไดวาสาหรบการพจารณาคดอาญาโดยลบ

โดยทวไปนนใหเปนอานาจของศาลในการส งใหมการพจารณาคดลบได โดยอานาจดงกลาวนม

ลกษณะเปนการใหดลพนจแกศาล หาไดเปนบทบงคบศาลแตอยางใด แตทงนตองเปนกรณเพอ

ประโยชนแหงความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนดของประชาชน หรอเพอปองกนความลบอน

เกยวกบความปลอดภยของประเทศมใหลวงรถงประชาชนอกดวยศาลจงมดลพนจในการส งใหม

การพจารณาคดลบได

1) ขนตอนในการสงใหพจารณาคดลบ

ในการทศาลจะสงใหมการพจารณาคดลบตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา

มาตรา 177 ไดนน สงสาคญประการหนงทจะตองนามาพจารณาคอขนตอนในการส งใหพจารณา

คดลบ ตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญามาตรา 177 ไดวางหลกเกณฑเกยวกบการ

เรมตนกระบวนการในการมคาสงโดยอาจเรมจากกรณทศาลเปนผเหนเองโดยพลการประการหนง

หรอคความไมวาฝายใดประสงคใหมการพจารณาคดลบกอาจทาไดโดยการยนคารองตอศาลโดย

ตองอางถงเหตผลในการทจาเปนทจะตองมการพจารณาคดลบดวย คอเปนกรณเพอประโยชนแหง

ความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนดของประชาชน หรอเพอปองกนความลบอนเกยวกบความ

ปลอดภยของประเทศมใหลวงรถงประชาชน และเมอศาลไดรบคารองดงกลาวแลวเนองจากคารอง

ดงกลาวหาใชคารองทกฎหมายบญญตใหเปนคารองฝายเดยวโดยเครงครด48 เชนนแลวกอนทศาล

จะมคาสงอนญาตใหมการพจารณาคดลบไดในกรณน ศาลจะตองใหโอกาสคความอกผายหนงทจะ

โตแยงคารองดงกลาวดวย หลงจากนนศาลจงมอานาจทจะสงใหอนญาตใหมการพจารณาคดลบได

แตหากศาลเหนวาไมมเหตตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญามาตรา 177 ศาลกชอบทจะ

สงยกคารองได

47 แหลงเดม. หนา 536. 48 ประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง มาตรา 21

DPU

49

2) เงอนไขในการทศาลจะสงใหมการพจารณาคดลบ

หากพจารณาตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญามาตรา 177 แลวจะเหนไดวา

การทศาลจะใชดลพนจสงใหมการพจารณาคดลบไดนนจะตองอยบนเงอนไขคอการพจารณาคดลบ

นนจะตองมขนเพอประโยชนแหงความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนดของประชาชน หรอเพอ

ปองกนความลบอนเกยวกบความปลอดภยของประเทศมใหลวงรถงประชาชน

(1) เพอประโยชนแหงความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนดของประชาชน

ความหมายของ”ความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนดของประชาชน” เปนคาทใหคา

จากดความถงความหมายไดยากและถอวาเปนลกษณะของกฎหมายทยดหยนโดยใหเปนอานาจของ

ศาลทจะใชดลพนจวากรณใดเปนเรองอนเกยวกบความสงเรยบรอยหรอศลธรรมอนดของ

ประชาชนเปนกรณๆไป49 กรณของการพจารณาคดลบเพอประโยชนแหงความสงบเรยบรอยหรอ

ศลธรรมอนดของประชาชนเชนคดความผดเกยวกบเพศทจะตองสบพยานผเสยหายถงการกระทาท

กลาวอางวาจาเลยกระทาการลวงละเมดทางเพศ เปนตน50

(2) เพอปองกนความลบอนเกยวกบความปลอดภยของประเทศมใหลวงรถงประชาชน

สาหรบตามเงอนไขนนน แมจะตองถอวารฐมหนาททจะตองเปดเผยขอมลขาวสารแก

ประชาชน และในอกมมหนงกถอเปนสทธของประชาชนทจะสามารถเขาถงขอมลขาวสารในสวน

ทเกยวของกบรฐได51 แตอยางไรกตามกมไดหมายความวาประชาชนจะมสทธเขาถงขอมลขาวสาร

ไดทกประเภท เพราะหากเปนเรองทสาคญอนเกยวกบความมนคงของรฐนนกมความจาเปนท

จะตองปกปดขอมลในลกษณะดงกลาว และจาเปนทจะตองยกเวนสทธของประชาชนในการเขาถง

ขอมลเหลานน ซงความมนคงปลอดภยของประเทศนนอาจพจารณาไดในหลายแงมม เชนในดาน

ความมนคงทางการทหาร การเมอง หรอเศรษฐกจ เปนตน อนมลกษณะทเปนการบญญตกฎหมาย

อยางยดหยนในลกษณะเดยวกนกบเรองของความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนดของประชาชน

3) บคคลทมสทธเขารวมการพจารณาคดลบ

หากศาลมคาสงใหมการพจารณาคดลบนน ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาได

มการบญญตถงตวบคคลทมสทธทจะเขาฟงการพจารณาคดไดดงน

ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 178 วางหลกวา “เมอมการพจารณา

เปนการลบ บคคลเหลานเทานนมสทธอยในหองพจารณาได คอ

49 อกฤษ มงคลนาวน (2518, มนาคม). “ความสงบเรยบรอยและศลธรรมอนดของประชาชน.” บทบณฑตย, ตอน 1,

เลม 32. หนา 13 - 16. 50 คณต ณ นคร ก เลมเดม. หนา 536. 51 รฐธรรมนญ มาตรา 56

DPU

50

(1) โจทกและทนาย

(2) จาเลยและทนาย

(3) ผควบคมตวจาเลย

(4) พยานและผชานาญการพเศษ

(5) ลาม

(6) บคคลผมประโยชนเกยวของและไดรบอนญาตจากศาล

(7) พนกงานศาลและเจาหนาทรกษาความปลอดภยแกศาลแลวแตจะเหนสมควร”

จะเหนไดวาตาม (1) ถง (5) และ (7) นนกฎหมายไดกาหนดตวบคคลทมสทธเขาฟงการ

พจารณาไวโดยเฉพาะแลว แตใน (6) นนไดใหอานาจแกศาลทจะใชดลพนจใหบคคลทมประโยชน

เกยวของทจะเขาฟงการพจารณาได แตทงนจะตองไดรบอนญาตจากศาลดวย ซงหากจะตความ

ความหมายของบคคลทมประโยชนเกยวของแลวมปญหาวาจะรวมไปถงสอดวยหรอไมซงยงมคา

พพากษาฎกาในเรองดงกลาว

4) การอานคาพพากษาในคดทมการพจารณาคดลบ

แมวาในกรณทศาลมคาสงใหพจารณาคดลบจะมผลใหบคคลทวไปทไมมสวนเกยวของ

ในคดสามารถเขาฟงการพจารณาคดไดแตในสวนของการอานคาพพากษาของศาลนนยอมจะตอง

เปนไปตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 182 วรรคสอง ซงจะตองทาลงโดย

เปดเผย ดงน

ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 182 วรรคสอง วางหลกวา “ใหอานคา

พพากษาหรอคาสงในศาลโดยเปดเผยในวนเสรจการพจารณา หรอภายในสามวนนบแตเสรจคด ถา

มเหตอนสมควรจะเลอนไปอานวนอนกได แตตองจดรายงานเหตนนไว”

หากพจารณาจากการทกฎหมายบญญตไวในลกษณะดงกลาวนนจะเหนไดวา แมใน

คดอาญาจะไดมการพจารณาคดลบกตาม แตการอานคาพพากษานนจะตองทาลงโดยเปดเผยเสมอ52

อยางไรกตามในประเดนดงกลาวนเคยปรากฏคาพพากษาฎกาท 1740/2518 ทศาลใชอานาจในการ

ปดขอเทจจรงบางสวนของคดไวในคาพพากษาเนองจากเปนขอเทจจรงซงเกยวกบความสมพนธ

ระหวางประเทศและความปลอดภยมนคงของราชอาณาจกร ซงหากพจารณาแลวยอมเปนการขดตอ

หลกเปดเผยและเปนกรณทไมมกฎหมายใหอานาจกระทาได

3.1.2.2 การพจารณาคดโดยลบในศาลเยาวชนและครอบครว

สาหรบในศาลเยาวชนและครอบครวนนเนองจากมเจตนารมณในการคมครองสวสด

ภาพของเดกและเยาวชนผกระทาความผดเปนสาคญ การพจารณาคดอาญาในศาลเยาวชนและ

52 สรศกด ลขสทธวฒนกล. (2551). ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาฉบบอางอง. หนา 329.

DPU

51

ครอบครวจงเปนขอยกเวนประการหนงทจะไมใชการพจารณาคดอาญาโดยเปดเผยตามหลกเปดเผย

เปนหลก แตกลบใชขอยกเว นคอการพจารณาคดลบเปนหลก ดงทไดมการบญญตไว ใน

พระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2553 ดงน

พระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว

พ.ศ. 2553 มาตรา 108 บญญตวา ”การพจารณาคดในศาลทมอานาจพจารณาคดเยาวชนและ

ครอบครวใหกระทาเปนการลบ และเฉพาะบคคลทเกยวของกบคดเทานนมสทธเขาฟงการพจารณา

คดได ซงไดแก

(1) จาเลย ทปรกษากฎหมายของจาเลยและผควบคมตวจาเลย

(2) บดา มารดา ผปกครอง หรอบคคลซงจาเลยอาศยอยดวย

(3) พนกงานศาล และเจาหนาทรกษาความปลอดภยแลวแตศาลจะเหนสมควร

(4) โจทก และทนายโจทก

(5) พยาน ผชานาญการพเศษ และลาม

(6) พนกงานคมประพฤตหรอพนกงานอนของสถานพนจ

(7) บคคลอนทศาลเหนสมควรอนญาต”

บทบญญตตามมาตรา 108 แหงพระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธ

พจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2553 นมขอความเชนเดยวกบทปรากฏในมาตรา 73 แหง

พระราชบญญตจดตงศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ.2534

ซงใชบงคบอยเดม และเมอพจารณาบทบญญตดงกลาวแลวจะเหนไดวา ในการดาเนนคดอาญาใน

ศาลทมอานาจพจารณาคดเยาวชนและครอบครวนนจะตองทาเปนการลบเสมอ น นคอการนาเอา

ขอยกเวนของหลกเปดเผยมาบญญตไวเปนหลกในการพจารณาคด ทงนเปนเพราะกระบวนการ

ยตธรรมในคดอาญานนมงถงการคมครองสวสดภาพและประโยชนของเดกและเยาวชนผกระทา

ความผดเปนสาคญน นเอง ซงหากใชหลกเปดเผยในการพจารณาคดกยอมทจะสงผลกระทบตอ

อนาคตของเดกและเยาวชนผกระทาความผดทจะตองกลบเขาสสงคมในอนาคต อยางไรกตาม การ

ทมาตรา 108 ถกบญญตขนในลกษณะดงกลาวนโดยรวมคดทกประเภททจะตองมการพจารณาใน

ศาลทมอานาจพจารณาคดเยาวชนและครอบครว โดยไมไดจากดเฉพาะคดทเดกหรอเยาวชนเปน

จาเลยกยอมสงผลใหจะตองมการใชการพจารณาคดลบกบผกระทาความผดทเปนผใหญซงตกอย

ภายใตอานาจการพจารณาคดในศาลทมอานาจพจารณาคดเยาวชนและครอบครวตามไปดวย เวน

เฉพาะแตบคคลซงศาลอนญาตใหเขาฟงการพจารณาคดเทานนจงสามารถเขาฟงการพจารณาคดได

ซงเปนกรณทขดตอหลกเปดเผยอยางเหนไดชด

DPU

52

เมอพจารณาลกษณะของการบญญตมาตรา 108 นนจะเหนไดวามการบญญตถงการ

หามมใหมการพจารณาคดโดยเปดเผย และกาหนดตวบคคลทจะสามารถเขาฟงการพจารณาคดได

ไวดงเชนเดยวกบทปรากฏในประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 178 โดยมการเปด

ชองวางใหศาลสามารถใชดลพนจในการอนญาตใหบคคลทมไดมการกาหนดไวใน (1) ถง (6) ให

สามารถเขาฟงการพจารณาคดได อยางไรกตามเมอพจารณาทงมาตราแลวจะเหนไดวาแมกฎหมาย

จะเปดชองใหเปนดลพนจแกศาล แตบคคลทศาลจะอนญาตใหเขาฟงการพจารณาคดไดตาม (7) ได

นนกจะตองเปนบคคลทเกยวของกบคดอกดวย ดงนนหากเปนไปตามนแลวสอยอมจะไมสามารถ

เขาฟงการพจารณาคดในศาลทมอานาจพจารณาคดเยาวชนและครอบครวไดซงมลกษณะทแตกตาง

จากทปรากฏอยในตางประเทศ เชนประเทศองกฤษ

ในสวนทเกยวกบคาพพากษานน หลกเกณฑตามทปรากฏในพระราชบญญตศาล

เยาวชนและครอบครวฯมความแตกตางไปจากทปรากฏอยในประมวลกฎหมายวธพจารณาความ

อาญาเชนกน โดยหลกเกณฑดงกลาวปรากฏอยในมาตรา 135 และ 136 ดงน

พระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว

พ.ศ. 2553 มาตรา 135 บญญตวา ”การอานคาพพากษาใหกระทาเปนการลบ และใหนาบทบญญต

มาตรา 108 มาบงคบใชโดยอนโลม”

พระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว

พ.ศ. 2553 มาตรา 136 บญญตวา ”ในการโฆษณาไมวาดวยวาจาหรอเปนหนงสอซงคาพพากษาหรอ

คาส งของศาลทมอานาจพจารณาคดเยาวชนและครอบครวหามมใหระบชอ หรอแสดงขอความ

หรอกระทาการดวยประการใดๆอนจะทาใหรจกตวเดกหรอเยาวชนซงเปนจาเลย เวนแตจะไดรบ

อนญาตจากศาล

ถาอยในวสยทจะกระทาไดใหศาลเรยกบดา มารดา ผปกครอง หรอบคคลซงจาเลยอาศย

อยดวยมาฟงคาพพากษาดวย”

ตามมาตรา 135 นนไดบญญตถงการอานคาพพากษาของศาลทมอานาจพจารณาคด

เยาวชนและครอบครวไวโดยใหศาลตองอานคาพพากษาดงกลาวเปนการลบ และเฉพาะบคคล 7

ประเภทตามทไดมการกาหนดไวในมาตรา 108 เทานนทสามารถเขาฟงการอานคาพพากษาไดซงม

ความแตกตางจากทปรากฏในประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาทแมวาในการพจารณาคด

นนศาลอาจใชอานาจจดใหมการพจารณาคดลบไดแตในการอานคาพพากษาจะตองทาโดยเปดเผย

เสมอซงกเปนเพราะเหตผลทไมตองการใหการอานคาพพากษากลายเปนการประจานเดกหรอ

เยาวชน หรอทาใหเดกหรอเยาวชนตองอบอายขายหนา53นนเอง และนอกจากนในมาตรา 136 ยงได

53 มาตาลกษณ ออรงโรจน. เลมเดม. หนา 200.

DPU

53

คมครองครอบคลมไปจนถงในสวนของการโฆษณาคาพพากษาหรอคาส งทแมวาจะตองมการ

เปดเผยแตกจะตองทาการปกปดขอมลเกยวกบตวเดกหรอเยาวชนทเปนจาเลยไว ซงหากพจารณา

แลวหากเปนกรณทผใหญเปนจาเลยในศาลทมอานาจพจารณาคดเยาวชนและครอบครวยอมท

จะตองตกอยภายใตหลกเกณฑเกยวกบการพจารณาและการอานคาพพากษาทจะตองทาเปนการลบ

แตยอมไมครอบคลมไปถงการปกปดขอมลในการโฆษณาคาพพากษาหรอคาส ง ทงนเปนเพราะ

มาตรา 136 บญญตไวโดยชดแจงวาเปนกรณเฉพาะเดกหรอเยาวชนเปนจาเลยเทานน

3.2 เขตอานาจศาลสาหรบความผดทมวตถประสงคคมครองเดกและเยาวชน

ในการพจารณาถงความเหมาะสมในการยกเวนไมใชการพจารณาคดโดยเปดเผยกรณ

ผใหญเปนจาเลยตามกฎหมายซงมวตถประสงคในการคมครองเดกนน อกประเดนหนงซงเปน

ประเดนขางเคยงทจะตองนามาใชในการพจารณาคอเขตอานาจศาลสาหรบความผดทม

วตถประสงคในการคมครองเดกและเยาวชนทงนเนองจากสาเหตแหงการทบคคลผกระทาความผด

ซงมใชเดกหรอเยาวชนตองตกอยภายใตเขตอานาจของศาลเยาวชนและครอบครวนนกเนองมาจาก

การกาหนดเขตอานาจศาลตามพระราชบญญตคมครองเดก พ.ศ. 2546 จงตองพจารณาวาโดยหลก

แลวกฎหมายของตางประเทศกาหนดเขตอานาจศาลเหนอคดในลกษณะดงกลาวไวเชนใดเพอนามา

เปรยบเทยบกบลกษณะของการบญญตตามพระราชบญญตคมครองเดก พ.ศ. 2546 วามความ

เหมาะสม สอดคลองกบเขตอานาจศาลโดยปกตของศาลเยาวชนและครอบครวหรอไม โดย

กฎหมายตางประเทศทจะนามาพจารณาคอกฎหมายของประเทศสหรฐอเมรกา ประเทศองกฤษและ

ประเทศญปนเชนเดยวกบทนามาพจารณาในสวนของสทธในการไดรบการพจารณาโดยเปดเผย

และหลกเกณฑการพจารณาคดลบขางตน

3.2.1 ประเทศสหรฐอเมรกา

3.2.1.1 เขตอานาจของ Juvenile Court

เนองจากรปแบบการปกครองแบบสหพนธรฐของประเทศสหรฐอเมรกาทาใหในแตละ

รฐมระบบศาลของตนเองทจดตงขนภายใตรฐธรรมนญของรฐ ในวทยานพนธฉบบนจงขอยกใน

สวนของเขตอานาจของศาลเยาวชน (Juvenile Court) ของรฐยทาห (Utah) ขนมาเพอพจารณา

Juvenile Court นนถกจดตงขนตาม Utah Code Title 78A Chapter 6 Section 102 โดยม

วตถประสงคเพอรกษาความสงบสขของสงคมโดยการกาหนดมาตรการเพอใชลงโทษผกระทา

ความผดซงเปนวตถประสงคเกยวกบในสวนของคดอาญา และอกสวนหนงคอในสวนของการ

คมครองผเยาว เชนการกาหนดมาตรการทเหมาะสมเพอคมครองผเยาวจากการกระทาอนไมชอบ

หรอการกาหนดเกยวกบการออกมาตรการตางๆเชนการถอนอานาจปกครอง หรอดาเนนการดวยวธ

DPU

54

อนๆทงนเพอประโยชนของผเยาวและเพอธารงคไวซงความสมพนธในครอบครวทด54 ซง Juvenile

Court นมสถานะเทยบเทา District Courtโดย Juvenile Court นนมเขตอานาจ55เหนอคดซงอาจแบง

ไดเปน 3 ประเภทใหญๆดงน

1) คดความผดทเดกไดกระทาลง หรอบคคลอายไมเกน 21 ปไดกระทาลงกอนจะมอาย

ครบ 18 ป ไมวาจะเปนความผดในระดบสหพนธรฐ หรอในระดบรฐกตาม

2) คดเกยวกบบคคลซงมอายตงแต 21 ป หรอมากกวาซงไมปฏบตตามคาส งของ

Juvenile Court เกยวกบการเสยคาปรบหรอการใชใชความเสยหาย ซงคาสงของศาลดงกลาวไดมขน

กอนทบคคลนนจะมอายครบ 18 ปบรบรณ

3) คดในสวนทเกยวของกบการคมครองเดก เชนคดเกยวกบเดกทถกทอดทง, การเพก

ถอยอานาจปกครองของผปกครอง, การใหความยนยอมแกเดกอายไมถง 16 ปในการสมรส หรอ

การเยยวยาฟนฟเดกทมความบกพรองทางสตปญญา เปนตน

ในสวนของการพจารณาคดของ Juvenile Court นน ศาลจะตองทาการจดบนทก

รายละเอยดเกยวกบกระบวนพจารณา56 อยางไรกตามรายละเอยดดงกลาวนนมเฉพาะแตบคคลท

เกยวของ เชน ผเยาว ผปกครอง หรอทนายความของผเยาวเทานนทจะเขาตรวจสอบบนทกดงกลาว

ได57 นอกจากนการพจารณาคดใน Juvenile Court ยงใชการพจารณาคดในรปแบบทไมเปนทางการ

และใหเปนอานาจของศาลทจะส งใหบคคลใดหรอมใหบคคลใดเขาฟงการพจารณาคดได ซงการ

พจารณาคดสวนใหญใน Juvenile Court นจะใชการพจารณาคดลบเปนหลก และการพจารณาคดใน

Juvenile Court นจะไมมการใชระบบลกขนอกดวย58

เมอพจารณาเกยวกบ Juvenile Court ของรฐ Utah แลวจะพบวาในสวนของ

วตถประสงคของศาลและเขตอานาจในการพจารณาคดของศาลมความสอดคลองกน กลาวคอใน

สวนของเขตอานาจในการพจารณาคดอาญานนมอานาจพจารณาเฉพาะแตในสวนของคดทผเยาว

กระทาความผดเทานน และในสวนทเกยวกบการคมครองผเยาวนนแมวาศาลจะมอานาจออกคาส ง

กระทบกระเทอนถงบคคลทไมใชผเยาวเชนกรณการถอนอานาจปกครองของผปกครองกลวน

แลวแตเปนกรณเพอวตถประสงคในการคมครองผเยาวทงสน และแมวา Juvenile Court จะมอานาจ

พจารณาคดในสวนทเกยวของกบการคมครองผเยาวกตามกหาไดมอานาจพจารณาคดอาญาทผใหญ

54 Utah Code 78A-6-102. 55 Utah Code 78A-6-103. 56 Utah Code 78A-6-102. 57 Administrative Office of the Courts. (2003). Utah’s Juvenile Court (Brochure). Retrieved February 1 ,2012.

From: http://www.utcourts.gov/courts/juv/intro/JuvenileBro.pdf 58 Utah Code 78A-6-114.

DPU

55

เปนผกระทาความผดตอผเยาวแตอยางใดไม แมจะเปนความผดทมวตถประสงคในการคมครองเดก

หรอเยาวชนกตามท หากจาเลยทเปนผใหญกระทาความผดในลกษณะดงกลาวกจะตองตกอยภายใต

เขตอานาจของศาลทมอานาจพจารณาคดตามปกต

3.2.2 ประเทศองกฤษ

3.2.2.1 เขตอานาจของ Youth Court

Youth Court หรอศาลเยาวชนในประเทศองกฤษนนจดตงขนตาม Children and Young

Persons Act 1933 ในมาตรา 45 โดยศาลเยาวชนนนอนทจรงกคอสวนหนงของ Magistrate Court ท

มอานาจพจารณาคดอาญาตามปกตน นเอง แตจะเปนองคคณะของผพพากษาทมความเชยวชาญ

เฉพาะในทางดานคดเดกและเยาวชน โดยในศาลเยาวชนนนการพจารณาคดจะมรปแบบทไมเปน

ทางการ59และใชการพจารณาคดลบเสมอ60 เฉพาะแตบคคลดงกลาวนซงระบไวตาม The Criminal

Procedure Rules 2011 ขอ 37.2.1 (c) เทานนทจะมสทธเขาฟงการพจารณาคดได ทงนเวนแตศาลจะ

ไดมคาสงเปนอยางอน

1) คความและทนายความ

2) บดามารดา ผปกครอง หรอผดแลของจาเลย

3) พยาน

4) บคคลอนซงเกยวของกบคดโดยตรง

5) ตวแทนของสอสารมวลชน61

สาหรบเขตอานาจของศาลเยาวชนนน เปนไปตามมาตรา 45 (1) (b) แหง Children and

Young Persons Act 1933 ซงไดกาหนดใหศาลเยาวชนนนมอานาจ

1) พจารณาคดทมขอหาวาเดกหรอเยาวชนกระทาความผด

2) พจารณาคดทถกก าหนดใหอยภายใตเขตอานาจของศาลเยาวชนไมวาจะโดย

Children and Young Persons Act 1933 หรอโดยกฎหมายอน

59 เชน เดกหรอเยาวชนจะไมตองนงในคอกพจารณา แตน งอยกบผปกครอง หรอศาลจะเรยกชอตน ไมเรยกชอสกล

ของเดกหรอเยาวชนผกระทาความผด เปนตน 60 Lisa Hannibal and Martin Mount ford. Op.cit. p. 14. 61 37.2.—(1) (c) unless the court otherwise directs, only the following may attend a hearing in a youth court—

(i) the parties and their legal representatives,

(ii) a defendant’s parents, guardian or other supporting adult,

(iii) a witness,

(iv) anyone else directly concerned in the case, and

(v) a representative of a news-gathering or reporting organisation.

DPU

56

เมอไดพจารณา Children and Young Persons Act 1933 อนเปนกฎหมายทม

วตถประสงคในการคมครองเดกและเยาวชน รวมถงกฎหมายอนทมวตถประสงคเชนเดยวกน เชน

Sexual Offences Act 2003 แลวไมพบวามการกาหนดใหศาลเยาวชนมอานาจเหนอผกระทา

ความผดอาญาทกระทาความผดในคดดงกลาว ในเบองตนแลวจงสรปไดวา ในสวนทเกยวกบ

คดอาญานน เขตอานาจของศาลเยาวชนจะมเฉพาะเหนอคดทเดกและเยาวชนถกกลาวหาวาเปน

ผกระทาความผดเทานน ดงนนสาหรบความผดทมการกระทาความผดตามกฎหมายทม

วตถประสงคในการคมครองเดกนนการพจารณาถงเขตอานาจศาลจงจะตองเปนไปตามหลกทวไป

หาไดมผลบงคบใหผใหญทกระทาความผดอาญาทมวตถประสงคในการคมครองเดกตองตกอย

ภายใตเขตอานาจของศาลเยาวชนแตอยางใดไม

3.2.3 ประเทศญปน

3.2.3.1 เขตอานาจของ Family Court

Family Court มเขตอานาจการพจารณาพพากษาคดแตเฉพาะทเกยวกบเยาวชนและ

ครอบครวตามทกาหนดในพระธรรมนญศาลยตธรรมและกฎหมายอน อนไดแก กฎหมายวาดวย

การพจารณาคดเกยวกบความสมพนธภายในครอบครว (Domestic Relation Trial Act) กฎหมายการ

ดาเนนคดเกยวกบสทธและสภาพบคคล (Personal Status Litigation Act) และกฏหมายเกยวกบ

เยาวชน (Juvenile Act)62 เชน การรบบตรบญธรรม การเรยกคาเลยงดบตร การตงผแทนโดยชอบ

ธรรม การหยา และคดอาญาทผกระทาความผดเปนผเยาวซงมอายไมเกน 20 ป63 การจดตงศาล

ครอบครวมวตถประสงคใหศาลดงกลาวมความเชยวชาญในการพจารณาคดทเกยวกบเยาวชนและ

ครอบครวโดยเฉพาะ เนองจากศาลตองมบทบาทเปนผไกลเกลยขอพพาทในคดเกยวกบความ

สมพนธภายในครอบครว แตหากตกลงกนไมไดกอาจมการดาเนนคดตอไป นอกจากนสาหรบการ

พจารณาคดอาญาทผกระทาความผดเปนเยาวชนจะมขนตอนและวธการดาเนนกระบวนการ

พจารณาตางจากคดปกต โดยตองจดใหมการพจารณาคดลบและอาจกาหนดวธการสาหรบเยาวชน

แทนการกาหนดโทษทางอาญา ซงการพจารณาพพากษากระทาโดยผพพากษาคนเดยว หรอองค

คณะผพพากษา 3 คน ตามทกฎหมายบญญต64

62 Court Act Article 31-3 ในสวนนปรากฏวาแตเดมมกรณซงผกระทาความผดซงเปนผใหญหากไดกระทาความผด

อนมลกษณะเปนการคมครองเดกหรอเยาวชนแลวจะตองตกอยภายใตเขตอานาจของ Juvenile Court ดวย ซงเปนไปตาม

Section 37 แหง Juvenile Act ทไดถกยกเลกไปแลว โดยแตเดมนนหากผกระทาความผดทเปนผใหญหากตองตกอยภายใตเขต

อานาจของ Juvenile Act จะไมนากระบวนพจารณาสาหรบผเยาวเชนการใชการพจารณาคดลบมาใช 63 Supreme Court of Japan. (2006). JUVENILE DELINQUENCY CASES. Retrieved January 31,2012. From:

http://www.courts.go.jp/english/proceedings/juvenile.html 64 Court Act Article 31-4

DPU

57

ในสวนของคดอาญานน Family Court มอานาจพจารณาคดอาญาซงผเยาวทมอายไม

เกน 20 ปเปนผกระทาความผด ซงในสวนนมไดหมายถงแตผเยาวทไดกระทาความผดลงเทานนแต

ยงหมายความถงผเยาวทมความเสยงวาจะกระทาความผดในอนาคตอกดวย ซงสาหรบในสวนของ

ความผดอาญาน Family Court มอานาจพจารณาคดเฉพาะแตคดทผเยาวกระทาความผดเทานน ไมม

อานาจพจารณาคดอาญาทบคคลซงมใชผเยาวกระทาความผด อยางไรกอาจมบางกรณทบคคลซง

ไมใชผเยาวกอาจจะเปนบคคลทตองอยในเขตอานาจของ Family Court ไดในบางกรณ เชนกรณ

ของผเยาวทถกคมประพฤตหรอทาทณฑบนไวตาม Juvenile Act ซงหากในภายหลงเมอพนจากการ

เปนผเยาวแลวละเมดคาสงศาลเกยวกบการคมประพฤตหรอทาผดทณฑบน เปนตน65 ซงลวนกเปน

กรณทตอเนองมาจากการดาเนนคดใน Family Court ทงสน ดงนนสาหรบประเทศญปนในปจจบน

สาหรบผกระทาความผดทเปนผใหญนนแมวาจะไดกระทาความผดอาญาในฐานทเกยวกบการ

คมครองเดกหรอเยาวชนกหาไดตกเปนจาเลยทจะอยในเขตอานาจของ Family Court แตอยางใดแต

จะอยภายใตเขตอานาจของศาลทมอานาจพจารณาคดตามปกต

3.2.4 ประเทศไทย

แตเดมสาหรบในประเทศไทยนนกอนพ.ศ.2546 การทศาลใดจะเปนศาลทมอานาจ

พจารณาคดอาญาในฐานความ ผดทมวตถประสงคในการคมครองเดกและเยาวชนนนจะตอง

พจารณาถงตวผกระทาความผดวาผกระทาความผดนนเปนเดกหรอเยาวชนซงจะตองอยภายใต

อานาจของศาลเยาวชนและครอบครว หรอเปนกรณทผกระทาความผดนนเปนผใหญซงจะตองตก

อยภายใตอานาจของศาลทมอานาจพจารณาคดอาญาตามปกต ทงนเนองจากแตเดมนนศาลเยาวชน

และครอบครวซงถกจดตงขนตามพระราชบญญตจดตงศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณา

คดเยาวชนและครอบครว พ.ศ.2534 มเฉพาะอานาจในการพจารณาคดอาญาทเดกหรอเยาวชนเปน

ผกระทาความผดเทานนตามทไดบญญตไวในมาตรา 11 ดงน

พระราชบญญตจดตงศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและ

ครอบครว พ.ศ.2534 บญญตวา “ศาลเยาวชนและครอบครวมอานาจพจารณาพพากษาหรอมคาส ง

ในคด ดงตอไปน

(1) คดอาญาทมขอหาวาเดกหรอเยาวชนกระทาความผด

(2) คดอาญาทศาลซงมอานาจพจารณาคดธรรมดาไดโอนมาตามมาตรา 61 วรรคหนง

(3) คดครอบครว ไดแกคดแพงทฟองหรอรองขอตศาลหรอกระทาการใดๆในทางศาล

เกยวกบผเยาวหรอครอบครว แลวแตกรณ ซงจะตองบงคบตามประมวลกฎหมายแพงและพาณชย

65 Supreme Court of Japan. (2006). JUVENILE DELINQUENCY CASES. Retrieved January 31,2012. From:

http://www.courts.go.jp/english/proceedings/juvenile.html

DPU

58

(4) คดทศาลจะตองพพากษาหรอสงเกยวกบตวเดกและเยาวชนตามบทบญญตของกฎ

หมายซงบญญตใหเปนอานาจหนาทของศาลเยาวชนและครอบครว”

อยางไรกตามภายหลงจากการประกาศใชพระราชบญญตคมครองเดก พ.ศ.2546 สงผล

ใหอานาจของศาลเยาวชนและครอบครวเปลยนแปลงไปพอสมควร นนคอคดความอาญาตามทไดม

การบญญตฐานความผดในพระราชบญญตคมครองเดก พ.ศ.2546 นนไมวาผใดเปนผกระทา

ความผดกจะตองตกอยภายใตอานาจของศาลเยาวชนและครอบครวเสมอ ทงนตามทปรากฏใน

มาตรา 5 ดงน

พระราชบญญตคมครองเดก พ.ศ.2546 มาตรา 5 บญญตวา “ใหศาลทมอานาจพจารณา

พพากษาคดเยาวชนและครอบครวตามกฎหมายวาดวยการจดตงศาลเยาวชนและครอบครวและวธ

พจารณาคดเยาวชนและครอบครว มอานาจพจารณาพพากษาคดตามพระราชบญญตน เวนแตใน

จงหวดใดยงมไดเปดทาการศาลเยาวชนและครอบครวหรอแผนกคดเยาวชนและครอบครวขนใน

ศาลจงหวด ใหศาลจงหวดมอานาจพจารณาพพากษาคดตามพระราชบญญตน”

จากบทบญญตดงกลาวสงผลใหภายหลงจากทมการบงคบใชพระราชบญญตคมครอง

เดก พ.ศ. 2546 ความผดอาญาทมวตถประสงคในการคมครองเดกและเยาวชนบางประเภท กลาวคอ

เฉพาะทมการบญญตไวในพระราชบญญตคมครองเดกจะตองอยภายใตเขตอานาจศาลเยาวชนและ

ครอบครวเสมอไมวาจะเปนกรณทเดกหรอเยาวชน หรอผใหญเปนผกระทาความผดกตาม แต

สาหรบฐานความผดทมไดมการบญญตไวในพระราชบญญตคมครองเดก พ.ศ.2546 นกยงตอง

พจารณาเกยวกบตวผกระทาความผดวาเปนเดกหรอเยาวชนเปนผกระทาความผด หรอเปนกรณท

ผใหญเปนผกระทาความผดเชนเดม โดยหากเปนกรณทเดกหรอเยาวชนเปนผกระทาความผดกจะ

อยภายใตเขตอานาจของศาลเยาวชนและครอบครว แตหากเปนกรณทผใหญกระทาความผดกจะอย

ภายใตเขตอานาจของศาลทมอานาจพจารณาคดตามปกต

อยางไรกตาม ในภายหลงจากมการประกาศใชพระราชบญญตคมครองเดก พ.ศ. 2546

คอในพ.ศ.2553 ไดมการประกาศใชพระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคด

เยาวชนและครอบครว พ.ศ.2553 ซงไดมการแกไขเกยวกบเขตอานาจของศาลเยาวชนและ

ครอบครวบางประการ โดยไดปรากฏอยในมาตรา 10 ดงน

พระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว

พ.ศ.2553 มาตรา 10 บญญตวา “ศาลเยาวชนและครอบครวมอานาจพจารณาพพากษาหรอมคาสงใน

คดดง ตอไปน

(1) คดอาญาทมขอหาวาเดกหรอเยาวชนกระทาความผด

(2) คดอาญาทศาลซงมอานาจพจารณาคดธรรมดาไดโอนมาตามมาตรา 97 วรรคหนง

DPU

59

(3) คดครอบครว

(4) คดคมครองสวสดภาพ

(5) คดอนทมกฎหมายบญญตใหเปนอานาจหนาทของศาลเยาวชนและครอบครว”

จะเหนไดวาตามพระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชน

และครอบครว พ.ศ.2553 มาตรา 10 (4) นนไดเพมประเภทคดทศาลเยาวชนและครอบครวมอานาจ

ในการพจารณาคอคดคมครองสวสดภาพซงมความหมายถงคดทฟองหรอรองขอตอศาลหรอกระทา

การใดๆในทางศาลเกยวกบการคมครองสวสดภาพเดกหรอบคคลในครอบครว ซงจะตองบงคบตาม

กฎหมายวาดวยการคมครองเดก กฎหมายวาดวยการคมครองผถกกระทาดวยความรนแรงในครอบ

ครว หรอกฎหมายอนทเกยวกบการคมครองสวสดภาพเดกหรอบคคลในครอบครว โดยคดในสวน

ดงกลาวนมลกษณะเปนคดในสวนอาญาหาใชคดในสวนแพงแตอยางใดไม66 แตการเพมอานาจ

พจารณาในสวนนแกศาลเยาวชนและครอบครวกหาทาใหเกดความเปลยนแปลงเกยวกบศาลทม

อานาจพจารณาคดอาญาทมวตถประสงคในการคมครองเดกและเยาวชนแตอยางใด คงเปนไปตาม

หลกเกณฑเดมทมมาตามทปรากฏในพระราชบญญตจดตงศาลเยาวชนและครอบครวและวธ

พจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ.2534 และพระราชบญญตคมครองเดก พ.ศ. 2546 นนเองคอ

จะตองพจารณาวาผกระทาความผดเปนเดกหรอเยาวชน หรอเปนผใหญ เวนแตจะเปนกรณทกระทา

ความผดตามพระราชบญญตคมครองเดก พ.ศ.2546 เทานนทจะตองตกอยภายใตอานาจการพจารณา

คดของศาลเยาวชนและครอบครวเสมอ และเมอเปนคดอาญาทจะตองมการพจารณาคดในศาล

เยาวชนและครอบครวแลวกจะตองมการดาเนนกระบวนพจารณาดตามหลกเกณฑทปรากฏใน

พระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครวเสมอ

เวนเสยแตจะเปนกรณทกฎหมายไดบญญตวาใหใชวธการดงกลาวสาหรบจาเลยหรอผตองหาทเปน

เดกหรอเยาวชนเทานน ดงนนหากเปนกรณทจาเลยมใชเดกหรอเยาวชน ศาลกจะตองนาหลกเกณฑ

เกยวกบการพจารณาคดลบตามมาตรา 108 มาใชบงคบกบการพจารณาคดอาญาดงกลาวนดวย

เวนเสยแตวาศาลจะใชดลพนจอนญาตใหบคคลอนทเกยวของกบคดซงไมใชบคคลตาม (1) ถง (6)

เขาฟงการพจารณาคดไดเทานน

66 สมชย ฑฆาอตมากร. (2554). พระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว

พ.ศ. 2553 พระราชบญญตค มครองผถกกระทาดวยความรนแรงในครอบครว พ.ศ. 2550 พระราชบญญตค มครองเดก พ.ศ.

2546. หนา 342.

DPU

บทท 4

วเคราะหความเหมาะสมในการยกเวนไมใชการพจารณาคดโดยเปดเผยกรณ

ผใหญเปนจาเลยตามพระราชบญญตคมครองเดก พ.ศ. 2546

ตามทไดกลาวไวแลววาโดยหลกแลวจาเลยในคดอาญาจะตองไดรบการพจารณา

คดอาญาโดยเปดเผยตามหลกเปดเผยอนเปนหลกประกนสทธของจาเลยประการหนงเวนเสยแตวา

เปนไปเพอประโยชนบางประการทมคณคาหรอนาหนกทเหนอกวาสทธดงกลาวของจาเลยจงจะ

สามารถใชการพจารณาคดอาญาโดยลบได ซงการพจารณาคดอาญาในศาลเยาวชนและครอบครวท

แตเดมมเฉพาะแตกรณทจาเลยเปนเดกหรอเยาวชนหรอบคคลทมสภาพเชนเดยวกบเดกหรอเยาวชน

เทานนทตกอยในเขตอานาจศาลดงกลาวนนกเปนกรณหนงทใชการพจารณาคดอาญาโดยลบเปน

หลก ทงนเนองจากการพจารณาคดในศาลเยาวชนและครอบครวมงเพอคมครองสทธและสวสด

ภาพของจาเลยทจะกลบเขาสสงคมและอยรวมกบบคคลอนไดในอนาคตเปนประการสาคญมากกวา

การมงทจะลงโทษ ในบทนผเขยนจะวเคราะหถงประเดนอนเกยวของกบการยกเวนไมใชการ

พจารณาคดโดยเปดเผยกบจาเลยทเปนผใหญซงกระทาความผดตามพระราชบญญตคมครองเดก

พ.ศ. 2546 วาการใชการพจารณาในลกษณะดงกลาวเปนการสงผลกระทบตอสทธในการไดรบการ

พจารณาคดโดยเปดเผยของจาเลยผกระทาความผดหรอไม และเปนการขดกบทปฏบตในสากล

อยางไร นอกจากนอกประเดนหนงทจะนามาวเคราะหคอในสวนของตนเหตแหงการนาการ

พจารณาคดลบมาใชกบผกระทาความผดในลกษณะดงกลาว คอการทพระราชบญญตคมครองเดก

พ.ศ. 2546 ไดกาหนดขยายเขตอานาจศาลเยาวชนและครอบครวออกไปใหมอานาจเหนอคดท

ผใหญเปนผกระทาความผดนนสงผลกระทบตอสทธของผกระทาความผดทเปนผใหญ และเปนการ

ไมสอดคลองกบลกษณะของศาลเยาวชนและครอบครวในลกษณะใดบาง

4.1 การยกเวนไมใชการพจารณาคดโดยเปดเผยกรณผใหญเปนจาเลยตามพระราชบญญตคมครอง

เดก พ.ศ. 2546

4.1.1 การพจารณาคดลบโดยทวไปตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา และในศาล

เยาวชนและครอบครว

DPU

61

ในเบองตนนน โดยหลกแลวการพจารณาคดอาญาจะตองทาโดยเปดเผย ซงเปนไปตาม

ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญามาตรา 172 วรรคแรก ซงบญญตวา “การพจารณาและ

สบพยานในศาลใหทาโดยเปดเผยตอหนาจาเลย เวนแตบญญตไวเปนอยางอน” อนหมายความวาใน

การพจารณาคดอาญานนจะตองเปดโอกาสใหสาธารณชนสามารถเขาฟงการพจารณาคดได ไมวา

จะเปนผทไมมสวนไดเสยหรอหรอไมเกยวของกบคดกตาม และสอนนกมสทธทจะรายงานขาว

เกยวกบการพจารณาคดดงกลาวดวย โดยหลกเกยวกบการพจารณาคดโดยเปดเผยนนไดปรากฏเปน

หลกประกนในทางอาญาทบญญตรบรองไวในรฐธรรมนญ และยงไดบญญตไวในประมวล

กฎหมายวธพจารณาความอาญาอกดวย

การพจารณาคดลบนนเปนขอยกเวนของการพจารณาคดโดยเปดเผยซงเปนหลกทวไป

ในการพจารณาคดอาญาตามหลกเปดเผย โดยตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญานน

หลกเกณฑเกยวกบการพจารณาคดลบจะกระทาลงไดตองเปนไปตามทบญญตไวในประมวล

กฎหมายวธพจารณาความอาญามาตรา 177 ซงบญญตวา ”ศาลมอานาจส งใหพจารณาเปนการลบ

เมอเหนสมควรโดยพลการหรอโดยคารองขอของคความฝายใด แตตองเพอประโยชนแหงความ

สงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนดของประชาชน หรอเพอปองกนความลบอนเกยวกบความปลอดภย

ของประเทศมใหลวงรถงประชาชน”

เมอพจารณาหลกเกณฑตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 177 แลว

จะเหนไดวาในสวนของเงอนไขในการทจะมการพจารณาคดลบไดนน ตามทไดเคยกลาวไปในบท

กอนๆวาจะตองเปนไปเพอคมครองประโยชนบางประการทมคณคาเหนอกวาสทธทจะไดรบการ

พจารณาคดโดยเปดเผยของจาเลย สาหรบประโยชนทเปนหลกท วไปตามทปรากฏในประมวล

กฎหมายวธพจารณาความอาญานนจะพบวามอย 2 ประการ คอ

1) เพอประโยชนแหงความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนดของประชาชน

2) เพอปองความลบอนเกยวกบความปลอดภยของประเทศมใหลวงรถงประชาชน

สาหรบประโยชนในการ”ปองความลบอนเกยวกบความปลอดภยของประเทศมให

ลวงรถงประชาชน”นนคงเปนคาทมความหมายเขาใจไดไมยาก และแมวารฐจะตองมหนาทในการ

แจงขอมลขาวสารแกประชาชน และในอกมมหนงกถอเปนสทธของประชาชนทจะสามารถเขาถง

ขอมลขาวสารในสวนทเกยวของกบรฐได1 แตอยางไรกตามมไดหมายความวาประชาชนจะมสทธ

เขาถงขอมลขาวสารไดทกประเภท หากเปนเรองทสาคญอนเกยวกบความมนคงของรฐกมความ

จาเปนทจะตองปกปดขอมลในลกษณะดงกลาว และจาเปนทจะตองยกเวนสทธของประชาชนใน

การเขาถงขอมลเหลานน

1 รฐธรรมนญ มาตรา 56

DPU

62

อยางไรกตาม ความหมายของ”ความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนดของประชาชน”

อนเปนประโยชนอกประการหนงทตามหลกเกณฑในประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา

มาตรา 177 ถอวาอาจมนาหนกเหนอสทธของจาเลยทจะไดรบการพจารณาโดยเปดเผยนน เปนคาท

ใหคาจากดความถงความหมายไดยากและถอวาเปนลกษณะของกฎหมายทยดหยนโดยใหเปน

อานาจของศาลทจะใชดลพนจวากรณใดเปนเรองอนเกยวกบความสงเรยบรอยหรอศลธรรมอนด

ของประชาชนเปนกรณๆไปและหากพจารณาแลวการปองความลบอนเกยวกบความปลอดภยของ

ประเทศมใหลวงรถงประชาชนนนกมลกษณะเปนเรองทเกยวของกบความสงบเรยบรอยหรอ

ศลธรรมอนดของประชาชนประการหนงในดานของการเมองการปกครอง2 ดงนนในสวนของ

ขอยกเวนทใหพจารณาคดลบตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 177 นนกมขน

โดยเปนการเทยบประโยชนกบความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนดของประชาชนเปนหลกนนเอง

และเมอมการพจารณาคดอาญาโดยเปดเผยแลวจะสงผลมใหบคคลภายนอกสามารถเขาฟงการ

พจารณาคดได คงเหลอแตเฉพาะบคคลทกฎหมายอนญาตจงจะเขารบฟงการพจารณาคดได โดย

หลกทวไปนนเปนไปตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 177 ซงบคคลดงกลาว

ไดแก

1) โจทกและทนาย

2) จาเลยและทนาย

3) ผควบคมตวจาเลย

4) พยานและผชานาญการพเศษ

5) ลาม

6) บคคลผมประโยชนเกยวของและไดรบอนญาตจากศาล

7) พนกงานศาลและเจาหนาทรกษาความปลอดภยแกศาลแลวแตจะเหนสมควร

นอกจากหลกทวไปเกยวกบการพจารณาคดลบในประมวลกฎหมายวธพจารณาความ

อาญาแลว วธพจารณาคดในศาลชานญพเศษ หรอศาลพเศษศาลอนกมกจะมการบญญตถง

หลกเกณฑในการพจารณาคดลบเอาไวดวย โดยอาจมลกษณะของประโยชนทกฎหมายประสงคจะ

คมครองแตกตางกนไปตามลกษณะของคดในแตละศาล

ศาลเยาวชนและครอบครวนนกเปนศาลหนงทไดมการหลกเกณฑเกยวกบการพจารณา

คดลบไวเปนพเศษ โดยปรากฏตามพระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคด

เยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2553 มาตรา 108 สวนตนทไดบญญตวา “การพจารณาคดในศาลทม

2 อกฤษ มงคลนาวน หนาเดม.

DPU

63

อานาจพจารณาคดเยาวชนและครอบครวใหกระทาเปนการลบ และเฉพาะบคคลทเกยวของกบคด

เทานนมสทธเขาฟงการพจารณาคดได...”

จะเหนไดวาในศาลเยาวชนและครอบครวนน การพจารณาคดอาญาจะไมสามารถ

กระทาในลกษณะทเปดเผยไดในทกกรณ ซงรวมไปถงการอานคาพพากษาของศาลทจะตองทาเปน

การลบเชนเดยวกน อนเปนไปตามมาตรา 135 วรรคแรก ซงบญญตวา ”การอานคาพพากษาให

กระทาเปนการลบ และใหนามาตรา 108 มาบงคบใชโดยอนโลม” แตสาหรบในสวนของคา

พพากษาของศาลนน แมจะอานเปนการลบแตกมความจาเปนทจะตองมการเปดเผยใหสาธารณาชน

ทราบและเขาถงได อยางไรกตามในสวนของการเปดเผยนนกไดมหลกเกณฑทออกมารองรบเพอ

คมครองผกระทาความผดทเปนเดกหรอเยาวชนไวในมาตรา 136 ซงบญญตวา “ในการโฆษณาไม

วาดวยวาจาหรอเปนหนงสอซงคาพพากษาหรอคาส งของศาลทมอานาจพจารณาคดเยาวชนและ

ครอบครว หามมใหระบชอ หรอแสดงขอความ หรอกระทาการดวยประการใดๆ อนจะทาใหรจก

ตวเดกหรอเยาวชนซงเปนจาเลยเวนแตจะไดรบอนญาตจากศาล”

ดงนนกรณทเปนการพจารณาคดอาญาในศาลเยาวชนและครอบครวจะสงผลใหเฉพาะ

บคคลทกฎหมายอนญาต กลาวคอบคคลตามทพระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธ

พจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2553 มาตรา 108 กาหนดไวทจะมสทธเขาฟงการพจารณา

คดซงรวมไปถงฟงการอานคาพพากษาได อนไดแก

1) จาเลย ทปรกษากฎหมายของจาเลย และผควบคมตวจาเลย

2) บดามารดา ผปกครอง หรอบคคลทจาเลยอาศยอย

3) พนกงานศาล และเจาหนาทรกษาความปลอดภยแลวแตศาลจะเหนสมควร

4) โจทก และทนายโจทก

5) พยาน ผชานาญการพเศษ และลาม

6) พนกงานคมประพฤต หรอพนกงานอนของสถานพนจ

7) บคคลอนทศาลเหนวาสมควรอนญาต

สาหรบในสวนของบคคลทมสทธเขาฟงการพจารณาคดทง 7 กลมน กลมท 7 คอ”

บคคลอนทศาลเหนสมควรอนญาต” เปนคาทมความหมายกวางแตจะตองเปนบคคลทมสวนไดเสย

ซงแตกตางจากบคคลตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 178 ทใหเปนอานาจ

เฉพาะของศาลทจะอนญาตใหบคคลทวไปสามารถเขาฟงการพจารณาคดอาญาได โดยกรณดงกลาว

นนมลกษณะเปนขอยกเวนของการพจารณาคดโดยลบซงเปนขอยกเวนของหลกเปดเผยอกทหนง

อยางไรกตาม แมบคคลดงกลาวทง 7 กลมนจะมสทธเขาฟงการพจารณาคดได แตกมไดหมายความ

วาสทธดงกลาวเปนสทธเดดขาดเพราะอาจมในบางกรณทศาลสามารถกนบคคลดงกลาวนออกไป

DPU

64

นอกหองพจารณาได กรณดงกลาวเปนไปตามพระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธ

พจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2553 มาตรา 110

หากพจารณาแลว ลกษณะการบญญตกฎหมายเกยวกบหลกเกณฑการพจารณาคดลบใน

ศาลเยาวชนและครอบครวตามพระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชน

และครอบครว พ.ศ.2553 ซงไดวางหลกเกณฑใหใชการพจารณาคดลบในการพจารณาคดอาญา

เสมอโดยใหเปนดลพนจของศาลทจะอนญาตใหบคคลบางจาพวกเขาฟงการพจารณาคดไดนนม

ลกษณะของการบญญตกฎหมายทไมแตกตางจากหลกเกณฑทปรากฏในศาลทมอานาจพจารณาคด

เกยวกบการกระทาความผดของเดกและเยาวชนในตางประเทศ ไมวาจะเปน Juvenile Court ของรฐ

Utah ประเทศสหรฐอเมรกา, Youth Court ของประเทศองกฤษ หรอ Family Court ของประเทศ

ญปนซงลวนแลวแตใชการพจารณาคดลบเปนวธหลกในการพจารณาคดอาญาซงเดกหรอเยาวชน

ตกเปนจาเลยในคดทงสน ทงนเพอวตถประสงคในการคมครองสทธและสวสดภาพของเดกหรอ

เยาวชนทตกเปนจาเลยเปนหลกน นเอง ดงนนในเบองตนหากพจารณาเฉพาะแตในสวนของ

บทบญญตตามพระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว

พ.ศ.2553 แลวยอมจะเหนไดวาบทบญญตซงเกยวของกบการพจารณาคดอาญาโดยลบในศาล

เยาวชนและครอบครวของไทยนนมลกษณะทสอดคลองกบทปรากฏในสากลแลว แตอาจจะมความ

แตกตางไปบางในสวนทเกยวของกบสอกลาวคอในบางประเทศเชนประเทศสหรฐอเมรกาหรอ

องกฤษทหลกเปดเผยจะมมตทเกยวของกบสทธของสอเขามาเกยวของดวยนน แมศาลจะมคาส งให

ใชการพจารณาคดอาญาโดยลบหรอเปนไปตามกรณทกฎหมายบญญตใหใชการพจารณาคดอาญา

โดยลบเชนตาม The Criminal Procedure Rules 2011 ขอ 37.2.1 (c) ของประเทศองกฤษทมการ

บญญตไวถงบคคลทสามารถเขาฟงการพจารณาคดในกรณทมการพจารณาคดอาญาโดยลบใน

Youth Court ไววาตวแทนของสอสารมวลชนนนสามารถเขาฟงการพจารณาคดไดซงสาหรบใน

ประเทศไทยนนอาจมไดพจารณาถงมตเกยวกบสทธของสอเทาใดนก ซงประเดนทเกยวของกบสอ

นนนอกจากทปรากฏในมาตรา 108 อนเกยวของกบการกาหนดตวบคคลทมสทธเขาฟงการพจารณา

คดไดแลว ยงมผลถงการรายงานขาวของสอทหามมใหมการบนทกหรอเผยแพรภาพหรอเสยงของ

เดกหรอเยาวชนผกระทาความผดซงเปนไปตามพระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธ

พจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2553 มาตรา 130 อกดวย

จะเหนไดวาทงในประเดนทเกยวของกบหลกของการพจารณาคดทจะตองทาโดย

เปดเผยตามหลกเปดเผย รวมไปถงขอยกเวนของหลกเปดเผยหรอคอการพจารณาคดลบทงในสวนท

เปนการพจารณาคดลบโดยทวไป หรอทเปนไปในศาลเยาวชนและครอบครวนนมลกษณะไมตาง

ไปจากหลกทงในทางระหวางประเทศ หรอหลกทปรากฏในกฎหมายระหวางประเทศ กลาวคอ

DPU

65

1) ในกรณทเปนการทวไปนน การพจารณาคดอาญาจะตองทาลงโดยเปดเผย ซงหลก

ดงกลาวเปนหลกประกนในทางอาญาประการหนงซงมไวเพอคมครองสทธของจาเลยทอาจจะ

ไมไดรบความเปนธรรมในกระบวนการยตธรรมจงตองใหสทธแกประชาชนในการตรวจสอบการ

ใชอานาจตลาการ3 กรณดงกลาวสอดคลองกบทปรากฏในขอ 10 และ 11 แหงปฏญญาสากลวาดวย

สทธมนษยชน รวมถงตามหลกกฎหมายตางประเทศ ดงเชนทไดมการรบรองไวในรฐธรรมนญแหง

สหรฐอเมรกา เปนตน

2) ตามระบบกฎหมายไทยและตามทปรากฏในตางประเทศนนถอวาการพจารณา

คดอาญาโดยลบนนเปนขอยกเวนของหลกเปดเผย หาใชรปแบบของการพจารณาในรปแบบหลก

และจะใชไดกตอเมอเปนกรณทกฎหมายกาหนดเทานน โดยกรณตางๆทกฎหมายแตละฉบบจะ

กาหนดหลกเกณฑใหใชการพจารณาคดลบนนจะพจารณาถงประโยชนอนทกฎหมายฉบบนนๆ

ตองการจะคมครอง เชนตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาอนญาตใหมการพจารณาคด

ลบไดเพอประโยชนแหงความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนดของประชาชน หรอเพอปองกน

ความลบอนเกยวกบความปลอดภยของประเทศมใหลวงรถงประชาชน หรอตามพระราชบญญต

ศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2553 นน หากพจารณา

ตามวตถประสงคของศาลเยาวชนและครอบครวทมขนเพอคมครองประโยชน และสวสดภาพของ

เดกและเยาวชนแลว การพจารณาคดลบยอมเปนไปเพอตอบสนองวตถประสงคดงกลาว ลกษณะ

ของการเทยบประโยชนดงกลาวนนไมตางไปจากทยอมรบทงในทางระหวางประเทศ คอตามขอ

14(1) แหงกตการะหวางประเทศวาดวยสทธพลเมองและสทธทางการเมอง ค.ศ. 1966 หรอท

ปรากฏในกฎหมายตางประเทศ เชนตามรฐธรรมนญของประเทศญปน เปนตน ดงนนสาหรบใน

สวนของบทบญญตเกยวกบการพจารณาคดอาญาโดยลบตามพระราชบญญตศาลเยาวชนและ

ครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2553 นน หากพจารณาแตเฉพาะเพยงแต

ในพระราชบญญตนเทานนยอมไมปรากฏถงลกษณะทผดไปจากการใชขอยกเวนของหลกเปดเผย

ซงใชการชงนาหนกเทยบประโยชนระหวางคมครองสทธของจาเลยในการพจารณาคดอาญาและ

ประโยชนอนๆ อกทงไมแตกตางไปจากการบญญตหลกกฎหมายของตางประเทศทใชการพจารณา

คดอาญาโดยลบเปนหลกเพอมงเนนการคมครองจาเลยทเปนเดกหรอเยาวชนเปนสาคญแตอยางใด

4.1.2 ผลจากการยกเว นไมใชการพจารณาคดโดยเปดเผยกรณผ ใหญเปนจาเลยตาม

พระราชบญญตคมครองเดก พ.ศ. 2546

หากถอวาการพจารณาคดโดยเปดเผยเปนหลกประกนอยางหนงของจาเลยแลว การ

พจารณาคดลบโดยไมมเหตอนสมควรยอมเปนการละเมดตอสทธของจาเลยทไดรบการรบรองใน

3 คณต ณ นคร ก เลมเดม. หนา 535.

DPU

66

ระดบสากลและเปนสทธมนษยชนประการหนง เนองจากการทเดมการกาหนดเขตอานาจศาล

เยาวชนและครอบครวนนเปนไปตามพระราชบญญตจดตงศาลเยาวชนและครอบครวและวธ

พจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2534 เพยงแตฉบบเดยว4 ดงนนสาหรบในสวนของคดอาญา

จงไมมโอกาสทผกระทาความผดทเปนผใหญจะสามารถตกอยภายใตเขตอานาจศาลเยาวชนและ

ครอบครวและจะตองมาเปนจาเลยในคดอาญาทศาลเยาวชนและครอบครวมอานาจพจารณาคดได

อยางไรกตามเนองจากการทพระราชบญญตคมครองเดก พ.ศ. 2546 ไดบญญตหลกเกณฑเพมเตม

อนเปนการขยายเขตอานาจศาลเยาวชนจากเดม ใหมอานาจพจารณาพพากษาคดตามพระราชบญญต

คมครองเดก พ.ศ. 2546 ดวย5 จงสงผลใหในปจจบนศาลเยาวชนและครอบครวมอานาจพจารณา

คดอาญาทผใหญตกเปนจาเลยเนองจากกระทาความผดตามพระราชบญญตคมครองเดก พ.ศ. 2546

เพมขนมาอกดวย

การทพระราชบญญตค มครองเดก พ.ศ. 2546 บญญตถงเขตอานาจศาลในลกษณะ

ดงกลาวสงผลใหผกระทาความผดอาญาตามทพระราชบญญตคมครองเดก พ.ศ. 2546 ไดกาหนด

ฐานความผดไวตองตกอยภายใตเขตอานาจของศาลเยาวชนและครอบครวอนจะสงผลตอวธ

พจารณาคดอาญาของบคคลดงกลาวทจะตองใชวธพจารณาเฉพาะของศาลเยาวชนและครอบครว

หรอกคอเปนไปตามทบญญตไวในพระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคด

เยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2553 และหมายความวาการพจารณาคดทเกยวกบความผดตาม

พระราชบญญตคมครองเดก พ.ศ. 2546 นนจะตองใชการพจารณาคดลบในทกกรณ

เมอพจารณาลกษณะของความผดอาญาทมการบญญตไวในพระราชบญญตคมครองเดก

พ.ศ. 2546 แลวอาจแบงลกษณะของความผดไดเปน 2 ประเภท คอ

1) ความผดทมคณธรรมทางกฎหมายทมงในการคมครองเดกและเยาวชน อนไดแก

(1) ความผดตามมาตรา 78 อนกระทาการฝาฝนมาตรา 26 เชน การกระทาหรอละเวน

การกระทาอนเปนการทารณกรรมตอรางกายหรอจตใจของเดก, จงใจหรอละเลยไมใหสงจาเปนแก

การดารงชวตหรอรกษาพยาบาลแกเดกทอยในความดแลของตน จนนาจะเกดอนตรายแกรางกาย

หรอจตใจของเดก เปนตน

(2) ความผดตามมาตรา 79 อนไดแกความผดทเกยวกบการเปดเผยขอมลของเดกหรอ

ผปกครองโดยมเจตนาใหเกดความเสยหาย และความผดทบคคลอนไดแก เจาของ ผปกครองสวสด

ภาพ และผปฏบตงานในสถานรบเลยงเดก สถานแรกรบ สถานสงเคราะห สถานคมครองสวสดภาพ

4 พระราชบญญตจดตงศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2534 มาตรา 11 5 พระราชบญญตคมครองเดก พ.ศ. 2546 มาตรา 5

DPU

67

และสถานพฒนาและฟนฟ ทารายรางกายหรอจตใจ กกขง ทอดทง หรอลงโทษเดกทอยในความ

ปกครองดแลโดยวธการรนแรง

(3) ความผดตามมาตรา 85 คอการยยง สงเสรม ชวยเหลอ หรอสนบสนนใหนกเรยน

หรอนกศกษาไมปฏบตตามระเบยบของโรงเรยนหรอสถานศกษา

2) ความผดทมคณธรรมทางกฎหมายทมงคมครองสงอน ไดแก

(1) ความผดตามมาตรา 80 คอการขดขวางการปฏบตหนาทของเจาหนาท ไมยอมสง

เอกสารแกเจาหนาท ไมมา หรอไมยอมใหถอยคา หรอใหถอยคาอนเปนเทจตอเจาหนาท

(2) ความผดตามมาตรา 81 คอการฝาฝนขอกาหนดของศาลในการคมประพฤต หามเขา

เขตกาหนด หรอหามเขาใกลตวเดก

(3) ความผดตามมาตรา 82 คอ การจดตงหรอดาเนนกจการสถานรบเลยงเดก สถานแรก

รบ สถานสงเคราะห สถานคมครองสวสดภาพ หรอสถานพฒนาและฟนฟโดยไมไดรบอนญาต

หรอใบอนญาตถกเพกถอนหรอหมดอาย

(4) ความผดตามมาตรา 83 คอการทเจาของหรอผปกครองสวสดภาพของสถานรบเลยง

เดก สถานแรกรบ สถานสงเคราะห สถานคมครองสวสดภาพ หรอสถานพฒนาและฟนฟไมปฏบต

ตามกฎหมาย

(5) ความผดตามมาตรา 84 คอการกระทาการเปนผปกครองสวสดภาพของสถานแรก

รบ สถานสงเคราะห สถานคมครองสวสดภาพ หรอสถานพฒนาและฟนฟ โดยไมไดรบการแตงตง

(6) ความผดตามมาตรา 86 คอการไมใหความรวมมอในการใหเจาหนาทเขาไปตรวจ

สถานท

ความผดทง 2 ลกษณะดงกลาวนน เมอไดวเคราะหแลว จะพบวามปจจยทเกยวของกบ

เดกและเยาวชนเขามาเกยวของอยในทกฐานความผด เชนสาหรบความผดทมคณธรรมทางกฎหมาย

ทมงคมครองสงอนนน ตามมาตรา 85 อนเกยวกบการยยง สงเสรมใหมการกระทาผด กตองได

ความวาเปนการยยง สงเสรมนกเรยนหรอนกศกษา หรอความผดทกระทาตอเจาหนาทของรฐท

ปฏบตหนาท เชนตามมาตรา 80 หรอมาตรา 86 กลวนแตมปยจยทเกยวของเดกในทางออม แตทวา

เพยงการทกฎหมายซงไดบญญตความผดอาญาดงกลาวนนมงคมครองเดกและเยาวชนนนสงผลให

จาเลยตองเสยสทธทจะไดรบการพจารณาคดโดยเปดเผยนนเปนเหตผลทสมควรหรอไม เพราะการ

พจารณาคดโดยเปดเผยนนเปนสทธประการหนงของจาเลยทจะพงจะไดรบในกระบวนการ

ยตธรรมทางอาญาและมลกษณะเปนสทธสากลอนไดรบการรองรบทงในระดบระหวางประเทศวา

เปนสทธมนษยชนประการหนง แมจะถอวาสทธดงกลาวนนอาจถกยกเวนไดแตกจะตองเปน

ลกษณะของการชงนาหนกประโยชนวาระหวางประโยชนทกฎหมายคมครอง กบสทธในการไดรบ

DPU

68

การพจารณาคดโดยเปดเผยของจาเลย สงใดมคณคาทควรไดรบการคมครองมากกวา รวมถงจะตอง

ใชขอยกเวนดงกลาวในลกษณะทจากดอกดวย

การทพระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและ

ครอบครว พ.ศ. 2553 กาหนดใหการพจารณาคดในศาลเยาวชนและครอบครวนนจะตองทาเปนการ

ลบนนเนองจากเปนการตอบสนองตอวตถประสงคของศาลเยาวชนและครอบครวทมงคมครอง

สวสดภาพของเดกและเยาวชน ดงนนในเบองตนหากผกระทาความผดทเปนผใหญจะตองตกอย

ภายใตเขตอานาจของศาลเยาวชนและครอบครวกไมควรทจะใชการพจารณาคดลบกบบคคล

ดงกลาว เพราะนอกจากจะไมเปนการตอบสนองตอวตถประสงคของศาลเยาวชนและครอบครว

แลวยงเปนการกระทาทเปนการละเมดสทธของจาเลยทจะตองไดรบการพจารณาคดโดยเปดเผยอก

ประการหนง และหากพจารณาใหถองแทแลวลกษณะความผดอาญาทมการบญญตไว ใน

พระราชบญญตคมครองเดกพ.ศ. 2546 นนกหาไดมลกษณะทแตกตางจากความผดอาญาทปรากฏ

ในประมวลกฎหมายอาญาแตอยางใด เชนความผดฐานไมสงเอกสารหรอไมใหถอยคา แตผลจาก

การบญญตเขตอานาจศาลในลกษณะดงกลาวนกลบสงผลใหกลายเปนวาจาเลยทถกฟองคดความผด

เกยวกบพระราชบญญตคมครองเดกพ.ศ. 2546 ตองตกอยภายใตการพจารณาคดลบ แตจาเลยท

กระทาความผดตามประมวลกฎหมายอาญากลบไดรบการคมครองสทธตามหลกเปดเผย

หากพจารณาจากการพจารณาคดในศาลของตางประเทศแลว โดยหลกแลวปญหา

ดงกลาวนยอมไมอาจเกดขนไดเพราะจากทไดศกษาในบทท 3 เกยวกบในสวนของเขตอานาจของ

ศาลทมอานาจพจารณาคดอาญาทเดกหรอเยาวชนกระทาความผดแลวไมอาจมกรณทศาลดงกลาวท

ไดกลาวไปมอานาจพจารณาในความผดทผใหญเปนผกระทาและตองตกเปนจาเลยได จรงอยทแต

เดมใน Family Court ของประเทศญปนอาจเกดกรณทผกระทาความผดทเปนผใหญตองตกเปน

จาเลยทจะตองไดรบการพจารณาคดใน Family Court ไดเนองจากกระทาความผดทเกยวของกบ

กฎหมายทมวตถประสงคในการคมครองเดกหรอเยาวชน แตอยางไรกตามกไดมการวางหลกเกณฑ

ไวทจะไมใชวธพจารณาคดของเดกหรอเยาวชนกบผใหญทตกเปนจาเลย ดงนนแมวาแตเดม

ผกระทาความผดทเปนผใหญอาจตกเปนจาเลยใน Family Court ไดกไมอาจใชการพจารณาคดลบ

กบบคคลดงกลาวอนเปนการจากดสทธทจะไดรบการพจารณาคดโดยเปดเผยตามหลกเปดเผยของ

บคคลนนได

เมอวเคราะหลกษณะความผดตามทไดมการบญญตไวในพระราชบญญตคมครองเดก

พ.ศ. 2546 จะพบวาอาจมกรณทเดกหรอเยาวชนเขามามสวนรวมในการพจารณาคดไดใน 2 รปแบบ

คอ

1) มสวนรวมในลกษณะของการเปนพยาน

DPU

69

2) มสวนรวมในลกษณะของการเปนจาเลย

ลกษณะของการทเดกหรอเยาวชนทเขารวมการพจารณาคดทงใน 2 ลกษณะดงกลาว

เมอวเคราะหถงการคมครองเดกและเยาวชนตามทปรากฏในประมวลกฎหมายวธพจารณาความ

อาญาโดยทวไป และตามพระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและ

ครอบครว พ.ศ. 2553 แลวจะพบวาบทบญญตทเปนการคมครองเดกและเยาวชนอยดงน

1) ในกรณทมสวนรวมในลกษณะของการเปนพยาน

กรณทเดกหรอเยาวชนมสวนรวมในลกษณะของพยานนอาจเนองมาจากการทเดกหรอ

เยาวชนนนมสวนเกยวของในคดในฐานะทเปนผเสยหาย หรออาจเปนพยานทไดรเหนเหตการณก

เปนได การคมครองเดกและเยาวชนทเปนพยานนปรากฏหลกเกณฑตามประมวลกฎหมายวธ

พจารณาความอาญา มาตรา 172 วรรคสาม มาตรา 172 ตร และมาตรา 177 ดงน

ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 172 วรรคสาม บญญตวา “ในการ

สบพยาน เมอไดพเคราะหถงเพศ อาย ฐานะ สขภาพ อนามย ภาวะแหงจตใจของพยานหรอความ

เกรงกลวทพยานมตอจาเลยแลว จะดาเนนการโดยไมใหพยานเผชญหนาโดยตรงกบจาเลยกได ซง

อาจกระทาโดยใชโทรทศนวงจรปด สออเลกทรอนกส หรอวธอนตามทกาหนดในขอบงคบของ

ประธานศาลฎกา และจะใหสอบถามผานนกจตวทยา นกสงคมสงเคราะห หรอบคคลอนทพยาน

ไววางใจดวยกได”

ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 172 ตร บญญตวา “เวนแตในกรณท

จาเลยอางตนเองเปนพยาน ในการสบพยานทเปนเดกอายไมเกนสบแปดป ใหศาลจดใหพยานอยใน

สถานททเหมาะสมสาหรบเดก และศาลอาจปฏบตอยางใดอยางหนงดงตอไปน

(1) ศาลเปนผถามพยานเอง โดยแจงใหพยานนนทราบประเดนและขอเทจจรงซง

ตองการสบแลวใหพยานเบกความในขอนนๆ หรอศาลจะถามผานนกจตวทยาหรอนกสงคม

สงเคราะหกได

(2) ใหคความถาม ถามคาน หรอถามตงผานนกจตวทยาหรอนกสงคมสงเคราะห

ในการเบกความของพยานดงกลาวตามวรรคหนง ใหมการถายทอดภาพและเสยงไปยงหองพจารณา

ดวย และเปนหนาทของศาลทจะตองแจงใหนกจตวทยาหรอนกสงคมสงเคราะหทราบ

กอนการสบพยานตามวรรคหนง ถาศาลเหนสมควรหรอถาพยานทเปนเดกอายไมเกน

สบแปดปหรอคความฝาย ใดฝายหนงรองขอโดยมเหตผลอนสมควรซงเมอพจารณาแลวเหนวาจะ

เปนผล รายแกเดกถาไมอนญาตตามทรองขอ ใหศาลจดใหมการถายทอดภาพและเสยงคาใหการ

ของผเสยหายหรอพยานทเปน เดกอายไมเกนสบแปดปทไดบนทกไวในชนสอบสวนตามมาตรา

133 ทว หรอชนไตสวนมลฟองตามมาตรา 171 วรรคสอง ตอหนาคความและในกรณเชนนใหถอ

DPU

70

สอภาพและเสยงคาใหการของพยานดง กลาวเปนสวนหนงของคาเบกความของพยานนนในชน

พจารณาของศาล โดยใหคความถามพยานเพมเตม ถามคานหรอถามตงพยานได ทงน เทาทจาเปน

และภายในขอบเขตทศาลเหนสมควร

ในกรณทไมไดตวพยานมาเบกความตามวรรคหนงเพราะมเหตจาเปนอยางยงให ศาล

รบฟงสอภาพและเสยงคาใหการของพยานนนในชนสอบสวนตามมาตรา 133 ทว หรอชนไตสวน

มลฟองตามมาตรา 171 วรรคสอง เสมอนหนงเปนคาเบกความของพยานนนในชนพจารณาของศาล

และใหศาลรบฟงประกอบพยานอนในการพจารณาพพากษาคดได”

ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 177 บญญตวา “ศาลมอานาจส งให

พจารณาเปนการลบ เมอเหนสมควรโดยพลการหรอโดยคารองขอของคความฝายใด แตตองเพอ

ประโยชนแหงความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนดของประชาชนหรอเพอปองกนความลบอน

เกยวกบความปลอดภยของประเทศมใหลวงรถงประชาชน”

หลกเกณฑตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 172 และมาตรา 172 ตร

นนมใชหลกอนเกยวของกบการพจารณาคดตามหลกเปดเผย แตเปนการคมครองสทธของพยานท

อาจไมตองเบกความในศาล หรอเบกความตอหนาจาเลย โดยสาหรบบทบญญตตามประมวล

กฎหมายวธพจารณาความอาญามาตรา 177 วรรคสามนนมลกษณะเปนหลกทวไปทสามารถใชได

ทงกบพยานทเปนเดกหรอเยาวชน หรอพยานในลกษณะอนๆทเปนบคคลทมสภาพจตใจเปราะบาง

ออนแอ ทงนเนองจากบทบญญตมาตรา 177 วรรคสามนบญญตขนเพอเปนการอนวตการตราม

รฐธรรมนญ มาตรา 40 (6) ทมงคมครองสทธของ “เดก เยาวชน สตร ผสงอาย หรอผพการ หรอ

ทพพลภาพ...”6 และสาหรบบทบญญตตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 172 ตร

นนเปนบทบญญตซงกฎหมายบงคบศาลใหตองปฏบตโดยเสมอ7 ซงหากวเคราะหถงหลกเกณฑ

ดงกลาวแลวจะพบวาหากเดกหรอเยาวชนนนเปนพยานซงจะตองเบกความในการพจารณาคด ใน

เบองตนศาลอาจจดใหเดกหรอเยาวชนดงกลาวอยในสถานทอนทศาลจดไวอนเปนททเหมาะสม

และทาการถายทอดภาพและเสยงไปยงหองพจารณาคด โดยการถามพยานนนอาจทาโดยการทศาล

เปนผถามเอง หรอใหคความถามผานนกจตวทยา หรอนกสงคมสงเคราะห หรออกลกษณะหนงซง

เปนกรณทจะตองไดความวาอาจเกดผลรายแกเดกหรอเยาวชน ศาลอาจใหใชสอภาพและเสยงทไดม

การบนทกไวในชนสอบสวนมาใชเปนพยานหลกฐานในชนพจารณาคดกได

นอกจากการคมครองเดกหรอเยาวชนในการทจะไมตองเบกความในหองพจารณาคด

แลว ตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 177 ซงไดวางหลกเกณฑเกยวกบการ

6 ธานศ เกศวพทกษ. (2554). คาอธบายประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา เลม 2. หนา 277. 7 แหลงเดม. หนา 286.

DPU

71

พจารณาคดลบไวยงไดเปดโอกาสใหใชการพจารณาคดลบไดในกรณทเปนไปเพอความสงบ

เรยบรอยหรอศลธรรมอนดของประชาชนซงคาดงกลาวนเปนคาทมความหมายกวาง ศาลจงอาจ

อนญาตใหใชการพจารณาคดลบในสวนของการพจารณาคดทเดกหรอเยาวชนตองเบกความเปน

พยานได และนอกจากน การตความของศาลฎกาเกยวกบการพจารณาคดลบตามประมวลกฎหมาย

วธพจารณาความอาญามาตรา 177 นนศาลยงตความขยายไปถงทวาหากมการอนญาตใหพจารณาคด

ลบแลว ศาลอาจไมกลาวถงเรองบางประการไวในคาพพากษาไดอกดวย8 ดงนนจากหลกเกณฑทง 2

ประการดงกลาวจะพบไดวาโดยทวไปแลวตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญากไดม

บทบญญตทเปนการคมครองเดกหรอเยาวชนทตองเปนพยานในคดอาญาในศาลทมอานาจพจารณา

คดอาญาตามปกต ทจะไมใหเดกหรอเยาวชนตองปรากฏตวทามกลางประชาชนอยในหองพจารณา

คดอยอยางเหมาะสมแลว

2) ในกรณทมสวนรวมในลกษณะของการเปนจาเลย

สาหรบกรณทเดกหรอเยาวชนตองมสวนรวมในคดในลกษณะของจาเลยนน ตาม

ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญามไดมการกาหนดหลกเกณฑในการคมครองไวเปนพเศษ

ดงเชนกรณทเดกหรอเยาวชนเกยวพนเปนพยานในคดดงทกลาวไปขางตน คงมเพยงแตหลกเกณฑ

เกยวกบการตงทนายความตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญามาตรา 173 วรรคแรก9

เทานน และจะนาหลกเกณฑเกยวกบการทเดกหรอเยาวชนจะไมตองเบกความในหองพจารณาคด

ตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 172 ตร มาปรบใชกไมได เนองจากบทบญญต

ดงกลาวจะไมใชกบกรณทจาเลยอางตนเองเปนพยาน เหตผลทไมมการบญญตหลกเกณฑในการ

คมครองเดกและเยาวชนทเปนจาเลยไวเปนพเศษในประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญานนก

เนองจากสาเหตทไมมความจาเปนในการบญญตกฎหมายในลกษณะดงกลาว เนองจากหากเปน

กรณทเดกหรอเยาวชนกระทาความผดกจะตองเปนกรณทเดกหรอเยาวชนผกระทาความผดนน

จะตองตกอยภายใตเขตอานาจของศาลทมอานาจพจารณาคดเยาวขนและครอบครว และจะตองใช

วธพจารณาคดเยาวชนและครอบครวกบเดกหรอเยาวชนทถกฟองเปนจาเลยอยแลว ซงในกรณนก

จะตองใชการพจารณาคดลบ ตามพระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคด

เยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2553 มาตรา 108 ในทกกรณ

8 คาพพากษาฎกาท 1740/2518 9 ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 173 วรรคแรก บญญตวา “ ในคดทมอตราโทษประหารชวต หรอใน

คดทจาเลยมอายไมเกนสบแปดปในวนทถกฟองตอศาล ใหศาลถามจาเลยวามทนายความหรอไม ถาไมมกใหศาลตงทนายความ

ให”

DPU

72

ดงนนในสวนของลกษณะของความผดตามพระราชบญญตคมครองเดก พ.ศ. 2546 น

หากไมมการบญญตขยายเขตอานาจศาลใหทมอานาจพจารณาคดเยาวชนและครอบครวมอานาจ

พจารณาคดตามพระราชบญญตดงกลาวน กฎหมายทมอยแตเดมไมวาจะเปนหลกท วไปตาม

ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา หรอพระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธ

พจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2553 กมบทบญญตทสามารถใชในการคมครองสทธ และ

สวสดภาพของเดกและเยาวชนทจะตองเขารวมในการพจารณาคดอาญาตามพระราชบญญต

คมครองเดก พ.ศ. 2546 นไดอยแลว การทพระราชบญญตคมครองเดก พ.ศ. 2546 บญญตให

คดอาญาตามพระราชบญญตคมครองเดก พ.ศ. 2546 ตองตกอยภายใตเขตอานาจของศาลเยาวชน

และครอบครวจงมไดเปนการเพมระดบความคมครองใหกบเดกหรอเยาวชนจากทกฎหมายบญญต

ใหมมาแตเดมแตอยางใด

ดวยเหตดงกลาวจงอาจสรปในเบองตนไดวา แมจะไมตองมการบญญตใหศาลตองใช

การพจารณาคดลบในกรณของทผกระทาความผดทเปนผใหญกระทาความผดตามพระราชบญญต

คมครองเดก พ.ศ. 2546 หลกทวไปทปรากฏในประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญานนกเปน

หลกกฎหมายทสามารถใชในการคมครองเดกหรอเยาวชนทจะตองเขารวมในกระบวนการยตธรรม

ทางอาญาในชนศาลอยแลว ประกอบกบการทความผดอาญาตามพระราชบญญตดงกลาวนนไม

จาเปนทจะตองมเดกหรอเยาวชนเขามาเกยวของในทกกรณ เชนในฐานความผดทกระทาตอ

เจาหนาทของรฐ เชนการไมยอมใหถอยคาตอเจาหนาท หรอการขดขวางการปฏบตงานของ

เจาหนาท แมความความผดดงกลาวจะมขนเพอเปนการคมครองเดกและเยาวชนในทางออมแตกไม

จาเปนทวาจะตองมเดกหรอเยาวชนเขารวมในการพจารณาคดเพราะมลกษณะเปนความผดตอรฐท

รฐเปนผเสยหาย ดงนนการกาหนดใหตองใชการพจารณาคดลบกบกรณดงกลาวยอมเปนการขดตอ

หลกเปดเผย เปนการเลอกปฏบตโดยไมเปนธรรม และเปนการละเมดสทธมนษยชนอกประการ

หนง

4.2 ผลของการกาหนดเขตอานาจศาลตามพระราชบญญตคมครองเดก พ.ศ. 2546

แตเดมนน ตามมาตรา 11 แหงพระราชบญญตจดตงศาลเยาวชนและครอบครวและวธ

พจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2534ไดกาหนดใหศาลทมอานาจพจารณาคดเยาวชนและ

ครอบครวมเขตอานาจศาลเพอคดดงตอไปน

1) คดอาญาทมขอหาวาเดกหรอเยาวชนกระทาความผด

2) คดอาญาทศาลซงมอานาจพจารณาคดธรรมดาไดโอนมาตามมาตรา 61 วรรคหนง

DPU

73

3) คดครอบครว ไดแก คดแพงทฟองหรอรองขอตอศาล หรอกระทาการใดๆในทาง

ศาลเกยวกบผเยาวหรอครอบครว แลวแตกรณ ซงจะตองบงคบตามประมวลกฎหมายแพงและ

พาณชย

4) คดทศาลจะตองพพากษาหรอส งเกยวกบตวเดกและเยาวชนตามบทบญญตของ

กฎหมายซงบญญตใหเปนอานาจหนาทของศาลเยาวชนและครอบครว

ตอมาในพ.ศ.2553 ไดมการประกาศใชพระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและ

วธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ.2553 ซงไดมการแกไขเกยวกบเขตอานาจของศาลเยาวชน

และครอบครวบางประการ โดยไดปรากฏอยในมาตรา 10 ดงน

พระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว

พ.ศ.2553 มาตรา 10 บญญตวา “ศาลเยาวชนและครอบครวมอานาจพจารณาพพากษาหรอมคาสงใน

คดดงตอ ไปน

(1) คดอาญาทมขอหาวาเดกหรอเยาวชนกระทาความผด

(2) คดอาญาทศาลซงมอานาจพจารณาคดธรรมดาไดโอนมาตามมาตรา 97 วรรคหนง

(3) คดครอบครว

(4) คดคมครองสวสดภาพ

(5) คดอนทมกฎหมายบญญตใหเปนอานาจหนาทของศาลเยาวชนและครอบครว”

จะเหนไดวาตามพระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชน

และครอบครว พ.ศ.2553 เขตอานาจของเยาวชนและครอบครวในสวนของคดอาญานนจะมแต

เฉพาะกรณทเดกหรอเยาวชน หรอบคคลซงมอายไมเกนยสบปบรบรณ แตมรางกาย สตปญญา

สขภาพ ภาวะแหงจตหรอนสยในสภาพเดยวกนกบเดกหรอเยาวชนกระทาความผดเทานน การ

กาหนดเขตอานาจศาลในลกษณะดงกลาวนมลกษณะเชนเดยวกบ Juvenile Court, Youth Court

หรอ Family Court ทไดกลาวมาแลวในบทท 3 และสะทอนใหเหนถงเจตนารมณของศาลเยาวชน

และครอบครวทมขนเพอสงเคราะหและคมครองสวสดภาพของเดกและเยาวชน รวมไปถงเพอ

อานวยความยตธรรมในการกาหนดโทษโดยคานงถงลกษณะเฉพาะของบคคล10

อยางไรกตามการมผลบงคบใชของพระราชบญญตคมครองเดก พ.ศ. 2546 นนไดสงผล

ใหเขตอานาจศาลเยาวชนและครอบครวถกขยายออกไป แตกตางจากทไดมการบญญตไวใน

พระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ.2553 โดย

ใหศาลเยาวชนและครอบครวมเขตอานาจเหนอคดตามพระราชบญญตคมครองเดก พ.ศ. 2546 ซง

เปนไปตามทบญญตไวในมาตรา 5 ดงน

10 มาตาลกษณ ออรงโรจน. เลมเดม. หนา 80.

DPU

74

พระราชบญญตคมครองเดก พ.ศ.2546 มาตรา 5 บญญตวา “ใหศาลทมอานาจพจารณา

พพากษาคดเยาวชนและครอบครวตามกฎหมายวาดวยการจดตงศาลเยาวชนและครอบครวและวธ

พจารณาคดเยาวชนและครอบครว มอานาจพจารณาพพากษาคดตามพระราชบญญตน เวนแตใน

จงหวดใดยงมไดเปดทาการศาลเยาวชนและครอบครวหรอแผนกคดเยาวชนและครอบครวขนใน

ศาลจงหวด ใหศาลจงหวดมอานาจพจารณาพพากษาคดตามพระราชบญญตน”

กรณดงกลาวนจงสงผลใหศาลเยาวชนและครอบครวมเขตอานาจเหนอคดทผกระทา

ความผดเปนผใหญตามไปเพราะสภาพของความผดอาญาทมการบญญตไวในพระราชบญญต

คมครองเดก พ.ศ. 2546 นน โดยมากแลวเปนความผดทผกระทาความผดจะตองเปนผใหญ เชนการ

กระทาทารณกรรมตอเดก การเปดเผยขอมลเกยวกบเดกหรอผปกครอง หรอการตงสถานรบเลยง

เดกโดยไมไดรบอนญาต เปนตน อยางไรกตาม การบญญตกฎหมายใหมผลเปนการขยายเขตอานาจ

ศาลเยาวชนและครอบครวดงกลาวหาไดมการบญญตถงในสวนของวธพจารณาคดทใชกบผกระทา

ความผดทจะตองตกเปนจาเลยในศาลเยาวชนและครอบครววาจะตองใชวธพจารณาแตกตางไปแต

อยางใด กรณดงกลาวจงสงผลใหเมอผกระทาความผดตามพระราชบญญตคมครองเดก พ.ศ. 2546 ท

เปนผใหญถกฟองเปนจาเลยตอศาลเยาวชนและครอบครวจะตองตกอยภายใตการบงคบของ

พระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2553 ซง

สงผลใหตองใชวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครวกบจาเลยดงกลาว ซงหากพจารณา

พระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2553 ทได

มการประกาศใชภายหลงจากทพระราชบญญตคมครองเดก พ.ศ. 2546 ไดกาหนดใหมการขยายเขต

อานาจศาลเยาวชนและครอบครวใหมเหนอ”คดคมครองสวสดภาพ” ซงมความหมายถงคดทฟอง

หรอรองขอตอศาลหรอกระทาการใด ๆ ในทางศาลเกยวกบการคมครองสวสดภาพเดกหรอบคคลใน

ครอบครว ซงจะตองบงคบตามกฎหมายวาดวยการคมครองเดก กฎหมายวาดวยการคมครอง

ผถกกระทาดวยความรนแรงในครอบครวหรอกฎหมายอนทเกยวกบการคมครองสวสดภาพเดก

หรอบคคลในครอบครว11 และสาหรบคดในลกษณะดงกลาวนใหเปนอานาจของประธานศาลฎกา

ในการออกขอบงคบเกยวกบวธพจารณาคดดงกลาว12 แตเมอพจารณาถงความหมายของคดคมครอง

สวสดภาพแลวไมมความหมายถงในสวนของคดอาญาตามพระราชบญญตคมครองเดก พ.ศ. 2546

ทไดมการกาหนดความผดและโทษไว เพราะความผดอาญาทบญญตไวในพระราชบญญตดงกลาว

นบางฐานความผดกหาไดเกยวกบการคมครองสวสดภาพเดกแตอยางใด ซงในสวนของความผด

ทางอาญานกนาจะยงคงตกอยภายใตการพจารณาคดอาญาตามพระราชบญญตศาลเยาวชนและ

11 พระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2553 มาตรา 10 12 พระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2553 มาตรา 171

DPU

75

ครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2553 ตามปกต และอาศยอานาจของ

พระราชบญญตคมครองเดก พ.ศ. 2546 มาตรา 5 เพอใหศาลเยาวชนและครอบครวมอานาจพจารณา

คดเชนเดม

สาหรบทมาและเหตผลของบทบญญตมาตรา 5 แหง พระราชบญญตคมครองเดก พ.ศ.

2546 ทไดกาหนดใหศาลเยาวชนและครอบครวมเขตอานาจเหนอคดตามพระราชบญญตนนนเมอ

ยอนไปพจารณาถงในการจดทารางพระราชบญญตฉบบนซงแตเดมคอรางพระราชบญญตคมครอง

สวสดภาพและสงเสรมความประพฤตเดก พ.ศ. ... แลวนนจะพบวาบทบญญตทกาหนดใหคดตาม

พระราชบญญตนตองตกอยภายใตเขตอานาจของศาลเยาวชนและครอบครวนนมมาตงแตในราง

แรกทถกจดทาขนโดยสานกงานคณะกรรมการสงเสรมและประสานงานเยาวชนแหงชาต แต

อยางไรกตามสาหรบในสวนของบทบญญตมาตรานซงในรางพระราชบญญตจะอยในมาตรา 92

นนในชนการจดทากหาไดปรากฏถงเหตผลแตอยางใดวาเพราะเหตใดจงไดกาหนดใหศาลเยาวชน

และครอบครวเปนศาลทมอานาจเหนอคดดงกลาวนในทกกรณ ในชนประชมคณะทางานปรบปรง

รางกฎหมายนนมเพยงยกมาตรานขนมาพจารณาเฉพาะแตในประเดนทวาควรตดในสวนท

บทบญญตมาตรานกาหนดใหนาวธพจารณาคดในศาลเยาวชนและครอบครวมาใชในศาลจงหวด

โดยอนโลม13ออกไปเทานนเนองจากวาอาจเกดปญหาในทางปฏบตได โดยหาไดมการวเคราะหถง

ความเหมาะสมหรอสาเหตทกาหนดเขตอานาจศาลไวในลกษณะเชนนแตอยางใด14นอกจากนในชน

ของคณะกรรมการกฤษฎกานน บทบญญตในมาตรานกหาไดรบความสนใจหรอใหความสาคญใน

การพจารณาแตอยางใดทงๆทเปนบทบญญตซงมผลกระทบตอจาเลยซงเปนผใหญเปนอยางมาก

โดยในชนของคณะกรรมการกฤษฎกานนบทบญญตตามมาตรานถกยกขนมาพจารณาแตเฉพาะใน

สวนของการแกไขถอยคาจาก”พระราชบญญตจดตงศาลเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2546” เปน”

กฎหมายวาดวยการจดตงศาลเยาวชนและครอบครว ”แทน15 และอกประเดนหนงคอการ

เปลยนแปลงเลขมาตราเทานน16 ซงในชนพจารณาของคณะกรรมการกฤษฎกานปรากฏถงเหตผล

13 รางพระราชบญญตฉบบนซงแตเดมคอรางพระราชบญญตคมครองสวสดภาพและสงเสรมความประพฤตเดก พ.ศ.

... มาตรา 92 บญญตวา “ใหศาลทมอานาจตามพระราชบญญตจดตงศาลเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2546 มอานาจพจารณา

พพากษาคดตามพระราชบญญตน เวนแตในจงหวดนนยงมไดจดตงศาลเยาวชนและครอบครวหรอแผนกคดเยาวชนและ

ครอบครวขนในศาลจงหวด ใหศาลจงหวดมอานาจพจารณาพพากษาคดตามพระราชบญญตน และใหนาวธพจารณาคดเยาวชน

และครอบครวมาใชในศาลจงหวดโดยอนโลม” 14 รายงานการประชมคณะทางานปรบปรงรางกฎหมายเกยวกบการสงเคราะหและคมครองสวสดภาพเดกและเยาวชน

ครงท 1/2542 วนท 18 ตลาคม พ.ศ. 2542 เวลา 10.00 ณ หองประชม 1 สานกงานคณะกรรมการสงเสรมและประสานงาน

เยาวชนแหงชาต 15 รายงานการประชมคณะกรรมการกฤษฎกา (คณะท 9) ครงท 12 (2/2543) 19/2543 วนพฤหสท 5 ตลาคม พ.ศ. 2543 16 รายงานการประชมคณะกรรมการกฤษฎกา (คณะท 9) ครงท 17 (7/2544) 24/2543 วนพฤหสท 24 ตลาคม พ.ศ. 2543

DPU

76

ในการเพมเตมบทบญญตดงกลาวนกคอ”เพอใหศาลเยาวชนและครอบครวมอานาจพจารณา

พพากษาคดตามกฎหมายน”17 นอกจากนแลวกหาปรากฏเหตผลอนๆอกแตอยางใด

นอกจากในชนการจดทารางพระราชบญญตแลวยงปรากฏวามรายงานการวจย เรอง

กฎหมายคมครองเดกถกกระทาทารณกรรมจากผปกครองซงเสนอตอสานกงานคณะกรรมการวจย

แหงชาตไดใหขอเสนอแนะเกยวกบการคมครองเดกไวโดยใหแกไขเพมเตมพระราชบญญตจดตง

ศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2546 (ซงมผลบงคบใชใน

ขณะนน) เพอใหศาลเยาวชนและครอบครวมมอานาจพจารณาคดคมครองสวสดภาพบคคลใน

ครอบครว ควรมพระราชบญญตคมครองสวสดภาพเดกเพอกาหนดใหฝายบรหารเขาดแลและแกไข

ฟนฟเดกทถกกระทาทารณกรรม18 ซงขอเสนอในสวนทใหมการแกไขพระราชบญญตจดตงศาล

เยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2546ใหมอานาจเหนอคด

คมครองสวสดภาพนนกไดประสบความสาเรจในปจจบนโดยปรากฏในพระราชบญญตศาล

เยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ.2553 มาตรา 10 และในสวน

ของพระราชบญญตคมครองสวสดภาพเดกซงตามภาคผนวกในรายงานการวจยฉบบนคอราง

พระราชบญญตคมครองสวสดภาพเดก พ.ศ. ... กไดมการจดทาเปนพระราชบญญตคมครองเดก

พ.ศ. 2546 ซงลวนแลวแตมบทบญญตทใหคดตามพระราชบญญตนตองตกอยภายใตเขตอานาจของ

ศาลเยาวชนและครอบครวทงสนซงหากพจารณาแลวการทใหศาลเยาวชนและครอบครวมอานาจ

เหนอคดตามพระราชบญญตค มครองเดก พ.ศ. 2546 นนกคงจะพออนมานไดวาเปนไปเพอ

วตถประสงคในการคมครองเดกหรอเยาวชนเปนหลกเสยมากกวา แตอยางไรกตามการบญญต

กฎหมายในลกษณะดงกลาวนทใหคดทกประเภทตกอยภายใตเขตอานาจศาลเยาวชนและครอบครว

นนกลบสงผลกระทบตอผกระทาความผดทเปนผใหญซงในประเดนนหามผใดยกขนพจารณาแต

อยางใด

หากพจารณาแลว ลกษณะของการจดตงศาลเยาวชนและครอบครวนนมงทจะคมครอง

สทธของเดกหรอเยาวชนผกระทาความผดเปนหลก จะเหนไดจากการทบทบญญตตางๆทไดมการ

บญญตไวในพระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว

พ.ศ. 2553 ทไดบญญตไวใหมลกษณะแตกตางไปจากทปรากฏไวในประมวลกฎหมายวธพจารณา

ความอาญา เชน

17 ตารางเปรยบเทยบประกาศของคณะปฏวต ฉบบท 294 และประกาศของคณะปฏวต ฉบบท 132 กบราง

พระราชบญญตคมครองเดก พ.ศ. ... ทสานกงานคณะกรรมการกฤษฎกาตรวจพจารณาแลว 18 วชรนทร ปจเจกวญ สกล. (2545). รายงานการศกษาวจย เรอง กฎหมายคมครองเดกผถกกระทาทารณกรรมจาก

ผปกครอง. สบคนเมอ 13 พฤษภาคม 2555. จาก: http://www.lawreform.go.th/lawreform/index.php?option=com

_content&task=view&id=234&Itemid=11

DPU

77

พระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว

พ.ศ.2553 มาตรา 103 บญญตวา “หามมใหใชเครองพนธนาการแกเดกในระหวางเวลาทจาเปนตอง

ควบคมเดกไวเพอการพจารณาคด เวนแตในคดทมขอหาวาเดกกระทาความผดทมอตราโทษอยาง

สงกาหนดไวใหจาคกเกนสบป”

บทบญญตในลกษณะทมว ตถประสงคในการคมครองเดก ทไดบญญตไว ใน

พระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ.2553นน

ปรากฏในอกหลายมาตรา ซงโดยหลกแลวจะปรากฏคาวา “เดกหรอเยาวชน” ปรากฏอย เชน “การ

พจารณาคดอาญาทเดกหรอเยาวชนเปนจาเลย” ตามทไดปรากฏในมาตรา 10719 หรอ “เพอ

ประโยชนในการพจารณาพพากษาคดอาญาทเดกหรอเยาวชนเปนจาเลย” ตามมาตรา 11120 เปนตน

จากการบญญตกฎหมายในลกษณะดงกลาวนนสงผลตอกรณของคดทผกระทาความผดทเปนผใหญ

ตองตกเปนจาเลยในศาลเยาวชนและครอบครววาศาลไมอาจใชบทบญญตดงกลาวกบการพจารณา

คดทผใหญเปนจาเลยในศาลเยาวชนและครอบครวได แตจะตองใชบทบญญตตามประมวล

กฎหมายวธพจารณาความอาญาตามปกต

อยางไรกตามบทบญญตในลกษณะทมวตถประสงคในการคมครองเดกทไดบญญตไว

ในพระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2553

นนหาไดบญญตโดยปรากฏคาวา“เดกหรอเยาวชน”ในทกกรณไม ในบางมาตรานนกหาไดปรากฏ

คาวา“เดกหรอเยาวชน”อย ซงในสวนทเกยวของกบการพจารณาคดนนปรากฏบทบญญตทเปน

ขอยกเวนหลกตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา ดงน

พระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว

พ.ศ.2553 มาตรา 23 บญญตวา “ภายใตบงคบมาตรา 24 ศาลเยาวชนและครอบครวตองมผพพากษา

ไมนอยกวาสองคน และผพพากษาสมทบอกสองคนซงอยางนอยคนหนงตองเปนสตร จงเปนองค

คณะพจารณาคดได สวนการทาคาพพากษาหรอคาสงของศาลนน ถาคาพพากษาหรอคาส งจะตอง

ทาโดยองคคณะพจารณาคดหลายคน คาพพากษาหรอคาส งนนจะตองบงคบตามคะแนนเสยงฝาย

ขางมากของผพพากษาผละผพพากษาสมทบทเปนองคคณะพจารณาคดนน ในกรณทผพพากษา

19 พระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ.2553 มาตรา 107 บญญตวา

“การพจารณาคดอาญาทเดกหรอเยาวชนเปนจาเลยใหกระทาในหองทมใชหองพจารณาคดธรรมดา แตถาไมอยในวสยทกระทา

ได ใหนดพจารณาคดดงกลาวในหองสาหรบพจารณาคดธรรมดาแตตองไมปะปนกบการพจารณาคดธรรมดา” 20 พระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ.2553 มาตรา 111 บญญตวา

“เพอประโยชนในการพจารณาพพากษาคดอาญาทเดกหรอเยาวชนเปนจาเลย ศาลทมอานาจพจารณาคดเยาวชนและครอบครวม

อานาจเรยกบดามารดา ผปกครอง หรอบคคลทจาเลยอาศยอย หรอบคคลทใหการศกษา หรอใหการทางาน หรอมความ

เกยวของมาเปนพยานเพอสอบถามขอเทจจรงทเกยวกบจาเลยได”

DPU

78

และผพพากษาสมทบดงกลาวมคะแนนเสยงเทากนใหนาบทบญญตแหงพระธรรมนญศาลยตธรรม

ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา และประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพงมาใชบงคบ

โดยอนโลม

ในการพจารณาพพากษาคดครอบครวใด จะตองมผพพากษาสมทบเปนองคคณะหรอ

ไมใหเปนไปตามมาตรา 147”

พระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว

พ.ศ.2553 มาตรา 106 บญญตวา “ไมวาเวลาใดกอนศาลชขาดตดสนคด ถาผพพากษาเจาของสานวน

เหนสมควร ใหมอานาจเรยกจาเลยไปสอบถามเปนการเฉพาะตวเพอหยงทราบขอเทจจรงเกยวกบ

ขอหาและสาเหตแหงการกระทาผด บคลกลกษณะ ทวงท วาจา และขอเทจจรงตามมาตรา 115 ซง

จะเปนประโยชนในการพจารณาพพากษาคดนน ทงน ใหกระทาในหองทเหมาะสมซงมใชหอง

พจารณาคดนน”

พระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว

พ.ศ.2553 มาตรา 108 บญญตวา “การพจารณาคดในศาลทมอ านาจพจารณาคดเยาวชนและ

ครอบครวใหกระทาเปนการลบ และเฉพาะบคคลทเกยวของกบคดเทานนมสทธเขาฟงการพจารณา

คดได ซงไดแก

(1) จาเลย ทปรกษากฎหมายของจาเลย และผควบคมตวจาเลย

(2) บดามารดา ผปกครอง หรอบคคลทจาเลยอาศยอย

(3) พนกงานศาล และเจาหนาทรกษาความปลอดภยแลวแตศาลจะเหนสมควร

(4) โจทก และทนายโจทก

(5) พยาน ผชานาญการพเศษ และลาม

(6) พนกงานคมประพฤต หรอพนกงานอนของสถานพนจ

(7) บคคลอนทศาลเหนวาสมควรอนญาต”

พระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว

พ.ศ.2553 มาตรา 109 บญญตวา “ถาศาลทมอานาจพจารณาคดเยาวชนและครอบครวเหนวาจาเลย

ไมควรฟงคาใหการของพยานตอนหนงตอนใด ศาลมอานาจส งใหจาเลยออกไปนอกหองพจารณา

ได แตเมอศาลสงใหจาเลยกลบเขามาฟงการพจารณา ใหศาลแจงขอความทพยานเบกความไปแลว

ใหจาเลยทราบเทาทศาลเหนสมควร”

พระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว

พ.ศ.2553 มาตรา 120 บญญตวา “ในศาลทมอานาจพจารณาคดเยาวชนและครอบครวจาเลยจะม

DPU

79

ทนายความแกคดแทนไมได แตใหจาเลยมทปรกษากฎหมายเพอปฏบตหนาททานองเดยวกบ

ทนายความได ในกรณทจาเลยไมมทปรกษากฎหมาย ใหศาลแตงตงทปรกษากฎหมายให”

พระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว

พ.ศ.2553 มาตรา 135 บญญตวา “การอานคาพพากษาใหกระทาเปนการลบ และใหนามาตรา 108

มาบงคบโดยอนโลม

ถาอยในวสยทกระทาได ใหศาลเรยกบดามารดา ผปกครอง หรอบคคลทจาเลยอาศยอย

มาฟงคาพพากษาดวย”

บทบญญตทไดกลาวมาขางตนนนแมจะมขนเพอวตถประสงคในการคมครองเดกและ

เยาวชนกตามแตกหาไดมการบญญตไวโดยเฉพาะวาจะตองใชกบจาเลยทเปนเดกหรอเยาวชน

เทานน ดงนนจงจะตองบงคบใชกบกรณทผกระทาความทเปนผใหญถกฟองเปนจาเลยในศาล

เยาวชนและครอบครวดวย และไมปรากฏวาบทบญญตทไดกลาวมานนหาใชบทบญญตทใหเปน

ดลพนจแกศาลทจะบงคบใชหรอไมแตอยางใดจงจะตองบงคบใชในทกกรณ หากวเคราะหแลว

บทบญญตตามพระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว

พ.ศ.2553 มาตรา 106 และ 109 นนไมเปนบทบญญตทกระทบตอสทธของจาเลยทเปนผใหญแต

อยางใด อกทงบทบญญตตามมาตรา 106 นนยงเปนกรณทเพมหนาทแกศาลในการคนหา

พยานหลกฐานตามหลกไตสวนอกดวย ประกอบกบบทบญญตทงสองมาตรานนกไดใหเปน

ดลพนจของศาลทจะใชไดตามความเหมาะสมอกดวย อยางไรกตามในสวนของมาตรา 23, มาตรา

108, มาตรา 120 และมาตรา 135 นนหากพจารณาโดยละเอยดแลวจะพบวาเปนกรณทมปญหากบ

สทธของจาเลยซงเกดจากความไมสอดคลองในการกาหนดเขตอานาจศาลใหตองกบวตถประสงค

ของศาลเยาวชนและครอบครวโดยอาจสรปไดดงน

1) มาตรา 23 นนไดบญญตถงลกษณะพเศษของศาลเยาวชนและครอบครวอนแสดงให

เหนถงลกษณะของการเปนศาลพเศษประการหนงนนคอจะตองมผพพากษาสมทบเปนองคคณะซง

โดยหลกแลวจะตองเปนผทมความรความสามารถในดานทเกยวของกบศาลเยาวชนและครอบครว21

อยางไรกตามในประเดนทเกยวของกบคดความผดอาญาตามพระราชบญญตคมครองเดก พ.ศ. 2546

น ปรากฏคมอแนวทางการปฏบตของศาลยตธรรมตามพระราชบญญตคมครองเดก พ.ศ. 2546 ครง

ท 1/2546 วนองคารท 23 ธนวาคม 2546 โดยมความเหนวากรณคดอาญาตามมาตรา 78 ถงมาตรา 86

นนเปนคดทกฎหมายกาหนดอตราโทษอยางสงไวใหจาคกไมเกน 3 ป ปรบไมเกน 60,000 บาทผ

พพากษาคนเดยวจงเปนองคคณะมอานาจพพากษาตามพระธรรมนญศาลยตธรรม มาตรา 25 ซงเปน

ความเหนทมลกษณะไปในทางเดยวกนกบความเหนในทางวชาการทวามใชทกกรณทองคคณะใน

21 พระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2553 มาตรา 25

DPU

80

ศาลเยาวชนและครอบครวจะตองประกอบดวยผพพากษาปกตและผพพากษาสมทบเสมอ เพราะผ

พพากษาประจาศาลเยาวชนและครอบครวแตเพยงคนเดยวกอาจเปนองคคณะพจารณาพพากษาได

หากวาคดนนอยในอานาจของผพพากษาคนเดยวตามมาตตรา 24 และมาตรา 25 แหงพระธรรมนญ

ศาลยตธรรม22 ดงนนในประเดนน แมวาการทตองใชผพพากษาสมทบอนเปนบคคลธรรมดามา

ตดสนคดทผกระทาความผดทเปนผใหญตกเปนจาเลยจะไมสอดคลองกบเจตนารมณในการมผ

พพากษาสมทบและเปนกรณทไมเปนธรรมแกจาเลยทเปนผใหญทไมไดรบการปฏบตดงเชน

ผกระทาความผดในศาลทมอานาจพจารณาคดอาญาตามปกตแตในทางปฏบตนนผลดงกลาวคงจะ

ไมเกดขนเนองจากจะไมมการใชผพพากษาสมทบกบคดความผดตามพระราชบญญตคมครองเดก

พ.ศ. 2546 นนเอง

2) ในสวนของมาตรา 108 และ 135 นน เนองจากบทบญญตดงกลาวเปนบทบญญตท

เกยวของกบขอยกเวนของหลกเปดเผย เนองจากถอวาโดยหลกแลวการพจารณาคดเยาวชนและ

ครอบครวนนจะตองทาเปนการลบเพอเปนการคมครองสวสดภาพของเดกหรอเยาวชนทตกเปน

จาเลยในคดอาญา ทงนเนองจากถอวาสาเหตทเดกหรอเยาวชนกระทาความผดนนแตกตางไปจาก

ผใหญและถอวาการพจารณาคดอาญาสาหรบจาเลยทเปนเดกหรอเยาวชนนนมงทจะมขนเพอแกไข

ใหเดกหรอเยาวชนผกระทาความผดสามารถกลบตวเพออยในสงคมไดมากกวาทจะมงลงโทษ

ดงเชนกรณของผกระทาความผดทเปนผใหญ เหตดงกลาวจงถอไดวาเปนเหตผลหรอ”ประโยชน

อน”ทมคาเหนอกวาสทธของจาเลยทจะไดรบการพจารณาคดโดยเปดเผยซงสามารถเปนขอยกเวน

ในการใชการพจารณาคดลบได

จะเหนไดวาการทมาตรา 108 และ 135 กาหนดใหจะตองใชการพจารณาคดลบ ซงรวม

ไปถงการอานคาพพากษาสาหรบคดในศาลทมอานาจพจารณาคดเยาวชนและครอบครวโดยเสมอ

นนมขนเพอคมครองเดกหรอเยาวชนทเปนจาเลยเปนสาคญ ดงนนการทพระราชบญญตคมครอง

เดก พ.ศ. 2546 กาหนดใหคดทผใหญเปนจาเลยตองตกอยภายใตเขตอานาจของศาลเยาวชนและ

ครอบครวซงสงผลใหตองใชการพจารณาคดลบกบจาเลยทเปนผ ใหญดวยยอมเปนการ

กระทบกระเทอนสทธของจาเลยทจะตองไดรบการพจารณาคดโดยเปดเผยตามหลกเปดเผยซงถอ

เปนสทธมนษยชนประการหนง กรณดงกลาวยอมแสดงใหเหนถงความไมสอดคลองกบเจตนารมณ

ของศาลเยาวชนและครอบครวซงสงผลกระทบในทางลบตอสทธของจาเลยในการพจารณา

คดอาญาและหากเทยบกบผกระทาความผดทเปนผใหญซงกระทาความผดอาญาตามกฎหมายฉบบ

อนๆซงจะตองอยภายใตเขตอานาจของศาลทมอานาจพจารณาคดอาญาตามปกตแลวจะเหนไดวา

เกดการปฏบตตอจาเลยทเปนผใหญในทงสองกรณแตกตางกน โดยในกรณทเปนจาเลยในศาล

22 อจฉรยา ชตนนท. เลมเดม. หนา 76.

DPU

81

เยาวชนและครอบครวเนองจากกระทาความผดตามพระราชบญญตคมครองเดก พ.ศ. 2546 นน

จาเลยจะเสยสทธทจะไดรบการพจารณาคดอาญาโดยเปดเผยแตหากจาเลยกระทาความผดอาญาตอ

เดกหรอเยาวชนซงบญญตไวในกฎหมายฉบบอนซงตกอยภายใตเขตอานาจของศาลทมอานาจ

พจารณาคดอาญาตามปกตจาเลยนนยอมจะไดรบการคมครองสทธโดยใชการพจารณาคดอาญาโดย

เปดเผยทงๆทความผดอาญาทไดมการบญญตไวในพระราชบญญตคมครองเดก พ.ศ. 2546 หรอท

บญญตไวในกฎหมายฉบบอนนนกหาไดมลกษณะทแตกตางกนเปนพเศษแตอยางใด แตจาเลยท

กระทาความผดอาญาตามพระราชบญญตค มครองเดก พ.ศ. 2546 กลบเสยสทธทจะไดรบการ

พจารณาคดอาญาโดยเปดเผยอนเปนสทธพนฐานในกระบวนพจารณาทไดรบการรบรองไวใน

รฐธรรมนญโดยปราศจากเหตผลรองรบซงทาใหจาเลยทเปนผใหญตามพระราชบญญตคมครองเดก

พ.ศ. 2546 ไมไดรบความคมครองตามกฎหมายอยางเทาเทยมกบจาเลยในกรณอนๆซงเปนการขด

รฐธรรมนญ23

(3) แตเดมนนตามพระราชบญญตจดตงศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคด

เยาวชนและครอบครว มาตรา 83 นนไดบญญตถงสทธของจาเลยในการมทนายความไว โดยได

กาหนดยกเวนวาในศาลเยาวชนและครอบครวนนไมอาจมทนายความได คงมไดแตทปรกษา

กฎหมายเทานนโดยมคณสมบตคอเปนทนายความหรอไดรบปรญญาทางกฎหมายไมตากวาชน

ปรญญาตรหรอเทยบเทาและไดมการจดทะเบยนเปนทปรกษากฎหมายไว อยางไรกตามในภายหลง

เมอมการประกาศใชพระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและ

ครอบครว พ.ศ. 2553 นนไดมการกาหนดรายละเอยดในสวนของความหมายของทปรกษากฎหมาย

ไวใหม ดงน

พระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว

พ.ศ. 2553 มาตรา 120 บญญตวา “ในศาลทมอานาจพจารณาคดเยาวชนและครอบครว จาเลยจะม

ทนายความแกคดแทนไมได แตใหจาเลยมทปรกษากฎหมายเพอปฏบตหนาททานองเดยวกบ

ทนายความได ในกรณทจาเลยไมมทปรกษากฎหมาย ใหศาลแตงตงทปรกษากฎหมายให”

พระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว

พ.ศ. 2553 มาตรา 121 บญญตวา “ทปรกษากฎหมายตามมาตรา 120 ตองมคณสมบตเปน

ทนายความตามกฎหมายวาดวยทนายความและผานการอบรมเรองวธพจารณาคดเยาวชนและ

ครอบครว ความรเกยวกบจตวทยา การสงคมสงเคราะห และความรอนทเกยวของตามทกาหนดใน

ขอบงคบของประธานศาลฎกา”

23 รฐธรรมนญ มาตรา 30

DPU

82

จากบทบญญตดงกลาวจะเหนไดวาความหมายของทปรกษากฎหมายทแตเดมตาม

พระราชบญญตจดตงศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ.2534

นนหมายความรวมถงทนายความโดยทวไปกรณหนง และบคคลทไดรบปรญญาทางกฎหมายไมตา

กวาชนปรญญาตรหรอเทยบเทาและไดจดทะเบยนเปนทปรกษากฎหมาย ใหคงเหลอแตเฉพาะ

ทนายความเทานน แตทงนมไดหมายความวาทนายความโดยท วไปจะสามารถเปนทปรกษา

กฎหมายไดดงเชนกรณของพระราชจดตงบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคด

เยาวชนและครอบครว พ.ศ.2534 มาตรา เนองจากตามพระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครว

และวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2553 ไดกาหนดคณสมบตเพมเตมอกประการหนง

คอทนายความดงกลาวจะตองผานการอบรมเรองวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว ความร

เกยวกบจตวทยา การสงคมสงเคราะห และความรอนทเกยวของตามทกาหนดในขอบงคบของ

ประธานศาลฎกา ซงสาหรบเดกหรอเยาวชนทตองตกเปนจาเลยนนการบญญตกฎหมายไวใน

ลกษณะเชนนกมไวเพอคมครองสทธและสวสดภาพของเดกหรอเยาวชนทตองตกเปนจาเลยใน

คดอาญา เนองจากทนายความทวไปอาจไมมความรความเชยวชาญเกยวกบธรรมชาตของเดกหรอ

เยาวชนและการปฏบตตอเดกหรอเยาวชนรวมไปถงไมทราบถงวตถประสงคของการดาเนนคด

อาญาทมเดกหรอเยาวชนเปนจาเลยซงมงทจะแกไขเยยวยามากกวาทจะมงลงโทษดงเชนกรณท

ผใหญเปนผกระทาความผดอนเปนการขจดอปสรรคหรอสงเสรมใหบคคลสามารถใชสทธและ

เสรภาพไดเชนเดยวกบบคคลทวไปทเปนผใหญดงนนจงไมเปนการเลอกปฏบตโดยไมเปนธรรม

อนจะเปนการขดตอรฐธรรมนญแตอยางใด

อยางไรกตามเนองดวยสาเหตทในปจจบนนมกรณทจาเลยทเปนผใหญจะตองตกเปน

จาเลยในศาลเยาวชนและครอบครวซงเปนไปตามพระราชบญญตคมครองเดก พ.ศ. 2546 ดงนนใน

สวนของการทหามมใหมทนายความในศาลเยาวชนและครอบครวแตจะตองใชทปรกษากฎหมาย

ในทกกรณประกอบกบทปรกษากฎหมายตามพระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธ

พจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2553 นนหาใชเปนเพยงแตทนายความดงเชนทกาหนดไว

แตเดมแตจะตองเปนทนายความทมคณสมบตพเศษคอผานการอบรมเรองวธพจารณาคดเยาวชน

และครอบครว ความรเกยวกบจตวทยา การสงคมสงเคราะห และความรอนทเกยวของตามทกาหนด

ในขอบงคบของประธานศาลฎกา ทงนเปนไปเพอคมครองสทธและสวสดภาพของเดกหรอเยาวชน

เปนหลก แตสาหรบจาเลยทเปนผใหญนนหาไดจาเปนทจะตองมทนายความทมความรเฉพาะทาง

เปนพเศษดงกลาวแตอยางใด แมวาบทบญญตมาตรา 120 แหงพระราชบญญตศาลเยาวชนและ

ครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2553 นจะมไดมการหามมใหจาเลยไม

สามารถมทนายความไดอยางเดดขาดอนจะเปนการยกเวนสทธในการมทนายความของจาเลยโดย

DPU

83

เดดขาดแตประการใด เพราะหากพจารณาโดยเนอแทแลวทปรกษากฎหมายนนกคอทนายความ

น นเองเพยงแตเปนทนายความทมความรเฉพาะทางเกยวกบการดาเนนคดในศาลเยาวชนและ

ครอบครวเทานนจงไมเปนการขดตอสทธของจาเลยทจะตองไดรบความชวยเหลอทางคดจาก

ทนายความตามทบญญตรบรองไวในรฐธรรมนญ มาตรา 40 (7) แตอยางใด แตหากพจารณาในอก

มมหนงแลวการทพระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและ

ครอบครว พ.ศ. 2553 มาตรา 120 บญญตกาหนดคณสมบตเฉพาะของทปรกษากฎหมาย หรอหาก

กลาวโดยทวไปกคอทนายความในศาลเยาวชนและครอบครวเอาไวนนยอมเปนการจากดสทธของ

จาเลยทจะเลอกทนายความทจะเปนผชวยเหลอตนในการตอสคดเพอใหสามารถตอสคดไดอยาง

เตมท โดยเฉพาะอยางยงในระบบศาลไทยทศาลจะวางตวเปนกลางคอยรบฟงพยานหลกฐานท

นาเสนอจากคความทงสองฝายเปนผน าเสนอ จาเลยยงจะตองมความจาเปนทจะตองคดเลอก

ทนายความทมความสามารถและเหมาะสมกบประเภทคดเพอใหสามารถนาเสนอขอเทจจรงและ

ตอสคดไดอยางเตมท ทงนเปนไปตามหลกอาวธเทาเทยมทมความหมายถงวาเมอทางฝายรฐมเจา

พนกงานซงเปนผรกฎหมาย ทางฝายจาเลยซงโดยปกตไมรกฎหมายกยอมชอบทจะมทนายความซง

เปนผรกฎหมายคอยชวยเหลอแนะนาเพอใหการดาเนนคดนนเกดความเปนธรรมสงสด24 ดงนนการ

ทพระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2553

มาตรา 120 บญญตจากดสทธดงกลาวของจาเลยไวนอกจากจะไมสอดคลองกบวตถประสงคของท

ปรกษากฎหมายแลวยงเปนการใหความคมครองจาเลยอยางไมเทาเทยมกบจาเลยทเปนผใหญซง

ไดรบการพจารณาคดอาญาในศาลทมอานาจพจารณาคดอาญาตามปกตทมสทธเลอกทนายความได

อยางอสระอนเปนการขดรฐธรรมนญอกดวย

จะเหนไดวาการบญญตใหคดตามพระราชบญญตคมครองเดก พ.ศ. 2546 ทกประเภท

ตองตกอยภายใตเขตอานาจของศาลเยาวชนและครอบครวสงผลใหเกดความแปลกประหลาดตอ

การพจารณาคดในศาลเยาวชนและครอบครวทมมาแตเดมซงจะมแตเฉพาะจาเลยทเปนเดกหรอ

เยาวชนหรอบคคลทมอายไมเกน 20 ปซงมสภาพเชนเดยวกบเดกหรอเยาวชนทกระทาความผด

อาญาเทานนทจะตกอยภายใตเขตอานาจของศาลเยาวชนและครอบครว ดงนนการบญญตเกยวกบ

วธพจารณาความอาญาตามพระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชน

และครอบครว พ.ศ.2553 จงมลกษณะของการบญญตทแตกตางไปจากทปรากฏอยในประมวล

กฎหมายอาญา ทงนเพอความเหมาะสมในการใชกบเดกหรอเยาวชนนนเอง บทบญญตบางประการ

ทมความแตกตางไปจากประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญานนแมจะมความแตกตางแตก

เปนไปดวยเหตผลเพอคมครองสวสดภาพและอนาคตของเดกและเยาวชน ซงหากนาหลกเกณฑ

24 คณต ณ นคร ก เลมเดม. หนา 147.

DPU

84

เกยวกบวธพจารณาคดในศาลเยาวชนและครอบครวมาใชกบจาเลยทเปนผใหญนอกจากจะไมเปน

การสอดคลองกบเจตนารมณของกฎหมายแลวยงเปนการลดรอนสทธของจาเลยทเปนผใหญอกดวย

เพราะเหตทไมมความจาเปนทจะตองมการบญญตกฎหมายใหแตกตางออกไปเพอคมครองสวสด

ภาพของจาเลยทเปนผใหญแตอยางใด ยกตวอยางเชนกรณของการพจารณาคดลบนซงการทวธการ

พจารณาคดในศาลเยาวชนและครอบครวใหมการใชการพจารณาคดลบเปนหลกน นกเพอเปนการ

คมครองเดกและเยาวชนทตกเปนจาเลยไมใหถกประจานความผดและใหสามารถกลบตวเปนคนด

เพอเขาสสงคมในอนาคตอนเปนการเปรยบเทยบประโยชนทเหนอกวาของสวสดภาพและอนาคต

ของเดกและเยาวชนทมอยเหนอการพจารณาคดโดยเปดเผยตามหลกเปดเผย แตหากเปนกรณท

จาเลยเปนผใหญนนประโยชนดงกลาวยอมหามไม การทใชการพจารณาคดลบเปนหลกยอมเปน

การขดตอสทธทจะไดรบการพจารณาคดโดยเปดเผยของจาเลยซงหาใชหลกทมวตถประสงคในการ

ประจานจาเลยแตอยางใด แตเปนหลกทมไวเพอคมครองจาเลยและตรวจสอบการใชอานาจของศาล

ในอกทางหนง

เมอพจารณาในสวนของเขตอานาจของศาลทมอานาจพจารณาคดทเดกหรอเยาวชน

กระทาความผดอาญาในตางประเทศดงทไดยกขนในบทท 3 แลวจะพบวาศาลดงกลาวเหลานนหา

ไดมเขตอานาจเหนอคดทจาเลยเปนผใหญแตอยางใด แมวาใน Family Court ของประเทศญปนจะ

เคยมเขตอานาจเหนอคดทผกระทาความผดทเปนผใหญไดกระทาผดกฎหมายทมวตถประสงคใน

การคมครองเดกหรอเยาวชนกตาม แตการพจารณาคดอาญาในศาลกหาไดใชวธพจารณาคดสาหรบ

เดกหรอเยาวชนกบจาเลยทเปนผใหญไม แตจะใชวธพจารณาคดอาญาตามปกตของผใหญแทน และ

การบญญตกฎหมายในลกษณะดงกลาวทให Family Court มเขตอานาจเหนอคดทจาเลยเปนผใหญ

กไดถกยกเลกไปแลว เชนนแลวเมอมาพจารณาเขตอานาจของศาลเยาวชนและครอบครวเฉพาะแต

ทปรากฏตามพระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว

พ.ศ.2553 แลวจะพบวาเขตอานาจศาลตามมาตรา 10 กมลกษณะทคลายคลงไมแตกตางไปจากศาล

ในตางประเทศทกลาวมา และยงมความสอดคลองกบวตถประสงคและเจตนารมณในการจดตงศาล

เยาวชนและครอบครวอกดวย ดงนนการทพระราชบญญตคมครองเดก พ.ศ. 2546 บญญตใหคดทก

ประเภทซงรวมไปถงคดอาญาตามพระราชบญญตคมครองเดก พ.ศ. 2546 ตองตกอยภายใตเขต

อานาจของศาลเยาวชนและครอบครวซงสงผลใหคดความผดทผใหญกระทาความผดและตองตก

เปนจาเลยตองตกอยภายใตเขตอานาจของศาลเยาวชนและครอบครวดวยนนเปนกรณทแปลก

ประหลาดทงในสวนของเหตและผล เพราะนอกจากจะไมสอดคลองกบวตถประสงคหรอ

เจตนารมณของศาลเยาวชนและครอบครวซงรวมไปถงลกษณะของการบญญตเกยวกบเขตอานาจ

ศาลทปรากฏในศาลตางประเทศแลวยงทาใหเกดผลทแปลกประหลาดทจะตองนาวธการพจารณา

DPU

85

คดสาหรบเดกหรอเยาวชนบางประการมาใชกบจาเลยทเปนผใหญและเปนการลดรอนสทธของ

จาเลยทเปนผใหญอกดวย

ดวยเหตผลทงหมดขางตนจะทาใหเหนไดวาการทพระราชบญญตคมครองเดก พ.ศ.

2546 นนไดกาหนดใหศาลเยาวชนและครอบครวมเขตอานาจเหนอคดผกระทาความผดทกประเภท

ซงรวมไปถงกรณทผกระทาความผดเปนผใหญนนเปนการไมสอดคลองกบเจตนารมณของศาล

เยาวชนและครอบครว ซงมไดเพยงแตไมสอดคลองเทานน แตยงมผลเปนการลดรอนสทธของ

จาเลยทเปนผใหญทพงมตามหลกเปดเผยอกประการหนงซงเปนประเดนทควรหยบยกมาเพอแกไข

เปนอยางยง

DPU

บทท 5

สรปและขอเสนอแนะ

5.1 บทสรป

การพจารณาคดอาญาโดยเปดเผยตามหลกเปดเผยอนหมายความวาในการพจารณา

คดอาญานนบคคลท วไปสามารถเขาฟงการพจารณาคดไดนนเปนหลกสาคญประการหนงของ

ระบบกฎหมายวธพจารณาความอาญา และโดยหลกแลวการพจารณาคดอาญาโดยเปดเผยนถอเปน

สทธของจาเลยทจะไดรบ ทงนสทธดงกลาวไดรบการยอมรบทงในระบบกฎหมายระหวางประเทศ

และกฎหมายภายในของแตละประเทศ และอาจกลาวไดวาสทธดงกลาวนนมลกษณะเปนสทธ

มนษยชนประการหนง โดยสาหรบในประเทศไทยนนการพจารณาคดโดยเปดเผยนนถอเปน

หลกประกนสทธประการหนงของจาเลยทไดถกรบรองไวในรฐธรรมนญ ไมตางจากสทธการม

ทนายความหรอสทธอนๆทจาเลยพงมในกระบวนการยตธรรมทางอาญาแตอยางใด

สทธในการไดรบการพจารณาคดอาญาโดยเปดเผยของจาเลยนน หากมองในมมหนง

อาจพาลใหเขาใจไดวามขนเพอกลนแกลงจาเลยใหไดรบความอบอายจากการทจะตองมการเปดเผย

กระบวนพจารณาคดในศาลใหประชาชนทวไปไดรบทราบ แตในความเปนจรงนนสทธดงกลาวหา

ไดมวตถประสงคเชนนนไม แตมขนเพอหลกการในการคมครองจาเลยจากกระบวนการยตธรรมท

อาจมการใชอานาจในทางทไมชอบประการหนง ประกอบกบมขนเพอใหประชาชนในสงคม

สามารถทจะทาการตรวจสอบการใชอานาจของศาล อนมเพอรองรบหลกความเปนประชาธปไตย

อกประการหนง

แมวาสทธในการไดรบการพจารณาคดอาญาโดยเปดเผยนนจะมลกษณะเปนสทธท

สาคญและมขนเพอคมครองจาเลย แตในบางกรณนนกเปนทยอมรบกนในสากลวาอาจจะตองมการ

พจารณาคดอาญาบางประเภททจะตองใชการพจารณาคดโดยลบทจะตองกนมใหบคคลทวไป

สามารถเขาฟงการพจารณาคดได โดยการทจะถอวาคดใดสามารถจะใชการพจารณาคดอาญาโดย

ลบไดนนจะตองมการเทยบประโยชนระหวางประโยชนทจะเสยไปหากใหมการพจารณาโดย

เปดเผยกบสทธในการไดรบการพจารณาคดโดยเปดเผยเสยกอน ซงโดยท วไปแลวประเดนท

เกยวของกบความสงบเรยบรอยหรอศลธรรมอนดของประชาชนมกจะเปนประเดนททาใหสามารถ

DPU

87

ใชการพจาณาคดโดยลบได เชน เพอเปนการปกปองความลบหรอผลประโยชนของประเทศ หรอ

ในคดขมขน หรอคดทเดกหรอเยาวชนเปนจาเลย เปนตน

อยางไรกตามเนองจากการทพระราชบญญตค มครองเดก พ.ศ. 2546 มาตรา 5 ได

กาหนดใหคดอาญาตามพระราชบญญตค มครองเดกนนจะตองตกอยภายใตเขตอานาจของศาล

เยาวชนและครอบครวสงผลใหผกระทาความผดตามพระราชบญญตคมครองเดก พ.ศ. 2546 ไมวา

จะเปนกรณทเดก หรอเยาวชน หรอผใหญ เปนผกระทาความผดจะตองใชการพจารณาคดลบกบ

บคคลดงกลาวทตกเปนจาเลยเสมอ ซงในสวนของเดกหรอเยาวชนนนเปนทยอมรบกนวาหากเดก

หรอเยาวชนเปนจาเลยในคดอาญา สทธในการไดรบการพจารณาคดอาญาโดยเปดเผยจะถกยกเวน

ไมนามาใช ทงนเพอเปนการคมครองสวสดภาพของเดก ไมใหเปนตราบาปแกเดกในอนาคต เปน

การเหนวาประโยชนในภายภาคหนาของเดกหรอเยาวชนทตกเปนจาเลยนนมความสาคญทมากกวา

แตสาหรบผกระทาความผดทเปนผใหญนนกฎหมายไมสามารถใหคาอธบายหรอเหตผลทจะมา

อธบายวาเหตใดบคคลดงกลาวจงไมอาจมสทธทจะไดรบการพจารณาคดอาญาโดยเปดเผยตามหลก

ทวไปได หากแตตองตกอยภายใตดลพนจของศาลทจะอนญาตใหบคคลใดๆเขารวมการพจารณาคด

ได ทงๆทความผดทบคคลนนไดกอขนแมจะมปจจยทเกยวของกบเดกหรอเยาวชนอยบาง แตกมได

จาเปนทจะตองมเดกหรอเยาวชนเขามาเกยวของในกระบวนพจารณาคดแตอยางใด และหลายฐาน

ความผดกมลกษณะเปนความผดตอรฐทมคณธรรมทางกฎหมายในการคมครองอานาจเดดขาดของ

รฐอกดวย

นอกจากในสวนของสทธในการไดรบการพจารณาคดอาญาโดยลบแลว การท

พระราชบญญตคมครองเดก พ.ศ. 2546 กาหนดใหคดอาญาตามพระราชบญญตนตองตกอยภายใต

เขตอานาจของศาลเยาวชนและครอบครวยงมลกษณะไมสอดคลองกบวตถประสงคของศาลเยาวชน

และครอบครวทแมวาจะมการขยายเขตอานาจตามพระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครว และ

วธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2553 ใหมอานาจเหนอคดคมครองสวสดภาพอกประการ

หนง แตหากพจารณาในสวนของคดอาญาแลวศาลเยาวชนและครอบครวกยงคงมวตถประสงคเพอ

คมครองเดกหรอเยาวชนทตกเปนจาเลยในคดอาญาเทานน การทใหผกระทาความผดทเปนผใหญ

ตองตกอยภายใตเขตอานาจศาลดงกลาวนนอกจากจะเปนการไมสอดคลองตอเจตนารมณและ

วตถประสงคในการจดตงศาลเยาวชนและครอบครวแลวยงเปนการลดรอนสทธของจาเลยทพงมใน

การพจารณาคดอาญา การบญญตกฎหมายในลกษณะเชนนจงเปนกรณทไมสมควรเปนอยางยง

DPU

88

5.2 ขอเสนอแนะ

จากขอสรปทไดกลาวไวในขางตนนน เนองจากในสวนของวตถประสงคหรอ

เจตนารมณของศาลเยาวชนและครอบครวของประเทศไทยในสวนคดอาญานน แมจะไดมการ

ยกเลกพระราชบญญตจดตงศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว

พ.ศ. 2534 และใชพระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและ

ครอบครว พ.ศ. 2553 กยงคงมขนเพอคมครองเดกหรอเยาวชนผเปนจาเลยเทานน และแมตาม

พระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2553 จะ

เพมเขตอานาจศาลเยาวชนและครอบครวในสวนของคดคมครองสวสดภาพเขามากไมทาให

วตถประสงคในสวนดงกลาวเปลยนแปลงไป และยงคงตองใชมาตรา 5 แหงพระราชบญญต

คมครองเดก พ.ศ. 2546 ในการกาหนดใหศาลเยาวชนและครอบครวมอานาจเหนอคดในสวนอาญา

ทผใหญเปนจาเลยและไดกระทาความผดตามพระราชบญญตคมครองเดก พ.ศ. 2546 อยเชนเดม

ดงนนจงเหนวาการแกไขปญหาดงกลาวนนอาจทาไดใน 2 วธการ ดงน

5.2.1 แกไขในสวนของบทบญญตมาตรา 5 แหงพระราชบญญตคมครองเดก พ.ศ. 2546 ทใน

ปจจบนนไดกาหนดใหคดทกประเภทตามพระราชบญญตคมครองเดก พ.ศ. 2546 ไมวาจะเปนใน

สวนของคดคมครองสวสดภาพซงในปจจบนนไดมกาหนดเขตอานาจศาลเกยวกบคดประเภทนไว

ในพระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2553

มาตรา 10 แลว และในสวนของคดอาญาทกาหนดฐานความผดไวในพระราชบญญตนตองตกอย

ภายใตเขตอนาจของศาลเยาวชนและครอบครวทงสน โดยแกไขใหยกเวนมใหในสวนของคดอาญา

ตองตกอยภายใตเขตอานาจของศาลเยาวชนและครอบครวเนองดวยเหตผลซงการบญญตให

คดอาญาตามพระราชบญญตนตองตกอยภายใตเขตอานาจของศาลเยาวชนและครอบครวจะสงผล

กระทบเทอนตอสทธของจาเลยทเปนผใหญไมวาจะเปนสทธทจะไดรบการพจารณาคดอาญาโดย

เปดเผยหรอสทธในการเลอกทนายความโดยอสระกตาม โดยแกไขบทบญญตมาตรา 5 ใหมถอยคา

ตามน

พระราชบญญตคมครองเดก พ.ศ. 2546 มาตรา 5 “ใหศาลทมอานาจพจารณาพพากษา

คดเยาวชนและครอบครวตามกฎหมายวาดวยการจดตงศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณา

คดเยาวชนและครอบครว มอานาจพจารณาพพากษาคดตามพระราชบญญตนยกเวนแตในสวนของ

คดอาญาทมบคคลซงมใชเดกหรอเยาวชนหรอบคคลตามมาตรา 97 วรรคหนง แหงพระราชบญญต

ศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครวพ.ศ.2553 เปนจาเลย”

การแกไขบทบญญตตามนจะมผลใหในสวนของเขตอานาจศาลสาหรบคดอาญาตาม

พระราชบญญตนตองตกอยภายใตเขตอานาจศาลตามปกต กลาวคอสาหรบในกรณทจาเลยเปนเดก

DPU

89

หรอเยาวชนหรอบคคลทมสภาพเดยวกบเดกหรอเยาวชน ทกระทาความผดอาญาตาม

พระราชบญญตนกจะตองตกอยภายใตเขตอานาจศาลเยาวชนและครอบครวซงจะเปนไปตาม

พระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2553

มาตรา 10 และสาหรบจาเลยผกระทาความผดตามพระราชบญญตนทเปนผใหญนนกจะตกอย

ภายใตเขตอานาจของศาลทมอานาจพจารณาคดอาญาตามปกตและใชวธพจารณาคดอาญาตามปกต

ตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา และสาหรบในสวนของคดคมครองสวสดภาพนนก

จะตกอยภายใตอานาจของศาลเยาวชนและครอบครวในทกกรณซงมลกษณะสอดคลองกบในสวน

ของเขตอานาจของศาลเยาวชนและครอบครวทมการบญญตไวในพระราชบญญตศาลเยาวชนและ

ครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2553 มาตรา 10 (4) ทไดเพมเตมเขามาจาก

เขตอานาจศาลแตเดมทบญญตไวในพระราชบญญตจดตงศาลเยาวชนและครอบครวและวธ

พจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2534 อนเปนไปตามเจตนารมณของศาลเยาวชนและ

ครอบครวทมงคมครองสทธ สวสดภาพ ของเดก เยาวชน สตร และบคคลในครอบครวเปนหลก ซง

แตเดมตามพระราชบญญตจดตงศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและ

ครอบครว พ.ศ. 2534 ไมมเจตนารมณถงในสวนน

5.2.2 ยกเลกบทบญญตตามมาตรา 5 แหงพระราชบญญตคมครองเดก พ.ศ. 2546 เสย ซงการ

ยกเลกบทบญญตดงกลาวนนจะไมสงผลกระทบตอวตถประสงคหรอเจตนารมณของศาลเยาวชน

และครอบครวของประเทศไทยในปจจบนเนองจากวาในปจจบนนไดมการเพมเตมในสวนของคด

คมครองสวสดภาพใหอยภายใตเขตอานาจของศาลเยาวชนและครอบครวไวแลว โดยการยกเลก

บทบญญตดงกลาวจะมผลดงน

1) ในสวนของคดคมครองสวสดภาพอนเปนคดทฟองหรอรองขอตอศาลหรอกระทา

การใดๆ ในทางศาลเกยวกบการคมครองสวสดภาพเดกหรอบคคลในครอบครว ซงจะตองบงคบ

ตามกฎหมายวาดวยการคมครองเดก กฎหมายวาดวยการคมครองผถกกระทาดวยความรนแรงใน

ครอบครวหรอกฎหมายอนทเกยวกบการคมครองสวสดภาพเดกหรอบคคลในครอบครวนนจะ

ยงคงอยภายใตเขตอานาจศาลเยาวชนและครอบครว เพราะแมจะยกเลกมาตรา 5 แหง

พระราชบญญตคมครองเดก พ.ศ. 2546 ไปแลว แตเนองจากในปจจบนตามพระราชบญญตศาล

เยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชยและครอบครว พ.ศ. 2553 ไดบญญตเพมเตมเขต

อานาจในสวนนไวในมาตรา 10 แลว การยกเลกมาตรา 5 แหงพระราชบญญตคมครองเดก พ.ศ.

2546จงไมมผลกระทบตอคดในสวนนแตประการใด

2) ในสวนของคดอาญาตามพระราชบญญตคมครองเดก พ.ศ. 2546 นน หากยกเลก

มาตรา 5 แหงพระราชบญญตคมครองเดก พ.ศ. 2546 ไปจะสงผลใหตองมการพจารณาเขตอานาจ

DPU

90

ตามพระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2553

ตามปกต ซงนนกคอหากผกระทาความผดเปนเดกหรอเยาวชนยอมจะตองตกอยภายใตศาลเยาวชน

และครอบครวและไดรบความคมครองตามทกฎหมายกาหนด แตหากผกระทาความผดเปนผใหญ

นนยอมจะตองตกอยภายใตเขตอานาจศาลทมอานาจพจารณาคดอาญาตามปกต และใชกฎหมายวธ

พจารณาความอาญาปกตซงจะไมเปนการกระทบกระเทอนสทธของจาเลยในการไดรบการพจารณา

คดอาญาโดยเปดเผย รวมถงสทธการมทนายความของจาเลยอกประการหนง

การแกไขปญหาในทง 2 วธนนจะไมสงผลกระทบตอเขตอานาจของศาลเยาวชนใน

กรณอนๆแตอยางใด เนองจากในปจจบนนพระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธ

พจารณาคดเยาวชนและครอบครวไดมการกาหนดเขตอานาจศาลเพมเตมใหศาลเยาวชนและ

ครอบครวมเขตอานาจเหนอคดคมครองสวสดภาพตามพระราชบญญตคมครองเดก พ.ศ. 2546 แลว

การแกไขนจะสงผลแตเฉพาะตอเขตอานาจของศาลทเกยวของกบคดอาญาใหจะตองมการพจารณา

ถงอายของผกระทาความผดเปนสาคญดงเชนทเปนอยแตเดมกอนมการบงคบใชพระราชบญญต

คมครองเดก พ.ศ. 2546 ทงนเพอใหจาเลยทเปนผใหญซงกระทาความผดอาญาตามพระราชบญญต

ฉบบนไดรบความคมครองทเทาเทยมกบจาเลยในความผดตามกฎหมายอนนนเอง ซงหากพจารณา

จากทง 2 วธการแลว การยกเลกบทบญญตตามมาตรา 5 แหงพระราชบญญตคมครองเดก พ.ศ. 2546

ตามวธท 2 นาจะเปนวธการทเหมาะสมทสดเนองจากในปจจบนนมพระราชบญญตศาลเยาวชนและ

ครอบครวและวธพจารณาคดเยาวชนและครอบครวพ.ศ.2553 กาหนดเขตอานาจของศาลเยาวชน

และครอบครวไวอยางชดเจนโดยครอบคลมไปถงสวนของคดคมครองสวสดภาพแลว จงไมมความ

จาเปนทจะตองมการกาหนดศาลทมอานาจพจารณาคดตามพระราชบญญตคมครองเดก พ.ศ. 2546

ไวในตวของพระราชบญญตคมครองเดก พ.ศ. 2546 เองใหเกดความซาซอนและอาจมปญหาหากม

การแกไขกฎหมายในอนาคตอยางไมสอดคลองกนเชนนอก

DPU

บรรณานกรม

DPU

92

บรรณานกรม

ภาษาไทย

หนงสอ

กลพล พลวน.(2548). การบรหารกระบวนการยตธรรม. ขอนแกน: หจก.โรงพมพคลงนานาวทยา.

คณต ณ นคร. (2549). กฎหมายวธพจารณาความอาญา (พมพครงท 7). กรงเทพ: วญ ชน.

________. (2545). กฎหมายอาญาภาคความผด (พมพครงท 8). กรงเทพ: วญ ชน.

คนง ฦๅไชย. (2548). กฎหมายวธพจารณาความอาญา เลม 2 (พมพครงท 5). กรงเทพฯ: โครงการ

ตาราและเอกสารประกอบการสอน คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

คมกรช วฒนเสถยร. (2511). ศาลคดเดกและเยาวชน (พมพครงท 2). กรงเทพฯ: วทยาลยนตธรรม.

จด เศรษฐบตร. (2551). หลกกฎหมายแพงลกษณะนตกรรมและสญญา (พมพครงท 4). กรงเทพฯ:

โครงการตาราและเอกสารประกอบการสอน คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

จาป โสตถพนธ. (2547). คาอธบายนตกรรม-สญญา (พมพครงท 9). กรงเทพฯ: วญ ชน.

ณรงค ใจหาญ และคณะ. (2540). รายงานการศกษาวจยฉบบสมบรณ เรองสทธผตองหา จาเลย และ

ผตองโทษในคดอาญา. กรงเทพฯ: กองทนพฒนากฎฎหมาย สานกงานคณะกรรมการ

กฤษฎกา.

ทนงศกด ดลยกาญจน และ พรรณพไล พาหสจจะลกษณ. (2547). คดเกยวกบเดกและเยาวชน (แพง-

อาญา) (พมพครงท 2). กรงเทพฯ: นตธรรม.

ธานศ เกศวพทกษ. (2554). คาอธบายประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา เลม 2 (พมพครงท

8). กรงเทพฯ: เนตบณฑตยสภา.

นวพงษ บญสทธ. (2530). การเปดเผยในการพจารณาคดอาญา (วทยานพนธปรญญามหาบณฑต).

สาขาวชานตศาสตร. กรงเทพฯ: จฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ปรญาภรณ อบลสวสด. (2549). การพจารณาคดอาญาโดยลบ (วทยานพนธปรญญามหาบณฑต).

สาขาวชานตศาสตร. กรงเทพฯ: มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

มาตาลกษณ ออรงโรจน. (2551). กฎหมายเบองตนเกยวกบการกระทาความผดทางอาญาของเดก

และเยาวชน. กรงเทพฯ: โครงการตาราและเอกสารประกอบการสอน คณะนตศาสตร

มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

DPU

93

มานตย จมปา. (2553). ความรเบองตนเกยวกบกฎหมายสหรฐอเมรกา (พมพครงท 2). กรงเทพฯ:

วญ ชน.

วรรณชย บญบารง, ธนกร วรปรชยากล และคณะ. (2551). ประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง

ฉบบอางอง. กรงเทพฯ: วญ ชน.

วรวทย ฤทธทศ (2534, มถนายน). “ความหมายและขอบเขตของสทธทจะไดรบการพจารณาโดย

เปดเผย.” บทบณฑตย, เลม 47, ตอน 2. หนา 90.

วยะดา วงวรรณรตน. (2543). วธการดาเนนคดอาญาทไมเปนทางการ (วทยานพนธปรญญา

มหาบณฑต). สาขาวชานตศาสตร. กรงเทพฯ: มหาวทยาลยธรรมศาสตร.

สมชย ฑฆาอตมากร. (2554). พระราชบญญตศาลเยาวชนและครอบครวและวธพจารณาคด

เยาวชนและครอบครว พ.ศ. 2553 พระราชบญญตคมครองผถกกระทาดวยความรนแรง

ในครอบครว พ.ศ. 2550 พระราชบญญตคมครองเดก พ.ศ. 2546. กรงเทพฯ: พลสยาม

พรนตง (ประเทศไทย)

สนย มลลกะมาลย และคณะ. (2525). ววฒนาการของกฎหมายไทยในรอบสองรอยป : รายงาน

ผลการวจย เลม 4. กรงเทพฯ: จฬาลงกรณมหาวทยาลย

สรศกด ลขสทธวฒนกล. (2551). ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา (ฉบบอางอง). (พมพครง

ท 7). กรงเทพ: วญ ชน.

อจฉรยา ชตนนทน. (2552). กฎหมายเกยวกบคดเดก เยาวชน และคดครอบครว (พมพครงท 3).

กรงเทพฯ: วญ ชน.

อกฤษ มงคลนาวน (2518, มนาคม). “ความสงบเรยบรอยและศลธรรมอนดของประชาชน.” บท

บณฑตย, เลม 32, ตอน 1. หนา 13 - 16.

อทย วเศษสมต. (2503). “การคมครองสทธมนษยชนอนเกยวกบกฎหมายอาญาและวธพจารณา

ความอาญา.” ดลพาหะ, 7(4). หนา 418-419.

สารสนเทศจากสออเลกทรอนกส

วชรนทร ปจเจกวญ สกล. (2545). กฎหมายคมครองเดกผถกกระทาทารณกรรมจากผปกครอง.

สบคนเมอ 13 พฤษภาคม 2555, จาก http://www.lawreform.go.th/lawreform/index.php

?option=com_content&task=view&id=234&Itemid=11

DPU

94

เอกสารอนๆ

ตารางเปรยบเทยบประกาศของคณะปฏวต ฉบบท 294 และประกาศของคณะปฏวต ฉบบท 132 กบ

รางพระราชบญญตคมครองเดก พ.ศ. ... ทสานกงานคณะกรรมการกฤษฎกาตรวจ

พจารณาแลว

รายงานการประชมคณะกรรมการกฤษฎกา (คณะท 9) ครงท 12 (2/2543) 19/2543 วนพฤหสท 5

ตลาคม พ.ศ. 2543

รายงานการประชมคณะกรรมการกฤษฎกา (คณะท 9) ครงท 17 (7/2544) 24/2543 วนพฤหสท 24

ตลาคม พ.ศ. 2543

รายงานการประชมคณะทางานปรบปรงรางกฎหมายเกยวกบการสงเคราะหและคมครองสวสดภาพ

เดกและเยาวชน ครงท 1/2542 วนท 18 ตลาคม พ.ศ. 2542 เวลา 10.00 ณ หองประชม 1

สานกงานคณะกรรมการสงเสรมและประสานงานเยาวชนแหงชาต

ภาษาตางประเทศ

BOOKS

Allen, Jennifer M., Conrad, John J. & Cox, Steven M. (2003). Juvenile Justice: a guide to theory

and practice. New York: McGraw-Hill.

Culligan, Lawrence J. & Nikolic, Milorad. (2003). Corpus Juris Secundum. Minnesota: West

Publishing.

Dean, Meryll. (2002). Japanese Legal System (2nd ed.). London: Cavendish.

Garner, Bryan A. (2009). Black’s Law Dictionary. USA: Thomson Reuters.

HanniBal, Martin & Mountford, Lisa. (2006). Criminal Litigation Handbook. New York: Oxford

University Press Inc.

Israel, Jerold H., King, Nancy J. & Lafave, Wayne R.. (2000). Criminal Procedure. (third

edition). Minnesota: West Group.

McConville, Mike & Wilson, Geoffrey. (2002). The Handbooks of The Criminal Justice Process.

New York: Oxford University Press Inc.

Peoples, Edward E. (2000). Basic Criminal Procedure. New Jersey: Prentice Hall.

DPU

95

ELECTRONIC SOURCES

Administrative Office of the Courts. (2003). Utah’s Juvenile Court (Brochure). Retrieved

February 1, 2012, From http://www.utcourts.gov/courts/juv/intro/JuvenileBro.pdf

Supreme Court of Japan. (2006). JUVENILE DELINQUENCY CASES. Retrieved January 31,

2012, From http://www.courts.go.jp/english/proceedings/juvenile.html

DPU

96

ประวตผเขยน

ชอ-นามสกล นายธาม ภคพงษพนธชย

ประวตการศกษา พ.ศ.2551 นตศาสตรบณฑต จฬาลงกรณมหาวทยาลย

ตาแหนงและสถานททางานปจจบน พนกงานอยการ สานกงานอยการสงสด

DPU