มาตรการทางกฎหมายในการจดหาลามใหจ าเลยชาวตางชาต

ในชนพจารณาคดอาญา

ศรนภา พฒนภทอง

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตร นตศาสตรมหาบณฑต สาขาวชานตศาสตร คณะนตศาสตรปรด พนมยงค

มหาวทยาลยธรกจบณฑตย พ.ศ. 2560

Legal Measures on Providing Interpreter to the Defendant in

Criminal Trial

Sirinapa Patanapoothong

The Thesis Submitted in Partial Fulfillment of the Requirements

for the Degree of Master of Laws

Department of Law

Pridi Banomyong Faculty of Law, Dhurakij Pundit University.

2017

ฆ

หวขอวทยานพนธ มาตรการทางกฎหมายในการจดหาลามใหจ าเลยชาวตางชาต

ในชนพจารณาคดอาญา

ชอผเขยน ศรนภา พฒนภทอง

อาจารยทปรกษา ผชวยศาสตราจารย ดร.ธาน วรภทร

สาขา นตศาสตร

ปการศกษา 2559

บทคดยอ

ในปจจบนการสอสารมความส าคญมาก โดยเฉพาะอยางยงในปจจบนทประเทศไทย

มชาวตางชาตเดนทางเขามาในประเทศและในหลายครงทชาวตางชาตตกเปนจ าเลยในคดอาญาและ

มจ านวนมากขนเรอยๆในแตละป ซงภาษาทใชในการพจารณาคดอาญาในประเทศไทยกคอ

ภาษาไทย ท าใหเปนปญหาของจ าเลยชาวตางชาตไมสามารถพดหรอเขาใจภาษาไทย ซงเปนภาษา

ทใชในการพจารณาคด จงไมสามารถทจะตอสคดไดอยางเตมท ดงนนลามในกระบวนการพจารณา

คดในศาล จงเปนบคคลทมบทบาทส าคญในการชวยใหจ าเลยสามารถสอสารระหวางศาลและ

ทนายความ เพอใหจ าเลยมโอกาสปฏเสธขอกลาวหาตางๆ อกทง เพอท าใหจ าเลยชาวตางชาต

สามารถเขาใจหลกประกนสทธของตนได ท าใหเกดความเทาเทยมและเปนธรรมเมอเทยบกบจ าเลย

ชาวไทย

ปญหาหลกอยางหนงของลามในการพจารณาคดอาญาของประเทศไทย คอลามมไดม

คณสมบตในการเปนลามทเปนมาตรฐานเดยวกน เชนไมมความรทางภาษาหรอความรดาน

กฎหมาย ยอมท าใหเกดอปสรรคทางการสอสาร การตความและการแปลความหมายใหจ าเลย

ชาวตางชาต ท าใหจ าเลยชาวตางชาตไมไดใชสทธทตนพงมพงไดเทาทกฎหมายก าหนด เพอใชใน

การตอสคดไดอยางเตมท เนองจากความไมรวาตนมสทธอะไรบาง ยอมท าใหเกดผลเสยกบจ าเลย

ชาวตางชาตอยางแนนอน ประกอบกบในปจจบนกฎหมายของประเทศตางๆทวโลกลวนให

ความส าคญกบการคมครองสทธของจ าเลยใหสามารถตอสคดไดอยางเตมท เนองจากฐานะของ

จ าเลยไดเปลยนจาก ‚กรรมในคด‛ ทเปรยบเสมอนวตถทถกซกฟอก มาเปน ‚ประธานในคด‛ โดยม

ง

ความมงหมายเพอคมครองสทธเสรภาพของบคคลมใหถกกระทบจากการพจารณาคด โดยสทธท

กฎหมายใหความคมครองจ าเลย เชน สทธทจะไดรบการสนนษฐานไวกอนวาเปนผบรสทธ สทธท

จะไมใหการ สทธทจะไดรบความชวยเหลอทางกฎหมายและทางการสอสารในคดอาญา แตสทธ

ตาง ๆ เหลานจะไมเกดประโยชนกบจ าเลยชาวตางชาตเลย หากจ าเลยผนนไมสามารถพดหรอเขาใจ

ภาษาทใชในการพจารณาคดอาญาได

ดงนนแมจะมประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 13 ทบญญตเกยวกบเรอง

ลามเอาไว แตมาตราดงกลาวกบญญตเอาไวอยางกวาง ๆ ไมชดเจนเทาทควร เชนมไดบญญตวาลาม

ในศาลควรมคณสมบตอยางไร ตองมการสอบเพอวดผลอยางไร หรอมการออกใบอนญาตใหลาม

ยดถอไว โดยควรก าหนดเปนหลกเกณฑเพอใหเปนมาตรฐานเดยวกน เพราะไมวาจ าเลยจะเปนคน

ชนชาตใด เขากสมควรทจะไดรบความคมครองตามกฎหมายอยางเทาเทยมกน รวมถงการพจารณา

ปรบคาตอบแทนของลามในการพจารณาคดในศาลใหใกลเคยงกบลามเอกชนอกดวย

จ

Thesis Title Legal Measures on Providing Interpreter to the Defendant in

Criminal Trial.

Author Sirinapa Patanapoothong

Thesis Advisor Associate Professor Dr.Thanee Vorapatr

Department Law

Academic Year 2016

ABSTRACT

In the present, communication is very important especially where there are more

foreigners entering into Thailand. Many times that these foreigners are being accused in the

criminal cases and the rates are increasing every year. The language that is being used in criminal

cases in Thailand is Thai, which is a major problem for foreigner defendants that are not being

able to speak or understand any Thai in the trial where Thai language is used. Therefore the

foreigner defendants will not be able to fight the case with its full capacity. As a result, the

interpreter in the court trial process plays an important role in helping the defendant to

communicate with the court and the lawyer. It will allow the defendant to have an opportunity to

be able to deny the allegations and allow the foreign defendants to understand their rights where it

will be equal and fair compared to a Thai defendants.

One major problem of being an interpreter in Thailand criminal cases is that the

interpreters are not qualified. These interpreters do not have a standard such as they do not have

the language knowledge or the legal knowledge which cause communication difficulties in

interpretation and giving interpretation to foreign defendants which will later result that the

foreign defendant will not be able to exercise their rights as they are required by law to fully fight

the case. Due to the lack of knowledge about what rights they have, it will give a negative impact

on the foreign defendants. Today all around the world are giving concern towards the protection

ฉ

of the defendant’s ability to fight the case fully. Since the status of the defendant has changed

from ‚lawsuit‛ into ‚defendant‛ to protect the rights of freedom toward the person without

prejudice in the trial. Protection rights such as rights to be presumed innocent, rights not to grant

the rights to legal aid and communication in criminal cases but these rights will not be beneficial

if the foreign defendant is not able to speak or understand Thai language, which is the language

being used in the criminal cases.

So, despite the Criminal Procedure Code, Section 13 of the Interpretation Act, the

provision is just announced in a wide perspective where there are no specific details such as

‘Where does the law stipulate that an interpreter in court should have qualifications?’ ‘What test

is to be used as standard?’ ‘Does an interpreter must hold a license to be an interpreter in court?’

These details should be given to set as a standard for all interpreters because no matter which

nationality the defendant is there should be no racist or any difference. The foreign defendant

deserve equal protection under the law which includes the reconsideration of the interpreter’s

remuneration in the court case as a close to the private interpreter as possible.

ช

กตตกรรมประกาศ

วทยานพนธฉบบนส า เ รจล ล วงไปไดดวยการใหความชวยเหลอแนะน าของ

ผชวยศาสตราจารย ดร.ธาน วรภทร ซงเปนอาจารยทปรกษาวทยานพนธ ทไดกรณาทใหค าแนะน า

ขอคดเหน ตรวจสอบและแกไขรางวทยานพนธมาโดยตลอด อกทงชวยผลกดนและเปนแรงใจจนท าให

วทยานพนธฉบบนเสรจสมบรณ ผเขยนจงขอกราบขอบพระคณไว ณ โอกาสน

ผเขยนขอกราบขอบพระคณ ศาสตราจารย ดร.ไพศษฐ พพฒนกล ทกรณาใหเกยรต

เปนประธานกรรมการ โดยม รองศาสตราจารย ดร. ประธาน วฒนวาณชย และรองศาสตราจารยอจฉรยา

ชตนนทน เปนกรรมการในการสอบวทยานพนธ ซงไดกรณาตรวจแกไขวทยานพนธฉบบนใหถกตอง

สมบรณยงขน รวมถงคณาจารยทานอนๆ ซงผ เขยนมไดเอยนาม ทไดอบรมสงสอนใหความร

ทางดานวชาการแกผเขยน รวมทงไดแตงต าราใหผเขยนไดใชคนควา อางอง อกทงเจาหนาทบณฑต

มหาวทยาลยธรกจบณฑตยทกทานทใหความสะดวกดานอ านวยการ จนท าใหวทยานพนธฉบบนส าเรจ

ลลวงได

สดทายนผเขยนขอขอบพระคณ คณพอปฏญญา พฒนภทอง และคณแมกตมา พฒนภทอง

รวมทงครอบครวของผเขยนทกทาน ผทคอยชวยเหลอ ใหก าลงใจและมนใจในตวผเขยนตลอดมา

วาจะท าวทยานพนธฉบบนจนส าเรจ และผเขยนขอนอมร าลกถงสงศกดสทธทงหลาย อนเปนทพงให

ผเขยนมสตปญญาในการจดท าวทยานพนธฉบบนใหส าเรจลลวงไปดวยด โดยหากวทยานพนธฉบบน

มประโยชนและคณคาทางการศกษาอยบาง ผ เขยนขอยกความดท งหมดแดผ ชวยศาสตราจารย

ดร.ธาน วรภทร และกรรมการสอบวทยานพนธทกทาน รวมทงกราบเปนกตเวทตาแกบดา มารดา

คณาจารยและผมพระคณทไดอบรมเลยงด ใหความร ความเมตตา แกผเขยน แตหากวทยานพนธฉบบน

มความบกพรองประการใด ผเขยนขอนอมรบความผดพลาด ไวแตเพยงผเดยว

ศรนภา พฒนภทอง

ซ

สารบญ หนา

บทคดยอภาษาไทย.................................................................................................................. ฆ บทคดยอภาษาองกฤษ............................................................................................................. จ กตตกรรมประกาศ.................................................................................................................. ช สารบญตาราง.......................................................................................................................... ญ บทท 1. บทน า.......................................................................................................................... 1 1.1 ทมาและความส าคญของปญหา............................................................................ 1 1.2 วตถประสงคของการศกษา................................................................................... 6 1.3 สมมตฐานของการศกษา....................................................................................... 6 1.4 ขอบเขตการศกษา................................................................................................. 7 1.5 วธการด าเนนการศกษา......................................................................................... 7 1.6 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ................................................................................... 7 1.7 นยามศพท............................................................................................................. 8 2. แนวคดพนฐานในการคมครองสทธของจ าเลยตามหลกกฎหมายไทยและ หลกสากล...................................................................................................................

9

2.1 แนวคดของการคมครองสทธของจ าเลยในกระบวนการยตธรรม......................... 10 2.2 การชวยเหลอทางกฎหมายแกผถกกลาวหาวากระท าผดทางอาญา........................ 30 2.3 สทธในการมลามของจ าเลย.................................................................................. 34 3. สทธของจ าเลยในการมลามและการก าหนดคณสมบตของลามในชนพจารณา คดอาญาตามกฎหมายตางประเทศ..............................................................................

42

3.1 ประเทศสหรฐอเมรกา........................................................................................... 42 3.2 ประเทศออสเตรเลย.............................................................................................. 55 4. วเคราะหเปรยบเทยบสทธของจ าเลยในการมลามและการก าหนดคณสมบต ของลามในคดอาญาตามกฎหมายของประเทศไทยและตางประเทศ...........................

63

ฌ

สารบญ(ตอ) บทท หนา 4.1 วเคราะหปญหาและผลกระทบเกยวกบหลกประกนสทธและสทธใน การมลามของจ าเลย...............................................................................................

63

4.2 วเคราะหเปรยบเทยบคณสมบต มาตรการจดหาลามใหจ าเลยในชน พจารณาคดอาญา และแนวทางปฏบตของลามตามกฎหมายประเทศ และกฎหมายตางประเทศ......................................................................................

66

4.3 วเคราะหเปรยบเทยบคาตอบแทนของลามในประเทศไทยและ ในตางประเทศ......................................................................................................

72

5. บทสรปและขอเสนอแนะ........................................................................................... 75 5.1 บทสรป................................................................................................................. 75 5.2 ขอเสนอแนะ......................................................................................................... 77 บรรณานกรม.......................................................................................................................... 80 ประวตผเขยน.......................................................................................................................... 84

ญ

สารบญตาราง ตารางท หนา 3.1 คาตอบแทนของลามในการแปล จากการสอบถามลาม........................................ 62

บทท 1

บทน า

1.1 ทมาและความส าคญของปญหา

การสอสาร หมายถง กระบวนการถายทอดขาวสาร ขอมล ความร ประสบการณ ความรสก

ความคดเหน ความตองการจากผสงสารโดยผานสอตางๆ ไปยงผรบสาร ซงอาจจะใชกระบวนการ

สอสารทตางกนไปตามความเหมาะสมหรอความจ าเปนของตนเองและคสอสาร โดยมวตถประสงคให

เกดการรบรรวมกนและมปฏกรยาตอบสนองตอกน บรบททางการสอสารทเหมาะสมเปนปจจยส าคญท

จะชวยใหการสอสารสมฤทธผล1

การสอสารถอเปนเรองส าคญมาก ทงในดานเศรษฐกจ สงคม วฒนธรรม หรอแมกระทงใน

กระบวนการยตธรรม ซงตงแตวนท 31 ธนวาคม 2558 ทผานมา ประเทศไทยไดกาวสประชาคม

เศรษฐกจอาเซยน (ASEAN Economic Community หรอ AEC.) โดยเปนการรวมตวของประเทศใน

แถบเอเชยทงหมด 10 ประเทศ ไดแก ไทย พมา มาเลเซย อนโดนเซย ฟลปปนส สงคโปร เวยดนาม ลาว

กมพชา บรไน โดยจดประสงค เพอใหอาเซยนมการเคลอนยายสนคา บรการ การลงทน แรงงานฝมอ

อยางเสร โดยน าจดเดนของแตละประเทศมาตอบโจทยความตองการของตลาดในเรองสนคาและบรการ

เชน พมาในเรองเกษตรและประมง ฟลปปนสในเรองสาขาอเลกทรอนกส และไทยในเรองสาขาการ

ทองเทยว และสาขาการบน เปนตน2 และในโลกของยคทมการตดตอสอสารกนอยางแพรหลายทงใน

ประเทศและระหวางประเทศ จนเรยกไดวาเปนโลกยคไรพรมแดน และสงทจ าเปนทใชในการสอสารก

1 สราวธ เบญจกล. (2554). จรยธรรมลามในศาลยตธรรม. สบคนเมอวนท 22 สงหาคม 2559, จาก http://www2.manager.co.th/Daily/ViewNews.aspx?NewsID=9540000048920 2 ศนยขอมลความร ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน. (2554). บทความ AEC. ทควรอาน. สบคนเมอวนท 31 สงหาคม 2559, จาก http://www.thai-aec.com/category/aec-must-read

2

คอ “ภาษา” และหลายประเทศ มภาษาเปนของตนเอง เชน ภาษาไทย ภาษาเยอรมน ภาษาฝรงเศส หรอ

ภาษาจน เปนตน และจากการทมภาษาตางๆมากมายนเอง ท าใหการสอสารมความยงยาก และหลายครง

อาจมปญหาในการสอสารเกดขน จงจ าเปนตองมผทเรยนรและศกษาภาษาตางๆ เพอแปลหรอท าความ

เขาใจภาษาของคสนทนา จงท าใหเกดอาชพ “ลาม” ซงถอวาเปนอาชพทมความจ าเปนและส าคญอยาง

ยงในยคทมการสอสารระหวางประเทศ

ในปจจบนนประเทศไทยมชาวตางชาตจ านวนมากเดนทางเขามาและมแนวโนมเพมจ านวน

มากขน ไมวาจะเขามาทองเทยว ท าธรกจหรอมาพกอาศยอยางถาวรกตาม ซงจากการทผคนหลายชน

ชาต หลายภาษาเขามาในประเทศไทยอยางมากมายนเอง ท าใหการตดตอสอสารระหวางคนตางชาตตาง

ภาษาสงผลกระทบทเหนไดเดนชดอยางหนง คอการตดตอสอสารเกดขนไดอยางล าบาก ดวยภาษาแต

ละภาษาทแตกตางกน หรอหากมกรณทบคคลใดหรอกลมใดกลมหนงไดกระท าความผดในประเทศ

ไทย ซงอาจจะตองถกด าเนนคด ซงมไดทงคดแพง คดอาญา และคดในศาลช านญพเศษ เชน ศาล

แรงงาน ศาลทรพยสนทางปญญา เปนตน ปญหาทตามมาในเรองเกยวกบกระบวนการยตธรรมคอ ภาษา

ทใชในการด าเนนคดในชนพจารณาคด ซงมภาษาไทยเปนภาษาราชการของประเทศไทย ยอมท าใหเกด

ปญหาชาวตางชาตไมสามารถพด อาน เขยนหรอเขาใจภาษาไทยได โดยเฉพาะอยางยงในคดอาญา ซง

จ าเลยถอเปนประธานในคด และโดยเฉพาะอยางยงหากจ าเลยเปนชาวตางชาต ทไมเขาใจภาษาทใชใน

การด าเนนคดในศาลอาญา ยงจ าเปนตองรอบคอบในการพจารณาและตดสนคด ดวยความเปนธรรม

มากทสด ซงการพจารณาคดดวยภาษาไทย ยอมเกดความไมเปนธรรมกบจ าเลยชาวตางชาต ซงถอวา

เปนปญหาประการหลกอยางหนง การทเราจะสามารถท าใหสทธของจ าเลยชาวตางชาตเทาเทยมกบ

จ าเลยชาวไทยไดนน เราจ าเปนตองมลาม ผซงสามารถสอสารดวยภาษาเพอใหเกดความเขาใจทตรงกน

ดงนนการเตรยมความพรอมดานกฎหมายและกระบวนการยตธรรมทางอาญาในฐานะ

กลไกทท าหนาทสนบสนนความรวมมอระดบรฐ ระดบองคกร หรอระดบบคคล จงเปนเรองทม

ความส าคญในล าดบตน ทจะชวยใหการประชาคมการเมองและความมนคงอาเซยนสมฤทธผลตามท

วางไว ส าหรบประเทศไทยทผานมากระบวนการยตธรรมทางอาญาของไทยมกไดรบค าวจารณวา ขาด

ประสทธภาพทงในดานการบงคบใชกฎหมายและการคมครองสทธและเสรภาพของบคคลทไมเปนไป

3

ตามหลกสากล อกทงเปนกระบวนการยตธรรมทมความลาชา ซงการใหความยตธรรมทลาชา กคอ การ

ปฏเสธ ความยตธรรม (Justice delayed, Justice denied) ดงนนจงจ าเปนอยางยงทจะตองมการศกษา

ทบทวนกฎหมายและกระบวนการยตธรรมทางอาญาเกยวกบกระบวนการพจารณาคด มาตรการ การ

ด าเนนคด3 ควบคไปกบการศกษาพฒนาหลกเกณฑและปญหาของการมลามใหจ าเลย เพอใหการใช

บรการของประชาชนจากกระบวนการยตธรรมเปนไปดวยความรวดเรว ถกตองและเปนธรรมทงดาน

การบงคบใชกฎหมายและการคมครองสทธและเสรภาพของบคคล

จากสถตของส านกงานศาลยตธรรม ไดจดหาลามภาษาองกฤษ และภาษาอนๆ ถง 28 ภาษา

เชน ภาษาจน ตรก ปากสถาน เปอรเซย พมา ฝรงเศส ฟลปปนส มาเลเซย เยอรมน รสเซย ลาวเวยดนาม

สเปน อาหรบ อตาล อนโดนเซย อนเดย องกฤษ รวมทง ภาษาชาวเขาเผาตางๆ อาท กะเหรยง มง วา

เปนตน ใหแกผเสยหาย ผตองหา จ าเลย และพยานใน คดอาญาโดยในปงบประมาณ2554–2558 การ

จดหาลามใหผเสยหาย ผตองหา จ าเลยและพยานในคดอาญาดงน4

- ปงบประมาณ 2554 จดหาลามภาษาตางๆ จ านวน 1,569 ครง เปนภาษาองกฤษ 626 ครง

ภาษาอนๆ 943 ครง

- ปงบประมาณ 2555 จดหาลามภาษาตางๆ จ านวน 1,480 ครง เปนภาษาองกฤษ 627 ครง

ภาษาอนๆ 853 ครง

- ปงบประมาณ 2556 จดหาลามภาษาตางๆ จ านวน 1,508 ครง เปนภาษาองกฤษ 609 ครง

ภาษาอนๆ 899 ครง

- ปงบประมาณ 2557 จดหาลามภาษาตางๆ จ านวน 1,680 ครง เปนภาษาองกฤษ 667 ครง

ภาษาอนๆ 1,013 ครง

3 ศ.พ.ต.อ.หญงดร.พชรา สนลอยมา, โครงการวจยศกษาทบทวนกฎหมายและกระบวนการยตธรรม ทางอาญา และความรวมมอในเรองทางอาญาของภมภาคอาเซยน เพอเตรยมความพรอมเขาสประชาคมอาเซยน, (ม.ป.ท: ม.ป.พ, 2557), น. 2. 4 กองสารนเทศและประชาสมพนธ ส านกงานศาลยตธรรม, “จดหมายขาวส านกงานศาลยตธรรม,” สบคนเมอวนท 1 มถนายน 2559, จาก http://www.iprd.coj.go.th/doc/data/iprd/iprd_1463385913.pdf

4

- ปงบประมาณ 2558 จดหาลามภาษาตางๆ จ านวน 1,783 ครง เปนภาษาองกฤษ 592 ครง

ภาษาอนๆ 1,191 ครง

ปจจบน มลามทขนทะเบยนไวกบส านกงานศาลยตธรรมประมาณ 150 คน

ดงนนจะเหนไดวาลามถอเปนบคคลทส าคญบคคลหนงในกระบวนการยตธรรมทางอาญา

หากเกดขอขดของในการพจารณาคดในศาลสทธในการมลามกถอเปนการคมครองสทธของจ าเลยให

เปนไปตามหลกสากล ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญามาตรา 13 ซงไดบญญตแนวทางใน

เบองตนไววา “การสอบสวน ไตสวนมลฟอง หรอพจารณาใหใชภาษาไทย แตถามความจ าเปนตอง

แปลภาษาไทยทองถนหรอภาษาถนหรอภาษาตางประเทศเปนภาษาไทย หรอตองแปลภาษาไทยเปน

ภาษาไทยทองถนหรอภาษาถนหรอภาษาตางประเทศ ใหใชลามแปล ในกรณทผเสยหาย ผตองหา

จ าเลย หรอพยานไมสามารถพดหรอเขาใจภาษาไทยหรอสามารถพดหรอเขาใจเฉพาะภาษาไทยทองถน

หรอภาษาถน และไมมลามใหพนกงานสอบสวนพนกงานอยการ หรอศาลจดหาลามใหโดยมชกชา”

ตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพงมาตรา 46 ซงบญญตวา “บรรดากระบวน

พจารณาเกยวดวยการพจารณาและการชขาดตดสนคดแพงทงหลายซงศาลเปนผท าน นใหท าเปน

ภาษาไทย” ยอมท าใหเกดปญหาวาชาวตางชาตซงไมสามารถพด อาน หรอเขาใจภาษาไทย ท าใหไม

สามารถสอสารกบเจาหนาทไดแลวพวกเขาจะใหการหรอตอสคดไดอยางไร และมาตรา 46 วรรค 4

กลาววา “ถาคความฝายใดหรอบคคลใดทมาศาลไมเขาใจภาษาไทยหรอเปนใบหรอหหนวกและอาน

เขยนหนงสอไมได ใหคความฝายทเกยวของจดหาลาม” ดวยเหตนชาวตางชาตทไมเขาใจภาษาไทยจง

จ าเปนตองใชลามแปลเพอท าใหสอสารกนได ซงถงแมวาตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา

มาตรา 172 วรรค 2 บญญตวา “เมอโจทกหรอทนายโจทกและจ าเลยมาอยตอหนาศาลแลว และศาลเชอ

วาเปนจ าเลยจรง ใหอานและอธบายฟองใหจ าเลยฟง และถามวาไดกระท าผดจรงหรอไม จะใหการตอส

อยางไรบาง ค าใหการของจ าเลยใหจดไว ถาจ าเลยไมยอมใหการ กใหศาลจดรายงานไวและด าเนนการ

พจารณาตอไป” แตปญหาทตามมาในทางปฏบต คอ หากจ าเลยเปนชาวตางชาตทไมสามารถพดหรอ

เขาใจภาษาไทย แมศาลจะมการแตงตงลามใหกบจ าเลย แตผจะมาท าหนาทลามนนจะเขาใจระบบ

กฎหมายไทยมากแคไหน และสอสารไดตรงประเดนขอกฎหมายมากเพยงใด และท าใหจ าเลย

5

ชาวตางชาตเขาใจถงสภาพขอหา ทพวกเขาไดกระท าความผดหรอไม และพวกเขาจะตอสอยางไร อก

ทงพวกเขาจะทราบถงสทธของพวกเขาในการปฏเสธทจะไมใหการหรอไมและควรก าหนดคณสมบต

ลามในการพจารณาคดอาญาอยางไร ซงเหลานเองอาจน าไปสปญหาการใชลามอยางไม เตม

ประสทธภาพเทาทควร และอาจกอใหเกดความเขาใจผด หรอความเสยหายอนๆตามมา หรอท าใหการ

พจารณาคดเปนไปอยางลาชา ผดพลาดหรอเกดผลกระทบตอสทธและเสรภาพของจ าเลยทเปน

ชาวตางชาต ซงไมตรงตามเจตนารมณของกฎหมายวาจะตองเปนการพจารณาคดดวยความรวดเรว

ถกตองและเปนธรรม

โดยสทธตาม มาตรา 173 บญญตวา “ในคดทมอตราโทษประหารชวต หรอในคดทจ าเลยม

อายไมเกนสบแปดปในวนทถกฟองตอศาล กอนเรมพจารณาใหศาลถามจ าเลยวามทนายความหรอไม

ถาไมมกใหศาลตงทนายความให...ในคดทมอตราโทษจ าคก กอนเรมพจารณาใหศาลถามจ าเลยวาม

ทนายความหรอไม ถาไมมและจ าเลยตองการทนายความ กใหศาลตงทนายความให...” จะเหนไดวา

สทธในการตอสคดโดยมทนายเปนสทธทกฎหมายบญญตใหสทธจ าเลยไว แตหากจ าเลยไมทราบถง

สทธดงกลาวเพราะลามแปลผด ยอมเกดความเสยหายแกจ าเลยเนองจากไมสามารถตอสคดไดอยาง

เตมท จะเหนไดวาสทธในการตงทนายเปนสทธทกฎหมายบงคบใหตองม จงตงขอสงเกตวาแลวสทธ

ในการมลามของจ าเลยชาวตางชาต จ าเปนทจะตองมหรอไม โดยเฉพาะอยางยงหากคดทมโทษหนกถง

ประหารชวต ในการพจารณาคดยงควรตองกระท าแบบระมดระวง และเปนธรรมอยางทสด

กรณตามมาตรา 176 บญญตวา “ในชนพจารณาถาจ าเลยใหการรบสารภาพตามฟอง ศาลจะ

พพากษาโดยไมสบพยานหลกฐานตอไปกได เวนแตคดทมขอหาในความผดซงจ าเลยรบสารภาพนน

กฎหมายก าหนดอตราโทษอยางต าไวใหจ าคกตงแตหาปขนไปหรอโทษสถานทหนกกวานน ศาลตอง

ฟงพยานโจทกจนกวาจะพอใจวาจ าเลยไดกระท าผดจรง” ดงนนหากเปนความผดทกฎหมายก าหนด

อตราโทษอยางต าไวใหจ าคกต ากวาหาป และจ าเลยชาวตางชาตใหการรบสารภาพไปโดยเขาใจผดหรอ

โดยไมไดเขาใจกระบวนการยตธรรมอยางถองแท ซงในคดนนศาลสามารถลงโทษจ าเลยชาวตางชาตได

ทนทโดยไมตองสบพยานเพมเตมเลยกได กรณเชนนยอมสรางความเสยหายเปนอยางมากตอชวต

ครอบครวและเสรภาพของจ าเลย และยงสรางผลกระทบตอเนองในสงคมมากมาย

6

ผเขยนจงเหนวาลามเปนผทเกยวของกบกระบวนการยตธรรมโดยแท จงควรมความเขาใจ

เกยวกบสภาพการท างาน ความหมาย ประวตและขนตอนในการด าเนนคด ทศนคต โดยลามควรเขาใจ

บทบาทในศาลใหมากขน กจะสงผลดตอการปฏบตหนาทของลามและความสะดวกรวดเรวของการ

พจารณาคดในชนศาล และกอใหเกดความเปนธรรมตอคความ และท าใหจ าเลยชาวตางชาตไดใชสทธท

ตนควรมไดอยางมประสทธภาพสงสด

1.2 วตถประสงคของการศกษา

1. เพอวเคราะหปญหาและผลกระทบเกยวกบหลกประกนสทธของจ าเลย และสทธในการมลามใน

ชนพจารณาคดอาญาใหเปนรปธรรม

2. เพอศกษาประวตความเปนมา คณสมบต มาตรการการจดหาลามใหจ าเลยและคาตอบแทนของ

ลามในชนพจารณาคดในประเทศไทยเปรยบเทยบกบตางประเทศ

3. เพอศกษาและเสนอแนะแนวทางการชวยเหลอจ าเลยชาวตางชาตใหมความเทาเทยมกนกบจ าเลย

ชาวไทย ดวยมาตรการในการจดหาลามใหจ าเลย รวมทงเสนอแนะคณสมบตและคาตอบแทนของลาม

ของประเทศไทยใหมประสทธภาพ

1.3 สมมตฐานของการศกษา

จ าเลยทไมเขาใจภาษาทใชในชนพจารณาคดอาญาควรมสทธขนพนฐานในการมลามซง

ตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 13 ก าหนดแตเพยงวาถามความจ าเปนตอง

แปลภาษาไทยเปนภาษาตางประเทศ หรอภาษาตางประเทศเปนภาษาไทยใหใชลามแปล โดยมไดมการ

ก าหนดคณสมบตของลามเอาไวใหชดเจน ซงในทางปฏบตบางกรณทไมมการจดหาลามใหจ าเลย

ชาวตางชาต ท าใหจ าเลยไมสามารถตอสคดไดอยางเปนธรรมตามสทธทจ าเลยพงม จงเหนควรให

เพมเตมหลกเกณฑเรองคณสมบตลามใหเหมาะสม เชนผทเปนลามตองมความเชยวชาญในภาษาทตน

แปล และมความรเกยวกบกระบวนการด าเนนคดเบองตน เพอเปนหลกประกนสทธใหกบจ าเลย และท า

ใหจ าเลยทราบวาตนมทางเลอกของการตอสคดอยางไร เปนตน และท าใหการมลามในชนพจารณา

7

คดอาญาเปนไปอยางถกตองและเหมาะสม ตรงตามหลกของการคมครองสทธของจ าเลยซงถอเปน

ประธานของคด

1.4 ขอบเขตการศกษา

วทยานพนธฉบบนศกษาประวต คณสมบต หลกกฎหมายตางๆในชนพจารณาคดอาญา

และสทธของจ าเลยตามหลกประกนสทธทงในประเทศไทยและในตางประเทศ ตลอดจนเสนอแนะ

แกไข พฒนาคณสมบตของลาม และการปฏบตตนของลาม ใหมความชดเจนและสมบรณมากขน

รวมถงการพจารณาเรองคาตอบแทนลาม โดยอางองจากทฤษฎและความเหมาะสมในปจจบน

1.5 วธด าเนนการศกษา

วทยานพนธฉบบนจะใชวธศกษาโดยการคนควาและวจยเอกสาร โดยเปนเอกสารท ง

ภาษาไทยและภาษาตางประเทศ ซงจะศกษาจากบทบญญตของกฎหมาย ท งประมวลกฎหมาย

พระราชบญญตและหลกสากลทเกยวของกบการพจารณาคดอาญา ประกอบกบการวเคราะหจากต ารา

ทางวชาการ งานวจย วทยานพนธ บทความ ค าพพากษาศาลฎกา ตลอดจนขอมลจากเวบไซตตางๆ

1.6 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ

1. เพอใหทราบถงหลกประกนสทธของจ าเลย และสทธในการมลามในชนพจารณาคดอาญาใหเปน

รปธรรม

2. เพอใหทราบถงประวตความเปนมา คณสมบต มาตรการการจดหาลามใหจ าเลยและคาตอบแทน

ของลามในชนพจารณาคดในประเทศไทยเปรยบเทยบกบตางประเทศ

3. เพอใหทราบถงแนวทางการชวยเหลอจ าเลยชาวตางชาตใหมความเทาเทยมกนกบจ าเลยชาวไทย

ดวยมาตรการในการจดหาลามใหจ าเลย รวมทงเสนอแนะคณสมบตและคาตอบแทนของลามของ

ประเทศไทยใหมประสทธภาพ

8

1.7 นยามศพท

ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 2 ไดนยามศพทเฉพาะไวดงน

(1) “ศาล” หมายความถงศาลยตธรรมหรอผพพากษาซงมอ านาจท าการอนเกยวกบคดอาญา

(3) “จ าเลย” หมายความถงบคคลซงถกฟองยงศาลแลวโดยขอหาวาไดกระท าความผด

(12) “การไตสวนมลฟอง” หมายความถงกระบวนการไตสวนของศาลเพอวนจฉยถงมลคด

ซงจ าเลยตองหา

พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน พทธศกราช 2542 ไดนยามศพทเฉพาะไวดงน

“สทธ” หมายความวา “อ านาจอนชอบธรรม อ านาจทจะกระท าการใดๆ ไดอยางอสระ โดย

ไดรบการรบรองจากกฎหมาย”

“ลาม” หมายความวา “ผแปลค าพดจากภาษาหนงเปนอกภาษาหนง”

“ชาวตางชาต” หรอ “คนตางชาต” หรอ “ตางดาว” เรยกชาวตางประเทศทมถนฐานอยในอก

ประเทศหนงวาคนตางดาว นอกจากนพระราชบญญตคนเขาเมอง พทธศกราช 2522 มาตรา 4 ไดใหค า

นยามดงน “คนตางดาว” หมายความวาบคคลธรรมดาซงไมมสญชาตไทย

บทท 2

แนวคดพนฐานในการคมครองสทธของจ าเลยตามหลกกฎหมายไทย และหลกสากล

ค าวา สทธ “Right” ยอมหมายถง อ านาจทกฎหมายรบรองใหบคคลในอนทจะกระท าการท

เกยวของกบทรพยสนหรอบคคลอน หรอหมายถงอ านาจหรอประโยชนทไดรบการรบรองและคมครอง

ตามกฎหมาย1

สทธจงถอเปนประโยชนทกฎหมายรบรองและคมครองใหบคคลซงเปนกรณทกฎหมาย

บญญตใหเปนประโยชนแกบคคลไวโดยเจาะจงและบคคลจะไดรบประโยชนโดยการใชสทธทางศาล

ได2 โดยเฉพาะอยางยงจ าเลยชาวตางชาต แมบคคลนนจะตองตกอยในฐานะของผถกกลาวหาวากระท า

ความผดอาญา บคคลเหลานนกยงสมควรทจะตองไดรบความคมครองเฉกเชนกบบคคลทว ไปโดยถอ

วาเปนสทธขนพนฐานของมนษยอนส าคญทพงม และตองไดรบความคมครองอยางเสมอภาคและเทา

เทยมกน ดงน เมอบคคลใดตกเปนจ าเลยในคดอาญา บคคลนนควรตองไดรบการคมครองตามกฎหมาย

โดยเสมอภาคและเทาเทยมกน โดยเฉพาะอยางยง หากจ าเลยเปนชาวตางชาต พวกเขาควรทราบถงสทธ

ทตนพงไดรบ เชนสทธในการรบทราบขอกลาวหา สทธในการทจะไมถกฟองคดอาญาโดยไมเปนธรรม

สทธในการตอสคด สทธในการไดรบความชวยเหลอทางกฎหมายและการสอสารในคดอาญา เปนตน

แตเนองจากพวกเขาไมสามารถพดและเขาใจภาษาไทย โดยเฉพาะอยางยงหากตองตความตาม

ความหมายของกฎหมายไทย มใชเพยงความหมายของภาษาไทยเทานน อกทงกระบวนการพจารณา

1 รงนภา เอยมศร, “สทธของผตองหากบการชวยเหลอทางกฎหมาย,” (วทยานพนธมหาบณฑต คณะนตศาสตรปรด พนมยงค มหาวทยาลยธรกจบณฑตย, 2558), น. 9.

2 หยด แสงอทย, ความรเบองตนเกยวกบกฎหมายทวไป, (กรงเทพมหานคร: ประกายพรก, 2542), น. 26.

10

ของศาล นบวาเปนสวนส าคญสวนหนง เปนสวนทโจทกผยนค าฟองจะตองพสจนความผดของจ าเลยวา

เปนไปตามฟอง และจ าเลยผถกฟองจะตองพสจนความบรสทธของตน ดวยพยานหลกฐานตางๆ สวนน

น าไปสการวนจฉยของศาลวาจ าเลยมความผดตามฟองหรอไม3 และเปนขนตอนทศาลจะตรวจสอบและ

ชขาดขอเทจจรงวาการกระท าของจ าเลยเปนความผดตามทโจทกฟอง และจ าเลยมความรบผดทางอาญา

หรอไม กอนทจะท าค าพพากษาวาจะยกฟองโจทกหรอลงโทษจ าเลย4

ความจ าเปนเรองของการมลาม เพอใชสอสารกบจ าเลยชาวตางชาตในกระบวนการศาลของ

คดอาญา จงมความจ าเปนอยางมาก เพราะเพอรกษาสทธของจ าเลย ดงนจงไดมแนวคด ทฤษฎ และ

หลกการสากลทคมครองสทธของจ าเลย ดงตอไปน

2.1 แนวคดของการคมครองสทธของจ าเลยในกระบวนการยตธรรม

สทธมนษยชน (Human Rights) หมายถง สทธความเปนมนษยหรอสทธในความเปนคน

อนเปนสทธตามธรรมชาตของมนษยทกคนทตดตวมาตงแตเกด สทธมนษยชนเปนสทธทไมสามารถ

โอนใหกนได และไมมบคคล องคกร หรอแมแตรฐจะลวงละเมดสทธความเปนมนษยได ไมเลอกวาจะ

มเชอชาต ศาสนา แหลงก าเนด เพศ อาย สผว ทแตกตางกนเพยงใด สทธมนษยชนนนไมมพรมแดน

โดยมหลกการพนฐานทส าคญทใหความรบรองและคมครองมนษยทกคน ดวยหลกศกดสทธความเปน

มนษย (Human Dignity) คอการใหคณคาความเปนมนษย คนทกคนทคณคาเทาเทยมกน การปฏบตตอ

คนๆนน ตองเสมอภาคในฐานะของความเปนมนษย หามท ารายรางกาย ทรมานอยางโหดรายหรอ

กระท าการใดๆ อนเปนการเหยยดหยามความเปนมนษย การเคารพในเสรภาพ (Liberty) และหลกความ

เสมอภาคและการไมเลอกปฏบต (Equality and Non-Discrimination) ความเสมอภาค คอ การปฏบตตอ

ทกคนอยางเทาเทยมกน หากมการปฏบตตอมนษยเทาเทยมกน เรยกวา การไมเลอกปฏบต

3 คนง ฦาไชย, กฎหมายวธพจารณาความอาญา, เลม 2 (กรงเทพมหานคร: โรงพมพเดอนตลา, 2556), น. 92. 4 ณรงค ใจหาญ, หลกกฎหมายวธพจารณาความอาญา, เลม 2 (กรงเทพมหานคร: วญญชน, 2556), น. 73.

11

สทธมนษยชนเปนหลกการส าคญทสดประการหนง ทสงคมและประเทศตางๆ ยดถอตาม

หลกปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชน ค.ศ. 1948 (Universal Declaration of Human Rights)5 ซงเปน

เอกสารรบรองสทธมนษยชนทส าคญทสดของมวลมนษยชาต แตจะมผลในทางปฏบตหรอเปนจรงได

อยางนอยกตองตราเปนกฎหมาย ทงกฎหมายระหวางประเทศ กฎหมายภายในประเทศ ไมวาจะเปน

รฐธรรมนญ พระราชบญญต พระราชก าหนด กฎกระทรวง และระเบยบขอบงคบใหมการเคารพและค า

ประกนสทธมนษยชน

กระบวนการยตธรรม หมายถง กลไกและกระบวนการ หรอขนตอนทรฐใชกฎหมายเปน

เครองมอในการควบคมความประพฤตและจดการ ขอพพาทตางๆทเกดขนของคนในสงคมเพอสรางให

เกดความยตธรรมทางสงคมและรวมถงการคมครองสงเสรมสทธขนพนฐานของพลเมอง

ดงน น กระบวนการยตธรรมจงเปนกลไกทส าคญอยางยง ในการน าเอาหลกการและ

บทบญญตวาดวยสทธมนษยชนมาใชเพอใหเกดการคมครองสทธและเสรภาพของพลเมอง สทธ

มนษยชนในกระบวนการยตธรรมจงเปนหลกประกนและวธการน าไปสความถกตอง ชอบธรรมและ

เปนธรรม ดวยการใชกฎหมายเปนเครองมอในการใหอ านาจหนาทของรฐ เจาพนกงาน องคกรและ

กระบวนการตามหลกเกณฑของกฎหมายในการคนหาและตรวจสอบใหไดความจรงในคดอาญา เพอ

ด าเนนการใหเกดความยตธรรม ตลอดจนลงโทษและปรบปรงแกไขผกระท าความผดตามวธการโดย

ชอบ เพอปองปรามอาชญากรรม คมครองสทธของบคคลและอ านวยความยตธรรมในสงคม ตาม

พนฐานของหลกนตธรรม (Rule of Law)6

ปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชนเปนหลกสากลหรอมาตรฐานระหวางประเทศท

ตระหนกถงปญหาการละเมดสทธมนษยชนทมแนวโนมจะทวความรนแรงในปจจบนน ซงทกประเทศ

ตองรวมสอดสองดแล และแกไขในกรณทมการละเมดสทธมนษยชน อนถอวาขดกบหลกการท

ประกาศไวในปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชน ดงนนเมอบคคลตองเขาสกระบวนการยตธรรม ยอม

5 United Nations General Assembly resolution 217 A (lll) of 10 December 1948.

6 ทรงพล อวนกลน, จกรพงษ ปยรชตวฒน, นนทวน อจฉรยพล และคณะ, การพฒนากฎหมายเกยวกบ การคมครองสทธในการมลามในคดอาญาของคความชาวตางชาต, (ม.ป.ท: ม.ป.พ, 2557), น. 9.

12

ตองไดรบความคมครองสทธตางๆ โดยปราศจากการเลอกปฏบต รวมทงตองไดรบการปฏบตอยางเปน

ธรรมและค านงศกดศรความเปนมนษย และไดรบความคมครองสทธขนพนฐานในกระบวนการ

ยตธรรม ตามปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชน ขอ 5 ถงขอ 11 โดยขอ 11 (1) บญญตวา “บคคลซงถก

กลาวหาวากระท าผดทางอาญา มสทธทจะไดรบการสนนษฐานไวกอนวาบรสทธจนกวาจะไดมการ

พสจนวามความผดตามกฎหมายในการพจารณาโดยเปดเผย ซงตนไดรบหลกประกนทจ าเปนทงปวง

ส าหรบการตอสคด”

นอกจากน กตการะหวางประเทศวาดวยสทธพลเมองและสทธทางการเมอง ค.ศ. 1966

(International Covenant on Civil and Political Rights) มบทบญญตคมครองสทธของบคคลใน

กระบวนการยตธรรมวา หากบคคลใดถกจบกมหรอควบคมตวในขอหาทางอาญา จะตองถกน าตวไป

ศาลหรอเจาหนาทอนทมอ านาจตามกฎหมายโดยพลน มสทธไดรบการพจารณาคดภายในเวลาอน

สมควร หรอไดรบการปลอยตวตามขอ 9 (3) รวมทงสทธทจะไดรบทราบค าฟองและสทธในกระบวน

พจารณาทจะไดรบการพจารณาโดยรวดเรวและเปนธรรม โดยเปดเผยและตอหนา โดยมหลกเกณฑ

คมครองสทธของบคคลในการพจารณาคดอาญาใหไดรบการแจงสภาพและขอหาแหงความผดโดย

ละเอยดในภาษาซงบคคลนนเขาใจได มสทธทจะขอความชวยเหลอใหมลามโดยไมคดมลคา หาก

บคคลนนไมเขาใจ หรอไมสามารถพดภาษาทใชในศาลไดตามหลกเกณฑทบญญตไวในขอ 14 (1), (3)

ขอ (ก) (ค) (ง) (ฉ)

โดยประเทศไทยไดเขาเปนภาคในปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชน ค.ศ. 1948 และกตกา

ระหวางประเทศวาดวยสทธพลเมองและสทธทางการเมอง ค.ศ. 1966 จงไดบญญตกฎหมายคมครอง

สทธของบคคลในกระบวนการยตธรรมไวทส าคญคอ รฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช

2550 ไดบญญตคมครองสทธมนษยชนหรอสทธของบคคลในกระบวนการยตธรรมไวในมาตรา 39

และมาตรา 40 ดงน7

7 เพงอาง.

13

มาตรา 39 บญญตวา “บคคลไมตองรบโทษอาญา เวนแตไดกระท าการอนกฎหมายทใชอย

ในเวลาท กระท านนบญญตเปนความผดและก าหนดโทษไว และโทษทจะลงแกบคคลนนจะหนกกวา

โทษท ก าหนดไวในกฎหมายทใชอยในเวลาทกระท าความผดมได

ในคดอาญา ตองสนนษฐานไวกอนวาผตองหาหรอจ าเลยมความผด

กอนมค าพพากษาอนถงทสดแสดงวาบคคลใดไดกระท าความผด จะปฏบตตอบคคลนน

เสมอนเปนผกระท าความผดมได”

มาตรา 40 บญญตวา “บคคลยอมมสทธในกระบวนการยตธรรม ดงตอไปน

(1) สทธเขาถงกระบวนการยตธรรมไดโดยงาย สะดวก รวดเรว และทวถง

(2) สทธพนฐานในกระบวนพจารณา ซงอยางนอยตองมหลกประกนขนพนฐานเรองการ

ไดรบการพจารณาโดยเปดเผย การไดรบทราบขอเทจจรงและตรวจเอกสารอยางเพยงพอ การเสนอ

ขอเทจจรง ขอโตแยง และพยานหลกฐานของตน การคดคานผพพากษาหรอตลาการ การไดรบการ

พจารณาโดยผพพากษาหรอตลาการทนงพจารณาคดครบองคคณะ และการไดรบทราบเหตผลประกอบ

ค าวนจฉย ค าพพากษา หรอค าสง”

หากจะพจารณาสทธของจ าเลยตามหลกสทธมนษยชนนน จะเหนไดวามหลายสทธทให

ความคมครองจ าเลยในกระบวนการยตธรรมทางอาญา และถอเปนสทธขนพนฐานทจ าเลยทกคนพงม

และตองรวมถงจ าเลยทเปนชาวตางชาตดวย ซงสทธของจ าเลยมดงน

2.1.1 สทธของจ าเลยตามหลกสทธมนษยชน

2.1.1.1 สทธทจะไดรบการสนนษฐานไวกอนวาเปนผบรสทธ

การตกเปนจ าเลยในคดอาญาถอเปนความทกขและเดอดรอน ไมมใครประสงคทจะตกอย

ในฐานะเชนนน ในบางกรณผบรสทธอาจถกกลาวหาโดยมชอบ เทากบถกใหรายโดยไมเปนธรรม

ขณะเดยวกนผทแมกระท าความผดจรงกยงอยในฐานะเปนมนษยอนพงไดรบการปฏบตอยางค านงถง

ความเปนมนษย การปฏบตตอจ าเลยในคดอาญาใหไดรบความทกขและเดอดรอนจนเกนสมควรกวา

ความจ าเปนแกการด าเนนคดตามกฎหมายนน ยอมเปนการปฏบตทเกนกวาเหตและไมชอบธรรม จง

จ าเปนตองมมาตรการทชดแจงและเปนธรรมส าหรบคมครองสทธเสรภาพของผถกกลาวหาในคดอาญา

14

นน และยงเปนการก าหนดกรอบแนวทางการใชอ านาจหนาทของศาลใหไดมาตรฐานทเปนระบบและ

แนนอน หลกประกนขนพนฐานของกฎหมายทส าคญยงประการหนงคอ การก าหนดขอสนนษฐานวา

บคคลทกคนเปนผบรสทธจนกวาจะไดมค าพพากษาถงทสดแสดงวาผนนเปนผกระท าผด (presumption

of innocence)

ตามรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 มาตรา 39 บญญตวา “ใน

คดอาญา ตองสนนษฐานไวกอนวาผตองหาหรอจ าเลย ไมมความผดกอนมค าพพากษาอนถงทสดแสดง

วาบคคลใดไดกระท าความผด จะปฏบตตอบคคลนน เสมอนเปนผกระท าความผดมได”

อยางไรกตามการควบคมตวจ าเลยไวในระหวางพจารณาทเปนไปตามกฎหมายและกระท า

เพยงเทาทจ าเปน ไมถอวาขดกบหลกการน หากแตเปนมาตรการเพอประโยชนตอการด าเนนคดและ

พจารณาคดตามความจ าเปนโดยสภาพ

แตในบางกรณกถอวาเปนความไมชอบธรรม เชนมการใหขาวในระหวางการด าเนนคดใน

ลกษณะทชน าหรอครอบง าตอสาธารณชนผานสอมวลชนวาผถกกลาวหานนเปนอาชญากรอยาง

แนนอน ทงๆทยงไมมค าพพากษาถงทสดวาบคคลนนไดกระท าผด

ซงหลกเกณฑตามปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชน (Universal Declaration of Human

Rights) ขอ 11 ซงบญญตวา

“(1) ทกคนทถกกลาวหาวากระท าผดทางอาญา มสทธทจะไดรบการสนนษฐานไวกอนวา

บรสทธจนกวาจะพสจนไดวามความผดตามกฎหมายในการพจารณาคดทเปดเผยซงตนไดรบ

หลกประกนทจ าเปนทงปวงส าหรบการตอสคด

(2) บคคลใดจะถกตดสนวามความผดทางอาญาใดอนเนองจากการกระท าหรอละเวนใด อน

มไดถอวาเปนความผดทางอาญาตามกฎหมายแหงชาตหรอกฎหมายระหวางประเทศ ในขณะทได

กระท าการนนไมได และจะก าหนดโทษทหนกกวาทบงคบใชในขณะทไดกระท าความผดทางอาญานน

ไมได 8

8 Universal Declaration of Human Rights, Article 11,

15

ตามกตการะหวางประเทศวาดวยสทธพลเมองและสทธทางการเมอง ค.ศ. 1966

(International Covenant on Civil and Political Rights) ขอ 14 (2) บญญตวา “บคคลทกคนซงตองหาวา

กระท าผดอาญาตองมสทธไดรบการสนนษฐานวาเปนผบรสทธจนกวาจะพสจนตามกฎหมายไดวาม

ความผด”9 ซงจากหลกการนเองจะเหนวา หลกเกณฑในตางประเทศไดใหความส าคญกบจ าเลยเปน

อยางยง วากอนศาลจะมค าพพากษาถงทสดเพอแสดงวาจ าเลยกระท าผดจรงนน จะปฏบตตอบคคลนน

เสมอนเปนผกระท าความผดมได

2.1.1.2 สทธทจะไมใหการ

สทธทจะไมใหการ (right to silence) และสทธทจะไมตองถกบงคบใหพดอะไรในทางท

เปนผลรายแกตนเอง (privilege against self-incrimination) เปนเรองทสอดรบกนกบขอสนนษฐานไว

กอนวาบคคลทกคนเปนผบรสทธจนกวาไดมค าพพากษาอนถงทสดวาผนนไดกระท าความผด ดงนน

โดยทวไปแลวผถกกลาวหาไมมหนาททจะตองไปพสจนความบรสทธของตนเอง หากแตเปนหนาท

ของกระบวนการยตธรรมทางอาญาทจะตองพสจนวาผถกกลาวหาไดกระท าความผดตามขอกลาวหา

จรงหรอไม หากพสจนไมไดกตองเปนไปตามขอสนนษฐานคอผถกกลาวหาเปนผบรสทธดงกลาว โดย

ทกระบวนการยตธรรมทางอาญาจะไปบงคบผถกกลาวหาใหตองใหการนนไมได

ในชนพจารณาของศาล ตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 232 บญญตวา

“หามมใหโจทกอางจ าเลยเปนพยาน” และตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 172

วรรคสอง บญญตวา “เมอโจทกหรอทนายโจทกและจ าเลยมาอยตอหนาศาลแลว และศาลเชอวาเปน

จ าเลยจรง ใหอานและอธบายฟองใหจ าเลยฟงและถามวาไดกระท าผดจรงหรอไม จะใหการตอส

(1)Everyone charged with a penal offence has the right to be presumed innocent until proved guilty according to law in a public trial at which he has had all the guarantees necessary for his defense.

(2)No one shall be held guilty of any penal offence on account of any act or omission which did not constitute a penal offence, under national or international law, at the time when it was committed. Nor shall a heavier penalty be imposed than the one that was applicable at the time the penal offence was committed. 9 International Covenant on Civil and Political Rights 1966, Article 14 (2.), “Everyone charged with a criminal offence shall have the right to be presumed innocent until proved guilty according to law,”

16

อยางไรบาง ค าใหการของจ าเลยใหจดไว ถาจ าเลยไมยอมใหการ กใหศาลจดรายงานไวและด าเนนการ

พจารณาตอไป”

ตามหลกเกณฑทกลาวมาขางตน เปนการยนยนวาผถกกลาวหาทงในฐานะจ าเลยในชน

พจารณาของศาล มสทธทจะไมใหการใดๆ10 ซงเปนสทธของผถกกลาวหาทแตกตางจากบคคลทอยใน

ฐานะอนๆ เชนพยานหรอผเสยหายโดยเปนหนาทของกระบวนการยตธรรมทางอาญาทจะตองเปนฝาย

แสวงหาพยานหลกฐานมาพสจนความผดของผถกกลาวหานน

ในหลกการสากล เมอพจารณาแลวจะเหนวาหลกเกณฑตามกตการะหวางประเทศวาดวย

สทธพลเมองและสทธทางการเมอง ค.ศ. 1966 (International Covenant on Civil and Political Rights)

ขอ 14 (3) บญญตวา “ในการพจารณาคดอาญาบคคลทกคนซงตองหาวาไดกระท าผดยอมมสทธทจะ

ไดรบหลกประกนขนต า ดงตอไปนโดยเสมอภาค (ช) สทธทจะไมถกบงคบใหเบกความเปนปรปกษตอ

ตนเอง หรอใหรบสารภาพผด” 11 โดยหลกการของการคมครองสทธมนษยชนในกระบวนการยตธรรม

ทางอาญาจงจ าเปนตองมมาตรการปองกนปญหาการลวงละเมดสทธตงแตตน ดงเชนหลกดงกลาวน

2.1.1.3 สทธทจะไดรบความชวยเหลอทางกฎหมายและทางการสอสารในคดอาญา

จ าแนกไดเปน 2 ประเดน ไดแก ความชวยเหลอจากทนายความหรอทปรกษากฎหมายเปน

ประเดนหนงและความชวยเหลอจากลามเพอความเขาใจในการสอสารในคดเปนอกประเดนหนง

1. ความชวยเหลอจากทนายความหรอทปรกษากฎหมาย ความจ าเปนของการมทนายความ

เพอใหความชวยเหลอทางกฎหมายแกผถกกลาวหานน มมลฐานดงเดมทมสวนสมพนธกบเรองการวาง

บทบาทของพนกงานสอบสวนและพนกงานอยการของประเทศนนดวยวาจะใหเปนในลกษณะอยางไร

กลาวคอหากวางระบบใหพนกงานสอบสวนและพนกงานอยการมความเปนภาวะวสยโดยมความเปน

10 ค าพพากษาฎกาท 1276/2549, 1250/2481, 225/2508 แมวาผถกกลาวหาใหการเทจ เชน ใหการรบสารภาพวาไดกระท าความผด ทงๆทความจรงไมไดกระท าความผด หรอใหการปฏเสธวาไมไดกระท าความผดทงๆท ตามความเปนจรงไดกระท าความผด กไมเปนความผดฐานแจงขอความอนเปนเทจแกเจาพนกงาน ตามประมวลกฎหมายอาญามาตรา 137 เพราะเปนสทธของผถกกลาวหาทจะไมใหการหรอใหการอยางไรกได 11 International Covenant on Civil and Political Rights 1966, Article 14 (3) (g), “ Not to be compelled to testify against himself or to confess guilt,”

17

กลางอยางมความกระตอรอรนทจะตรวจสอบใหความจรงปรากฏชดแจงและกระท าใหเกดความ

ยตธรรมแกทกฝาย ทนายความในคดอาญากอาจลดความจ าเปนลง แตหากระบบของประเทศวาง

บทบาทของพนกงานสอบสวนและพนกงานอยการใหมลกษณะเปนเสมอนคตอสกบผถกกลาวหา ก

ยอมมความจ าเปนอยางมากทจะตองมทนายความเพอชวยเหลอทางกฎหมายแกผถกกลาวหาในคดอาญา

เพอใหการตอสคดระหวางฝายรฐกบเอกชนไมเกดความเสยเปรยบกนมากนก ซงแนวคดเรองการท าให

คความทงสองฝายมความสามารถททดเทยมกนในการตอสคด เปนพนฐานของความคดหลกของระบบ

Common Law เพยงแตในเวลาตอมาประเทศทใชระบบ Civil Law กยอมรบความส าคญของการท

ผตองหาควรจะตองมทนายความเพอใหความชวยเหลอทางดานกฎหมายดวย แตไมใชดวยเหตผลวาจะ

ท าใหเกดความทดเทยมกนในการตอสคดกนอยางในระบบ Common Law เสยทเดยวนก ทงนเพราะ

ระบบการด าเนนคดอาญาในระบบ Civil Law ไมไดถอวาเปนเรองของการตอสคดกน หากแตเปนเรอง

ของการตรวจสอบ การมทนายความเพอชวยเหลอทางกฎหมายแกผถกกลาวหาในคดอาญาเปนการ

ชวยเหลอในการตรวจสอบความจรงในคดอาญา และแมวามการวางระบบใหพนกงานสอบสวนและ

พนกงานอยการจะตองมความเปนภาวะวสยและจะตองใหความเปนธรรมแกทกฝายดงกลาว ความ

ชวยเหลอทางกฎหมายโดยทนายความกยงคงมความจ าเปนในแงทจะน าเสนอมมมองในรายละเอยดอก

ดานหนงซงอาจชวยใหขอเทจจรงมความกระจางชดมากขน ซงยอมเปนการคมครองสทธมนษยชนใน

กระบวนการยตธรรมทางอาญาเพมขนควบคไปดวย

2. เรองความชวยเหลอจากลามเพอความเขาใจในการสอสารในคด เปนเรองทมความส าคญ

และจ าเปนอยางมากเชนกน ในกรณทบคคลทเขาไปเกยวของกบกระบวนการยตธรรมทางอาญาใน

ฐานะผตองหาหรอจ าเลยเปนคนตางดาวหรอเปนคนพนเมองบางทองถนหรอเปนคนในกลมคนทม

ภาษาในการสอสารแยกจากคนปกตและไมอาจเขาใจภาษาทใชในกระบวนการยตธรรมของประเทศนน

สมควรไดรบการจดหาลามใหเพอเปนประโยชนในการใหการ การเบกความและการสอสารระหวาง

บคคลนนกบเจาหนาทหรอบคคลอนๆ การปลอยใหบคคลนนกบเจาพนกงานหรอบคคลทเกยวของตาง

ไมสามารถสอสารกนไดหรอสอสารกนอยางผดๆ ยอมท าใหขอเทจจรงในคดถกเบยงเบนหรอ

18

คลาดเคลอนไปอนกระทบตอความเปนธรรมในคดและท าใหบคคลนนถกบนทอนความสามารถในการ

รกษาสทธของตนอนอาจท าใหเกดการลวงละเมดสทธของบคคลไดโดยงายดวย

ในชนพจารณาของศาลนน มาตรา 173 บญญตวา “ในคดทมอตราโทษประหารชวต หรอ

ในคดทจ าเลยมอายไมเกนสบแปดปในวนทถกฟองตอศาล กอนเรมพจารณาใหศาลถามจ าเลยวาม

ทนายความหรอไม ถาไมมกใหศาลตงทนายความให

ในคดทมอตราโทษจ าคก กอนเรมพจารณาใหศาลถามจ าเลยวามทนายความหรอไม ถาไมม

และจ าเลยตองการทนายความ กใหศาลตงทนายความให”

ชนพจารณาของศาลนนศาลฎกาไทยไดตระหนกถงความส าคญของสทธของจ าเลยในเรอง

นอยพอสมควร โดยถอวามผลตอความชอบดวยกฎหมายของกระบวนพจารณาตวอยางเชนค าพพากษา

ศาลฎกาท 2840/2555 ป.ว.อ. มาตรา 173 วรรคหนง บญญตวา "ในคดทมอตราโทษประหารชวต หรอ

ในคดทจ าเลยมอายไมเกนสบแปดปในวนทถกฟองตอศาล กอนเรมพจารณาใหศาลถามจ าเลยวาม

ทนายความหรอไม ถาไมมกใหศาลตงทนายความให" และวรรคสอง บญญตวา "ในคดทมอตราโทษ

จ าคก กอนเรมพจารณาใหศาลถามจ าเลยวามทนายความหรอไม ถาไมมและจ าเลยตองการทนายความ ก

ใหศาลตงทนายความให" บทบญญตดงกลาวมเจตนารมณเพอใหจ าเลยมทนายความชวยเหลอในการ

ตอสคดทเปนความผดอกฉกรรจมอตราโทษประหารชวตหรอจ าคก อนเปนการเปดโอกาสใหจ าเลย

สามารถตอสคดไดอยางเตมท ค าพพากษาศาลฎกาท 344/2549 โจทกฟองคดทมอตราโทษจ าคกไมเกน

3 ป และปรบไมเกน 6,000 บาท หรอทงจ าทงปรบ แตในการพจารณาคดกอนถามค าใหการจ าเลย ศาล

ชนตนมไดสอบถามจ าเลยเรองทนายความตาม ป.ว.อ. มาตรา 173 วรรคสอง จงเปนเรองทศาลชนตน

มไดปฏบตใหถกตองตามบทบญญตดงกลาวอนเปน กระบวนพจารณาทไมชอบ และท าใหจ าเลย

เสยเปรยบ แมศาลอทธรณภาค 8 มค าสงในรายงานกระบวนพจารณา ใหศาลชนตนสอบถามจ าเลยเรอง

ทนายความแลวใหสงส านวนคนศาลอทธรณภาค 8 เพอพจารณาพพากษา กไมอาจแกไขกระบวนการ

พจารณาทเสยไปแลวต งแตตนใหกลบมาเปนชอบดวยกฎหมายได ศาลฎกาใหศาลชนตนด าเนน

กระบวนพจารณาและพพากษาใหมตามรปคด

19

เรองความชวยเหลอจากลามเพอความเขาใจในการสอสารในคดนน ตามรฐธรรมนญ แหง

ราชอาณาจกรไทย พทธศกราช 2550 ไมไดกลาวถง แตในประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา

มาตรา 13 บญญตวา “การสอบสวน ไตสวนมลฟองหรอพจารณา ใหใชภาษาไทยแตถามการจ าเปนตอง

แปลภาษาไทยทองถนหรอภาษาถนหรอภาษาตางประเทศเปนภาษาไทย หรอตองแปลภาษาไทยเปน

ภาษาไทยทองถนหรอภาษาถนหรอภาษาตางประเทศกใหใชลามแปล

ในกรณทผเสยหาย ผตองหา จ าเลย หรอพยานไมสามารถพดหรอเขาใจภาษาไทยหรอ

สามารถพดหรอเขาใจเฉพาะภาษาไทยทองถนหรอภาษาถนและไมมลาม ใหพนกงานสอบสวน

พนกงานอยการ หรอศาลจดหาลามใหโดยมชกชา

ในกรณทผเสยหายผตองหา จ าเลย หรอพยานไมสามารถพดหรอไดยนหรอสอความหมาย

ไดและไมมลามภาษามอ ใหพนกงานสอบสวน พนกงานอยการหรอศาลจดหาลามภาษามอใหหรอจด

ใหถามตอบหรอสอความหมายโดยวธอนทเหนสมควร

เมอมลามแปลค าใหการ ค าพยานหรออนๆ ลามตองแปลใหถกตอง ลามตองสาบานหรอ

ปฏญาณตนวาจะท าหนาทโดยสจรต จะไมเพมเตมหรอตดทอนสงทแปล....”12

ในหลกสากล เรองความชวยเหลอจากทนายความหรอทปรกษากฎหมายนอกจากก าหนด

ไวในกตการะหวางประเทศวาดวยสทธพลเมองและสทธทางการเมอง ขอ 14 (3) (ง) ซงบญญตวา “ใน

การพจารณาคดอาญาบคคลทกคนซงตองหาวาไดกระท าผดยอมมสทธทจะไดรบหลกประกนขนต า

ดงตอไปนโดยเสมอภาค (ง) สทธทจะไดรบการพจารณาตอหนาบคคลนนและสทธทจะตอสคดดวย

ตนเองหรอโดยผานผชวยเหลอทางกฎหมายทตนเลอก สทธทบคคลไดรบแจงใหทราบถงสทธในการม

ผชวยเหลอทางกฎหมายในกรณใดๆ เพอประโยชนแหงความยตธรรม บคคลนนมสทธทจะมผชวย

เหลอทางกฎหมายซงมการแตงตงใหโดยปราศจากคาตอบแทน ในกรณทบคคลนนไมสามารถรบภาระ

ในการจายคาตอบแทน” และยงไดก าหนดไวในมาตรฐานองคการสหประชาชาตทเกยวของกบ

กระบวนการยตธรรมทางอาญาโดยตรงหลายฉบบ ไดแก

12 ประมวลวธพจารณาความอาญา มาตรา 13

20

ตามกฎมาตรฐานขนต าขององคการสหประชาชาตวาดวยการบรหารกระบวนการยตธรรม

ส าหรบเยาวชน (United Nations Standard Minimum Rules for the Administration of Juvenile Justice

1985) ขอ 15 ก าหนดวา “ผกระท าความผดทเปนเยาวชนนนพงมสทธทไดรบความชวยเหลอทาง

กฎหมายจากทปรกษากฎหมายตลอดระยะเวลาทคดอยระหวางการพจารณาและมสทธรองขอความ

ชวยเหลอทางกฎหมายโดยไมเสยคาใชจายใดๆ ทงนเปนไปตามหลกเกณฑการชวยเหลอทางกฎหมายท

มในประเทศนน”

ตามหลกเกณฑพนฐานขององคการสหประชาชาตวาดวยบทบาทของนกกฎหมาย (Basic

Principle on the Role of Lawyer 1990) ขอ 1, 3-8 ไดก าหนดหลกเกณฑอนมสาระส าคญพอสรปได

ดงน

“บคคลทกคนพงมสทธแสวงหาความชวยเหลอจากนกกฎหมายตามทตนประสงคเพอ

คมครองและรกษาสทธตลอดจนแกตางใหกบตนในทกขนตอนของคดอาญา

รฐบาลพงด าเนนการใหเปนทมนใจไดวาจะมการก าหนดใหมกองทนหรอปจจยสนบสนน

อนๆ ทเพยงพอแกการใหความชวยเหลอทางกฎหมายส าหรบผยากไร และใหกรณทจ าเปนแกผทดอย

โอกาสอนๆ สมาคมของนกกฎหมายพงใหความชวยเหลอ สนบสนนองคกรและขอก าหนดเรองการให

ความชวยเหลอและอ านายความสะดวกตลอดจนปจจยอนๆ เกยวกบการดงกลาวดวย

รฐบาลและสมาคมทางวชาชพของนกกฎหมายพงใหความสนใจเปนพเศษกบการใหความ

ชวยเหลอแกผยากไรและผดอยโอกาสอนๆ เพอทจะใหบคคลเหลานนไดรบการคมตรองสทธและ

สามารถแสวงหาความชวยเหลอจากนกกฎหมายตามความจ าเปนได

ในทกคดทมความจ าเปนเพอประโยชนแหงความยตธรรม ผทถกจบกม คมขง หรอด าเนน

คดอาญาผใดทยงไมมทนายความ พงมสทธทจะมทนายความทมประสบการณและความสามารถ

เหมาะสมกบลกษณะของขอกลาวหานนๆ เพอใหความชวยเหลอดานกฎหมายแกผนนไดอยางม

ประสทธภาพ ทงนโดยทผนนไมตองเสยคาใชจายหากวาไมสามารถจะจายได

บคคลทกคนทถกจบกม คมขง หรอจ าคก พงมสทธไดรบโอกาส เวลา และการอ านวยความ

สะดวกตามสมควรทจะไดรบการเยยมและตดตอ รวมทงตดตอและปรกษาหารอกบทนายความโดยไม

21

ชกชาและโดยปราศจากการแทรกแซงหรอตดรอน กบจะตองมความเปนสวนตวส าหรบการดงกลาว

อยางเตมท”

อนสญญาของสภายโรปเพอการคมครองสทธมนษยชนและเสรภาพขนพนฐาน (European

Convention for the Protection of Human Rights and Fundamental Freedoms ) ขอ 6 ก าหนดเกยวกบ

เรองนไววา “บคคลทกคนทถกด าเนนคดอาญามสทธทจะตอสคดดวยตนเองหรอโดยความชวยเหลอ

ทางกฎหมายจากทนายความตามจดประสงคของบคคลนน ในกรณทบคคลนนไมมเงนพอทจะแสวงหา

ความชวยเหลอทางกฎหมายเองได กพงไดรบการจดบรการนนใหโดยไมตองเสยคาใชจาย ทงนเมอม

เหตจ าเปนเพอประโยชนของความยตธรรม”

ในสวนของเรองความชวยเหลอจากลามเพอความเขาใจในการสอสารในคดนน ก าหนดไว

ในกตการะหวางประเทศวาดวยสทธพลเมองและสทธทางการเมอง (International Covenant on Civil

and Political Rights) ขอ 14 (3) ฉ บญญตวา “สทธทจะไดรบความชวยเหลอจากลามโดยไมคดมลคา

หากไมสามารถเขาใจหรอพดภาษาทใชในศาลได”13

อนสญญาของสภายโรปเพอการคมครองสทธมนษยชนและเสรภาพข นพนฐาน

(Convention for Protection of Human Rights and Fundamental Freedoms) ขอ 6 ก าหนดวา “บคคลทก

คนทถกกลาวหาในคดอาญาวากระท าความผดมสทธทจะไดรบความชวยเหลอจากลาม หากบคคลนน

ไมสามารถเขาใจหรอพดภาษาทใชในศาลได”

2.1.1.4 สทธทจะไดรบการพจารณาคดโดยเปดเผย รวดเรว ตอเนองและเปนธรรม แยก

พจารณาไดเปน 3 ประเดน คอ

1. การพจารณาคดโดยเปดเผย เปนลกษณะส าคญของการพจารณาคดในศาลซงแตกตางจาก

ลกษณะของการสอบสวน การพจาณาคดโดยเปดเผยนอกจากจะเปนประโยชนตอการใหสาธารณชนได

รเหนการท างานของกระบวนการยตธรรมทางอาญาในชนศาลอนเปนสวนหนงของการตรวจสอบการ

13 International Covenant on Civil and Political Rights, Article 14 3. (f), “To have the free assistance of an interpreter if he cannot understand or speak the language used in court.”

22

ใชอ านาจรฐแลวยงเกยวพนกบสทธของจ าเลยในคดอาญาทจะไดเผชญหนากบพยานโจทก เพอการ

พสจนความจรงในคดอนจะเปนประโยชนตอการอ านวยความยตธรรมดวย

ในหลกกฎหมายไทยพจารณาตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญามาตรา 172

วรรคแรก บญญตวา “การพจารณาและสบพยานในศาล ใหท าโดยเปดเผยตอหนาจ าเลย เวนแตบญญต

ไวเปนอยางอน” อยางไรกด ตามมาตรา 177 บญญตวา “ศาลมอ านาจสงใหพจารณาเปนการลบ เมอ

เหนสมควรโดยพลการหรอโดยค ารองขอของคความฝายใด แตตองเพอประโยชนแหงความสงบ

เรยบรอยหรอศลธรรมอนดของประชาชนหรอเพอปองกนความลบอนเกยวกบความปลอดภยของ

ประเทศมใหลวงรถงประชาชน”

ในหลกสากล พจารณาจากปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชน (The Universal Declaration

of Human Rights) ขอ 10. บญญตวา “ทกคนยอมมสทธในความเสมอภาค อยางเตมทในการไดรบการ

พจารณาคดทเปนธรรมและเปดเผยจากศาลทอสระและไมล าเอยงในการพจารณา ก าหนดสทธและ

หนาทของตนและขอกลาวหาอาญาใดตอตน” 14 และตามกตการะหวางประเทศวาดวยสทธพลเมองและ

สทธทางการเมอง International Covenant on Civil and Political Rights) ขอ 14 (3) ค. ซงบญญตวา

“สทธทจะไดรบการพจารณาโดยไมชกชาเกนความจ าเปน”15

2. การพจารณาคดอยางรวดเรวและตอเนอง เปนหลกการทส าคญ โดยถอวาความลาชามผล

เปนการปฏเสธความยตธรรม เพราะบคคลทเขามาเกยวของในคดตางตองเสยเวลา ผถกกลาวหา

นอกจากอาจถกคมขงเปนเวลาทเนนนานแลว ยงตองเสยชอเสยงและโอกาสตางๆสวนพยานหลกฐาน

ไมวาในดานใดกอาจสญหายไปในระหวางนน โดยเฉพาะความไมตอเนองของการสบพยานยงท าใหผท

14 The Universal Declaration of Human Rights, Article 10, “Everyone is entitled in full equality to a fair and public hearing by an independent and impartial tribunal, in the determination of his rights and obligations and of any criminal charge against him,” 15 International Covenant on Civil and Political Rights, Article 14 (3), “In the determination of any criminal charge against him, everyone shall be entitled to the following minimum guarantees, in full equality (c)To be tried without undue delay,”

23

เกยวของจดจ ารายละเอยดส าคญทมาจากการสบพยานในครงกอนๆไมไดอนอาจท าใหเกดความสบสน

และกระทบตอความยตธรรมในคดนนดวย

ในกฎหมายไทยมบญญตไวในประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 8 บญญตวา

“นบแตเวลาทยนฟองแลว จ าเลยมสทธดงตอไปน (1) ไดรบการพจารณาคดดวยความรวดเรว ตอเนอง

และเปนธรรม...”

ในกฎหมายสากลไดมการบญญตไวในกตการะหวางประเทศวาดวยสทธพลเมองและสทธ

ทางการเมอง (International Covenant on Civil and Political Rights) ขอ 9. (3)16 ดงน “บคคลใดทถก

จบกมหรอควบคมตวในขอหาทางอาญาจะตองถกน าตวโดยพลนไปยงศาลหรอเจาหนาทอนทมอ านาจ

ตามกฎหมายทจะใชอ านาจทางตลาการ และจะตองมสทธไดรบการพจารณาคดภายในเวลาอนสมควร

หรอไดรบการปลอยตวไป มใหถอเปนหลกทวไปวาจะตองควบคมบคคลทรอการพจารณาคด แตใน

การปลอยตวอาจก าหนดใหมการประกนวาจะมาปรากฏตวในการพจารณาคด ในขนตอนของกระบวน

พจารณา และจะมาปรากฏตวเพอการบงคบตามค าพพากษาเมอถงวาระนน”

3. การพจารณาคดอยางเปนธรรม เปนเรองทส าคญทสด เพราะวตถประสงคของการ

พจารณาคดกเพอใหผทเกยวของไดรบความเปนธรรม แตความเปนธรรมมใชเปนเพยงผลลพธท

กระบวนการยตธรรมทางอาญาจะตองท าใหเกดขนเทานน หากแตวธการและทกขนตอนของการ

ด าเนนการของกระบวนการยตธรรมทางอาญาจะตองเปนธรรมดวย เพราะหากวธการไมถกตองจะไป

คาดหวงวาผลจะตองถกตองนนคงเปนไปไดยาก ในกฎหมายไทยไดบญญตไวในประมวลกฎหมายวธ

พจารณาความอาญา มาตรา 8 บญญตวา “นบแตเวลาทยนฟองแลว จ าเลยมสทธดงตอไปน (1) ไดรบ

การพจารณาคดดวยความรวดเรว ตอเนอง และเปนธรรม...” เชนกน

16 International Covenant on Civil and Political Rights, Article 9. (3), “Anyone arrested or detained on a criminal charge shall be brought promptly before a judge or other officer authorized by law to exercise judicial power and shall be entitled to trial within a reasonable time or to release. It shall not be the general rule that persons awaiting trial shall be detained in custody, but release may be subject to guarantees to appear for trial, at any other stage of the judicial proceedings, and, should occasion arise, for execution of the judgment,”

24

ตามหลกสากลไดก าหนดไวในปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชน (The Universal

Declaration of Human Rights) ขอ 10.17 ซงบญญตวา “ทกคนยอมมสทธในความเสมอภาค อยางเตมท

ในการไดรบการพจารณาคดทเปนธรรมและเปดเผยจากศาลทอสระและไมล าเอยงในการ พจารณา

ก าหนดสทธและหนาทของตนและขอกลาวหาอาญาใดตอตน” และตามกตการะหวางประเทศวาดวย

สทธพลเมองและสทธทางการเมอง (International Covenant on Civil and Political Rights) ขอ 9. 18

ดงทไดกลาวมาแลวนน

ขางตนแสดงใหเหนวาทงประเทศไทย และสากลไดใหความส าคญในสทธของจ าเลยเปน

อยางมาก โดยมการก าหนดสทธขนพนฐานเอาไวหลายประการ เพอใหจ าเลยไดรบทราบสทธทตนม

และสามารถตอสคดไดอยางเตมท19

2.1.2 แนวคดและววฒนาการของการมลามในชนพจารณาคดอาญาในประเทศไทย

จากการศกษาพบวาประเทศไทยตดตอกบชาวตางประเทศมานาน ท งในดานการคา

การเมอง การศกษาและการตางประเทศ จากการศกษากพบวาในชวงแรกนน เปนการตดตอระหวาง

ประเทศทใกลเคยงกน มพรมแดนตดกน ตอมาเมอววฒนาการตางๆไดเจรญมากขน กเรมมการตดตอ

กบประเทศตางๆ เพมมากขน เชนในสมยอยธยากเรมมการตดตอกบประเทศในแถบตะวนตก และเรมม

วว ฒนาการมาเรอยๆ จนถงสมยรตนโกสนทรตอนตน เรมมการสงชนชาตไทยไปศกษาตอท

ตางประเทศอนท าใหไดรบวฒนธรรม ตลอดจนความรทางดานตางๆ รวมทงดานกฎหมายมาปรบปรง

ใชในประเทศไทย จากการตดตอกบชาวตางชาตในสมยดงกลาวนเองทท าใหประเทศไทยเรม

เปลยนแปลงทางดานระบบกฎหมายครงยงใหญ เรมจากปญหาชาวตางชาตทเขามาตดตอกบประเทศ

ไทยและยงเหนวาระบบกฎหมายไทยของเราลาหลง รวมทงคนไทยบางกลมกเขาไปอาศยสทธของ

17 Ibid. 18 Ibid. 19 ชาต ชยเดชสรยะ, มาตรการทางกฎหมายในการคมครองสทธมนษยชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญา,

(กรงเทพมหานคร: โรงพมพเดอนตลา, 2549)

25

ประเทศเหลานน ประเทศไทยจงคอยๆพฒนาระบบกฎหมายของเราเพอใหเปนทยอมรบของชาว

ตางประเทศ และเพอใหระบบกฎหมายเรามความทนสมยและทดเทยมกบประเทศอนๆมากขน

ในสวนของววฒนาการของลามในประเทศไทยนน เรมมการจดท าและรวบรวมกฎหมาย

โดยไดรบอทธพลจากชาวตะวนตก ตงแตในสมยพระบาทสมเดจพระจลจอมเกลาเจาอยหวและในการ

รเรมจดท าประมวลกฎหมายนกมจดมงหมายใหประเทศไทยไดรบเอกราชทางศาล เพอใหชาวตะวนตก

ยอมรบในกฎหมายไทยและยอมขนศาลไทย เพอยกเลกสทธภายนอกอาณาเขตของชาวตะวนตกจนม

การจดท าประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาแลวเสรจและประกาศใชในป พทธศกราช 2478 ใน

สมยพระบาทสมเดจพระเจาอยหวอานนทมหดล ซงเปนยคหลงจากทประเทศไทยเปลยนแปลงการ

ปกครองใหมๆเรยกวา พระราชบญญตใหใชประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา พทธศกราช 2477

ในสวนทเกยวกบการจดหาลามใหกบผตองหาและจ าเลยนบญญตไวในประมวลกฎหมายวธพจารณา

ความอาญามาตรา 13 ดงน

“มาตรา 13 การสอบสวน ไตสวนมลฟอง หรอพจารณาใหใชภาษาไทย แตถามการ

จ าเปนตองแปลภาษาไทยเปนภาษาตางประเทศ หรอภาษาตางประเทศเปนภาษาไทย กใหใชลามแปล

เมอมลามแปลค าใหการ ค าพยานหรออนๆลามตองแปลใหถกตอง ตองสาบานหรอปฏญาณ

ตนวาจะท าหนาทโดยสจรต จะไมเพมเตมหรอตดทอนสงทแปล

ใหลามลงชอค าแปลนน”

เมอเปรยบเทยบประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา พทธศกราช 2477 มาตรา 13 ท

บญญตขนใชใหมแทนทพระราชบญญตวธพจารณาความมโทษส าหรบใชไปพลางกอน ร.ศ.115 ใน

สวนทเกยวกบบทบญญตเรองลาม ซงพระราชบญญตวธพจารณาความมโทษส าหรบใชไปพลางกอน ร.

ศ.115 มาตรา 15 ก าหนดใหน าขอบงคบส าหรบการสบพยานตามพระราชบญญตลกษณะพยาน ร.

ศ.11320 มาใชบงคบทกประการ ซงตามพระราชบญญตลกษณะพยาน ร.ศ.113 มาตรา 34 และมาตรา 35

มบทบญญตก าหนดหลกเกณฑใหจดหาลามไวคอนขางชดเจนวาตองมการจดหาลามใหกบคความ ถา

คความเปนคนตางชาตทไมรภาษาไทย และในกรณทคความอางคนตางประเทศเปนพยานศาลกมอ านาจ

20 พระราชบญญตลกษณะพยาน ร.ศ.113

26

ทจะจดใหมลามเพอแปลค าใหการของพยานคนนน โดยคความฝายทอางพยานทเปนคนตางประเทศ

ตองจายคาธรรมเนยมส าหรบลามนนในอตราไมเกนกวาวนละ 30 บาท และไมนอยกวา 5 บาท ตาม

ตารางหมายเลข 3 ทายกฎหมายลกษณะพยาน ร.ศ.113 แตปรากฏวาตามประมวลกฎหมายวธพจารณา

ความอาญา พทธศกราช 2477 กลบไมมบทบญญตเกยวกบหลกเกณฑในการจดหาลามใหกบผตองหา

และจ าเลยอยางชดเจน โดยมหลกเกณฑกวางๆตามทก าหนดไวในมาตรา 13 เทานนวา “ถามความ

จ าเปนตองแปลภาษาไทยเปนภาษาตางประเทศหรอจากภาษาตางประเทศเปนภาษาไทยกใหใชลาม

แปล” อนเปนการเปดโอกาสใหองคกรหรอหนวยงานของรฐทเกยวของในการด าเนนคดอาญาตอ

ผตองหาและจ าเลยใชดลพนจไดอยางกวาง แมตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 15

จะบญญตไววา

“มาตรา 15 วธพจารณาขอใดซงตามประมวลกฎหมายนมไดบญญตไวโดยเฉพาะ ใหน า

บทบญญตแหงประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง มาใชบงคบไดเทาทพอจะใชบงคบได”

เมอพจารณาตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพงแลวปรากฏวา มบทบญญตท

เกยวของกบเรองนเพยงมาตราเดยว คอ มาตรา 46 ซงบญญตวา

“มาตรา 46 บรรดากระบวนพจารณาเกยวดวยการพจารณา และการชขาดตดสนคดแพง

ทงหลายซงศาลเปนผท านน ใหท าเปนภาษาไทย

บรรดาคความและเอกสารหรอแผนกระดาษไมวาอยางใดๆ ทคความหรอศาลหรอเจา

พนกงานศาลไดท าขนซงประกอบเปนส านวนของคดนน ใหเขยนเปนหนงสอไทยและเขยนดวยหมก

หรอดดพมพหรอตพมพ ถามผดตกทใดหามมใหขดลบออก แตใหขดฆาเสยแลวเขยนลงใหม และ

ผเขยนตองลงชอไวทรมกระดาษ ถามขอความตกเตมใหผตกเตมลงลายมอชอ หรอลงชอยอไวเปน

ส าคญ

ถาตนฉบบ เอกสารหรอแผนกระดาษไมวาอยางใดๆท ส ง ตอศาลไดท า ขน เ ปน

ภาษาตางประเทศ ใหศาลสงคความฝายทสงใหน าค าแปลทงฉบบหรอเฉพาะแตสวนทส าคญโดยมค า

รบรองมายนเพอแนบไวกบตนฉบบ

27

ถาคความฝายใดหรอบคคลใดทมาศาลไมเขาใจภาษาไทย หรอเปนใบหรอหหนวก และ

อานเขยนหนงสอไมได ใหคความทเกยวของจดหาลาม”21

ตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง มาตรา 46 ขางตน ก าหนดใหเปนหนาทของ

คความฝายทเกยวของจดหาลามเอง เมอพจารณาจากตารางทายประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง

กไมปรากฎวามการก าหนดในเรองอตราคาธรรมเนยมของลามไว แตมกฎกระทรวงทเกยวของกบลาม

คอ กฎกระทรวงฉบบท 8 ซงมรายละเอยดทเกยวของตามขอ 2 และขอ 3 วา

ขอ 2 ลามทจะแปลถอยค าของคความหรอบคคลใดในศาลนนตองสาบานตนตามลทธ

ศาสนาหรอจารตประเพณแหงชาตตน หรอกลาวค าปฏญาณเสยกอนวาจะแปลถอยค าตามสตยจรง

ขอ 3 คาปวยการของลามนน

(1) ใหศาลค านวณตามเวลาและงานทลามไดกระท าไปแตไมเกนวนละหนงรอยบาท และ

(2) ใหศาลก าหนดคาพาหนะเดนทางของลามทใชจายไปตามสมควร....”

ตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพง มาตรา 46 ขางตน และกฎกระทรวงฉบบท 8

ก าหนดไวชดเจนวา ใหคความฝายทเกยวของจดหาลามเองซงแตกตางกบทบญญตไวในประมวล

กฎหมายวธพจารณาความอาญามาตรา 13 ทบญญตวา “ถามการจ าเปนกใหใชลามแปล” จงไมอาจน า

หลกเกณฑในประมวลกฎหมายวธพจารณาความแพงมาตรา 46 และกฎกระทรวงฉบบท 8 ซงก าหนด

เกยวกบคาปวยการของลามมาใชบงคบในคดอาญาได ในทางปฏบตหากจะน าหลกเกณฑในเรองการ

ก าหนดคาปวยการของลามมาเทยบเคยงใช กปรากฏวาอตราคาปวยการของลาม ดงกลาวประกาศใช

ตงแตปพทธศกราช 2502 ซงก าหนดคาปวยการไววนละไมเกนหนงรอยบาท เปนอตราคาตอบแทนท

นอยมากเมอเปรยบเทยบกบปจจบน

ตอมามการแกไขประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาอกหลายครง แตในบทบญญตท

เกยวกบเรองการจดหาลามใหกบผตองหา และจ าเลยกไมมการเปลยนแปลง จนกระทงเมอมการแกไข

ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา ยกตวอยางดงน

21 ศรณยา เลศศาสตรวฒนา, “สทธของผตองหาและจ าเลยในการมลามในการด าเนนคดอาญา,”

(วทยานพนธมหาบณฑต คณะนตศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2539)

28

ตามพระราชบญญตแกไขเพมเตมประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา (ฉบบท 19)

พทธศกราช 253922 เรมมการแกไขหลกเกณฑในการจดหาลามใหกบผตองหาและจ าเลย ดงน

“มาตรา 3 ใหเพมความตอไปนเปนวรรคสและวรรคหาของมาตรา 13 แหงประมวล

กฎหมายวธพจารณาความอาญา

ในกรณทผเสยหาย ผตองหา จ าเลย หรอพยานไมสามารถพดหรอเขาใจภาษาไทยไดและไม

มลาม ใหพนกงานสอบสวน พนกงานอยการ หรอศาลจดหาลามใหโดยมชกชา

ใหพนกงานสอบสวน พนกงานอยการ หรอศาลสงจายคาปวยการแกลามทจดหาใหตาม

มาตรานตามระเบยบทกระทรวงมหาดไทย ส านกงานอยการสงสด หรอกระทรวงยตธรรมแลวแตกรณ

ก าหนดโดยไดรบความเหนชอบจากกระทรวงการคลง”

พระราชบญญตแกไขเพมเตมประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา (ฉบบท 19)

พทธศกราช 2539 ประกาศใชในราชกจจานเบกษาเมอวนท 17 พฤศจกายน 2539 มผลบงคบใชเมอวนท

18 พฤศจกายน 2539 โดยหลกการและเหตผลของการแกไขประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา

ตามพระราชบญญตแกไขเพมเตมประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา (ฉบบท 19) พทธศกราช

2539 มเหตผลดงนวา

“โดยทประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาทใชบงคบอยในปจจบนยงมบทบญญตบาง

ประการทเปนอปสรรคตอการสอบสวนด าเนนคด อนเปนผลใหการสอบสวนด าเนนคดเปนไปโดย

ลาชา และท าใหผเสยหาย ผตองหา หรอจ าเลยไดรบการปฏบตไมเทาเทยมและไมสามารถตอสคดได

อยางเตมท สมควรแกไขเพมเตมประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาโดยก าหนดใหพนกงาน

สอบสวน พนกงานอยการ หรอศาลจดหาลามใหแกผเสยหาย ผตองหา จ าเลย หรอพยานทไมสามารถ

พดหรอเขาใจภาษาไทยและไมมลาม...ทงนเพอใหการสอบสวนด าเนนคดลลวงไปโดยเรว และเพอให

ผเสยหาย ผตองหา และจ าเลยไดรบความชวยเหลอทางกฎหมายโดยเทาเทยมกน และจ าเลยไดมโอกาส

ตอสคดอยางเตมทจงจ าเปนตองตราพระราชบญญตน...”

22 พระราชบญญตแกไขเพมเตมประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา (ฉบบท 19) พทธศกราช 2539

29

ตอมามการแกไขประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาอกครง คอ พระราชบญญตแกไข

เพมเตมประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา (ฉบบท 28) พทธศกราช 2551

มาตรา 3 ใหยกเลกความในมาตรา 13 แหงประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา ซง

แกไขเพมเตมโดยพระราชบญญตแกไขเพมเตมประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา (ฉบบท 19)

พทธศกราช 2539 และใหใชความตอไปนแทน

“มาตรา 13 การสอบสวน ไตสวนมลฟองหรอพจารณา ใหใชภาษาไทยแตถามการ

จ าเปนตองแปลภาษาไทยทองถนหรอภาษาถนหรอภาษาตางประเทศเปนภาษาไทย หรอตองแปลภาษา

ไทยเปนภาษาไทยทองถนหรอภาษาถนหรอภาษาตางประเทศกใหใชลามแปล

ในกรณทผเสยหาย ผตองหา จ าเลย หรอพยานไมสามารถพดหรอเขาใจภาษาไทยหรอ

สามารถพดหรอเขาใจเฉพาะภาษาไทยทองถนหรอภาษาถนและไมมลาม ใหพนกงานสอบสวน

พนกงานอยการ หรอศาลจดหาลามใหโดยมชกชา

ในกรณทผเสยหายผตองหา จ าเลย หรอพยานไมสามารถพดหรอไดยนหรอสอความหมาย

ไดและไมมลามภาษามอ ใหพนกงานสอบสวน พนกงานอยการหรอศาลจดหาลามภาษามอใหหรอจด

ใหถามตอบหรอสอความหมายโดยวธอนทเหนสมควร

เมอมลามแปลค าใหการ ค าพยานหรออนๆ ลามตองแปลใหถกตอง ลามตองสาบานหรอ

ปฏญาณตนวาจะท าหนาทโดยสจรต จะไมเพมเตมหรอตดทอนสงทแปล

ใหลามลงลายมอชอในค าแปลนน

ใหพนกงานสอบสวน พนกงานอยการ หรอศาลสงจายคาปวยการ คาพาหนะและคาเชาท

พกแกลามทจดหาใหตามมาตรานตามระเบยบทกระทรวงมหาดไทย กระทรวงยตธรรม ส านกงาน

อยการสง สด ห รอกระทรวงย ตธ รรมแลวแ ตกรณก าหนดโดยได รบความ เ หนชอบจาก

กระทรวงการคลง”23

กลาวโดยสรปไดวาตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญามาตรา 13 ทแกไขตาม

พระราชบญญตแกไขเพมเตมประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา (ฉบบท 19) พทธศกราช 2539

23 พระราชบญญตแกไขเพมเตมประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา (ฉบบท 28) พทธศกราช 2551

30

ไดเรมบญญตหลกเกณฑในเรององคกรทมหนาทจดหาลาม และหลกเกณฑในการจดหาลามใหกบ

ผเสยหาย ผตองหาและจ าเลย หรอพยานทไมสามารถพดหรอเขาใจภาษาไทยได และไมมลาม โดยมการ

ก าหนดหลกเกณฑในเรองการจายคาปวยการลามไวดวย โดยใหกระทรวงมหาดไทย ส านกงานอยการ

สงสด และกระทรวงย ตธรรมจดท าระเบยบในการจายคาปวยการตามความเหนชอบจาก

กระทรวงการคลง และตามพระราชบญญตแกไขเพมเตมประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา

(ฉบบท 28) พทธศกราช 2551 ทแกไขเนอความใหชดเจน และเรยบเรยงความมาตรา 13 ใหม

2.2 การชวยเหลอทางกฎหมายแกผถกกลาวหาวากระท าผดทางอาญา

การใหความชวยเหลอทางกฎหมาย (Legal Aid) แกผถกกลาวหาวากระท าผดทางอาญาถอ

เปนสงส าคญในกระบวนการพจารณาคด ซงจากทผเขยนกลาวมาแลววาในประเทศไทยไดรบรองไวใน

ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา เชน สทธทจะพบและปรกษาผซงจะเปนทนายความเปนการ

เฉพาะตว สทธทจะไดรบการพจารณาโดยเปดเผย รวดเรว ตอเนอง และเปนธรรม เปนตน

การทกฎหมายตองใหมการชวยเหลอทางกฎหมาย มาจากการทรฐตองการทจะชวยเหลอ

คมครองผตองหาหรอจ าเลยใหไดรบความเปนธรรมในการตอสคด เพราะตองพจารณาคดดวยความ

เปนธรรม โดยค านงถงสภาพรางกาย จตใจ วฒภาวะ การศกษา โดยเฉพาะอยางยงการสอสารของจ าเลย

ชาวตางชาต โดยรฐจงจ าเปนตองจดหาคนกลางในการชวย เชนการจดหาลามในดานกฎหมาย และให

ค าปรกษาในคด เชนการจดหาทนายความ เปนตน

หลกเกณฑวธการพจารณาตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญาดงตอไปน ถอวาม

ความส าคญมากและจะเปนหลกทอธบายถงความเทาเทยมกนของจ าเลยผซงถกกลาวหาในการพจารณา

คดอาญาซงถอเปนประธานแหงคด ดงน

2.2.1 หลกฟงความทกฝาย

หลกฟงความทกฝาย หมายความวา จะตองเปดโอกาสใหผถกกลาวหาทจะแกขอกลาวหาได

กลาวคอ ผถกกลาวหาม “สทธทจะโตแยงคดคาน” ซงใน “ระบบกลาวหา” ผถกกลาวหาเปน “ประธาน

ในคด”ผถกกลาวหาจงมสทธตางๆในอนทจะสามารถตอสคดไดอยางเตมท โดยเฉพาะอยางยงผถก

31

กลาวหาจะตองไดรบทราบวาเขาถกฟองวาอยางไร24 เพอเขาจะไดมโอกาสใหการแกขอหาในฟองใน

ชนศาลไดอยางถกตอง

จาก“หลกฟงความทกฝาย” นเอง จงไดมบญญตกฎหมายเพอใชในชนพจารณาดงน

มาตรา 172 วรรคหนง บญญตวา “การพจารณาและสบพยานในศาล ใหท าโดยเปดเผยตอ

หนาจ าเลย เวนแตบญญตไวเปนอยางอน”

บทบญญตแหงมาตรานกมสวนสมพนธกบ“หลกฟงความทกฝาย” ดวย เพราะค าวา “ท าตอ

หนาจ าเลย” นน หมายความวา ในการพจารณาและสบพยานนนจ าเลยม “สทธทจะอยรวมดวยในการ

ด าเนนคด” ซงสทธดงกลาวนเปน “สทธในทางกระท า”ทส าคญทเปนหลกประกนในการตอสคด

2.2.2 หลกวาจา

“หลกวาจา” หมายความวา ในการด าเนนการในศาลนน ตองมการสอบวาจากนในทกๆเรอง

การพจารณาคดตองกระท าดวยวาจา จ าเลยตองใหการดวยวาจา แมจ าเลยจะใหการเปน

หนงสอไดแตตองมการสอบวาจากนอก การสบพยานกตองท าดวยวาจาและเฉพาะสงทไดกระท าดวย

วาจากนมาแลวเทานนทจะยกมาวนจฉยคดได ความรทไดมานอกการพจารณาของศาลนน ศาลจะหยบ

ยกขนวนจฉยคดนนไมได นอกจากนนศาลจะหยบยกเอาสงอนใดนอกส านวนมาเปนขอวนจฉยคดก

ไมไดดจกน แมสงนนจะเปนททราบกนอยแกทกคนในคด และแมจ าเลยเองจะไดยนยอมเหนชอบทจะ

ใหหยบยกขนวนจฉยกตาม

“หลกวาจา” นใชเฉพาะในเรองเกยวกบขอเทจจรงทเปนขอสนบสนนในการพพากษาคด

เกยวกบผกระท าผด เกยวกบความผด และเกยวกบมาตรการบงคบทางอาญา (โทษ วธการเพอความ

ปลอดภย หรอมาตรการบงคบทางอาญาอน) เทานน หลกวาจานไมใชกบการลงความเหนในขอเทจจรง

อนทมไดเปนพนฐานโดยตรงของค าวนจฉยเกยวกบความผดและมาตรการบงคบทางอาญา เปนตนวา

24 ประมวลวธพจารณาความอาญา มาตรา 158(5) “ฟองตองท าเปนหนงสอและม (5) การกระท าทงหลายทอางวาจ าเลยไดกระท าผด ขอเทจจรงและรายละเอยดทเกยวกบเวลาและสถานท ซงเกดการกระท านนๆอกทงบคคลหรอสงของทเกยวของดวยพอสมควรเทาทจะใหจ าเลยเขาใจขอหาไดด

ในคดหมนประมาท ถอยค าพด หนงสอ ภาพเขยนขดเขยนหรอสงอนอนเกยวกบขอหมนประมาท ใหกลาวไวโดยบรบรณหรอตดมาทายฟอง”

32

การวนจฉยเกยวกบเงอนไขในการทจะด าเนนกระบวนการพจารณา โดยเฉพาะอยางยงเกยวกบการ

วนจฉยเรอง “เงอนไขใหอ านาจด าเนนคด” หรอ “เงอนไขระงบคด”

บทบญญตทแสดงถงหลกวาจากมในประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา เชน

มาตรา 11 บญญตวา “บนทกหรอถอยค าส านวนนนใหเจาพนกงานหรอศาลอานใหผให

ถอยค าฟง ถามขอความแกไข ทกทวง หรอเพมเตม ใหแกใหถกตองหรอมฉะนนกใหบนทกไว และให

ผใหถอยค าลงลายมอชอรบรองวาถกตองแลว”

มาตรา 172 บญญตวา “การพจารณาและสบพยานในศาล ใหท าโดยเปดเผย ตอหนาจ าเลย

เวนแตบญญตไวเปนอยางอน

เมอโจทกหรอทนายโจทกและจ าเลยมาอยตอหนาศาลแลว และ ศาลเชอวาเปนจ าเลยจรง

ใหอานและอธบายฟองใหจ าเลยฟง และ ถามวาไดกระท าผดจรงหรอไม จะใหการตอสอยางไรบาง

ค าใหการ ของจ าเลยใหจดไว ถาจ าเลยไมยอมใหการ กใหศาลจดรายงานไว และด าเนนการพจารณา

ตอไป

ในการสบพยาน เมอไดพเคราะหถงเพศ อาย ฐานะ สขภาพอนามย ภาวะแหงจตของพยาน

หรอความเกรงกลวทพยานมตอจ าเลยแลว จะด าเนนการโดยไมใหพยานเผชญหนาโดยตรงกบจ าเลยก

ได ซงอาจกระท าโดยการใชโทรทศนวงจรปด สออเลกทรอนกส หรอวธอนตามทก าหนดในขอบงคบ

ของประธานศาลฎกา และจะใหสอบถามผานนกจตวทยา นกสงคมสงเคราะห หรอบคคลอนทพยาน

ไววางใจดวยกได

ในการสบพยาน ใหมการบนทกค าเบกความพยานโดยใชวธการบนทกลงในวสด ซง

สามารถถายทอดออกเปนภาพและเสยงซงสามารถตรวจสอบถงความถกตองของการบนทกได และให

ศาลอทธรณศาลฎกาใชการบนทกดงกลาวประกอบการพจารณาคดดวย ทงน ตามหลกเกณฑ วธการ

และเงอนไขทก าหนดในขอบงคบของประธานศาลฎกา

ขอบงคบของประธานศาลฎกาตามวรรคสามและวรรคส เมอไดรบความเหนชอบจากท

ประชมใหญของศาลฎกา และประกาศในราชกจจานเบกษาแลวใหใชบงคบได”

33

มาตรา 237 บญญตวา “บนทกค าเบกความพยานชนไตสวนมลฟองหรอพจารณานน ใหศาล

อานใหพยานฟงตอหนาจ าเลย เวนแตในกรณดงบญญตไวใน มาตรา 165 วรรคสาม

ในกรณทคความตกลงกนศาลอาจอนญาตใหถอเอาบนทกค าเบกความพยานในชนไตสวน

มลฟอง เปนค าเบกความพยานในชนพจารณา โดยพยานไมตองเบกความใหมหรอใหพยานเบกความ

ตอบค าถามคานของจ าเลยไปทนทได เวนแตในขอหาความผดทกฎหมายก าหนดอตราโทษอยางต า

จ าคกตงแตหาปขนไป หรอโทษสถานทหนกกวานน”25

2.2.3 หลกยกประโยชนแหงความสงสยใหจ าเลย

หลกนเปนหลกสากลในกรณทยงมความสงสยอยวา จ าเลยเปนผกระท าความผดจรงหรอไม

ถงแมวาจะมการสบพยานหลกฐานจนเสรจสนแลว จะตองถอวาจ าเลยเปนผบรสทธ โดยมองวาการ

ลงโทษบคคลใดจะตองปรากฎหลกฐานทปราศจากขอสงสยวาผนนกระท าความผด (proof beyond

reasonable doubt) หลกนปรากฎอยในประมวลวธพจารณาความอาญา มาตรา 22726

2.2.4 หลกความเสมอภาค

แนวความคดเรองหลกความเสมอภาค ในปจจบนไดรบการยอมรบอยางชดเจน โดยถอวา

บคคลทกคนยอมมความเสมอภาคทจะไดรบการรบรองและคมครองตามกฎหมายอยางเทาเทยมกน ซง

หมายถงทเปนการยอมรบสทธเสรภาพอนเปนสาระส าคญของมนษยทตดตวมาตงแตก าเนดและไมอาจ

พรากไปได27 จงเปนการแสดงใหเหนถงการยอมรบตามทฤษฎกฎหมายธรรมชาต ซงผทมความคด

เชนนไดแสดงความคดเหนตอตานลทธสมบรณาญาสทธราชยโดยตองการกดกนพระมหากษตรยไมให

ใชพระราชอ านาจผดท านองครองธรรมโดยอางถงหลกกฎหมายทวา “บคคลทกคนเกดมายอมเสมอภาค

กนและมสทธบางประการ เชน สทธในชวต รางกาย ทรพยสน ตดตวมา สทธนไมสามารถจ าหนายจาย

25 คณต ณ นคร, กฎหมายวธพจารณาความอาญา, พมพครงท 8 (กรงเทพมหานคร:วญญชน, 2555) 26 สาลณ ภรงเรองผล, ค าอธบายกฎหมายวธพจารณาความอาญาในชนศาล (ฉบบเขาใจงาย), (เชยงใหม: พลอยการพมพ, 2558), น.2. 27 ทศนย แกวพลา, “สทธการมทนายความในคดอาญา, (วทยานพนธมหาบณฑต คณะนตศาสตร

มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2527)

34

โอนได” 28 ดงนนหลกความเสมอภาคจงเปนหลกการทท าใหมการปฏบตตอบคคลทเกยวของกบเรอง

นนๆ อยางเทาเทยมกนหรอไมเลอกปฏบต (non-discrimination)29

2.3 สทธในการมลามของจ าเลย

2.3.1 มาตรการในการจดหาลามใหกบจ าเลยในชนพจารณาคดอาญา

ตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญามาตรา 13 ใหอ านาจศาลและเจาพนกงาน

ต ารวจใชดลพนจในการจดหาลามใหผตองหาและจ าเลย ในกรณทเหนวาเปนการจ าเปนตองแปลภาษา

ไทยเปนภาษาตางประเทศ หรอภาษาตางประเทศเปนภาษาไทย จากการศกษาพบวาในทางปฏบตเมอม

คดขนมาสการพจารณาของศาล ศาลจะจดหาลามใหกบจ าเลยตามดลพนจของศาลในชนทมการอาน

และอธบายฟองใหจ าเลยฟงและสอบถามค าใหการจ าเลย และในชนสบพยานศาลจะจดหาลามให

เฉพาะในชวงทมการสบพยานตวจ าเลย ลามทจดหาใหกบจ าเลยจะเปนลามทประจ าอยทศาลนนๆ ใน

บางศาลทไมมลามจะขอลามจากกรมการตางประเทศ กระทรวงยตธรรม และกระทรวงยตธรรมกจะจด

ลามใหตามทขอ ในบางกรณทกระทรวงยตธรรมไมมลามทสามารถตดตอสอสารกบผตองหาหรอจ าเลย

กระทรวงยตธรรมจะท าหนงสอขอความรวมมอจากสถานทตทจ าเลยมสญชาต ใหจดหาลามให แต

ในทางปฏบตเนองจากศาลมทท าการอยท วราชอาณาจกร จงมปญหาขอขดของในการจดหาลามใหกบ

จ าเลยชาวตางชาตอยเสมอ30

2.3.2 การก าหนดการจายคาปวยการลามตามกฎหมายในปจจบน

กระทรวงยตธรรมจงออกระเบยบส านกงานศาลยตธรรมวาดวยการจายคาปวยการ คา

พาหนะเดนทาง และคาเชาทพกลามทศาลจดใหเกยวกบการจายคาปวยการแกลามโดยอาศยอ านาจตาม

ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญามาตรา 13 วรรคหก แหงประมวลกฎหมายวธพจารณาความ

28 สมยศ เชอไทย, ค าอธบายหลกรฐธรรมนญทวไป, (กรงเทพมหานคร: ส านกพมพวญญชน, 2535), น.138. 29 ณฐถาวด ลตระกล, “สทธในการมทนายความ: ศกษาเปรยบเทยบผลการละเมดสทธในชนสอบสวนและชนพจารณา,” (วทยานพนธมหาบณฑต คณะนตศาสตรปรด พนมยงค มหาวทยาลยธรกจบณฑตย, 2555), น.16.

30 ธนา แสงพทกษ, “สทธทจะไดรบทราบขอกลาวหา,” (วทยานพนธมหาบณฑต คณะนตศาสตรปรด

พนมยงค มหาวทยาลยธรกจบณฑตย, 2548)

35

อาญาซงแกไขเพมเตมโดยพระราชบญญตแกไขเพมเตมประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา (ฉบบ

ท 28) พทธศกราช 2551 ส านกงานศาลยตธรรมโดยความเหนชอบจากกระทรวงการคลงออกระเบยบไว

ดงตอไปน

หมวด 2

คาปวยการ

ขอ 8 เมอศาลทพจารณาคดสงจายคาปวยการแกลาม ภายหลงเสรจสนการปฏบตหนาทใน

แตละครงตามระเบยบน ใหผอ านวยการส านกงานประจ าศาลหรอผอ านวยการส านกอ านวยการประจ า

ศาลนน แลวแตกรณ เปนผเบกจายคาปวยการแกลามโดยเรว

ขอ 9 คาปวยการทจายใหแกลามในการพจารณา ใหคดเปนรายชวโมง นบแตเรมปฏบต

หนาทจนเสรจสนการปฏบตหนาท เศษของชวโมงใหเปนดลพนจของศาลทจะพจารณาเหนสมควร

คาปวยการทจายใหแกลามใหคดคนละไมต ากวาชวโมงละหารอยบาท แตไมเกนชวโมงละ

แปดรอยบาท ทงน ส าหรบการปฏบตหนาทในครงหนงจะตองมคาปวยการจ านวนไมนอยกวาหารอย

บาท แตไมเกนคนละสองพนสรอยบาทตอวน

ขอ 10 ในการก าหนดอตราคาปวยการตามขอ 9 ใหค านงถงความยากงายในการแปลหรอ

สอความหมาย คณวฒและความเชยวชาญของลาม ตลอดจนพฤตการณอนใดทศาลเหนสมควรน ามา

ประกอบการพจารณาดวย

ขอ 11 ในนดทไมมการพจารณา แตลามไดเดนทางมาศาลตามนดแลว ศาลอาจก าหนดคา

ปวยการใหแกลามโดยใหคดคาปวยการคนละหารอยบาทตอครง

ขอ 12 ลามทมสทธไดรบคาปวยการตามหมวดน ไมรวมถงผทด ารงต าแหนงพนกงานแปล

และไดรบคาตอบแทนเปนรายเดอนจากเงนงบประมาณของศาลยตธรรม และส านกงานศาลยตธรรม

หมวด 3

คาพาหนะเดนทาง และคาเชาทพก

ขอ 13 เมอศาลทพจารณาคดสงจายคาพาหนะเดนทาง และคาเชาทพกแกลามภายหลงเสรจ

สนการปฏบตหนาทในแตละครงตามระเบยบนใหผอ านวยการส านกงานประจ าศาลหรอผอ านวยการ

36

ส านกอ านวยการประจ าศาลนน แลวแตกรณ เปนผเบกจายคาพาหนะเดนทาง และคาเชาทพกแกลาม

โดยเรว

ขอ 14 ลามมสทธไดรบคาพาหนะเดนทาง ดงน

(1) ลามทเปนขาราชการ พนกงานราชการหรอลกจางของทางราชการใหใชสทธเบกคา

พาหนะตามกฎหมายวาดวยคาใชจายในการเดนทางไปราชการโดยอนโลม

(2) ลามทไมใชบคคลตาม (1) ใหใชสทธเบกจายไดตามกฎหมายวาดวยคาใชจายในการ

เดนทางไปราชการโดยอนโลม โดยเทยบต าแหนงเทากบขาราชการศาลยตธรรมประเภทวชาการระดบ

ปฏบตการ

ขอ 15 ในกรณทศาลเหนวาลามจ าเปนตองเชาทพก ลามมสทธไดรบคาเชาทพกตาม

กฎหมายวาดวยคาใชจายในการเดนทางไปราชการโดยอนโลม โดยการใชสทธใหเปนไปตาม

หลกเกณฑ ตามขอ 14

หมวด 4

คาปวยการ คาพาหนะเดนทาง และคาเชาทพก ในการพจารณาโดยการประชมทางจอภาพ

ขอ 16 ในการพจารณาโดยใชการประชมทางจอภาพทตองใชลาม เมอศาลทพจารณาคดสง

จายคาปวยการ คาพาหนะเดนทาง และคาเชาทพก ใหมการเบกจาย ณ สถานทดงน

(1) ลามปฏบตหนาท ณ ศาลใดใหด าเนนการเบกจายเงนใหแกลาม ณ ศาลนน

(2) ลามปฏบตหนาท ณ สถานทแหงอนนอกเหนอจาก (1)

(ก) ในเขตกรงเทพมหานคร ใหด าเนนการเบกจายเงนใหแกลาม ณ กองการตางประเทศ

ส านกงานศาลยตธรรม

(ข) นอกเขตกรงเทพมหานคร ใหด าเนนการเบกจายเงนใหแกลาม ณ ศาลทไดมอบหมาย

จากศาลทพจารณาคด

(3) ลามทมภมล าเนาหรอถนทอยในตางประเทศ และไดปฏบตหนาท ณ สถานทใน

ตางประเทศนน ใหด าเนนการเบกจายคาปวยการ คาพาหนะเดนทาง และคาเชาทพกใหแกลาม ณ กอง

การตางประเทศ ส านกงานศาลยตธรรม ดงน

37

(ก) คาปวยการลามใหคดคนละไมต ากวาชวโมงละหกรอยบาท แตไมเกนชวโมงละสองพน

บาท ทงน ส าหรบการปฏบตหนาทในครงหนงจะตองมคาปวยการจ านวนไมนอยกวาหกรอยบาท แต

ตองไมเกนคนละหกพนบาทตอวน

(ข) คาพาหนะเดนทางใหเหมาจายหรอเทาทจายจรง แตตองไมเกนสามพนบาทตอครงตอ

คน ทงน ตามหลกเกณฑทส านกงานศาลยตธรรมก าหนด

(ค) คาเชาทพกใหจายตามกฎหมายวาดวยคาใชจายในการเดนทางไปราชการ ตามบญชคา

เชาทพกในการเดนทางไปราชการตางประเทศชวคราวโดยอนโลม31

2.3.3 บทลงโทษลาม

นอกจากประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญามาตรา 13 และระเบยบตางๆของ

กระทรวงยตธรรม ส านกงานอยการสงสด กระทรวงมหาดไทย และกรมต ารวจ ทมหลกเกณฑเกยวกบ

การจดหาลามใหกบผต องหาและจ าเลยขางตนแลว ในการปฏบตหนาทของลาม ซงศาลล านกงาน

สอบสวน แตงตงใหตามกฎหมาย อาจไดรบโทษทางอาญาหากเจตนาแปลขอความหรอความหมายผด

ไปในขอส าคญตามประมวลกฎหมายอาญา มาตรา 178,181,182 และ 183 ดงน

มาตรา 178 ผใดซงเจาพนกงานในต าแหนงตลาการ พนกงานอยการ ผวาคด หรอพนกงาน

สอบสวน ใหแปลขอความหรอความหมายใด แปลขอความหรอความหมายนนใหผดไปในขอส าคญ

ตองระวางโทษจ าคกไมเกนสามป หรอปรบไมเกนหกพนบาท หรอทงจ าทงปรบ

มาตรา 181 ถาการกระท าความผดตามมาตรา 174 มาตรา 175 มาตรา 177 มาตรา 178 หรอ

มาตรา 180

(1) เปนการกระท าในกรณแหงขอหาวา ผใดกระท าความผดทมระวางโทษจ าคกตงแตสาม

ปขนไป ผกระท าตองระวางโทษจ าคกตงแตหกเดอนถงเจดป และปรบตงแตหนงพนบาทถงหนงหมนส

พนบาท

31 ระเบยบกระทรวงยตธรรมวาดวยการจายคาปวยการแกลามและลามภาษามอทศาลจดหาให

38

(2) เปนการกระท าในกรณแหงขอหาวา ผใดกระท าความผดทมระวางโทษถงประหารชวต

หรอจ าคกตลอดชวต ผกระท าตองระวางโทษจ าคกตงแตหนงปถงสบหาป และปรบตงแตสองพนบาท

ถงสามหมนบาท

มาตรา 182 ผใดกระท าความผดตามมาตรา 177 หรอมาตรา 178 แลวลแกโทษ และกลบแจง

ความจรงตอศาลหรอเจาพนกงานกอนจบค าเบกความ หรอการแปล ผนนไมตองรบโทษ

มาตรา 183 ผใดกระท าความผดตามมาตรา 177 มาตรา 178 หรอมาตรา 180 แลวลแกโทษ

และกลบแจงความจรงตอศาลหรอเจาพนกงานกอนมค าพพากษา และกอนตนถกฟองในความผดทได

กระท า ศาลจะลงโทษนอยกวาทกฎหมายก าหนดไวส าหรบความผดนนเพยงใดกได

ฐานแปลขอความหรอความหมายผดไปในขอสญญาตามมาตรา 178, 181, 182 และ 183 น

ผกระท าความผดคอผมหนาทแปลขอความหรอความหมาย แปลขอความคอแปลจากภาษาอนเปน

ภาษาไทยหรอจากภาษาไทยเปนภาษาอนซงหนาทแปลนไดรบมอบหมายจากเจาพนกงานในต าแหนง

ตลาการ พนกงานอยการ ผวาคดหรอพนกงานสอบสวน ในการกระท าหนาทของเจาพนกงานนนเชน

ตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญามาตรา 13 แตไมหมายความรวมถงการแปลขอความตาม

ความตองการของเจาพนกงานอน ผมหนาทแปลอาจเปนบคคลธรรมดา ไมใชเจาพนกงานกได เชนลาม

ทคความจดหามาใหแปลค าเบกความของพยานในศาลเปนตน32

การกระท าผดตามมาตราดงกลาวขางตน คอ ผแปลเจตนา กลาวคอผแปล รวาขอความหรอ

ความหมายทตนจะแปลนนไมถกตอง และผแปล ตองการแปลเชนนน33 ความผดตามมาตรา 178 ส าเรจ

เมอผแปลขอความหรอความหมายใหศาลหรอเจาพนกงานนนๆทราบขอความทแปลแลว ขอความหรอ

ความหมายนนตองเปนขอส าคญ ขอส าคญในทนหมายถงขอส าคญแหงขอความหรอความหมายนน ไม

จ ากดเฉพาะขอความส าคญในคด อาจเปนขอความส าคญในการปฏบตหนาทของพนกงานอยการ หรอ

32 จตต ตงศภทย, กฎหมายอาญาภาค 2, ตอน 1,6, (กรงเทพมหานคร : บรษทกรงสยามพรน ตงกรฟ จ ากด, 2536), น. 144. 33 คณต ณ นคร, กฎหมายอาญาภาคความผด 2, (กรงเทพมหานคร : โรงพมพมหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2557), น. 338.

39

พนกงานสอบสวนกได34 โดยผแปลอาจไดรบโทษหนกขนตามทบญญตไวในมาตรา 181 ถาไดแปลใน

คดทความผดมระวางโทษจ าคกตงแตสามปขนไปตามมาตรา 181(1) และอาจไดรบโทษหนกมากขน ถา

คดทท าการแปลมระวางโทษถงประหารชวตหรอจ าคกตลอดชวตตามมาตรา 181(2)

การกระท าความผดตามมาตรา 178, 181 ส าหรบตงแตผไดเรมเบกความหรอเรมแปลไปบาง

แลวไมตองรอจนจบค าเบกความ กรณทผแปลจะไมตองรบโทษตามประมวลกฎหมายอาญามาตรา 182

คอ ผแปลแจงความจรงตอศาลหรอเจาพนกงานกอนจบค าเบกความ หรอการแปลค าเบกความจบลงเมอ

ศาลไดอานค าเบกความใหพยานฟงและลงลายมอชอไวแลวตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความ

อาญามาตรา 121 มาตรา 11 ประกอบมาตรา 237 ฉะนนถายงไมจบค าเบกความ ผแปลแกไขไดและจะ

ลงโทษผแปลไมได เพราะยงอยในระยะทอาจมการกลบแจงความจรงได35 กรณถกถามคานจงกลบ

ค าใหการและแปลตามจรงกไมตองไดรบโทษตามมาตรานเชนกน

สวนในกรณตามประมวลกฎหมายอาญามาตรา 183 น เปนบทบญญตทใหอ านาจศาลใน

การใชดลยพนจในการลงโทษตอผแปล โดยศาลอาจจะลงโทษนอยลงเพยงใดกได หรอศาลอาจจะไม

ลดโทษกได แตศาลจะไมลงโทษไมได เหตทจะลดโทษตามมาตรานประกอบดวยหลกเกณฑสอง

ประการคอผกระท า

1. กลบแจงความจรงตอศาลหรอเจาพนกงานผมหนาทในการใหแปลขอความตามมาตรา

178 และ

2. การแจงตองท ากอนศาลมค าพพากษาและกอนทผแปล จะถกฟองในความผดนนๆ เชน

ระหวางศาลจดรายงานกระบวนพจารณาผแปล กลบแจงความจรงตอศาล

อนงบคคลผมสทธฟองคดอนเนองมาจากการกระท าความผดของผแปลหรอลามตาม

ประมวลกฎหมายอาญามาตรา 178, 181, 182 และ 183 ขางตนไดแก รฐและคความทไดรบความ

เสยหายจากการทผแปลหรอลามเจตนาแปลขอความหรอความหมายใหผดไปในขอส าคญ

34 จตต ตงศภทย, กฎหมายอาญาภาค 2, ตอน 1, เพงอาง. 35 เพงอาง.

40

นอกจากกฎหมายและระเบยบตางๆเกยวกบการมลามภาษาตางประเทศในการด าเนนคด

ขางตนแลว ในหวขอตอไปจะไดศกษาถงการปฏบตงานของหนวยงานหรอองคกรทเกยวของกบการ

จดหาลามใหกบจ าเลยไดแก ศาล ดงน

2.3.4 ตวอยางค าพพากษาฎกาเกยวกบการจดหาลามใหจ าเลยในชนพจารณาคดอาญา

1. ค าพพากษาศาลฎกาท 1736/2527

ตามแบบพมพค าใหการของ จ.พยานโจทกวา พยานไดสาบานตวแลว จ าเลยมไดโตแยง

คดคานในขณะทพยานเบกความวาพยานไมไดสาบานตว เพงยกขนอางในชนฎกา กรณ จงตองฟงวา

พยานไดสาบานตวกอนเขาเบกความแลว

ศาลชนตนมไดบนทกไวในค าใหการพยานวา ลามไดสาบานตนแลวทงลามกมไดลงลายมอ

ชอในค าแปลนนอนเปน การขดตอประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 13 เมอพยาน

ดงกลาวเปนพยานส าคญทสดในคดเพยงปากเดยว ศาลฎกาจงยอนส านวนใหศาลชนตนพจารณาและ

พพากษาใหมใหถกตองตาม ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 208 ประกอบดวยมาตรา

225

2. ค าพพากษาศาลฎกาท 7567/2544

การทศาลชนตนจะตองปฏบตตามทบญญตไวในประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา

มาตรา 13 วรรคสองหรอไม เปนปญหาขอกฎหมายทเกยวกบความสงบเรยบรอยจ าเลยหยบยกขนอาง

ในชนฎกาได ตามมาตรา 195 วรรคสองประกอบดวยมาตรา 225

การท ร. ซงเปนทนายจ าเลยท าหนาทเปนลามใหจ าเลยซงไมสามารถพดหรอเขาใจ

ภาษาไทยได ไมไดสาบานตน หรอปฏญาณตนวาจะแปลถอยค าของจ าเลยใหถกตองและท าหนาทโดย

สจรตใจไมเพมเตมหรอตดทอนสงทแปล และ ร. มไดลงลายมอชอในค าแปลนนเลย การด าเนน

กระบวนพจารณาของศาลชนตนจงเปนการฝาฝนตอประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 13

วรรคสอง

41

3. ค าพพากษาศาลฎกาท 3939/2554

จ าเลยเปนชาวเขาเผาวาไมเขาใจภาษาไทยและตองสอสารกนดวยภาษามอ กบจ าเลยตอง

เบกความผานลาม เชอวาจ าเลยไมรและเขาใจภาษาไทย การทพนต ารวจโท ช. สอบปากค าจ าเลยโดย

ไมไดจดหาลามแปลใหจ าเลยตาม ป.ว.อ. มาตรา 13 จงยงถอไมไดวา จ าเลยเขาใจขอหาและใหการรบ

สารภาพดวยความสมครใจ ถอยค ารบสารภาพของจ าเลยจงไมสามารถรบฟงเปนพยานหลกฐานเพอ

พสจนความผดของจ าเลยไดตาม ป.ว.อ. มาตรา 134/4

บทท 3

สทธของจ าเลยในการมลามและการก าหนดคณสมบตของลามในชนพจารณา

คดอาญาตามกฎหมายตางประเทศ

การบญญตกฎหมายเพอคมครองสทธจ าเลย เปนหลกประกนสทธทส าคญอยางหนง เพอให

พวกเขาทราบและเขาใจสทธทพวกเขาพงมและไดรบ และในทนยอมหมายรวมถงจ าเลยชาวตางชาตท

ไมเขาใจภาษาทใชด าเนนการพจารณาคด โดยค านงถงความเทาเทยมกนและเปนธรรมส าหรบจ าเลยทก

คนซงถอเปนเรองส าคญในกระบวนการยตธรรมทางอาญาเปนอยางมาก โดยเฉพาะสทธของการมลาม

ในชนศาล ผซงจะเปนผอธบายหลกเกณฑและขอเทจจรงใหจ าเลยฟง เพอใหเขามสทธทจะตอสคดได

อยางเตมท รวมถงคณสมบตของลามและแนวทางปฏบต ทงนกฎหมายภายในของแตละประเทศอาจม

รปแบบของกฎหมายภายในทก าหนดมาตรการ วธการ ขนตอนทแตกตางกนออกไป อนเปนผลมาจาก

ระบบกฎหมายของแตละประเทศ ผเขยนจงขอยกตวอยางกลมประเทศทใชกฎหมายแบบจารตประเพณ

(Common law) มาเพอใหเกดการเปรยบเทยบและเหนความแตกตางของแตละประเทศ และสวนทตาง

จากประเทศไทย

3.1 ประเทศสหรฐอเมรกา

3.1.1 ระบบการด าเนนกระบวนพจารณาคดทางอาญาและสทธของจ าเลยตามรฐธรรมนญของ

สหรฐอเมรกา

ระบบศาลของประเทศสหรฐอเมรกามลกษณะพเศษ กลาวคอ เปนระบบศาลทม ลกษณะ

ซอนกนอยสองชน ไดแก ระบบศาลรฐบาลกลาง (federal court system) และ ระบบศาลมลรฐ(state

court system) ในขณะทศาลแตละระบบมความรบผดชอบทจะพจารณาคดบางประเภทเทานน แตก

43

ไมไดหมายความวาศาลแตละระบบจะเปนอสระแยกกนโดยสนเชง ระบบศาลรฐบาลกลางและระบบ

ศาลมลรฐกยงคงมการประสานการท างานรวมกนอย ทงนเนองจากศาลทงสองระบบตางกมความมง

หมายทจะชขาดขอพพาททางกฎหมายและใหความคมครองสทธของประชาชนตามกฎหมาย1 และ

รฐธรรมนญของสหรฐอเมรกาไดประกาศใชเมอป พทธศกราช 2330 (ค.ศ. 1787) และมบทบญญต

แกไขเพมเตมเรอยมา รวม 25 ฉบบ ซงบทบญญตแกไขเพมเตมฉบบท 1 ถง ฉบบท 10 นไดบญญต

คมครองสทธของบคคล จงมชอเรยกวา The Bill of Rights ซงเปนทมาของกฎหมายวธพจารณาความ

อาญาในปจจบน

ระบบกฎหมายของอเมรกาเปนระบบกฎหมายแบบคอมมอนลอว (Common Law) ซงม

รากฐานและแนวความคดมาจากประเทศองกฤษ โดยไดน าสวนทดมาใช แตยงคงเอกภาพทางศาลไว

โดยยดหลกวาระบบตลาการจะตองปลอดจากอ านาจทางการเมอง โดยมพนกงานอยการเทานนเปนผม

อ านาจหนาทฟองรองคดอาญาตอศาลในนามของประชาชนและยงเปนผรบผดชอบขนตอนในการ

สอบสวนของพนกงานสอบสวนในทางอาญา นอกจากนนยงมหนาทแนะน าลกขน (Jurors) และคณะ

ลกขนใหญ (Grand Jury)2 อนเปนลกษณะการด าเนนคดอาญาโดยรฐ (Public Prosecution) ซงแตละ

สหพนธรฐและมลรฐจะมความแตกตางกน

การพจารณาคดอาญา (trial) หมายถงกระบวนพจารณาในชนศาลภายหลงจากทศาลไดท า

การชสองสถานหรอสอบค าใหการจ าเลย (Arraignment) และจ าเลยใหการปฏเสธ (not-guilty plea) โดย

ปกตแลววนชสองสถานหรอวนสอบค าใหการจ าเลย ศาลจะก าหนดวนพจารณาหรอวนนดสบพยาน

โจทก และจะเปนการพจารณาคดแบบรวดเดยวจบจนกวาจะเสรจ โดยศาลจะพจารณาสบคดนน

ตดตอกนไปซงอาจใชเวลาทงวนหรอสองสามวนแลวแตจะตกลงกน

1 ดวงจตต ก าประเสรฐ, กฎหมายแองโกลเมรกนเบองตน, (กรงเทพมหานคร: ส านกพมพมหาวทยาลย รามค าแหง, ม.ป.ป), น.43.

2 รงเรอง ฤตยพงษ, “ระบบอยการในประเทศสหรฐอเมรกา,” วารสารอยการ, น. 36 (2534).

44

โดยสทธของจ าเลย ตามบทบญญตของรฐธรรมนญแกไขเพมเตมทเกยวของมดงน

1.บทบญญตของรฐธรรมนญแกไขเพมเตมท 5 (Fifth Amendment) บญญตคมครองสทธ

ของบคคล ไดแก ในคดอาญาทมระวางโทษประหารชวตหรอคดอกฉกรรจจะตองไดรบแจงเปนลาย

ลกษณอกษรใหพจารณาคดจากคณะลกขนใหญ (Grand Jury) กอน เวนแตเปนคดเกยวทหารทตกอยใน

ภยสงครามหรอสถานการณฉกเฉน3 หามลงโทษบคคลซ าในการกระท าผดครงเดยว (double jeopardy)4

หามบงคบบคคลใหปรกปร าตนเอง5 หามกระท าการใดๆ อนเปนการจ ากดสทธในชวต เสรภาพ หรอ

ทรพยสนของบคคล โดยไมผานกระบวนการยตธรรมแหงกฎหมาย (due process of law)6 และหามน า

ทรพยสนสวนตวไปเปนของสาธารณะ โดยยงมไดก าหนดคาปรบในคด7

2.บทบญญตของรฐธรรมนญแกไขเพมเตมท 6 ของสหรฐอเมรกา (The Sixth Amendment)

บญญตในสทธแกผตองหาและจ าเลยในคดอาญา ไดแก ผตองหาหรอจ าเลยมสทธไดรบการพจารณาคด

โดยเปดเผย รวดเรว ตอเนอง และเปนธรรม ตามก าหนดวา “ในการด าเนนคดอาญาทงปวง จ าเลยพงม

สทธทจะไดรบการพจารณาคดอยางรวดเรวและเปดเผย โดยคณะลกขนทเปนกลางของรฐและทองถนท

ความผดนนเกดขน กบจะตองไดรบแจงถงเหตผลและลกษณะของขอกลาวหาทฟองตนนน กบพงม

3 U.S. Constitution, Fifth Amendment “No person shall be held to answer for a capital, or otherwise infamous crime, unless on a presentment or indictment of a Grand Jury, except in cases arising in the land or naval forces, or in the Militia, when in actual service in time of War or public danger,” 4 U.S. Constitution, Fifth Amendment “nor shall any person be subject for the same offence to be twice put in jeopardy of life or limb.” 5 U.S. Constitution, Fifth Amendment “nor shall be compelled in any criminal case to be a witness against himself,” 6 U.S. Constitution, Fifth Amendment “nor be deprived of life, liberty, or property, without due process of law,” 7 U.S. Constitution, Fifth Amendment “nor shall private property be taken for public use, without just compensation,”

45

สทธเผชญหนากบพยานทใหการในทางยนยนความผดของตน”8 วตถประสงคของการก าหนดใหตอง

พจารณาคดโดยเปดเผยมหลายประการ ไดแก เปนการใหหลกประกนแกจ าเลยในคดอาญาวาจะตอง

ไดรบการพจารณาคดอยางเปนธรรมและถกตองไมวาจะมค าวนจฉยวาจ าเลยกระท าผดหรอเปนผ

บรสทธกตาม โดยเปนการแสดงออกถงความชอบธรรม ตลอดจนลดพฤตกรรมทมชอบของผท

เกยวของในคด9 นอกจากนศาลยงไดแสดงออกตอสาธารณชนวากระบวนยตธรรมท างานกนอยางไร

รวมทงท าใหประชาชนไดมสวนรวมรเหนการจดการกบอาชญากรรมดวย10 สทธทจะไดรบทราบถง

ลกษณะและเหตแหงขอกลาวหา โดยสบเนองจากตามรฐธรรมนญแกไขเพมเตมฉบบท 6 (The Sixth

Amendment) ของสหรฐก าหนดวา ผตองหาจะตองไดรบการแจงใหทราบถงลกษณะของขอหานน11

ดงนน การแจงแตเพยงวาผตองหาถกกลาวหาวากระท าความผดในฐานความผดอะไรโดยไมบอกวา

ผตองหาไดกระท าอะไรและผดอยางไร ครบองคประกอบความผดฐานนนอยางไรยอมเปนการแจงขอ

กลาวหาทไมสมบรณ เพราะนอกจากจะเปนการยากทประชาชนทวไปจะเขาใจถอยค ากฎหมาย

โดยเฉพาะขอความสน ๆ เชน กรณทเจาหนาทบอกแตเพยงแคชอฐานความผด นอกจากนการทเพยงแต

กลาวถงถอยค าตามบทบญญตของกฎหมายเกยวกบความผดฐานนน ๆ กไมเปนการแจงขอกลาวหาท

สมบรณเชนเดยวกน หากแตจะตองระบถงขอเทจจรงตามสมควรเพอแสดงใหเหนวาผต องหาถก

กลาวหาวากระท าความผดอยางไร12 แตอยางไรกดไมจ าเปนตองท าถงขนาดทจะตองใหส าเนาขอ

กลาวหาเปนลายลกษณอกษรแกผตองหา สทธทจะไดรบทราบขอกลาวหานถอเปนหลกการพนฐาน

8 U.S. Constitution, Fifth Amendment “In all criminal prosecutions, the accused shall enjoy the right to a speedy and public trial, by an impartial jury of the State and district wherein the crime shall have been committed, which district shall have been previously ascertained by law,” 9 มาตรการทางกฎหมายในการคมครองสทธมนษยชนในกระบวนการยตธรรมทางอาญา, เพงอาง. 10 Estes v. Texas, 381 U.S. 532, 538-39 (1965); Richmond Newspapers v. Virginia, 448 U.S. 555, 569-73 (1980); Cf. Sheppard v. Maxwell, 384 U.S. 333 (1966) 11 U.S. Constitution. Sixth Amendment “to be informed of the nature and cause of the accusation,” 12 United State v. Carll, 105 U.S.611 (1882) ดงนนการไมอธบายใหผตองหาทราบดงกลาวยอมเปนการแจงขอกลาวหาทไมถกตอง (United State v. Cook, 84 U.S. (17 Wall.) 168, 174 (1872))

46

ของหลกนตธรรมซงรฐจะตองปฏบตตาม13 เผชญหนากบพยานทเปนปฏปกษ (ไดรบการพจารณาโดย

เปดเผย)14 เรยกพยานซงเปนประโยชนแกตวเองมาใหการ15 และไดรบความชวยเหลอจากทนายในการ

ตอสคด16 ซงตามหลกกฎหมายอเมรกนถอวาสทธของผตองหาและจ าเลยกรณนเปนสทธขนพนฐานอน

ชอบธรรม โดยก าหนดวาผถกกลาวหามสทธทจะไดรบความชวยเหลอจากทปรกษากฎหมายในเรองท

ถกกลาวหา อนน าไปสการวางหลกสบเนองวา การทผตองหาไดรบสารภาพในชนสอบสวนอนน าไปส

การฟองคดอาญาในคดนนโดยทผตองหามไดรบอนญาตใหมทนายอยฟงในการสอบปากค าผตองหา

นน ถอไดวาเปนกระบวนการทมชอบเนองจากเปนการปฏเสธสทธขนพนฐานดงกลาวและไมอาจรบฟง

ค าใหการรบสารภาพดงกลาวได17

อกทงสทธทจะไมถกฟองคดโดยไมเปนธรรม ตามหลกกฎหมายอเมรกน เนองจากการฟอง

คดอาญาในความผดรายแรงตามทกฎหมายก าหนดจะตองสบพยานใหคณะลกขนใหญ (Grand Jury) ได

พจารณากอนวาคดมมลหรอไม หากคณะลกขนใหญพจารณาแลวเหนวาคดยงไมมมล กจะไมมการ

ประทบรบฟองไวพจารณา ดงนนกอนทอยการจะยนฟองคดนนยอมจะตองตรวจสอบและชงน าหนก

พยานหลกฐานอยางดแลววาคดมมล มใชจะเสยงฟองไปโดยทพยานหลกฐานยงมไมเพยงพอ เพราะจะ

เกดความเสยหายอยางเหนไดชด18 นอกจากนเมอมการฟองคดอาญาแลว อยการอาจเสนอในลกษณะ

คลายเปนขอเสนอแนะตอศาลดวยวาในคดนน ศาลควรลงโทษเทาไหร อยางไร

ศาลสหรฐไดก าหนดกฎของสหรฐในการด าเนนกระบวนการทางอาญา (Federal Rules of

Criminal Procedure)19 ซงไดพดถงเรองของการมลามไว ในขอ 28. โดยบญญตวา “ศาลอาจเลอก

13 In re Oliver, 333 U.S. 257, 273 (1948); Cole v. Arkansas, 333 U.S. 196, 201 (1948); Rabe v. Washington, 405 U.S. 313 (1972) 14 U.S. Constitution, Sixth Amendment “to be confronted with the witnesses against him,” 15 U.S. Constitution, Sixth Amendment “to have compulsory process for obtaining witnesses in his favor,” 16 U.S. Constitution, Sixth Amendment “and to have the Assistance of Counsel for his defence,” 17 Spano v, New York,360 U.S. 315 (1959); EDWARDS V. ARIZONA, 451 U.S. 477 (1981) 18 “Findlaw, U.S. Constitution,” สบคนเมอวนท 12 กนยายน 2559, จาก http://caselaw.lp.findlaw.com/data/constitution/amedment05/01.html

19 Federal Rules of Criminal Procedure, The committee on judiciary house of representative, (2015).

47

ก าหนดลาม และก าหนดคาใชจายใหแกลามกได โดยใหจายจากเงนทกฎหมายก าหนด ซงจายจากศาล20

และเปนทเขาใจโดยทวกนวา ลามในศาลเปนบคคลทชวยท าใหปญหาในการสอสารหมดไปซงเกอบทก

ประเทศกใหความส าคญกบการมลามในศาลโดยเฉพาะคดอาญา21

การก าหนดสทธของจ าเลยตามรฐธรรมนญของสหรฐอเมรกา และสทธของการมลามใน

ศาลตามกฎของสหรฐในการด าเนนกระบวนการทางอาญากด แสดงใหเหนวา ประเทศสหรฐอเมรกาก

ใหความส าคญกบจ าเลย โดยก าหนดสทธของจ าเลยอยางเตมท และจ าเลยชาวตางชาตเชนเดยวกน อก

ทงมลรฐตางๆ กไดก าหนดคณสมบตของลามในศาลเอาไว เพอใหเกดมาตรฐานและท าใหจ าเลยไดรบ

ประโยชนสงสด ซงจะพดถงในหวขอถดๆไป

3.1.2 สทธของจ าเลยในการมลามและการก าหนดคณสมบตลามในชนพจารณาคดอาญา

ประเทศสหรฐอเมรกาไดใหความส าคญในการมลามในศาล ตงแตชวงปลายป 1960 ซงไดม

การแปลภาษาตางประเทศในศาลของอเมรกาเปนการทวไป และมอตราของจ าเลย พยาน ซงเปน

ชาวตางชาตเพมขนเรอยๆ การมลามท าใหการพจารณาคดยตธรรมมากขน เนองจากผทไมสามารถ

เขาใจภาษาองกฤษได สามารถรบทราบสทธทตนพงมในการตอสคด22

บทบญญตเกยวกบการก าหนดคณสมบตของลามในกรณของบคคลทวไปจะมบทบญญตท

เกยวของคอกฎหมายลกษณะพยานขอ 604 ไดวางหลกไววาลามตองมคณสมบตตรงตามทก าหนดและ

จะตองใหค าสาบานหรอยนยนทจะท าการแปลใหถกตอง23

การแตงตงลามในศาลของศาลสหรฐน บทบญญตทเกยวของคอ Court Interpreters Act,28

U.S.C. ขอ 182724 ซงมหลกเกณฑเกยวกบลามในศาลสหรฐ (Federal Court Interpreters) บญญตขนเพอ

ใชกบลามในกระบวนการของศาลสหรฐ ซงเกยวของกบการสอสารในภาษาทไมใชภาษาองกฤษ เพอ

20 Federal Rules of Criminal Procedure, Rule 28. 21 Holly, Mikkelson, Introduction to court interpreting, (2000), p.1.

22 Berk- Seligson, Susan, The Bilingual Courtroom, (2002), p.1. 23 Rule of evidence 604 Interpreter, “An interpreter must be qualified and must give an oath or affirmation

to make a true translation,” 24 28 U.S. Code § 1827 - Interpreters in courts of the United States

48

ท าใหการพจารณาคดด าเนนไปดวยความยตธรรม แกจ าเลยและผมสวนไดเสยคนอนๆ ซงในขอก าหนด

ดงกลาว ไดมการก าหนดใหมผอ านวยการส านกงานบรหารของศาลสหรฐอเมรกา (The Director of the

Administrative Office of the United States Courts) เปนผทก าหนดโปรแกรมเพอจะใชในการรบรอง

และคดเลอกบคคลทมคณสมบตทจะท าหนาทลามในกระบวนการยตธรรม ซงนอกจากลามนนจะตอง

ไดรบการรบรองแลวยงจะตองประกอบไปดวยคณสมบตอนๆ เชนเปนบคคลทสามารถพดภาษาอน

นอกจากภาษาองกฤษไดเปนอยางด อกทงมความรความเขาใจขนตอนและหลกเกณฑทใชในกระบวน

พจารณาในศาลสหรฐ เพราะศาลกลางของสหรฐจะมการพจารณาคดทมความซบซอนสง ดงนนการ

สอสารในศาลจงถอเปนเรองส าคญ โดยผอ านวยการของส านกงานจะจดท ารายชอของลามทงหมดท

ไดรบการรบรองและท ารายงานประจ าปของจ านวนครงทลามไดรบการแตงต งและความม

ประสทธภาพของการท างานของลาม25สวนในกรณทไมสามารถจดหาลามทไดรบการรบรองไดนน

เจาหนาทศาลซงอยในหองพจารณา (The Presiding Judicial Officer) จะเปนผตดสนใจทจะเรยกใช

บรการจากลามอนทมความสามารถและหากไมสามารถจดหาลามไดกจะขอความชวยเหลอไปยง

เจาหนาทของศาล (The Clerk of Court) หรอผอ านวยการของส านกงานบรหารของศาลสหรฐ (The

Director of the Administrative Office of the United States Courts) พนกงานอยการ (The United States

Attorney) คความหรอพยาน โดยเจาหนาทของศาลทอยในหองพจารณา (The Presiding Judicial

Officer) จะยกเลกการใชลามคนนนและจดหาลามคนอนทไดรบการรบรองแลวแทน เพอใหศาลแตงตง

ลามคนใหมปฏบตหนาทในศาลแทนกได26

ผอ านวยการส านกงานบรหารของศาลสหรฐอเมรกา ไดแบงลามออกเปน 3 ประเภท ไดแก

1. ลามทไดรบการรบรอง (Certified interpreters) ลามประเภทนตองผานการสอบซง

ก าหนดมาตรฐานการสอบโดยผอ านวยการส านกงานบรหารของศาลสหรฐอเมรกา โดยหลกสตรน

เมอกอนพฒนาเพอภาษาสเปน (Spanish) ภาษาส าหรบชนเผานาวาโฮ (Navajo) และภาษาส าหรบ

25 Elena M. de Jongh, From the Classroom to the Courtroom: A guide to interpreting in the U.S,

justice system, (2012), p..29. 26 สทธของผตองหาและจ าเลยในการมลามในการด าเนนคดอาญา, เพงอาง, น. 92

49

ประเทศเฮต (Haitian Creole) แตในปจจบนมเพยงภาษาสเปนเทานน ซงผพพากษาจะเลอกลามผซงผาน

หลกสตรจากผอ านวยการส านกงานบรหารของศาลสหรฐอเมรกา หากผพพากษาเหนวาจ าเปนและ

สมควร

โดยหลกสตรดงกลาวขางตน เชนหลกสตร Spanish-English Federal Court Interpreter

Certification Examination27 จะมการสอบขอเขยนและสอบปากเปลา โดยผสมครตองผานการสอบ

ขอเขยนกอนเทานน จงจะมสทธสอบปากเปลาได ซงการสอบปากเปลาจะวดผลของการท างานวา

สามารถแกไขปญหาเฉพาะหนา หรอแปลไดอยางถกตองหรอไม

สวนในภาษาอนๆ ตองตดตอ local federal courts (district court) เพอส ารวจดวา ตองการ

ใหมลามในภาษาใดบาง ซงบางครงอาจจะตองใชลามทมคณสมบตเชยวชาญเปนพเศษ หรอลามท

แปลภาษาได

2. ลามทมคณสมบตเชยวชาญเปนพเศษ ( Professionally qualified interpreters) หรอยอวา

“P.Q.” ลามประเภทนใชกบลามในทกภาษา ยกเวนลามทไดรบการรบรอง (ในภาษาสเปน (Spanish)

ภาษาส าหรบชนเผานาวาโฮ (Navajo) และภาษาส าหรบประเทศเฮต (Haitian Creole) ลามประเภทน

ตองมความเชยวชาญเปนพเศษ ซงตองมเอกสารมายนยนและรบรอง และตองผานคณสมบต 1 ในขอ

เหลาน

2.1 ตองผานการอบรมหรอสมมนา และสอบผานการเปนลามในภาษาอกภาษาหนง

นอกจากภาษาองกฤษ และเปนภาษาทมการใชบอย ซงหลกสตรจดขนโดยกระทรวงการตางประเทศ

ของอเมรกา (U.S. Department of State)

2.2 ตองสอบผานการเปนลามในองคการสหประชาชาต ในภาษาอกภาษาหนงนอกจาก

ภาษาองกฤษและเปนภาษาทมการใชบอย

27 United States Court, “Federal Court Interpreter Certification Examination,” สบคนเมอวนท 8 กนยายน 2559, จาก http://www.uscourts.gov/services-forms/federal-court-interpreters/federal-court-interpreter-certification-examination

50

2.3 เปนสมาชกปจจบน ของ the Association Internationale des Interprètes de Conférence

(AIIC) หรอ The American Association of Language Specialists (TAALS) และมคณสมบตในภาษาอก

ภาษาหนงนอกจากภาษาองกฤษและเปนภาษาทมการใชบอย

3. ลามทไดทกษะทางภาษา (Language Skilled/Ad Hoc interpreters) ลามผซงไมได ผาน

คณสมบตของลามผทมความเชยวชาญเปนพเศษ แตเปนลามผมประสบการณท างานในศาล โดยการ

แปลจากภาษาองกฤษไปสภาษาอนๆ และจากภาษาอนๆไปสภาษาองกฤษ ซงลามทไดรบการรบรอง

และ ลามทมคณสมบตเชยวชาญเปนพเศษ จะไดรบคาตอบแทนสงกวาลามประเภทน

คาตอบแทนลามในศาลของประเทศสหรฐอเมรกา ไดก าหนดเอาไวดงน

1. ส าหรบลามทไดรบการรบรอง (Certified interpreters) และลามทมคณสมบตเชยวชาญ

เปนพเศษ (Professionally qualified interpreters) มอตราการจายคาตอบแทนดงน

ทงวน: $418 (เหรยญสหรฐอเมรกา) หรอประมาณ 14,805 บาท

ครงวน: $226 (เหรยญสหรฐอเมรกา) หรอประมาณ 8,005 บาท

นอกเวลาท าการ: $59 (เหรยญสหรฐอเมรกา) ตอชวโมง หรอประมาณ 2,090 บาท

2. ส าหรบลามทไดทกษะทางภาษา (ไมไดผานการรบรอง) (Language Skilled (Non-

Certified interpreters) มอตราการจายคาตอบแทนดงน

ทงวน: $202 (เหรยญสหรฐอเมรกา) หรอประมาณ 7,155 บาท

ครงวน: $111 (เหรยญสหรฐอเมรกา) หรอประมาณ 3,932 บาท

นอกเวลาท าการ: $35 (เหรยญสหรฐอเมรกา) ตอชวโมง หรอประมาณ 1,240 บาท28 29

28 U.S. court, “Fees for Court Interpreters,” สบคนเมอวนท 19 ตลาคม 2559, จาก http://www.uscourts.gov/services-forms/federal-court-interpreters> 29 “อางองอตราแลกเปลยนเงนตราระหวางประเทศ ประจ าวนท 13 มกราคม 2560 ของธนาคารแหงประเทศไทย,” สบคนเมอวนท 13 มกราคม 2560, จาก https://www.bot.or.th/thai/statistics/financialmarkets/exchangerate/_layouts/application/exchangerate/exchangerate.aspx

51

จากบทบญญตขางตน กลาวถงกรณทผอ านวยการของส านกงานบรหารของศาลสหรฐ

จะตองเลอกลามทมคณสมบตและไดรบการรบรอง และมการก าหนดคณสมบตของลามแตละประเภท

ไว อยางไรกดทางรฐบาลกลางของประเทศสหรฐอเมรกาไดมการวางรปแบบเกยวกบลามไวใน

พระราชบญญตแบบอยางวาดวยลามของศาล (Model Court Interpreter Act)30 โดยพระราชบญญตนจะ

เปนแนวทางและเปนการวางรปแบบในการบญญตหรอปรบปรงกฎหมายเกยวกบลาม รวมถงเพอเปน

แนวทางและมาตรฐานใหมลรฐตาง ๆ น าหลกเกณฑ รปแบบไปปรบปรงกฎหมายเกยวกบการจดหา

ลามของตน โดยพระราชบญญตนมจดมงหมายเพอคมครองสทธตามรฐธรรมนญของบคคลทไม

สามารถสอสารหรอเขาใจภาษาองกฤษได ซงบคคลดงกลาวนนไดมาปรากฏตวในศาลหรอเขามา

เกยวของในทางใดทางหนงในกระบวนการยตธรรม จงเปนความมงหมายของพระราชบญญตนท

ตองการทจะใหมการจดหาลามเพอทจะปกปองสทธของบคคลดงกลาว

โดยพระราชบญญตแบบอยางวาดวยลามของศาลไดใหค านยามในขอบวา “ผทพด

ภาษาองกฤษไมได (Non-English speaking person)” หมายความวา คความฝายใดหรอพยานซงเขารวม

ในการพจารณาคดอาญา ผซงถกจ ากดดวยการทไมสามารถพดหรอเขาใจภาษาองกฤษได และในขอซ

ค าวา “การพจารณาคดอาญา (Legal Proceeding) หมายความวา คดแพง คดอาญา คดภายใน คดเดกและ

เยาวชน ซงประกอบดวยบคคลทไมเขาใจภาษาองกฤษ ซงเปนคความในคดหรอเปนพยาน และขอด

กลาววา “ลามทไดรบการรบรอง” (Certified Interpreter) หมายความวา

1) บคคลซงสามารถแปลภาษาองกฤษไปเปนภาษาของบคคลซงไมสามารถพด

ภาษาองกฤษไดและจากภาษาของบคคลนนไปเปนภาษาองกฤษในเวลาเดยวกนโดยตอเนอง

2) บคคลทไดรบการรบรองวามคณสมบตตามกระบวนพจารณาของศาลสงสด

(The Supreme Court)

30 Model Court Interpreter Act, “Court Interpretation: Model Guides for Policy and Practice in the State Courts,” สบคนเมอวนท 20 ตลาคม 2559, จาก http://www.unco.edu/marie/pdfs/For%20Legal%20Interpreters/Resources%20about%20Legal%20Interpreting/Model_Court_Interpreter_Act.pdf

52

3) บคคลทมมาตรฐานตามทก าหนดไวและตามทประกาศตามพระราชบญญตนและตาม

ประมวลกฎหมายแบบอยางวาดวยความรบผดในวชาชพของลาม (The Code of Professional

Responsibility for Interpreters)31

จากค านยามขางตนจะพบวามหลกเกณฑทใหศาลสงสดเปนผวางมาตรฐานและกระบวน

พจารณาในเรองของคณสมบตของลาม และในเรองอน ๆ ของลาม ซงเปนไปตาม United States Code

ขอ 1827

ตามกฎหมายแบบอยางวาดวยความรบผดในวชาชพของลาม (The Code of Professional

Responsibility for Interpreters) มวตถประสงคในการบญญตกฎหมาย คอ

1) เพอใหเกดความชดเจนของหลกการซงไดรบการแนะน าใหรวมเขาดวยกนในกฎหมายท

คลายทอาจจะน ามาใชในหลายรฐหรอในเขตอ านาจศาลทองถน

2) เพอใชเปนขอมลอางองซงลาม ผพพากษาและผจดการศาลใชในการปรกษาในกรณทไม

มมาตรฐานหรอกฎเกณฑอนทนาเชอถอมาบงคบใช

3) เพอใชเปนพนฐานส าหรบการศกษาและการฝกอบรมลามอน ๆ ตามกฎหมาย

นอกจากนยงก าหนดหลกเกณฑเกยวกบการปฏบตหนาทของบคคล องคกร และหนวยงาน

ทจดการควบคมดแลการใชลามหรอสงลามมาปฏบตหนาทในกระบวนพจารณาคด

เนองจากสหรฐอเมรกามระบบการปกครองในแบบสหพนธรฐ โดยประกอบไปดวยมลรฐ

ตาง ๆ แตละมลรฐกจะมการออกกฎหมายไวใชเอง ผเขยนจงขอยกตวอยางมลรฐทมการน าหลกเกณฑ

ตาง ๆ รวมทงทเกยวกบคณสมบตของลามตามทก าหนดไวในพระราชบญญตแบบอยางวาดวยลามของ

ศาล (Model Court Interpreter Act) และประมวลกฎหมายแบบอยางวาดวยความรบผดในวชาชพของ

ลาม (The Code of Professional Responsibility of Interpreter) มาเปนแบบอยางในการรางกฎหมาย

เกยวกบการก าหนดคณสมบตของลาม และการจดหาลามของจ าเลยรฐธรรมนญของมลรฐแคลฟอรเนย

31 เพงอาง.

53

บญญตวา “ผซงถกกลาวหาวากระท าความผดอาญาและเปน ผทไมสามารถเขาใจภาษาองกฤษ มสทธท

จะมลามจนจบสนกระบวนการ”32 ศาลแคลฟอรเนยมลามอย 2 ประเภทคอ

1) ลามทไดรบการรบรอง (Certified court interpreters) คอลามทผานการสอบขอเขยนจาก

ภาษาองกฤษเปนหนงใน 12 ภาษาตอไปนคอ ภาษาอาหรบ ภาษาอารเมเนยนตะวนออก ภาษา

อารเมเนยนตะวนตก ภาษาจนกวางตง ภาษาญปน ภาษาเกาหล ภาษาจนกลาง ภาษาโปรตเกส ภาษา

รสเซย ภาษาสเปน ภาษาตากาลอก และภาษาเวยดนาม นอกจากนยงตองลงชอกบสภาตลาการ

2) ลามขนทะเบยน (Registered court interpreters) คอลามทแปลภาษาทไมไดก าหนดไว

ตาม 12 ภาษาขางตน และตองผานการทดสอบความช านาญภาษาองกฤษและลงชอกบสภาตลาการ33

ตาม กฎหมาย มาตรา 68562. (d) และ (e) และ 68564. ไดใหอ านาจสภาตลาการ (The Judicial Council of California) ก าหนดระเบยบ มาตรฐาน และคณสมบตของลามในศาลในดานตาง ๆ เชน มาตรฐานการพจารณาถงความจ าเปนถงการมลามในกรณพเศษหรอมเหตจ าเปน มาตรฐานในการตรวจสอบความเขาใจในค าศพททางกฎหมาย ศพททางเทคนค และวธการพจารณาในชนศาล34 หรอการก าหนดมาตรฐานและขอก าหนดส าหรบการตออายการรบรองความช านาญของลาม และความม

32 California Constitution, art.I, § 14 “Felonies shall be prosecuted as provided by law, either by

indictment or, after examination and commitment by a magistrate, by information. A person charged with a felony by complaint subscribed under penalty of perjury and on file in a court in

the county where the felony is triable shall be taken without unnecessary delay before a magistrate of that court. The magistrate shall immediately give the defendant a copy of the complaint, inform the defendant of the defendant's right to counsel, allow the defendant a reasonable time to send for counsel, and on the defendant's request read the complaint to the defendant. On the defendant's request the magistrate shall require a peace officer to transmit within the county where the court is located a message to counsel named by defendant.

A person unable to understand English who is charged with a crime has a right to an interpreter throughout the proceedings.

33 Judicial council of California, “Court Interpreter,” สบคนเมอวนท 19 ตลาคม 2559, จาก http://www.courts.ca.gov/1095.htm

34 California Government Code Section 68564 (a),(b),(c)

54

ระเบยบวนย35 หรอการจดโปรแกรมส าหรบการสรรหาลาม การฝกอบรมและการประเมนผลการปฏบตงานของลาม36

สภาตลาการไดก าหนดคณสมบตส าหรบการเปนลามทไดรบการรบรองในศาล (A certified

court interpreter)

1) ตองไดรบการศกษาและมความช านาญทงภาษาองกฤษและภาษาทจะท าการแปล

ใกลเคยงกบเจาของภาษา

2) แสดงใหเหนถงความรทวไปทไดรบจากการทเรยนในมหาวทยาลยอยางนอยสองป

3) แสดงใหเหนถงการแปลความในสามรปแบบหลก ๆ กลาวคอ การแปลอยางตอเนอง การ

แปลฉบพลนพรอมตนฉบบ หรอการแปลควบคกนไป ฝกการแปลปากเปลาจากการอานตนฉบบ

อกนยหนง ลามในศาลจะตองมความช านาญในระดบสงทงสองภาษา และมความสามารถ

และมทกษะในดานการแปล ลามศาลจะตองแสดงออกถงความช านาญและทกษะในการแปลแตละ

รปแบบ โดยคงไวซงน าเสยงของผพด และจะไมแกไขหรอเพมเตมสงใดลงในการพดดงกลาว โดย

ลามจะตองใหความชวยเหลอในรปแบบทสมพนธกบมาตรฐานวชาชพและจรยธรรมส าหรบลามศาล

แคลฟอรเนยและนโยบายเกยวกบการตความของศาล37

สภาตลาการยงไดก าหนดความร ทกษะและความสามารถทจ าเปนส าหรบการแปลความใน

ศาล ไมวาจะเปนในดานภาษาทลามจะตองมความช านาญในภาษาทแปลใกลเคยงกบเจาของภาษา ม

ความรและใชค าศพทไดหลากหลาย รวมถงศพททางกฎหมาย เปนตน หรอทกษะการพด ลามจะตอง

พดดวยส าเนยงทถกตอง เลอกใชค าและน าเสยงทถกตอง หรอทกษะการแปล โดยลามจะตองสามารถ

ประมวลผลภาษาไดอยางรวดเรว สามารถตดสนใจไดอยางรวดเรวในการเลอกใชค าศพท ม

ความสามารถในการสอสาร และสามารถแปลไดอยางถกตอง ทงนยงไดก าหนดเลยไปถงพฤตกรรม

35 Government Code Section 68562 (d) 36 Government Code Section 68562 (e) 37 Judicial Council of California, “Qualifications and Self-Assessment For Court Interpreting Certification

Exams,” สบคนเมอวนท 20 ตลาคม 2559, จาก http://www.courts.ca.gov/documents/cip-Self-Assessment-Qualifications.pdf

55

ของลามวาจะตองสามารถฝกฝนและปฏบตตามมาตรฐานทางจรยธรรม มความมนใจในตนเอง สามารถ

ปฏบตงานไดในสถานการณหรอสภาวการณตาง ๆ เปนตน38

จากขอก าหนดคณสมบตและขอก าหนดความร ทกษะและความสามารถของลามทออก

โดยสภาตลาการเหนไดวามการก าหนดทงความสามารถในการแปล ความช านาญและทกษะทางดาน

ภาษา ทกษะการพด หรอทกษะการฟง หรอแมกระทงดานพฤตกรรมกมการก าหนดไว

3.2 ประเทศออสเตรเลย

3.2.1 สทธของจ าเลยในการมลามในชนพจารณาคดอาญา

สทธในการมลามของประเทศออสเตรเลยไดมการก าหนดการมลามเอาไว เชนในรฐ

วคตอเรย บญญตในเรองการมลามไวใน พระราชบญญตวธพจารณาความอาญา (Criminal Procedure

Act 2009) ในมาตรา 335 วา การแปล “ หาก ขอ(เอ) บคคลผถกกลาวหาวามความผดและถกลงโทษ

จ าคก และ ขอ(บ) หากศาลพจารณาแลวเหนวาบคคลดงกลาวไมมความรทางดานภาษาองกฤษเพยง

พอทจะเขาใจและสามารถเขารวมการพจารณาคดได โดยศาลตองไมฟงและไมพจารณาคดโดย

ปราศจากลามในการแปล”39 และ ในรฐควนสแลนด มบญญตในเรองการมลามไวใน พระราชบญญต

กฎหมายลกษณะพยาน ค.ศ. 1977 (Evident Act 1977) มาตรา 131 A วา “ ศาลจะตองจดหาลามในการ

พจารณาคดอาญา ศาลจะตองจดหาลามใหกบโจทก จ าเลย หรอพยาน หากศาลเหนสมควรเพอเปน

ประโยชนตอการพจารณาคด40 และบางรฐมไดบญญตเอาไวชดเจน แตจะเปนการตดสนใจของผ

พพากษาแตละคนโดยจะเปนผตรวจสอบวาบคคลทเขามาเกยวของกบการพจารณาคดนนๆ มความ

ช านาญในภาษาองกฤษพอทจะเขาใจการพจารณาคดหรอไม หากผพพากษาเหนวาบคคลนนไมอาจ

38 Judicial Council of California, “Knowledge, Skills and Abilities essential for Court Interpretation,”

สบคนเมอวนท 20 ตลาคม 2559, จาก http://www.courts.ca.gov/documents/KSAs.pdf 39 Australian Criminal Procedure Act 2009, Sec 335 40 Evident Act 1977, Sec 131 A

56

สอสารหรอเขาใจภาษาองกฤษได ผพพากษาจะตองแตงตงลามให41 ยกตวอยางเชนในรฐเซาท

ออสเตรเลย (South Australia) มกฎหมายลกษณะพยาน (Evidence Act) มาตรา 14 ก าหนดใหพยานม

สทธทจะมลามคอยชวยในการแปลไดในกรณทเปนพยานบคคล และพยานบคคลนนไมสามารถ

สอสารภาษาองกฤษได42

3.2.2 ประมวลจรยธรรมและประมวลจรรยาบรรณลามและผแปล

ทงนประเทศออสเตรเลยมประมวลจรยธรรม (Code of Ethic) และประมวลจรรยาบรรณ

(Code of Conduct) ลามและผแปล ซงถกบญญตอยใน AUSIT Code of Ethics and Code of Conduct

ซงทงประมวลจรยธรรมและประมวลจรรยาบรรณตางมจดมงหมายเพอทจะควบคมความประพฤตของ

สมาชกซงอยในสถาบนลามและผแปลประเทศออสเตรเลย (The Australian Institute of Interpreters and

Translators inc, AUSIT) โดยประมวลจรยธรรมก าหนดหลกการทเปนแนวทางการตดสนใจในการ

ตความและการแปลในทางปฏบต สวนประมวลจรรยาบรรณก าหนดกรอบการตความและการแปลท

จะตองใชในกรณทมการใชดลพนจในทางปฏบต

(ก) ประมวลจรยธรรม (Code of Ethics) ไดก าหนดหลกการปฏบตของลามในหลาย ๆ ดาน

ดงตอไปน

1) จรรยาบรรณวชาชพ

ลามและผแปลตองท าหนาทตลอดเวลา เพอใหสอดคลองกบมาตรฐานความประพฤตและ

มารยาททเหมาะสมกบจดมงหมายของ AUSIT (The Australian Institute of Interpreters and

Translators inc.)

2) การรกษาความลบ

ลามและผแปลจะรกษาความลบและไมเปดเผยขอมลซงตนไดแปลหรอไดรบจากการ

ท างานโดยเดดขาด

41 In relation to criminal trials see Dietrich v The Queen [1992] HCA 57; in relation to civil proceedings

see Gradidge v Grace Bros Pty Ltd (1988) 93 FLR 414. 42 Evidence Act 1929 (SA) Section 14.

57

3) ความสามารถ

ลามและผแปลจะรบเฉพาะงานทพวกเขามความช านาญในภาษานน ๆ ซงเปนภาษาทพวก

เขาผานคณสมบตซงไดรบการฝกอบรมและมหนงสอรบรองคณสมบตประกอบดวย

4) ความเปนธรรม

ลามและผแปลจะตองมความเปนธรรมในการสอสาร โดยลามจะตองไมแสดงอคตในการ

สอสารแลกเปลยนระหวางผทมสวนรวมในการทลามแปล และผแปลจะตองไมแสดงอคตตอทงผเขยน

เอกสารตนฉบบหรอผทอานงานแปลของพวกเขา

5) ความถกตอง

ลามและผแปลจะตองใชดลพนจของตนซงเปนทเชอถอตลอดเวลาทตนไดสอสารโดยการ

แปลความหมายในขอความหรอค าพดนน

6) ขอบเขตหนาท

ลามและผแปลจะคงไวซงขอบเขตทชดเจนในการท างานของพวกเขา โดยลามจะเปนผ

อ านวยความสะดวกในการตดตอสอสารดวยวธการสงตอขอความหรองานใดๆทไดรบมอบหมายกบ

บคคลอน ๆ ทเกยวของ

7) การรกษาความสมพนธในวชาชพ

ลามและผแปลจะตองมความรบผดชอบตอคณภาพของการท างานไมวาจะปฏบตงานใน

ฐานะเปนพนกงาน ลามอสระหรอลามซงท างานตามสญญาจางงานกบสถาบนแปล และพวกเขาจะตอง

ระลกถงขอปฏบตในการท างานแปลอยเสมอ รวมถงการอ านวยความสะดวกตางๆ สรปขอความอยาง

ถกตองและชดเจน อกทงพวกเขาตองจดสรรเวลาในการท างานใหเพยงพอเพอจะท างานใหส าเรจลลวง

8) การพฒนาอาชพ

ลามและผแปลจะตองพฒนาความรทางวชาชพและทกษะของตนเองอยางตอเนอง ซง

จะตองหมนเรยนรหาขอมลอยตลอดเวลา ซงจะตองพฒนาความรเกยวกบภาษาและการเขาใจใน

วฒนธรรมของประเทศนนๆ

58

9) ความเปนน าหนงใจเดยว

ลามและผแปลจะตองเคารพและสนบสนนเพอนรวมอาชพและจะรกษาชอเสยงและความ

นาเชอถอของวชาชพนสบไป43

(ข) ประมวลจรรยาบรรณ (Code of Conduct) ในประเทศออสเตรเลย ไดก าหนดแนว

ทางการปฏบตของลามในดานตาง ๆ ดงตอไปน

1) จรรยาบรรณวชาชพ

ตามประมวลจรรยาบรรณไดก าหนดขอปฏบตในกรณจรรยาบรรณวชาชพ เชน ลามจะตอง

มความซอสตยและความเปนอสระ ลามจะตองเตรยมการใหเหมาะสมกบงานทไดรบมอบหมายมา ลาม

จะตองท างานของตนทไดรบมอบหมายใหเสรจสน หากไมสามารถท างานได จะตองมเหตผลทสมควร

ประกอบดวย ลามจะตองตรงตอเวลาทนดหมาย หรอลามจะไมเรยกรบหรอรองขอผลประโยชนอนใด

เปนตน

2) การรกษาความลบ

ตามประมวลจรรยาบรรณไดก าหนดขอปฏบตในกรณการรกษาความลบ เชน ลามจะตองปฏบตตามกฎระเบยบเรองการรกษาความลบอยางเขมงวด หากตองท างานกนเปนทม กฎเรองการรกษาความลบน ตองใหสมาชกทงหมดของกลมรบทราบดวย ลามจะตองไปหาประโยชนในขอมลทตนไดรบมาในขณะทตนแปลค าพดหรอท างานแปลเอกสาร หรอการเปดเผยขอมลจะตองไดรบอนญาตจากลกความเสยกอน หรอการเปดเผยขอมลเปนกรณทกฎหมายใหอ านาจไว เปนตน

3) ความสามารถ ตามประมวลจรรยาบรรณไดก าหนดขอปฏบตเกยวกบความสามารถของลาม เชน ลามหรอ

ผแปลจะตองยอมรบงานแปล โดยยนยนวาตนมความสามารถทจะท างานนนใหลลวงไปได ลามและผ

แปลตองระบคณสมบตของตนโดยเฉพาะอยางยงในภาษาทลกความเรยกรอง หากงานเปนทเหนไดชด

วาอยนอกเหนอความสามารถของตนเอง ลามหรอผแปลจะตองบอกกลาวใหลกความทราบทนท เพอ

หาวธการจดการกบปญหาน หรอถอนตวเองออกจากงานเพอหาทางแกปญหาอนตอไป หรอหากลกคา

43 The Australian Institute of Interpreters and Translators inc, (AUSIT) “Code of Ethics and Code of Conduct,” สบคนเมอวนท 8 ตลาคม 2559, จาก http://ausit.org/AUSIT/Documents/Code_Of_Ethics_Full.pdf

59

มความประสงคจะเปลยนภาษาทจะตองแปลเปนภาษาทตางกนออกไป สามารถท าไดหากลามหรอผ

แปลมความสามารถในการแปลภาษานน ๆ เปนตน

4) ความเปนธรรม

ตามประมวลจรรยาบรรณไดก าหนดขอปฏบตเกยวกบความเปนธรรม เชน การวางเฉยใน

งานทไดรบมอบหมายเปนสงจ าเปนส าหรบการตความและการแปลในทกสถานการณ หรอในกรณท

ความเปนธรรมยากทจะรกษาเพราะความเชอสวนบคคลหรอเพราะสถานการณอน ๆ ลามและผแปลจะ

ไมยอมรบงานนนหรอตองปฏเสธขอเสนองานดงกลาว เปนตน

5) ความถกตอง

ตามประมวลจรรยาบรรณไดก าหนดขอปฏบตในกรณความถกตอง เชน ลามและผแปลจะ

ไมเปลยนแปลง เพม หรอละเวนสงใด ๆ จากเนอหาและความหมายของขอความตนฉบบลามและผแปล

จะรบท าการแกไขทนททมการแปลผดพลาด หรอลามจะสอบถามกลบไปเพอใหอธบายในทนทหากม

อะไรทลามไมเขาใจในขอความ เปนตน

6) ความชดเจนในบทบาทหนาท

ตามประมวลจรรยาบรรณไดก าหนดขอปฏบตเกยวกบความชดเจนในบทบาทหนาท เชน

ลามและผแปลจะเคารพขอบเขตอาชพของผรวมคนอน ๆ ทเกยวของในงานทไดรบมอบหมาย ลามและ

ผแปลจะดงความสนใจในสถานการณใดทบคคลอนเขาใจผดเกยวกบบทบาทของลามหรอมความ

คาดหวงทไมเหมาะสมเกยวกบลาม หรอลามตองเขาใจและท าใหผอนเขาใจในความแตกตางระหวาง

งานและเรองสวนตว เปนตน

7) รกษาความสมพนธในวชาชพ

ตามประมวลจรรยาบรรณไดก าหนดขอปฏบตในกรณการรกษาความสมพนธในวชาชพ

เชน ผปฏบตจะตองปฏบตตามประมวลจรยธรรมน เมอใดกตามทตองแปลทางค าพดหรอการเขยนไม

วาจะในฐานะเปนพนกงาน ลามอสระหรอลามซงท างานตามสญญาจางงานกบสถาบนแปล หรอใน

ฐานะผบงคบบญชาหรอนายจางของลามและผแปลอน ๆ เมอท างานเปนลามอสระ จะตองตดตอกบ

ลกความดวยความซอสตย สจรตและโปรงใส หรอเมอท างานกบสถานบนแปล ลามและผแปลจะรกษา

60

มาตรฐานเชนเดยวกบเมอท างานรวมกบลกความทวไป หรอลามและผแปลจะตองทราบถงขอมล

อางองและขอมลพนฐานกอนทจะเรมท างาน เปนตน

8) การพฒนาอาชพ

ตามประมวลจรรยาบรรณไดก าหนดขอปฏบตในกรณการพฒนาอาชพลาม เชน ลามและผ

แปลจะคอยปรบปรง พฒนาทกษะและความรดวยการหมนศกษาหาความรอยเสมอ ลามและผแปลจะ

รกษาความสามารถและความช านาญในภาษาและวฒนธรรมของประเทศทใชภาษาทตนไดท าการแปล

หรอลามและผแปลจะสนบสนนและสงเสรมการพฒนาวชาชพในสาขาอาชพของตนและในหมเพอน

รวมงาน เปนตน

9) ความเปนน าหนงใจเดยวกน

ตามประมวลจรรยาบรรณไดก าหนดขอปฏบตเกยวกบความเปนน าหนงใจเดยวกน เชน

ลามและผแปลจะตองสงเสรมสนบสนนซงผลประโยชนในสาขาอาชพของตนและเพอนรวมงานอกทง

จะคอยชวยเหลอซงกนและกน ลามและผแปลจะรวมแกไขขอพพาทตางๆ กบเพอนรวมอาชพเดยวกน

ดวยความเปนมออาชพ เปนตน44

ดงนเมอพจารณาขางตนหากศาลพจารณาแลวเหนวาจ าเลยชาวตางชาตผถกกลาวหาวา

กระท าความผดอาญาไมสามารถสอสารและเขาใจภาษาองกฤษได ศาลจะตองจดหาลามให ซง

หนวยงานทเกยวของจงตองแตงตงลามทมคณสมบต มทกษะ ความรความสามารถ และความประพฤต

ตามแนวทางทประมวลจรยธรรมและประมวลจรรยาบรรณไดก าหนดไว

กลาวโดยสรปหลกเกณฑเกยวกบสทธในการมลาม การจดหาลาม ตลอดจนการก าหนด

คณสมบตของลามในคดอาญาของจ าเลยชาวตางชาต ผถกกลาวหาวากระท าความผดของประเทศ

สหรฐอเมรกาในสวนของกฎหมายระดบมลรฐน น กฎหมายของมลรฐแคลฟอรเนย ไมวาจะเปน

รฐธรรมนญ กฎหมาย หรอระเบยบคณสมบตของลามทก าหนดโดยสภาตลาการ ในกรณทจ าเลย

ชาวตางชาต ผถกกลาวหาวากระท าความผด และจ าเลยนนไมสามารถเขาใจและสอสารภาษาองกฤษได

44 Ibid.

61

ศาลจะตองแตงตงลามให45 โดยก าหนดใหลามมความรความสามารถตามขอก าหนดทสภาตลาการ

ก าหนดไว

สวนสทธในการมลาม การจดหาลาม ตลอดจนการก าหนดคณสมบตของลามในคดอาญา

ของจ าเลยผถกกลาวหาวากระท าความผดของประเทศออสเตรเลย สทธในการมลามในศาลถกก าหนด

ไวอยางชดเจนในรฐวคตอเรยและรฐควนสแลนด วาศาลจะตองจดหาลามให หากจ าเลยหรอพยานไม

สามารถพดหรอเขาใจภาษาองกฤษได และมบางรฐทใหผพพากษาแตละคนตดสนใจและเปนผ

ตรวจสอบวาบคคลทเขามาเกยวของกบการพจารณาคดนนๆ มความช านาญในภาษาองกฤษเพยง

พอทจะเขาใจการพจารณาคดหรอไม หากผพพากษาเหนวาบคคลนนไมอาจสอสารหรอเขาใจ

ภาษาองกฤษได ผพพากษาจะตองแตงตงลามให โดยจะมประมวลจรยธรรม (Code of Ethic) คอย

ก าหนดหลกการทเปนแนวทางการตดสนใจในทางปฏบต และมประมวลจรรยาบรรณ (Code of

Conduct) ก าหนดกรอบการตความและการแปลทจะตองใชดลพนจในทางปฏบต ซงการคมครองสทธ

ของจ าเลยกรณสทธในการมลาม หากศาลพจารณาแลวเหนวาจ าเลยชาวตางชาตผถกกลาวหาวากระท า

ความผดอาญาไมสามารถสอสารและเขาใจภาษาองกฤษได ศาลจะตองจดหาลามให ดงนศาล หรอ

หนวยงานทเกยวของจงตองแตงตงลามทมคณสมบตและ มทกษะ ความรความสามารถและความ

ประพฤตตามแนวทางทประมวลจรยธรรมและประมวลจรรยาบรรณไดก าหนดไว

โดยคาตอบแทนของลามในการแปล จากการสอบถามลาม46 โดยเฉลยตอชวโมง ตามตาราง

ดานลางดงน

45 California Constitution. article.I, § 14.

46 Sandra Hale, “Interpreter Policies, Practices and Protocols in Australian Courts and Tribunals A National Survey (2011),” สบคนเมอวนท 4 พฤศจกายน 2559, จาก http://www.aija.org.au/online/Pub%20no89.pdf

62

ตารางท 3.1 คาตอบแทนของลามในการแปล จากการสอบถามลาม

โดยเฉลย (คน) รอยละ

นอยกวา 30 21.7

$35-50ประมาณ 941-1,345 บาท 37 26.8

$66-80 ประมาณ 1,775-2,144 บาท 59 42.8

มากกวา 10 7.3

ไมขอตอบ 2 1.4

รวม 138 100.0

ทมา: http://www.aija.org.au/online/Pub%20no89.pdf

ยกตวอยางวาลามทไดคาจางอยในอตรา $35-50 หรอ ประมาณ 941-1,345 บาท ตอชวโมง

กวา 50% ทพวกเขาไดคาจางมากกวา $65 (เหรยญออสเตรเลย) หรอประมาณ 1,749 บาท ตอชวโมง

และสวนมากจะท างานเปนลามอสระ ซงพวกเขาจะไมไดรบประโยชนตางๆ เหมอนกบการท างานเปน

พนกงานประจ า และหากศาลจายใหเพอท างานครงวนหรอเตมวน คาจางเฉลยอยท $200 (เหรยญ

ออสเตรเลย) หรอประมาณ 5,380 บาท ตอวน47

47 “อางองอตราแลกเปลยนเงนตราระหวางประเทศ ประจ าวนท 13 มกราคม 2560 ของธนาคารแหงประเทศ

ไทย,” สบคนเมอวนท 13 มกราคม 2560, จาก https://www.bot.or.th/thai/statistics/financialmarkets/exchangerate/_layouts/application/exchangerate/exchangerate.aspx

บทท 4

วเคราะหเปรยบเทยบสทธของจ าเลยในการมลามและการก าหนดคณสมบต

ของลามในคดอาญาตามกฎหมายของประเทศไทยและตางประเทศ

จากการศกษาบทท 2 และ บทท 3 ทผานมานน จะเหนไดวากฎหมายไทยเรมมการพฒนา

ไปตามหลกของกฎหมายสากลไมวาจะเปนสทธของจ าเลยในการพจารณาคดของศาล รวมถงสทธของ

จ าเลยในการมลาม ทไดเรมบญญตไวในประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 13 แลวนน

อยางไรกดในสวนของคณสมบตลามในศาล ซงในประเทศไทยไดถกก าหนดไวอยางกวางและยงไม

สามารถถกน ามาใชในทางปฏบตมากเทาทควร หรอคาปวยการลาม ซงถกก าหนด ในอตราทจด

ไดวานอย เมอเทยบกบคาครองชพในปจจบน ดงนในบทท 4 ผเขยนจะวเคราะหประเดนตางๆ เชนเรอง

สทธในการมลามของจ าเลยในชนพจารณาคดอาญา คณสมบตของลาม การก าหนดคาตอบแทนของ

ลามวามความเหมาะสมเพยงใด และเหตผลในการมลามของจ าเลยชาวตางชาต เพอเปรยบเทยบการ

บญญตกฎหมายและวธการด าเนนการในทางปฏบตในประเทศไทยและในตางประเทศดงน

4.1 วเคราะหปญหาและผลกระทบเกยวกบหลกประกนสทธและสทธในการมลามของจ าเลย

สทธถอเปนประโยชนทกฎหมายรบรองและคมครองใหบคคล ซงเปนกรณทกฎหมาย

บญญตใหเปนประโยชนแกบคคลไวโดยเจาะจงและบคคลจะไดรบประโยชนโดยการใชสทธทางศาล

ได1 แมบคคลนนจะตองตกอยในฐานะของจ าเลย แตตราบใดทยงไมมค าตดสนออกมา ตองถอวาผนน

เปนผบรสทธ และเราไมสามารถลงโทษเขาได โดยยงไมมเหตผลอนสมควร ดงนนเขากยงสมควรท

จะตองไดรบความคมครองเฉกเชนกบบคคลทว ๆ ไปโดยถอวาเปนสทธขนพนฐานของมนษยอนส าคญ

1 หยด แสงอทย, ความรเบองตนเกยวกบกฎหมายทวไป, (กรงเทพมหานคร: ประกายพรก, 2542)

64

ทพงม และตองไดรบความคมครองอยางเสมอภาคและเทาเทยมกน เมอบคคลตกเปนจ าเลย สทธตางๆ

ของบคคลเหลานยอมถกกระทบกระเทอนมากทสด2 แตจ าเลยกควรมสทธตาง ๆ ในอนทจะสามารถ

ตอสคดไดอยางเตมท จงจ าเปนทจะตองมบทบญญตในการคมครองสทธของจ าเลย ไมวาจะเปนสทธ

รบรกระบวนพจารณาในขนตาง ๆ หรอหลกประกนสทธในการตอสคด เชนสทธไดรบการสนนษฐาน

ไวกอนวาเปนผบรสทธ ตามมาตรา 393 สทธทจะไมใหการ ตามมาตรา 1724 หรอสทธทจะมทนายความ

ตามบทบญญตแหงมาตรา 1735 ดงนนหากไมมบทบญญตมาคมครองสทธของจ าเลย กจะท าใหจ าเลย

ไมสามารถเขาใจสภาพและขอหาแหงการกระท าความผด ไมทราบถงสทธตาง ๆ ทตนเองม รวมถงไม

สามารถทจะตอสคดไดอยางเตมท ซงในกรณทจ าเลยไมสามารถสอสารหรอเขาใจภาษาไทยได ลามจง

มบทบาทส าคญในการปกปองสทธของจ าเลย ดงนการจดหาลามใหกบจ าเลยวากระท าความผดจงเปน

การรบรองสทธในการรบรกระบวนพจารณาของจ าเลยและเปนการประกนสทธของจ าเลย เพอให

โอกาสไดตอสคดไดอยางเตมท ดงนหากจ าเลยไมสามารถสอสารหรอเขาใจภาษาไทยได การใหความ

คมครองแกจ าเลยนนกมอาจทจะบรรลวตถประสงคไดอยางแนแท

เมอมการคมครองสทธของจ าเลยแลว การจะคมครองสทธของจ าเลยชาวตางชาตจงยงตอง

มความระมดระวงขนไป เพราะจ าเลยชาวตางชาตไมสามารถเขาใจภาษาทใชในการด าเนนคด อกทงไม

สามารถเขาใจกระบวนการพจารณาคดอาญา ในเรองของกฎหมายตางๆหรอสทธตางๆทตวเขาพงม

ปญหาเรองการก าหนดคณสมบตลาม รวมถงหนาท วธปฏบตและหนาทตางๆ ผเขยนเหนวาเปน

ประการส าคญทกฎหมายไทยควรใหความส าคญกบเรองดงกลาว เพอใหสทธของจ าเลยชาวตางชาต

เปนไปตามสทธทจะไดรบการพจารณาคดอยางเปนธรรมและไดสทธในการตอสคดอยางเตมท

2 เกยรตขจร วจนะสวสด, หลกกฎหมายวธพจารณาความอาญาวาดวยการด าเนนคดในขนตอนกอน

การพจารณา, (ประเทศไทย: สยาม พรนตง, 2553), น. 5. 3 ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 39

4 ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 172 5 ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 173

65

4.1.1 วเคราะหสทธในการมลามของจ าเลยตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา

ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 13 บญญตถงการจดหาลามไววาในการ

สอบสวน การไตสวนมลฟอง หรอการพจารณาใหใชภาษาไทย แตถามความจ าเปนตองแปลภาษาไทย

ทองถนหรอภาษาถนหรอภาษาตางประเทศเปนภาษาไทยหรอตองแปลภาษาไทยเปนภาษาไทยทองถน

หรอภาษาถนหรอภาษาตางประเทศใหใชลามแปล หรอในกรณทผเสยหาย ผตองหา จ าเลย หรอพยาน

ไมสามารถพดหรอเขาใจภาษาไทย หรอสามารถพดหรอเขาใจเฉพาะภาษาไทยทองถนหรอภาษาถน

และไมมลาม ใหพนกงานสอบสวน พนกงานอยการหรอศาลจดหาลามใหโดย มชกชา หรอในกรณท

ผเสยหาย ผตองหา จ าเลย หรอพยานไมสามารถพดหรอไดยน หรอสอความหมายได และไมมลามภาษา

มอ ใหพนกงานสอบสวน พนกงานอยการหรอศาล จดหาลามภาษามอใหหรอจดใหถาม ตอบ หรอสอ

ความหมายโดยวธอนทเหนสมควร6

ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญามหลกเกณฑเกยวกบการจดหาไวเพยงมาตราเดยว

คอ มาตรา 13 และไมปรากฏวามาตราดงกลาวไดก าหนดหลกเกณฑเกยวกบคณสมบตของลามไวแต

อยางใด ทง ๆ ทการก าหนดคณสมบตของลามเปนปญหาส าคญในการจดหาลามใหแกจ าเลย เนองจาก

แมจ าเลยนนจะไดรบการจดหาลามใหแลว แตหากลามนนไมมมาตรฐานหรอคณสมบตพอทจะแปล

หรอสอสารใหเกดความเขาใจระหวางจ าเลยกบบคคลอน ๆ ในกระบวนพจารณา การคมครองสทธ

หรอการประกนสทธของจ าเลยทกคนกไมอาจจะบรรลผลได ทงยงอาจกอใหเกดผลกระทบตอสทธใน

การรบรกระบวนพจารณาคดของจ าเลย ยกตวอยางเชน ลามนนมความรในภาษาทแปลไมเพยงพอและ

ไมมความรความเขาใจในพนฐานของกฎหมายเลย ดงนกอาจท าใหจ าเลยเขาใจความหมายของกฎหมาย

คลาดเคลอนหรอไมทราบสทธในการสคดทตนพงมทงหมด หรอการแตงตงลามซงมสวนไดเสยใน

คด กอาจท าใหการท าหนาทของลามไมตรงไปตรงมา หรอ มการแปลเขาขางบคคลผมสวนไดเสยใน

คด ซงตวอยางทงสองกรณนแสดงใหเหนวา แมจะมการแตงตงหรอจดหาลามใหตามทกฎหมายก าหนด

แลวแตหากลามนนไมมมาตรฐานหรอไมมคณสมบตทดพอ แทนทจ าเลยจะไดประโยชนในการ

คมครองสทธของตน แตกลบกอใหเกดผลเสยแกจ าเลยเสยเอง ซงการก าหนดคณสมบตของลามนเปน

6 ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 13

66

อกวธการหนงทจะชวยคมครองสทธของจ าเลยในกระบวนการพจารณาคด เนองจากหากลามทแตงตง

หรอจดหามานน มความรความสามารถในการแปล แตกลบแปลไมถกตองครบถวน ไมเขาใจภาษาท

ตนตองแปลไดทงหมด หรอไมเขาใจกระบวนการพจารณาคดพอสมควร หรอลามนนมสวนไดเสย

ไมมความเปนกลาง เปนตน หากมเหตดงกลาวนนการคมครองสทธของจ าเลยผถกกลาวหาวากระท า

ความผดกไมสามารถบรรลวตถประสงคได

4.2 วเคราะหเปรยบเทยบคณสมบต มาตรการในการจดหาลามใหจ าเลยในชนพจารณาคดอาญา และ

แนวทางปฏบตของลามตามกฎหมายประเทศไทยและกฎหมายตางประเทศ

4.2.1 วเคราะหเปรยบเทยบคณสมบต และมาตรการในการจดหาลามตามกฎหมายไทยและ

กฎหมายตางประเทศ

(ก) ประเทศไทย

ในประเทศไทยมไดมการก าหนดคณสมบตของการเปนลามไวอยางชดเจน เชนลามควร

ผานการสอบหรอไม ลามมกประเภท หรอลามควรมความรความเชยวชาญทางดานภาษาหรอดาน

กฎหมายอยางไร มเพยงการก าหนดมาตรการในการจดหาลาม ตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความ

อาญามาตรา 13 ใหอ านาจศาลและเจาพนกงานต ารวจใชดลพนจในการจดหาลามใหผตองหาและจ าเลย

ในกรณทเหนวาเปนการจ าเปนตองแปลภาษาไทยเปนภาษาตางประเทศ หรอภาษาตางประเทศเปน

ภาษาไทย จากการศกษาพบวาในทางปฏบตเมอมคดขนมาสการพจารณาของศาล ศาลจะจดหาลาม

ใหกบจ าเลยตามดลพนจของศาล ในชนทมการอานและอธบายฟองใหจ าเลยฟงและสอบถามค าใหการ

จ าเลย และในชนสบพยานศาลจะจดหาลามใหเฉพาะในชวงทมการสบพยานตวจ าเลย ลามทจดหา

ใหกบจ าเลยจะเปนลามทประจ าอยทศาลนนๆ ในบางศาลทไมมลามจะขอลามจากกรมการตางประเทศ

กระทรวงยตธรรม และกระทรวงยตธรรมกจะจดลามใหตามทขอ ในบางกรณทกระทรวงยตธรรมไมม

ลามทสามารถตดตอสอสารกบผตองหาหรอจ าเลย กระทรวงยตธรรมจะท าหนงสอขอความรวมมอจาก

สถานทตทจ าเลยมสญชาต ใหจดหาลามให แตในทางปฏบตเนองจากศาลมทท าการอยท วราชอาณาจกร

จงมปญหาขอขดของในการจดหาลามใหกบจ าเลยชาวตางชาตอยเสมอ

67

(ข) ประเทศสหรฐอเมรกา

ตามกฎหมายสหรฐ (Federal Law) มการกลาวถงคณสมบตของลามในกฎหมายลกษณะ

พยานวาลามตองมคณสมบตและจะตองใหค าสาบานหรอยนยนทจะท าใหการแปลทแทจรง และตาม

United States Code7 ซงมหลกเกณฑเกยวกบลามในศาลซงใหผอ านวยการส านกงานบรหารของศาล

สหรฐ (The Director of the Administrative Office of the United States Courts) เปนผตดสนใจและ

คดเลอกบคคลทมาท าหนาทลามซงจะตองเปนผทไดรบการรบรอง โดยการก าหนดคณสมบตของลาม

ในศาลเอาไว นอกจากนยงมการวางรปแบบเกยวกบลามในพระราชบญญตแบบอยางวาดวยลามของ

ศาล (Model Court Interpreter Act)

หลกเกณฑเกยวกบสทธในการมลาม การจดหาลาม ตลอดจนการก าหนดคณสมบตของ

ลามในคดอาญาของจ าเลยชาวตางชาตผถกกลาวหาวากระท าความผดของประเทศสหรฐอเมรกาในสวน

ของกฎหมายระดบมลรฐน น มความชดเจนคอกฎหมายของมลรฐแคลฟอรเนย ไมวาจะเปน

รฐธรรมนญ กฎหมาย หรอระเบยบคณสมบตของลามทก าหนดโดยสภาตลาการ จ าเลยชาวตางชาตผถก

กลาวหาวากระท าความผด และไมสามารถเขาใจและสอสารภาษาองกฤษได ศาลจะตองแตงตงลาม

ให8 โดยศาลจงตองแตงตงลามทมคณสมบตและมทกษะ ความรความสามารถตามขอก าหนดทสภาตลา

การก าหนดไว

การจดหาลามโดยศาลในกรณทจ าเลยเปนชาวตางชาตตามกฎหมายของประเทศไทยจะม

ความแตกตางกบวธการแตงต งลามของศาลในมลรฐแคลฟอรเนย เนองจากตามกฎหมายไทย

ก าหนดใหจ าเลยผถกกลาวหาวากระท าความผดไมสามารถสอสารหรอไมเขาใจภาษาไทยใหจดหาลาม

ใหตามประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญามาตรา 13 แตไมปรากฏหลกเกณฑเกยวกบการก าหนด

คณสมบตของลาม หรอมาตรฐานของลามไวและไมมการกลาวถงระเบยบหรอกฎเกณฑเกยวกบการ

คดเลอกบคคลทจะเปนลาม แมจะมประมวลจรยธรรมลามซงมการก าหนดหนาทของลามไวในหลาย ๆ

ขอ แตหนาททก าหนดไวเหลานนตางเปนการก าหนดทไมชดเจนและไมเปนรปธรรมอยางเพยงพอ

7 28 U.S. Code § 1827 - Interpreters in courts of the United States 8 Cal. Const. art.I, § 14.

68

เชน ก าหนดใหลามจะตองมความรและความเขาใจในภาษาทแปลอยางถองแท ซงการวดความรและ

ความเขาใจในภาษาทแปล วาตวลามเองนนเขาใจอยางถองแทหรอไมนน ควรทจะมการทดสอบหรอ

เขารบการอบรมเพอทจะไดเปนผเชยวชาญในภาษานน ๆ ซงการก าหนดใหมการทดสอบหรอเขารบ

การอบรมจะเปนสงทยนยนไดระดบหนงวาหากผานมาตรฐานทไดก าหนดขนมาไดอยางเปนรปธรรม

หรอกรณการทก าหนดใหลามตองแสดงหนงสอรบรองการฝกอบรม กไมชดแจงวาเปนการอบรม

หลกสตรใด ใครเปนผจดขน และจะตองมการอบรมหลกสตรความรกฎหมายเบองตนเพอใชประกอบ

อาชพลามในศาลหรอไม และในเรองบทลงโทษ แมจะมบทลงโทษของลามตามประมวลอาญาก าหนด

เอาไว แตกยงไมมการก าหนดชดเจนวา อยางไรทเรยกวาผดตามกฎหมายมาตรานน อกทงยงไมมการ

ก าหนดบทลงโทษในกรณทลามนนไมประพฤตตามประมวลจรยธรรมลามในศาลเปนตน แตกตางจาก

การจดหาลามของศาลตามกฎหมายของมลรฐแคลฟอรเนย โดยการจะเขามาเปนลามศาลไดนนจะตองม

การสอบวดความรกอนเพอเปนการประเมนความสามารถ ทกษะและความช านาญในดานภาษาของลาม

โดยลามจะตองสอบทงขอสอบขอเขยนและสอบปากเปลา9 โดยมการอธบายเรองการสอบไวอยาง

ชดเจน และท าใหผทจะสอบเปนลามทราบวาจะตองเตรยมตวอยางไร มการสอบอยางไร และลามยงได

แบงออกเปนสองประเภทกลาวคอ ลามทไดรบการรบรองกบลามทขนทะเบยนซงแบงตามความช านาญ

ในภาษาทจะท าการแปล การทศาลจะแตงตงลามนนไดจะตองเปนลามทมคณสมบตตามทสภาตลาการ

ก าหนดไว ไมวาจะเปนในดานความสามารถในการแปล ความช านาญและทกษะทางดานภาษา ทกษะ

การพด หรอทกษะการฟง หรอแมกระทงดานพฤตกรรม เปนตน จงเหนไดวาการจะมาเปนลามไดนน

ตองผานทงการทดสอบความรความสามารถ ทงยงตองผานคณสมบตในดานตาง ๆ จงท าใหลามทผาน

เกณฑดงกลาวมานนเปนลามทมคณภาพและเชยวชาญในภาษาทจะท าการแปลจรง ๆ ดงนเมอไดลามท

มคณภาพเขามาเปนสอกลางในการสอสารในการพจารณาคดยอมท าใหหลกประกนสทธตาง ๆ ท

ตองการจะคมครองผถกกลาวหาวากระท าความผดยอมบรรลผลไดอยางแทจรง

9 “Exam Information. Judicial Council of California,” สบคนเมอวนท 20 ตลาคม 2559, จาก

http://www.courts.ca.gov/2695.htm

69

(ค) ประเทศออสเตรเลย

สทธในการมลาม การจดหาลาม ตลอดจนการก าหนดคณสมบตของลามในคดอาญาของ

จ าเลยชาวตางชาตผถกกลาวหาวากระท าความผดของประเทศออสเตรเลยสทธในการมลามถกก าหนด

ไวอยางชดเจนในรฐวคตอเรยและรฐควนสแลนด และในบางรฐ ก าหนดใหเปนการตดสนใจของผ

พพากษาแตละคนโดยจะเปนผตรวจสอบวาบคคลทเขามาเกยวของกบการพจารณาคดนน ๆ มความ

ช านาญในภาษาองกฤษพอทจะเขาใจการพจารณาคดหรอไม หากผพพากษาเหนวาบคคลนนไมอาจ

สอสารหรอเขาใจภาษาองกฤษได ผพพากษาจะตองแตงตงลามให โดยจะมประมวลจรยธรรม (Code of

Ethic) คอยก าหนดหลกการทเปนแนวทางการตดสนใจในการตความและการแปลในทางปฏบต สวน

ประมวลจรรยาบรรณ (Code of Conduct) ก าหนดกรอบการตความและการแปลทจะตองใชในกรณทม

การใชดลพนจในทางปฏบต ซงถอวามความเหมาะสมทงในแงของทฤษฎและแงของการปฏบตงาน

ลามในศาลอยางแทจรง เพราะมการบญญตโดยยกตวอยางหนาทของลามไวในประมวลจรรยาบรรณ

ดวย

การจดหาลามโดยศาลของประเทศออสเตรเลยในมลรฐควนสแลนดกมความคลายคลงกบ

ประเทศไทย คอใหศาลจดหาให หากศาลพจารณาแลววาบคคลนนไมสามารถพดหรอเขาใจภาษาทใช

ในการพจารณาคดไดอยางถองแท โดยลามทไดรบการแตงตงนนจะตองอยภายใตประมวลจรยธรรม

และประมวลจรรยาบรรณซงออกโดยสถาบนลามและผแปลประเทศออสเตรเลย (The Australian

Institute of Interpreters and Translators inc.)10 ทงนประมวลจรยธรรมและประมวลจรรยาบรรณจะ

10 The Australian Institute of Interpreters and Translators (AUSIT) is the national association for the

translating and interpreting profession. จดมงหมายของ AUSIT 1) เปนตวแทนผลประโยชนของวชาชพทงในประเทศออสเตรเลยและตางประเทศ 2) ใหการรบรองวาลามและผแปลจะด ารงไวซงมาตรฐานและจรยธรรมอยางสงสด 3) สงเสรมอาชพการแปลและตความทงในภาครฐและภาคเอกชน 4) สงเสรมและจดกจกรรมซงพฒนาอาชพ รวมทงการประชมและการสมมนา 5) จดใหมการแสดงความคดเหนเกยวกบการศกษาและการพฒนาเกยวกบองคความร การฝกปฏบตและ

ขนตอนการแปลและตความ

70

ก าหนดแนวทางการปฏบต แนวทางการตดสนใจ และกรอบการใชดลพนจในกรณตาง ๆ ของลามไว

ท าใหการปฏบตงานของลามเปนไปในทศทางเดยวกนและปฏบตงานไดอยางมคณภาพ ซงสงผลดแกผ

ถกกลาวหาและบคคลทเกยวของกบการพจารณาคดดงกลาวท าใหไดรบการคมครองสทธอยางม

ประสทธภาพ

4.2.2 วเคราะหแนวทางปฏบตของลามในชนพจารณาคดอาญา

ส านกงานศาลยตธรรมไดตระหนกถงความส าคญของการท าหนาทลาม จงจดท าประมวล

จรยธรรมลามในศาลยตธรรม11 ทงหมด 5 ขอ เพอใหการท าหนาทลามเปนไปในแนวทางเดยวกนโดยม

สาระส าคญดงตอไปน

ขอท 1 หนาททส าคญของลามในศาลยตธรรมคอ แปลภาษาไทยทองถน ภาษาถน

ภาษาตางประเทศ ภาษามอ หรอสอความหมายโดยวธอน โดยจกตองปฏบตหนาทดวยความซอสตย

สจรต เปนกลาง ปราศจากอคต ประพฤตตนตามกฎหมายและท านองคลองธรรมอยในกรอบศลธรรม

และจรยธรรม มความรและความเขาใจในภาษาทแปลอยางถองแทและมความพรอมทจะเสยสละเพอ

สวนรวมเปนส าคญ ท งจกตองแสดงใหเปนทประจกษแกสาธารณชนดวยวาตนปฏบตเชนนอยาง

เครงครดครบถวน

ขอท 2 ในขณะปฏบตหนาท ลามตองปฏบตหนาทใหอยในขอบเขตของการแปลและไมให

ค าแนะน า หรอแสดงความคดเหนแกบคคลทตนปฏบตหนาทเปนลาม ทงตองไมกระท าการใด ๆ ท

อาจถอไดวาเปนการท าหนาทอนนอกจากการแปล

ขอท 3 ลามตองปฏบตหนาทดวยความเรยบรอยและเคารพนบถอศาล ทงควรทราบและ

ปฏบตตามกระบวนพจารณาคดในศาล ระเบยบกฎเกณฑ ตลอดจนขนตอนในการแปล

ขอท 4 กรณทศาลมค าสง ลามตองแสดงหนงสอรบรองการฝกอบรมหรอประสบการณท

เกยวของกบการแปลอยางถกตองและครบถวน

6) สรางความเขาใจแกสาธารณชนเกยวกบอาชพการแปลและตความ 7) ท างานเพอใหแนใจวาคนทไมสามารถพดภาษาองกฤษสามารถเขาถงบรการลามทมคณภาพและไดรบการ

รบรองจากเจาหนาท 11 ประมวลจรยธรรมลามในศาลยตธรรม ขอ 1-5 โดยส านกคณะกรรมการตลาการศาลยตธรรม

71

ขอท 5 ลามตองรกษาขอมลเกยวกบคดทตนปฏบตหนาทไวเปนความลบ

จากประมวลจรยธรรมลามในศาลยตธรรมขางตนนจะเหนไดวาแมจะมการก าหนดหนาท

ของลามแตหนาททก าหนดไวเหลานนตางเปนการก าหนดทไมชดเจนและไมเปนรปธรรมอยางเพยงพอ

ยกตวอยางเชน จากขอท 1 “...มความรและความเขาใจในภาษาทแปลอยางถองแท...” การวดความร

และความเขาใจในภาษาทแปล ตวลามเองนนเขาใจอยางถองแทหรอไมนน ควรทจะมการทดสอบหรอ

เขารบการอบรมเพอทจะไดเปนผเชยวชาญในภาษานน ๆ ซงการก าหนดใหมการทดสอบหรอเขารบ

การอบรมจะเปนสงทยนยนไดระดบหนงถงการผานมาตรฐานของการเปนลามในศาลทไดก าหนด

ขนมาไดอยางเปนรปธรรมมากขน และเมอเปรยบเทยบกบประมวลจรยธรรมและประมวลจรรยาบรรณ

ของประเทศออสเตรเลยซงไดก าหนดเกยวกบความสามารถและความช านาญในภาษาทลามท าการ

แปลวา ลามจะรบงานเฉพาะงานทพวกเขามความช านาญในภาษานน ซงเปนภาษาทพวกเขาตองผาน

คณสมบตซงไดรบการฝกอบรมและมหนงสอรบรอง และลามและตองระบขอบเขตและความสามารถ

ของตนใหอยในภาษาทตนท าการแปลได หรอตองพจารณาด เปนกรณไป หากมการรองขอจาก

ลกความ ซงหากลามไมสามารถแปลได กใหแจงตอลกความทนท เพอหาทางแกอนตอไป ทงนยง

ก าหนดในรายละเอยดเกยวกบการแปลไวอกวาลามจะไมเปลยนแปลง เพม หรอละเวนสงใด ๆ จาก

เนอหาและความตงใจของขอความตนฉบบ หรอลามจะรบแกไขทนททมการตความหรอแปลความ

ผดพลาด เปนตน หรอในขอท 2 “... ลามตองปฏบตหนาทใหอยในขอบเขตของการแปลและไมให

ค าแนะน า หรอแสดงความคดเหนแกบคคลทตนปฏบตหนาทเปนลาม” หากเปนกรณเชนน ควรมการ

ทดสอบโดยการทา (challenge) จากคความ ศาล ทนายความหรออยการ เพอทดสอบความถกตองในการ

แปลของลามหรอไม หรอจากขอท 3 “... ตลอดจนขนตอนในการแปล” ควรบญญตกฎหมายใหชดเจน

วาลามมขนตอนในการแปลอยางไร หรอตองปฏบตตนอยางไรเมออยในศาล ซงกควรมาจากการจด

อบรมและชแจงทส านกงานศาลยตธรรมควรจดอบรมและเปดสอบการเปนลาม หรอจากขอท 4 “...ลาม

ตองแสดงหนงสอรบรองการฝกอบรมหรอประสบการณทเกยวของกบการแปลอยางถกตอง...” ขอท 4

นไดกลาวถงการรบการฝกอบรมหรอประสบการณทเกยวของกบการแปล โดยไมไดกลาววาเปนเขารบ

การฝกอบรมหลกสตรใด หนวยงานใดเปนผจดท าหลกสตร ซงเหนควรใหเปนหลกสตรทจดท าขน

72

โดยศาลยตธรรมเอง สวนประสบการณในการแปลอยางถกตองและครบถวนนน หนวยงานใดเปนผ

ตรวจสอบความถกตองและจะตองถกตองมากนอยเพยงใดจงจะไดมาตรฐานตามทก าหนดไว หรอตาม

ขอ 5 “ลามตองรกษาขอมลเกยวกบคดทตนปฏบตหนาทไวเปนความลบ” ดงนนลามตองไมสนทนา

บอกกลาว หรอใหความเหนใดๆ ตอสาธารณะเกยวกบคดทตนแปลหรอมสวนเกยวของ แมวาขอมล

ดงกลาวจะมใชขอมลลบเฉพาะหรอมกฎหมายบญญตไวใหเปนความลบกตาม12 ซงในประมวล

จรรยาบรรณของประเทศออสเตรเลยกรณเกยวกบการรกษาความลบไดก าหนดไววา ลามและผแปลจะ

รกษาความลบและไมเปดเผยขอมลอนไดรบจากการท างานของพวกเขา และยงไดก าหนดรายละเอยด

ไวอกวา ในกรณทมการท างานเปนกลม การรกษาความลบนนครอบคลมถงสมาชกทงหมดในกลม

หรอการเปดเผยขอมลจะตองไดรบอนญาตจากลกความเสยกอนหรอตองเปนกรณทกฎหมายใหอ านาจ

เพอเปดเผยขอมลเอาไว เปนตน แตหากลามน าขอมลเกยวกบคดทตนปฏบตหนาทไปเผยแพรยง

สาธารณะ ลามนนจะไดรบบทลงโทษอยางไร ซงตามประมวลจรยธรรมของประเทศไทยไมไดบญญต

ไวแตอยางใด เพราะหากมการบงคบใชและปฏบตตามประมวลจรยธรรมลามอยางเครงครด ยอมเปน

หลกประกนความยตธรรมใหกบประชาชนอกทางหนง เพอสรางความเชอมนใหกบประชาชนวาทกคน

สามารถเขาถงความยตธรรมไดโดยไมมการแบงแยกแมจะตางชาตตางภาษากตาม13 ปญหาดงกลาวยอม

สงผลตอแนวทางการปฏบตของลามและยงสงผลกระทบตอการคมครองสทธของจ าเลยชาวตางชาตผ

ถกกลาวหาเปนแนแท

4.3 วเคราะหเปรยบเทยบคาตอบแทนของลาม ในประเทศไทย ประกอบกบประเทศสหรฐอเมรกาและ

ในประเทศออสเตรเลย

จากการศกษาพบวา ในประเทศไทยมการแกไขเปลยนแปลงคาปวยการลามอยหลายครง

ซงลาสดไดก าหนดโดยกระทรวงยตธรรมวาดวยระเบยบการจายคาปวยการ คาพาหนะเดนทาง และคา

12สราวธ เบญจกล, “จรยธรรมลามในศาลยตธรรม,” สบคนเมอวนท 3 กมภาพนธ 2559, จาก

http://www.manager.co.th/Daily/ViewNews.aspx?NewsID=9540000048920 13 เพงอาง.

73

เชาทพกลามทศาลจดใหเกยวกบการจายคาปวยการแกลามโดยอาศยอ านาจตามประมวลกฎหมายวธ

พจารณาความอาญามาตรา 13 วรรคหก แหงประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา โดยก าหนดให

จายคาปวยการในชวโมงละ 500 บาท แตไมเกน 800 บาท และทงวนไมเกน 2,400 บาท ซงวเคราะห

แลวเหนวา ลามในศาล เปนอาชพทมความเครยด เพราะตองอยในความคาดหวงของบคคลผเกยวของ

ในคดหลายฝาย อกทงตองหมนฝกฝน และพฒนาตวเอง ดวยการศกษาหาความรทางดานภาษา อกทง

ทางดานกระบวนการพจารณาคดตามกฎหมายอยเสมอ การทจะท างานเปนลามอสระ โดยมไดประกอบ

อาชพอนเลย ดวยอตราคาปวยการดงกลาวเปนไปไดยาก เพราะหากค านวณตามอตราคาครองชพใน

ปจจบน อกทงในประเทศไทยยงไมไดก าหนดแยกคาปวยการระหวางลามทไดรบการรบรองคณสมบต

จากส านกงานศาลยตธรรมและลามทมความเชยวชาญเปนพเศษ ดวยเหตผลนเอง คนจงไมคอยนยมมา

เปนลามในศาลซกเทาไหร เพราะไดคาตอบแทนนอย เมอเทยบกบคาครองชพในปจจบน

หากเปรยบเทยบกบประเทศสหรฐอเมรกาไดก าหนดคาตอบแทนลามเอาไว โดยแบงเปน

ลามทมทกษะทางดานภาษาและลามทมความเชยวชาญเปนพเศษซงไดรบการรบรองจากโปรแกรมของ

ผอ านวยการส านกงานบรหารของศาลสหรฐอเมรกา ซงถอวาเปนการเพมโอกาสในการไดคาตอบแทน

ทสงขนใหกบลาม และถอเปนโอกาสทท าใหคนอยากมาเปนลามมากขน และเมอมการเปดสอบจาก

หนวยงานเชนศาลยตธรรม กจะท าใหคนอยากหาความรเพมเตม เพอมาสอบการขนบญชลามทมความ

เชยวชาญเปนพเศษ และถอเปนประโยชนกบกระบวนการยตธรรม โดยเฉพาะจ าเลยซงถอเปนประธาน

แหงคด

ในประเทศออสเตรเลย กมการก าหนดคาตอบแทนของลามเอาไว ซงขอมลทนกศกษาของ

ออสเตรเลยไดท าการสอบถามลาม พบวาเกอบครงหนงของลามทไปสอบถาม ไดคาตอบแทนจากการ

เปนลาม เฉลยชวโมงละ 1,700-2,100 บาท กถอวาเปนคาตอบแทนทสงเมอเทยบกบคาตอบแทนลามใน

ประเทศไทย และเมอพจารณากบคาครองชพในปจจบน

จากการวเคราะหปญหาทงหมดขางตน จะพบวาในประเทศไทย เรองการแจงสทธของ

จ าเลย โดยเฉพาะอยางยงจ าเลยชาวตางชาต เพอใหเปนไปตามหลกประสทธของจ าเลยและเพอใหจ าเลย

ตอสคดไดอยางเตมท มไดมการบญญตใหศาลสอบถามจ าเลยวาตองการลามหรอไม หากแตเปน

74

ดลพนจของศาล ซงในความเปนจรงแลว ศาลอาจไมสามารถรไดวาจ าเลยเขาใจและรบรสทธของตน

หรอไม เพยงใด เพราะอยางทกลาวมาแลววาจ าเลยอาจไดยนค าพดของศาล แตจ าเลยมไดเขาใจใจ

ความหมายของค าพดนนอยางแทจรง ซงในหลายครงอาจท าใหจ าเลยชาวตางชาตมไดตอสคดอยางเปน

ธรรม และไดรบสทธทตนพงม เพยงเพราะปญหาในการสอสารทางภาษา อกทงคณสมบตของลาม ก

มไดบญญตไวชดเจนวาคณสมบตของลาม ควรเปนอยางไร มการสอบเพอใหเปนมาตรฐานเดยวกน

หรอไม และหากจะพจารณาถงประมวลจรยธรรมลามในประเทศไทย กบญญตไวอยางกวางๆ ท าใหใน

หลายครงแนวทางการปฏบตตนของลามในประเทศไทย ยงไมชดเจนเทาทควร และปญหาในเรอง

คาตอบแทนของลาม ซงหากเทยบกบคาครองชพในปจจบนจะเหนไดวา มการก าหนดคาตอบแทนลาม

ทนอยเกนไป เหลานถอเปนปญหาในการพจารณาคดในไทย ซงควรไดรบการแกไขโดยเรว

บทท 5

บทสรปและขอเสนอแนะ

5.1 บทสรป

การสอสารถอเปนเรองส าคญมาก ในดานสงคม เศรษฐกจ วฒนธรรม การศกษา รวมถง

กระบวนการพจารณาคด และยงในยคปจจบนมการสอสารทไรพรมแดนตามชองทางตางๆ เชน

อเมลหรอสอโซเชยลตางๆ จงหลกเลยงไมไดวาในหลายครง เราตองตดตอสอสารกบชาวตางชาต

ซงใชภาษาทแตกตางจากภาษาไทย ท าให “ลาม” เปนบคคลทมบทบาทส าคญ ในการชวยสอสาร

ระหวางบคคลทสอสารตางภาษากน โดยเฉพาะอยางยงในการด าเนนกระบวนการพจารณาคดอาญา

สทธของจ าเลยนบวาเปนเรองทส าคญอยางมาก เพราะในปจจบนน ถอวาจ าเลยเปน “ประธานแหง

คด” จงควรเปนบคคลทไดรบการคมครองและมสทธตางๆ เชนสทธทจะไดรบการสนนษฐานไว

กอนวาเปนผบรสทธ สทธทจะไมใหการ สทธทจะไดรบความชวยเหลอทางกฎหมายและทางการ

สอสารในคดอาญา เพอใหจ าเลยมหลกประกนสทธและไดใชสทธในการตอสคดอยางเตมท รฐจง

จ าเปนตองใหความคมครองบคคลเหลาน และท าใหการพจารณาคดอาญาเปนไปอยางรวดเรวและ

เปนธรรม ส าหรบจ าเลยชาวตางชาตกเชนกน หากตกเปนผถกกลาวหาแลว ควรท าใหพวกเขามสทธ

โดยเทาเทยมกน ดวยการท าใหพวกเขาเขาใจกระบวนพจารณาคดอาญา คอการจดใหมลามในการ

ปกปองสทธของจ าเลยชาวตางชาต โดยจะตองเปนผอธบายและท าใหจ าเลยชาวตางชาตเขาใจถง

สทธทตนพงมในการตอสคด และรบรกระบวนการพจารณา และเปนไปตามมาตรฐานเดยวกนกบ

จ าเลยทสามารถพดและเขาใจภาษาไทยได แตในปจจบน ประเทศไทยมเพยงประมวลกฎหมายวธ

พจารณาความอาญามาตรา 13 เทานนทบญญตเกยวกบเรองการมลาม และเปนการบญญตไวไม

ชดเจนเทาทควร เชนในกระบวนการพจารณาคด ศาลควรจดหาลามใหจ าเลยชาวตางชาต โดยใหถอ

เปนหนงในหลกประกนสทธของจ าเลยชาวตางชาต เพราะชาวตางชาตทสามารถพดภาษาไทยได

อาจไมเขาใจในความหมายของภาษาไทย และอาจจะแปลความหมายผดไปจากขอเทจจรง ท าให

พวกเขาเสยสทธตางๆทพวกเขาสมควรจะไดรบ เพยงเพราะพวกเขาไมสามารถเขาใจภาษาไทย

76

ในประเทศสหรฐอเมรกามการบญญตสทธของจ าเลยเอาไวในบทบญญตของ

รฐธรรมนญแกไขเพมเตม เชนจ าเลยมสทธไดรบการพจารณาคดโดยเปดเผย รวดเรว ตอเนองและ

เปนธรรม สทธทจะไดรบทราบถงลกษณะและเหตแหงขอกลาวหา สทธทจะไดรบการชวยเหลอ

จากทนายในการตอสคด เปนตน ซงกฎของสหรฐในการด าเนนกระบวนการทางอาญา กบญญตให

ศาลเลอก ก าหนดตวลาม และคาใชจายใหแกลาม การแตงตงลามในศาลสหรฐ เพอใหการพจารณา

คดด าเนนไปดวยความยตธรรมและ ไดก าหนดใหมผ อ านวยการส านกงานบรหารของศาล

สหรฐอเมรกาเปนผ คดเลอกบคคลทมคณสมบตในการท าหนาทลาม โดยไดแบงลามออกเปน

ประเภทอยางชดเจน ซงคาตอบแทนลามกจะแตกตางกนไปตามประเภทของลาม หรอในมลรฐ

แคลฟอรเนยกไดก าหนดใหจดการสอบ โดยมทงสอบขอเขยนและสอบปากเปลา โดยจะวดผลทง

ความร ความสามารถ ความเชยวชาญ ประสบการณของผทสมครสอบ ใหเปนมาตรฐานเดยวกน

ในประเทศออสเตรเลย ไดบญญตเรองลามไวใน พระราชบญญตวธพจารณาความ

อาญา กลาวคอหากศาลเหนวาบคคลนนไมมความรทางดานภาษาองกฤษเพยงพอทจะเขาใจและเขา

รวมการพจารณาคด ศาลจะตองไมพจารณาคดโดยปราศจากลามในการแปล อกทงประเทศ

ออสเตรเลยไดก าหนดประมวลจรยธรรม เพอเปนหลกการปฏบตของลาม วาลามควรมหลกในการ

ปฏบตตน หรอการท างานอยางไร รวมถงก าหนดประมวลจรรยาบรรณลามเพอเปนแนวทางการ

ปฏบตตนของลามในกระบวนการยตธรรม ในทางปฏบต หากเกดกรณเชนน ลามควรปฏบตตน

อยางไร อกทงก าหนดคาตอบแทนลามอยางเหมาะสมอกดวย

ดงนเมอพจารณาตามขอมลขางตน จะเหนไดวาศาลจะตองจดหาลามใหจ าเลย

ชาวตางชาต ทไมสามารถสอสารและเขาใจภาษาองกฤษ โดยหนวยงานทเกยวของจะตองแตงตง

ลามทมคณสมบตและมทกษะ ความรความสามารถ และความประพฤตตามแนวทางทประมวล

จรยธรรมและประมวลจรรยาบรรณก าหนดไว แสดงใหเหนวาประเทศตางๆ กใหความส าคญกบ

จ าเลยชาวตางชาต โดยการคมครองสทธทจ าเลยพงไดรบ เพอใชในการตอสคดไดอยางเตมท จ าเลย

ชาวตางชาต ควรไดทราบถงสทธดงกลาวขางตนดวยการมลามในการแปล และตองแปลใหถกตอง

เขาใจ และชดเจนอกดวย

77

5.2 ขอเสนอแนะ

จากบทสรปจะเหนไดวาบคคลทจะมาท าหนาทลามของจ าเลยในชนศาลสมควรท

จะตองเปนบคคลทมความรในภาษาทตนแปล ไมวาจะเปนภาษาพด ภาษาทางการ หรอค าศพท

กฎหมาย และจะตองมความรในเรองกฎหมายวธพจารณาความอาญาเบองตนเพอทจะสามารถ

ถายทอดใหจ าเลยรบรและเขาใจหลกประกนสทธทตนพงม อกทงเขาใจกระบวนการพจารณา

คดอาญาในศาลไดอยางถกตอง ผ เขยนจงมขอเสนอแนะในการแกไขปญหาลามของจ าเลย

ชาวตางชาตในชนศาลเพอคมครองสทธใหเทาเทยมกบสทธของจ าเลยชาวไทย โดยมจดประสงค

เพอใหจ าเลยชาวตางชาตสามารถตอสคดไดอยางเตมท ดงตอไปน

5.2.1 ควรแกไขเพมเตมหลกประกนสทธของจ าเลยชาวตางชาตใหเทาเทยมกบจ าเลยชาวไทย

โดยการเพมเตม ประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 172 วรรคแรก “เมอโจทกหรอ

ทนายโจทกและจ าเลยมาอยตอหนาศาลแลว และศาลเชอวาเปนจ าเลยจรง ใหอานและอธบายฟอง

ใหจ าเลยฟง และถามวาไดกระท าผดจรงหรอไม จะใหการตอสอยางไรบาง ค าใหการของจ าเลยให

จดไว ถาจ าเลยไมยอมใหการ กใหศาลจดรายงานไวและด าเนนการพจารณาตอไป โดยหากเปน

จ าเลยชาวตางชาต ศาลจะตองถามวาจ าเลยตองการลามดวยหรอไม” และก าหนดคณสมบตของลาม

ในประมวลกฎหมายวธพจารณาความอาญา มาตรา 13 วรรค 7 โดยบญญตวา “ทงนการก าหนด

คณสมบตของลามใหเปนไปตามมาตรฐานเดยวกน โดยใหส านกงานศาลยตธรรมเปนผก าหนด

คณสมบตและเปนผจดใหมการสอบตามระเบยบทก าหนด ซงเฉพาะลามทไดรบการรบรองและ

ลามทไดขนทะเบยนโดยมความเชยวชาญเปนพเศษเทานน จงจะมาเปนลามในศาลได”

5.2.2 การก าหนดคณสมบตของลาม มาตรการจดหาลามใหจ าเลยและแนวทางปฏบตตนของ

ลาม

ก าหนดหนวยงานหรอองคกรทมหนาทรบผดชอบในการจดหาลาม หรอฝกอบรม

ทดสอบคณสมบตและความสามารถของลาม ทงนเพอใหเกดมาตรฐานเดยวกนในชนพจารณาใน

ศาล ดงนนผเขยนมขอเสนอแนะวาองคกรทมหนาทรบผดชอบมหนาทตงแตฝกอบรม การทดสอบ

คณสมบตและความสามารถควรจะเปนส านกงานศาลยตธรรม เนองจากในปจจบนนส านกงานศาล

ยตธรรมไดคอยจดหาลามเพอมาท าหนาทในการพจารณาคดอาญาใหกบศาลตาง ๆ อยแลว

78

นอกจากนเพอใหงายตอการตรวจสอบและควบคมมาตรฐานของลาม ผ เขยนม

ขอเสนอแนะเพมเตมวาควรจดท าทะเบยนการขนบญชเปนลาม โดยแบงลามออกเปนสองประเภท

ไดแก

(1) ลามทไดรบการรบรอง เปนลามทตองผานการสอบโดยส านกงานศาลยตธรรม โดย

จะมทงการสอบปากเปลาและสอบขอเขยน เพอวดผลความรทางดานภาษาและความรเบองตนใน

กระบวนพจารณาคดตงแตชนสอบสวนจนถงชนศาล และออกใบอนญาตใหลามยดถอเอาไว

การสอบนนกจะเปนการประเมนความสามารถ ทกษะ และความเชยวชาญในดานภาษา

ของลาม โดยมการอธบายรายละเอยดการสอบอยางชดเจน

(2) ลามทขนทะเบยนโดยมความเชยวชาญเปนพเศษ เชนผานการอบรมหรอสมมนา

โดยโครงการขององคกรรฐทมหลกเกณฑก าหนดการคดเลอกผทจะมาเปนลามหรอผทมความ

เชยวชาญทางดานกฎหมายเปนพเศษ หรอสอบผานการเปนลามขององคการสหประชาชาต โดย

จะตองมเอกสารมายนยนและรบรองดวย เปนตน

นอกจากนหากลามทไดขนทะเบยนไว แตประพฤตปฏบตตนดงขอเทจจรงตอไปนให

ผรบผดชอบลบชอลามออกจากทะเบยนลาม

(1) ไมมความเปนกลางในการท าหนาทลาม

(2) ประพฤตตนไมเหมาะสมแกการเปนลาม

(3) กระท าการหรอละเวนกระท าการตามหนาทของลามโดยจงใจหรอประมาทเลนเลอ

จนเปนเหตใหเสยหายแกผตองหาหรอจ าเลยอยางรายแรง

(4) ไมถอปฏบตตามประมวลจรยธรรมลาม และการไมถอปฏบตนนเปนเหตใหเสยหาย

แกผตองหาหรอจ าเลยอยางรายแรง

มาตรการจดหาลามใหจ าเลยนนคอ เมอศาลแจงสทธของจ าเลยในการมลาม และจ าเลย

รองขอลามตอศาล ใหศาลตดตอไปยงส านกงานศาลยตธรรมเพอเปนผจดหาลามใหจ าเลยโดยม

ชกชา และตองเปนลามทขนทะเบยนไวแลวเทานน เพอใหมความร ความสามารถทางดานภาษา

และดานกฎหมายทท าใหเกดมาตรฐานเดยวกน

และแนวทางปฏบตของลาม ควรแกไขเพมเตมประมวลจรยธรรมลามในศาลยตธรรม

ใหมความชดเจนและเปนรปธรรมมากขน ก าหนดโทษของการทลามฝาฝนบทบญญต ดงตอไปน

79

(1) ลามตองมความรความเชยวชาญในภาษาไทย ภาษาทลามตองท าการแปล และ

กฎหมายเบองตน

(2) ลามตองซอสตยสจรต แปลตรงตามความเปนจรง ไมใหค าแนะน าหรอแสดงความ

คดเหน และเกบรกษาความลบของจ าเลยเอาไว เวนแตจะเปดเผยใหผอนทราบเพอประโยชนแหง

คด

(3) หากลามไมสามารถเขาใจและแปลขอความของจ าเลยได ลามจะตองแจงใหผ

พพากษาในคดนนทราบโดยเรวทสด เพอเปลยนลามคนอนมาแทนใหเหมาะสมตอไป

(4) หากลามฝาฝนขอก าหนดขางตน เจาพนกงานสอบสวน ภายใตส านกงานศาล

ยตธรรม มหนาทสอบสวนขอเทจจรง และหากกรณรายแรงสามารถมค าสงพก หรอเพกถอน

ใบอนญาตได

5.2.3 เพอการก าหนดคาตอบแทน โดยแกไขคาตอบแทนของลามใหเหมาะสมตามประเภท

ของลาม เมอเทยบกบลามเอกชนและคาครองชพในปจจบน และตามประเภทของลาม โดยแบงเปน

(1) ลามทไดรบการรบรอง ควรจะมอตราคาตอบแทนอยทชวโมงละ 800-1,200 บาท

และหากท างานทงวน ไมเกนวนละ 4,000-6,000 บาท เมอส านกงานศาลยตธรรมพจารณาจาก

ประสบการณ

(2) ลามทขนทะเบยนโดยมความเชยวชาญเปนพเศษ ควรจะมอตราคาตอบแทนอยท

ชวโมงละ 600-1,000 บาท และหากท างานทงวน ไมเกนวนละ 3,000-5,000 บาท เมอส านกงานศาล

ยตธรรมพจารณาจากประสบการณ

บรรณานกรม

81

บรรณานกรม

ภาษาไทย

เกยรตขจร วจนะสวสด. หลกกฎหมายวธพจารณาความอาญาวาดวยการด าเนนคดในขนตอนกอน

การพจารณา. ประเทศไทย: สยามพรนตง, 2553.

กองสารนเทศและประชาสมพนธ ส านกงานศาลยตธรรม. “จดหมายขาวส านกงาน

ศาลยตธรรม.” http://www.iprd.coj.go.th/doc/data/iprd/iprd_1463385913.pdf,

1 มถนายน 2559.

คนง ฦาไชย. กฎหมายวธพจารณาความอาญา. เลม 2. กรงเทพมหานคร: โรงพมพเดอนตลา, 2556.

คณต ณ นคร. กฎหมายวธพจารณาความอาญา. พมพครงท 8. กรงเทพมหานคร: วญญชน, 2555.

คณต ณ นคร. กฎหมายอาญาภาคความผด. กรงเทพมหานคร : โรงพมพมหาวทยาลยธรรมศาสตร,

2557.

จตต ตงศภทย.กฎหมายอาญาภาค 2. กรงเทพมหานคร: โรงพมพสยามพรนตงกรฟ จ ากด, 2536.

ชาต ชยเดชสรยะ. มาตรการทางกฎหมายในการคมครองสทธมนษยชนในกระบวน

การยตธรรมทางอาญา. กรงเทพมหานคร: โรงพมพเดอนตลา, 2549.

ณรงค ใจหาญ. หลกกฎหมายวธพจารณาความอาญา. เลม 2. กรงเทพมหานคร: วญญชน, 2556.

ณฐถาวด ลตระกล. “สทธในการมทนายความ: ศกษาเปรยบเทยบผลการละเมดสทธในชน

สอบสวนและชนพจารณา.” วทยานพนธมหาบณฑต คณะนตศาสตรปรด พนมยงค

มหาวทยาลยธรกจบณฑตย, 2555.

ดวงจตต ก าประเสรฐ. กฎหมายแองโกลอเมรกนเบองตน. กรงเทพมหานคร: ส านกพมพ มหาวทยาลยรามค าแหง, ม.ป.ป. ทศนย แกวพลา. “สทธการมทนายความในคดอาญา.” วทยานพนธมหาบณฑต คณะนตศาสตรปรด

พนมยงค มหาวทยาลยธรรมศาสตร, 2527.

82

ทรงพล อวนกลน. จกรพงษ ปยรชตวฒน. นนทวน อจฉรยพล และคณะ.

การพฒนากฎหมายเกยวกบการคมครองสทธในการมลามในคดอาญาของคความ

ชาวตางชาต. น. 9 (2557).

ธนา แสงพทกษ. “สทธทจะไดรบทราบขอกลาวหา.” วทยานพนธมหาบณฑต คณะนตศาสตรปรด

พนมยงค มหาวทยาลยธรกจบณฑตย, 2548.

รงนภา เอยมศร. “สทธของผตองหากบการชวยเหลอทางกฎหมาย.” วทยานพนธมหาบณฑต

คณะนตศาสตรปรด พนมยงค มหาวทยาลยธรกจบณฑตย, 2558.

รงเรอง ฤตยพงษ. “ระบบอยการในประเทศสหรฐอเมรกา.” วารสารอยการ. น. 36 (2534).

ศรณยา เลศศาสตรวฒนา. “สทธของผตองหาและจ าเลยในการมลามในการด าเนนคดอาญา.”

วทยานพนธมหาบณฑต คณะนตศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย, 2539.

ศ.พ.ต.อ.หญงดร.พชรา สนลอยมา. โครงการวจยศกษาทบทวนกฎหมายและกระบวนการ

ยตธรรมทางอาญา และความรวมมอในเรองทางอาญาของภมภาคอาเซยน เพอเตรยม

ความพรอมเขาสประชาคมอาเซยน. น. 2 (2557).

ศนยขอมลความร ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน. “บทความ AEC ทควรอาน.”

http://www.thai-aec.com/category/aec-must-read, 31 สงหาคม 2559.

สาลณ ภรงเรองผล. ค าอธบายกฎหมายวธพจารณาความอาญาในชนศาล (ฉบบเขาใจงาย).

เชยงใหม: พลอยการพมพ, 2558.

สมยศ เชอไทย. ค าอธบายหลกรฐธรรมนญทวไป. กรงเทพมหานคร: ส านกพมพวญญชน, 2535.

สราวธ เบญจกล. “จรยธรรมลามในศาลยตธรรม.มตชน.”

http://www2.manager.co.th/Daily/ViewNews.aspx?NewsID=9540000048920,

22 สงหาคม 2558.

หยด แสงอทย. ความรเบองตนเกยวกบกฎหมายทวไป. กรงเทพมหานคร: ส านกพมพประกายพรก,

2542.

83

ภาษาตางประเทศ

Berk- Seligson, Susan. The Bilingual Courtroom, 2002.

Elena M. de Jongh. From the Classroom to the Courtroom: A guide to interpreting in the U.S.

justice system, 2012.

Holly. Mikkelson. Introduction to court interpreting, 2000.

Court Interpreter. “Judicial council of California.” http://www.courts.ca.gov/1095.htm,

19 ตลาคม 2559.

Judicial Council of California. Knowledge. “Skills and Abilities essential for Court

Interpretation.” http://www.courts.ca.gov/documents/KSAs.pdf, 20 ตลาคม 2559.

Sandra Hale. Interpreter Policies. “Practices and Protocols in Australian Courts and Tribunals A

National Survey.” http://www.aija.org.au/online/Pub%20no89.pdf, 4 พฤศจกายน 2559.

84

ประวตผเขยน

ชอ – สกล ศรนภา พฒนภทอง ประวตการศกษา พ.ศ. 2549 นตศาสตรบณฑต มหาวทยาลยหอการคาไทย

พ.ศ. 2551 ประกาศนยบตรอบรมวชาวาความแหง สภาทนายความ

ต าแหนงและสถานทท างานปจจบน บรษท ฟจฟลม (ประเทศไทย) จ ากด ทนายความ