شناسایی دانش
TRANSCRIPT
فرایندهای مدیریت دانششناسایی دانش
93 بهار
مدرس :
استاد محترم سرکار خانم دکتر حسین قلی زاده
بابک سرخپور و سلمان موسویکارشناسی ارشد مدیریت فن آوری اطالعات
گرایش مدیریت دانش
سئوال
4
هاي مديريت دانشآشنايي با سيستم
4
مديريت دانش
شركت مشاورين كيفيت
پرداز
4
چيز هم?ه دانس?تن ب?ه قادر كس?ي ه?ر نيست
نياز كه را هرآنچ?ه بداني?م باي?د م?ا ام?ا داريم در كجا بيابيم
دانستن به خودي خود كافي نيستتوانيم بكنيم؟ با اين دانش چه كاري مي
فرايندهاي مديريت دانش
شناسايي دانش
:با طرح اين سؤالآيا مي دانيم كه چه مي دانيم؟ •انجام اي�ن وظيف�ه مديري�ت دان�ش يعن�ي •
شناسايي دانش آغاز مي شود.�ر عدم •���ه خاط���ازمانها ب���ياري از س��بس
آشناي�ي ب�ا دان�ش خود در تص�ميم گيري ها و هدف گزاري ها دچار مشكل مي گردند .
�ش درون و •��ع دان��ايي مناب��ه شناس� البت�م انجام ��ورت توأ��ه ص��ازمان ب�بيرون س
مي شود
5
راهبردهای مدیریت دانشرا Drew, 1999درو)• تجاری دانش از طبق�ه چهار )
شناسایی کرد:آنچه ما می دانیم که می دانیم•آنچه ما می دانیم که نمی دانیم•آنچه ما نمی دانیم که می دانیم•آنچه ما نمی دانیم که نمی دانیم•• Drew ت دانش�اضاف�ه م�ی کن�د ک�ه بیشت�ر برنام�ه های مدیری
بهترین اشتراک ک�ه شام�ل اول هس�تند، مورد ب�ا رابط�ه در فعالیت ها درون مرزهای داخلی می شود.
و • خطر بیشتری�ن نوع چهارمی�ن راه�بردی، دیدگاه ی�ک از فرصت را برای سازمان ایجاد می نماید.
راهبردهای مدیریت دانش
آگاهی دانش/
محتوای دانش
آنچه می دانیم که
می دانیم
آنچه می دانیم که
نمی دانیم
آنچه نمی دانیم که
می دانیم )شناسایی
)
آنچه نمی دانیم که
نمی دانیم
تمرکز اشتراک دانش
جستجو، خلق و
کسب دانش
پرده برداری و بهره
برداری از دانش
افشای خطرهای کلیدی و کشف فرصتها
ابزار ارزیابی مقایسه ای و الگو گیری
تحقیق و توسعه،
تحقیق در بازار، هوش
رقابتی
نقشه های دانش،
آموزش، شبکه های
ارتباطی
تنش خالقانه
ناحی�ه و ساخت ابعاد 4ب�ا مدیری�ت بر ه�ر •راهبردی، ابزار ی�ک منظور ب�ه دان�ش س�ازمان اولی�ن قدم را ب�ه س�مت توسعه
راهبرد بر مبنای دانش بر می دارد،
8
ابزار های شناسايي دانش
�ش، نقشه����هاي دان(Knowledge
Brokerطه�هاي ( واس�ا( )دالل������ انتقال ه
دان�ش، آشكارس�ازي �ش در ���ي دان��درون
سازمان
شرکت ها پیش از سرمایه گذاری سنگین روی توسعه قابلیت های جدید باید بدانند که چه دانش و تخصصی در داخل و خارج
از مجموعه آنها وجود دارد.
اکثر شرکت های بزرگ مسیر داده ها، اطالعات و قابلیت های داخلی و خارجی
خود را از دست می دهند.
این عدم شفافیت منجر به ناکارامدی، تصمیمات جاهالنه و فعالیت های اضافی
9می گردد
شناسايي دانش
شناسايي دانشهاي مفيدي كه در فرآيندها، رويه هاي كاري و اقدامات سازمان وجود دارد.
10
11
Knowledge identification
• goal– survey the knowledge items– prepare them for specification
• input– knowledge-intensive task selected– main knowledge items identified. – application task classified
• assessment, configuration, combination of task types
• activities– explore and structure the information sources– study the nature of the task in more detail
مدل پروبستشناسايي دانش مرحله اول فرآيند مديريت دانش
است که ممکن استتوسعه ي?ا دان?ش ضمن?ي جدي?د توس?عه عنوان ب?ه دان?ش ص?ريح از داده و اطالعات و ي?ا تلفي?ق دانش
قبلي تعريف شده است.
12
مدل مارپیچی سلسله مراتبیقب?ل از خل?ق و اشتراک دانش شناس?ایی دان?ش :
شناسایی س?ازمان نیاز مورد دان?ش اس?ت الزم شود ک?ه اشاره ب?ه س?ازماندهی و تحقق نیازهای یک ک?ه هنگام?ی . دارد س?ازمان درون دانش?ی جس?تجوگر دان?ش ب?ا ی?ک تقاضای کامال مشخ?ص به . میشود داده سوق دان??ش انتخاب س??وی نیازمند نخس??ت مرحل??ه در دان??ش شناس??ایی
شناسایی مکان یابی دانش کسب شده است و به پاالیش دان?ش آ?ن مناب?ع و دان?ش آ?ن موازات
میشود س?ازمان ده?ی و تحق?ق نیاز کشناس?ایی دان?ش ی?
های دانش?ی درون س?ازمان اشاره دارد . وقت?ی ی??ک جس??تجو گ??ر دان??ش ب??ا ی??ک تقاص??ای کامال مشخ?ص ب?ه س?وی انتخاب دان?ش س?وق داده م?ی
ودن??شو شناس??ایی دان??ش در مرجل??ه نخس??ت مس???تلزم مکان یاب???ی دان???ش کس???ب شده م???ی باش?د . ب?ه موازات شناس?ایی دان?ش و مناب?ع آ?ن
دانش پاالیش می شود .
13
مدل اروپایی
شناس?ایی دان?ش ب?ه عنوان گام اس?اسی و راهبردی درفراین?د مدیری?ت دان?ش و ب?ه عبارت?ی در الیه دوم مدل کمیت?ه اروپای?ی قرار دارد ک?ه ط?ی ای?ن فرایند افراد و می ک?ه آنچ?ه درباره ت?ا شون?د م?ی تشوی?ق س?ازمان خواهن?د تحق?ق یاب?د و دان?ش مورد نیاز برای آ?ن در واقع
بیندیشند. ای?ن ام?ر مس?تلزم تحلی?ل دان?ش موجود و در دسترس و
همچنی?ن دان?ش مورد نیاز اس?ت ک?ه فعالی?ت اساسی ای ص??ورت دان??ش شناس??ایی از مرحل??ه ای??ن در ک?ه
که اس?ت دانش?ی ی?ا شکاف گپه?ا گیرد شناس?ایی م?ی در اینکار شود. مشخص بایس?تی اس?تراتژیک دان?ش در و راهبردی دان?ش نیازهای برای س?ازمانی س?طح مورد دانش و اطالعات برای جس?تجوی فردی س?طح
نیاز صورت می گیرد. تصمیم از پشتیبان?ی اس?اس موجود دان?ش شناس?ایی
ابزارهایی ای?ن منظور روشه?ا و لذا برای گیریهاس?ت ک?ه م?ی توانن?د ای?ن گام را هدای?ت و حمای?ت کنن?د ذکر شده ک?ه از جمل?ه آنه?ا راه?بردهای جس?تجوی نظام مند بازخورد و نقش?ه کشی تکنی?ک های ، مغزی بارش و
مشتریان هست.
14
پروسه شناسايي :پروسه شناسايي دانش شناسايي دانش
شامل تمام فعاليت هايي است كه آگاهي از نياز به خلق دانش جديد و به روز رساني انواع
دانش موجود را توسعه مي دهد. همچنين فعاليت هايي را كه شكل، قابليت تبديل و
مالك دانش مورد نياز را تعيين مي كنند، در بر مي گيرد.
در زير نمونه هاي چنين فعاليت هايي آمده است:
تعين شكاف دانش بواسطة مقايسة نيازهايدانش با دانش موجود
شناسايي شكل و قابليت تغيير دانش موردنياز
شناسايي منابع دروني و بيروني دانش موردنياز
15
چرخه عمر يك موضوع دانشي با مرحله شناسايي دانش شروع
مي شود.
دانش نقشه تعاریفها، • جریان مناب?ع، بازیگران، از منظ?ر ی?ک دان?ش نقش?ه
محدودی?ت ه?ا و حفره های دان?ش در س?ازمان ه?ا را ب?ه تصویر کد حال?ت اطالعات دو ب?ه س?مت ابزار هدای?ت و م?ی کش?د اهمیت . اس?ت کرده ایجاد ضمن?ی ص?ریح دان?ش ی?ا شده وارتباطات بی?ن مخازن و مجموع?ه نیروهای دانش را آشکار
(. Kim et al., 2003می سازد.)ی?ک نقش?ه م?ی توان?د اشکال مختلف?ی داشت?ه باش?د و از یک •
تجسم از زرد، ص?فحات فهرس?ت ت?ا تص?ویری نمای?ش موضوعات مرتب?ط ی?ا نقش?ه مفهوم، ت?ا لیس?ت موجودی و یا ماتری?س دارای?ی، نقش?ه های فرایندهای کاری کلیدی و مهم ت?ا نقش?ه های فرایندهای کاری کلیدی و مه?م ت?ا نقشه های برگیرد. در را افراد اجتماع???ی رواب??ط و توس???عه
(Hellstorm& Husted,2004)ترس?یم موفقی?ت آمی?ز نقش?ه دان?ش نیازمند انجام گام های •
و دانشی مناب?ع ب?ه کام?ل توج?ه ب?ا بای?د ک?ه اس?ت مختلف?ی س?رمایه های فکری، درگیری تمام?ی کارکنان در ایجاد آن و باشد. سازمان شده تعیی?ن اهداف ب?ه دس?تیابی جه?ت در
(Eppler,2008 .)ابزار، شیوه ه?ا و رویکردهای متنوع?ی برای ترس?یم نقشه •
دان?ش، ب?ا توج?ه ب?ه معیارهای گوناگون?ی ک?ه م?ی تواند مورد ترین مناس?ب انتخاب ک?ه دارد وجود باش?د، توج?ه س?ازمان
( است. حیات??ی بس??یار س??ازمان برای Jafari etآنه??ا al,2009( ،)Yasin and Egbu,2010)
دانش نقشه تعریف ادامهدان?ش انتقال نقش?ه در ما ب?ه میتوان?د
دان?ش مناس?ب ب?ه مناس?ب ترین فرد در مناس?ب تری?ن زمان کم?ک کن?د تا اطمینان تصمیم تری?ن مناس?ب ک?ه شود حاص?ل انخاذ خواه?د شد. ی?ک نقش?ه دان?ش منابع، های حفره و ها محدودی?ت ه?ا، جریان در دانش توق??ف( ی??ا اتالف نقاط (های نقشه دهد. م?ی نشان را س?ازمان ب?ه شناسایی یافت?ه توس?عه دان?ش خوب س?رمایه فکری، معرف?ی اعضای جدید، و می کم?ک س?ازمانی یادگیری افزای?ش
(Tog and Mitra,2008کنند )
به طور كلي مي توان گفت كه نقشه هاي :دانش، امكانات زير را فراهم م يآورد
شفاف سازي فرآيندها و جريان دانش در سازمان•شناسايي دانشكاران، مح لهاي استقرار دانش، انواع •
دانش و جريان هاي دانشي موجودتعيين ضعف هاي مرتبط با دانش در سازمان •نمايش امكانات بالقوه •فراهم آوردن امكان چينش و استقرار دان شهاي جديد •
در كنار دانشهاي موجود برقراري ارتباط وظايف بين مكا نهاي استقرار دانش و •
دانشكاران طرح ريزي محل هاي الزم براي گسترش دانش •انطباق و جفت وجور كردن فرآيندهاي كسب و كار با •
دانشكاران
دانش نقشه ذینفعان
لیکاک) دی?د از دان?ش به 2006ذینفعان نقش?ه )4 گروه تقسیم می شوند:
. دان?ش آفرینان: منب?ع نوآوری و ای?د های جدید 1در سازمان هستند.
. توزی?ع کنندگان دان?ش: کس?انی ک?ه برای فرایند 2خل?ق ی?ا ب?ه ص?ورت س?اده برای ب?ه روزرس?انی دانش
سازمانی همکاری می کنند.دارایی 3 دارای ک?ه کس?انی دان?ش: دارندگان .
دانش?ی هس?تند و کنترل انتقال ی?ا مبادل?ه دان?ش با کاربران را انجام می دهند.
نقشه 4 ترس?یم هدف اولی?ن دان?ش: کاربران .برآورده برای که هس?تند دان?ش کاربران دان?ش س?اختن نیازهای دانش?ی روزان?ه ای?ن نقش?ه ها را
به کار می گیرند.
از س?وی دیگ?ر اجزاء نقش?ه دانش ( عبارت از :2009از دید سیتان)
دانش، مالکی??ت دان??ش، مکان مناسب بهنگام، دان?ش، اعتبار وبج?ا بودن دان?ش، حوزه دانش، تغییرات، به دان?ش حس?اسیت دانش، ب??ه دس??ترسی حقوق آمارو دانش، ای ذخیره واس?ط از استفاده آماری شاخ??ص
های کانال و واسط و دان?ش، استفاده از دانش است.
نوع دانش
دارایی ها منابع شکل فراداده
ذی نفعان
چه؟ کجا؟ چه فرمتی؟داده مورد دانش
چه کسی؟
صريح
سازماني : ساختار سازماني،مستندات
سازمان گروه كاري : كميته ها،
ژورن ال هافردي : چه كسي چه چيزي
مي داند، پروفايل هاي شايستگي، شناسايي
تخصص خارجي : مشتري، تعهدات،
اطالعات و دانش شركا و رقبا
مستندات و اطالعات سيستم هاي
اطالعاتسازمانيدارايي هاي
دانشي :ليست مجوزها،
توافقات ،�حق فر�انشيز
اختراعاتمنابع خارجي :
اتصاالتدانشي، گروه هاي
كاريبا شركا و متعهدان
فرمت هاي الكترونيكي وب سايت ها، اتصاالت
: w ord, pdfصفحات ، ( excelاسناديا ساير ( ،
گستردهفايل هاي متني ساده،
الگوها تصوير و گرافيك : انواع فرمت هاي ديجيتال و ارائه ها در فرمت پاورپوينت
اسطوره ها و
نمادهاي بصريثبت
اجزاء نقشه
دانش آفرينا
نشركادارندگان
كاربران
ضمنی
بهترين روش ها تجارب عملي و سودمند در مورد
چگونگي انجام كارتعامالت اجتماعي : چه
كسي چه چيزي مي داند .فردي : داستان ها،
الگوهاي ابتكارات، وقايع، تجارب، ليست ارتباطات
شناسايي تخصص :ساختار رسمي و غير
رسميشبكه هاي اجت
ماعي ياغير رسمي ذهن
افراد )تجربه و تخص ص(
اشاره گرها و فهرست هاي
راهنما
ساير فايل ه ا: تمام فايل هاي شامل دانش مانند
برنامه ها و كاربردهاي قابل اجرا ) با پسوندو غير ه(
exeساير تمام انواع فايل هاي
سازگار كاغذ و ساير فرمت هاي سنت ي:
اسنا د: اسناد كاغذي، كتاب ها و
گزارشاتويدئو و صوت
دانش نقشه اجزاء
چگونه يك نقشه دانش ايجاد ميشود
• كسب و جمع آوري فرآيندهاي معني دار و مهم دانش• جداسازي حامالن دانش )دانشكاران( و تع�يين محلهاي استقرار دانش
• كدگذاري محل ها و افراد ك�ه ب�ا فرآينده�ا مرتب�ط شد 1• اس�تقرار موارد كدگذاري شده در س�يستم راهنماي�ي
هاند• تعيين مكانيزم هاي كارآمدي كه عدم تمركز را امكا نپذير مي نمايند
(:Schoen, Sailer (1998 • به روزآوري شامل- كدگذاري و نظ�م بخش�ي براي روزآم�د كردن نق�ش ههاي دان�ش ب�ه عنوان ي�ك پي
شفرض است.- امكان اس�تفاده مفي�د از اي�ن كارته�ا زمان�ي رخ م�ي ده�د ك�ه ب�ه عنوان اس�ناد پويا
شناخته شوند و آنها را همواره بهروز نگهداري نمود. )متمركز – غيرمتمركز(
با افراد اي�ن باي�د كام�ل م�ي شود. افراد مختل�ف توس�ط آ�ن از - چنانچ�ه بخش�ي موضوع آشنايي داشته باشند و در
چارچوب خ�ط مش�ي هاي كل�ي و ب�ه موق�ع كارهاي مرتب�ط ب�ا آن را انجام دهد. و همچنين در اين رابطه مسئول
و پاسخگو باشند.- غيرمتمرك�ز بودن در ص�ورتي مفي�د اس�ت ك�ه چارچوب رعاي�ت شود در اي�ن صورت
سرعت در كار ايجادمي شود. مثالً ك�ارت هاي ويزيت توسط خود فرد به روز شود.
دانش هاي نقشه ايجاد فرايند
نحوه اجرايي� نمودن سيستم ايجاد و نگاهداري نقشه دانش را
مي� توان در الگوريتم چهار مرحله زير فرموله نمود :
صورت برداري و تحليل موجودي•مدل سازي كردن•تكنيكي� كردن•راه اندازي•
دانش هاي نقشه انواعنياز و هدف هاي دانشي • از دان�ش را ميتوان بر حس�ب نقش�ه هاي گوناگون�ي
س�ازمان ايجاد نمود. ب�ه عنوان مثال: در رابط�ه ب�ا دان�ش كارشناس�ان و خبرگان، دان�ش گروه ه�ا، تواناي�ي و قابل�ي تهاي س�ازماني، فرآينده�ا و نحوه توس�ع�ه دانش
، نقش�ه س�اختار دانش 2، نقش�ه داراي�ي دان�ش 1انواع مختلفينقش�ه مناب�ع دان�ش دان�ش 3 ، نقش�ه كاربرد دان�ش 4 توس�عه ، نقش�ه ، نقشه هاي خاص 5 6 ،
7نقشه دانش فردي نقشه دانش جمعي 1( Knowledge Source Map)
2( Knowledge Asset Map)3( Knowledge Structure Map)
4( Knowledge Application Map)5( Knowledge Development Map)
6( Special Map)7( Collective Maps)
در ادامه برخي از انواع نقشه هاي دانش معرفي مي گردند.
نقشه مفاهيماين نقشه ها با رسم
دياگرامهايي از ساختار دانش ايجاد مي شوند.
نقشه هاي خوشه اي دانش
يك نمونه ديگر از دياگرامهاي ساختار دانش از طريق • نمودن دانش ايجاد مي شود.2خوشه )دسته(
اين دياگرامها مي توانند همچنين نوع ارتباط فني را •(Lehrrner2000نمايش دهند)
•1 -Knowledge Cluster Map•2 -Cluster•3 -Search
•4 -Interaction•5 -Hyper linking
نقشه دانشكاران:
دان�ش ويژگ�ي هاي دانش • آنج�ا ك�ه نقش�ه هاي از )آشكار- پنهان…..( افراد را در بر نم�ي گيرد نقشه هاي خاص ديگري توس�ط دانشكاران و متخصصين به را آنه�ا كاري ابعاد م�ي شود.ك�ه تهي�ه س�ازمان ص�ورت كل�ي نماي�ش م�ي دهد. اي�ن نوع از راهنماها با فرد از كل�ي نماي داشت�ن ب�ا ت�ا ميكن�د كم�ك او را تر ب�ه ص�فحة زرد مشخص�ات كام�ل مراجع�ه
بدست آورد.
دانشي دارايي نقشه
Knowledge Assets Map Knowledge Topography
اين نوع نقشه، به همراه نشان دادن ميزان دانش افراد در حوز ههاي مختلف كاري كه از طريق اندازه گيري.) )مميزي(
دانش آنان به دست آمده است را نمايش ميدهد در اين جدول:
• در هر سطر : دانش )هاي( دانشكاران مشخص مي شود.•• در هر ستون : نوع دانش مشخص مي شود•• با عاليم قراردادي مختلف: ميزان كميت و كيفيت دانش •
فرد در گروه مورد نظر،� نمايش داده مي شود. به عنوان مثال سه نوع رده
بندي )تازه كار، كارشناس، خبره(•
خاص هاي نقشهبراي كاربرد دان�ش نقشهاي خاص ديگري را ني�ز مي •
توان طراحي نمود به عنوان مثال:نماي�ش مجازي بخشهاي )مراح�ل( مختل�ف ي�ك فرآيند •
ي�ا ي�ك پروژ هه�ا و نشان دادن دانش مورد نياز براي هر مرحله از كار.
اي�ن نوع نقش�ه ه�ا در مدلسازي فرايندهاي كاري بر •مبناي مديريت دانش كاربرد دارند
افراد دانش منابع دهنده نشان نقشه
به كمك اين نقشه ميتوان موارد زير را بد�ست آورد:•- نحوه توزيع دانش موجود در سازمان••.�- شناسايي افرادي كه در سازمان از عهده كار مشخصي برميآيند- نمايش مجازي وضعيت افراد از طريق تقسيم بندي زير امكا •
نپذير مي نمايد:• حوزه دانش•• دامنه كاربرد )اليه – سطح(•در اين حالت افراد در حوزه ودامن هاي مشخص نمايش داده •
ميشوند� كه از طريق آن مي توان جايگاه علمي و حوزه كاري آنان را مشخص نمود
1 -Vision2- Knowledge Source Map Pointer of Person
دانش ساختاري هاي نقشهنقشه هاي ساختاري دانش ساختار دانش را در سازمان نمايش مي دهند. و بدينوسيله مي توان ارتباط، پيوستگي، و وابستگي بين كارها
Weber/ Schumans)2000را مشخص نمود ) اين نوع از نقشه ها، معماري يك حوزه دانشي را به همراه اجزاء و
ارتباط آنها را نمايش ميدهند. به طوري كه در آنها مشخص مي شود كه:
• چه قابليتهايي براي انجام يك كار الزم است؟• چه دانش هايي در اختيار هستند؟
• آيا يك گروه كاري همه دانشهاي الزم را دارد؟
زرد 1صفحاتو متخصصين • دانشكاران ب�ه را )جويندگان( :اي�ن ص�فحات مردم
مرتبط )راهنمايي( مي نمايد.دربر • را دانش هاي نقش�ه از مه�م بخ�ش ي�ك ص�فحات اي�ن -
ميگيرند.فراهم • را دانشكاران ب�ا مس�تقيم ارتباط برقراري امكان آنه�ا -
مينمايند. پيروي مي 2- معموالً نحوه تكمي�ل آ�ن از قاعده از پايي�ن ب�ه باال •
بتوانن�د شايستگي هاي بدي�ن معن�ي ك�ه همكاران خودشان نمايد. خود را ارزيابي نمايند و در كارت مذكور منعكس نمايند.
- ثب�ت مطال�ب مرتب�ط ب�ا هرك�س باي�د ب�ه ص�ورت داوطلبان�ه )ب�ا ميل •خود فرد( انجام شود.
- ارزياب�ي كارهاي انجام شده )براي پادا شده�ي( م�ي تواند مبناي •مؤثري براي ايجاد اين نوع از كارتها باشد.
دانش نقشه ترسیمترس?یم نقش?ه دان?ش ی?ک زمین?ه جدی?د در مدیری?ت دان?ش است. •
مقاالت?ی در مورد ترس?یم نقش?ه دان?ش و کاربردهای آ?ن تألیف شده اس?ت و در ای?ن مقاالت ب?ه اهمی?ت برجس?ته ترس?یم نقشه می تأکی?د دان?ش مدیری?ت رویکرد ی?ک عنوان ب?ه دان?ش
(. Yasin and Egbu,2010شود) ابزاره?ا و شیوه های مختلف?ی برای ترس?یم نقش?ه دانش وجود •
دارد. برای اینک?ه نقش?ه دان?ش س?ودمند باش?د بای?د هدف?ی را که برای آ?ن در نظ?ر گرفت?ه شده اس?ت، برآورده س?ازد. اینک?ه چه است مناس??ب هدف کدام برای دان??ش نقش??ه از شکل??ی
(Yasin and Egbu,2010محدودیت هایی را تحمیل می کند ) روش های بس?یار اندک?ی برای کم?ک ب?ه س?ازمان ه?ا در تصمیم •
گیری در مورد اینک?ه چ?ه نقش?ه های?ی برای راهنمای?ی و هدایت دارد وجود است، وخوب مناس?ب آینده، س?وی ب?ه س?ازمان
(Hellstrom and Husted,2004)
اهداف، با دان?ش نقش?ه های شیوه دادن ارتباط
ابزار بعضی بردن کار به برای شایستگی سازماندهی
سازمان نوع و اند نگرفته قرار استفاده مورد قبالً که
می برده کار ب?ه آ?ن در دان?ش مدیری?ت پروژ?ه ک?ه
) ( ، محور فرایند ی?ا محور پروژ?ه مراتب?ی، س?لسله شود
بای?د ک?ه هس?تند شیوه مواردی و ها روش انتخاب در
توجه مورد دانش نقشه ترسیم .های گیرند قرار
شرایط در که کاربردی به توجه با را دانش های نقشه
: کرد تقسیم دسته پنج به توان می دارند گوناگون
وذهنی- 1 مفهومی های نقشه
علی،- 2 های نقشه
دانش- 3 منابع های نقشه
دانش- 4 جریان های نقشه
دانش- ) 5 تو?سعه های (Eppler,2008( )،Lecocq,2006نقشه
دانش نقشه ترسیم های روش
است دانش مدیریت ابتکار نوع هر برای ضروری نیاز پیش دانش نقشه ترسیم
( Snowden,1999 .)
خاص حوزه کدام اینکه مورد در گیری تصمیم با ابتدا دانش، نقشه ترسیم فرایند
و چیست دانش نقشه ترسیم وهدف شود گرفته نظر در کار این انجام برای
شود ) می آغاز دانش، نقشه جزئیات سطح Hellstrom andتعیین
Husted,2004)
دانش کشی نقشه عمده مراحل
سازمان- 1 در موجود دانش وممیزی شناسایی
کاربران- 2 های نیازمندی و نقشه محدوده اهداف، شناسایی
ها- 3 شایستگی ارتباطات، فرایندها، شناسایی
دانشکاران- 4 و دانش پروفایل ایجاد
دانش،- 5 نقشه در ارتباطات سازی یکپارچه
6. شده- ترسیم نقشه رسانی روز وبه اعتبارسنجی
: سازمان در موجود دانش ممیزی و شناسایی
در موجود دانش ارزیابی برای دانش نقشه ترسیم های روش از بسیاری
خود کار گام این با دانشی، های دارایی سازی شفاف منظور به سازمان
. کنند می آغاز را
. نقشه به باشد مفید بسیار تواند می دانش جریان به توجه مسیر این در
و دروندادها دانش، حامل فرایندهای تعریف نیازمند دانش درآوردن
تا شروع نقطه از دانش جریان مسیر تعیین و آن از حاصل بروندادهای
. باشد می کار انجام پایان
: کاربران های نیازمندی و نقشه محدوده اهداف، شناسایی
. ابتدا در باید که دانش نقشه ترسیم محدوده شد خواهد تشریح بعد بخش در دانش نقشه ترسیم
فردی، صورت به تواند می دانش نقشه که کند می اشاره نکته این به گیرد قرار توافق مورد
رویکردهای تواند می ترسیم محدوده به بسته و شود ترسیم فراسازمانی یا و سازمانی گروهی،
. انجام برای کاربران متنوع دانشی های نیازمندی دیگر سوی از دهد قرار استفاده مورد را مختلفی
برآورده وآشکار ضمنی دانش منابع به نهایی کاربران ارتباط? طریق از باید ویژه یا و روزمره وظایف
شود.
: ها شایستگی ارتباطات، فرایندها، شناسایی
دانش مدیریت سیستم ایجاد برای مبنایی و سازمان در دانش شناسایی سرآغاز توانند می فرایندها
و قوت نقاط و دانشی های شکاف به توان می فرایندها در دانش جریان پیگیری طریق از و باشند
. مورد را ی پروژه یا ای رویه رویکرد توان می حالت این در برد پی دانشی لحاظ? از سازمان ضعف
. به ویا آورد روی اجتماعی تحلیل به باید دانشی ارتباطات شناسایی برای داد قرار استفاده
. از تواند می نیز سازمان در ها شایستگی نمایش نمود اقدام فرایندها در دانشی روابط شناسایی
دانش های دارایی برای کدگذاری رویکرد و ضمنی دانش های دارایی برای شایستگی رویکرد طریق
. گردد ترسیم صریح،
دانش نقشه ترسیم های روشحسین
قلی زاده
(1388)
شناسایی و تحلیل حوزه -های دانش
تحلیل جریان دانش-شناسایی منابع و صاحبان -
دانشاستخراج دانش وایجاد -
پروفایل آنپیوند دانش ویکپارچه -
سازی آن از این طریقاعتبارسنجی نقشه دانش-دسترسی و به روزرسانی -
نقشه دانش
دانش نقشه ترسیم های روشمحقق
مراحل موجود در روش
ویل(1999
)
شناسایی پشتیبان واهداف آن از ترسیم-شناسایی آنکه نقشه دانش به چه منظوری است، محدوده نقشه، و -
نقشه دانش ویژه نیازمندی های کاربرفرایند آموزش مستمر در مورد مزایای ترسیم نقشه و نیازمندی ها، -
شروع از پشتیبانشناسایی ذینفعان کلیدی) کاربران کلیدی وافرادی که از خلق نقشه -
دانش متأثر می شوند(ایجاد کمیته هدایت کننده نقشه دانش با نماینده های مستقیم پشتیبان ها -
و ذینفعان کلیدیتوسعه ابزار ارزیابی وفرایند انتخاب-شناسایی سرپرست نقشه، مکان ذخیره، و فرایند حفظ و نگهداری-خلق نقشه دانش کاری اولیه و ایجاد تیم نقشه کشی-ترسیم در یک ناحیه محدودکاری روشن وبهره سیستم اطالعات واهمیت -
آن جستجو برای برنده های بالقوه در این مرحلهکار با متخصصا ن قدردانی شده و قراردادن نام آنها در نقشه-انتشار نقشه های دانش در کل سازمان) به محض اینکه نقشه اولیه -
کامل شد(
دانش نقشه ترسیم های روش
داونیورت و یروسا
ک(1379)
طراحی چارچوبی برای سطوح -وانواع توانمندیهای دانشی
تعریف دانش مورد نیاز برای انجام -کارهای خاص
طبقه بندی عملکرد کارکنان -کارهای خاص برحسب توامندی
های دانشیتحقق توانمندی های دانشی در -
سامانه های قابل دسترسپیوند چارچوب دانش به برنامه -
آموزشی توسعه برنامه ریزی مهارتها
دانش نقشه ترسیم های روش
APQC(2003)
انتخاب ناحیه فرایند/تمرکز)محدوده(: مرور -فرایندهای حساس و کلیدی
شناسایی ارزش کاری کلیدی ترسیم نقشه -دانش) چه کسی از آن استفاده خواهد کرد؟(
ترسیم فرایندها: شناسایی وظایف -معمول/غیرمعمول، شناسایی نقاط تصمیم گیری
کلیدی، تعیین محل صاحبان و ذینفعان در فرایندهای با ارزش باال
توسعه برنامه برای جمع آوری، مرور، -اعتبارسنجی، ذخیره وتسهیم دانش و اطالعات
شناسایی دانش مورد نیاز: طبقه بندی محتوای -دانش سرمایه اجتماعی وزیرساخت
تحلیل نقشه) کیفیت دانش، تسهیم دانش، -دسترسی آسان وغیره(
شناسایی شکاف ها، فقدان ارتباط، و اضافه بار -اطالعاتی
خلق? معیار سنجش برای هر گام فرایند حساس و -کلیدی
: دانش نقشه در ارتباطات سازی یکپارچه
هدایت • دان?ش، ص?احبان شناس?ایی برای کوش?ش جویندگان دان?ش ب?ه س?وی آنه?ا و تشوی?ق ب?ه مبادله دان?ش از دالی?ل اص?لی انگیزه ترس?یم نقش?ه دانش و مدیری?ت دان?ش قلمداد می شود که با یکپارچ?ه سازی ت?ا پیش از ب?ه آ?ن دس?ت یافت. ارتباطات م?ی توان تهیه برای نیاز مورد اطالعات کلی?ه مرحل?ه، ای?ن نامنسجم پراکنده و ب?ه ص?ورت البت?ه دان?ش، نقش?ه از مرحله ای?ن تمرک?ز کانون اس?ت. شده فراه?م ترس?یم نقش?ه دان?ش، در کنار ه?م قرار دادن قطعه های کوچ?ک دان?ش و ایجاد پیوند وارتباط میان افراد که نحوی ب?ه اس?ت اطالعات ب?ا افراد و افراد ب?ا ارتباطات موجود را در جه?ت های مشخ?ص یکپارچه
سازد.
: شده ترسیم نقشه روزرسانی به و اعتبارسنجی
در ای?ن مرحل?ه تیم?ی متشک?ل از مدیران، متخص?صان، طراحان نقشه •دان?ش و کاربران واقع?ی، نقش?ه دان?ش تدوین شده را مورد بازنگری قرار م?ی دهند. ب?ا ای?ن هدف ک?ه آی?ا نقش?ه دان?ش تدوین شده را مورد بازنگری قرار می دهند. با این هدف که آیا نقشه تدوین شده معرف هم?ه دان?ش موجود در س?ازمان اس?ت؟ آی?ا نقش?ه دان?ش حاوی دانش تکراری ی?ا مازاد اس?ت؟ در ص?ورت پاس?خ مثب?ت، چ?ه نیازی ب?ه تکرار یا دان?ش مازاد بوده اس?ت؟ آی?ا پروفای?ل های دان?ش و ارتباط بی?ن آنها
( است؟ شده توص?یف کام?ل طور ب?ه ه?ا دان?ش ه?ه Kim etبرای al,2003 .)
به رغ?م تدوی?ن و امکان دسترسی ب?ه نقش?ه دان?ش، نکت?ه قاب?ل توجه و •مه?م در ای باره ای?ن اس?ت ک?ه ب?ا نظ?ر ب?ه ماهی?ت پوی?ا ودر حال تکامل نقشه س?ازمان، برای افزوده ارزش ایجاد در آ?ن جایگاه و دان?ش دان?ش ب?ه مفهوم نشان?ی جایگاه و مناب?ع دان?ش و مس?یر دس?تیابی به آ?ن ب?ه موازات تکام?ل دان?ش بای?د تغیی?ر یاب?د و روزآم?د شود. توج?ه به نظر مورد مراح?ل و دان?ش نقش?ه ترس?یم موجود های روش ب?ه غن?ی شدن مدل مفهوم?ی ترس?یم نقش?ه دانش محققان، منج?ر
(Hoseingholizadeh,2010پیشنهادی خواهد شد. )
نقشه ترسیم در موفقیت کلیدی عوامل
دانشمحقق
کلیدی عواملداونپور
و تپروساک
(1998)
ویل)1999)
و کیمهمکارا
200ن)3)
لیانگ وهمکا
20ران07)
جعفرو ی
همکارا200ن)
9)
حسین
قلی زاده)1388)
ترسیم اهداف * * * * * *واطالعات داده آوری جمع ابزار * * * *
نقشه جزئیات سطح * * * سازمانی ساختار نوع *
صنعت نوع * * نقشه واعتبارسنجی ارزیابی ابزار * * * * *
نقشه ایستایی یا پویایی * * * *نقشه ترسیم رویکردهای * * *
نقشه در صریح یا ضمنی دانش بر تمرکز * * *
نقشه در موجود عناصر * * *دانش خود اهمیت میزان نقشه خود های ویژگی یا مشخصات *
نقشه ترسیم انواع * *نقشه کاربران و ذینفعان * * * * * *
نقشه ترسیم محدوده * * * * * *نقشه ترسیم سطح *
نقشه شدن روز به قابلیت * * *نقشه بودن منظوره چند یا یک *
نقشه طراحی تیم مهارت * * *نقشه ترسیم اطالعات تکنولوژی زیرساخت * * *
نقشه 7 ترسیم عمده رویکرددانش:
اجتماع?ی: 1• رویکرد شفاف . و اجتماعی رواب?ط تحلی?ل بر رویکرد ای?ن شبکه تحلی?ل از آ?ن در ک?ه دارد تمرک?ز کارکنان ضمن?ی دان?ش س?ازی اجتماع?ی ، تحلی?ل ارتباط?ی و س?یستم موقعی?ت یاب تخص?ص می توان نام
برد.ای: 2• روی?ه رویکرد و . فرایندها در دان?ش موجود تحلی?ل بر رویکرد ای?ن
شفاف س?ازی دان?ش ص?ریح موجود در آ?ن تمرک?ز دارد ک?ه از جمل?ه آنه?ا می توان از ترسیم نقشه فرایند ممیزی دانش، و مدل سازی علی نام برد.
ای?ن رویکرد برای نمای?ش شایس?تگی های درون یک . رویکرد شایس?تگی: 3•دانش نقش?ه ترس?یم رویکرد ای?ن در شود. م?ی گرفت?ه کار ب?ه س?ازمان کشیده می تص?ویر ب?ه افراد تخص?ص و آموزش ه?ا، مهارت ه?ا، توانای?ی
شود.ای?ن رویکرد بر شفاف س?ازی مفاهیم پیچیده برای . رویکرد مفهوم?ی: 4•
مفهومی، نقش?ه ترس?یم از توان م?ی آ?ن در ک?ه دارد تمرک?ز بهت?ر درک نام دانش و مدل س?ازی دان?ش، ی?ا هس?تی شناس?ی آنتولوژ?ی شناخت?ی،
(.Lecocq,2006برد)گرا: 5• توده . رویکرد حوزه از تحلیلی ت?ا رویکرد تالش م?ی شود ای?ن در
اطالعات برای س?ازماندهی با منطق?ی متفاوت از رویکرد وظیفه ای انجام شود. در حقیق?ت هدف نادیده گرفت?ن س?اختار وظیف?ه ای س?ازمان اس?ت تا بتوان فعالی?ت ه?ا را در حوزه های دانش?ی دس?ته بندی کرد ک?ه بنابر آ?ن می
توان از نقشه ساختار نام برد. این رویکرد به یک پروژه و زیر فرایندها و گروه های . رویکرد پروژه ای:6•
دخی?ل در آ?ن به ص?ورت ی?ک کل واحد م?ی نگرد ورد واق?ع نوعی نمایش تص?ویری از گان?ت چارت های موجود برای کاه?ش پیچیدگ?ی در فه?م پروژه
Burkhardه?ا اس?ت ک?ه بنابر آ?ن م?ی توان از نقش?ه مجرای پروژه نام برد)et al,2007)
ای?ن رویکرد ب?ه کدگذاری دارای?ی های دانشی آشکار . رویکرد کدگذاری: 7•آ?ن برای کلی?ه اعضای سازمان ب?ه وضمن?ی و قابلی?ت دس?ترسی بخشیدن بازیابی، دس?ترسی، برای الزم امکانات ک?ه طوری ب?ه کن?د م?ی اشاره انتقال، اشتراک آ?ن فراه?م شود ک?ه بنابر آ?ن م?ی توان از مخازن دانش و
(Hosseingholizadeh,2009سیستم های اندیس گذاری نام برد )
: نقشه ترسیم سطحسطح به توجه دانش نقشه ترسیم در دیگر عمده موارد از
. است قرار سازمان از بخشی چه که است نقشه ترسیم
: . عملیاتی، و تکنینک سطح، از عبارتند سطوح این دهد پوشش
جزئیات دارای استراتژیک سطح در دانش نقشه که است واضح
اهمیت اما است عملیاتی سطح به نسبت کمتری بسیار
دانش از مهمتر بسیار استراتژیک های دانش شناسایی
است ) اول گام در سازمان برای Cheung etعملیاتی
al.2007)
: نقشه جزئیات سطح
سطح بر نقشه ترسیم سطوح شد، اشاره آن به باال در که همانطور
در که جزئیات از سطحی دیگر سوی از و گذارد می تأثیر آن جزئیات
گذارد می تأثیر آن کارایی بر شود می گذاشته نمایش به دانش نقشه
وسطح شود می نقشه پیچیدگی باعث جزئیات باالی سطح که چرا
. لحاظ این به کاهد می آن کارایی و نقشه غنای از جزئیات پایین
. است حیاتی تعادل برقراری
: سازمان ساختار: گذارد می تأثیر دانش نقشه ترسیم بر مختلف طریق از سازمان ساختار
تأثیر- 1 اطالعات آسان تیادل بر ای وظیفه مراتبی، سلسله عمودی، ساختار
. کاهد می ارتباطات کارایی از دانش جزایر ایجاد با و گذارد می
بر- 2 تمرکز نیازمند ای پروژه غیر و ای پروزه صورت به سازمان ساختار
. بود خواهد منفرد یا و هماهنگ صورت به ای پروژه و ستادی دانش های حوزه
سطوح- 3 نیز و رویکردها بر نیز سنتی و یادگیرنده های سازمان های تفاوت
. گذارند می تأثیر نقشه ترسیم
: شدن روز به قابلیتایجاد گذارد می تأثیر دانش نقشه ترسیم بر که مهمی عوامل از
مشخص زمانی های دوره در را سازی بهنگام قابلیت که است راهکاری
. نقشه از استفاده دانش های نقشه عمده معایب از کند ایجاد ویژه یا و
و دانش که است گذشته مصرف تاریخ از دانش از استفاده دانش های
و شدن روز به قابلیت لذا دهد می انتقال کاربر به را ناموثقی اطالعات
گام شود می ایجاد اطالعات فناوری بستر بر اغلب که نقشه توسعه
است دانش نقشه ترسیم در مهمی بسیار
: ها داده آوری جمع ابزار
پیچیدگی و سهولت از دانش نوع به توجه با که است متنوع بسیار اطالعات و داده آوری جمع ابزار
. های فهرست و ها گزارش پاسخ، و پرسش سیستم مصاحبه، مشاهده، برخوردارند متفاوتی
از دانش مهندسی متنوع های روش و خبره های سیستم سوسیودیاگرام، فکری، طوفان مهارت،
. از کدام هر انتخاب شوند می محسوب دانش و اطالعات ها، داده ارزیابی و آوری جمع ابزار عمده
. منظور به طراحان? گذارد می تأثیر دانش نقشه جزئیات سطح بخصوص و ترسیم روش بر ابزار این
. دهند قرار نظر مد را شده ذکر موارد باید سازمان دانش نقشه ترسیم در موفقیت به دستیابی
: از عبارتند دارد وجود شده ترسیم دانش نقشه بکارگیری در موفقیت برای اساسی عامل چهار
دانش یکپارچگی: مدیریت فرایندهای سایر با یکپارچه صورت به باید دانش نقشه ترسیم های فعالیت
. انجامید خواهد دانش نقشه بکارگیری و استفاده در شکست به یکپارچگی عدم که چرا شود انجام
نقشه ارتباطات: وظیفه مهمترین آنها، دانشی نیازهای و دانش نقشه نهایی کاربران بین ارتباط ایجاد
. است دانش
: ودقت برخوردار صحت دقت و صحت از باید دانش نقشه در شده اشاره ودانش اطالعات ها، داده
نهایی کاربران اختیار در اطمینان با تا گیرد قرار داوری و بازنگری مورد مستمر صورت به و باشد
. شود داده قرار
: استفاده . قابلیت این باشد داشته استفاده قابلیت نقشه کاربران دید از باید شده ترسیم دانش نقشه
باشد توسعه امکان و جامعیت مشارکت، و دسترسی سهولت شامل تواند می .قابلیت
دانش نقشه ترسیم الگویتعیین اهداف سازمان برای ترسیم نقشه دانش1.ایجاد زیرس?اخت های فناوران?ه الزم برای ترس?یم نقشه 2.
دانشخبرگان 3. از متشک?ل دان?ش نقش?ه تی?م طراح?ی تشکی?ل
دانش وسازمانمحدوده 4. و دانش نقش?ه ذینفعان و کاربران شناس?ایی
ترسیم و سطح جزئیاتابزار وشیوه ترس?یم و واس?ط مناسب 5. انتخاب رویکرد،
برای نقشه دانششناس?ایی حوزه ه?ا و فرایندهای اص?لی کس?ب و کار به 6.
منظور آشکارسازی جریان دانششناس?ایی اقالم دانش?ی و دانشکاران درگی?ر در حوزه ها 7.
و فرایندهای دانشبرایجاد پروفای?ل دان?ش و دانشکاران و تحلی?ل ارتباط بین 8.
آنهااعتبارس?نجی وب?ه روزرس?انی و ایجاد دس?ترسی ب?ه نقشه 9.
دانش
O N T O P E D I AThe Identity of Everything
http://www.topicmaps.com/tm2008/pepper2.pptwww.ontopedia.net
psi.ontopedia.net
The basic model
Core concepts based on the back-of-book index
Extended and generalized for use with digital information
Consider a two-layer model consisting of
– a set of information resources (below)– a “knowledge map” (above)
This is like the division of a book into content and index
knowledge layer
information layer
(index)
(content)
Callas, Maria …………………… 42Cavalleria Rusticana … 71, 203-204Mascagni, Pietro Cavalleria Rusticana . 71, 203-204Pavarotti, Luciano ……………… 45Puccini, Giacomo ………. 23, 26-31 Tosca ………………. 65, 201-202Rustic Chivalry, see Cavalleria Rusticanasingers ………………………. 39-52 baritone ………………………. 46 bass ……………………….. 46-47 soprano ……………… 41-42, 337 tenor ………………………. 44-45 see also Callas, PavarottiTosca ………………… 65, 201-202
O N T O P E D I AThe Identity of Everything
http://www.topicmaps.com/tm2008/pepper2.pptwww.ontopedia.net
psi.ontopedia.net
)2( The knowledge layer
The upper layer consists of topics and associations– Topics represent the subjects that the information is about
Like the list of topics that forms a back-of-book index– Associations represent relationships between those subjects
Like “see also” relationships in a back-of-book index
knowledge layer
composed by
born in
composed by
Puccini
Tosca
Lucca
MadameButterfly
O N T O P E D I AThe Identity of Everything
http://www.topicmaps.com/tm2008/pepper2.pptwww.ontopedia.net
psi.ontopedia.net
Enterprise information integration
Topic Maps are designed for ease of merging– Generate topic maps from structured data
(or create topic mapviews of that data)
– Merge topic maps to providea unified view of the whole
Easy to filter– Create personalized views
of this unified model Advantages:
– Consolidated access toall related information
– No need to migrateexisting content
– Standards-based
O N T O P E D I AThe Identity of Everything
http://www.topicmaps.com/tm2008/pepper2.pptwww.ontopedia.net
psi.ontopedia.net
Visualizing topic maps
The network or graph structure of a topic map can be visualized for humans
This provides another “view” on information that can lead to new insights
(Demo of visualization using Vizigator)
O N T O P E D I AThe Identity of Everything
منابع فهرست ( عبا?س : 1383افرازه ) مهندسي - دانشكده ،تهران مستقل پژوهشي طرح عمل، در دانش مديريت ، الف
اميركبير- صنعتي دانشگاه صنايع ( عباس مديران ( 1382افرازه، كنفرانس چهارمين دانش، مديريت در جامع اطالعات كيفيت مدي?ريت ، الف
كيفيت. ( عباس ( 1383افرازه، ( ) دان?شگاه نشر مركز ، سازي پياده و گيري اندازه مدلها، مفاهيم، دانش مديريت ، ب
.) ( چاپ حال در اميركبير صنعتي ( عباس ( 1383افرازه، / ( ) مديريت ملي همايش اولين اطالعات، فناوري و ضمني آشكار دانش مديريت ، ج
اطالعات فناوري ( پرسا?ك .1379داونپورت، ساپكو ( ناشر ، سرشت رحما?ن حسين دكتر ترجمه دان?ش، مديريت ،
Holger, N. )2000(, Wissen und Wissensprozesse, Stuttgart nohr visualisieren. Arbeitspaper Nr.1-2000-www.hbl..
Know – Map, Fruehe Phase der Produktentstehung. Frauenhofer – virtuell entwicken und Planen –real Produziern, Berlin – www.dz.vipro.de.
Lechner, U, )2002( Wissenskarten, Wirtschaftsinformalik II SS02, University of Bremen, AG DIMSA. Marwick, A. D. )2001(, Knowledge management thechnology, IBM Systems Journal, vol. 4, no.4, pp814-829. Nohr, H. )2000(, Informationsqualitaetals Instrument des Wissensmanagments, Arbeitspapier
Wissensmanagement 6/2000 Nohr, H. )2002( , Strategie – und Geschftsprozessorientiertes Wissensmanagement, Hochschule der
Mediem , Stuttgart. North, K. )1999( , Wissenorientierte Untenehmensfuehrung Wertschoefung durch Wissen. 2. Auflage,
Wissbaden Gabler. Ruggles, R. )1998(, The State of the Notion: Knowledge Management in Practice,California Management
Review 40, No. 3, 80–89. Schoen, S, Sailer, M. )1998(, community Mapping and Knowledge Mapping, Munchen, siemans AG Sippach. M.)1999(, Aktuelle software Loesungen im Bereich Wissensmanagement, in: HDM Praxis der
Wirtschaftsinformatik.
پايان
با تشكر