ปจจยทานายพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสงของผใหญกลมเสยง ในชมชนอาเภอบานแหลม จงหวดเพชรบร

จนดาพร ศลาทอง

วทยานพนธนเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตรพยาบาลศาสตรมหาบณฑต

สาขาวชาการพยาบาลเวชปฏบตชมชน บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยครสเตยน

พ.ศ. 2553 ลขสทธของมหาวทยาลยครสเตยน

วทยานพนธ เรอง

ปจจยทานายพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสงของผใหญกลมเสยง ในชมชนอาเภอบานแหลม จงหวดเพชรบร

ไดรบการพจารณาอนมตใหเปนสวนหนงของการศกษาตามหลกสตร พยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการพยาบาลเวชปฏบตชมชน

วนท 19 มถนายน พ.ศ.2553

............................................................................ นาง จนดาพร ศลาทอง ผวจย ............................................................................ ผชวยศาสตราจารย ดร.ศากล ชางไม วท.บ. (พยาบาลและผดงครรภ)

วท.ม. (พยาบาลศาสตร), Ph.D. (Health Science) ประธานกรรมการสอบวทยานพนธ

............................................................................ อาจารย พนเอกหญง ดร.นงพมล นมตรอานนท พย.บ.,วท.ม. (พยาบาลศาสตร) ส.ด. (การพยาบาลสาธารณสข)

กรรมการสอบวทยานพนธ

............................................................................ รองศาสตราจารย จรรยา เสยงเสนาะ วท.บ. (พยาบาลสาธารณสข) M.P.H. (Social Medicine) กรรมการสอบวทยานพนธ ................................................................... ............................................................................ ผชวยศาสตราจารย ดร.ศากล ชางไม รองศาสตราจารย สมพนธ หญชระนนทน วท.บ. (พยาบาลและผดงครรภ) วท.บ. (พยาบาล) เกยรตนยม, M.S. วท.ม. (พยาบาลศาสตร), Ph.D. (Health Science) ประธานกรรมการบรหารหลกสตร คณบดบณฑตวทยาลย พยาบาลศาสตรมหาบณฑต

วทยานพนธ เรอง ปจจยทานายพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสงของผใหญกลมเสยง

ในชมชนอาเภอบานแหลม จงหวดเพชรบร

.……………………….………………...…… นาง จนดาพร ศลาทอง ผวจย

..…………….…………………………...……

อาจารย พนเอกหญง ดร.นงพมล นมตรอานนท พย.บ.,วท.ม. (พยาบาลศาสตร) ส.ด. (การพยาบาลสาธารณสข) ประธานกรรมการทปรกษาวทยานพนธ

…………….…………………....………..…. รองศาสตราจารย อารนา ภาณโสภณ

วท.บ. (พยาบาลและผดงครรภ) M.S. (Maternity and Child Health) กรรมการทปรกษาวทยานพนธ

…………….…………………..……… ……….………………….…………….…..… ผชวยศาสตราจารย ดร.ศากล ชางไม รองศาสตราจารย สมพนธ หญชระนนทน วท.บ. (พยาบาลและผดงครรภ) วท.บ. (พยาบาล) เกยรตนยม, M.S. วท.ม. (พยาบาลศาสตร), Ph.D. (Health Science) ประธานกรรมการบรหารหลกสตร คณบดบณฑตวทยาลย พยาบาลศาสตรมหาบณฑต

ค

กตตกรรมประกาศ

วทยานพนธฉบบนสาเรจลลวงไปได ดวยการไดรบความกรณาและความชวยเหลออยางดยง จากอาจารย พนเอกหญง ดร.นงพมล นมตรอานนท และ รองศาสตราจารย อารนา ภาณโสภณ คณะกรรมการทปรกษาวทยานพนธ และ รองศาสตราจารย จรรยา เสยงเสนาะ คณะกรรมการสอบวทยานพนธ ทไดใหคาปรกษาเสนอแนะและแกไขขอบกพรองตาง ๆ ดวยดตลอดมา รวมทงใหกาลงใจตลอดเวลาในการทาวทยานพนธครงน ผวจยรสกซาบซงในความกรณาของอาจารยทกทานเปนอยางยง และขอกราบขอบพระคณเปนอยางสงไว ณ โอกาสน ขอกราบขอบพระคณ อาจารย นายแพทยปตพงษ กาญจนธญลกษณ อายรแพทย โรงพยาบาลพระจอมเกลา จงหวดเพชรบร รองศาสตราจารย รตนาภรณ คงคา อาจารยประจาภาควชาอายรศาสตร คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยมหดล และคณปนดดา มณทพย พยาบาลผปฎบตการพยาบาลขนสง สาขาอายรกรรมและศลยกรรม โรงพยาบาลพระจอมเกลา จงหวดเพชรบร ผทรงคณวฒทใหความกรณาในการตรวจสอบเครองมอสาหรบการวจยในครงน ขอกราบขอบพระคณ ผชวยศาสตราจารย ดร. ศากล ชางไม และอาจารยทกทานทกรณาเสนอแนวคดทเปนประโยชนตอการวจย ชวยเหลอและใหกาลงใจมาโดยตลอด ขอขอบคณผอานวยการโรงพยาบาลบานแหลม จงหวดเพชรบร ทใหกาลงใจและใหความชวยเหลออานวยความสะดวกในทกทางเพอการศกษา ขอขอบคณเพอนๆ นกศกษาหลกสตรพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการพยาบาลเวชปฏบตชมชนและสาขาการพยาบาลผใหญ ขนสง ทใหการชวยเหลอ และเปนกาลงใจตลอดมา ขอขอบคณผใหญกลมเสยงทกทานเปนอยางยง ทเปนผใหขอมลซงเปรยบเสมอนครของผวจย ทาใหไดเรยนรในการทาวทยานพนธเลมแรกน ขอขอบคณ คณนมต ศลาทอง สามของผวจย เดกหญงจนสตา ศลาทอง และ เดกชายนพกรณ ศลาทอง ผเปนบตรทงสองของขาพเจา ผทใหความชวยเหลอ เปนกาลงใจ อานวยความสะดวก และใหการสนบสนนตลอดระยะเวลาทผานมา เหนอสงอนใด ผวจยขออทศบญ และสวนกศลทไดศกษานใหกบ บดา มารดา ผลวงลบไปแลว คณประโยชนอนใดทเกดจากวทยานพนธฉบบน ผวจยขอมอบแดบพการ คณาจารย และทานทมสวนเกยวของในความสาเรจน

ง

512021 : สาขาวชา: การพยาบาลเวชปฏบตชมชน ; พย.ม. (การพยาบาลเวชปฏบตชมชน) คาสาคญ : ผใหญกลมเสยง /โรคความดนโลหตสง / พฤตกรรมการปองกนโรค

จนดาพร ศลาทอง : ปจจยทานายพฤตกรรมการปองกนความดนโลหตสงของผใหญกลมเสยง ในชมชนอาเภอบานแหลม จงหวดเพชรบร (Predictive The Factors of Hypertensive Prevention Health Behavior among Risk Adults at Banlaem Community in Petchaburi Province) คณะกรรมการทปรกษาวทยานพนธ อาจารย พนเอกหญง ดร.นงพมล นมตรอานนท, สด. (การพยาบาลสาธารณสข), รองศาสตราจารย อารนา ภาณโสภณ, M.S. (Maternity and Child Health), รองศาสตราจารย จรรยา เสยงเสนาะ, M.P.H. (Social Medicine)., 113 หนา โรคความดนโลหตสงเปนโรคเรอรงทไมตดตอ และเปนปญหาสาคญทางสาธารณสขทนบวนยงม จานวนผปวยเพมมากขน ทงทเปนโรคทสามารถปองกนได เมอพจารณาปจจยเสยงของการเกดโรคความดนโลหตสงพบวา ปจจยทมผลตอการเกดโรคน ไดแก ปจจยดานสงแวดลอมภายนอก ซงเกยวของกบการดาเนนชวตประจาวนหรอแบบแผนการดาเนนชวตทเสยงตอการเกดโรคความดนโลหตสงไดแก การมนาหนกตวเกนเกณฑ การรบประทานอาหารเคม การไมออกกาลงกายและภาวะเครยด ผวจยจงไดนาแบบแผนความเชอทางดานสขภาพของเบคเกอรและไมแมน (Becker and Maiman, 1980) และทฤษฏของแบนดรา (Bandura, 1977) มาประยกตใชรวมกนเปนกรอบแนวคดในการวจยน โดยมวตถประสงคเพอศกษาพฤตกรรมการปองกนความดนโลหตสงของผใหญกลมเสยงโรคความดนโลหตสง และปจจยทมความสมพนธและมความสามารถทานายพฤตกรรมปองกนความดนโลหตสง กลมตวอยางเปนประชาชนวยกลางคนทไดผานการคดกรองโรคความดนโลหตสงแลววาเปนกลมเสยงตอการเกดโรคความดนโลหตสงในเขตรบผดชอบของหนวยปฐมภม โรงพยาบาลบานแหลม อาเภอบานแหลม จงหวดเพชรบรจานวน 120 ราย เกบขอมลตงแตเดอนกมภาพนธถงเดอนมนาคม 2553 เครองมอทใชในการเกบขอมลเปนแบบสอบถามการรบรเรองโรคความดนโลหตสง การรบรความสามารถของตนเอง สงชกนาทกอใหเกดการปฏบตพฤตกรรม และพฤตกรรมการปองกนโรคโรคความดนโลหตสง ทาการวเคราะหขอมลดวยคารอยละ คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน คาสมประสทธสหสมพนธของเพยรสน และการวเคราะหการถดถอยพหคณแบบหลายขนตอน ผลการวจยพบวา กลมตวอยางมคะแนนเฉลยของพฤตกรรมการปองกนความดนโลหตสงอยในระดบมาก ปจจยทมความสมพนธเชงบวกกบพฤตกรรมปองกนความดนโลหตสง ไดแก การรบรประโยชนของการปองกนโรคความดนโลหตสง การรบรความสามารถของตนเอง และสงชกนาทกอใหเกดการปฏบตพฤตกรรม สวนปจจยทมความสมพนธเชงลบกบพฤตกรรมปองกนความดนโลหตสงคอ การรบรอปสรรคในการปองกนโรคความดนโลหตสง นอกจากนยงพบวา ปจจยดานการรบรอปสรรคในการปองกนโรคความดนโลหตสง การรบรความสามารถของตนเอง การรบรประโยชนของการปองกนโรคความดนโลหตสงและสงชกนาทกอใหเกดการปฏบตพฤตกรรม สามารถรวมทานายความผนแปรของพฤตกรรมการปองกนความดนโลหตสงไดรอยละ 49.6 อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.01 (R2= 0.496, p< 0.01)

ผวจยเสนอแนะวาพยาบาลเวชปฏบตชมชน ควรมงเนนการรณรงคใหความรในการปองกนโรคความดนโลหตสงในผใหญกลมเสยงทไดรบการคดกรองแลวโดยเนนกจกรรมทสงเสรมดานการรบรประโยชน การรบรอปสรรค การรบรความสามารถของตนเอง และสงชกนาใหเกดพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสง มการจดตงหนวยใหคาปรกษา เนนการทางานเชงรกกบชมชนเพอใหผใหญกลมเสยงดงกลาวไดมการปฏบตพฤตกรรมการปองกนโรคทถกตอง เหมาะสมและยงยน

จ

512021 MAJOR: Community Nurse Practitioner; M.N.S.(Community Nurse Practitioner) KEYWORDS :RISK ADULTS / HYPERTENSION / PREVENTION HEALTH BEHAVIOR JINDAPORN SILATHONG : Predictive The Factors of Hypertensive Prevention Health Behavior among Risk Adults at Banlaem Community in Petchaburi Province. Thesis Advisors: Col. Dr. Nongpimol Nimit-arnun, Ph.D. (Public Health Nursing), Assoc. Prof. Areena Phanusopon, M.S. (Maternity and Child Health), Assoc. Prof. Chanya Siengsanor, M.P.H.(Social Medicine). 113 Pages. Hypertension remains to be one of the most significant problems in Banlaem Community. The epidemic continue to increase despite protection measure . This research framework applied the Health Belief Model (Becker and Maiman ,(1980) and Bandura theory (1977). It was designed to study the preventive health behaviors of risk adults in Banleam community, Petchaburi province. Data collection was conducted from February to March 2010. The data collecting instrument used was questionnaires. There were 5 sets of the questionnaire concerning demography, perception of barrier, perception of benefits, cue to action and self – Efficacy. The data were analyzed by using means, standard deviation, Pearson, s product moment correlation coefficient, and the stepwise multiple regression. The results showed that overall hypertension protective behavior of risk adult was at a good level. The perception of benefits, self – efficacy, and cue to action had statistically positive relationship with preventive behavior of hypertension .The perception of barrier had statistically negative relationship with hypertension. The perception of benefits, self –efficacy, cue to action and the perception of barrier could jointly predict preventive health behaviors of hypertension at 49.6 percent with statistically significant level of 0.01 ( R2 = 0.496, p<0.01). Regarding the research finding, it is proposed that nurse practitioners use campaign to increase knowledge for prevention hypertension disease to risk adult by screening ,promote perception of benefit, perception of barrier, self- efficacy and cue to action , set up counseling unit. Moreover, they should focus on working at community for risk adult reguarding appropriate health prevention behavior all the time.

ฉ

สารบญ

หนา กตตกรรมประกาศ.............................................................................................................................ค บทคดยอภาษาไทย.............................................................................................................................ง บทคดยอภาษาองกฤษ........................................................................................................................จ สารบญ..............................................................................................................................................ฉ สารบญตาราง....................................................................................................................................ซ บทท 1 บทนา ความเปนมาและความสาคญของปญหา..................................................................1 คาถามของการวจย..................................................................................................5 วตถประสงคของการวจย .......................................................................................5 สมมตฐานของการวจย............................................................................................5 ขอบเขตของการวจย...............................................................................................6 กรอบแนวคดของการวจย.......................................................................................6 นยามตวแปร...........................................................................................................7 ประโยชนทคาดวาจะไดรบ.....................................................................................9 บทท 2 วรรณกรรมและงานวจยทเกยวของ .....................................................................................10 แนวคดเชงระบาดวทยาเกยวกบโรคความดนโลหตสง.........................................10 แนวคดทฤษฏการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ..................................................18 แนวคดทฤษฏความสามารถของตนเอง…………………………….....................28 แนวคดเกยวกบผใหญกลมเสยงโรคความดนโลหตสง.........................................30 บทท 3 วธดาเนนการวจย.................................................................................................................33 ลกษณะของสถานททใชในการเกบขอมล............................................................33 ลกษณะประชากรและกลมตวอยาง......................................................................33 เครองมอทใชในการวจย.......................................................................................35 การตรวจสอบคณภาพของเครองมอ.....................................................................42 การพทกษสทธผเขารวมวจย.................................................................................44

การเกบรวบรวมขอมล..........................................................................................44 การวเคราะหขอมล................................................................................................45

ช

สารบญ (ตอ)

หนา บทท 4 ผลการวจย............................................................................................................................47 บทท 5 อภปรายผล...........................................................................................................................62 บทท 6 สรปผลการวจยและขอเสนอแนะ.........................................................................................70 บรรณานกรม....................................................................................................................................74 ภาคผนวก.........................................................................................................................................83 ก รายนามผทรงคณวฒ..........................................................................................84 ข คาชแจงและการพทกษสทธผเขารวมวจย..........................................................86 ค เครองมอทใชในการวจย....................................................................................88 ง ดชนความสอดคลอง (Index of Item Objective Congruence).......................103 จ ผลการวเคราะหถดถอยแบบพห………………………………………….…..110 ประวตผวจย...................................................................................................................................113

ซ

สารบญตาราง

หนา ตารางท

1 จานวนและรอยละของกลมตวอยาง จาแนกตามปจจยดานประชากร................................48 2 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และการแปลผลระดบคะแนนการรบรโอกาสเสยงตอ การเกดโรคความดนโลหตสงของกลมตวอยางโดยรวมและจาแนกรายขอ…....................49 3 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และการแปลผลระดบคะแนน การรบร ความรนแรงของโรคความดนโลหตสงของกลมตวอยาง โดยรวมและจาแนกรายขอ........49 4 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และการแปลผลระดบคะแนน การรบรประโยชน ของการปองกนโรคความดนโลหตสงของกลมตวอยางโดยรวมและจาแนกรายขอ...........50 5 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และการแปลผลระดบคะแนน การรบรอปสรรค ของการปองกนโรคความดนโลหตสง ของกลมตวอยางโดยรวม และจาแนกรายขอ...............................................................................................................51 6 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และการแปลผลระดบคะแนนการรบร ความสามารถของตนเองในการควบคมตนเองในเรองการบรโภคอาหาร ของกลมตวอยางโดยรวมและจาแนกรายขอ.......................................................................52 7 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐานและการแปลผลระดบคะแนนการรบร

ความสามารถของตนเองในการควบคมตนเองในเรองการออกกาลงกาย ของกลมตวอยางโดยรวมและจาแนกรายขอ………...........................................................52

8 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และการแปลผลระดบคะแนนการรบร ความสามารถของตนเองในการควบคมตนเองในเรองการจดการความเครยด

ของกลมตวอยาง โดยรวมและจาแนกรายขอ………………..............................................53 9 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และการแปลผลของคะแนนการไดรบขอมลขาวสาร

เรองโรคความดนโลหตสงของกลมตวอยางโดยรวมและจาแนกรายขอ.............................54 10 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และการแปลผลของคะแนนพฤตกรรม

การปองกนโรคความดนโลหตสง ดานการควบคมอาหารของกลมตวอยางโดยรวม และจาแนกรายขอ...............................................................................................................55

ฌ

สารบญตาราง (ตอ)

หนา ตารางท

11 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และการแปลผลของคะแนนพฤตกรรม การปองกนโรคความดนโลหตสง ดานการออกกาลงกาย ของกลมตวอยาง โดยรวมและจาแนกรายขอ..................................................................................................56

12 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และการแปลผลของคะแนนพฤตกรรม การปองกนโรคความดนโลหตสง ดานการจดการความเครยด ของกลมตวอยาง โดยรวมและจาแนกรายขอ………………………………..................................................57

13 คาประสทธสหสมพนธแบบเพยรสน ( r ) ระหวางการรบรเรองโรคความดนโลหตสง การรบรความสามารถของตนเอง และการไดรบขอมลขาวสารเรองโรคความดนโลหตสง กบพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสง.................................................................58

14 คาสมประสทธสหสมพนธพหคณ ระหวางตวแปรทานายพฤตกรรมการปองกน โรคความดนโลหตสง โดยวธการวเคราะหพหคณแบบขนตอน.......................................59

บทท 1

บทนา ความเปนมาและความสาคญของปญหา

ในปจจบนววฒนาการทางการแพทยและสาธารณสขมความเจรญกาวหนา อตราการเกดโรคตดเชอตางๆ มแนวโนมลดลงแตในขณะเดยวกนเกอบทกประเทศทวโลกมแนวโนมของการเกดโรคไมตดเชอเพมขน ปจจบนสถานการณการเจบปวยและสาเหตการเสยชวตของประชาชนมาจากโรคไมตดตอ และการมพฤตกรรมสขภาพไมเหมาะสมเพมสงขน โดยเฉพาะโรคความดนโลหตสง ซงพบวาในประเทศสหรฐอเมรกา ประชากรทมอายตงแต 35 ปขนไป มความชกของโรคมากกวา 50 ในประเทศไทยนนพบวาผทมอาย 35 ปขนไป มภาวะโรคความดนโลหตสงถงรอยละ 50 และอตราตายจากโรคความดนโลหตสง และโรคหลอดเลอดสมองมอบตการณสงขนอยางมากกลาวคอ ในประเทศไทยในชวง พ.ศ. 2546 ทมอตราการเจบปวยโรคความดนโลหตสง 389.83 ตอประชากรแสนคน (สานกนโยบายและยทธศาสตร สานกงานปลดกระทรวงสาธารณสข, 2552) และอตราตายของประชากรทเปนโรคความดนโลหตสง พ.ศ. 2548 - พ.ศ. 2552 เทากบ 18,171 15,648 15,596 15,286 15,284 คน คดเปน 29.2 , 24.7 , 24.6, 24.4 และ 24.3 ตอประชากรแสนคนตามลาดบ ผวจยไดทาการศกษาวเคราะหขอมลจากเวชระเบยน พบวาผปวยนอกทมารบบรการทโรงพยาบาลบานแหลม พบใน พ.ศ. 2551 มจานวนทงสน 8,199 คน คดเปนอตราปวย 15,204.73 ตอประชากรแสนคน เมอไดวเคราะหจากเวชระเบยนผปวยในทมารบบรการทโรงพยาบาลบานแหลม พบวาผปวยโรคความดนโลหตสงมจานวน 490 คน คดเปนอตราปวย 908.69 ตอประชากรแสนคน เปนโรคทมสถตการรบผปวยไวในโรงพยาบาลบานแหลมเปนลาดบท 1 นอกจากนยงพบวามผปวยจากภาวะแทรกซอน ทมสาเหตมาจากโรคความดนโลหตสง ไดแก โรคกลามเนอหวใจขาดเลอด โรคหลอดเลอดสมอง มจานวนเพมขนทกป จากสถตการสงตอผปวยของโรงพยาบาลบานแหลม พบวาโรคกลามเนอหวใจขาดเลอด ใน พ.ศ. 2550 – พ.ศ. 2552 มจานวน 20, 20, 21 ราย และโรคหลอดเลอดสมองใน พ.ศ. 2550 - พ.ศ. 2552 มจานวน 15, 15, 28 ราย ตามลาดบ จะเหนไดวาอตราปวยและมผปวยจากภาวะแทรกซอนทมสาเหตมาจากโรคความดนโลหตสงมแนวโนมสงขนถอเปนปญหาสาธารณสขททกฝายทเกยวของควรใหความสาคญในการแกไขปญหาดงกลาว

2

โรคความดนโลหตสงนนทาใหเกดโรคแทรกซอนตางๆ มากมาย ไดแก โรคกลามเนอหวใจขาดเลอด โรคอมพฤกษอมพาต โรคไตวายเรอรง และโรคของหลอดเลอดแดง ทาใหเกดผลกระทบทงทางดานรางกาย จตใจ สงคม และเศรษฐกจ โดยทางดานรางกายสงผลใหเกดหวใจหองลางซายโต กลามเนอหวใจขาดเลอด หวใจวาย โรคหลอดเลอดสมอง ไตวายเรอรง หลอดเลอดแดงสวนปลายผดปกต และจอประสาทตาเสอม (Chobanian, et al., 2003 ใน สพรรตน ซโฮ และคณะ, 2548: 60) สวนผลกระทบดานจตใจมอาการเครยด กลว วตกกงวล เนองจากอาจตองเผชญกบอาการของโรคเชน ปวดศรษะ วงเวยน เหนอยลา ออนเพลย ตาพรามว เปนตน (สพรรตน ซโฮ และคณะ, 2548: 60) ผลกระทบดานสงคมและเศรษฐกจทาใหความสามารถการทางานลดลง หรอไมสามารถ ประกอบอาชพไดเตมท ทาใหมรายไดลดลงและเกดปญหาดานเศรษฐกจตามมา จากการศกษาของ (สพรรตน ซโฮ และคณะ, 2548: 60) ผปวยโรคความดนโลหตสงทนอนพกรกษาตวในโรงพยาบาลเสยคารกษาพยาบาล เฉลย 1,670 บาทตอรายตอครง และถาเปนโรคหลอดเลอดสมองตองเสยคาใชจายเพมขนเปน 15,283 บาทตอรายตอครง (จนทรเพญ ชประภาวรรณ, 2543: 141) นอกจากน ยงพบวามผทเปนโรคความดนโลหตสงจานวนมาก ทไดรบการรกษาหรอเคยไดรบการรกษาจากแพทยแลว แตยงไมสามารถควบคมระดบความดนใหอยในระดบทนาพอใจได ทงนมปจจยทเกยวของกบความลมเหลวของการควบคมระดบความดนโลหตหลายปจจย จากการศกษาของ เสาวนย ศรตระกล และคณะ (2542: 53) ทศกษาปจจยทเกยวของกบความลมเหลวของการควบคมความดนโลหตสงในผปวยความดนโลหตสงทไมทราบสาเหตแนชด และไมมโรคอนรวมดวย จานวน 481 ราย ผลการศกษาพบวาปจจยทมความสมพนธกบความลมเหลวตอการควบคมความดนโลหตคอพฤตกรรมการบรโภคทไมเหมาะสม การรบประทานอาหารรสเคม การใชกะทในการประกอบอาหาร การดมสรา ขาดการออกกาลงกาย ขาดการพกผอนทเพยงพอมความ วตกกงวลเปนตน จะเหนไดวาโรคความดนโลหตสงนน สวนหนงสาเหตมาจากพฤตกรรมการบรโภคทงสน อยางไรกตาม โรคความดนโลหตสงสามารถปองกนการเกดโรค และลดความรนแรงลงได โดยการมพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสงทถกตอง ในการปรบเปลยนพฤตกรรมนนควรทาทกรายแมในรายทยงไมเปนโรคหรอเปนกลมเสยงตอการเกดโรค ดงนน หากมการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพใหถกตอง เหมาะสม กจะสามารถปองกน การเกดโรคความดนโลหตสงได การบรโภคอาหารทเหมาะสมเปนพฤตกรรมหนงทใชในการควบคม และปองกนภาวะ แทรกซอนจากโรคความดนโลหตสง การปรบเปลยนพฤตกรรมดานการบรโภคอาหาร การออกกาลงกายแบบใชออกซเจน (Aerobic exercise) และการจดการความเครยดเปนสงสาคญอยางยงในการปองกนโรคความดนโลหตสง โดยเฉพาะการปรบเปลยนพฤตกรรมดานการบรโภคอาหารถอ

3

เปนเรองยากโดยเฉพาะวฒนธรรมการรบประทานอาหารในอาเภอบานแหลม จงหวดเพชรบร ซงเปนพนททมความอดมสมบรณ มการประกอบอาชพทานาเกลอ และมการประกอบอาชพประมงและใชเกลอในการแปรรปอาหาร เชน การทาปลาเคม การทากะป การทานาปลา พฤตกรรมการบรโภค โดยเฉพาะในเขตอาเภอบานแหลมจะเนนอาหารทมรสชาตเคม มน หวาน ซงจะทาใหเกดความเสยงในการเปนโรคความดนโลหตสงและไขมนในเลอดสงได ผลจากการเกดโรคความดนโลหตสงจะใหเกดภาวะไตวาย ทาใหเกดการเปลยนแปลงของหลอดเลอดในเรตนา (Retina) สงผลใหเกด สายตามว และตาบอดได และทรนแรงทสดคอ ทาใหเกดการเสยชวตอยางกระทนหนเนองจากการแตกของหลอดเลอดเอออรตา (Aorta) ทโปงพอง การปรบเปลยนพฤตกรรมโดย การออกกาลงกายจะชวยลดความเสยงของการเกดโรคเรอรงเชน โรคความดนโลหตสง การจดการความเครยด การควบคมนาหนก การพกผอนอยางเพยงพอ การหลกเลยงอาหารประเภทชา กาแฟ และการหลกเลยงเครองดมทมแอลกอฮอล ถอวาเปนสงทควรปฏบต หากผใหญกลมเสยงโรคความดนโลหตสง มความสนใจทจะปฏบตพฤตกรรม เพอ ปองกนโรค และมความเชอดานสขภาพทดกจะสามารถปฏบตพฤตกรรมสขภาพทเหมาะสมได เพราะความเชอเปนความนกคดหรอความเขาใจของบคคลตอสงใดสงหนง อาจมเหตผลหรอไมมเหตผลกได และจะทาใหบคคลมความโนมเอยงทจะปฏบตตามแนวคด และความเขาใจนนๆ เมอบคคลมความเชอในสงใดสงหนงแลวความเชอในสงนนๆ มกจะทาใหเขาปฏบตหรอกระทาในสงตางๆ ทสอดคลองกบความเชอของตน แบบแผนความเชอดานสขภาพจงมความสาคญ เนองจากทาใหบคคลทงทมสขภาพดและเจบปวยสามารถดารงภาวะสขภาพไวไดมากทสดการทบคคลจะปฏบต ตนเพอปองกนโรคไดอยางมประสทธภาพนนขนอยกบความเชอของบคคลทเชอวาปฏบตแลว จะเกดผลดกบตนเองทาใหมความยนดในการปฏบต ความเชอ (Belief) เปนตวกาหนดพฤตกรรมของบคคลในการกระทาสงใดสงหนง (King, 1984: 53 - 55) ซงเบคเกอร และไมแมน (Becker & Maiman, 1980) มแนวคดวา การรบรภาวะตางๆ ทเกยวของกบภาวะสขภาพตามแบบแผนความเชอดานสขภาพเปนสงทสามารถเปลยนแปลงได การใหขอมลทมความชดเจนเขาใจงายและทาใหผปวยมความเชอดานสขภาพทถกตอง เปนกลวธหนงทจะชวยใหผปวยสามารถปฏบตตามคาแนะนาได ดงนน การทจะทาใหผปวยมความเชอทถกตอง ทาไดโดยการใหความรอนจะสงเสรมถงการเปลยนแปลงพฤตกรรม เนองจากการมความรทถกตองเหมาะสมทาใหทราบวาจะปฏบตตนอยางไร เมอผปวยไดรบความรใหมเขามา นามารวมกบความรเกาจะกอใหเกดความเขาใจ มการเปลยนทศนคต ความเชอ และมการรบรสมรรถนะแหงตน (Self - Efficacy) ซงมผลตอพฤตกรรมของตนเนองจากการรบรความสามารถแหงตนเปนการรบรทเกดจากบคคลมความเชอมน ในความสามารถของตนทจะกระทาพฤตกรรมอยางหนงอยางใดใหสาเรจตามเปาหมาย ผทมการรบรสมรรถนะแหง

4

ตนสงจะทาใหบคคลมงมนทจะกระทาพฤตกรรม (Bandura, 1977) ความคาดหวงทเกยวของกบความสามารถของตนในลกษณะเฉพาะเจาะจง และความสามารถของตนในลกษณะทเฉพาะเจาะจงและความคาดหวงนจะเปนตวกาหนดการแสดงออกของพฤตกรรม สงผลตอพฤตกรรมสขภาพทเหมาะสม ดงนน ทงแบบแผนความเชอดานสขภาพและการรบรความสามารถของตน จงเปนทฤษฏทชวยในการศกษาปจจยทมผลตอพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสงไดเปนอยางด ผวจยจงไดนาแนวคดแบบแผนความเชอดานสขภาพของเบคเกอรและไมแมน (Becker & Meiman, 1980) และ ทฤษฎ การรบรความสามารถของตนของแบนดรา (Bandura, 1977) มาใชเปนกรอบแนวคดในการศกษา โดยคดเลอกผใหญกลมเสยงในหมท 8 และหมท 9 ตาบลบานแหลม อาเภอบานแหลม จงหวดเพชรบร เปนสถานทดาเนนการ เนองจากไดมการคดกรองความเสยงของผใหญทมอาย 35 - 45 ป ในโครงการคดกรองโรคเรอรงตามนโยบายของสานกงานหลกประกนสขภาพแหงชาตและสานกงานสาธารณสขจงหวดเพชรบรใน พ.ศ. 2552 และพบผทเสยงตอการเกดโรคความดนโลหตสง มจานวน 150 ราย จากการคดกรองประชากรทงหมด 1,245 ราย คดเปนรอยละ 12 ซงถอวาเปนอตราทสง ผลการศกษาครงน จะสามารถใชเปนแนวทางสงเสรมพฤตกรรมปองกนโรคความดนโลหตสงในผใหญกลมเสยงไดอยางเหมาะสม โดยเจาหนาทสาธารณสข และบคลากรทเกยวของในงานสามารถนาไปใชในผใหญกลมเสยงในชมชน ใหเกดการรบรโอกาสเสยงของการเกดโรคความดนโลหตสง โดยการใหความรเรองโรคความดนโลหตสงและยาเตอนใหผใหญกลมเสยง ไดรบรถงความรนแรงของโรคความดนโลหตสง วาเมอเกดขนแลวจะเปนอนตรายทาใหเกดความพการ และอาจรนแรงถงขนเสยชวตอกทงชใหเหนประโยชนของการปฏบตตนเพอปองกนโรคความดนโลหตสง เพอใหผใหญกลมเสยงเกดความตระหนกและปฏบตพฤตกรรมการปฏบตตนเพอปองกนโรคความดนโลหตสงไดเปนอยางดและมความตอเนอง ผวจยในฐานะพยาบาลเวชปฏบตชมชน มหนาทดแล และรบผดชอบสขภาพของประชาชน ไดตระหนกและเหนความสาคญในการสงเสรมสขภาพของผใหญกลมเสยง ซงถอวาเปนกาลงหลกของครอบครว จงเหนความสาคญของการศกษาปจจยทานายพฤตกรรมปองกนความดนโลหตสงของผใหญกลมเสยง เพอนาขอมลทพบจากการศกษาครงนมาใชในการสงเสรมใหผใหญกลมเสยงตระหนก และรบรถงความสามารถของตนเองในการปฏบตพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสงไดอยางมประสทธภาพ และมการจดตงหนวยใหคาปรกษาเนนการทางานเชงรกกบชมชนเพอใหผใหญกลมเสยงดงกลาว ไดมการปฏบตพฤตกรรมการปองกนโรคทถกตองเหมาะสมและยงยน

5

คาถามของการวจย 1. พฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสงของผใหญกลมเสยงเปนอยางไร 2. การรบรเรองโรคความดนโลหตสง การรบรความสามารถของตนเอง และสงชกนาใหเกดพฤตกรรมการปองกนความดนโลหตสง มความสมพนธ กบพฤตกรรมปองกนโรคความดนโลหตสงหรอไม 3. การรบรเรองโรคความดนโลหตสง การรบรความสามารถของตนเอง และสงชกนาใหเกดพฤตกรรมการปองกนความดนโลหตสง สามารถทานายพฤตกรรมปองกนโรคความดนโลหตสงไดหรอไม วตถประสงคของการวจย 1. เพอศกษาพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสงของผใหญกลมเสยงโรคความดนโลหตสง 2. เพอศกษาความสมพนธระหวางการรบรเรองโรคความดนโลหตสง การรบรความ สามารถของตนเอง และสงชกนาใหเกดพฤตกรรมการปองกนความดนโลหตสง กบพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสง 3. เพอศกษาอานาจการทานายการรบรเรองโรคความดนโลหตสง การรบรความ สามารถของตนเอง และสงชกนาใหเกดพฤตกรรมการปองกนความดนโลหตสง ตอพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสง สมมตฐานของการวจย

1. การรบรเรองโรคความดนโลหตสง การรบรความสามารถของตนเอง และสงชกนาทกอใหเกดการปฏบตพฤตกรรมการปองกนโรค มความสมพนธกบพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสงของผใหญกลมเสยงโรคความดนโลหตสง

2. การรบรเรองโรคความดนโลหตสง การรบรความสามารถของตนเอง และสงชกนาทกอใหเกดการปฏบตพฤตกรรมการปองกนโรค สามารถรวมทานายพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสงของผใหญกลมเสยงโรคความดนโลหตสงได

6

ขอบเขตของการวจย การวจยครงนเปนการศกษาพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสง และปจจยทเกยวของในประชากรผใหญทเปนกลมเสยงตอการเปนโรคความดนโลหตสง ในชมชนอาเภอบานแหลม จงหวดเพชรบร ระยะเวลาในการศกษาอยในระหวางเดอนกมภาพนธ 2553 – เดอนมนาคม 2553

กรอบแนวคดในการวจย กรอบแนวคดในการวจยครงน ผวจยสรางขนจากแนวคดการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพตามแบบแผนความเชอดานสขภาพ (Health belief model) ของเบคเกอร และไมแมน (Becker & Maiman, 1980) ซงไดอธบายปจจยทเกยวของ ประกอบดวย การรบรตอโอกาสเสยงของการเปนโรค การรบรตอความรนแรงของโรค การรบรประโยชนของการปองกนโรคความดนโลหตสง การรบรอปสรรคของการปองกนโรคความดนโลหตสง และปจจยดานสงชกนาทกอใหเกดการปฎบตพฤตกรรมการปองกนโรครวมกบการใชทฤษฎความสามารถของตนเอง (Self - Efficacy theory; Bandura, 1977) จากการศกษาของสเตรทเชอรและคณะ (Stretcher, et al., 1986) ทไดศกษาถงการรบรความสามารถของตนเอง (Self – Efficacy) ในกลมคนทมพฤตกรรมการสบบหร การควบคมนาหนก การคมกาเนด การดมแอลกอฮอล และการออกกาลงกาย การศกษาเหลานยนยนวาการรบรความสามารถของตนเอง ทาใหเกดการเปลยนแปลงเกยวกบพฤตกรรมสขภาพและสามารถเปนตวทานายทยอมรบไดทงหมด อกทงโรเซนสตอก (Rosenstock, 1988) ไดศกษาและไดอธบายถงอานาจการทานายในการใชแบบแผนความเชอดานสขภาพ รวมกบทฤษฎความสามารถของตนเองในการดแลพฤตกรรมสขภาพไดเปนอยางด ซงการคนพบนนสามารถอธบายไดวา การรบรความสามารถของตนเอง เปนปจจยทมอานาจการทานายทสงในการเปลยนแปลงพฤตกรรมสขภาพ ดงนน ผวจยจงไดนาแบบแผนความเชอดานสขภาพและทฤษฏความสามารถของตนเองมาเปนกรอบแนวคด ในการกาหนดพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสงของผใหญกลมเสยงโรคความดนโลหตสงในชมชนอาเภอบานแหลม จงหวดเพชรบรโดยปจจยกาหนดพฤตกรรมปองกนโรคม 3 กลมปจจย ไดแก 1.) ปจจยการรบรเรองโรคความดนโลหตสงประกอบดวย การรบรโอกาสเสยงของการเปนโรค การรบรความรนแรงของโรค การรบรประโยชนของการปองกนโรคความดนโลหตสง การรบรอปสรรคของการปองกนโรคความดน

7

โลหตสง 2.) ปจจยการรบรความสามารถของตนเอง และ 3.) ปจจยสงชกนาทกอใหเกดการปฏบตพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสง ซงไดแก การไดรบขอมลขาวสารเรองโรคความดนโลหตสง ดงแผนภมท 1

กรอบแนวคดในการวจยตามแบบแผนความเชอดานสขภาพ

แผนภมท 1 กรอบแนวคดประยกตจากแบบแผนความเชอดานสขภาพ

(Becker & Maiman, 1980: 384) และทฤษฏความสามารถของตนเอง (Bandura, 1977) นยามตวแปร ผใหญกลมเสยงโรคความดนโลหตสง หมายถง บคคลทมอาย 35 - 45 ป ทงเพศหญงและเพศชาย ไมมโรคประจาตวใดๆ เชนโรคหวใจ เบาหวาน โรคเกาท ไมเคยไดรบการวนจฉยจากแพทยวาเปนโรคความดนโลหตสงไดผานการคดกรอง โดยใชแบบคดกรองผปวยโรคความดนโลหตสง ของสานกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต (สปสช.) ซงไดเผยแพรมาจากกระทรวงสาธารณสขในปงบประมาณ 2552

พฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสง

การรบรเรองโรคความดนโลหตสง

− การรบรโอกาสเสยงของการเปนโรคความดนโลหตสง

− การรบรความรนแรงของโรคความดนโลหตสง

− การรบรประโยชนของพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสง

− การรบรอปสรรคของพฤตกรรมการปองกนโรค ความดนโลหตสง

สงชกนาทกอใหเกดการปฏบตพฤตกรรมการปองกนโรค

− การไดรบขอมลขาวสารเรองโรคความดนโลหตสง

การรบรความสามารถของตนเอง

8

การรบรเรองโรคความดนโลหตสง หมายถง ความเชอหรอความรสกนกคดของผใหญกลมเสยงโรคความดนโลหตสง ซงประเมนไดจากแบบวดการรบรเรองโรคความดนโลหตสง ของรตนาภรณ เรองทพย (2543) ทประยกตจากแนวคดความเชอของเบคเกอรและไมแมน (Becker & Maiman, 1980: 384) ประกอบดวย

- การรบรโอกาสเสยง (Perceived susceptibility) ของโรคความดนโลหตสง หมายถง ความรสกจากความรทม และประสบการณเดมของผใหญกลมเสยงวาตนมแนวโนมทจะเกดโรคความดนโลหตสงได

- การรบรความรนแรง (Perceived severity) ของโรคความดนโลหตสง หมายถง ความเชอหรอความรสกนกคดของผใหญกลมเสยงวาโรคความดนโลหตสง กอใหเกดอนตรายตอชวตไดเชน หลอดเลอดในสมองแตก ตบตน แขงโปงพอง เรตนาเสอมทาใหตาบอดได และสามารถทาใหถงแกความตาย พการ อมพาตและเกดความเจบปวยเรอรงทาใหรกษาไมหาย เปนภาระของครอบครว ชมชน และสงคม

- การรบรประโยชน (Perceived benefits) ของพฤตกรรมการปองกนโรคความ ดนโลหตสง หมายถง ความเชอหรอความรสกนกคดของผใหญกลมเสยงโรคความดนโลหตสง ในการปฏบตตนทถกตองเพอการปองกนโรคความดนโลหตสง โดยการปฏบตนนจะตองมความเชอวาเปนการกระทาทดมประโยชนและเหมาะสม ดงนน การตดสนใจทจะปฏบตตามคาแนะนาจะขนอยกบการเปรยบเทยบถงขอดและขอเสยของพฤตกรรมนนๆ โดยเลอกปฎบตในสงทกอใหเกดผลดมากกวาผลเสย

- การรบรถงอปสรรค (Perceived of barriers) ของพฤตกรรมการปองกนโรค ความดนโลหตสง หมายถง ความเชอหรอความรสกนกคดของผใหญกลมเสยงเกยวกบปจจยหรอกจกรรมตางๆ ตามสภาพความเปนจรงทมผลขดขวางการปฏบตตนทถกตองเพอปองกนการเกดโรคความดนโลหตสง ซงอาจไดแก คาใชจายหรอผลทเกดขนจากการปฏบตพฤตกรรมสขภาพทขดกบอาชพหรอการดาเนนชวตประจาวน ซงทาใหเกดความขดแยงและหลกเลยงการมพฤตกรรมสขภาพ บคคลจงตองประเมนระหวางประโยชนทจะไดรบกบอปสรรคทเกดขนกอนการตดสนใจ การรบรความสามารถของตนเอง (Perceived self - efficacy) หมายถง ความเชอของบคคลเกยวกบความสามารถทจะจดการและดาเนนการกระทาพฤตกรรมใหบรรลเปาหมายทกาหนดไวโดยทความเชอน จะเปนตวกาหนดความคด ความรสก จงใจใหบคคลกระทาไดในระดบใด บคคลทมการรบรความสามารถตนสงจะชวยใหเขาประสบความสาเรจและมความเปนอยทด ใน ทางตรงกนขามผทมการรบรความสามารถของตนเองตา ซงประเมนไดจากแบบสอบถามการรบรความสามารถของตนเองในการปฏบตพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสง ทผวจยดดแปลง

9

จากแบบวดสมรรถนะแหงตนสาหรบการปองกนโรคหลอดเลอดหวใจ ของ สพฒนา คาสอน (2548) รวมกบจากการทบทวนวรรณกรรม

สงชกนาทกอใหเกดการปฏบตพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสง (Cue to action) หมายถง สงกระตนททาใหผใหญกลมเสยงตดสนใจ เพอทากจกรรมในการปองกนโรคความดนโลหตสง สงกระตนในทนหมายถง การไดรบขอมลขาวสารเรองโรคความดนโลหตสงจาก แหลงขอมลลกษณะตางๆ ไดแก สอตางๆ วทย โทรทศน จากหนวยสงเสรมสขภาพ จากเพอนทปวยดวยโรคความดนโลหตสง จากสมาชกในครอบครว ซงบคคลสามารถเขาถงและเรยนรได สามารถประเมนไดจากแบบสอบถามการไดรบขอมลขาวสารเรองโรคความดนโลหตสง ทผวจยดดแปลงจาก รตนาภรณ เรองทพย (2543) พฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสง หมายถง กจกรรมหรอหรอการปฏบตใดๆของผใหญกลมเสยงตอการเปนโรคความดนโลหตสง ทกระทาไปเพอจดประสงคไมใหตนเองปวยเปนโรคความดนโลหตสง ไดแก การหลกเลยงอาหารทมผลเสยตอสขภาพ การออกกาลงกายและการจดการกบความเครยด ซงสามารถประเมนไดจากแบบสอบถามพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสง ทผวจยดดแปลงจาก รตนาภรณ เรองทพย (2543) ประโยชนทคาดวาจะไดรบ

1. ใชเปนแนวทางในการสงเสรมพฤตกรรมทเหมาะสม เพอปองกนความดนโลหตสงและวางแผนการพยาบาลเพอสงเสรมใหคาแนะนาใหผทอยในกลมเสยงโรคความดนโลหตสง ใหมพฤตกรรมการดแลตนเองทถกตองและเหมาะสม เพอการมคณภาพชวตทดสามารถดารงชวตไดอยางปกตสข

2. ใชเปนขอมลพนฐานในการศกษาคนควาวจยทางการพยาบาล ในประเดนดานอนๆเกยวกบพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสงของผใหญกลมเสยงโรคความดนโลหตสง

− 3. นาขอมลทไดจากการวจยในครงน มาใชในการสงเสรมการใหความรเรองการรบรประโยชน การรบรอปสรรค การรบรความสามารถของตนเอง และสงชกนาใหเกดพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสงไดแก การไดรบขอมลขาวสารเรองโรคความดนโลหตสง เพอใหผใหญกลมเสยงมพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสงทถกตอง

บทท 2

วรรณกรรมและงานวจยทเกยวของ

การวจยเรองปจจยทานายพฤตกรรมการปองกนความดนโลหตสง ของผใหญกลมเสยงในชมชนอาเภอบานแหลม จงหวดเพชรบร เปนการวจยเชงพรรณนาหาความสมพนธ (Correlational descriptive research) เพอศกษาความสมพนธ และอานาจการทานายของการรบรเรองโรคความดนโลหตสง การรบรความสามารถของตนเอง และสงชกนาใหเกดการปฏบตพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสง ตอพฤตกรรมการปองกนโรคของผใหญกลมเสยงโรคความดนโลหตสง ซงผวจยไดศกษาแนวคดทฤษฎและงานวจยทเกยวของ ดงน

1. แนวคดเชงระบาดวทยาเกยวกบโรคความดนโลหตสง 2. แนวคดทฤษฎการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ

3. แนวคดทฤษฏความสามารถของตนเอง (Self – Efficacy theory) 4. แนวคดเกยวกบผใหญกลมเสยงโรคความดนโลหตสง

แนวคดเชงระบาดวทยาเกยวกบโรคความดนโลหตสง

สานกนโยบายและยทธศาสตร กระทรวงสาธารณสข (พ.ศ. 2552) ไดรายงานอตราผปวยนอกจาแนกตามสาเหต 10 กลมแรก ทงประเทศพบวาอตราปวยของโรคความดนโลหตสงมจานวนมากเปนอนดบ 2 ของอตราปวยทงประเทศ คดเปนอตรา 306.42 ตอประชากร 1,000 คน เมอไดศกษาขอมลอตราตายของประชากร ทเปนโรคความดนโลหตสงใน พ.ศ. 2548 – 2552

พบวามอตราตาย เทากบ 18,171, 15,684, 15,596, 15,286, 15,284 คน คดเปน 29.2, 24.7, 24.6, 24.4 และ 24.3 ตอประชากรแสนคนตามลาดบ การทประชาชนปวยดวยโรคความดนโลหตสงแลวจะเกดผลกระทบไปยงครอบครว ชมชน และการพฒนาทางเศรษฐกจและสงคมของประเทศเปนอยางมาก ขอมลจากคณะทางานจดทาภาระโรคและปจจยเสยงของประเทศไทย พ.ศ. 2552 พบวาหากสามารถควบคมโรคความดนโลหตสงได จะลดการสญเสยดานเศรษฐกจไดรอยละ 10 - 20

11

ของการสญเสยทงหมดประมาณ 52,150 ลานบาท จากการรายงานของสานกงานพฒนานโยบายสขภาพระหวางประเทศใน พ.ศ. 2549 พบวาโรคความดนโลหตสงเปนโรคทมอตราปวยทสงเชนกน จะเหนไดวาปจจบนทวโลกไมเฉพาะประเทศไทยกาลงใหความสนใจ และใชความพยายามในการลดภาวะความรนแรงของโรคความดนโลหตสง โดยมงไปทการควบคมและปองกนปจจยเสยงไดแก การสงเสรมใหประชาชนมพฤตกรรมสขภาพดานอาหารและโภชนาการทด การลดบรโภคอาหารมน รสชาดเคมและหวาน เพมการรบประทานอาหารประเภทผกและผลไม รวมไปถงการสงเสรมเรองการเคลอนไหวรางกายเพอใหงายตอการควบคมโรค จากความสาคญดงกลาวจงตองมการควบคมปองกนโดยคณะรฐบาลและสานกงานหลกประกนสขภาพ ไดมการกาหนดใหบคลากรซงเปนเจาหนาทสาธารณสขคนหาและคดกรองกลมเสยง เพอคนหาประชากรทมภาวะเสยงตอการเกดโรคความดนโลหตสง ซงการคดกรองผใหญกลมเสยงเรมทอาย 35 ปขนไป เปนการคนหาผทมภาวะเสยงโรคความดนโลหตสง การคดกรองโดยการวดความดนโลหตใหกบประชาชนและมการประชาสมพนธใหประชาชนในพนทไดรบทราบ เพอใหประชาชนเหนความสาคญของการคดกรองกลมเสยงโรคความดนโลหตสง เพอสกดกนการเกดโรค หลงจากการคดกรองแลวยงตองมการเฝาระวงอยางนอยปละ 1 ครง โดยการตดตามวดความดนโลหตและมการคดแยกประชาชนออกเปน 3 กลมไดแก กลมปกต กลมเสยง และกลมปวย โดยกลมทปกตไดเนนการใหคาแนะนาเพอใหมการดแลสขภาพทเหมาะสม ในกลมเสยงเนนการสอนและกระตนเตอนใหมการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ สวนในกลมปวยใหมการสงผปวยพบแพทยเพอรบการรกษาทถกตองกอนเกดภาวะแทรกซอน การคดกรองจงมความสาคญในการดแลประชาชนทมความเสยงตอการเกดโรคความดนโลหตสงไป (สานกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต, 2552)

การคดกรอง (Screening) เปนกระบวนการคดแยกบคคลทมความเสยงในสถานะตางๆตงแต ความเสยงสง ความเสยงปานกลาง และความเสยงตา เพอการยบยงหรอชะลอกระบวนการเปลยนแปลงพยาธกาเนดและพยาธสภาพตงแตระยะตน เพอลดอตราการเกดโรค การคดกรองเปนจดเรมตนทสาคญของกระบวนการการจดการปองกนและควบคมโรคเรอรงในบคคล โดยใชเปนเครองมอในการเสรมความตระหนกถงความสาคญของการปรบเปลยนพฤตกรรม การตดสนใจการเรมตนการเรยนรและปฏบตตอสถานะความเสยงของบคคลนน (Harkness, 1995: 170 - 174) โรงพยาบาลบานแหลม ไดรบนโยบายการคดกรองกลมเสยงโรคเรอรงมาดาเนนการ ซงมขนตอนการปฏบตโดยทาการคดกรองโรคเรอรงในประชากรทมอายมากกวาหรอเทากบ 35 ป มการประเมนโอกาสเสยงโดยเกณฑทกาหนดตอไปน ไดแก อวน คาดชนมวลกาย (Body mass index) เกน 24.9 กโลกรมตอตารางเมตร มพอแม พ นอง เปนโรคความดนโลหตสง ประวตการสบบหร ดมแอลกอฮอล การออกกาลงกาย รสชาดอาหารทชอบรบประทาน เปนตน เมอวดไดคาความดน

12

ซสโตล (Systolic pressure) ไดมากกวา 120 - 139 มลลเมตรปรอท หรอคาความดนไดแอสโตล (Diastolic pressure) มากกวา 80 - 89 มลลเมตรปรอท ลงบนทกวาผานการคดกรองโรคความดนโลหตสงและแจงผลใหผทไดรบการคดกรองไดทราบถงโอกาสเสยงของการเปนโรคความดนโลหตสง ในกรณทวดความดนโลหตหากวดความดนโลหตแลวพบวา คาความดนโลหตมากกวา 140 - 90 มลลเมตรปรอท ใหสงตรวจวนจฉยยนยนการเปนโรคความดนโลหตสงโดยแพทย โดยหลกการแลวพยาบาลเวชปฏบตชมชนจะตองมการคดกรองผใหญกลมเสยง เพอใหผใหญกลมเสยงไดรบทราบถงโอกาสในการเกดโรคความดนโลหตสง ซงถอวาเปนโรคทสามารถปองกนได หากผใหญกลมเสยงใหความสาคญในการดแลตนเอง มการออกกาลงกายอยางสมาเสมอ และมการเลอกการบรโภคอาหารทถกตอง มการดแลตนเองโดยมการปฏบตตนอยางถกตองเพอปองกนการเกดโรคความดนโลหตสง การปองกนโรคโดยการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพใหเหมาะสมกบโรค เปนการยอมรบวาเปนวถทางทดทสด (Best practice) ในยคปจจบน (National Institutes of Health, 1997) เพราะจะชวยปองกนการเกดโรคความดนโลหตสงได ดงนน ผใหญกลมเสยงจงตองมพฤตกรรมการดแลสขภาพทเหมาะสม และหลกเลยงปจจยเสยงการกอใหเกดโรคกลมน จะเกยวของกบปจจยสาเหต 2 ประการ คอ ปจจยทไมสามารถปรบเปลยนได ไดแก อาย และพนธกรรม สวนปจจยทสามารถปรบเปลยนได ไดแก การควบคมอาหาร การควบคมนาหนก การออกกาลงกาย การจดการความเครยด

โรคความดนโลหตสง (Hypertension)

ความดนโลหต (Blood pressure) เปนแรงดนของเลอดทกระทบตอผนงหลอดเลอด บงบอกถงความดนในหลอดเลอดแดงเปน 2 คา คาความดนโลหตตวบน คอความดนซสโตล (Systolic pressure) ซงเปนความดนโลหตสงสดในขณะหวใจหองลางซายบบตว และคาความดนโลหตตวลางคอ ความดนไดแอสโตล (Diastolic pressure) เปนความดนโลหตตาสดในหลอดเลอดขณะหวใจหองลางซายคลายตว ความดนโลหตสง หมายถง ระดบความดนเลอดทสงจนไปเพมความเสยงของการเกดความเจบปวยและภาวะแทรกซอนตอระบบหวใจและหลอดเลอดในกลมประชากรนนๆ ซงแตกตางกนในแตละกลม เมอวดความดนโลหตของผปวยอยางนอยสองครงในแตละครงทมาพบแพทยถาพบวาความดนโลหตผดปกตมากกวาสองครงขนไป โดยทคาเฉลยของความดนซสโตลสงกวาหรอเทากบ 140 มลลเมตรปรอทหรอความดนไดแอสโตลสงกวาหรอเทากบ 90 มลลเมตรปรอท ถอวาผปวยเหลานนเปนโรคความดนโลหตสง การทจะเรมมความดนโลหตสง (Prehypertension) กตอ

13

เมอวดคาความดนโลหตซสโตลเทากบ 120 - 139 มลลเมตรปรอทหรอวดความดนโลหตไดแอสโตลเทากบ 80 - 89 มลลเมตรปรอท (JNC, 2003) ในคนทมความดนโลหตสงเรอรงจะทาใหเกดภาวะ แทรกซอนตอระบบหวใจและหลอดเลอดอนรวมดวย โอกาสทจะเกดภาวะแทรกซอนกเพมขนดวย ในผปวยทมความดนโลหตสงเรอรงทไมไดรบการรกษาเมออายมากขนระดบความดนโลหตมกจะมระดบสงขน และจะมอายทสนลงกวาบคคลปกต 10 - 20 ป ซงเปนสาเหตมาจากการเกดผนงของหลอดโลหตแดงแขง (Atherosclerosis) เรวขน ในกรณทผปวยมความดนโลหตสงเพยงเลกนอย และยงไมมการทาลายของอวยวะถาไมไดรบการรกษาทเหมาะสมเพยง 7 - 10 ป กจะมความเสยงสงทจะเกดภาวะแทรกซอน (จกรพนธ ชยพรหมประสทธ, 2550) การจาแนกระดบความรนแรงของโรคความดนโลหตสงตามเกณฑของ Joint National Committee (1997) มรายละเอยดดงน

- - ความดนโลหตทอยในเกณฑปกต คอ ความดนโลหตซสโตล นอยกวา 120 มลลเมตรปรอท และความดนไดแอสโตล นอยกวา 80 มลลเมตรปรอท

- ระยะเรมความดนโลหตสง (Prehypertension)คอ ความดนโลหตซสโตล 130 - 139 มลลเมตรปรอท ความดนไดแอสโตล 85 - 89 มลลเมตรปรอท

- ความดนโลหตสงระยะท 1 คอ ความดนโลหตซสโตล 140 - 159 มลลเมตรปรอท ความดนไดแอสโตล 90 – 99 มลลเมตรปรอท

- ความดนโลหตสงระยะท 2 คอ ความดนโลหตซสโตล เทากบ 160 - 179 มลลเมตรปรอท ความดนไดแอสโตลเทากบ 100 – 109 มลลเมตรปรอท

- ความดนโลหตระยะท 3 คอ ความดนโลหตซสโตลเทากบ 180 มลลเมตรปรอท ความดนไดแอสโตลเทากบ 110 มลลเมตรปรอท

การแบงชนดของโรคความดนโลหตสงแบงออกไดเปน 2 ชนดใหญๆคอ 1. โรคความดนเลอดสงไมทราบสาเหต (Essential hypertention หรอ Primary

hypertention) พบไดถงรอยละ 90 – 95 ของผปวยโรคความดนโลหตสงทงหมด (ประเจษฎ เรองกาญจนเศรษฐ, 2552) สวนมากจะพบในอายชวง 35 - 55 ป จากการศกษาอบตการณและความชกของโรค ในประเทศไทยพบวา มอตราชกตงแตรอยละ 1.1 ถงรอยละ 17.3 (วงเดอน ปนด, 2539) เชอวามปจจยหลายอยางเกยวของทอาจทาใหเกดโรคน เชน กรรมพนธ การรบประทานเกลอมาก ความอวน ตลอดจนถงการสบบหร

2. ชนดทราบสาเหต (Secondary hypertension) สวนใหญมสาเหตมาจาก โรคไต โรคความดนผดปกตของตอมไรทอ ความผดปกตของหลอดเลอดแดงใหญ โรคพษแหงครรภ และ

14

การใชยาคมกาเนด เมอไดรบการรกษาสาเหตทเปนตนเหตแลวความดนโลหตสงจะหายไป โรคความดนโลหตสงชนดนพบไดประมาณรอยละ 5 - 10 ของผปวยโรคความดนโลหตสงทงหมด (ชศกด เวชแพศย, 2538: 141 - 143)

ปจจยเสยงของโรคความดนโลหตสง (Risk factors of Hypertension)

โรคความดนโลหตสงสวนใหญทพบมกเปนชนดไมทราบสาเหต(Essential

hypertension) สาหรบสาเหตทแทจรงนนไมสามารถทราบได เขาใจวาอาจมปจจยททาใหเกดโรคความดนโลหตสงถง 7 ประการไดแก 1. ปรมาณเกลอทบรโภค การรบประทานอาหารทมรสเคมในปรมาณทมาก (Joint National Committee, 2003) เนองจากโซเดยมหรอเกลอมผลตอการเพมการดดกลบของนาในรางกายและสงผลใหระดบความดนโลหตสงขน จากตวอยางของงานวจยในตางประเทศ พบวาผทรบประทานอาหารทมโซเดยมไมเกน 2.4 กรม หรอรบประทานเกลอไมเกน 6 กรม หรอประมาณ 1 ชอนชาตอวน จะสามารถลดความดนโลหตซสโตลไดประมาณ 2 – 8 มลลเมตรปรอท (Chobanian, et. al., 2003) การศกษาหลายแหง สรปวาปรมาณเกลอทบรโภคมความสมพนธโดยตรงกบความดนโลหตสง ผลกระทบจากการใชเกลอในอาหารของคนบางคนอาจมมากกวาคนอน ผทรบประทานเกลอเพยงเลกนอยหรอนอยกวา 0.5 กรมตอวน มกจะไมพบวามความดนโลหตสง 2. ประวตครอบครว การเกดโรคความดนโลหตสงมอบตการณเปน 2 เทา ในบคคลทมบดาหรอมารดาคนใดคนหนงหรอทงสองคนปวยเปนโรคความดนโลหตสง บเวอรและแมคเกรเกอร (Beevers & MacGreger, 1987) ไดใหความเหนไววา ผทมประวตวามบคคลในครอบครวเปนโรคความดนโลหตสง แมบคคลนนจะมความดนโลหตอยในเกณฑปกต แตกมแนวโนมวาจะมโอกาสเปนโรคความดนโลหตสงไดงาย ประมาณกนวารอยละ 50 ของความดนโลหตสง ในประชากรมสาเหตมาจากปจจยดานพนธกรรม อาจเนองมาจากสมผสกบสงแวดลอมเดยวกน ไดแก การบรโภคอาหารทมเกลอโซเดยมสง ความเครยด สวนประกอบทางพนธกรรม ปจจยทางดานพนธกรรมนนโดยตวเองแลวไมไดเปนสาเหตโดยตรงของเกดการโรคความดนโลหตสง แตมสวนในการผลกดนใหความดนโลหตสงขนโดยผานปจจยทางดานสงแวดลอม ในกลมคนทมความดนโลหตปกตแตมประวตความดนโลหตสง ขาดการออกกาลงกายและมการดมสรา วลเลยมและคณะ (Williams, et al., 1991) ไดรายงานวา ปจจยดานพนธกรรมและปจจยทางดานสงแวดลอม มสวนชกนาใหเกดความ

15

ดนโลหตสงไดมากทสด ความดนโลหตสงทปรากฏกอนวย 55 ป พบไดมากเปน 3.8 เทา ในกลมทมประวตความดนโลหตสงในครอบครว ปจจยดานสงแวดลอมไดแก การบรโภคเกลอ การดมสราและการออกกาลงกายทนอย พบวา เปนปจจยรวมทสมพนธกบบคคลในครอบครวเดยวกนกลาวคอบคคลในครอบครวเดยวกนมกจะมพฤตกรรมในการดารงชวตทคลายๆ กน นอกจากนยงมการศกษาทางระบาดวทยาทสนบสนนวาองคประกอบทางกรรมพนธจะมสวนถงรอยละ 30 ในการกาหนดคาความดนโลหตในบคคลตางๆ มการศกษาวจยในตางประเทศ ทาซาวาและคณะ (Tazawa, et al., 2001) พบวา ผทไมมประวตบคคลในครอบครวเปนความดนโลหตสง มความดนโลหตทงซสโตลและไดแอสโตลตากวาผทมประวตบคคลในครอบครวเปนความดนโลหตสง อยางมนยสาคญทางสถต 3. โรคอวน โรคอวนเปนปจจยสาคญทาใหเกดความดนโลหตสง เพราะนาหนกตวแตละปอนดทเพมขนนนจะตองมหลอดเลอดเพมขน นนหมายความวาความดนโลหตจะตองแรงหรอสงขน เพอท จะไดสงโลหตไปใหทวถงหลอดเลอดในสวนทเพมขน ถานาหนกตวเพมขน 10 กโลกรม ความดนโลหตจะสงขน 3 มลลเมตรปรอท และพบวา คนทอวนมโอกาสเปนโรคความดนโลหตสงมากกวาคนปกตถง 5 เทา การมนาหนกตวทเกน จดเปนปจจยเสยงทสาคญในการทาใหระดบความดนโลหตสงขนในประชากร นาหนกตวสมพนธกบระดบความดนโลหตในกลมคนอาย 20 - 39 ปนน ผทมนาหนกเกนจะมอบตการณของโรคความดนโลหตสงเปน 2 เทาของผทมนาหนกตวปกต และในกลมอาย 40 - 64 ป คนอวนมโอกาสเปนโรคความดนโลหตสงมากกวาคนนาหนกปกตถงรอยละ 50 อกประการหนงกคอ ยงนาหนกตวเพมเรวมากยงมโอกาสเกดโรคความดนโลหตสงมากขน การควบคมนาหนกตวในคนอวนจะมผลทาใหระดบความดนโลหตลดลงอยางชดเจน ซงสาเหตสาคญททาใหเกดโรคอวน มาจากการรบประทานอาหารทเกนความตองการของรางกาย การบรโภคอาหารทมไขมนสง และขาดการออกกาลงกาย 4. ความเครยด ความเครยดอาจทาใหเกดความดนโลหตสงขนชวคราว เมอบคคลเผชญปญหาแลวทาใหรสกเครยดจะทาใหความดนโลหตเพมขน และเมอปญหาททาใหเกดความเครยดหมดไปความดนโลหตจะลดลงไปดวย การลดความเครยดดวยการทาสมาธ การผอนลมหายใจ เขา - ออก การผอนคลายกลามเนอและการพกผอนอยางเพยงพอ โดยเฉพาะการนอนหลบสนทจะชวยใหความดนโลหตลดลงบางเลกนอย แตตองทาอยางสมาเสมอและใชเวลานานจงจะไดผล โดยทวไปพบวา สงทกอใหเกดความเครยดมกมาจาก การดารงชวตประจาวน ความวตกกงวล ความเหนอยลา ความขดแยง ความกลว ความเครยดมผลตอระบบประสาทสวนกลาง ทาใหมการเปลยนแปลงของระบบ

16

หวใจ เพมปรมาตรเลอดทสบฉดจากหวใจและกระตนการทางานของประสาทซมพาเทตค ทาใหความดนโลหตสงขน (สมจต หนเจรญกล: 2542) ดงนน การขจดและการผอนคลายความเครยดสามารถปองกนการเกดโรคความดนโลหตสงชนดไมทราบสาเหตได การทผใหญกลมเสยงมความ เครยดอยางสมาเสมออาจนาไปสการเกดโรคความดนโลหตสง บคคลทมความเครยดอาจมการแสดงพฤตกรรมในรปของ การกนอาหารจกจก ซงพฤตกรรมเหลานมผลตอการเพมนาหนกตวและเปนปจจยเสยงตอการเกดโรคความดนโลหตสง จากการวจยของเจอรนและคณะ (Gerin, et al., 2005) ททาการวจยระดบความดนโลหตของผประสบภาวะเครยดจากเหตการณไมสงบในเมองนวยอรก ซงมภาวะความดนโลหตสงอยแลว พบวาระดบความดนโลหตซสโตลของคนกลมนเพมขนอยางมนยสาคญทางสถต ภายหลงจากเหตการณไมสงบเกดขน 2 เดอนไปแลว 5. การสบบหร สารพษในบหรจะทาใหไขมนในเลอดสงขนและเมอไขมนไปเกาะทผนงหลอดเลอดซงเกดไดกบหลอดเลอดทวรางกาย นอกจากจะทาใหเกดความดนโลหตสงแลวยงทาใหเกดอนตรายคอ สมองขาดเลอด เสนเลอดในสมองแตก โรคหลอดเลอดหวใจตบ ปลายนวมอ - นวเทาขาดเลอดไปเลยง จากการศกษาของวนเคลบและคณะ (Winkleby, et al., 1988) ทเปรยบเทยบจานวนบหรทสบในผทมความดนโลหต ปกตกบกลมทมความดนโลหตสง พบวาผทมความดนโลหตสงสบบหรมากกวาผทมความดนปกต แมวาการสบบหรจะไมมความสมพนธใกลชดกบความดนโลหต แตบหรกเปนปจจยเสยงสาคญททาใหเกดการตายดวยโรคหวใจได 6. การดมกาแฟ การดมกาแฟมกทาใหความดนโลหตสงขน 5 - 15 มลลเมตรปรอท ภายใน 15 นาท ภายหลงการดมกาแฟประมาณ 2 - 3 ถวย ระดบความดนโลหตสงราวชวโมง การดมกาแฟเปนประจา อาจไมมผลทาใหระดบสงอยางถาวรแตอาจมผลทางออม เชน การนอนไมหลบ 7. จากโรคอนๆ ปจจยอนๆทมผลทาใหความดนโลหตสงขน เชน โรคโลหตจางขนรนแรง ตอมไทรอยดเปนพษ ไตวายเรอรง เบาหวาน การรบฮอรโมนบางชนด

อาการของโรคความดนโลหตสง

อาการของผปวยทมความดนโลหตสงทเปนนอยหรอปานกลางมกไมมอาการเลยอาการททาใหผปวยมาพบแพทยมกมอาการปรากฏ คอ

17

- ปวดศรษะขางเดยว และมนศรษะบรเวณทายทอย มกมเลอดกาเดาออกบางครงเปนอาการทพบบอย เนองจากมความดนโลหตสงเกดขน หลอดเลอดในสมองจะบบตวมากขนบรเวณ หลอดเลอดเยอหมสมองดานนอก ทาใหมอาการปวดศรษะและมนศรษะ - ออนเพลย เหนอยงาย ใจสน หออ หนามดตาลาย อาการจะไมรนแรงเหมอนภาวะอนนอกจากจะมอาการของเลอดคงในสมอง - อาการคลนไสอาเจยน มกสบเนองจากอาการปวดศรษะอยางรนแรง ถาพบอาการเชนนตองรบปรกษาแพทย - อาการอมพาตครงซก มอเทาเปลยเปนทกระดก และกลามเนอเปนสวนใหญ สภาพนจะดขนเพยงเลกนอย แตจะไมสามารถฟนแขงแรงเทาเดมได

อนตรายของโรคความดนโลหตสง ภาวะทเกดทหวใจ ความดนโลหตสงทาใหหวใจหองลางซายตองทางานหนก เนอง

จากแรงตานทเพมขนในหลอดเลอดแดง ซงในระยะแรกนนกลามเนอหวใจจะปรบตวใหเขากบแรงตานทเพมขน โดยการขยายตวทาใหหวใจหองลางซายโต และถาภาวะนยงคงเกดขนตอไป เสนใยกลามเนอจะหยอน ไมสามารถขยายตวไดอก หวใจหองลางซายจะพองตวและไมทางาน ทาใหไมสามารถรบเลอดจากปอดได เลอดจะไหลกลบสปอดตามเดม เกดอาการเลอดคงในปอด หวใจหองลางขวาตองทางานหนกจนในทสดเกดภาวะหวใจขาดเลอด หรอภาวะหวใจลมเหลว (สมจต หนเจรญกล, 2542)

การเปลยนแปลงหนาทของสมอง เมอหลอดเลอดสมองเกดแรงตานและเปนอยนานหลอดเลอดจะแขงตวเสยการยดหยน เกดตมโปงพองเลกๆ ทผนง เมอความดนโลหตสงขนจะทาใหเกดการทาลายเนอเยอสมอง หรอในรายทมการอดตนของหลอดเลอดแดงหรอหลอดเลอดฝอยแตก มเลอดออก (Hemorrhage) เนอสมองสวนทขาดเลอดนนจะตาย เกดอาการอมพาตหรออมพาต ชวคราวจากการตบตนของหลอดเลอดทาใหเกดอนตรายตอชวต

การเปลยนแปลงหนาทของไต จะมการเปลยนแปลงของหลอดเลอดแดงฝอยของไต คอหลอดเลอดแขงทาใหไตมเลอดไปเลยงไดนอย ทาใหสมรรถภาพของไตในการกาจดของเสยบกพรอง ทาใหเกดการคงของสารตางๆ ทเกดจากการเผาผลาญของรางกายทสาคญคอ ยเรย ซงเปนสารพษตอรางกาย ถาเกดการคงในระดบสงจะเกดอาการหมดสตและเสยชวตในทสด

การเปลยนแปลงของผนงหลอดเลอด ความดนเลอดทสงขนจะทาใหหลอดเลอดหนาขน ผนงทราบของหลอดเลอดจะทาใหการไหลเวยนของเลอดไมปกตและเกดการอดตนไดงายหลอดเลอดทปกตอาจทาใหเกดลมเลอดในหลอดเลอดได ยงถาเปนทหวใจจะทาใหหลอดเลอดทไป

18

เลยงหวใจนนเกดการอดตนได เกดภาวะหวใจขาดเลอด และเกดอาการหวใจลมเหลวตามมา ถาเกดการอดตนของหลอดเลอดทสมองจะทาใหสมองขาดเลอด เกดอมพาต และการพดผดปกตได (สมจต หนเจรญกล, 2542: 135)

การเปลยนแปลงของจอตา เนองจากหลอดเลอดฝอยเลกๆ จะตบแคบอยางรวดเรวและมอาการเกรงเฉพาะทมเลอดออกและมการไหลซม (Exudates) ในจอตา ตวประสาทตาบวมทาใหมจดบอดบางสวนในลานสายตา ตามวและอาจถงตาบอดได ซงสามารถแบงความรนแรงเปน 4 ระดบดงน ระดบท 1 การเปลยนแปลงของเรตนามนอย ประกอบดวยหลอดเลอดตบลงเลกนอย หรอมหลอดเลอดแขง ระดบท 2 มหลอดเลอดแขงมากขนปฏกรยาของการหดรดตวของเสนเลอดแดง (Arterial reflex) กวางขนหลอดเลอดดาตรงทหลอดเลอดแดงผานจะถกกด มการหดตวของหลอดเลอดแดงโดยทวไปหรอเปนเฉพาะบางแหง กลมนความดนโลหตจะสงกวากลมแรกและการพยากรณโรคกเลวลง ระดบท 3 มการบวมของจอภาพนยนตาเกดการขบสารคดหลงและหยอมเลอด (Cotton - wool exudates) ระดบท 4 มการเปลยนแปลงเชนเดยวกบในระดบท 3 แตมหวประสาทตาบวม (Pappilledema) รวมอยดวย จะเหนไดวา ความดนโลหตทสงขนจะทาใหเปนอนตรายตออวยวะทสาคญๆ ของรางกาย และเปนสาเหตททาใหเกดภาวะแทรกซอนและทาใหเกดการเสยชวตไดงาย ดงนนการควบคมระดบความดนโลหตสาหรบผใหญกลมเสยงโรคความดนโลหตสง โดยการปรบ เปลยนพฤตกรรมสขภาพใหเหมาะสม จงเปนเรองทมความสาคญและจาเปนอยางยง

แนวคดทฤษฎการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ พฤตกรรมการปองกนโรค (Disease prevention behavior) เปนการกระทาทพงแสดงออกของบคคล เพอการปองกนการเจบปวย ซงขนกบอยกบประสบการณ ความเชอ คานยม การศกษา และฐานะทางเศรษฐกจสงคมของบคคล เชน พฤตกรรมการไมรบประทานอาหารดบ หรอสกๆดบๆ การลางมอกอนรบประทานอาหาร และการขบถาย (เฉลมพล ตนสกล, 2543)

ไดเอทซ (Dietz, 1995: 187) ไดแบงพฤตกรรมการปองกนโรค (Levels of prevention) ออกเปน 3 ระดบ ไดแก 1. พฤตกรรมปองกนโรคระดบปฐมภม (Primary prevention behavior) จะมงทการปองกนตงแตยงไมเกดโรค โดยการกาจดหรอลดสาเหตททาใหเกดโรคและสงเสรมสขภาพอนามย ในบางโรคอาจตองมมาตรการการปองกนโรคโดยเฉพาะ เชน การสรางเสรมภมคมกนโรค การจด

19

สงแวดลอมใหเหมาะสม การปองกนอบตเหต การตรวจสขภาพประจาป แมการไปตรวจสขภาพครงแรกกถอวาเปนพฤตกรรมการปองกนโรคระดบปฐมภมดวย 2. พฤตกรรมปองกนโรคระดบทตยภม (Secondary prevention behavior) ในระยะนโรคเรมแสดงอาการออกมาใหเหน มการคนหาสาเหตของความเจบปวยกอนทอาการของโรคจะรนแรงขน ไมใหอาการของโรคลกลามเกดโรคแทรกซอนหรอเกดความพการ โดยการใชบรการทนทเพอยบยงโรคทเกดขนแลว และรวมถงการปองกนการแพรระบาดของโรคตดเชอ 3. พฤตกรรมการปองกนระดบตตยภม (Tertiary prevention) เปนการปองกนเพอลดความพการใหนอยลงซงเปนผลมาจากการเจบปวยดวยโรคทเปนอยแลวและมการฟนฟสภาพโดยวธกายภาพบาบด จากพฤตกรรมการปองกนโรคซงไดกลาวมาแลวนน จะเหนวาพฤตกรรมปองกนโรคระดบปฐมภม (Primary prevention behavior) จะมงทการปองกนตงแตยงไมเกดโรคเปนสงซงตองคานงถง เนองจากในปจจบนนพบวา การเจบปวยดวยโรคตางๆ นน จะมความรนแรงมากหรอรนแรงนอย เมอคนสาเหตของการเจบปวยมกพบวา สาเหตทสาคญอยางหนงคอ การมพฤตกรรมสขภาพทไมถกตอง จงมความจาเปนอยางยงสาหรบพยาบาลเวชปฏบตชมชนทตองชวยในการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพของบคคลเพอลดโอกาสของการเกดโรคตางๆ การทบคคลจะมพฤตกรรมสขภาพด จะตองเปนผทมความเอาใจใสในเรองของการปองกนโรค นอกจากนนการทบคคลจะปฏบตตนเพอปองกนโรคอยางมประสทธภาพนน ยงขนอยกบความเชอวาเมอปฏบตแลวจะเกดผลดตอตนเอง จงไดมนกวจยหลายคนทไดศกษาวเคราะหพฤตกรรมสขภาพของบคคล โดยอาศยแบบแผนความเชอดานสขภาพ (สมพนธ หญชระนนทน, 2540: 55 - 57)

แบบแผนความเชอดานสขภาพ (Health Belief Model) ความเชอ (Belief) เปนความนกคดหรอความเขาใจของบคคลตอสงใดสงหนง ซงอาจม

เหตผลหรอไมมเหตผลกได ความเชอทาใหบคคลมความโนมเอยงทจะปฏบตตามแนวคด และความเขาใจนนๆ เมอบคคลมความเชอในสงใดสงหนงแลวความเชอสงนน มกทาใหเขาปฏบตหรอกระทาในสงตางๆ ทสอดคลองกบความเชอของตน ความเชอจงเปนสงทมอทธพลตอพฤตกรรมของบคคลเมอบคคลมความเชออยางไร ความเชอนนจะเปนตวกาหนดพฤตกรรมใหบคคลปฏบตตามความคดเหนและความเขาใจนน โดยอาจรตวหรอไมรตวกได ความเชอในสงนนๆ ไมจาเปน ตองอยบนพนฐานแหงความจรงเสมอไป ความเชออาจเปนเพยงความรสกนกคด ความเขาใจ ความคาดหวงหรอสมมตฐาน ซงอาจจะมเหตผลกได ไมมเหตผลกได เมอเกดความเจบปวยขนบคคลจะมการปฏบตตวหรอพฤตกรรมสขภาพทแตกตางกนขนอยกบองคประกอบหลายอยาง ไดแก ความร

20

เกยวกบอาการของโรค การรกษา การรบรเกยวกบความรนแรงของโรค ความเชอเดม ความสนใจ และคานยมเปนตน (ประภาเพญ สวรรณ และ สวง สวรรณ, 2534: 30) นอกจากนน ความเชอยงเปนองคประกอบทฝงแนนอยในความคด ความเขาใจเมอบคคลเชออยางใด ความเชอนนจะเปนแนวโนมชกนาใหบคคลประพฤต ปฏบตตามความคดและตามความเขาใจนน (จรรยา สวรรณทต, 2534: 40) ดงนน จงสรปไดวา ความเชอดานสขภาพ หมายถง ความรสก นกคด ความเขาใจ การยอมรบหรอการรบรของบคคลตอภาวะสขภาพอนามยของตนเอง ซงมอทธพลตอความเจบปวยและการดแลรกษา โดยจะชกนาใหบคคลนนมพฤตกรรมสขภาพตามความคด ความเขาใจนนๆ

โรเซนสตอก (Rosenstock, 1974: 332) กลาววาการศกษาพฤตกรรมของบคคล ตองพจารณาถงการรบร ซงเปนกระบวนการแปลความหมายขอมลของบคคล และความเชอดานสขภาพเปนแนวโนมใหบคคลมการปฏบตตามความเขาใจหรอการรบรนน และแบบแผนความเชอดานสขภาพกเปนรปแบบหนงทมแนวคด ถกสรางมาเพอใชอธบายพฤตกรรมสขภาพของบคคลโดยเฉพาะพฤตกรรมทเกยวกบการปองกนตนเอง รวมทงพฤตกรรมสขภาพเมอมการเจบปวย

รปแบบความเชอดานสขภาพไดพฒนาขนมาจากทฤษฎทางดานจตวทยาสงคม โดยกลมนกจตวทยาทางสงคม คอ โรเซนสตอก (Rosenstock) ฮอชบาม (Hochbaum) ลเวนทอล (Leventhal) และคเกลส (Kegeles) ซงขณะนนเขาเปนกลมททางานวจยเชงประยกตใหกบหนวยบรการสาธารณสข ของประเทศสหรฐอเมรกา ความสนใจเบองตนคอ การทตองศกษาวาเหตใดประชาชนจงไมยอมรบวธการปองกนโรคเชน การตรวจเชครางกาย เพอคนหาโรคกอนทจะปรากฏอาการ ทงทการบรการไมไดคดคาบรการหรอคดบางเพยงเลกนอย อนเนองมาจากนโยบายสาธารณสขในขณะนน ในระหวางป ค.ศ. 1950 - 1960 ทเนนการปองกนโรคมากและมผลกระทบตอการดารงชวตของเขาและการปฏบตตามคาแนะนาตางๆ นน จะกอใหเกดผลดตอการลดโอกาสเสยงของการเกดโรคหรอชวยลดความรนแรงของโรคได โดยไมมอปสรรคมาขดขวางการปฏบตเชน ความสะดวก คาใชจาย เปนตน ดงนน โรเซนสตอกจงสรปองคประกอบพนฐานของแบบแผนความเชอดานสขภาพทมผลตอพฤตกรรมในการปองกนโรคของบคคลไวในแบบแผนความเชอดานสขภาพในระยะแรกคอ การรบรโอกาสเสยงตอการเกดโรค การรบรความรนแรงของโรค การรบรประโยชน และการรบรอปสรรคของการปฏบตตนเพอปองกนโรค

แบบแผนความเชอดานสขภาพใหแนวคดทวา พฤตกรรมใดจะเกดขนเมอบคคลเหนคณคาของเปาหมายของการกระทา และเหนวาพฤตกรรมนนๆจะทาใหบรรลเปาหมายนนๆได ในเรองพฤตกรรมการปองกนโรค การเกดพฤตกรรมจะเกดขนเมอบคคลมความตองการทจะหลกเลยงจากความเจบปวย (Becker & Maiman, 1975: 12) ไดปรบปรงแบบแผนความเชอดานสขภาพใหมใหมความเหมาะสมยงขน โดยไดศกษาถงรปแบบความเชอดานสขภาพทใชตวแปรดานจตสงคมมา

21

วเคราะห อธบายพฤตกรรมอนามยของบคคลและไดอธบายถงพฤตกรรมการตดสนใจโดยเพมองคประกอบรวม (Modifying and enabling factor) ซงรวมการตดสนใจเลอกกระทาของบคคลและคาดวาพฤตกรรมของบคคลจะขนกบตวแปรดานประชากรและสงชกนาสการปฏบต (Cue to action) โดยมวตถประสงคเพอปรบปรงความสามารถในการทานายพฤตกรรม (Predictability of health behaviors) ใหดขนภายหลง จากนนเบคเกอรไดนาแบบแผนความเชอดานสขภาพไปทาการศกษาเพมเตม ภายหลงจากการศกษาเบคเกอรจงไดเพมปจจยแรงจงใจทางดานสขภาพ (Health motivation) ในแบบแผนความเชอดานสขภาพอกหนงปจจย เพอจะไดนาไปอธบายพฤตกรรมเมอเกดการเจบปวย (Sick role behavior) ไดดยงขน เนองจากเบคเกอรเชอวาแรงจงใจนนจะเปนแรงกระตนใหบคคลแสดงพฤตกรรมออกมา ซงมผนาไปใชประยกตกนอยางแพรหลายและสามารถสรปรายละเอยดขององคประกอบแบบแผนความเชอดานสขภาพได ดงตอไปน

1. การรบรโอกาสเสยงตอการเกดโรค (Perceived susceptibility) การรบรตอโอกาสเสยงตอการเปนโรค เปนความเชอของบคคลทมผลโดยตรงตอ

การปฏบตตามคาแนะนาดานสขภาพทงในภาวะปกตและภาวะเจบปวย แตละบคคลจะมความเชอในระดบทไมเทากน บคคลเหลานจงหลกเลยงตอการเปนโรคดวยการปฏบตตามเพอปองกนและรกษาสขภาพทแตกตางกนการรบรโอกาสเสยงจงเปนความเชอของบคคล เชน ความถกตองของการวนจฉยโรคของแพทย การคาดคะเนถงโอกาสของการเกดโรคซาหรอการงายทจะปวยเปนโรคตางๆเปนตน มรายงานการวจยหลายเรองทใหการสนบสนนความเชอตอโอกาสเสยงของการเปนโรความความสมพนธในทางบวกกบพฤตกรรมการปฏบตตามคาแนะนาของเจาหนาท เชน เมอบคคลปวยเปนโรคใดโรคหนง ความรสกของบคคลทวาตนเองจะมโอกาสปวยเปนโรคนนๆ อกจะมความ สมพนธเชงบวกกบการปฏบตพฤตกรรม เพอปองกนโรคไมใหเกดกบตนเองอก (Becker, et al., 1980: 125 - 135) ในแบบแผนของความเชอดานสขภาพ ถอวาการรบรโอกาสเสยงของการเปนโรคเปนปจจยสาคญและมอทธพลสงกวาปจจยอนๆโดยสงผลใหบคคลปฏบตเพอสขภาพ และจากการศกษาของเทอรเรลและฮารท (Tirrel & Hart, 1980) ทสอดคลองกบแนวคดของโรเซนสตอก (Rosenstock, 1974: 32 อางในนพวรรณ ภทรวงศา, 2542: 121) วาทศทางหรอวธทบคคลเลอกปฏบตในการทจะปองกนโรคขนอยกบการรบรวธปองกนนนมประโยชนในการลดโอกาสเสยงและความรนแรงลงได

ดงนน จงสรปวา บคคลทมการรบรโอกาสเสยงตอการเกดโรคจะเหนความสาคญของการมสขภาพด โดยทบคคลจะใหความรวมมอในการปฏบตตนเพอปองกนโรคและสงเสรมสขภาพ ซงการรบรตอโอกาสเสยงตอการเปนโรค เปนปจจยสาคญในการทานายพฤตกรรมการปฏบตเพอปองกนโรคของบคคลได

22

2. การรบรความรนแรงของโรค (Perceived severity) การรบรตอความรนแรงของโรค หมายถง ความรสกนกคดของบคคลทมตอความ

รนแรงของโรคทมตอรางกาย กอใหเกดความพการ เสยชวต เกดความยากลาบากและใชเวลานานในการรกษาโรค การเกดโรคแทรกซอนหรอการกระทบกระเทอนฐานะทางสงคม หรอนยหนงคอเปนการประเมนการรบรความรนแรงของโรค ปญหาสขภาพหรอผลกระทบจากการเกดโรคซงกอใหเกดความพการหรอเสยชวต การประเมนความรนแรงนนอาศยระดบตางๆของการกระตนเราของบคคลเกยวกบการเจบปวยนน ซงอาจจะมองความรนแรงของการเจบปวยนน ทาใหเกดความพการ อาจมผลกระทบโดยตรงตอหนาทการงาน เมอบคคลเกดการรบรความรนแรงของโรค หรอการเจบปวยแลวจะมผลทาใหบคคลปฏบตตามคาแนะนาเหอการปองกนโรค ซงจากผลการวจยจานวนมากพบวาการรบรความรนแรงของโรคมความสมพนธในทางบวกกบพฤตกรรมการปองกนโรค

การปฏบตตามคาแนะนาของเจาหนาทจะไมเกดขนได แมวาบคคลจะรบรโอกาสเสยงของการเกดโรค แตไมรบรตอความรนแรงของโรค แตถามความเชอและมความวตกกงวลตอความรนแรงของโรคสงเกนไป อาจทาใหปฏบตตวไมถกตองตามคาแนะนาได แจนซและเบคเกอร (Janz & Becker, 1984: 44) สรปผลการศกษาแบบแผนความเชอดานสขภาพระหวางป ค.ศ. 1974 - 1984 พบวา การรบรความรนแรงของโรคสามารถอธบายหรอทานายพฤตกรรมการปฏบตตนของผปวยไดถงรอยละ 85.0 และทานายพฤตกรรมการปองกนโรคไดรอยละ 36.0

3. การรบรถงประโยชนของการปฏบตเพอปองกนโรค (Perceived benefits ) การทบคคลรบรวาการปฏบตตามคาแนะนาในการปองกนโรคนน จะสามารถ

หลกเลยงจากการเจบปวยหรอการเปนโรคได ถงแมบคคลจะรบรโอกาสเสยงตอการเกดโรคและความรนแรงของโรคเปนอยางดแลวกตาม แตการทจะใหความรวมมอยอมรบและปฎบตตามคาแนะนา จะตองรบรถงประโยชนของการปฏบต โดยมความเชอวาสงทจะปฏบตนนเปนสงทดและมความเหมาะสมทจะปองกนโรคไดจรง ดงนน การตดสนใจทจะปฏบตตามคาแนะนาจงขนอยกบการเปรยบเทยบถงขอดและขอเสยของพฤตกรรมนน โดยเลอกปฏบตในสงทกอใหเกดผลดมากกวาผลเสย นอกจากนนความเขาใจในคาแนะนารวมถงความไววางใจในการดแลของเจาหนาทเปนสงทมอทธพลตอการปฏบตตามคาแนะนาดวย นอกจากน แจนซและเบคเกอร (Janz & Becker, 1984: 44) ไดสรปผลการศกษาแบบแผนความเชอดานสขภาพวา การรบรประโยชนของการรกษามอทธพลตอพฤตกรรมความรวมมอในการรกษาโรคของผปวยมากกวาพฤตกรรมการปองกนโรค

4. การรบรตออปสรรคของการปฏบตเพอปองกนโรค (Perceived barriers) การรบรตออปสรรคของการปฏบต หมายถง การคาดการณลวงหนาของบคคลตอ

การปฏบตพฤตกรรมทเกยวของกบสขภาพอนามยของบคคลในทางลบ ไดแก คาใชจาย หรอผลท

23

เกดขนจากการปฏบตกจกรรมบางอยาง เชน การตรวจเลอดหรอการตรวจพเศษทาใหเกดความไมสขสบาย การมารบบรการหรอพฤตกรรมการปองกนโรคทขดกบอาชพหรอการดาเนนชวตประจาวน ดงนน การรบรอปสรรคจงเปนปจจยทสาคญตอพฤตกรรมการปองกนโรค และพฤตกรรมของผปวยนสามารถใชทานายพฤตกรรมการใหความรวมมอในการรกษาโรคได หรอสงกระตนภายใน (Internal cues) ไดแก การรบรสภาวะของรางกายตนเอง เชน อาการของโรค หรอการเจบปวย สวนสงชกนาภายนอก (External cues) ไดแก การใหขาวสารผานทางสอมวลชน หรอคาเตอนจากบคคลทใกลชดอาจเปนญาต เพอน สาม ภรรยา บดา มารดา เปนตน เมอบคคลตองการลดโอกาสเสยงของการเปนโรค สงชกนาใหเกดการปฏบตจะเปนสงทชวยผลกดนรวมกบ ปจจยการรบรตางใหเกดความรวมมอในการปฏบตพฤตกรรมสขภาพ

สรป การรบรตออปสรรคของการปฏบต เปนการคาดการณลวงหนาของบคคลตอการปฏบตพฤตกรรมของบคคลในทางลบ บคคลทมการรบรอปสรรคทสง จะมพฤตกรรมการปองกนโรคนอยในขณะทบคคลมการรบรอปสรรคนอย จะมการปฏบตพฤตกรรมการปองกนโรคมาก

5. สงชกนาใหเกดการปฏบต (Cues to action) สงชกนาใหเกดการปฎบต หมายถง เหตการณหรอสงทมากระตนบคคลใหเกดพฤตกรรมทตองการออกมา ซงเบคเกอรและไมแมน (Bccker & Maiman, 1975) ไดกลาววา เพอใหแบบแผนความเชอมความสมบรณนน จะตองพจารณาถงสงชกนาใหเกดการปฏบตซงม 2 ดาน คอ สงชกนาภายในและสงชกนาภายนอก

จากเหตผลการศกษาทกลาวมา ผวจยจงไดกาหนดสมมตฐานวา การรบรเรองโรคความดนโลหตสง การรบรความสามารถของตนเองและสงชกนาทกอใหเกดการปฏบตพฤตกรรมการปองกนโรค มความสมพนธกบพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสงของผใหญกลมเสยงในชมชนอาเภอบานแหลม จงหวดเพชรบร

เบคเกอรและคณะ (Becker, et al., 1974: 332) ไดปรบปรงแบบแผนความเชอดานสขภาพ เพอนามาใชอธบายและทานายพฤตกรรมการปองกนโรค โดยไดเพมปจจยรวมนอกเหนอจากการรบรของบคคลทมอทธพลตอการปฏบตตนในการปองกนโรค ซงมรายละเอยดดงน

24

แผนภมแสดงแบบแผนความเชอดานสขภาพ (Health Belief Model) ของเบคเกอรและคณะ

(Becker, et al., 1974: 332) อางจาก (เฉลมพล ตนสกล, 2549: 59) มงานวจยทไดนาแบบแผนความเชอดานสขภาพ มาใชกนอยางแพรหลาย ดงน

สภาพ ใบแกว (2528) ไดศกษาความสมพนธระหวางความเชอดานสขภาพกบความรวมมอในการรกษาของผปวยโรคความดนโลหตสง ในผปวยโรคความดนโลหตสงโรงพยาบาล ศรราช พบวา การรบรถงความรนแรงของโรค การรบรถงประโยชนของการรกษา การรบรถงอปสรรคของการปฏบตตน มความสมพนธกบความรวมมอ ในการรกษาอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.05

สวมล ฤทธมนตร (2534) ไดศกษาความรเรองโรค ความเชอดานสขภาพและพฤตกรรมสขภาพ เพอปองกนโรคในคสมรสของผปวยโรคตบอกเสบไวรสบซงมารบบรการคลนกโรคตบอกเสบ หองตรวจอายรศาสตร แผนกฝากครรภ แผนกหลงคลอดตดเชอและคสมรสของผมาบรจาคเลอดทธนาคารเลอดของโรงพยาบาลศรราช จานวน 100 คน พบวาการรบรตอความรนแรงของโรค ไมมความสมพนธกบพฤตกรรมสขภาพเพอปองกนโรคตบอกเสบไวรสบ การรบรถงโอกาสเสยงตอการเกดโรค มความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรมสขภาพเพอปองกนโรคในคสมรสของผปวยโรคตบอกเสบไวรสบอยางมนยสาคญทางสถต

รลดอล และวลเลอร (Rundall & Wheeler, 1979: 191 - 200) ศกษาปจจยทมความ สมพนธกบการยนยอมรบภมคมกนโรคไขหวดใหญ (Swine flu vaccination) ไดทาการศกษาในกลมตวอยางจานวน 232 ราย ในเขตทอมกนส รฐนวยอรค เกบรวบรวมขอมลโดยใชแบบสอบถาม ผลการศกษาพบวา การรบรโอกาสเสยงตอการเกดโรคและการรบรประโยชน มความสมพนธเชงบวกกบการยนยอมรบภมคมกน อยางมนยสาคญทางสถต และการรบรผลเสย

การรบรโอกาสเสยง (Perceived suscepfibility

การรบรความรนแรงของโลก (Perceived serioususneed

ประชาคม (Sociodemographics)

การรบรถงอนตราย

Perceived Threat

วธการปฎบต

(Action)

แนวทางในการปฎบต (Cues to action)

การรบรอปสรรค/ปญหา Perceived barriiers

การรบรประโยชนทจะไดรบ (Perceived beneFits

25

ของการไดรบภมคมกนมความสมพนธเชงลบกบการยนยอมรบภมคมกนอยางมนยสาคญทางสถต แตการรบรความรนแรงของโรคมความสมพนธอยางไมมนยสาคญทางสถต

แจนซและเบคเกอร (Janz & Becker, 1984: 1 - 47) พบวาการรบรอปสรรคและการรบรโอกาสเสยงเปนปจจยทมอทธพลมากทสดในแบบแผนความเชอดานสขภาพ ทมผลตอการกระทาของบคคลในพฤตกรรมการปองกนโรค สวนการรบรประโยชนในการรกษาจะมอทธพลตอพฤตกรรมการรกษามากกวาการปองกนโรค

ภาวณ โภคสนจารญ (2538: ก – ข) ไดศกษาความสมพนธระหวางความเชอสขภาพกบพฤตกรรมการดแลตนเองของหญงตงครรภชาวไทยมสลมทมภาวะความดนโลหตสง เนองจากการตงครรภ กลมตวอยางเปนหญงตงครรภชาวไทยมสลมทมความดนโลหตสง เนองจากการตงครรภทมารบบรการทแผนกฝากครรภในโรงพยาบาลแมและเดก ศนยสงเสรมสขภาพเขต 12 โรงพยาบาลยะลา โรงพยาบาลปตตาน โรงพยาบาลนราธวาสและโรงพยาบาลสตล จานวน 93 ราย ภายหลงการทดลอง พบวาความเชอดานสขภาพมความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรมการดแลตนเองอยางมนยสาคญทางสถต ( r = 0.611) รตนาภรณ เรองทพย (2543) ไดศกษาความเชอดานสขภาพและพฤตกรรมปองกนโรคความดนโลหตสงในกลมพนกงานธนาคาร พบวา แรงกระตนใหเกดการปฏบต รายได อายและความเชอดานสขภาพสามารถรวมทานายพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสงไดรอยละ 13.7 อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.05 ไชยรตน เอกอน (2547: ข) ศกษาความสมพนธของการรบรดานสขภาพกบพฤตกรรมการปองกนโรคไขเลอดออก ในเขตอาเภอกงสดา จงหวดนครราชสมา พบวา การรบรความรนแรงของการเกดโรคและการรบรประโยชนมความสมพนธเชงบวกกบพฤตกรรมการปองกนโรค สวนการรบรโอกาสเสยงและการรบรอปสรรค ไมมความสมพนธกบพฤตกรรมการปองกนโรคไขเลอดออก อารย เชอสาวะถ (2546: ข) ไดศกษาพฤตกรรมการปองกนโรคไขเลอดออกของแกนนาสขภาพประจาครอบครวในเขตอาเภอพล จงหวดขอนแกน พบวา แกนนาสขภาพประจาครอบครวมพฤตกรรมการปองกนโรคไขเลอดออกรอยละ 36. 7 การรบรเกยวกบโรคไขเลอดออกมความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรมการปองกนและควบคมโรคไขเลอดออก อยางมนยสาคญทางสถต ( P< 0. 05) เมอวเคราะหรายดานพบวา การรบรโอกาสเสยงตอการเกดโรค การรบรประโยชน การรบรความรนแรงและการรบรอปสรรค มความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรมการปองกนและควบคมโรคไขเลอดออกอยางมนยสาคญทางสถต

26

จากเหตผลการศกษาทกลาวมา ผวจยจงไดกาหนดสมมตฐานวา การรบรเรองโรคความดนโลหตสง การรบรความสามารถของตนเอง และสงชกนาทกอใหเกดการปฏบตพฤตกรรมการปองกนโรค มความสมพนธกบพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสงของผใหญกลมเสยงในชมชนอาเภอบานแหลม จงหวดเพชรบร และจากการศกษาวจยของ แจนซและเบคเกอร (Janz & Becker, 1984: 36) ทพบวา การรบรความรนแรงของโรค การรบรโอกาสเสยง มความสมพนธกบพฤตกรรมการปองกนโรคมากกวาพฤตกรรมเมอเจบปวย ดงนนจากแบบแผนความเชอดานสขภาพผวจยไดนาการรบรตามแบบแผนความเชอดานสขภาพ มาเปนแนวทางในการศกษา ซงผวจยเชอวาจะสามารถนาไปใชเปนแนวคดในการปรบเปลยนพฤตกรรมของผใหญกลมเสยงในเรองการปองกนโรคความดนโลหตสงไดอยางถกตอง

การประยกตใชแบบแผนความเชอดานสขภาพ

การทบคคลจะปฏบตตนเพอปองกนโรคไดอยางมประสทธภาพนนขนอยกบความเชอของบคคล ทเชอวาปฏบตแลวจะเกดผลดกบตนเองทาใหมความยนดในการปฏบต การใหขอมลอาจไดผลไมเตมท หากไมคานงถงความเชอของผปวย ความเชอเปนตวกาหนดพฤตกรรมของบคคลในการกระทาสงใดสงหนง (King, 1984) ซงเบคเกอรและไมแมน (Becker & Maiman, 1980) มแนวคดวา การรบรภาวะตางๆ ทเกยวของกบภาวะสขภาพตามแบบแผนความเชอดานสขภาพเปนสงทสามารถเปลยนแปลงได การใหขอมลทมความชดเจนเขาใจงาย และทาใหผปวยมความเชอดานสขภาพทถกตอง เปนกลวธทชวยใหผปวยสามารถปฏบตตามคาแนะนาได ดงนน การทจะทาใหผปวยมความเชอทถกตอง ทาไดโดยการใหความรอนจะสงเสรมถงการเปลยนแปลงพฤตกรรม เนองจากการมความรทถกตองเหมาะสมทาใหทราบวาจะปฏบตตนอยางไร เมอผปวยไดรบความรใหมเขามาและนามารวมกบความรเกาจะกอใหเกดความเขาใจ และมการเปลยนทศนคตและความเชอ สงผลตอพฤตกรรมสขภาพทเหมาะสม ไดมผททาการศกษาและวจยแบบแผนความเชอดานสขภาพไวหลายทานดงน กมลมาลย วรตนเศรษฐลน (2530) ศกษาประสทธผลของการสอนสขศกษาตามแบบแผนความเชอดานสขภาพตอการปฏบตตามคาแนะนาของผปวยขอเขาเสอม โดยใชวดโอเทป จานวน 88 ราย พบวา ภายหลงการสอนสขศกษา กลมตวอยางมความเชอดานสขภาพโดยรวม และรายดานและมการปฏบตตามคาแนะนามากกวากอนการสอนสขศกษาอยางมนยสาคญทางสถต ปราโมทย แซอง (2535: ก) ไดศกษาประสทธผลของโปรแกรมสขศกษา โดยการนาแบบแผนความเชอดานสขภาพมาประยกตใชรวมกบการใหแรงสนบสนนทางสงคมจากครและบดาหรอมารดาตอพฤตกรรมการปองกนโรคไขเลอดออก ของนกเรยนชนประถมศกษาปท 6 อาเภอ

27

เมอง จงหวดนนทบร จานวน 120 คน แบงเปนกลมทดลอง 60 คน และกลมเปรยบเทยบ 60 คน พบวา ภายหลงการทดลอง กลมทดลองมการรบรภาวะเสยงของการเกดโรคและมการรบรความรนแรงของโรคมากกวากอนการทดลองและกลมเปรยบเทยบ จงสรปไดวา การรบรภาวะเสยงของการเกดโรคและการรบรความรนแรงของการเกดโรค ชวยใหเกดการเปลยนแปลงพฤตกรรมของนกเรยน ในการปองกนโรคไขเลอดออกได ลดดาวลย ชานวทตกล (2538: ก) ไดศกษาประสทธผลของโปรแกรมสขศกษาในพฤตกรรมการดแลตนเองของผปวยโรคความดนโลหตสงชนดไมทราบสาเหต โรงพยาบาลเจรญกรงประชารกษ จานวน 50 คน ผลการวจยพบวา ภายหลงการทดลองมความรเกยวกบการดแลตนเองในการควบคมโรคและปองกนภาวะแทรกซอน และพฤตกรรมการดแลตนเองถกตองมากกวากอนการทดลองและถกตองมากกวากลมเปรยบเทยบอยางมนยสาคญทางสถตและพบวา ความรเกยวกบโรคความดนโลหตสง การรบรเกยวกบการดแลตนเองในการควบคมโรคและปองกนภาวะแทรกซอนมความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรมการดแลตนเองอยางมนยสาคญทางสถต นรามย ศภนราพรรค (2539: ก) ใชการประยกตแบบแผนความเชอดานสขภาพในการปรบเปลยนพฤตกรรมการขบขรถจกรยานยนตของนกเรยนมธยมศกษาตอนตน ศนยการศกษานอกโรงเรยน จงหวดตราด โดยกลมทดลองไดรบเอกสารประกอบการศกษาดวยตนเอง เรองอบตเหตจากรถจกรยานยนต เพอศกษาเนอหากอนเขารวมอภปรายกลม ไดรบการอบรมโดยการบรรยายประกอบสอ สไลด วดทศน และจากประสบการณจรง กฎหมายจราจร การขบขอยางปลอดภย นกเรยนไดรบการฝกทกษะในการขบขอยางปลอดภยเปนรายบคคล การเกบรวบรวมขอมลกอนและหลงการทดลอง โดยใชแบบสอบถามและแบบบนทกพฤตกรรมการขบขอยางปลอดภย พบวา ภายหลงการทดลอง กลมทดลองมความรเรองกฎจราจร มการรบรโอกาสเสยงของการเกดอบตเหตและมพฤตกรรมการขบขรถจกรยานยนตดขนกวากอนการทดลอง และดกวากลมเปรยบเทยบอยางมนยสาคญทางสถต พรอมจต จงสววฒน (2539: ก) ไดศกษาเรองการประยกตทฤษฏแรงจงใจเพอปอง กนโรคในพฤตกรรมปองกนภาวะแทรกซอนของผปวยโรคความดนโลหตสง ชนดไมทราบสาเหตโรงพยาบาลสงขลานครนทร จานวน 100 คน โดยแบงเปน กลมทดลองและกลมเปรยบเทยบ กลมละ 50 คน ผลการวจยพบวา ภายหลงการทดลอง กลมทดลองมการรบรในความรนแรง การรบรในโอกาสเสยงตอภาวะแทรกซอนโรคความดนโลหตสง ความคาดหวงในความสามารถของตนเองมพฤตกรรมปองกนภาวะแทรกซอนโรคความดนโลหตสงดกวากอนการทดลอง และดกวากลมเปรยบเทยบ อยางมนยสาคญทางสถต

28

จตชนก หสด (2541: ง) ศกษาการประยกตทฤษฏแรงจงใจเพอปองกนโรค รวมกบแนวคดในการสรางพลงในการปรบเปลยนพฤตกรรมปองกนโรคความดนโลหตสง ของกลมนายทหารชนประทวน กรมพลาธการทหารบก จงหวดนนทบร พบวา ภายหลงการทดลองกลมทดลองมการรบรโอกาสเสยง มการรบรความรนแรง มพฤตกรรมการปองกนโรคดกวากอนการทดลอง และพบวาการรบรโอกาสเสยง การรบรความรนแรง มความสมพนธกบพฤตกรรมปองกนโรคความดนโลหตสงอยางมนยสาคญทางสถต หากพยาบาลใหความสนใจกบผใหญกลมเสยงและครอบครว ในดานการดแลดานพฤตกรรมสขภาพ โดยประยกตใชแบบแผนความเชอดานสขภาพ ยอมเกดประโยชนตอการปรบเปลยนพฤตกรรมสขภาพ และเพอใหผใหญกลมกลมเสยงมพฤตกรรมการดแลสขภาพทดตอไป แนวคดทฤษฏความสามารถของตนเอง ( Self - Efficacy theory)

ทฤษฎความสามารถของตนเอง เปนทฤษฎทอลเบรท แบนดรา (Albert Bandura)อาจารยและนกจตวทยาชาวแคนาดาซงปฏบตงานทมหาวทยาลยสแตนฟอรด ประเทศสหรฐอเมรกา ไดพฒนามาจากทฤษฏการเรยนรทางสงคม (Social Learning Theory) ซงประกอบดวยแนวคด 3 ประการ คอแนวคดการเรยนรโดยการสงเกต (Observation learning) แนวคดของการกากบตนเอง (Self - regulatory) และแนวคดของความสามารถตนเอง (Self - Efficacy) ทฤษฏความสามารถของตนเองประกอบดวย ความคาดหวงในความสามารถของตนเองและความคาดหวงในผลลพธของการกระทา ในระยะแรกนนแบนดราเสนอแนวคดของความคาดหวงในความสามารถของตนเอง (Efficacy - expectation) โดยใหความหมายวาเปนความคาดหวงทเกยวของกบความสามารถของตนในลกษณะเฉพาะเจาะจง และความสามารถของตนในลกษณะทเฉพาะเจาะจงและความคาดหวงนจะเปนตวกาหนดการแสดงออกของพฤตกรรม (Bandura, 1977) แตตอมาเขาไดใชคาวาการรบรความสามารถของตนเอง (Perceived self - efficacy) โดยใหคาจากดความวาเปนการทบคคลตดสน ใจเกยวกบความสามารถของตนเองทจะจดการและดาเนนการกระทาพฤตกรรมใหบรรลเปาหมายทกาหนดไว โดยทแบนดรามไดกลาวถงคาวาความหวงอกเลย แบนดรามความเชอวา การรบรความสามารถของตนนนมผลตอการกระทาของบคคล บคคล 2 คน อาจมความสามารถไมแตกตางกน ถารบรความสามารถของตนเองในแตละสภาพการณแตกตางกน อาจจะแสดงพฤตกรรมออกมาแตกตางกนได แบนดราเหนวาความสามารถของคนเรานนไมตายตว หากแตจะยดหยนตามสภาพการณ ดงนน สงทจะกาหนดประสทธภาพจงขนอยกบการรบรความสามารถของตนเองในสภาพนนๆ นนเอง นนคอ หากบคคลมความเชอวามความสามารถ กจะแสดงความสามารถนนออกมา คนทเชอวาตนเองมความสามารถจะมความอดทนอตสาหะไมทอถอยงาย และจะประสบ

29

ผลสาเรจในทสด (Bandura, 1986) โรเซนสตอก สเตทเชอร และเบคเกอร (Rosenstock, Strecher & Becker, 1988: 176 - 182) ไดผนวกเอาการรบรความสามารถแหงตนเขามาเปนตวทานายพฤตกรรมการปองกนโรค การรบรความสามารถของตนเอง เปนการตดสนความสามารถของตนวาจะสามารถทางานไดในระดบใด ในขณะทความคาดหวงในผลของการกระทา เปนการตดสนวาผลกรรมใดจะเกดขนจากการกระทาพฤตกรรมดงกลาว เชน นกกฬามความเชอวา เขากระโดดสงไดถง 6 ฟต ความเชอดงกลาวเปนการตดสนความสามารถของตนเอง การไดรบการยอมรบจากสงคม การไดรบรางวล การพงพอใจในตนเองทกระโดดสงไดถง 6 ฟต เปนความคาดหวงผลทจะเกดขน ผลทจะเกดขนในทนหมายถง ผลของการกระทาพฤตกรรมเทานนหรอความคาดหวงวาเมอกระทาพฤตกรรมนนจะได รบผลทตองการหรอไม ความมนใจในการตดสนใจวาตนมความสามารถแคไหนเปนตวชใหเหนวา บคคลจะพยายามทางานนนมากเพยงใด ถาเขาเชอวาตนไมมความสามารถทจะกระทากจกรรมนนๆ ใหสาเรจไดจะเกดความกลวและจะพยายามหลกเลยงกจกรรมนน การรบรความสามารถของตนเองชวยใหไมหวาดหวนลวงหนาในการทางานและเกดความพยายามไมทอถอยเมอพบอปสรรค ยงมการรบรความสามารถของตนเองมาก ยงจะมความพยายามและกระตอรอรนในการทางานมาก การทบคคลพยายามทางานในสถานการณทบบบงคบไดสาเรจ และไดผลลพธตามทคาดหวงไว กจะเปนแรงเสรมในการรบรความสามารถของตนเองและทาใหเกดความกลวนอยลง เมอประสบเหตการณเชนเดมแตถาบคคลเลกลมการทางานโดยงาย จะทาใหการรบรความสามารถของตนเองตาลงและเกดความกลวงานนนมากขน (Bandura, 1977: 78 - 80) ในเรองทฤษฏความสามารถของตนเอง ไดมนกวจยหลายทานทไดทาการศกษาไวแลวดงน

ศรธดา ศรพทกษ (2544) ศกษาปจจยทานายพฤตกรรมของมารดา ในการปองกนโรคอจจาระรวง ในกลมมารดาทมบตรอาย 4 - 12 เดอน ทมารบบรการทแผนกผปวยเดกและคลนกสขภาพเดกด โรงพยาบาลเจาพระยายมราช จงหวดสพรรณบร พบวาการรบรสมรรถนะของตนเอง เปนปจจยทานายเพยงตวเดยว และสามารถทานายพฤตกรรมของมารดาในการปองกนโรคอจจาระรวงไดรอยละ 31.5 อยางมนยสาคญทางสถต

จารณ นนทวโนยาน (2539) ศกษาการประยกตทฤษฏความสามารถตนเองในการบรรเทาอาการปวดเขาของผปวยโรคขอเขาเสอม ในคลนกผปวยนอกออรโธปดคส โรงพยาบาลรามาธบดพบวา ภายหลงจากไดรบโปรแกรมสขศกษา กลมทดลองมความคาดหวงในความสามารถของตนมความคาดหวงในผลดของการปฏบตตวทถกตอง และมพฤตกรรมการปฏบตตวในการบรรเทาอาการปวดเขาถกตองมากกวากอนไดรบโปรแกรมสขศกษาและถกตองมากกวากลมเปรยบเทยบอยางมนยสาคญทางสถต

30

สรศกด ธรรมเปนจตต (2541) ทศกษาการประยกตทฤษฏความสามารถตนเองรวมกบแบบแผนความเชอดานสขภาพ ในการปรบเปลยนพฤตกรรมผปวยเบาหวานชนดพงอนสลน โรงพยาบาลสกลนคร จงหวดสกลนคร พบวา กลมทดลองมพฤตกรรมการออกกาลงกายสงกวากอนการทดลองอยางมนยสาคญทางสถต

สวมล สนตเวช (2544: 58) ทศกษาผลของโปรแกรมการเพมสมรรถนะแหงตนรวมกบการสนบสนนทางสงคมตอพฤตกรรมการออกกาลงกายของผสงอายโรคความดนโลหตสง ผลการ ศกษาพบวา ผสงอายโรคความดนโลหตสงภายหลงไดรบการเพมสมรรถนะแหงตน รวมกบการสนบสนนทางสงคมมคะแนนพฤตกรรมการออกกาลงกายสงกวากอนไดรบการเพมสมรรถนะแหงตนรวมกบการสนบสนนทางสงคม ในกลมทดลองทไดรบการเพมสมรรถนะแหงตนรวมกบการสนบสนนทางสงคม มคะแนนพฤตกรรมการออกกาลงกายสงกวากลมควบคมทไมไดรบการเพมสมรรถนะแหงตนรวมกบการสนบสนนทางสงคม อยางมนยสาคญทางสถต

มณรตน ธระววฒน และยพน หงสวะชน (2549) ไดศกษาการพฒนาความสามารถของตนเอง และการตงเปาหมายเพอปรบเปลยนพฤตกรรมการควบคมภาวะความดนโลหตสงของผปวยทมารบบรการทโรงพยาบาลจงหวดฉะเชงเทรา ผลการศกษาพบวา หลงการจดโปรแกรมสขศกษาทประยกตทฤษฏความสามารถตนเองเพอควบคมภาวะความดนโลหตสง ผปวยความดนโลหตสงในกลมทดลองมการเปลยนแปลงพฤตกรรมการควบคมภาวะความดนโลหตสง โดยรวมในเรองการรบรความสามารถของตนเอง ความคาดหวงในผลดของการปฏบตตวและพฤตกรรมการควบคมอาหาร พฤตกรรมการออกกาลงกาย พฤตกรรมการผอนคลายความเครยดดขนกวากอนการทดลองและดขนกวากลมเปรยบเทยบอยางมนยสาคญทางสถต

โดยสรป ทฤษฏความสามารถของตนเองมพนฐานมาจาก ทฤษฏการเรยนรทางปญญาสงคม ซงแบนดรามความเชอวา พฤตกรรมของคนเรานนไมไดเกดขนและเปลยนแปลงไปเนองจากทางสภาพแวดลอมแตเพยงอยางเดยวแตจะตองมปจจยสวนบคคลรวมดวย การรบรความสามารถของตนเองเปนการตดสนความสามารถของตนเองทสามารถทาพฤตกรรมตางๆตามทกาหนดไว เพอนาไปสผลลพธทตองการ แนวคดเกยวกบผใหญกลมเสยงโรคความดนโลหตสง

ผใหญ (Adulthood) เปนกลมประชากรหลกในการพฒนาสงคม มหนาทหลกในการเปนผนาครอบครว มหนาทในการทางานเพอใหครอบครวมเศรษฐกจทดสามารถดารงอยได โดยพนฐานครอบครวจะประกอบไปดวย บดา มารดาและ บตร โดยบดา มารดาจะเปนผเลยงดบคคลใน

31

ครอบครวและนาเงนนนไปใชในการบรโภคตางๆ เชน การศกษาอบรม และการดารงชวต โดยทวไปบตรจะเปนผบรโภค (Consumer) บดา มารดา เปนผผลต (Producers) โดยบดา หรอมารดา ทงสองคนเปนผทางานเพอใหมรายไดมาเลยงดในครอบครว สวนบตรมหนาทในการเรยนหนงสอ เชอฟงบดา มารดา ซงการอยดวยกนนนเรยกวา เปนครอบครวโดยแตละบคคลในครอบครวจะมหนาททตางกนไป ครอบครวเปนหนวยพนฐานของสงคม บคคลไมสามารถพฒนาและใชชวตอยางมความสขได โดยปราศจากครอบครวทด (อมาพร ตรงคสมบต, 2541) การทครอบครวจะดารงอยไดนนครอบครวจะตองมความเปนพลวต นนกคอมการเปลยนแปลงตลอดเวลาและมการพฒนาไปอยางตอเนอง สมาชกในครอบครวมความผกพนกนทางอารมณและจตใจ มการพงพากนทางเศรษฐกจและสงคม ครอบครวจะตองมการจดการกบระบบภายใน (Family organization) เพอใหสมาชกปรบสมดล ผใหญกลมเสยงกเปนสมาชกของครอบครวซงมบทบาทตามโครงสรางหนาทภายในครอบครว เพอทาใหสมาชกของครอบครวสามารถอยรวมกนได หากครอบครวใดมความสมดลภายในครอบครว ครอบครวนนจะสามารถผานพนอปสรรคใดๆ ไปได โดยไมกอใหเกดผลกระทบตอชมชน สงคม และประเทศชาต ในแตละครอบครวจะมการแสดงบทบาทของผนาครอบครวและสมาชกในครอบครวทแตกตางกน อนง บทบาท (Role) เปนชดของพฤตกรรมของบคคลทแสดงออกตามสถานภาพหรอตามตาแหนงในสงคม โดยทพฤตกรรมนนๆถกกาหนดตามประเพณ วฒนธรรม บรรทดฐาน และความคาดหวงของสงคม เชน บทบาทการเปนหวหนาในหนวยงาน บทบาทการเปนบดา – มารดา ในการหารายไดเพอมาดแลเลยงดบตรและบคคลในครอบครว บทบาทในการอบรมเลยงดบตร บคคลบางคนอาจตองรบภาระหลายบทบาท (Multiple roles) ในบางครอบครวอาจมขอจากดในการปฏบตบทบาทเหลานน จงทาใหสมาชกในครอบครวตองปรบเปลยนบทบาทเพมเตมและรบภาระบทบาททเพมขน เพอคงไวซงหนาททสมดลของครอบครวนนเอง รจา ภไพบลย (2541: 91 - 94) กลาววา วยผใหญตองรบผดชอบครอบครวทมบตรวยเรยน วยรนและบตรทแยกครอบครวใหม เปนชวงทมความสาคญตอชวตมากในการประคบ ประคองครอบครวใหมความสมดลย จะเหนไดวาบทบาทการทาหนาทเปนบดามารดาเปนภารกจทสาคญสาหรบผใหญกลมเสยงโรคความดนโลหตสงเนองจากมกสนใจในเรองการหารายไดใหเพยงพอกบภาระคาใชจายในครอบครว จนขาดโอกาสหรอความสนใจในการดแลสขภาพของตนเอง และจากการทบคคลมอายมากขนหรอเขาสวยผใหญเปนชวงอายทมกจะเจบปวยดวยโรคเรอรง เชน โรคความดนโลหตสง โรคเบาหวาน ดงนน การสงเสรมใหผใหญกลมเสยงสามารถพงตนเองดานสขภาพได (Health literacy) จงมความจาเปนอยางยง

พยาบาลเวชปฏบตชมชนมความรบผดชอบในการใหการดแลผใหญกลมเสยงโรคความดนโลหตสง ใหมพฤตกรรมสขภาพในทางทถกตองเพอใหผใหญกลมเสยงสามารถแสดงบทบาทใน

32

ครอบครวไดอยางเหมาะสม หากเกดการเจบปวยของหวหนาครอบครว ยอมเกดผลกระทบตอการดารงบทบาทหนาทของสมาชกในครอบครวอยางหลกเลยงไมได จงเปนบทบาททสาคญของพยาบาลเวชปฏบตชมชนทตองดแลผใหญกลมเสยงเพอใหมความสขสบาย ปลอดภยและมสขภาพทด

จากการทบทวนวรรณกรรมและ งานวจยทเกยวของจะเหนไดวา การทผใหญกลมเสยงจะมพฤตกรรมการปองกนความดนโลหตสงขนอยกบปจจยดานตางๆ เชน การรบรเรองโรคความดนโลหตสง การรบรความสามารถของตนเองและ สงชกนาทกอใหเกดการปฏบตพฤตกรรมการปองกนโรค จงทาใหผวจยนามาเปนแนวทางในการศกษาปจจยทานายพฤตกรรมการปองกนความดนโลหตสงของผใหญกลมเสยง ในชมชนอาเภอบานแหลม จงหวดเพชรบร

บทท 3

วธดาเนนการวจย

การวจยครงน เปนการวจยเชงพรรณนา (Correlational descriptive research) มวตถประสงค เพอศกษาปจจยทานายพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสงทเปนกลมเสยงโรคความดนโลหตสง ในชมชนอาเภอบานแหลม จงหวดเพชรบร โดยมวธดาเนนการวจย ดงน ลกษณะของสถานททใชในการเกบขอมล

อาเภอบานแหลม เปนอาเภอหนงในจงหวดเพชรบร หางจากอาเภอเมองจงหวดเพชรบรประมาณ 15 กโลเมตร แบงเขตการปกครองออกเปน 10 ตาบล ลกษณะภมประเทศเปนทราบ ดนรวน มนาทวมถงเปนบางบาน มแมนาเพชรไหลผานบรรจบกนตรงอาวทะเลบรเวณบานแหลม ในชวงนาขนบางครงมนาทะเลทวมถง ประชากรสวนใหญมอาชพประมง รบจางและเกษตรกรรม โดยแบงเขตพนทรบผดชอบดานสาธารณสข ไดแก สถานอนามยม จานวน 9 แหง และโรงพยาบาลชมชน 1 แหง ไดแกโรงพยาบาลบานแหลม มจานวนประชากรทงสน 53,924 ราย โรงพยาบาลบานแหลมรบผดชอบดแล 10 หมบาน มจานวนประชากรวย 35 - 45 ป จานวน 8,747 ราย ประชากรสวนใหญประกอบอาชพประมง และรบจางมกทางานในชวงเชาและกลบบานในชวงเยน สามารถ เขาถงบรการสาธารณสขไดอยางสะดวก ลกษณะประชากรและกลมตวอยาง ประชากร ประชากรในการศกษาครงนคอ ประชาชนทงชายและหญงทมอายระหวาง 35 – 45 ป ทผานการคดกรองโรคความดนโลหตสงทอาศยในหมท 8 และหมท 9 จานวน 150 ราย (ฝายเวชปฏบตครอบครว โรงพยาบาลบานแหลม, 2552)

34

กลมตวอยาง กลมตวอยางเปนผใหญกลมเสยง จานวน 150 ราย ผวจยทาการคานวณขนาดกลมตวอยาง (Simple size) โดยใชสตรของธอรนไดค (Thorndike’s formula) (บญใจ ศรสถตยนรากล, 2544) ตามสตร ดงน

สตร n = 10k + 50 เมอ n = ขนาดตวอยาง k = จานวนตวแปร

จากกรอบแนวคดการวจยครงน มตวแปรทงสน 7 ตวแปร ไดแก การรบรโอกาสเสยงของการเปนโรคความดนโลหตสง การรบรความรนแรงของโรคความดนโลหตสง การรบรประโยชนของพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสง การรบรอปสรรคของพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสง การรบรความสามารถของตนเอง การรบรขอมลขาวสารเรองโรคความดนโลหตสง และพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสง จงแทนคาในสตร ไดดงน

n = (10 x 7) + 50 = 120

ดงนน การเกบรวบรวมขอมลในการวจยครงน จงใชกลมตวอยางจานวน 120 คน จากประชากรจานวน 150 คน

ผวจยกาหนดคณสมบตของกลมตวอยาง (Purposive criteria) ไวดงน 1. เปนผใหญกลมเสยงทวดความดนโลหตซาโดยผวจย ไดคาความดนซสโตล (Systolic pressure) อยในชวง 120 – 139 มลลเมตรปรอท และ คาความดนไดแอสโตล (Diastolic pressure) อยในชวง 80 - 89 มลลเมตรปรอท 2. สมครใจใหความรวมมอในการวจย การสมกลมตวอยาง (Sampling)

การสมกลมตวอยางใชวธการสมอยางงาย (Simple random sampling) โดยมกลมผใหญกลมเสยงทมอาย 35 - 45 ป ทงหมด 1,245 คน เมอไดทาการคดกรองโรคความดนโลหตสงแลวพบวามประชากรทมความเสยงตอโรคความดนโลหตสงจานวน 150 คน

35

การคดกรองในขนตอนท 1 คอการคดกรองผใหญกลมเสยงทมอาย 35 - 45 ป ทงเพศหญงและเพศชาย ไมมโรคประจาตวใดๆ เชนโรคหวใจ เบาหวาน โรคเกาท ไมเคยไดรบการวนจฉยจากแพทยวาเปนโรคความดนโลหตสง ทาการสมภาษณประวตสขภาพตามแบบฟอรมการคดกรองผปวยโรคความดนโลหตสงของหลกประกนสขภาพถวนหนา ซงไดเผยแพรใหใชในโรงพยาบาลในปงบประมาณ 2552 (ภาคผนวก ค) เมอวดความดนโลหต พบวา คาระดบความดนซสโตลไมเกน 130 - 139 มลลเมตรปรอท และมคาระดบความดนไดแอสโตลไมเกน 80 - 89 มลลเมตรปรอท กอนเกบขอมลมการวดความดนโลหตซาโดยผวจยอก 1 ครง พบวามคาระดบความดนซสโตลเทากบ 130 - 139 มลลเมตรปรอท และมคาระดบความดนไดแอสโตลเทากบ 80 - 89มลลเมตรปรอท โดยใชเครองวดความดนโลหตชนดตงโตะ (Digital spymomanomiter) ทมขนาดของผาพนแขน 15 x 42 เซนตเมตร เครองนนาไปใชวดกบกลมตวอยาง โดยใชเครองเดยวกนจนสนสดการวจย เปนเครองทผานการสอบความเทยงตรงของเครอง (Calibration) จากศนยวศวกรรมการแพทย จงหวดราชบร ปละ 1 ครง โดยไดสอบเทยบเครองวดความดนโลหตชนดนในเดอนกรกฏาคม พ.ศ. 2552

นากลมคนทคดกรองแลวมาทาการสมอยางงายเพอไดกลมตวอยาง โดยใชวธจบสลาก กาหนดหมายเลขใหกบสมาชกแตละหนวยประชากร โดยเรยงลาดบ 1 - 150 เขยนหมายเลขใสกระดาษทจะมวนทาเปนสลากใหครบเทาจานวนประชากร นามามวนสลากทงหมดใสภาชนะปากกวาง คละเคลาใหทว แลวใชมอจบสลากขนมาทละอนจนไดจานวนครบตามตองการ นากลมทคดกรองแลวมาทาการสมอยางงาย

เครองมอทใชในการวจย เครองมอทใชในการเกบรวบรวมขอมล ประกอบดวย แบบสอบถามจานวน 5 ชด

สวนท 1 แบบสอบถามขอมลประชากร ประกอบดวย อาย ระดบความดนโลหต

นาหนก สวนสง เพศ และสถานภาพสมรส

สวนท 2 แบบสอบถาม การรบรเรองโรคความดนโลหตสงทสรางขนโดย รตนาภรณ เรองทพย (2543) ประกอบดวย การรบรโอกาสเสยงตอการเกดโรค การรบรความรนแรงของโรค การรบรประโยชนของการปองกนโรค และการรบรอปสรรคในการปองกนโรค เปนเครองมอแบบ

36

มาตราสวนประมาณคา (Rating scale) เปนคาถามเชงบวกจานวน 24 ขอ โดยการแบงคาคะแนนเปน 4 ระดบ ไดแก

จรงทงหมด หมายถง ทานเหนวาขอความนนตรงกบความรสก ความคดเหนของทานเกยวกบความเชอดานสขภาพ ทกประการ

จรงเปนสวนมาก หมายถง ทานเหนวาขอความนนตรงกบความรสก ความคดเหน ของทานเกยวกบความเชอดานสขภาพ เปนสวนมาก

ไมจรงเปนสวนมาก หมายถง ทานเหนวาขอความนนตรงกบความรสก ความคดเหนของทานเกยวกบความเชอดานสขภาพ เพยงเลกนอย

ไมจรงทงหมด หมายถง ทานเหนวาขอความนนไมตรงกบความรสก ความคดเหนของทานเกยวกบความเชอดานสขภาพ ทกประการ

มขอคาถามโดยแบงออกเปนสวนยอยๆ ดงตอไปน 1. การรบรโอกาสเสยงตอการเกดโรค มขอคาถามจานวน 6 ขอ ไดแก ขอ 1 - ขอ 6 2. การรบรความรนแรงของโรค มขอคาถามจานวน 6 ขอ ไดแก ขอ 7 – ขอ 12 3. การรบรประโยชนของการปองกนโรคมขอคาถามจานวน 6 ขอไดแก ขอ 13 – ขอ 18 4. การรบรอปสรรคในการปองกนโรค มขอคาถามจานวน 6 ขอไดแก ขอ 19 – ขอ 24

มการใหคาคะแนน ดงน

ขอความทางบวก จรงทงหมด 4 คะแนน จรงเปนสวนมาก 3 คะแนน ไมจรงเปนสวนมาก 2 คะแนน

ไมจรงทงหมด 1 คะแนน

37

การแปลผลคะแนนรายขอและโดยรวม คานวณคาเฉลยทมคาตงแต 1 - 4.00 แบงเปน 3 ชน ตามวธของเบสท (Best, 1977: 14) ดงน

คะแนนสงสด – คะแนนตาสด = 4 - 1 จานวนชน 3

= 1

จากการคานวณ นาคาทไดมากาหนดเกณฑในการจดระดบการรบร ดงน เกณฑการใหคะแนน คะแนนเฉลย 1.00 - 2.00 หมายถง การรบรอยในระดบนอย

คะแนนเฉลย 2.01 - 3.00 หมายถง การรบรอยในระดบปานกลาง คะแนนเฉลย 3.01 - 4.00 หมายถง การรบรอยในระดบมาก

สวนท 3 แบบสอบถามเรองการรบรความสามารถของตนเองเกยวกบการบรโภคอาหาร การออกกาลงกาย และการจดการความเครยด จากแบบวดสมรรถนะแหงตนสาหรบการปองกนโรคหลอดเลอด ของ สพฒนา คาสอน (2548) เปนเครองมอแบบมาตราประมาณคา (Rating scale)เปนคาถามเชงบวก จานวน 10 ขอ โดยการแบงคาคะแนนออกเปน 5 ระดบ ไดแก ไมมนใจเลย มความมนใจนอย มความมนใจปานกลาง มความมนใจมาก และมความมนใจมากทสด ทงน 1 หมายถง ไมมนใจเลย 2 หมายถง มความมนใจนอย 3 หมายถง มความมนใจปานกลาง 4 หมายถง มความมนใจมาก 5 หมายถง มความมนใจมากทสด

มขอคาถามโดยแบงออกเปนสวนยอยๆดงตอไปน 1. การรบรความสามารถของตนเองในเรองการบรโภคอาหาร มขอคาถาม จานวน 4 ขอ ไดแก ขอ 1 - ขอ 4

38

2. การรบรความสามารถของตนเองในเรองออกกาลงกาย มขอคาถาม จานวน 3 ขอ ไดแก ขอ 5 - ขอ 7 3. การรบรความสามารถของตนเองในเรองการจดการความเครยด มขอคาถาม จานวน 3 ขอ ไดแก ขอ 8 – ขอ 10 มการใหคาคะแนน ดงน

ขอความทางบวก มความมนใจมากทสด 5 คะแนน

มความมนใจมาก 4 คะแนน มความมนใจปานกลาง 3 คะแนน มความมนใจนอย 2 คะแนน ไมมนใจเลย 1 คะแนน

การแปลผลคะแนน การแปลผลคะแนนรายขอและโดยรวม คานวณคาเฉลยทมคาตงแต 1 - 5.00 ตามเกณฑ

ของเบสท (Best, 1977: 14) ดงน

คะแนนสงสด – คะแนนตาสด = 5 - 1 จานวนชน 3

= 1.33 จากการคานวณ นาคาทไดมากาหนดคาคะแนน จดระดบการรบรได ดงน

เกณฑการใหคะแนน

คะแนนเฉลย 1.00 - 2.33 หมายถง การรบรอยในระดบนอย คะแนนเฉลย 2.34 - 3.67 หมายถง การรบรอยในระดบปานกลาง คะแนนเฉลย 3.68 - 5.00 หมายถง การรบรอยในระดบมาก

39

สวนท 4 แบบสอบถามเรอง สงชกนาทกอใหเกดการปฏบตพฤตกรรม เปนลกษณะการสอบถามกลมตวอยางเกยวกบ การไดรบหรอไมไดรบขอมลขาวสารท

เกยวกบโรคความดนโลหตสง ของ รตนาภรณ เรองทพย (2543) ประกอบดวยขอคาถามแบบใหคาคะแนน 2 คา (Dichotomous scale) จานวน 10 ขอ

ทงน ไมไดรบ หมายถง กลมตวอยางไมเคยไดรบขอมลขาวสาร ไดรบ หมายถง กลมตวอยางไดรบขอมลขาวสาร

มการใหคาคะแนน ดงน

ไมไดรบขอมลขาวสาร 0 คะแนน ไดรบขอมลขาวสาร 1 คะแนน การแปลผลคะแนน การแปลผลคะแนนรายขอและโดยรวม คานวณคาเฉลยทมคาตงแต 0.00 - 1. 00 ตาม

เกณฑของเบสท (Best, 1977: 14) ดงน

คะแนนสงสด – คะแนนตาสด = 1 - 0 จานวนชน 3

= 0.33

จากการคานวณ นาคาทไดมากาหนดคาคะแนน เพอจดระดบการไดรบขอมลขาวสารเรองโรคความดนโลหตสง ดงน

คะแนนเฉลย 0.00 - 0.33 หมายถง ไดรบขอมลขาวสารเรองโรคความดนโลหตสง ในระดบนอย คะแนนเฉลย 0.34 - 0.67 หมายถง ไดรบขอมลขาวสารเรองโรคความดนโลหตสง ในระดบปานกลาง คะแนนเฉลย 0.68 - 1.00 หมายถง ไดรบขอมลขาวสารเรองโรคความดนโลหตสง

ในระดบมาก

40

สวนท 5 แบบสอบถามพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสง ประกอบดวย พฤตกรรมการควบคมอาหาร การออกกาลงกาย และ การจดการความเครยด ของรตนาภรณ เรองทพย (2543) เปนเครองมอประมาณคา (Rating scale) เปนคาถามเชงบวก โดยการแบงคาคะแนนออกเปน 4 ระดบ ไดแก มากกวา 3 ครง/ สปดาห 1 - 3 ครง/ สปดาห นอยกวา 1 ครง/สปดาห ไมรบประทานเลย มการใหคาคะแนน ดงน

ทงน มากกวา 3 ครง/ สปดาห ได 1 คะแนน 1 - 3 ครง/ สปดาห ได 2 คะแนน นอยกวา 1 ครง/สปดาห ได 3 คะแนน

ไมรบประทานเลย ได 4 คะแนน

มขอคาถามโดยแบงออกเปนสวนยอยๆ ดงตอไปน 1. พฤตกรรมการควบคมอาหาร มขอคาถามจานวน 15 ขอ ไดแก ขอ 1 – ขอ 15

มการใหคาคะแนน ดงน

ขอความทางบวก มากกวา 3 ครง/สปดาห 1 คะแนน

1 - 3 ครง/ สปดาห 2 คะแนน นอยกวา 1 ครง/สปดาห 3 คะแนน ไมรบประทานเลย 4 คะแนน การแปลผลคะแนน การแปลผลคะแนนรายขอและโดยรวม คานวณคาเฉลยทมคาตงแต 1 - 4.00 ตามเกณฑ

ของเบสท (Best, 1977: 14) ดงน คะแนนสงสด – คะแนนตาสด = 4 - 1 จานวนชน 3

= 1

41

คาคะแนนเฉลย 1.00 - 2.00 หมายถง พฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสง ดานการควบคมอาหารอยในระดบนอย

คาคะแนนเฉลย 2.01 - 3.00 หมายถง พฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสง ดานการควบคมอาหารอยในระดบปานกลาง

คาคะแนนเฉลย 3.01 - 4.00 หมายถง พฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสง ดานการควบคมอาหารอยในระดบมาก

2. พฤตกรรมการออกกาลงกาย มขอคาถามจานวน 5 ขอ ไดแก ขอ 1 - ขอ 5

มการใหคาคะแนน ดงน ขอความทางบวก

ไมปฏบต 1 คะแนน ปฏบตนานๆครง 2 คะแนน ปฏบตบอยครง 3 คะแนน ปฏบตเปนประจา 4 คะแนน

การแปลผลคะแนนรายขอและโดยรวม คานวณคาเฉลยทมคาตงแต 1 - 4.00 ตามเกณฑ

ของเบสท (Best, 1977: 14) ดงน

คะแนนสงสด – คะแนนตาสด = 4 - 1 จานวนชน 3

= 1 คะแนนเฉลย 1.00 - 2.00 หมายถง พฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสง

ดานการออกกาลงกายอยในระดบนอย คะแนนเฉลย 2.01 - 3.00 หมายถง พฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสง

ดานการออกกาลงกายอยในระดบปานกลาง คะแนนเฉลย 3.01 - 4.00 หมายถง พฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสง

ดานการออกกาลงกายอยในระดบมาก

42

3. พฤตกรรมดานการจดการความเครยด มขอคาถาม จานวน 6 ขอ ไดแก ขอ 1 – ขอ 6มการใหคาคะแนน ดงน

ขอความทางบวก

ไมเคย 1 คะแนน ปฏบตนานๆครง 2 คะแนน ปฏบตบางครง 3 คะแนน ปฏบตบอยครง 4 คะแนน

การแปลผลคะแนนรายขอและโดยรวม คานวณคาเฉลยทมคาตงแต 1 - 4.00 ตามเกณฑ

ของเบสท (Best, 1977: 14) ดงน

คะแนนสงสด – คะแนนตาสด = 4 - 1 จานวนชน 3

= 1 คะแนนเฉลย 1.00 - 2.00 หมายถง พฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสง ดานการจดการกบความเครยดอยในระดบนอย คะแนนเฉลย 2.01 - 3.00 หมายถง พฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสง ดานการจดการกบความเครยดอยในระดบ ปานกลาง คะแนนเฉลย 3.01 - 4.00 หมายถง พฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสง ดานการจดการกบความเครยดอยในระดบมาก

การตรวจสอบคณภาพของเครองมอ การทาวจยครงน ผวจยนาแบบสอบถามทดดแปลงใหสอดคลองกบกรอบแนวคดในการวจยครงน มาทาการตรวจสอบคณภาพ โดยการหาคาความตรง และความเชอมนของเครองมอ โดยมรายละเอยด ดงน

43

1. การตรวจความตรงเชงเนอหา (Content validity) ผวจยนาแบบสอบถามทง 6 ชด นา ไปตรวจสอบความตรงเชงเนอหาและความเหมาะสมของภาษา โดยตรวจสอบจากผทรงคณวฒ จานวน 3 ทาน ดงน

ผทรงคณวฒทางการแพทย (อายรกรรม) 1 คน ผทรงคณวฒทางการพยาบาลอายรกรรม/อายรศาสตร 1 คน ผปฏบตการพยาบาลขนสง สาขาอายรศาสตร – ศลยศาสตร (ดานการดแลผปวยโรคหลอดเลอด) 1 คน จากนน ผวจยตรวจสอบความตรงทางทฤษฏ โดยมคาดชนความตรงตามเนอหา

(Content validity index: CVI) มคาระหวาง 0.8 - 1 และคาดชนความสอดคลอง (Index of Item Objective Congruence: IOC) มคาระหวาง 0.79 - 0.88 หลงจากนนผวจยไดนาขอเสนอแนะทงหมด มาใชในการปรบปรงแกไขแบบสอบถาม และตรวจสอบขอคาถามกบผทรงคณวฒอกครง เพอใหมความสมบรณชดเจนกอน นาไปทดลองใช 2. การหาความเชอมนของเครองมอ (Reliability) ผวจยนาแบบสอบถามทไดปรบปรงแกไขใหมความตรงตามเนอหาและความเหมาะสม ทางดานภาษาตามคาแนะนาของผทรงคณวฒแลว ไปทดลองใช (Try Out) กบผใหญทมลกษณะเชนเดยวกบกลมตวอยางททาการศกษา ในเขตตาบลบางตะบน อาเภอบานแหลม จงหวดเพชรบร จานวน 30 คน (ซงไมใชผใหญกลมเสยงทไดรบเลอกเปนกลมตวอยาง) แลวนาขอมลมาวเคราะหหาความเชอมนของเครองมอ โดยคาสมประสทธแอลฟาของครอนบาค (Cronbach,s alpha coefficient) (บญใจ ศรสถตนรากล, 2544: 210)

α = n / (n-1) [1 - ∑si2/ si

2] โดย α = สมประสทธของความเชอมน N = จานวนขอทงหมดในแบบสอบถาม ∑si

2 = ผลรวมความแปรปรวนของคะแนนแตละขอ si

2 = ความแปรปรวนของคะแนนทงหมด

44

ผลการตรวจสอบคาความเชอมน มผลดงน (ภาคผนวก จ) 1. แบบสอบถามเรองการรบรเรองโรคความดนโลหตสง………… = 0.82 2. แบบสอบถามเรองการรบรความสามารถของตนเองในดานการบรโภคอาหาร

การออกกาลงกาย และ การจดการความเครยด……………………… . = 0.79 3. แบบสอบถามเรองสงชกนาทกอใหเกดการปฏบตพฤตกรรมการปองกนโรค= 0.79 4. แบบสอบถามพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสงดานการบรโภคอาหาร การออกกาลงกาย และ การจดการความเครยด = 0.88 การพทกษสทธผเขารวมวจย ผวจยพทกษสทธผใหขอมลตงแตเรมตนของกระบวนการเกบขอมล จนกระทงนาเสนอผลงานวจย กลาวคอ ในการขอความรวมมอกลมตวอยาง ผวจยแจงใหทราบถงวตถประสงค และขนตอนการเกบขอมลโดยไมปดบง พรอมทงแจงใหทราบถงลกษณะของการเกบรวบรวมขอมลโดยใชแบบสอบถาม ระยะเวลาทใชเกบรวบรวมขอมล และการพมพเผยแพร ไดกระทาในภาพรวมเฉพาะในการเสนอเชงวชาการโดยไมเปดเผยชอ ในระหวางการตอบแบบสอบถาม หากมคาถามใดไมสะดวกใจทจะตอบกมอสระทจะไมตอบ รวมทงสามารถยตการใหความรวมมอในขนตอนใดกไดของการวจยและขอขอมลกลบคนไดตลอดเวลาโดยไมตองบอกเหตผล ผวจยใหโอกาสกลมตวอยางไดซกถามขอของใจเพมเตมจนมความกระจาง และมเวลาคดทบทวนกอนการตดสนใจ ใหคาตอบดวยความสมครใจ โดยมแบบคาชแจงและการพทกษสทธของผเขารวมการวจย เมอกลมตวอยางยนดใหขอมล ผวจยจงดาเนนการเกบขอมล (ภาคผนวก ข) การเกบรวบรวมขอมล

การเกบรวบรวมขอมลครงน ผวจยดาเนนการเกบขอมลดวยตนเอง โดยการใหตอบแบบสอบถามผใหญกลมเสยงทมอาย 35 - 45 ป ในชมชนอาเภอบานแหลมในหมท 8 และหมท 9 จงหวดเพชรบร จานวน 120 คน ตงแตเดอนกมภาพนธ ถง เดอนมนาคม 2553 โดยมขนตอนการดาเนนการเกบรวบรวมขอมลดงน 1. ผวจยทาหนงสอขอแนะนาตว จากบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยครสเตยน ถงนายแพทยสาธารณสขจงหวดเพชรบร เพอขออนญาตและขอความรวมมอในการเกบรวบรวมขอมล

45

2. กอนดาเนนการเกบขอมลผวจยทาการอธบายวตถประสงค ประโยชนของการทาวจย ขนตอนของการตอบแบบสอบถาม ทงเปดโอกาสใหกลมตวอยางไดซกถามขอสงสยตางๆ รวมทงการพทกษสทธของกลมตวอยาง สทธในการตอบ และปฎเสธทจะตอบแบบสอบถาม และขอความรวมมอในการตอบแบบสอบถาม 3. ผวจยดาเนนการเกบรวบรวมขอมลทกวนหรอตามความพรอมของกลมตวอยาง โดยขอความรวมมอจากกลมตวอยางในการเกบรวบรวมขอมล ตามจานวนขนาดของกลมตวอยางตามทไดคานวนไว 4. ผวจยดาเนนการเกบขอมลจากกลมตวอยางตามคณสมบตทกาหนดไวดวยตนเอง ใชเวลาเกบรวบรวมขอมลตงแตเดอนกมภาพนธ ถงเดอนมนาคม 2553 รวม ระยะเวลา 2 เดอน จนไดขอมลทครบตามกาหนด 5. เมอจบการสอบถามในแตละระยะ ผวจยกลาวขอบคณกลมตวอยางทใหความรวมมอ จากนนผวจยทาการตรวจสอบความถกตองและความสมบรณของแบบสอบถามทกชด 6. เมอไดขอมลครบตามความตองการ นาขอมลทไดมาใหคาคะแนนตามเกณฑทกาหนด แลวนามาวเคราะหตามวธการทางสถตตอไป การวเคราะหขอมล เมอผวจยเกบรวบรวมขอมลตามแบบสอบถามไดครบตามจานวนแลว นาขอมลไปประมวลผลดวยโปรแกรมคอมพวเตอรสาเรจรป โดยสถตทใชมดงน คอ 1. สถตเชงพรรณนา (Descriptive statistics) สาหรบอธบายขอมลปจจยดานประชากร ปจจยตางๆ และ พฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสงของกลมตวอยาง ดงน 1.1 ขอมลปจจยดานประชากร นาเสนอดวย จานวนความถ (Frequency) รอยละ (Percentage) 1.2 ขอมลปจจยเรอง การรบรโอกาสเสยงตอการเกดโรค การรบรความรนแรงของโรคความดนโลหตสง การรบรประโยชนของพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสง การรบรอปสรรคของพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสง การรบรความสามารถของตนเอง การไดรบขอมลขาวสารเรองโรคความดนโลหตสง กบพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสงของกลมตวอยาง นาเสนอดวยคาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐาน

46

2. สถตเชงวเคราะห (Analytic statistics) ไดแก 2.1 วเคราะหความสมพนธระหวาง การรบรโอกาสเสยงตอการเกดโรค การรบรความรนแรงของโรคความดนโลหตสง การรบรประโยชนของพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสง การรบรอปสรรคของพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสง การรบรความสามารถของตนเอง และสงชกนาใหเกดการปฏบตพฤตกรรม กบพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสงของกลมตวอยาง โดยใชคาสมประสทธสหสมพนธของเพยรสน (Pearson,s product moment correlation coefficient) 2.2 วเคราะหคาสมประสทธสหสมพนธพหคณระหวางตวแปรทานายทงหมด ไดแก การรบรโอกาสเสยงตอการเกดโรค การรบรความรนแรงของโรคความดนโลหตสง การรบรประโยชนของพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสง การรบรอปสรรคของพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสง การรบรความสามารถของตนเอง และ การไดรบขอมลขาวสารเรองโรคความดนโลหตสง กบพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสง โดยใชสถตการวเคราะหถดถอยพหคณแบบขนตอน (Stepwise multiple regression)

บทท 4

ผลการวจย

การวจยครงนเปนการวจยเชงพรรณนา (Correlational descriptive research) เพอศกษาพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสง และปจจยทมอทธพลตอพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสงของผใหญกลมเสยงในชมชนอาเภอบานแหลม จงหวดเพชรบร โดยศกษาในผใหญกลมเสยงในชมชนหมท 8 และหมท 9 ตาบลบานแหลม อาเภอบานแหลม จงหวดเพชรบร ในชวงเวลาระหวางเดอนกมภาพนธ ถง มนาคม 2553 จานวน 120 คน ผลการศกษาไดนาเสนอในรายละเอยดดวยตารางประกอบคาบรรยาย มรายละเอยดตอไปน

สวนท 1 ขอมลปจจยดานประชากร สวนท 2 ขอมลเกยวกบการรบรเรองโรคความดนโลหตสงของผใหญกลมเสยง สวนท 3 ขอมลเกยวกบการรบรความสามารถของตนเองของผใหญกลมเสยง สวนท 4 ขอมลเรองสงชกนาทกอใหเกดการปฏบตพฤตกรรมการปองกนความดน

โลหตสง ไดแก การไดรบขอมลขาวสารเรองโรคความดนโลหตสงของผใหญกลมเสยง สวนท 5 ขอมลเกยวกบพฤตกรรมการปองกนความดนโลหตสงของผใหญกลมเสยง สวนท 6 ขอมลเกยวกบความสมพนธระหวางการรบรเรองโรค การรบรความสามารถ

ของตนเอง และการไดรบขอมลขาวสารเรองโรคความดนโลหตสง กบพฤตกรรมการปองกนความดนโลหตสงของผใหญกลมเสยง

สวนท 7 ขอมลเกยวกบอานาจการทานายของ การรบรเรองโรค การรบรความสามารถของตนเอง และการไดรบขอมลขาวสารเรองโรคความดนโลหตสง กบพฤตกรรมการปองกนความดนโลหตสง ของผใหญกลมเสยง

48

สวนท 1 ขอมลเกยวกบปจจยดานประชากร ตารางท 1 จานวนและรอยละของกลมตวอยาง จาแนก ตามปจจยดานประชากร (n = 120)

ปจจยดานประชากร จานวน (คน) รอยละ เพศ หญง 91 75.8 ชาย 29 24.2 อาย (ป) 35 - 40 70 58.3 41 - 45 50 41.7 สถานภาพสมรส ค 99 82.5 โสด 13 10.8 หมาย 8 6.7

จากตารางท 1 พบวากลมตวอยางสวนใหญเปนเพศหญง คดเปนรอยละ 75.8 รองลงมาเปนเพศชายคดเปนรอยละ 24.2 อายสวนใหญอยในชวงอาย 35 - 40 ป คดเปนรอยละ 58.3 รองลงมา อาย 41 - 45 ป คดเปนรอยละ 41.7 สถานภาพสมรสสวนใหญมสถานภาพสมรสค คดเปนรอยละ 82.5 รองลงมาเปนสถานภาพโสด คดเปนรอยละ 10.8 โดยสถานภาพหมาย/หยา/แยก พบนอยทสด คดเปนรอยละ 6.7 สวนท 2 ขอมลการรบรเรองโรคความดนโลหตสง

จากตารางท 2 พบวา กลมตวอยางมคาคะแนนเฉลยการรบรโอกาสเสยงตอการเกดโรคความดนโลหตสงโดยรวมอยในระดบมาก เมอพจารณาคาเบยงเบนมาตรฐานพบวา การรบรโอกาสเสยงตอการรบรโอกาสเสยงโดยรวม มการกระจายของขอมลนอยแสดงวาการรบรโอกาสเสยงโดย รวมของกลมตวอยางมความคลายคลงกน ( = 3.57, S.D.= 0.19) ขอทมคะแนนเฉลยสงสดและอยในระดบมาก คอคนอวนมโอกาสเสยงตอการเกดโรคความดนโลหตสงมากกวาคนผอม ( = 3.97, S.D. = 0.15) และการรบประทานอาหารเคมเปนประจา ทาใหเสยงตอการเกดโรคความดนโลหตสง

49

( = 3.97, S.D. = 0.15) สวนขอทมคะแนนเฉลยตาสดและอยในระดบนอยคอ คนทมอาย 40 ป ขนไป มโอกาสเปนโรคความดนโลหตสงไดเทากบคนอายนอยๆ ( = 1.83, S.D. = 1.10 )

ตารางท 2 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และการแปลผลระดบคะแนน การรบรโอกาสเสยงตอการเกดโรคความดนโลหตสงของกลมตวอยาง โดยรวม และจาแนกรายขอ (n = 120)

การรบรโอกาสเสยงตอการเกดโรคความดนโลหตสง X S.D. การแปลผล การรบรโอกาสเสยงตอการเกดโรคความดนโลหตสงโดยรวม 3.57 0.19 มาก - คนอวนมโอกาสเสยงตอการเกดโรค……………………… 3.97 0.15 มาก - การรบประทานอาหารเคมเปนประจาทาให……………… 3.97 0.15 มาก - โรคความดนโลหตสงเกดขนกบ…………………………. 3.95 0.25 มาก - คนทมนสยเจาอารมณโมโห……………………………… 3.94 0.23 มาก - ความเครยดในชวตประจาวน…………………………….. 3.75 0.70 มาก - คนทมอาย 40 ป ขนไป มโอกาส…………………………. 1.83 1.10 นอย

ตารางท 3 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และการแปลผลระดบคะแนน การรบรความรนแรงของโรคความดนโลหตสงของกลมตวอยาง โดยรวมและจาแนกรายขอ (n = 120)

การรบรความรนแรงของโรคความดนโลหตสง X S.D. การแปลผล การรบรความรนแรงของโรคความดนโลหตสงโดยรวม 3.95 0.15 มาก - โรคความดนโลหตสงทาให……………………… 3.99 0.91 มาก - ผทเปนโรคความดนโลหตสง…………………….. - ผทเปนโรคความดนโลหตสง……………………… - ผทเปนโรคความดนโลหตสง……………………..

3.97 3.95 3.95

0.15 0.25 0.20

มาก มาก มาก

- โรคความดนโลหตสงเปนโรคเรอรง………………. 3.92 0.29 มาก - ผทเปนโรคความดนโลหตสง………………………. 3. 92 0.29 มาก

จากตารางท 3 พบวากลมตวอยางมคาคะแนนเฉลย การรบรความรนแรงของโรคความดนโลหตสงโดยรวมอยระดบมาก เมอพจารณาคาเบยงเบนมาตรฐานพบวา การรบรความรนแรงของโรคความดนโลหตสงโดยรวม มการกระจายของขอมลนอยแสดงวาการรบรความรนแรงของ

50

โรคความดนโลหตสงโดยรวมของกลมตวอยางมความคลายคลงกน ( = 3.95, S.D. = 0.15) ขอทมคะแนนเฉลยสงสดและอยในระดบมาก คอโรคความดนโลหตสง ทาใหเกดโรคหลอดเลอดสมองเปนอมพาตได ( = 3.99, S.D. = 0.91) สวนขอทมคะแนนเฉลยตาสดและอยในระดบมาก คอ โรคความดนโลหตสงเปนโรคเรอรงไมหายขาด ( = 3.92, S.D. = 0.29) และผทเปนโรคความดนโลหตสงเปนเวลานานอาจเกดโรคไตได ( = 3.92, S.D. = 0.29) ตารางท 4 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และการแปลผลระดบคะแนน การรบรประโยชนของการปองกนโรคความดนโลหตสง ของกลมตวอยาง โดยรวมและจาแนกรายขอ (n = 120)

การรบรประโยชนของโรคความดนโลหตสง X S.D. การแปลผล การรบรประโยชนของการปองกนโรคความดนโลหตสงโดยรวม

3.90 0.24 มาก

- การปฏบตตวเพอปองกนโรค……………………….. 3.95 0.21 มาก

- การปฏบตตวเพอปองกนโรค……………………….. 3.92 0.29 มาก - การปฏบตตวเพอปองกนโรค……………………….. 3.92 0.26 มาก - การปฏบตตวเพอปองกนโรค……………………….. 3.90 0.28 มาก - การปฏบตตวเพอปองกนโรค………………………. 3.87 0.35 มาก - การปฏบตตวเพอปองกนโรค……………………….. 3.86 0.40 มาก

จากตารางท 4 พบวากลมตวอยางมคาคะแนนเฉลย การรบรประโยชนของการปองกนโรคความดนโลหตสงโดยรวมอยในระดบมาก เมอพจารณาคาเบยงเบนมาตรฐานพบวา การรบร ประโยชนของการปองกนโรคความดนโลหตสงโดยรวมมการกระจายของขอมลนอย แสดงวา การรบรประโยชนของการปองกนโรคความดนโลหตสงโดยรวม ของกลมตวอยางมความคลายคลงกน ( = 3.90, S.D. = 0.24) ขอทมคะแนนเฉลยสงสดและอยในระดบมาก คอ การปฏบตตวเพอปองกนโรคความดนโลหตสงจะชวยลดโอกาสเสยงในการเปนโรคไต ( = 3.95, S.D. = 0.21) สวนขอทมคะแนนเฉลยตาสดและอยในระดบมาก คอ การปฏบตตวเพอปองกนโรคความดนโลหตสงดกวาปลอยใหเปนโรคแลวคอยรกษา ( = 3. 86, S.D. = 0. 40)

51

ตารางท 5 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และการแปลผลระดบคะแนน การรบรอปสรรคของการปองกนโรคความดนโลหตสง ของกลมตวอยาง โดยรวมและจาแนกรายขอ (n = 120)

การรบรอปสรรคของการปองกนโรคความดนโลหตสง X S.D. การแปลผล การรบรอปสรรคของการปองกนความดนโลหตโดยรวม 1.31 0.27 นอย - การฝกหายใจหรอการผอนคลาย………………………. 1.49 0.50 นอย

- การฟงเพลงเพอผอนคลาย…………………………….. 1.45 0.51 นอย - การรบประทานอาหารจานดวน……………………….. 1.28 0.50 นอย - การออกกาลงกายตองอาศย……………………………. 1.25 0.45 นอย

- การงดรบประทานอาหารนอกบาน…………………….. 1.22 0. 47 นอย - การทางานตามปกตในแตละวน………………………... 1.17 0.40 นอย

จากตารางท 5 พบวากลมตวอยางมคาคะแนนเฉลย การรบรอปสรรคของการปองกนโรคความดนโลหตสง โดยรวมอยในระดบนอย เมอพจารณาคาเบยงเบนมาตรฐานพบวาการรบรอปสรรคของการปองกนโรคความดนโลหตสง โดยรวมมการกระจายของขอมลนอย แสดงวาการรบรอปสรรคของการปองกนโรคความดนโลหตสงของกลมตวอยางมความคลายคลงกน ( = 1.31, S.D. = 0.27) ขอทมคะแนนเฉลยสงสดและอยในระดบนอย คอ การฝกหายใจหรอการผอนคลายตองอาศยคาแนะนาจากผมความรความชานาญโดยเฉพาะ ( = 1.49, S.D. = 0.50) สวนขอทมคะแนนเฉลยตาสดและอยในระดบนอย คอการทางานตามปกตในแตละวนทาใหเหนอย จนกระทงไมสามารถออกกาลงกายได ( = 1.17, S.D. = 0.40) สวนท 3 ขอมลการรบรความสามารถของตนเองในการควบคมตนเอง ดานการบรโภคอาหาร การออกกาลงกาย และการจดการความเครยด

จากตารางท 6 พบวา กลมตวอยางมคาคะแนนเฉลย การรบรความสามารถของตนเองในการควบคมตนเองในเรองการบรโภคอาหารโดยรวมอยในระดบมาก เมอพจารณาคาเบยงเบนมาตรฐาน พบวา การรบรความสามารถของตนเองในการควบคมตนเองเรองการบรโภคอาหารโดยรวมมการกระจายของขอมลนอย แสดงวาการรบรความสามารถของตนเองในการควบคมตนเองในเรองการบรโภคอาหารของกลมตวอยางมความคลายคลงกน ( = 4.39, S.D. = 0.56) ขอทมคะแนนเฉลยสงสดและอยในระดบมากคอ เมอทานอยในชวงพกผอน เชน ดโทรทศน ( =

52

4.50, S.D. = 0.71) สวนขอทมคะแนนเฉลยตาสดและอยในระดบมาก คอเมอไปรวมงานพธเชนงานแตงงาน งานขนบานใหม งานบวช งานศพ ( = 4.30, S.D. = 0.61) ตารางท 6 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และการแปลผลระดบคะแนน การรบรความสามารถของตนเองในการควบคมตนเองในเรองการบรโภคอาหาร ของกลมตวอยาง โดยรวม และจาแนกรายขอ (n = 120)

การรบรความสามารถของตนเองในเรองการบรโภค X S.D. การแปลผล การรบรความสามารถของตนเองในเรองการบรโภคอาหารโดยรวม

4.39 0.56 มาก

- เมอทานอยในชวงพกผอน……………………………………. 4.50 0.71 มาก - เมอทานพยายามควบคมอาหาร……………………………….. 4.45 0.70 มาก

- เมอไปรวมงานเลยงพบปะ……………………………………. 4.31 0.63 มาก - เมอไปรวมงานพธ เชน งานแตงงาน………………………….. 4.30 0.61 มาก

ตารางท 7 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และการแปลผลระดบคะแนนการรบรความสามารถของตนเองในการควบคมตนเองในเรองการออกกาลงกาย ของกลมตวอยาง โดยรวมและจาแนก รายขอ (n = 120)

การรบรความสามารถของตนเองในเรองการออกกาลงกาย X S.D. การแปลผล การรบรความสามารถของตนเองในเรองการออกกาลงกายโดยรวม

4.46 0.51 มาก

- เมอทานมภาระงานบานมากมาย……………………….. 4.54 0.57 มาก - เมอเวลาวางทานไมตรงกบเวลา………………………… 4.45 0.60 มาก - เมอทานทางานออกแรง…………………………………. 4.44 0.60 มาก

จากตารางท 7 พบวา กลมตวอยางมคาคะแนนเฉลย การรบรความสามารถของตนเองในการควบคมตนเองในเรองการออกกาลงกายโดยรวมอยในระดบมาก เมอพจารณาคาเบยงเบนมาตรฐานพบวา การรบรความสามารถของตนเองในการควบคมตนเองในเรองการออกกาลงกาย

53

โดยรวมมการกระจายของขอมลนอย แสดงวา การรบรความสามารถของตนเองในการควบคมตนเองในเรองการออกกาลงกายโดยรวมของกลมตวอยางมความคลายคลงกน ( = 4.46, S.D. = 0.51) ขอทมคะแนนเฉลยสงสดและอยในระดบมาก คอ เมอทานมภาระงานบานมากมายทตองทาจนไมมเวลาวาง ( = 4.54, S.D. = 0.57) สวนขอทมคะแนนเฉลยตาสด และอยในระดบมากคอเมอทานทางานออกแรงจนรสกเหนอย ทงวนอยแลว ( = 4.44, S.D.= 0.60) ตารางท 8 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และการแปลผลระดบคะแนนการรบรความสามารถของตนเองในการควบคมตนเองในเรองการจดการความเครยดของกลมตวอยาง โดยรวมและจาแนก รายขอ (n = 120)

การรบรความสามารถของตนเอง ในเรองการจดการความเครยด

X S.D. การแปลผล

การรบรความสามารถของตนเองในเรอง การจดการความเครยดโดยรวม

4.37 0.61 มาก

- เมอมงานเรงดวนทตองรบทา…………………………. 4.53 0.72 มาก - เมอตองทากจกรรมผอนคลาย………………………… 4.45 0.70 มาก

- เมอจาเปนตองประหยดเงน…………………………… 4.14 0.65 มาก

จากตารางท 8 พบวา กลมตวอยางมคาคะแนนเฉลย การรบรความสามารถของตนเอง

ในการควบคมตนเองในเรองการทากจกรรมผอนคลายความเครยดโดยรวมอยในระดบมาก เมอพจารณาคาเบยงเบนมาตรฐานพบวา การรบรความสามารถของตนเองในการควบคมตนเองในเรองการทากจกรรมผอนคลายความเครยดโดยรวม มการกระจายของขอมลนอย แสดงวาการรบรความสามารถของตนเองในการควบคมตนเองในเรองการทากจกรรมผอนคลายความเครยดโดยรวมของกลมตวอยางมความคลายคลงกน ( = 4.37, S.D.= 0.61) ขอทมคะแนนเฉลยสงสดและอยในระดบมาก คอเมอมงานเรงดวนทตองรบทาใหแลวเสรจจนไมมเวลาพกผอนหยอนใจ ( = 4.53, S.D. = 0.72) สวนขอทมคะแนนเฉลยตาสดและอยในระดบมาก คอ เมอจาเปนตองประหยดเงนไวใชในกจกรรมอนแทนการจายเพอการพกผอนหยอนใจ ( = 4.14, S.D. = 0.65)

54

สวนท 4 ขอมลสงชกนาทกอใหเกดการปฏบตพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสง ไดแก การไดรบขอมลขาวสารเรองโรคความดนโลหตสง ตารางท 9 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และการแปลผลของคะแนนการไดรบขอมลขาวสารเรองโรคความดนโลหตสงของกลมตวอยางโดยรวมและจาแนกรายขอ (n = 120)

การไดรบขอมลขาวสารเรองโรคความดนโลหตสง X S.D. การแปลผล การไดรบขอมลขาวสารเรองโรคความดนโลหตสง โดยรวม

0 96 0.09 มาก

- ทานเคยไดรบคาแนะนาดานสขภาพ………………….. 0.99 0.09 มาก - ทานเคยไดรบคาเตอนของสมาชกครอบครว………….. 0.99 0.09 มาก - ทานเคยไดรบคาแนะนาดานสขภาพ……….………..... 0.99 0.09 มาก - ทานเคยไดรบคาแนะนาดานสขภาพ……….…………. 0.99 0.09 มาก - ทานเคยไดรบคาแนะนาดานสขภาพ………………….. 0.98 0.12 มาก - ทานไดรบคาเตอนของสมาชกครอบครว……………. . 0.97 0.15 มาก - ทานเคยไดรบคาแนะนาดานสขภาพ………………….. 0.96 0.09 มาก - ทานเคยไดรบคาแนะนาดานสขภาพ………………….. 0.91 0.27 มาก - ทานเคยไดรบขอมลจากสอตางๆ……………………… 0.90 0.30 มาก

- ทานเคยไดรบคาเตอนของสมาชกครอบครว………….. 0.90 0.28 มาก

จากตารางท 9 พบวา กลมตวอยางมคะแนนการไดรบขอมลขาวสารเรองโรคความดน

โลหตสงโดยรวม อยในระดบมาก เมอพจารณาคาเบยงเบนมาตรฐานพบวา การไดรบขอมลขาวสารเรองโรคความดนโลหตสงโดยรวมมการกระจายของขอมลนอย แสดงวา การไดรบขอมลขาวสารเรองโรคความดนโลหตสงของผใหญกลมเสยงโรคความดนโลหตสงโดยรวม ของกลมตวอยางมความคลายคลงกน ( = 0.96, S.D. = 0.09 ) ขอทมคะแนนเฉลยสงสดและอยในระดบมาก คอ ทานเคยไดรบคาแนะนาดานสขภาพจากหนวยสงเสรมสขภาพเกยวกบการออกกาลงกาย ( = 0.99, S.D. = 0.09) ทานเคยไดรบคาเตอนของสมาชกครอบครวเกยวกบการบรโภคอาหาร ( = 0.99, S.D. = 0.09) ทานเคยไดรบคาแนะนาดานสขภาพจากเพอนทปวยดวยโรคความดนโลหตสงเกยวกบการผอนคลายความเครยด( = 0.99, S.D. = 0.09) และทานเคยไดรบคาแนะนาดานสขภาพจากเพอนทปวยดวยโรคความดนโลหตสงเกยวกบการออกกาลงกาย ( = 0.99, S.D. = 0.09) สวน

55

ขอทมคาคะแนนเฉลยตาสดและอยในระดบมากคอ ทานไดรบคาเตอนของสมาชกครอบครวเกยวกบการผอนคลายความเครยด ( = 0.90, S.D. = 0.28)

สวนท 5 ขอมลพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสงดานการควบคมอาหารการออกกาลงกาย และการจดการความเครยด ตารางท 10 คาเฉลยสวนเบยงเบนมาตรฐาน และการแปลผลของคะแนนพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสงดานการควบคมอาหารของกลมตวอยางโดยรวมและจาแนกรายขอ (n = 120)

พฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสง ดานการควบคมอาหาร

X S.D. การแปลผล

พฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสง ดานการควบคมอาหารโดยรวม

3.41 0.27 มาก

- เครองในสตวตางๆ……………………………….. 3.77 0.47 มาก - นาหวาน นาอดลม……………………………….. 3.73 0.51 มาก - เนอสตวตดมน เชน หนงไก……………………….. 3.71 0.50 มาก - อาหารหมกดอง อาหารกระปอง…………………. 3.70 0.47 มาก - อาหารจานดวน…………………………………… 3.61 0.53 มาก - ขนมขบเคยวทมรสเคม…………………………… 3.58 0.54 มาก - อาหารตากแหง…………………………………… 3.42 0.54 มาก - เคก คกก โดนท………………………………….. 3.35 0.55 มาก - อาหารทเปนสวนประกอบ………………………… 3.31 0.48 มาก - อาหารรสจด เชน ยาตางๆ…………………………… 3.30 0.53 มาก - ไข………………………………………………….. 3.24 0.46 มาก - ผลไมหวานจด ประเภททเรยน……………………… 3.23 0.46 มาก - อาหารทะเล เชน กง…………………………………. 3.20 0.51 มาก - อาหารทปรง เชน ผด…………………………………. 3.19 0.45 มาก - อาหารทมเครองปรงรสเคม………………………….. 3.09 0.36 มาก

56

จากตารางท 10 พบวา กลมตวอยางมพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสง ดานการควบคมอาหาร โดยรวมอยในระดบมาก เมอพจารณาสวนเบยงเบนมาตรฐานพบวา พฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสง ดานการควบคมอาหาร โดยรวมมการกระจายนอย ( = 3.41, S.D. = 0.27) ขอทมคะแนนเฉลยสงสดและอยในระดบมากคอ เครองในสตวตางๆ ( = 3.77, S.D. = 0.47) สวนขอทมคะแนนเฉลยตาสดและอยในระดบมากคอ อาหารทมเครองปรงรสเคมเปนสวนประกอบเชน เกลอปน นาปลา ซอวขาว ( = 3.09, S.D. = 0.36) ตารางท 11 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และการแปลผลของคะแนนพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสง ดานการออกกาลงกาย ของกลมตวอยาง โดยรวมและจาแนกรายขอ (n = 120)

พฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสง ดานการออกกาลงกาย

X S.D. การแปลผล

พฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสง ดานการออกกาลงกายโดยรวม

3.43 0.36 มาก

- หลงออกกาลงกายทานจะพก……………………….. 3.55 0.51 มาก - ทานออกกาลงกายดวยวธหนงวธใด………………..... 3.55 0.49 มาก - ในแตละครงทาน ออกกาลงกายตอเนอง……………. 3.55 0.49 มาก - ทานผอนคลายกลามเนอโดยการคอยๆ ลดออกแรง….. 3.25 0.55 มาก - กอนออกกาลงกาย ทานเตรยมรางกายใหพรอม……… 3.24 0.56 มาก

จากตารางท 11 พบวา กลมตวอยางมพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสงดาน

การออกกาลงกายโดยรวมอยในระดบมาก เมอพจารณาสวนเบยงเบนมาตรฐานพบวาพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสงดานการออกกาลงกายโดยรวมอยในระดบมาก ( = 3.43, S.D.= 0.36) ขอทมคะแนนเฉลยสงสดและอยในระดบมาก คอ หลงออกกาลงกาย ทานจะพกจนรสกหายเหนอยจงไปทากจกรรมอน ( = 3.55, S.D. = 0.51) สวนขอทมคะแนนเฉลยตาสด คอ กอนออกกาลงกายทานเตรยมรางกายใหพรอมโดยการอบอนรางกายกอน โดยมคะแนนเฉลยอยในระดบมากเชนกน ( = 3.24, S.D. = 0.56)

57

ตารางท 12 คาเฉลย สวนเบยงเบนมาตรฐาน และการแปลผลของคะแนนพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสง ดานการจดการความเครยดของกลมตวอยางโดยรวม และจาแนกรายขอ (n = 120)

พฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสง ดานการจดการความเครยด

X S.D. การแปลผล

พฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสง ดานการจดการกบความเครยดโดยรวม

3.30 0.24 มาก

- ทานทางานอดเรกอยางใดอยางหนง…………………….. 3.92 0.26 มาก - ทานนอนหลบสนทในเวลากลางคน…………………….. 3.86 0.34 มาก - ทานไปเทยวพกผอนกบสมาชกในครอบครว……………. 3.79 0.44 มาก - สวดมนต ทาบญ ใชหลกคาสอนทางศาสนา…………….. 3.65 0.62 มาก - ทาสมาธ หรอ ฝกการผอนคลาย………………………….. 3.45 0.59 มาก - ใชยานอนหลบ ยากลอมประสาท………………………… 1.15 0.50 นอย

จากตารางท 12 พบวา กลมตวอยางมพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสงดาน

การจดการความเครยดโดยรวมอยในระดบมาก เมอพจารณาสวนเบยงเบนมาตรฐานพบวาพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสง ดานการจดการความเครยดโดยรวมอยในระดบมาก ( = 3.30, S.D.= 0.24) ขอทมคะแนนเฉลยสงสดอยในระดบมาก คอทานทางานอดเรกอยางใดอยางหนงหรอหลายอยางเชน ดทว อานหนงสอ ฟงวทย ( = 3.92, S.D. = 0.26) สวนขอทมคะแนนเฉลยตาสดคอ ใชยานอนหลบ ยากลอมประสาท เบยรหรอสรา โดยมคะแนนเฉลยอยในระดบนอย ( = 1.15, S.D.= 0.50)

58

สวนท 6 ขอมลการวเคระหความสมพนธระหวางการรบรเรองโรคความดนโลหตสง การรบรความ สามารถของตนเอง และการไดรบขอมลขาวสารเรองโรคความดนโลหตสง กบพฤตกรรม การปองกนโรคความดนโลหตสง ตารางท 13 แสดงคาประสทธสหสมพนธแบบเพยรสน (r) ระหวางการรบรเรองโรคความดนโลหตสง การรบรความสามารถของตนเอง และการไดรบขอมลขาวสารเรองโรคความดนโลหตสง กบพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสง (n = 120)

พฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสง ตวแปร

r p-value

การรบรโอกาสเสยงตอการเกดโรคความดนโลหตสง 0.211 0.021 การรบรความรนแรงของโรคความดนโลหตสง 0.291** 0.001 การรบรประโยชนของการปองกนโรคความดนโลหตสง 0.339** 0.000 การรบรอปสรรคในการปองกนโรคความดนโลหตสง -0.502** 0.000 การรบรความสามารถของตนเอง 0.236** 0.009 การไดรบขอมลขาวสารเรองโรคความดนโลหตสง 0.239** 0.008

**p-value< 0.01

จากตารางท 13 พบวา การรบรความรนแรง การรบรประโยชน การรบรอปสรรค การรบรความสามารถของตนเอง และการไดรบขอมลขาวสารเรองโรคความดนโลหตสง มความสมพนธกบพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสงอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.01 ดงมรายละเอยดดงน

การรบรความรนแรงของโรคความดนโลหตสง มความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสงของกลมตวอยางอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.01 (r = 0.291) แสดงวา กลมตวอยางทมการรบรความรนแรงของโรคความดนโลหตสงจะมพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสงอยในระดบมาก

การรบรประโยชนของการปองกนโรคความดนโลหตสง มความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสงของกลมตวอยาง อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.01 (r = 0.339) แสดงวา กลมตวอยางทมการรบรประโยชนของการปองกนโรคความดนโลหตสงจะมพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสงอยในระดบมาก

59

การรบรอปสรรคในการปองกนโรคความดนโลหตสง มความสมพนธทางลบกบพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสงของกลมตวอยางอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.01 (r = -0.502) แสดงวา กลมตวอยางทมการรบรอปสรรคในการปองกนโรคความดนโลหตสงมากจะมพฤตกรรมในการปองกนโรคความดนโลหตสงอยในระดบนอย

การรบรความสามารถของตนเองในการปองกนโรคความดนโลหตสงมความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสงของกลมตวอยาง อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.01 (r = 0.236) แสดงวา กลมตวอยางทมการรบรความสามารถของตนเองมากจะมพฤตกรรมในการปองกนโรคความดนโลหตสงอยในระดบมาก

การไดรบขอมลขาวสารเรองโรคความดนโลหตสง มความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสงของกลมตวอยาง อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.0 (r = 0.239) แสดงวา กลมตวอยางทไดรบขอมลขาวสารเรองโรคความดนโลหตสงมาก จะมพฤตกรรมในการปองกนโรคความดนโลหตสงอยในระดบมาก สวนท 7 ขอมลการวเคราะหอานาจการทานายของ การรบรเรองโรคความดนโลหตสง การรบรความสามารถของตนเอง และการไดรบขอมลขาวสารเรองโรคความดนโลหตสง กบพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสง ตารางท 14 คาสมประสทธสหสมพนธพหคณ ระหวางตวแปรทานายพฤตกรรมการปองกน โรคความดนโลหตสง โดยวธการวเคราะหพหคณแบบขนตอน (n = 120)

ตวแปรทานายพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสง b Beta t Sig การรบรอปสรรคในการปองกนโรคความดนโลหตสง -0.319 -0.357 -4.427 0.000 การรบรความสามารถของตนเอง 0.189 0.322 4.498 0.000 การรบรประโยชนของการปฏบตพฤตกรรมการปองกนโรค 0.165 0.164 2.219 0.028 การไดรบขอมลขาวสารเรองโรคความดนโลหตสง 0.369 0.149 2.192 0.030 Constant ( d ) = 0.704 R = 0.704 R = square = 0.496 Adjust R square = 0.478 F = 27.805

จากตารางท14 พบวา ในการวเคราะหความถดถอยเชงพหคณแบบมขนตอน ( Stepwise

multiple regression analysis ) ของปจจยการรบรเรองโรคความดนโลหตสง การรบรความสามารถ

60

ของตนเอง และการไดรบขอมลขาวสารเรองโรคความดนโลหตสง ทมอทธพลตอการทานายพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสงของกลมตวอยาง รวมจานวนตวแปรทงหมด 6 ตวแปร พบวา ตวแปรทสามารถอธบายความผนแปรของพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสงม 4 ตวแปรไดแก การรบรอปสรรคในการปองกนโรคความดนโลหตสง การรบรความสามารถของตนเองในการปองกนโรคความดนโลหตสง การรบรประโยชนของการปฏบตพฤตกรรมการปองกนโรค และการไดรบขอมลขาวสารเรองโรคความดนโลหตสง สามารถอธบายความผนแปรของพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสงไดรอยละ 49.6 (R2 = 0.496) อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.01

ในการสรางสมการทานาย พบวาสมประสทธถดถอย (b) ของตวทานายทถกเลอกไปวเคราะหคอ การรบรอปสรรคในการปองกนโรค การรบรความสามารถของตนเองในการปองกนโรค การรบรประโยชนของการปฏบตพฤตกรรมการปองกนโรค การไดรบขอมลขาวสารเรองโรคความดนโลหตสง โดยมคาคงท (a) เทากบ 0.704 จากการวเคราะหถดถอยและสหสมพนธพหคณในขนท 2 ซงเปนขนสดทายทจะไดเสนถดถอยทดทสดเพอทานายพฤตกรรม การปองกนโรคความดนโลหตสง ดงนน จงสามารถสรางสมการทานายพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสง ในรปคะแนนดบได ดงน

Y (พฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสง) = 0.704 + (-0.319) (การรบรอปสรรค) + 0.189 (การรบรความสามารถของตนเอง) + 0.165 (การรบรประโยชนของการปฏบตพฤตกรรมเพอปองกนโรค) + 0.369 (การไดรบขอมลขาวสารเรองโรคความดนโลหตสง)

จากสมการแสดงวา การรบรอปสรรคในการปองกนโรคความดนโลหตสง เปนปจจย

ทมอทธพลตอพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสง โดยมความสมพนธเชงลบกบพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสงและมคาสมประสทธสหสมพนธการถดถอย เทากบ -0.319 หมาย ความวา เมอคะแนนการรบรอปสรรคของการปองโรคเพมขน 1 คะแนน พฤตกรรมการปองกนโรคของผใหญกลมเสยงจะลดลง เทากบ 0.319 คะแนน การรบรความสามารถของตนเองเปนปจจยทมอทธพลตอพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสง โดยมความสมพนธเชงบวก และมคาสมประสทธสหสมพนธการถดถอย เทากบ 0.189 หมายความวาเมอคะแนนการรบรความสามารถของตนเพมขน 1 คะแนน พฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสงจะเพมเทากบ 0.189 คะแนน การรบรประโยชนของการปฏบตพฤตกรรมการปองกนโรค เปนปจจยทมอทธพลตอพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสง โดยมความสมพนธเชงบวกและมคาสมประสทธสหสมพนธการ

61

ถดถอย เทากบ 0.165 หมายความวา เมอคะแนนการรบรประโยชนเพมขน 1 คะแนน พฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสงจะเพมเทากบ 0.165 คะแนน การไดรบขอมลขาวสารเรองโรคความดนโลหตสงเปนปจจยทมอทธพลตอพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสง โดยมความสมพนธเชงบวกและมคาสมประสทธสหสมพนธการถดถอย เทากบ 0.369 หมายความวาเมอคะแนนการไดรบขอมลขาวสารเรองโรคความดนโลหตสงเพมขน 1 คะแนน พฤตกรรมการปอง กนโรคความดนโลหตสงจะเพมเทากบ 0.369 คะแนน และสามารถสรางสมการทานายพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสงในรปคะแนนมาตรฐานไดดงน

Z ( พฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสง) = 0.385 (การรบรอปสรรคในการปองกนโรคความดนโลหตสง) + 0.893 (การรบรความสามารถของตนเอง) + 0.869 (การรบรประโยชนของการปฏบตพฤตกรรม) + 1.073 (การไดรบขอมลขาวสารเรองโรคความดนโลหตสง)

บทท 5

อภปรายผล

การวจยเรองนมวตถประสงคครงน เพอศกษาปจจยทานายพฤตกรรมการปองกนความดนโลหตสงของผใหญกลมเสยงในชมชนอาเภอบานแหลม จงหวดเพชรบร จานวน 120 ราย ผวจยไดแยกอภปรายผลการศกษาตามวตถประสงค และ สมมตฐานของการวจย ดงน วตถประสงคขอท 1 เพอศกษาพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสงของผใหญกลมเสยง โรคความดนโลหตสง ผลการศกษาครงนพบวา ผใหญกลมเสยงมพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสง โดยรวมอยในระดบมาก ( = 3.41, S.D.= 0.27) จาแนกตามรายดานไดดงน พฤตกรรมการปองกนโรคดานการควบคมอาหาร พบวา กลมตวอยางมพฤตกรรมการปองกนโรคดานการควบคมอาหารในระดบมาก ( = 3.41, S.D.= 0.27) เมอพจารณารายขอพบวา ขอทมคะแนนเฉลยสงสดคอ เครองในสตวตางๆ ( = 3.77, S.D.= 0.47) ขอทมคะแนนเฉลยตาสดคอ อาหารทมเครองปรงรสเคมเปนสวนประกอบเชน เกลอปน นาปลา ซอวขาวโดยคาคะแนนเฉลยของทงสองขอ อยในระดบมาก ( = 3.09, S.D.= 0.36) อธบายไดวาผใหญกลมเสยงมความรวาการรบประทานเครองในสตวทาใหเกดผลเสยตอสขภาพจงพยายามลดการบรโภคลง สวนในการบรโภคเครองปรงรสอาหารทมรสเคมซงทาใหเกดผลเสยตอสขภาพนน กลมตวอยาง มความพยายามในการลดการบรโภคลง แตมกลมตวอยางบางสวนทยงคงบรโภคอย ผลการศกษาครงนในครงนสอดคลองกบการศกษาของวาสนา เมองครฑ (2547: 61) ทศกษาปจจยทานายพฤตกรรมสงเสรมสขภาพในผสงอายโรคความดนโลหตสงพบวา ผสงอายมพฤตกรรมการรบประทานอาหารในระดบเหมาะสมปานกลางคอ มการรบประทานอาหารทสงเสรมสขภาพเปนบางครงแตไมไดกระทาเปนประจาสมาเสมอทกวน พฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสงดานการออกกาลงกายพบวา กลมตวอยางมพฤตกรรมการออกกาลงกายโดยรวมอยในระดบมาก ( = 3.43, S.D. = 0.36) เมอพจารณาเปน

63

รายขอ พบวา สวนใหญมการออกกาลงกายอยในระดบมาก ขอทมคะแนนเฉลยสงสดเทากนคอ หลงออกกาลงกาย ทานจะพกจนรสกหายเหนอยจงไปทากจกรรมอนอยในระดบมาก ( = 3.55, S.D. = 0.51) และในแตละครงทานออกกาลงกายตอเนอง โดยไมหยดพกเปนเวลาไมนอยกวา 20 นาท อยในระดบมาก ( = 3.55, S.D. = 0.51) สวนขอทมคะแนนเฉลยตาสดคอ กอนออกกาลงกายทานเตรยมรางกายใหพรอมโดยการอบอนรางกายกอน อยในระดบมาก ( = 3.24, S.D. = 0.56) อธบายไดวา กลมตวอยาง รจกวธการออกกาลงกายเพอการปองกนโรค เหนความสาคญของการออกกาลงกายมากจงใหเวลากบการออกกาลงกายในแตละวน มการเตรยมรางกายใหพรอมกอนออกกาลงกายอยเสมอและ มการพกผอนหลงออกกาลงกายเสรจแลว

พฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสงดานการจดการความเครยดโดยรวมอยในระดบมาก ( = 3.30, S.D. = 0.24) ขอทมคะแนนเฉลยสงสดคอ ทานทางานอดเรกอยางใดอยางหนงหรอหลายอยางเชน ดทว อานหนงสอ ฟงวทยอยในระดบมาก ( = 3.92, S.D. = 0.26) สวนขอทมคะแนนเฉลยตาสดคอ ใชยานอนหลบ ยากลอมประสาท เบยรหรอสรา อยในระดบนอย ( = 1.15, S.D. = 0.50) อธบายไดวากลมตวอยางสวนใหญทราบวธผอนคลายความเครยด เมอเกดความเครยดไดพยายามหาทางออกคอ การดทว การอานหนงสอและใชเวลาฟงวทยเพอรบรขาวสารขอมลและหลกเลยงการใชยานอนหลบ เพอประโยชนในการพกผอนนอนหลบในชวงเวลากลางคน ซงวยผใหญเปนวยทมประสบการณในการดารงชวตทสง เมอเกดความเครยดจะรวธการจดการความเครยดไดเปนอยางด ผลการศกษาในครงน สอดคลองกบการศกษาของ รตนาภรณ เรองทพย (2543) ทศกษาความเชอดานสขภาพและพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสงในกลมพนกงานธนาคารพบวา พนกงานธนาคารมพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสงดานการจดการความเครยดอยในระดบด

วตถประสงคขอท 2 ศกษาความสมพนธระหวางการรบรเรองโรคความดนโลหตสง การรบรความ สามารถของตนเอง และสงชกนาทกอใหเกดพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสงกบพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสง

สมมตฐานขอท 1 การรบรเรองโรคความดนโลหตสง การรบรความสามารถของตนเอง และ สงชกนาท

กอใหเกดการปฏบตพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสง มความสมพนธกบพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสงของผใหญกลมเสยงโรคความดนโลหตสง

64

ความสมพนธของการรบรเรองโรคความดนโลหตสงกบพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสง ประกอบดวย การศกษาความสมพนธของตวแปรยอยกบตวแปรตามสมมตฐานไดแก

1. การรบรโอกาสเสยงตอการเปนโรคความดนโลหตสง กบพฤตกรรมการปองกน

โรคความดนโลหตสง ผลการศกษาความสมพนธระหวางการรบรโอกาสเสยงตอการเปนโรคความดน

โลหตสงกบพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสง พบวา การรบรโอกาสเสยงตอการเปนโรคความดนโลหตสงไมมความสมพนธกบพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสง อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.01 (r = 0.211, p - value = 0.021) นนคอ กลมตวอยาง ไมเหนความสาคญของโอกาสเสยงตอการเปนโรคความดนโลหตสง ซงสอดคลองกบผลการศกษาของไชยรตน เอกอน (2547: 47) ทศกษาความสมพนธของการรบรดานสขภาพกบพฤตกรรมการปองกนโรคไขเลอดออกของแกนนาสขภาพประจาครอบครว ในเขตกงอาเภอสดา จงหวดนครราชสมา พบวา การรบรโอกาสเสยงตอการเกดโรคมความสมพนธอยางไมมนยสาคญทางสถตกบพฤตกรรมการปองกนและควบคมโรคไขเลอดออก และสอดคลองกบการศกษาของอษณย แขวงอนทร (2547) ทศกษาพฤตกรรมการปองกนและควบคมโรคไขเลอดออกในนกเรยนชนประถมศกษาตอนปลาย ตาบลบางโฉลง อาเภอบางพล จงหวดสมทรปราการ พบวา การรบรโอกาสเสยงตอโรคไขเลอดออก ไมมความสมพนธกบพฤตกรรมการปองกนและควบคมโรคไขเลอดออกอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.05

2. การรบรความรนแรงของการเปนโรคความดนโลหตสงกบพฤตกรรมการ

ปองกนโรคความดนโลหตสง ผลการศกษา ความสมพนธระหวางการรบรความรนแรงของการเปนโรคความ

ดนโลหตสง กบพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสง พบวา การรบรความรนแรงของการเปนโรคความดนโลหตสงมความสมพนธกบพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสง อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.01 (r = 0.291, p - value = 0.001) ซงเปนไปตามสมมตฐานขอ1 แสดงวา การรบรของความรนแรงของโรคความดนโลหตสงมความสมพนธกบพฤตกรรมปองกนความดนโลหตสง เปนไปในลกษณะคลอยตามกนหรอมทศทางเดยวกน นนคอ หากกลมตวอยางมการรบรความรนแรงของโรคความดนโลหตสงในระดบมาก จะมพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสงในระดบมากดวย อาจอธบายไดวา กลมตวอยางมการรบรวาตนเองมโอกาสเกดโรค และถาเปน

65

โรคแลวจะมความรนแรงมากพอทจะทาใหเกดผลเสยตอรางกาย จตใจ ครอบครว และสงคม บคคลจงมความสนใจทจะแสวงหาวธการปองกนโรค และปฏบตตนในการรกษาตนใหหายจากโรค และยงมความตระหนกในการทจะปองกนโรค ซงสอดคลองกบแนวคดของโรเซนสตอก (Rosenstock, 1974: 331) ทมความเชอวา การรบรความรนแรงของโรควา มผลกระทบตอรางกายและจตใจ จะเปนการกระตนใหบคคลนนแสดงพฤตกรรมในการปฏบตตนตามคาแนะนาของแพทยเพอปองกนโรค และสอดคลองกบเบคเกอร (Becker, 1974: 84) ทกลาวไววา การรบรถงความรนแรงของปญหาสขภาพจะสงผลใหบคคล มพฤตกรรมการปองกนโรคทถกตอง กตอเมอบคคลนนมความเชอวา การเจบปวยทเกดขนนน จะทาอนตรายตอรางกาย 3. การรบรประโยชนของการปองกนโรคความดนโลหตสง กบพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสง

ผลการศกษานพบวา การรบรประโยชนมความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสงอยางมนยทางสถตท 0.01 (r = 0.339, p – value = 0.000) จงเปน ไปตามสมมตฐานขอท 1 ทวาการรบรประโยชนของการปองกนโรคมความสมพนธกบพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสง อธบายไดวา กลมตวอยางเหนความสาคญของการรบรประโยชนของการปองกนโรคจงใหความรวมมอในการปฏบตตนเพอปองกนโรค สอดคลองกบแนวคดของโรเซนสตอก (Rosenstock, 1974: 331) ทมความเชอวาถาบคคลมความเชอทจะปฏบตตามคาแนะนา เพอปองกนโรคแตความเชอนนอาจไมเพยงพอจนกวาบคคลนนจะมความเชอวาการปฏบตนนมประโยชนตอเขามากทสดจงตดสนใจทจะปฏบตตามคาแนะนาสอดคลองกบการศกษาของเบคเกอรและคณะ (Becker, et al., 1974: 24) ทพบวาผปวยทรบประทานยาอยางสมาเสมอ มความเชอวา ยาทไดรบจากแพทยมประสทธภาพในการรกษา และการรกษาทไดนนมประโยชน สอดคลองกบการศกษาของ รลดอลและวลเลอร (Rundall & Wheeler, 1979: 191 - 200) ศกษาปจจยทมความสมพนธกบการยนยอมรบภมคมกนโรคไขหวดใหญ ผลการศกษาพบวาการรบรประโยชนมความสมพนธเชงบวกกบการยนยอมรบภมคมกน อยางมนยสาคญทางสถต สอดคลองกบการศกษาของเทอรเรลและฮารท (Tirrell & Heart, 1980) ทพบวา การรบรถงประโยชนของการออกกาลงกายตามแผนการรกษา มความสมพนธกบความรวมมอในการรกษา สอดคลองกบการศกษาของฮาลลาล (Hallal, 1982: 141) ซงพบวา การรบรประโยชนของการตรวจเตานมดวยตนเอง มความสมพนธกบความรวมมอในการตรวจเตานมดวยตนเองอยางสมาเสมอ และ สอดคลองกบ ไชยรตน เอกอน (2547: ข) ทศกษาความสมพนธของการรบรดานสขภาพกบพฤตกรรมการปองกนโรคไขเลอดออก ในเขตอาเภอกงสดา จงหวดนครราชสมา พบวา การรบรประโยชนมความสมพนธเชงบวกกบพฤตกรรมการปองกนโรคไขเลอดออก

66

4.การรบรอปสรรคของการปองกนโรคความดนโลหตสงกบพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสง

ผลการศกษานพบวา การรบรอปสรรคมความสมพนธทางลบกบพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสงอยางมนยทางสถตท 0.01 (r = - 0.502, p – value = 0.000) จงเปนไปตามสมมตฐานขอท 1 ทวา การรบรเรองโรคความดนโลหตสง มความสมพนธกบพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสง สอดคลองกบแนวคดของโรเซนสตอก (Rosenstock, 1974: 331) ทมความเชอวา ถาบคคลมการรบรอปสรรคนอย จะปฏบตตามคาแนะนาเพอปองกนโรคในระดบทด และ การรบรอปสรรคทนอย จะทาใหบคคลนนแสดงพฤตกรรมการปองกนโรคไดด เมอบคคลนนมความเชอวาการปฏบตนนมประโยชนตอเขามากทสดโดยทมขอเสยหรออปสรรคนอยทสด จงเลอกทจะปฏบต สอดคลองกบการศกษาของ รลดอลและ วลเลอร (Rundall & Wheeler, 1979: 376 - 406) ทพบวาการรบรอปสรรคมความสมพนธกบการมารบบรการการตรวจรางกาย เพอคนหาความผดปกต สอดคลองกบการศกษาของแจนซและเบคเกอร (Janz & Becker, 1984: 1 - 47) ทพบวาการรบรอปสรรค เปนปจจยทมอทธพลมากทสดในแบบแผนความเชอดานสขภาพทมผลตอการกระทาของบคคลในพฤตกรรมการปองกนโรคและสอดคลองกบการศกษาของ อารย เชอสาวะถ (2546: 65) พบวา การรบรอปสรรคของการปฏบตตนเพอควบคมโรคไขเลอดออก มความสมพนธทางลบกบพฤตกรรมการควบคมโรคไขเลอดออกอยางมนยสาคญทางสถต

ความสมพนธของการรบรความสามารถของตนเองในเรองการบรโภคอาหาร ในเรองออกกาลงกาย และในเรองการจดการความเครยด กบพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสง

ผลการศกษาในครงนพบวาการรบรความสามารถของตนเอง ในเรองการบรโภคอาหาร การออกกาลงกายและการจดการความเครยด มความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสงอยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.01 (r = 0.236, p - value = 0.009) จงเปนไปตามสมมตฐานท 1 ทวา การรบรความสามารถของตนเองในการปองกนโรคมความสมพนธกบพฤตกรรมการปองกนโรค ซงสอดคลองกบแนวคดของแบนดรา (Bandura, 1977) ทกลาววา การรบรความสามารถของตนเอง เปนการตดสนความสามารถของตนวาจะสามารถทางานไดในระดบใด ในขณะทความคาดหวงในผลของการกระทา เปนการตดสนวา ผลการกระทาจะเกดขนจากการกระทาพฤตกรรมดงกลาว การรบรความสามารถของตนเองชวยใหไมหวาดหวนลวงหนาในการทางาน และ เกดความพยายามไมทอถอยเมอพบอปสรรค ยงมการรบรความสามารถของตนเองมาก ยงจะมความพยายามและกระตอรอรนในการทางานมาก และสอดคลองกบ จารณ นนทวโนยาน (2539) ศกษาการประยกตทฤษฏความสามารถตนเองในการบรรเทาอาการปวดเขาของผปวยโรค

67

ขอเขาเสอม ในคลนกผปวยนอกออรโธปดคส โรงพยาบาลรามาธบดพบวา ภายหลงจากไดรบโปรแกรมสขศกษา กลมทดลองมความสามารถในตนเอง และมพฤตกรรมการปฏบตตนในการบรรเทาอาการปวดเขาถกตองมากกวากอนไดรบโปรแกรมสขศกษา และถกตองมากกวากลมเปรยบเทยบอยางมนยสาคญทางสถต สอดคลองกบการศกษาของมณรตน ธระววฒน และ ยพน หงสวะชน (2549) ทไดศกษาเรองการพฒนาความสามารถของตนเอง และการตงเปาหมายเพอปรบเปลยนพฤตกรรมการควบคมภาวะความดนโลหตสงของผปวย ทมารบบรการทโรงพยาบาลจงหวดฉะเชงเทรา ผลการศกษาวจยพบวา หลงการจดโปรแกรมสขศกษาทประยกตทฤษฏความสามารถตนเองเพอควบคมภาวะความดนโลหตสง ผปวยความดนโลหตสงกลมทดลองมการเปลยนแปลงพฤตกรรมการควบคมภาวะความดนโลหตสงโดยรวม ในเรองการรบรความสามารถของตนเอง มพฤตกรรมการควบคมอาหาร พฤตกรรมการออกกาลงกาย และมพฤตกรรมการผอนคลายความเครยดดขนกวากอนการทดลองและ ดขนกวากลมเปรยบเทยบอยางมนยสาคญทางสถต

ความสมพนธของการไดรบขอมลขาวสารเรองโรคความดนโลหตสง กบพฤตกรรม

การปองกนโรคความดนโลหตสง ผลการศกษาในครงน พบวา การไดรบขอมลขาวสารเรองโรคความดนโลหตสง ม

ความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสง อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.01(r = 0.239, p – value = 0.008) จงเปนไปตามสมมตฐานท 1 จากการวจยครงนพบวาผใหญกลมเสยงไดรบขอมลขาวสารเรองโรคความดนโลหตสงโดยรวม อยในระดบมาก ( = 0.96, S.D.= 0.09) ขอทมคะแนนเฉลยเทากนและอยในระดบมาก คอ ทานเคยไดรบคาแนะนาดานสขภาพจากหนวยสงเสรมสขภาพเกยวกบการออกกาลงกาย ( = 0.99, S.D. = 0.09) ทานเคยไดรบคาเตอนของสมาชกครอบครวเกยวกบการบรโภคอาหาร ( = 0.99, S.D. = 0.09) ทานเคยไดรบคาแนะนาดานสขภาพจากเพอนทปวยดวยโรคความดนโลหตสงเกยวกบการผอนคลายความเครยด( = 0.99, S.D. = 0.09) และทานเคยไดรบคาแนะนาดานสขภาพจากเพอนทปวยดวยโรคความดนโลหตสงเกยวกบการออกกาลงกาย ( = 0.99, S.D. = 0.09) สวนขอทมคาคะแนนเฉลยตาสดและอยในระดบมากคอ ทานไดรบคาเตอนของสมาชกครอบครวเกยวกบการผอนคลายความเครยด ( = 0.90, S.D. = 0.28) อธบายไดวาผใหญกลมเสยงไดรบทราบขอมลเกยวกบโรคความดนโลหตสงทมาก โดยมการไดรบคาแนะนาจากเจาหนาท หนวยสงเสรมสขภาพ จากเพอนทปวย จากสมาชกในครอบครว สอดคลองกบแนวคดของโรเซนสตอก (Rosenstock, 1974: 331) ทมความเชอวาสงชกนาทกอใหเกดการปฏบต เปนปจจยกระตนใหบคคลนนๆมพฤตกรรมไปในทางทเหมาะสม ซงอาจจะเปนสงชกนาทกอภายในหรอภายนอกกได สอดคลองกบการศกษาของ ปราโมทย แซอง

68

(2535: ก) ทพบวา การไดรบขอมลขาวสารเรองโรค มความสมพนธในการปฏบตตนในการปองกนและควบคมโรคไขเลอดออก อยางมนยสาคญทางสถต และสอดคลองกบการศกษาของ อษณย แขวงอนทร (2547: 91) ทพบวา การไดรบขอมลขาวสารเรองโรคไขเลอดออกมความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรมการปองกนและควบคมโรคไขเลอดออกอยางมนยสาคญทางสถต

วตถประสงคขอท 3 เพอศกษาอานาจการทานายของการรบรเรองโรคความดนโลหตสง การรบรความสามารถของตนเอง และ การไดรบขอมลขาวสารเรองโรคความดนโลหตสง ตอพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสง

สมมตฐานท 2 การรบรเรองโรคความดนโลหตสง การรบรความสามารถของตนเอง

และ การไดรบขอมลขาวสารเรองโรคความดนโลหตสง สามารถรวมทานายพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสงของผใหญกลมเสยงโรคความดนโลหตสงได ผลการศกษาในครงนพบวา ตวแปรทสามารถทานายความผนแปรของพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสงไดอยางมนยสาคญทางสถต ไดแก การรบรอปสรรคในการปองกนโรค การรบรความสามารถของตนเองในการปองกนโรค การรบรประโยชนของการปฏบตพฤตกรรมการปองกนโรค และการไดรบขอมลขาวสารเรองโรคความดนโลหตสง ซงสามารถรวมทานายความผนแปรของพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสงไดรอยละ 49.6 (R2 = 0.496) อยางมนยสาคญทางสถตทระดบ 0.01 ซงเปนไปตามสมมตฐานท 2 สวนการรบรโอกาสเสยงของการเปนโรคความดนโลหตสง และการรบรความรนแรงของโรคความดนโลหตสง ไมสามารถทานายพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสงได สอดคลองกบศรธดา ศรพทกษ (2544) ทศกษาปจจยทานายพฤตกรรมของมารดาในการปองกนโรคอจจาระรวง ในกลมมารดาทมบตรอาย 4 - 12 เดอน ทมารบบรการทแผนกผปวยเดก และคลนคสขภาพเดกด โรงพยาบาลเจาพระยายมราช จงหวดสพรรณบร พบวา มารดามการรบรสมรรถนะของตนเองอยในระดบมากและการรบรสมรรถนะของตนเอง เปนปจจยทานายเพยงตวเดยวทสามารถอธบายความแปรปรวนพฤตกรรมของมารดา ในการปองกนโรคอจจาระรวงไดรอยละ 31.5 อยางมนยสาคญทางสถต อนง ความผนแปรของพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสงทเหลอ อกรอยละ 51.4 ไมสามารถอธบายไดจากการศกษาในครงน เนองจากปจจยอนๆทผวจยไมไดนามาศกษาในครงน คอ ตวแปรดานจตสงคม ซงไดแก บคลก สถานภาพ ฐานะทางสงคม ผรวมงาน ซงพยาบาลเวชปฏบตชมชนมหนาทสาคญ ในการสงเสรมใหครอบครวมการปองกนโรคความดน

69

โลหตสง รวมทงการจดหารปแบบของกจกรรมเกยวกบพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสงทมความสอดคลองกบวถชวต และบรบทของครอบครว จากการศกษาวจยพบวา ปจจยทานายพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสงไดมากทสดคอ การรบรอปสรรคในการปองกนโรค การรบรความสามารถของตนเอง การรบรประโยชนในการปองกนโรค และการไดรบขอมลขาวสารเรองโรคความดนโลหตสง ตามลาดบ ทงนอาจเนองมาจากกลมตวอยาง รบรวาการหลกเลยงการรบประทานอาหารรสเคมและไขมนสง และการรบประทานอาหารจานดวนนอกบาน การจดเวลาสาหรบออกกาลงกาย และ การจดการความเครยดนนเปนสงทเขาสามารถปฏบตได จงเปนปจจยสนบสนนใหมพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสงทด อกทงการรบรอปสรรคในการปองกนโรคเปนตวแปรทสามารถอธบายไดมากทสด สวนการไดรบขอมลขาวสารเรองโรคความดนโลหตสงตอพฤตกรรมการปองกนโรค สามารถอธบายไดนอยทสด อาจเนองมา จากการไดรบขอมลขาวสารเรองโรคความดนโลหตสง มการไดรบการกระตนเตอนเกยวกบการปองกนโรคอยเสมอ และ ผทใหคาแนะนาเปนเจาหนาทสาธารณสข เพอน และสมาชกในครอบครว ซงเปนบคคลทอยใกลชดกบกลมตวอยาง อนงตวแปรทไมไดเขาไปอยในสมการไดแก การรบรโอกาสเสยงตอการเกดโรค และ การรบรความรนแรงของโรค อาจเนองมาจากผใหญกลมเสยงยงขาดความตระหนกและ ใหความสาคญกบการรบรโอกาสเสยง และการรบรความรนแรงของโรคในระดบนอย จงทาใหไมไดเขาไปอยในสมการทานาย เมอพจารณาตามกรอบแนวคดแบบแผนความเชอดานสขภาพ ของเบคเกอรและไมแมน (Becker & Maiman, 1980) ทใชทานายและอธบายพฤตกรรมการปองกนโรคทใชในการศกษาครงน สรปไดวา ผลการวจยสามารถสนบสนนแนวคดของเบคเกอรและไมแมนได โดยพบวา ตวแปรทสามารถทานายความผนแปรของพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสง ไดอยางมนยสาคญทางสถต ไดแก การรบรอปสรรคในการปองกนโรค การรบรความสามารถของตนเอง การรบรประโยชนของการปฏบตพฤตกรรมการปองกนโรค และการไดรบขอมลขาวสารเรองโรคความดนโลหตสง สามารถสนบสนนทฤษฎของแบนดรา ในเรองการรบรความสามารถของตนเอง ทมผลตอพฤตกรรมในการปองกนผใหญกลมเสยงทยงไมปวย ผใหญกลมเสยงจาเปนทจะตองปฏบตตนทถกตอง เพอปองกนโรคความดนโลหตสงและสกดกนการเกดภาวะแทรกซอนทอาจเกดขนได

บทท 6

สรปผลการวจยและขอเสนอแนะ

สรปผลการวจย

การวจยครงนเปนการวจยเชงพรรณนา (Correlational descriptive research) เพอศกษาพฤตกรรมการปองกนโรคความดนความดนโลหตสง และปจจยทมอานาจการทานายพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสง ของผใหญกลมเสยงโรคความดนโลหตสง กลมตวอยาง เปนผใหญอายระหวาง 35 – 45 ป ทพกอาศยอยในหมท 8 หมท 9 ตาบลบานแหลม อาเภอบานแหลม จงหวดเพชรบร จานวน 120 ราย เกบขอมลเดอนกมภาพนธ ถงเดอนมนาคม 2553 โดยใชแบบสอบถามขอมลประชากร ขอมลการรบรเรองโรคความดนโลหตสง ไดแก การรบรโอกาสเสยงตอการเกดโรค การรบรความรนแรงของโรค การรบรประโยชนของการปองกนโรค การรบรอปสรรคในการปองกนโรค ขอมลการรบรความสามารถของตนเองในเรองการบรโภคอาหาร การออกกาลงกาย และ การจดการความเครยด ขอมลสงชกนาทกอใหเกดการปฏบตพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสง ไดแก การไดรบขอมลขาวสารเรองโรคความดนโลหตสง และขอมลเกยวกบพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสง ของผใหญกลมเสยงโรคความดนโลหตสง

จากนนนาขอมลทไดมาวเคราะหลกษณะของตวแปร โดยแจกแจงความถ รอยละ คาเฉลย และสวนเบยงเบนมาตรฐาน วเคราะหความสมพนธของตวแปรโดยสถตสมประสทธสหสมพนธของเพยรสน และวเคราะหหาคาอานาจการทานาย โดยสถตสหสมพนธพหคณ โดยวธการถดถอยแบบพหคณแบบขนตอน สรปผลการวจยไดดงน

1. กลมตวอยางสวนใหญเปนเพศหญง คดเปนรอยละ 75.8 รองลงมาเปนเพศชายคดเปนรอยละ 24.2 อายสวนใหญอยในชวงอาย 35 - 40 ป คดเปนรอยละ 58.3 รองลงมาอาย 41 - 45 ป คดเปนรอยละ 41.7 สถานภาพสมรสสวนใหญ สถานภาพสมรสคคดเปนรอยละ 82.5 รองลงมาเปนสถานภาพโสด คดเปนรอยละ 10.8 โดยสถานภาพหมาย/หยา/แยก พบนอยทสด คดเปนรอยละ 6.7

71

2. การรบรโอกาสเสยงตอการเกดโรคความดนโลหตสงโดยรวม อยในระดบมาก และไมมความสมพนธ กบพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสง (r = 0.211, p = 0.021) 3. การรบรความรนแรงของโรคความดนโลหตสงโดยรวม อยในระดบมาก และมความสมพนธทางบวก กบพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสง (r = 0.291, p = 0.001)

4. การรบรประโยชนของพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสงโดยรวม อยในระดบมาก และมความสมพนธทางบวกกบพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสง(r = 0.339, p = 0.000)

5. การรบรอปสรรคของพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสงโดยรวม อยในระดบนอย และมความสมพนธทางลบ กบพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสง (r = -0.502, p= 0.000) 6. การรบรความสามารถของตนเองโดยรวมอยในระดบมาก และมความสมพนธทางบวก กบพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสง (r = 0.236, p = 0.009) 7. การไดรบขอมลขาวสารเรองโรคความดนโลหตสงโดยรวม อยในระดบมาก และมความสมพนธทางบวก กบพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสง (r = 0.239, p = 0.008)

8. การรบรอปสรรคในการปองกนโรคความดนโลหตสง การรบรความสามารถของตนเองในการปองกนโรคความดนโลหตสง การรบรประโยชนของการปฏบตพฤตกรรมการปองกนโรค และการไดรบขอมลขาวสารเรองโรคความดนโลหตสง สามารถอธบายความผนแปรของพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสงไดรอยละ 49.6 (R2 = 0.496) อยางมนยสาคญทางสถต และ สามารถสรางสมการทานายพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสงของผใหญกลมเสยงโรคความดนโลหตสงในรปคะแนนดบได ดงน Y (พฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสง) = 0.704 + (-0.319 ) (การรบรอปสรรค) + 0.189 (การรบรความสามารถของตนเอง) + 0.165 (การรบรประโยชนของการปฏบตพฤตกรรมเพอปองกนโรค) + 0.369 (การไดรบขอมลขาวสารเรองโรคความดนโลหตสง)

72

ขอเสนอแนะ

จากผลการวจยครงนพบวา ผใหญกลมเสยงโรคความดนโลหตสง มพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสงโดยรวมและรายขออยในเกณฑด และพบวา ปจจยทมอทธพลตอพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสงของผใหญกลมเสยงโรคความดนโลหตสง ไดแก การรบรอปสรรคของการปองกนโรค การรบรประโยชนของการปองกนโรค การรบรความสามารถของตนเอง และการไดรบขอมลขาวสารเรองโรคความดนโลหตสง ดงนน การทจะสงเสรมใหผใหญกลมเสยงมพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสง ผวจยมขอเสนอแนะดงน

ดานการพยาบาล 1. พยาบาลเวชปฏบตชมชนและบคลากรทมสขภาพ ควรมงเนนการรณรงคใหความร

ในการปองกนโรคความดนโลหตสงในผใหญกลมเสยง ทไดรบการคดกรองแลวอยางครอบคลมและทวถง มการจดตงหนวยใหคาปรกษา เนนการทางานเชงรกในชมชนเพอชวยสกดกนการเกดโรคความดนโลหตสงในผใหญกลมเสยง และสนบสนนใหคนกลมนสามารถปฏบตพฤตกรรมการปองกนโรคทถกตองอยางเหมาะสมและยงยน

2. พยาบาลเวชปฏบตชมชนและบคลากรทมสขภาพ ควรนาขอมลเกยวกบการรบรประโยชนของการปองกนโรค การรบรอปสรรคของการปองกนโรค การรบรความสามารถของตนเอง และการไดรบขอมลขาวสารเรองโรคความดนโลหตสง กบพฤตกรรมการปองกนโรค ความดนโลหตสงทพบจากการศกษามาใชในการสงเสรมใหผใหญกลมเสยง เกดความตระหนก และรบรถงความสามารถของตนเอง ในการปฏบตพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสงไดอยางมประสทธภาพ

ดานการวจย 1. พยาบาลเวชปฏบตชมชนและบคลากรทมสขภาพ ควรมการศกษาวจยเชงกงทดลอง

(Quasi- experimental research) ซงเปนการวจยทมงศกษาการจดกระทาของตวแปรตนตอตวแปรตาม โดยมการกาหนดกลมควบคมและกลมทดลอง ใหไดขอมลเกยวกบพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสงของผใหญกลมเสยง เพอใหการกาหนดมาตรการปองกนโรคความดนโลหตสงในระยะยาวตอไป

2. ใชเปนขอมลพนฐานในการศกษาคนควาวจยทางการพยาบาล ในประเดนดานอนๆเกยวกบพฤตกรรมการปองกนโรค ของผใหญกลมเสยงโรคความดนโลหตสง

73

ดานการบรหาร ควรนาขอมลทไดจากการวจยเปนขอมลพนฐานในการกาหนดนโยบาย และวางแผนการปองกนและควบคมโรคความดนโลหตสง โดยใหกลมผนาชมชน องคกรปกครองสวนทองถนเขามามสวนรวมในการจดกจกรรม และการรณรงคในเรองการจดกจกรรมการบรโภคอาหาร การรณรงคใหรวมกนออกกาลงกาย การจดการความเครยดในชมชนรวมกบอาสาสมครสาธารณสขและประชาชนในพนทเพอการดาเนนงานจะไดรบการสนบสนนทางดานงบประมาณ วสดอปกรณ โดยเนนทการมความตอเนองและความครอบคลมในทกพนท

บรรณานกรม ภาษาไทย กมลมาลย วรตนเศรษฐสน.( 2530). ประสทธผลการสอนสขศกษาตามแบบแผนความเชอดาน

สขภาพตอการปฏบตตามคาแนะนาของผปวยขอเขาเสอมโดยวธใชวดโอเทป.วทยานพนธปรญญาวทยาศาสตรมหาบณฑต (สาธารณสขศาสตร) สาขาวชาเอกสขศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหดล.

กลมงานเวชปฏบตครอบครว โรงพยาบาลบานแหลม (2552). จานวนกลมเสยงทผานการคดกรอง โรคความดนโลหตสง. เพชรบร : เอกสารอดสาเนา. จารณ นนทวโนทยาน. (2539). การประยกตทฤษฎความสามารถตนเองในการบรรเทาปวดเขาของ

ผปวยโรคขอเขาเสอม. วทยานพนธปรญญาวทยาศาสตรมหาบณฑต (สาธารณสขศาสตร) สาขาวชาเอกสขศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหดล.

จตชนก หสด.(2541). การประยกตทฤษฏแรงจงใจเพอปองกนโรครวมกบแนวคดในการสรางพลง ในการปรบเปลยนพฤตกรรมปองกนโรคความดนโลหตสงของกลมนายทหารชนประทวน กรมพลาธการทหารบก จงหวดนนทบร. วทยานพนธปรญญาวทยาศาสตรมหาบณฑต (สาธารณสขศาสตร) สาขาวชาสขศกษาและพฤตกรรมศาสตร บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหดล.

จระศกด เจรญพนธ และ เฉลมพล ตนสกล. (2549) พฤตกรรมสขภาพ. คณะสาธารณสขศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม. จกรพนธ ชยพรหมประสทธ.(2550). ตาราอายรศาสตร 4 . กรงเทพฯ:โรงพมพแหงจฬาลงกรณ มหาวทยาลย. จรรยา สวรรณทต. (2534). ความเชอเกยวกบการอบรมเลยงดเดก ในเอกสารการสอนชดวชาการ พฒนาเดกและเลยงดเดก หนวยท 8- 15 สาขาวชาคหกรรมศาสตร. คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช.

จนทรเพญ ชประภาวรรณ. ( 2543). รายงานการสารวจสถานะสขภาพอนามยของประชาชนไทย ดวยการสอบถามและการตรวจรางกายทวประเทศ ครงท 1 พ.ศ. 2534- 2535. กรงเทพฯ: อษาการพมพ.

เฉลมพล ตนสกล. (2543). พฤตกรรมศาสตรสาธารณสข . ภาควชาสขศกษาและพฤตกรรมศาสตร คณะสาธารณสขศาสตร มหาวทยาลยมหดล.

75

เฉลมพล ตนสกล และ จระศกด เจรญพนธ. (2549). พฤตกรรมสขภาพ. คณะสาธารณสขศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม.

ชศกด เวชแพทย.(2538). สรรวทยาของผสงอาย. กรงเทพฯ : ศภวนชการพมพ. ไชยรตน เอกอน.(2547). ความสมพนธของการรบรดานสขภาพ กบพฤตกรรมการปองกนโรค ไขเลอดออกของแกนนาสขภาพประจาครอบครวในเขตกงอาเภอสดา จงหวด นครราชสมา. วทยานพนธปรญญาสาธารณสขศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาพฤตกรรม ศาสตรและการสงเสรมสขภาพ บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหาสารคาม. ธญรตน ตนตกฤตยา.(2548). อทธพลของการรบรความสามารถของตนเองและอทธพลระหวาง บคคลตอพฤตกรรมสงเสรมสขภาพของผสงอายโรคความดนโลหตสง. วทยานพนธ ปรญญาพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการพยาบาลผใหญ บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยครสเตยน. นตยา ภาสนนท.(2529). ความสมพนธระหวางความเชอดานสขภาพและความรเกยวกบการดแล ตนเอง กบความรวมมอในการรกษาของผปวยโรคหวใจขาดเลอด. ปรญญาวทยา ศาสตรมหาบณฑต สาขาพยาบาลศาสตร บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหดล. นรมย ศภนราพรรค. ( 2539). การประยกตแบบแผนความเชอดานสขภาพในการปรบเปลยน พฤตกรรมการขบขรถจกรยานยนต ของนกเรยนมธยมศกษาตอนตน ศนยการศกษา นอกโรงเรยนจงหวดตราด. วทยานพนธวทยาศาสตรมหาบณฑต (สาธารณสขศาสตร) สาขาวชาสขศกษาและพฤตกรรมศาสตร บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหดล. นฤมล กลอมจตเจรญ. ( 2552). ปจจยทานายพฤตกรรมการปองกนโรคไขเลอดออกของแกนนา สขภาพประจาครอบครว. วทยานพนธปรญญาพยาบาลศาสตรมหาบณฑต. สาขาวชา การพยาบาลเวชปฏบตชมชน บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยครสเตยน. นพวรรณ ภทรวงศา. ( 2542) . ปจจยทมความสมพนธกบการไมออกกาลงกายเพอสขภาพของ

ผสงอายในกรงเทพมหานคร. วทยานพนธปรญญาวทยาศาสตรมหาบณฑต ( สาธารณสข) สาขาการพยาบาลสาธารณสข บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหดล.

บญใจ ศรสถตยนรากร. (2544) . ระเบยบวธวจยทางการพยาบาลศาสตร. กรงเทพฯ: โรงพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

ประเจษฎ เรองกาญจนเศรษฐ.(2552). การดแลผปวยนอกทางอายรศาสตร. ภาควชาอายรศาสตร วทยาลยแพทยศาสตรพระมงกฎเกลา.

ประภาเพญ สวรรณ และสวง สวรรณ.( 2534). พฤตกรรมศาสตร พฤตกรรมสขภาพและ สขภาพศกษา. กรงเทพ ฯ : เจาพระยาการพมพ.

76

ปราณ ทองพลา. (2542). การศกษาพฤตกรรมการสงเสรมสขภาพของผสงอายโรคความดน โลหตสง. วทยานพนธปรญญาพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการพยาบาล ผใหญ บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหดล.

ปราโมทย แซอง. (2535). ประสทธผลของโปรแกรมสขศกษาโดยการนาแบบแผนความเชอดาน สขภาพมาประยกตรวมกบการใชแรงสนบสนนทางสงคมจากครและบดามารดาตอ พฤตกรรมในการปองกนไขเลอดออกของนกเรยนชนประถมศกษาปท 6 อาเภอเมอง นนทบร. วทยานพนธปรญญาวทยาศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาสขศกษา บณฑตวทยา ลย มหาวทยาลยมหดล. พระ บรณะกจเจรญ.(2542). อายรศาสตรทนยค 6 กรงเทพฯ : ภาควชาอายรศาสตรคณะแพทย ศาสตรศรราชพยาบาล. พรอมจต จงสววฒนวงศ.(2539).ประสทธผลของโปรแกรมสขศกษาในพฤตกรรมการปองกนโรค ความดนโลหตสงชนดไมทราบสาเหต โรงพยาบาลสงขลานครนทร จงหวดสงขลา. วทยานพนธวทยาศาสตรมหาบณฑต (สาธารณสขศาสตร) สาขาวชาเอกสขศกษาและ พฤตกรรมศาสตร บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหดล. ภาวณ โภคสนจารญ.( 2538 ). ความสมพนธระหวางความเชอดานสขภาพกบพฤตกรรมการดแล ของหญงตงครรภชาวไทยมสลมทมภาวะความดนโลหตสงเนองจากการตงครรภ. วทยานพนธวทยาศาสตรมหาบณฑต (พยาบาลศาสตร) บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหดล. มณรตน ธระววฒน และยพน หงสวะชน.(2549). การพฒนาความสามารถของตนเองและการ ตงเปาหมายเพอปรบเปลยนพฤตกกรรมการควบคมภาวะความดนโลหตสงของผปวย ทมารบบรการ โรงพยาบาลฉะเชงเทรา. วารสารสขศกษา, 29 (102)

(มกราคม – เมษายน), 35 - 45. รจา ภไพบลย.(2541). การพยาบาลครอบครว แนวคด ทฤษฎ และการนาไปใช. โครงการตารา ภาควชาพยาบาลศาสตร คณะแพทยศาสตรโรงพยาบาลรามาธบด มหาวทยาลยมหดล. รจรา หงสโรจนภาคย.(2545). การรบรสมรรถนะแหงตนและการปฏบตเพอควบคมภาวะ

นาหนกเกนในสตรวยกลางคน.วทยานพนธ ปรญญาพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการพยาบาลสตร บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเชยงใหม.

รตนาภรณ เรองทพย. (2543). การศกษาความเชอดานสขภาพและพฤตกรรมปองกนโรคความดน โลหตสง. วทยานพนธปรญญาพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการพยาบาลผใหญ บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหดล.

77

ลดดาวลย ชานวทตกล.(2538). ประสทธผลของโปรแกรมสขศกษาในพฤตกรรมการดแลตนเอง ของผปวยโรคความดนโลหตสง โรงพยาบาลเจรญกรงประชารกษ.วทยานพนธ ปรญญาวทยาศาสตรมหาบณฑตสาธารณสขศาสตร สาขาวชาเอกสขศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหดล.

วงเดอน ปนด. (2539). ระบาดวทยาและภาวะแทรกซอนของโรคความดนโลหตสงชนดไมทราบ สาเหต. ปรญญาสาธารณสขศาสตรดษฏบณฑต สาขาวชาวทยาการระบาด บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหดล.

วาสนา เมองครฑ. (2547). ปจจยทานายพฤตกรรมสงเสรมสขภาพในผสงอายโรคความดน โลหตสง. วทยานพนธปรญญาพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาการพยาบาลผสงอาย บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเชยงใหม.

วทยา ศรดามา.(2550). ตาราอายรศาสตร. กรงเทพฯ : สานกพมพ จฬาลงกรณมหาวทยาลย. ศรธดา ศรพทกษ.(2549). ปจจยทานายพฤตกรรมของมารดาในการปองกนโรคอจจาระรวงของ ทารก. วทยานพนธพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาการพยาบาลกมารเวชศาสตร บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหดล. เศวต นนทกานนท. (2538). ปจจยเสยงของภาวะความดนโลหตสง. ใน ฉายศร สพรศลปชย

และศภวรรณ มโนสนทร ( บรรณาธการ). รายงานการสมมนาแนวทางในการดแลรกษาโรคความดนโลหตสง ในประเทศไทย. กรงเทพฯ .

สมาคมโรคความดนโลหตสงแหงประเทศไทย. (2551). แนวทางการรกษาโรคความดนโลหตสงใน เวชปฏบตทวไป. เขาถงไดจาก www.google.com เมอวนท 20 มถนายน พ.ศ. 2552 . สมจต หนเจรญกล. (2541). การพยาบาลผปวยความดนโลหตสง. การพยาบาลทางอายรศาสตร เลมท 2. กรงเทพฯ : ว. เจ. พรนตง. สมจต หนเจรญกล และอรสา พนธภกด. (2542). การพยาบาลโรคความดนโลหตสง: การทบทวน

องคความร สถานการณและปจจยสนบสนนในการดแลตนเอง. นนทบร : โรงพมพชมนมการเกษตรแหงประเทศไทย.

สมพนธ หญชระนนทน. (2540). การพยาบาลกบการสงเสรมสขภาพ. วารสารพยาบาล, 46 (2) (เมษายน- มถนายน) , 55- 57. สานกนโยบายและยทธศาสตร สานกงานปลดกระทรวง กระทรวงสาธารณสข. ( 2552 ). อตราตาย และอตราปวยดวยโรคไมตดตอทสาคญ. ( ออนไลน) เขาถงไดจาก

http//www.epid.moph.go.th.

78

สานกหลกประกนสขภาพแหงชาต. (2552). แนวทางการรกษาโรคความดนโลหตสงในเวชปฏบต ทวไป. สมาคมความดนโลหตสงแหงประเทศไทย.

สรรตน ลลาจรส . (2550). ความดนโลหตสง: แนวทางใหการพยาบาลเพอการสงเสรมและลดความ เสยงทางสขภาพ การรกษาและการดแลตอเนอง. วารสารพยาบาลสาธารณสข,

21 (2) (พฤษภาคม - สงหาคม), 79 - 90. สวมล ฤทธมนตร. (2534). การศกษาความรเรองโรค ความเชอดานสขภาพ และพฤตกรรมสขภาพ

เพอปองกนโรคในคสมรสของผปวยโรคตบอกเสบไวรสบ. วทยานพนธวทยาศาสตรมหาบณฑตพยาบาลศาสตร บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหดล.

สรศกด ธรรมเปนจตต. (2541). การประยกตทฤษฏความสามารถตนเองรวมกบแบบแผนความเชอ ดานสขภาพในการปรบเปลยนพฤตกรรมเบาหวานชนดไมพงอนสลน โรงพยาบาลสกลนคร จงหวดสกลนคร.วทยานพนธปรญญาวทยาศาสตรมหาบณฑตสาธารณสขศาสตร สาขาวชาเอกสขศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหดล.

สพฒนา คาสอน. (2548 ). การพฒนาเครองมอวดสมรรถนะแหงตนสาหรบพฤตกรรมปองกน โรคหวใจของสตรวยกลางคน. ปรญญาพยาบาลศาสตรดษฏบณฑต (พยาบาลศาสตร) บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเชยงใหม.

สพรรตน ซโฮ และคณะ.( 2545). ผลการใหขอมลดานสขภาพโดยใชกระบวนการกลมตอ พฤตกรรมการดแลตนเองในผสงอายโรคความดนโลหตสง. วารสารพยาบาลสาร, 32 (2), 58 - 71. สภาพร หลมแกว.(2551). ปจจยทมอทธพลตอพฤตกรรมของสมาชกครอบครวในการสงเสรม สขภาพของผสงอายทปวยดวยโรคความดนโลหตสง ตาบลศรราชา อาเภอสวรรคบร

จงหวดชยนาท. วารสารการพยาบาลและการสาธารณสขวทยาลยเครอขายภาคกลาง 2, 5 (2) (กรกฏาคม – ธนวาคม), 22 - 34.

สภาพ ใบแกว.(2528). การศกษาความสมพนธระหวางความเชอดานสขภาพกบความรวมมอ ในการรกษาของผปวยโรคความดนโลหตสง. วทยานพนธปรญญาวทยาศาสตรมหาบณฑตสาธารณสขศาสตร สาขาวชาเอกสขศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยมหดล.

สวมล สนตเวช.(2545). ผลของการเพมสมรรถนะแหงตนรวมกบการสนบสนนทางสงคมตอ พฤตกรรมการออกกาลงกายของผสงอายโรคความดนโลหตสงความสามารถในการ พยากรณของการรบรความสามารถของตนเองและการไดรบการสนบสนนทางสงคม ตอพฤตกรรมเผชญปญหาของวยรนในเขตอาเภอเมองจงหวดเชยงใหม. วทยานพนธ

79

ปรญญาพยาบาลศาสตรมหาบณฑต บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเชยงใหม. สานกหลกประกนสขภาพแหงชาต.(2552). แบบบนทกการคดกรองความเสยงสาหรบขาราชการ บตรประกนสงคม บตรประกนสขภาพ. เขาถงไดจาก www.google.com. เสาวนย ศรตระกลและคณะ. (2542). ปจจยทเกยวของกบความลมเหลวของการควบคมความดน

โลหตสง. วารสารสาธารณสขศาสตร. 29 (1) ,49 - 58. อารย เชอสาวะถ. (2546). พฤตกรรมการปองกนโรคไขเลอดออกของแกนนาสขภาพประจา ครอบครว อาเภอพล จงหวดขอนแกน. วทยานพนธปรญญาสาธารณสขศาสตร มหาบณฑต บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยขอนแกน. อมาพร ตรงคสมบต.(2541). จตบาบดและการใหคาปรกษาครอบครว. ภาควชาจตเวชศาสตร

คณะแพทยศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย. อษณย แขวงอนทร. (2547). พฤตกรรมการปองกนและควบคมโรคไขเลอดออกในนกเรยน

ชนประถมศกษาตอนปลาย ตาบลบางโฉลง อาเภอบางพล จงหวดสมทรปราการ. วทยานพนธปรญญาวทยาศาสตรมหาบณฑต สาขาวชาเอกสขศกษา บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

80

ภาษาองกฤษ Bandura, A.( 1977 ). Social learning theory . New Jercy: Prentice Hall. ( 1986 ). Social foundation of thought and action : A Social cognitive theory. New Jercy: Prentice Hall. Becker,M.H., et al. (1974) The Health Belief Model and sick role behavior .

Health Education Monographs, 2(4), 409 - 429. Becker, M., & Maiman, L. A. (1975). Sociobehavioral Determinants of Compliance with Health

and Medical Care Recommendations. Medical Care, 13(12). Becker ,M.H., & Meiman, LA., Best (1977). Chobanian , A.V., & Hill , M. ( 2000). National

Heart , Lung , and Blood Institute Workshop On Sodium and Blood Pressure: A critical review of current scientific evidence . Hypertension, 35, 858 - 863.

Becker, M.H,et al.(1978) Compliance with a medical Regimen for Asthma: a Test of The Health Belief Model. Public Health Report, 93(3), 268 - 277.

Becker ,MH,et al.(1977) The Health Belief Model. and Prediction of Dietary Compliance: A Field Experiment. Journal of Health and Social Behavior, 18, 348 - 366.

Becker M.H. and Maiman, LA. (1980) Strategies for Enhancing Patient Compliance. Journal of Community Health, 6(2), 113 - 128.

Best, J.W. ( 1977). Research in education .3 rd ed. Engle Wood Clift, NJ: Prentic Hall.

Beevers D.G. and Macgregor, GA . (1987) Hypertension in practice. Singapore: Toppan Printing company : 8 . Chobanian, A.V., et al. (2003) “The seventh report of the Joint National Committee on Prevention , Detection ,evaluation and treatment of high blood pressure.” JAMA, 289, 2565 - 2566. DeQuattro ,V. (2000) . Effects of aging on blood pressure . In M . A. Weber( Ed.),

Hypertension medicine. Totowa , New Jersey : Humana Press, 21 - 32.

81

Elizabeth O Dietz. (1995) . Epidemiology in nursing practice. Mosby: Donnelly & Sons Company, 187 - 188. Gerin, w ., Chaplin ,W., Schwartz, J .E., Holland, J., Alter , R., et al. ( 2005) .

Sustained blood pressure increase after an acute stressor : The effects of the 11 september 2001 attack on the New York City World Trade Center . Journal of Hypertension, 23, 279 - 284.

Hall, J. E. ( 2003 ) The Kidney hypertension and obesity . Hypertension, 41, 625 - 633. Hall, Janic. C.( 1982) The Relationship of Health Beliefs, Health Logus of Control and Self

Concept to the Practice of Breast Self Examination in Adult women. Nursing Research, 31(3), 137 - 142.

Harkness , A. Gail . (1995) . Epidemiology in nursing practice. Mosby: Donnelly & Sons Company, 170 - 174. He , J., Whellton ,P. K ., Appel , L.J., Charleston, J. & Klag, M.J. ( 2000). Long – term

Effects of weight loss and dietary sodium reduction on incidence of hypertension .Journal of Hypertension, 35(2), 544 - 549.

Janz, N.K.& Becker, M.H.(1984). The Health Belief Model: A Decade later. Health Education Quarterly, 11(1), 1 - 47.

Joint National Committee . (2003) . The seventh report of the joint national committee on prevention , detection, evaluation and treatment of high blood pressure (JNC 7). (No. NIH Publication no 03 - 5231).Bethesda , MD : National Institutes of Health. Medicine Net (2004) . Smoking . Retrieved February 26, 2006 . from http :// www.medinenet.com / high _ blood _ pressure/ page 7 .htm.

King, J.(1984). The Health Belief Model. Nursing Time, 80(24), 53 - 55. National Institutes of health.(1997).The sixth report of the Joint National Committee on

prevention of high blood pressure. Paper presented at the 6th Congress of the National Heart, Lung and blood Institute, Bethesda.(Nov), 21 - 23.

Pandil , W. (1996) . Epidemiology of essential hypertension and its complication . Unpublished doctoral dissertation, Mahidol University , Bangkok , Thailand.

Rosenstock , I. M.(1974). Historical Origins of the Health Belief Model. Health Education Monograph, 2(4), 328 - 335.

82

I. M., Strecher , V. J., & Becker, M. H. (1988). Social Learning Theory and The Health Belief Model . Health Education Quartery, 15(2), 176 - 182 .

Rundall, T.J. and Wheeler, R.C.(1979). Factors Associated with Utilization of the Swine-Flu Vaccination Programme among Citizens in Tompkins County. Medical Care, 17(2), 191 - 200.

Stretcher , V. J., Devellis , B.M., Becker, M. H., & Rosenstock, I. M.( 1986 ) . The role of Self - efficacy in achieving health behavior change . Health Education

Quartery, 13, 73 - 92 . Tirrel, B.E. and Hart, L.K. (1980). The Relationship of Health Beliefs and Knowledge to

Exercise Compliance in Patient After Coronary bypass. Heart & Lung, 9 (May - June), 487 - 493.

Tazawa, M., Oshiro, S.C., Sesoko, S., Higashiuesato, Y., Tana, T., et.al. ( 2001). Family history of hypertension and blood pressure in a screened cohort . Hypertension Research, 24(2), 93 - 98 .

Williams, R.R., Hunt, S.C., Hasstedt, S.J., el al.(1991). Are there interactions and relations between genetic and environment factors predisposing to high blood pressure. Hypertension, 18, 129 - 137. Winkle by, M.A., Ragland, D.R., Syme, S.L., and Fisher, J.M.(1988). Heightened risk of hypertension among black males : the masking effects of coriables . Am J Epidemiol, 128, 1075 - 1083. World Health Organization . (1999). International Society of Hypertension Guideline for

the Management of Hypertension, 17, 151 - 183.

ภาคผนวก

84

ภาคผนวก ก

รายนามผทรงคณวฒ

85

รายนามผทรงคณวฒ

รายนามผทรงคณวฒในการตรวจสอบความเทยงตรงของเนอหาของแบบประเมน

ปจจยทานายพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสงของผใหญกลมเสยงโรคความดนโลหตสง

อนเปนพนทรบผดชอบในการใหบรการสขภาพปฐมภม ของโรงพยาบาลบานแหลม ตาบลบาน

แหลม อาเภอบานแหลม จงหวดเพชรบร

1. นายแพทยปตพงษ กาญจนธญลกษณ อายรแพทย

โรงพยาบาลพระจอมเกลา

จงหวดเพชรบร

2. ผชวยศาสตราจารย รตนาภรณ คงคา อาจารยประจาภาควชาอายรศาสตร

คณะพยาบาลศาสตร

มหาวทยาลยมหดล

3. นางปนดดา มณทพย ผปฎบตการพยาบาลขนสง

สาขาอายรกรรมและศลยกรรม

โรงพยาบาลพระจอมเกลา

จงหวดเพชรบร

86

ภาคผนวก ข

คาชแจงและการพทกษสทธผเขารวมวจย

87

คาชแจงและการพทกษสทธผเขารวมวจย

ดฉน นางจนดาพร ศลาทอง นกศกษาหลกสตรพยาบาลศาสตรมหาบณฑต สาขาวชา

การพยาบาลเวชปฏบตชมชน บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยครสเตยน จงหวดนครปฐม กาลงทาการ

ศกษาวจยเรอง “ปจจยทานายพฤตกรรมการปองกนความดนโลหตสง ของผใหญกลมเสยงโรคความ

ดนโลหตสง” ทานเปนบคคลทมความสาคญยงในการใหขอมลครงน ดฉนจงใครขอความรวมมอ

จากทานเพอเขารวมการวจยโดยตอบแบบสอบถามโดยขอมลทไดจากการตอบแบบสอบถาม ของ

ทานมความสาคญตอการวจยและจะนาความรทไดจากการศกษาในครงนไปใชเพอประโยชนในการ

ปองกนโรคความดนโลหตสงในผใหญกลมเสยงโรคความดนโลหตสงใหมประสทธภาพมากยงขน

การใหขอมลเปนไปตามความสมครใจของทาน และขอมลทไดจากการตอบแบบสอบ

ถามทงหมดถอเปนความลบ ซงการเสนอผลการวจยโดยรวมในเชงวชาการไมมการเปดเผยเปนราย

บคคล สวนหลกฐานทกอยางจะถกทาลายเมองานวจยเสรจ โดยไมมผลกระทบใดๆ ตอทานและ

บคคลทเกยวของ ทานมสทธจะปฏเสธการตอบแบบสอบถามครงน โดยไมกระทบกระเทอนตอ

การใหบรการของหนวยบรการปฐมภมทอยในความรบผดชอบของโรงพยาบาลบานแหลม แตอยาง

ใด หากทานสงสยในขอคาถามใดๆ ทานสามารถซกถามจากผวจยไดตลอดเวลา

งานวจยครงนจะประสบผลสาเรจลลวงไปได ตองไดรบความอนเคราะหและความ

รวมมอจากทาน จงขอขอบคณในความรวมมอของทานมา ณ โอกาสนดวย

ขอแสดงความนบถอ

………………………………………

(นางจนดาพร ศลาทอง)

………………………………………………………………………………………………………

สาหรบผเขารวมวจย

ขาพเจาไดอานและไดรบคาอธบายตามรายละเอยดอยางครบถวน และมความเขาใจ

เปนอยางด ยนดเขารวมโครงการวจยในครงน

ลงชอ……………………………..…

88

ภาคผนวก ค

เครองมอทใชในการวจย

89

90

แบบบนทกการตรวจคดกรองความเสยง โรงพยาบาลบานแหลม สาหรบขาราชการ/ผใชสทธประกนสงคม/ ผใชสทธบตรประกนสขภาพ

รหสบตรประชาชน: ชอ – สกล : …………………………………………………………………………….. เพศ : ………….วน/เดอน/ ปเกด : ……/………../………..อาย : ………. วนทตรวจ : ………/…………/…………. เลขทบญชของนายจาง (ระบบประกนสงคม) หนวยงาน………………………………….. สทธการรกษา……………………………… 1. ขอมลครอบครว 1.1 บดาหรอมารดาของทานมประวตการเจบปวยดวย

เบาหวาน (DM) ความดนโลหตสง ( HT) โรคเกาท (Gout)

เสนเลอดสมอง ( Stroke) กลามเนอหวใจตาย ( MI)

ไตวายเรอรง (CRF) ถงลมโปงพอง (COPD)

ไมทราบ อนๆ ระบ ตดขา ตาบอด 1.2 พนอง(สายตรง) ทานมประวตการเจบปวยดวยโรค

เบาหวาน (DM) ความดนโลหตสง ( HT) โรคเกาท (Gout)

เสนเลอดสมอง ( Stroke) กลามเนอหวใจตาย ( MI)

ไตวายเรอรง (CRF) ถงลมโปงพอง (COPD)

ไมทราบ อนๆ ระบ ตดขา ตาบอด 2. ทานมประวตการเจบปวย หรอตองพบแพทย ดวยโรคหรออาการ

2.1 โรคเบาหวาน (DM) ม ไมม ไมเคยตรวจ

2.2 โรคความดนโลหตสง (HT) ม ไมม ไมเคยตรวจ

2.3 โรคตบ ม ไมม ไมเคยตรวจ

2.4 โรคอมพาต ม ไมม ไมเคยตรวจ

2.5 โรคหวใจ ม ไมม ไมเคยตรวจ

91

2.6 ไขมนในเลอดผดปกต ม ไมม ไมเคยตรวจ

2.7 แผลทเทา/ตดขา (จากเบาหวาน) ม ไมม

2.8 คลอดบตรนาหนก 4 กโลกรม ม ไมม

2.9 ดมนาบอยและมาก ม ไมม

2.10 ปสสาวะกลางคน 3 ครงขนไป ม ไมม

2.11 กนจแตผอมลง ม ไมม

2.12 นาหนกลด/ ออนเพลย ม ไมม

2.13 เปนแผลทรมฝปากบอยและหายาก ม ไมม

2.14 คนตามผวหนงและอวยวะสบพนธ ม ไมม

2.15 ตาพรามว ตองเปลยนแวนบอย ม ไมม

2.16 ชาปลายมอ ปลายเทา โดยไมทราบสาเหต ม ไมม

3. กรณททานมประวตเจบปวย ตามขอ2 ทานปฏบตอยางไร

รบการรกษาอย/ ปฏบตตามทแพทยแนะนา

รบการรกษาแตไมสมาเสมอ

เคยรกษา ขณะนไมรกษา / หายามารบประทานเอง

4. ทานสบบหรหรอไม

สบ………..มวน ชนดของบหร……………ระยะเวลา……….ป (ตงแตเรมสบจนถงปจจบน)

ไมสบ

เคยสบแตเลกแลว ชนดของบหรทเคยสบ……….ระยะเวลา…….ป

(ตงแตเรมสบจนถงปจจบน) จานวน………….ซองตอป

5. ทานดมแอลกอฮอลหรอไม

ดม……ครง/ สปดาห (ดมเหลามากกวา 45 มล.ตอวน/ดมเบยรมากกวา240 มล./ดมไวนมากกวา120 มล./ตอวน)

ไมดม เคยดมแตเลกแลว

6. ทานออกกาลงกาย/เลนกฬา

ไมออกกาลงกาย ออกกาลงกายนอยกวาสปดาหละ 3 ครง

ออกกาลงกายสปดาหละ 3 ครง ครงละ 30 นาท สมาเสมอ

ออกกาลงกายสปดาหละมากกวา 3 ครง ครงละ 30 นาท สมาเสมอ

ออกกาลงกายทกวน ครงละ 30 นาท

92

7. ทานชอบรบประทานอาหารรสใด (ตอบไดมากกวา 1 ขอ)

หวาน เคม มน ไมชอบทกขอ

8. ทานขบขหรอโดยสารรถจกรยานยนต/ รถยนต

ไมขบข/ไมโดยสาร

ขบข/โดยสารและใสหมวกกนนอก/ คาดเขมขดนรภยทกครง

ขบข/โดยสารและใสหมวกกนนอก/ คาดเขมขดนรภยบางครง

ขบข/โดยสารและใสหมวกกนนอก/ คาดเขมขดนรภยนานๆครง (ใสเฉพาะเมอมดานตรวจ)

9. เมอมเพศสมพนธกบผทไมใชสามหรอภรรยาของทาน หรอคของทานใชถงยางอนามยหรอไม

ใชทกครง ใชเมอถกรองขอ ไมใช ไมตอบ

ไมเคยมเพศสมพนธกบผทไมใชสามหรอภรรยาของตนเอง

ความเหนของแพทย/ พยาบาล

ไมพบความเสยง

มความเสยงเบองตนตอโรค………………………………………………………………

ปวยดวยโรคเรอรง (ระบ)….………………………….…………………………………..

คาแนะนา…………………………………….………….…………………………………

……………………………………………………………………………

10. การตรวจรางกาย นาหนกตว………….กก.………สวนสง…………ซม. BMI……………kg/ m ระดบความดนโลหตครงท 1……/…………ระดบความดนโลหตครงท 2………./…… ระดบความดนโลหตเฉลย ……../………… เสนรอบเอว…………..ซ. ม . หรอ………..นว ( ชายไมเกน 90 ซม. หรอ36 นว หญงไมเกน 80 ซม. หรอ 32 นว

ซด ไมซด การตรวจระดบนาตาลในเลอด - Post blood sugar………….….mg.% (หลงรบประทานอาหาร.............ซม.) หรอ - กรณตรวจ FBS……………….mg.% หรอ - กรณตรวจ Capillary blood………..mg.%

93

……………………………………………………………………………

แนะนาใหตรวจเพมเตม…………………………………………………………………...

สงตวไปรกษาเพมเตม…………………………………………………..……..…………..

ไมสงตวไปรกษาเพมเตมเนองจาก…………………………………………………………

ลงชอ…………………….………………..ผรบการตรวจ

ลงชอ………….…………………………..ผตรวจ

94

แบบสอบถามการวจยเกยวกบพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสง คาชแจง

แบบสอบถามการวจยชดนใชเพอรวบรวมขอมล เพอทาวจยเกยวกบปจจยรวมดานการรบรถงโอกาสเสยงของการเปนโรคความดนโลหตสง ปจจยการรบรความรนแรงของโรคความดนโลหตสง ดานพฤตกรรมทควรแสดงไดแก การรบรถงผลประโยชนของการปฏบตเพอการปองกนโรคความดนโลหตสง การรบรถงอปสรรคของการปฏบตการปองกนโรคความดนโลหตสง การรบรความสามารถในตน และพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสงของผใหญกลมเสยงโรคความดนโลหตสง แบงออกเปน 5 สวน มทงหมด 13 หนา โดยมวตถประสงคเพอตองการทราบพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสงของผใหญกลมเสยงวาเปนอยางไร ในการตอบแบบสอบถาม โปรดทาความเขาใจแตละขอคาถามและตอบตามความเปนจรงและตรงกบความคดเหนของทานมากทสด หากมขอสงสยประการใดสามารถซกถามผสอบถามเพมเตมไดจนกวาจะเขาใจคาตอบทไดไมมถกหรอผด และไมมผลกระทบตอทานแตอยางใด ขอใหทานตอบคาถามใหตรงกบความใหตรงกบความรสกและความคดเหนของทานมากทสด เนองจากเปนประโยชนตอสวนรวมในการปองกนโรคความดนโลหตสง และเปนแนวทางในการปฏบตงานของเจาหนาทตอไป

แบบสอบถามชดนแบงออกเปน 5 สวนดงนคอ สวนท 1 ขอมลประชากร สวนท 2 แบบสอบถามเรองการรบรเรองโรคความดนโลหตสง สวนท 3 แบบสอบถามเรองการรบรความสามารถของตนเองในการควบคมตนเอง ดานการบรโภคอาหาร การออกกาลงกาย และ การจดการความเครยด สวนท 4 แบบสอบถามเรองสงชกนาทกอใหเกดการปฏบตพฤตกรรม สวนท 5 แบบสอบถามพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสง ดานการ ควบคมอาหาร ดานการออกกาลงกาย ดานการจดการความเครยด ขอขอบคณในความรวมมอ นางจนดาพร ศลาทอง นกศกษา สาขาวชาการพยาบาลเวชปฏบตชมชน หลกสตรพยาบาลศาสตรมหาบณฑต บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยครสเตยน

95

สวนท 1 ขอมลประชากร

คาชแจง โปรดเตมคาในชองวางทกาหนดใหหรอทาเครองหมาย ลงในชอง [ ]

1. อาย...........ป

2. เพศ [ ] ชาย [ ] หญง

3. สถานภาพสมรส [ ] ค [ ] โสด [ ] หมาย / หยา/ แยก

สวนท 2 แบบสอบถามเรองการรบรเรองโรคความดนโลหตสง

คาชแจง โปรดทาเครองหมาย ลงในชองวางหลงขอความใหตรงกบความรสก ความคดเหน

หรอความเชอของทานเกยวกบโรคความดนโลหตสง โดยคาตอบแตละคาตอบมเกณฑ และ

ความหมายดงตอไปน

จรงทงหมด หมายถง ทานเหนวาขอความนนตรงกบความรสก ความคดเหนของทาน

เกยวกบความเชอดานสขภาพทกประการ

จรงเปนสวนมาก หมายถง ทานเหนวาขอความนนตรงกบความรสก ความคดเหนของทาน

เกยวกบความเชอดานสขภาพเปนสวนมาก

ไมจรงเปนสวนมาก หมายถง ทานเหนวาขอความนนตรงกบความรสก ความคดเหนของทาน

เกยวกบความเชอดานสขภาพเพยงเลกนอย

ไมจรงทงหมด หมายถง ทานเหนวาขอความนนไมตรงกบความรสก ความคดเหนของ

ทานเกยวกบความเชอดานสขภาพทกประการ

96

การรบรเรองโรคความดนโลหตสง

ขอความ จรง

ทงหมด จรงเปนสวนมาก

ไมจรงเปนสวนมาก

ไมจรงทงหมด

การรบรโอกาสเสยงตอการเกด โรคความดนโลหตสง 1. คนอวนมโอกาสเสยง...................................... 2. โรคความดนโลหตสง..................................... 3. ความเครยดในชวต….................................... 4. คนทมอาย 40 ป …........................................ 5. การรบประทานอาหาร…............................... 6. คนทมนสยเจาอารมณ………......................

การรบรความรนแรงของโรคความดนโลหตสง 7. โรคความดนโลหตสง..................................... 8. โรคความดนโลหตสง..................................... 9. ผทเปนโรคความดนโลหตสง.....................10. ผทเปนโรคความดนโลหตสง...................... 11. ผทเปนโรคความดนโลหตสง...................... 12. ผทเปนโรคความดนโลหตสง.....................

การรบรประโยชนของการปองกน โรคความดนโลหตสง 13. การปฏบตตวเพอปองกนโรค................. 14. การปฏบตตวเพอปองกนโรค...................... 15. การปฏบตตวเพอปองกนโรค...................... 16. การปฏบตตวเพอปองกนโรค....................... 17. การปฏบตตวเพอปองกนโรค........................ 18. การปฏบตตวเพอปองกนโรค........................

97

การรบรเรองโรคความดนโลหตสง

ขอความ จรง

ทงหมด จรงเปนสวนมาก

ไมจรงเปนสวนมาก

ไมจรงทงหมด

การรบรอปสรรคในการปองกน โรคความดนโลหตสง 19. การงดรบประทานอาหาร............................. 20. การรบประทานอาหาร............................... 21. การทางานตามปกต...................................... 22. การออกกาลงกาย......................................... 23. การฝกหายใจ............................................... 24. การฟงเพลง...................................................

สวนท 3 แบบสอบถามเรองการรบรความสามารถของตนเอง ในการควบคมตนเอง ดานการบรโภคอาหาร การออกกาลงกาย และ การจดการความเครยด

คาชแจง : โปรดประเมนสถานการณทกาหนดและใหคะแนนความเชอมนของทานในการควบคม

ตนเองใหกระทาพฤตกรรมภายใตสถานการณดงกลาว โดยแตละระดบคะแนนมความหมายดงน

ความหมาย: 1 หมายถง ไมมนใจเลย

2 หมายถง มความมนใจนอย

3 หมายถง มความมนใจปานกลาง

4 หมายถง มความมนใจมาก

5 หมายถง มความมนใจมากทสด

98

3.1 การควบคมตนเอง ดานการบรโภคอาหาร ทานเชอมนวาตนเองสามารถควบคมการรบประทานอาหารของมน ของทอด กะท

อาหารรสหวาน อาหารรสเคม ไดมากนอยเพยงใด ถาทานอยในสถานการณตอไปน

ระดบความมนใจในการควบคมตนเองไมใหรบประทานอาหารประเภทของมน ของทอด กะท รสหวานจด รสเคมจด

ขอความ

ไมมนใจเลย

1 นอย

2 ปานกลาง

3 มาก

4 มากทสด

5 1. เมอไปรวมงานเลยง................2. เมอไปรวมงาน....................... 3. เมอทานพยายาม..................... 4. เมอทานอยในชวง...................

3.2 การควบคมตนเอง ดานการออกกาลงกาย

ทานเชอมนวาตนเองสามารถควบคมตนเองใหไปออกกาลงกายอยางสมาเสมอ

สปดาหละ 3 ครงขนไป ครงละ 20 - 30 นาท ไดมากนอยเพยงใดถาทานอยในสถานการณตอไปน

ระดบความมนใจในการควบคมตนเองใหไปออกกาลงกาย สมาเสมอสปดาหละ 3 ครงขนไป ครงละ 20 - 30 นาท

ขอความ ไมมนใจเลย

1 นอย

2 ปานกลาง

3 มาก

4 มากทสด

5 1. เมอทานมภาระ.................. 2. เมอเวลาวาง….................... 3. เมอทานทางาน..................

99

3.3 การควบคมตนเอง ดานการจดการความเครยด

ทานเชอมนวาตนเองสามารถควบคมตนเองใหทากจกรรมผอนคลายความเครยดได

มากนอยเพยงใด ถาทานอยในสถานการณตอไปน

ระดบความมนใจในการควบคมตนเอง ใหทากจกรรมผอนคลายความเครยด

ขอความ ไมมนใจเลย

1 นอย

2 ปานกลาง

3 มาก

4 มากทสด

5 1. เมอมงานเรงดวน............... 2. เมอจาเปนตอง………….. 3. เมอตองทากจกรรม...........

สวนท 4 แบบสอบถามเรองสงชกนาทกอใหเกดการปฏบตพฤตกรรม (การไดรบขอมลขาวสารเรอง

โรคความดนโลหตสง)

คาชแจง โปรดทาเครองหมาย ในชองวาง ทตรงตามความคดเหนของทาน

ความหมาย : ไดรบ หมายถง ทานไดรบขอมลขาวสาร

ไมเคยไดรบ หมายถง ทานไมเคยไดรบขอมลขาวสาร

ขอความ ไดรบ ไมเคยไดรบ 1. ทานเคยไดรบขอมล........................................................................... 2. ทานเคยไดรบคาแนะนา…................................................................. 3. ทานเคยไดรบคาแนะนา..................................................................... 4. ทานเคยไดรบคาแนะนา..................................................................... 5. ทานเคยไดรบคาแนะนา...................................................................... 6. ทานเคยไดรบคาแนะนา...................................................................... 7. ทานเคยไดรบคาแนะนา...................................................................... 8. ทานเคยไดรบคาเตอน........................................................................ 9. ทานเคยไดรบคาเตอน........................................................................ 10. ทานไดรบคาเตอน...............................................................................

100

สวนท 5 แบบสอบถามพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสง ดานการบรโภคอาหาร การออกกาลงกาย และ การจดการความเครยด 5.1 พฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสง ดานการบรโภคอาหาร

คาชแจง โปรดทาเครองหมาย ในชองวางหลงขอความททานปฏบตตามความเปนจรง

ความหมาย: มากกวา 3 ครง/สปดาห หมายถง ทานบรโภคอาหารนนมากกวา 3 ครง/สปดาห

1 - 3 ครง/สปดาห หมายถง ทานบรโภคอาหารนน 1 - 3 ครง/สปดาห

นอยกวา1ครง/สปดาห หมายถง ทานบรโภคอาหารนนนอยกวา 1 ครง/สปดาห

ไมรบประทานเลย หมายถง ทานไมบรโภคอาหารนนเลย

ความถในการบรโภคตอสปดาห

ประเภทอาหาร มากกวา

3 ครง/สปดาห (1)

1 - 3 ครง/ สปดาห

(2)

นอยกวา 1 ครง/สปดาห

(3)

ไม รบประทานเลย

(4) 1. อาหารทมเครองปรงรส............... 2. อาหารจานดวน........................... 3. อาหารตากแหง............................ 4. อาหารรสจด................................ 5. เนอสตวตดมน............................. 6. อาหารทปรง................................ 7. อาหารทะเล................................. 8. เครองในสตว............................... 9. อาหารทเปน................................. 10. ขนมขบเคยว….......................... 11. ขนมเคก……............................. 12. อาหารหมกดอง.......................... 13. ผลไมหวานจด........................... 14. ไข 1 ฟอง……........................... 15. นาหวาน.....................................

101

5.2 พฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสง ดานการออกกาลงกาย

คาชแจง โปรดทาเครองหมาย ในชองวางหลงขอความททานปฏบต

ความหมาย: ปฏบตเปนประจา หมายถง ปฏบตสมาเสมอ 3 ครงขนไปใน1สปดาห

ปฏบตบอยครง หมายถง ปฏบตสมาเสมอ 2-3 ครงตอ 1 สปดาห

ปฏบตนานๆครง หมายถง ปฏบตไมสมาเสมอ หรอนอยกวา 1 ครงตอสปดาห

ไมปฏบต หมายถง ไมปฏบตเลยหรอปฏบตนอยกวา 2 ครงตอเดอน

การปฏบต ขอความ ไมปฏบต

(1) นานๆครง

(2) บอยครง

(3) เปนประจา

(4) 1. ทานออกกาลงกาย....................... 2. ในแตละครง……….................... 3. หลงออกกาลงกาย……………. 4. กอนออกกาลงกาย…………….. 5. ทานผอนคลายกลามเนอ….……

5.3 พฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสง ดานการจดการความเครยด

คาชแจง วตถประสงคของการทาแบบสอบถามชดน

เพอตองการทราบความถของพฤตกรรมหรอ การกระทา เมอทานพบกบปญหาหรอ

อปสรรคในชวตและมความรสกไมสบายใจทานทา อยางไร โปรดพจารณาใหรอบคอบแลวเลอก

คาตอบใหตรงกบความเปนจรงมากทสดแลว ทาเครองหมาย ลงในชองวางหลงขอความ โดย

การเลอกตอบใหถอเกณฑความหมาย ของคาตอบดงน

102

ความหมาย :ไมเคย หมายถง ทานเหนวากจกรรมในขอความนนทานไมไดปฏบตเลย

นานๆ ครง หมายถง ทานเหนวากจกรรมในขอความนนทานปฏบตเปนสวนนอย

หรอนานๆ ครง

บางครง หมายถง ทานเหนวากจกรรมในขอความนนทานไมไดปฏบตเลย

บอยครง หมายถง ทานเหนวากจกรรมในขอความนนทานปฏบตเปนบอยครง

หรอสวนใหญ

ความถของพฤตกรรมหรอการกระทา ขอความ ไมเคย

(1) นานๆครง

(2) บางครง

(3) บอยครง

(4) 1. ทานไปเทยวพกผอน……………………….. 2. ทานทางานอดเรก………………………..…. 3. ทานนอนหลบสนท………………………… 4. สวดมนต ทาบญ……………………………. 5. ใชยานอนหลบ………………………..……. 6. ทาสมาธ……………………………….……

103

ภาคผนวก ง

ดชนความสอดคลอง (Index of Item Objective Congruence)

104

ดชนความสอดคลอง (Index of Item Objective Congruence)

แบบสอบถามเรอง การรบรเรองโรคความดนโลหตสง

ขอความ IOC

การรบรโอกาสเสยงตอการเกดโรคความดนโลหตสง

1. คนอวนมโอกาสเสยง.…………………………………………………………………….. 1

2. โรคความดนโลหตสง…………………………………………………………………… 1

3. ความเครยดในชวต………………………………………………………………………… 1

4. คนทมอาย 40 ป…………………………………………………………………………… 1

5. การรบประทานอาหาร…………………………………………………………………... 1

6. คนทมนสยเจาอารมณ…………………………………………………………………….. 1

การรบรความรนแรงของโรคความดนโลหตสง

7. โรคความดนโลหตสง……………………………………………………………………... 1

8. โรคความดนโลหตสง…………………………………………………………………… 1

9. ผทเปนโรคความดนโลหตสง…………………………………………………………… 1

10. ผทเปนโรคความดนโลหตสง……………………………………………………………. 1

11. ผทเปนโรคความดนโลหตสง…………………………………………………………….. 1

12. ผทเปนโรคความดนโลหตสง…………………………………………………………….. 1

การรบรประโยชนของการปองกนโรคความดนโลหตสง

13. การปฏบตตวเพอปองกนโรค……………………………………………………………. 1

14. การปฏบตตวเพอปองกนโรค……………………………………………………………. 1

15. การปฏบตตวเพอปองกนโรค……………………………………………………………. 1

16. การปฏบตตวเพอปองกนโรค……………………………………………………………. 1

17. การปฏบตตวเพอปองกนโรค…………………………………………………………... 1

18. การปฏบตตวเพอปองกนโรค…………………………………………………………….. 1

105

ขอความ IOC

การรบรอปสรรคในการปองกนโรคความดนโลหตสง

19. การงดรบประทานอาหาร….…………………………………………………………….. 1

20. การรบประทานอาหาร….……………………………………………………………….. 1

21. การทางานตามปกต……..……………………………………………………………….. 1

22. การออกกาลงกาย….…………………………………………………………………….. 1

23. การฝกหายใจ………………………………………………………………………….. 1

24. การฟงเพลง……………………………………………………………………………… 1

IOC = 1

106

สวนท 3 แบบสอบถามเรองการรบรความสามารถของตนเอง

ขอความ IOC

โปรดประเมนสถานการณทกาหนดและใหคะแนนความเชอมนของทานในการควบคมตนเอง

ใหกระทาพฤตกรรมภายใตสถานการณดงกลาว

1. เมอไปรวมงานเลยงพบปะ…………………………………………………………………. 1

2. เมอไปรวมงาน.……….…………………………………………………………………… 1

3. เมอทานพยายาม…………………………………………………………………………… 0.66

4. เมอทานอยในชวง………………………………………………………………………… 1

5. เมอทานมภาระ….………………………………………………………………………… 1

6. เมอมเวลาวาง……………………………………………………………………………… 1

7. เมอทานทางาน………..…………………………………………………………………... 1

8. เมอมงานเรงดวน..………………………………………………………………………… 1

9. เมอจาเปนตอง………………………………………………………………………… 0.66

10. เมอตองทากจกรรม……………………………………………………………………….. 1

IOC = 0.932

107

สวนท 4 แบบสอบถามเรองสงชกนาทกอใหเกดการปฏบต

IOC = 1

ขอความ IOC

1. ทาน เคยไดรบขอมล…..………...……………………………………………………….. 1

2. ทานเคยไดรบคาแนะนา………………………………………………………………….. 1

3. ทานเคยไดรบคาแนะนา………………………………………………………………… 1

4. ทานเคยไดรบคาแนะนา…………………………………………………………………. 1

5. ทานเคยไดรบคาแนะนา………………………………………………………………….. 1

6. ทานเคยไดรบคาแนะนา………………………………………………………………….. 1

7. ทานเคยไดรบคาแนะนา………………………………………………………………….. 1

8. ทานเคยไดรบคาเตอน….………………………………………………………………… 1

9. ทานเคยไดรบคาเตอน…..……………………………………………………………….. 1

10.ทานไดรบคาเตอน……………………………………………………………………….. 1

108

สวนท 5 แบบสอบถามเรองพฤตกรรมการปองกนโรคความดนโลหตสง

ขอความ IOC

กจกรรมหรอการปฏบตใดๆของผใหญกลมเสยงโรคความดนโลหตสงทกระทาไปเพอ

จดประสงคไมใหตนเองปวยเปนโรคความดนโลหตสง

1. อาหารทมเครองปรงรส……….………………………………………………………….. 1

2. อาหารจานดวน….………………………………………………………………………. 1

3. อาหารตากแหง..…………………………………………………………………………. 1

4. อาหารรสจด….………………………………………………………………………….. 1

5. เนอสตวตดมน..………………………………………………………………………….. 1

6. อาหารทปรง.…………………………………………………………………………….. 1

7. อาหารทะเล..…………………………………………………………………………….. 1

8. เครองในสตว.……………………………………………………………………………. 1

9. อาหารทเปน..…………………………………………………………………………….. 1

10. ขนมขบเคยว….………………………………………………………………………… 1

11. ขนมเคก………………………………………………………………………………… 1

12. อาหารหมกดอง………………………………………………………………………… 1

13. ผลไมหวานจด..………………………………………………………………………… 1

14. ไข 1 ฟอง..……………………………………………………………………………… 1

15. นาหวาน………………………………………………………………………………… 1

16. ทานออกกาลงกาย………………………………………………………………………. 1

17. ในแตละครง…….……………………………………………………………………… 1

18. หลงออกกาลงกาย……...……………………………………………………………….. 1

19.กอนออกกาลงกาย……………………………………………………………………….. 1

109

ขอความ IOC

20.ทานผอนคลายกลามเนอ……………………………………………………………………….... 1

21.ทานไปเทยวพกผอนกบ………………………………………………………………… 1

22. ทานทางานอดเรก….…………………………………………………………………… 1

23. ทานนอนหลบสนท…..………………………………………………………………… 1

24. สวดมนต ทาบญ…………..…………………………………………………………… 1

25. ใชยานอนหลบ………………………………………………………………………… 1

26.ทาสมาธ…………………………………………………………………………………. 1

110

ภาคผนวก จ

ผลการตรวจสอบความเหมาะสมของการวเคราะหถดถอยแบบพห

ทดสอบโดยการวเคราะหคาความคาดเคลอน

111

112

113

ประวตผวจย

ชอ นางจนดาพร ศลาทอง

วน-เดอน-ปเกด 25 สงหาคม 2508

สถานทเกด จงหวดเพชรบร

ประวตการศกษา - พยาบาลและผดงครรภระดบตน

วทยาลยพยาบาลสราษฏรธาน พ.ศ. 2527 – 2529

- วทยาศาสตรบณฑต (เอกสขศกษา)

มหาวทยาลยราชภฎเพชรบรพ.ศ. 2536 - 2538

- พยาบาลศาสตรบณฑต

มหาวทยาลยสโขทยธรรมาธราช พ.ศ. 2531 – 2538

- พยาบาลศาสตรมหาบณฑต

สาขาการพยาบาลเวชปฏบตชมชน

มหาวทยาลยครสเตยน พ.ศ. 2551 - 2553

ตาแหนงและสถานททางานในปจจบน ตาแหนง: พยาบาลวชาชพชานาญการ

หวหนางานอบตเหตฉกเฉน

โรงพยาบาลบานแหลม

อาเภอบานแหลม

จงหวดเพชรบร