วทยานพนธ

การพฒนาแถบเทยบสจากชดจทเพอตรวจปรมาณ สารปองกนก าจดศตรพชในผก

GT-test based Visual Color Chart to Detect

Pesticide Residues in Vegetables

นางสาววนสนนท วฒนสวกล

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเกษตรศาสตร พ.ศ. 2559

ปรญญา

สาขา ภาควชา

เรอง การพฒนาแถบเทยบสจากชดจทเพอตรวจปรมาณสารปองกนก าจดศตรพชในผก

GT-test based Visual Color Chart to Detect Pesticide Residues in Vegetables

นามผวจย นางสาววนสนนท วฒนสวกล

ไดพจารณาเหนชอบโดย

อาจารยทปรกษาวทยานพนธหลก

วทยา

( ) อาจารยทปรกษาวทยานพนธรวม

( ) อาจารยทปรกษาวทยานพนธรวม

( ) หวหนาภาควชา

( )

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเกษตรศาสตรรบรองแลว

( ) คณบดบณฑตวทยาลย

วนท เดอน พ.ศ.

วทยาศาสตรมหาบณฑต (วทยาศาสตรการอาหาร)

วทยาศาสตรการอาหาร

วทยาศาสตรและเทคโนโลยการอาหาร

ผชวยศาสตราจารยวราภา มหากาญจนกล, Ph.D.

ผชวยศาสตราจารยศศธร ตรงจตภกด, Ph.D.

ผชวยศาสตราจารยธรรมศกด ทองเกต, Ph.D.

รองศาสตราจารยสมหวง ขนตยานวงศ, Ph.D.

ผชวยศาสตราจารยวรรณ จรภาคยกล, Ph.D.

วทยานพนธ

เรอง

การพฒนาแถบเทยบสจากชดจทเพอตรวจปรมาณสารปองกนก าจดศตรพชในผก

GT-test based Visual Color Chart to Detect Pesticide Residues in Vegetables

โดย

นางสาววนสนนท วฒนสวกล

เสนอ

บณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเกษตรศาสตร เพอความสมบรณแหงปรญญาวทยาศาสตรมหาบณฑต (วทยาศาสตรการอาหาร)

พ.ศ. 2559

วนสนนท วฒนสวกล 2559: การพฒนาแถบเทยบสจากชดจทเพอตรวจปรมาณสารปองกนก าจดศตรพชในผก ปรญญาวทยาศาสตรมหาบณฑต (วทยาศาสตรการอาหาร) สาขาวทยาศาสตรการอาหาร ภาควชาวทยาศาสตรและเทคโนโลยการอาหาร อาจารยทปรกษาวทยานพนธหลก: ผชวยศาสตราจารยวราภา มหากาญจนกล, Ph.D. 191 หนา

ปญหาการระบาดของโรคและแมลงของพชผกผลไมในประเทศแถบรอนชน ท าใหมการใชสารปองกนก าจดศตรพช ปญหาทตามมาคอการตกคางของสารปองกนก าจดศตรพชในผกและผลไม ซงในประเทศไทยสวนใหญมการตกคางของสารกลมออรกาโนฟอสเฟตและคารบาเมต ผประกอบการนยมใชชดทดสอบสารปองก าจดศตรพชชนดรวดเรวแสดงผลการตกคางวาพบในปรมาณทยอมรบคอผานหรอไมผานในแงของความปลอดภยตอผบรโภค แตไมสามารถบอกปรมาณการปนเปอนได วตถประสงคของการศกษาครงนเพอพฒนาแถบสเพอใชตรวจวดระดบของการปนเปอนจากสารตกคางโดยใชชดทดสอบจทเปนเครองมอในการตรวจ สจะเปลยนจากสเหลองเปนสน าตาลแดงขนอยกบปรมาณของสารปองกนก าจดศตรพชในตวอยาง จากการพฒนาแถบสจากการตกคางของสารปองกนก าจดศตรในกลมออรกาโนฟอสเฟตและคารบาเมต 7 ชนด วดคาสในระบบ RGB พบวา สารคลอไพรฟอส, สารคารบารล, สารไดโครวอท และสารเมโทมล สามารถสรางเปนแถบสใหสเหลองถงสน าตาลแดง โดยแถบสของสารทง 4 ชนด สามารถบงชความเขมขนของสารคลอไพรฟอสท 0.5 – 8 พพเอม, สารคารบารลท 0.05 – 17 พพเอม, สารไดโครวอทท 0.005 – 1.0 พพเอม และสารเมโทมลท 0.5 - 11 พพเอม ในขณะทสารคารโบซลแฟน, โพรฟโนฟอส และสารมาลาไทออนไมสามารถสรางเปนแถบสได เนองจากความเขมของสทไดมความแตกตางกนเพยงเลกนอย จงไมสามารถแยกดวยตาเปลาได จากการทดลองจมผกคะนาลงในสารคลอไพรฟอส, สารไดโครวอท, สารคารบารล และสารเมโทมลทสองระดบความเขมขน ทดสอบการวดปรมาณการปนเปอนของสารโดยใชแถบสทสรางขนเทยบกบการวเคราะหโดยใชวธแกสโครมาโทกราฟ (GC) เพอทดสอบกงปรมาณพบวา การวดดวยแถบสและการวดโดย GC ไมมความแตกตางกนอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ 0.05 ดงนนจงสามารถใชแถบสในการบงชปรมาณสารปองกนก าจดศตรพชในผกได

/ / ลายมอชอนสต ลายมอชออาจารยทปรกษาวทยานพนธหลก

Wanatsanun Wattanasuwakul 2016: GT-test based Visual Color Chart to Detect Pesticide Residues in Vegetables. Master of Science (Food Science), Major Field: Food Science, Department of Food Science and Technology. Thesis Advisor: Assistant Professor Warapa Mahakanchanakul, Ph.D. 191 pages.

An outbreak of plant diseases and insects in Tropical countries results in the misuse and overuse of pesticide in farm practices. The Following problem of pesticide residue in fruit and vegetables, mostly are organophosphate and carbamate. In Thailand using pesticide test kit is a common tool to determine whether pesticides are present in the produces as pass or fail in term of safety for consume, but the result from test kit does not show the amount in term of quantitative results. The objective of this study is to create the color strips to determine the contamination of pesticide residue in vegetables by using GT test kit. The color range changes from yellow to reddish-brown depending on the amount of pesticide present in the samples. This study focused on 7 types of pesticides in organophosphate and carbamate groups, then the color intensity of standard solutions were measured using RGB system and create the color strips. By observing the color of the standard solution and comparing it to the color strips, results showed the yellow to reddish/brown color was related to the range of Chlorpyrifos, Carbaryl, Dichlorvos and Methomyl concentrations. Thus, four color strips were created and achieved to determine the concentration of Chlorpyrifos (at 0.5 to 8 ppm), Carbaryl (at 0.05 to 17 ppm), Dichlorvos (at 0.005 to 1.0 ppm) and Methomyl (at 0.5 to 11 ppm), while the color strips Carbosulfan, Malathion and Profenofos could not achieve due to the slight difference of color intensity. Color strips were successfully tested on spiked vegetable (Chinese Kale) with Chlorpyrifos, Dichlorvos, Carbaryl and Methomyl at two levels of concentation. The comparison test between panelist and color strips was compared to the quatitative measurement by Gas chromatography. It found that it is not different in statistically significance at 0.05 level. Thus, The color strips test based on GT-test kit can be used for indicate the amounts of certain pesticide residue in vegetable.

/ / Student’s signature Thesis Advisor’s signature

กตตกรรมประกาศ ขาพเจาขอกราบขอบพระคณ ผชวยศาสตราจารย ดร.วราภา มหากาญจนกล อาจารยท

ปรกษาวทยานพนธหลก ผชวยศาสตราจารย ดร.ธรรมศกด ทองเกต และผชวยศาสตราจารย ดร.ศศธร ตรงจตภกด อาจารยทปรกษาวทยานพนธรวม และดร.ลดดาวลย กรรณนชเปนอยางสง ทใหค าปรกษาและค าแนะน าทงในสวนของการเรยนและงานวจย งานวจยนไดรบทนอดหนนการวจยประเภทบณฑตศกษา จากส านกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต ประจ าป 2557 ขอขอบพระคณมา ณ ทน

ขอขอบพระคณอาจารยทกทานทอบรม สงสอนมาจนถงบดน โดยเฉพาะอยางยง ผชวยศาสตราจารย ชนสสา นนทวชรนทร ทใหค าปรกษา รวมถงใหการอนเคราะหขอมลตางๆในงานวจยครงนเปนอยางด ขอขอบคณเจาหนาทภาควชาวทยาศาสตรและเทคโนโลยการอาหาร เจาหนาทคณะอตสาหกรรมเกษตร เจาหนาทหองสมดคณะอตสาหกรรมเกษตร ทอ านวยความสะดวกในเรองของการใชสถานท อปกรณเครองมอทใชระหวางปฏบตงานทดลอง รวมถงการใหความอนเคราะหขอมลตางๆในงานวจยเปนอยางด ขอขอบคณเจาหนาทบณฑตวทยาลย และเจาหนาทหอสมดกลาง ทใหความร ค าแนะน า ค าปรกษาตางๆ

ขอขอบคณพๆ เพอนๆ และนองๆ นสตปรญญาเอก และปรญญาโท ภาควชาวทยาศาสตร

และเทคโนโลยการอาหาร ทใหความชวยเหลอ แนะน า และเปนก าลงใจใหเสมอมา

และทายทสดน ขาพเจาขอกราบขอบพระคณ คณพอ คณแม และสมาชกในครอบครว โดยเฉพาะอยางยงพสาวของขาพเจา ทใหการอบรมสงสอนเสมอมา ขอบคณคณรจสรรค ธญเนส ทมอบแรงกายแรงใจใหการสนบสนน ใหค าปรกษา และเปนก าลงใจทดตลอดระยะเวลาการศกษา และการท าวจยจนส าเรจลลวงถงวนน

วนสนนท วฒนสวกล พฤษภาคม 2559

(1)

1

สารบญ

หนา สารบญ (1) สารบญตาราง (3) สารบญภาพ (7) ค าอธบายสญลกษณและค ายอ (9) ค าน า 1 วตถประสงค 4 การตรวจเอกสาร 5 อปกรณและวธการ 65

อปกรณ 65 วธการ 69

ผลและวจารณ 86 สรปและขอเสนอแนะ 126

สรป 126 ขอเสนอแนะ 128

เอกสารและสงอางอง 129 ภาคผนวก 146

ภาคผนวก ก การประมวลผลส ารวจปรมาณการปนเปอนของสารปองกนก าจด ศตรพช

147

ภาคผนวก ข การจดท าระบบส าหรบถายภาพ 158 ภาคผนวก ค การวดกจกรรมของเอนไซมอะซตลโคลนเอสเตอเรส 161 ภาคผนวก ง การวเคราะหปรมาณสารปองกนก าจดศตรพชและตวอยางการค านวณ ปรมาณการปนเปอน

163

ภาคผนวก จ คาส RGB ของสารปองกนก าจดศตรพชแตละชนด 171 ภาคผนวก ฉ การปรบตงคามาตรฐานวธการ (Calibration method) ของความเขม แสงและภาพถาย

178

(2)

2

สารบญ (ตอ)

หนา ภาคผนวก ช ขนตอนการสรางการปนเปอนสารปองกนก าจดศตรพช 186 ภาคผนวก ซ แบบส ารวจความคดเหนทมตอแถบส 188 ประวตการศกษาและการท างาน 190

(3)

3

สารบญตาราง

ตารางท หนา

1 จ านวนผปวยและผทเสยชวตจากการไดรบสารปองกนก าจดศตรพช 12 2 จ านวนผปวยและผทเสยชวตจากการไดรบสารปองกนก าจดแมลง 13 3 สารปองกนก าจดศตรพชในกลมออรกาโนฟอสเฟตบางชนดทพบบอยและ

อตราการตาย จากการไดรบสารแตละชนด

15 4 สารปองกนก าจดศตรพชในกลมคารบาเมตบางชนดทพบไดบอยและ

อตราการตาย จากการไดรบสารแตละชนด

16 5 ความเปนพษของสารปองกนก าจดศตรพชกลมออรกาโนฟอสเฟตทนยมใช

ในประเทศไทย

23 6 ความเปนพษของสารปองกนก าจดศตรพชกลมคารบาเมตทนยมใชใน

ประเทศไทย

24 7 ชอสามญ และชอการคาสารปองกนก าจดศตรพชในกลมคารบาเมตบางชนด 25 8 ความเปนพษของสารปองกนก าจดศตรพชกลมไพรทรอยดสงเคราะหทนยม

ในประเทศไทย

27 9 ระดบความรนแรงจากพษของสารเคมในแตละระดบ 28

10 ความเปนพษของสารปองกนก าจดศตรพช 28 11 โครงสรางทางเคมของสารในกลมออรกาโนฟอสเฟต 30 12 สมบตทางเคมเปรยบเทยบระหวางสารกลมออรกาโนฟอสเฟตและคารบาเมต 36 13 การประยกตใชระบบวเคราะหเชงภาพถายในการตดตามสในผลตภณฑ 56 14 ตวอยางแหลงก าเนดแสงมาตรฐานทนยมใชโดยทวไป 61 15 คณลกษณะกระดาษพมพมาตรฐาน ISO 63 16 คาสมาตรฐานของการพมพออฟเซต 4 ส (ใชแหลงก าเนดแสง D65) 64 17 สดสวนเอนไซมอะซตลโคลนเอสเตอเรสกบอะซตลโคลนทเปอรเซนตการ

ยบย งการท างานของเอนไซมอะซตลโคลนเอสเตอเรส

72 18 การปรบตงคามาตรฐานวธการ (Calibration method) ทคาการดดกลนแสง

เทากบ 0.44

91

(4)

4

สารบญตาราง (ตอ)

ตารางท หนา

19 การปรบตงคามาตรฐานกลองถายรปดจตอล (Calibration Camera) ทคาการดดกลนแสงเทากบ 0.44

92

20 คาส L*a*b* ทวดไดจากโปรแกรม Photoshop (คาCVS) และเครองวดสHunter ของสารละลายทเปอรเซนตการยบย งการท างานของเอนไซมเทากบ 50 บนกระดาษพมพภาพชนดผวมนคณภาพสง ยหอเอปสน

95 21 ทดสอบการอานแถบสของสารคลอไพรฟอสทความเขมขน 0.5 – 8 พพเอม

โดยผทดสอบจ านวน 40 คน

115 22 ความคดเหนของผทดสอบจ านวน 40 คน เกยวกบการจดรวมกลมแถบสและ

ตวแทนของกลมแถบสของสารละลายทไดจากการวดโดยใชแถบสมาตรฐานทสรางขน

116 23 การสรปผลการวจยการพฒนาแถบสมาตรฐานทสรางขน 117 24 ทดสอบการอานแถบสของสารคลอไพรฟอสทความเขมขน 0.5 – 8 พพเอม

โดยผทดสอบจ านวน 5 คน

119 25 ความคดเหนของผทดสอบจ านวน 5 คน เกยวกบความสามารถในการแยก

ความแตกตางของแถบสและตวแทนของกลมแถบสของสารละลายทไดจากการวดโดยใชแถบสมาตรฐานทสรางขน

120 26 การทดสอบสของผกมผลรบกวนตอชดทดสอบจทการรบกวนการวเคราะห

ปรมาณสารปองกนก าจดศตรพชจากสของของผก ทเตมคลอไพรฟอส 45 พพเอม

121 27 ปรมาณสารปองกนก าจดศตรพชตรวจสอบดวยชดจท จากคาทอานไดจาก

แถบสเปรยบเทยบจากคาทวดไดจากการดดกลนคลนแสง

123 28 เปรยบเทยบปรมาณสารปองกนก าจดศตรจากคาทอานไดจากแถบสดวยตา

เปลา

124 29 สรปการสรางแผนเทยบส 127 30 ขอแนะน าการใชแผนเทยบส 128

(5)

5

สารบญตาราง (ตอ)

ตารางผนวกท หนา

ก1 ประมวลผลส ารวจปรมาณสารปองกนก าจดศตรพชตกคางในผกและผลไมจากแหลงอางองตางๆ

148

ข1 คาความขาวกระดาษทวด โดยระบบ CIE L*a*b* 159 ข2 คาส CIE L*a*b* ทปรากฏเปรยบเทยบระหวางกระดาษ 160 ค1 เปอรเซนตการยบย งการท างานของเอนไซมอะซตลโคลนเอสเตอเรสกบ

คาการดดกลนแสงทความยาวคลน 540 นาโนเมตร

162 ง1 ความสมพนธระหวางเปอรเซนตการยบย งการท างานของเอนไซม

อะซตลโคลนเอสเตอเรสกบความเขมขนของสารละลายคลอไพรฟอส (พพเอม) เมอวดคาการดดกลนแสงทความยาวคลน 540 นาโนเมตร

164 ง2 ความสมพนธระหวางเปอรเซนตการยบย งการท างานของเอนไซมอะซตล

โคลนเอสเตอเรสกบความเขมขนของสารละลายไดโครวอท (พพเอม) เมอวดคาการดดกลนแสงทความยาวคลน 540 นาโนเมตร

165 ง3 ความสมพนธระหวางเปอรเซนตการยบย งการท างานของเอนไซมอะซตล

โคลนเอสเตอเรส กบความเขมขนของสารละลายเมโทมล(พพเอม) เมอวดคาการดดกลนแสงทความยาวคลน 540 นาโนเมตร

166 ง4 ความสมพนธระหวางเปอรเซนตการยบย งการท างานของเอนไซมอะซตล

โคลนเอสเตอเรสกบความเขมขนของสารละลายโพรฟโนฟอส (พพเอม) ทระดบตางๆ เมอวดคาการดดกลนแสงทความยาวคลน 540 นาโนเมตร

166 ง5 ความสมพนธระหวางเปอรเซนตการยบย งการท างานของเอนไซมอะซตล

โคลนเอสเตอเรส กบความเขมขนของสารละลายคารบารล (พพเอม) ท ระดบตางๆ เมอวดคาการดดกลนแสงทความยาวคลน 540 นาโนเมตร

167 ง6 ความสมพนธระหวางเปอรเซนตการยบย งการท างานของเอนไซมอะซตล

โคลนเอสเตอเรส กบความเขมขนของสารละลายคารโบซลแฟน (พพเอม) ท ระดบตางๆ เมอวดคาการดดกลนแสงทความยาวคลน 540 นาโนเมตร

168

(6)

6

สารบญตาราง (ตอ)

ตารางผนวกท หนา

ง7 ความสมพนธระหวางเปอรเซนตการยบย งการท างานของเอนไซมอะซตลโคลนเอสเตอเรส กบความเขมขนของสารละลายมาลาไทออน (พพเอม) ทระดบตางๆ เมอวดคาการดดกลนแสงทความยาวคลน 540 นาโนเมตร

169 ง8 ความสมพนธระหวางคาเปอรเซนตการยบย งการท างานของเอนไซมและ

ความเขมขน (พพเอม) ของสารปองกนก าจดศตรพชทง 7 ชนด

170 จ1 คาส RGB ในแตละความเขมขนของสารคลอไพรฟอส 172 จ2 คาส RGB ในแตละความเขมขนของสารไดโครวอท 173 จ3 คาส RGB ในแตละความเขมขนของสารเมโทมล 173 จ4 คาส RGB ในแตละความเขมขนของสารโพรฟโนฟอส 174 จ5 คาส RGB ในแตละความเขมขนของสารคารบารล 175 จ6 คาส RGB ในแตละความเขมขนของสารคารโบซลแฟน 175 จ7 คาส RGB ในแตละความเขมขนของสารมาลาไทออน 176 จ8 คาส RGB ทไดจากสารละลายคารบารล, เมโทมล, คลอไพรฟอสและได

โครวอท ทมคาเปอรเซนตการยบย งการท างานของเอนไซมท 5-100

177 ฉ1 คาความเขมแสง ณ ต าแหนงตางๆ 179 ฉ2 การปรบตงคามาตรฐานวธการ (Calibration method) เมอสารละลายบรรจใน

หลอดทดลอง

180 ฉ3 การปรบตงคามาตรฐานวธการ (Calibration method) เมอสารละลายบรรจใน

ควเวต

182 ฉ4 การปรบตงคามาตรฐานกลองถายรปดจตอล 184

(7)

7

สารบญภาพ

ภาพท หนา

1 ปรมาณและมลคาการน าเขาวตถอนตรายทางการเกษตร ปพ.ศ. 2553-2557 17 2 โครงสรางทางเคมของสารในกลมออรกาโนฟอสเฟต 29 3 โครงสรางของสารกลมคารบาเมต 34 4 สตรโครงสรางทางเคมของสารอะซตลโคลน 37 5 ปฏกรยาระหวางสารออรกาโนฟอสเฟตและเอนไซมอะซตลโคลนเอสเตอเรส 39 6 ปฏกรยาของสารออรกาโนฟอสเฟตภายในรางกาย 40 7 ปฏกรยาระหวางสารคารบาเมตและเอนไซมอะซตลโคลนเอสเตอเรส 44 8 ชดทดสอบสารปองกนก าจดศตรพช“จท” 50 9 ระบบสแบบ RGB 58

10 กลองถายรปมาตรฐานควบคมสภาวะแสง ส าหรบใชถายภาพสารละลาย 69 11 การแบงสเกลพนทส าหรบวางตวอยาง 71 12 ขนตอนการตรวจวเคราะหโดยชดทดสอบจท 73 13 การเลอกเครองมอ Color sampler tool 75 14 ตงคา Sample size 76 15 การแสดงคาสของโปรแกรม Photoshop CS5.1 76 16 เครองวดสมาตรฐานวทยาศาสตร (Hunter LAB colorimeter) 79 17 ขนตอนการสกดสารละลายตวอยางพรก 83 18 ความสมพนธเชงเสนตรงระหวางเปอรเซนตการยบย งการท างานของ

เอนไซมอะซตลโคลนเอสเตอเรสกบการดดกลนคลนแสงทความยาวคลน 540 นาโนเมตร

89 19 สารละลายทไดจากการท าปฏกรยาของเอนไซมอะซตลโคลนเอสเตอเรส

กบอะซตลโคลนในสดสวนแตกตางกน

89 20 ความสมพนธของอตราการยบย งปฎกรยาของเอนไซม จากการวดคาการ

ดดกลนแสงท 540 นาโนเมตรและความเขมขนของสารปองกนก าจดศตรพชดวยชดทดสอบจท ของสารในกลมออรกาโนฟอสเฟต

99

(8)

8

สารบญภาพ (ตอ)

ภาพท หนา

21 ความสมพนธของอตราการยบย งปฎกรยาของเอนไซม จากการวดคาการดดกลนแสงท 540 นาโนเมตรและความเขมขนของสารปองกนก าจดศตรพชดวยชดทดสอบจท

100 22 ความสมพนธของอตราการยบย งปฎกรยาของเอนไซม (%inhibition) และ

ความเขมขนของสารปองกนก าจดศตรพชทผานการทดสอบดวยชดทดสอบ จท

103 23 ความสมพนธของอตราการยบย งปฎกรยาของเอนไซม (%inhibition) และ

ความเขมขนของสารปองกนก าจดศตรพชทผานการทดสอบดวยชดทดสอบ จท

104 24 คาส RGB ทไดจากความสมพนธการยบย งการท างานของเอนไซม

0-100 เปอรเซนต กบของความเขมขนของสาร

112 25 แถบสสารละลายคลอไพรฟอส 18 แถบส 113 26 ภาพแถบสสารละลายคลอไพรฟอส 18 แถบส บนกระดาษอดรปขนาด

5×7 นว

114 27 ภาพแถบสสารละลายคลอไพรฟอส 6 แถบสทปรบปรงแลว บนกระดาษอด

รปขนาด 5×7 นว

118 28 แถบเทยบส 125

ภาพผนวกท

ข1 กลองถายรปมาตรฐาน 159 ช1 สรางการปนเปอนสารปองกนก าจดศตรพชในผกสด 187 ซ1 ตวอยางแบบส ารวจความคดเหนทมตอแถบเทยบส 189

(9)

9

ค าอธบายสญลกษณและค ายอ

ppm = สวนตอลานสวน L = ลตร ml = มลลลตร mg = มลลกรม kg = กโลกรม m = เมตร nm = นาโนเมตร mm = มลลเมตร cm = เซนตเมตร °C = องศาเซลเซยส % = เปอรเซนต MRL = Maximum residue limits

การพฒนาแถบเทยบสจากชดจทเพอตรวจปรมาณ สารปองกนก าจดศตรพชในผก

GT-test based Visual Color Chart to Detect

Pesticide Residues in Vegetables

ค าน า

ในปจจบนผลผลตทางการเกษตรจ าพวกผกและผลไมสดเปนสนคาส าคญทางเศรษฐกจทท ารายไดใหแกประเทศไทย ผกและผลไมไมไดเปนอาหารผลตเพอการบรโภคภายในประเทศเทานน มการผลตเพอการสงออกจ าหนายตางประเทศ สรางรายไดแกประเทศ อยางไรกตามผกและผลไมมศตรพชไดแกโรคและแมลงเขาท าลายไดตลอดระยะเวลาการปลก เกษตรกรจงนยมใชสารปองกนก าจดศตรพชเพอก าจดและควบคมการเขาท าลายของศตรพช เพราะเปนวธการทสะดวก รวดเรว มากกวาวธการอนๆ แตผลจากการใชสารปองกนก าจดศตรพชตางๆเหลาน ท าใหมสารตกคางในอาหารอยางหลกเลยงไดยาก ซงปรมาณการตกคางของสารขนอยกบวธการปฎบตทดทางการเกษตรของเกษตรกรในขนตอนการผลตขนตนเปนส าคญ นอกเหนอจากสารปองกนก าจดศตรพชตกคางจะเปนปญหาดานความปลอดภยของอาหารแลว ในดานการสงสนคาจ าหนายตางประเทศนน ปจจบนสถานการณการคาของโลกภายใตองคการคาโลกก าหนดใหมการคาเสร ขอก าหนดดานสขอนามยเดมทใชเพอกดกนทางการคาไมสามารถท าได แตโดยความเปนจรงประเทศผซอมกมขออางดานสขอนามยและความปลอดภยอาหาร เปนอปสรรคทางการคาอยเสมอ ปญหาสารปองกนก าจดศตรพชในผลตผลเกษตรถกน ามาเปนขออางไมยอมรบซอสนคาจากประเทศผผลต โดยชวงหลายป (2550-2555) ทผานมาผกสดสงออกของประเทศไทยสตลาดยโรปมการตรวจสอบสารปองกนก าจดศตรปนเปอนอยางเขมงวด พบมการปนเปอนสารปองกนก าจดศตรพชทใชทางการเกษตร โดยเฉพาะสารกลมออรกาโนฟอสเฟตปนเปอนในผกและผลไมบอยครง จงถกกกกน ท าลาย งดการน าเขา สงผลกระทบตอเศรษฐกจการสงออกและอตสาหกรรมผกผลไมของไทย รวมทงการบรโภคภายในประเทศ

หนวยงานตางๆทเกยวของกบการบรโภคของประชาชนไมวาจะเปนหนวยงานของรฐ เชน

กรมวชาการเกษตร กรมสงเสรมการเกษตร กรมอนามย สถาบนการศกษาระดบตางๆ และเอกชน

2

2

ไดหวงใยปญหาสารปองกนก าจดศตรพชตกคางในอาหาร มงานวจยตางๆทเกยวของกบการตรวจปรมาณสารปองกนก าจดศตรพชในผลผลตทางการเกษตร และการใหความรเกยวกบการใชสารเคมทางการเกษตรอยางถกตองและปลอดภยแกเกษตรกร แตเนองจากเกษตรกรยงตองพงสารเคมในการผลต แตในขณะเดยวกนการตรวจวเคราะหสารปองกนก าจดศตรพชตกคางดวยวธมาตรฐานทางหองปฏบตการนน มความยงยากซบซอน เครองมอเครองใชและอปกรณตางๆมราคาแพง ตองอาศยบคลากรทมความรความช านาญเฉพาะดานสง นอกจากนนยงใชเวลาในการตรวจวเคราะหนาน ไมเหมาะสมตอผลผลตทางการเกษตรซงเนาเสยไดเรว ปจจบนในการตรวจสอบสารปองกนก าจดศตรพชตกคางทงจากภาครฐและเอกชน จงนยมใชชดทดสอบสารปองกนก าจดศตรพชในผก ผลไม เชน ชดทดสอบจท (GT test kit) (กอบทอง, 2540)

โดยปกตชดทดสอบเหลานออกแบบเพอใชในการตรวจสอบสารปองกนก าจดศตรพชตกคางในผกแบบคดกรอง ใหคาสดดวยตาเปลา เปนการตรวจแปลผลเชงคณภาพวาตวอยางทตรวจมสารปองกนก าจดศตรพชตกคางหรอไม และสารเหลานนอยในระดบทปลอดภยหรอไมเทานน หากตองการทราบปรมาณสารปองกนก าจดศตรพชชนดนนๆตองเพมขนตอนวเคราะหและท าไดในหองปฎบตการทพรอมดวยเครองมอและอปกรณ เพอสรางกราฟมาตรฐานระหวางคาการดดกลนแสงและปรมาณสารปองกนก าจดศตรพชชนดนนๆ (ใหผลวเคราะหเชงปรมาณ) ซงยงยากและใชเวลาเพมขน

ในปจจบนมการน าเทคนคระบบวเคราะหเชงภาพถาย มาใชในการตดตามสและคณภาพ

ของผลตภณฑทางการเกษตรและในอตสาหกรรมอาหาร สามารถตรวจสอบไดโดยอตโนมต การใชระบบการวเคราะหเชงภาพถายจงเปนอกทางเลอกหนงทถกน ามาใชในการตรวจตดตามคาสของผลตภณฑ เนองจากเปนระบบทสามารถวเคราะหคาสไดอยางรวดเรว แมนย า และเชอถอได (Brosnan and Sun, 2004) เชน การวเคราะหคณภาพของผก ผลไม เนอวว ปลา พซซา และขนมปง เปนตน เทคนคระบบการวเคราะหเชงภาพถายสามารถใชวดคณลกษณะอนๆทปรากฏไดทงหมด และคาสทไดคอนขางจะใกลเคยงกบคาสจรงของผลตภณฑ (Rocha et al., 2010)

งานวจยนมจดมงหมายเพอสรางแถบเทยบสเพอชวยในการวดปรมาณของสารปองกน

ก าจดศตรพชทตกคางในผกสด อางองจากคาทไดจากชดตรวจสอบทจ าหนายทางการคาและนยมใชคอชดทดสอบจท โดยอาศยระบบวเคราะหเชงภาพถายและเพอใชเปนตนแบบในการสรางแถบเทยบสอนๆ ส าหรบชดตรวจสอบสารปองกนก าจดศตรพชอาศยหลกการท าปฎกรยาระหวาง

3

3

เอนไซมอะซตลโคลนเอสเตอเรสกบสารปองกนก าจดศตรพชกลมออรกาโนฟอสเฟตและคารบาเมต โดยสารปองกนก าจดศตรพชทงสองกลมนจะยบย งการท างานของเอนไซมอะซตลโคลนเอสเตอเรส ท าใหเอนไซมไมสามารถไฮโดรไลซอะซตลโคลนได โดยปรมาณของอะซตลโคลนทเหลออยจงเปนตวก าหนดความเขมของสในชดทดสอบ ยงถาตวอยางทน ามาตรวจวเคราะหมคาความเปนพษสง สทไดจากการทดสอบกจะเขมมากขน เชนเปลยนจากสเหลองเปนสแดงเขม (กองควบคมอาหาร, 2552) ผลของสเดมทปรากฎจะบอกไดแคผานหรอไมผาน โดยการใชแถบเทยบสจะชวยบอกปรมาณทตกคางไดเปนชวง เชน ตกคาง 0.5 - 1.0 พพเอม เปนการบงชแบบกงปรมาณ (Semi-quantitation) ซงจะเพมการใชงานของชดตรวจสอบไดมากกวาผานหรอไมผานปรมาณทก าหนด การใชแถบเทยบสเปนวธทงาย ดจากสายตาไดโดยตรง สะดวก ประหยดกวาการวเคราะหดวยวธการทางเคมโดยใชเครอง Gas chromatography (GC) เปนตน

การวเคราะหปรมาณสารปองกนก าจดศตรพชทตกคางในผกสดโดยใชแถบเทยบส

มาตรฐานทสรางขนคาดวาชวยใหสามารถคดกรองสารพษตกคางเนองจากแปรผลในเชงกงปรมาณ บงบอกโอกาสปนเปอนใชประกอบการระบความเสยง และเพอประโยชนในการควบคมคณภาพสนคาเกษตรกอนถงผบรโภค เพมมลคาทางการเกษตรในดานอาหารปลอดภยแกผบรโภคได สามารถสรางความเชอมนใหแกผน าเขาผกและผลไมจากประเทศไทยได ทส าคญคอเพมเตมจากการทชดตรวจสอบตรวจใหผลรวดเรว ทนเวลาตอความตองการ

วตถประสงค

เพอพฒนาแถบเทยบสมาตรฐานจากการสรางระบบการวเคราะหเชงภาพถายดวยกลองดจตอล ทสามารถใชในการเทยบและระบปรมาณของสารปองกนก าจดศตรพชในกลมออรกาโนฟอสเฟตและกลมคารบาเมตทตกคางในผกสด ประกอบการใชชดตรวจสอบทมจ าหนายทางการคา

การตรวจเอกสาร 1. สารปองกนก าจดศตรพช : นยาม และค าส าคญทเกยวของ

1.1 นยาม

1.1.1 วตถอนตรายทางการเกษตร หมายถง สารทมจดมงหมายใชเพอปองกน ท าลาย ดงดด ขบไล หรอควบคมศตรพชและสตว หรอพชและสตวทไมพงประสงค ไมวาจะเปนการใชระหวางการเพาะปลก การเกบรกษา การขนสง การจ าหนาย หรอระหวางกระบวนการผลตสนคา อาหาร หรออาหารสตว หรอเปนสารทอาจใชกบสตวเพอควบคมปรสตภายนอก (Ectoparasites) (ส านกงานมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาต (มกอช.), 2549)

1.1.2 สารเคมปองกนก าจดศตรพชและสตว หมายถง สารเคมทมจดมงหมายใชเพอ

ปองกน ท าลาย ดงดด ขบไล หรอควบคมศตรพชและสตว หรอพชและสตวทไมพงประสงค ไมวาจะเปนการใชระหวางการเพาะปลก การเกบรกษา การขนสง การจ าหนาย หรอใชในระหวางกระบวนการผลตอาหาร หรอเปนสารเคมทอาจใชกบสตวเพอควบคมปรสตนอกและใหความหมายรวมถงสารควบคมการเจรญเตบโตของพช สารท าใหใบรวง สารท าใหผลรวง สารยบย งการแตกยอดออน และสารทใชกบพชผลกอนหรอหลงการเกบเกยว เพอปองกนการเสอมเสยระหวางการเกบรกษาและการขนสง แตไมรวมถงปย สารอาหารของพชและสตว วตถเจอปนอาหารและยาส าหรบสตว (สมสมย, 2548)

1.1.3 สารพษตกคาง หมายถง สารตกคางใดในสนคาทเกดจากการใชวตถอนตราย

ทางการเกษตร และใหหมายความรวมถงกลมอนพนธของวตถอนตรายทางการเกษตรนน ไดแก สารทเกดจากการกระบวนการเปลยนแปลง (Conversion) กระบวนการสรางและสลาย (Metabolites) เกดจากการท าปฏกรยา (Reaction) หรอสงปลอมปนในวตถอนตรายทางการเกษตรทมความเปนพษ (มกอช., 2549)

1.1.4 ปรมาณสารพษตกคางสงสดทยอมรบได (Maximum residue limit; MRL)

หมายถง ปรมาณสารพษตกคางสงสดทมไดในสนคา ก าหนดโดยคณะกรรมการมาตรฐานสนคา

6

6

เกษตรและอาหารแหงชาต หรอหนวยงานทมอ านาจหนาทตามกฎหมาย มหนวยเปนมลลกรมสารพษตกคางตอกโลกรมสนคา (มกอช., 2549)

1.1.5 ชนดสารพษตกคาง (Definition of residues) หมายถง สารพษตกคาง และสารเคมทเกยวของ ซงอาจเปนชนดเดยวหรอหลายชนดรวมกน ทก าหนดใหตรวจวเคราะหเพอแสดงความสอดคลองกบปรมาณสารพษตกคางสงสดทก าหนดในมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาต 9002-2549 (มกอช., 2549)

1.1.6 คาต าสดทวเคราะหไดในเชงปรมาณ (Limit of determination; LOD) หมายถง

ความเขมขนทต าทสดของสารพษตกคางชนดหนงในสนคาแตละชนด ทสามารถตรวจวเคราะหในเชงปรมาณดวยระดบความเชอมนทยอมรบได (มกอช., 2549) 1.1.7 คาความปลอดภยของสารพษตกคางในอาหารและผลตผลทางการเกษตร หมายถง คาปรมาณสงสดของสารพษตกคางของวตถมพษ (Pesticides) ทยอมใหมไดในอาหารและผลตผลทางการเกษตร ซงมหนวยเปนน าหนกมลลกรมตอกโลกรม หรอสวนของวตถมพษตอลานสวนของน าหนกอาหาร เชน คาปลอดภยของเฟนโทรไทออนในองน เทากบ 0.5 พพเอม หมายความวา องนจะตองมสารพษตกคางของเฟนโทรไทออนนอยกวาหรอเทากบ 0.5 พพเอม ถาหากพบวามสารพษตกคางมากกวา 0.5 พพเอม อาจจะกอใหเกดอนตรายตอสขภาพและอนามยของผบรโภค และสงผลกระทบตอการสงเปนสนคาไปจ าหนายตางประเทศ อาจถกปฏเสธการน าเขาได (สมสมย, 2548) จะเหนไดวาในดานความปลอดภยอาหาร นยามของวตถอนตรายทางการเกษตร (สมอช, 2549) จะบงชถงสารเคมทมความหมายและหนาททชดเจนในการปองกนก าจดศตรพชมากกวานยามทสมสมย (2548) ระบไวส าหรบสารเคมปองกนก าจดศตรพชและสตว ในงานวจยครงน จะใชค าวาสารปองกนก าจดศตรพช แทนค าวาวตถอนตรายทางการเกษตร และทคาดหมายคอสารเคมทมจดมงหมายใชเพอปองกน ท าลาย ดงดด ขบไล หรอควบคมศตรพชและสตว หรอพชและสตวทไมพงประสงค ไมวาจะเปนการใชระหวางการเพาะปลก การเกบรกษา การขนสง การจ าหนาย หรอระหวางกระบวนการผลตสนคา อาหาร หรออาหารสตว หรอเปนสารทอาจใชกบสตวเพอควบคมปรสตภายนอกและมความหมายในภาษาองกฤษหมายถง Pesticide

7

7

2. สารปองกนก าจดศตรพช : ความส าคญ

ในประเทศไทยมการใชสารปองกนก าจดศตรพชกลมออรกาโนฟอสเฟต (Organophosphate) และคารบาเมต (Carbamate) ในการผลตผกสดอยางแพรหลาย การตกคางของสารดงกลาวในอาหารมผลตอการท างานของเอนไซมอะซตลโคลนเอสเตอเรสในรางกาย และอาจมผลตอสขภาพผบรโภค การตรวจสอบปรมาณสารเคมเกษตรกลมนไดอยางรวดเรวและบงบอกปรมาณการตกคางจงมความจ าเปนในการลดความเสยงจากการบรโภคอาหารโดยเฉพาะผกสด ในปจจบนการตรวจสอบปรมาณสารในกลมออรกาโนฟอสเฟตและคารบาเมตมหลายวธ แตโดยสวนใหญมกใชวธการตรวจสอบแบบพนจ การตรวจสอบแบบพนจเปนวธทอาศยหลกการใชสายตามนษยในการคดแยก ดงนนการตดสนใจจงขนอยกบบคคล ซงหากผพนจเกดความเหนอยลา อาจท าใหขอมลทไดจากการประเมนเปนเพยงขอมลเชงคณภาพ ทมความแปรปรวนและผดพลาดสง (ศศภา, 2554) ในการประเมนคณภาพอนๆทอาศยการตรวจสอบแบบพนจในท านองเดยวกน มการน าแถบเทยบสมาประยกตใชเพอชวยในการตรวจวดในเชงคณภาพและปรมาณแทน ซงปจจบนมการน าแถบเทยบสมาประยกตใชในการควบคมคณภาพอาหาร เชน การตรวจวดคณภาพของผก ผลไม เนอวว ปลา พซซา ชส และขนมปง เปนตน (Brosnan and Sun, 2004) การถายรปและเทคนคการวเคราะหเชงภาพถาย (Computer vision system) ยงชวยในการสรางแถบส เชน การประเมนสของผกและผลไม ท าใหแบงแยกประเภทและคณภาพของอาหารเหลานมประสทธผลเพมมากขน (Rocha et al., 2010) เปนตน

2.1 สถานการณการสงออกผกและผลไม

สวนใหญเปนการสงออกในรปผกสดแชแขง สนคาผกสด แชเยน แชแขง และแหง ในป 2557 มมลคาการสงออกเพมขน 2 เปอรเซนต โดยมปรมาณทงหมดคดเปนมลคา 1.3 ลานเหรยญสหรฐฯ โดยตลาดสงออกผกสดแชเยนแชแขงส าคญ 5 อนดบแรกของไทยในป 2557 ไดแก จน ฮองกง เวยดนาม ญปน และอนโดนเซย การสงออกผกสดแชเยนแชแขงของไทยไปญปน ตงแตป 2534 ถงป 2541 มสดสวนมากกวา 60 เปอรเซนต ของสนคาผกสงออกทงหมด

ส าหรบตลาดสหภาพยโรป (รวม 27 ประเทศ) ประเทศไทยสงออกเปนอนดบสองรอง

จากตลาดญปน ในป 2553 มลคาการสงออกไปยงตลาดสหภาพยโรปอยท 1,086 ลานบาท คดเปนสดสวนการสงออก 17.68 เปอรเซนต ของมลคาการสงออกผกสดแชเยนแชแขงทงหมด สนคาผก

8

8

สดทไทยสงออกไปยงตลาดสหภาพยโรป ไดแก หนอไมฝรง หนอไมสด ขาวโพดฝกออน กระเจยบขาว คนฉาย และผกในกลมมะเขอ กลมกะหล า ถวฝกยาว รวมทงพชผกสวนครวกลมกะเพรา โหระพา แมงลกและยหรา กลมพรกหยวก พรกชฟา และพรกขหน กลมมะระจน มะระขนก กลมมะเขอเปราะ มะเขอยาว มะเขอมวง มะเขอเหลอง มะเขอขาว และมะเขอขน กลมผกชฝรง และใบผกช เปนตน (สรนาฏ, 2554)

สวนของตลาดการสงออกผก ผลไมสด แชเยน แชแขง และแหง ตลาดหลกทสงออก

เพมขนในป 2556 ไดแก อนโดนเซย พบวามปรมาณเพมขนจากป 2556 เพมขน 141.26 เปอรเซนต และฮองกง เพมขน 28.96 เปอรเซนต โดยสนคาผกสดทงแชเยน แชแขงและแหง มมลคาการสงออกเพมขน 1.41 เปอรเซนต มลคา 217.91 ลานเหรยญสหรฐฯ ส าหรบสนคาผลไมสด มมลคาการสงออกเพมขน 7.59 เปอรเซนต มลคา 64.48 ลานเหรยญสหรฐฯ ปรมาณ 1,187,677 ตน ตลาดทส าคญคอจน ฮองกง ญปน เวยดนาม และอนโดนเซย สดสวนรวม 7.46 เปอรเซนต ส าหรบตลาดอนทมอตราการขยายตวสงไดแก เกาหลใต คดเปน 56.92 เปอรเซนต (กรมสงเสรมการสงออก, 2557)

จะเหนไดวา สนคาผกและผลไมเปนสนคาอาหารทน ารายไดเขาสประเทศจง

จ าเปนตองมการควบคมคณภาพใหเปนไปตามความตองการของลกคา และทส าคญคอ ความปลอดภยดานอาหารตองสอดคลองกบขอก าหนดทลกคาไดระบไว ในมาตรฐานและขอก าหนดของแตละประเทศ

2.2 ปจจยทสงผลกระทบตอการสงออก โดยปกตสนคาทจะน าเขาไปขายตลาดสหภาพยโรปจะตองผานการสมตรวจทดาน

น าเขา เพอควบคมเรองความปลอดภยของอาหาร สขอนามยของผบรโภค และตรวจสอบแมลงศตรพชทอาจเขามาในสหภาพยโรปได ซงถอเปนการตรวจสอบและการควบคมซ าอกครง แมวาภาครฐของประเทศผสงออกจะใหการรบรองมาตรฐานมาแลวกตาม ปญหาทผประกอบการของไทยทมกเผชญกบการสงผกผลไมสดไปยงสหภาพยโรป คอมาจากการใชสารปองกนก าจดศตรพชในปรมาณมากจนกอใหเกดสารตกคางในระดบทเกนก าหนดและใชสารปองกนก าจดศตรพชชนดทสหภาพยโรปหามใช สหภาพยโรปจะแจงเตอนในระบบ Rapid alert system for food and feed (RASFF) ท าใหมการเรยกคนสนคาจากทองตลาดในสหภาพยโรป และ/หรอปฏเสธการน าเขานน

9

9

(สรนาฏ, 2554) สงผลกระทบตอเศรษฐกจในระดบประเทศ สงผลไปยงผประกอบการรวบรวมสนคา ผจดจ าหนาย เกษตรกรผปลกและผเกยวของในหวงโซอาหารของสนคาอาหารประเภทน

ในป 2555 สหภาพยโรปมการแจงเตอนพบสารปองกนก าจดศตรพชตกคางในสนคา

พชผก ผลไมน าเขาจากประเทศไทย ผานระบบ RASFF รวม 26 รายการ มทงการแจงพบสารทไมไดรบอนญาตใหใชในสหภาพยโรป และการพบสารเคมสงเกนคามาตรฐาน (Maximum residue limit, MRL) ทก าหนด โดยรายการสารเคมทแจงพบ ไดแก โอเมทโธเอท (Omethoate), ไดเมทโธเอท (Dimethoate), ไดโครโตฟอส (Dicrotophos), ไตรอะโซฟอส (Triazophos), คารโบฟราน (Carbofuran), อพเอน (EPN), คลอไพรฟอส (Chlorpyrifos), อไทออน (Ethion), ไตรอะดมฟอส (Triadimefos), เมโทมล (Methomyl), อมดาคลอพรด (Imidacloprid), คารบารล (Carbaryl), คารเบนดาซม (Carbendazim), ไตรโฟรน (Triforine) และ โพรพลน (Propylene) และเปนการแจงเตอนพบสารปองกนก าจดศตรพชโดยเฉพาะในถวฝกยาวมากถง 12 ครง พชทไดรบแจงเตอนตรวจพบสารปองกนก าจดศตรพชรองลงมา ไดแก มะเขอ และพรก นอกจากนยงมการแจงเตอนตรวจพบสารปองกนก าจดศตรพชตกคางในพช เชน คะนา ผกชฝรง ผกชไทย เปนตน ทงนสารทสหภาพยโรปแจงเตอนนนมเพยง 4 ชนด ทไดรบอนญาตใหวางจ าหนายเพอใชก าจดศตรพชในสหภาพยโรป ไดแก โอเมทโธเอท, คลอไพรฟอส, อมดาคลอพรด และ คารเบนดาซม

กอนหนานในป 2549 กระทรวงสาธารณสข แรงงานและสวสดการของประเทศญปน

ตรวจพบสารปองกนก าจดศตรพชชนด อพเอน(EPN) ในกระเจยบของประเทศไทยทสงออกไปจ าหนายในประเทศญปนมปรมาณตกคาง 0.05 พพเอม ซงสนคานมปรมาณเกนคามาตรฐาน (MRL) ทก าหนดคอ 0.01 พพเอม (ขาวผลผลตสงออก, 2549) นอกจากนใน 2-3 ปตอมา กระทรวงสาธารณสขแรงงานและสวสดการญปนยงตรวจพบสารปองกนก าจดศตรพช อพเอน(EPN) ในผกสดไทยทสงออกเกนคา MRL ไดแก ในตะไคร 0.03 พพเอม ผกกาดขาว 0.90 พพเอม และหนอไมฝรง 0.02 พพเอม ปรมาณสารตกคางเกนก าหนดในผกน าเขาเหลาน ท าใหประเทศญปนเพมความเขมงวดในการสมตรวจผลผลตเกษตรและกกกนสนคาทสงออกจากประเทศไทยทกครง เปนปญหาผลกระทบตอภาพพจนดานความปลอดภยของอาหารและผลตผลเกษตรสงออกของไทย (ส านกงานทปรกษาการเกษตรตางประเทศ, 2550, 2551 และ 2551)

10

10

ในป 2554 รายงานของส านกงานทปรกษาการเกษตรตางประเทศแหงสหภาพยโรป ระบวา คณะกรรมาธการการยโรป (European commission)ไดประกาศใหผก 3 กลมจากไทย ไดแก ผกวงศถว (Fabaceal) ผกในวงศมะเขอ (Solanaceae) และผกในวงศกะหล า (Brassiceas) ตองถกตรวจเขม 50 เปอรเซนต ณ ดานน าเขา ทงนเปนผลมาจากการสมตรวจพบสารปองกนก าจดศตรพชตกคางระหวางการตรวจสอบและประเมนผลอตสาหกรรมการเกษตรและการสงออกของผเชยวชาญในชวงหลายปทผานมา กอนหนานเมอวนท 13 มนาคม ป 2553 EU ไดมการประกาศกฎระเบยบเพมเตมในเรองดงกลาว ใน EU official journal L 65 V 16 วาดวย Commission regulation (EC) No 212/2010 of 12 March 2010 Amending regulation (EC) No 669/2009 Implementing regulation (EC) No 882/2004 of the European parliament and of the council as regards the increased level of official controls on imports of certain feed and food of non-animal origin (สหภาพยโรป, 2554)

กฎระเบยบฉบบเพมเตมน (EC No 212/2012) ระบชนดของสารปองกนก าจดศตรพช

ททางดานน าเขาจะตองสมตรวจหาเพมขน 22 ชนด (ซงแตเดมไมมการระบ) มรายชอดงน อะซเฟต (Acephate), คารเบนดาซม (Carbendazim), คลอไพรฟอส (Chlorpyrifos),ไดเมทโธเอท (Dimethoate), มาลาไทออน (Malathion), เมทธามโดฟอส (Methamidophos), โมโนโครโตฟอส (Monocrotophos), โพรฟโนฟอส (Profenofos), ควนาลฟอส (Quinalphos), ไตรอะโซฟอส (Triazophos), อพเอน (EPN), คารบารล (Carbaryl), คารโบฟราน (Carbofuran) , คลอไพรฟอส- เอทธล (Chlorpyrifos-ethyl), อไทออน (Ethion), เมธาแลคซล (Metalaxyl), เมโทมล (Methomyl), โอเมทโธเอท (Omethoate), โปรไธโอฟอส (Prothiophos), ไตรอะไดเมฟอน (Triadimefon), ไดโครโทฟอส (Dicrotophos) และ ไตรโฟรน (Triforine)

สารทถกคดเลอกมาทงหมดน เมอประมวลจากฐานขอมลท EU ตรวจพบสารปองกน

ก าจดปองกนศตรพชตกคางในสนคาผกและจากรายงานระบบ Rapid alert system for food and feed หรอ 7 RASFF ในชวง 3 ปทผานมา ยงคงเปนการตรวจหาสารปองกนก าจดศตรพชตกคางในผก 3 ประเภทหลก อนไดแก ถวฝกยาว (Yard long beans) พกดภาษ 0708 20 00 ผกในวงศมะเขอ (Solanaceae) พกดภาษ 0709 30 00 และผกในวงศกะหล า (Brassiceas) พกดภาษ 0704 เชนเดม (สหภาพยโรป, 2554)

11

11

ผลจากการรองเรยนของประเทศสมาชก EU สงผลใหขณะน EU ตรวจเขมผกผลไมตามรายชอสารปองกนก าจดศตรพชทก าหนดไวน การตรวจสอบเปนภาระหนกของดานน าเขาทกแหงใน EU อยางไรกตามการก าหนดรายชอสารปองกนก าจดศตรพชททางประเทศสมาชกตองสมตรวจ เมอมรายชอชดเจน เปนการลดเวลาและบรรเทาภาระทเปนอย เพราะกอนหนานตองตรวจหาสารปองกนก าจดศตรพชทกชนด เนองจากไมเคยมการระบไวอยางชดเจนโดยเฉพาะในกฎระเบยบฉบบแรก สารทถกก าหนดใหประเทศสมาชกสมตรวจสวนใหญเปนสารในกลมออรกาโนฟอสเฟต รองลงมาคอกลมคารบาเมต กลมออรกาโนคลอรน และกลมไพรทรอยด ตามล าดบ (สหภาพยโรป, 2554)

การตอบสนองตอปญหาสารปองกนก าจดศตรพชตกคางเหลาน เดมอตสาหกรรมการ

ผลตผกในประเทศไทยไมไดแสดงการตอบสนองตอลกคาหรอหนวยงานของ EU ใหเหนถงการแกไขปญหา หรอการพฒนาในทางทดขน แตเนองจากสถานการณการสงออกและแนวทางการพฒนาผกสดสงออกมแนวโนมดในอนาคต ภาครฐและเอกชนจงไดหนมาแกปญหาอยางจรงจงโดยการหนมาแกปญหาอยางจรงจงโดยการตนตวเนนการสรางมาตรฐานของสนคาในระบบการเกษตรและหวงโซอปทานทงหมดไดแกการพฒนาระบบการเกษตรใหเปนไปตาม Thai good agricultural practice (Thai GAP) และพฒนาระบบ Thai GAP ใหสามารถเทยบกบ Global good agricultural practice (Global GAP) โดยคาดวาจะสามารถถอดชอสนคาไทยทถกเพงเลงออกจากรายชอสนคาควบคมของสหภาพยโรป (อจฉรา, 2555)

การปฏบตตามเกษตรทดทเหมาะสมหรอ Good agricultural practices (GAPs) ไดเนน

ใหมการแนะน าและควบคมการใชปยและสารปองกนก าจดศตรพชอยางเปนระบบ การใหความรแกเกษตรกรถงวธการทถกตองและความจ าเปนทตองปฏบตตามมาตรฐานสากล การก าหนดระบบการรบรอง (Certified) โดยองคกรทเชอถอไดระดบประเทศหรอสากล เพอทจะรบรองวาผสงออกไดมการคดเลอกสนคาทไดมาตรฐาน จากแหลงเพาะปลกทไดรบการรบรองมาตรฐาน เปนระบบทประกนคณภาพของสนคาผกผลไม เพอชวยท าใหผน าเขามความมนใจมากขน ยงไปกวานนการน าเทคโนโลยใหมเชนการใชสารฆาเชอชวยในการลางเพอลดการตกคางของสารเคมเกษตรเปนทางเลอกอกหนงทางทลดความเสยงของผกผลไมสดเพมความปลอดภยแกสนคาทงสงออกและบรโภคในประเทศ (อจฉรา, 2555)

12

12

2.3 อบตการณของโรคทเกดจากสารปองกนก าจดศตรพชในประเทศไทย

ภาวะเปนพษเฉยบพลนจากกลมสารปองกนก าจดศตรพช จดเปนปญหาทางการแพทยและสาธารณสขทส าคญปญหาหนงของประเทศและทวโลก

จากขอมลของศนยพษวทยารามาธบด ในระหวางป พ.ศ. 2544 - 2548 พบวามผปวย

ในประเทศไทยทไดรบสารพษมากกวา 23,000 ราย (Wananukul et al., 2003, 2007) โดยทกลมสารปองกนก าจดศตรพชจดเปนสาเหตทพบไดมากทสด คดเปน 39.9 เปอรเซนตของการไดรบสารพษทกชนด เมอจ าแนกกลมสารปองกนก าจดศตรพชพบวา เกดจากสารปองกนก าจดแมลง (Insecticide) พบไดมากทสดคดเปน 50 เปอรเซนตของกลมสารปองกนก าจดศตรพชทงหมด (ตารางท 1) เมอแยกชนดสารปองกนก าจดแมลงน พบสารคารบาเมตมากทสดคดเปน 26.9 เปอรเซนต สวนสารออรกาโนฟอสเฟตพบ 22.9 เปอรเซนต สารทงสองชนดรวมกนจะเปนสาเหตของภาวะเปนพษทพบไดบอยทสดในประเทศไทย (ตารางท 2) ตารางท 1 จ านวนผปวยและผทเสยชวตจากการไดรบสารปองกนก าจดศตรพช ทศนย

พษวทยารามาธบดไดใหบรการ ตงแตป พ.ศ. 2544 - 2548 โดยจ าแนกตามชนดของสาร

สารปองกนก าจดศตรพช จ านวนผปวย (เปอรเซนต) อตราการตาย (เปอรเซนต) สารปองกนก าจดแมลง (Insecticide) 50.0 9.7 สารปองกนก าจดวชพช (Herbicide) 25.1 12.2 สารปองกนก าจดหน (Rodenticide) 13.5 2.1 สารปองกนก าจดหอย (Mollusicide) 4.4 1.2 สารปองกนก าจดปลวก (Miticide) 1.5 23.1 อนๆ 5.5 2.1

รวม 100.0 8.7 ทมา: Wananukul et al. (2007)

13

13

ตารางท 2 จ านวนผปวยและผทเสยชวตจากการไดรบสารปองกนก าจดแมลง (Insecticide) ทศนย พษวทยารามาธบดไดใหบรการ ตงแตป พ.ศ. 2544-2548 โดยจ าแนกตามชนดของสาร

ชนดสารปองกนก าจดแมลง จ านวนผปวย (เปอรเซนต) อตราการตาย (เปอรเซนต)

คารบาเมต (Carbamate) 26.9 11.0 ออรกาโนฟอสเฟต (Organophosphate)

22.9 13.2

ไพรทรอยด (Pyrethriod) 20.2 0.3 ออรกาโนคลอรน (Organochlorine) 5.8 53.2 สารปองกนก าจดแมลงผสม (Combined)

13.1 0.0

อนๆ 6.4 10.1 ไมทราบสาร 4.8 7.7

รวม 100.0 10.1 ทมา: Wananukul et al. (2003, 2007)

เมอพจารณาในดานความรนแรงของโรคทเกดจากสารพษ พบวากลมสารปองกนก าจดศตรพชกอใหเกดความรนแรงของโรคและอตราการตายสง เมอเทยบกบภาวะเปนพษจากสารอนๆ ขอมลของศนยพษวทยารามาธบดรายงานวา มผเสยชวตจากกลมสารปองกนก าจดศตรพชในชวง 5 ป (2544-2548) มากกวา 800 คน ในจ านวนนเสยชวตเกดจากสารปองกนก าจดแมลง 470 คน เมอแยกตามชนดของสารพบวาวาพบสารออรกาโนคลอรน กอใหเกดอตราการตายสงสด คอ ประมาณ 53 เปอรเซนต ความชกของการเกดพษจากสารออรกาโนฟอสเฟตและคารบาเมตมคามากกวา แตสารออรกาโนฟอสเฟตและคารบาเมตกอใหเกดอตราการตายต ากวาคอประมาณ 13.2 และ 11.0 เปอรเซนต ตามล าดบ (ตารางท 2) แตเนองจากความชกของการเกดพษจากสารออรกาโนฟอสเฟตและคารบาเมตมสงมาก จงท าใหมผเจบปวยจากสารทงสองชนดนเปนจ านวนมากทสด (Wananukul et al., 2003; 2007) ภาวะเปนพษจากสารออรกาโนฟอสเฟตและคารบาเมตจงมความส าคญมาก เนองจากเปนสารพษทท าใหเกดอนตรายไดบอยทสดและมความรนแรงสง Wananukul et al. (2007)

14

14

การปนเปอนของสารปองกนก าจดศตรพชในผกตางๆ นบวาเปนปญหาความปลอดภยอาหารหนงทมผลกระทบตอผบรโภคโดยตรง โดยเฉพาะอยางยงการปนเปอนของสารปองกนก าจดศตรพชกลมออรกาโนฟอสเฟต ซงเปนทนยมของกลมเกษตรกร เนองจากปองกนก าจดศตรทเขารบกวนหรอท าลายพชผกไดอยางมประสทธภาพ แมวาสารในกลมนจะสามารถสลายตวไดเรว แตกมความเปนพษสงตอมนษยและสตว โดยจะยบย งการท างานของเอนไซมอะซตลโคลนเอสเทอเรส (Acetylcholinesterase, AChE) ซงเปนเอนไซมในพลาสมา เอนไซมชนดนท าหนาทในการท าลายอะซตลโคลน (Acetylcholine, Ach) ในเนอเยอประสาทของแมลงและสตวเลยงลกดวยนม ผลจากการยบย งการท างานดงกลาว กอใหเกดการสะสมหรอการคงของอะซตลโคลน ซงเปนสารสอประสาท มผลท าใหระบบการท างานผดปกต ดงนนหากไดรบสารพษของสารปองกนก าจดศตรพชกลมนในระดบต า ผปวยจะแสดงอาการเซองซม สบสน เปนตะครว อจจาระรวง อาเจยน ปวดศรษะ และหายใจล าบาก แตหากไดรบในระดบความเขมขนสง จะแสดงอาการชกกระตกอยางรนแรง สน กลามเนอออนแรง หมดสต และตายในทสด (Gunnell et al., 2007)

ในระยะเวลา 5 ทผานมาน (2544 – 2548) ชนดของสารออรกาโนฟอสเฟตทกอใหเกด

ภาวะความเปนพษทพบไดบอย 5 อนดบแรกในประเทศไทย ไดแก เมทลพาราไทออน, คลอไพรฟอส, เมทามโดฟอส, ไดเมโธเอท และเทมฟอส ซงแตละชนดกอใหเกดพษแตกตางกน ความรนแรงของภาวะการเกดพษมตงแตไมท าใหเกดการเสยชวตจนถงท าใหมอตราการตายสงสดถง 32.4 เปอรเซนต สารทกอใหเกดอตราการตายสง ไดแก โมโนคลอโทฟอส ไดคลอโทฟอส ไดเมโทเอท และ เมทลพาราไทออน ในขณะทไมพบผปวยเสยชวตจาก เทมฟอส (Temephos) (ตารางท 3) ส าหรบสารคารบาเมตทพบบอย ไดแก เมโทมล, คารโบฟเรน และคารบารล สารเมโทมล มฤทธรายแรงพบวาท าใหตายถง 18 เปอรเซนต (ตารางท 4) ซงเปนอตราการตายทใกลเคยงกบอตราการตายจากสารออรกาโนฟอสเฟต (Wananukul et al., 2003, 2007)

15

15

ตารางท 3 สารปองกนก าจดศตรในกลมออรกาโนฟอสเฟตบางชนดทพบไดบอยและอตราการตาย จากการไดรบสารแตละชนด

ชอสามญ จ านวน ตาย อตราการตาย (เปอรเซนต) สารออรกาโนฟอสเฟต เมทล พาราไทออน (Methyl parathion)

569 75 13.2

คลอไพรฟอส (Chlorpyrifos) เมทามโดฟอส

101 1 1.0

(Methamidophos) ไดเมโทเอท

82 12 14.6

(Dimethoate) เทมฟอส

37 6 16.2

(Temephos) โมโนโครโทฟอส

37 0 0.0

(Monocrotophos) มาลาไทออน

34 11 32.4

(Malathion) ไดโครวอท

29 4 13.8

(Dichlovos) ไดโครโทวอท

27 2 7.4

(Dicrotophos) ฟอสโฟโรไทเอต

22 5 22.7

(Phosphorothioate) 17 1 5.9 ทมา: Wananukul et al. (2003)

16

16

ตารางท 4 สารปองกนก าจดศตรพชในกลมคารบาเมตบางชนดทพบไดบอยและอตราการตายจากการไดรบสารแตละชนด

ชอสามญ จ านวน ตาย อตราการตาย (เปอรเซนต)

สารคารบาเมต เมโทมล

(Methomyl) คารโบซลแฟน

608 115 18.9

(Carbosulfan) คารบารล

268 14 5.2

(Carbaryl) 227 4 1.8 ทมา: Wananukul et al. (2003)

2.4 การใชกลมสารปองกนก าจดศตรพชในประเทศไทย ขอมลจากกรมวชาการเกษตรรายงานวาทการน าเขาสารปองกนก าจดศตรพชม

แนวโนมเพมขนเกอบทกป (ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร, 2016) ป 2553 มปรมาณการน าเขาวตถอนตรายทางการเกษตร 109,908 ตน คดเปนมลคา 19,182 ลานบาท และป 2557 มปรมาณการน าเขาเทากบ 134,377 ตน คดเปนมลคา 19,357 ลานบาท (ภาพท 1)

17

17

ภาพท 1 ปรมาณและมลคาการน าเขาวตถอนตรายทางการเกษตร ป 2553-2557 ทมา: ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร (2016) 3. ประเภทของสารปองกนก าจดศตรพชทางการเกษตร

3.1 การจ าแนก

สมอช. (2549) ไดใหนยามของวตถอนตรายทางการเกษตร ในขณะทชชาต (2548) ไดระบวาวตถมพษในทางการเกษตรมความหมายเชนเดยวกบวตถอนตรายในทางการเกษตร ซงในทนหมายรวมถงสารปองกนก าจดศตรพช

ชชาต (2548) ไดจ าแนกวตถมพษ แบงออกไดเปน 5 ประเภท ขนกบแหลงทมา

ลกษณะการใชงาน สตรโครงสรางทางเคม ลกษณะการเขาท าลาย หรอระดบความเปนพษในรปของ LD50 ดงน

0

50000

100000

150000

200000

2553 2554 2555 2556 2557

Column 1 Column 2ปรมาณ (ตน) มลคา (ลานบาท)

18

18

1. แหลงทมาของสาร เชน - สารสงเคราะห - สารสกดจากพช - สารชวภาพ - สารทมาจากการใชเทคโนโลยดานพนธวศวกรรม 2. ลกษณะการใชงาน เชน - สารก าจดแมลง (Insecticides) - สารก าจดโรคพช - สารก าจดเชอรา (Fungicides) - สารก าจดวชพช (Herbicides) 3. สตรโครงสรางทางเคม - กลมออรกาโนคลอรน (Organochlorine) - กลมออรกาโนฟอสเฟต (Organophosphorus/ Organophosphate) - กลมไพรทรอยด (Pyrethroid) - กลมคารบาเมต (Carbamate) - กลมอนลน (Aniline) - กลมฟนอกซแอซค (Phenoxyacetic acid) 4. ลกษณะการเขาท าลายศตรพช เชน - กลมกนตาย - กลมถกตวตาย - กลมดดซม - กลมรมควน 5. ความเปนพษ ไดแก - กลมพษรายแรงมาก LD50 < 5 mg/kg - กลมพษรายแรง LD50 5 – 50 mg/kg - กลมพษปานกลาง LD50 50 – 500 mg/kg - กลมพษนอย LD50 > 500 mg/kg

19

19

3.2 ชนดของสารเคมปองกนก าจดศตรพช สารเคมทใชในการปองกนก าจดศตรพชเปนกลมสารเคมทสวนใหญเปนสารเคม

สงเคราะห น ามาใชควบคม ปองกน และก าจดศตรพชรวมทงศตรสตวดวย สารเคมทางการเกษตรเหลานทนยมใชไดแก สารเคมก าจดวชพชหรอยาฆาหญา สารเคมก าจดแมลงหรอสารก าจดศตรพช สารเคมปองกนก าจดโรคพช ไดแก สารเคมก าจดเชอรา สารเคมก าจดไร (Acaricides) สารเคมปองกนก าจดปลวก (Termite control) และสตวชนดอนๆ อกหลายชนด นอกจากนสารปองกนก าจดศตรพชยงสามารถแบงกลมตามชนดของสารเคม โดยสารปองกนก าจดศตรพชทมการใชในการเกษตรในปจจบนสามารถแบงออกไดเปน 4 กลม ตามชนดของสารเคมดงน

3.2.1 กลมออรกาโนคลอรน (Organochlorine)

เปนกลมของสารเคมทมคลอรนเปนองคประกอบ สารเคมในกลมนสวนใหญเปนสารเคมทมพษไมเลอกหรอเจาะจงชนดแมลง (คอเปนพษตอแมลงทกชนด) สลายตวชา ท าใหพบตกคางในหวงโซอาหารและสงแวดลอมไดนาน บางชนดตกคางไดนานหลายสบป ปจจบนประเทศสวนใหญทวโลกจะไมอนญาตใหใชสารเคมในกลมน หรอมการควบคมการใช ไมอนญาตใหใชอยางเสร เพราะมผลกระทบดานสขภาพและสงแวดลอมอยางเหนไดชด (พาลาภ, 2540)

ตวอยางสารปองกนก าจดศตรพชในกลมนคอ ดดท (DDT) ลนเดน

(Lindane), คลอเดน (Chlordane) เอนโดซลฟาน (Endosulfan) เปนตน นอกจากดดทแลวสารเคมในกลมไซคลอดน (Cyclodiene) ไดแก ออลดรน (Aldrin) เอนดรน (Endrin) ไดเอลดรน (Diethylamide) และเฮปตาคลอ (Heptachlor) (พาลาภ, 2540)

ดงนนในประเทศไทย ตงแตปลายป พ.ศ. 2544 เปนตนมา กรมควบคมโรค

กระทรวงสาธารณสขจงไมอนญาตใหใช ดดท ในการควบคมไขมาลาเรย โดยใหใชสารทดแทนในกลมไพรทรอยด เชน เดลตาเมทรน (Deltamethrin) ไซเปอรมทรน (Cypermethrin) และไบเฟนธรน (Bifenthrin) ความเปนพษของสารปองกนก าจดศตรพชในกลมนคอจะดดซบไดดทางล าไสและผวหนง เมอไดรบในปรมาณมากพอ จะเกดผลกระทบตอการท างานระบบประสาท โดยเฉพาะสมองและสวนทควบคมระบบหายใจ

20

20

3.2.2 กลมออรกาโนฟอสเฟต

สารปองกนก าจดศตรพชกลมออรกาโนฟอสเฟตคอสารอนทรยทมฟอสฟอรสเปนองคประกอบส าคญ สตรโครงสรางพนฐานทางเคมเปนกลมอนพนธของเอสเทอร เอมน หรอไทออลของกรดฟอสฟอรก (Phosphoric acid) กรดฟอสโฟนก (Phosphonic acid) (สมง และยพา, 2543) สารเคมในกลมนจะมความเปนพษรนแรงมากกวากลมอน โดยเปนพษทงกบแมลงและสตวอนๆ ทกชนด แตสารในกลมนจะยอยสลายไดเรวกวากลมแรก (3.2.1)

สารกลมออรกาโนฟอสเฟตสามารถยบย งการท างานของเอนไซมอะซตล

โคลนเอสเตอเรส (AChE) ซงเปนเอนไซมทพบในเนอเยอสวนตางๆ ของสตว รวมทงพบในอวยวะทท าใหเกดไฟฟาของปลา เมดเลอดของสตวเลยงลกดวยนม เปนตน และผลจากการยบย งการท างานดงกลาว ท าใหเกดการคงของสารอะซตลโคลน (ACh) ตามต าแหนงตางๆ ของระบบประสาทอตโนมตและในสมอง ซงสงผลใหเกดความผดปกตของระบบประสาท (วภา, 2541) แตความแตกตางของปฏกรยาระหวางเอนไซมกบสารกลมออรกาโนฟอสเฟต และเอนไซมกบอะซตลโคลน คออตราเรวของการท าปฏกรยา ปฏกรยาระหวางเอนไซมกบสารกลมออรกาโนฟอสเฟตเกดขนชามาก และเอนไซมอะซตลโคลนเอสเตอเรสจงไมสามารถกลบคนสภาพเดม ท าใหไมสามารถท าหนาทท าลายอะซตลโคลนไดตามปกต ดงนนเมอมอะซตลโคลนสะสมมากๆ จะท าใหระบบประสาทถกกระตนอยตลอดเวลา แมลงจงแสดงอาการผดปกต คอ สน หรอชก เปนอมพาตและตายในทสด (สภาณ, 2537)

การแบงสารกลมออรกาโนฟอสเฟตยงสามารถแบงตามลกษณะการใช ในทาง

ปฏบตสามารถแบงเปนกลมยอยได 4 กลมดงน (สภาณ, 2537)

กลมท 1 เปนสารกลมออรกาโนฟอสเฟตทมพษฆาแมลงโดยการสมผส และมความคงทนต า สารในกลมนมคณสมบตละลายน าไดนอยและสลายตวไดงายโดยปฏกรยาไฮโดรลซส (Hydrolysis) มความเปนพษตอสตวเลอดอนสง ตวอยางสารในกลมนไดแก เมวนฟอส (Mevinphos) (ปจจบนวตถอนตรายหามใชทางการเกษตร) และ เตตราคลอรวนฟอส (Tetrachlorvinfos) ซงนยมใชปองกนก าจดหมดผกกาด เพลยไฟขาวโพด หนอนกระทผก หนอนเจาะตนออย เปนตน

21

21

กลมท 2 เปนสารกลมออรกาโนฟอสเฟตทมพษฆาแมลงโดยการสมผสเชนเดยวกน แตสามารถดดซมผานเขาไปในพชไดบางเลกนอย ท าใหออกฤทธฆาแมลงไดนานขน มความคงทนปานกลาง เมอฉดพนบนพชจะซมผานเขาในพชบรเวณนนๆ ไดแตไมมการเคลอนยายภายในตนพช ตวอยางสารปองกนก าจดศตรพชในกลมนไดแก มาลาไทออน (Malathion) (ใชปองกนก าจดแมลงปากดด เชน เพลยออน เพลยหอย และเพลยแปง) พาราไทออน (วตถอนตรายหามใชทางการเกษตร) และ คลอไพรฟอส (ใชปองกนก าจดเพลยออน เพลยจกจน หนอนกระท หนอนเจาะสมอฝาย ฯลฯ) เปนตน มรายงานพบวา คลอไพรฟอสตกคางในขาวโพดฝกออน คาดวาการตกคางนนเกดจากการคลกเมลดขาวโพดหรอการปฏบตของเกษตรกรทใชคลอไพรฟอสมากเกนไป เนองจากคลอไพรฟอสเปนสารประเภทไมเคลอนยาย (Non systemic insecticide)

กลมท 3 เปนสารกลมออรกาโนฟอสเฟตทมพษฆาแมลงประเภทเคลอนยายได

(Systemic insecticide) สารในกลมนละลายไดในไขมนและละลายน าไดด สามารถซมผานชนไขทผวใบพชและเยอลโพโปรตน (Lipoprotein)ได และสามารถผานเขาไปในไซเลม (Xylem) และโฟลเอม (Phloem) มการล าเลยงเคลอนยายไปยงสวนตางๆ ของตนพช ออกฤทธเปนพษตอแมลงกดกนหรอดดกนพชในสวนนนๆ ได ซงขอดของสารกลมนคอ ไมถกชะลางจากพชโดยน าหรอน าฝน และสามารถปองกนการท าลายของแมลงไดทกสวนของพช แมไมไดรบสารโดยตรงกตาม ตวอยางสารปองกนก าจดศตรพชในกลมน ไดแก โมโนโครโตฟอส (ปจจบนเปนวตถอนตรายหามใชทางการเกษตร) ไดเมทโธเอท (ใชปองกนก าจดเพลยออน เพลยไฟ แมลงวนทอง หนอนชอนใบ เปนตน) และโฟเลต (วตถอนตรายหามใชทางการเกษตร)

กลมท 4 เปนสารกลมออรกาโนฟอสเฟตทมพษทางการหายใจ เปนสารเคมซง

มคาความดนไอคอนขางสง จงมการระเหยเปนไอไดในสภาพอณหภมปกต และไอระเหยนนมพษฆาแมลงได เปนสารทมพษตอสตวเลอดอนสง แตเสอมสลายเรวมาก ตวอยางสารปองกนก าจดศตรพชในกลมน ไดแก ไดโครวอท (ใชปองกนก าจดเพลยออน เพลยไฟ หนอนกระท หนอนเจาะล าตน)

22

22

เนองจากความเปนพษของสารในกลมน คอ เปนพษตอแมลงและสตวเลยงลกดวยนม ความเปนพษจงขนกบปรมาณของสารปองกนก าจดศตรพชทเขาสรางกาย ท าใหการสงสญญาณประสาทในสมองเสอมลง มผลตอระบบสมผสการเคลอนไหว และการท างานของระบบหายใจ การเสยชวตเนองจากระบบหายใจถกกดไว

หากแบงสารปองกนก าจดศตรพชในกลมนตามระดบความเปนพษ ตวอยาง

สารปองกนก าจดศตรพชทมพษรายแรงมากคอ โมโนโครโตฟอส, พาราไธออน เมทธล เมทธามโดฟอส สวนชนดสารก าจดศตรพชทมพษปานกลาง ไดแก ไดโครวอท ไตรอะโซฟอส คลอไพรฟอส ไดเมทโธเอท ไดอะซนอล ตวอยางความเปนพษของสารปองกนก าจดศตรพชกลมออรกาโนฟอสเฟตบางชนดไดแสดงในตารางท 5 ดงน

23

23

ตารางท 5 ความเปนพษของสารปองกนก าจดศตรพชกลมออรกาโนฟอสเฟตทนยมใชใน ประเทศไทย

ทมา: นนทนา และคณะ (2552)

ชอสามญ ความเปนพษ LD50 (mg/kg) อะซเฟต (Acephate) 866-945 อะซนฟอส-เมทธล (Azinphos-methyl) 5-20 คารโบพโนไธออน (Carbophenothion) 6.8-36.9 คลอเฟนวนฟอส (Chlorfenvinphos) 10-30 คลอไพรฟอส (Chlorpyrifos) 97-276 คมาฟอส (Coumaphos) 56-230 ไซอาโนเฟนฟอส (Cyanofenphos) 89 ดมตอน (Demeton) 2.5-12 ไดอะซนอน (Diazinon) 300-400 ไดคลอวอส (Dichlovos) 56-80 ไดโครโตฟอส (Dicrotophos) 22 ไดซนโฟตน (Disulfoton) 2-12 อ พ เอน (EPN) 26 อทรมฟอส (Etrimfos) 1,800

24

24

หากแบงประเภทของความเปนพษตอรางกายมนษย ในรป LD50 องคการอนามยโลกไดจดล าดบความรนแรงของสารเคมในรป LD50 โดยค านวณบนฐานของการทดลองกบสตวทดลอง เชน หน ซงจะคดจากปรมาณของสารเคมเปนมลลกรมตอน าหนกตวหนเปนกโลกรมทมผลตอการฆาหนจ านวน 50 เปอรเซนต ของหนทดลองทงหมด ในกรณของสารเคมกลมออรกาโนฟอสเฟตเมอจดประเภทสารกลมนจากระดบความรนแรงนอยถงรายแรงยง แสดงไดดงตารางท5

3.2.3 กลมคารบาเมต (Carbamate)

เปนสารปองกนก าจดศตรพชทใชไดอยางกวางขวาง โดยเฉพาะแมลงชนดปากดด และศตรพชทอยในดน เชน ไสเดอนฝอย และหอยทาก สารปองกนก าจดศตรพชในกลมนมทงทเปนพษรายแรงและพษปานกลาง มระยะเวลาในการตกคางสน ถามการใชสารปองกนก าจดศตรพชอยางถกตองมความปลอดภยสงแกผบรโภค ความเปนพษของสารกลมนคลายกนกบสารปองกนก าจดศตรพชในกลมออรกาโนฟอสเฟต แตรางกายของคนทไดรบสารปองกนก าจดศตรพชกลมนจะกลบคนสภาวะปกตไดเรวกวา ตวอยางสารปองกนก าจดศตรพชในกลมนคอ สารปองกนก าจดศตรพชทมพษรายแรงไดแก คารโบฟแรน และเมโทมล สวนสารปองกนก าจดศตรพชทมพษปานกลางไดแก เมทไทโอคาร (Metiocar) และคารบารล ส าหรบคา LD50 ของสารปองกนก าจดศตรพชกลมคารบาเมต แสดงในตารางท 6 ทงนบางชนดมชอทางการคาทจ าหนายทวไปในทองตลาดไดรวบรวมและแสดงในตารางท 7

ตารางท 6 ความเปนพษของสารปองกนก าจดศตรพชกลมคารบาเมตทนยมใชในประเทศไทย

ทมา: นนทนา และคณะ (2552)

ชอสามญ ความเปนพษ LD50 (mg/kg) ออลดคารบ (Aldicarb) 7 เบนฟราคารบ(Benfuracarb) 138 เมโทมล (Methomyl) 17-24 คารบารล (Carbaryl) 500-850 คารโบฟแรน (Carbofuran) 11

25

25

ตารางท 7 ชอสามญ และชอการคาสารปองกนก าจดศตรพชในกลมคารบาเมตบางชนด

ชอสามญ ชอการคา พษรายแรง ออลดคารบ (Aldicarb) เทมค, ออลดคารบ, แอมบช ออกซามล (Osamine) ไวเดท แอล, ออกซามล คารโบฟแรน (Carbofuran) ฟราดาน, คราแทร, คามดาน เมโทมล (Methomyl) แลนแนท, นดรน, นวเรน ฟอรมตาเนท ไฮโดรคลอไรด (Phometanate hydrochloride)

ไดคารโซล, คารโซล

พษปานกลาง โปรมคารบ (Promecarb) คารบามลท เมไธโอคารบ (Methiocarb) เมซโรล, ดราซา โพรพอกเซอร (Propoxur) ไบกอน, อนเดน, ซนไซด พรมคารบ (Pirimecarb) พรเมอร, ราปด, เฟอรโนส คารบารล (Carbaryl) เซวน, คารบารล, เอส.แอล. บพเอมซ (BPMC) ฮอพซน, ไบคารบ, บสซา ไธโอไดคารบ (Thiodicarb) ลารวน

ทมา: มณฑนา (2529)

3.2.4 กลมไพรทรม และสารสงเคราะหไพรทรอยด (Pyrethrum and Pyrethroides)

เปนสารเคมก าจดแมลงทมในธรรมชาต สกดไดจากดอกไมตระกลเบญจมาศ (Dendranthemum grandiflora) บางชนด มประสทธภาพท าใหแมลงตายรวงจากพชไดเรว มพษตอสตวเลยงลกดวยนมต า เนองจากคณสมบตดงกลาวจงมการสงเคราะหสารเลยนแบบไพรทรม เรยกวาไพรทรอยด (Pyrethriods) เชน แอลเลนทรน (Allerthrin), เตตระเมทรน (Tetramethrin) เปนตน สารเคมกลมนเปนสารเคมทใชปองกนก าจดศตรพชทนยมใชกนมากในปจจบน เพราะมการสลายตวไดเรว สามารถใชทดแทนสารเคมในกลมออรกาโนฟอสเฟตและคารบาเมต (กรมวชาการเกษตร, 2542)

26

26

ไพรทรน เปนสารกลมไพรทรอยดไดพฒนาสตรจากสารธรรมชาต คอ (Pyrethrins) ซงมสมบตไมคงสภาพ ไมทนตอแสง ตอมาไดการปรบเปลยนหมฟงกชน (Functional group) เปนหลายรปแบบ ท าใหไดสารในกลมนเพมขนอกหลายชนด ซงมความเปนพษ การคงสภาพและมประสทธภาพตางๆกน การทสารกลมไพรทรอยดมแนวโนมทไดรบความนยม เนองจากยอยสลายเรวในรางกายคนและสตว (กรมวชาการเกษตร, 2542) สมบตทดของสารกลมนคอใชก าจดแมลงไดทกระยะการเจรญเตบโต ออกฤทธเรว และคงสภาพการออกฤทธนาน (ทนแสง) ใชปรมาณนอยมาก ไมมผลกระทบตอสงแวดลอม เพราะไมถกชะลาง หรอสลายเรวโดยจลนทรยและปฏกรยาไฮโดรไลซส ราคาถกจงประหยดคาใชจาย สามารถผลตสตรทตดทน ไมถกฝนชะลาง ผสมรวมกบสารอนได ไมท าใหผลผลตเสยคณภาพ นอกจากนนยงมกลนไมเหมนรบกวน มความเปนพษต าเมอเทยบกบออรกาโนฟอสเฟตและคารบาเมท แตขอเสยคอจะมระยะการดอยาไดเรว และมราคาแพงกวาสารก าจดศตรพชในกลมอนๆ (พระศกด และคณะ, 2549)

สารปองกนก าจดศตรพชในกลมนจะเปนพษตอระบบประสาทของแมลง ท า

ใหแมลงสลบในทนท และตายในทสด แตมความเปนพษตอคนและสตวเลอดอนต า ในรายทไดรบเขาไปในปรมาณมากมการออกฤทธโดยตรงตอระบบประสาท ท าใหเกดการชกกระตก และเปนอมพาต ทงนอนตรายอาจเกดจากตวท าละลาย เชน น ามนกาด ซงมพษมากกวาไพรทรม ตวอยางสารก าจดศตรพชในกลมนคอ เพอเมทรน, ไซเปอรมทรน และ เฟนวาเลอเรต (Fenvalerate) ส าหรบสารปองกนก าจดศตรพชกลมไพรทรอยดสงเคราะห (Synthetic pyrethriods) ซงเปนสารปองกนก าจดศตรพชทสงเคราะหลอกเลยนแบบสารธรรมชาตไพรทรม (Pyrethrum) ไดแก ไซเปอรมทรน,ไซยาโลตรน (Cyhalothrin), ไซฟลทรน (Cyfluthrin) และ เฟนวาเลอเรต (Fenvalerate) คา LD50 ของสารปองกนก าจดศตรพชกลมไพรทรอยดสงเคราะหแสดงในตารางท 8

27

27

ตารางท 8 ความเปนพษของสารปองกนก าจดศตรพชกลมไพรทรอยดสงเคราะหทนยมใชในประเทศไทย

ทมา: พระศกด และคณะ (2549) 3.3 อาการพษทเกดจากสารปองกนก าจดศตรพช

กลมอาการ (Syndromic) เปนกลมของอาการ (Signs) และอาการแสดง (Symptoms) ของการเกดพษจากสารปองกนก าจดศตรพชทเกดกบระบบตางๆ ของรางกาย อาการแสดงการเกดพษจากสารปองกนก าจดศตรพชก าจดศตรพช มทงชนดเฉยบพลนและเรอรง ซงมทงอาการทสงเกตเหนไดจากภายนอก และอาการทผรบสารเคมรสกจากความผดปกตภายในของรางกาย ซงมองไมเหนจากภายนอก และการรบทราบอาการจากการสอบถามพดคย (นนทนา และคณะ, 2552)

อาการพษของสารปองกนก าจดศตรพชแบงตามกลมสารเคมเปนกลมใหญๆ ตามผลทม

ตอรางกายของมนษยสรปโดยยอไดดงน (นนทนา และคณะ, 2552)

1) ออรกาโนคลอรนมผลตอระบบประสาทสวนกลางในระยะยาว 2) ออรกาโนฟอสเฟตมผลตอระบบประสาท สงผลตอรางกายในระยะยาว 3) คารบาเมตมผลตอระบบประสาทในระยะสน 4) ไพรทรอยดสรางความระคายเคองตอรางกายภายนอก 5) ไธโอคารบาเมตสรางความระคายเคองตอรางกายภายนอก เชน ตา ผวหนง 6) พาราควอทเปนสารก าจดวชพช สรางความระคายเคองตอผวหนง แตหากเขาส

ระบบการไหลเวยนของโลหต ผานทางผวหนงหรอบาดแผล จะสงผลรนแรงตอการท างานของอวยวะส าคญภายในรางกาย เชน ตบ และไต

ชอสามญ ความเปนพษ LD50 (mg/kg) ไซเปอรมทรน (Cypermethrin) 4,123 ดคามธรนหรอเดลตามธรน (Decamethrin or Deltamethrin)

128.5-38.7

เปอรมธรน (Permethrin) มากกวา 4,000

28

28

ตารางท 9 ระดบความรนแรงจากพษของสารเคมในแตละระดบ

ระดบความรนแรง คา LD50 (mg/kg ของน าหนกหนทดลอง) เมอรบสารปองกนก าจดศตรพชทางปาก ชนดผง ชนดน า

1a = ระดบอนตรายรายแรงยง 5 มลลกรม หรอนอยกวา 20 มลลกรม หรอนอยกวา 1b = ระดบอนตรายรายแรงมาก 5 – 50 มลลกรม 20 – 200 มลลกรม II = ระดบอนตรายปานกลาง 50 – 500 มลลกรม 200 – 2000 มลลกรม III = ระดบอนตรายนอย 500 – 2000 มลลกรม 2000 – 3000 มลลกรม IV = ระดบอนตรายนอยทสด มากกวา 2000 มลลกรม มากกวา 3000 มลลกรม ทมา: นนทนา และคณะ (2552) ตารางท 10 ความเปนพษของสารปองกนก าจดศตรพช

ทมา: จนตนา (2542)

ระดบความเปนพษ

พษทางปาก LD50 mg/kg

ความเขมขนโดยประมาณ(เสยชวต

ส าหรบผใหญ)

ตวอยางชอสาร

พษรายแรงยง <5 2-3 หยด เมวนฟอส, (Mevinphos) พาราไธออน เมทธล (Parathion-methyl )

พษรายแรง 5-50 2-3 หยด - 1 ชอนชา โมโนโคลโธฟอส (Monocrotophos) เมทธามโดฟอส (Methamidophos), ฟอสฟามดอน (Phosfamedon), อะซลฟอส เอทธล (Azinphos ethyl)

พษปานกลาง 50-500 1 ชอนชา -2 ชอนโตะ ไดอะซนอล (Diazinon) พษนอย 500-5,000 30 - 450 มลลลตร ไดเมทโธเอท (Dimethoate),

มาลาไทออน (Malathion)

29

29

ในทนออรกาโนฟอสเฟตจดอยในสารเคมทมความเปนพษรายแรงยง เชน เมวนฟอส (Mevinphos) และ พาราไธออน-เมทธล (Parathion-methyl) ความเปนพษรายแรงมาก เชน โมโนโครโตฟอส, เมทธามโดฟอส, ฟอสฟามดอน (Phosphamedon) และ อะซลฟอส เอทธล ความเปนพษปานกลาง เชน ไดอะซนอล (Diazinon) และมความเปนพษนอย เชน ไดเมทโธเอท และ มาลาไทออน (ตารางท 10) 4. สารออรกาโนฟอสเฟตและคารบาเมต 4.1 โครงสรางทางเคมและความแตกตางของโครงสรางทางเคมของกลม Funchional group สารออรกาโนฟอสเฟตเปนสวนประกอบซงเปนสารอนพนธของกรดฟอสฟอรก (Phosphoric acid, HPO4) หรอกรดไธโอฟอสฟอรก (Thiophosphoric acid, HSPO3) ถงแมมโครงสรางหลกเหมอนกน ทท าใหมคณสมบตรวมกน แตโครงสรางรองทแตกตางกนคอ กลม R ทเปนกลมเมธลหรอเอธลท าใหออรกาโนฟอสเฟตแบงไดเปนสองกลมคอ ไดเมธลออรกาโนฟอสเฟต และไดเอธลออรกาโนฟอสเฟต สวนพนธะระหวางฟอสฟอรสกบออกซเจนหรอซลเฟอรทแตกตางกน ท าใหแบงสารออรกาโนฟอสเฟตไดเปนกลมออกซอน และกลมไธออน หรอจากพนธะระหวางฟอสเฟตและกลมอลคล (Alkyl) ท าใหแบงไดเปนกลมฟอสเฟต ฟอสโฟเนต หรอฟอสโฟรามเดต ความแตกตางเหลานท าใหสารแตละชนดกอใหเกดลกษณะทางคลนกหรออาการเนองจากความเปนพษของแตละสารทแตกตางกน (วนยและคณะ, 2552)

ภาพท 2 โครงสรางทางเคมของสารในกลมออรกาโนฟอสเฟต ทมา: วนยและคณะ (2552)

30

30

ตารางท 11 โครงสรางทางเคมของสารในกลมออรกาโนฟอสเฟต

กลมออกซอน กลมไธออน

กลมออกซอน (Oxon) พนธะคของฟอสฟอรสและออกซเจนจะเปน

กรดฟอสฟอรก

กลมไธออน (Thion) พนธะคระหวางฟอสฟอรสและซลเฟอรจะ

เรยกวาเปนไธโอฟอสฟอรก

สารกลมฟอสเฟต (Phosphate)

พนธะของฟอสฟอรสทเหลอทง 3 จบกบสารกลมอนโดยมออกซเจนคนกลาง

สารกลมไธโอฟอสเฟต (Thiophosphate) หรอ ฟอสโฟโรไธเอต (Phosphorothioate) พนธะของฟอสฟอรสทเหลอทง 3 จบกบสาร

กลมอนโดยมออกซเจนคนกลาง

สารกลมฟอสโฟโรไธโอเอต (Phosphorothioate)

พนธะใดพนธะหนงของฟอสเฟตเปลยนจากจบกบออกซเจนเปนซลเฟอร โดยไมตองค านงวา

เปนพนธะคหรอพนธะเดยว

สารกลมไธโอฟอสเฟต (Thiophosphate) หรอ ฟอสโฟโรไธเอต (Phosphorothioate) สารกลมพนธะใดพนธะหนงของฟอสเฟตเปลยนจากจบกบออกซเจนเปนซลเฟอร โดยไมตองค านงวาเปนพนธะคหรอพนธะเดยว

31

31

ตารางท 11 (ตอ)

ทมา: ดดแปลง วนยและคณะ (2552)

กลมออกซอน กลมไธออน

กลมฟอสโฟโรไธโอเลต (Phosphorothiolate) พนธะระหวางฟอสฟอรสและซลเฟอรเปนพนธะเดยวเทานนและยงมพนธะคระหวาง

ฟอสฟอรสกบออกซเจน

กลมฟอสโฟโรไดไธโอเอต (Phosphorodithioate)

มสองพนธะทเปนซลเฟอร

กลมฟอสโฟเนต (Phosphonate) หรอ ฟอสโฟโนไธเอต (Phosphonothioate) พนธะหนงของฟอสฟอรสจบกบกลมสารอนโดยตรงโดยไมมอะตอมของออกซเจนหรอ

ซลเฟอรคนกลาง

กลมฟอสฟเนต (Phosphinate) หรอ ฟอสฟโนไธโอเอต (Phophinothioate) มสองพนธะทไมมออกซเจนหรอซลเฟอร

คนกลาง

ฟอสโฟรามเดต (Phosphoramidate) หรอ ฟอสโฟโรอมเดต (Phosphoroamidate) หรอ ฟอสโฟรามโดไธโอเอต (Phosphoramidothioate)

ในกรณทพนธะเดยวเปลยนเปนพนธะระหวางฟอสฟอรสกบไนโตรเจน

32

32

สารปองกนก าจดศตรพชในประเทศไทยทเปนสารออรกาโนฟอสเฟตสวนใหญมกจะมโครงสรางฟอสโฟโรไธโอเอต (Phosphorothioate) ฟอสโฟโรไดโธเอต (Phoaphorodithioate) และฟอสเฟต (Phosphate) ตามล าดบ โครงสรางพนฐานทตางกนนกอใหเกดความแตกตางของการท าปฏกรยาและความเปนพษทกลาวคอ กลมออกซอนออกฤทธไดเรวกวากลมไธออนทมสวนโครงสรางในสวนอนเหมอนกน (Kwong, 2002) ตวอยางเชน พาราออกซอน (Paraoxon) ออกฤทธเรวกวา พาราไธออน (Parathion) เนองจากสารไธออนเปนรปทไมมฤทธ (Inactive form) จะตองถกรางกายเมตาบอไลต (Metabolize) ใหกลายเปนรปออกซอนเสยกอนจงจะออกฤทธได อยางไรกดสารไธออนละลายในไขมนไดดกวาออกซอน จงมการกระจายตวและสะสมในรางกายไดมากกวา เปนผลใหเมอเขาสรางกายแลวจะอยไดนานกวาออกซอน (Vale, 1998) สารทมโครงสรางเปนฟอสโฟเนตและไธโอฟอสโฟเนตมฤทธยบย งเอนไซมอะซลตลโคลนเอสเตอเรส (Acetylcholinesterase, AChE) ไดดทสด โดยมฤทธมากกวาสารกลมฟอสเฟตหรอไธโอฟอสเฟต สวนใหญกลมฟอสโฟรามเดตมฤทธในการยบย งเอนไซมอะซลตลโคลนเอสเตอเรสไดออนทสด (Worek et al., 2004) โครงสรางของสารออรกาโนฟอสเฟต กลม R1 และ R2 มกเปนสารประกอบของไฮโดรคารบอน เชน กลมแอลคล (Alkyl) หรอแอลรล (Alryl) พบวาถา R ทมลกษณะเปนสารโซสาขา (Branch chain) หรอสายโซยาว (Long chain) จะมคณสมบตยบย งเอนไซมอะซลตลโคลนเอสเตอเรส ไดมากกวาทเปนสายโซสน (Short chain) สารออรกาโนฟอสฟอสเฟต สวนใหญมกม R1 และ R2 เหมอนกนและมกจะเปนสารกลมเมธล (Methyl, CH3) หรอสารกลมเอธล (Ethyl, C2H5) เปนสวนใหญ ท าใหสามารถแบงสารออรกาโนฟอสเฟต โดยอาศยคณสมบตนออกเปนกลมไดเมธลออรกาโนฟอสเฟต และสารกลมไดเอธลออรกาโนฟอสเฟต จากการศกษาพบวาสารไดเมทธลออรกาโนฟอสเฟต จะมความเรวในการยบย งเอนไซมอะซลตลโคลนเอสเตอเรสชากวากลมไดเอทธลออรกาโนฟอสเฟต(Worek et al., 2004) แตจะท าใหเกดปฎกรยาทเกดขนไดเอง (Spontaneous reactivation) และภาวะการเรง (Ageing) ของเอนไซมอะซลตลโคลนเอสเตอเรสเรวกวากลมไดเอธลออรกาโนฟอสเฟต (Eyer, 2003)

ส าหรบกลม X เรยกวา “Leaving group” เปนสวนหนงของโมเลกลของออรกาโนฟอสเฟต ทจะท าปฏกรยากบเอนไซมอะซลตลโคลนเอสเตอเรส กลม X มกเปนไฮโดรคารบอนหลายรปแบบตางๆกน เชน สารประกอบแอลแฟตก (Aliphatic) สารประกอบอะโรมาตก

33

33

(Aromatic) สารประกอบเฮเทอโรไซคลก (Heterocyclic) หรอกรดอนนทรยทมความเปนประจลบเชน ฟลออไรด (Fluoride) หรอไซยาไนด (Cyanaye) กได เมอสารออรกาโนฟอสเฟตท าปฏกรยากบเอนไซมอะซลตลโคลนเอสเตอเรส กลม X จะแยกตวออกจากฟอสเฟตเปนกลมอสระทจะถกท าลายตอไป ความหลากหลายของกลม X ท าใหเกดเปนสารออรกาโนฟอสเฟต ชนดตางๆ ซงกลม X นมผลตอความสามารถของสารในการท าปฏกรยากบเอนไซมอะซลตลโคลนเอสเตอเรสเชนกน (วนยและคณะ, 2552)

ความแตกตางของโครงสรางทางเคมของกลม Funchional group ไมวากลม R1, R2 หรอ X ท าใหระดบการออกฤทธและความเปนพษของสารแตละกลมยอยแตกตางกนออกไป

สารกลมคารบาเมตเปนเอสเตอร (Esters) ของกรดคารบามก (Carbamic acid) มสตร

โครงสรางหลกแสดงดงภาพท 3 กลม R1 และ R2 อาจจะเปนไฮโดรคารบอนหรอไฮโดรเจนกได สวนใหญจะม R1 หรอ R2 ต าแหนงใดต าแหนงหนงเปนกลมเมธล และอกต าแหนงหนงเปนไฮโดรเจน จงเรยกสารกลมนวา “เมธลคารบาเมต (Methylcarbamate)” และเรยกวา “ไดเมธลคารบาเมต (Dimethylcarbamate)” หากทงสองกลม R1 และ R2 เปนกลมเมธล สวนกลม X อาจจะเปนฟนล (Phenyl) หรอเฮเทอโรไซคลก (Heterocyclic) หรอสายของไฮโดรคารบอน ดงนนสารกลมคารบาเมตถกแบงตามกลม X ไดเปน 3 กลมยอย คอ

กลมท 1 เมธลคารบาเมตทมกลมเฟนล (Methyl cabamate with phenyl structure) กลมท 2 เมธลคารบาเมต และไดเมธลคารบาเมตทมกลมเฮเทอโรไซคลก (Methyl

and dimethyl carbamate with heterocyclic structure) กลมท 3 เมธลคารบาเมต และไดเมธลคารบาเมตทเปนกลมออกซมเปนสาย (Methyl

carbamate of oximes having chain structure)

34

34

ภาพท 3 โครงสรางของสารกลมคารบาเมต ทมา: วนยและคณะ (2552)

35

35

สารเหลานลวนมคณสมบตท าปฏกรยากบเอนไซมอะซลตลโคลนเอสเตอเรส ไดเชนเดยวกบสารออรกาโนฟอสเฟต แตการศกษาถงความแตกตางของโครงสรางกบฤทธการยบย งเอนไซมมจ ากดไมเหมอนในสารออรกาโนฟอสเฟต (วนยและคณะ, 2552) 4.2 คณสมบตทางกายภาพ สารออรกาโนฟอสเฟตมสมบตละลายในน าไดไมด แตละลายไดดในไขมน ทความดนและอณหภมปกตไมระเหยกลายเปนไอ (Volatile) ยกเวนสารไดโครวอส ดงนนในสงแวดลอมสารออรกาโนฟอสเฟตจะสลายตวดวยขบวนการไฮโดรไลซส กลายเปนสารทละลายน าไดและไมเปนพษ ขบวนการไฮโดรไลซสนจะเกดไดดในสภาพทเปนเบส (Savolainen, 2001) สวนสารคารบาเมตมสมบตละลายในน าไดเลกนอย ยกเวนออรดคารบ และเมโทมล ทละลายน าไดด สวนใหญสารคารบาเมตละลายไดดในตวท าละลายทมขว (Polar solvent) เชน เอทานอล (Ethanol), ไอโซโพรพานอล (Isopropanol), เมทานอล (Methanol) และอะซโตน (Acetone) และละลายไดดปานกลางในตวท าละลายทไมมขว (Nonpolar solvents) สารคารบาเมตเหลานไดแก โพรพอกเซอร (Propoxur) ออรดคารบ พรมคารบ (Pirimicarb) และ ออกซามล (Oxamyl) มสมบตระเหยเปนไอได สารคารบาเมตจะสลายตวดวยขบวนการไฮโดรไลซส ซงเกดไดดในสภาพทเปนเบสเชนเดยวกบสารออรกาโนฟอสเฟต (Ecobichon, 2001) เนองจากสารกลมออรกาโนฟอสเฟตและคารบาเมตมคณสมบตทางเคมทละลายไดดในไขมน จงถกดดซมไดดทงทางเดนอาหาร ทางผวหนง และแมแตทางเดนหายใจ ฉะนนเมอผปวยไดรบการปนเปอนจากสารทงสองกลมน ตองตรวจดวามการปนเปอนทางผวหนงรวมดวยหรอไม และเนองจากภาวะทเปนเบสสามารถชวยใหสารออรกาโนฟอสเฟตและคารบาเมตถกท าลายดวยขบวนการไฮโดรไลซสไดเรวขน จงมผแนะน าใหใชสารละลายเบสออน เชน สบ ในการท าความสะอาดและลดการปนเปอนของสารเหลานทางผวหนง (Savolainen, 2001)

36

36

ตารางท 12 สมบตทางเคมเปรยบเทยบระหวางสารกลมออรกาโนฟอสเฟตและคารบาเมต สารกลมออรกาโนฟอสเฟต

(Organophosphate) สารกลมคารบาเมต

(Carbamate) โครงสรางทางเคม (Chemical structure)

Phosphoric/Thiophosphoric ester

Carbamic ester

การละลายน า (Water solubility)

- + ++

(Aldicarb และ Methomyl) การละลายในไขมน (Fat solubility)

+++ +++ (Polar solvent) ++ (Non-polar solvent)

การดดซมเขาสรางกาย (Absorption)

ดดซมไดดทางผวหนง ทางเดนอาหาร และทางเดนหายใจ

ดดซมไดดทางผวหนง และทางเดนอาหาร

การกระจายตวในรางกาย (Distribution)

สวนใหญอยในไขมนนอกกระแสโลหต

ขบวนการท าลายสารในรางกายใหหมดฤทธ (Deactivation and Metabolism)

Dealkylation Thioester oxidation

Hydroxylation Hydrolysis

Hydrolysis

หมายเหต: - คอ ไมละลาย, + คอ ละลายไดเลกนอย, ++ คอ ละลายไดด, +++ คอ ละลายไดดมาก ทมา: วนยและคณะ (2552)

37

37

5. ระบบโคลเนอจค (Cholinergic) และเอนไซมเอสเตอเรส Esterase) (วนยและคณะ, 2552) 5.1 สารอะซตลโคลน (Acetylcholine, ACh) สารอะซตลโคลน (Acetylcholine, ACh) เปนเอสเทอรของกรดอะซตค (Acetic acid) และคลอรน (Choline) มสตรโครงสรางทางเคมดงภาพท 4

ภาพท 4 สตรโครงสรางทางเคมของสารอะซตลโคลน (Acetylcholine, ACh) ทมา: วนยและคณะ (2552) สารอะซตลโคลนท าหนาทเปนสญญาณประสาทโดยการจบรเซบเตอรหรอตวรบสญญาณประสาททจ าเพาะ(Acetylcholine receptor, AChR) ตอสารอะซตลโคลนของเซลลเปาหมาย และมผลใหเกดการเหนยวน าสญญาณไฟฟาในเซลลตอไป สารอะซตลโคลนท าปฎกรยากบตวรบสญญาณในระยะเวลาทสนมาก หลงจากนนถกท าลายดวยเอนไซมอะซตลโคลนเอสเตอเรส เอนไซมกลมเอสเตอเรส (Esterase) สามารถแบงไดเปน 3 กลม ไดแก กลม A-esterase (Paraoxonase) กลม B-esterase และกลม C-esterase ซงในงานวจยนใชเอนไซมในกลม B-esterase ไดแกเอนไซมอะซตลโคลนเอสเตอเรส โดยเอนไซมอะซตลโคลนเอสเตอเรสจะเขาท าลายสารอะซตลโคลน ในขณะทสารกลมออรกาโนฟอสเฟตและคารบาเมตจะเขายบย งการท างานของเอนไซม โดยสารกลมออรกาโนฟอสเฟตสามารถท าใหเกดเปนการยบย งแบบถาวรได

38

38

5.2 เอนไซมอะซตลโคลนเอสเตอเรสและเอนไซมกลมเอสเตอเรสอนๆ เอนไซมอะซตลโคลนเอสเตอเรส จดเปนเอสเตอเรสชนดหนงซงมความวองไวสงมากทสดชนดหนงในรางกาย มหนาทส าคญคอท าหนาทกระตนการท าลายสารอะซตลโคลนทถกปลอยออกจากปลายประสาทหลงจากกระตนการท างานของตวรบสญญาณประสาทแลว การท างานของเอนไซมชนดนจงมความส าคญตอระบบการควบคมการสงตอสญญาณประสาทในรางกายอยางมาก สารกลมออรกาโนฟอสเฟตและคารบาเมตท าใหเกดพษดวยการยบย งเอนไซมชนดนเปนหลก ในขณะทเอนไซมเอสเตอเรสอนกมความเกยวของดวย เอนไซมกลมเอสเตอเรสมอยหลายชนด และสามารถท าปฎกรยากบสารกลมออรกาโนฟอสเฟตได แตบางชนดเมอท าปฏกรยากบสารออรกาโนฟอสเฟตแลว นอกจากไมสามารถท าลายแลวกลบถกยบย งดวยสารเหลาน เอนไซม B-esterase มหลายชนดไดแก AChE, BChE (Pseudocholinesterase หรอ Plasma cholinesterase), Carboxyl esterase, Chymotrypsin และ Trypsin คณสมบตทส าคญของกลมเอนไซม B-esterase คอมโครงสรางบรเวณทเรยกวา “Esteratic site” (ภาพท 5) ซงประกอบดวยกรดอะมโนซรน (Serine) กรดอะมโนซรน มกลมไฮดรอกซล (Hydroxyl group, OH) อย ซงในบรเวณนจะท าหนาทจบกบสาร ACh และเรงใหมการสลายตวของสาร ACh ในกรณทระบบมสารออรกาโนฟอสเฟตหรอคารบาเมต จะท าปฏกรยากบเอนไซมทต าแหนงน (ต าแหนงไฮดรอกซล) ในชวงแรกของปฏกรยาสารออรกาโนฟอสเฟตหรอคารบาเมตจะเกดเปนสารประกอบเชงซอนมเซลลส (Michaelis complexes) กบเอนไซมกอน หลงจากนนจงเกดปฎกรยาฟอสโฟรรเลชน (Phosphorylation) หรอ คารบามอยเลชน (Carbamoylation) กบเอนไซมทต าแหนงกลมไฮดรอกซลของกรดอะมโนซรน หลงจากนนเอนไซมจะถกยบย งโดยสารออรกาโนฟอสเฟตหรอคารบาเมตไดเปนสารประกอบทมความเสถยรมากกวาสารประกอบของเอนไซมและอะซตล โดยสารประกอบของออรกาโนฟอสเฟตมกจะมความเสถยรสงและไมถกท าลาย ในขณะทสารประกอบของสารคารบาเมตจะถกท าลายตอไปได ขณะทสารประกอบนไมถกท าลายจะท าใหเอนไซมคลอลนเอสเตอเรส (Cholinesterase) นไมสามารถท างานได ในกรณของเอนไซมคารบอกซลเอสเตอเรส (Carboxyl esterase) ซงเปนเอนไซมในกลมเบตาเอสเตอเรส

39

39

เมอท าปฏกรยากบสารออรกาโนฟอสเฟตแลวสามารถไฮโดรไลซสารออรกาโนฟอสเฟตใหกลายเปนกรดออรกาโนฟอสฟอรค (Organophosphoric acid) ได

ภาพท 5 ปฏกรยาระหวางสารออรกาโนฟอสเฟตและเอนไซมอะซตลโคลนเอสเตอเรส (AChE) ทมา: Raffa et al. (2005)

40

40

ภาพท 6 ปฏกรยาของสารออรกาโนฟอสเฟตภายในรางกาย ทมา: วนยและคณะ (2552) 6. กลไกการเกดพษเฉยบพลนของสารออรกาโนฟอสเฟตและคารบาเมต ดงไดกลาวมาแลววา การเกดภาวะเปนพษเฉยบพลนของสารออรกาโนฟอสฟอรสและคารบาเมตนน เกดจากการทสารออรกาโนฟอสฟอรสและคารบาเมตมฤทธยบย งเอนไซมอะซตลโคลนเอสเตอเรสเปนอนดบแรก เมอเอนไซมอะซตลโคลนเอสเตอเรสไมสามารถท าลายสารอะซตลโคลนได ท าใหเกดการคงของสารอะซตลโคลนในต าแหนงตางๆจงเกดเปนพษเฉยบพลนขน

กรณของแมลง การยบย งเอนไซมอะซตลโคลนเอสเตอเรสของสารปองกนก าจดศตรพชขนกบอตราเรวของปฏกรยาในชวงดฟอสฟอรเลชน หรอดคารบามเลชน กรณสารปองกนก าจดศตรพชปฏกรยาทงสองจะเกดขนไดชามาก โมเลกลของอะซตลโคลนเอสเตอเรสไมสามารถ

41

41

กลบคนสสภาพเดม จงไมสามารถท าหนาทท าลายอะซตลโคลนไดตามปกต อาจเรยกวา สารปองกนก าจดศตรพชยบย งการท างานของเอนไซมอะซตลโคลนเอสเตอเรส เมอมอะซตลโคลนสะสมมากๆ จะเกดการขดขวางปฎกรยาดโพลาไรเซชนหรออาจมผลตอความไวของตวรบอะซตลโคลน ท าใหการตอบสนองตออะซตลโคลนลดลง แมลงแสดงอาการวองไวผดปกต (Hyperactivity) สนหรอชกเปนอมพาตและตายในทสด (ปารชาต, 2554)

ความแตกตางของปฎกรยาระหวางเอนไซมอะซตลโคลนเอสเตอเรสและสารออรกาโน

ฟอสเฟตและคารบาเมตมรายละเอยด ดงน

6.1 ปฎกรยาระหวางเอนไซมอะซตลโคลนเอสเตอเรส (AChE) และสารออรกาโนฟอสเฟต

ปฏกรยาระหวางเอนไซมอะซตลโคลนเอสเตอเรสและสารออรกาโนฟอสเฟตเกดจาก

การทสารออรกาโนฟอสเฟตแยงอะซตลโคลนเขาท าปฏกรยากบเอนไซมอะซตลโคลนเอสเตอเรส โดยสวนทเปน Leaving group ของสารออรกาโนฟอสเฟตจะท าพนธะกบกลมไฮดรอกซลของกรดอะมโนซรนในโมเลกลของเอนไซมอะซตลโคลนเอสเตอเรส ในขนแรกนจะเกดเปน สารประกอบเชงซอนมเซลลส ซงสามารถยอนกลบได ตามภาพท 5 และ 6 (ปฏกรยาท 2) ตอมาจงเกดปฎกรยาไฮโดรไลซสของสารออรกาโนฟอสเฟต ท าใหสวนทเปน Leaving group แยกตวออก และเอนไซมจะสรางพนธะใหมกบโมเลกลของฟอสเฟต เรยกวา ปฎกรยาฟอสฟอรเลชน เกดเปนเอนไซมฟอสฟอรเลท (Phosphorylated enzyme) ซงเปนสารประกอบเชงซอนทเสถยรมาก (ภาพท 6 ปฏกรยา 3) ภาพท 6 ปฏกรยาท 4 เปนการกระตนปฎกรยาของเอนไซมอกครงโดยขบวนการไฮโดรไลซส ท าใหมการแยกตวออกเปนเอนไซมอสระและกรดออรกาโนฟอสฟอรค ซงไมมฤทธ ปฏกรยาท 4 นจะเกดขนชามาก โดยคาครงชวตของเอนไซมฟอสฟอรเลทนมกจะยาวเปนเวลาหลายรอยชวโมง จงถอวาปฏกรยาท 3 เปนปฏกรยายบย งทไมผกผน (Irreversible inhibitor) และเนองจากเอนไซมฟอสฟอรเลทไมมกรดอะมโนซรนอสระทใชในการกระตนการท าลายอะซตลคลอรนได เอนไซมฟอสฟอรเลทจงท าใหเกดอะซลตลโคลนคงในบรเวณทมการยบย งนน (Costa, 2008)

ในขณะเดยวกนหากเอนไซมฟอสฟอรเลทเกดปฏกรยาตอไป (ปฏกรยาท 5) มการ

แยกตวออกของกลมอลโคซ (Alkoxy group, R2) ไป 1 กลม ท าใหเกดฟอสเฟตไดเอสเตอร

42

42

(Phosphate diester) ทมประจลบอย และมความเสถยรสงมากยงขน เนองจากสารประกอบใหมระหวางออรกาโนฟอสเฟตและเอนไซมนจะไมเกดการสลายตวเพอปลดปลอยเอนไซมใหเปนอสระ มผลใหเอนไซมตวนนเสยความสามารถในการท างานอยางถาวร เรยกขบวนการนวา “Ageing”

ความสมพนธระหวางความเขมขนของสารออรกาโนฟอสเฟตและการยบย ง

เอนไซมอะซตลโคลนเอสเตอเรสทเกดขนจะไมเปนเสนตรง สารออรกาโนฟอสเฟตในความเขมขนต าๆ สามารถยบย งเอนไซมอะซตลโคลนเอสเตอเรสไดในอตราทมากกวาความเขมขนสง มทฤษฎอธบายวาออรกาโนฟอสเฟตอาจจบกบเอนไซมอะซตลโคลนเอสเตอเรสในต าแหนงอน นอกเหนอไปจากบรเวณซรน ซงเปนเอสเตอรราตค (Esteratic site) ดวย ดงนนพบวาการจบของสารออรกาโนฟอสเฟตกบเอนไซมทบรเวณซรนลดลง การคนพบครงนมความส าคญ เนองจากกอนหนานมกจะประเมนอนตรายจากสารออรกาโนฟอสเฟตทความเขมขนต าโดยอาศยขอมลของออรกาโนฟอสเฟตทความเขมขนสง ซงอาจจะประเมนการยบย งของปฎกรยาไดนอยกวาความเปนจรง (Rosenfeld and Sultatos, 2006)

นอกจากนยงพบวาผลการยบย งเอนไซมอะซตลโคลนเอสเตอเรสในแตละชนดของ

ตวรบสญญาณประสาทจะไมเทากน ไมวาผลการตอบสนองหรอระยะเวลาของการตอบสนอง กลาวคออาการทางสมองจะปรากฏเมอเอนไซมอะซตลโคลนเอสเตอเรสถกยบย งไปกวา 50-80 เปอรเซนต ในขณะทความผดปกตทกลามเนอลายเกดขนไดตอเมอเอนไซมอะซตลโคลนเอสเตอเรสถกยบย งไปกวา 70 เปอรเซนต

สารออรกาโนฟอสเฟตทเปนออกซอนจะออกฤทธและยบย งเอนไซมอะซตลโคลน

เอสเตอเรสไดทนท ในขณะทสารออรกาโนฟอสเฟตกลมไธออนไมมฤทธ (Inactive) ตองถกเปลยนเปนออกซอนกอนดวยกระบวนการออกซเดทฟ ดซลฟาชน (Oxidative desulfation) โดยอาศยเอนไซมไซโตโครม P450 (CYP450) และเอนไซมโมโนออกซเจนเนสทมฟลาวน (Flavin-containing monooxygenase, FMO) (Jokanovin, 2001)

เอนไซมเอสเตอเรสบางชนด เชน พาราออกโซเนส (Paraoxonase) หรอ คารบอกซล

เอสเตอเรส (Carboxylesterase) ท าใหสารออรกาโนฟอสเฟตหมดฤทธไดดวย นอกจากนสารออรกาโนฟอสเฟตยงถกท าลายดวยเอนไซมในกระบวนการตางๆ เชน กระบวนการดงหมอลคล

43

43

(Dealkylation), ปฎกรยาออกซเดชนระหวางหมคารบอกซลของกรดไขมนและหมไธออล (Thioether oxidation) และปฏกรยาการเตมหม -OH (Hydroxylation) เปนตน หลงจากนนจะถกท าปฎกรยา คอนจเกชน (Conjugation) กบกลคโรไนด (Glucuronide) (เรยกวาปฎกรยาซลเฟชน(Sulfation) ) กลายเปนสารเมทาบอไลต (Metabolites) ทละลายน าไดด และถกขบออกจากรางกายในทสด (Costa, 2008)

6.2 ปฎกรยาระหวางเอนไซมอะซตลโคลนเอสเตอเรส (AChE) และคารบาเมต ในกรณของคารบาเมตพบวา ปฏกรยาระหวางเอนไซมอะซตลโคลนเอสเตอเรสและ

คารบาเมตคลายกบสารออรกาโนฟอสเฟต ขนแรกเปนกระบวนการไฮโดรไลซส (Hydrolysis) ของสารกลมคารบาเมตและกลมไฮดรอกซล (Hydroxyl) ของกรดอะมโนซรน ท าปฏกรยากบคารบอนทกลมคารบาโมอลของสารกลมคารบาเมต ท าใหไดเอนไซมคารบามอยเลท ดงภาพท 7 พนธะระหวางเอนไซมและกลมคารบาโมอลมความเสถยรและแยกตวออกชากวาเอนไซมอะซตลเลททเกดในปฏกรยาระหวางเอนไซมอะซตลโคลนเอสเตอเรสและอะซตลโคลนมาก แตอยางไรกตามไมเสถยรเทากบ เอนไซมฟอสโฟลเลท มคาครงชวตอยระหวาง 15 นาทถง 6 ชวโมง ปฏกรยาระหวางเอนไซมอะซตลโคลนเอสเตอเรส และคารบาเมตจงถอวาเปนปฏกรยายบย งผนกลบได (Reversible inhibition) ผปวยเฉยบพลนจากสารคารบาเมตจงมกจะหายเองไดภายใน 24 ถง 48 ชวโมง (Ecobichom, 2001)

44

44

ภาพท 7 ปฏกรยาระหวางสารคารบาเมตและเอนไซมอะซตลโคลนเอสเตอเรส (AChE)

ทมา: Raffa et al. (2005)

45

45

6.3 อาการพษของสารปองกนก าจดศตรพชกลมออรกาโนฟอสเฟต และคารบาเมต

6.3.1 พษเฉยบพลน

พาลาภ (2540) ไดสรปอาการพษจากสารปองกนก าจดศตรพชกลมออรกาโนฟอสเฟต และคารบาเมตได 3 กลมคอ

1) อาการพษแบบมสคารนค (Muscarinic) มผลตอกลามเนอเรยบ หวใจและตอมมทอ อาการทเกดขนในระยะแรก คอ เบออาหาร คลนไส อาเจยน ทองเดน น าตาไหล เหงอออก มานตาหดตว ถายอจจาระและปสสาวะโดยกลนไมอย มอาการเกรงของหลอดลม หลอดลมมเมอกและเสมหะมาก

2) อาการพษแบบนโคตนค (Nicotinic) อาการทเกดขนคอ กลามเนอถก

กระตนมากกวาปกต กลามเนอทหนา หนงตา ลนกระตก อาจกระตกมากขนทวรางกาย ตอมาออนเพลย และเกดเปนอมพาตของกลามเนอในทสด

3) อาการทางสมอง เกดจากความผดปกตของระบบประสาทสวนกลาง อาการทพบไดแก มนศรษะ ปวดศรษะ งง และกระสบกระสาย ตนตกใจงาย อารมณพลงพลาน ถาอาการมากอาจชก และหมดสตได ผปวยทมอาการมากจะถงตายได เนองจากระบบการหายใจลมเหลว ซงอาจเกดขนไดจากหลอดลมตบตน กลามเนอของระบบการหายใจเปนอมพาต และศนยควบคมการหายใจในสมองหยดท างาน ในรายทมอาการไมรนแรงมากนก อาการจะดขนใน 2-3 วน แตจะออนเพลย ไมมแรงเปนเวลานาน แตผปวยสวนใหญ จะฟนตวภายใน 24-48 ชวโมง อยางไรกตามถาไดรบสารกลมออรกาโนฟอสเฟตทมฤทธนาน (Long-acting) อาจท าใหเกดอาการพษนานเปนสปดาหหรอเดอน

6.3.2 พษเรอรง

ในกรณของอาการพษเรอรงจากสารกลมออรกาโนฟอสเฟต พาลาภ (2540) ไดสรปอาการพษเรอรง จากสารปองกนก าจดศตรพชกลมออรกาโนฟอสเฟต รวมทงกลมคารบาเมตได 3 กลมอาการ คอ

46

46

1) Delayed psychopathologis-neurologic lesion พบวา ระบบประสาทบางสวนถกท าลายอยางถาวร ท าใหเกดอาการพษตอทางเดนอาหาร ระบบหวใจและหลอดเลอด เปนหมน ดอตอยาหลายชนด และแกกอนวยอนควร นอกจากนนยงพบอาการผดปกตทางจต ไดแก ซมเศรา ระยะเวลา 5-10 ป

2) Intermediate syndrome เปนอาการผดปกตทางระบบประสาทพบไดภายใน

24-96 ชวโมง อาการเรมจากกลามเนอออนแรงโดยเฉพาะกลามเนอแขนขาและกลามเนอเกยวกบการหายใจ ผปวยควรไดรบการรกษาเชนเดยวกบการไดรบพษเฉยบพลน

3) พษเรอรงตอระบบประสาททเกดจากสารกลมออรกาโนฟอสเฟตบางชนด (Organophosphate-induced delayed neurotoxicity: OPIDN) อาการพษจะไมสมพนธกบการยบย งโคลนเอสเตอเรส จะเกดขนหลงจากไดรบสมผสสารพษเปนเวลา 6-14 วน อาการไดแก กลามเนอออนแรง โดยเฉพาะแขนขา เดนโซเซ กลามเนอกระตก เกรง สญเสยการรบความรสก หากอาการรนแรงอาจเปนอมพาตได การฟนตวอาจไมสมบรณดงเดม เนองจากระบบประสาทบางสวนอาจถกท าลายอยางถาวร 7. วธวเคราะหสารปองกนก าจดศตรพชกลมออรกาโนฟอสเฟตและคารบาเมตตกคางในผกสด

การวเคราะหสารปองกนก าจดศตรพชตกคางในผลผลตทางการเกษตรในเบองตนในการ

ตรวจสอบแบบคดเลอก (Screening test) อาจใชชดตรวจสอบอยางงาย ไดแก ชดทดสอบจท (GT test kit) หรอชดตรวจสอบสารปองกนก าจดศตรพชทอาศยหลกการ Enzyme-linked immunosorbent assay (ELISA) หรอตรวจสอบดวย Thin layer chromatography (TLC) ขอดของการตรวจสอบในเบองตน คอ รวดเรว ใชเวลาในการวเคราะหเพยง 2-3 ชวโมง คาใชจายไมสง งายตอการวเคราะห

สวนการวเคราะหโดยใชเครองมอทมประสทธภาพสง เชน เครองกาซโครมาโตรกราฟฟ

(GC), เครองจซแมส (GC mass), เครองเอช พ แอล ซ (HPLC) เปนตน เปนวธทเปนทยอมรบในระดบสากลโดยเฉพาะในดานการสงออกผลผลตทางการเกษตร ประเทศคคาจะยอมรบผลการวเคราะหสารปองกนก าจดศตรพชตกคางจากวธเครองมอชนสงเทานน แตวธนมความยงยากในการวเคราะห คาใชจายสง ใชเวลาในการวเคราะหนาน 1- 2 วน และผทท าการวเคราะหตองมความร

47

47

ความช านาญในการวเคราะห และตามขอก าหนดมาตรฐาน EUREPGAP ตองเปนการวเคราะหสารปองกนก าจดศตรพชตกคางจากหองปฏบตการทไดรบมาตรฐาน ISO 17025 เทานน (สจนดา, 2550)

อยางไรกตาม ในการวเคราะหพบวามหลายปจจยทรบกวนความถกตองของการวเคราะห

ไดแก โครงสรางทางเคมของสารปองกนก าจดศตรพชและชนดของผก สารปองกนก าจดศตรพชเมอใชกบผกแตละชนด อาจท าใหเกดสารทสามารถยบย งการท างานของเอนไซมโคลนเอสเตอเรสทสามารถตรวจสอบไดดวยชดทดสอบจท สามารถแสดงผลใหตรวจผลสารพษไดในระดบทอาจไมปลอดภยตอผบรโภค หรอแมแตการใชสารปองกนก าจดศตรพชชนดอน เชน กลมสารประกอบคลอรน หรอไพรทรอยด หรอสารฆาเชอรา สารเหลานไมสามารถตรวจไดดวยชดทดสอบจท องคประกอบทซบซอน (Matrix) ของพชอาหารบางชนดสามารถสลายหรอเปลยนแปลง ซงองคประกอบของพชอาหารเดมอาจตรวจไมไดดวยชดทดสอบจทแตอาจเกดการเปลยนแปลงไปเปนสารอกชนดหนงซงสามารถตรวจไดดวยชดทดสอบจท ปรมาณสารเหลานเกดขนจะแตกตางกนในแตละพชอาหาร ซงไมสามารถจะบอกไดวา สารตงตนคอสารใด และจะเกดกบพชอาหารชนดใด ตวอยางเชน จากผลการศกษาของมลนธโครงการหลวง พบวา สารคลอโรทาโลนล ซงเปนสารก าจดเชอราทมการแนะน าใหใชในผลไม เชน สตรอเบอร สารนไมสามารถตรวจไดดวยชดทดสอบจท แตเมอน าไปใชกบสตรอเบอร พบวาสารนมการเปลยนแปลงรวมกบองคประกอบของสตรอเบอรใหเกดสารซงสามารถตรวจไดดวยชดทดสอบจท และสารนจะคงอยคอนขางนาน มลนธโครงการหลวงจงมการระงบการใชสารนในการปลกสตรอเบอร (กอบทอง และคณะ, 2541)

ในปจจบนการวเคราะหสารปองกนจ ากดศตรพชในผกผลไมเบองตนไดมบรษทเอกชน

หลายบรษททงในประเทศและตางประเทศไดท าการพฒนาและผลตเพอจ าหนายในประเทศไทย เชน หางจทพาณชย ผลตชดตรวจสอบสารปองกนจ ากดศตรพช GT test kit ชดตรวจวเคราะหสารปองกนจ ากดศตรพช โดยวธ ELISA น าเขาจากประเทศสหรฐอเมรกา จดจ าหนายโดยบรษท ไทยนโอไบโอเทค จ ากด เปนตน และ ELISA test kit ของบรษท Horiba biotechnology ประเทศญปน (สจนดา, 2550) ชดทดสอบสารเคมก าจดแมลงในผกผลไมและธญพช โดยกรมวทยาศาสตรการแพทย กระทรวงสาธารณสข

48

48

7.1 การวเคราะหโดยใชเครองแกสโครมาโตกราฟ (Gas chromatography, GC) การวเคราะหชนดและปรมาณของสารปองกนก าจดศตรพชกลมออรกาโนฟอสเฟต

โดยวธการใชเครอง GC เปนวธมาตรฐานทยอมรบและใชกนอยางกวางขวางในปจจบน GC เปนเทคนคทใชในการแยกและวเคราะหสารผสมทระเหยกลายเปนไอไดงาย (Volatile compounds) เมอสารผสมทระเหยกลายเปนไอไดงายถกผานเขาไปในคอลมนทมตวแยกเปนเฟสทอยกบท สารผสมดงกลาวจะถกแกสทใชเปนเฟสทเคลอนทชะออกจากคอลมน สวนประกอบตางๆ ของสารผสมจะถกแยกออกจากคอลมนดวยเวลาทตางกน อนเนองมาจากการกระจายของสารผสมในระหวางเฟสทงสองทแตกตางกน เทคนค GCไดถกน ามาประยกตใชกนอยางกวางขวางในแขนงงานตางๆ เชน ชวเคม สงแวดลอม และการเกษตร เปนตน (นพนธและคณะ, 2536)

7.2 การวเคราะหโดยใชหลกการการยบย งเอนไซมอะซตลโคลนเอสเตอเรส

เทคนคการยบย งเอนไซมอะซตลโคลนเอสเตอเรสเปนวธการตรวจสอบการตกคางของสารกลมออรกาโนฟอสเฟตและคารบาเมต โดยอาศยสมบตทสารกลมนสามารถยบย งการท างานของเอนไซมอะซตลโคลนเอสเตอเรส

กอบทองและคณะ (2541) ไดน าวธเทคนคการยบย งเอนไซมอะซตลโคลนเอสเตอเรสทสกดจากพลาสมาของมนษยมาวเคราะหสารปองกนก าจดศตรพช 8 ชนด ในกลมออรกาโนฟอสเฟตและคารบาเมต โดยศกษาในผกคะนา ถวฝกยาวและผกกาดขาว พบวา คาต าสดทสามารถตรวจพบ (Limit of detection) ของสารปองกนก าจดศตรพชไดแก คารบารล คารโบฟแรน ไดโครโตฟอส เฟนนโตไทออน เมโทมล โมโนโครโตฟอส โพรฟโนฟอส และไตคลอรฟอน คอ 0.05, 0.01, 0.05, 0.5, 0.5, 0.05, 0.005 และ 0.05 พพเอม ตามล าดบ ตอมากอบทองและคณะไดพฒนาเปนชดทดสอบใหชอวา “GT test kit” รงฤด และคณะ(2545) พบวาวธการตรวจสารปองกนก าจดศตรพชอยางรวดเรวทพฒนาขนตามหลกการของ Ellman’s reaction เพอตรวจหาสารปองกนก าจดศตรพชกลมออรกาโนฟอสเฟตและคารบาเมต ดวยเครองสเปคโตรโฟโตมเตอร (96-Well microtiter plate spectrophotometer) โดยเอนไซม Electriceel acetylcholinesterase สามารถตรวจหาสารปองกนก าจดศตรพชในตวอยางผลผลตทางการเกษตรไดอยางรวดเรว มประสทธภาพ ประหยด และมของ

49

49

เสยจากการวเคราะหนอย แตมปญหาจากการใชตวท าละลายอนนทรยสกดตวอยาง พบวาตวท าละลายจะมผลตอการท างานของเอนไซมทใชในการวเคราะห การใชตวท าละลายสกดสารออรกาโนฟอสเฟตและคารบาเมตเพอน าไปวเคราะหดวยเอนไซมท าใหเกดปญหาขน คอ ตวท าละลายทเปนสารไมมขว (Non-polar) จะสงผลใหเอนไซมลดกจกรรมในการท างานลง (Ciucu et al., 2002) นอกจากนมการศกษาวจยเพอสรางชดทดสอบสารปองกนก าจดศตรพชกลมออรกาโนฟอสเฟต โดยการใชกระดาษกรองมาใชเปนตวดดซบสารปองกนก าจดศตรพช จากนนกน ามาทดสอบกบกรดแอสคอรบค และแอมโมเนยมโมลเตต (ศศธร, 2547) ผลการศกษาพบวาได ชดกระดาษทดสอบใหผลการตรวจทรวดเรว สะดวก งาย และปลอดภยตอผตรวจ เมอพฒนาชดทดสอบสารปองกนก าจดศตรพชกลมออรกาโนฟอสเฟตในผกโดยใชกระดาษดดซบเชดทผวของผกแลวน าไปทดสอบส พบวาใหผลการทดลองมความเทยงสง เมอทดสอบกบสารละลายทไมมสารปองกนก าจดศตรพช ใหคาความถกตอง 90 เปอรเซนต และทดสอบกบตวอยางทมการพนสารมาตรฐาน 0.1 พพเอม พบวาใหผลความถกตอง 95 เปอรเซนต

กอบทอง (2554) ศกษาการท างานของชดตรวจสารปองกนก าจดศตรพชตกคางโดยใชหลกการท างานของ Cholinesterase inhibition technique ตรวจวดระดบความเปนพษของสารปองกนก าจดศตรพชตกคางโดยรวมทกชนดทมอยในตวอยางทตรวจวเคราะห ซงปรมาณความเปนพษของสารปองกนก าจดศตรพชโดยรวมนน จะตองมปรมาณความเปนพษทตกคางอยในตวอยางวเคราะหไมเกนคาทมผลท าใหประสทธภาพของเอนไซมโคลนเอสเตอเรสลดลง 50 เปอรเซนต อาศยหลกการทวา สารปองกนก าจดศตรพชในกลมออรกาโนฟอสเฟต คารบาเมตและกลมสารพษอนๆทเปนสารยบย งโคลนเอสเตอเรส

หลกการของการตรวจวเคราะหหาสารปองกนก าจดศตรพชตกคางประกอบดวยชดน ายาตรวจวเคราะหสารพษ “จท” น ถาตวอยางทตรวจวเคราะหหาสารปองกนก าจดศตรพชตกคางอย สารปองกนก าจดศตรพชจะไปยบย งการท างานของเอนไซมโคลนเอสเตอเรส(GT-1) ท าใหเอนไซมไมสามารถไปไฮโดรไลสอะซตลโคลน(GT-2)ได โดยปรมาณอะซตลโคลน(GT-2)ทเหลออยจะเปนตวก าหนดความเขมของสในชดตรวจฯ ยงถาตวอยางทน ามาตรวจวเคราะหมคาความเปนพษสง เอนไซมโคลนเอสเตอเรสจะถกยบย งการท างานมากขนตาม ท าใหมอะซตลโคลนเหลออยในปรมาณมากเชนกน สทไดจากการทดสอบกจะเขมมากตาม

50

50

ภาพท 8 ชดทดสอบสารปองกนก าจดศตรพช“จท” ทมา: กอบทอง (2540)

ชดทดสอบเบองตนส าหรบตรวจวเคราะหสารปองกนก าจดศตรพชตกคาง ของหางจท (GT-Test Kits) สามารถตรวจหาความเปนพษของสารเคมปองกนก าจดศตรพช 2 กลม คอกลมออรกาโนฟอสเฟต คารบาเมต และสารปองกนก าจดศตรพชอนๆ ทเปนสารยบย งการท างานของเอนไซมอะซตลโคลนเอสเตอเรส ประกอบดวย สารเคม 8 ชนด คอ Solvent 1 คอ ไดคลอโรมเทน, Solvent 2 คอ 5% เอทานอล, GT1 คอ เอนไซมอะซตลคลอรนเอสเตอรเรส, GT2 คอ สารสอประสาทอะซตลคลอรน, GT2.1 คอ ตวท าละลาย, GT3 คอ ไฮดรอกซอะมน ตวยบย งการเกดปฏกรยา, GT3.1 คอ ตวท าละลาย, GT4 คอกรด HCl และ GT5 คอ FeCl3

หลกการท างานของชดทดสอบน คอ ถาตวอยางทตรวจวเคราะหมสารปองกนก าจดศตรพช หรอสารเคมตกคางอย สารเคมจะยบย งการท างานของเอนไซมอะซตลโคลนเอสเตอเรส (GT-1) ท าใหเอนไซมไมสามารถไฮโดรไลซอะซตลโคลน (GT-2) ได โดยปรมาณของอะซตลโคลน (GT-2) ทเหลออยจะเปนตวก าหนดความเขมของสในชดทดสอบ หากตวอยางทน ามาตรวจวเคราะหมคาความเปนพษสงคอมปรมาณสารเคมตกคางสง เอนไซมอะซตลโคลนเอสเตอเรสจะถกยบย งการท างานมากยงขน ท าใหอะซตลโคลนเหลออยในปรมาณมากเชนกน สทไดจากการทดสอบกจะเขมมากขน (สเหลอง-แดงเขม) (กองควบคมอาหาร ป 2552)

51

51

ทงนการเตรยมสารเคม มขอควรระวง คอ (1) ในการเตรยมสารสอประสาทอะซตลคลอรน (GT2) หลงจากผสมดวยตวท า

ละลายโซเดยมอะซเตท (GT2.1) ตองเกบรกษาทอณหภม 3-6 องศาเซลเซยส ซงจะสามารถใชงานไดประมาณ 10 วน

(2) ในการเตรยมไฮดรอกซอะมน ซงเปนตวยบย งการเกดปฎกรยา (GT3) หลงจาก

ผสมตวท าละลายโซเดยมไฮดรอกไซด (GT3.1) ตองเกบรกษาทอณหภม 3-6 องศาเซลเซยส สามารถใชงานไดประมาณ 3-4 วน 8. สถานการณการปนเปอนสารปองกนก าจดศตรพชในผกผลไมส าหรบบรโภคภายในประเทศและผกผลไมสงออก

ขอมลจากส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา ผลจากการตรวจเฝาระวงสารเคม

ปนเปอนในอาหารของหนวยเคลอนทเพอความปลอดภยดานอาหาร ส ารวจในพนททวประเทศ ตงแตป 2548 – 2553 นน พบวา การปนเปอนของสารปองกนก าจดศตรพชมแนวโนมลดลง โดยพบวาในป 2553 มปนเปอนสารปองกนก าจดศตรพช 4.26 เปอรเซนต ซงลดลงจากป 2552 กอนหนานนมการปนเปอนมากถง 16.78 เปอรเซนต (ส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา, 2554)

งานวจย และการส ารวจปรมาณสารปองกนก าจดศตรพชตกคางในผกและผลไม ซงพบใน

ผกและผลไมหลายชนด ซงเปนทนยมบรโภคในประเทศไทย โดยเนนชนดสารปองกนก าจดศตรพชในกลมออรกาโนฟอสเฟตและคารบาเมตทเปนทนยมของเกษตรกรและชนดอนๆ ดงแสดงในภาคผนวกท ก ส าหรบการศกษาครงนสนใจศกษาสารปองกนก าจดศตรพชในกลมออรกาโนฟอสเฟต 4 ชนด คอ สารคลอไพรฟอส, สารไดโครวอท, สารมาลาไทออน, สารโพรฟโนฟอส และกลมคารบาเมต 3 ชนด คอ สารคารบารล, สารคารโบซลแฟน, สารเมโทมล เนองจากพบปญหาการตกคางของสารปองกนก าจดศตรพชทง 7 ชนดนบอยครง ทงในผกและผลไมทมจ าหนายภายในประเทศและสนคาสงออก

52

52

9. การประยกตใชคาสในการตรวจสอบคณภาพและความปลอดภยในอาหาร ปจจบนมการน าเทคนคระบบวเคราะหเชงภาพถาย มาใชในการตรวจตดตามสของ

ผลตภณฑในอตสาหกรรมอาหารเปนจ านวนมาก ตงแตวตถดบเรมตน ในระหวางกระบวนการผลต ตลอดจนเปนผลตภณฑสดทาย ทงนเนองจากอาหารนนเปนผลตภณฑมาจากวตถดบทางการเกษตร มความหลากหลาย และแปรปรวนไปตามฤดกาล สายพนธ อาย กระบวนการผลต ประกอบกบวตถดบแตละชนดนน มองคประกอบตางๆทมลกษณะไมเปนเนอเดยวกน ดวยขอจ ากดดงกลาวพบวา การใชเครองวดสมาตรฐานทวไปในการตรวจตดตามสของผลตภณฑอาหารนนจงเปนเรองยากทจะสามารถระบคาทเปนตวแทนสของผลตภณฑนนๆไดอยางถกตอง (ศศภา, 2554)

นอกจากนนการประมวลผลภาพกยงไดเขามามบทบาทส าคญในการตรวจสอบคณภาพ

อาหารและผลตภณฑทางการเกษตรยงขน เนองจากสามารถตรวจสอบไดโดยอตโนมต เพมประสทธภาพในการควบคมคณภาพ ท าใหการผลตมความรวดเรว (Sun, 2000) ในการประเมนสของผกและผลไมจงชวยใหการแบงแยกประเภทและคณภาพมประสทธผลเพมมากขน นอกจากนนยงพบวา มการประยกตเพอใชในงานอนๆไดแก การวดปรมาณออกซเจนทละลายน า และใชในการหาปรมาณไนโตรเจนไดออกไซดในอากาศ เปนตน (Rocha et al., 2010)

อยางไรกตาม ควรไดมความเขาใจเรองของสและระบบการวเคราะหเชงภาพถาย จง

สามารถสรางแถบสทใหสไดถกตองและเสถยร เพอประยกตในการตรวจสอบคาสทเปลยนแปลงไปในการตรวจสารปองกนก าจดศตรพชตอไป

Martwisate and Yongyai (2012) ศกษาการวเคราะหปจจยทมผลตอคาสในระบบการวดคณ

ภาพสโดยใชภาพถาย เพอตองการลดความผนแปรของการวดคณภาพส พบวาปจจยทเกยวของกบคาสในระบบ L*a*b* ของภาพถายทงหมดม 10 ปจจย เมอกรองปจจยเพอลดความผนแปรของสของภาพถายในเบองตนเหลอ 6 ปจจย ไดแก ผท าการทดลอง สพนหลงวางชนงาน ต าแหนงการวางชนงาน จ านวนหลอดไฟ แสงภายนอก และระยะหางของชนงานกบกลอง พบวาปจจยทมอทธพลหลกคอ ผท าการทดลองและแสงภายนอก ไมมผลท าใหคา L*a*b* ทวดไดเปลยนแปลงไปทระดบความเชอมน 95 เปอรเซนต แตหากมการวดซ าและการวดความเหมอนโดยเครองมอทใชวด พบวาความแปรปรวนเกดขนไดจากเงาของผทดลองมผลตอการบงแสงตางกน อาจสงผลใหแสงภายนอกทสงผานเขามากระทบชนงานไมเทากน ในขณะชนงานเดยวกนท าใหคา L* ทวดไดตางกน

53

53

นอกจากนสของชนงานทตางกนอาจมผลตอการดดซบหรอสะทอนทแตกตางกน มผลท าใหคา L*ทวดไดแตกตางกน เมอวเคราะหความแปรปรวนของคา a* และ b* พบวาไมมปจจยใดทมอทธพลหลกและอทธพลรวมใดมผลอยางมนยส าคญตอคา a* ทระดบความเชอมน 95 เปอรเซนต แตพบวา อทธพลรวมระหวางชนงานกบแสงภายนอกมผลตอคา b* ของภาพถายอยางมนยส าคญ และพบวาความผนแปรของเครองมอมคานอยมาก เมอเทยบกบความผนแปรเนองจากชนงาน คาสดสวนความแปรปรวนของคา L*a*b* ในการทดสอบความสามารถเครองมอวดมคาเทากบ 0.012, 2.173 และ 0.657 เปอรเซนต ตามล าดบ ซงอยในชวงทยอมรบได ดวยเหตนจงสรปวาระบบการวดดวยการถายภาพนสามารถใชได

การใชระบบวเคราะหเชงภาพถายจงเปนอกทางเลอกหนงทถกน ามาใชในการตรวจตดตาม

คาสของผลตภณฑอาหาร ดงตวอยางในตารางท 13 ทงเนองจากเปนระบบทสามารถวเคราะหคาสไดอยางรวดเรว สามารถใชวดคณลกษณะอนๆทปรากฏไดทงหมด และคาสทไดคอนขางจะใกลเคยงกบคาสของผลตภณฑ อยางไรกตามประสทธภาพ และความถกตองของคาความถกตองของคาสทได จ าเปนตองค านงถงการสอบเทยบระบบในการวเคราะหดวย

ศศภา (2554) ไดศกษาการพฒนาระบบเพอวดคาสและตรวจสอบต าหนบรเวณพนผวของผลตภณฑขนมปงกรอบดวยระบบการวเคราะหเชงภาพถาย เพอน าไปใชในระบบการควบคมคณภาพภายในโรงงาน โดยกระบวนการวดคาสจะท าการสอบเทยบมาตรฐานดวยแผนสมาตรฐาน (Pantone® ) และวเคราะหคาสโดยโปรแกรมอมเมจ เจ แลววเคราะหออกมาในรปของฮสโตแกรมส เปรยบเทยบกบการวดสดวยเครอง Hunter LAB ผลการพฒนาคอสามารถก าหนดเกณฑการตรวจสอบคาสเบองตนเพอควบคมคณภาพผลตภณฑขนมปงกรอบตนแบบ และแบงเปน 5 เกรด คอ เอ บ ซ ด และอ เชน เกรด เอ L* 63.82 ถง 71.81, a* -7.28 ถง -1.11, b* 51.30 ถง 57.25, เกรดบ L* 62.42 ถง 73.00, a* -7.46 ถง -1.01, b* 50.13 ถง 57.43 เปนตน ส าหรบการตรวจสอบต าหนของผลตภณฑขนมปงกรอบจะใชกระบวนการปรบปรงภาพถาย โดยการลดจ านวนสจาก 24 บต (16,777,216 ส) เหลอ 3 บต (8 ส) เพอเปนดชนในการบงชบรเวณทเปนต าหนของผลตภณฑขนมปงกรอบ จากนนน ามาค านวณหาพนท โดยก าหนดพนทดงกลาวตองมคาไมเกน 35 เปอรเซนตของพนททงหมด ถอวายอมรบคณภาพ

Intayon (2010) ไดประยกตในเทคนคการถายภาพ การพฒนาแถบสมาตรฐานส าหรบชดทดสอบปรมาณไนโตรเจนไดออกไซดในอากาศ จากการผสมสารละลายไนไตรทกบสารละลาย

54

54

ซลฟานลาไมด เกดเปนสารประกอบ ไดอโซเนยม ซงจะจบกบ N-(1-Napthyl) ethylenediamine dihydrochloride (NEDA) ใหสารละลายสมวงอมชมพ แลวเทยบสของสารละลายกบแถบสมาตรฐานกสามารถทราบปรมาณไนโตรเจนไดออกไซดในอากาศ การสรางแถบสมาตรฐานไดใชคาความเขมแสงของแมสสามส คอ แดง เขยว และน าเงน (RGB) ใหไดแถบสทมคาใกลเคยงกบสของสารละลายมาตรฐานไนไตรทมากทสด ในครงแรกไดพฒนาแถบสมาตรฐาน จ านวน 26 แถบ อยในชวงความเขมขน 0.01-8.00 มลลลตรตอลตร ซงเทยบกบ 3-2,449 ลานในพนลานสวนในบรรยากาศ แตผทดสอบ 40 คนใหคาความถกตองในการอานต า (17±8 เปอรเซนต) จงไดปรบปรงแถบสใหมโดยใชหลกการแยกความแตกตางดวยสายตาคนเหลอเพยง 12 แถบสในชวงความเขมขนเดม พบวาคาทอานไดถกตองเพมขนเปน 68±10 เปอรเซนต

สดาพร (2541) ไดสรางแถบสมาตรฐานในการวดปรมาณออกซเจนทละลายในน า

(Dissolved Oxygen: DO) โดยอาศยหลกการทสารละลายแมงกานส (II) รดวซ ปรมาณออกซเจนทละลายในน า ซงปรมาณของสของสารละลายไอโอดนทเพมขน วธการคลายคลงกบNopwinyuwong et al. (2010) การประยกตใชแถบสในบรรจภณฑอจฉรยะ เพอเปนตวชวดการเนาเสยของอาหารอาศยขอมลภายในบรรจภณฑ ในทนคอสารเมตาบอไลท (Metabolite) ไดแก กาซ (คารบอนไดออกไซด ซลเฟอรไดออกไซด แอมโมเนย หรอ ไฮโดรเจนซลไฟด) กรดอนทรย (กรดอะซตกหรอกรดแลคตก) แอลกอฮอล (เอทานอล) หรอแอมน (ไทรามน) เปนตน ซงเปนสารทเกดจากการเจรญของจลนทรยในอาหารในบรรจภณฑ การเลอกสทใชบงชการเปลยนแปลงของอาหารจาก 2 ปฎกรยา คอ

1) ท าปฏกรยากบ pH Dye ส าหรบสารเมทาบอไลทกลมกรดอนทรยหรอกาซบางชนด

2) ท าปฏกรยากบสารบางชนดกอน เชน เอนไซม เพอเปลยนสารเมทาบอไลทกลมแอลกฮอลหรอแอมนใหเปนสารมธยนต (Intermediate) แลวจงท าปฏกรยากบ Color dye ซงจะแสดงการเปลยนแปลงสของตวชวด ท าใหผบรโภคสามารถรบทราบการเปลยนแปลงดงกลาววามผลตอคณภาพของผลตภณฑอาหารอยางไร

การพฒนาตวบงช (Indicator) ทตอบสนองกบการเปลยนแปลงปรมาณกาซ

คารบอนไดออกไซดทเพมขนจากกระบวนการหายใจของจลนทรย อาศยหลกการของคา pH จะถกควบคมโดยระบบของคารบอเนตทเปลยนไป เลอกชนด Indicator ทเหมาะสม ทใหการเปลยนสท

55

55

ชวง pH ดงกลาว จะเปนวธหนงทสามารถบอกถงคณภาพผกและผลไมสดทผานการตดแตงพรอมบรโภคได

แถบสบงชอายการเกบรกษาของผกและผลไมแปรรปพรอมบรโภค ท าไดจากการน าแถบ

กระดาษเซลลโลสขนาด 0.5 ตารางเซนตเมตร ไปชบสารละลายทมสวนผสมของ Methyl red และ Bromthymal blue ในอตราสวน 0.01:0.003 เปอรเซนต โดยม NaCO3 buffer เขมขน 0.005 โมล/ลตร ซงจะตอบสนองกบปรมาณคารบอนไดออกไซดในภาชนะบรรจผกผลไมสดในสภาพ Passive modification และ Active modification ทความเขมขน 5-15 เปอรเซนต โดยจะเปลยนสจากสเขยวไปเปนสสมแดง (Thantong et al., 2003)

นอกจากนยงมการใชสในการบอกความสดใหมของผลตภณฑ เชน ขนมทองหยอด ซง

อาศยหลกการวดปรมาณของสารเมทาบอไลท เพอท าปฏกรยากบสยอมผสม ซงกอใหเกดการเปลยนแปลงทบงบอกความเปนกรด – ดาง โดยน ามาผสมกบแปงขาวเจา หรอ ทเรยกกนวา “สตารชขาว” แลวน าไปขนรปสเหลยมคลายแผนฟลมบาง ๆ จากนนน าไปเคลอบบนสตกเกอร มแถบเทยบส 4 ระดบ ซงระดบเทยบสจะบอกระยะเวลาของอาหาร 4 ประเภท ไดแก สดใหม/สด/เรมไมสด และไมควรรบประทาน โดยจะท าการเคลอบดวยฟลมแปงขาวเจาอกหนงชนเพอปองกนไมใหสยอมสมผสกบอาหารโดยตรง และเปนชนดดซบความชนจากผลตภณฑซงจะท าใหผลการวดผดพลาดได และทดลองตดสตกเกอรกบอาหารจ าพวกคารโบไฮเดรต แผนฟลมจะสามารถวดการเนาเสยไดจากกาซคารบอนไดออกไซดทจลนทรยสรางขน โดยทดลองทอณหภม 10 องศาเซลเซยส พบวาสามารถอยไดนาน 25 - 30 วน และทดลองทอณหภม 25 องศาเซลเซยส ปรากฏวาเกบไวนาน 6 วน จงเรมเขาสกระบวนการเนาเสย โดยบรรจภณฑตดสตกเกอรจากแปงขาวเจา สามารถบอกความแมนย าไดเกอบ 100 เปอรเซนต เมอเปรยบเทยบกบการทดสอบหาปรมาณเชอจลนทรยและกาซคารบอนไดออกไซดในหองปฏบตการ (Nopwinyuwong et al., 2010)

56

56

ตารางท 13 การประยกตใชระบบวเคราะหเชงภาพถายในการตดตามสในผลตภณฑ

ผลตภณฑ ระบบส การประยกตใช ความถกตอง (เปอรเซนต)

ผทดลอง

ลกทอ RGB, L*a*b*

ประเมนพนทผว 54 Miller and Delwiche (1989)

แอปเปล RGB ตรวจสอบต าหน - Leemans et al. (1999)

แอปเปล RGB ท านายปรมาณน าตาล 78 Steinmetz et al. (1999)

เกาลด RGB ตรวจสอบต าหน 98 Peason and Slaughter (1996)

ขาวสาล L*a*b* ความสมพนธขององคประกอบทางเคม

- Konophka et al. (2004)

กวยเตยว RGB ประเมนลกษณะปรากฎและส - Hatcher et al. (2003)

พซซา L*a*b* วดสพซซา - Yam and Papadakis (2004)

พซซา L*a*b* จ าแนกเครองโรยหนา 97 Du and Sun (2005a)

พซซา RGB จ าแนกการกระจายของซอส 97 Du and Sun (2005b)

ปลา L*a*b* ระบคณภาพเฉพาะ 0.77 Marty-Mahé et al. (2004)

ปลา L*a*b* เปรยบเทยบกระบวนการท าแหง - Louka et al. (2004)

ไก RGB ตรวจสอบต าหน 87 Barni et al. (1997)

เนอหม RGB ท านายคะแนนทางประสาทสมผส 0.75 Lu et al. (2000)

57

57

ตารางท 13 (ตอ)

ผลตภณฑ ระบบส การประยกตใช ความถกตอง (เปอรเซนต)

ผทดลอง

เนอหม RGB ท านายคณภาพทางประสาทสมผส - Ó Sullivan et al. (2003)

เนอวว RGB ตดสนคะแนนทางประสาทสมผส 0.86 Gerrard et al. (1996)

เนอวว RGB ตดสนการเจรญเตบโตของโครงกระดก

66 Hatem et al. (2003)

เนอวว RGB ตดสนปรมาณความชน 0.75 Zheng et al. (2006)

ขนมปงกรอบ

RGB, L*a*b*

วดคาสและตรวจสอบต าหนบรเวณพนผว

- ศศภา (2554)

ทมา: ดดแปลงมาจาก Zheng et al. (2006) 10. การวดส

10.1 ทฤษฎการวดส

วษฐดา (2549) ไดระบลกษณะของสวาแตละส จะตองประกอบดวยคา 3 คา ซงแตละคาจะแสดงลกษณะตางคอ

1) คาส (Hue) หมายถง สทปรากฎใหเหนดวยตาเปลา เชน สแดง เขยว น าเงน เปนตน 2) คาความสวาง (Value หรอ Lightness) หมายถง ความสวางของส 3) คาความเขมของส (Chroma หรอ Saturation) หมายถง ความเขมของส

58

58

ภาพท 9 ระบบสแบบ RGB ทมา: กชกร (2552)

การใชสกบงานกราฟกในคอมพวเตอร มลกษณะเฉพาะ ดงนนจงควรทราบระบบส

ของคอมพวเตอรกอน ระบบสของคอมพวเตอรจะเกยวของกบการแสดงผลของแสงทแสดงบนจอคอมพวเตอร ถาไมแสดงผลสใดใดเลย บนจอภาพจะแสดงเปน "สด า" หากแสดงผลทกสพรอมกน จะเหนสบนจอภาพเปน "สขาว" สวนสอนๆ เกดจากการแสดงสหลายๆ ส แตมคาแตกตางกน การแสดงผลลกษณะน เรยกวา การแสดงสระบบแอดดตบ (Additive)

สทใชในงานดานกราฟฟกทวไป ม 4 ระบบ คอ

1) ระบบสแบบ RGB ตามหลกการแสดงสของเครองคอมพวเตอร 2) ระบบสแบบ CMYK ตามหลกการแสดงสของเครองพมพ 3) ระบบสแบบ HSB ตามหลกการมองเหนสของสายตามนษย 4) ระบบสแบบ L*a*b* ตามมาตรฐานของ CIE ซงไมขนอยกบอปกรณใดๆ

ในทนจะเปนเฉพาะรายละเอยดของระบบส RGB ซงระบบสทประกอบดวยแมส 3 ส

คอ แดง (Red), เขยว (Green) และ น าเงน (Blue) ในสดสวนความเขมขนทแตกตางกน เมอน ามาผสมกนท าใหเกดสตางๆ บนจอคอมพวเตอรไดมากถง 16.7 ลานส ซงใกลเคยงกบสทตาเราโดยปกตมองเหนได จดทสทงสามสรวมกนจะกลายเปนสขาว การผสมสแบบนวาแบบแอดดตบ หรอการผสมสแบบบวก ซงเปนการผสมสขนท 1 หรอถาน าเอา Red Green Blue มาผสมครงละ 2 ส กจะท าใหเกดสใหม เชน

59

59

Blue + Green = Cyan Red + Blue = Magenta Red + Green = Yellow

แสงส RGB มกจะถกใชส าหรบการสองสวางทงบนจอทวและจอคอมพวเตอร ซง

สรางจากแหลงก าเนดแสงสแดง สเขยว และสน าเงน ท าใหสดสวางกวาความเปนจรง 10.2. ระบบวเคราะหเชงภาพถาย (Computer vision system หรอ CVS)

มนษยมองเหนสของวตถชนเดยวกนทแตกตางกนขนอยกบประสบการณ เพศ อาย

อารมณ และสงแวดลอมในการมองเหน เปนตน จงท าใหไมสามารถสอความหมายของสใหเขาใจไดตรงกน ตอมาจงไดมการพฒนาการจดล าดบสหรอการวดสเพอใหสามารถสอความหมายใหเขาใจไดตรงกน (Martwisate et al., 2012)

ปจจบนการวดหรอประเมนสของอาหารนยมใชเครองมอในการวดแทนการรบรของ

มนษย เชน การใชเครองวดส (Colorimeters) และสเปคโตรโฟโตมเตอร (Spectrophotometers) เปนตน เครองมอเหลานจะใหคาทอานไดในแบบจ าลองสระบบ XYZ, RGB และ L*a*b* เปนตน เครองจะวดสในระบบไตสตรมลส (Tristimulus) ใชตวกรองในการรวมตวของแหลงก าเนดแสง และทเซลลรบภาพของความยาวคลนทเลยนแบบการมองเหนของตา ใหคา X, Y และ Z ในขณะทเครองสเปคโตรโฟโตมเตอรใหคาสจากการวเคราะหความยาวคลนซงเกดจากการสะทอนแสง หรออาศยหลกการทแสงมสมบตสองผานทกหนทกแหงของวตถในชวงตามองเหน พนทใตกราฟสามารถเปลยนเปนคา X, Y และ Z ได (Hunter and Harold, 1987) เครองมอเหลานมขอจ ากดคอ ไมเหมาะส าหรบวดสอาหารบางประเภท

ดงนนจงมการพฒนาระบบวเคราะหเชงภาพถาย (Computer vision system) และถก

ประยกตใชในการตดตามคาสของอาหารแทนการวดสแบบดงเดม ระบบนถกพฒนาขนเพอตอบสนองตอเซลลรบภาพทมความละเอยด ระบบวเคราะหเชงภาพถายประกอบดวย 3 องคประกอบหลกคอ กลองดจตอลส าหรบดงขอมลภาพ แหลงก าเนดแสง และโปรแกรมคอมพวเตอรส าหรบการวเคราะหภาพต า (Sun, 2000)

60

60

การวเคราะหเชงภาพถาย (Computer vision system) เปนการน าขอมลทอยในรปแบบของภาพถายจากกลองดจตอลมาผานกระบวนการวเคราะหคณลกษณะตางๆของภาพ ผานการปรบปรงคณภาพของภาพดวยการประมวลผลทางภาพถาย (Image processing) ซงขนตอนการประมวลผลมหลายขนตอน เชน การปรบปรงภาพ (Image enhancement) การแยกภาพ (Image segmentation) เปนตน จากนนน ามาประมวลผลดวยคอมพวเตอร และแสดงผลออกมาในรปแบบสถต เทคนคนเปนเทคนคการวเคราะหทรวดเรวและมคณภาพ (Elmasry et al., 2009) สามารถใชในการวเคราะหคณภาพระหวางการผลตแบบตอเนองได เนองจากสามารถชวยลดความคลาดเคลอนหรอขอผดพลาดทเกดจากวามเหนอยลา หรอเกณฑการตดสนใจทมเฉพาะของบคคลได นอกจากนเทคนคการวเคราะหเชงภาพถายท าผานระบบการมองเหนของเครองมอ จงสามารถตรวจสอบการแบงประเภทและการวเคราะหต าหนทางกายภาพไดอยางละเอยด (Igathinathane et al., 2009)

ระบบการวเคราะหเชงภาพถาย จ าเปนทจะตองระบสวนประกอบตางใหชดเจน

เนองจากองคประกอบของระบบการวเคราะหเชงภาพถายนนมผลตอภาพถาย และคาสทไดจากการวเคราะห ดงนนจงตองมการระบองคประกอบของระบบการวเคราะหเชงภาพถาย ดงตอไปน

10.2.1 แหลงก าเนดแสง แหลงก าเนดแสงมาตรฐาน หมายถง แหลงก าเนดแสงทใหพลงงานคงทตามท

ก าหนดไวในแตละความยาวคลน โดย CIE ไดก าหนดกลมตวเลขทแสดงการกระจายพลงงานทชวงคลนตางๆ (Relative energy and wavelength) ของแหลงก าเนดแสงชนดหนงๆ ตวอยางของแหลงก าเนดแสงแสดงในตารางท 14 โดย CCT (Correlated color temperature) หมายถง อณหภมเปนองศาเคลวนของวตถสด าทใหแสงนนๆ (ศศภา, 2554)

แหลงก าเนดแสงทใชโดยทวไป นยมใชแหลงก าเนดแสงประดษฐประเภท

แสงแดดตอนกลางวนทมอณหภมแสงเทากบ 6500 เคลวน หรอทเรยกกนทวไปวา D65 ทงนเนองจากแหลงก าเนดแสงประเภทดงกลาว เปนแหลงก าเนดแสงทมก าลงการกระจายสเปคตรมทคอนขางสม าเสมอกวาแหลงก าเนดแสงประเภทอนๆ นอกจากประเภทของแหลงก าเนดแสงแลว การสรางระบบยงตองค านงถงระยะหางระหวางแหลงก าเนดแสง และการท ามมระหวางแหลงก าเนดแสงอกดวย (Blasco et al., 2007)

61

61

ตารางท 14 ตวอยางแหลงก าเนดแสงมาตรฐานทนยมใชโดยทวไป แหลงก าเนดแสง ค าอธบาย CCT (K)

A หลอดไฟฟาทใชขดลวดใหความรอน (Incandescence) หรอหลอดทงสเตน

2850

C หลอดไฟทใชแทนแสงเหนอ (North sky daylight) 6800 F2 หลอดฟลออเรสเซน 4230 D65 หลอดไฟทใชแทนแสงธรรมชาตตอนเทยงวน (Noon

daylight) 6500

D50 หลอดไฟทใชแทนแสงทขอบฟา (Horizon light) 5000 D60 หลอดไฟทใชแทนแสงธรรมชาตในชวง 10 โมง หรอ

ชวงบาย 2 โมง (Mid-morning/mid-afternon daylight) 6000

D75 หลอดไฟทใชแทนแสงธรรมชาตตอนครมฝนหรอมดหมน (Overcast daylight)

7500

ทมา: ดดแปลงจาก Hunter and Harold (1987)

10.2.2 กลองดจตอล การใชสายตามนษยแยกแยะความแตกตางของระดบสเปนไปไดยากมาก

ดงนนจงตองอาศยเครองมอทสามารถแยกเฉดสไดละเอยด จงไดประยกตใชกลองถายภาพดจตอลในการเปนเครองมอจดแยกสโดยสามารถวดเปนตวเลขไดชดเจน (ศศภา, 2554)

กลองดจตอลทใชส าหรบเกบภาพเพอเปนขอมลทใชในการวเคราะหนนม

ความหลากหลาย ขนกบฟงกชนการใชงานททางผผลตสรางขนมา โดยกลองแตละรน แตละยหอ ใหประสทธภาพของการถายภาพ และคณภาพของภาพถายแตกตางกน ดงนนจงตองมการจดตงกลองทจะใชในระบบบการวเคราะหเชงภาพถาย ตามตวแปรตางๆ อาทเชน ระยะหางระหวางกลองกบพนหลง (Focal distance) ระยะโฟกส ความสามารถของรรบแสง (Aperture Av) ความเรวชตเตอร (Exposure tv) และมมระหวางเลนสกลองกบแหลงก าเนดแสง

62

62

จากการศกษาวจยของ Shahin and Symons (2001) พบวา มกมการระบมมระหวางเลนสกลอง และแกนแหลงก าเนดแสงเปนมมประมาณ 45° เนองจากการสะทอนของแสงสวนใหญเกดขน ณ ต าแหนงมมทแสงตกกระทบ โดยเฉพาะเมอพจารณาความสวางรอบๆเปนจดวกฤตของการถายภาพ แหลงก าเนดแสงและกลองดจตอล ตองมการปองกนแสงจากภายนอก และแสงสะทอนโดยอาจจะใชผาสด าคลมทบ หรอท าใหเปนระบบทแสงจากภายนอกไมสามารถเขาไปรบกวนได

10.2.3 กระบวนการวเคราะหเชงภาพถาย สวนประกอบสดทายของระบบวเคราะหเชงภาพถาย คอโปรแกรม

คอมพวเตอรส าหรบการวเคราะหภาพ เปนระเบยบวธส าหรบการประมวลภาพเบองตน โปรแกรมคอมพวเตอรส าหรบการวเคราะหภาพมหลายแบบ แตสวนใหญมกจะใช MATLAB6.5 หรอ Photoshop ในการวเคราะหสของภาพ

11. หลกการและทฤษฎเกยวกบมาตรฐานการพมพ (อรญ, 2547)

11.1 มาตรฐานกระดาษพมพ ISO ก าหนดมาตรฐานกระดาษพมพตามคณลกษณะสมบตผว ไดแก คาส ความมน

วาว และความสวาง โดยมวตถประสงคประการหนงเพอใชในการผลตปรฟดจทลใหใกลเคยงกบผวกระดาษพมพมากทสด เพราะปจจบนปรฟดจทลสามารถพมพพนกระดาษเลยนแบบผวกระดาษ จรงได

11.2 มาตรฐานหมกพมพออฟเซต และคาสทางการพมพ (วฒน, 2555) ISO ก าหนดมาตรฐานหมกพมพออฟเซตดวยคาสของหมกพมพโพรเซส 4 ส ตาม

มาตรฐาน ISO 2846 โดยน าหมกชดดงกลาวพมพบนกระดาษแตละชนด ดวยวธการทระบไวในมาตรฐาน ISO 2846-1 โดยปรมาณหมกพมพทถายทอดจากแมพมพ/ผายางไปสกระดาษแตละ ชนดจะเทากน แตการซมซบหมกของกระดาษจะแตกตางกนขนอยกบความหยาบและความพรนของผว ดวยเครองทดสอบ IGT Printability tester และเครองพมพออฟเซตปอนแผน จากนนจะ

63

63

วเคราะหวดคาสบนสพมพพนทบ KCMY และ RGB ทไดตามล าดบ ซงหลกการวดสจะเปนไปตามเชนเดยวกบวดคาสของกระดาษทกประการ

ขอสงเกต การก าหนดปรมาณการจายหมกน ไดมาจากการทดสอบพมพจายหมก

จากนอยไปหามากบนกระดาษอางอง (Reference paper) ทก าหนดโดย ISO 2846-1 (L* เทากบ 95, a* เทากบ 0, b* เทากบ 5, คาความมนวาว เทากบ 70-80 เปอรเซนต, คาความสวาง เทากบ 80 เปอรเซนต และน าหนก 150 กรมตอตารางเมตร) ใหพจารณาคาเปรยบตางหรอคาคอนทราสของภาพพมพทได เลอกแผนทใหคาสงสด เพอก าหนด ปรมาณการจายหมกทเหมาะสม

ขอสงเกต

1) คาเปรยบตางภาพพมพจะพจารณาทต าแหนงน าหนกส 3/4 ซงหมกพมพมาตรฐานบนกระดาษอางองควรจะใหคา ดงน C 45 เปอรเซนต, M 43 เปอรเซนต, Y 37 เปอรเซนต และ K 55 เปอรเซนต ก าหนดคาชวงยอมรบ ±3 เปอรเซนต

2) คาการจบหมก หรอแทรปปงของสแดง(M+Y) เขยว(C+Y) และน าเงน(C+M) ใหคาท 80±5 เปอรเซนต

ตารางท 15 คณลกษณะกระดาษพมพมาตรฐาน ISO

ประเภทกระดาษ คาส ความมนวาว (เปอรเซนต)

ความสวาง(เปอรเซนต)

น าหนก (แกรม) L* a* b*

1. Gloss-coated, woodfree 93 0 -3 65 85 115

2. Matt-coated, woodfree 92 0 -3 38 83 115 3. Gloss-coated, web 87 -1 3 55 70 70 4. Uncoated, white 92 0 -3 6 85 115 5. Uncoated, yellow 88 0 6 6 85 115 ชวงการยอมรบ ±3 ±2 ±2 ±5 - - ทมา: วฒน (2555)

64

64

ตารางท 16 เปนคาสมาตรฐานของการพมพออฟเซต 4 ส ทวดดวยเครองวดสทใชก าเนดแสง D65 โดยพมพล าดบสท C/M/Y ตามล าดบ

ตารางท 16 คาสมาตรฐานของการพมพออฟเซต 4 ส (ใชก าเนดแสง D65)

ประเภทกระดาษ

1 L*/a/*b

2 L*/a/*b*

3 L*/a/*b*

4 L*/a/*b

5 L*/a/*b*

ด า 18/0/-1 18/1/1 20/0/0 35/2/1 35/1/2 ไซแอน 56/-27/-47 55/-25/-45 55/-30/-39 62/-20/-36 59/-20/-33 แมกเจนตา 47/75/-10 45/71/-7 43/71/-6 51/54/-4 51/53/-1 เหลอง 88/-12/96 88/-11/92 82/-12/87 85/-9/68 83/-7/70 แดง 46/62/42 45/59/38 44/58/39 55/49/20 54/46/24 เขยว 50/-67/33 47/-62/29 51/-65/32 59/-34/21 59/-33/21 น าเงน 27/29/-44 27/30/-42 26/25/-40 40/-8/-25 40/18/-25 ทมา: วฒน (2555)

12. สถตทใชในการวจย 12.1 คาดชนความสอดคลองระหวางสของแถบสมาตรฐานทสรางขนของสารละลายสารปองกนก าจดศตรพช (ดลก, 2537)

IOC = ∑R / N

เมอ IOC แทน ดชนความสอดคลองระหวางสของแถบสมาตรฐานทสรางขนกบ สของสารละลายตวอยาง

∑R แทน ผลรวมของคะแนนความคดเหนของผทดสอบทงหมด N แทน จ านวนของผทดสอบ

65

อปกรณและวธการ

อปกรณ

1. อปกรณการจดท าระบบส าหรบถายภาพเพอควบคมแสงและการถายภาพ 1.1 ฟวเจอรบอรด สขาว หนา 0.3 เซนตเมตร 1.2 กระดาษวาดรปสขาว ขนาด 1×1 เมตร 1.3 หลอดประหยดไฟแบบตะเกยบ (Philips essential 23W E27, บรษท ฟลปสอเลกทรอนกส (ประเทศไทย) จ ากด, ประเทศไทย) จ านวน 5 หลอด 1.4 เทปกาวสขาว 1.5 ผาสด า ขนาด 1×1 เมตร 1.6 กลองถายภาพ (Canon IXY 930 IS 12.1 megapixel, Canon Inc., Japan)

2. เครองมอในการวดคาสและการพมพภาพแถบส 2.1 กระดาษเอปสนผวมนคณภาพสง (Photo quality inkjet card C135041054, Epson Co.Ltd, EU) 2.2 กระดาษผวมนธรรมดา 230 แกรม ยหอ isink (Glossy photo inkjet paper 230 G premium gade, Isink Co.Ltd, Japan)

2.3 กระดาษผวดานธรรมดา 230 แกรม ยหอ isink (Matt hight bright photo inkjet paper 230 G premium gade, Isink Co.Ltd, Japan)

2.4 เครองพมพภาพ (EPSON L800 inkjet printer, Epson Co.Ltd, EU) 2.5 โปรแกรม Adobe photoshop (Photoshop CS5.1, USA)

2.6 เครองวดส (Hunter lab colorimeter) (รน Miniscan XE plus, Hunter assoc. lab, Inc., USA)

66

66

3. เครองมอและอปกรณการเตรยมตวอยางสารละลายมาตรฐานจากชดทดสอบ GT-Test kit 3.1 หลอดทดลอง ขนาดเสนผานศนยกลาง 13×100 มลลลตร (Corning, USA)

3.2 ไมโครปเปต ขนาด 20-200 UL, 100-1000UL และ 500-5000UL (Corning, USA) 3.3 นาฬกาจบเวลา (Canon electric business machines Co. Ltd, China) 3.4 กระดาษกรอง No.1 (Whatman, UK) 3.5 Plastic cuvette (PS, PMMA ขนาด 1.5 มลลลตร, Union science, Thailand) 3.6 อางน าควบคมอณหภม (D-91126 Schabach FRG, Germany) 3.7 เครองสเปคโตรโฟโตมเตอร (Genesys 10 UV (190-1100nm), Thermo, USA)

4. เครองมอและอปกรณในการวเคราะหปรมาณสารปองกนก าจดศตรพช

4.1 ถงพลาสตกโพลโพรพลน ขนาด 14x18 นว 4.2 เครองชงน าหนก 2 ต าแหนง (Kern, KB-500-2, Germany) 4.3 เครองบดตวอยาง (Blender) มด และเขยง 4.4 ถง กะละมง ถาดและตะแกรงตากผก 4.5 ขวดปรมาตรขนาด 50, 100, 500 และ 1000 มลลลตร (Duran, classA, Germany) 4.6 บกเกอรขนาด 10, 50, 100, 250 และ 500 มลลลตร (Pyrex, USA) 4.7 ไมโครปเปต ขนาด 20-200 UL, 100-1000UL และ 500-5000UL (Corning, USA) 4.8 นาฬกาจบเวลา (Canon electric business machines Co. Ltd, China) 4.9 หลอดทดลอง ขนาดเสนผานศนยกลาง 13×100 มลลลตร (Corning, USA) 4.10 เครองผสมสารละลายในหลอด (Vortex mixer model Genie II, Sciencetific

Industries, New York, USA) 4.11 ปมลมขนาดเลก (Big boy 7000, China) 4.12 อางน าควบคมอณหภม (D-91126 Schabach FRG, Germany) 4.13 Plastic Cuvette (PS, PMMA ขนาด 1.5 มลลลตร, Union science, Thailand)

4.14 กระดาษกรอง No.1 (Whatman, UK) 4.15 เครองสเปคโตรโฟโตมเตอร (Genesys 10 UV (190-1100nm), Thermo, USA) 4.16 เครองมอและอปกรณเครองแกวอนๆ ทจ าเปนในหองปฏบตการ

67

67

สารเคม 1. ตวอยางทดสอบ

ตวอยางผกสด คอ คะนา (Brassica oleracea var. alboglabra) พรกชฟาเขยว แดง และเหลอง (Capsicum annuum Linn. var. acuminatum Fingerh) ซอจากซเปอรมารเกต กรงเทพฯ 2. สารเคมชดทดสอบสารปองกนก าจดศตรพชกลมออรกาโนฟอสเฟตและคารบาเมต GT-test kit (หางจทการคา จ.นนทบร)

2.1 Solvent 1 คอ ไดคลอโรมเทน (Dichloromethane 99% AR grade, Sigma-Aldricd, USA)

2.2 Solvent 2 คอ 5 เปอรเซนต เอทานอล (แอลกอฮอล 95% AR grade, Sigma-Aldricd, USA)

2.3 GT1 คอ เอนไซมอะซตลคลอรนเอสเตอรเรส 2.4 GT2 คอ สารสอประสาทอะซตลคลอรน 2.5 GT2.1 คอ ตวท าละลาย 2.6 GT3 คอ ไฮดรอกซอะมน ตวยบย งการเกดปฏกรยา 2.7 GT3.1 คอ ตวท าละลาย 2.8 GT4 คอ กรดไฮโดรคลอรค (HCl) 2.9 GT5 คอ เฟอรรคคลอไรด (FeCl3)

3. สารปองกนก าจดศตรพช

3.1 สารปองกนก าจดศตรพชในกลมออรกาโนฟอสเฟต 4 ชนด 3.1.1 คลอไพรฟอส (Chlorpyrifos, 40% w/v EC) ชอทางการคาคอ แคลเทยม สตร

ทางเคม คอ 0,0- diethyl 0-3.5,6- trichloro-2-pyridyl phosphorothioate 3.1.2 ไดโครโตฟอส (Dicrotophos, 50% w/v EC) ชอทางการคาคอ บาสตน สตรทาง

เคม คอ 2,2- dichlorovinyl dimethyl phosphate

68

68

3.1.3 เมโทมล (Methomyl, 40% w/v EC) ชอทางการคาคอ แคลเทยม สตรทางเคม คอ (E,Z)-methyl N-{[(methylamino)carbonyl]oxy}ethanimidothioate

3.1.4 โพรฟโนฟอส (Profenofos, 50% w/v EC) ชอทางการคาคอ การกา สตรทางเคม คอ O-4-bromo-2-chlorophenyl, O-ethyl, S- propyl phosphorothioate

3.2 สารปองกนก าจดศตรพชในกลมคารบาเมต 3 ชนด 3.2.1 คารบารล (Carbaryl, 85% WP) ชอทางการคาคอ เอส-85 สตรทางเคม คอ 1-

naphthyl methyl carbamate 3.2.2 คารโบซลแฟน (Carbosulfan, 20% w/v EC) ชอทางการคาคอ พอสซ สตรทาง

เคม คอ 2,3-dihydro-2,2-dimethyl benzofuran-7-yl(dibutylaminothio) methylcarbamate 3.2.3 มาลาไทออน (Malathion, 57% w/v EC) ชอทางการคาคอ มาลาไทออน 57

สตรทางเคม คอ Diethyl (Dimethoxyphosphinotioythiol)

69

69

วธการ

1. การจดท าระบบส าหรบถายภาพ

1.1 กลองถายภาพและระบบแสง การถายภาพในแสงธรรมชาต อาจท าใหเกดความแตกตางของแสงไดเนองจากแสงสามารถเปลยนความสวางและอณหภมสไดตามปจจยแวดลอม จงสรางกลองถายภาพเพอปดกนแสงจากภายนอก เลอกใชแหลงก าเนดแสงประดษฐแบบตอเนอง ชวยใหควบคมสภาพแสงใหมความสวางและสทสม าเสมอตลอดการทดลอง กลองถายภาพมทงหมด 2 ชน โดยชนในมขนาด 30 × 50 × 30 ลกบาศกเซนตเมตร ชนนอกมขนาด 50 × 70 × 50 ลกบาศกเซนตเมตร โดยแตละดานของกลองชนในจะบดวยกระดาษ A4 สขาว เพอใหโปรงแสง สวนกลองดานนอกเปนกลองทบแสงสรางจากฟวเจอบอรดทมความหนา 0.3 เซนตเมตร สามารถปดกนแสงจากภายนอกไดเปนอยางด ระหวางกลองชนนอกและชนใน ใชแหลงก าเนดแสงสม าเสมอ คอ Philips essential หลอดประหยดไฟแบบตะเกยบ (ยหอ Philips, บรษท ฟลปสอเลกทรอนกส (ประเทศไทย) จ ากด, ประเทศไทย) ขนาด 23 วตต จ านวน 5 หลอด ยดตดบรเวณฐานของกลองถายรประหวางผนงชนในและชนนอก ดงแสดงในภาพท 10

ภาพท 10 กลองถายรปมาตรฐานควบคมสภาวะแสง ส าหรบใชถายภาพสารละลาย

70

70

ดานหนาของกลองถายภาพถกคลมดวยผาสด าผนใหญเพอปองกนแสงรบกวนจากภายนอก กลองถายภาพแบบปดกนแสงจากภายนอกถกใชในการถายภาพสของสารละลายมาตรฐานทความเขมขนตางๆ ดดแปลงจากวธการของ Suparerk (2010)

1.2 กลองถายภาพ กลองถายภาพทใช คอ กลองถายภาพชนดดจตอล ยหอ Canon (รน IXY 930 IS) จดวางในต าแหนงดานหนาบรเวณทวางตวอยางเปนระยะหาง 12 เซนตเมตร ตงโหมดกลองดจตอล mode manual ต งคา set shooting mode snow ไมมการซมภาพ ไมใชแฟลช และต งเวลาการถายภาพแตละครงทก 10 วนาท ความละเอยด 12.1 ลานพกเซล ก าหนดคณภาพของไฟลภาพ (Image quality) ระดบด (Fine) จดเกบในรปแบบไฟล .TIFF

1.3 การวเคราะหเชงภาพถาย

ชดของค าสงทงหมดส าหรบการแปลผลภาพดวยการแบงออกเปนสวนๆจากพนหลง และการวเคราะหภาพสโดยโปรแกรม Adobe Photoshop (Photoshop CS5.1, USA)

1.4 ระบบแสง ใชแหลงก าเนดแสงสม าเสมอ คอ Philips essential หลอดประหยดไฟแบบตะเกยบ

(ยหอ Philips) มสมบตส าคญดงนคอ ขนาด 23 วตต จ านวนวตตเทยบเทา 125 วตต เอฟเฟกตแสงหรอเคลอบเงาโทนแสงสขาว (Cool daylight) ก าลงสองสวาง 1370 ลเมน สมบตอนๆประกอบคอ การปรบอณหภมส 6500 K ดชนความถกตองของสสนของวตถภายใตแสงไฟ (CRI) เทากบ 80 รปทรง Stick ขวประเภท E27 แรงดนไฟฟา 220 – 240 V ความสง 160 มลลเมตร และกวาง 49 มลลเมตร ใชทงหมดจ านวน 5 หลอด และยดตดบรเวณฐานของกลองถายรประหวางผนงชนในและชนนอก (ภาพท 10)

จากนนทดสอบคาความเขมแสงทบรเวณฐานของตวอยาง โดยแบงสเกลออกเปน 9

ต าแหนงเทาๆกน (ภาพท 11) เรมวดทกๆ 30 นาท จนถง 180 นาท แตละต าแหนง (1-9) วดแบบสม

71

71

เพอทดสอบความสม าเสมอของระบบแสง และเปนเกณฑในการเลอกต าแหนงการวางตวอยาง ทงนดดแปลงจากวธการของ Mendoza และคณะ (2006)

ภาพท 11 การแบงสเกลพนทส าหรบวางตวอยาง

จากการทดสอบความเขมแสง เพอหาต าแหนงทเหมาะสมในการถายภาพไดเลอกต าแหนงท 5 เปนต าแหนงส าหรบวางตวอยาง เพราะต าแหนงนมคาความเขมแสงทใกลเคยงกบของระบบ ประกอบกบเปนต าแหนงกลางทท ามมตงฉากกบระยะโฟกสของกลอง และท าใหภาพถายทเสมอนจรงมากกวาต าแหนงอน 2. การวดกจกรรมของเอนไซมอะซตลโคลนเอสเตอเรสโดยชดทดสอบจท

คาสทไดจากการตรวจสอบสารตกคางดวยชดทดสอบจท โดยปกตวดปรมาณสารปองกนก าจดศตรพชตกคางแบบเชงคณภาพ (Quanlitative method) แตจ าเปนตองสรางกราฟมาตรฐานความสมพนธเชงเสนตรงระหวางคาการดดกลนแสงทความยาวคลน 540 นาโนเมตรกบคาเปอรเซนตการยบย งการท างานของเอนไซมอะซตลโคลนเอสเตอเรส จากนนจงจะสามารถเปรยบเทยบหาปรมาณของสารตกคางได

สรางกราฟความสมพนธระหวางคาดดกลนแสงหรอ Optical density (OD) ทความยาว

คลน 540 นาโนเมตร กบเปอรเซนตยบย งการท างานของเอนไซมอะซตลโคลนเอสเตอเรสท 0, 10, 30, 50, 80 และ 100 โดยการปรบสดสวนเอนไซมอะซตลโคลนเอสเตอเรสกบอะซตลโคลน (ตารางท 17)

0.5 เมตร

0.3 เมตร

72

72

ตารางท 17 สดสวนเอนไซมอะซตลโคลนเอสเตอเรสกบอะซตลโคลนทเปอรเซนตยบย งการ ท างานของเอนไซมอะซตลโคลนเอสเตอเรส เปอรเซนตยบย งการท างานของเอนไซมอะซตลโคลนเอสเตอเรส

เอนไซมอะซตลโคลนเอสเตอเรส(มลลลตร)

อะซตลโคลน (มลลลตร)

0 0.50 0.2500 10 0.50 0.2750 30 0.50 0.3250 50 0.50 0.3750 80 0.50 0.4500

100 0.50 0.5000 ทมา: ดดแปลงจากกอบทอง (2553)

สารละลายทไดน ามากรองผานกระดาษกรอง What man No.1 แลววดคา OD ทความยาวคลน 540 นาโนเมตร ดวยเครองสเปคโตรโฟโตมเตอร (รน Genesys 10UV) ท าการทดลอง 5 ครงๆละ 3 ซ า น าคาทไดมาพลอตลงบนกราฟดงกลาว จากนนท าการตรวจสอบ ดงภาพท 12

73

73

ขนตอนการตรวจวเคราะหโดยชดทดสอบจท แสดงในแผนผง (ภาพท 12) ดงน

เอทานอล 5 เปอรเซนต 0.25 มลลลตร (แทนสารสกดตวอยาง)

เตมน ายา GT-1 ปรมาตรหลอดละ 0.5 มลลลตร ทงไว 10 นาท ทอณหภม 35 องศาเซลเซยส

เตมน ายา GT-1 ปรมาตรหลอดละ 0.5 มลลลตร ทงไว 10 นาท ทอณหภม 35 องศาเซลเซยส

เตมน ายา GT-2 ในแตละหลอดทปรมาตรตางๆ 0.25 - 0.5 มลลลตร (ตามตารางท 18)

ทงไว 60 นาท ทอณหภม 35 องศาเซลเซยส

เตมน ายา GT-3 ปรมาตรหลอดละ 1 มลลลตร เขยาใหเขากน

เตมน ายา GT-4 ปรมาตรหลอดละ 0.5 มลลลตร

เขยาใหเขากน

เตมน ายา GT-5 ปรมาตรหลอดละ 0.5 มลลลตร เขยาใหเขากน สารละลายจะเกดเปนสเหลองถงสน าตาลแดง

วเคราะหคาสดวยตาเปลา วเคราะหโดยการวดคาการดดกลนแสง (เชงคณภาพ) (เชงปรมาณ)

ภาพท 12 ขนตอนการตรวจวเคราะหโดยชดทดสอบจท

74

74

2.1 การหาภาชนะบรรจทเหมาะสม การปรบตงคาวดส (Calibration methods) และการควบคมคณภาพการถายภาพ (Calibrate digital camera)

เนองจากชดทดสอบจทก าหนดใหใชคาเปอรเซนตการยบย งการท างานของเอนไซมอะซตลโคลนเอสเตอเรสท 50 เปนเกณฑในการตดสนปรมาณสารปองกนก าจดศตรพชในตวอยางวายอมรบ (ผาน) หรอไมยอมรบ (ไมผาน) คาทใหไดเปนการตดสนในเชงคณภาพ สมพนธกบปรมาณสารปองกนก าจดศตรพชนนมปรมาณเกนเกณฑ(MRL) ทก าหนดหรอไม ไดเตรยมสารละลายมาตรฐานทมคาเปอรเซนตการยบย งการท างานของเอนไซมอะซตลโคลนเอสเตอเรสเทากบ 50 ตรวจสอบดวยชดทดสอบจท (ขอ 2) และเลอกคาเปอรเซนตการยบย งการท างานของเอนไซมอะซตลโคลนเอสเตอเรสท 50 เปนเกณฑในการทดสอบความแปรปรวนของคาสทไดจากการวดสและการถายภาพ 2.1.1 การปรบตงคาวดส (ดดแปลงจากวธการของ Chalernrom, 2008)

เพอควบคมความแปรปรวนของคาสทอาจเกดขนจากการถายภาพแตละครงไดทดสอบวาจะมความแปรปรวนของสทเกดขนและยอมรบไดหรอไม โดยถายภาพสารละลายมาตรฐานทมคาเปอรเซนตการยบย งการท างานของเอนไซมอะซตลโคลนเอสเตอเรสเทากบ 50 จ านวน 1 รป ตงคากลองดจตอล โดยใช Automatic mode จากนนวดคาส R G B ดวยโปรแกรม Photoshop CS5.1 ตามวธการของขอ 2.2 โดยสมวดจากต าแหนงตางๆของภาพ ท าซ าทงสน 30 ครง เพอดความแปรปรวนของคาสดวยของโปรแกรมในการอานคาสน นอกจากนวธการนยงใชในการเปรยบเทยบคาทวดสารละลายทบรรจในควเวตและหลอดทดลอง เพอทดสอบชนดภาชนะทใหคาถกตองและงายตอการใชในการตรวจคาส 2.1.2 การควบคมคณภาพการถายภาพ (ดดแปลงจากวธการของ Chalernrom, 2008)

ในท านองเดยวกนภาพทจะถายแตละครงจ าเปนตองตรวจสอบวามความแปรปรวนทเกดจากการถายภาพหรอไม ไดท าการถายภาพสารละลายมาตรฐานทมคาเปอรเซนตการยบย งการท างานของเอนไซมอะซตลโคลนเอสเตอเรสเทากบ 50 ท าซ า 30 ครง โดยใช mode manual ตงคา set shooting mode snow, set image quality fine แลวท าการวดคาส RGB ดวย

75

75

โปรแกรม Photoshop CS5.1 ดงแสดงขางตน จากนนเปรยบเทยบคาทไดโดยใชสถตความแปรปรวน และสมประสทธของความแปรผนทดสอบ

2.2 การวดคาสดจตอลดวยคอมพวเตอร

น าสารละลายทเตรยมไดมาท าการถายภาพและน าภาพทไดวดคาส RGB ในคอมพวเตอร โดยใชโปรแกรม Photoshop CS5.1 มาตรฐาน ซงมวธการวดดงตอไปน ทงนดดแปลงจากวธการของ Chalernrom (2008)

(1) เปดโปรแกรม Photoshop CS5.1 (2) เปดไฟลภาพทตองการตรวจวดโดยคลกท menu file >>>open (3) เลอกใชเครองมอ Color Sampler Tool ตามภาพท 13

ภาพท 13 การเลอกเครองมอ Color sampler tool ทมา: Chalernrom (2008)

76

76

(4) ตงคา Sample size เทากบ 11×11 ตามภาพท 14

ภาพท 14 ตงคา Sample size ทมา: Chalernrom (2008)

(5) คลก Color sampler tool ต าแหนงของสทตองการทราบคาส RGB ในทนจะแสดงคาสแสดงในกรอบดานขวามอ ดงภาพท 15

ภาพท 15 การแสดงคาสของโปรแกรม Photoshop CS5.1 ทมา: Chalernrom (2008)

77

77

3. การจดท าระบบส าหรบการพมพภาพ 3.1 ชนดกระดาษ

เพอใหไดภาพสทชดเจน คงทน สามารถน าไปผลตแถบสตอไป ไดเปรยบเทยบคณภาพของกระดาษส าหรบการพมพแถบสระหวางกระดาษผวมนคณภาพสง 255 แกรมยหอเอปสน กระดาษผวมนธรรมดา 230 แกรม ยหอ isink และกระดาษผวดานธรรมดา 230 แกรม ยหอ isink ท าการเปรยบเทยบภาพสของสารละลายทไดจากการตงคาระบบการพมพภาพอตโนมต ดดแปลงจากวธการของ วฒน (2555)

1) การออกแบบ การทดลองครงนจ าเปนตองมแบบทดสอบ(Test form) ซงจะใชในการวดคาสแตละส ไดแก สไซแอน สแมกเจนตา สเหลอง สด า สแดง สเขยว และสน าเงน ทต าแหนงตางๆบนแบบทดสอบทก าหนดไว แบบทดสอบทใชคอ แถบพมพพนตายสไซแอน สแมกเจนตา สเหลอง สด า สแดง สเขยว และสน าเงน

2) การจดท าไฟลงาน สรางรปภาพทดสอบโดยการสรางและตกแตงรปภาพทดสอบใหมลกษณะตรงตามความตองการดวยโปรแกรม Adobe photoshop CS5 แลวบนทกไฟลงานไวดวยนามสกล .TIFF

3.2 ปรนเตอร

ทดสอบการตงคาการพมพ ปรบความเขมและความสวางของสโดยใชโปรแกรม Photoshop CS5.1 ควบคมเงอนไขเพอใหไดภาพสของสารละลายใกลเคยงกบสารละลายจรงมากทสด โดยเครองพมพ EPSON L800 Series ในทนกระดาษทเลอกใช คอ กระดาษเอปสนผวมนคณภาพสง ขนาดกระดาษ 13×18 เซนตเมตร (5×7 นว) ซงเปนผลจากขอ 3.1 ก าหนดระบบการจดการคาสของเครองพมพดงนคอ ลกษณะงานพมพชนดภาพถายคณภาพ ความละเอยดการพมพแบบภาพถาย Photo RPM

78

78

3.2.1 การทดสอบคณภาพของแผนเทยบส เพอใหแผนสแตละสทพมพภาพสทมคณภาพสม าเสมอ ไดทดสอบคณภาพของแผนส โดยดดแปลงวธการสอบเทยบจาก Valous และคณะ (2009) โดยน าแผนเทยบส (ทไดจากการปรบสดสวนเอนไซมอะซตลโคลนเอสเตอเรสกบอะซตลโคลนจากชดทดสอบจทใหมคาเปอรเซนตการยบย งการท างานของเอนไซมอะซตลโคลนเอสเตอเรสเทากบ 50) ถายภาพโดยใช mode manual ตงคา set shooting mode snow, set image quality fine ไมมการซมภาพ ไมใชแฟลต และตงเวลาการถายภาพแตละครงทก 10 วนาท โดยการถายภาพทกครงท าในกลองควบคมสภาวะแสง บนทกภาพโดยก าหนดคณภาพของไฟลภาพ(Image quality) ระดบด(Fine) จดเกบในรปแบบไฟล .TIFF และน ามาวดคาส RGB ดวยโปรแกรม Photoshop CS5.1 (ดงวธการเชนเดยวกบขอ 2.2) พมพภาพโดยเครองพมพ EPSON L800 Series โดยก าหนดระบบการพมพ ดงน ก าหนดลกษณะงานพมพชนดภาพถายคณภาพ ความละเอยดการพมพเปนการพมพภาพถายคอ Photo RPM การจดการคาสเปน Adobe RGB Gamma 1.8 กระดาษทใช คอ กระดาษเอปสนผวมนคณภาพสง ขนาดกระดาษ 13×18 เซนตเมตร (5×7 นว) การถายภาพในแสงธรรมชาตจากนนท าการวดคาสดวยเครองวดส (Hunter LAB colorimeter) (รน Miniscan XE plus, Hunter Assoc. Lab, Inc., USA) (ภาพท 16) โดยแสดงคาสในระบบ CIE ซงคา L* เปนคาสด าและขาว (Lightness) คา a* เปนคาสเขยวและแดง (Greeness/Redness) และคา b* เปนคาสน าเงนและเหลอง (Bluenesss/Yellowness) กอนใชงานทกครงสอบเทยบเครองวดสโดยใชแผนสขาวมาตรฐาน (white blank; L= 97.67, a= -0.18 และ b= 1.84) ตงหมวดการวดคาสเปนระบบ CIE LAB; L*a*b*ทสภาวะแสง D65 Observer 10° ท าการวดคณภาพสจากคาสของแถบสทเปอรเซนตการยบย งการท างานเอนไซมอะซตลโคลนเอสเตอเรสเทากบ 50 จากแผนเทยบสทสรางขน โดยอานคาสแบบสม จ านวน 5 ครงตอหนงแผนเทยบส ท าการวดคาสจากแผนเทยบสทงหมด 5 แผน บนทกคาส L*a*b* และน าไปวเคราะหความแตกตางทางสถตตอไป

79

79

ภาพท 16 เครองวดส (Hunter lab colorimeter) (รน Miniscan XE plus, Hunter assoc. lab, Inc., USA) ทมา: วฒน (2555) 4. การผลตแถบเทยบส

4.1 ชนดของสารปองกนก าจดศตรพช (Standard solution)

ในการศกษาครงนไดเลอกชนดสารปองกนก าจดศตรพชกลมออรกาโนฟอสเฟตและคารบาเมตจากสารปองกนก าจดศตรพชทางการคา 7 ชนด คอ คลอไพรฟอส (40% w/v, EC), ไดโครวอท (50% w/v, EC), เมโทมล (40% w/v, EC), โพรฟโนฟอส (50% w/v, EC), คารบารล (85%, WP), คารโบซลแฟน (20% w/v, EC) และมาลาไทออน (57% w/v, EC)

4.2 การสรางกราฟมาตรฐานจ านวน 3 กราฟ ดงน 4.2.1 กราฟความสมพนธระหวางคาการดดกลนแสงและเปอรเซนตการยบย งการ

ท างานของเอนไซมอะซตลโคลนเอสเตอเรส ด าเนนตามหวขอท 2

80

80

4.2.2 กราฟความสมพนธระหวางคาการดดกลนแสงและความเขมขนของสารปองกนก าจดศตรพชแตละชนด

ทดลองเจอจางสารปองกนก าจดศตรพชกลมออรกาโนฟอสเฟตและคารบาเมต

ทง 7 ชนด โดยคาความเขมขนของสารแตกตางกนขนกบชวงความเขมขนของสารแตละชนดทสามารถตรวจสอบไดดวยชดทดสอบจท เชน 0.5 -8 พพเอม จากชวงความเขมขนของสารทได น ามาวดคาการดดกลนแสงท 540 นาโนเมตร จากนนน าคาทไดมาสรางกราฟความสมพนธระหวางคาการดดกลนแสงและความเขมขนของสารปองกนก าจดศตรพชแตละชนด โดยไมตองค านงถงความสามารถในการยบย งการเกดปฎกรยาของเอนไซมอะซตลโคลนเอสเตอเรส (ดดแปลง กอบทอง, 2553)

4.2.3 กราฟความสมพนธระหวางเปอรเซนตยบย งการท างานของเอนไซมอะซตล

โคลนเอสเตอเรสของชดทดสอบสารปองกนก าจดศตรพช “ จท ” และความเขมขนของสารปองกนก าจดศตรพช

น าความสมพนธเชงเสนตรง จากการทดลองท 4.2.1 และ 4.2.2 มาสรางกราฟ

ความสมพนธระหวางความเขมขนของสารแตละชนดกบคาเปอรเซนตการยบย งการท างานของเอนไซมอะซตลโคลน ความสมพนธเชงเสนตรงทไดจากกราฟมาตรฐานของสารแตละชนด จะใชในการเปรยบเทยบปรมาณสารปองกนก าจดศตรพชตกคางและคาส ในการทดลองตอไป

4.2.4 การผลตแถบส จากการเลอกทดสอบสารปองกนก าจดศตรพชทง 7 ชนด พบวา สารคารโบซล

แฟน สารมาลาไทออน และสารโพรฟโนฟอส ไมสามารถแยกออกดวยตาเปลาได ดงนนในการผลตแถบสจะผลตเพยง 4 ชนด คอ สารคลอไพรฟอส สารไดโครวอท สารเมโทมล และสารคารบารล ถายภาพสารละลายทไดจากขอ 4.2.2 ดวยกลอง Canon IXY 930 IS ขนาด 12.1 ลานพกเซล mode manual ตงคา set shooting mode snow, set image quality fine แลวท าการวดคาส R, G และB ดวยโปรแกรม Photoshop CS5.1 เพอสรางกราฟความสมพนธระหวางคาแมส R, G และB กบคาเปอรเซนตยบย งการท างานของเอนไซมอะซตลโคลน (ดดแปลง Suparerk, 2010)

81

81

การสรางแถบสเรมตนดวยกราฟความสมพนธระหวางความเขมขนของสารละลายปองกนก าจดศตรพชแตละชนดกบคาการดดกลนแสง (4.2.2) น าความสมพนธเชงเสนตรงทไดแทนคาดวยความเขมขนของสารปองกนก าจดศตรพชทความเขมขนตางๆ แตละความเขมขนทค านวณไดจาก 3 สมการความสมพนธเชงเสนตรง จะได 3 คา คอคา R, G และ B แลวน าไปสรางแถบสเพอหาปรมาณสารปองกนก าจดศตรพช ทงนการเลอกชวงความเขมขนและคาส จะตองใหคาเปอรเซนตยบย งการท างานของเอนไซมอะซตลโคลนเอสเตอเรสท 10 30 50 80 และ 100 โดยแถบสทงหมดจดเรยงในโปรแกรม Photoshop CS5.1 ขนาด project 5×7 นว (ดดแปลง Suparerk, 2010) 5. การตรวจสอบความใชไดแถบเทยบสจากสายตาคน เพอยนยนความใชไดของแถบเทยบส น าแผนแถบเทยบสของสารคลอไพรฟอส (ในทนใชเปนตวแทนของสารเคม 7 ชนด) แถบเทยบสแบงเปน 10 ระดบความเขมขนคอ 10 เฉดส ทดสอบความใชไดโดยน าสารละลายคลอไพรฟอส 10 หลอด 10 ความเขมขน ไมเรยงล าดบความเขมขน ทดสอบในผทดสอบทไมไดฝก (Untrained panelist) ใชจ านวนผทดสอบ 40 คน ใหเปรยบเทยบสจากหลอดทดลองและแถบเทยบส แยกความแตกตางดวยตาเปลาของคน น าขอมลทไดมาวเคราะหคาความถกตองในการอานระหวางคนและระหวางสจากหลอดทดสอบและแถบส น าผลทไดมาปรบปรงพฒนาแถบสใหมชวงสทมความเหมาะสม เนองจากบางแถบสผทดสอบไมสามารถแยกไดดวยตาเปลา จงลดลงเหลอเพยง 6 ชวงของแถบส และน าไปสมทดสอบอกครงกบผทดสอบกลมใหมจ านวน 5 คน วเคราะหหาคาความถกตองในการอาน 6. การทดสอบการรบกวนการวเคราะหปรมาณสารปองกนก าจดศตรพชจากสของผก 6.1 สรางการปนเปอนของสารปองกนก าจดศตรพชในตวอยางพรกชฟา ตวอยางพรกชฟาสเหลอง แดง และเขยวทผานการวเคราะหปรมาณสารปองกนก าจดศตรพชดวยชดทดสอบจท ใหผลการวเคราะหเปอรเซนตการยบย งการท างานของเอนไซมอะซตลโคลนเอสเตอเรสเทากบ 0 (คอผกสดทไมมการปนเปอนของสารก าจดศตรพชกลมออรกาโนฟอสเฟตและคารบาเมตและสารอนๆทเปนสารยบย งการท างานของเอนไซมอะซตลโคลนเอสเตอเรส) สรางการปนเปอนดวยสารปองกนก าจดศตรพช โดยการแชผกในสารละลายคลอไพรฟอส 2

82

82

พพเอม ในอตราสวนผกตอสารละลายสารปองกนก าจดศตรพชเทากบ 1:40 แชนาน 10 นาท จากนนน าพรกชฟาผงใหแหงในตเปาลม (Laminar air flow) ทอณหภมหองปรบอากาศ (25 องศาเซลเซยส) เปนเวลา 1 ชวโมง (ดดแปลงวธการจาก Wu et al., 2007) 6.2 การวเคราะหปรมาณสารคลอไพรฟอสดวยชดทดสอบสารปองกนก าจดศตรพช กลมออรกาโนฟอสเฟตและคารบาเมต 6.2.1 การสกดสารละลายตวอยางพรก พรกชฟาเขยว แดง เหลอง (ขอ 6.1) ตวอยางละ 100 กรม บดดวยเครองปนจนละเอยด จากนนสมชงพรกชนดละ 2.5 กรม สกดดวยสารสกด No.1 ปรมาตร 10 มลลลตร จากนนเขยาใหเขากน ประมาณ 1 นาท แลวต งทงไว 10 - 15 นาท ไดสารสกดจากผก (กอบทอง, 2553) ขนตอนการสกดและการระเหยสารสกดจากผก แสดงดงภาพท 17

6.2.2 ขนตอนการวเคราะหสารปองกนก าจดศตรพช การตรวจสอบสารปองกนก าจดศตรพช ดวยชดจท โดยใชสารสกดจากพรก

จากขอ 6.2.1 ปรมาตร 0.25 มลลลตร แทน solvent2 จากนนด าเนนวธการท านองเดยวกบขอ 2

83

83

ตวอยางผกบด (พรก) 2.5 กรม เตมน ายาสกด 1 ปรมาตร 10 มลลลตร

เขยาประมาณ 1 นาท

แลววางทงไว10 - 15 นาท

ดดน ายาสกดตวอยางใสลงในหลอดทดลอง ปรมาตร 1 มลลลตร

เตมน ายาสกด 2 ปรมาตร 1 มลลลตร

ลงในหลอดทดลองหลอดเดยวกน (สารละลายในหลอดจะแยกเปน 2 ชน)

จากนนน าไประเหยใหน ายาสกด 1 ทอยชนลางหมดไป

สารสกดจากผก

น าไปวเคราะหตามขนตอนในภาพท 12

ภาพท 17 ขนตอนการสกดสารละลายตวอยางพรก 6.2.3 ขนตอนการรายงานผลการวเคราะห โดยเมอเสรจขนตอนการตรวจสอบสารปองกนก าจดศตรพช ท าการวเคราะห

ความเขมขนของสารเคมตกคางในหลอดโดยใชแถบเทยบสดวยตาคน ทงนสารละลายทตรวจสอบดวยตาไมผานการกรอง จากนนกรองสารละลายนนผานกระดาษกรอง What man No.1 แลววดคาการดดกลนแสงทความยาวคลน 540 นาโนเมตร น าขอมลทไดมาเปรยบเทยบคาความแปรปรวนจากการรบกวนเนองจากสของผก

84

84

7. ศกษาประสทธภาพของแถบเทยบส โดยใชคะนาเปนตวแทนชนดผก 7.1 สรางการปนเปอนของสารปองกนก าจดศตรพชในตวอยางผกคะนา ในทนใชผกคะนาเปนตวแทนชนดผก ผกคะนาทน ามาทดสอบปรมาณสารปองกนก าจดศตรพชดวยชดทดสอบจท ใหผลการวเคราะหเปอรเซนตการยบย งการท างานของเอนไซมอะซตลโคลนเอสเตอเรสเทากบ 0 แสดงวาไมมการปนเปอนสารเคมตกคาง ทดลองสรางการปนเปอนดวยสารปองกนก าจดศตรพช 4 ชนด (คลอไพรฟอส, ไดโครวอท, เมโทมล และคารบารล) โดยการแชผกในสารละลายสารปองกนก าจดศตรพชกลมออรกาโนฟอสเฟตและคารบาเมตแตละชนดทความเขมขน วธการสรางการปนเปอนด าเนนวธการท านองเดยวกนกบขอ 6.1

7.2 การวเคราะหดวยชดทดสอบสารปองกนก าจดศตรพช กลมออรกาโนฟอสเฟตและคาร

บาเมต 7.2.1 การสกดสารละลายตวอยางผกคะนา ตวอยางผกคะนา อยางละ 100 กรม บดดวยเครองบดจนละเอยด จากนนสมชงอยางละ 5 กรม สกดดวยสารสกด solvent 1 ปรมาตร 5 มลลลตร (กอบทอง, 2553) ด าเนนวธการท านองเดยวกนกบขอ 6.2.1

7.2.2 ขนตอนการวเคราะหสารปองกนก าจดศตรพช วธการวเคราะหด าเนนวธการตามขอ 2 7.2.3 ขนตอนการรายงานผลการวเคราะห จากนนท าการเปรยบเทยบสารละลายทไดจากการตรวจสอบสารปองกนก าจด

ศตรพชกลมออรกาโนฟอสเฟตและคารบาเมตโดยใชชดทดสอบจท แผนแถบเทยบสโดยใชจ านวนผทดสอบ 5 คน (ขอ 5) และคาทไดจากหองปฏบตการวเคราะหสารละลายโดยบรษท หองปฏบตการกลาง (ประเทศไทย) จ ากด กรมวชาการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ ดวย

85

85

เทคนค GC/FPD (วธทดสอบอางอง : In-house method based on Steinwandter, H.1985. Universal 5 min on-line method for extracting and isolating pesticide residues and industrial chemicals. Fresenius Z. Anal. Chem. No. 1155.) 8. สถานทและระยะเวลาท าการวจย

8.1 สถานทในการด าเนนการวจย หองปฏบตการ Food safety อาคารอตสาหกรรมเกษตร 2 ภาควชาวทยาศาสตรและ

เทคโนโลยการอาหาร คณะอตสาหกรรมเกษตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร วทยาเขตบางเขน และ หองปฏบตการของบรษท หองปฏบตการกลาง (ประเทศไทย) จ ากด กรมวชาการเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ

8.2 ระยะเวลาทท าการวจย

เรมท าการวจยเดอนมนาคม พ.ศ. 2556 และสนสดการวจยเดอนตลาคม พ.ศ. 2557

9. ประโยชนทคาดวาจะไดรบ

เพอพฒนาแถบเทยบสมาตรฐาน ทใชในการเทยบและสามารถระบปรมาณของสารปองกนก าจดศตรพชในกลมออรกาโนฟอสเฟตและคารบาเมตทตกคางในผกสดดวยสายตาประกอบกบการตรวจสอบดวยชดตรวจสอบสารพษตกคาง “จท” ชวยใหสามารถคดกรองสารพษตกคางแปรผลในเชงปรมาณไดอยางรวดเรว โดยไมตองสงตรวจหองปฎบตการ บงชความเสยงของสารตกคางและชวยในการคดกรองอาหาร ชวยลดความเสยงจากความไมปลอดภยของอาหารใหแกผบรโภค

86

ผลและวจารณ

1. การจดท าระบบส าหรบถายภาพ โดยปกตการมองเหนสของวตถเกดจากปจจย 3 แหลง คอ แหลงก าเนดแสง วตถมส และผ สงเกต หากตองการควบคมปจจยทกอใหเกดผลกระทบตอความแปรปรวนของคาสทไดจงจ าเปนตองมระบบส าหรบถายภาพซงประกอบดวยระบบแสงโดยการสรางกลองถายรปปดกลนแสงจากภายนอก การก าหนดวธการถายภาพ ระบบการวเคราะหเชงภาพถายซงรวมถงการใชคอมพวเตอรบนทกผลและระบบการพมพ เพอใหไดแถบสทมคณภาพสม าเสมอทกครงทผลต

1.1 กลองถายภาพ

จากการสรางกลองถายภาพประกอบดวยกลอง 2 ชน กลองชนในขนาด 50×30×30 ลกบาศกเซนตเมตร และชนนอก 70×50×50 ลกบาศกเซนตเมตร (ภาคผนวก ก) พบวา การถายภาพตวอยางในกลองทสามารถใหแสงสวางไดสม าเสมอจะลดความแปรปรวนในการถายภาพ แตมขอจ ากดคอขนาดกลองใสหลอดทดลองไดเพยง 10 หลอด การเตรยมสารละลายทมหลายระดบความเขมขนจงไมสะดวกทจะน ามาถายภาพทงหมดพรอมกนภายในครงเดยว ดงนนจงท าการปรบปรงขยายกลองส าหรบถายภาพทง 2 ชน ดงน ชนในจากขนาด 50×30×30 ลกบาศกเซนตเมตร เปน 30×50×30 ลกบาศกเซนตเมตร ชนนอกจากขนาด 70×50×50 ลกบาศกเซนตเมตร เปน 50×70×50 ลกบาศกเซนตเมตร (ภาคผนวก ข) และเพมหลอดไฟ 2 หลอด ดานหลงของกลองชนใน เพอความสม าเสมอของแสงสวางยงขน ดงภาพท 10 จากผลการปรบปรงกลองถายภาพมาตรฐานและการตรวจสอบระบบส าหรบถายภาพ พบวา สามารถถายภาพหลอดทดลองบรรจสารละลายไดจ านวนมากขนในแตละครง และใหแสงสวางไดสม าเสมอ กลองถายภาพไดถกใชถายภาพสของสารละลายสารปองกนก าจดศตรพชกลมออรกาโนฟอตเฟตและคารบาเมตทง 7 ชนด ทความเขมขนตางๆ การถายภาพสของสารละลายในแตละครง อาจจะใหสทแตกตางกนเลกนอย แตอยางไรกดไมสามารถแยกความแตกตางไดดวยตาเปลา นอกจากนนสารละลายทน ามาตรวจวดคาสเพอสรางสมการความสมพนธเชงเสนตรง

87

87

(Region test) ซงการวดสแบบนใหคาสทใกลเคยงกบตวอยางมากกวาการวดดวยวธ Spot test หรอการวดทจดใดจดหนง จากการเปรยบเทยบระหวางภาพถายสของสารละลายทถายภาพในทโลง (ภายในตกอตสาหกรรมเกษตร 2 ม.เกษตรศาสตร บางเขน) และการถายภาพในกลองถายภาพโดยแตละครงใหสอยในชวงเดยวกน พบวาคาสทไดขนอยกบชวงเวลาทท าการถายภาพ โดยพบวาเมอถายภาพสารละลายโดยใชกลองถายภาพทสรางขนจะใหสเดยวกบภาพถายสของสารละลายในทโลงตอนกลางวน ซงสอดคลองกบศล (2538) รายงานวาแสงแดดในแตละทองทแตกตางไปตามภมประเทศ ภมอากาศ ฤด และชวงเวลา ดงนนการมองเหนสทมแหลงก าเนดตามธรรมชาต ในชวงเวลา สถานท หรอสภาพอากาศทตางกน เปนเหตใหการมองเหนสตางกนไปดวย รงนภา (2549) ไดเสนอใหใชกลองถายภาพทสรางขนแหลงก าเนดแสงมาจากหลอดประหยดไฟ อฟไลทตง รน X-Fire 23 Watt เดยไลท ความสวาง 1,400 Lumen (LM) 61 LM/W อณหภมแสง 6,500 เคลวน ซงจดเปนแหลงก าเนดแสงประเภท Illuminant D โดยแนะน าวาเปนแหลงก าเนดแสงทใชแทนแสงแดดตอนเทยงวนทมอณหภมสของแสงเทากนคอ 6,500 เคลวน ในการใชแถบเทยบสทสรางขนจากการทดลองนเพอบงชปรมาณสารปองกนก าจดศตรพชทปนเปอนในผกโดยวเคราะหดวยชดทดสอบจทใหสามารถใชในภาคสนามควรใหสของสารละลายเสมอนกบในสภาวะทมแดดออกและทองฟาปลอดโปรง (ศศภา, 2554) พบวา ในการออกแบบกลองถายภาพและเลอกใชแหลงก าเนดแสงในการศกษาครงนไดผลใกลเคยงกบสของสารละลายในกลองถายภาพแสงทสองกระทบสารละลายมคาใกลเคยงกนกบแสงทใชในการทดลอง 1.2 การวเคราะหเชงภาพถาย

ในปจจบนมการน าเทคนคระบบวเคราะหเชงภาพถาย มาใชในการตดตามสของผลตภณฑในอตสาหกรรมอาหารเปนจ านวนมาก การใชระบบการวเคราะหเชงภาพถายจงเปนอกทางเลอกหนงทถกน ามาใชในการตรวจวเคราะหคาสของสารละลายจากชดทดสอบจทเพอวเคราะหปรมาณปองกนก าจดศตรพช เนองจากเปนระบบทสามารถวเคราะหคาสไดอยางรวดเรว สามารถใชวดคณลกษณะอนๆทปรากฏไดทงหมด และคาสทไดคอนขางจะใกลเคยงกบคาสจรงของผลตภณฑ (Hutchings, 1999)

88

88

2. ผลตแถบเทยบส 2.1 คาสทไดจากการตรวจสอบสารตกคางดวยชดทดสอบจท โดยปกตชดทดสอบจทออกแบบเพอใชในการตรวจสอบปรมาณสารปองกนก าจด

ศตรพชตกคางในอาหารในเชงคณภาพและเปนการตรวจสอบอาหารแบบคดกรองใหคาสดวยการดดวยตาเปลา เฉดสสวนใหญสเหลองถงแดงน าตาล สเหลองจะใหผลบวก คอปลอดภย หรอสวนสแดงน าตาลใหผลลบ คอไมปลอดภย หากตองการศกษาปรมาณหรอความเขมขนของสารปองกนก าจดศตรพชชนดนนๆวา มในสารสกดตวอยางเทาไรจ าเปนตองมการวดอตราการเกดปฎกรยาของเอนไซมอะซตลโคลนแอสเตอเรส โดยการวดคาการดดกลนแสงท 540 นาโนเมตร และเปรยบเทยบปรมาณทไดจากสารละลายทท าปฎกรยาแลวจากกราฟมาตรฐานสรางระหวางคาการดดกลนแสง (Optical density; OD) และปรมาณสารปองกนก าจดศตรพชชนดนน ทงนขนกบการแปลผลจากเปอรเซนตการยบย งการท างานของเอนไซมอะซตลโคลนเอสเตอเรส (%inhibition) ในการศกษาครงนไดท าการสรางกราฟมาตรฐานเปอรเซนตการยบย งการท างานของเอนไซมอะซตลโคลนเอสเตอเรสและคาการดดกลนแสง (OD) ทความยาวคลน 540 นาโนเมตร เพอทดสอบความสามารถหรอกจกรรมของเอนไซมกอนการด าเนนการศกษา และสรางกราฟมาตรฐานความสมพนธระหวางคาการดดกลนแสงกบความเขมขนของปรมาณสารปองกนก าจดศตรพชกลมออรกาโนฟอสเฟตและคารบาเมต ดงแสดงในวธการขอ 4.2

ผลจากการท าปฏกรยาของเอนไซมอะซตลโคลนเอสเตอเรสกบอะซตลโคลนในสดสวนแตกตางกน (วธการทดลองท 2) ทดสอบดวยชดทดสอบจท ไดกราฟความสมพนธเชงเสนตรงแสดงความสมพนธระหวางเปอรเซนตการยบย งการท างานของเอนไซมอะซตลโคลนเอสเตอเรส กบคาการดดกลนแสงทความยาวคลน 540 นาโนเมตร(ภาพท 18) พบวาคาการดดกลนแสงแปรผนตามเปอรเซนตการยบย งการท างานของเอนไซมอะซตลโคลนเอสเตอเรส ท 0 10 30 50 80 และ 100 กลาวคอคาการดดกลนแสงเพมขนเมอคาเปอรเซนตการยบย งการท างานของเอนไซมอะซตลโคลนเอสเตอเรสเพมขนตามล าดบ (ดงตารางผนวกท ค) จากกราฟสามารถหาสมการความสมพนธเสนตรงของความสมพนธระหวางเปอรเซนตการยบย งการท างานของเอนไซมอะซตลโคลนเอสเตอเรสกบคา OD ได คอ y = 0.0085x เมอ R2 = 0.9944 โดยสมการความสมพนธทไดจากการทดลองนแสดงความสามารถหรอกจกรรมของเอนไซม จงน ามาใชในการค านวณหาปรมาณสารปองกนก าจดศตรพชแตละชนดในการทดลองท 3 ตอไป

89

89

y = 0.0085x

R2 = 0.9944

0.000.200.400.600.801.00

0 20 40 60 80 100 120

เปอรเซนตการยบย งการท างานของเอนไซม

ค าการดดก

ลนแส

งท 54

0 นาโนเมต

ร

ภาพท 18 ความสมพนธเชงเสนตรงระหวางเปอรเซนตการยบย งการท างานของเอนไซม อะซตลโคลนเอสเตอเรสกบคาการดดกลนคลนแสงทความยาวคลน 540 นาโนเมตร ท าซ า 5 ครง

ภาพท 19 สารละลายทไดจากการท าปฏกรยาของเอนไซมอะซตลโคลนเอสเตอเรสกบอะซตล โคลนในสดสวนแตกตางกน

90

90

2.2 ผลของภาชนะบรรจตอการตรวจวดสารละลายและการปรบตงคาวดส (Calibration methods) ดวยโปรแกรม Photoshops CS5.1 จากชดทดสอบจท

จากการตรวจวดคาสของสารละลายมาตรฐานจากชดทดสอบจททมคาเปอรเซนตการ

ยบย งการท างานของเอนไซมอะซตลโคลนเอสเตอเรสเทากบ 50 ถายภาพดวยกลองดจตอล ตงคาโปรแกรมอตโนมต (Mode P: program) 1 รป แลวท าการวดคาส R G และ B ดวยโปรแกรม Photoshop CS5.1 ซ า 30 ครง โดยภาชนะบรรจสารละลายทใชคอ หลอดทดลอง ขนาดเสนผานศนยกลาง 13×100 มลลเมตร เปรยบเทยบกบควเวตพลาสตก ขนาด 1.5 มลลลตร ใหคาเฉลยของคาส RGB ตามตารางท 18 จากการทดลองท าซ าการวดคาสดวยโปรแกรมมาตรฐาน Photoshop CS5.1 พบวา สวนเบยงเบนมาตรฐานของคาสทไดจากการใชควเวตเปนภาชนะมคาต ากวาการใชหลอดทดลองเปนภาชนะบรรจสารละลาย นนหมายความวาคาสทไดจากการใชควเวตเปนภาชนะมคาใกลเคยงกนกบคาเฉลย นอกจากนความแมนย าในการวดซ าในการวดคาส โดยดจากคาสมประสทธของความแปรปรวน (Coefficient of variation) ทไดจากการใชควเวตเปนภาชนะมคาต ากวาการใชหลอดทดลอง และเปนทยอมรบได คอมคาต ากวา 5 ดงนนจงสามารถใชโปรแกรม Photoshop CS5.1 และวธการตรวจวดคาสดงกลาวได (Intayon, 2010) ซงความแปรปรวนทเกดขน อธบายไดวา สารละลายเปนวตถมส เมอแสงจากแหลงก าเนดแสงตกกระทบสารละลายทมความโปรงใส จะเกดการสองผานทะลวตถโปรงใสนน เปนปรากฎการณทเรยกวา Regular transmission ซงท าใหเกดเปนคาสทใกลเคยงกนหลายคา ขนอยกบมมตกกระทบ (พบลย, 2521) ในกรณหลอดทดลองทมลกษณะเปนผวโคงจงท าใหมการตกกระทบของแสงทตางกน ไมเหมาะส าหรบการถายภาพ แตไมมผลเมอตรวจสอบดวยสายตา

91

91

ตารางท 18 การปรบตงคามาตรฐานวธการ (Calibration method) ทคาการดดกลนแสงเทากบ 0.44

ภาชนะ คาส คาเฉลย Variance Coefficient of Variation

หลอดทดลอง R 136.84 ± 1.49a 2.14 2.21 G 76.30 ± 1.35a 1.81 1.87 B 35.74 ± 1.28a 1.56 1.63 ควเวต R 137.72 ± 1.05a 1.07 1.11 G 76.60 ± 0.83a 0.67 0.69 B 76.30 ± 1.35a 0.99 1.03 a คาเฉลย จากการทดลอง 2 การทดลองและคา SD จากการท าการทดลองครงละ 30 ซ า

2.3 การควบคมคณภาพการถายภาพดวยกลองถายภาพดจตอล (Calibration digital

camera) เมอตงคาโปรแกรมกลองถายภาพดจตอล mode manual ตงคา set shooting mode

snow, set image guality fine ในทนถายภาพหนงภาพซงเปนภาพสารละลายบรรจในควเวตของสารละลายมาตรฐานจากชดทดสอบจททมคาเปอรเซนตการยบย งการท างานของเอนไซมอะซตลโคลนเอสเตอเรสเทากบ 50 ท าการถายภาพ จ านวน 30 ภาพ แลวท าการวดส RGB ดวยโปรแกรม Photoshop CS5.1 ทกภาพ เพอเปรยบเทยบคณภาพของภาพถายทไดจากกลองดจตอลทใชในการทดลอง ไดคาเฉลยของคาส RGB ตามตารางท 19 จากการทดลองท าซ าการถายภาพ พบวามความแมนย าในการถายภาพ สามารถถายซ าไดด คาไมแตกตางระหวางการถายภาพแตละครงจากการถายภาพซ า 30 ครง จาก 3 รนการทดลอง ใหคาสทใกลเคยงกนมาก ก าหนดทเปอรเซนตคาสมประสทธของความผนแปร (Coefficient of variation) ควรมคานอยกวา 5 ดวยเหตนจงสามารถใชกลองถายภาพตามขอก าหนดทวางไว (ขอ 1.2) ในการทดลองเพอถายภาพสารละลายตวอยางไดและผลตแถบสตอไป

92

92

ตารางท 19 การปรบตงคามาตรฐานกลองถายรปดจตอล (Calibration camera)

ภาชนะ คาส คาเฉลย Variance Coefficient of Variation

ควเวต R 137.49 ± 0.84a 0.71 0.73 G 73.83 ± 0.73a 0.54 0.52 B 35.01 ± 0.91a 0.80 0.81 a คาเฉลย จากการทดลอง 2 การทดลองและคา SD จากการท าการทดลองครงละ 30 ซ า

2.4 ระบบส าหรบการพมพ: กระดาษ

จากการทดลองเปรยบเทยบการพมพภาพโดยใชกระดาษตางกน คอ กระดาษผวมน

คณภาพสง 255 แกรม ยหอเอปสน กระดาษผวมนธรรมดา 230 แกรม ยหอ Isink และกระดาษผวดานธรรมดา 230 แกรม ยหอ Isink มาพมพดวยเครองพมพ EPSON L800 Series โดยพมพตามล าดบสทใชในการพมพระบบองคเจคเรยงตามล าดบจากสฟาแกมเขยว (Cyan), มวงแดง (Magenta), เหลอง (Yellow) และด า (Black) และใชความเรวรอบพมพ 2,040 แผนพมพตอชวโมง และน าไปวดคาสทบรเวณแถบส C M Y K R G B บรเวณ Solid ของแตละส จากแถบพมพ ดวยเครองวดส (Hunter LAB colorimeter) แสดงคาเปน L*a*b* โดยไดผลการทดลองดงน เมอน ากระดาษทยงไมไดพมพทง 3 ชนด มาวดคาความขาวของกระดาษภายใตแหลงก าเนดแสงท D65 ไดคาส ดงน กระดาษผวมนคณภาพสง 255 แกรม ใหคา L*/a*/b* ท 95.23/ 0.14/ -3.12, กระดาษผวมนธรรมดา 230 แกรม ใหคา L*/a*/b* ท 94.64, 0.28, -3.29 และกระดาษผวดานธรรมดา 230 แกรมใหคา L*/a*/b* ท 93.70, 0.31, -4.53 ทง 3 ชนดกระดาษมคาไมแตกตางกน ตอมาเมอน ากระดาษผวมนคณภาพสง 255 แกรม ยหอเอปสน กระดาษผวมนธรรมดา 230 แกรม ยหอ Isink และกระดาษผวดานธรรมดา 230 แกรม ยหอ Isink ทพมพแลว มาวดคาสภายใตแหลงก าเนดแสงท D65 ไดคาสในรปของ L*/a*/b* พบวา การพมพภาพดวยกระดาษตางชนดกนใหสทใกลเคยงกบคา L*a*b* ทวดไดจากเครอง ทงนสทไดสทวดไดจากกระดาษตางชนด

93

93

กนใหคาสแตกตางกนเลกนอย กลาวคอ เมอพมพภาพดวยกระดาษพมพภาพชนดผวมนคณภาพสง ขนาด 255 แกรม ยหอเอปสน ใหสทสด ชดเจนและใกลเคยงกบคาสมาตรฐานมากทสด โดยคาสมาตรฐานใหคา L*/a*/b* สฟาแกมเขยว 91/ -51/ -15, สมวงแดง 60/ 94/ -60, สเหลอง 98/ -16/ 93, สด า 0/ 0/ 0, สน าเงน 30/ 68/ -122, สแดง 54/ 81/ 70 และสเขยว 88/ -79/ 81 เมอเปรยบเทยบกบกระดาษชนดกระดาษผวมนคณภาพสง 255 แกรม ยหอเอปสน กระดาษผวมนธรรมดา 230 แกรม ยหอ Isink และกระดาษผวดานธรรมดา 230 แกรม ยหอ Isink จงเลอกใชกระดาษพมพภาพชนดผวมนคณภาพสง ยหอเอปสน ในงานวจยน

2.5 ระบบส าหรบการพมพ: ปรนเตอร จากการทดลองพมพภาพเพอท าการศกษาความแปรปรวนในดานการจดการคาสทดสอบการตงคาการพมพ โดยเครองพมพ EPSON L800 Series กระดาษทใช คอ กระดาษเอปสนผวมนคณภาพสง ขนาดกระดาษ 13×18 เซนตเมตร (5×7 นว) โดยก าหนดระบบการพมพ ดงน ก าหนดลกษณะงานพมพชนดภาพถายคณภาพ ความละเอยดการพมพเปนการพมพภาพถาย Photo RPM ท าการเปรยบเทยบระบบการจดการคาส จากการทดลองพบวา การตงคาการจดการคาสเปน Photo enhance (ภาพคน) ส าหรบภาพจากกลองดจตอลเปนการพมพสผว Adobe RGB gramma 1.8 ใหสใกลเคยงกบสของสารละลายจรงมากทสด เมอดดวยตาเปลา จงเลอกใชการตงคาดงกลาวในงานวจยน 2.6 การตรวจสอบคณภาพแผนแถบส

การตรวจสอบระบบการพมพภาพ เปนขนตอนทบงชถงศกยภาพของระบบการวเคราะหเชงภาพถาย โดยน าแผนแถบสทไดจากสของสารละลายมาตรฐานทมคาเปอรเซนการยบย งการท างานของเอนไซมอะซตลโคลนเอสเตอเรสเทากบ 50 ทเตรยมจากชดทดสอบจท ถายภาพดวยกลองดจตอล Mode manual ตงคา set shooting mode snow, set image guality fine ท าการวดคาสดวยโปรแกรม Photoshop CS5.1 แลวท าการพมพดวยเครองพมพ EPSON L800 series ก าหนดระบบการพมพเปน Photo enhance (ภาพคน) ส าหรบภาพจากกลองดจตอลเปนการพมพสผว Adobe RGB gramma 1.8 กระดาษทใชคอ กระดาษพมพภาพชนดผวมนคณภาพสง ยหอเอปสน ท าการพมพแผนแถบสจ านวน 5 แผน วดคาสแผนแถบสดวยเครองวดสมาตรฐานทาง

94

94

วทยาศาสตร (Hunter LAB colorimeter) ซงตอไปนจะเรยกวา Hunter เปรยบเทยบกบการวดคาสดวยระบบการวเคราะหเชงภาพถาย ซงตอไปนจะเรยกวา CVS ไดผลดงตารางท 20

จากผลการตรวจสอบคณภาพแผนแถบส พบวา คาสทไดจากการวดแผนแถบสดวยโปรแกรม Photoshop CS5.1 และเครองวดส (Hunter LAB colorimeter) ใหคาสทใกลเคยงกน คาสมประสทธของความผนแปร (Coefficient of variation) ทมคานอยกวา 5 ดงนนจงใชการตงคาระบบการวเคราะหเชงภาพถายและการพมพภาพขางตนในงานวจยน เพอท าผลตแถบเทยบสตอไป ทงนคาสเฉลยของแถบสตนแบบทวดดวย Hunter จากการอานคาส จ านวน 5 ครงตอหนงแผนแถบสแบบสม ซงคาสทไดจะแสดงเปนระบบ L*a*b* จากนนน าคาสทไดเทยบกบคาสระบบ CVS จากการวดดวย Program photoshop CS5.1 ดงตารางท 20 คาทอานไดโดยวธการทงสองอาจแตกตางกนเลกนอย คาแตกตางกนเนองจากการวดคาสดวย Hunter จะเปนการวดแบบจด (พนทประมาณ 2 ตารางเซนตเมตร) ประกอบกบพนผวของแผนแถบสมลกษณะของสทสม าเสมอ (Homogenious) ส าหรบคาสทไดจาก CVS นน จะใชการวดสแบบภาพรวมทงหมดของแผนแถบส จงท าใหมการกระจายของสทมากกวา (ศศภา, 2554) ทงนคาสทไดจากทง 2 ระบบ ในการศกษาครงนไมมความแตกตางอยางมนยส าคญระหวางระบบ CVS เทยบเทากบการดดวยตาเปลา ขนตอนตอไปจะใช CVS เปนการวดสของสารละลาย

95

95

ตารางท 20 คาส L*a*b* ทวดไดจากโปรแกรม Photoshop (คา CVS) และเครองวดส Hunter ของ สารละลายทเปอรเซนตการยบย งการท างานของเอนไซมเทากบ 50 บนกระดาษพมพ ภาพชนดผวมนคณภาพสง ยหอเอปสน

การพมพ

(คาเฉลยหนวย Unit)

คาสทไดจาก CVS คาสทไดจาก Hunter

L* a* b* L* a* b*

1 46±0.041 26±0.031 38±0.024 44±0.023 27±0.035 36±0.042 2 44±0.012 27±0.021 37±0.035 45±0.011 28±0.012 34±0.032 3 46±0.032 27±0.054 37±0.034 45±0.042 27±0.026 36±0.023 4 46±0.021 27±0.017 38±0.026 46±0.012 26±0.038 36±0.016 5 46±0.039 26±0.042 38±0.015 46±0.027 28±0.054 38±0.026

Mean 45.6±0.89NS 26.6±0.55NS 37.6±0.55NS 45.2±0.84NS 27.2±0.84NS 36 ± 1.41NS Variance 0.64 0.24 0.24 0.56 0.56 1.60

Coefficient of Variation

0.80 0.30 0.30 0.70 0.70 2.00

NS ไมมความแตกตางอยางมนยส าคญทระดบความเชอมน 95 เปอรเซนต จ านวน 3 ซ า 3. การผลตแถบเทยบสตรวจสอบปรมาณสารปองกนก าจดศตรพชตกคางเชงปรมาณ โดยชดทดสอบสารปองกนก าจดศตรพช “จท” 3.1 การสรางแถบสในชวงความเขมขนของสารปองกนก าจดศตรพชเพอตรวจสอบดวยชดทดสอบจท ความสมพนธของอตราการเกดปฏกรยาของเอนไซมกบความเขมขนของสารปองกนก าจดศตรพช จากคาการดดกลนแสงทความยาวคลน 540 นาโนเมตร

โดยปกตเมอสารพษกลมออรกาโนฟอสเฟตเขาสรางกาย สวนใหญแลวจะผาน

ขบวนการ Metabolic activation คอจะถกเปลยนเปนสารทแอคทฟ เชน พาราไธออนจะถกเปลยนเปนพาราออกซอน หรอมาลาไธออนจะถกเปลยนเปนมาลาออกซอน จากการท างานของระบบเอนไซม microsomal axidase active metabolite ดงกลาวจะเขาจบกบเอนไซมอะเซตลโคลนเอสเทอเรส (Acetylcholine esterase) ซงเปนเอนไซมทท าหนาทยอยสลายสารสอประสาทอะเซตล

96

96

โคลน (Acetylcholine) โดยเขาท าปฎกรยาแบบไมกลบคน (Irreversible) สารกลมออรกาโนฟอสเฟตจงมผลใหเอนไซมอะเซตลโคลนเอสเทอเรสท างานไมได สงผลใหมการคงของอะเซตลโคลน ชดทดสอบจทใชเฟอรรคคลอไรดเปนอนดเคเตอรในการตรวจวดการยบย งการเกดปฎกรยาของเอนไซม โดยอนดเคเตอรชนดนจะเขาจบกบสารตงตนคอ อะซตลโคลน การเปลยนแปลงสจงสามารถท าการวดคาการดดกลนแสงทเปลยนไปได (กอบทอง, 2554)

เมอทดลองแปรผนความเขมขนของสารปองกนก าจดศตรพชทระดบความเขมขน

ตางๆโดยการแปรผนความเขมขนของสารคลอไพรฟอส เทากบ 0.5, 1, 2, 3, 3.5, 4, 4.5, 5, 5.5, 6, 7 และ 8 พพเอม (ภาพท 20 (ก)) (เนองจากคาต าสดทสามารถตรวจวเคราะหไดโดยใชชดทดสอบจท ส าหรบสารคลอไพรฟอส เทากบ 0.5 พพเอม) ตรวจสอบสารคลอไพรฟอสดวยชดทดสอบจทในแตละความเขมขน แลววดคาการดดกลนแสงทความยาวคลน 540 นาโนเมตร ท าการทดลอง 5 ครงๆ ละ 3 ซ า จากการทดลองพบวาเมอความเขมขนของสารคลอไพรฟอสเพมสงขน คาการดดกลนแสงทความยาวคลน 540 นาโนเมตรจะเพมสงขนตามไปดวย กราฟความสมพนธเชงเสนตรงระหวางความเขมขนของสารละลายคลอไพรฟอสและคาการดดกลนแสงจะใหสมการ y = 0.1007x+0.0272 เมอ R2 = 0.9952 โดยทความเขมขนของเอนไซมคงท ความเขมขนของสารคลอไพรฟอสทแตกตางกนจะมผลตอการเกดปฏกรยาของเอนไซมและสารตงตน ดงน เมอใชสารคลอไพรฟอสทความเขมขน 0.5, 1, 3, 5 และ 8 พพเอม เมอท าการวดคาการดดกลนแสง คาการดดกลนแสงทวดไดจะเพมสงขนตามความเขมขนของสาร โดยจะเพมสงขนจนความเขมขนของสารคลอไพรฟอสเทากบ 8 พพเอม หลงจากนนแมวาจะเพมความเขมขนของสารคลอไพรฟอสกไมสงผลใหคาการดดกลนของแสงเปลยนแปลงไป แสดงวาสารคลอไพรฟอสไปยบย งการไฮโดรไลซปฏกรยาของเอนไซมและสารตงตน โดยการแยงท าปฎกรยากบเอนไซมท าใหคงเหลอสารตงตนเปนจ านวนมาก ทงนคาการดดกลนแสงจะเพมขนอกเลกนอยเมอเพมความเขมขนของสารคลอไพรฟอส

สภาณ (2537) อธบายไววา สารกลมออรกาโนฟอสเฟตและคารบาเมตจะท าปฎกรยา

แบบเดยวกบอะซตลโคลน (ภาพท 5 และ7) แตความแตกตางของปฎกรยาระหวางเอนไซมกบสารกลมออรกาโนฟอสเฟตกบคารบาเมตและอะซตลโคลน คออตราเรวของปฎกรยา โดยปฎกรยาระหวางเอนไซมกบสารปองกนก าจดศตรพชทง 2 กลมเกดขนชามาก เอนไซมอะซตลโคลนเอสเตอเรสจงไมสามารถกลบคนสสภาพเดม ท าใหไมสามารถท าหนาทท าลายอะซตลโคลนไดตามปกต จงเกดการสะสมของอะซตลโคลน จากการทดลองเมอท าการวดคาการดดกลนแสงจงพบวามการ

97

97

เพมสงขนอยางรวดเรวเมอใสคลอไพรฟอสทความเขมขน 0.5 พพเอม และสนสดปฎกรยาทความเขมขนของสารเทากบ 8 พพเอม ดงนนสรปไดวา ภายใตสภาวะปกต การยบย งการไฮโดรไลซของปฏกรยาระหวางเอนไซมและสารตงตนโดยสารคลอไพรฟอสมแนวโนมเพมขน และเมอความเขมขนของคลอไพรฟอสเพมขนจนถงจดๆหนง ปฎกรยาจะเรมคงทเชนทคลอไพรฟอสความเขมขนตงแต 8 ppm เปนตนไป แมวาจะเพมความเขมขนของคลอไพรฟอสอก กไมไดท าใหเกดการยบย งการไฮโดรไลซของปฏกรยาเพมขนตามไปดวย สอดคลองกบการทดลองของสจนดา (2550) ซงศกษาพบวาเขมขนของเอนไซม 0.02 unit เมอใสสารคลอไพรฟอสทมความเขมขนตางกนลงไป พบวา ความเขมขนของคลอไพรฟอสทตางกนมผลตอการเกดของปฏกรยาเอนไซมและสารตงตน ดงนคอ คาดดกลนแสงเพมขนในปฏกรยาทใสคลอไพรฟอสความเขมขน 3.0 x 10-6, 6.0x10-6 และ 3.0x10-5 µmol ตามล าดบ และเพมขนทจดสงสดทความเขมขนของสารคลอไพรฟอสเทากบ 3.0x10-5 µmol ทงนคาการดดกลนแสงเพมขนอกเลกนอยเมอใสคลอไพรฟอสทความเขมขน 6.0x10-5 µmol หลงจากนนจะคงท

ในท านองเดยวกนไดทดลองแปรผนความเขมขนของสารคารบารล, สารเมโทมล, สารไดโครวอท, สารคารโบซลแฟน, สารโพรฟโนฟอส และสารมาลาไทออน ทระดบความเขมขนตางๆดงน สารคารบารล เทากบ 0.05, 1, 3, 5, 7, 10, 12, 15 และ 17 พพเอม, สารเมโทมล เทากบ 0.5, 1, 3, 4, 5, 7, 10 และ 15 พพเอม, สารไดโครวอท เทากบ 0.005, 0.01, 0.1, 0.5, 1.0 และ 1.2 พพเอม, สารคารโบซลแฟน เทากบ 0.05, 1, 3, 5, 7, 10, 15 และ 20 พพเอม, สารโพรฟโนฟอส เทากบ 0.1, 0.3, 0.5, 0.7 และ 1 พพเอม และสารมาลาไทออน เทากบ 8, 10, 13, 18, 20 และ 25 พพเอม (เนองจากคาต าสดทสามารถตรวจได ส าหรบสารคารบารล, เมโทมล, ไดโครวอท, สารคารโบซลแฟน, สารโพรฟโนฟอส และสารมาลาไทออน เทากบ 0.05, 0.0005, 0.05, 0.1 และ 8 พพเอม ตามล าดบ) จากการทดสอบสารทง 6 ชนด ดวยชดทดสอบจทในแตละความเขมขน แลวท าการวดคาการดดกลนแสงทความยาวคลน 540 นาโนเมตร เชนเดยวกนกบสารคลอไพรฟอส พบวาใหผลการทดลองในทศทางเดยวกนทง 7 สาร คอความเขมขนของสารปองกนก าจดศตรพชจะแปรผนตรงกบคาการดดกลนแสง กลาวคอเมอความเขมขนของสารเพมสงขน คาการดดกลนแสงจะเพมสงขนเชนเดยวกน แสดงในรปของความสมพนธเชงเสนตรงระหวางความเขมขนของสารละลายคารบารล y = 0.042x+0.0716 เมอ R2 = 0.959, สารเมโทมล y = 0.0629x+0.086 เมอ R2 = 0.9475, สารไดโครวอท y = 0.7333x+0.08 เมอ R2 = 0.9579, สารคารโบซลแฟน y = 0.0313x+0.0805 เมอ R2 = 0.9518, สารโพรฟโนฟอส y = 0.3525x+0.4905 เมอ R2 = 0.9952, และสารมาลาไทออน

98

98

y = 0.017x เมอ R2 = 0.9595 ดงแสดงในภาพท 20 และ 21 ซงจะเหนไดวาคา R2 ของทกความสมพนธมคามากกวา 0.9

ผลการทดลองทไดสอดคลองกบ Turner (1974) ซงไดท าการตรวจสอบสารปองกนก าจดศตรพชกลมออรกาโนฟอสเฟต โดยใชสารปองกนก าจดศตรพชกลมออรกาโนฟอสเฟต มาลาไทออน, ไดโครวอท, เตตระคลอวนฟอส และ เฟนโครฟอส (50 µg/ml ในเอทานอล) ปรมาณ 1 มลลลตร ทดสอบกบ 4-(4- nitrobenzyl)pyridine (NBP) (5 เปอรเซนต) 2 มลลลตร และน าไปใหความรอนดวยการตมทอณหภม 100 องศาเซลเซยส เปนเวลาประมาณ 30 นาท จากนนเตมเตตระเอทลนเพนทามาย (Tetraethylenepentamine) 10 เปอรเซนต 5 มลลลตร และอานผลโดยวดคาการดดกลนแสงดวยเครองสเปคโตรโฟโตมเตอร ทความยาวคลน 580 นาโนเมตรพบวา คาการดดกลนแสงหลงจากทดสอบใหความรอนของสารแตละชนดมคาไมเทากน คอ 0.345, 0.900, 0.575 และ 0.750 ตามล าดบ กลาวถงคาการดดกลนแสงของสารแตละชนดทมคาไมเทากนนน คาดวาเกดมาจากลกษณะโครงสรางของสารแตละชนดทแตกตางกน มผลตอการจบกบฟอสเฟตในโครงสรางสารของสาร NBP การทคาการดดกลนแสงของสารคลอรไพรฟอสและมาลาไทออนมคาตางกนนาจะมผลมาจากลกษณะโครงสรางสารทมองคประกอบทางเคมทแตกตางกน

99

99 ภาพท 20 ความสมพนธของอตราการยบย งปฎกรยาของเอนไซม จากการวดคาการดดกลนแสงท

540 นาโนเมตรและความเขมขนของสารปองกนก าจดศตรพชดวยชดทดสอบจท ของสาร (ก) คลอไพรฟอส, (ข) ไดโครวอท, (ค) เมโทมล และ(ง) คารบารล (พพเอม)

(ก) (ข)

(ค) (ง)

y = 0.1007x + 0.0272

R2 = 0.9952

-0.2

0.0

0.2

0.4

0.6

0.8

1.0

0.0 5.0 10.0ความเขมขนของสารคลอไพรฟอส (พพเอม)

คาการดดก

ลนแส

งท 54

0 นาโนเมต

ร (ก) (ก)

y = 0.0629x + 0.086

R2 = 0.9475

-0.20.00.20.40.60.81.01.2

0.0 5.0 10.0 15.0 20.0ความเขมขนของสารเมโทมล (พพเอม)

คาการดดก

ลนแส

งท 54

0 นาโนเมต

ร y = 0.042x + 0.0716

R2 = 0.959

-0.2

0.0

0.2

0.4

0.6

0.8

1.0

0.0 5.0 10.0 15.0 20.0ความเขมขนของสารคารบารล (พพเอม)

คาการดดก

ลนแส

งท 54

0 นาโนเมต

ร

y = 0.7333x + 0.08

R2 = 0.9579

-0.20.00.20.40.60.81.01.2

0.0 0.5 1.0 1.5ความเขมขนของสารไดโครวอส (พพเอม)

คาการดดก

ลนแส

งท 54

0 นาโนเมต

ร

100

100

ภาพท 21 ความสมพนธของอตราการยบย งปฎกรยาของเอนไซม จากการวดคาการดดกลนแสงท

540 นาโนเมตรและความเขมขนของสารปองกนก าจดศตรพชดวยชดทดสอบจท ของสาร (ก) คารโบซลแฟน, (ข) มาลาไทออน และ (ค) โพรฟโนฟอส (พพเอม)

(ก) (ข)

(ค)

y = 0.0313x + 0.0805

R2 = 0.9518

0.0

0.2

0.4

0.6

0.8

0.0 10.0 20.0 30.0ความเขมขนของสารคารโบซลแฟน(พพเอม)

คาการดดก

ลนแส

งท 54

0 นาโนเมต

รy = 0.017

R2 = 0.9595

-0.2

0.0

0.2

0.4

0.6

0.0 10.0 20.0 30.0

ความเขมขนของสารมาลาไทออน (พพเอม)

คาการดดก

ลนแส

งท 54

0 นาโนเมต

รy = 0.3532x + 0.4905

R2 = 0.9952

0.00.20.40.60.81.0

0.0 0.5 1.0 1.5ความเขมขนของสารโพรฟโนฟอส (พพเอม)

คาการดดก

ลนแส

งท 54

0 นาโนเมต

ร

101

101

3.2 การหาเปอรเซนตการยบย งการท างานของเอนไซมอะซตลโคลนเอสเตอเรสของสารปองกนก าจดศตรพชแตละชนด โดยการแปรผลจากความสมพนธของเอนไซมเทยบกบอตราการยบย งการท างานของเอนไซมจากสารปองกนก าจดศตรพชแตละชนดทความเขมขนตางๆ โดยใชการวดคาการดดกลนแสงท 540 นาโนเมตร ตามทไดกลาวในเบองตนแลววาชดทดสอบทใชในงานวจยน ใชหลกการการยบย งการท างานของเอนไซมอะซตลโคลนเอสเตอเรส จากผลการทดลองท 2 ซงเปนการทดสอบความสามารถหรอกจกรรมของเอนไซมอะซตลโคลนเอสเตอเรส โดยใชการปรบปรมาณของสารตงตนในการเกดปฎกรยาคอ อะซตลโคลน แลวใชเฟอรรคคลอไรดเปนอนดเคเตอร เมอท าการวดคาการดดกลนแสงทความยาวคลน 540 นาโนเมตร ไดความสมพนธเชงเสนตรงระหวางเปอรเซนตการยบย งการท างานของเอนไซมและคากลนดดกลนแสง เทากบ y = 0.0085x จากผลการทดลองท 3 ความสมพนธเชงเสนตรงของอตราการเกดปฎกรยาของเอนไซมทวดไดจากคาการดดกลนแสงของสารปองกนก าจดศตรพชทความเขมขนตางๆทผานการวเคราะหดวยชดทดสอบจท สามารถน ามาค านวณหาอตราการยบย งการท างานของเอนไซมในรปแบบของเปอรเซนตได โดยในการทดลองนจะเลอกใชอตราการยบย งการท างานของเอนไซมท 10, 30 และ 50 เปอรเซนต เนองจากชดทดสอบทใชในการทดลองน อาศยหลกการการยบย งการท างานของเอนไซมเปนเกณฑตดสน โดยบงชถงระดบความปลอดภยของการปนเปอนสารปองกนก าจดศตรพชในผก โดยหากผกผลไมนนๆเมอท าการวเคราะหดวยชดทดสอบแลวพบวามเปอรเซนตการยบย งการท างานของเอนไซมอะซตลโคลนเอสเตอเรสมากกวา 50 เปอรเซนต แสดงวา ผกนนๆมระดบการปนเปอนสงกวาคามาตรฐาน ซงไมสามารถยอมรบได ในขณะทเมอท าการวเคราะหแลวพบวา มการปนเปอนของสารปองกนก าจดศตรพชในระดบทท าใหมการยบย งการท างานของเอนไซมอะซตลโคลนเอสเตอเรสต ากวา 50 เปอรเซนต แสดงวา ผกนนๆมระดบการปนเปอน อยในระดบทสามารถยอมรบได แตเนองจากสารปองกนก าจดศตรพชแตละชนดมโครงสรางทางเคมทแตกตางกน อาจสงผลตอสของสารละลายทไดจากการวเคราะหดวยชดทดสอบ ดงนนในบางหนวยงานจงเลอกใชเกณฑการตดสนทเปอรเซนตการยบย งการท างานของเอนไซมเทากบ 30 เพอเปนการลดความเสยงทอาจเกดขน ในงานวจยนจงใชเปอรเซนตการยบย งการท างานของเอนไซมท 10, 30, 50 และ 80

102

102

เปนเกณฑตดสนของชดทดสอบ เพอทจะระบปรมาณความเขมขนของสารปองกนก าจดศตรพชชนดนนๆ ในตวอยางทน ามาทดสอบ เมอวดอตราการยบย งการท างานของเอนไซมจากความเขมขนของสารปองกนก าจดศตรพชแตละชนดทความเขมขนตางๆ โดยคดเปนเปอรเซนตการยบย งการท างานของเอนไซมอะซตลโคลนเอสเตอเรสเทยบกบความเขมขนของสาร พบวาทความเขมขนของสารคลอไพรฟอส, สารคารบารล, สารเมโทมล, สารไดโครวอท, สารคารโบซลแฟน และสารโพรฟโนฟอส สงขนจะมความสมพนธแบบแปรผนตรงกบคาการดดกลนแสงทความยาวคลน 540 นาโนเมตร ซงสามารถสรางกราฟความสมพนธระหวางความสมพนธของอตราการยบย งปฎกรยาของเอนไซม (%inhibition) และความเขมขนของสารปองกนก าจดศตรพชทผานการทดสอบดวยชดทดสอบจท ของสาร ไดดงภาพท 22 และ 23

103

103

ภาพท 22 ความสมพนธของอตราการยบย งปฎกรยาของเอนไซม (%inhibition) และความเขมขน ของสารปองกนก าจดศตรพชทผานการทดสอบดวยชดทดสอบจท ของสาร

(ก) คลอไพรฟอส,(ข) ไดโครวอท, (ค) เมโทมล และ (ง)คารบารล (พพเอม)

(ก)

(ค)

(ข)

(ง)

y = 11.853x + 3.1717

R2 = 0.9954

0.0

50.0

100.0

150.0

0.0 5.0 10.0ความเขมขนของสารคลอไพรฟอส (พพเอม)

% inh

ibitio

ny = 86.275x + 9.406

R2 = 0.9579

-50.0

0.0

50.0

100.0

150.0

0.0 0.5 1.0 1.5

ความเขมขนของสารไดโครวอท (พพเอม)

% inh

ibitio

ny = 7.4005x + 10.116

R2 = 0.9475

-50.0

0.0

50.0

100.0

150.0

0.0 5.0 10.0 15.0 20.0

ความเขมขนของสารเมโทมล (พพเอม)

% inh

ibitio

n

y =5.6426x

R2 = 0.9259

-50.0

0.0

50.0

100.0

150.0

0.0 5.0 10.0 15.0 20.0

ความเขมขนของสารคารบารล (พพเอม)

% inh

ibitio

n

104

104

ภาพท 23 ความสมพนธของอตราการยบย งปฎกรยาของเอนไซม (%inhibition) และความเขมขน

ของสารปองกนก าจดศตรพชทผานการทดสอบดวยชดทดสอบจท ของสาร (ก) คารโบซลแฟน, (ข) มาลาไทออน และ (ค) โพรฟโนฟอส (พพเอม)

(ก) (ข)

(ค)

y = 3.6856x + 9.4764

R2 = 0.9518

-50.0

0.0

50.0

100.0

0.0 10.0 20.0 30.0

ความเขมขนของสารคารโบซลแฟน(พพเอม)

% inh

ibitio

ny = 2.1435x + 2.5485

R2 = 0.9652

0.0

10.0

20.0

30.0

0.0 20.0 40.0 60.0ความเขมขนของสารมาลาไทออน (พพเอม)

% inh

ibitio

ny = 0.1007x + 0.0272

R2 = 0.9952

0.0

50.0

100.0

150.0

0.0 0.5 1.0 1.5ความเขมขนของสารโพรฟโนฟอส (พพเอม)

% inh

ibitio

n

105

105

จากภาพท 22 และ 23 พบวา ชวงความเขมขนของสารคลอไพรฟอส, สารคารบารล, สารเมโทมล และสารไดโครวอท ทสามารถวเคราะหไดคอ 0.5-15 พพเอม, 0.05-17 พพเอม, 0.005-1.2 พพเอม และ 0.5-8 พพเอม โดยในชวงความเขมขนของสารทง 4 ชนด พบวาเมอท าการแยกสดวยตาเปลาในชวงความเขมขนดงกลาวขางตน สามารถแยกความแตกตางของสไดชดเจน คอ สเหลองถงแดงน าตาล ในกรณของสารคารโบซลแฟนและสารโพรฟโนฟอส ทชวงความเขมขนเทากบ 0.1-1.0 และ 0.5-8 พพเอม ตามล าดบ พบวาสารคารโบซลแฟนแมวาสามารถแยกความแตกตางของสไดดวยตาเปลา แตไมชดเจนในชวงสเหลองถงเหลองแดงเขม สวนสารละลายโพรฟโนฟอสมสเขมและใกลเคยงกนในชวงสแดงเขมถงแดงน าตาลและไมสามารถแยกไดดวยตาเปลา ซงสอดคลองกบชวงความเขมขนของสารทวเคราะหโดยการวดคาการดดกลนแสงดวยเครองสเปคโตรโฟโตมเตอร ซงพบวามชวงของเปอรเซนตการยบย งการท างานของเอนไซมอะซตลโคลนเอสเตอเรสทคอนขางแคบคอ คารโบซลแฟนมชวงของเปอรเซนตการยบย งเทากบ 0-80 ในขณะทสารโพรฟโนฟอสเทากบ 50-100 เปอรเซนต ทงนสารคารโบซลแฟน และโพรฟโนฟอส สามารถหาความเขมขนไดดวยวธการมาตรฐานและโดยการวดสเปคโตรโฟโตมเตอร แตเนองจากขอจ ากดในเรองสทไมแตกตางกนเมอตรวจสอบดวยตาเปลาในชวงทตองการ (คอยบย งเอนไซมอะซลตลโคลนเอสเตอเรสท 30 และ 50) สารทง 2 ชนดจงไมสามารถน ามาพฒนาเปนแถบสได ในขณะทสารมาลาไทออนไมสามารถหาคาความสมพนธระหวางคาการดดกลนแสงและความเขมขนของสารได โดยเมอท าการทดสอบดวยชดทดสอบจทแลวพบวาใหสของสารละลายเปนสเหลองถงเหลองเขม สอดคลองกบงานวจยของ โสระยาและคณะ (2547) ทไดท าการศกษาวธการวเคราะหสารปองกนก าจดศตรพชตกคางในสม กะหล า และกหลาบ โดยใชชดทดสอบจท พบวาใชในการตรวจสอบมาลาไทออนในตวอยางผกผลไมดงกลาวไมได เนองจากการพฒนาสเกดขนนอย สาเหตเกดจากโครงสรางทางเคมของมาลาไทออนมผลตอการสลายตวเพมเตมอตราคาครงชวต จากการศกษาของสภาณ (2540) ไดท าการทดลองวเคราะหคาการสลายตวของสารปองกนก าจดศตรพชมาตรฐาน คอ สารคลอไพรฟอส และสารมาลาไทออนในตวอยางผกคะนา พบวา การสลายตวของสารคลอไพรฟอสมคาลดลงไมมากนกอยทประมาณ 65 เปอรเซนต แตสารมาลาไทออนมคาการสลายตวของสารสงถง 90.80 เปอรเซนต จะเหนไดวาอตราการสลายตวของสารมคาคอนขางสง สารในกลมออรกาโนฟอสเฟตและคารบาเมตโดยปกตมความคงทนปานกลาง เปนสารทออกฤทธโดยการสมผส สามารถซมผานเขาผวหนงไดเพยงเลกนอย และมการ

106

106

เสอมสภาพของสารไดรวดเรว โดยเฉพาะอยางยงสารมาลาไทออน อยางไรกตามสารมาลาไทออนแมวาสามารถท าการตรวจวเคราะหไดดวยชดทดสอบจทใกลเคยงการยบย งการท างานของเอนไซมท 50 เปอรเซนต มการเปลยนสแตไมสามารถบงบอกไดชดเจนวามปรมาณเทาไรของการยบย งกจกรรมของเอนไซม ความแตกตางของสและคาขดจ ากดการตรวจสอบทเกดขนเกดจากโครงสรางพนฐานทางเคมทตางกน กอใหเกดความแตกตางของการท าปฏกรยาและความเปนพษทเกดขน โดย Kwong และคณะ (2002) ไดท าการศกษาผลของความแตกตางจากการท าปฏกรยาและความเปนพษของสารเคมเหลานพบวาเกดขนจากโครงสรางพนฐานทางเคมทแตกตางกน จากการศกษาพบวา สารออรกาโนฟอสเฟตกลมออกซอนสามารถออกฤทธไดเรวกวากลมไธออน แมวามสวนของโครงสรางทางเคมสวนอนเหมอนกน ตวอยางเชน พาราออกซอน (Paraoxon) จะสามารถออกฤทธในการยบย งเอนไซมอะซตลโคลนเอสเตอเรสไดเรวกวาพาราไธออน (Parathion) เนองจากสารกลมออกซอนสามารถออกฤทธไดทนท ในขณะทสารกลมไธออนซงเปนสารทอยในรปทไมมฤทธ (Inactive form) ตองเปลยนใหกลายเปนรปออกซอนเสยกอนดวยขบวนการ Oxidation desulfation (Rang et al., 2007) จงจะออกฤทธได เชนเดยวกบกรณของพาราไธออน(Parathion) จะตองถกเปลยนเปนพาราออกซอน (Paraoxon) หรอ มาลาไธออน(Malathion) ถกเปลยนเปนพาราออกซอน(Malaoxon) เปนตน เพราะฉะนนสารกลมไธออนจงออกฤทธไดชากวาสารกลมออกซอน สารไดโครวอทและสารโพรฟโนฟอส มโครงสรางเปนออกซอนดงนนจงมคาขดจ ากดการตรวจสอบ (Detection limit) เทากบ 0.005 พพเอม ในขณะทคลอไพรฟอสและมาลาไทออนมโครงสรางเปนไธออนจงมคาขดจ ากดการตรวจสอบสงกวาคอเทากบ 0.5 และ 8 พพเอม ตามล าดบ นอกจากนกลมไฮโดรคารบอนหรอไฮโดรเจนทง 2 กลม ในโครงสรางของสารออรกาโนฟอสเฟต เชน กลมแอลคล (Alkyl) หรอแอลรล (Aryl) ยงมสวนท าใหความสามารถในการท าปฎกรยากบเอนไซมของสารปองกนก าจดศตรพชแตละชนดแตกตางกน พบวาถาสารประกอบไฮโดรคารบอนมลกษณะเปนสายกง (Branch chain) หรอสายยาว (Long chain) จะมคณสมบตยบย งเอนไซมอะซตลโคลนเอสเตอเรสไดมากกวาทเปนสายสน(Short chain) โดยสารประกอบไฮโดรคารบอนทงสองกลมของสารออรกาโนฟอสเฟตสวนใหญจะเหมอนกน ซงมกจะเปนสารกลมเมธล (Methyl, CH3) หรอสารกลมเอธล (Ethyl, C2H5) ทงนจงท าใหสามารถแบงสารออรกาโนฟอสเฟต โดยอาศยคณสมบตนออกเปนกลมไดเมธลออรกาโนฟอสเฟต (Dimethyl organophosphate) และสารกลมไดเอธลออรกาโนฟอสเฟต (Diethyl organophosphate)

107

107

จากการศกษาของ Worek (2004) พบวาสารไดเมทธลออรกาโนฟอสเฟต จะมความเรวในการยบย งเอนไซมอะซตลโคลนเอสเตอเรสชากวากลมไดเอทธลออรกาโนฟอสเฟต ดงจะเหนไดวาสารกลมไดเอธลออรกาโนฟอสเฟต เชน คลอไพรฟอส (Chlorpyrifos) มความสามารถในยบย งเอนไซมอะซตลโคลนเอสเตอเรสเรวกวาสารมาลาไทออน (Malathion) ซงเปนสารในกลมไดเมทธลออรกาโนฟอสเฟต ท าใหเกดภาวะ Spontaneous reactivation และAgeing ของเอนไซมอะซตลโคลนเอสเตอเรส เรวกวากลมไดเอธลออรกาโนฟอสเฟต (Eyer, 2003) นอกจากนยงมรายงานทกลาววา ความหลากหลายของกลม Leaving group ของสารออรกาโนฟอสเฟต (ภาพท 5) ยงมผลตอความสามารถของสารในการท าปฏกรยากบเอนไซมอะซตลโคลนเอสเตอเรสเชนกน (Raffa et al., 2005) Worek (2004) พบวา สารออรกาโนฟอสเฟตแตละชนดกอใหเกด Phosphorylated enzyme AChE ทมคาครงชวตตางกน เชน กลมไดเมธลออรกาโนฟอสฟอรส (Dimethyl organophosphorus) ซงท าใหเกด Dimethyl phosphoryl AChE มคาครงชวตสนกวาของ Diethyl phosphoryl AChE ซงเกดจากสารกลมไดเอธลออรกาโนฟอสฟอรส (Diethyl organophosphorus) จากภาพท 22 และ 23 แสดงการวดอตราการยบย งการท างานของเอนไซมในรปของเปอรเซนตกบความสมพนธของความเขมขนของสารในกลมออรกาโนฟอสเฟตและคารบาเมต ซงจะเหนไดวาความสมพนธระหวางความเขมขนของสารออรกาโนฟอสเฟตและการยบย ง AChE ทเกดขนไมเปนเสนตรง สอดคลองกบการทดลองของ Rosenfeld et al.(2006) ซงพบวาออรกาโนฟอสเฟตในความเขมขนต าๆสามารถยบย งเอนไซมอะซตลโคลนเอสเตอเรสไดในอตราทมากกวาความเขมขนสง โดยมทฤษฎอธบายวาออรกาโนฟอสเฟตอาจมการจบกบเอนไซมอะซตลโคลนเอสเตอเรสในต าแหนงอน นอกเหนอไปจากบรเวณ Serine ซงเปน Esteratic site ดวย โดยทการจบของสารออรกาโนฟอสเฟตในบรเวณใหมนกลบมผลท าใหการจบของสารออรกาโนฟอสเฟตกบเอนไซมทบรเวณ Serine ลดลง การคนพบครงนมความส าคญทท าใหการประเมนอนตรายจากสารประกอบออรกาโนฟอสเฟตในความเขมขนต าโดยอาศยขอมลทไดจากผลของออรกาโนฟอสเฟตในความเขมขนสง อาจประเมนผลไดนอยกวาความเปนจรงได ทงนเนองจากชดทดสอบจท ใชหลกการตรวจของ Acetyl cholinesterase technique โดยใชตวอยางสกดของพชทผานการท าลายเอนไซมในตวอยางดวยไดคลอโรมเทนแลวมาบมกบเอนไซมอะซตลโคลนเอสเตอเรสทระยะเวลาหนง เพอใหสารพษในทนคอ สารปองกนก าจด

108

108

ศตรพชในตวอยางขดขวางการท างานของเอนไซม จากนนท าใหเกดการไฮโดรไลซของเอนไซมกบสารอะซตลโคลน และตรวจจบปรมาณสารอะซตลโคลนทเหลออย โดยพบวาสารคารบาเมตสามารถออกฤทธยงย งการท างานของเอนไซมโคลนเอสเทอเรสไดเชนเดยวกบสารออรกาโนฟอสเฟต แตมความแตกตางกนคอสารกลมคารบาเมทสามารถเขาจบกบเอนไซมไดเองโดยไมตองมขบวนการ Metabolic activation และเมอเขาจบเอนไซมแลวสามารถเกด Reversible ได (Wananukul, 2007) ความแตกตางของโครงสรางทางเคมของสารกลมคารบาเมตกอใหเกดความแตกตางของการท าปฏกรยาและความเปนพษทเกดขนเชนเดยวกบสารออรกาโนฟอสเฟตดงทกลาวไปแลวในเบองตน ซงสงผลตอความแตกตางของสและคาขดจ ากดการตรวจสอบทเกดขน โดยกลมไฮโดรคารบอนหรอไฮโดรเจนทแตกตางกนของแตละโครงสรางท าใหสามารถแบงสารกลมคารบาเมตออกเปน 2 กลมใหญ คอ เมธลคารบาเมต (methylcarbamate) และไดเมธลคารบาเมต (dimethylcarbamate) ซงในงานวจยนสารคารบารล สารเมโทมล และสารคารโบซลแฟน เปนสารในกลมเมธลคารบาเมต แตในสวน leaving group ของสารคารบารล(carbaryl) และสารคารโบซลแฟน(carbosulfan) จะเปนกลมเฟนล (Methyl cabamate with phenyl structure) ในขณะทสารเมโทมล(methomyl) จะม leaving group เปนกลมออกซมทเปนสาย (Methyl carbamate of oximes having chain structure) จากโครงสรางดงกลาวจงท าใหคาขดจ ากดการตรวจสอบ (detection limit) ของสารคารบารลและคารโบซลแฟน เทากบ 0.05 พพเอม ในขณะทสารเมโทมลมคาขดจ ากดการตรวจสอบสงกวาเทากบ 0.5 พพเอม เนองจากมความสามารถในการยบย งเอนไซมชากวาสารคารบารลและคารโบซลแฟน แมขดจ ากดของการตรวจสอบเรมตนเทากนคอ 0.05 พพเอม ของคารบารลและคารโบซลแฟน แตชวงกวางของความสามารถในการตรวจสอบ เชน ทความเขมขน 1 หรอ 25 พพเอม ของในแตละสารขนอยกบความสามารถของเอนไซมในการไฮโดรไลซสารปองกนก าจดศตรพชของชนดนนนน ดงนนในชดทดสอบทใชในการวเคราะหปรมาณสารปองกนก าจดศตรพชในงานวจยนจงมขอจ ากดทไมสามารถท าใหเกดการยบย งทมากกวา 100 เปอรเซนตได ผลการศกษาพบวา ไดโครวอทมอตราการยบย งการท างานเอนไซมเรวกวาสารคารบารล สารเมโทมล สารมาลาไทออน สารคลอไพรฟอส สารคารโบซลแฟน และสารโพรฟโนฟอส ตามล าดบ อยางไรกตามอตราการยบย งการท างานเอนไซมไมไดสอดคลองกบระดบความเปนพษ

109

109

แสดงคาโดย LD50 สารคารโบซลแฟน สารไดโครวอท และสารเมโทมล เปนสารทมความเปนพษระดบสง ในขณะทสารคลอไพรฟอสและสารโพรฟโนฟอสมความเปนพษในระดบปานกลาง และสารคารบารลและสารมาลาไทออนอยในระดบทเปนพษต า (Ausawasujindarat, 2007) อาจกลาวไดวาแมวา LD50 สามารถระบความรนแรงสารพษได แตไมไดเปนตวบงชของกลไกการยบย งการท างานเอนไซมอะซตลโคลนเอสเตอเรส สอดคลองกบสจนดา (2550) ท าการศกษาการยบย งปฏกรยาของเอนไซมโดยสารกลมออรกาโนฟอสเฟต คอ คลอไพรฟอส และไดเมทโธเอท และสารกลมคารบาเมตคอ เมโทมล โดยพบวา ไดเมทโธเอทมฤทธยบย งปฏกรยาเอนไซมไดเรวกวาคลอไพรฟอส และเมโทมล ตามล าดบ ซงฤทธของการยบย งเอนไซมไมสอดคลองกบคาความเปนพษ สารเมโทมลเปนสารทมพษรายแรง ในขณะทคลอไพรฟอสและไดเมทโธเอทมพษปานกลาง ทงนเนองจากคาความเปนพษทแจกแจงในรป LD50 นนแสดงปรมาณของสารพษทท าใหหนทดลองตายไป 50 เปอรเซนตของจ านวนหนทดลองเรมตน และคานเปนคาสารทใหหนทดลองกน แมวาคา LD50 จะสามารถบอกความรนแรงของสารพษได แตยงไมไดบงบอกกลไกการออกฤทธของสารนนๆเชนสารปองกนก าจดศตรพชชนดนนไปยบย งการท างานของเอนไซมหรอสารเคมทมผลใหเกดเนองอก แมวากลไกการออกฤทธหลกของทงคลอไพรฟอส ไดเมทโธเอท และเมโทมล จะเหมอนกนคอสงผลตอเอนไซมอะซตลโคลนเอสเตอเรส แตในรายละเอยดแลวยงมกลไกการออกฤทธอนๆ ตางกนออกไป ดงนนความเปนพษและกลไกของพษหนงๆ ทจะเกดผลกระทบตอสขภาพมนษยจงมความแตกตางกนไป และมปจจยอกหลายชนดทควรน ามาพจารณาถงผลกระทบของการใชสารเคมในการปองกนก าจดศตรพชทมตอผบรโภค จากขอจ ากดในเรองของความแตกตางของสทเกดขนดงทไดกลาวไปแลว ผวจยจงเลอกใชสารเพยง 4 ชนด ในการพฒนาแถบเทยบสคอ สารคลอไพรฟอส, สารคารบารล, สารไดโครวอท และสารเมโทมล ในขณะทสารคารโบซลแฟน, โพรฟโนฟอส และสารมาลาไทออนไมสามารถสรางเปนแถบสได เนองจากความเขมของสทไดมความแตกตางกนเพยงเลกนอย จงไมสามารถแยกดวยตาเปลาได

110

110

3.3 ความสมพนธระหวางคาส R, G และB กบเปอรเซนตการยบย งการท างานของเอนไซมอะซตลโคลนเอสเทอเรส

ในการสรางแถบสมาตรฐาน ใชคาสทไดจากการวดดวยระบบการวเคราะหเชงภาพถายหรอ RGB ทงนเนองจากในบางความเขมขนของสารปองกนก าจดศตรพช ไมสามารถแยกไดดวยตาเปลา แตสามารถแยกไดดวยโปรแกรมมาตรฐาน จงน าคาสของสารละลายทไดมาสรางสมการความสมพนธเชงเสนตรง โดยคาสทไดจากการวเคราะหเชงภาพถายจะแสดงคาสในระบบ RGB และเปนการวดสทแสดงถง Region test ไมใช Spot test เพอใหไดคาสทแทจรงของสารละลาย (Mendoza and Aguilera, 2004) สอดคลองกบ ศศภา (2011) รปภาพของสทไดจากการวดดวยระบบการวเคราะหเชงภาพถายนน มเฉดสทมลกษณะใกลเคยงกบตวอยางมากกวารปภาพของสทไดจาก Hunter LAB ทงนอาจเนองมาจากพนททเปนตวแทนของการวดส ซงการวดดวย Hunter LAB จะเปนการวดแบบจด แตส าหรบระบบการวเคราะหเชงภาพถายเปนการวดแบบภาพรวมของตวอยาง รวมถงการแสดงผล Hunter LAB จะแสดงผลเปนคาสระบบ L*a*b* ทไดจากคาเฉลยทประเมนได แตส าหรบระบบการวเคราะหเชงภาพถายจะแสดงผลออกมาเปนคาเฉลยฮสโตแกรมของส ซงคาสทไดจะเปนตวแทนทงหมดของสารละลายความเขมขนนน จงท าใหมการกระจายของสทมากกวา โดยในงานวจยนใชกลองถายรปมาตรฐานเพอควบคมสภาวะแสง ส าหรบถายภาพสารละลาย ดงแสดงในผลการทดลองท 1 และตงคาโปรแกรมกลองถายภาพดจตอล Mode manual ตงคา Set shooting mode snow, Set image guality fine สารละลายแตละความเขมขนทยงไมผานการกรอง โดยใชควเวตพลาสตกเปนภาชนะบรรจ เมอน ามาวดคาสดวยโปรแกรม Photoshop CS5.1 จะใหคาส 3 คา คอ คาสแดง (R), คาสเขยว(G) และน าเงน(B) เมอน าขอมลสของสารละลายแตละความเขมขนมาหาความสมพนธระหวางคาส R, G และ B กบความเขมขนของสารละลายแตละชนด จะไดความสมพนธเชงเสนตรง 3 ความสมพนธ ไดแกความสมพนธของคาส R, G และ B จากการทดลองพบวาความสมพนธระหวางคาส R, G และ B กบความเขมขนของสารทง 4 ชนด คอ สารคลอไพรฟอส, สารคารบารล, สารเมโทมล และไดโครวอท เปนความสมพนธแบบแปรผกผน ดงแสดงในภาพท 24 (ก) (ข) (ค) และ (ง) กลาวคอ เมอความเขมขนของสารคลอไพรฟอส, ไดโครวอท, เมโทมล และสารคารบารลเพมสงขน ความเขมของสแดง เขยว และน าเงน (RGB) จะลดลง สารละลายเปลยนจากสเหลองเปนสน าตาลแดง จงท าใหสามารถอานผลการทดสอบดวยสายตาได โดยสมการความสมพนธเชงเสนตรงของระบบ RGB ของสารปองกนก าจดศตรพชทง 4

111

111

ชนด มคาสมประสทธสหสมพนธ (correlation coefficients, R2) มากกวา 0.90 สามารถใชในการท านายความเขมขนของสารปองกนก าจดศตรพชและสของสารละลาย จากคาส RGB ทไดจากภาพถายสของสารละลายตวอยาง (Suparerk, 2010) ในขณะทผลคาสของสารคารโบซลแฟน มาลาไทออน และโพรฟโนฟอส มการเปลยนแปลงของสทไดจากการเกดปฎกรยาของสารทงสามชนดไมชดเจน ท าใหไมสามารถอานผลดวยสายตาได ดงทไดกลาวมาแลวในผลการทดลองท 3.2 จงไมน ามาสารทงสามชนดมาสรางแผนเทยบส

112

112

ภาพท 24 คาส RGB ทไดจากความสมพนธการยบย งการท างานของเอนไซม 0 – 100 เปอรเซนต

กบของความเขมขนของสาร (ก) คลอไพรฟอส, (ข) ไดโครวอท, (ค) เมโทมล และ (ง) คารบารล ทดสอบดวยชดทดสอบจท

(ค) (ง)

(ก) (ข)

y = -7.5783x + 166.16

R2 = 0.9359

y = -3.5468x + 49.709

R2 = 0.9297

y =-8.8814x + 108.62

R2 = 0.9564

0.0

50.0

100.0

150.0

200.0

0.0 5.0 10.0ความเขมขนของสารคลอไพรฟอส (พพเอม)

คาส

RGB

y = -3.7975x + 51.338

R2 = 0.963

y = -10.608x + 119.19

R2 = 0.9042

y = -8.6349x + 190.55

R2 = 0.9334

0.050.0

100.0150.0200.0250.0

0.0 5.0 10.0 15.0ความเขมขนของสารเมโทมล (พพเอม)

คาส

RGB

y = -2.5788x + 53.509

R2 = 0.9405

y = -5.9775x + 122.09

R2 = 0.9488

y = -5.5986x + 185.4

R2 = 0.9763

0.0

50.0

100.0

150.0

200.0

0.0 5.0 10.0 15.0 20.0ความเขมขนของสารคารบารล (พพเอม)

คาส

RGB

y = -36.708x + 47.088

R2 = 0.9169

y = -92.534x + 111.46

R2 = 0.9032

y = -81.278x + 165.41

R2 = 0.9411

-50.0

0.0

50.0

100.0

150.0

200.0

0.0 0.5 1.0 1.5ความเขมขนของสารไดโครวอท (พพเอม)

คาส

RGB

113

113

3.4 ท าการพมพแถบเทยบส(ผลตภณฑตนแบบ)

คาส RGB ทได (แสดงในภาคผนวกท ฉ) แทนคาในสมการและใหคาสทไดจากการใชโปรแกรม Photoshop CS5.1 วาดเปนแถบสทมความเขมขนตางๆ เพอทดสอบความใชไดของแถบสในการตรวจวดสารคลอไพรฟอส จากการตรวจวดดวยชดทดสอบจทแถบสแรกทสรางขนเพอเปนผลตภณฑตนแบบคอ แถบสของสารคลอไพรฟอสทมความเขมขนเทากบ 0.05-8.0 พพเอม รวมทงสน 18 แถบส แสดงดงภาพท 25 ภาพท 25 แถบสสารละลายคลอไพรฟอส 18 แถบส

แถบสทง 18 แถบส ถกจดเรยงใหอยในขนาดกระดาษ 5×7 นว ดวยโปรแกรม

Photoshop5.1 แถบสถกออกแบบใหม 2 ดาน คอดานบนและดานลาง ดานบนแสดงแถบสทความเขมขน 0-4.0 พพเอม และดานลางแสดงแถบสทความเขมขน 4.0-8.0 พพเอม (ภาพท 26) ตวเลขทแสดงบนแถบสถกแสดงเปน 2 บรรทด ตวเลขดานบน (สด า) จะแสดงคาความเขมขนของสารคลอไพรฟอส (พพเอม หรอ มลลกรมตอลตร) ตวเลขดานลาง (สแดง) แสดงเปอรเซนตการยบย งการท างานของเอนไซมอะซตลโคลนเอสเตอเรส (%inhibition) แลวท าการพมพ จากผลการทดลองท 2.4 และ 2.5 จงใชกระดาษพมพภาพชนดผวมนคณภาพสง ขนาด 255 แกรม ยหอเอปสน ขนาดกระดาษ 13×18 เซนตเมตร (5×7 นว) โดยเครองพมพ EPSON L800 Series โดยก าหนดระบบการพมพ ดงน ก าหนดลกษณะงานพมพชนดภาพถายคณภาพ ความละเอยดการพมพเปนการพมพภาพถาย Photo RPM ตงคาการจดการคาสเปน Photo Enhance (ภาพคน) ส าหรบภาพจากกลองดจตอลเปนการพมพสผว, Adobe RGB Gramma 1.8

114

114

Figure 3 The standard color chart of Chlorpyriphos at different concentration.

ภาพท 26 ภาพแถบสสารละลายคลอไพรฟอส 18 แถบส บนกระดาษอดรปขนาด 5×7 นว

4. การตรวจสอบและยนยนความถกตองของแถบเทยบส โดยการทดสอบในคน

จากการทดสอบความถกตองของการอานคาความเขมขนของสารละลายโดยใชแถบเทยบสทสรางขน โดยผถกทดสอบ 40 คน ไดคาดชนความสอดคลอง (IOC) อยในชวงระหวาง 0.65 – 1.0 ดงแสดงในตารางท 21 โดยชวงความเขมขน 1.5-2.0, 2.1-2.5 และ 4.6-5.0 เปนชวงความเขมขนทมจ านวนผทดสอบตอบถกนอยทสด เนองจากแถบสมาตรฐานทสรางขนมชวงความถสงจงท าใหพจารณาแยกความแตกตางของสไดคอนขางยาก

ในขณะทตารางท 22 ผทดสอบมความมนใจในการตดสนใจวาแถบสมาตรฐานทสรางขน

ทชวงความเขมขน 1.5-2, 3.0-3.5, 4.6-5 และ 5.5-6 พพเอม มคาดชนความสอดคลองเทากบ 0.80 และแถบสทชวงความเขมขน 0.5-1, 2.1-2.5, 3-3.5, 4-4.5, 6.1-6.5, 7-7.5 และ 7.5-8 พพเอม มคาดชนความสอดคลองเทากบ 1, 0.85, 0.95, 0.9, 0.9 และ 1.0 พพเอม เนองจากแถบสมาตรฐานทสรางขนจากสารละลายทเตรยมอาศยชวงคาสคาดดกลนคลนแสง โดยใชเครองสเปคโตโฟโตมเตอร ซงอาจเปนเพราะสของสารละลายแตละชวงใกลเคยงกนมากจนกลมผทดลองไมสามารถแยกความแตกตางดวยตาเปลาได ซงสอดคลองกบ ชยพร (2518) ทกลาววา หากความเขมของสงเราลดลงเพยงเลกนอย จะท าใหผรบการทดสอบไมเหนความแตกตาง ซงการเปรยบเทยบท

115

115

ใกลเคยงน อาจเทยบไดกบความเขมของสของสารละลายและสของแถบสมาตรฐานทสรางขนมสทใกลเคยงกน ในบางชวงท าใหกลมผทดลองจ าแนกความแตกตางไมได

ตารางท 21 ทดสอบการอานแถบสของสารคลอไพรฟอสทความเขมขน 0.5 – 8 พพเอม โดยผ

ทดสอบจ านวน 40 คน เปรยบเทยบคาปรมาณทตรวจสอบจากเครองมอ

ตวอยางท

ความเขมขนของสารคลอไพรฟอส (พพเอม) จากชดทดสอบจท จ านวนคนb

ตอบถก

ดชนสอดคลอง (IOC)

วดโดยเครอง สเปคโตรโฟโตรมเตอร

ทดสอบดวยแถบส

X1a X2

b สของแถบสทชวงความเขมขนนน

1 0.81 ± 0.02 0.5-1.0 40 1.00 2 1.69 ± 0.12 1.5-2.0 26 0.65 3 2.41 ± 0.24 2.1-2.5 26 0.65 4 3.32 ± 0.16 3.0-3.5 28 0.70 5 4.13 ± 0.20 4.0-4.5 34 0.85 6 4.82 ± 0.09 4.5-5.0 26 0.65 7 5.62 ± 0.14 5.5-6.0 28 0.70 8 6.41 ± 0.23 6.1-6.5 32 0.80 9 7.32 ± 0.26 7.0-7.5 32 0.80

10 8.32 ± 0.04 7.6-8.0 40 1.00 a คาเฉลยและ SD จากการวดจ านวน 10 ครง b ผทดสอบจ านวน 40 คน

116

116

ตารางท 22 ความคดเหนของผทดสอบจ านวน 40 คน เกยวกบความสามารถในการแยกความ แตกตางของแถบสและตวแทนของกลมแถบสของสารละลายทไดจากการวดโดยใช

แถบสมาตรฐานทสรางขน

สของแถบสทชวงความเขมขนนน

พพเอม ความเหนเกยวกบการจดกลมของแถบส

ไมแตกตาง ไมแนใจ แตกตาง 0.81 40 (100%) - - 1.69 32 (80%) 6 (15%) 2 (5%) 2.41 34 (85%) 6 (15%) - 3.32 32 (80%) 6 (15%) 2 (5%) 4.13 38 (95%) 2 (5%) - 4.82 32 (80%) 6 (15%) 2 (5%) 5.62 32 (80%) 6 (15%) 2 (5%) 6.41 36 (90%) 4 (10%) - 7.32 36 (90%) 4 (10%) - 8.32 40 (100%) - -

117

117

ตารางท 23 การสรปผลการวจยการพฒนาแถบสมาตรฐานทสรางขน

ประเดนทศกษา ขอคนพบ 1. การสรางแถบสมาตรฐาน อยในเกณฑของคาดชนความสอดคลอง คอ

มากกวา 0.65 2. ผลการเปรยบเทยบคาสารละลายทวดโดยใชแถบสมาตรฐานทสรางขน กบคาสารละลายทวดโดย เครอง spectrophotometer

ไมแตกตางกน ทระดบความเชอมน 95%

3. ความสมพนธระหวางคาสารละลาย 3.1 ความสมพนธของคาสารละลายทวดโดยใชแถบสทสรางขน กบคาสารละลายโดย เครอง spectrophotometer

คาสารละลายทไดจากการวดโดยใชแถบสทส ร า ง ข น ก บ ค าส า รล ะ ล าย โด ย เค ร อ ง spectrophotometer มความสมพนธกนทางบวกอยางมนยส าคญทระดบ .05

3.2 ความสมพนธของคาสารละลายทตนเองเป น ผ ว ด ก บ ค าส ารล ะ ล าย ท น ส ต คณ ะอตสาหกรรมเกษตร เปนผ วดโดยใชแถบสทสรางขน

คาสารละลายทตนเองเปนผวดกบคาสารละลายทนสตคณะอตสาหกรรมเกษตร เปนผ วด มความสมพนธกนทางบวกอยางมนยส าคญทางสถตทระดบ .05

ตารางท 23 แสดงผลจากการทผทดสอบวดปรมาณความเขมขนของสารละลายปองกน

ก าจดศตรพชโดยใชแถบสมาตรฐานทสรางขน ไดคาดชนสอดคลองมากกวา 0.65 แตเนองจากสของแถบสทสรางขนแตละชวงความเขมขนใกลเคยงกนมากจนผทดสอบไมสามารถจะจ าแนกได ผวจยจงจดชวงของแถบสใหมเปน 5 ชวง จากคาดชนความสอดคลองทไดจากการทดสอบความถกตองและความเหนของผทดสอบเกยวกบขอจ ากดของแถบสนนๆ โดยแถบเทยบสใหมก าหนดม 5 แถบส โดยแบงเปนชวงความเขมขน คอ 0-0.5, 0.6-1, 1.1-2, 2.1-4, 4.1-6 และ 6.1-8 พพเอม (ตารางท 27) ซงชวงของความเขมขนและเปอรเซนตการยบย งการท างานของเอนไซมทจดขนใหม มความแตกตางทมากพอทจะท าใหเกดความรสกทแตกตางกนได (Threshold) เมอน าแถบสมาตรฐานทสรางขนไปทดลองใชกบผทดสอบ จ านวน 5 คน ใหผทดสอบวดปรมาณความเขมขนของสารละลายทเตรยม โดยเปรยบเทยบสของแถบสมาตรฐานทสรางขนกบสของสารละลายทเตรยมขน (ตารางท 24 และท 25) ซงผทดสอบมความเหนวาแถบสมาตรฐานทสรางขนทชวงความเขมขนเทากบ 0.6-1 และ 2.1-4 มคาดชนความสอดคลองเทากบ 0.8 และแถบสทไดคาดชนความสอดคลองเทากบ 1.00 ทกคา เมอพจารณาตามเกณฑของคาดชนความสอดคลอง ซงก าหนดไวมคา

118

118

มากกวาหรอเทากบ 0.80 สอดคลองกบดลก (2537) อาจสรปไดวา ผทดสอบมความเหนวาแถบสมาตรฐานทสรางขนมความเขมขนใกลเคยงกบสของสารละลายทเตรยมขนทกแถบสเปนไปตามเกณฑทก าหนด ดงนนผวจยจงเลอกใชแถบเทยบสท 6 ระดบในการพฒนาแถบเทยบสเพอวดปรมาณสารปองกนก าจดศตรพชชนดอนๆตอไป

ภาพท 27 ภาพแถบสสารละลายคลอไพรฟอส 6 แถบสทปรบปรงแลว บนกระดาษอดรปขนาด

5×7 นว

119

119

ตารางท 24 ทดสอบการอานแถบสของสารคลอไพรฟอสทความเขมขน 0.5 – 8 พพเอม โดยผ ทดสอบจ านวน 5 คน เปรยบเทยบคาปรมาณทตรวจสอบจากเครองมอ

ตวอยางท

ความเขมขนของสารคลอไพรฟอส (พพเอม) จากชดทดสอบจท จ านวนคนb

ตอบถก

ดชนสอดคลอง (IOC)

วดโดยเครอง สเปคโตรโฟโตรมเตอร

ทดสอบดวยแถบส

X1a X2

b สของแถบสทชวงความเขมขนนน

1 - 0-0.5 - - 2 0.86 ± 0.023 0.6-1 5 1.0 3 1.43 ± 0.021 1.1-2 5 1.0 4 2.61 ± 0.043 2.1-4 5 1.0 5 4.33 ± 0.035 4.1-6 5 1.0 6 6.43 ± 0.047 6.1-8 5 1.0

a คาเฉลยและ SD จากการวดจ านวน 5 ครง b ผทดสอบจ านวน 5 คน

120

120

ตารางท 25 ความคดเหนของผทดสอบจ านวน 5 คน เกยวกบความสามารถในการแยกความ แตกตางของแถบสและตวแทนของกลมแถบสของสารละลายทไดจากการวดโดยใช

แถบสมาตรฐานทสรางขน สของแถบสทชวงความเขมขนนน

พพเอม ความเหนเกยวกบการจดกลมของแถบส

ไมแตกตาง ไมแนใจ แตกตาง - 5 (100%) 0 0 0.86 4 (80%) 1 (20%) 0 1.43 5 (100%) 0 0 2.61 4 (80%) 1 (20%) 0 4.33 5 (100%) 0 0 6.43 5 (100%) 0 0

จากตาราง 24 และ 25 สามารถสรปผลการวจยโดยรวมไดวา 1. แถบสมาตรฐานทสรางขนทไดอยในเกณฑของคาดชนสอดคลอง คอมากกวา 0.80

โดยเปนชดแถบส ทประกอบดวย 5 แถบส วดคาสารละลายได 5 ชวง 2. ใหผลการเปรยบเทยบคาสารละลายทวดโดยใชแถบสทสรางขนกบคาทใชเครองสเปค

โตรโฟโตมเตอร ไมแตกตางกนทระดบความเชอมน 95% โดยใชสารละลายทมความเขมขนเทากบความเขมขนของแตละกลมแถบส

3. ความสมพนธของความเขมขนของสารละลายทวดโดยใชแถบสทสรางขนกบคาสารละลายทวดโดยใชเครองสเปคโตรโฟโตมเตอร มความสมพนธกนทางบวกอยางมนยส าคญทระดบ .05 โดยใชสารละลายทมความเขมขนเทากบความเขมขนของตวแทนของแตละกลมแถบส

4. ความสมพนธของความเขมขนของสารละลายทตนเองเปนผวดกบคาความเขมขนของสารละลายทนสต ภาควชาวทยาศาสตรการอาหาร คณะอตสาหกรรมเกษตร ม.เกษตร มความสมพนธทางบวกอยางมนยส าคญทระดบ 0.05

121

121

5. การทดสอบการรบกวนการวเคราะหปรมาณสารปองกนก าจดศตรพชจากสของผก เพอทดสอบวาสหรอรงควตถของผกอาจมสวนในการรบกวนการตรวจสอบสารตกคางในผกดวยชดทดสอบจท ไดใชผกชนดเดยวกน คอพรกชฟาทมสแตกตางกนคอ สเหลอง แดง และเขยวทสรางการปนเปอนท 45 พพเอม และน ามาวเคราะหปรมาณสารปองกนก าจดศตรพชดวยชดทดสอบจท พบวามสารคลอไพรฟอสตกคางทความเขมขนประมาณ 2 พพเอม ท าการทดลอง 3 ครงๆละ 3 ซ า พบวาสของผก ซงโดยในการทดลองนใชพรกชฟาสแดง สเขยว และสเหลองไมมความแตกตางอยางมนยส าคญทระดบความเชอมน 95 (ตารางท 26) จงสรปไดวา สของผกไมมผลรบกวนการวเคราะหดวยชดทดสอบจท ทงนตองใชความระมดระวงในขนตอนการสกดเพอปองกนความคลาดเคลอนทอาจเกดขนเนองจากการแยกชนของสารสในผกและตวท าละลาย ตารางท 26 การทดสอบสของผกมผลรบกวนตอชดทดสอบจทการรบกวนการวเคราะหปรมาณ

สารปองกนก าจดศตรพชจากสของของผก ทเตมคลอไพรฟอส 45 พพเอม

พรกชฟา ชดการทดลองท ความเขมขนของสารปองกนก าจดศตรพชท

วดดวยชดทดสอบจท (พพเอม)a

สเขยว 1 2.64 ± 0.012 2 2.82 ± 0.026 3 2.79 ± 0.010

สแดง 1 2.62 ± 0.014 2 2.84 ± 0.016 3 2.76 ± 0.032

สเหลอง 1 2.73 ± 0.016 2 2.79 ± 0.018 3 2.81 ± 0.024

a คาเฉลยและคา SD จากการท าการทดลอง ครงละ 3 ซ า

122

122

6. ศกษาประสทธภาพของแถบเทยบส โดยใชคะนาเปนตวแทนชนดผก

จากการทดลองพบวาการตกคางของสารปองกนก าจดศตรพชในผกคะนาและพรกชฟา (การทดลองท 5) ทน ามาท าการศกษาคอนขางสม าเสมอ และใกลเคยงกบผลการศกษาของอจฉรา (2550) ทท าการสรางการปนเปอนสารปองกนก าจดศตรพชในผกคะนา โดยแชผกคะนาและพรกชฟาในสารละลายคลอไพรฟอสเขมขน 25 และ 45 พพเอม พบปรมาณสารปองกนก าจดศตรพชตกคางในคะนาเทากบ 2.44 และ 2.55 พพเอม และตกคางในพรกชฟาเทากบ 2.64 และ 2.62 พพเอม ในกรณของพรกชฟาเนองจากผวสมผสของผกลนท าใหยากตอการเกาะตดของสารปองกนก าจดศตรพช ตางจากผกใบเชนคะนาทมความสามารถในการเกาะตดของสารปองกนก าจดศตรพชไดด เนองจากผกคะนามลกษณะใบทใหญ มพนทผวสมผสกบสารปองกนก าจดศตรพชไดมาก มโอกาสสมผสกบสารปองกนก าจดศตรพชไดงายขน (อจฉรา, 2555) สอดคลองกบยทธชย และคณะ (2544) พบวาผกกนใบ เชน ผกคะนาและผกกาดขาวปล สามารถดดซบสารปองกนก าจดศตรพชไดมากทสด ปรมาณสารปองกนก าจดศตรพชทตกคางในผกจะมากนอยเพยงใดขนอยกบพนทผวสมผสสารปองกนก าจดศตรพชเปนส าคญ ทงนปจจยทมผลตอการยดตดของสารปองกนก าจดศตรพชบนพนผวของผกแตละชนด จะขนอยกบลกษณะทางกายภาพ องคประกอบทางเคมของผก รวมทงขนาดและพนผวสมผส

การศกษาประสทธภาพของแถบเทยบส โดยใชคะนาเปนตวแทนชนดผก โดยการ

เปรยบเทยบคาปรมาณของสารละลายของสารปองกนก าจดศตรพชกลมออรกาโนฟอสเฟตทวดโดยใชแถบเทยบส โดยใชจ านวนผทดสอบ 5 คน เปรยบเทยบกบคาเฉลยคาวเคราะหปรมาณสารปองกนก าจดศตรพชจากหองปฏบตการ ดวยเทคนค GC ดงแสดงในตารางท 26 และ 27 ซงพบวาผทดสอบสามารถท านายความเขมขนของสารละลายสารคลอไพรฟอสทชวงความเขมขน 0.5-1 และ 2.1-4 พพเอม, สารไดโครวอททชวงความเขมขน 0.006-0.1 พพเอม, สารคารบารลทชวงความเขมขน 0.06-2 และ 5.6-9 พพเอม และสารเมโทมลทชวงความเขมขน 0.6-2 และ 3.6-6 พพเอม ไดอยางถกตองแมนย า โดยมเปอรเซนตความถกตองเทากบ 100 เปอรเซนต ยกเวนสารไดโครวอททชวงความเขมขน 0.4-0.5 พพเอม มเปอรเซนตความถกตองเทากบ 60 เปอรเซนต ทงนเนองจากความเขมขนของสารละลายทใชทดสอบมความเขมขนอยระหวางแถบสสองแถบส จงท าใหผ ทดสอบเกดความลงเลขน ซงอาจกลาวไดวาเปนขอจ ากดของแถบส โดยรวมแถบสทสรางขนสามารถใชในการท านายชวงของเปอรเซนตการยบย งการท างานของเอนไซมอะซตลโคลนเอสเตอเรสและชวงความเขมขนของสารได

123

ตารางท 27 ปรมาณสารปองกนก าจดศตรพช ตรวจสอบดวยชดจทเปรยบเทยบจากคาทอานไดจากแถบสและคาทวดไดจากการดดกลนคลนแสง

ชนดของสารปองกนก าจดศตรพช

วธการตรวจสอบ

ผกคะนาจมสารปองกนก าจดศตรพช

การปนเปอนทระดบต า (พพเอม) การปนเปอนทระดบสง (พพเอม)

Batch 1 Batch 2 Batch 3 Batch 1 Batch 2 Batch 3

คลอไพรฟอส แถบเทยบส 0.6-1 0.6-1 0.6-1 2.1-4 2.1-4 2.1-4 คาการดดกลนแสง 0.80 ± 0.083 0.52 ± 0.063 0.69 ± 0.052 2.44 ± 0.012 2.06 ± 0.012 2.24 ± 0.021 ไดโครวอท แถบเทยบส 0.006-0.1 0.006-0.1 0.006-0.1 0.35-0.5 0.35-0.5 0.35-0.5 คาการดดกลนแสง 0.09 ± 0.032 0.05 ± 0.014 0.07 ± 0.045 0.35 ± 0.023 0.37 ± 0004 0.38 ± 0.010 คารบารล แถบเทยบส 0.06-2 0.06-2 0.06-2 5.6-9 5.6-9 5.6-9 คาการดดกลนแสง 0.38 ± 0.081 0.41 ± 0.038 0.37 ± 0.028 7.29 ± 0.087 6.81 ± 0.022 7.25 ± 0.14 เมโทมล แถบเทยบส 0.6-2 0.6-2 0.6-2 3.6-6 3.6-6 3.6-6 คาการดดกลนแสง 0.56 ± 0.123 0.87 ± 0.089 0.64 ± 0.053 3.89 ± 0.042 4.56 ± 0.067 4.12 ± 0.12

124

ตารางท 27 เปรยบเทยบปรมาณสารปองกนก าจดศตรจากคาทอานไดจากแถบสดวยตาเปลาและคาสทไดจากวธทดสอบดวยชดจทและวธมาตรฐานโดย เทคนค GC

สารปองกนก าจดศตรพช ชนด

แถบส (พพเอม)

วเคราะหดวยจท (พพเอม)

วเคราะห GC (พพเอม)

ทดสอบดวย สายตาคน

ความถกตอง (เปอรเซนต)

ถก ผด กลมออรกาโนฟอสเฟต คลอไพรฟอส

0.5-1 0.71±0.037 0.55 5 0 100 2-4 2.55±0.023 2.47 5 0 100

ไดโครวอท

0.005-0.1 0.03±0.039 0.02 5 0 100

0.35-0.5 0.37±0.041 0.35 3 2 60

กลมคารบาเมต

คารบารล

0.06-2 0.4±0.012 0.35 5 0 100 5.6-9 6.35±0.027 7.43 5 0 100

เมโทมล 0.6-2 0.55±0.034 0.62 5 0 100

3.6-6 3.89±0.045 4.05 5 0 100

125

125

.

ภาพท 28 แถบเทยบสของ(ก) คารบารล , (ข)คลอไพรฟอส, (ค)ไดโครวอท และ (ง) เมโทมล

(ก)

(ข)

(ง)

(ค)

126

สรปและขอเสนอแนะ

สรป

การวเคราะหสารปองกนก าจดศตรพชกลมออรกาโนฟอสเฟตโดยเอนไซมอะซตลโคลนเอสเตอเรสทดสอบดวยชดทดสอบจท เพอใชวเคราะหปรมาณสารคลอไพรฟอส, สารคารบารล, สารไดโครวอท และสารเมโทมลในสารละลายมาตรฐาน สามารถสรางเปนแถบสใหสเหลองถงสน าตาลแดง โดยแถบสของสารทง 4 ชนด สามารถบงชความเขมขนของสารคลอไพรฟอสท 0.5-8 พพเอม, สารคารบารลท 0.05-17 พพเอม, สารไดโครวอทท 0.005-1.0 พพเอม และสารเมโทมลท 0.5-11 พพเอม ทงนสารคารโบซลแฟน และโพรฟโนฟอส แมวาสามารถหาความเขมขนไดดวยวธการมาตรฐานและโดยการวดสเปคโตรโฟโตมเตอร แตเนองจากขอจ ากดในเรองส จงไมสามารถน ามาพฒนาเปนแถบสได ในขณะทสารมาลาไทออนไมสามารถหาคาความสมพนธระหวางคาการดดกลนแสงและความเขมขนของสารได โดยเมอท าการทดสอบดวยชดทดสอบจทแลวพบวาใหสของสารละลายเปนสเหลองถงเหลองเขม มการพฒนาสเกดขนนอย เนองจากโครงสรางทางเคมของมาลาไทออนมผลตอการสลายตว อยางไรกตามสารมาลาไทออนสามารถท าการตรวจวเคราะหไดดวยชดทดสอบจท เนองจากทบรเวณใกลเคยงการยบย งการท างานของเอนไซมท 50 เปอรเซนต เกดเปลยนสแตไมสามารถบงบอกไดชดเจนวามปรมาณเทาไรของการยบย งการท างานของเอนไซม จากผลการทดสอบแผนเทยบสและสายตาคน 40 คน พบวา สายตาคนไมสามารถแยกรายละเอยดของสได หาก เฉดสไมแตกตางกนมาก จงไดแบงแถบสของสารออกเปน 6 ชวง เพอใหงายตอการแยกดวยสายตา และเมอน าไปยนยนกบผผานการฝกฝนจ านวน 5 คน และเปรยบเทยบผลจากชดทดสอบ GT และ GC พบวา จะสามารถใชแถบสในการวเคราะหสารปองกนก าจดศตรพชได พบวาไดความแมนย า 100% ยกเวนสารไดโครวอท (80%) ทงนวธการพฒนาแถบสในงานวจยครงน จะเปนการพฒนาแถบสทอาศยการเปลยนแปลงสของชดตรวจสอบ

127

127

ตารางท 29 สรปการสรางแผนเทยบส

หวขอ รายละเอยด กลองถายภาพมาตรฐาน กลองถายภาพมทงหมด 2 ชน โดยชนในมขนาด 30 × 50

× 30 ลกบาศกเซนตเมตร ชนนอกมขนาด 50 × 70 × 50 ลกบาศกเซนตเมตร โดยแตละดานของกลองชนในบดวยกระดาษ A4 สขาว สวนกลองดานนอกเปนกลองทบแสงสรางจากฟวเจอบอรดสขาวทมความหนา 0.3 เซนตเมตร

ต าแหนงการถายภาพ บรเวณตรงกลางกลองชนในของกลองถายภาพ แหลงก าเนดแสงสม าเสมอ

หลอดประหยดไฟแบบตะเกยบ (ยหอ Philips) ขนาด 23 วตต ยดตดบรเวณฐานของกลองถายรประหวางผนงชนในและชนนอก

ต าแหนงการถายภาพ บรเวณตรงกลางกลองชนในของกลองถายภาพ กลองดจตอล ตงคา mode manual - set shooting mode snow,

set image quality fine เครองพมพ เครองพมพ EPSON L800 Series ระบบการพมพ ก าหนดลกษณะงานพมพชนดภาพถายคณภาพ

ความละเอยดการพมพเปนการพมพภาพถาย Photo RPM ตงคาการจดการคาสเปน Photo enhance (ภาพคน) ส าหรบภาพจากกลองดจตอลเปนการพมพสผว Adobe RGB gramma 1.8

กระดาษ กระดาษเอปสนผวมนคณภาพสง ขนาดกระดาษ 13× 18 เซนตเมตร (5× 7 นว)

โปรแกรมวดคาส โปรแกรม Photoshop CS5.1 ชดทดสอบจท – อณหภม

ควบคมอณหภมในอางควบคมอณหภมท 35 องศาเซลเซยส

128

128

ตารางท 30 ขอแนะน าการใชแผนเทยบส

หวขอ รายละเอยด ผใช - ระดบผผลต เชน เกษตรกร เพอตรวจวดระยะเวลาท

เหมาะสมในการเกบเกยว - ระดบผประกอบการ เพอใชในการตดสนใจรบหรอ ไมรบสนคา - ระดบผบรโภค

สภาพแวดลอม เวลากลางวน ในสภาวะทมแดดออกและทองฟาปลอดโปรง เพอใหแสงทสองกระทบสารละลายมคาใกลเคยงกนกบแสงทใชในการทดลอง

ระยะเวลา ควรท าการวดโดยแถบเทยบสภายใน 5 นาท หลงใส อนดเคเตอร (GT-5)

ขอเสนอแนะ

1. การทดลองเพอสรางการตกคางของสารก าจดศตรพชกลมออรกาโนฟอสเฟตในผกสด

หากเลอกใชผกสดทมจ าหนายทวไปตามทองตลาด พบวามสงรบกวนตอการวเคราะหปรมาณสารดวยชดทดสอบสารก าจดศตรพชจท เนองจากอาจมสารก าจดศตรพช หรอสารเคมอนๆ ในผกกอนสรางการปนเปอนดวยสารก าจดศตรพชกลมออรกาโนฟอสเฟต ทมฤทธยบย งการท างานของเอนไซมอะซตลโคลนเอสเตอเรส การทดลองในระดบฟารมทมการควบคมการตกคางของสารปองกนก าจดศตรพชทดจะใหผลการตกคางทใกลเคยงมากกวาการสรางการปนเปอนในหองปฏบตการ 2. ในการใชสารปองกนก าจดศตรพชในทางปฎบต นยมใชสารมากกวา 2 สาร จงควรไดมการทดลองใชสารปองกนก าจดศตรพชมากกวา 2 สาร ในการพฒนาแถบส

129

เอกสารและสงอางอง

กชกร เทยมตร. 2552. การใชงาน Photoshop เบองตน. แหลงทมา: http://www.punyisa.com/photoshop/graphic/graphic4.html, 16 กรกฏาคม 2555.

กนชล จงรกวทย, ฐายกา คณงาม และ ณรรฐพล วลลลยลกษณ. 2547. พษของสารก าจดศตรพช

ตอสงมชวตและการปองกนก าจดศตรพช. เอกสารวชาการพษวทยา มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, กรงเทพฯ.

กรมวชาการเกษตร. 2542. คณภาพและความปลอดภยของวตถอนตรายทางการเกษตร, น. 7-18.

ใน พระศกด ฉายประสาท, ชนดา หนสวาสด, เสมอ ถานอย, วสาข สพรรณไพบรณ, อจฉรยา เนตรเชย และ นกล บ ารงไทย. โครงการการวจยสถานการณความปลอดภยดานผกและผลไมกรณตลาดนดและรถเร (ภาคเหนอตอนลาง). ศนยศกษาระบบความปลอดภยอาหารและโภชนาการสถาบนคลงสมองของชาต, กรงเทพฯ.

_______. 2547. รายงานผลจ านวนตวอยางทพบสารตกคาง ป พ.ศ. 2547. 42 หนา. _______. 2548ก. รายงานผลจ านวนตวอยางทพบสารตกคาง ป พ.ศ. 2548. 44 หนา. _______. 2548ข. การเขาสระบบรบรองการผลต(Food Safety) และเงอนไขการสงออกผกผลไม

ไปตางประเทศ. กระทรวงเกษตรและสหกรณ, กรงเทพฯ. _______. 2549. รายงานผลจ านวนตวอยางทพบสารตกคาง ป พ.ศ. 2549. 41 หนา. _______. 2552. การจดการผกและผลไมสดเพอสงออกไปสหภาพยโรป. ส านกวจยและพฒนา

วทยาการหลงการเกบเกยวและแปรรปผลตภณฑเกษตร กระทรวงเกษตรและสหกรณ, กรงเทพฯ.

กรมวทยาศาสตรการแพทย. 2542. โครงการเฝาระวงความปลอดภยของผกปลอดสารเคม

พ.ศ. 2537-2543. กระทรวงสาธารณสข, นนทบร.

130

130

กรมสงเสรมการสงออก. 2553. การสงออกผก และผลไมสดของประเทศไทย. การสงออกผกผลไมไปญปน 3 (2):17-18.

_______. 2554. ปรมาณและมลคาการน าเขาสารก าจดศตรพช. แหลงทมา: http://www.oae.go.th/ewt_news.php?nid=146, 16 กรกฏาคม 2555.

กระทรวงเกษตรและสหกรณ. 2543. ปรมาณสารก าจดศตรพชตกคาง, น. 14-23. ใน รายงานการ

ประชมวชาการ ประจ าป2543. กองวตถมพษการเกษตร กรมวชาการเกษตร, กรงเทพฯ. กองควบคมอาหาร. 2552. Fact Sheet หมวดวตถอนตราย. กองควบคมอาหาร ส านกงาน

คณะกรรมการอาหารและยา, กรงเทพฯ. กอบทอง ธปหอม. 2540. ชดน ายาตรวจสอบสารพษตกคาง/ยาฆาแมลง “จท”. แหลงทมา:

http://www.gttestkit.com/checking_gt.pdf/, 16 กรกฏาคม 2555. _______. 2553. Hand book GT-Pesticide Test Kit. หางจทการคา, นนทบร. _______. 2554. GT-Pesticide Test Kit. ส านกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต, กรงเทพฯ. _______, บญไพ สงวรานนท, กนกพร อธสข, ยวด เลศเรองเดช, ลดดา แกวกลาปญญาเจรญ, จต

ผกา สนทดรบ และพชรวรรณ จงมวาสนา. 2541. สารเคมก าจดศตรพช พซบ และยาสตวตกคางในอาหาร พ.ศ. 2537-2539. วารสารกรมวทยาศาสตรการแพทย. 40(4): 485-497.

คมชดลก. 2544. ยาฆาแมลง. แหลงทมา:

http://www.oknation.net/blog/bypunnee/2011/08/18/entry-2, 16 กรกฏาคม 2555. จนตนา ภมงกฎชย. 2542. อนตรายจากสารก าจดศตรพชตกคางในผลไม. วารสารเกษตรกรรม

ธรรมชาต 11: 12-13.

131

131

จราพร ใจเกลยง, ศรพร จนทรมณ และ อรพรรณ หนแกว. 2555. การตรวจหายาฆาแมลงตกคางในผกจากตลาดในอ าเภอเมอง จงหวดสราษฎรธาน, น. 263–271. ใน การประชมทางวชาการของมหาวทยาลยเกษตรศาสตร ครงท 50. สาขาทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, กรงเทพฯ

_______ และ พนดา ไชยยนตบรณ. 2552. วจยเฝาระวงปรมาณสารก าจดศตรพชตกคางในพรก.

ผลการปฏบตงานประจ าปงบประมาณ 2552. ส านกวจยพฒนาปจจยการผลตทางการเกษตร, กรมวชาการเกษตร. หนา 115-123.

ชชาต สนธทรพย. 2548. การวเคราะหสารเคมตกคางในผลผลตทางการเกษตร, น. 31–33. ใน

เอกสารประกอบการฝกอบรมเชงปฏบตการ เรองเทคโนโลยทเหมาะสมในการลดการใชสารเคมเกษตรเพอความปลอดภยของผบรโภค. คณะเกษตรศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม, เชยงใหม.

ดลก ดลกานนท. 2537. วธการวจยพฤตกรรมศาสตรและสงคมศาสตร. ส านกทดสอบทาง

การศกษาและจตวทยา มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ, กรงเทพฯ. เดลนวส. 2555. ตรวจสอบสารพษ ยาฆาแมลง. แหลงทมา:

http://www.dailynews.co.th/thailand/148489, 16 กรกฏาคม 2555. ทรงพล รดสพงศ, กรรณการ บตรเอก และขนษฐา อศวชยณรงค. 2546. สารประกอบฟนอลก.

ทมา: http://www.dss.go.th/dssweb/st-articles/files/pep_12_2546_phenolic.pdf, 18 เมษายน 2555.

ทวพร สกใส. 2549. การพฒนาผลตภณฑลางพชเพอลด

ยาฆาแมลงทตกคางในสมสายน าผง. วทยานพนธปรญญาโท, มหาวทยาลยเชยงใหม, เชยงใหม.

ทศพล พรพรหม. 2554. สารปองกนและก าจดวชพช. ส านกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย,กรงเทพฯ.

132

132

ธรพล อนจตตวรรธนะ, พนดา ไชยยนตบรณ และ จนตนา ภมงคลชย. 2547. ปรมาณ สารก าจดศตรพชตกคางของโพรฟโนฟอสในคะนาเพอก าหนดคาปรมาณสงสดของสารก าจดศตรพชตกคาง (MRL) ครงท 6. ส านกวจยพฒนาปจจยการผลตทางการเกษตร กรมวชาการเกษตร, กรงเทพฯ.

ธรรมศกด ทองเกต, สเทว ศขปราการ, ธนะบลย สจจาอนนตกล, จารนย พานชยกล, บงกชรตน ปตยนต และ กรง สตะธน. 2548. การลดปรมาณสารปองกนและก าจดศตรพชตกคางหลงการเกบเกยว. ส านกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต, กรงเทพฯ.

นนทนา แตประเสรฐ, กลยาณ จนธมา, กศล ชนเมองปก และ สมศกด พงภม. 2552. รายงาน

ผลการวจยเรอง ความชกของอาการจากพษสารก าจดศตรพชในพนทสาธารณสข เขต 13 ป 2551–2552. 212 หนา.

นวลศร ทยาพชร. 2557. ผลงานวจยทนาสนใจเรองสารมพษตกคางในสงแวดลอม. ขาวกฎสตววทยา 4 (1): 5-7.

บรษท ไฮเออร เอนทเตอรไพรส จ ากด. 2544. ชดตรวจสอบสารพษตกคางในผกและผลไม.

แหลงทมา: http://www.highents.com/, 16 กรกฏาคม 2555. บญเรยม ชมเมฆ. 2542. วธการลดปรมาณสารก าจดศตรพชตกคางในผกผลไม. สถาบนวจย

วทยาศาสตรและเทคโนโลยแหงประเทศไทย, กรงเทพฯ. ผจดการ. 2548. สารพษตกคางในผก. แหลงทมา: http://www.carefor.org/content/view/1238/2/,

16 กรกฏาคม 2555. พาลาภ สงหเสน. 2540. พษวทยาของยาฆาแมลงสตรโครสรางออรกาโนฟอสเฟตและคารบาเมต.

ส านกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย, กรงเทพฯ

133

133

พระศกด ฉายประสาท, ชนดา หนสวาสด, เสมอ ถานอย, วสาข สพรรณไพบรณ, อจฉรยา เนตรเชย และ นกล บ ารงไทย. 2549. โครงการการวจยสถานการณความปลอดภยดานผกและผลไมกรณตลาดนดและรถเร (ภาคเหนอตอนลาง). ศนยศกษาระบบความปลอดภยอาหารและโภชนาการสถาบนคลงสมองของชาต, กรงเทพฯ.

เพญนภา กาญจนมงศกด, เวณกา เบญจพงษ, นรศรา มวงศรจนทร และวรยา การพานช. 2553.

ปจจยทท าใหเกดปญหาการใชสารปองกนก าจดศตรพชอยางไมเหมาะสมในการเพาะปลกผกคะนา. วารสารพษวทยาไทย 25 (2): 33-143.

มณฑนา บ าเลบะลงห. 2529. สารพษปองกนก าจดศตรพชกลมคารบาเมต. ขาวสารวตถมพษ

13 (6): 185-191. มหาวทยาลยเชยงใหม. 2004. การตรวจสอบโดยใชชดทดสอบ GT-Test Kit. แหลงทมา:

http://www.clinickaset.net/CRA-final/4_1.htm, 16 กรกฏาคม 2555. มลนธเพอผบรโภค. 2555. ยาฆาแมลงปนเปอนในผก. แหลงทมา:

http://news.mthai.com/hot-news/general-news/375689.html, 22 สงหาคม 2557. รตนา สตะยง และ นตยา วระกล. 2538. การลดปรมาณสารก าจดศตรพชตกคางของ

โมโนโครโตฟอสในถวฝกยาว และเมทธามโดฟอสในมะเขอเทศ, น. 105-111. ใน เอกสารการประชมวชาการ กองวตถมพษการเกษตร ครงท 1 วนท 23-25 สงหาคม 2538. กระทรวงเกษตรและสหกรณ, กรงเทพฯ.

ลมย ชเกยรตวฒนา และ ธวชชย หงษตระกล. 2550. ความเสยงภยจากการใชคลอไพรฟอสตอผใช ผบรโภคและพนทเกษตรกรรม, น 112-127. ใน ผลการปฏบตงานประจ าปงบประมาณ 2550. ส านกวจยพฒนาปจจยการผลตทางการเกษตร กรมวชาการเกษตร, กรงเทพฯ.

_______, บงเอญ สมา และ ปยะศกด อรรคบตร. 2552. ศกษาชนดและปรมาณ

สารก าจดศตรพชตกคางในพชผก, น. 153-162. ใน ผลการปฏบตงานประจ าปงบประมาณ 2552. ส านกวจยพฒนาปจจยการผลตทางการเกษตร กรมวชาการเกษตร, กรงเทพฯ.

134

134

วฒน พลอยศร. 2555. การศกษาคาสทางการพมพบนกระดาษจากการพมพระบบออฟเซต. วทยานพนธปรญญาโท, มหาวทยาลยราชภฎสวนสนนทา.

วนย วนานกล และคณะ. 2552. ภาวะเปนพษจากสารออรกาโนฟอสฟอรสและคารบาเมต. คณะ

แพทยศาสตรโรงพยาบาลรามาธบด มหาวทยาลยมหดล, กรงเทพฯ. วภา ตงนพนธ. 2541. ความเปนพษของสารก าจดศตรพชกลมออรกาโนฟอสเฟตและคารบาเมต.

ขาวสารวตถมพษ 25 (3): 113-122. วษฐดา จนทราพรชย. 2549. การพฒนาผลตภณฑในอตสาหกรรมเกษตร. คณะอตสาหกรรม

เกษตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, กรงเทพฯ. วสทธ เชวงศร. 2544. การวเคราะหคณภาพและสารพษตกคางของวสดมพษการเกษตร.

ส านกวจยพฒนาปจจยการผลตทางการเกษตร กรมวชาการเกษตร, กรงเทพฯ.

ศนยบรการทางวชาการแบบเบดเสรจ. 2549. รายงานขอมลการตรวจพบสารก าจดศตรพชตกคาง ในพชผกผลไมป 2546-2548. ใน วภา ตงนพนธ และ ธวชชย หงษตระกล. ความเสยงภย จากการใชคลอไพรฟอสตอผใช ผบรโภค และพนทเกษตรกรรม. ส านกวจยพฒนาปจจย การผลตทางการเกษตร กรมวชาการเกษตร, กรงเทพฯ.

ศศธร แทนทอง. 2547. งานวจยเรอง ชดทดสอบหาสารปราบศตรพชทตกคางในผก. ส านกวจย

และบรการวชาการ มหาวทยาลยราชภฎเพชรบรณ, เพชรบรณ. _______, อคกะบทคาน ปาทาน และ นชนาฎ จงเลขา. 2550. รายงานวจยฉบบสมบรณ การพฒนา

ชดสอบสารฆาแมลงทตกคางในผกและผลไม. มหาวทยาลยราชภฎเพชรบรณ, เพชรบรณ.

ศศภา เตกอวยพร. 2554. การพฒนาระบบการวเคราะหเชงภาพถายเพอตรวจตดตามคณภาพของ ผลตภณฑขนมปงกรอบ. วทยานพนธปรญญาโท, มหาวทยาลยศลปากร.

135

135

สจนดา อศวสจนดารตน. 2550. การศกษาเปรยบเทยบและประสทธภาพของระบบการ ตรวจวเคราะหสารก าจดศตรพช. วทยานพนธปรญญาโท, มหาวทยาลยเกษตรศาสตร.

สดาพร ตงควนช. 2541. การสรางแถบสมาตรฐานในการวดปรมาณออกซเจนทละลายในน า.

วทยานพนธปรญญาโท, มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒ.

สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาเจาคณทหารลาดกระบง. 2552. Gas Chromatography. แหลงทมา: http://www.kmitl.ac.th/sisc/GC-MS/main.html, 16 กรกฏาคม 2555.

สพตรา พชย, เจรญ พชย, นตยา วงศจนทรสม และ นงคราญ เรองประพนธ. 2542. สารเคม

ก าจดศตรพชตรวจพบในผกสด. วารสารวชาการสาธารณสข 9 (3): 21-25. สภาณ พมพสมาน. 2537. สารฆาแมลง. คณะศกษาศาสตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร, กรงเทพฯ. สรนาฏ พรศรประทาน. 2554. การสงออกผกและผลไมสดไทยไปสหภาพยโรป. สถาบนระหวาง

ประเทศเพอการคาและการพฒนา, กรงเทพฯ. สมสมย ปาลกล. 2548. เอกสารวชาการ คาความปลอดภยของสารพษตกคางในอาหารและผลตผล

ทางการเกษตร. กองวตถมพษทางการเกษตร กรมวชาการเกษตร, กรงเทพฯ. _______, ศรพนธ สขมาก และ บณฑต ด ารกษ. 2538. การศกษาสารก าจดศตรพชตกคาง

ของวตถมพษตกคางในผกและผลไม, น. 96-104. ใน เอกสารการประชมวชาการ กองวตถมพษการเกษตร ครงท 1 วนท 23-25 สงหาคม 2538. กระทรวงเกษตรและสหกรณ, กรงเทพฯ.

สมง เกาเจรญ และ ยพา ลลาพฤทธ. 2543. เกณฑมาตรฐานในการรกษาผปวยทไดรบพษจากสารเคมก าจดแมลงกลมออรกาโนฟอสเฟตและคารบาเมท. โรงพมพพมพด, กรงเทพฯ.

สหภาพยโรป. 2554. สงออกผกไทย. แหลงทมา: http://www.moc.go.th/index.php/moc-news-

center-eng/item/1-2554.html, 16 กรกฏาคม 2555.

136

136

ส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา. 2554. สถานการณการปลอมปน/ปนเปอนในอาหาร:ดานเคม, น. 44-112. ใน สถานการณความปลอดภยดานอาหารและผลตภณฑสขภาพ ณ สถานทจ าหนาย(กรงเทพมหานคร). ส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา, กรงเทพฯ.

ส านกงานทปรกษาการเกษตรตางประเทศแหงสหภาพยโรป. 2554. ความปลอดภยในอาหาร.

แหลงทมา: http://news.thaieurope.net/content/view/3843/211/, 16 กรกฏาคม 2555. ส านกงานมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาต. 2549. มาตรฐานสนคาเกษตรและอาหาร

แหงชาต มกอช. 9002-2549. ส านกมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาต กระทรวงเกษตรและสหกรณ, กรงเทพฯ.

ส านกงานเศรษฐกจการเกษตร. 2558. ปรมาณการน าเขาวตถมพษทางการเกษตร. แหลงทมา:

http://www.oae.go.th/ewt_news.php?nid=146, 22 กมภาพนธ 2559. หนวยเคลอนทเพอความปลอดภยดานอาหารฯ. 2551. คมอการตรวจวเคราะหทางดานเคม

และจลนทรย. กองควบคมอาหาร, ส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา.

อจฉรา แสนคม. 2555. การประยกตใชสารออกซไดซซงในการลางเพอลดสารตกคางกลมออรกา โนฟอสเฟตในผก. วทยานพนธปรญญาโท, มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. อดมลกษณ อนจตตวรรธนะ. 2552. วจยและพฒนาชดตรวจสอบพษตกคางของโพรฟโนฟอสใน

ผกผลไม, น. 375-383. ใน ผลการปฏบตงานประจ าปงบประมาณ 2552. ส านกวจยพฒนาปจจยการผลตทางการเกษตร กรมวชาการเกษตร, กรงเทพฯ.

อรญ หาญสบสาย. 2547. มาตรฐานการพมพออฟเซตแนวคดและวธการ. อมรนทรพรงตงแอนด

พบลซซง, กรงเทพฯ. Ausawasujindarat, S. 2007. Inhibition of Enzyme Acetylcholinesterase by

Organophosphorus and Carbamate Pesticide in Vegetable and Fruit Juice. M.S. Thesis, Kasetsart University.

137

137

Barni, M., V. Cappellini and A. Mecocci. 1997. Colour-based detection of defects on chicken meat, pp. 549-556. In C. Zheng, Da-Wen and L. Zheng, eds. Trends in Food Science and Technology. McGrew-Hill, New York.

Blasco, J., N. Aleixosb, S. Cuberoa, J. Gómez-Sanchísa and E. Moltóa. 2007. Automatic sorting

of satsuma (Citrus unshiu) segments using computer vision and morphological features. Computers and Electronics in Agricuture 66: 1-8.

Brosnan, T. and S. Da-wen. 2004. Improving quality inspection of food products by computer

vision a review. Journal of Food Engineering 61: 3-16. Chalermrom, P. 2008. Development of Test Kit for Determination of Nitrogen Dioxide in

Ambient Air Using Passive Sampling Technique. M.S. Thesis, Chiang Mai University.

Ciucu, A., C. Ciucu and R. P. Baldwin. 2002. Organic phase potentiometric biosensor for

detection of pesticides. Romanian Biotechnology Letters 7 (2): 625-632. Costa, L. 2008. Toxic Effects of Pesticides, pp. 883-931. In C. Klaassen, ed. Casaret and

Doull’s Toxicology: The Basic Sciences of Poisoning. McGrew-Hill, New York. David, H. W. 2004. Pesticide Veterinary and Other Residues in Food. University of

California, California. Du, C. J. and D. W. Sun. 2005a. Comparison of three methods for classification of pizza topping

using different colour space transformations, pp. 277-287. In C. Klaassen, ed. Casarett and Doull’s Toxicology: The Basic Sciences of Poisoning. McGraw-Hill, New York.

138

138

_______, _______. 2005b. Pizza sauce spread classification using colour vision and support vector machines, pp. 137-145. In C. Klaassen, ed. Casarett and Doull’s Toxicology: The Basic Sciences of Poisoning. McGraw-Hill, New York.

Ecobichon, D. 2001a. Toxic effects of pesticides, pp. 763-810. In C. Klaassen, ed. Casarett

and Doull’s Toxicology: The Basic Sciences of Poisoning. McGraw-Hill, New York. _______. 2001b. Carbamate insecticides, pp. 1087-1089. In R. Krieger, ed. Handbook of

Pesticide Toxicology. Academic press, San Diego. Elmasry, G., S. Radwan, M. Elamir, and R. Elgamal. 2009. Investigating the effect of moisture

content on some properties of peanut by aid of digital image analysis. Journal of Food and Bioproduct Processing 68 (1): 1-9.

Eyer, P. 2003. The role of oximes in the management of organophosphorus pesticide poisoning.

Toxicological Review 22 (3): 165-90. Gerrard, D. E., X. Gao and J. Tan. 1996. Beef marbling and colour score determination by image

processing, pp. 145-148. In C. Zheng, Da-Wen and L. Zheng, eds. Trends in Food Science and Technology. McGrew-Hill, New York.

Gunnell, D., M. Eddleston, M. R. Phillips and F. Knradsen. 2007. The global distribution of fatal

pesticide self-poisoning. Systematic Review BC Public Health 7 (1): 357. Hatcher, D. W., S. J. Symons and U. Manivannan. 2003. Developments in the use of image

analysis for the assessment of oriental noodles appearance and colour, pp. 109-117. In C. Zheng, Da-Wen and L. Zheng, eds. Trends in Food Science and Technology. McGrew-Hill, New York.

139

139

Hatem, I., J. Tan and D. E. Gerrard. 2003. Determination of animal skeletal maturity by image processing. Meat Science 65: 999-1004.

Hodgson, E. and P. E. Levi. 1987. Modern Toxicology, pp. 212-213. In C. Klaassen, ed.

Casarett and Doull’s Toxicology: The Basic Sciences of Poisoning. McGraw-Hill, New York.

Hunter, R. S. and R. W. Harold. 1987. The Masurement of Appearance. Elseviser Science,

New York. Igathinathane, C., L. O. Pordesimo and W. D. Batchelor. 2009. Major orthogonal dimension

measurement of food grains by machine vision using image. Journal of Food Research International 42 (1): 76-94.

Intayon, S. 2010. Development of Standard Color Charts for Ambient Nitrogen Dioxide

Test Kit by Photographic Technique. M.S. Thesis, Chiangmai University. Jeyaratnam, J. 1990. Acute Pesticide Poisoning: A Major Global Health Problem. World

Health Stat, New York. Jokanovic, M. 2001. Biotransformation of organophosphorus compounds. Toxicologicol

Review 166 (3): 139-60. Kandel, E. R., J. H. Schwartz and T. M. Jessell. 2000. Principles of Neutral Science. McGraw-

Hill, New York. Konophka, L., W. Kozirok and D. Rotkiewicz. 2004. Lipids and carotenoids of wheat grains and

flour and attempt of correlating them with digital image analysis of kernel surface and cross sections. Food Research International 37: 429-438.

140

140

Konradsen, F., W. Van Der Hoek, D. Gunnell and M. Eddleston. 2005. Missing deaths from pesticide self-poisoning at the IFCS Forum IV. Bull World Health Organ 83 (2): 157-8.

Kousba, A. A., L. G. Sultatos, T. S. Poet and C. Timchalk. 2004. Comparison of chlorpyrifos

oxon and paraoxon acetylcholinesterase inhibition dynamics: Potential role of a peripheral binding site. Toxicological Review 80: 239-248.

Krieger, R., D. John, J. V. Hemmen, E. Hodgson, H. Maibach, L. Reiter, L. Riter,

J. Rose and W. Slikker. 2010. Hayes’ Handbook of Pesticide Toxicology. Acadamic Press is imprint of Elsevier, California.

Kwong, T. C. 2002. Organophosphate Pesticide: Biochemistry and Clinical Toxicology. The Drug Monit 24 (1): 144-9.

Leemans, V., H. Magein and M. F. Destain. 1999. Defects segmentation on golden delicious

apples by using color machine vision. Computers and Electronics in Agricuture 20: 117-130.

Lin, L. Z. and J. M. Harnly. 2009. Identification of the phenolic compuonds of collard greens,

kale, and chinese broccoli. Journal of Agricultural and Food Chemistry 57: 7401-7408.

Louka, N., F. Juhel, V. Fazilleau and P. Loonis. 2004. A novel colorimetry analysis used to

compare different fish drying processes. Food Control 15:327-334. Lu, J., J. Tan, P. Shatadal and D. E. Gerrard. 2000. Evaluation of pork colour by using computer

vision. Meat Science 56: 57-60.

141

141

Luckanatnvong, V., P. Kongrath and C. Rattanapan. 2003. Storage Life Color Indicator Tap for Ready to Eat of Fresh Fruits and Vegetable Cutting. Research report, Thammasat University.

Luxton, R. and J. Hart. 2004. The rapid detection of pesticide residues, pp. 12-25. In D. H. Watson, ed. Pesticide Veterinary and Other Residue in Food. Woodhead Publishing, Californis.

Maciel, B. V., M. P. Cristiana, and T. Franco. 2012. Development of a prototype of a

colourimrtric temperature indicator for monitoring food quality. Journal of Food Engineering 111 :21-27.

Mackness, B., P. N. Durrington and M. I. Mackness. 1998. Human Serum pParaoxonase. Gen

Pharmacol 31 (3): 329-36. Martwisate, P. and S. Yongyai. 2012. Analysis of factor affecting image-based color detection.

Journal of Engineer Lardkarbang 29: 31-36. Marty, M. P., P. Loisel, B. Fauconneau, P. Brosserd and A. Davenel. 2004. Quality traits of

brown trouts (Salmo trutta) cutlets described by automated colour image analysis. Aquaculture 232: 225-240.

Miller, B. K. and M. J. Delwiche. 1989. A colour vision system for peach grading. Transactions of The ASAE 32: 1484-1490.

Nopwinyuwong. A., S. Trevanich and P. Suppakul. 2010. Development of a novel colorimetric indicator label of monitoring freshness of intermediate-moisture dessert spoilage. Journal of Food Engineering 81: 1126-1136.

142

142

Ósullivan, M. G., D. V. Byrne, H. Martens, L. H. Gidskehang, H. J. Anderson and M. Martens. 2003. Evaluation of pork colour prediction of visual sensory quality of meat from instrumental and computer vision methods of colour analysis. Meat Science 65: 909- 918.

Pearson, T. C. and D. C. Slaughter. 1996. Machine vision system for autometed detection of

stained pistachio nuts. Transactions of The ASAE 39: 1203-1207. Pesticide EU-MRLs. 2010a. Chlorpyrifos. Available Source:

http://ec.europa.eu/sanco_pesticides/public/index.cfm?event=substance.resultat&s=1, March 13, 2010.

Pesticide EU-MRLs. 2010b. Profenofos. Available Source: http://ec.europa.eu/sanco_pesticides/public/index.cfm?event=substance.resultat&s=1, March 13, 2010.

Phumithed, P. 2011. Pesticide Test Kit Development Organophasphate. M.S. Thesis,

Chiangmai University.

Raffa, R., S. Rawls and E. Beyzarov. 2005. Drugs used to affect the autonomic and somatic nervous system, pp. 43. In D. Dew, ed. Netter’s Illustrated Pharmacology. Elsevier, Philadelphia.

Rocha, A., D. C. Hauagg, J. Wainer and S. Goldenstein. 2010. Automatic fruit and vegetable

classification from images. Computers and Electronocs in Agriculture 70: 96-104. Rosenfeld, C. A. and L. G. Sultatos. 2006. Concentration-dependent kinetics of

acetylcholinesterase inhibition by the organophosphate paraoxon. Toxicol Science 90(2): 460-9.

143

143

Savolainen, K. 2001. Understanding the toxic action of organophosphates, pp. 1013-1041. In R. Krieger, ed. Handbook of Pesticide Toxicology. Academic press, San Diego.

Shahin, M. A. and S. J. Symons. 2001. A machinenvision system for grading lentils. Canadian

Biosystem Engineering 43: 707–714. Steinmetz, V., J. M. Roger, E. Molto and J. Blasso. 1999. On-line fusion of colour camera and

spectrophotometer for suger content prediction of apples. Journal of Agriculture Engineering Research 73: 207-216.

Sun, D. W. 2000. Inspecting pizza topping percentage and distribution by a computer vision method. Journal of Food Engineering 44: 245-249.

Suparerk, I. 2010. Development of Standard Color Charts for Ambient Nitrogen Dioxide

Test Kit by Photographic Technique. M.S. Thesis, Chiangmai University.

Tangkawanit, S. 1998. A Construction of The Standardized Color Strips for Measurement of Dissolved Oxygen. M.S. of Education degree in science education, Srinakharinwirot University.

Thantong, S., N. Jonglackha and A. Patan. 2008. Development of a Simple Test Kit for

Testing Pesticide Residues in Vegetable and Fruits. Research report, Phetchabun Rajabhat University.

Thoophom, G. 2010. Hand Book GT-Pesticide Test Kit. Nonthaburi, Thailand. Vale, J. A. 1998. Toxicokinetic and Toxicodynamic Aspects of Organophosphorus (OP)

Insecticide Poisoing. Toxicology Letters 52: 102-103.

144

144

Wananukul, W. 2007. Organic phosphorus compounds and carbamates, pp. 294-300. In W. Wananukul, ed. Acute Organophosphorus and Carbamate Poisoning. Ramathibodi Poison Center Mahidol University, Bangkok.

_______, C. Sriapha, A. Tongpoo, U. Sadabthammarak and S. Kaojarern. 2003. Ramathibodi Poison Center Toxic Exposure Surveillance System 2003. Ramathibodi Poison Center Mahidol University, Bangkok.

_______, _______, and S. Womgvisawakorn. 2007. Human poisoning in Thailand; The

Ramathibodi poison center experience (2001-2004). Clinical Toxicol 45 (5): 582-8. Worek, F., H. Thiermann, L. Szinicz and P. Eyer. 2004. Kinetic analysis of interactions between

human acetylcholinesterase, structurally different organophosphorus compounds and oximes. Biochem Pharmacol 68 (11): 2237-2248.

Worek, F., C. Diepold and P. Eyer. 1999. Dimethylphosphoryl-inhibited human cholinesterases:

inhibition, reactivation, and aging kinetics. Archives of Toxicol 73 (1): 7-14. Wu, J., T. Luan, C. Lan, T. W. H. Lo, and G. Y. S. Chan. 2007. Removal of residual pesticides

on vegetable using ozonated water. Food Control 18: 466-472. Yam, K. L. and S. E. Papadakis. 2004. A simple digital imaging method for measuring and

analyzing colour of food surfaces. Journal of Food Engineering 61: 137-142. Zheng, C., Sun, Da-Wen and Zheng, L. 2006. Recent developments and applications of image

features for food quality evaluation and inspection – A review. Journal of Trends in Food Science and Technology 17: 642-655.

145

145

Zink, J. G., W. L. Lookhart, S. A. Kenny and F. J. Ward. 1991. The effects of cholinesterase inhibiting insecticides on fish, pp.1126-1175. In C. Klaassen, ed. Casarett and Doull’s Toxicology: The Basic Sciences of Poisoning. McGraw-Hill, New York.

146

ภาคผนวก

147

147

ภาคผนวก ก การประมวลผลส ารวจปรมาณการปนเปอนของสารปองกนก าจดศตรพช

148

ตารางผนวกท ก1 ประมวลผลส ารวจปรมาณสารปองกนก าจดศตรพชตกคางในผกและผลไมจากแหลงอางองตางๆ

ชนดของสาร (MRL) จ านวนตวอยางทพบ

(เปอรเซนต) ชนดผก

ปรมาณสารก าจดศตรพชทพบ

(พพเอม)

จ านวนตวอยางทพบสารพษเกนคา MRL(เปอรเซนต)

อางอง ออรกาโนฟอสเฟต

คารบาเมต อนๆ

Chlorpyrifos 9.99 - 0.002-11.5 - กรมวชาการเกษตร (2547)

17.74 - 0.001-12 1.05 กรมวชาการเกษตร (2548) 17.80 - 0.003-54 0.94 กรมวชาการเกษตร (2549) - พรก 0.01-1.25 - จนตนา และพนดา (2552) - ถวฝกยาว 0.05 - มลนธเพอผบรโภค (2555) - ผกช 0.84 - - ผกช 0.10 - - ผกช <0.05 - - พรกจนดา 0.31 - - พรกจนดา 0.05 -

Dichlorvos 0.01 - 0.04-0.06 0.00 กรมวชาการเกษตร (2547) Methomyl 0.01

- - -

- ถวฝกยาว ถวฝกยาว ผกช

0.14 0.08 0.01 0.04

0.00 - - --

กรมวชาการเกษตร (2548) มลนธเพอผบรโภค (2555

149

ตารางผนวกท ก1 (ตอ)

ชนดของสาร จ านวนตวอยางทพบ

(เปอรเซนต) ตวอยางทพบ

ปรมาณสารก าจดศตรพชทพบ

(พพเอม)

จ านวนตวอยางทพบสารพษเกนคา MRL(เปอรเซนต)

อางอง ออรกาโนฟอสเฟต

คารบาเมต อนๆ

- พรกจนดา <0.01

Profenofos

1.82 1.30

- -

0.002-4.06 0.01-8.85

0.03 0.03

กรมวชาการเกษตร (2547) กรมวชาการเกษตร (2548)

1.27 - - - - -

- พรก คนฉาย

ใบมะกรด ตะไคร พรก

0.01-12.89 5.69 9.38 0.96 0.33

0.04-1.94

- 0.02

- - - -

กรมวชาการเกษตร (2549) อดมลกษณ (2552) ลมย และคณะ (2552) จนตนา และพนดา (2552)

Ethion 0.95 - 0.004-46 0.15 กรมวชาการเกษตร (2547) 0.74 - 0.01-1.75 0.15 กรมวชาการเกษตร (2548) 1.03 - 0.01-2.83 0.06 กรมวชาการเกษตร (2549) - ถวฝกยาว <0.05 - มลนธเพอผบรโภค (2555) - มะเขอยาว 0.067-0.11 - กรมวชาการเกษตร (2553) - พรกชฟา 0.86-0.93 -

150

ตารางผนวกท ก1 (ตอ)

ชนดของสาร จ านวนตวอยางทพบ

(เปอรเซนต) ตวอยางทพบ

ปรมาณสารก าจดศตรพชทพบ

(พพเอม)

จ านวนตวอยางทพบสารพษเกนคา MRL(เปอรเซนต)

อางอง ออรกาโนฟอสเฟต

คารบาเมต อนๆ

EPN 0.14 0.12

- -

0.01-2.25 0.01-2.21

0.01 0.01

กรมวชาการเกษตร (2547) กรมวชาการเกษตร (2548)

Dicrotophos 0.14 0.20 0.23

-

- - -

คะนา

0.01-2.1 0.01-0.57 0.01-1.23

2.02

0.01 0.01 0.01

-

กรมวชาการเกษตร (2547) กรมวชาการเกษตร (2548) กรมวชาการเกษตร (2549) มลนธเพอผบรโภค (2555)

Methamidophos 1.18 - 0.003-18 1.16 กรมวชาการเกษตร (2547) 0.37 - 0.01-2.33 0.35 กรมวชาการเกษตร (2548) 0.05 - 0.01-1.4 0.05 กรมวชาการเกษตร (2549) Methidathion

0.13 0.09 0.13

- - -

- - -

คะนา ผกช ผกช

0.01-5.51 0.01-0.23 0.01-0.2

<0.05 <0.05 0.06

0.07 0.01 0.00

- - -

กรมวชาการเกษตร (2547) กรมวชาการเกษตร (2548) กรมวชาการเกษตร (2549) มลนธเพอผบรโภค (2555)

ผกช 0.06 -

151

ตารางผนวกท ก1 (ตอ)

ชนดของสาร จ านวนตวอยางทพบ

(เปอรเซนต) ตวอยางทพบ

ปรมาณสารก าจดศตรพชทพบ

(พพเอม)

จ านวนตวอยางทพบสารพษเกนคา MRL(เปอรเซนต)

อางอง ออรกาโนฟอสเฟต

คารบาเมต อนๆ

พรกจนดา พรกจนดา พรกจนดา

0.11 0.10 2.42

- - -

พรกจนดา <0.05 - 0.67 - 0.01-3.88 0.25 กรมวชาการเกษตร (2549) - พรกจนดา 0.05 - มลนธเพอผบรโภค (2555) - ถวลนเตา 0.33 - กรมวชาการเกษตร (2553) Triazophos 0.36 - 0.01-5.24 0.20 กรมวชาการเกษตร (2547) Phosalone 0.06

0.28 0.37

- - -

0.01-1.92 0.01-2.14 0.01-0.27

0.01 0.00 0.01

กรมวชาการเกษตร (2547) กรมวชาการเกษตร (2548) กรมวชาการเกษตร (2549)

Lamda-cyhalothrir

0.000 0.25

- -

0.44 0.01-0.15

0.00 0.02

กรมวชาการเกษตร (2547) กรมวชาการเกษตร (2549)

Fenitrothion 0.14 0.09

- -

0.006-1.96 0.01-0.4

0.01 0.01

กรมวชาการเกษตร (2548) กรมวชาการเกษตร (2549)

Triazophos 0.36 - 0.01-5.24 0.20 กรมวชาการเกษตร (2547)

152

ตารางผนวก ก1 (ตอ)

ชนดของสาร จ านวนตวอยางทพบ

(เปอรเซนต) ตวอยางทพบ

ปรมาณสารก าจดศตรพชทพบ

(พพเอม)

จ านวนตวอยางทพบสารพษเกนคา MRL(เปอรเซนต)

อางอง ออรกาโนฟอสเฟต

คารบาเมต อนๆ

Phosalone 0.06 0.28 0.37

- - -

0.01-1.92 0.01-2.14 0.01-0.27

0.01 0.00 0.01

กรมวชาการเกษตร (2547) กรมวชาการเกษตร (2548) กรมวชาการเกษตร (2549)

Lamda-cyhalothrir

0.000 0.25

- -

0.44 0.01-0.15

0.00 0.02

กรมวชาการเกษตร (2547) กรมวชาการเกษตร (2549)

Fenitrothion 0.14 0.09

- -

0.006-1.96 0.01-0.4

0.01 0.01

กรมวชาการเกษตร (2548) กรมวชาการเกษตร (2549)

Diazinon 0.15 0.25 0.14

- - -

0.01-0.94 0.01-0.12 0.01-0.39

0.02 0.01 0.02

กรมวชาการเกษตร (2547) กรมวชาการเกษตร (2548) กรมวชาการเกษตร (2549)

Prothiophos 0.18 0.08 0.08

- - -

0.01-1.44 0.01-2

0.01-0.46

0.00 0.00 0.02

กรมวชาการเกษตร (2547) กรมวชาการเกษตร (2548) กรมวชาการเกษตร (2549)

Monocrotophos 0.08 0.14

- -

0.01-1.09 0.01-1

0.07 0.09

กรมวชาการเกษตร (2547) กรมวชาการเกษตร (2548)

Mevinphos 0.02 - 0.01-0.52 0.00 กรมวชาการเกษตร (2547)

153

ตารางผนวกท ก1 (ตอ)

ชนดของสาร จ านวนตวอยางทพบ

(เปอรเซนต) ตวอยางทพบ

ปรมาณสารก าจดศตรพชทพบ

(พพเอม)

จ านวนตวอยางทพบสารพษเกนคา MRL(เปอรเซนต)

อางอง ออรกาโนฟอสเฟต

คารบาเมต อนๆ

0.01 0.01

- -

0.01-1.49 0.01-0.28

0.01 0.00

กรมวชาการเกษตร (2548) กรมวชาการเกษตร (2549)

Azinphos-methyl 0.02 0.02

- -

0.01-0.38 0.14-0.29

0.00 0.00

กรมวชาการเกษตร (2547) กรมวชาการเกษตร (2548)

Acephate 0.02 - 0.01 0.04 กรมวชาการเกษตร (2549) Phosphamidon 0.01 - 1.18 0.00 กรมวชาการเกษตร (2548) Carbaryl 0.05

0.05 -

- -

พรกจนดา

0.03-0.35 0.01-0.41

0.01

0.00 0.00

-

กรมวชาการเกษตร (2547) กรมวชาการเกษตร (2548) มลนธเพอผบรโภค (2555)

Malathion

0.32 0.22 0.28

- - -

0.01-21.2 0.08

0.02-0.04

0.01 0.00 0.01

กรมวชาการเกษตร (2547) กรมวชาการเกษตร (2548) กรมวชาการเกษตร (2549)

Carbofuran 0.01 - - -

- กะหล าปล ถวฝกยาว ถวฝกยาว

0.03-1.35 <0.01 0.07

<0.01

0.00 - - -

กรมวชาการเกษตร (2548) มลนธเพอผบรโภค (2555) มลนธเพอผบรโภค (2555) มลนธเพอผบรโภค (2555)

154

ตารางผนวกท ก1 (ตอ)

ชนดของสาร จ านวนตวอยางทพบ

(เปอรเซนต) ตวอยางทพบ

ปรมาณสารก าจดศตรพชทพบ

(พพเอม)

จ านวนตวอยางทพบสารพษเกนคา MRL(เปอรเซนต)

อางอง ออรกาโนฟอสเฟต

คารบาเมต อนๆ

Carbofuran 0.01 - - - - - - - -

- กะหล าปล ถวฝกยาว ถวฝกยาว ผกช ผกช

พรกจนดา พรกจนดา พรกจนดา

0.03-1.35 <0.01 0.07

<0.01 0.75 1.13 0.01 0.01

<0.01

0.00 - - - - - - - -

กรมวชาการเกษตร (2548) มลนธเพอผบรโภค (2555) มลนธเพอผบรโภค (2555) มลนธเพอผบรโภค (2555) มลนธเพอผบรโภค (2555) มลนธเพอผบรโภค (2555) มลนธเพอผบรโภค (2555) มลนธเพอผบรโภค (2555) มลนธเพอผบรโภค (2555)

Oxamyl - คะนา <0.01 - มลนธเพอผบรโภค (2555) ผกกาดขาว <0.01 - มลนธเพอผบรโภค (2555) Aldicarb -

- -

คะนา ผกช ผกช

<0.01 0.01 0.02

- - -

มลนธเพอผบรโภค (2555) มลนธเพอผบรโภค (2555) มลนธเพอผบรโภค (2555)

Methiocarb - คะนา 0.01 - มลนธเพอผบรโภค (2555) BPMC 0.01 - 0.01 0.00 กรมวชาการเกษตร (2548)

155

ตารางผนวก ก1 (ตอ)

ชนดของสาร จ านวนตวอยางทพบ

(เปอรเซนต) ตวอยางทพบ

ปรมาณสารก าจดศตรพชทพบ

(พพเอม)

จ านวนตวอยางทพบสารพษเกนคา MRL(เปอรเซนต)

อางอง ออรกาโนฟอสเฟต

คารบาเมต อนๆ

Endosulfan 2.88 - 0.004-5.63 0.21 กรมวชาการเกษตร (2547) 0.91 - 0.01-3.76 0.23 กรมวชาการเกษตร (2548) 0.16 - 0.01-1 0.14 กรมวชาการเกษตร (2549)

Pirimiphos-ethyl

0.23 0.09 0.04

- - -

0.001-0.18 0.003-0.31 0.01-0.244

0.02 0.00 0.00

กรมวชาการเกษตร (2547) กรมวชาการเกษตร (2548) กรมวชาการเกษตร (2549)

Permethrin 0.11 1.04 0.64

- - -

0.01-3.63 0.008-0.96 0.01-14.44

0.02 0.02 0.03

กรมวชาการเกษตร (2547) กรมวชาการเกษตร (2548) กรมวชาการเกษตร (2549)

Fenvalerate 0.08 0.38 0.39

- - -

0.01-0.95 0.01-0.36 0.01-0.79

0.02 0.05 0.05

กรมวชาการเกษตร (2547) กรมวชาการเกษตร (2548) กรมวชาการเกษตร (2549)

Cyhalothrin 0.10 0.28 0.22

- - -

0.004-1.8 0.01-0.08

0-5

0.03 0.01 0.03

กรมวชาการเกษตร (2547) กรมวชาการเกษตร (2548) กรมวชาการเกษตร (2549)

156

ตารางผนวกท ก1 (ตอ)

ชนดของสาร จ านวนตวอยางทพบ

(เปอรเซนต) ตวอยางทพบ

ปรมาณสารก าจดศตรพชทพบ

(พพเอม)

จ านวนตวอยางทพบสารพษเกนคา MRL(เปอรเซนต)

อางอง ออรกาโนฟอสเฟต

คารบาเมต อนๆ

Deltamethrin 0.04 0.32 0.23

- - -

0.02-0.8 0.01-0.3 0.01-0.84

0.00 0.01 0.01

กรมวชาการเกษตร (2547) กรมวชาการเกษตร (2548) กรมวชาการเกษตร (2549)

0.05 - 0.01-0.2 0.05 กรมวชาการเกษตร (2549)

Parathion 0.01 0.02

- -

0.004-0.07 0.02-0.57

0.00 0.01

กรมวชาการเกษตร (2547) กรมวชาการเกษตร (2548)

DDVP 0.00 0.02 0.02

- - -

0.01-0.01 0.01-0.25 0.02-0.53

0.00 0.00 0.00

กรมวชาการเกษตร (2547) กรมวชาการเกษตร (2548) กรมวชาการเกษตร (2549)

Dicofos 0.01 0.02

- -

0.01-0.44 0.02-0.06

0.00 0.00

กรมวชาการเกษตร (2547) กรมวชาการเกษตร (2548)

0.01 - 0.4 0.00 กรมวชาการเกษตร (2549)

Cyfluthrin 0.01 0.06 0.01

- - -

0.04-0.15 0.01-0.1 0.01-0.46

0.00 0.00 0.02

กรมวชาการเกษตร (2547) กรมวชาการเกษตร (2548) กรมวชาการเกษตร (2549)

157

ตารางผนวกท ก1 (ตอ)

ชนดของสาร จ านวนตวอยางทพบ

(เปอรเซนต) ตวอยางทพบ

ปรมาณสารก าจดศตรพชทพบ

(พพเอม)

จ านวนตวอยางทพบสารพษเกนคา MRL(เปอรเซนต)

อางอง ออรกาโนฟอสเฟต

คารบาเมต อนๆ

Bifenthrin 0.01 - 0.01 0.00 กรมวชาการเกษตร (2548) Cypermethrin 10.52 - 0.01-8.48 1.42 กรมวชาการเกษตร (2547)

17.83 - 0.006-48 1.51 กรมวชาการเกษตร (2548) 25.43 - 0-206 1.67 กรมวชาการเกษตร (2549) 0.07-0.75 ถวฝกยาว 0.07-0.75 - กรมวชาการเกษตร (2553) - พรก 0.01-0.66 - จนตนา และพนดา (2552) - พรกจนดา 0.07 - มลนธเพอผบรโภค (2555) - ผกช 0.85-2.40 - กรมวชาการเกษตร (2553) - Fresh basil 0.19 - กรมวชาการเกษตร (2553) - ถวฝกยาว 0.22-0.58 - กรมวชาการเกษตร (2553)

158

158

ภาคผนวก ข การจดท าระบบส าหรบถายภาพ

159

159

ภาคผนวกท ข1 การจดท าระบบส าหรบถายภาพ

1.1 กลองถายรปมาตรฐานระบบปดกนแสงจากภายนอก

(ก) (ข)

ภาพผนวกท ข1 กลองถายรปมาตรฐาน (ก) ชนใน ขนาด 50×30×30 ลกบาศกเซนตเมตร ชนนอก ขนาด 70×50×50 ลกบาศกเซนตเมตร (ข) ชนใน ขนาด 30×50×30 ลกบาศกเซนตเมตร ชนนอก ขนาด 50×70×50 ลกบาศกเซนตเมตร

ตารางผนวกท ข1 คาความขาวกระดาษทวด โดยระบบ CIE L*a*b*

ประเภทกระดาษ คาส

L* a* b* กระดาษผวมน

คณภาพสง 255 แกรม 95.23 0.14 -3.12

กระดาษผวมนธรรมดา 230 แกรม

94.64 0.28 -3.29

กระดาษผวดานธรรมดา 230 แกรม

93.70 0.31 -4.53

160

ตารางผนวกท ข2 คาส CIE L*a*b* ทปรากฏเปรยบเทยบระหวางกระดาษ 3 ชนด

คาสทวด คาสมาตรฐาน

ชนดกระดาษ กระดาษผวมนคณภาพสง

255 แกรม กระดาษผวมนธรรมดา 230

แกรม กระดาษผวดานธรรมดา

230 แกรม L* a* b* L* a* b* L* a* b* L* a* b*

สฟาแกมเขยว 91 -51 -15 73 -30 -40 63 -23 -52 71 -26 -51

มวงแดง 60 94 -60 52 72 -62 47 62 -58 50 70 -62 เหลอง 98 -16 93 89 -6 93 87 -6 72 88 -6 96 ด า 0 0 0 16 -0 -2 17 -0 -1 35 -1 -2 น าเงน 30 68 -122 27 25 -45 24 21 -45 42 12 -29 แดง 54 81 70 57 62 40 50 45 23 47 56 44 เขยว 88 -79 81 60 -72 27 54 -36 12 51 -70 27

161

161

ภาคผนวก ค การวดกจกรรมของเอนไซมอะซตลโคลนเอสเตอเรส

162

162

ตารางผนวกท ค1 เปอรเซนตการยบย งการท างานของเอนไซมอะซตลโคลนเอสเตอเรสกบ คาการดดกลนแสงทความยาวคลน 540 นาโนเมตร

เอนไซมอะซตลโคลนเอสเตอเรส

(มลลลตร)

อะซตลโคลน (มลลลตร)

เปอรเซนตการยบย ง การท างานของเอนไซม อะซตลโคลนเอสเตอเรส

คาการดดกลนแสงทความยาวคลน

540 นาโนเมตรa 0.50 0.250 0 0.000 ± 0.000 0.50 0.275 10 0.105 ± 0.008 0.50 0.325 30 0.260 ± 0.010 0.50 0.375 50 0.441 ± 0.008 0.50 0.450 80 0.646 ± 0.005 0.50 0.500 100 0.858 ± 0.006

a คาเฉลยและคา SD จากการท าการทดลอง 5 ครง วดคาการดดกลนแสงครงละ 3 ซ า

163

163

ภาคผนวก ง การวเคราะหปรมาณสารปองกนก าจดศตรพชและตวอยางการค านวณปรมาณการปนเปอน

164

164

ตารางผนวกท ง1 ความสมพนธระหวางเปอรเซนตการยบย งการท างานของเอนไซมอะซตลโคลน เอสเตอเรสกบความเขมขนของสารละลายคลอไพรฟอส (พพเอม) เมอวดคาการ ดดกลนแสงทความยาวคลน 540 นาโนเมตร

ปรมาณสารคลอไพรฟอส

(พพเอม) คาการดดกลนแสงทความยาวคลน 540 นาโนเมตร

เปอรเซนตการยบย งการท างานของเอนไซมอะซตลโคลนเอสเตอเรสa

0.0 0.000±0.000 0.00±0.000 0.6 0.086±0.004 10.12±0.419 1.0 0.163±0.002 19.13±0.283 2.0 0.243±0.003 28.52±0.378 3.0 0.320±0.003 37.76±0.343 3.5 0.377±0.003 44.38±0.337 4.0 0.413±0.006 48.45±0.683 4.5 0.453±0.010 53.51±1.232 5.0 0.542±0.003 63.72±0.395 5.5 0.582±0.010 68.54±1.127 6.0 0.630±0.008 74.02±0.957 7.0 0.742±0.003 87.34±0.349 8.0 0.837±0.012 98.47±1.448

a คาเฉลย และคา SD จากการท าการทดลอง 5 ครงๆ ละ 3 ซ า

165

165

ตารางผนวกท ง2 ความสมพนธระหวางเปอรเซนตการยบย งการท างานของเอนไซมอะซตลโคลน เอสเตอเรสกบความเขมขนของสารละลายไดโครวอท (พพเอม) เมอวดคาการ ดดกลนแสงทความยาวคลน 540 นาโนเมตร

ปรมาณสารไดโครวอท (พพเอม)

คาการดดกลนแสงทความยาวคลน 540 นาโนเมตร

เปอรเซนตการยบย งการท างานของเอนไซมอะซตลโคลนเอสเตอเรสa

0.00 0.000±0.000 0.00±0.000 0.005 0.025±0.006 2.88±0.749 0.01 0.074±0.010 8.71±0.165 0.10 0.312±0.054 36.71±0.322 0.50 0.451±0.047 53.06±0.490 1.00 0.837±0.003 98.47±0.333 1.20 0.926±0.012 108.88±0.414

a คาเฉลย และคา SD จากการท าการทดลอง 5 ครงๆ ละ 3 ซ า

166

166

ตารางผนวกท ง3 ความสมพนธระหวางเปอรเซนตการยบย งการท างานของเอนไซมอะซตลโคลน เอสเตอเรสกบความเขมขนของสารละลายเมโทมล (พพเอม) เมอวดคาการ ดดกลนแสงทความยาวคลน 540 นาโนเมตร

ปรมาณสารเมโทมล

(พพเอม) คาการดดกลนแสงทความยาว

คลน 540 นาโนเมตร เปอรเซนตการยบย งการท างานของเอนไซมอะซตลโคลนเอสเตอเรสa

0.0 0.000±0.000 0.00±0.000 0.5 0.071±0.005 8.29±0.582 1.0 0.090±0.001 10.53±0.083 3.0 0.358±0.005 42.06±0.582 4.0 0.377±0.001 44.29±0.083 5.0 0.475±0.008 55.88±0.998 7.0 0.572±0.013 67.29±1.497 10.0 0.769±0.007 90.47±0.832 15.0 0.926±0.007 108.94±0.832

a คาเฉลย และคา SD จากการท าการทดลอง 5 ครงๆ ละ 3 ซ า ตารางผนวกท ง4 ความสมพนธระหวางเปอรเซนตการยบย งการท างานของเอนไซมอะซตลโคลน เอสเตอเรสกบความเขมขนของสารละลายโพรฟโนฟอส(พพเอม) เมอวดคาการ ดดกลนแสงทความยาวคลน 540 นาโนเมตร

ปรมาณสารโพรฟโนฟอส

(พพเอม) คาการดดกลนแสงท

540 นาโนเมตร เปอรเซนตการยบย งการท างานของเอนไซมอะซตลโคลนเอสเตอเรสa

0.1 0.532±0.003 62.64±0.359 0.3 0.582±0.002 68.49±0.226 0.5 0.671±0.005 78.96±0.596 0.7 0.742±0.003 87.34±0.378 1.0 0.841±0.007 98.89±0.826

a คาเฉลย และคา SD จากการท าการทดลอง 5 ครงๆ ละ 3 ซ า

167

167

ตารางผนวกท ง5 ความสมพนธระหวางเปอรเซนตการยบย งการท างานของเอนไซมอะซตลโคลน เอสเตอเรสกบความเขมขนของสารละลายคารบารล(พพเอม) เมอวดคาการ ดดกลนแสงทความยาวคลน 540 นาโนเมตร

ปรมาณสารคารบารล

(พพเอม) คาการดดกลนแสงทความยาวคลน 540 นาโนเมตร

เปอรเซนตการยบย งการท างานของเอนไซมอะซตลโคลนเอสเตอเรสa

0.0 0.000±0.000 0.00±0.000 0.05 0.068±0.059 8.00±0.698 1.0 0.121±0.009 14.18±1.081 3.0 0.236±0.011 27.76±1.331 5.0 0.319±0.004 37.53±0.499 7.0 0.422±0.004 49.59±0.416

10.0 0.496±0.037 58.35±0.432 12.0 0.541±0.021 63.59±0.241 15.0 0.604±0.014 71.06±1.664 17.0 0.853±0.045 100.35±0.532

a คาเฉลย และคา SD จากการท าการทดลอง 5 ครงๆ ละ 3 ซ า

168

168

ตารางผนวกท ง6 ความสมพนธระหวางเปอรเซนตการยบย งการท างานของเอนไซมอะซตลโคลน เอสเตอเรสกบความเขมขนของสารละลายคารโบซลแฟน(พพเอม) เมอวดคาการ ดดกลนแสงทความยาวคลน 540 นาโนเมตร

ปรมาณสารคารโบซลแฟน

(พพเอม) คาการดดกลนแสงท

540 นาโนเมตร เปอรเซนตการยบย งการท างานของเอนไซมอะซตลโคลนเอสเตอเรสa

0.0 0.000±0.000 0.00±0.000 0.05 0.092±0.004 10.82±0.004 1.0 0.130±0.002 15.29±0.283 3.0 0.264±0.003 31.06±0.178 5.0 0.294±0.003 34.59±0.343 7.0 0.372±0.003 43.76±0.339

10.0 0.413±0.006 48.59±0.683 15.0 0.595±0.010 70.0±0.232 20.0 0.649±0.003 76.35±0.395

a คาเฉลย และคา SD จากการท าการทดลอง 5 ครงๆ ละ 3 ซ า

169

169

ตารางผนวกท ง7 ความสมพนธระหวางเปอรเซนตการยบย งการท างานของเอนไซมอะซตลโคลน เอสเตอเรสกบความเขมขนของสารละลายมาลาไทออน(พพเอม) เมอวดคาการ ดดกลนแสงทความยาวคลน 540 นาโนเมตร ปรมาณสารมาลาไทออน

(พพเอม) คาการดดกลนแสงท

540 นาโนเมตร เปอรเซนตการยบย งการท างานของเอนไซมอะซตลโคลนเอสเตอเรสa

0.0 0.000±0.000 0.00±0.000 8.0 0.076±0.004 8.94±0.219

10.0 0.143±0.002 16.82±0.283 13.0 0.242±0.003 28.47±0.353 18.0 0.320±0.003 37.65±0.343 20.0 0.367±0.003 43.18±0.337 25.0 0.413±0.006 48.59±0.483

a คาเฉลย และคา SD จากการท าการทดลอง 5 ครงๆ ละ 3 ซ า

170

ตารางผนวกท ง8 ความสมพนธระหวางคาเปอรเซนตการยบย งการท างานของเอนไซมและความเขมขน (พพเอม) ของสารปองกนก าจดศตรพชทง 7 ชนด

หมายเหต: ND คอ ตรวจไมพบ (Not Detected) - คอ ไมไดท าการวเคราะห

สารปองกนก าจดศตรพช

คาต าสดทตรวจได (พพเอม)

เปอรเซนตการยบย งการท างานของเอนไซม

5 10 15 20 30 50 60 80 100 คารบารล 0.05 0.89 1.77 2.66 3.54 5.32 8.86 10.63 14.18 17.72

คลอไพรฟอส 0.5 0.00 0.80 1.21 1.61 2.41 4.02 4.82 6.43 8.03 ไดโครวอท 0.005 0.05 0.10 0.16 0.21 0.31 0.52 0.62 0.83 1.04 เมโทมล 0.5 0.59 1.18 1.77 2.36 3.54 5.89 7.07 9.43 11.79

คารโบซลฟาน 0.05 1.15 2.31 3.46 4.62 6.93 11.55 13.86 18.48 ND มาลาไทออน 8 0.00 0.00 0.00 10.00 14.99 24.99 ND ND ND โพรฟโนฟอส 0.005 - - - - - 0.00 0.06 0.54 1.02

171

171

ภาคผนวก จ คาส RGB ของสารละลายปองกนก าจดศตรพชแตละชนด

172

172

ตารางผนวกท จ1 คาส RGB ในแตละความเขมขนของสารคลอไพรฟอส ความเขมขนของสาร

คลอไพรฟอส คาแมสa

R G B 0.0 163 113 55 0.5 158 99 46 1.0 156 95 44 2.0 152 92 42 3.0 147 79 36 4.0 141 76 34 5.0 139 74 34 6.0 123 60 32 7.0 108 41 25 8.0 98 33 20

a คาเฉลย และคา SD จากการท าการทดลอง 5 ครงๆ ละ 3 ซ า

173

173

ตารางผนวกท จ2 คาส RGB ในแตละความเขมขนของสารไดโครวอท

ความเขมขนของสาร ไดโครวอท

คาแมสa R G B

0.000 177 137 55 0.005 174 125 46 0.010 170 113 44 0.050 159 94 42 0.100 151 81 36 0.300 129 72 34 0.500 116 62 34 0.700 98 47 32 1.000 88 21 25

a คาเฉลย และคา SD จากการท าการทดลอง 5 ครงๆ ละ 3 ซ า ตารางผนวกท จ3 คาส RGB ในแตละความเขมขนของสารเมโทมล

ความเขมขนของสาร เมโทมล

คาแมสa R G B

0.0 182 112 55 0.5 189 121 46 1.0 191 113 44 3.0 173 101 42 4.0 155 80 36 5.0 136 47 34 7.0 124 32 25 10.0 111 26 12

a คาเฉลย และคา SD จากการท าการทดลอง 5 ครงๆ ละ 3 ซ า

174

174

ตารางผนวกท จ4 คาส RGB ในแตละความเขมขนของสารโพรฟโนฟอส

ความเขมขนของสาร โพรฟโนฟอส

คาแมสa R G B

0.0 165 115 58 0.1 116 37 20 0.2 112 30 15 0.3 106 30 18 0.4 110 32 19 0.5 107 30 20 0.6 100 29 20 0.7 88 20 12 0.8 82 19 14 0.9 71 18 13 1.0 62 17 12

a คาเฉลย และคา SD จากการท าการทดลอง 5 ครงๆ ละ 3 ซ า

175

175

ตารางผนวกท จ5 คาส RGB ในแตละความเขมขนของสารคารบารล

ความเขมขนของสาร คารบารล

คาแมสa R G B

0.0 180 112 56 1.0 176 121 52 3.0 172 113 47 5.0 161 101 41 7.0 156 80 34 10.0 126 47 19 15.0 105 32 16 17.0 84 26 15

a คาเฉลย และคา SD จากการท าการทดลอง 5 ครงๆ ละ 3 ซ า ตารางผนวกท จ6 คาส RGB ในแตละความเขมขนของสารคารโบซลแฟน

ความเขมขนของสาร คารโบซลแฟน

คาแมสa R G B

0.0 180 112 56 0.05 176 121 52 1.0 173 118 49 3.0 171 113 47 5.0 168 110 47 7.0 172 95 45 10.0 156 80 34 15.0 132 50 30 20.0 105 32 15 25.0 102 30 12

a คาเฉลย และคา SD จากการท าการทดลอง 5 ครงๆ ละ 3 ซ า

176

176

ตารางผนวกท จ7 คาส RGB ในแตละความเขมขนของสารมาลาไทออน

ความเขมขนของสาร มาลาไทออน

คาแมสa R G B

0.0 189 112 55 8.0 187 121 46

10.0 182 113 46 13.0 170 101 45 18.0 163 92 40 20.0 155 80 36 25.0 136 47 34 30.0 135 45 33

a คาเฉลย และคา SD จากการท าการทดลอง 5 ครงๆ ละ 3 ซ า

177

ตารางผนวกท จ8 คาส RGB ทไดจากสารละลายคารบารล, เมโทมล, คลอไพรฟอสและไดโครวอท ทมคาเปอรเซนตการยบย งการท างานของเอนไซมท 5-100 สารปองกนก าจด

ศตรพช คาส

เปอรเซนตการยบย งการท างานของเอนไซม 5 10 15 20 30 50 60 80 100

คารบารล R 180 175 171 166 156 136 126 106 86

G 117 111 106 101 90 69 59 37 16

B 51 49 47 44 40 31 26 17 8

เมโทมล R 185 180 175 170 160 140 129 109 89

G 113 107 100 94 82 57 44 19 -6

B 49 47 45 42 38 29 24 15 6

คลอไพรฟอส R 166 160 157 154 148 136 130 117 105

G 109 101 98 94 87 73 66 52 37

B 50 47 45 44 41 35 33 27 21

ไดโครวอท R 161 157 153 148 140 123 115 98 81

G 107 102 97 92 83 63 54 34 15

B 45 43 41 39 36 28 24 17 9

178

178

ภาคผนวก ฉ การปรบตงคามาตรฐานวธการ (Calibration method) ของความเขมแสงและภาพถาย

179

179

ตารางผนวกท ฉ1 คาความเขมแสง ณ ต าแหนงตางๆ

ต าแหนงท คาความเขมแสง

คาเบยงเบนมาตรฐาน ครงท 1 ครงท 2 ครงท 3 เฉลย

1 9,872 9,884 9,892 9,883 10

2 10,734 10,721 10,745 10,733 12

3 9,742 9,738 9,754 9,745 8

4 10,232 10,256 10,246 10,245 12

5 9,348 9,353 9,367 9,356 10

6 10,742 10,766 10,749 10,752 12

7 8,688 8,698 8,692 8,693 5 8 8,278 8,271 8,292 8,280 11

9 8,754 8,764 8,778 8,765 12

180

180

ตารางผนวกท ฉ2 การปรบตงคามาตรฐานวธการ (Calibration method) เมอสารละลายบรรจใน หลอดทดลอง

การทดลองครงท 1 การทดลองครงท 2

OD1 คาส

OD2 คาส

R G B R G B

1 0.445 137 72 37 0.433 136 80 38

2 0.445 138 74 34 0.433 137 80 35 3 0.445 139 72 35 0.433 137 78 36 4 0.445 137 76 34 0.433 138 78 37 5 0.445 137 74 35 0.433 136 80 37 6 0.445 137 75 34 0.433 138 77 34 7 0.445 136 72 35 0.433 138 79 34 8 0.445 136 75 34 0.433 138 77 35 9 0.445 138 72 34 0.433 135 80 36

10 0.445 137 74 36 0.433 139 78 37 11 0.445 137 75 37 0.433 136 78 36

12 0.445 138 72 34 0.433 135 79 36 13 0.445 137 75 34 0.433 139 78 37 14 0.445 136 74 34 0.433 135 77 35 15 0.445 138 76 36 0.433 137 78 38 16 0.445 136 72 35 0.433 135 77 37 17 0.445 134 75 34 0.433 135 80 36

18 0.445 137 75 34 0.433 136 80 35 19 0.445 138 76 36 0.433 139 77 34 20 0.445 136 75 35 0.433 140 79 38 21 0.445 137 75 37 0.433 138 80 38

181

181

ตารางผนวกท ฉ2 (ตอ)

การทดลองครงท 1 การทดลองครงท 2

OD1 คาส

OD2 คาส

R G B R G B 22 0.445 137 74 35 0.433 135 77 37 23 0.445 134 72 38 0.433 137 79 38 24 0.445 138 74 36 0.433 135 80 35 25 0.445 138 72 35 0.433 138 78 36 26 0.445 134 72 34 0.433 135 80 36 27 0.445 136 75 36 0.433 137 78 38 28 0.445 138 74 38 0.433 135 79 35 29 0.445 134 72 35 0.433 138 80 36 30 0.445 139 77 35 0.433 139 79 38

คาเฉลย 0.45 136.80 ± 1.40

73.93 ± 1.55

35.20 ± 1.24

0.43 136.87 ± 1.57

78.67 ± 1.15

36.27 ± 1.31

Variance 0.00 1.89 2.33 1.49 0.00 2.38 1.29 1.66 Coefficient of

Variation 0.00 1.96 2.41 1.54 0.00 2.46 1.33 1.72

182

182

ตารางผนวกท ฉ3 การปรบตงคามาตรฐานวธการ (Calibrate method) เมอสารละลายบรรจใน ควเวต

การทดลองครงท 1 การทดลองครงท 2

OD1 คาส

OD2 คาส

R G B R G B 1 0.445 138 75 35 0.433 137 80 37 2 0.445 137 74 34 0.433 137 79 35 3 0.445 139 73 36 0.433 138 78 36 4 0.445 138 76 34 0.433 138 78 36 5 0.445 137 74 35 0.433 139 79 37 6 0.445 136 74 34 0.433 140 78 38 7 0.445 137 75 36 0.433 137 79 35 8 0.445 137 75 35 0.433 139 79 37 9 0.445 138 75 34 0.433 137 79 37

10 0.445 138 74 33 0.433 140 78 35 11 0.445 157 90 47 0.433 156 93 46 12 0.445 137 75 36 0.433 139 77 37 13 0.445 136 76 34 0.433 138 79 36 14 0.445 137 75 34 0.433 138 77 35 15 0.445 138 76 33 0.433 137 78 38 16 0.445 136 75 35 0.433 140 78 37 17 0.445 136 75 34 0.433 138 80 35 18 0.445 137 75 35 0.433 138 78 35 19 0.445 138 76 36 0.433 139 77 37 20 0.445 136 75 35 0.433 139 79 38 21 0.445 137 75 34 0.433 138 78 36 22 0.445 137 74 35 0.433 138 77 37 23 0.445 138 74 35 0.433 137 79 38 24 0.445 139 74 35 0.433 138 78 35

183

183

ตารางผนวกท ฉ3 (ตอ)

การทดลองครงท 1 การทดลองครงท 2

OD1 คาส

OD2 คาส

R G B R G B 25 0.445 138 76 35 0.433 138 78 37 26 0.445 134 75 35 0.433 137 78 36 27 0.445 136 75 36 0.433 137 78 38 28 0.445 138 74 33 0.433 138 79 35 29 0.445 137 74 35 0.433 138 79 36 30 0.445 139 77 35 0.433 139 78 38

คาเฉลย 0.45 137.23 ± 1.10

74.87 ± 0.86

34.70 ± 0.88

0.43 138.20 ± 1.00

78.33 ± 0.80

36.40 ± 1.13

Variance 0.00 1.18 0.72 0.74 0.00 0.96 0.62 1.24 Coefficient of

Variation 0.00 1.22 0.74 0.77 0.00 0.99 0.64 1.28

184

184

ตารางผนวกท ฉ4 การปรบตงคามาตรฐานกลองถายรปดจตอล

การทดลองครงท 1 การทดลองครงท 2 การทดลองครงท 3

OD1 คาส

OD2 คาส

OD3 คาส

R G B R G B R G B 1 0.454 136 69 34 0.445 138 75 35 0.433 138 77 37 2 0.454 136 68 35 0.445 137 74 34 0.433 137 79 35 3 0.454 137 68 34 0.445 139 75 34 0.433 139 78 37 4 0.454 136 70 35 0.445 139 73 33 0.433 138 78 36 5 0.454 137 70 35 0.445 137 74 35 0.433 139 79 37 6 0.454 136 70 34 0.445 139 74 34 0.433 138 78 38

7 0.454 138 68 35 0.445 137 75 33 0.433 137 79 37 8 0.454 138 67 33 0.445 139 75 35 0.433 139 79 37 9 0.454 137 70 34 0.445 138 75 34 0.433 138 79 37

10 0.454 137 68 35 0.445 138 74 33 0.433 138 78 37 11 0.454 136 69 34 0.445 137 75 35 0.433 139 77 37 12 0.454 136 69 34 0.445 137 75 35 0.433 139 77 37 13 0.454 136 69 34 0.445 139 75 34 0.433 138 78 36 14 0.454 135 70 33 0.445 137 75 34 0.433 138 77 35 15 0.454 137 68 35 0.445 138 74 33 0.433 137 77 38 16 0.454 136 68 35 0.445 139 75 35 0.433 139 78 37 17 0.454 135 69 34 0.445 136 75 34 0.433 138 78 35 18 0.454 137 69 33 0.445 138 75 35 0.433 138 78 36 19 0.454 135 69 35 0.445 138 75 33 0.433 138 77 37 20 0.454 135 70 34 0.445 138 75 35 0.433 139 78 38 21 0.454 135 68 35 0.445 137 75 34 0.433 138 78 36 22 0.454 136 68 31 0.445 139 74 34 0.433 138 77 37 23 0.454 138 69 33 0.445 138 74 35 0.433 137 79 38

185

185

ตารางผนวกท ฉ4 (ตอ)

การทดลองครงท 1 การทดลองครงท 2 การทดลองครงท 3

OD1 คาส

OD2 คาส

OD3 คาส

R G B R G B R G B 24 0.454 138 70 33 0.445 139 74 35 0.433 138 77 35 25 0.454 136 70 33 0.445 138 74 35 0.433 138 78 37 26 0.454 136 70 34 0.445 139 75 35 0.433 138 78 36 27 0.454 136 68 33 0.445 136 75 35 0.433 137 78 38 28 0.454 138 70 34 0.445 138 74 33 0.433 138 79 36 29 0.454 136 70 34 0.445 139 74 35 0.433 138 77 36 30 0.454 136 69 34 0.445 139 74 35 0.433 138 78 38

186

186

ภาคผนวก ช

ขนตอนการสรางการปนเปอนสารปองกนก าจดศตรพช

187

187

ภาคผนวก ช1 การสรางการปนเปอนสารปองกนก าจดศตรพชในผก

(ก) (ข)

(ค)

ภาพผนวกท ช1 สรางการปนเปอนสารปองกนก าจดศตรพชในผกสด เมอ (ก) คอ ผกสดกอนการตดแตง

(ข) คอ การจมผกในสารละลายสารปองกนก าจดศตรพช (ค) คอ ผงผกใหแหงทอณหภมหอง นาน 1 ชวโมง

188

188

ภาคผนวก ซ

แบบส ารวจความคดเหนทมตอแถบส

189

189

ภาพผนวกท ซ1 ตวอยางผลจากการส ารวจความคดเหนทมตอแถบเทยบส

190

190

ประวตการศกษาและการท างาน

ชอ –นามสกล นางสาว วนสนนท วฒนสวกล วน เดอน ป ทเกด 26 กนยายน พ.ศ. 2532 ภมล าเนา ต.นครสวรรคตก อ.เมอง จ.นครสวรรค ประวตการศกษา

วท.บ. (เทคโนโลยอาหาร) สถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาเจาคณทหารลาดกระบง พ.ศ. 2551-2554 ปรญญานพนธ เรอง การศกษาขนาดของใยบวบและสภาวะการหมกทเหมาะสมตอการผลต น าสมสายชดวยแบคทเรยAcetobacter aceti WK โดยการตรงเซลลแบคทเรยบนใยบวบในระบบกระบะเขยา

ต าแหนงหนาทการงานปจจบน นสตบณฑตวทยาลย มหาวทยาลยเกษตรศาสตร ผลงานวจย - ตพมพในวารสารการประชมวชาการอตสาหกรรมเกษตร สจล.

จดโดยสถาบนเทคโนโลยพระจอมเกลาเจาคณทหารลาดกระบง เรอง Development of Standard Color Chart to Indicate Pesticide Residues in Vegetables (Proceeding) และไดรบรางวลเสนอผลงานโปสเตอรรางวลท 3 จากการเสนอผลงานการประชมวชาการอตสาหกรรมเกษตร สจล. ครงท2 เมอวนท 30 สค. 2556 ณ โรงแรมวนเซอร สวทส สขมวท กรงเทพ - เสนอผลงานทางวชาการ ภาคโปสเตอร เรอง Development of Color Chart for GT-test to determine Pesticide Residues in Vegetables ในการประชมวชาการ Asia Pacific International Conference on food safety ครงท3 การเสนอผลงานระหวาง 29 ต.ค.ถง 1 พ.ย. 2556 Taiwan Association for Food Protection, Center for food and Biomolecules, National Taiwan University, Taipei, Taiwan

- เสนอผลงานทางวชาการ ภาคโปสเตอร เรอง Development of Color Strips to Determine Pesticide Residues in Vegetables using RGB system ในการประชมวชาการ Asia Food safety and Security Association (AFSA) ครงท2 การเสนอผลงานระหวาง 15-18 ส.ค.2557 Dong Nai Department of Science and

191

191

Technology, Dong Nai University of Technology(DNTU), Dong Nai, Vietnam

ทนการศกษาทไดรบ - ทนอดหนนการวจย ประเภทบณฑตศกษา ส านกงานคณะกรรมการวจยแหงชาต ประจ าป 2557